การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ชมชนบานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

โดย นางสาวจราภรณ แกวมณ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพฒนศกษา

ภาควชาพนฐานทางการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2557 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชมชนบานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

โดย

นางสาวจราภรณ แกวมณ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาพฒนศกษา

ภาควชาพนฐานทางการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2557

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชมชนบานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

โดย

นางสาวจราภรณ แกวมณ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาพฒนศกษา

ภาควชาพนฐานทางการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2557

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

COMMUNITY-BASED TOURISM MANAGEMENT IN ACCORDANCE WITH THE

PHILOSOPHY OF SUFFICIENCY ECONOMY OF BAAN HUA KHAO JEAN

COMMUNITY, PHAKTOR DISTRICT, RATCHABURI PROVINCE

By

Miss Jirapohn Kaewmanee

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

Master of Education Program in Development Education

Department of Education Foundations

Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2014

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “การจดการการทองเทยว

โดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร” เสนอโดย

นางสาวจราภรณ แกวมณ เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาพฒนศกษา

……...........................................................

(รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย

วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

1. รองศาสตราจารย ดร.นรนทร สงขรกษา

2. ผชวยศาสตราจารย ดร.นพพร จนทรนาช

3. ผชวยศาสตราจารย ดร.ธรศกด อนอารมยเลศ

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ

.................................................... ประธานกรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ไชยยศ ไพวทยศรธรรม)

............/......................../..............

.................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ

(อาจารย ดร.สมชาย ลกขณานรกษ ) (รองศาสตราจารย ดร.นรนทร สงขรกษา)

............/......................../.............. ............/......................../..............

.................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ธรศกด อนอารมยเลศ) (ผชวยศาสตราจารย ดร.นพพร จนทรนาช)

............/......................../.............. ............/......................../..............

ง

54260206: สาขาวชาพฒนศกษา

คาสาคญ: การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน

จราภรณ แกวมณ: การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชน

บานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ: รศ.ดร.นรนทร สงขรกษา, ผศ.ดร.

นพพร จนทรนาช, และผศ.ดร. ธรศกด อนอารมยเลศ. 207 หนา.

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาการจดการการทอง เ ทยวโดยชมชนตามปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง 2) ศกษาการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

3) ศกษาแนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง วธการวจยเปนแบบ

ผสมผสานวธ ดวยการเกบรวบรวมขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ จากกลมตวอยางเปนหวหนาครวเรอนจานวน

108 หลงคาเรอน โดยใชการสมตวอยางแบบงาย เครองมอทใชในการวจยครงน คอ แบบสอบถาม จากนนศกษาใน

งานวจยเชงคณภาพโดยการสมภาษณเชงลก เกยวกบการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามแนวทางปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงของชมชน จานวน 9 คน และการสนทนากลมเกยวกบการปฏบตทดในการจดการการทองเทยว

โดยชมชนตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของชมชนกบผเกยวของกบการทองเทยวในชมชนจานวน 10 คน โดยการ

คดเลอกแบบเจาะจง สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก การแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลยและคาสวนเบยงเบน

มาตรฐาน และการวเคราะหเนอหา

ผลการวจยพบวา

1. ระดบการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน

พบวา ทกดานอยในระดบมาก เรยงลาดบดงน ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรมมคะแนนเฉลยสงทสด

รองลงมาเปน ดานการเรยนร และดานทตาทสด คอ ดานการจดการ

2. ระดบการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชน

บานหวเขาจน พบวา ทกดานอย ระดบมาก ดานทมระดบการปฏบตทดสง คอดานการทองเทยวตงอยบนพนฐานเดม

ของชมชนไทยทรงดา รองลงมาเปนดานการทองเทยวต งอยบนภมสงคม และดานทตาทสด คอ ดานการ

ทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน

3. แนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน

พบวา 1)ชมชนบานหวเขาจนมทนทางวฒนธรรม ทนทางภมปญญาชาวบานเปนเอกลกษณไทยทรงดาแลวนน หาก

ไดความรวมมอทงภาครฐและภาคเอกชนเขามาชวยจดการวางแผนดาเนนงานรวมกบผนาชมชนจะทาใหการทองเทยว

โดยชมชนนนกาวหนาไดมาก 2)ชมชนมการรวมกลมอาชพกนดวยความสมครใจและมหลากหลายกลมอาชพ ไดรบ

รางวลมากมายหากหนวยงานทเกยวของสนบสนนงบประมาณในการรวมกลมอาชพของชมชนจะเปนการพฒนา

ฝมอแรงงาน พฒนาสนคาใหสงออกไดจานวนมาก 3)หนวยงานทเกยวของเขามาชวยเหลอทาปายบอกทาง

การประชาสมพนธ ใหรจกแกบคคลภายนอกมากยงขน

ภาควชาพนฐานทางการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ลายมอชอนกศกษา…………………………………….. ปการศกษา 2557

ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1…………..…….…..2………….…......…3…………...…………

จ

54260206: MAJOR: DEVELOPMENT EDUCATION KEYWORDS: COMMUNITY- BASED TOURISM MANAGEMENT/ PHILOSOPHY OF SUFFICIENCY ECONOMY JIRAPOHN KAEWMANEE: COMMUNITY-BASED TOURISM MANAGEMENT IN ACCORDANCE WITH THE PHILOSOPHY OF SUFFICIENCY ECONOMY OF BAAN HUA KHAO JEAN COMMUNITY, PAAKTHO DISTRICT, RATCHABURI PROVINCE. THESIS ADVISORS: ASSOC. PROF. NARIN SUNGRUGSA, Ed.D., ASST. PROF. NOPPORN CHANTARANAMCHOO, Ed.D., AND ASST. PROF. THIRASAK UNAROMLERT, Ph.D. 207 pp. This research aimed 1) to investigate community-based tourism management in accordance with the philosophy of sufficiency economy, 2) to explore good practices of community-based tourism management in congruent with the philosophy of sufficiency economy, and 3) to study guidelines on community-based tourism management in congruent with the philosophy of sufficiency economy. This was a mixed-method research collecting both quantitative and qualitative data from 108 householders using a simple random sampling. A questionnaire was used as an instrument. With regard to the qualitative data collection, utilizing a purposive sampling technique, an in-depth interview from 9 householders relating to the community-based tourism management in accordance with the philosophy of sufficiency economy and a focus group discussion concerning good practices of community-based tourism management in congruent with the philosophy of sufficiency economy with 10 concerned people to community’s tourism management were applied. Statistics used in data analysis were distribution of frequency, percentage, mean, standard deviation and content analysis. The study revealed that:

1. All aspects of the community-based tourism management in congruent with the philosophy of sufficiency economy of Baan Hua Khao Jean Community were found at high levels. Natural resources and culture aspects were found at the highest level, followed by learning aspect. The lowest one was management aspect.

2. With regard to the good practices of the community-based tourism management in congruent with the philosophy of sufficiency economy of Baan Hua Khao Jean, the study revealed that all aspects were found at high levels. The aspect showing the highest practices was Thai Song Dam Community-based tourism, followed by geosocial tourism. The lowest opinion was tourism that bases on being worthwhile more than breakeven.

3. In accordance with the guidelines on the community-based tourism management in congruent with the philosophy of sufficiency economy, the study found that 1) besides, Baan Hua Khao Jean Community has their cultural capital and local wisdom capital with the Thai Song Dam identity, the community-based tourism management will much succeed if there was cooperation between the government, private sectors and local community’s leaders in managing the community-based tourism. 2) There was voluntarily a wide range of occupations grouping in the community which received numerous awards, if concerned agencies give financial support to the group, it can develop the labor skills and improve local product that can be exported 3) Concerned agencies should provide direction and public relation to outsiders.

Department of Education Foundations Graduate School, Silpakorn University

Student’s signature………………………………… Academic Year 2014

Thesis Advisor’s signature1……………………….2………………………………3…………………………...

ฉ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธ เรอง การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชมชนบานหวเขาจน ตาบลหวยยางโทน อาเภอปากทอ จงหวดราชบรเลมนสาเรจลลวงไปไดดวยด

เพราะความเมตตาและความกรณาจาก รองศาสตราจารย ดร.นรนทร สงขรกษา ผชวยศาสตราจารย ดร.

นพพร จนทรนาชและผชวยศาสตราจารย ดร.ธรศกด อนอารมยเลศ ซงเปนอาจารยทปรกษา

วทยานพนธทคอยใหความชวยเหลอ แกไขขอบกพรอง ใหคาปรกษา และใหคาแนะนาทเปน

ประโยชนอยางยงตอผวจยในตลอดระยะเวลาการทาวจย ผวจยจงขอกราบขอบพระคณในความ

กรณาของทานเปนอยางสง

ขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.ไชยยศ ไพวทยศรธรรม ประธานกรรมการ

สอบวทยานพนธ และอาจารย ดร.สมชาย ลกขณานรกษ ผทรงคณวฒ ทไดกรณาใหคาปรกษา

คาแนะนา และขอเสนอแนะทเปนประโยชนแกผวจย สงผลใหวทยานพนธเลมนมความสมบรณ

มากยงขน

ขอกราบขอบพระคณ อาจารย ดร.ยวร ผลพนธน ผชวยศาสตราจารยดร.วรรณวร บญคม

และอาจารย ดร.ลคนา ชใจ ทกรณาเปนผเชยวชาญตรวจสอบและแกไขเครองมอในการวจย สาหรบ

การทาวทยานพนธใหมความสมบรณยงขน

ขอกราบขอบพระคณคณาจารยสาขาพฒนศกษาทกทานทใหความรใหคาแนะนาและ

ประสบการณอนมคายงแกผวจย ขอขอบพระคณเจาของหนงสอ วารสาร เอกสาร และวทยานพนธ

ทกเลม ทชวยใหวทยานพนธเลมนมความสมบรณ

ขอขอบพระคณผทเกยวกบการทองเทยวในชมชนบานหวเขาจนและผใหขอมลสาคญ

ทกทาน ทใหความรวมมออยางดยงในการเกบขอมลการวจย สงผลใหผวจยสามารถดาเนนการวจย

จนสาเรจลลวงดวยด

ขอขอบคณเพอนพฒนศกษาทกคนทชวยแรงเชยรแรงใจและใหการปรกษาคาแนะนา

ใหวทยานพนธเลมนสาเรจลลวงดวยด

คณคาหรอประโยชนอนเกดจากวทยานพนธเลมน ผวจ ยขอนอมบชาแดพระคณ

บดา มารดา คร อาจารยทอบรมสงสอน แนะนา ใหการสนบสนนและใหกาลงใจอยางดยงเสมอมา

ช

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ........................................................................................................................ ง

บทคดยอภาษาองกฤษ ................................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ ........................................................................................................................ ฉ

สารบญตาราง ................................................................................................................................

สารบญแผนภม………………………………………………………………………………….

ฎ

ฏ

บทท

1 บทนา ............................................................................................................................ 1

ความเปนมาและความสาคญของปญหา .............................................................. 1

คาถามการวจย ..................................................................................................... 7

วตถประสงคการวจย ........................................................................................... 7

ขอบเขตของการวจย ............................................................................................ 7

การวจยเชงปรมาณ .................................................................................... 7

การวจยเชงคณภาพ ................................................................................... 8

นยามศพทเฉพาะ ................................................................................................. 9

ประโยชนทจะไดรบ ............................................................................................ 11

2 วรรณกรรมทเกยวของ .................................................................................................. 12

แนวคดเกยวกบการทองเทยวโดยชมชน .............................................................. 12

ความหมายของการทองเทยวโดยชมชน ................................................... 12

หลกการของการทองเทยวโดยชมชน ....................................................... 13

ความเปนมาของการทองเทยวโดยชมชน .................................................. 14

องคประกอบของการจดการทองเทยวโดยชมชน ..................................... 15

ประสบการณการจดการทองเทยวโดยชมชน ........................................... 16

การจดการทองเทยวโดยชมชนแบบบรณาการ ......................................... 17

กระบวนการมสวนรวมของชมชนในการจดการทองเทยว ....................... 17

แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงวฒนธรรม ........................................................ 18

ความหมายของการทองเทยวเชงวฒนธรรม .............................................. 19

วตถประสงคของการทองเทยวเชงวฒนธรรม ........................................... 20

การทองเทยวเชงวฒนธรรม ...................................................................... 21

ซ

บทท หนา

หลกการของการทองเทยวเชงวฒนธรรม .................................................. 22

ลกษณะของการทองเทยวเชงวฒนธรรม ................................................... 22

องคประกอบของการทองเทยวเชงวฒนธรรม .......................................... 23

ประเภทของการทองเทยวเชงวฒนธรรม .................................................. 25

นโยบายการทองเทยวและสภาพแวดลอมดานการทองเทยว ............................... 27

ยทธศาสตรการพฒนาการทองเทยวไทย พ.ศ. 2555-2559 ........................ 27

การวเคราะหสภาพแวดลอมดานการทองเทยวระดบจงหวด .................... 31

แนวคดเกยวกบการจดการการทองเทยว ............................................................. 33

ปจจยทมอทธพลตอความสาเรจในการจดการทรพยากรการทองเทยว ..... 33

กระบวนการจดการทรพยากรการทองเทยว .............................................. 35

แนวคดและทฤษฎเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง ...................................................... 36

ความหมายของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง .......................................... 36

ฐานคดการพฒนาเพอความพอเพยง ......................................................... 39

การประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงสาหรบสงคม ........................................ 39

หลกพจารณาเกยวของกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง .......................... 42

ธรกจกบเศรษฐกจพอเพยง ........................................................................ 43

หลกการประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเพอการพฒนาการ

ทองเทยว .........................................................................................

45

แนวคดเกยวกบการปฏบตทด .............................................................................. 47

ความหมายของการปฏบตทด ................................................................... 48

องคประกอบของการปฏบตทด ................................................................ 49

เหตผลสาคญททาใหมการคนหาการปฏบตทด ......................................... 50

ความสมพนธของ Benchmark, Benchmarking และ Good Practices ....... 50

ประโยชนจากการคนหาการปฏบตทด ..................................................... 51

ขอมลและบรบทของจงหวดราชบร .................................................................... 51

ขอมลและบรบทของจงหวดราชบร .......................................................... 53

บรบทและขอมลของชมชนบานเขาหวจน จงหวดราชบร ........................ 56

งานวจยทเกยวของ ............................................................................................... 59

งานวจยในประเทศ ................................................................................... 59

ฌ

บทท หนา

งานวจยตางประเทศ .................................................................................. 75

กรอบแนวคดในการวจย ...................................................................................... 79

3 วธดาเนนการวจย .......................................................................................................... 80

ขนตอนการวจย ................................................................................................... 80

ประชากรและกลมตวอยาง .................................................................................. 80

การวจยเชงปรมาณ .................................................................................... 81

การวจยเชงคณภาพ ................................................................................... 81

เครองมอทใชในการวจย ..................................................................................... 81

แบบสอบถาม ............................................................................................ 82

การสรางและพฒนาเครองมอ .............................................................................. 83

การเกบรวบรวมขอมล ......................................................................................... 87

การวเคราะหขอมล .............................................................................................. 88

การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ .................................................................. 88

4 ผลการวเคราะหขอมล ................................................................................................... 89

การนาเสนอผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ .................................................... 90

ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ................ 90

ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลเกยวการจดการการทองเทยวโดย

ชมชนบานหวเขาจน ...................................................................

91

ตอนท 3 ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบการปฏบตทดในการจดการ

การทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ...

97

ผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ....................................................................... 101

บรบทชมชน ............................................................................................. 102

การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชมชนบานหวเขาจน .......................................................................

116

การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน ...........................................

137

แนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงชมชนบานหวเขาจน ...................................................................

147

กรอบการสงเคราะหงานเชงคณภาพของการจดการการทองเทยวโดยชมชน ...... 149

ญ

บทท หนา

5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะในการวจย ........................................................... 150

สรปผลการวจย .................................................................................................... 150

อภปรายผล .......................................................................................................... 153

การจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจนตามปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยง ...........................................................................................

