83
การวางแผนผัง เพืÉอการจัดเก็บนํÊาสุรา กรณีศึกษา บริษัทผลิตสุราแห่งหนึÉง โดย นายชาตรี พลชัย วิทยานิพนธ์นีÊเป็ นส่วนหนึÉงของการศึกษาตามหลักสูตรปริญญาวิศวกรรมศาสตรมหาบัณฑิต สาขาวิชาการจัดการงานวิศวกรรม ภาควิชาวิศวกรรมอุตสาหการและการจัดการ บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร ปีการศึกษา 2554 ลิขสิทธิ Íของบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร หอ

2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

การวางแผนผง เพอการจดเกบนาสรา กรณศกษา บรษทผลตสราแหงหนง

โดย นายชาตร พลชย

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการงานวศวกรรม

ภาควชาวศวกรรมอตสาหการและการจดการ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2554 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 2: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

การวางแผนผง เพอการจดเกบนาสรา กรณศกษา บรษทผลตสราแหงหนง

โดย นายชาตร พลชย

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการงานวศวกรรม

ภาควชาวศวกรรมอตสาหการและการจดการ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2554 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 3: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

THE LAYOUT PLANNING OF WAREHOUSE FOR LIQUOR

CASE STUDY: A LIQUOR COMPANY

By

Chatree Polchai

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

MASTER OF ENGINEERING

Department of Industrial Engineering and Management

Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY

2011

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 4: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “การวางแผนผง เพอการจดเกบนาสรา กรณศกษา บรษทผลตสราแหงหนง” เสนอโดย นายชาตร พลชย เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการงานวศวกรรม

……........................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ อาจารย ดร.ณฐพล ศรสวาง คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ .................................................... ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.ประจวบ กลอมจตร) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (อาจารย ดร.กนกวรรณ กงผดง) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (อาจารย ดร.ณฐพล ศรสวาง) ............/......................../..............

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 5: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

52405306 : สาขาวชาการจดการงานวศวกรรม คาสาคญ : การวางแผนผง/ การจดเกบสนคา/ สราถงไมโอค ชาตร พลชย : การวางแผนผง เพอการจดเกบนาสรา กรณศกษา บรษทผลตสราแหงหนง. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ : อ.ดร.ณฐพล ศรสวาง.72หนา. งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาการวางแผนผงการจดเกบสนคาคงคลง อาคารเกบบมสราถงไมโอค เพอนามาปรบปรงการจดเกบสนคาประเภทสราถงไมโอค ของกระบวนการผลตสราขาวและสราบรนด ในขนตอนการเกบบม เพอบรหารจดการพนททใชในการจดเกบสนคาใหสามารถใชงานไดเตมท และพนกงานสามารถทราบตาแหนงและจานวนสนคานาสราแตละประเภททเกบบมไดอยางถกตองแมนยา โดยการนาระบบการวางแผนผงการจดเกบสนคามาใช แบงพนทภายในอาคารเกบบมตามประเภทสนคานาสราทเกบบมและกาหนดเสนทางเดนสาหรบพนกงานและรถยกใหชดเจน จากการแบงพนททาใหพนกงานสามารถตรวจนบจานวนสนคา และทาการตรวจเชคสภาพการรวซมของถงไมโอคไดอยางสะดวกและคลองตวมากยงขน รวมทงการเกบบมนาสราเมอครบอายการเกบบม สามารถทาการสมตรวจคณภาพนาสราได โดยทพจารณาใหความสาคญกบการเคลอนยายสนคาเขาและออก สนคาทเขากอนตองออกกอน (FIFO) งานวจยนไดนาผลการปรบปรงแผนผงการจดเกบสนคาทง 4 รปแบบมาเปรยบเทยบ ความสามรถในการจดเกบสนคาและการจดการพนทในการเคลอนยายสนคาเขาและออกในอาคารเกบบมถงไมโอคแบบเดม (รปแบบท1) สามารถจดเกบสนคาไดเตมพนทอาคารเกบบมเกบถงไมโอคได 20,352 ถง มากกวารปแบบท 2-4 แตเหนไดวารปแบบท 1 ไมไดกาหนดเสนทางเดนสาหรบพนกงานและรถยก ทาใหพนกงานทาการตรวจสอบสนคาไดยาก ดงนนรปแบบการจดแผนผงท 2, 3 และ 4 กาหนดใหมเสนทางเดนจงทาใหการจดเกบสนคาจานวนลดลง รปแบบท 2 จดเกบถงไมโอคได 14,976 ถง, รปแบบท 3 จดเกบถงไมโอคได 16,128 ถง และรปแบบท 4 จดเกบถงไมโอคได 16,512ถงจงสรปไดวาแผนผงรปแบบท 4 สามารถจดเกบสนคาไดเตมพนทและทาใหพนกงานสามารถทราบตาแหนงและจานวนในการจดเกบสนคาไดอยางถกตอง การวางแผนผงทดชวยใหการจดการคลงสนคาในกระบวนการเกบบมสราถงไมโอค สามารถทางานไดอยางมประสทธภาพ และผลการศกษาครงนนาไปเปนแนวทางในการประยกตใชงานในองคกรตอไป ภาควชาวศวกรรมอตสาหการและการจดการ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554 ลายมอชอนกศกษา........................................ ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ ........................................

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 6: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

52405306 : MAJOR : ENGINEERING MANAGEMENT KEY WORD : LAYOUT/ STORAGE/ OAK BARRELS CHATREE POLCHAI : THE LAYOUT PLANNING OF WAREHOUSE FOR LIQUOR CASE STUDY : A LIQUOR COMPANY. THESIS ADVISOR : NUTPOL SIRISAWANG, D. Eng. 72 pp. This research’s purpose is for planning to develop the stock inventory management at oak barrel plant in order to improve the storage of oak barrel in production of white liquor and brandy in the procedure of fermentation. This matter should support to manage the inventory in full capacity also staffs correctly know and specify the position and quantity in each type of liquor. The planning system of inventory can be a factor to classify the space for each type of liquor with set up the staff walk way and forklift clearly. Staff can count the quantity of goods also checking the leakage of oak barrel as well. Moreover, when the fermentation is due then we can check the quality of liquor by consideration of goods moving under the structure of first in first out; FIFO. This research concerned the result of planning of 4 types comparing the ability to storage goods and manage the moving space in and out of goods. In the previous oak plant barrel (type 1) can keep the storage as max capacity of oak barrel with 20,352 which is more than type 2-4. We can see that type 1 does not set the staff walk way and forklift then the staff cannot check the goods. Therefore, the type of 2, 3 and 4 have been set up the walk way which can affect the decreasing of stock quantity. Type 2 can keep oak barrel 14976, type 3 can keep 16,128 and type 4 can keep 16,152 thus we can summarize type 4 can store all goods with full capacity space and also staff can know the position and quantity for the stock correctly. The good planning can assist the storage in the fermentation of oak barrel with efficiency and this research result can guide the next step of the improvement within the organization. Department of Industrial Engineering and Management Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2011 Student's signature ........................................ Thesis Advisor's signature ........................................

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 7: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

กตตกรรมประกาศ วทยานพนธฉบบนไดสาเรจลลวงไปไดดวยความชวยเหลออยางดยงจาก อาจารย ดร.ณฐพล ศรสวาง อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ซงทานไดใหคาแนะนาและขอคดเหนตางๆ ในการทางานวจยในครงนดวยดเสมอมารวมทงไดรบการตรวจสอบแกไขขอบกพรอง เพอความถกตองและมความสมบรณจากทางคณะกรรมการสอบวทยานพนธ ซงผวจยตองขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสนดวย กราบขอบพระคณคณาจารยทกทานทชวยประสทธประสาทวชาความร ซงมสวนชวยใหผศกษาไดนาความรทไดจากการศกษานไปประยกตใชใหเกดประโยชนในอนาคตตอไป ทายนผวจยขอกราบพระคณบดาและครอบครวผใหการสนบสนน และใหกาลงใจแกผวจยตลอดจนสาเรจการศกษา และขอขอบคณเจาหนาททกฝายของบรษทฯผลตสราในกรณศกษาครงนทไดใหการสนบสนน และขอเสนอแนะจนผวจยสาเรจการศกษาโดยสมบรณ

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 8: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย ...................................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ ................................................................................................................................ จ กตตกรรมประกาศ ....................................................................................................................................... ฉ สารบญตาราง ............................................................................................................................................... ฌ สารบญภาพ ................................................................................................................................................... ญ บทท 1 บทนา ......................................................................................................................................................... 1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา ............................................................ 1

วตถประสงคของงานวจย ..................................................................................... 2 กรอบแนวความคด ................................................................................................. 2 คานยามศพท ........................................................................................................... 2 ขอบเขตของงานวจย .............................................................................................. 2 ผลทคาดวาจะไดรบจากงานวจย ......................................................................... 3

2 ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ............................................................................................. 4 การผลตสรา ............................................................................................................. 4 กระบวนการผลตสรา ............................................................................................ 12 กระบวนการเกบบมสรา ....................................................................................... 14 การวางแผนผงโรงงาน .......................................................................................... 17 คลงสนคา ............................................................................................................................... 25 งานวจยทเกยวของ ................................................................................................. 34

3 วธการดาเนนการวจย ............................................................................................................ 37 เครองมอทใช ........................................................................................................... 37 ขนตอนการวจย ...................................................................................................... 38

4 ผลการศกษาวจย ..................................................................................................................... 40 รปแบบแผนผงการจดเกบสนคา .................................................................................. 43

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 9: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

บทท หนา 5 สรปผลและขอเสนอแนะ ..................................................................................................... 55

สรปผลการวจย ....................................................................................................... 55 ขอเสนอแนะ ............................................................................................................ 59

บรรณานกรม ................................................................................................................................................ 61 ภาคผนวก ........................................................................................................................................................................ 62 ประวตผวจย .................................................................................................................................................. 72

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 10: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

สารบญตาราง ตารางท หนา

1 ปรมาณของแอลกอฮอลทมอยในสราแตละชนด ............................................................ 12 2 เปรยบเทยบความสามารถในการจดเกบสนคา ................................................................ 47 3 รายงานการบรรจนาสราถงไมโอค .................................................................................... 48 4 แบบฟอรมบนทกจดเกบนาสราถงไมโอค ....................................................................... 49 5 แบบบนทกรายงานการเบกนาสราถงไมโอค................................................................... 50 6 แบบบนทกสรปยอดรบ-จาย ถงไมโอค ............................................................................ 50 7 แบบบนทกการจดเกบนาสราถงไมโอค ........................................................................... 51 8 การเปรยบเทยบขอดและขอเสย จากการจดทาแผนผงการจดเกบสนคา ................... 53 9 ขนตอนปฏบตงานการเกบบมสราถงไมโอค ................................................................... 58

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 11: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 กระบวนการผลตสรา ............................................................................................................ 13 2 การขนยายถงไมโอคมาจดเรยงดวยรถยก......................................................................... 15 3 การตรวจนบสนคาเพอลงบนทก .................................................................................................. 15 4 หมายเลขบนฝาถงและจดทตรวจสอบพบมรอยรวซม .................................................. 16 5 กระบวนการเกบบมสราถงไมโอค ..................................................................................... 16 6 แผนผงอาคารเกบบมสราถงไมโอค ................................................................................... 18 7 ขนตอนงานวจย ...................................................................................................................... 39 8 การจดเรยงถงไมโอคแบบวางบนพาเลทพลาสตก ......................................................... 40 9 การจดเรยงถงไมโอคแบบทรงปรามด .............................................................................. 41 10 แผนผงคลงสนคา อาคารเกบบมสราถงไมโอค (กอนปรบปรง) .......................................... 42 11 แผนผงคลงสนคา รปแบบท 1 ............................................................................................. 43 12 แผนผงคลงสนคา รปแบบท 2 ....................................................................................................... 44 13 แผนผงคลงสนคา รปแบบท 3 ............................................................................................. 45 14 แผนผงคลงสนคา รปแบบท 4 ....................................................................................................... 46 15 แผนผงคลงสนคา รปแบบท 4 กาหนดพนทวางสนคา .................................................. 52 16 แผนผงคลงสนคากาหนดพนทวางสนคาแตละประเภท ............................................... 57 17 ตวอยางบารโคด 2 มต ....................................................................................................................... 59

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 12: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

1

บทท บทนา

ทมาและความสาคญของปญหา

การบรโภคเครองดมทมแอลกอฮอลประเทศไทยนนอยในอนดบ 1 ทดมแอลกอฮอลมากทสดในภาคพนเอเชย โดยท 2 คอ ประเทศเกาหล และท 3 คอ ประเทศญปน และอยในอนดบท 2 ของโลกจาก 137 ประเทศ ทมประชากรดมสราในอตราขยายตวมากทสดในระหวางป 2513-2539 ถง 133% และอยในอนดบท 5 ของโลกทดมเครองดมแอลกอฮอลประเภทสราวสก (Spirit) มากทสด

ตลาดเครองดมผสมแอลกอฮอลมการแขงขนสง และใชกลยทธทางการตลาดอยางเขมขนมากขน ทงทรฐบาลออกกฎหมายหามโฆษณาและขนภาษสรรพสามต แตดานการตลาดในกลมธรกจสรา ยงคงเนนการออกบธแนะนาสนคาตามสถานททองเทยวตางๆ เชน ผบ เธค และมทมขายทงหนมและสาวคอยนาเสนอและสรางสสนกระตนบรรดานกดมทงหลาย

บรษทผผลตเครองดมแอลกอฮอลระดบแนวหนาของไทย ลาสดประกาศตวเลขรายไดจากยอดขายตลอดทงป 2551 อยท 105,257 ลานบาท หรอคดเปนเพมขน 0.1% เมอเทยบกบชวงเดยวกนของป 2550 ทงน รายไดจากกลมผลตภณฑสราของบรษทเตบโตเพมขน 12.6% ดวยมลคา 59,586 ลานบาท โดยมาจากยอดขายผลตภณฑสราสเปนหลก ทางดานรายไดจากยอดขายเบยรปรบตวลง 19.1% สวนกาไรสทธประจาป 2551 อยท 10,606 ลานบาท ปรบตวลดลงจากปทผานมา 3.1% นอกจากนคณะกรรมการบรหารบรษทฯ ไดเสนอการจายเงนปนผลท 7,533 ลานบาท หรอคดเปน 73% ของกาไรสทธ (บรษท ไทยเบฟเวอเรจ จากด (มหาชน) :2552)

ทผานมากระบวนผลตสราตองนาเขาหวเชอสรามาจากตางประเทศทมราคาสงมาก หวเชอสราเปนตวแปรสาคญททาใหตนทนในการผลตสราสาเรจรปมราคาสงตามไปดวย แนวทางลดตนทนการนาเขาหวเชอสราจากตางประเทศ โดยใชสราทสามารถผลตไดภายในประเทศซงมคณภาพทดเทยมกนนามาเกบบมในถงไมโอค เพอผลตเปนหวเชอสราในกระบวนการผลตสราสาเรจรป ทาใหสามารถลดการนาเขาหวเชอสราจากตางประเทศได

ขนตอนการผลตหวเชอสรานนใชนาสราทผานกระบวนผลตการกลน นามาเกบบมในถงไมโอคตองใชระยะเวลาในการเกบบมนานหลายป (ระยะเวลาการเกบบม 3, 5 ปหรอมากกวา

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 13: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

2

นน) กอนเปนสราหวเชอทมคณภาพ ซงในระหวางขนตอนการเกบบมในอาคารคลงสนคา (อาคารโกดง, อาคารโรงเกบบม) ประสบปญหาเรองพนทในการจดเกบมอยางจากด ทาใหการจดเกบถงไมโอคแตละชนดวางปะปนกน และการจดเกบขอมลโดยใชพนกงานจดบนทกจานวนและรายละเอยดตางๆของสนคา เกดขอผดพลาดจากการจดบนทกขอมลของพนกงาน ความไมชดเจนของขอมลทาใหไมสามารถระบชตาแหนงจดเกบของสนคาไดในทนท และยงทาใหเสยเวลาในการคนหาสนคา

จากประเดนความสาคญของสราหวเชอและกระบวนการเกบบมนาสรา ควรทาการปรบปรงการจดแผนผงคลงสนคาและระบบการจดเกบสนคาใหมประสทธภาพมากขน โดยกาหนดเสนทางการเคลอนยายสนคาและกาหนดทางเดนสาหรบพนกงาน ชวยแกไขปญหาในวางสนคาปะปนกนและการใชพนทใหมประโยชนมากยงขน และการนาระบบสารสนเทศมาชวยในการเกบขอมลและใชแสดงผลของขอมลสนคาทาใหทราบถงรายละเอยดตางๆ ของถงไมโอคชวยอานวยความสะดวกในการจดเกบและปอนขอมล ลดขอผดพลาดการบนทกขอมลอนเนองจากผใชงาน ซงสามารถลดขนตอนการทางาน ลดอตรากาลงคนและลดเวลาการทางานไดอกดวย วตถประสงค

1. เพอปรบปรงการจดแผนผงคลงสนคา ใหสามารถจดเกบสนคาไดเตมพนท 2. เพอใหพนกงานทราบตาแหนงการจดเกบสนคา และจานวนสนคาแตละประเภท

มความถกตองแมนยา

ขอบเขตของการวจย การจดเกบสนคาประเภทนาสราถงไมโอค เพอปรบปรงและพฒนาการจดเกบ ดงน

1. ศกษาการจดการคลงสนคา 2. ศกษาการออกแบบและการจดแผนผงคลงสนคา 3. ศกษาขนตอนการเคลอนยายสนคา และรวบรวมขอมลจากกระบวนการจดเกบ

สนคา 4. ศกษาการทางานของระบบสารสนเทศ เพอใชบนทกขอมลและการตรวจสอบ

ขอมลสนคา

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 14: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

3

ผลทคาดจะไดรบจากงานวจย 1. สามารถจดเกบสนคาแตละประเภทอยในตาแหนงทเหมาะสม มระเบยบและ

สามารถบรหารพนทการจดเกบไดด 2. พนกงานทกคนสามารถตรวจสอบจานวนสนคา ตามตาแหนงทระบไวในแผนผง

ของสนคาแตละประเภทได

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 15: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

