บาลเสรม ๑๐ หลกการแตงบาล

บรรยายโดย พระมหาธานนทร อาทตวโร

น.ธ.เอก, ป.ธ.๘, พธ.บ. (องกฤษ), พธ.ม. (บาล), พธ.ด. (พระพทธศาสนา)

๖) หลกการเรยงบทฉฏฐวภตต

• บทฉฏฐวภตต ใชขยายบทนามเปนพนจงมหลกการเรยงไมยงยาก สรปเปนแนวทางดงน

• ๑) เรยงไวหนาบททตนขยาย

• - อาจรเย มยห โทโส นตถ ฯ

• ทานอาจารย ผมไมมความผด ฯ

• - ปลลเล อทกสส อภาโว วย ห อเมส วสนฏฐานสส อภาโว ฯ

• ก ความทพวกคนพาลเหลานไมมทอย เหมอนเปอกตมไมมนา ฉะนน ฯ

• ๒) ศพทเหลาน คอ เต เม โว โน เนส ทลงในอรรถแหงฉฏฐวภตต นยมเรยงเปนตวท ๒ ของประโยค เชน

• - มทธา เต สตตธา ผลสสต ฯ • ศรษะ ของทานจกแตกเปน ๗ เสยง ฯ • ตยห มทธา สตตธา ผลสสต ฯ • - เอโก เม อวชาตปตโต อตถ ฯ • เรามอวชาตบตรอยคนหนง ฯ

• - เตน โน สสส สมปชชต ฯ • เพราะเหตนน ขาวกลา ของพวกเรา จงสมบรณ ฯ • สสส โน สมปชชต ฯ • - ยถา เนส ปตา ฐโต, ตเถว อฏฐส ฯ • ชนเหลานน ไดยนอยเหมอนบดาของพวกเขายนอย

ฉะนน ฯ

• ๓) ถา เนส มาคกบ อถ นยมเรยงไวหลง อถ เปน อถ เนส... เชน

• - อถ เนส สตถา อนปพพกถ กเถตวา ธมม เทเสส ฯ

• ลาดบนน พระศาสดาตรสอนปพพกถาแลวทรงแสดงธรรมแกทานเหลานน ฯ

• ๔) แปลวา “เมอ” ใชเปนประธานในประโยคแทรก (ประโยคอนาทร) เรยกวา “อนาทร” มกรยามารบ เรยกวา “อนาทรกรยา” นยมเรยงบทอนาทรไวหนาบทอนาทรกรยา เชน

• - เถรสส นทท อโนกกมนตสส ฯ

• เมอพระเถระไมกาวลงสความหลบ ฯ

• - ตสส นจจ สตถ สนตก คจฉนตสส ปพพชชาย จตต นม ฯ

• เมอเขาไปสานกของพระศาสดาเปนนตย จตจงนอมไปในการบวช ฯ

สรปหลกการเรยงบทฉฏฐวภตต

• ๑. เรยงไวหนาบททตนขยาย

• ๒. เต เม โว โน เนส นยมเรยงเปนตวท ๒ ของประโยค เนส มาคกบ อถ นยมเรยงไวหลง อถ เปน อถ เนส...

• ๓. บทอานาทร เรยงไวหนาบทอนาทรกรยา

ทดสอบบทเรยน

• ๑. ศรษะ ของทานจกแตกเปน ๗ เสยง ฯ • ๒. อวชาตปตโต เม อตถ ฯ • ๓. ลาดบนน พระศาสดาตรสอนปพพกถาแลวทรงแสดงธรรมแก

ทานเหลานน ฯ • ๔. นทท อโนกกมนตสส เถรสส ฯ • ๕. บตรของเศรษฐไปสปา ฯ • เสฏฐ ปตตสส /วน คจฉา /คโต คม / เสฏฐสส/เสฏฐโน ปตโต วน

คจฉต/ เสฏฐปตโต วน คจฉตฯ