153

การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง ............................................................................

160

แนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงชมชนบานหวเขาจน ..........................................................

166

ขอเสนอแนะจากงานวจย .................................................................................... 169

ขอเสนอแนะจากการวจยครงน ................................................................. 169

ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป ....................................................... 170

รายการอางอง .................................................................................................................................. 171

ภาคผนวก ........................................................................................................................................ 181

ภาคผนวก ก รายนามผเชยวชาญในการตรวจเครองมอวจย .......................................... 182

ภาคผนวก ข หนงสอขอเชญผเชยวชาญตรวจเครองมอวจย .......................................... 184

ภาคผนวก ค ผลการวเคราะหการตรวจสอบคณภาพเครองมอ (IOC) ........................... 187

ภาคผนวก ง เครองมอทใชในงานวจย .......................................................................... 192

ภาคผนวก จ หนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมล ............................. 202

ภาคผนวก ฉ รายชอผใหขอมลหลกเกยวกบการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน ..... 205

ประวตผวจย .................................................................................................................................... 207

ฎ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 แสดงความเชอมนของแบบสอบถาม ........................................................................... 85

2 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ........................................................................... 90

3 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชนในภาพรวม ........................................................................

92

4 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชนรายดาน ................................................................................

93

5 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชนรายดาน……………………………………………….......

94

6 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชนรายดาน ................................................................................

95

7 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชนรายดาน ................................................................................

96

8 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการปฏบต

ทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนในภาพรวม ..........................................

97

9 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการปฏบต

ทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนรายดาน……………………………...

98

10 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการปฏบตท

ดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนรายดาน ..................................................

99

11 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการปฏบตทด

ในการจดการการทองเทยวโดยชมชนรายดาน ....................................................

100

12 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการปฏบตท

ดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนรายดาน ..................................................

101

13 แสดงภาษาไทยทรงดาทไมมคาควบกลา ...................................................................... 111

14 แสดงคาเรยกใชสรรพนามตางๆ ของภาษาไทยทรงดา ................................................. 112

15 ตารางวเคราะหความคดเหนของผเชยวชาญตอแบบสอบถามในการหา

ประสทธภาพการจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน ..........................

188

16 ตารางวเคราะหความคดเหนของผเชยวชาญตอแบบสอบถามในการหาประสทธภาพ

เกยวกบการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน ........

190

ฏ

สารบญแผนภม

แผนภมท หนา

1 แสดงองคประกอบของการทองเทยวเชงวฒนธรรม .................................................... 25

2 แสดงการเชอมโยงยทธศาสตรการพฒนาการทองเทยวแหงชาตกบจงหวดราชบร ...... 29

3 โมเดลปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง……………………………………………....... 43

4 ความสมพนธของ Benchmark, Benchmarking และ Good Practices .......................... 50

5 แสดงกรอบแนวคดทใชในการวจย .............................................................................. 79

6 การแสดงกรอบการสงเคราะหงานวจยเชงคณภาพ ...................................................... 149

1

บทท 1

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

การพฒนาประเทศตามกรอบนโยบายของรฐบาลตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต ฉบบท 8 (พ.ศ. 2540-2544) เปนตนมาไดใหความสาคญกบการมสวนรวมจากทกภาคสวน

เพอการพฒนาทรพยากรมนษย หรอใหคนเปนศนยกลางในการพฒนา (Human Center) ตอมา

ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 9-10 (พ.ศ. 2545-2554) ไดยดการพฒนาประเทศ

ตามแนวทางหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและคนเปนศนยกลางของการพฒนา (สานกงาน

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2554: ฉ) ในขณะทแผนพฒนาเศรษฐกจและ

สงคมแหงชาตฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) ยงไดนอมนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง รวมกบ

การพฒนาไปสสรางเศรษฐกจสรางสรรค และกาหนดวสยทศนประเทศไทย 2570 รวมทงสราง

สมดลในการพฒนาทกมต ทศทางการพฒนาประเทศจงไดใหความสาคญกบการพฒนาคนและ

สงคมไทยใหมคณภาพ กาวทนตอการเปลยนแปลง มโอกาสเขาถงทรพยากรและไดรบประโยชน

จากการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางเปนธรรม รวมทงสรางโอกาสทางเศรษฐกจดวยฐานความร

เทคโนโลยและนวตกรรม และความคดสรางสรรคบนฐานการผลตและการบรโภค ทเปนมตร

ตอสงแวดลอม นาไปสการพฒนาประเทศอยางย งยน (สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต, 2554: ฉ-ช) รวมถงการพฒนาประเทศในดานการทองเทยว

การทองเทยวนบเปนอตสาหกรรมทเจรญเตบโตและมความสาคญยงตอการพฒนาทาง

เศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย รฐบาลจงมนโยบายสงเสรมการทองเทยว โดยการทองเทยว

เรมเขามามบทบาทสาคญในการพฒนาประเทศอยางจรงจงเปนครงแรก เมอมการบรรจแผนพฒนา

การทองเทยวไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 4 เรอยมา จนถงปจจบน

(นรนทร สงขรกษาและคณะ, 2553: 1) ทงนวตถประสงคหลกของการพฒนาดานการทองเทยว จะม

ลกษณะทสอดรบกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบตางๆ กลาวคอ มงเนนความ

เจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจเปนเปาหมายแรก ทงนเพอใหเกดการจางงาน การสรางรายได และ

ถายเทความเจรญไปสภมภาค สวนวตถประสงครองจะเนนดานสงคมและวฒนธรรม โดยมงท

จะอนรกษและฟนฟทรพยากร สงแวดลอม ศลปวฒนธรรม ตลอดจนขนบธรรมเนยมอนดงามและ

2

โบราณสถานตางๆ จากทกลาวมาขางตน ทาใหปจจบนมนกทองเทยวจากประเทศตางๆ เดนทางเขา

มาทองเทยวในประเทศเปนจานวนมาก ประเทศไทยจงเปนประเทศเปาหมายทนกทองเทยวให

ความสนใจทจะเดนทางมาพกผอน เนองจากมศกยภาพทางการทองเทยวทโดดเดน มการเดนทางท

สะดวกสบาย ปลอดภย และเปนศนยกลางในหลายๆดาน อาท ศนยกลางการบน ศนยกลางสขภาพ

แหงเอเชยและศนยกลางสปา (สถาบนวจยเพอการพฒนาการทองเทยว, 2551: 1) รวมถงการเปน

ศนยกลางในการผลตอาหารทาง การเกษตร เปนตน

จากนโยบายสงเสรมการทองเทยวของรฐบาลชดปจจบน รฐบาลไทยไดมงสงเสรมให

การทองเทยวเปนรายไดหลกของประเทศใหมากทสด และยงเปนเครองมอสาคญในการพฒนา

เศรษฐกจของประเทศ อตสาหกรรมการทองเทยวไดกอใหเกดการสรางงาน สรางรายไดใหกบ

ประชาชน และนาเงนตราเขาสประเทศไดอยางมหาศาล ผลของการสงเสรมอตสาหกรรม การทองเทยว

จงมบทบาทสาคญในการพฒนาประเทศชาตและคณภาพชวตของประชาชนอยางย งยน โดยใช

กระบวนการเพมตลาดใหมและตลาดเฉพาะกลม เพอเรงดงดดใหนกทองเทยวตางประเทศ ทม

คณภาพเดนทางเขามาทองเทยวในประเทศ กระตนใหนกทองเทยวชาวไทยทองเทยวภายในประเทศ

มากขน และสนบสนนการพฒนาตลาดการทองเทยวใหมหลากหลายรปแบบ ไดแก การทองเทยว

เชงนเวศ การทองเทยวเชงสขภาพ การทองเทยวเชงวฒนธรรม การทองเทยวเชงประวตศาสตร และ

การทองเทยวเชงเกษตรกรรม เปนตน

นอกจากนประเทศไทย ไดประกาศคณะกรรมการนโยบายการทองเทยวแหงชาต เรอง

แผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต พ.ศ. 2555-2559 นบเปนนโยบายแหงชาตฉบบแรก มการกาหนด

วสยทศน วา “ประเทศไทยเปนแหลงทองเทยวทมคณภาพ มขดความสามารถในการแขงขนดาน

การทองเทยวในระดบโลก สามารถสรางรายไดและกระจายรายไดโดยคานงถงความเปนธรรม สมดล

และยงยน” โดยมเปาประสงค 1) ขดความสามารถในการแขงขนดานการทองเทยวของประเทศไทย

เพมขน 2) รายไดจากการทองเทยวของประเทศเพมขน โดยเนนการพฒนากจกรรม ทสรางมลคา

และคณคา 3) สรางรายไดและกระจายรายไดโดยคานงถงความสมดลและยงยน (แผนพฒนาการ

ทองเทยวแหงชาต, 2554: 25) การทองเทยวมบทบาทสาคญตอการพฒนาเศรษฐกจในดานตางๆ

เปนการสรางรายไดใหกบประเทศชาต เนองจากอตสาหกรรมการทองเทยวเปนธรกจบรการอยางหนง

สามารถทารายไดใหแกประเทศไทยเปนจานวนมหาศาล เพราะเมอนกทองเทยวตางชาตเขามากจะ

นาเงนตรามาใชจาย ซงมผลตอเศรษฐกจ ทงอาจจะชวยลดการขาดดลการคาระหวางประเทศได

ทางหนง กลาวไดวาการทองเทยวชวยสรางงาน สรางอาชพ และชวยใหเกดการกระจายรายไดส

ประชาชนในทกสวนทมสถานททองเทยว รวมทงยงสรางชอเสยงใหแกประเทศ ทาใหไดเปน

ทรจกของนานาประเทศไดอกทางหนงดวย จงเหนไดวาการทองเทยวมความสาคญและมหลาย

3

รปแบบ แตรปแบบการทองเทยวเชงวฒนธรรม (Cultural Tourism) ทดาเนนการโดยชมชนเรยกวา

การทองเทยวโดยชมชน (Community-based Tourism : CBT) เปนการทองเทยว ทคานงถงความยงยน

ของสงแวดลอม สงคม และวฒนธรรม กาหนดทศทางโดยชมชน และชมชนมบทบาทเปนเจาของ

มสทธในการจดการดแลเพอใหเกดการเรยนรแกผมาเยอน (โครงการทองเทยวเพอชวตและธรรมชาต,

2540) รวมทงการมสวนรวมเปนองคประกอบสาคญทจะนาไปสความสาเรจในการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชน ทผมสวนไดสวนเสยตองการมสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมในการ

ดาเนนงาน การมสวนรวมในผลประโยชน และการมสวนรวม ในการประเมนผลในภาคเครอขาย

ของการทองเทยวทมความเชอมโยงทงตนน า กลางน าและปลายน า การทชมชนเขามามสวนรวมใน

การจดการทองเทยวโดยตรง นาเอาทรพยากรทองเทยวทางธรรมชาต และประวตศาสตร โดยเฉพาะ

ศลปวฒนธรรม มาใชเปนฐานในการจดการทองเทยวภายใตกรอบแนวคดการจดการอยางย งยน ม

การผสมผสานพฒนาธรกจทองเทยวกบการพฒนาดานสงคม และการคมครองดานสงแวดลอม

พรอมทงคานงถงความสามารถในการรองรบของธรรมชาตในพนทเปนรปแบบของการจดการ

ทองเทยวอยางย งยน ตามแนวทางปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (สานกงานคณะกรรมการการพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2550) ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy) เปน

ปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว มพระราชดารสเพอชแนะแนวทางการดาเนนชวตแกพสกนกร

ชาวไทยใหตงอยบนพนฐานของทางสายกลาง มการปฏบตดวยการพงพาอาศยตนเอง มความพอด

ความพอประมาณ ความมเหตผล ตลอดจนมความรเทาทนโลก อนจะนาไปสการพฒนาประเทศท

มนคงย งยน และความอยเยนเปนสขของชาวไทยตลอดไป เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทชถงแนว

การดารงอยและปฏบตตน ของประชาชนในทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถง

ระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหดาเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนา

เศรษฐกจเพอใหกาวทน ตอโลกยคโลกาภวตน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความ

มเหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอการมผลกระทบใด ๆ

อนเกดจาก การเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงนจะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ

และความระมดระวงอยางยงในการนาวชาการตาง ๆ มาใชในการวางแผนและดาเนนการทกขนตอน

และขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎ

และนกธรกจในทกระดบ ใหมความสานกในคณธรรม ความซอสตยสจรต และใหมความรอบร

ทเหมาะสม ดาเนนชวตดวยความอดทนความเพยร มสตปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดล

และพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวางทงในดานวตถ สงคม สงแวดลอม

และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด (นรนทร สงขรกษาและคณะ, 2553: 10-11)

เศรษฐกจพอเพยงจงเปนเศรษฐกจทสามารถอมชตวเอง (Relative self – sufficiency) อยไดโดยไมตอง

4

เดอดรอน โดยตองสรางพนฐานทางเศรษฐกจของตนเองใหดเสยกอน คอตงตวใหความพอกนพอใช

ไมใชมงแตจะทมเทสรางความเจรญยกเศรษฐกจใหรวดเรวแตเพยงอยางเดยว เพราะผทมอาชพและ

ฐานะเพยงพอทจะพงตนเอง ยอมสามารถสรางความเจรญกาวหนาและฐานะเศรษฐกจขนทสงขน

ไดตามลาดบตอไปได ดงพระราชดารสทวา “การพฒนาประเทศจาเปนตองทาตามลาดบขนตอน

ตองสรางพนฐาน คอ ความพอมพอกน พอใชของประชาชนสวนใหญเปนเบองตนกอนโดยวธการ

และอปกรณทประหยดแตถกตองตามหลกวชาการเพอไดพนฐานทมนคงพรอมพอสมควรและ

ปฏบตได” (สเมธ ตนตเวชกล, 2543: 288)