4

บทท ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

1. การผลตสรา

สรา เปนเครองดมทไดจากการผสมแอลกอฮอล (Alcohol) นาและสวนผสมอนๆ เพอใหม รสชาตและสแตกตางกนไป สราแบงตามประเภทของวตถดบทใชในการผลต รวบรวมไวได ประเภท คอ (มาล วศวาจารย, )

1. สราทผลตจากเมลดธญญพช (Grain Distilleries) ไดแก สราประเภทสกอชวสก (Scotch Whiskey) ผลตจากเมลดธญญพชตางๆ เชน ขาวเหนยว ขาวเจา ขาวบาเลย เปนตน

2. สราทผลตจากผลไม (Fruit Distilleries) เชน สปปะรด องน เปนตน ไดแก สราประเภท ไวน (Wine) บรนด (Brandy) แชมเปญ (Champagne) เปนตน

3. สราทผลตจากกากนาตาล (Molasses Distilleries) เชน สราขาว สราผสม รม (Rum) เปนตน

เกยวกบหอกลนสรา ความหมายของเครองกลน

เครองกลน คอ อปกรณททาหนาทในการแยกของเหลวทมจดเดอดแตกตางกนออกจากกน เชนนามนดบ เมอนามากลนจะไดนามนออกมาหลายชนด แตละชนดมจดเดอดทแตกตางกน

หากของเหลวดงกลาวเปนนาสาจากการหมก เครองกลนจะทาหนาทในการกลนแอลกอฮอล (นาสรา) แยกออกมาจากนาสาหมก

ประเภทเครองกลน

เครองกลนทมการใชงานกนมหลายรปแบบหลายประเภท ขนกบการนาไปใชงาน

สาหรบเครองกลนสรานนกมหลากหลายแบบเชนกน แบงได 2 ประเภทใหญๆ คอ เครองกลนแบบหมอตม (Pot still) และหอกลน (Column or Tower distillation)

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 16: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

5

ขอแตกตางระหวางเครองกลนสรา เครองกลนแบบหมอตม (Pot still) คอ เครองกลนแบบนอาศยหลกการตมใหของเหลว

ในภาชนะ(นาสา) เดอดกลายเปนไอ แลวทาใหไอซงกคอแอลกอฮอลควบแนนออกมาเปนนาสรา ดกรของนาสราทออกมาจะคอยๆ ลดลงเรอยๆ และเมอกลนจนสนสด ไอทเหลอจะเปนไอของนาเปนสวนใหญ ขอดของเครองกลนแบบนคอ ใชงานงาย ราคาถก แตประสทธภาพการกลนตา สนเปลองเชอเพลงสงเนองจากพนทแลกเปลยนความรอนนอย มกลนวตถดบปนมามากและอาจมกลนทไมตองการ เชน กลนไหม กลนคาวเหลา (กลนนาตมสก) กลนเปรยวหรอกลนเหมนอนๆ ปนมาดวยมาก การกลนใหไดนาสราคณภาพดจงตองมการกลนซาหลายครง ทาใหตนทนการผลตสง

หอกลน (Column or Tower distillation) คอ เครองกลนทถกพฒนาขนทสกอตแลนดเมอ 200 กวาปมาแลว เพอใชในการผลตเกรนวสก (grain whisky) หรอเหลาราคาถก ทใชเวลาในการบมสนหรอไมบมเลย ออกมาขายใหกบกรรมกรและกลาสเรอในสมยนนเหลาทไดจะมกลนรสออนกวาเหลาทกลน โดยใชหมอตมธรรมดากลนไดครงละปรมาณมาก ประสทธภาพการกลนสงและรวดเรว แตเนองจากหอกลนมขนาดใหญและลงทนสง ใชอยในอตสาหกรรมขนาดกลางหรอขนาดใหญ ไมแพรหลายทวไป

หลกการทางานของหอกลน คอ การนาเอาไอนารอนจากนาทเดอดจด ผานเขาไปดานใตของหอกลน แลววงสวนทางกบนาสาหมกทไหลลงมาจากดานบนของหอกลน ไอนาจะถายทอดความรอนใหกบนาสาบนแผนกนเปนชนๆ ภายในหอกลน แผนกนทเรยกวาแผน “เพลท” นาสาทไหลลงมาจะสะสมความรอนเพมขนเรอยๆจนเดอดกลายเปนไอ ไอดงกลาวจะลอยตวขนสดาน บนออกไปทางยอดหอกลน แลวถกควบแนกลายเปนไอในทสด สามารถทาใหเกดการกลนแบบตอเนองได นาสาทไหลเขาไปใหมจะไปแทนทของเกา สวนนาสาเกาทเดอดจนแอลกอฮอลระเหยไปหมดแลวกไหลออกทางดานลางไป

หอกลนการผลตสราจากกากนาตาล

หลงจากททางรฐบาลเปดโอกาสใหผสนใจสามารถผลตสราขาวจาหนายไดไมนาน กเรมมผประกอบการใหความสนใจในการผลตสราจากกากนาตาลเพมมากขน อาจดวยเหตวา ผลตอบรบสรากลนจากขาวเหนยวเรมลดลง และผบรโภคสวนใหญตดในรสชาตสราขาวโรงใหญทผลตจากกากนาตาล การผลตสราชมชนจากกากนาตาลในเรมแรกกไดใชหมอตมแบบธรรมดาเปนพนฐาน แตกลบพบวา สราทไดมกลนรนแรง บาดคอ และมกลนเหมนไหม ผบรโภคกไมยอมรบอก

หลายโรงงานพยายามดดแปลงเครองกลน และหาวธแกไขตางๆมากมาย เชน การกลนซา การใช

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 17: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

6 คารบอนกรองกลนสรา แตกไมประสบผลสาเรจนก จนกระทง หจก.เวอรเทคแมคคานคส ไดผลตหอกลนรนแรกออกจาหนายในป พ.ศ. 2546 และไดรบความนยมเพมขนตามลาดบ แมวาหอจะมราคาคอนขางสงและอตราการกลนยงไมถอวาสงนกกตาม

เหตทระยะหลงหอกลนไดรบความนยมเพมขนเนองจาก กลนและรสของนาสราทไดเรมมความใกลเคยงกบสราขาวจากโรงใหญมากขน ประสทธภาพการกลนกสงกวาหมอตมแบบธรรมดา สามารถรดดกรออกจากนาสาไดหมดจดและยงใชเวลาในการกลนสนกวา รวมถงลดอตราการสนเปลองเชอเพลงไดมากกวาเดม 50 เปอรเซนตขนไป ทาใหผผลตสราชมชนรายใหญๆ เรมปรบเปลยนมาใชหอกลนกนเปนจานวนมาก อนเนองมาจากคณภาพดานกลนรสสรา ความประหยดและตนทนทตา แมวาราคาหอกลนจะสงแตกสามารถคนทนไดในเวลาอนสน

หอกลน มสวนประกอบดงน

1. ตวหอหรอคอลมน (Column) เพอความแขงแรงและประหยดตวหอควรเปนทรงกลม ทาจากสแตนเลสเนอดทนทานตอการกดกรอนและไมเปนสนม ควรซอยแบงเปนปลองๆ

เพอใหถอดลางทาความสะอาดงาย แตละปลองมหนาแปลนประกบรอยดวยนอตยดเขาหากนอยางแนนหนา ระหวางหนาแปลนมประเกนยางชนดทนรอน ชวยปองกนการรวไหลของไอออกจากตวหอ

2. แผนเพลท (Plate) เปนแผนเหลกกลมทกนตวหอออกเปนปลองๆ ทาหนาทรองรบนาสาทไหลเขามาในตวหอบนแผนเพลทจะมหมวก (Cap) เปนชองทางผานของไอนารอนทจะแทรกตวผานนาสาออกไป ทาใหเกดการแลกเปลยนความรอนขนบนแผนเพลทน

3. ถงกนหอ (Bottom tank) เปนถงทอยดานลางสดของตวหอทาหนาทรองรบนาสาทงทผานการกลนกอนทจะไหลออกสทอนาทง ถงกนหอมความสาคญสาหรบหอกลนขนาดเลก

เพราะทาหนาทรกษาสมดลไอนาและความรอนไมใหมการเปลยนแปลงเรวเกนไป เพอไมใหเกดปญหาในระหวางการกลนไดงาย สาหรบหอขนาดใหญๆอาจไมจาเปนตองม เพราะปรมาณความรอนในระบบมอยมหาศาล และรกษาสมดลดวยวธการอนแทน

4. ชดอนนาสา (Mash worming system) เพอไมใหหอกลนมขนาดใหญและมความสงมากเกนไปซงจะทาใหเปนภาระคาใชจายดานวสดและการกอสรางโรงเรอน ระบบอนนาสาจงถกออกแบบมาเพอชวยใหนาสามระยะทางวงในหอกลนสนลง จงสนเปลองพลงงานและปรมาณไอ

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 18: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

7 นานอยกวาและชวยเพมประสทธภาพการกลนใหสงขนดวย โดยนาสาจะถกอนใหรอนขนจนถงอณหภมระดบทตองการ กอนทจะจายเขาสหอกลน

5. ถงดกหางเหลา (Fusel oil trap) ไอแอลกอฮอลทออกมาจากยอดหอกลนตองผานอปกรณน ซงจะทาหนาทในการดกนาและหางเหลาซงประกอบดวยไฮเออรแอลกอฮอล เปนสวนใหญ นาสราทไดจงมกลนหอมขน ไมบาดคอหรอเหมนเวยนหวและทาใหผดมไมมอาการเมาคาง

6. เครองควบแนนไอ (Condenser) คอ อปกรณททาหนาทในการควบแนนไอแอลกอฮอลNใหเปนนาสรา โดยอาศยนาเยนในการแลกเปลยนความรอน เครองควบแนนไอทดจะตองควบแนนไอเปนของเหลวไดหมดจด และนาสราทออกจากเครองควบแนนควรมอณหภมเทากบอณหภมหองปกต หรอไมควรรอนเกน 40 องศาเซลเซยส

7. เครองกาเนดไอนา (Boiler) เปนอปกรณททาหนาทผลตไอนารอนปอนเขาสหอกลน ขนาดของเครองกาเนดไอนาทเหมาะกบหอกลนสรา คอ ตองการแรงดนไอนาทระดบ 2–3 บารและผลตไอนาไดอยางนอย 100 กโลกรมไอนา/ชวโมงขนไป หรอตามแตสเปคหอกลนทกาหนดไว

เครองกาเนดไอนาทดขนาดตองไมเลกเกนไป ประหยดเชอเพลง มลภาวะนอย ควบคมงาย และมระบบความปลอดภยตางๆ อยางพรอมเพรยง ทสาคญคอจะตองผลตไอนาไดอยางตอเนองเพอไมใหเกดปญหาระหวางการกลน

เทคโนโลยหอกลน

ผผลตจาหนายหอกลนอยหลายรายทแขงขนกน แตสวนใหญจะเปนเทคโนโลยรนเกา มบางรายเทานนทมการปรบปรงเทคโนโลยใหม มการออกแบบและคานวณโดยวศวกร หอกลนยคใหมมขนาดเทาเดมหรอเลกลง แตมอตราการกลนสงขนและประสทธภาพการใชเชอเพลงทสงขน

จงประหยดเชอเพลงทาใหตนทนการผลตตาลง นอกจากนกลนรสสราทไดยงดกวาเดมมาก ดวยเหตนหอกลนในยคใหมจงมขนาดทเลกลงและมประสทธภาพสงขน เวนแตหอทออกแบบใหใหญเพอเนนกาลงการผลตทสง ตวอยางเชน หอกลนรนเดมขนาดเสนผาศนยกลาง 40 เซนตเมตร จะสนเปลองไอกวาหอกลนรนใหมทมขนาดเสนผาศนยกลาง 35 เซนตเมตร แตสามรถผลตนาสราไดถง 100 ลตร/ชวโมง ขณะทหอกลนรนเกามกาลงผลตเพยง 60 ลตร/ชวโมงเทานน

อ.คณวฒ สวพานช คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย ม.ราชภฏราชนครนทร

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 19: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

8

กากนาตาล (Molasses) กากนาตาลเปนผลพลอยไดจากกระบวนการผลตนาตาลทรายจากออย กระบวนการ

เรมจากการนาออยเขาหบไดนาออยออกมาแลวนามากรองกากออก สงเขาหมอตมเพอไลนาออกและเขาหมอเคยวจนนาออยตกผลกและนามาแยกผลกโดยผานหมอปน (Centrifuge) ผลพลอยไดจากการผลตนาตาลทรายดวยวธนกคอ กากนาตาล ขตะกอน (Filter cake) และกากออย (Bagasses) กากนาตาลเปนของเหลวสนาตาลดาขนและเหนยว ประกอบดวยนาตาลซโครสทไมตกผลกในการผลตนาตาลทรายแตละครงจะไดกากนาตาลประมาณ - % ของปรมาณออยทใชในการผลต

กากนาตาลแบงไดตามกรรมวธการผลตนาตาลได ชนด

1. กากนาตาลทไดจากการผลตนาตาลทรายขาว (Plantation white sugar) ทเรยกวา black–strap molasses ซงมนาตาลปนอยประมาณ – %

2. กากนาตาลทไดจากการผลตนาตาลทรายขาวบรสทธ (Refine sugar) เราเรยกวา Refinery molasses มนาตาลปนอยประมาณ %

3. กากนาตาลทไดจากการแปรสภาพนาออยบางสวนใหเขมขน โดยการระเหย (Inverted can juice) เรยกวา Invert molasses/ Highest molasses เปนกระบวนการผลตกากนาตาลโดยตรง และเนองจากกากนาตาลมนาตาลซโครสผสมอยประมาณ – % รวมทงมแรธาตอยหลายชนด เชน ไนโตรเจน ฟอสฟอรสและโพแทสเซยม จงนามาใชเปนอาหารสตวใชทาปยหมกและปยชวภาพ ใชในเปนวตถดบหลกในการผลตแอลกอฮอล ใชทากรดนาสม กรดมะนาว ทาผงชรส และใชในอตสาหกรรมอาหารอนๆอกมาก

ระยะเวลาในเตรยมเชอและการหมกเพอใหนาตาลเปลยนเปนแอลกอฮอลไดทงหมด ทความเขมขนประมาณ – % v/v ใชเวลารวมประมาณ ชวโมง และในกระบวนการหมก จะเปลยนนาตาลใหเปนแอลกอฮอลโดยใชยสต ทมความเหมาะสมกบวตถดบทนามาหมก เพอเพมประสทธภาพและลดเวลาในการหมกลง สวนมากนยมใชยสต สายพนธ Saccharomyces cerevisiae

นาหมกทไดจากกระบวนการหมกน เรยกวา นาสาหรอแมช (Fermented mash) จากนนนามาผานกระบวนการกลน แบบลาดบสวน (Fractional Distillation) เพอแยกแอลกอฮอลออกมา ทความบรสทธประมาณ - % v/v และในการทาใหบรสทธยงขน จะตองนามาผานกรรมวธในการแยกนาโดยการใชโมเลคลาซฟ (Molecular sieve separation) โดยสงแอลกอฮอลเขาไปในหอดดซบทมส า ร ซ โ อ ไ ล ต ( Zeolite) ท ม ค ณ ส ม บ ต ย อ ม ใ ห โ ม เ ล ก ล ข อ ง แ อ ล ก อ ฮ อ ล ไ ห ล

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 20: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

9

ผานชองวางของซโอไลตไปได แตจะดกหรอดดซบโมเลกลของนาเอาไว ซงทาใหไดแอลกอฮอลบรสทธถง . % และนาทถกดดซบไวนนจะรเจนเนอเรต (Regenerate ) คอถกกาจดออกไป แอลกอฮอลทไดนเหมาะสาหรบใชเปนเชอเพลง ใชผสมกบนามนเบนซไดเปน แกสโซฮอล (Gasohol) ซงใชในรถยนตในปจจบน

การหมก (Fermentation)

เมอว ตถดบทเปนแปงถกเปลยนเปนนาตาลหรอในกรณทใชนาตาล โดยตรง(Molasses)เปนกระบวนการเปลยนจากนาตาลกลโคส (Glucose) ไปเปนเอทานอล โดยใชเชอจลนทรยจาพวกยสต (Yeast) อยในกลม Saccharomyces ทมประสทธภาพในการเปลยนนาตาลกลโคสไปเปนเอทานอล ยสตจะใชนาตาลโมเลกลเดยวหรอกลโคสเปนอาหาร และเปลยนนาตาลใหเปนเอทานอลทความเขมขนประมาณ 9-12% โดยตองใหเชอยสตมความแขงแรงจดสารอาหารและสภาพแวดลอมใหเหมาะสม ใหมคา pH อยระหวาง 3.0 -5.0 และอณหภมระหวาง 26-32°C

และมความเขมขนของนาตาลในชวง 16 – 22% โดยปรมาตร ทงนระยะเวลาในการผลตเอทานอล จะขนอยกบปรมาณและชนดของยสตทใช

การกลน (Distillation Process)

หลกพนฐานของการกลน (Principle of Distillation) การกลนเปนการแยกสารละสายทเปนของเหลวออกจากของผสมอาศยหลกการระเหยกลายเปนไอ แลวนาไปและควบแนน สารบรสทธแตละชนดเปลยนสถานะไดทอณหภมจาเพาะตางกน สารทมจดเดอดตาจะเดอดเปนไอออกมากอน เมอทาใหไอของสารมอณหภมตาลงจะควบแนนกลบมาเปนของเหลวอกครง

กระบวนการกลน แบงไดเปน 4 วธ ตามประเภทของสารและการใชงาน

1. การกลนแบบพนฐาน (Basic Distillation)

2. การสกดโดยการกลนดวยไอนา (Extraction by Distillation)

3. การกลนลาดบสวน (Fractional Distillation)

4. การกลนนามนดบ (Refining)

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 21: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

10

การกลนแบบพนฐานมกใชในการกลนแยกสารบรสทธออกจาก สารผสม/สารแขวนลอย ในหองปฏบตการหรอในงานอตสาหกรรมขนาดเลกทไมมกระบวนการซบซอนใดๆ การสกดโดยการกลนดวยไอนาเปนตวทาละลาย เปนการแยกสารออกจากของผสมใชในการแยกสารทไมทาปฏกรยากบนา ระเหยงาย และไมละลายนาออกจากสารทระเหยยาก ขอดของการกลนแบบสกดน สามารถใชแยกสารระเหยงายออกจากสารระเหยยาก และสามารถควบคมความดนไอของสารทมจดเดอดสงใหสามารถกลนตวทอณหภมตาลงมาได ตวอยางเชน การกลนสกดนามนหอมระเหยจากเปลอกเมลด กานและใบของพชไดโดยงาย

การกลนลาดบสวนเปนการแยกของเหลว ตงแต 2 ชนดโดยมจดเดอดทตางกนไมมาก เปนการกลนโดยใชหอกลนหรอทเรยกวา คอลมน (Column) เปนชนๆในการแยกสารทตองการกลนแยกออก เหมอนกบการกลนแบบพนฐาน แตเปนการกลนซาหลายๆครงจนไดสารบรสทธ การกลนลาดบสวนนเปนการดงไอออกมาควบแนน แลวจงกลนซาจนไดสารทตองการบรสทธทสด ในหอกลนหรอคอลมนจะมการสรางซอนกนเปนชนๆ ในเวลากลนตองมการใหความรอนแกหอกลนและสารทตองการกลนอยางชาๆ และมการควบคมอณหภมดวยอปกรณทใหความรอน (Heater/ Steam) อยางคงท เพอปองกนความรอนสงเกนเหมาะสาหรบการกลนแยกสารเคมหลายๆตวออกจากกน เชน การกลนแอลกอฮอล เปนตน

การกลนนามนดบ เปนการแยกสารประกอบไฮโดรคารบอนหลายชนดออกจากกน โดยการแยกสารแขวงลอย โลหะหนก กามะถน กาซ และสงเจอปนอนๆออกกอนจงนามากลนแบบลาดบสวน ซงสามารถเกบสารทตองการตามชวงของอณหภมของจดเดอด อณหภมทใชในการกลนอยในชวง 320- 385°C ไดเปนผลตภณฑหลายชนด เชน กาซหงตม (LPG), นามนเบนซน,

นามนกาด, นามนดเซล, นามนหลอลน, ไขนามนเตา และยางมะตอย

ประเภทและชนดของสราทบรโภคในประเทศไทย

เครองดมแอลกอฮอล หรอสรา ทสงคมไทยและประชาคมทวโลกบรโภคอยนนมมากมายหลายชนด มความแตกตางกนออกไป ทงในปรมาณของแอลกอฮอล วสดทใชรวมไปถงขนตอนและวธการผลตซงสามารถแยกเปนประเภทและชนดไดเปน ประเภทใหญ ๆ คอ สราประเภททกลนแลว (Distilled liquors) และสราหมก (Fermented liquors) (เทพนทร พชรานรกษ,

)

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 22: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

11

สรากลน (Distilled liquors) ไดแก

1. เหลาบรนด เปนสราประเภทกลนทรสเยยมทสดและมราคาแพง เนองจากเปนเหลาทกลนจากองนมกรรมวธการผลตและมขนตอนในการบม

2. วสก เปนสราประเภทกลนททามาจากขาวไมวาจะเปน ขาวบาเลย ขาวไรย ขาวโอต ขาวโพด หรอขาวเหนยว โดยนามาหมก กลนแลวนาไปบม

3. เหลารม เปนสรากลนมาจากนาออย กากนาตาล และนาเชอมและอาจผสมผวสมและผลไมอนๆ เพอใหรสชาตดขน

4. วอดกา เปนสราทมลกษณะคลายวสก แตมปรมาณของแอลกอฮอลสงกวา โดยวอดกาทามาจากขาวสาล

5. เหลาคอกเทลตางๆ คอกเทล คอ การนาเอาเหลาหลายชนดมาผสมกนตามสตรแลวแตรสนยมของผดม

6. เหลาขาว เปนเหลาทผลตมากในเอเชยเหลาจนทเรยกวา “สาเก” กรวมอยในสราประเภทน เหลาขาวทามาจากกากนาตาล ขาว นาตาลมะพราว ตาลโตนด

สราหมก (Fermented liquors) ไดแก

1. แชมเปญ เปนเหลาหมก คอ เปนสราทไมผานกระบวนการกลน ทามาจากองนมลกษณะพเศษคอมฟอง คอ มกาชคารบอนไดออกไซดเจอปนอยคลายๆเบยร

2. ไวน คอ เหลาผลไมหมกทเกาทสดในโลก วตถดบทใชในการทาไวน คอองน ไวนตางจากแชมเปญตรงทไวนไมมฟอง กรรมวธการผลตกไมซบซอนเทากบแชมเปญ

3. เบยร เปนสราทมปรมาณการบรโภคสงสด เบยรทาจากขาวบาเลยหมก อบ และบด ตมใหสกแลวใสถงหมก เมอหมกเสรจแลวจะใสดอกฮอพเพอใหมรสขม จากนนจงใสเชอยสต

4. เหลาหมกพนบาน เหลาชนดนสามารถผลตขนไดเองโดยกรรมวธงายๆโดยใชขาว ผลไม หรอกากนาตาลมาหมกไวใหเกดแอลกอฮอล

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 23: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

12 สาหรบปรมาณแอลกอฮอลในเครองดมแอลกอฮอลแตละชนดมปรมาณทแตกตางกน ตารางท ปรมาณของแอลกอฮอลทมอยในสราแตละชนด

ชนดของสรา เปอรเซนของแอลกอฮอลโดยปรมาณ บรนด วสก วอดกา เหลาขาว แชมเปญ ไวน เบยร

- 40-50 40-50 35-40 15-40 8-15 4-8

เทพนทร พชรานรกษ, พฤตกรรมการบรโภคสรา (กรงเทพฯ: องคการสงเคราะหทหารผานศก,

) , 8.

กระบวนการผลตสรา

1. นายสตสายพนธพเศษมาเพาะขยายจานวนในถงเพาะเชอ A ทมกากนาตาล สารประกอบไนโตรเจน และนาเปนอาหารเปนเวลา 24 ชวโมง

2. นายสตทเพมจานวนในถงเพราะเชอ A มาเพมจานวนใหมากขนอกในถงเพาะเชอ B โดยใชสตรอาหารและเวลาเชนเดยวกบถงเพาะเชอ A

3. นายสตจากถงเพาะเชอ B ถายใสถงหมกสา ทมสวนประกอบของกากนาตาลและนาเปนอาหารหมกเปนเวลา 72 ชวโมง จะไดนาสาทมแอลกอฮอล 8-12 เปอรเซนต (ดกร)

4. เครองกลนสราทาหนาทกลนนาสา โดยการกลนตามลาดบสวนเพอใหไดแอลกอฮอลรอยละ 40-50

5. ทาการกลนอกครงเพอเพมความบรสทธ แอลกอฮอล 40-50 เปอรเซนต เปนแอลกอฮอลNรอยละ 95-96 แลวทาการคดคณภาพ และชนดของแอลกอฮอล โดยผเชยวชาญพเศษ เพอนาไปเกบบมในถงไมโอคนาน 3 ป, 5 ป และ 10 ป

6. นาแอลกอฮอลทบมไดมาตรฐานแลวเขาสกระบวนการปรงแตงรส โดยผสมกบนาบรสทธและหวเชอสราทมสตรเฉพาะ แลวปรบแตงแอลกอฮอลไดดกรตามตองการ

7. การตรวจสอบคณภาพและรสชาตอยางละเอยด จากนกวทยาศาสตรในหองปฏบตการวเคราะหและผเชยวชาญพเศษกอนทาการบรรจขวดและพรอมสงมอบใหผบรโภค

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 24: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

13

ภาพท กระบวนการผลตสรา

ยสต ถงเพาะเชอ A ถงเพาะเชอ B ถงหมกสา (แอลกอฮอล 0-12%)

การกลน ครงท 1 (แอลกอฮอล 40-60%)

การกลน ครงท 2 (แอลกอฮอล 95%)

ถงเกบแอลกอฮอล ประจาวน

(แอลกอฮอล 95%) ถงปรงแอลกอฮอล ถงเกบบมสราปรง

ผลตภณฑสาเรจรป

โกดงสาเรจรป

กระบวนการบรรจสรา

ตวแทนจาหนาย

จาหนาย

บรรจถงไมโอค (แอลกอฮอล 60-65%)

เกบบมถงไมโอค 3-5 ป

หวเชอสรา

ถงเกบแอลกอฮอล

กากนาตาล, นา สารประกอบไนโตรเจน

กากนาตาล, นา สารประกอบไนโตรเจน

กากนาตาล, นา สารประกอบไนโตรเจน

ส, นาบรสทธ หวเชอสรา

ขวด, ฝา, แสตมป, ฉลาก, กลอง

แอลกอฮอล 95%

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 25: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

14

กระบวนการเกบบมสราในถงไมโอค

วตถประสงค เพอใหมนใจวากระบวนการเกบบมนาสราถงไมโอคมการควบคม และดาเนนการตามขนตอน เพอใหไดคณภาพนาสราเกบบมตามทตองการ

ขอบเขต การเกบบมสราถงไมโอคเรมจากการบรรจนาสราดกรสง จากแผนกปรงสราโดยรบเขามาและทาการจดเกบเขาในอาคารเกบบม จนถงการนานาสราทผานการเกบบมมาเทใชงานในรปสราหวเชอ ในการจดเรยงถงไมโอคเพอเกบบมจดวางเรยงซอนกนตองไมเกน 4 ชน (ประมาณ 4 เมตร) มขนตอนการทางาน ดงน

1. ถงไมโอคทาการผลต/ ซอมแซมและทาความสะอาดภายนอกถงไมโอค เพอใหถงไมโอคสามารถนากลบมาใสนาสราไดตามปกต โดยพนกงานชงนาหนกถงเปลา และทาการบนทกนาหนกถงไมโอคถงเปลา บรเวณฝาดานใดดานหนง จากนนจดเกบและรอการขนยายไปใชงานโดยรถยก

2. รบถงไมโอคจากบรษทถงไมโอคตามยอดสงซอโดยทาการชงนาหนก บนทกขอมลถงเปลา วนเดอนป และจานวนทรบ ลงสมดบนทกการรบ-จายประจาวน

3. พนทบรรจนาสราลงถงไมโอค ทาการตรวจนบถงกอนทาการบรรจ บรรจนาสรา 60 หรอ 65 ดกร ตามแผนงานและควบคมการบรรจนาสรา ตามปรมาตรทกาหนด 190 หรอ 200

ลตร ดวยมาตรวดปรมาตร (Flow meter) เมอบรรจเสรจปดฝาถงดวยฝาจกถงไมโอคและตรวจสอบการรวซมใหเรยบรอย

4. ขนยายถงสราไมโอคเขาอาคารเกบบมดวยรถยกไฟฟา ทาการวดความสงและชงนาหนกถงไมโอคหลงบรรจบนทก อานคานาหนกถงเปลาทบนทกบนฝาถงและทาการบนทกใบรายงานการบรรจนาสราถงไมโอค พรอมกบระบหมายเลขถง ขนาดบรรจ ดกร วนเดอนปทบรรจ ชนดนาสราและเปอรเซนแอลกอฮอล ใชตรายางปมทฝาถง ทารายงานการบรรจนาสราถงไมโอคและบนทกลงในแบบบนทกประวตถงไมโอค

5. หนวยสราถงไมโอครบมอบนาสราถงไมโอค ดาเนนการเคลยนยายถงไมโอคจากรถบรรทกโดยใชรถยกไฟฟาจดเรยงเขาอาคารเกบบม

5.1 การเรยงแบบแนวนอนของถง วางซอนทบกนสงไมเกน 4 ชน

5.2 การวางตงบนพาเลท พาเลทละ 4 ใบ

6 การสงถงไมโอคเปลาเพอซอม บรษท ถงไมโอคไทย ทาการแจงแผนการเท บรรจ เพอสงมอบถงไมโอค เพอทราบถงจานวนการสงซอมแซมและรบถงในแตวน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 26: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

15

7 นาขอมลนาหนกถงไมโอคทบรรจนาสรา หมายเลขถงไมโอค ขนาดบรรจ ดกร วนเดอนปทบรรจ ชนดนาสรา ลงในคอมพวเตอร Microsoft Excel เพอเปนฐานขอมลตอไป

ภาพท 2 การขนยายถงไมโอคมาจดเรยง ดวยรถยก

ภาพท 3 พนกงานทาการตรวจนบสนคา เพอลงบนทก

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 27: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

16

ภาพท 4 ระบหมายเลขบนฝาถงและจดทตรวจสอบพบมรอยรวซม

กระบวนการเกบบมสราในถงไมโอค มการควบคมและดาเนนการตามขนตอน เพอใหไดคณภาพนาสราเกบบมตามทตองการ เรมจากการบรรจนาสราดกรสง จากแผนกปรงสราโดยรบเขามาและทาการจดเกบเขาในอาคารเกบบม จนถงการนานาสราทผานการเกบบมมาเทใชงานในรปสราหวเชอ ในการจดเรยงถงไมโอคเพอเกบบมจดวางเรยงซอนกนตองไมเกน 4 ชน (ประมาณ 4 เมตร) มขนตอนการทางาน ดงน

ภาพท 5 กระบวนการเกบบมสราถงไมโอค

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 28: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

17

2. การวางผงโรงงาน (Plant layout) การวางผงโรงงาน หมายถง งานหรอแผนการในการตดตงเครองจกร, เครองมอ

อปกรณและวตถตางๆ ทจาเปนในกระบวนการผลต ภายใตขอจากดของโครงสรางและการออกแบบของอาคารทมอย เพอทาใหการผลตมความปลอดภยและมประสทธภาพสงสด

วตถประสงคในการวางแผนผงโรงงาน (Objective of Plant layout) 1. ลดระยะทางและเวลาการเคลอนยายวสด

2. ทาใหวตถไหลไปไดรวดเรวและราบรนพรอมทงขจดปญหาเกยวกบการทางาน ทมมากเกนไป

3. เพอความสะดวกในการดาเนนงานโดยแบงเนอทภายในโรงงานใหเหมาะสม เชน ชองทางเดนพนทเกบสนคา พนทพกวตถดบและจดปฏบตงาน หรอพกชนงานทเปนสนคาสาเรจรป

4. ขจดสงรบกวนการสนสะเทอนของพนทฝ นละออง ความรอน กลนการถายอากาศ

5. จดแผนงานตางๆใหทางานในกรอบความรบผดชอบชดเจน ให เ ออตอกระบวนการผลตและงายตอการควบคม

6. จดวางพนทใหมประโยชนอยางเตมท ไมควรใหพนทวางเปลาหรอสญเปลามากเกนไป

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 29: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

18

ภาพท 6 แผนผงอาคารเกบบมสราถงไมโอค

ปจจยในการพจารณาในการวางแผนผงโรงงาน มขอพจารณา ดงน 1. ความตองการของผลตภณฑการวางแผนผงควรมความยดหยน เพอการ

เปลยนแปลงการใชเครองจกร 2. การเสยงตอความลาสมยของเครองจกร ผบรโภคทมตองการผลตภณฑรปแบบ

ใหม ๆ 3. คณภาพของผลผลต การวางแผนผงไมถกตอง อาจมผลใหคณภาพของสนคาลดลง 4. คาใชจายในการบารงรกษาควรคานงถงการผลตทตอเนองกน เพอลดตนทนใน

การบารงรกษา

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 30: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

19

ขนตอนการวางผงโรงงาน มดวยกน 3 ขนตอน 1. การวางผงโรงงานขนตนเปนการกาหนดขอบเขตเอาไวกวางๆ วาจะกาหนดให

พนทสาหรบทาอะไร พนทตรงนนๆตองอยใกลกบหนวยงานใดจงเหมาะสม เปนตน 2. การวางผงโรงงานอยางละเอยดเปนการกาหนดรายละเอยดในแตละแผนก วาใน

แผนกนจะตดตงเครองจกร เครองมอตรงไหน มมไหน ทางเดนภายในแผนก จะกาหนดอยางไร สรปแลวการวางผงโรงงานอยางละเอยด คอ การมองไปในรายละเอยดของแตละแผนกนนเอง

3. การตดตงเครองจกรเปนขนตอนการรวางผงโงงานอยางละเอยดมาสการปฏบต คอ การตดตงเครองจกรตามทวางผงไวแลวใหสามารถปฏบตงานได

การวางผงโรงงานนนผวางผงควรมการวางใหรดกมมากพอสมควร จงจะทาใหการวางผงโรงงานเกดผลด และไดใชประโยชนจากโรงงานอยางคมคา เชน

1. วางผงโรงงานขนตนกอน แลวจงวางผงอยางละเอยด 2. ควรออกแบบผงโรงงานไวเลอกหลายแบบ 3. ผวางผงโรงงานตองทราบวาผบรหารจะเลอกวธการขนยายวสดภายนอก ภายใน

โรงงานแบบใด 4. ควรมการตดตอขอความคดเหนจากบคคลทเกยวของ

ระบบการวางผงโรงงานทดตองสอดคลองกบกระบวนการผลต มดวยกน 4 ระบบ คอ

1. การวางผงโรงงานแบบตามกระบวนการผลต 2. การวางผงโรงงานแบบตามชนดของผลตภณฑ 3. การวางผงโรงงานแบบผสม 4. การวางผงโรงงานแบบชนงานอยกบท

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 31: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

20

ขอมลเบองตนสาหรบการวางแผนผงโรงงานอยางมระบบ กอนเรมการวางแผนผงโรงงาน ผวางแผนตองรขอมลทสาคญ และขอมลเหลานนม

บทบาทโดยตรงตอการวางแผนผงโรงงานในระยะแรก ดงเชนโรงงานจะผลตอะไร ผลตเปนปรมาณเทาไร ใชขบวนการผลตแบบไหน ใชอะไรสนบสนนการผลต และจะทาการผลตเมอไร ลกษณะคาถามดงกลาวขางตน คอ ทมาของขอมลเบองตนทจะนามาวเคราะห เพอการวางแผนผงโรงงานใหสอดคลองกบความตองการ ทงนเนองจากวาผลตภณฑแตละชนดอาจมวธการผลตไดหลายวธ แตละวธกมผลทาใหการวางผงโรงงานทไมเหมอนกน ทงนขนอยกบปรมาณการผลตปรมาณการผลตเปนตวกาหนดใหเลอกขบวนการผลต ขบวนการผลตเปนตวกาหนดเครองจกร เครองจกรเปนตวกาหนดขนาดของพนทจะนามาวางแผนผงโรงงาน จงเหนไดวาขอมลเบองตนนนจะเปนขอมลสาคญของการเรมตนการวางแผนผงโรงงาน