จงหวดราชบรอยหางจากกรงเทพฯ เพยง 100 กโลเมตร เปนจงหวดทอดมสมบรณดวย

ทรพยากรธรรมชาตและภมปญญาทองถน เปนศนยกลางการคาของภาคตะวนตก เปนชมชนการ

ขนสง และการขนถายสนคา มายาวนานทงทางรถไฟ รถยนต โดยเฉพาะการขนสงสนคาการเกษตร

เพอเขาสตลาดในกรงเทพมหานคร เนองจากมความไดเปรยบทางดานทาเลทตง ประกอบกบ

โครงสรางพนฐานของจงหวดมการพฒนาการเกษตรในทกดาน อกทงมแมน า แมกลองทาใหสภาพ

ดนและแหลงน ามความอดมสมบรณ สามารถปลกพชและสตวเศรษฐกจไดหลายชนด เศรษฐกจ

หลกของ (ศาลากลางจงหวดราชบร, 2555) จงหวดราชบรจงมสภาพทงเกษตรกรรม พาณชยกรรม

อตสาหกรรม และเปนศนยกลางการบรการของสวนราชการตางๆ มการรวมกลมของวสาหกจชมชนท

หลากหลาย ไดแก คลสเตอร สกรคณภาพ การผลตนมสด การเลยงกงกามกราม การปลกกลวยไม

การแปรรปผกผลไม การตอตวถงรถยนตโดยสาร เครองเคลอบดนเผา และทสาคญจงหวดราชบรยง

เปนเมองโบราณทไดมการคนพบในชวงเรมตนของการศกษาดานโบราณคด โบราณสถานและ

โบราณวตถ เหลานถอเปนมรดกทางวฒนธรรม แสดงใหเหนถงรากฐานของการเปนสงคมไทย เปน

หลกฐานทางประวตศาสตรและโบราณคดทชใหเหนถงประวตความเปนมาอนยาวนานของชาต ทง

ยงเปนประจกษพยานสาคญทแสดงวา ชาตไทยมอารยธรรมทเจรญรงเรองมานานนบศตวรรษ

(เทยวชมราชบร, ม.ป.ป.) สงเหลานเกดจากความคด พลงศรทธาและการสรางสรรคของบรรพบรษ

ไทย สมควรทจะตองชวยกนดแลปกปอง คมครองและรกษาไวเพออนชนรนหลงตอไป

จงหวดราชบรมสถานททองเทยวทสาคญและมชอเสยงหลายแหง เชน พพธภณฑสถาน

แหงชาต เขาแกนจนทร พระปรางวดมหาธาตวรวหาร เมองโบราณคบว จปาถะภณฑสถานบาน

คบว วดหนองหอย ถ าเขาบน พพธภณฑหนงใหญวดขนอน วดเขาชองพราน วดคงคาราม

ถาจอมพล ตลาดน าดาเนนสะดวก ธารน ารอนบอคลง เขากระโจม อทยานหนขผงสยาม ตลาดเจด

เสมยน 119 ป และศนยวฒนธรรมไทยทรงดา ฯลฯ (ราชบร, มป.ป. 26-63 ; ผวาฯ ชวนกน ชวนซอ

ชวนเทยว ชวนพกราชบร, ม.ป.ป.: 11-163) จงเกยวของเชอมโยงในธรกจหลายธรกจ เชน ธรกจการ

ขนสง ธรกจนาเทยว ธรกจโรงแรมและทพก ธรกจรานอาหาร ธรกจสนคาทระลก ผลตภณฑชมชน

5

(OTOP) ซง OTOP มชอถง 371 ราย 232 ผลตภณฑ (กรมการพฒนาชมชน, 2554) ซงมความ

เชอมโยงในการทองเทยวของจงหวดราชบร

การยกระดบการทองเทยวชมชน เพอสรางคณคาใหเกดมลคาเพมไดอยางย งยน จาเปนตอง

มการจดการการทองเทยวโดยกระบวนการมสวนรวมของชมชนอยางย งยน อนเปนการทองเทยว

ทจดโดยคนในชมชน นอกจากนจงหวดราชบรยงมความหลากหลายทางมตดานศลปวฒนธรรม

มความหลากหลายของวสาหกจชมชน สถานททองเทยว มชาตพนธถง 8 เชอชาต ไดแก ไทย-มอญ

ไทยลาวเวยง ลาวโซง เขมรลาวเดม ไท-ยวน ภาคกลางพนถน ไทยกระเหรยง และไทยจน

(ราชบร, ม.ป.ป.: 18-23) มศลปะเครองดนตร ขลย แคน ผาจก ผลตภณฑจากไมตาลและไมมะพราว

หนงใหญทไดรบรางวลจากยเนสโก แตจากการวจยของนรนทร สงขรกษา (2553: 104-106) พบวา

การดาเนนการจดการการทองเทยวโดยชมชน ทผานมามปญหาในเรองการจดการ และสงอานวย

ความสะดวก ไดแก ปายบอกทาง การประชาสมพนธ มคคเทศก รวมถงการขาดการมสวนรวมของ

ภาคสวนตางๆ ทงยงสอดคลองกบการวจยของ ศรพนธ รกเรยนรบ (2546) ทพบวา แรงจงใจในการ

ทองเทยว คอ ดานสงดงดดใจ ดานสงอานวยสะดวก ดานการเดนทาง ดานการบรการ ดานการ

ประชาสมพนธท งนกทองเทยวชาวไทย และชาวตางชาตใหความสาคญในระดบใกลเคยงกน

นอกจากนยงพบวา การประชาสมพนธ ยงมสวนชวยทาใหนกทองเทยวเกดแรงจงใจทจะมา

ทองเทยวมากขน สอดคลองกบนคม ประเมโท (2543) ทพบวา วตถประสงคของการเดนทางเพอ

การทองเทยว สวนใหญเดนทางโดยรถยนตสวนตวทมากบครอบครว โดยสวนใหญเลอกมาทแหลง

ทองเทยวทางประวตศาสตรและโบราณคดมากทสด รองลงมาเปนแหลงทองเทยวทางศาสนา

แหลงทองเทยวทางศลปวฒนธรรม และแหลงทองเทยวทางธรรมชาต ตามลาดบ นกทองเทยวเหน

วา ปจจยจงใจใหเขามาทองเทยวอนดบแรก คอ ความมชอเสยงของแหลงทองเทยว รองลงมาเปน

ความสวยงามของแหลงทองเทยว ตองการศกษาศลปวฒนธรรม ประวตศาสตรและโบราณคด มสง

อานวยความสะดวกดานการทองเทยว คาใชจายในการทองเทยว มการโฆษณาประชาสมพนธท

นาสนใจ สวนงานวจยของดษณ ชาวนาและคณะ (2550) ทพบวา การทองเทยวโดยชมชนจะยงยนได

ตองเปดโอกาสใหชมชนไดรวมมอกนจดการทรพยากรของตนเองทมอยอยางจากดใหเกดประโยชน

สงสด ตองคานงถงผลกระทบทจะเกดแกระบบนเวศและความสมพนธทางสงคม วถชวตของคนใน

ชมชนทงประโยชน การอนรกษ และฟนฟ ซงควรเปดโอกาสใหชมชนไดเขามามสวนรวมในการ

บรหารจดการทกขนตอน มการแบงปนผลประโยชนอยางทวถงและเปนธรรม แนวทางการจด

กจกรรมทองเทยวตองสอดคลองกบศกยภาพของชมชนทงทางพนทและทางสงคมของชมชน

จากสภาพปญหาดงกลาวทาใหการทองเทยวโดยชมชนไมสามารถสรางผลตภณฑทางการทองเทยว

ทสามารถดงดดใจใหนกทองเทยวสนใจมาเยอนในรปแบบนไดอยางมนคง และยงยน

6

แตในขณะเดยวกน จงหวดราชบรมศกยภาพในเรองของการทองเทยว โดยเฉพาะ

การทองเทยวโดยชมชน (Community -based Tourism : CBT) เปนหวงโซอปทานทสาคญ ซงม

แหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมทมชอเสยง ในขณะทชมชนบานหวเขาจน ตาบลหวยยางโทน เปน

ชมชนหนงทนาสนใจ ซงมภมประเทศตดกบจงหวดเพชรบร ซงทศเหนอ จดหมท 2,5 ตาบลดอนทราย

อาเภอปากทอ ทศใตจดบานเนนรก หมท 5 ตาบลหนองชมพลเหนอ อาเภอเขายอย จงหวดเพชรบร

ทศตะวนออกจดบานมณลอย หมท 7 ตาบลวงมะนาว อาเภอปากทอง ทศตะวนตก จดบานหนองลงกา

หมท 3 ตาบลหวยยางโทน อาเภอปากทอ ชมชนบานหวเขาจนไดมการพฒนาชมชนมาอยาง

ตอเนอง เปนชมชนพฒนาตวอยางแบบกาวหนา มอตลกษณเปนชมชนไทยทรงดา ไดเปดประต

สโลกกวางทางวฒนธรรม ดวยสโลแกนทวา “ 5 ไหไทยทรงดา เลศล า ผาทอ โอละหนอราแคน

ดนแดนความพอเพยง” (องคการบรหารสวนตาบลหวยยางโทน, 2555) ไดรบรางวลการพฒนา

หมบานตางๆ มาอยางมากมาย เชน รางวลชนะเลศประกวดตาสมตาลลา การทาพมมาลาจากผาไหม

แหงเดยวในประเทศไทย รางวลท 2 ประกวดหมบานอาสาพฒนาและปองกนตนเองในป 2527

รางวลชนะเลศในการประกวดหมบานอาสาพฒนาและปองกนตนเองในป 2528 กลมพฒนาไดรบ

โลประกาศเกยรตคณ เพอแสดงหมบานชมชนเขมแขง โลรางวลประกาศเกยรตคณ เราไมถอยอกแลว

จดทาเสอมอฮอมคนสรางชาต จดทาบรรจภณฑทมยหอ “ราแคน” ผาทอไทยทรงดา ของผลตภณฑ

ชมชนบานหวเขาจน นอกจากนยงมกลม/องคกรในชมชนถง 9 กลม ไดแก กจกรรมพฒนาสตร

อาสาสมครสาธารณสขมลฐาน กองทนหมบานหวเขาจน กลมออมทรพย เพอการผลตบานหวเขาจน

กลมอาชพสตรทอผาไทยทรงดาบานหวเขาจน กองทนหมบาน กลมเกษตร กลมฌาปนกจสงเคราะห

และกลมกองทนแมของแผนดน นอกจากนชมชน บานหวเขาจนไดรบการพฒนาเปนหมบาน

เศรษฐกจพอเพยง อยเยนเปนสขตนแบบ (องคการบรหารสวนตาบลหวยยางโทน, 2555) ตอมาใน

2554 ชมชนบานหวเขาจนไดประกาศเปนหมบาน OTOP เพอการทองเทยว และไดเปดศนย

วฒนธรรมไทยทรงดา อนเปนศนยรวมไทยทรงดาของชมชนบานหวเขาจน ทชมชนมสวนรวมและ

ความเขมแขงเปนอยางมาก จากการทผวจยไดไปศกษาดงาน และสมภาษณเบองตน พบวา ชมชนน

มศนยวฒนธรรมไทยทรงดา อนเปนศนยการเรยนรวฒนธรรมไทยทรงดา จงเปนการบงบอกถง

ศกยภาพและความพรอมในการพฒนา สการเปนชมชนเพอการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงเพอการพฒนา ทย งยน

จากสภาพการณและปญหาดงกลาว ในขณะทผวจยในฐานะนกพฒนศกษา ทใชการศกษา

เปนเครองมอในการพฒนา ประกอบกบผวจยมฐานลาเนาอยในจงหวดราชบร ทาใหผวจยสามารถ

ศกษาการจดการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน ใหเกดการ

พฒนาเปนแหลงทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงแหงใหมในจงหวดราชบร

7

นอกจากนยงเปนการอนรกษวฒนธรรมไทยทรงดา การสนบสนนการ ทานบารงศลปวฒนธรรม

ของชมชน ทงยงสามารถสรางคณคาใหเกดมลคา คอ การพฒนาการทองเทยวโดยชมชนอยางย งยน

ตลอดจนสรางแรงจงใจใหนกทองเทยวมาทองเทยวเพอการศกษา และเรยนรวฒนธรรมไทยทรงดา

อนเปนการทองเทยวชมชนรปแบบใหม

คาถามการวจย

1. การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชนบาน

หวเขาจนเปนอยางไร

2. การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงชมชนบานหวเขาจนเปนอยางไร

3. แนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชมชนบานหวเขาจนควรเปนอยางไร

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชน

บานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

2. เพอศกษาการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

3. เพอศกษาแนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงชมชนบานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

ขอบเขตของการวจย

1. การวจยเชงปรมาณ

ขอบเขตดานประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากร (population) ทใชในการวจยครงน เปนหวหนาครอบครวในครวเรอนของ

ชมชนบานหวเขาจน จานวน 152 หลงคาเรอน (ขอมลทวไปของชมชนบานเขาหวจน, 2555)

กลมตวอยาง (Sample) ทใชในการวจยเปนหวหนาครอบครวในครวเรอนของชมชน

บานหวเขาจนเปนหนวยในการวเคราะห (Unit of Analysis) โดยการเปดตารางเครจซและมอรแกน

8

(Krejcie and Morgan, 1970: 608) กาหนดความคลาดเคลอน 5 % ไดกลมตวอยาง เทากบ 108

หลงคาเรอน โดยใชการสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling)

ขอบเขตดานเนอหา

ผวจยใชแนวคดการทองเทยวโดยชมชน ตามหลกการของการทองเทยวโดยชมชน

ไดแก (พจนา สวนศร, 2546: 12-13 ; นรนทร สงขรกษา, 2555: 197-234) ชมชนเปนเจาของ

ชาวบานเขามามสวนรวมในการตดสนใจและกาหนดทศทาง สงเสรมความภาคภมใจในตนเอง

ยกระดบคณภาพชวต มความยงยนดานสงแวดลอม คงเอกลกษณและวฒนธรรมทองถน กอใหเกด

การเรยนรระหวางคนตางวฒนธรรม เคารพในวฒนธรรมทแตกตางและศกดศรของความเปนมนษย

เกดผลตอบแทนทเปนธรรมแกคนทองถน มการกระจายรายไดสสาธารณะประโยชนของชมชน

รวมกบแนวทางปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ไดแก (สเมธ ตนตเวชกล, 2543: 289-290) การพฒนาการ

ทองเทยวเพอใหเกดความอยางยนเหมาะสมกบสภาพสงแวดลอมและสงคมไทย โดยยดหลกการ

พฒนาตองตงอยบนพนฐานเดมของสงคมไทย การพฒนาตองตงอยบนหลกของ ภมสงคม ยด

ประโยชนของประชาชนเปนหลกและไดรบการยอมรบและยดการดาเนนชวตบนทางสายกลาง

โดยใชหลกพ งตนเอง คอ พ งตนเองทางดานจตใจ พงตนเองทางสงคม พงตนเองไดทาง

ทรพยากรธรรมชาต พงตนเองไดทางเทคโนโลย พงตนเองไดในทางเศรษฐกจ

ขอบเขตดานตวแปร

ตวแปรทศกษา ไดแก ลกษณะสวนบคคล คอ เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบ

การศกษา อาชพ และรายได การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนในดานการทองเทยว

ตงอยบนพนฐานเดม ดานการทองเทยวตงอยบนภมสงคม ดานการทองเทยวยดหลกประโยชนของ

ประชาชนและดานการทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน การจดการการทองเทยวโดย

ชมชนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม ดานการจดการ

ดานองคกรชมชน และดานการเรยนร

2. การวจยเชงคณภาพ

ผใหขอมลหลก ในการสมภาษณระดบลก (In-depth Interview) โดยการคดเลอกแบบ

เจาะจง (Purposive Selection) กบผเกยวของกบการทองเทยวชมชน จานวน 9 คน ไดแก นายก

อบต.หวยยางโทน กานนหมบาน ประธานศนยวฒนธรรม เลขานการศนยวฒนธรรม สมาชก

องคการบรหารสวนตาบล ประธานชมชน ผชวยผใหญบาน เหรญญกหมบาน ปราชญชาวบาน

ผใหขอมลหลก ในการสนทนากลม (Focus Group Discussion) จานวน 10 คน ไดแก

นายก อบต.หวยยางโทน กานนหมบาน ประธานศนยวฒนธรรม เลขานการศนยวฒนธรรม สมาชก

9

องคการบรหารสวนตาบล ประธานชมชน ผชวยผใหญบาน เหรญญกหมบาน ปราชญชาวบาน

โดยการคดเลอกแบบเจาะจง (Purposive Selection) กบผเกยวของกบการทองเทยวชมชน

ขอบเขตดานพนท ผวจยมงวจยชมชนบานหวเขาจน ตาบลหวยยางโทน อาเภอปากทอ

จงหวดราชบร

นยามศพทเฉพาะ

การทองเทยวโดยชมชน หมายถง การทองเทยวรปแบบหนงทเปนการจดการทองเทยว

โดยคนทอาศยอยในชมชนอนเปนการทองเทยวแนวใหมประเภทหนงทเนนความสาคญกบการศกษา

การเรยนรแหลงทองเทยวทเกยวของกบ มรดกประเพณทสบทอดตอๆกนมา และวฒนธรรมทดงดด

ความสนใจซงรวมถง สวนสาคญทางประวตศาสตร แหลงโบราณคด โบราณสถาน สถานทจด

แสดงวตถ พพธภณฑ งานประเพณ วฒนธรรม วถชวตชาวบานในชนบท และสถานทตางๆทมนษย

สรางขนเพอความเพลดเพลน ศลปะ ละคร การแสดงดนตรสากล และการแสดงพนบาน ประเพณ

พธกรรมทางศาสนา หตถกรรมงานฝมอ และการกระทาอนๆทเกยวของกบวฒนธรรม

การจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน หมายถง ความพรอม ความสามารถ

ดานการทองเทยวของชมชนบานหวเขาจน ในการพฒนาใหเปนแหลงทองเทยวโดยชมชนตามปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง ตามองคประกอบของการทองเทยวซงแบงเปน 4 ดาน คอ

1. ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม หมายถง ชมชนมทรพยากรธรรมชาตท

อดมสมบรณสามารถใชทรพยากรธรรมชาตอยางย งยน มการรณรงคใหชมชนรกษธรรมชาต สบสาน

อนรกษวฒนธรรมใหคงอย และชมชนสามารถพงพาตนเองไดโดยถอปฏบตตามวฒนธรรมของตน

2. ดานองคกรชมชน หมายถง มการจดการชมชนมอยางมระบบและประชาชนเขาใจกน

ชมชนรสกเปนเจาของและเขามามสวนรวมในการพฒนา มการรวมมอกนในชมชนสนบสนนดาน

การทองเทยว มผมความรและทกษะในเรองตาง ๆ หลากหลาย มหนวยงานอนเขามารวมมอและ

สนบสนนในชมชน

3. ดานการจดการ หมายถง ชมชนมกฎ-กตกาในการจดการสงแวดลอม วฒนธรรม และ

การทองเทยว มกระบวนการหรอกลไกในการทางานเพอจดการการทองเทยวใหสามารถเชอมโยงการ

ทองเทยวกบการพฒนาชมชนโดยรวมได มสอวสด อปกรณ เครองมอ เครองใชหรอสงของทนามา

จดใหผมาเยอนไดรบชม มกองทน ท เ ออประโยชนตอการพฒนาชมชน มผนาชมชมชนแก

ผมาเยอน มสงอานวยความสะดวกหลากหลายแกผมาเยอน มการประชาสมพนธหลายชองทาง ม

ปายบอกทางเขาถงชมชนทชดเจน

10

4. ดานการเรยนร หมายถง มกจกรรมการทองเทยวทสามารถสรางการเรยนรและความเขาใจ

ในชมชนไดมระบบจดการใหเกดการเรยนรระหวางชาวบานกบผมาเยอนมการแลกเปลยน

การเรยนรระหวางผมาเยอนกบชมชน มศนยบรการใหขอมลความรของชมชน เปดโอกาสให

ผมาเยอนเขามาศกษาดงาน มเอกสาร แผนพบขอมลชมชนแจกกบผมาเยอน

เศรษฐกจพอเพยง หมายถง หลกในการดาเนนชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง 3 หวง คอ ความพอประมาณ ความมเหตผล และภมคมกนเทาทนการเปลยนแปลง และ

2 เงอนไข คอ เงอนไขความร และเงอนไขคณธรรมของชมชนบานหวเขาจน

การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

หมายถง การทชมชนบานหวเขาจนมการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามทรพยากรทชมชน

มอยอยางรคาและสมดลมากทสดรวมถงการดงเอาวฒนธรรมไทยทรงดาของชมชนมาจดการให

ประสบความสาเรจเปนแบบอยางทด ประกอบดวย

1. การทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของชมชนไทยทรงดา หมายถง มการคงความเปน

เอกลกษณเดมตงแตรนกอนสรนปจจบน มวถชวตความเปนอยทเรยบงายบนทางสายกลาง มการพด

ภาษาทองถนในกลมของตน มการแตงกายแบบประจาทองถนและมอาหารเฉพาะทองถนของชมชน

2. การทองเทยวตงอยบนหลกภมสงคม หมายถง มภาพลกษณชมชนทด สามารถตอนรบ

ผมาเยอนใหประทบใจได มความปลอดภยในชวตและทรพยสนของชมชน มสถานทนนทนาการ

ใหชมชนไดใชประโยชนและจดกจกรรมภายในชมชน มการปรบภมทศนใหนาอยเหมาะแกการ

ทองเทยวโดยชมชน มเสนทางทสะดวกเขาถงชมชนไดงาย

3. การทองเทยวยดหลกผลประโยชนของประชาชน หมายถง มงเนนใหชมชนมรายได

จาการทองเทยว มการรวมกลมอาชพใหชมชนพฒนารายได มการการพฒนาทกษะและเพมเตม

ความรใหมใหกบสมาชกในการบรหารจดการทองเทยว มการกระจายรายได แบงปนผลประโยชน

ทเปนธรรมกบชมชน จดใหมเครองอปโภค บรโภคอานวยความสะดวกใหชมชนไดใชสอยประโยชน

มากขน

4. การทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาความคมทน หมายถง ชมชนมชวตความ

เปนอยทดขน ชมชนมชอเสยงเปนทรจกอยางแพรหลาย ทาใหเกดการจางงานในชมชน การทองเทยว

เปนทยอมรบของคนในชมชน จดสรรรายไดจาการทองเทยวสนบสนนกจกรรมการพฒนาชมชนดขน

การมสวนรวมในการจดการการทองเทยวโดยชมชน หมายถง การทคนในชมชนบาน

หวเขาจน มความรวมมอกนในการจดการการทองเทยวชมชนไทยทรงดาในฐานะเจาบานทด เปน

มตรกบนกทองเทยว อานวยความสะดวกในการทองเทยว และคนในชมชนรสกเปนเจาของและ

ไดรบประโยชนตอบแทนจากการทองเทยวในรปแบบตางๆรวมกน

11

การพฒนาทยงยน หมายถง แนวทางในการพฒนาชมชนบานหวเขาจนทสามารถ

อนรกษวฒนธรรมไทยทรงดา เศรษฐกจ สงคมและทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดล

ในการจดการการทองเทยวโดยชมชน

ชมชนบานหวเขาจน หมายถง แหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมบานหวเขาจน ตาบล

หวยยางโทน อาเภอปากทอ จงหวดราชบรทมชาตพนธเปนไทยทรงดา

บรบทของพนท หมายถง ลกษณะแวดลอมทงดานภมศาสตรหรอดานกายภาพ ลกษณะ

ของประชาชนในชมชน ลกษณะทางเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และการทองเทยวของพนทศกษา

บรเวณชมชนบานหวเขาจน

ประโยชนทจะไดรบ

1. ทาใหทราบการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชมชนบานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

2. ทาใหทราบการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

3. ทาใหทราบแนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงชมชนบานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

4. นาผลการวจยมาเปนแนวทางในการกาหนดนโยบายหรอการพฒนาเพอสนบสนน

การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน

อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

12

บทท 2

วรรณกรรมทเกยวของ

การวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารและผลงานวจยทเ กยวของกบสาระสาคญของ

งานวจย ดงนนเพอใหเกดความเขาใจทชดเจน ตรงประเดน ผวจยจงใครนาเสนอวรรณกรรมท

เกยวของ ตามลาดบ ดงน

1. แนวคดเกยวกบการทองเทยวโดยชมชน

2. แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงวฒนธรรม

3. นโยบายการทองเทยวและสภาพแวดลอมดานการทองเทยว

4. แนวคดเกยวกบการจดการการทองเทยว

5. แนวคดทฤษฎเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง

6. แนวคดเกยวกบการปฏบตทด

7. บรบทชมชนบานเขาหวจน จงหวดราชบร

8. งานวจยทเกยวของ

1. แนวคดเกยวกบการทองเทยวโดยชมชน

การทองเทยวโดยชมชน (Community-based Tourism: CBT) เปนรปแบบการทองเทยว

ทมลกษณะเฉพาะตว แตกตางอยางสนเชงจากการทองเทยวโดยทวไป ซงผทจะนาแนวคดนไป

ปฏบตควรตองทาความเขาใจถงเบองหลง ความหมาย ความคด หลกการ และองคประกอบทสาคญ

ของการทองเทยวโดยชมชน

1.1 ความหมายของการทองเทยวโดยชมชน

การนาเสนอการทองเทยวอนเปนทางเลอกใหมนมชอเรยกอยางหลากหลายเชน

Green Tourism, Bio Tourism, Sustainable Tourism, Conservation Tourism, Responsible Tourism

และการจดการทองเทยวทนยมและแพรหลายทสดในเวลานและมนยยะเชงความหมายทเขาใกลกบ

การทองเทยวโดยชมชนมากทสด คอ การทองเทยวเชงนเวศ (Ecotourism) และบางครงอาจเรยกวา

การทองเทยวเชงนเวศโดยชมชน (Community-based Ecotourism)

13

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (2545: 39, อางถงในสนธ สโรบล, 2546: 60)

ไดกลาวถง การทองเทยวชมชนวา หมายถง การทองเทยวทชมชนเปนผดาเนนการ ตงอยบนฐานคด

ทวา ชาวบานทกคนเปนเจาของทรพยากรและเปนผมสวนไดสวนเสยจากการทองเทยว นาเอา

ทรพยากรทองเทยวทมอยในทองถนทงดานธรรมชาต ประวตศาสตร วฒนธรรมประเพณ รวมทง

วถชวตความเปนอยและวถการผลตของชมชน มาใชเปนปจจยหรอตนทนสาคญในการจดการ

การทองเทยวอยางเหมาะสม เพอกอใหเกดประโยชนตอทองถนทงในดานเศรษฐกจ สงคม และ

วฒนธรรม รวมทงมการใชทรพยากรอยางย งยนไปถงคนรนลกหลาน

โครงการทองเทยวเพอชวตและธรรมชาต (2540, อางถงใน พจนา สวนศร, 2546: 14)

ไดกลาวถง การทองเทยวชมชนวา หมายถง การทองเทยวทคานงถงความยงยนของสงแวดลอม

สงคมและวฒนธรรม กาหนดทศทางโดยชมชน จดการโดยชมชน เพอชมชน และชมชนมบทบาท

เปนเจาของมสทธในการจดการดแลเพอใหเกดการเรยนรแกผมาเยอน นอกจากน โครงการประสาน

งานวจยและพฒนาเครอขายการทองเทยวโดยชมชน

พจนา สวนศร (2546: 14) ไดกลาวถงการทองเทยวโดยชมชนวา ในปจจบนคาวา

“Ecotourism” ไดรบความนยมมากในระดบสากล ในขณะทการมสวนรวมของชมชนกไดรบการ

ยอมรบมากขนดวยเชนกน ในป 2545 องคการสหประชาชาตประกาศใหเปนปสากลวาดวย

การทองเทยวเชงนเวศ (International Year of Ecotourism : IYE) จงเกดคาวา Community Based

Ecotourism : CBET

สนธ สโรบล (2546: 60) ไดกลาวถง การทองเทยวชมชน เปนการจดการทองเทยว

โดยชมชนเปนคนกาหนดทศทางการทองเทยว หมายถง จดการโดยชมชน ตอบสนองความตองการ

ของชมชน โดยคานงถงความยงยนในเรองสงแวดลอมและวฒนธรรม ไมใชเปนเพยงองคประกอบ

หนงของการทองเทยวเทานน

จากทกลาวมาสามารถสรปไดวา “การทองเทยวชมชน” หมายถง การทองเทยว

รปแบบหนงทเนนถงความยงยนของสงแวดลอม สงคมและวฒนธรรม ดาเนนการโดยชมชน

ชมชนเปนเจาของทรพยากรและเปนผมสวนไดสวนเสยจากการทองเทยว รวมถงมลกษณะเหมอนกบ

การทองเทยวเชงนเวศ ทเนนในเรองของสงแวดลอม

1.2 หลกการของการทองเทยวโดยชมชน

การกาหนดหลกการนเปนไปเพอใหเหนจดยนของการทองเทยวโดยชมชน ทใชการ

ทองเทยวเปนเครองมอในการพฒนาชมชน ไดแก (พจนา สวนศร, 2546: 12-13)

1. ชมชนเปนเจาของ

2. ชาวบานเขามามสวนรวมในการตดสนใจและกาหนดทศทาง

14

3. สงเสรมความภาคภมใจในตนเอง

4. ยกระดบคณภาพชวต

5. มความยงยนดานสงแวดลอม

6. คงเอกลกษณและวฒนธรรมทองถน

7. กอใหเกดการเรยนรระหวางคนตางวฒนธรรม

8. เคารพในวฒนธรรมทแตกตางและศกดศรของความเปนมนษย

9. เกดผลตอบแทนทเปนธรรมแกคนทองถน

10. มการกระจายรายไดสสาธารณะประโยชนของชมชน

การทจะใหชมชนดาเนนการทองเทยวตามหลกการดงกลาวขางตน มความจาเปนท

จะตองเตรยมความพรอมและสรางความเขมแขงใหกบชมชนในการจดการทองเทยว ในขณะเดยวกน

กตองรณรงคกบคนในสงคมใหเหนความแตกตางของการทองเทยวโดยชมชนกบการทองเทยว

ทวไป กระตนใหเหนความสาคญและการเปนนกทองเทยวแบบการทองเทยวโดยชมชนใหมากขน

เพอสรางการรบรและความเขาใจตอบทบาทของชมชนทองถนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

และสบสานวฒนธรรมดงเดม

1.3 ความเปนมาของการทองเทยวโดยชมชน

การทองเทยวโดยชมชน(Community Based Tourism: CBT) เรมกอตวขนเตบโต

คขนานไปกบการทองเทยวเชงนเวศ โดยการทางานในระดบพนทของโครงการทองเทยวเพอชวต

และธรรมชาต (REST) ซงในชวงดงกลาว ชอทเรยกการทองเทยวรปแบบใหม มหลากหลายชอ

อาท การทองเทยวเชงอนรกษ การทองเทยวเชงเกษตร การทองเทยวเชงวฒนธรรม การทองเทยวสเขยว

หลงวกฤตเศรษฐกจป 2540 รฐบาลไทยใชการทองเทยวเปนตวกระตนเศรษฐกจ

โดยประกาศใหป 2541-2542 เปนปสงเสรมการทองเทยวไทย (Amazing Thailand) ในป 2544

มโครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ (One Tambon One Product: OTOP) หลงป 2545 การทองเทยว

ลงไปในชนบทหลากหลายรปแบบ ในป 2547 มการใหมาตรฐานโฮมสเตย หรอเรยกชออยางเปน

ทางการวา “ทพกสมผสวฒนธรรมชนบท”

ณ ปจจบน หากใหชมชนนยามตนเองวาเรยกชอการดาเนนการทองเทยวของตนวา

ชออะไร พบวามชอเรยก 4 ชอดวยกนในกลมชมชนททาการทองเทยวโดยชมชน ไดแก การทองเทยว

เชงอนรกษ การทองเทยวเชงนเวศ การทองเทยวโดยชมชน และการทองเทยว แบบโฮมสเตย

15

1.4 องคประกอบของการจดการทองเทยวโดยชมชน

องคประกอบหลกของ CBT มอย 4 ดาน กลาวคอ 1) ทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม

2) องคกรชมชน 3) การจดการ 4) การเรยนร ประเดนสาคญของแตละองคประกอบของ CBT ไดแก

(พจนา สวนศร, 2546 : 15)

1. ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม ชมชนมฐานทรพยากรธรรมชาต

ทอดมสมบรณ และมวถการผลตทพงพาและใชทรพยากรธรรมชาตอยางย งยน ชมชนมวฒนธรรม

ประเพณทเปนเอกลกษณเฉพาะถน

2. ดานองคกรชมชน ชมชนมระบบสงคมทเขาใจกน มปราชญหรอผมความร และ

ทกษะในเรองตาง ๆ หลากหลาย ชมชนรสกเปนเจาของและเขามามสวนรวมในกระบวนการพฒนา

3. ดานการจดการ มกฎ-กตกาในการจดการสงแวดลอม วฒนธรรม และการทองเทยว

มองคกรหรอกลไกในการทางานเพอจดการการทองเทยว และสามารถเชอมโยงการทองเทยวกบ

การพฒนาชมชนโดยรวมได มการกระจายผลประโยชนทเปนธรรม มกองทนทเออประโยชนตอ

การพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชมชน ดานการเรยนร ลกษณะของกจกรรมการทองเทยวสามารถ

สรางการรบร และความเขาใจในวถชวตและวฒนธรรมทแตกตาง มระบบจดการใหเกดกระบวนการ

เรยนรระหวางชาวบานกบผมาเยอน และสรางจตสานกเรองการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและ

วฒนธรรมทงในสวนของชาวบานและผมาเยอน

4. ดานการเรยนร ลกษณะของกจกรรมการทองเทยวสามารถสรางการรบร และ

ความเขาใจในวถชวตและวฒนธรรมทแตกตาง มระบบจดการใหเกดกระบวนการเรยนรระหวาง

ชาวบานกบผมาเยอน และสรางจตสานกเรองการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม ทงใน

สวนของชาวบานและผมาเยอน

การทองเ ทยวโดยชมชนกบการพฒนาชมชนอยางเปนองครวม การทองเทยว

มความสมพนธกบการพฒนาชมชนอยางเปนองครวม เนองจากทรพยากรการทองเทยว กบทรพยากร

ทชมชนใชเปนฐานการผลตเปนทรพยากรเดยวกน วฒนธรรมธรรมและสงคม เปนตวขบเคลอน

เรองจตวญญาณของชมชน ในการสรางสมพนธกนภายในชมชนและการสมพนธกบภายนอกควรท

จะเชอมโยงใหเหนถงการทองเทยวกบการพฒนาชมชนอยางเปนมวลรวม ความแตกตางระหวาง

การทองเทยวโดยชมชนกบการทองเทยวในรปแบบอน Ecotourism ภาษาราชการเรยกวา การทองเทยว

เชงนเวศ แตหลายชมชนหรอหลายองคกร เรยก การทองเทยวเชงอนรกษ ซงความแตกตางของ

อโคทวรรซมกบการทองเทยวโดยชมชน การทองเทยวโดยชมชน คอ เนนทชมชนเปนศนยกลางใน

การทางาน แตการทองเทยวเชงอนรกษยดธรรมชาต เปนศนยกลาง ชมชนเปนเพยงองคประกอบหนง

16

โฮมสเตย (Home stay) ภาษาราชการเรยกวา ทพกสมผสวฒนธรรมชนบท มความ

แตกตางจาก การทองเทยวโดยชมชน คอ เนนบานเปนศนยกลาง แตการทองเทยวโดยชมชนให

ความสาคญกบการมสวนรวมของชมชน มการบรหารจดการทชดเจนในรปองคกรชมชน

1.5 ประสบการณการจดการทองเทยวโดยชมชน

จากการประมวลองคความรจากโครงการวจยทสานกงานกองทนสนบสนนการวจย

(สกว.) ไดใหการสนบสนน สามารถสรปประสบการณการจดการทองเทยวโดยชมชนได 5 ประการ

ดงน (สนธ สโรบล, 2546: 231-235)

1. การทองเทยวโดยชมชนในบรบทของพนทแหลงทรพยากรอนหลากหลายของ

ชมชน เนนการทองเทยวในแหลงทองเทยวทเกยวเนองกบธรรมชาตเปนหลก มเอกลกษณเฉพาะถน

รวมถงแหลงวฒนธรรม และประวตศาสตรทเกยวเนองกบระบบนเวศในพนท

2. การทองเทยวโดยชมชนในบรบทของการจดการ การทองเทยวโดยชมชนทเนน

บนเงอนไขของการจดการทมความรบผดชอบ ลดผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม รวมทงมการ

จดการทย งยน ครอบคลมถงการอนรกษทรพยากร การจดการสงแวดลอม การปองกนและกาจด

มลพษ และควบคมการพฒนาการทองเทยวอยางมขอบเขต โดยเนนใหการทองเทยวทมการจดการ

อยางย งยน

3. การทองเทยวโดยชมชนในบรบทของกระบวนการและกจกรรม เนนใหมการสราง

ระบบการทองเทยวทเออตอกระบวนการเรยนร โดยใหมการศกษาเกยวกบสภาพแวดลอม ระบบนเวศ

ของแหลงทองเทยว รวมทงเปนการเพมพนความร ประสบการณ ความประทบใจ เพอสรางความ

ตระหนกและปลกจตสานกทถกตองตอนกทองเทยว ประชาชนในทองถน และผประกอบการท

เกยวของ

4. การทองเทยวโดยชมชนในบรบทของการมสวนรวมของชมชน เปนการคานงถง

ความสาคญในการมสวนรวมของชมชนและประชาชนตงแตเรมตนจนสนสดกระบวนการ ทงนเพอ

กอใหเกดประโยชนตอทองถน และหมายความรวมถงการกระจายรายได การยกระดบคณภาพชวต

และการไดรบผลตอบแทนโดยมจดหมายปลายทางในการนากลบมาบารงดแลรกษา และจดการ

แหลงทองเทยวดวย

5. การทองเทยวโดยชมชนในบรบทของการพฒนาองคกร เปนความพยายามทจะ

ชใหเหนถงบทบาทของการทองเทยวเชงนเวศในการพฒนาองคกรชมชนทองถนควบคกบการอนรกษ

ฟนฟธรรมชาตแวดลอมอยางย งยน

17

1.6 การจดการทองเทยวโดยชมชนแบบบรณาการ

การจดการทองเทยวโดยชมชนแบบบรณาการ ดาเนนการไปภายใตการประสาน

ประโยชนของการพฒนาดานตางๆเขาดวยกน ครอบคลมทงมตดานสงแวดลอม มตดานเศรษฐกจ

และมตดานสงคมและวฒนธรรม อนเปนการผสมผสานการพฒนาดานตางๆทง 3 มตอยางเปนองครวม

โครงการประสานงานวจยและพฒนาโครงการประสานงานวจยและพฒนาเครอขายการทองเทยว

ชมชน (สานกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2545: 40-41; สนธ สโรบล, 2546: 237-239)

1. มตดานสงแวดลอม มงกระตนชาวบานในชมชนใหตระหนกถงความสาคญของ

การอนรกษและการคมครองดานสงแวดลอม กอใหเกดการเรยนรและรวมมอกนในการอนรกษ

สงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต รปญหาผลกระทบดานสงแวดลอมจากการทองเทยว เพอจากด

การพฒนาและดาเนนการจดการทองเทยว โดยพยายามหลกเลยงใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอม

ใหนอยทสด

2. มตดานเศรษฐกจ มงใหชาวบานมรายไดเสรมจากการทองเทยว โดยนาฐาน

ทรพยากรซงเปนสนทรพยรวมหรอสมบตสาธารณะมาเปนตนทนในการจดการทองเทยว มการ

กระจายรายไดอยางเสมอภาคและยตธรรม และทสาคญชาวบานสวนใหญในชมชนเหนพองตองกน

ทจะนาฐานทรพยากรทองเทยวทมอยท งธรรมชาต ศลปวฒนธรรม ประเพณ และสถานททางประวตศาสตร

มาพฒนาเปนแหลงทองเทยวของชมชน

ในการจดการทองเทยวเพอใหการดาเนนการทเหมาะสม และเปนธรรมแก

สมาชกในชมชน ควรมการกระจายรายไดอยางทวถงและยตธรรม ผลกาไรทไดกระจายสชมชน

อยางแทจรง ประชาชนเปนผดาเนนการทองเทยว และควบคมการเตบโตของการทองเทยวในพนท

ของตน โดยไมขดแยงกบการรกษาฐานทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม วฒนธรรม ประเพณ

อนดงามและเปดโอกาสใหชาวบานทกครวเรอนเขามามสวนรวม

3. มตดานสงคมและวฒนธรรม มงใชกจกรรมตางๆรองรบการพฒนาการทองเทยว

อยางสรางสรรค สงเสรมใหมการแลกเปลยนเรยนรของคนตางวฒนธรรม เพอความเขาใจและตระหนก

ในคณคาของวฒนธรรมทองถน ซงอาจมการจดการในรปของ 1) การกอตง จดประชาสมพนธ

ขอมลการทองเทยว 2) การกอตงพพธภณฑทองถน 3) การรวบรวมภมปญญา ดานวรรณกรรมมขปาฐะ

และ 4) การจดทาเอกสารเผยแพรดานภมปญญา

1.7 กระบวนการมสวนรวมของชมชนในการจดการทองเทยว

การทองเทยวในกรอบของแนวคดการทองเทยวอยางย งยน ปจจบนมการพฒนา

แตกแขนงออกไปในหลากหลายรปแบบ อาท การทองเทยวเชงอนรกษ การทองเทยวเชงนเวศ

การทองเทยวเชงเกษตร การทองเทยวเชงสขภาพ และการทองเทยวเชงวฒนธรรม ฯลฯ การจดการ

18

ทองเทยว แตละประเภทลวนมรปแบบการจดการทองอยบนฐานทรพยากรของชมชน และสภาพ

เปนจรงของชมชน คอ การพฒนาชมชนไปสการพ งตนเอง ชมชนสามารถยนอยไดดวยฐาน

ทรพยากรทมอย โดยยดความตองการของชมชนเปนสาคญ (สานกงานกองทนสนบสนนการวจย,

โครงการประสานงานวจยและพฒนาเครอขายการทองเทยวชมชน, 2545: 40-41; สนธ สโรบล,

2546: 239-240)

ทงนในการจดการทองเทยวโดยชมชน ควรคานงถงความสามารถในการรองรบ

ของธรรมชาตใหความสาคญในการพฒนาศกยภาพของบคลากรในชมชน และมการเตรยมความพรอม

ของชมชน ดวยการปลกจตสานกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทง

วฒนธรรมประเพณ ภมปญญาของทองถน เพอพฒนาไปสการทองเทยวอยางย งยน

ทสาคญในการจดการทองเทยวโดยชมชนชาวบานควรเขาถงทรพยากร และมสวนรวม

ในการจดการทรพยากรทองเทยวของทองถนโดยตรง รวมทงรวมมอกนรกษาฐานทรพยากรทมอย

ใหเปนมรดกของคนรนลกหลานและรนตอๆไป อาท การรกษาปาตนน าไวใหเปนแหลงตนน า

ลาธารทสาคญของชมชน และเปนฐานสนบสนนการเกษตรกรรมซงเปนรายไดหลกของชมชน

2. แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงวฒนธรรม

วฒนธรรมเปนมรดกทางสงคมทมความหมายครอบคลมถงทกสงทกอยาง อนเปนแบบแผน

ในความคด และการกระทาทแสดงถงวถชวตของมนษยในสงคมของกลมใดกลมหนง หรอสงคมใด

สงคมหนง มนษยไดสรางระเบยบกฎเกณฑวธการในการปฏบต การจดระเบยบตลอดจนระบบ

ความเชอ ความนยม ความร และเทคโนโลยตางๆ ในการควบคมและการใชประโยชนจาก

ธรรมชาต โดยวฒนธรรมมลกษณะทสาคญ คอ วฒนธรรมเปนสงทไดมาโดยการเรยนร วฒนธรรม

เปนมรดกทางสงคม เปนวถชวตหรอแบบของการดาเนนชวต และวฒนธรรมเปนสงทไมมนคง

เปนสงทเปลยนแปลงได (สพตรา สภาพ, 2534: 107)

จงกลาวไดวา วฒนธรรม คอ ทกสงทกอยางทมนษยสรางขน เพอการดารงชวตรวมกน

ในสงคม วฒนธรรมจงมความหมายครอบคลมแบบแผนการดาเนนชวตทกแงมม พจารณาจาก

ทศนะ การยงชพแลว อาจกลาวไดวาวฒนธรรมเปนดงอปกรณทมนษยใชเพอการปรบตวเพอความ

อยรอด วฒนธรรมจงเปนภมปญญาทคนรนลกหลานไดสบทอดตอมาจากบรรพบรษ ในปจจบนได

มการนาสงทเรยกวา วฒนธรรมมาใชประโยชนในเชงการทองเทยวจงกลายเปนทรพยากรการทองเทยว

เชงวฒนธรรม (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2545: 253)

บทบาทวฒนธรรมไทยกบการทองเทยว จากการแบงทรพยากรการทองเทยวออกเปน

3 ประเภทใหญๆ คอ 1) ประเภทธรรมชาต ไดแก ปาไม น าตก ภเขา ฯลฯ 2) ประเภทสถานท

19

ทางประวตศาสตร ไดแก ศาสนสถาน โบราณสถาน ซงเปนผลผลตของวฒนธรรมทมตวตน

เปนรปธรรมทเหนไดชดเจน และ 3) ประเภทศลปวฒนธรรม ประเพณและกจกรรม ซงเปนตนตอ

มาจากแนวความคด ความเชอ วถประชา ซงเปนนามธรรมแตไดมการพฒนาจนมองคประกอบมา

เสรมขนจนมลกษณะทางวฒนธรรมทเปนรปแบบประกอบขนมา ทาใหนกทองเทยวสามารถสมผส

ทรพยากรการทองเทยวประเภทนไดโดยตรง สาหรบประเทศไทยวฒนธรรมทจะนามาใชประโยชน

ในการทองเทยว ไดแก แหลงทองเทยวทางโบราณสถาน แหลงประวตศาสตร ศาสนสถาน

งานศลปกรรม สถาปตยกรรม นาฏศลป วฒนธรรม การละเลนพนบาน เทศกาลงานประเพณ

งานหตถกรรม และสนคาในทองถนตางๆ ตลอดจนวถชวตความเปนอย อธยาศยไมตรของคนไทย และ

ทรพยากรประเภทศลปวฒนธรรมมากมายหลายประเภท แตเมอรวมกนแลวกลบมความสอดคลองผสมผสาน

และกลมกลนเปนวฒนธรรมไทยไดอยางสมบรณแบบมากทสด (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2545:

253) ประเทศไทยมวฒนธรรมทโดดเดนและเปนเอกลกษณ มรดกทางศลปวฒนธรรม จงแสดงออก

ถงความเปนชาตไทยใหปรากฏทาใหทรพยากรการทองเทยวประเภทนเปนสงดงดดใจใน

การทองเทยว

2.1 ความหมายของการทองเทยวเชงวฒนธรรม

มผใหความหมายของการทองเทยวเชงวฒนธรรมไว ดงน

องคการทองเทยวโลก (World Tourism Organization: WTO, 1985) ไดกลาวไววา

การทองเทยวเชงวฒนธรรมใหความสนใจไปทแรงจงใจในการทองเทยวของนกทองเทยว การทองเทยว

เชงวฒนธรรมจงหมายความรวมถง การเดนทางเพอการเรยนร ชมการแสดงศลปะ การเดนทางเพอ

เขารวมกจกรรมงานเทศกาล หรอเหตการณสาคญตางๆ เยยมชมแหลงทองเทยวและอนสาวรย การ

เดนทางเพอการเรยนรธรรมชาต ขนบธรรมเนยมประเพณของชาวบาน การเดนทางแสวงบญ ฯลฯ

สงกาลา และเลสล (Sigala and Leslie, 2005: 5-6) ไดกลาวถง การทองเทยว

เชงวฒนธรรม (Cultural Tourism) หมายถง การทองเทยวประเภทหนงทเนนความสาคญกบแหลง

ทองเทยว ทเกยวของกบมรดกประเพณและวฒนธรรมทสบทอดตอๆกนมา และวฒนธรรมทดงดด

ความสนใจ โดยสงทดงดดความสนใจแกนกทองเทยว ประกอบดวย วถชวต พพธภณฑ การแสดง

แหลงโบราณคด การแสดงดนตรสากล และการแสดงดนตรพนบาน ประเพณ พธกรรมทางศาสนา

หตถกรรมงานฝมอตางๆ และการกระทาทเกยวของกบวฒนธรรม เปนตน

ฟรดเจน เจ (Fridgen, J., 1991) ไดใหความหมายไววา การทองเทยวเชงวฒนธรรม

เปนการเดนทางไปยงสถานทตาง ๆ ซงมเสนหดงดดความสนใจของนกทองเทยว ทตองการมาเยยม

ชมวถชวตและขนบธรรมเนยมประเพณของคนทองถน ทมความแตกตางกนหรอการเยยมชม

รองรอยกจกรรมและวถทางการดาเนนชวตของผคนในอดต

20

บญเลศ จตตงวฒนา (2548: 282) ไดกลาวถง การทองเทยวเชงวฒนธรรมเปน

รปแบบหนงของการทองเทยวแบบยงยนทมงเดนทางไปทองเทยวยงแหลงทองเทยวทมนษยสรางขน

เพอใหไดรบความสนกสนานเพลดเพลนและไดรบความรจากการศกษาความเชอ ความเขาใจตอ

สภาพสงคมและวฒนธรรม โดยชมชนทองถนมสวนรวมตอการจดการทองเทยว อนเปนการทองเทยว

ทกอใหเกดความสมดลแหงกระแสการพฒนาการทองเทยวและกระแสการอนรกษสงแวดลอม

ควบคกนไป จงสมควรอยางยงทจะตองชวยกนสนบสนนสงเสรมใหการทองเทยวเชงวฒนธรรม

กอประโยชนสงสด แกทกฝายทเกยวของทงในปจจบนและอนาคตอยางย งยน เนองจากประเทศไทย

เปนชาตทมความเจรญดานศลปวฒนธรรมและประเพณตางๆ ทสบทอดตอเนองกนมาแต บรรพกาล

สงเหลานเปนสมบตลาคาแสดงใหเหนถงความเปนไทยซงแตกตางจากชาตอน

อดม เชยกวงศ ประชด สกณะพฒนและวมล จโรจพนธ (2548: 50) ไดกลาวถงการ

ทองเทยวเชงวฒนธรรมวา หมายถง การเดนทางทองเทยวในแหลงโบราณคด ประวตศาสตร

งานประเพณ วฒนธรรม วถชวตชาวบานในชนบทและสถานทตางๆทมนษยสรางขนเพอความ

เพลดเพลนไดความรเกยวกบสภาพสงคมและวฒนธรรมในแหลงทองเทยวแหลงนน

จากทกลาวมา สรปไดวา การทองเทยวเชงวฒนธรรม หมายถง การเดนทาง

ทองเทยว ในแหลงโบราณคด ประวตศาสตร งานประเพณ วฒนธรรม วถชวตชาวบานในชนบท

และสถานทตางๆ ทมนษยสรางขนเพอความเพลดเพลน เกยวเนองกบความเปนอยของสงคม ได

ความรและความเขาใจวฒนธรรมและประสบการณในแหลงทองเทยวนนๆ

2.2 วตถประสงคของการทองเทยวเชงวฒนธรรม

การทองเทยวเชงวฒนธรรมมวตถประสงคเพอแสวงหาประสบการณใหมๆ อน

ประกอบดวยการเรยนร การสมผส การชนชมกบเอกลกษณความงดงามของวฒนธรรม คณคาทาง

ประวตศาสตร วถชวต ความเปนอยของกลมชนอน ความแตกตางทางวฒนธรรมของชนตางสงคม

ไมวาจะเปนดานของศลปะ สถาปตยกรรม โบราณสถาน โบราณวตถ เรองราวและคณคาทาง

ประวตศาสตร รปแบบวถชวต ภาษา การแตงกาย การบรโภค ความเชอ ศาสนา จารตประเพณ ลวน

แตเปนสงดงดดใจทสาคญ ชวยกระตนใหเกดการทองเทยวเชงวฒนธรรมขน ซงจะทาใหเกดการ

ทองเทยวแบบยงยนทตองรบผดชอบตอปจจยพนฐานทางวฒนธรรม อย 4 ประการ คอ

(บญเลศ จตตงวฒนา, 2548: 284)

1. เพอมงเนนคณคาของวฒนธรรมทเปนเอกลกษณเฉพาะทองถน

2. เพอใหทกฝายทเกยวของตองดแลรกษาใหคงไวถงคณภาพสงแวดลอมและคณคา

ของวฒนธรรมอยางย งยน

21

3. เพอใหนกทองเทยวไดรบความพงพอใจสงสด แตในขณะเดยวกนกตองเคารพ

ในวฒนธรรมทองถนดวย

4. เพอใหชมชนทองถนไดรบประโยชนตอบแทนอยางเพยงพอ พรอมทงปรบปรง

คณภาพชวตของชมชนทองถนใหดขน

2.3 การทองเทยวเชงวฒนธรรม

การทองเทยวเชงวฒนธรรมกเหมอนแนวคดการทองเทยวเชงนเวศโดยไดรบการ

ตอบสนองเปนอยางดทงภาครฐและเอกชนในการตระหนกถงการพฒนาการทองเทยวทไมทาลาย

สงแวดลอม จงกอใหเกดกระแสเรยกรองหลก 3 ประการดงตอไปนคอ (บญเลศ จตตงวฒนา, 2548:

284-286)

1. กระแสความตองการของชาวโลกใหเกดจตสานกการอนรกษสงแวดลอมใน

แหลงทองเทยว เปนกระแสความตองการของประชาชนทวโลกใหเกดการสรางจตสานกใน

แงการอนรกษตอสงแวดลอมระดบทองถนจนถงขอบขายกวางขวางไปทวโลก โดยเฉพาะอยางยง

การอนรกษระบบนเวศเพอคงความหลากหลายทางชวภาพเอาไว

2. กระแสความตองการของนกทองเทยวใหเกดการศกษาเรยนรในแหลงทองเทยว

เปนกระแสความตองการทมมากขนในหมนกทองเทยวทตองการไดรบความรความเขาใจเรอง

การทองเทยวมากกวาความสนกเพลดเพลนเพยงอยางเดยว เพอสรางความพงพอใจใหแกนกทองเทยว

รปแบบใหม

3. กระแสความตองการของชมชนทองถนในการมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยว

เปนกระแสความตองการของชมชนทองถนทจะมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยว เพอ

เปนหลกประกนใหการพฒนาการทองเทยวเปนไปในทศทางทถกตองและชมชนทองถนยอมรบ

ในผลประโยชนทางเศรษฐกจทจะไดรบ เพอใหเกดการกระจายรายไดทเหมาะสม

จากกระแสหลกทง 3 กระแสดงกลาวนกอใหเกดความตนตวในการพฒนาการทองเทยว

ทางเลอกใหมขน เพอมาทดแทนหรอแขงขนกบการทองเทยวแบบประเพณนยม จงเปนสาเหตสาคญ

ใหเกดประชมนานาชาตดานสงแวดลอมและพฒนาแบบยงยนขน ณ เมองแวนคเวอร ประเทศ

แคนนาดา เมอเดอนมนาคม ป ค.ศ. 1990 (พ.ศ. 2535) จากผลของการประชมครงนไดใหความหมาย

ของการพฒนาการทองเทยวแบบยงยนไววา หมายถง “การพฒนาทสามารถตอบสนองความตองการ

ของนกทองเทยวและเจาของทองถน ในขณะเดยวกนกปกปองและสงวนรกษาโอกาสตางๆ ของ

อนชนรนหลง ซงความหมายรวมถงการจดการทรพยากรเพอตอบสนองความจาเปนทางเศรษฐกจ

สงคม และสนทรยภาพ พรอมกบรกษาเอกลกษณทางวฒนธรรม และระบบนเวศไดดวย”

22

จากความหมายดงกลาวสามารถนามาแปลเปนหลกการเบองตน และสรางกรอบ

นโยบายและแนวทางการปฏบตของการทองเทยวแบบยงยนขน จงทาใหประเทศตางๆ พยายามคด

หารปแบบการทองเทยวแบบใหม เพอไปสการพฒนาการทองเทยวแบบยงยน เปนเหตใหมการประชม

Earth Summit ขนทกรงรโอ เดอจาเนโร ประเทศบราซล เมอวนท 14 มถนายน ค.ศ.1992 (พ.ศ.2535) ใน

ทประชมมงเนนความสนใจของทวโลกสประเดนเรองการอนรกษสภาพแวดลอม และสรปบทเรยน

เกยวกบการพฒนาการทองเทยวทผานมา เพอมงเนนการพฒนาการทองเทยว แบบยงยน จากการ

ประชมนเอง ทาใหมการลงนามในเอกสารแผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) อนเปนทเกดแนวคด

ของการทองเทยวเชงนเวศและเชงวฒนธรรม

2.4 หลกการของการทองเทยวเชงวฒนธรรม

การทองเทยวเชงวฒนธรรม นาไปสหลกการของการทองเทยวเชงวฒนธรรม 4

ประการคอ (บญเลศ จตตงวฒนา, 2548: 286-288)

1. เปนการทองเทยวทมการศกษารวบรวมขอมลเกยวกบความสาคญ คณคาประวตศาสตร

ความเปนมาของทรพยากรวฒนธรรมในแหลงทองเทยวนน เพอเปนขอมลใหแกนกทองเทยว

ในการเพมคณคาของประสบการณในการเขาชม ในขณะเดยวกนกจะกอใหเกดความภาคภมใจ ใน

มรดกทางวฒนธรรมของชมชนทองถน

2. เปนการทองเทยวทมการปลกฝงสรางจตสานกของคนในชมชนทองถนใหเกด

ความรกหวงแหน รกษา และดงชมชนทองถนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรของ

ตนดวย และไดรบประโยชนตอบแทนจากการทองเทยวในรปแบบตางๆ เชน การจางงาน การบรการ

นาเทยว การใหบรการขนสง การใหบรการทพก การขายสนคาทระลก เปนตน

3. เปนการทองเทยวทมการใหความรแกนกทองเทยว เพอใหเกดความเขาใจใน

วฒนธรรมและไดรบความเพลดเพลน พรอมทงสรางจตสานกในการอนรกษทรพยากรทองเทยว

ทางวฒนธรรมและสงแวดลอม

4. เปนการทองเทยวทมการเคารพวฒนธรรมของเพอนบาน หรอของชมชนอน รวมทง

เคารพในวฒนธรรม ศกดศร และผคนของตนเองดวย

2.5 ลกษณะของการทองเทยวเชงวฒนธรรม

จากหลกการของการทองเทยวเชงวฒนธรรมทไดกลาวไปแลวนน นาไปสลกษณะ

การทองเทยวเชงวฒนธรรมทสาคญ 9 ประการ คอ

1. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหความสาคญ

กบประวตศาสตร โบราณสถาน ศลปวฒนธรรมและประเพณ โดยยดหลกทวาตองอนรกษทรพยากร

ทองเทยวทางวฒนธรรมไวใหดทสด เพอสามารถสบตอถงอนชนรนหลง

23

2. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทมการจดการ

อยางย งยนทงเชงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม โดยยดหลกทวาดวยไมใหเกดผลกระทบตอ

สงแวดลอมหรอใหกระทบนอยทสด

3. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหคงไวซงวถชวต

ของทองถนในแงสงคมและวฒนธรรม โดยยดหลกทวาตองใหเปนจดดงดดนกทองเทยวทตองการ

ศกษาความแตกตางทางดานสงคมและวฒนธรรมอนหลากหลาย

4. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหความรแก

ผเกยวของทกฝายทงนกทองเทยว ผดแลแหลงทองเทยว ผประกอบธรกจทองเทยวและประชาชน

ในทองถน โดยยดหลกทวาตองใหทกฝายทเกยวของไดรบความรและประสบการณ จากการทองเทยว

พรอมทงมจตสานกในการอนรกษทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรมและสงแวดลอม

5. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหชมชนทองถน

มสวนรวมและไดรบผลประโยชน โดยยดหลกทวาตองใหชมชนทองถนมสวนรวมในการจดการ

การทองเทยวและไดรบผลประโยชนจากการทองเทยว อนเปนการกระจายรายไดสชมชนทองถน

6. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทมการตลาดของ

บรการทองเทยวครบตามเกณฑแหงการอนรกษอยางแทจรง โดยยดหลกทวาจะตองใหธรกจทองเทยว

เนนในเรองอนรกษวฒนธรรมและสงแวดลอม

7. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทใหนกทองเทยวเกด

ความพงพอใจ เพมคณคาของประสบการณทไดรบ ทาใหตองกลบมาทองเทยวซ าอก โดยยดหลก

ทวาตองมกจกรรมทองเทยวตรงตามความคาดหวงของนกทองเทยวเชงวฒนธรรม

8. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทคานงถงขด

ความสามารถรองรบของพนท และความสะอาดของพนท โดยยดหลกทวาตองไมเกนขดความสามารถ

รองรบของพนทในทกๆ ดาน และตองดแลรกษาความสะอาดของแหลงทองเทยวอยเสมอ

9. การทองเทยวเชงวฒนธรรมจะตองเปนการทองเทยวในลกษณะทคานงถงความ

ปลอดภยในชวตและทรพยสนของนกทองเทยว โดยยดหลกทวาปองกนรกษาความปลอดภยแก

นกทองเทยวอยางเขมงวด เพอใหนกทองเทยวอบอนใจ

2.6 องคประกอบของการทองเทยวเชงวฒนธรรม

การทองเทยวเชงวฒนธรรมเปนการทองเทยว เพอเรยนรผอนและยอนกลบมามอง

ตวเองอยางเขาใจในสรรพสงของโลกทไมสามารถแยกตวออกจากกนได ตองพงพาอาศยซงกนและ

กน ฉะนนองคประกอบของการทองเทยวเชงวฒนธรรมทสาคญจงควรม 6 ดานองตามองคประกอบ

ของการทองเทยวแบบยงยนดงตอไปนคอ (บญเลศ จตตงวฒนา, 2548: 288-290)

24

1. องคประกอบดานแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม เปนการทองเทยวในแหลง

ทองเทยวทางวฒนธรรมทมเอกลกษณเฉพาะถน อนประกอบดวยสงดงดดใจ 10 ประการคอ

1.1 ประวตศาสตรและรองรอยทางประวตศาสตรทยงปรากฏใหเหน

1.2 โบราณคดและพพธภณฑสถานตางๆ

1.3 งานสถาปตยกรรมเกาแกดงเดมในทองถนและสงปลกสราง ผงเมอง รวมทง

ซากปรกหกพง

1.4 ศลปะ หตถกรรม ประตมากรรม ภาพวาด รปปน และแกะสลก

1.5 ศาสนารวมถงพธกรรมตางๆ ทางศาสนา

1.6 ดนตร การแสดงละคร ภาพยนตร มหรสพตางๆ

1.7 ภาษาและวรรณกรรม รวมถงระบบการศกษา

1.8 วถชวต เสอผาเครองแตงกาย การทาอาหาร ธรรมเนยมการรบประทาน

1.9 ประเพณ วฒนธรรมพนบาน ขนบธรรมเนยมและเทศกาลตางๆ

1.10 ลกษณะงานหรอเทคโนโลยตางๆ ทมการนามาใชเฉพาะทองถน

2. องคประกอบดานกระบวนการการศกษาสงแวดลอม เปนการทองเทยวทม

กระบวนการศกษาสงแวดลอม โดยมการศกษาเรยนรสภาพแวดลอมและระบบนเวศในแหลง

ทองเทยวทางวฒนธรรม เพอปลกจตสานกทถกตองในการอนรกษสภาพแวดลอมใหแกผเกยวของ

กบการทองเทยว

3. องคประกอบดานธรกจทองเทยว เปนการทองเทยวทมการใหบรการทางการ

ทองเทยวโดยผประกอบธรกจทองเทยว เพออานวยความสะดวกแกนกทองเทยว และไดผลตอบแทน

ในกาไรสธรกจทองเทยว ซงผประกอบธรกจทองเทยวจะตองมความรเกยวกบสงแวดลอมศกษา

อกทงชวยอนรกษทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรม และสงแวดลอม

4. องคประกอบดานการตลาดทองเทยว เปนการทองเทยวทมการคานงถงการตลาด

ทองเทยวคณภาพ โดยแสวงหานกทองเทยวคณภาพใหเดนทางเขามาทองเทยวยงแหลงทองเทยว

ทางวฒนธรรม เพอใหนกทองเทยวคณภาพไดรบรประสบการณจากการทองเทยวเชงวฒนธรรม

อยางพงพอใจ อกทงชวยอนรกษทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรมและสงแวดลอม

5. องคประกอบดานการมสวนรวมของชมชนทองถน เปนการทองเทยวทมการคานงถง

การมสวนรวมของชมชน โดยใหชมชนทองถนในแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมนนมสวนรวม ใน