ในการวเคราะหผลตภณฑและปรมาณ เพอเปนแนวทางวาจะแยกพนทปฏบตงานในโรงงาน หรอจะแยกออกเปนหนวยงาน สามารถแบงออกเปน 2 สวน คอ

1. พนทสวนทมปรมาณการผลตสง ผลตภณฑนอยชนด การเคลอนทเรว 2. พนทสวนทมปรมาณการผลตตา ผลตภณฑมหลายชนด การเคลอนทชา

กรณทมปรมาณการผลตสง ขบวนการผลตสวนใหญจะใช ระบบเครองกล ใชอปกรณพเศษเฉพาะอยาง คาใชจายในการลงทนดานเครองมอขนถายวสด แตแนวโนมของตนทนการผลตตาลงดวย

สวนกรณทปรมาณการผลตตา การเคลอนทของการผลตเปนไปอยางชากวา เปลยนแปลงกรรมวธบอยครง เหมากบการผลตจานวนนอยๆ ภาวะเชนนตองใชแรงงานคนมาก และใชเครองจกรแบบมาตรฐาน (Standard Machine) ทวๆ ไป เครองกลขนถายวสดเปนแบบงายๆ ราคาไมแพง แนวโนมของตนทนการผลตตอชนสง

ผวางแผนผงโรงงาน ตองนาขนตอนการวางแผนขนตน คอ ความสมพนธเนอทและการปรบเปลยนซงการวางแผนขนตนน จะตองนาขอมลพนฐานมารวมกนและวเคราะห เพอใชสาหรบการวางผงโรงงานตอไป

การรวบรวมขอมล และการวเคราะหขอมล ซงอยในรปของ ขอมลพนฐานและกจกรรม (Input Data and Activity) และรวมถงหลกการทวๆ ไป สามารถดาเนนการไดตามลาดบ ดงน

1. ตองกาหนดทกงานยอยของขอมลพนฐานทตองการ เพอทราบถงขอบเขตของการออกแบบโครงงานอยางชดเจน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 32: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

21

2. ตองมองขอมลพนฐานเหลานน ไปถงอนาคตดวย 3. การคนหาขอมลพนฐานเหลานน ตองเปนขอมลทไดรบความเหนชอบจาก

ผบรหารระดบสง 4. ทดสอบขอมลเหลานน เพอความแนขดดวยวธตางๆ เพอใหไดมาซงประเภทของ

ผงโรงงานขนพนฐาน และ ระบกจกรรม พนท ทแบงไว อยางชดเจน 5. เขยนรายละเอยดของแตละกจกรรม อยางชดเจน เพอใชการวางแผนในภายหลง

การไหลของวสด

ในการวเคราะหการไหลของวสด เพอจะใหไดลาดบขนตอนการเคลอนยายวสดทดทสด ตลอดจนขนตอนของกระบวนการทเกยวกบความเขมการไหล และขนาดของการเคลอนยายการไหล ของวสดทมประสทธภาพ หมายถง วสดทไหลผานขบวนการตองเปนระบบทางตรง ไมเปนระบบทางออม หรอวกวนไปมา หรอไหลยอนกลบ

การวเคราะหการไหลของวสดเปนหวใจสาคญของการวางแผนผงโรงงาน นนคอ การเคลอนทของวสดเปนสวนสาคญของขบวนการ โดยเฉพาะเมอวสดนนมขนาดใหญ นาหนกมาก หรอมจานวนมาก หรอมคาใชจาย การขนสง หรอการขนถายวสดสงมาก เมอเปรยบเทยบกบคาใชจายของการดาเนนงาน การเกบรกษาวสด หรอการตรวจสอบ เหตผลสาคญ การวเคราะหการไหลของวสดนน เปนขนตอนแรกของทกๆ ผงโรงงาน ซงผวางแผนจะตองรและเขาใจถงวธการทาเปนอยางด

ผลจากการวางแผนการไหลของวสดทด

1. ระบบการผลตมประสทธภาพสงขน ผลผลตเพมขน 2. เนอทบรเวณพนใชประโยชนไดมากกวาดกวา 3. กจกรรมทางขนถายวสดไมซบซอน 4. ใชอปกรณไดประโยชนมากกวา เวลาวางเปลามนอย 5. ลดเวลาในขบวนการผลต 6. ลดคลงพสดในขบวนการผลต 7. ใชแรงงานไดอยางมประสทธภาพกวา

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 33: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

22

8. ลดความเสยหายของผลตภณฑ 9. ลดอบตเหต 10. ลดระยะทางการเดน 11. ลดความแออดการจราจรในแตละเสนทาง 12. ผงโรงงานมประสทธภาพ 13. ควบคมดแลไดงายกวา 14. ระบบการควบคมการผลตไมซบซอน 15. ลดเวลาการเดนกลบ 16. การไหลในขบวนการผลตราบเรยบ 17. กาหนดการของขบวนการผลตดขน 18. ลดสภาวะทจะมกลมคนแออด 19. การดแลของยามรกษาการเฝาโรงงานทาไดงายกวา 20. การทางานเปนไปตามลาดบและเปนระบบ

การขนถายวสด สมศกด (2545)

การทจะใหไดมาซงผลผลตทอยในรปของสนคาและบรการนน จะเหนวา ในระบบการผลตตองมการเคลอนททดวยเหตนจงมระบบการขนถายวสดเกดขน คาวา “การขนถายวสด” (Materials Handling) หมายถง “การจดเตรยมสถานท และตาแหนงของวสด เพออานวยความสะดวกในการเคลอนยายหรอเกบรกษา” ซงการทจะทาใหเกดสงเหลานไดตองอาศยศลปะ ในการสรรหาเครองมอและอปกรณการขนถายวสดมาใชใหเหมาะสมกบงาน นอกจากนนยงตองมศลปะ ในการออกแบบสรางเครองมอ หรออปกรณตางๆ ใหเหมาะสม และเปนไปอยางมระบบตามหลกการทางวทยาศาสตรหรอสรปงายๆ กคอ ตองอาศยศลปะ และวทยาศาสตรในการกาหนดวธการขนถายวสดนน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 34: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

23

องคประกอบสาคญของการขนถายวสด สงทสาคญควรคานงถง แบงออกเปน 4 อยาง คอ

1. การเคลอนท (Motion) เปนการเคลอนยายวสด-สนคาจากจดหนงไปยงอกจดหนงหรอ การเคลอนยายวสดสนคาจากจดตนทาง (จดทเอาของขน) ไปยงจดปลายทาง (จดทเอาของลง) ซงการเคลอนยายวสดสนคาแตละประเภท ยอมมการเคลอนททแตกตางกนไป

2. เวลา (Time) นบเปนปจจยทสาคญตวหนง เปนตวทบองบอกถงประสทธภาพของการเคลอนทวาสงตาแคไหน นอกจากนนเวลายงเปนกาหนดการของการเคลอนท อาจควบคมทจดตนทาง หรอจดปลายทางแลวแตกรณ

3. ปรมาณ (Quantity) วสด-สนคาทตองเคลอนทตองสมพนธกบปรมาณความตองการของจดตางๆ สอดคลองกบเวลาเหมาะสมแกระบบ และประหยดคาใชจาย

4. เนอท (Space) เปนองคประกอบทสาคญของการเคลอนท เพราะวาการเคลอนทหรอการขนถายวสดจาเปนตองใขเนอทสาหรบตดตงกลไกลของระบบการขนถาย เนอทสาหรบวางของหรอวสดสนคาทรอการขนถาย หรอหลงจากการขนถาย

ความสาคญของการขนถายวสด การดาเนนการของกจการอตสาหกรรม ระบบการผลตมหนาทของกจกรรมการผลตท

สาคญ 3 ประการ คอ 1. หนาทดานการทางาน ทพยามยามหาวธการตางๆ เพอใหไดมาซงกระบวนการ

ผลตทมประสทธภาพ 2. หนาทการขนถายวสด เพอทาการเคลอนยายวสดในขบวนการผลต หรอระหวาง

เครองจกร หรอระหวางกจกรรมตางๆ ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ 3. หนาทดานการควบคม เปนการควบคมการดาเนนการในหนาทของขอท 1 และ 2

ทางานอยางสอดคลองกน

กจกรรมและพนท ทหนาสนใจในการขนถายวสดในระบบการขนถายวสด ยงมกจกรรมตางๆ ซงเกยวของหลายประการ ผออกแบบและวางผงโรงงานฯ ควรคานงถงสวนทสงเสรมทระบบมประสทธภาพสงขน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 35: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

24

1. วธขนถายวสด 2. วธการเกบวสดสนคาในคลง 3. เทคนคการเอาของขนลงกบเครองกลขนถาย 4. วธการบรรจหบหอ 5. วธการบรรจหบหอ เพอการขนสงและปองกนสนคา 6. การทดสอบผลของการบรรจหบหอ 7. มาตรฐานและคณลกษณะเฉพาะของการขนถายวสด 8. การซอมแซมและรกษาอปกรณขนถายวสด 9. ความปลอดภยในการขนถายของคนและสนคา

กจกรรมตางๆของการขนถายวสด ผวางผงโรงงาน ควรพจารณาของพนทตางๆ ทเกยวกบการขนถายวสดดวย พนทเหลานนไดแก

1. พนทการบรรจหบหอ 2. ระบบการขนสงจากผสงของพนทกจกรรมการรบของ 3. พนทการทางานการตรวจรบของ 4. คลงวสดสนคา 5. จานวนวสดทจะสงไปยงฝายผลต 6. ความสมพนธของการขนถายวสดกบหนวยงานสนบสนน 7. คลงสนคาสาเรจรป 8. ระบบขนสงภายในโรงงาน 9. ความสมพนธดานการเกบขอมล

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 36: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

25

3. คลงสนคา (Warehouse) คานาย (2547)

การจดการดาเนนงานคลงสนคา ซงสวนมากจะมงเนนในการจดการกจกรรมในคลงสนคาทราบในอกนยหนงคอ การจดเกบรกษา ซงการจดการเกบรกษา คอ การจดวางสนคาอยางมระเบยบ และการดแลสนคาไวในพนทเกบรกษาของสงอานวยความสะดวกตางๆ การกาหนดวธการควบคมจดเกบรกษา ระบบบอกตาแหนงทมประสทธภาพนบวาเปนสงสาคญมากทเดยวในการทจะสามารถปฏบตงานเกบรกษาอยางมประสทธภาพ

วตถประสงคของการปฏบตการคลงสนคา การปฏบตงานเกยวกบการคลงสนคา จะตองมการกาหนดวตถประสงคเพอให

ผปฏบตงานในทกระดบเปาหมายในการดาเนนการใหบรรลผลสาเรจตามวตถประสงคทกาหนดไว 4 ประการ คอ

1. การใชเนอทไดประโยชนทสด สนคาจะตองไดรบการจดเกบรกษาใหไดประโยชนมากทสด เมอมการจดวางสนคาในพนทอนหนง จะตองใหทกๆ ลกบาศกเซนตเมตรของเนอทเกบรกษาทมอยทงทางตง และทางนอนในพนทอนนนไดใชหมดเสยกอนทเอาพนทอนมาใชในการเกบรกษาเพมเตมเนอททสญเสยไปโดยไมไดใชประโยชน คอ คาใชจายตนทนทตองเสยเปลา

2. การใชเวลาและแรงงานใหไดประโยชนมากทสด คอ การประหยดทรพยากรทมคาในการปฏบตงานทเกบรกษาสนคาอกสวนหนง หากสนคาไดมการจดเกบอยางถกตองแลว การจดสงสนคาทมนาหนกมาก จะไมสามารถทาการยกขนโดยใชกาลงคนแตนอยและใชเวลานอยกาลงคนสมพนธกบเวลาทคานวณออกมาเปนชวโมงคนมคาเปนเงนคาใขจายอนเปนตนทนสวนหนงของกจการคลงสนคา

3. การเขาถงสนคาทเกบไวนนไดสะดวกทสด สนคาจะตองไดรบการจดเกบในลกษณะทสามารถนาออกไดงาย ปจจยทสาคญทจะตองพจารณาในการจดเกบสนคาทจะใหสามารถเขาถงไดสะดวก ไดแก ตาแหนงทตงประตและทางเดน แถวและทศทางของการจดเกบสนคา

4. การปองกนสนคาในทเกบรกษาไดเปนอยางดทสด สนคาจะตองไดรบการจดเกบในลกษณะสนคาทปองกนสนคานน จากการสญหายหรอการบบสลายอนเนองมาจากการลกขโมย สภาพอากาศ อคคภย การเปลยนแปลงอณหภมอยางรนแรง

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 37: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

26 งานหลกของคลงสนคา

การคลงสนคามงานยอยๆอกมากมายหลายอยาง แตกตางกนออกไปตามความมงหมายของการเกบรกษาในคลงสนคาแตละประเภท

1. งานรบสนคา รบสนคาเกยวกบเรองตางๆ ขณะทสนคาไดสงเขามายงคลงสนคาเพอการจดเกบรกษา การจดเกบเอกสารในการรบสนคา และการดาเนนกรรมวธแรกรบทรวดเรวและถกตองยอมมความสาคญและเปนเรองจาเปนสาหรบกจการคลงสนคาทมประสทธผล

1.1 การตรวจพสจนทราบ เปนการปฏบตเพอรบรองความถกตองในเรองของ ชอ แบบ หมายเลข หรอขอมลอนๆ ซงเปนลกษณะเฉพาะของสนคา รายการนน

1.2 การตรวจสภาพ หมายถง การตรวจสภาพ จานวน และคณสมบตของสนคาทจะไดรบเขามานนวาถกตองตามเอกสารการสงหรอไม

1.3 การตรวจแยกประเภท ในสนคาหรอวสดบางอยางอาจมความจาเปนตองแยกประเภทเพอความสะดวกในการเกบรกษา

2. งานจดเกบสนคา หมายถง การขนยายสนคาจากพนทรบสนคาเขาไปยงตาแหนงเกบทไดไวกาหนดไวลวงหนา และจดวางสนคานนไวอยางเปนระเบยบรวมทงการบนทกเอกสารเกบรกษาทเกยวของ เชน บตรตาแหนงเกบ ปายประจากองสนคา และปจจบนมการใชระบบรหสแทง

3. งานดแลรกษาสนคา หลงจากทไดจดเกบสนคาในพนทเกบรกษาของคลงสนคา จะตองเอามาตรการตางๆ ของการดแลรกษามาใช เพอปองกนไมใหสนคาสนคาทเกบรกษาอยในคลงสนคาเกดความเสยหายสญหายหรอเสอมคณภาพ

3.1 การตรวจสภาพ ตองมการตรวจสภาพดวยสายตาประจาวน การตรวจอยางละเอยดตามระยะเวลาตามลกษณะเฉพาะของสนคาแตะละประเภท แตละชนด ซงมการเสอมสภาพตามเวลาในการรกษาทแตกตางกน

3.2 การถนอม สนคาบางประเภทยอยตองการถนอมตามระยะเวลา เชน สนคาทอาจเกดสนมซงมการชโลมนามนกนสนมไว

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 38: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

27

3.3 การตรวจสอบ หมายถง การตรวจตรานบสนคาในทเกบรกษาเพอสอบยอดกบบญชคลมในคลงสนคาไมนอยกวา ปละ 2 ครง ซงตองแจงใหผฝากและเจาหนของผฝากคอ ผรบจานาสนคาไมทราบดวย เพอจะไดเขามารวมในการตรวจสอบหากเขาตองการ

4. งานจดสงสนคา งานหลกประการสดทายของการคลงสนคา คอ การจดสงหรอการจายสนคาใหแกผรบหรอการคนสนคาใหแกผฝากหรอ ในระบบการบรหารพสดนนการเกบรกษาในคลงวสดมจดมงหมาย ในทสดคอการจายพสดใหแกผรบในสภาพทพรอมสาหรบการนาไปใชในการจดสงเปนสงสาคญมาก

การควบคมสนคาคงคลง (Inventory control)

สนคาคงคลง (Inventory) คอ สนคาหรอวตถดบทคงเหลอหรอมอยในองคกร เนองจากวตถดบหรอสนคาทงทรบจากภายนอกและเกดจากการผลตยงมไดมการนาไปใช เหตผลหลกในการคงสนคาคงคลงมอย 2 ขอดวยกนคอ

1. เพอเพมระดบบรการลกคา 2. เพอลดตนทนคาใชจายดานตาง ๆ

สนคาคงคลงสามารถแบงแยกไดใน 2 ลกษณะคอ

1. แบงตามสถานะในกระบวนการผลต: วตถดบ (Raw materials) สนคาทอยระหวางขนตอนการผลต (Work in process) สนคาสาเรจ (Finished goods) ชนสวนอปกรณ (Spare parts) วสดสนเปลอง (Consumables)

2. แบงตามสภาพหรอคณลกษณะการใชสอย : สนคาทอยระหวางการขนสง (Pipeline) สนคาทกกตนไวเพอรองรบการขนราคา (Speculation) วสดคงคลงเพอการใชสอยระหวางรอบการสงซอ (Regular or cyclical) วสดคงคลงทมไวรองรบความผนแปร(Safety stock)

ของปรมาณความตองการ(Demand) และ ระยะเวลานา(Lead time) วสดคงคลงทเสอมสภาพหรอสญหาย (Obsolete, dead, or shrinkage stock)

การวางแผนการบรหารสนคาคงคลงคอการกาหนดนโยบายตาง ๆ ทเกยวของกบสนคาทอยในคลงสนคา เชน สถานทจดวางสนคาแตละชนด ระบบและนโยบายในการควบคมสนคาคง

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 39: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

28 คลง รวมทงการวางแผนและบรหารการจดซอ และ การบรหารจดการภายในคลงสนคา โดยมเปาหมายเพอใหมพรอมซงวตถดบหรอสนคาในเวลาและปรมาณทตองการโดยคงความสมดลระหวางการมพรอมของสนคาหรอระดบบรการลกคาและตนทนคาใชจายทเกยวของ

ในการบรหารสนคาคงคลงตองคานงถงคาใชจายทงหมดทเกยวของ หรออกนยนหนงคอ คาใชจายทมความผนแปรตามตวแปรหรอปจจยการตดสนใจตางๆในการบรหารสนคาคงคลง เชน ตนทนการสงซอสนคา (Procurement costs / ordering costs) ในกรณทราคาสนคาขนอยกบจานวนหรอเวลาในการสงซอ, คาใชจายในการคงหรอเกบรกษาสนคาคงคลง (Carrying costs) และคาใชจายเมอสนคาขาดจานวน (Out of stock costs)