การพฒนาหรอจดการการทองเทยวอยางเตมรปแบบ และไดรบผลประโยชนตอบแทนเพอกระจาย

รายไดสทองถน และยกระดบคณภาพชวตของคนในชมชนทองถน

25

องคประกอบดานกระบวน

การศกษาสงแวดลอม

6. องคประกอบดานการสรางจตสานกแกผเกยวของกบการทองเทยว เปนการทองเทยว

ทตองคานงถงการปลกฝงจตสานกทถกตองทางการทองเทยวแกผเกยวของทกฝาย โดยมการให

ความรและสอความหมายในการอนรกษทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรมและสงแวดลอม เพอให

ทกฝายเกดความรกความหวงแหนทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรมและสงแวดลอม

จากทกลาวมาสามารถนาองคประกอบของการทองเทยวเชงวฒนธรรมท ง 6

องคประกอบดงกลาวขางตนมาสรางเปนแผนภม เพอใหเขาใจงายและชดเจนยงขน (บญเลศ

จตตงวฒนา, 2548: 286-288) ดงแผนภมท 1

แผนภมท 1 แสดงองคประกอบของการทองเทยวเชงวฒนธรรม

2.7 ประเภทของการทองเทยวเชงวฒนธรรม

การทองเทยวเชงวฒนธรรมเปนการเดนทางทองเทยวชมโบราณสถาน ศลปวฒนธรรม

ประเพณของทองถนตางๆ เพอไดรบความสนกสนานเพลดเพลน อกทงศกษาความเชอ พธกรรมตางๆ

และมความเขาใจวฒนธรรมใหมๆ เพมขน ในขณะเดยวกนกมจตสานกตอการรกษาสภาพแวดลอม

และวฒนธรรม โดยใหชมชนในทองถนมสวนรวมตอการจดการการทองเทยวดวย สามารถแบง

การทองเทยวเชงวฒนธรรมออกเปนประเภทยอย ได 5 ประเภท คอ (บญเลศ จตตงวฒนา, 2548:

292-293)

1. การทองเทยวเชงประวตศาสตร (Historical Tourism) หมายถง การเดนทางทองเทยว

ไปยงแหลงทองเทยวทางโบราณคดและประวตศาสตร เพอชนชมและเพลดเพลนในสถานททองเทยว

องคประกอบของการทองเทยวเชงวฒนธรรม

องคประกอบดานแหลง

ทองเทยวทางวฒนธรรม

องคประกอบดาน

ธรกจทองเทยว องคประกอบดาน

การตลาดทองเทยว

องคประกอบดานการม

สวนรวมทางการทองเทยว

ของชมชนทองถน

องคประกอบดานจตสานกแก

ผเกยวของการทองเทยว

26

โดยไดรบความรความเขาใจตอประวตศาสตรและโบราณคดในทองถนบนพนฐานของความรบผดชอบ

และมจตสานกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและคณคาของสภาพแวดลอมโดยทชมชนทองถน

มสวนรวมในการจดการการทองเทยว

2. การทองเทยวงานวฒนธรรมและประเพณ (Cultural and Traditional Tourism)

หมายถง การเดนทางทองเทยวเพอชมงานศลปวฒนธรรมและประเพณตางๆ ทชาวบานในทองถนนนๆ

จดขน เพอใหไดรบความเพลดเพลนตนตาตนใจในสนทรศลปและศกษาความเชอการยอมรบนบถอ

การเคารพพธกรรมตางๆ อกทงไดรบความรความเขาใจตอสภาพสงคมและวฒนธรรม มประสบการณ

ใหมๆ เพมขน บนพนฐานของความรบผดชอบและมจตสานกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและ

คณคาของสภาพแวดลอม โดยชมชนทองถนมสวนรวมในการจดการการทองเทยว

3. การทองเทยวเชงวถชนบท (Rural Tourism/Village Tourism) หมายถง การเดนทาง

ทองเทยวในหมบานชนบททมลกษณะวถชวต และผลงานสรางสรรคทมเอกลกษณพเศษ โดดเดน

เพอใหไดรบความเพลดเพลน ไดความร และภมปญญาพนบาน อกทงมความเขาใจในวฒนธรรม

ทองถน บนพนฐานของความรบผดชอบและมจตสานกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและคณคา

ของสภาพแวดลอม โดยชมชนทองถนมสวนรวมในการจดการการทองเทยว

4. การทองเทยวเชงกฬา (Sport Tourism) หมายถง การเดนทางทองเทยวไปยงสถานท

ออกกาลงกายหรอเลนกฬาหรอแขงขนกฬา โดยมกจกรรมการทองเทยวในรปแบบของการ จดรายการ

กฬาตามเสนทางทมแหลงทองเทยวทนาสนใจ เพอใหผเขารวมกจกรรมกฬาไดสนกสนานเพลดเพลน

กบการออกกาลงกายหรอเลนกฬาหรอแขงขนการกฬา ในขณะเดยวกนกไดทองเทยวยงแหลงทองเทยว

ตามเสนทางการจดรายการกฬา ทาใหไดรบความรความเขาใจและประสบการณใหม ๆ เพมขน

บนพนฐานของความรบผดชอบและมจตสานกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและคณคา

ทางสภาพแวดลอม โดยชมชนทองถนมสวนรวมในการจดการการทองเทยว

5. การทองเทยวเชงสขภาพทางวฒนธรรม (Cultural Health Tourism) หมายถง

การเดนทางทองเทยวไปเยยมชมแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม โดยมกจกรรมสงเสรมสขภาพหรอ

ฟนฟสขภาพทางวฒนธรรม เชน การนวดตว การนวดฝาเทา การอบสมนไพร การประคบสมนไพร

การฝกกายบรหาร การฝกสมาธ เปนตน เพอเสรมสรางสขภาพและคณภาพชวตของนกทองเทยว

บนพนฐานของความรบผดชอบอยางมจตสานกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรมและคณคาของ

สงแวดลอมโดยชมชนทองถนมสวนรวมในการจดการการทองเทยว

จากทกลาวมาจะเหนไดวา การทองเทยวเชงวฒนธรรมมวตถประสงคเพอแสวงหา

ประสบการณใหมๆ อนประกอบดวยการเรยนร การสมผส การชนชมกบเอกลกษณความงดงาม

ของวฒนธรรม คณคาทางประวตศาสตร วถชวต ความเปนอยของกลมชนอนๆ ความแตกตางทาง

27

วฒนธรรมของชนตางสงคม ไมวาจะเปนดานของศลปะ สถาปตยกรรม โบราณสถาน โบราณวตถ

เรองราวและคณคาทางประวตศาสตร รปแบบวถชวต ภาษา การแตงกาย การบรโภค ความเชอ

ศาสนา จารตประเพณ โดยทจงหวดราชบรมแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมเปนจานวนมาก

3. นโยบายการทองเทยวและสภาพแวดลอมดานการทองเทยว

3.1 ยทธศาสตรการพฒนาการทองเทยวไทย พ.ศ. 2555-2559

การแขงขนในภาคอตสาหกรรมการทองเทยวมแนวโนมการแขงขนทรนแรงมากขน

ทกประเทศตางกใหความสาคญกบการลงทนและพฒนาดานการทองเทยวเพอสรางรายไดใหประเทศ

ประกอบกบบรบททเปลยนไป ทงสถานการณและปจจยเสยงดานการทองเทยว ทนบวนจะม

ความซบซอน รนแรง และเปลยนแปลงเรวขน จงมความจาเปนตองแสวงหาแนวทางการพฒนาการ

ทองเทยวไทย โดยกาหนดวสยทศน เปาประสงค เปาหมาย พนธกจและยทธศาสตรการพฒนา ดงน

(กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2554)

วสยทศน

“ประเทศไทยเปนแหลงทองเทยวทมคณภาพ มขดความสามารถ ในการแขงขนดาน

การทองเทยวในระดบโลก สามารถสรางรายไดและกระจายรายได โดยคานงถงความเปนธรรม

สมดล และยงยน”

เปาประสงค

1. ขดความสามารถในการแขงขนดานการทองเทยวของประเทศไทยเพมขน

2. รายไดจากการทองเทยวของประเทศเพมขน โดยเนนการพฒนากจกรรมทสราง

มลคาและคณคา

3. สรางรายไดและกระจายรายไดโดยคานงถงความสมดลและยงยน

เปาหมาย

1. อนดบขดความสามารถในการแขงขนดานการทองเทยวของประเทศไทยเพมขน

ไมนอยกวา 5 อนดบ หรอเปนลาดบ 1-7 ของทวปเอเชย

1.1 อนดบขดความสามารถดานกฎระเบยบทเกยวของดานการทองเทยวเพมขน

ไมนอย กวา 5 อนดบ หรอเปนลาดบ 1-7 ของทวปเอเชย วดจากขอมล The Travel & Tourism

Competitiveness Report (TTCI)

1.2 อนดบขดความสามารถดานสภาวะแวดลอมและสงอานวยความสะดวก

ดานการดาเนนธรกจเพมขนไมนอยกวา 5 อนดบ หรอเปนลาดบท 1-7 ของทวปเอเชย

28

1.3 อนดบขดความสามารถของทรพยากรมนษย ธรรมชาต และวฒนธรรมเพมขน

ไมนอยกวา 5 อนดบ หรอเปนลาดบท 1-7 ของทวปเอเชย

2. รายไดจากการทองเทยวของประเทศเพมขนไมนอยกวารอยละ 5

3. กลมทองเทยวไดรบการพฒนา 8 กลมทองเทยว

พนธกจ

1. พฒนาโครงสรางพนฐานและสงอานวยความสะดวกเพอการทองเทยว ตลอดจน

ปจจย สนบสนนดานการทองเทยว ใหมคณภาพและมาตรฐานในระดบสากล

2. พฒนาและฟนฟแหลงทองเทยวใหมศกยภาพ มการพฒนาอยางย งยนสรางความ

สมดล ระหวางการใชประโยชนทรพยากรทองเทยวควบคไปกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

สงแวดลอม สงคม และวถชวตของชมชน

3. เตรยมความพรอมของภาคบรการและปจจยสนบสนนการทองเทยวใหมความพรอม

ในการรองรบการเปลยนแปลง และมบทบาทสาคญในการขบเคลอนและฟนฟเศรษฐกจของประเทศ

4. สรางความเชอมนและสงเสรมการทองเทยว ใหสามารถสรางรายไดใหแกประเทศ

5. บรณาการงานดานการทองเทยวใหมเอกภาพ ลดความซาซอนของภารกจ สรางกลไก

ในการสนบสนนการพฒนาการทองเทยว และการบรหารจดการอยางมสวนรวมจากทกภาคสวน

ยทธศาสตร

เพอใหบรรลวสยทศน ภารกจ วตถประสงค และเปาประสงค ของแผนพฒนา

การทองเทยว แหงชาต พ.ศ. 2555–2559 จงไดกาหนดยทธศาสตรออกเปน 5 ยทธศาสตร ดงน

ยทธศาสตรท 1 พฒนาโครงสรางพนฐานและสงอานวยความสะดวกเพอการทองเทยว

ยทธศาสตรท 2 พฒนาและฟนฟแหลงทองเทยวใหเกดความยงยน

ยทธศาสตรท 3 พฒนาสนคา บรการและปจจยสนบสนนการทองเทยว

ยทธศาสตรท 4 สรางความเชอมนและสงเสรมการทองเทยว

ยทธศาสตรท 5 สงเสรมกระบวนการมสวนรวมของภาครฐ ภาคประชาชน และ

องคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารจดการทรพยากรการทองเทยว

ในขณะทองคการบรหารสวนจงหวดราชบรไดกาหนดยทธศาสตรการพฒนา

การทองเทยว ทสอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนาการทองเทยวไทย พ.ศ. 2555-2559 ดงน

(องคการบรหารสวนจงหวดราชบร, 2555)

29

ยทธศาสตรการพฒนาการทองเทยวจงหวดราชบร ยทธศาสตรการพฒนาการทองเทยวแหงชาต

แผนภมท 2 แสดงการเชอมโยงยทธศาสตรการพฒนาการทองเทยวแหงชาตกบจงหวดราชบร

นอกจากน สานกบรหารยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวด ภาคกลางตอนลาง

จงหวดกาญจนบร รวมกบสานกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดราชบร ไดกาหนดยทธศาสตร

การพฒนาการตลาดการทองเทยวจงหวดราชบร (สานกงานการทองเทยวและกฬาจงหวดราชบร,

2554)

ยทธศาสตรการพฒนาการตลาดการทองเทยวจงหวดราชบร ดงน

1. การสรางเครอขายพนธมตรดานการบรหารจดการ เพอเชอมโยงธรกจการผลต

และการจดการดานการประชาสมพนธ โฆษณา ของทระลก ในระดบวสาหกจชมชน และวสาหกจ

ขนาดกลางและขนาดยอม จะทาใหเกดการเรยนรระดบกลมระหวางตลาด

2. การทาโฆษณา ประชาสมพนธ

3. จดตงศนยประสานงานการทองเทยว ทาหนาทประสานงานดานตางๆ ทเกยวของกบ

การทองเทยว

ยทธศาสตรท 1

การทาประชาสมพนธเชงรก

ยทธศาสตรท 2

การใชการตลาดดจทลอยางบรณาการ

ยทธศาสตรท 3

การสรางนวตกรรมการทองเทยวจงหวดราชบร

ยทธศาสตรท 4

การทาการตลาดผานพนธมตรบรษททองเทยว

ยทธศาสตรท 5

การบรณะแหลงทองเทยวหลกอยางเรงรด

ยทธศาสตรท 6

การสรางเครอขายอตสาหกรรมการทองเทยวจงหวด

ราชบร

ยทธศาสตรท 7

การพฒนาบคลากรดานการทองเทยวจงหวดราชบร

ยทธศาสตรท 1

การพฒนาโครงสรางพนฐานและสงอานวยความสะดวก

เพอการทองเทยว

ยทธศาสตรท 2

การพฒนาและฟนฟแหลงทองเทยวใหเกดความยงยน

ยทธศาสตรท 3

การพฒนาสนคา บรการและปจจยสนบสนนการ

ทองเทยว

ยทธศาสตรท 4

การสรางความเชอมนและสงเสรมการทองเทยว

ยทธศาสตรท 5

การสงเสรมกระบวนการมสวนรวมของภาครฐ ภาค

ประชาชน และองคกรปกครองสวนทองถนในการ

บรหารจดการทรพยากรการทองเทยว

30

4. จดทาสอเพอการเผยแพรขอมล

5. จดตงศนยประชาสมพนธ ทาหนาทเปนศนยกลางในการแถลงขอเทจจรงตดตาม

และจดการดานขอมลขาวสารทถกตอง

6. พฒนาการทองเทยวรปแบบใหมๆ

7. จดกจกรรมกลมเนนกลมทองเทยวทมอาย 14-25 ป ทเปนกลมใหญทสดเนองจาก

อยในการเรยนร และจดกจกรรมเกยวกบการปฏบตธรรม สาหรบผใหญเพราะในจงหวดราชบรมวด

ทมชอเสยงอยหลายวด

8. จดสรรสถานทพกแรมใหญๆ เพอรองรบนกทองเทยวเปนหมคณะ

สาหรบประเดนยทธศาสตรการพฒนาการตลาดการทองเทยว ม 7 ยทธศาสตร ดงน

1. ประเดนยทธศาสตรดานการยกระดบตาแหนงสนคา (Brand) ใหแกผลตภณฑ

ของจงหวดราชบร

2. ประเดนยทธศาสตรดานการเพมขดความสามารถในการแขงขนและสงเสรมใน

ศกยภาพ การดาเนนงานดานการจดการอตสาหกรรมบรการและการทองเทยว

3. ประเดนยทธศาสตรดานการสงเสรมการทองเทยวทางธรรมชาต

4. ประเดนยทธศาสตรดานการสงเสรมการทองเทยวทางศลปวฒนธรรม ประเพณ

และกจกรรม มกลยทธ ดงน

4.1 การจดทรพยากรการทองเทยวทางศลปวฒนธรรม ประเพณ และกจกรรม

ควบคกบสงแวดลอม

4.2 การใหการศกษาและสรางจตสานกดานการทองเทยวทางศลปวฒนธรรม

ประเพณและกจกรรม

4.3 การพฒนาโครงสรางพนฐาน สงอานวยความสะดวกและการบรการทางการ

ทองเทยวทางศลปวฒนธรรม ประเพณและกจกรรม

4.4 การมสวนรวมของภาคประชาชนและเอกชน

4.5 การสงเสรมการตลาดและบรการนาเทยวดานการทองเทยวทางศลปวฒนธรรม

ประเพณและกจกรรม

4.6 สงเสรมและสนบสนนกลมตลาดนกทองเทยวตางประเทศดานการทองเทยว

ทางศลปวฒนธรรม ประเพณและกจกรรม

4.7 สงเสรมและเผยแพรงานประเพณและกจกรรมทองถนใหมเอกลกษณเพอให

นกทองเทยวเขารวมงาน

31

5. ประเดนยทธศาสตรดานการสงเสรมการทองเทยวทางประวตศาสตร โบราณสถาน

และโบราณวตถ

6. ประเดนยทธศาสตรดานการสงเสรมการทองเทยวเพอศกษาการเรยนร

7. ประเดนยทธศาสตรดานการสงเสรมการทองเทยวโดยชมชน

3.2 การวเคราะหสภาพแวดลอมดานการทองเทยวระดบจงหวด

การวเคราะหสภาพแวดลอมจากการจดทาแผนพฒนาจงหวดราชบร 4 ป พ.ศ.