การจดผงในคลงสนคา (Warehouse layout)

การจดผงในคลงสนคาเปนสวนสาคญสวนหนงในการบรหารคลงสนคา เนองจากเปนการตดสนใจทมการลงทนและสงผลในระยะยาวเชนเดยวกบการเลอกสถานทจดตงคลงสนคานอกจากนการจดผงคลงสนคายงสงผลตอประสทธภาพของการจดการภายในคลงสนคาและคาใชจายในการดาเนนงานอกดวย ในการเลอกรปแบบการจดผงคลงสนคาทเหมาะสมและมประสทธภาพนนควรพจารณาถงปจจยตาง ๆ ประกอบกน เชน ขนาดพนทของคลงสนคา และ ความจาเปนของความสะดวกรวดเรวในการเลอกหยบสนคา

ประสทธภาพของการจดผงคลงสนคานน สามารถวดไดจาก การใชสอยพนททจากดในการจดเกบสนคาใหไดในปรมาณมาก, ความสามารถในการหาสนคาทตองการไดอยางรวดเรว, และ ระยะเวลาทรถบรรทกใชในการรอและขนถายสนคาทมารบ (Turn around time) องคประกอบหลกของคลงสนคาโดยทวไป มดงนคอ

1. Arrival bay หรอ ลานทจอดรถสาหรบรบสนคา 2. Storage area หรอ บรเวณทใชในการเกบรกษาสนคา 3. Consolidation area หรอ บรเวณทใชในการรวบรวมสนคา 4. Departure bay หรอลานจอดรถสงสนคาออก

5. Materials handling system หรอ ระบบขนยายสนคา 6. Information system หรอ ระบบขอมลสารสนเทศภายในคลงสนคา

พนทการทางานในสวนของ Storage area สามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภทตามลกษณะการใชงาน คอ Bulk Store เปนพนทในการจดเกบสนคาในระยะเวลานานพอสมควรและ

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 40: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

29 มกเกบในรปแบบหบหอหรอเปน Pallet และ Picking Store ซงเปนพนทในการจดเกบสนคาเพอการเลอกหยบสนคาเพอจดสงตามรายการคาสงของลกคา

การจดผงบรเวณ Storage area โดยทวไป ทาไดในสองลกษณะดวยกนคอ แบบ Area

System และ แบบ Modified Area System การจดแบบ Area System นนเปนการจดโดยใชพนทในสวนเดยวเปนทง Bulk Store และ Picking Store โดยมการปรบความลกและความสงในการจดเกบสนคาใหสามารถเกบสนคาไดในปรมาณมากและในขณะเดยวกนใหสนคาอยในระดบทสามารถเลอกหยบไดสะดวก สวนการจดผงแบบ Modified Area System นนเปนการแยก Bulk Store และ Picking Store ออกจากกนเปนสองบรเวณ โดยในสวนของ Bulk Store จะเนนจดเกบสนคาในแนวลกและสงเพอใหจดเกบสนคาไดในปรมาณมากโดยลดความสะดวกในการเลอกหยบสนคา ในขณะทบรเวณ Picking Store นนจะเนนการจดเกบเพอความสะดวกและรวดเรวในการเลอกหยบสนคา

การจดผงแบบ Area System นนประหยดพนทมากกวาแบบ Modified Area System

เนองจากเปนการใชพนทในสวนเดยวเพอประโยชนถงสองอยาง แตเนองจากมการปรบลกษณะการจดเกบเพอใหเกบสนคาไดในปรมาณมาก จงมความสะดวกตอการเลอกหยบสนคานอยกวา การจดผงแบบ Area System จงเหมาะสาหรบคลงสนคาทมอตราการหมนเวยนของสนคาคงคลง (Inventory Turnover) ตา ในขณะทการจดผงแบบ Modified Area System จะเหมาะสาหรบคลงสนคาทมอตราการหมนเวยนของสนคาคงคลงคอนขางสง

นอกเหนอจากการเลอกรปแบบผงบรเวณ Storage area ทเหมาะสมแลว ยงมเทคนคอนทสามารถนามาใชเพอเพมประสทธภาพในการจดผงคลงสนคา เชน ใชชนวางสนคา (Racking) เพอเพมปรมาตรในการจดเกบ และ การออกแบบกระบวนการทางาน (Operational design) ควบคกบการจดผงคลงสนคา (เชน วธการ Sequencing คอการจดเรยงสนคาในบรเวณ ตามลาดบทปรากฏบนรายการเลอกหยบสนคาหรอ Picking List) เพอลดระยะเวลาในการเดนทางในคลงสนคาและเพมความรวดเรวในการเลอกหยบสนคา หรอการใชอปกรณเลอกหยบพเศษ เพอลดระยะเวลาในการหยบสนคาออกจากแหลงทเกบ

โกดงและวธการเกบ (สมศกด, 2545)

เนองจากโกดงเปนหนวยสนบสนนทมความสาคญมากอนหนงตอการผลต ผออกแบบผงโรงงานจงควรใหความสนใจกบโกดงเกบของทสรางขนมาแลวจะใชไดผลแคไหน ขนอยกบนโยบายการสงซอและการเกบ การจาหนายคอขนาดของลอคและความถทจะซอ ขนาดของลอต ท

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 41: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

30 จะผลตระยะเวลาการสง และอตราการใช ผออกแบบผงโรงงานจะตองหาขอมลความตองการขนาดโกดงในปจจบนและความตองการในอนาคตทงระยะสนและระยะยาว เชนเดยวกบขอมลการออกแบบผงโรงงาน ทงนเพราะวาเมอไดออกแบบและวางผงโรงงานไปเรยบรอยแลว กวาจะมการเปลยนผงโรงงานหรอโกดงขนาดใหญอกจะใชเวลานานพอสมควร ฉะนนผออกแบบผงโรงงานจะตองคาดคะเนแนวโนวของปรมาณคลงสนคาทจะมาเกบใหด เพราะไมเชนนนแลวปญหายงยากทอาจมตอผงโรงงานกจะตามมาในภายหลง นนคอ มวตถดบ สนคา ทเกบไมเพยงพอกบความตองการของผใช หรอมทไมพอเกบ ทาใหเกดความไมเปนระเบยบทงในโกดงเองและภายในบรเวณโรงงาน

หนาทของโกดง ซงอาจสรปไดดงน

1. รบของ 2. ตรวจดความถกตองของสงของทรบวา รบอะไรมา และจะเกบไวทไหน 3. สงเกบเขาทตามระบบทวางไว 4. เกบของในโกดงอยางปลอดภย 5. ออกของตามใบสงอยางมประสทธภาพ 6. สะสมใบสง 7. แพคของ 8. สงของ 9. เกบบนทกของมล

การ เกบของอยา งปลอดภย ในโกดง ถ อว า เ ปน เ รองส าคญมาก เพราะจะกระทบกระเทอนผลกาไรอนพงมของหนวยผลตโดยตรง ถาการเกบนนทาใหสนคาเสยหายอนเนองมาจากการเกบของในโกดง การถกลกขโมย และบรรยากาศของสภาพแวดลอมทไมด ฉะนนการออกแบบโกดงสาหรบสนคาทมแนวโนมจะเกดการเสยหายไดงาย จงตองใชความระมดระวงเปนพเศษ

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 42: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

31

วตถประสงคของการมโกดง มดงตอไปน 1. เพอเกบรกษาสงของใหอยในสภาพปลอดภยกอนทจะถงเวลาตองการใช 2. เปนสถานทททาใหเกดความคลองตวหรอยดหยนของทงวตถดบ และสนคาของ

ระบบการผลตและการบรการลกคา เพอวาการปอนระบบการผลตและการบรการลกคาอยางตอเนองทาใหเกดความพอใจขนทงฝายผลตและลกคา

3. โดยเพมผลกาไรได ถาการจดการโกดงเปนไปอยางมประสทธผล ขอควรพจารณาเพอใหไดแผนผงของโกดงทด

เนองจากโกดงมกจกรรมทเกยวกบการเกบของอยางปลอดภยในโรงงาน กอนการใชระหวางการผลตชนสวนทรอการประกอบตอไป สนคาสาเรจรป ฉะนนการออกแบบโกดงเพอ จดเกบสงของเหลานอยางมประสทธผล จงมความสาคญมาก ในการออกแบบผงของโกดงจงมขอควรพจารณาดงน

1. การใชพนทไดอยางมประสทธผล ซงจะเนนการใชเนอททางสงดวย 2. การใชเครองมอขนถายลาเลยงและแรงงานอยางมประสทธผล 3. การออกของและเกบของในโกดงไดรวดเรว 4. การขนถายลาเลยงสนคาไดอยางประหยดและปลอดภย 5. การจดเกบจะตองระเบยบเรยบรอย พนทสะอาด ไมมสงกดขวางทางเดน สามารถ

ปฏบตงานไดอยางปลอดภย 6. งายแกการควบคมชนสวน วสด 7. การจดมความยดหยนและเปลยนแปลงไดงายดวยตนทนทตา

ปจจยทตองพจารณาในการออกแบบโกดง กอนทจะมการออกแบบขนาดโกดงและหาเนอททตองการนน มปจจยหลายอยางท

จะตองพจารณากอน คอ 1. ขนาดของชนงานแตละชน 2. ขนาดภาชนะบรรจ กวาง ยาว สง นาหนก เมอบรรจเตม 3. จานวนทจะบรรจในภาชนะไดเตม 4. ความถในการออกของ กชนตอป ตอเดอน หรอตอสปดาห

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 43: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

32

5. ความยากงายทจะหาสงของไดในทองตลาด และระยะเวลาของการสง 6. การขนลงของราคาขนาดของโกดง ทออกแบบมผลมาจากการขนลงของราคา ใน

ทองตลาด 7. จานวนสงสดและตาสดของคงคลงทจะเกบ 8. ชนด ขนาด และความจของชนหรอหงในโกดง 9. วธการเกบอนทจะใขนอกเหนอจากการเกบบนหง 10. ระดบของการปองกนการเสยหายจาก ไฟ นา ไอนา ฯลฯ 11. วธการขนถายลาเลยงเขาออกจากโกดง 12. ความตองการการควบคมคงคลง 13. การปองกนการหยบฉวย

วธการเกบ

การเกบสงของอาจเกบในโรงงานหรอนอกโรงงานกได ในกรณของวตถดบหรอชนงานทไมมผลเสยหายจากสภาพอากาศกมกจะเปนการเกบนอกโรงงานและไมตองการสงปกปด แตสาหรบวตถดบหรอสนคาทอาจเสยหายไดจากภาพอากาศกจะตองมการสรางอาคารโกดงขนมา มหลงคาและกาแพงปกปด เพอหลกเลยงความเสยหายทอาจเกดขนได ในการณทโกดงเกบของอยภายในโรงงาน วธการเกบของ จะเปนดงน

1. การวางเกบบนพนโรงงาน วธการเกบในลกษณะน จะทาใหเปลองเนอทในการเกบมากเพราะเกบในทางสงไมไดมาก และความเปนระเบยบเรยบรอยกนอย เสยคาใชจายในการขนถายลาเลยง

2. กลอง เปนการเกบของในกลองเพอเกบบนชนอกท เหมาะสาหรบใสชนสวนเลกๆ การขนถายลาเลยงอาจใชมอหรออปกรณขนถายลาเลยง

3. การเกบของบนชนเมอชนสวนมขนาดใหญขน การทจะไปเปนในกลองไมเหมาะ จงควรเกบชนสวนบนชน

4. การเกบของบนหงเหมาะสาหรบการเกบของยาวๆ เชน ทอประปาหรอของขนาดใหญ

5. การเกบของซอนกน เชน การซอนกนของพาเลท ลง เปนตน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 44: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

33

6. การเกบบนสายพานลาเลยง การใชลกกลงสายพานเปนทเกบนนไดความนยมกนมาก เพราะสามารถใชในการแกปญาของเขากอนออกกอนไดด

เครองมอทใชในโกดง ในการเลอกเครองมอเพอใชในการเกบวสดสนคา จะตองพจารณาเลอกเพอการใชงานแลวใหไดเปาหมายดงตอไปน

1. ตองรกษาสนคาใหอยในสภาพทใชงานได 2. เกบรกษาของในสถานทจดใหไวได 3. ทาใหเกดความเปนระเบยบเรยบรอยในโกดง 4. ขนาดของกลองจะตองเหมาะสม ซอนกนได 5. มความสะดวกในการเคลอนยายสงของเขาออก 6. นามาใชไดอยางกวางขวาง 7. งายแกการออกของ และตรวจสอบสตอก 8. ปฏบตงานอยางปลอดภย

การออกแบบผงโรงงานเพอเพมผลผลต กลาวถง โกดงและวธการเกบเนองจากโกดงเปนหนวยสนบสนนทมความสาคญมากอนหนงตอการผลต ผออกแบบผงโรงงานจงควรใหความสนใจกบมนมากสกหนอย โกดงเกบของทสรางขนมาแลวจะใชไดผลแคไหนขนอยกบนโยบายการสงซอและการเกบ การจาหนาย คอ ขนาดของลอคและความถทจะซอ ขนาดของลอตทจะผลต ระยะเวลาการสง และอตราการใช ผออกแบบผงโรงงานจะตองหาขอมลความตองการขนาดโกดงในปจจบน และความตองการในอนาคตทงระยะสนและระยะยาว เชนเดยวกบขอมลการออกแบบผงโรงงาน

การจดการคลงสนคา กลาวถง การดาเนนงานคลงสนคาสวนมากจะมงเนนในการ

จดการกจกรรมในคลงสนคา ทราบในอกนยหนงคอ การจดเกบรกษาซงการจดการเกบรกษา คอ การจดวางสนคาอยางมระเบยบ และการดแลสนคาไวในพนทเกบรกษาของสงอานวยความสะดวกตางๆ การกาหนดวธการควบคมจดเกบรกษา ระบบบอกตาแหนงทมประสทธภาพนบวาเปนสงสาคญมากทเดยว ในการทจะสามารถปฏบตงานเกบรกษาอยางมประสทธภาพ

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 45: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

34

การออกแบบและตดตงระบบบารโคดในโลจสตกสและการจดการการซพพลายเชน

กลาวถง ความหมายของบารโคด (Barcode) เปนรหสแทงประกอบดวยเสนมด (มกจะเปนสดา) และเสนสวาง (มกเปนสขาว) วางเรยงกนเปนแนวดงเปนรหสแทนตวเลขและตวอกษรใชเพออานวยความสะดวกใหเครองคอมพวเตอร สามารถอานรหสขอมลไดงายขน โดยใชเครองอานบารโคด (Barcode Scanner) ซงจะทางานไดรวดเรวและชวยลดความผดพลาดในการคยขอมลได

การออกแบบและการวางผงโรงงาน คอ การเตรยมการกอนเรมการวางแผนผงโรงงาน ผวางแผนตองรขอมลทสาคญ และขอมลเหลานนมบทบาทโดยตรงตอการวางแผนผงโรงงานในระยะแรก ดงเชนโรงงานจะผลตอะไร ผลตเปนปรมาณเทาไร ใชขบวนการผลตแบบไหน ใชอะไรสนบสนนการผลต และจะทาการผลตเมอไร ลกาณะคาถามดงกลาวขางตน คอ ทมาของขอมลเบองตนทจะนามาวเคราะห เพอการวางแผนผงโรงงานใหสอดคลองกบความตองการ

การไหลของวสด การวเคราะหการไหลของวสดเพอจะใหไดลาดบขนตอนการเคลอนยายวสดทดทสด ตลอดจนขนตอนของกระบวนการทเกยวกบความเขมการไหลและขนาดของการเคลอนยายการไหล ของวสดทมประสทธภาพ หมายถง วสดทไหลผานขบวนการตองเปนระบบทางตรง ไมเปนระบบทางออม หรอวกวนไปมา หรอไหลยอนกลบ

การขนถายวสด การทจะใหไดมาซงผลผลตทอยในรปของสนคาและบรการนน จะเหนวา ในระบบการผลตตองมการเคลอนททดวยเหตนจงมระบบการขนถายวสดเกดขน คาวา “การขนถายวสด” (Materials Handling) หมายถง “การจดเตรยมสถานท และตาแหนงของวสด เพออานวยความสะดวกในการเคลอนยายหรอเกบรกษา” ซงการทจะทาใหเกดสงเหลานไดตองอาศยศลปะ ในการสรรหาเครองมอและอปกรณการขนถายวสดมาใชใหเหมาะสมกบงาน นอกจากนนยงตองมศลปะ ในการออกแบบสรางเครองมอ หรออปกรณตางๆ ใหเหมาะสม

งานวจยทเกยวของ กฤษนนท (2550) ไดศกษาวธการบรหารระบบการจดเกบสนคาแบบสม ซงงายและ

สะดวกตอผปฏบตงานในงานวจยนไดทาการศกษาการจดเกบสนคาแบบแบงกลมตามชนดคาสงซอประกอบดวยจากลกคาภายในประเทศ, ตางประเทศและไมมคาสงซอ โดยกาหนดพนทตามอตราการหมนเวยน เพอเตรยมในการสงมอบสนคาใหกบลกคาและทาการเปรยบเทยบกบการจดเกบแบบสม อกทงยงทาการศกษาการพยากรณความตองการซงมอทธพลตอการจดวางสนคาและระยะทางทเครนเดนทางในการหยบสนคา

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 46: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

35

ผลจากการศกษาพบวาการจดเกบสนคาแบบแบงกลม สามารถชวยลดระยะทางและเวลาในการเดนทางของเครนเมอเปรยบเทยบกบการจดเกบสนคาแบบสม สงผลใหชวยลดคาใชจายในคลงสนคาและสามารถเพมการตอบสนองความตองการของลกคาดวยระยเวลาในการขนสนคาไดเรวขน

กอบชย (2550) การศกษานมวตถประสงคเพอปรบปรงและพฒนาระบบการควบคมวตถดบคงคลงของบรษทรบตดตงอปกรณเสรมในรถยนต โดยทาการศกษาระบบการจายวตถดบซงพบปญหาความไมถกตองและไมเปนปจจบนของขอมลการรบจายวตถดบ สบเนองมาจากขนตอนในปจจบนใชการบนทกรบโดยการคยขอมลลงในโปแกรม Excel Spreadsheet ทาใหเกดความลาชาและเกดขอผดพลาดไดงาย สงผลตอการนาขอมลวตถดบคงคลงไปใชในขนตอนของการวางแผนสงซอวตถดบและปรมาณของวตถดบทตองการจดเกบ

เพอทาการปรบปรงโดยการนาเอาระบบการบนทกรบ-จายวตถดบดวยระบบบารโคดมาใชทดแทนการรบแบบเดม โดยประเมนผลทไดรบจากการปรบปรงวธการทางานเปน 2 สวนคอ 1. ประเมนเปรยบเทยบจากเวลาทตองใชในการบนทกรบทงกอนและหลงปรบปรง 2. เปรยบเทยบสดสวนความถกตองของจานวนวตถดบคงคลง โดยมดชนชวดความสาเรจของบรษทในการชวด

ประเสรฐ (2549) งานวจยนไดเสนอแนวคดทจะนาระบบการจดเกบมาใชเพอปรบปรงประสทธภาพการจดเกบในการลดระยะทางในการเคลอนยายสนคา โดยไดใชระบบการจดเกบแบบแบงกลมสนคา (ABC Classic Storage Location Policy/ ABC CSLC) วธการคอ สนคาจะถกแบงกลม เปน 3 กลม โดยพจารณาจากขอมลความถในการหมนเวยนสนคาเขาและออก กลมสนคาทมอตราการหมนเวยนเขาและออกจากคลงสนคาสง (Fast Moving) ปานกลาง (Medium Moving)

ตา (Slow Moving) โดยกาหนดใหแทนดวยกลม A B และ C ตามลาดบ จากนนทาการแบงพนทสาหรบการจดเกบสนคาเปน 3 เขต (Zone) เพอรองรบปรมาณของสนคาแตละกลมตามทไดแบงไวโดยตองสารองพนทไวสงสดสาหรบแตละกลม การคานวณระยะทางจะใชโปรแกรม Xquery ชวยในการคานวณ กรณศกษานไดพจารณาคลงสนคาทจดเกบสนคาสาเรจรปอเลกทรอนกสซงปจจบนใชระบบการจดเกบแบบสม โดยศกษาขอมลอตราการเคลอนยายสนคาเขาและออกของเดอนธนวาคม พ.ศ. 2548 นาผลลพธทไดมาเปรยบเทยบเชงปรมาณและคณภาพระหวางระบบการจดเกบแบบแบงกลมสนคาแบบสม จากผลการวเคราะหเชงปรมาณพบวาการจดเกบแบบแบงกลมสนคาใชระยะทางการเคลอนยายสนคาลดลง 27,564 เมตร หรอ 11.93 % เมอเปรบเทยบกบแบบสม เชง

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 47: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

36 คณภาพการจดเกบแบบแบงกลมสนคามความเปนระเบยบจดเกบเปนหมวดหม คนหาสนคาและตรวจนบไดสะดวกรวดเรว

กญญทอง (2551) งานวจยนเสนอแนวความคดในการใชระบบสารสนเทศในการ

จดการคลงสนคาคงคลง สาหรบสนคาหองเยน เพอลดเวลาในการรบ -จายสนคาในหองเยน เพอจดการพนทในการจดเกบสนคาใหเตมทและพนกงานคลงสนคาสามารถทราบตาแหนงและจานวนของสนคาในคลงสนคาหองเยนไดอยางถกตองและแมนยา โดยไดนาเทคโนโลยสารสนเทศเขามาใช และไดมการใชระบบการจดเกบแบบแบงกลมสนคามาใช คอ แบงสนคาออกเปน 3 กลม โดยพจารณาความสาคญของสนคาคงคลงตามการเคลอนยายเขาและออก คอของคงคลงทมการยายสงทสด, ปานกลางและตาทสด โดยกาหนดใหแทนดวยกลม A, B และ C ตามลาดบ จากนนไดทาการแบงเขตพนทภายในคลงสนคาหองเยน เพอรองรบปรมาณของสนคาในแตละกลมทแบงไว

งานวจยนนาผลลพธมาเปรยบเทยบระหวางการจดเกบสนคาในคลงสนคาหองเยนแบบเดมและการนาระบบสารสนเทศเขามาชวยในการจดการคลงสนคาหองเยน พบวา เวลาในการในการรบ-จายสนคาแตละครงลดลง ประมาณ 31 นาท หรอเวลาเฉลยในการรบ-จายสนคาในคลงลดลง 67.39% และพนทในการจดเกบสนคาไดอยางเตมท จงสรปไดวาการจดการคลงสนคาและระบบสารสนเทศทเขามาชวยในการจดการคลงสนคาหองเยน สามารถทางานไดอยางมประสทธภาพ

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 48: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

37

บทท วธการดาเนนการวจย

งานวจยนเปนการศกษาการจดการคลงสนคา เพอแกไขปรบปรงแผนผงทใชในการ

จดเกบสนคาสราถงไมโอค บรษทผลตสนคาประเภทเครองดมแอลกอฮอล สราขาว และสราส ทาศกษาในขนตอนการผลตและการเกบบมนาสราในถงไมโอค ซงเปนกระบวนผลตตนทางกอนผลตเปนสราสาเรจรป การตรวจสอบสภาพความสมบรณของถงไมโอคทใชจดเกบนาสรา, การสมตรวจคณภาพนาสราทเกบบม (ตามอายการเกบของชนดนาสราแตละชนด), การตรวจนบจานวน (เชคสตอก)ประจาป เปนกจกรรมการปฏบตงานทสาคญในกระบวนการผลตสราเกบบมในถงไมโอค ปจจบนยงประสบปญหาพนทในการจดเกบไมเพยงพอ และเกดความผดพลาดในการจดเกบบนทกขอมลการผลต ทาใหมผลกระทบตอปรมาณการจดเกบสนคาคงคลงและแผนการผลตสราสาเรจรป

การเกบขอมลเกบจากการปฏบตงานจรงในคลงสนคาและขอมลทเกยวของและจาเปน ทบนทกไวในโปรแกรม Microsoft Excel ทใชบนทกและควบคมสนคาคงคลงใชเปนฐานขอมลในการปรบปรงการวางผงสนคา และทาการศกษาระเบยบการปฏบตงานหนวยงานเกบบมสราถงไมโอคทผานมา เพอหาแนวทางการแกไขแผนผงการจดเกบสนคาทเหมาะสมเปรยบเทยบการทางานแบบเดม เครองมอทใช

ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ แผนผงการจดเกบสนคา (Layout) การเกบบมสราในถงไมโอค ระเบยบวธการปฏบตงานของหนวยงานสราถงไมโอค แผนกปรงสรา เพอนามาใชเปนเครองมอในการวจย ดงน

1. เอกสารงานวจยทเกยวของใชในการศกษาคนควาหาขอมล 2. บนทกรวบรวมขอมล สงเกตการปฏบตงานและเอกสารตางๆทเกยวของ 3. คอมพวเตอร ใชในการวเคราะหขอมล 1.1 การออกแบบแผนผงการจดเกบสนคา 1.2 จาลองฐานขอมลในการจดเกบสนคา

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 49: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

38

การเกบรวบรวมขอมล 1. อาคารเกบบมสราในถงไมโอค 2. ชนดนาสราทเกบบม ในอาคารเกบบม

ขนตอนการวจย

1. ศกษาความเปนมาและความสาคญของปญหาในการจดเกบสนคา 2. สารวจงานวจยเกยวกบการจดการคลงสนคา และทฤษฎทเกยวของ 3. เกบรวบรวมขอมลรายละเอยดของสนคาทจดเกบ 3.1 อาคารเกบบมสราในถงไมโอค

3.1.1 จานวนอาคารคลงสนคาทใชงาน 3.1.2 ขนาดพนทอาคารคลงสนคา/ ตาแหนงทใชเกบสนคาได 3.1.3 ความสามารถในการจดเกบสนคา 3.1.4 ขอมลสนคาถงไมโอค (ขนาดถง/ จานวน) 3.1.5 เงอนไขการจดวางสนคา (ถงไมโอคทมการเคลอนไหว) 3.1.6 เงอนไขการขนยายสนคา (FIFO) 3.1.7 แผนผงการจดเรยงสนคา

3.2 ขอมลถงไมโอคทเกบบม 3.2.1 ชอ, รหส, หนวยนบ, อายและนาหนกของถงไมโอค 3.2.2 ชนดหรอหมวดนาสรา 3.2.3 จานวนถงไมโอค ตอพาเลท (Pallet) 3.2.4 วนทผลต (อายเกบบม) 3.2.5 เลขท Lot ถงไมโอค 3.2.6 ขนาดบรรจ 3.2.7 จานวนทจดเกบ

4. ศกษาการปฏบตงานของพนกงานในหนวยงานสราถงไมโอค แผนกปรงสรา 5. จดหมวดหมของปญหาและแนวทางการแกไขปญหาของการปฏบตงาน 5.1 การจดพนทเพอจดเรยงและจดเกบถงไมโอค ในอาคารคลงสนคา

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 50: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

39

5.2 การเกบและจดบนทกขอมล เพอลงบนทกในคอมพวเตอร

6. แบงพนทการจดเกบสนคา โดยจดพนทใหสอดคลองและสามารถรบจานวนสนคาในแตละประเภทได โดยตองพยากรณทปรมาณสงสดทสามารถจดเกบสนคาไดจรง

7. วเคราะหขอมลเพอทาการเปรยบเทยบขอมลกอนและหลงปรบปรง 8. สรปผลงานวจยและขอเสนอแนะ

ขนตอนงานวจยการจดเกบสราถงไมโอค

ภาพท 7 ขนตอนการวจย

สารวจงานวจยเกยวกบการจดการคลงสนคา และทฤษฎทเกยวของ

การออกแบบแผนผงการจดเกบสนคา

วเคราะหขอมลเพอทาการเปรยบเทยบขอมล

สรปผลงานวจยและขอเสนอแนะ

แบงพนทการจดเกบสนคา โดยจดพนทใหสอดคลองและสามารถรบจานวนสนคา

ศกษาความเปนมาและความสาคญของปญหาในการจดเกบสนคา

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 51: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

40

บทท 4 ผลการศกษาวจย

การศกษางานวจยนเปนศกษาการจดการคลงสนคา และการเกบสนคาในคลงสนคา

ของบรษท ในขนตอนการผลตและการเกบบมนาสราในถงไมโอค เพอใหเกดความคลองตวในการขนยายสนคาและการตรวจสอบสภาพความสมบรณของถงไมโอคทใชจดเกบนาสรา

อาคารคลงสนคาเรยกวาอาคารเกบบมสราถงไมโอค ลกษณะอาคารเปนอาคารแบบ 2 ชน ชนลางและชนบนมพนทการจดเกบเทากน แตการจดเรยงถงไมโอคไมเหมอนกน ขนาดพนทดานกวาง 4 เมตร ความยาว เมตร และมความสง . เมตร มพนทรวมทงหมดเทากบ 2,904 ตารางเมตร

ชนลางการจดเกบสนคาสราถงไมโอคเปนวางแนวตงวางเรยงบนพาเลทพลาสตก 1 พาเลท สามารถวางถงไมโอคได จานวน 4 ถง เรยงซอนไมเกน 4 ชน

ภาพท 8 การจดเรยงถงไมโอคแบบวางบนพาเลทพลาสตก

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 52: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

41

ชนท 2 การจดเกบสนคาสราถงไมโอคเปนการวางแนวนอนเรยงซอนกนไมเกน 4 ชน รปทรงปรามด

ภาพท 9 การจดเรยงถงไมโอคแบบทรงปรามด

พนททใชงานไดจรงในการจดเกบสนคา มขนาดดานกวาง 6 เมตร ยาว เมตร พนทรวมเทากบ , 76 ตารางเมตร ยกเวนบรเวณบนไดทางขนชน 2 กวาง 4 เมตร ยาว 5.5 เทากบ 22 ตารางเมตร จานวน 2 จด เทากบ 44 ตารางเมตร ทไมสามารถจดวางสนคาได ดงนนพนททสามารถใชในการจดเกบสนคาไดจรงเทากบ 2,332 ตารางเมตร

ความสามารถในการจดเกบสนคาคดจากพนททงหมด 2,332 ตารางเมตร สามารถจดเกบถงไมโอคได 20,352 ถง มรายละเอยดดงน

1. ขนาดพาเลทพลาสตกสาหรบวางถงไมโอค กวาง 1.35 เมตร ยาว 1.35 เมตร เทากบ 1.83 ตารางเมตร(สง 14 เซนตเมตร)

2. ขนาดถงไมโอค ความโต 60 เซนตเมตร สง 90 เซนตเมตร นาหนกถงเปลา 55 กโลกรม (สาหรบบรรจนาสรา 190 ลตร)

3. พาเลทพลาสตก 1 อน สามารถจดวางถงไมโอคได 4 ถง 4. การจดวางพาเลทพลาสตกในพนทกวาง 4 เมตร ยาว 5.5 (22 ตารางเมตร) สามารถ

จดวางพาเลทได 3x4 พาเลท เรยงไดถงสง 4 พาเลท ดงนนพนท 22 ตารางเมตรสามารถจดวางพาเลทพลาสตกไดเทากบ 48 พาเลท หรอเทากบจดเกบถงไมโอคได 192 ถง

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 53: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

42

5. พนททไมสามารถวางสนคาไดบรเวณบนไดทางขนชน 2 ขนาดกวาง 4 เมตร ยาว 5.5 (22 ตารางเมตร) มจานวน 2 จด เทากบ 44 ตารางเมตร หรอคดเปนจานวนถงไมโอคไมสามารถวางได เทากบ 384 ถง

การใชพนทในการจดเกบสนคาไดอยางเตมท สามารถจดเกบสนคาทมปรมาณมากแตปญหาทพบเกดขนในกระบวนเกบบม ทาใหการตรวจนบจานวนสราถงไมโอค (ตรวจนบทรพยสน), การตรวจสภาพถงไมโอคในระหวางการเกบบม ทาไดยากและทสาคญการสมตรวจสอบคณภาพนาสราทเกบบม เพอวเคราะหดกรและวดอตราการระเหย ทาไดยากและเวลาคนหานาน

ดงนนพนททงหมดทสามารถจดเกบสนคาสราถงไมโอคได เทากบ 20,352 ถง

ภาพท 10 แผนผงคลงสนคา อาคารเกบบมสราถงไมโอค (กอนปรบปรง)

การแกไขปรบปรงโดยการปรบปรงแผนผงในการจดเกบสนคา จากการทดลองไดรปแบบการจดแผนผงทงหมด 4 รปแบบ ซงแตละรปแบบความสามารถในการจดเกบสนคา

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 54: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

43 แตกตางกนออกไป และเปนการบรหารจดการพนทคลงสนคาเพอใหสามารถจดเกบสราถงไมโอคไดเปนไปอยางมประสทธภาพ มความคลองตวและสะดวกรวดเรวยงขน รปแบบแผนผงการจดเกบสนคา มรายละเอยด ดงตอไปน แผนผงการจดเกบสนคา รปแบบท 1

1. พนททใชจดเกบสนคา ดานกวาง 36 เมตร ยาว 66 เมตร รวม 2,376 ตารางเมตร พนทใชงานไดจรง 2,332 ตารางเมตร

2. พนททไมสามารถวางสนคาไดบรเวณบนไดทางขนชน 2 ขนาดกวาง 4 เมตร ยาว 5.5 เมตร (22 ตารางเมตร) จานวน 2 จด เทากบ 44 ตารางเมตร

3. สามารถจดเกบสราถงไมโอคไดเปนจานวน 20,352 ถง 4. แบงพนทสาหรบทางเดนเพอใชในการตรวจถงไมโอคและการขนยายสนคา

ภาพท 11 แผนผงคลงสนคา รปแบบท 1

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 55: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

44

แผนผงการจดเกบสนคา รปแบบท 2 1. พนทใชจดเกบสนคา ดานกวาง 32 เมตร ยาว 55 เมตร รวม 1,760 ตาราง

เมตร พนทใชงานไดจรง 1,716 ตารางเมตร 2. พนททไมสามารถวางสนคาไดแบงพนทสาหรบทางเดน เพอใชในการตรวจถงไม

โอคและการขนยายสนคา และบรเวณบนไดทางขนชน 2 รวม 44 ตารางเมตร 3. สามารถจดเกบสราถงไมโอคไดเปนจานวน 14,976 ถง

ภาพท 12 แผนผงคลงสนคา รปแบบท 2

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 56: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

45

แผนผงการจดเกบสนคา รปแบบท 3 1. พนทใชจดเกบสนคา ดานกวาง 32 เมตร ยาว 60.50 เมตร รวม 1,936 ตาราง

เมตร พนทใชงานไดจรง 1,848 ตารางเมตร 2. พนททไมสามารถวางสนคาไดแบงพนทสาหรบทางเดน เพอใชในการตรวจถงไม

โอคและการขนยายสนคา และบรเวณบนไดทางขนชน 2 รวม 88 ตารางเมตร 3. สามารถจดเกบสราถงไมโอคไดเปนจานวน 16,128 ถง

ภาพท 13 แผนผงคลงสนคา รปแบบท 3

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 57: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

46

แผนผงการจดเกบสนคา รปแบบท 4 1. พนทใชจดเกบสนคา ดานกวาง 32 เมตร ยาว 60.50 เมตร รวม 1,936 ตาราง

เมตร พนทใชงานไดจรง 1,892 ตารางเมตร 2. พนททไมสามารถวางสนคาไดแบงพนทสาหรบทางเดน เพอใชในการตรวจถงไม

โอคและการขนยายสนคา และบรเวณบนไดทางขนชน 2 รวม 44 ตารางเมตร 3. สามารถจดเกบสราถงไมโอคไดเปนจานวน 16,512 ถง

ภาพท 14 แผนผงคลงสนคา รปแบบท 4

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 58: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

47

หลงจากทไดทาการออกแบบแผนผงการจดเกบสนคาเพอแกไขปรบปรงการจดเกบสนคา ม 4 แบบ สามารถสรปผลการเปรยบเทยบความสามารถในการจดเกบสนคา ตารางท 2 เปรยบเทยบความสามารถในการจดเกบสนคา

ผลจากตารางแสดงใหเหนวาการจดเกบสนคาในรปแบบท 1 สามารถใชพนทในการจดเกบสนคาไดมากทสด รวม 2 , 3 3 2 ตารางเมตร จดเกบสนคาไดจานวนมากทสด เปนจานวน 20,352 ถง แตการบรหารจดการสนคาทจดเกบและขนยายสนคาแบบเขาออกกอน (FIFO) ทาไดยาก

ดงนนจากขอมลทไดจากการจดแผนผงใหมทาใหตดสนใจเลอกใชการจดแผนผงรปแบบท 4 ซงสามารถบรหารจดการในการจดเกบสนคาไดดกวารปแบบท 1 และแบบท 2, 3 สามารถใชพนทในการจดเกบได 1,892 ตารางเมตร และสามารถจดเกบสราถงไมโอค ได 16,512 ถง ใชพนทในการจดเกบสนคาไดมากกวาแบบท 2 และ 3 แตนอยกวารปแบบท 1 อย 3,840 ถง แผนผงรปแบบท 4 สามารถเคลอนยายสนคาเขาออกไดสะดวก และสามารถแบงพนท ( Zone) และกาหนดพนทจดเกบสนคาแตละประเภทไดชดเจน

ปจจบนภายในอาคารเกบบมสราถงไมโอค ทาการจดเกบโดยไมไดบนทกขอมลทชดเจน โดยใหพนกงานเกบบมถงไมโอคทาการจดเรยงกนเอง โดยทการจดเรยงนนจดเกบถงไมโอคตามพนทวางในอาคาร ไมไดทาการบนทกวาถงไมโอคทจดเกบนน เปน ชนดนาสรา วน เดอน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 59: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

48 ป ซงเมอทาการคนหาสนคาและนบยอดสนคาทจดเกบ ไมสามารถกาหนดวาจดเกบสนคาไวในตาแหนงใดบาง ซงในการคนหาถงไมโอคทตองการทาใหเกดการลาชา และตองทาการลอกองเกบบมซงตองใชพนกงานและเครองจกรในการคนหาและเคลอนยายถงทตองทาการเบกจาย

งานวจยไดทาการรวบรวมขอมลรายชอของนาสราถงไมโอค ทงหมด 4 ชนด จากนนไดทาการจบเวลาในการจดเรยงถงไมโอคจนถงการสมการคนหาถงไมโอค แลวทาการเกบขอมลการจดเกบถงไมโอคทรบเขามาเพอจดเกบและการจายออกในรอบป จากนนงานวจยไดใชวธการจดเกบแบบแผนผงรปแบบท และออกแบบระบบสารสนเทศ เพอชวยในการจดเกบถงไมโอค จงไดทากาเปรยบเทยบผลลพททได

ขอมลทนามาวเคราะห เปนขอมลการจดเกบถงไมโอคตงแตเดอนมกราคม – ธนวาคม ทไดมาจากรายงานบรรจบรรจนาสราถงไมโอคป แผนกปรงสรา และแบบฟอรม

บนทกของพนกงานเกบบมถงไมโอค ตารางท 3 รายงานการบรรจนาสราถงไมโอค ป

โดยบนทกขอมลในแบบบนทกการจดเกบนาสราถงไมโอค เพอบนทกรบจานวนสราถงไมโอคเขาจดเกบในอาคารเกบบม เปนการจดบนทกรายงานการปฏบตงานประจาวน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 60: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

49 ตารางท 4 แบบฟอรมบนทกจดเกบนาสราถงไมโอค ของพนกงาน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 61: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

50 ตารางท 5 แบบบนทกรายงานการเบกนาสราถงไมโอค

ตารางท 6 แบบบนทกสรปยอดรบ-จาย ถงไมโอค

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 62: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

51

การวเคราะหขอมล พจารณาชวงความถของการเคลอนยายถงไมโอคในอาคารเกบบม ในแตละเดอนม

ความถในการเคลอนยาย ซงมากสดคอ 3,902 ถงตอเดอน และนอยสด 1,372 ถงตอเดอน คาเฉลยการเคลอนไหว 1 เดอน คอ 2,727 ถง

ซงไดทาการแกไขแบบฟอรมบนทกของพนกงานเกบบมถงไมโอค เพอนามาบนทกในระบบคอมพวเตอร ตารางท 7 แบบบนทกการจดเกบนาสราถงไมโอค เพมเตมขอมลของพนกงานเกบบมนาสรา

การคานวณพนททใชในการจดเกบสนคา

จากการจดเรยงถงไมโอคบนพาเลท ใชพนกงานเกบบมจานวน 2 คน พนกงานบนทกขอมล 1 คน พนกงานขบรถโฟลคลฟท 1 คน โดยใชเวลาเฉลยในการจดเรยง 1 วน สามารถจดเกบไดจานวน 20 พาเลท รวมจานวน 80 ถง

โดยไดจดเตรยมพนทอาคารเกบบมใหม โดยเลอกตามรปแบบแผนผงคลงสนคา รปแบบท 4 กาหนดใหการจดเกบถงไมโอคแยกตามพนท ดงน

พนท A จดเกบ นาสราเกบบม (องน) พนท B จดเกบ นาสราเกบบม (สบปะรดสด) พนท C จดเกบ นาสราเกบบม (โมลาส) พนท D จดเกบ นาสราเกบบม (ธญพช) กาหนดใหเรยงถงไมโอคจากซายไปขาว โดยกาหนดพนทตามเสาอาคาร แนวกวาง 1-

11 และ แนวยาว 1-12 ซงจะตองบนทกในแบบฟอรมการจดเกบ เพอนามาบนทกเปนฐานขอมล รปแบบแผนผงสนคาทไดมากาหนดพนทเพอจดวางสนคาแยกตามประเภทนาสราทเกบบม

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 63: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

52

ภาพท 15 แผนผงคลงสนคา รปแบบท 4 กาหนดพนทวางสนคา ตารางท 8 เปรยบเทยบขอดและขอเสย จากการจดทาแผนผงการจดเกบสนคา

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 64: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

53

จากการพจารณาขอมลเปรยบเทยบพบวา การจดรปแบบของการจดการวางแผนผงการจดเกบถงไมโอคแบบใหม และการนาระบบสารสนเทศเขามาชวยในการจดการและจดเกบขอมล สามารถชวยลดระยะเวลาการคนหาของถงไมโอค และมฐานขอมลทดทราบถงจานวนของถงไมโอคไดแนนอน สามารถสบคนถงไมโอคทตองการตามวน เดอน ปทผลตไดอยางถกตองรวดเรว เนองจากพนกงานเกบบมถงไมโอคสามารถทราบตาแหนงจากแผนผงการจดเกบถงไมโอค ทาใหการจดเกบถงไมโอคและมฐานขอมลมประสทธภาพอกดวย ปรบปรงระเบยบการปฏบตงาน การเกบบมสราในถงไมโอค

ในขนตอนการจดเกบสนคาตามตาแหนงประเภทสนคาทระบในแผนผง (layout) จดทาบนทกขอมลและพมพ Barcode

ขนตอนการรบสนคาพนกงาน ทาการวดขนาดความสงถงไมโอค และทาการชงนาหนกถงหลงบรรจนาสราโดยเครองชงนาหนก และอานคานาหนกถงไมโอคเปลาทบนทกลงบนฝาถง โดยบนทกลงในรายงานบรรจนาสราถงไมโอค กอนจดขนพาเลทและดาเนนการชบงสถานะ โดยระบหมายเลข (Running No.) วน-เดอน-ป ทบรรจ ปรมาตร และ เปอรเซนต (%) แอลกอฮอล (ดกร) และทาการตดสตกเกอรบารโคด (Barcode) ทระบขอมล รหสโรงงาน/วนเดอนปทบรรจ/ ปรมาตร/ ดกร ชนดของนาสรา ลงบนถงลางขอบหวงท จากดานบน ของถงไมโอค พรอมจดทารายงานบรรจนาสราลงถงไมโอค ในบนทกการจดเกบถงไมโอควางพาเลท พรอมสงมอบใหหนวยงานสราถงไมโอคตรวจสอบ พนกงานนาไปดาเนนการบนทกขอมลดงกลาวลงในประวตถงไมโอคบรรจนาสราเกบบม และจดเกบตอไป

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 65: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

54 ตารางท 9 ขนตอนปฏบตงานการเกบบมสราในถงไมโอค

หนวยเกบบม สราถงไมโอค

ถงไมโอคเปลา

การสงผลต/ซอมแซม ถงไมโอค

แผนกปรงสรา

แผนกปรงสราบรรจนาสรา

หนวยสราถงไมโอค

หนวยสราถงไมโอค บนทกขอมล ชนดสรา ดกร ขนาดบรรจ วน/เดอน/ป

หนวยสราถงไมโอค

หนวยสราถงไมโอค

จดทาบนทกขอมลและพมพ

Barcode โดยระบ ชนดสรา ดกร ขนาดบรรจ วน/เดอน/ป layout จดเกบตาม layout ตามทระบใน Barcode

สวนผลต

สวนผลตระบนาสรา ป ทตองการ

หนวยสราถงไมโอค

คนหาในขอมล Barcode และคนหา

หนวยสราถงไมโอค

นามาเทนาสราถงไมโอค

แผนกวทยาศาสตร

สงนาสราใหแผนวทยาศาสตร ตรวจเชค ดกร

ปรงสรา

นานาสราเขากระบวนการผลต

บรรจนาสราใสถงไมโอค

การจดเกบ

บนทก ฐานขอมล

Barcode

เคลอนยาย

แผนนาสราเกบบม

Barcode คนหา

เทนาสรา

ตรวจสอบ

กระบวนการผลต

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 66: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

55

บทท 5 สรปผลและเสนอแนะ

ผลการวจยทาใหทราบวาการจดแผนผงตามรปแบบท 4 จากขอมลทไดจากการจด

แผนผงใหมทาใหเลอกใชการจดแผนผงรปแบบท 4 ซงสามารถบรหารจดการในการจดเกบสนคาไดดกวารปแบบท 1 และแบบท 2, 3 ซงปรมาณการจดเกบสนคาไดนอยกวารปแบบท 1 อย 3,840 ถง แผนผงรปแบบท 4 สามารถเคลอนยายสนคาเขาออกไดสะดวก และสามารถกาหนดพนทจดเกบสนคาแตละประเภทไดชดเจน

ดงนนเพอใหการจดการและบรหารการใชสอยพนทอาคารคลงสนคาใหไดประโยชนเตมท และทาใหการจดเกบสนคาอยางมประสทธภาพ ตองอาศยการจดเกบสนคาแบบการเขากอนออกกอน นาสราถงไมโอคทเขาเกบบมในคลงสนคากอนกหมนเวยนออกไปกอน เพอลดการสญเสยจากการจดเกบเปนเวลานาน

การจดรปแบบของการจดการวางแผนผงการจดเกบถงไมโอคแบบใหม และการนาระบบสารสนเทศเขามาชวยในการจดการและจดเกบขอมล สามารถชวยลดระยะเวลาการคนหาของถงไมโอค และมฐานขอมลทดทราบถงจานวนของถงไมโอคไดแนนอน สามารถสบคนถงไมโอคทตองการตามวน เดอน ปทผลตไดอยางถกตองรวดเรว เนองจากพนกงานเกบบมถงไมโอคสามารถทราบตาแหนงจากแผนผงการจดเกบถงไมโอค ทาใหบรหารการจดเกบถงไมโอคมประสทธภาพมากขน และมฐานขอมลทดสามารถนาไปใชในการควบคมงบประมาณคาใชจายไดอกดวย ปรมาณสนคาทหมนเวยนเขาคลงทง 4 ชนด ประมาณ 80-100 ถง ตอวน ตอผลตภณฑ ความสามารถในการจดเกบสนคาของแตแผนผง ระหวางแผนท 1 ถงแผนผงท 4

1. แผนผงท 1 สามารถจดเกบได เทากบ 20,352 ถง 2. แผนผงท 2 สามารถจดเกบได เทากบ 14,976 ถง 3. แผนผงท 3 สามารถจดเกบได เทากบ 16,128 ถง 4. แผนผงท 4 สามารถจดเกบได เทากบ 16,512 ถง

ผลตางแผนผงท 1-4 (20352-16512) 3,840 ถง

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 67: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

56

รายละเอยดแผนผงท 1 พนทจดเกบสนคา 2,904 ตารางเมตร สามารถใชพนทจดเกบสนคาไดเตมพนท

สามารถจดเกบสนคาถงไมโอคได เทากบ 20,352 ถง ความสามารถในการจดเกบสนคา แผนผงท 1

ขอด จดเกบสนคาไดมากทสด ขอเสย การเคลอนยายสนคาทาไดยาก

รายละเอยดแผนผงท 4

พนทจดเกบสนคาสามารถแบงพนทจดเกบสนคา เปน 4 สวน เพอกาหนดใหพนทสวนใหญเปนพนทวางสนคา และกาหนดเปนเสนทางสาหรบการขนยายสนคา

พนทจดเกบสนคา 1,892 ตารางเมตร สามารถใชพนทจดเกบสนคาไดเตมพนท สามารถจดเกบสนคาถงไมโอคได เทากบ 16,512 ถง ความสามารถในการจดเกบสนคา แผนผงท 4

ขอด สามารถใชพนทในการจดเกบสนคาไดดทสด เนองจากสามารถพนทในการจดเกบสนคาเหมาะสมและสามารถบรหารพนทในการขนยายสนคาเขา-ออกไดด

ขอเสย จานวนสนคาทสามารถจดเกบไดลดลง ความจแผนผงท 4 สามารถจดเกบสนคาไดนอยกวาแผนผงท 1 เทากบ 18.87 %

สามารถใชพนทเปนเสนทางสาหรบขนยายสนคาได 66x(16x2) = 98 เมตร

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 68: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

57

ภาพท 16 แผนผงคลงสนคากาหนดพนทวางสนคาแตละประเภท แผนผงท 4 สามารถจดเกบสนคาได 16,512 ถง โดยแบงพนทแตพนทเปน 4 พนท ตามจานวนดงน

1. พนท A 5,184 ถง 2. พนท B 3,072 ถง 3. พนท C 3,840 ถง 4. พนท D 4,416 ถง

เกณฑทใชในการตดสนใจ

1. ระยะทางทไดจากการปรบปรงแผนผงแบบท 1 กบ 4 มความแตกตางกน คอ มความสะดวกในการขนยายสนคามากขน (แผนผงเดมไมมเสนทางขนยายสนคา)

2. ความสะดวกในการเคลอนยายสนคา, การตรวจสอบภาชนะบรรจ, การตรวจนบจานวนสนคา, การตรวจสอบคณภาพ

3. ความสามารถจดเกบสนคาแผนผงท 4 ลดลง (สามารถจดเกบไดนอยกวา) จากแผนผงท 1 เทากบ 18.87 %

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 69: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

58

4. การจดวางกาหนดพนทของแตละสนคามและจานวนทสามารถจดเกบไดชดเจน การหมนเวยนสนคาทาไดงายและสะดวก

4.1 พนท A จดเกบ นาสราเกบบม โมลาส 4.2 พนท B จดเกบ นาสราเกบบม โมลาส 4.3 พนท C จดเกบ นาสราเกบบม สบปะรด 4.4 พนท D จดเกบ นาสราเกบบม ธญพช

สนคาคงคลงจดเกบอยในอาคารคลงสนคาของแตละผลตภณฑ เปนระยะเวลาอยางนอย 1 ป ขอเสนอแนะ

งานวจยนทาการศกษางานกระบวนการผลตสราถงไมโอคในขนตอนการเกบบม เพอใชเปนหวเชอสราสาหรบใชผสมในขนตอนการปรงสรา กอนบรรจเปนสราสาเรจรป งานวจยนทาการแกไขปรบปรงการวางแผนผง เพอจดเกบสนคาในอาคารเกบบมถงไมโอค 2 สวนอาคารเกบบมถงไมโอคอนๆ สามารถนารปแบบการการจดแผนผงการจดเกบสนคาไปใชเพอทาการแบงพนทในการจดเกบถงไมโอคประเภทตางๆ

เมอกาหนดพนทในการจดเกบสนคา กาหนดชนดสนคาและจานวนเรยบรอย จงควรนาเทคโนโลยเขามาชวยอานวยความสะดวกในดานตางๆ โดยนาบารโคดมาตดกบผลตภณฑ (ทถงไมโอค) เพอใชในการจดเกบขอมลทวไปทจาเปน เชน ชอผลตภณฑ รหส นาหนก วน เดอน ปทผลต เปนตน และชวยอานวยความสะดวกทางดานการจดการสตอกสนคา ชวยในการตรวจสอบจานวนสนคาคงเหลอและคงคลงไดรวดเรวและแมนยา

เทคโนโลยมาใชงานในการบรหารจดการ บารโคด 2 มต (2 Dimension Barcode)บารโคด 2 มตเปนเทคโนโลยทพฒนาเพมเตมจากบารโคด 1 มต โดยออกแบบใหบรรจขอมลไดทงในแนวตงและแนวนอน ทาใหสามารถบรรจขอมลมากไดประมาณ 4,000 ตวอกษรหรอประมาณ 200 เทาของบารโคด 1 มต ในพนทเทากนหรอเลกกวา ขอมลทบรรจสามารถใชภาษาอนนอกจากภาษาองกฤษได เชน ภาษาญปน จน หรอเกาหล เปนตน และบารโคด 2 มตสามารถถอดรหสได แมภาพบารโคดบารโคดบางสวนมความเสยหาย

อปกรณทใชอานและถอดรหสบารโคด 2 มต เครองอานแบบซดหรอเครองอานแบบเลเซอรเหมอนกบของ บารโคด 1 มต โทรศพทมอถอแบบมกลองถายรปในตวซงตดตงโปรแกรมถอดรหสไว ในสวนลกษณะของบารโคด 2 มตมอยมากมายตามชนดของบารโคด เชน วงกลม

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 70: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

59 สเหลยมจตรส หรอสเหลยมผนผาคลายกบบารโคด 1 มต บารโคด 2 มต ไดแก PDF417, MaxiCode, Data Matrix และ QR Code เปนตน

ภาพท 17 ตวอยางบารโคด 2 มต

ขอดของการใชบารโคด

เพมประสทธภาพในการทางาน บารโคดชวยใหการทางานรวดเรวขน และมความเทยงตรง แมนยามากในการจดเกบขอมลตางๆ เชน ในบางขนตอนการปฏบตงานทตองการความรวดเรว มการตดตามงานทแมนยา ใชเวลาเพยงเลกนอยในการตดตามสถานะของวตถดบ สนคา หรอสวนอนๆ ในสายการปฏบตงานทจาเปนตองระมดระวงทกขนตอนในการดาเนนการ ชวยลดระยะเวลาในการแกไขปญหาทไมคาดคดทจะเกดในกระบวนการทางานไดมากขน

ประหยดเวลา โดยปกตอาจตองการพนกงาน 20 คนในการเชคสตอกกลางปในชวงวนหยดสดสปดาห แตสาหรบระบบบารโคดตองการเพยงพนกงาน 3 คนและใชเวลาเพยง 6 ชวโมงในการเชคสตอกใหเรยบรอย ในการดาเนนงานในแตละวน ถามการขนสงสนคา 20 กลอง จากเดมทตองใชเวลาประมาณ 5 นาทในการจดรหสสนคา และเลขซเรยล แตจะใชเวลาเพยง 15-30 วนาทเทานนในการสแกนบารโคด นอกจากจะประหยดเวลา ประหยดทรพยากรบคคลแลว ระบบบารโคดยงชวยเพมประสทธภาพและประสทธผลในการทางานเปนอยางมาก

ลดขอผดพลาด ขอผดพลาดทเกดในการจดการขอมลบางครงอาจนาไปสปญหาใหญๆ ได รวมถงทาใหเสยเวลา เสยคาใชจายโดยเปลาประโยชนและยงทาใหลกคาเกดความไมพอใจดวย ขอผดพลาดสวนใหญเกดจากพนกงานใสขอมลผดพลาด แตถาใชบารโคดในการจดเกบขอมล ความเทยงตรง แมนยาทมากกวา จะชวยลดขอผดพลาดในการทางานไดเปนอยางมาก

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 71: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

60

ลดคาใชจาย เมอบารโคดมการใชงานอยางมประสทธภาพ ประหยดเวลามากขน ลดอตราการจางงาน คณกจะประหยดเวลาในการทางาน และประหยดคาใชจายในโครงการตางๆ

ประโยชนของการตดบารโคดกบตวสนคา การนาบารโคดมาตรฐานมาใชในธรกจการคา มประโยชนหลายประการ เชน

1. ลดขนตอนและประหยดเวลาการทางาน การซอขายสนคามความสะดวกรวดเรวมากขน โดยเฉพาะการรบชาระเงน การออกใบเสรจ การตดสนคาคงคลง

2. งายตอระบบสนคาคงคลง คอมพวเตอรซงเชอมกบเครองสแกนเนอร จะตดยอดสนคาโดยอตโนมต จงสามารถใหขอมลเกยวกบการหมนเวยนสนคา สนคารายการใดจาหนายไดดหรอไม มสนคาเหลอเทาใด

3. ยกระดบมาตรฐานสนคา การระบบารโคดแสดงขอมลสนคาของผผลตแตละราย ทาใหผผลต คานงถงการปรบปรงคณภาพสนคาเพอรกษาภาพลกษณของสนคา และสอดคลองกบมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม การแสดงขอมลสนคา

4. สรางศกยภาพเชงแขงขนในตลาด บารโคดมาตรฐานเปนเครองบงชถงสนคาทเชอถอได การมเลขหมายประจาตวสนคา ทาใหผสนใจสามารถทราบถงแหลงผผลต และตดตอซอขายกนไดสะดวกโดยตรง รวมถงการพฒนาบรรจภณฑเพอสงเสรมการสงออก เพมประสทธภาพในระบบการบรหารจดการ ซพพลายเชน โดยการใชขอมลจากบารโคดมาตรฐาน

5. เพมประสทธภาพในระบบการบรหารจดการ Supply Chain โดยการใชขอมลจากบารโคดมาตรฐาน ชวยใหผประกอบธรกจสามารถไดรบขอมลทางการผลต การคาไดทนท และถกตองแมนยา ทาใหสามารถตดสนใจวางแผนบรหารงานดานการผลต สนคาคงคลง ดานการขนสง การจดซอ และการตลาดเปนไปอยางรวดเรว และมประสทธภาพ

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 72: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

61

บรรณานกรม

ภาษาไทย

ชยนนท ศรสภนานนท. การออกแบบผงโรงงานเพอเพมผลผลต. กรงเทพมหานคร: ซเอดยเคชน, 2541.

คานาย อภปรชญาสกล. การจดการคลงสนคา. กรงเทพฯ: โรงพมพตารวจ, 2547.

. คมอออกแบบและตดตงระบบบารโคดในโลจสตกส และการจดการการซพพลายเชน . กรงเทพฯ: นฐพลการพมพ. 2547.

สมศกด ตรสตย. การออกแบบและการวางผงโรงงาน. พมพครงท 12. กรงเทพมหานคร: สานกพมพ ส.ส.ท., 2545.

กฤษนนท ธาดาบดนทร. “ การปรบปรงประสทธภาพ คลงสนคาเหลกแผนมวนรดรอน ดวยวธการจดวางแบบแบงกลมลาดบชนสนคา.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการจดการขนสงและโลจสตกส บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา, 2550.

กอบชย ธนสารกลง. “การปรบปรงขนตอนการจดการวตถดบคงคลงของ บรษทรบตดตงอปกรณเสรมในรถยนต.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการจดการขนสงและโลจสตกส บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา, 2550.

ประเสรฐ ลาดสวรรณ. “การลดระยะการเคลอนทยายสนคาในคลงสนคา โดยใชระบบการจดเกบแบบแบงกลมสนคา.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการจดการขนสงและโลจสตกส บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา, 2549.

กญญทอง หรดาล. “การใชระบบสารสนเทศในการจดการคลงสนคา สาหรบอตสาหกรรมอาหารแชแขง.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการจดการงานวศวกรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2551.

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 73: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

ภาคผนวก

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 74: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

63

ภาคผนวก

การทดลอง โดยโปรแกรม ARENA

ภาพนประกอบดวย 3 สวน

1. สวนแรก Type of Good

2. สวนทสอง Station ไปเพอเลอกจดเกบสมมตใหเปน Warehouse

3. สวนทสาม Warehouse ความสามารถในการจดเกบสนคา มอยเทาไหร

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 75: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

64

ปรมาณสนคาเขาแตละวนประมาณ 80-100 ถง ระยะเวลาประมาณ 5 เดอน

สวนนจะตดสนใจเพอเลอกจดเกบในพนทแตละพนท A,B,C และ D ในการตดสนใจจะเลอกใหเกบพนททสามารถจไดมากทสดกอนแลว จงจดเกบพนทตอไป

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 76: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

65

สวนนจะบอกวาจดเกบเทาไหรของแตละชนด

ผลจากการรนโปรแกรม พบวาสนคาทง 3 ชนด รวมได 9,700 ถง

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 77: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

66

สนคาจดเกบทพนท A แตพนท A สามารถจไดแค 5,184 ถงเทานน ตามรปขางลาง

ซงในพนทอน คอ B,C,D เหมอนกน

การสรางแบบจาลองสถานการณ

การสรางแบบจาลองสถานการณชวยใหสามารถจาลองระบบขนเพอนาไปใชในการแกไขปญหา และประเมนผลกบระบบงาน

1. การกาหนดสถานท

การกาหนดสถานททใชในการทางานหรอดาเนนกจกรรมตางๆ สาหรบแบบจาลองในระบบการผลต ซงจะมการกาหนดไวเฉพาะในสวนของการผลตงานเทานน ไดแก

P1 หมายถง สถานทบรรจสนคา L#1

P2 หมายถง สถานทบรรจสนคา L#2กก

W1 หมายถง คลงสนคาท 1

W2 หมายถง คลงสนคาท 2

W3 หมายถง คลงสนคาท 3

W4 หมายถง คลงสนคาท 4

2. การกาหนดเงอนไขของแบบจาลองปญหา

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 78: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

67

2.1 ในการกาหนดเงอนไขของแบบจาลองนนกาหนดขนมาตามทไดทางานจรงของระบบทกาลงศกษาอย เพอใหแบบจาลองทสรางขนมานนมลกษณะการทางานทเสมอนจรงกบระบบทกาลงทาการศกษาและสามารถอธบายกระบวนการทางานของระบบจรงได แตอาจจะมเงอนไขบางเงอนไขทเกยวของกบแบบจาลอง แตอยนอกขอบเขตของแบบจาลองทจะสามารถทางานไดกจะมการตงเปนสมมตฐานขนมา

2.2 จานวนผลตภณฑทจดเกบในแตละวนไมคงท จงไดหาคาความนาจะเปนของจานวนทจะจดเกบผลตภณฑจากปรมาณสดสวนของสนคาแตละประเภทดงทไดกลาวไวแลว เรองการกาหนดอตราการเขามาขององคประกอบ

2.3 ระยะทางในการขนยายผลตภณฑในพนทตางๆนนมหนวยเปนเมตร ดงทไดกลาวไวในหวขอ เรองการเกบขอมลระยะทางในการจดเกบผลตภณฑ

2.4 แบบจาลองปญหานพจารณาการจดเกบของผลตภณฑโดยใชเฉพาะรถยกไฟฟา 2.5 เนองจากงานวจยฉบบนไมมการพจารณาเกยวกบเวลาในการจดเกบ ดงนนจง

ตงสมมตฐานใหมเวลาสมาเสมอ

2.6 เนองจากงานวจยฉบบนไมมการพจารณาเกยวกบกาลงการผลต หรอความสามารถในการผลต ดงนนจงตงสมมตฐานใหมปรมาณผลตภณฑทออกจากระบบการผลตในการจดเกบอยางสมาเสมอคอไมเกดเหตการณผลตภณฑขาดเกดขนในระบบการจดเกบผลตภณฑ

2.7 เนองจากงานวจยฉบบนไมมการพจารณาเกยวกบระบบการผลต ดงนนถอวาคณภาพของผลตภณฑทจดเกบมคณสมบตเหมอนเดม เพราะไมไดมการปรบเปลยนขนตอนการทางานในระบบการผลต

3. วธการจาลองสถานการณ

คาการเขามาเรมตนของปรมาณสนคาทใชในการจาลองสถานการณ นาขอมลทเกบไดมาคานวณหาจานวนขอมลทเหมาะสม ซงแสดงไวในภาคผนวก ก ปรมาณสนคาทไดนามาทาการทดสอบเพอหาคาการกระจายในแบบจาลอง สนคาทง 4 ชนดจะมการกระจายทแตกตางกนออกไป คาการกระจายดงกลาวจะเปนคาทางสถตซงจะแตกตางจากปรมาณสนคาทเรมตนเขามาจากโปรแกรมเชงเสน นาเสนอเปน 3 ทางเลอก ดงน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 79: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

68

ตารางแสดงทางเลอกในการปรบปรงคลงสนคา รายละเอยด

ทางเลอกท 1 กาหนดใหเกบสนคาในคลงสนคาทมพนทวางสนคามากทสด (Zone A)

ระยะทางสนทสดจนเตมกอน จงใหจดเกบยงคลงสนคาทมพนทวางสนคานอยกวา (Zone B, C, D) และระยะทางสนรองลงมา

ทางเลอกท 2 กาหนดใหเกบสนคาในคลงสนคาทมพนทวางสนคามากทสด (Zone A)

ระยะทางสนทสดจนเตมกอน จงใหจดเกบยงคลงสนคาทมพนทวางสนคานอยกวา (Zone D, B, C) และระยะทางสนรองลงมา

ทางเลอกท 3 กาหนดใหเกบสนคาในคลงสนคาทมพนทวางสนคามากทสด (Zone A)

ระยะทางสนทสดจนเตมกอน จงใหจดเกบยงคลงสนคาทมพนทวางสนคานอยกวา (Zone C, B, D) และระยะทางสนรองลงมา

การจาลองสถานการณดวยแบบจาลองสถานการณกอนททาการจาลอง ทางบรษทททาการศกษาไมไดมการวางแผนการจดเกบสนคา แตในแบบจาลองครงนไดกาหนดใหโปรแกรมเลอกจดเกบในคลงสนคาทมระยะทางสนทสดกอน จากนนพจารณาทความจของคลงสนคาทสามารถจได ถาความจในคลงสนคาทมระยะทางสนสดไมสามารถจดเกบได จงจดเกบสนคาในคลงสนคาทมระยะทางสนรองลงมา

4. การอธบาย Logic Model

สาหรบขนตอนในการเขยนโปรแกรมในสวนของ Logic Model เพอใหโปรแกรมสามารถทางานไดนน เนองจากโปรแกรมมขนาดใหญและมลกษณะทคลายกนในการเขยนโปรแกรม จงไดทาการอธบาย Module เพอใหเกดความเขาใจไดงายขน สาหรบ Module และ Module sheet ทใชในแบบจาลอง จะแสดงดงตารางท 11 เพอทาใหเขาใจความหมายของแตละสญลกษณไดดยงขน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 80: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

69

ตารางแสดงสญลกษณ Module และ Module sheet ทใชในแบบจาลอง สญลกษณ ชอ ความหมาย

Output

Element

เปนหนวยแสดงผลการประมวลผลโปรแกรมตามสตรทไดกาหนดไว วาตองการใหแสดงผลอะไรบาง

Create

เปนหนวยโครงสรางใชสาหรบเรมตนสรางวตถทเราสนใจ (

Entity) เขามาในแบบจาลอง เชน ผปวยเดนเขามาในโรงพยาบาล

ชนงานเขามาในระบบการผลต เปนตน โดยวตถทเราสนใจจะถกสรางขนโดยอาศยตารางการมาถงของวตถ หรอชวงเวลาระยะการมาถงของวตถ เปนขอมลใสเขาไปในหนวยโครงสราง

Entity

เปนหนวยขอมลวตถ ใชสาหรบใสขอมลเรมตนใหวตถ โดยจะเคลอนทเขาและออกจากระบบ เชน กาหนดรปวตถเคลอนไหว กาหนดขอมลทเกยวของกบตนทน กาหนดตนทนในการเกบรกษา เปนตน

Queue

เปนหนวยขอมลแถวคอย ใชสาหรบใสลกษณะการเลอกวตถจากแถวคอยเขารบบรการ โดยโมดลนจะปรากฏขนโดยอตโนมต เมอมการสรางหนวยโครงสราง Process Module ดวยปฏบตการ Size Delay Release หรอ Size Delay หรอเมอมการสรางหนวยโครงสรางทเกยวของกบแถวคอย เชน Size Module ,

Batch Module

Assign

เปนหนวยโครงสรางใชสาหรบกาหนดหนาทใหคาตวแปร (Variable) , คณสมบตประจาตว (Attribute) , ชนดของวตถ (Entity Type) , ภาพของวตถ (Entity Picture) หรอตวแปรระบบอนๆ (Other) โดยการกาหนดหนาทสามารถทาไดหลายหนาทในหนวยโมดลเดยวกน หลงจากกาหนดหนาทตางๆ ใหวตถแลว ทกวตถทผานออกจากโมดลนจะมทางออกทางเดยวกน

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 81: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

70

ตารางแสดงสญลกษณ (ตอ)

การตงคาการประมวลผลโปรแกรมสามารถทาไดโดยไปท คาสง Run ไปท Set up จากนนคลกเลอก Replication Parameters จะปรากฏหนาตางดงภาพท 12 แลวกาหนดคาตางๆ ดงน กกกกกกกกเลขจานวนรอบ (Number of Replications) 1 รอบ

กกกกกกกกระยะเวลาในการประมวลผลหนงรอบ (Replication Length) 31 Days

กกกกกกกกจานวนชวโมงทประมวลผลตอวน (Hours per Day) 24 Hours

สญลกษณ ชอ ความหมาย

Decide

เปนหนวยโครงสรางทใชสาหรบตดสนใจทางเลอกใหกบวตถวาควรไปในเสนทางไหน โดยแตละวตถสามารถเลอกทางเลอกใหกบตวเองไดเพยง เสนทางเทานน โดยในการตดสนใจนมเกณฑในการตดสนใจ เกณฑ คอ ใชเกณฑของโอกาสทนาจะเปนไปไดในการตดสนใจ (by Chance) หรอใชเกณฑเงอนไขในการตดสนใจ (by

Condition)

Route

เปนหนวยโครงสรางททาหนาทจดเกบวตถทเขาสโมดลนไปยงสถานปลายทางทกาหนดดวยเวลาในการจดเกบ

Station

เปนหนวยโครงสรางทใชระบชอสถาน หรอชอกลมสถาน ทมความสอดคลองกบลกษณะตาแหนงทางกายภาพ ทเกดกระบวนการ

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 82: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

71

ภาพแสดงหนาตาง Run Set up Replication Parameters

ตอไปคลกเลอก Project Parameters แลวไปท Statistics Collection แลวคลกทชองสเหลยมหนา Entities, Resource, Queues, Processes, Stations และ Transporter เพอใหโปรแกรมบนทกคาสถตขอมลนนๆ แลวแสดงผลเมอจาลองสถานการณเสรจ ดงภาพท 13

ภาพแสดงหนาตาง Run Set up Project Parameters

สำนกหอ

สมดกลาง

Page 83: 2554 ิทยาลัิลปากรยศ - Silpakorn University...บ ณฑ ตว ทยาล ยมหาว ทยาล ยศ ลปากร อน ม ต ให ว

72

ประวตผวจย

ชอ-สกล นายชาตร พลชย

ทอย 138 หมท 2 ต.สามควายเผอก อ.เมอง จ.นครปฐม 73000

ททางาน บรษท ยไนเตดไวนเนอร แอนด ดสทลเลอร จากด

54 หมท 2 ถ.สขาภบาล ต.นครชยศร อ.นครชยศร จ.นครปฐม 73120

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2544 สาเรจการศกษาระดบปรญญาตร

หลกสตรอตสาหกรรมศาสตรบณฑต สาขาวศวกรรมเครองกล

คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเอเชยอาคเนย

พ.ศ. 2553 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการจดการงานวศวกรรม

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ประวตการทางาน

พ.ศ. 2545-2549 บรษท อาพลฟดสโพรเซสซง จากด

57 หมท 3 ต.กระทมลม อ.สามพราน จ.นครปฐม 73220

พ.ศ. 2550-ปจจบน บรษท ยไนเตดไวนเนอร แอนด ดสทลเลอร จากด

54 หมท 2 ถ.สขาภบาล ต.นครชยศร อ.นครชยศร จ.นครปฐม 73120

สำนกหอ

สมดกลาง