2553-2556โดยแยกเปนจดแขง จดออน โอกาสและอปสรรค ดงน (สานกบรหารยทธศาสตรการ

พฒนากลมจงหวด ภาคกลางตอนลาง1 จงหวดราชบร, 2554: 29-30)

จดแขง (Strength: S)

1. มแหลงทองเทยวทหลากหลายครอบคลมทกประเภท รวมทงมวฒนธรรมพนเมอง

ภมปญญาทเปนตนทนในการสงเสรมการทองเทยวและการผลตดานอนๆ

2. แหลงทองเทยวในจงหวดมความปลอดภยในชวตและทรพยสน

3. มตลาดกลางเกษตร จานวน 2 แหง ทสามารถระบายสนคาไปสภาคตางๆไดเปน

อยางด

4. มโรงงานอตสาหกรรมแปรรปทางการเกษตร และอาหารทงขนาดใหญ ขนาดกลาง

และเลกเปนจานวนมาก

5. มความคลองตวในระบบการขนสง และระยะทางไมไกลจากกรงเทพฯ

6. ผลผลตทางการเกษตรทหลากหลาย เชน พช ผก ผลไม กลวยไม ดานปศสตว เชน

สกร โคนม กง เปนตน

7. มความพรอมดานยทธศาสตรกาลงแรงงานทจะพฒนาศกยภาพได

8. มแนวทอกาซธรรมชาตผาน มศกยภาพในการกอสรางสถานแรงดนตา พลงงานดาน

ตางๆ เพอนามาใชประโยชนในภาคอตสาหกรรมได

9. ชมชนมความตระหนกมากขนในการแกไขปญหาสงคมดวยวธการของชมชนเอง

10. ประชาชนเขาถงการบรการสาธารณสขทด

11. ประชาชนมฐานะทเหมาะสม มงานทาและรายไดเพยงพอ

12. วฒนธรรม ประเพณทองถนททกชนเผาใหการยอมรบและสงเสรมการสบทอด

จดออน (Weakness : W)

1. สถานทพกสาหรบนกทองเทยวมขนาดเลก ยงไมสามารถรองรบนกทองเทยว

กลมใหญได

32

2. การประชาสมพนธและการบรหารจดการดานการตลาดในดานทองเทยวยงขาด

การดาเนนการอยางตอเนองและเปนระบบ

3. ผประกอบการขาดทกษะในการใหบรการดานการทองเทยว

4. ขาดปจจยในดานอตลกษณ (ภาพลกษณ เสนห) ในการดงดดนกทองเทยว

5. มลคาผลตภณฑตอพนทการเพาะปลก ตากวาคาเฉลยของประเทศ ในขณะท

จงหวดในกลมเดยวกน มมลคาผลผลตสงกวามลคาเฉลยของประเทศ

6. การเกษตรใชสารเคมจานวนมาก

7. ผลตอบแทนจากการทาเกษตรอนทรยยงไมจงใจใหเกษตรกรรกษามาตรฐานการผลต

8. ขาดการจดการนาเสย เปนสาเหตตอการพฒนาสนคาตามมาตรฐาน GAP แบบ

ยงยน

9. เกษตรกรมหนสนและตนทนการผลตดานการเกษตรสง

10. ขาดแคลนแรงงานฝมอในภาคอตสาหกรรมแปรรปทางการเกษตร

11. เกษตรกรขาดอานาจตอรองทางการตลาดการเกษตร

12. ผลตภณฑวสาหกจชมชนดานการเกษตรแปรรปยงขาดการบรหารจดการดาน

การตลาด

13. ภาคอตสาหกรรมประจาทองถน ขาดมาตรฐานผลผลตทด

โอกาส (Opportunity : O)

1. กลมจงหวดมทศทางการพฒนาการทองเทยวเชอมโยงเปนวงจรภายในกลมจงหวด

2. มกฎหมายดานวสาหกจชมชน ในการสนบสนนใหเกดองคกรชมชน

3. รฐบาลสงเสรมการลงทนของกลมเกษตรกรอยางตอเนองในลกษณะของกองทนตางๆ

4. มการพฒนาดานเทคโนโลยทางการเกษตรอยางตอเนองโดยฝายวชาการภาครฐ

และสถาบนการศกษา

5. รฐบาลมการสงเสรมใหประชาชนทองเทยวภายในประเทศ

6. รฐบาลสงเสรมการผลตอาหารปลอดภยเพอการสงออก

7. นโยบายรฐบาลกาหนดใหทกฝายเรงสรางความสมานฉนท โดยใชศลปวฒนธรรม

ประเพณ

8. การใชประโยชนจากเทคโนโลยททนสมยในการใหขอมลขาวสารเพอการปรบ

ทศทางของสงคมทเหมาะสม

33

อปสรรค (Threat : T)

1. ปญหาภาวะเศรษฐกจโลก และโรคระบาดมผลกระทบตอการทองเทยวภายในประเทศ

และผลตอาหารเพอการสงออก

2. เทคโนโลยสมยใหม ทาใหเกดกระแสการเลยนแบบวฒนธรรม และคานยมท

ไมเหมาะสม

จากนโยบายดานการทองเทยวและการวเคราะหสภาพแวดลอมในจงหวดราชบร

ทมศ กยภาพและจดแขงในการพฒนาการทองเทยวไดหลากหลาย และความปลอดภย ทงยง

เชอมโยงหวงโซการทองเทยวไดทงสถานททองเทยว การคมนาคม ทพก อาหาร ของทระลก และ

โอทอป โดยเฉพาะการทองเทยวชมชนในดานวฒนธรรม ซงจงหวดราชบรมความหลากหลาย

ทางวฒนธรรมและเชอชาต ทหลายๆชมชนสามารถทจะพฒนาการทองเทยว โดยเฉพาะในดานการ

ประชาสมพนธ การตลาด ทกษะการใหบรการและสรางอตลกษณใหโดดเดน

4. แนวคดเกยวกบการจดการการทองเทยว

การจดการทรพยากรการทองเทยว จาเปนตองอาศยหลกการในการจดการโดยทวไป

เชน การจดการธรกจ การจดการภาครฐ การจดการภาคเอกชน เปนตน ซงในความหมายของการ

จดการโดยทวไป หมายถง กลวธหรอวธทาใหงานสาเรจลลวงโดยอาศยบคคลอนเปนผทา ซงสามารถ

พจารณารายละเอยดได ดงน

4.1 ปจจยทมอทธพลตอความสาเรจในการจดการทรพยากรการทองเทยว

การจดการทรพยากรการทองเทยวจะประสบผลสาเรจมากนอยเพยงใด ยอมขนอย

กบปจจยทมอทธพลตอความสาเรจในการจดการ ไดแก

4.1.1 ปจจยพนฐานในการจดการ (4 M’s+ 1T) ในการจดการปจจยพนฐานเหลาน

อยางมประสทธภาพจะชวยใหองคกรนนประสบสาเรจตามวตถประสงค ซงประกอบดวยปจจยตางๆ

ดงน

1. คน (Man) หมายถง ทรพยากรบคคลทถอวาเปนปจจยทสาคญทจะกอใหเกด

ผลสาเรจในการจดการทรพยากรการทองเทยว ทงในแงของปรมาณและคณภาพงาน ซงตองอาศย

บคลากรทมคณภาพ มความร ความสามารถ และมจตสานกในการดแลอนรกษทรพยากร การทองเทยว

2. เครองจกร (Machine) หมายถง อปกรณ เครองจกรทใชปฏบตงานในการ

จดการเกยวกบทรพยากรการทองเทยวใหเกดประโยชนสงสดและมประสทธภาพ/ประสทธผล

34

3. เงนทน (Money) หมายถง เงนทนระยะสนและระยะยาวทเปนปจจยสาคญ

ในการใหการสนบสนนในการจดหาทรพยากรตางๆ เพออานวยประโยชนในการดาเนนกจกรรมของ

องคกรเปนไปอยางราบรนและประสบผลสาเรจ

4. วสดสงของ (Material) หมายถง วตถดบ วสดสงของทตองจดหามาใชใน

การดาเนนกจกรรมขององคกรไมวาจะเปนการผลต หรอการบรการทดแกลกคาหรอนกทองเทยว

5. ระยะเวลา (Timing) หมายถง การจดการทรพยากรทงคน เครองจกร เงนทน

และวสดสงของ ตองคานงถงการใชเวลาทเหมาะสม มประสทธภาพใหมากทสด ทจะเอออานวย

ใหประสบผลสาเรจตามจดมงหมายทกาหนด

4.1.2 ปจจยดานตลาด (Market) หมายถง ตลาดทประกอบดวยนกทองเทยวหรอลกคา

ทธรกจการทองเทยวมงทจะเสนอขายสนคาและบรการการทองเทยว การจดการทรพยากร

การทองเทยวซงถอเปนสนคาและสงดงดดใจ จงตองดาเนนการใหสอดคลองกบความตองการของ

นกทองเทยวในกลมเปาหมาย เนองจากพฤตกรรมการทองเทยวของนกทองเทยวมความตองการ

แตกตางกน ในการดาเนนงานจงตองมการศกษาถงลกษณะความตองการของปจจยทางดานการตลาด

การวเคราะหกลมลกคา เชนนกทองเทยวทนยมรปแบบการทองเทยวเชงวฒนธรรม การจดทรพยากร

การทองเทยวตองเนนแนวทางการจดการดานศลปวฒนธรรม วถชมชน โบราณสถาน โบราณวตถ

สงอานวยความสะดวก และขอมลรายละเอยดของสถานททองเทยว สงเสรมใหชมนทองถนเขามาม

สวนรวมในการอนรกษ เพอใหทรพยากรการทองเทยวคงสภาพสมบรณทสด เปนตน

4.1.3 ปจจยดานวธการปฏบตงาน (Method) หมายถง การกาหนดระบบงาน ระเบยบ

ขนตอน วธปฏบตงานในการจดการทรพยากรการทองเทยวตองกาหนดใหมประสทธภาพและประสทธผล

มากทสด สามารถกาหนดตวบคลากรและเลอกเครองมอในการจดการไดอยางเหมาะสม ซงจะทาให

ประหยดตนทน เกดผลสมฤทธตามวตถประสงคทกาหนดไว

4.1.4 ปจจยดานการจงใจผปฏบตงาน (Motivation) หมายถง ในการจดการทรพยากร

การทองเทยวใหประสบผลสาเรจ คนจงเปนปจจยทมความสาคญทสด การจงใจใหผปฏบตงานหรอ

ผมสวนเกยวของยนดทจะปฏบตงานอยางเตมประสทธภาพ และมเจตคตทดตอการปฏบตงานจง

เปนศลปะของผบรหารในการใชความสามารถของการเปนผนา ทาการจงใจและสงเสรมขวญกาลงใจ

ตอผปฏบตงานใหปฏบตงานใหสาเรจ ลลวง คานงถงการประสานประโยชนของทกฝายทเกยวของ

4.1.5 วธการจดการ (Management) หมายถง วธการกระบวนการหรอมาตรการใน

การจดการกบทรพยากรการทองเทยวใหเกดประโยชนอยางมประสทธภาพ/ประสทธผล และบรรล

เปาหมายของหนวยงานหรอองคกร ซงเปนปจจยหนงทสาคญมากตอความสาเรจในการจดการ

ทรพยากรการทองเทยวเพอใหเกดความยงยนตอไป

35

4.2 กระบวนการจดการทรพยากรการทองเทยว

การจดการโดยทวไป ประกอบดวยองคประกอบ 5 ประการ คอ การวางแผน การจด

องคการ การจดคนเขาทางาน การสงการ และการควบคม ในการจดการทองเทยวเพอใหเกดประสทธภาพ

จาเปนตองพจารณาและดาเนนการตามกระบวนการจดการดงกลาว รายละเอยดดงน (วรรณา ศลปอาชา,

2545: 26-29)

4.2.1 การวางแผน (Planning)

การวางแผน หมายถง การกาหนดแผน หรอวธปฏบตงานไวลวงหนา เพอให

บรรลเปาหมายทตองการ อนเปนขนตอนแรกทตองเรมกระทาสวนการวางแผนการจดทรพยากร

การทองเทยว ทเปนการคาดหวงผลสาเรจของการวางแผนในการจดการทรพยากรการทองเทยว

ประกอบดวยขนตอน 7 ขนตอน ไดแก 1) การเตรยมการ 2) การกาหนดวตถประสงคและเปาหมาย

3) การสารวจขอมล 4) การวเคราะหขอมล 5) การกาหนดนโยบายและจดทาแผน 6) การปฏบตตาม

แผน และ 7) การตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลการดาเนนงาน

4.2.2 การจดองคกร (Organization)

การจดองคการเปนขนตอนทสองทตองดาเนนการ คอ การจดโครงสรางของ

องคกร ใหเหมาะสม และเกดประสทธภาพสงสด ประกอบดวยการกาหนดตาแหนงและจดกลมงาน

ทจาเปน เพอการทางานตามเปาหมาย และการมอบหมายอานาจหนาททจาเปน ในการปฏบตงาน

ดานตางๆ การจดโครงสรางขององคกร ตามบทบาทหนาท ทงนยงกอใหเกดประสทธภาพในการ

จดสรรทรพยากรในการทางานตามโครงสรางขององคกร เชน กรมการทองเทยว จดโครงสราง

ขององคกรทเกยวของกบการทองเทยว จงเกยวของกบการจดการและพฒนาการทองเทยวออกเปน

หลายฝาย หลายแผนก หลายกอง ไดแก การพฒนาบรการการทองเทยว การพฒนาแหลงทองเทยว

กองกจการภาพยนตร ทะเบยนธรกจ นาเทยวและมคคเทศก และกองวชาการทองเทยว

4.2.3 การจดคนเขาทางาน (Staffing)

การจดคนเขาทางาน หมายถง ภารกจของผ บรหารในการจดการเกยวกบ

ทรพยากรมนษย โดยมวตถประสงคเพอสรรหาคนทดและเหมาะสม มความสามารถเขามาทางาน

ในองคกรและสงเสรมศกยภาพของบคลากรเหลานน รวมทงบารงรกษาและจงใจใหบคลากรเหลานน

ทางานใหกบองคกรในระยะยาว เชน ในการจดการทองเทยวจาเปนตองอาศยความรวมมอจาก

บคลากรหลายฝาย โดยบคลากรเหลานน ควรมความร ความสามารถ โดยเฉพาะเจตคตทดเพอให

เกดการพฒนาทรพยากรการทองเทยวทย งยน ดงนนการคนใหเหมาะสมกบงาน (Put the right man

on the right job) จงเปนสงจาเปนและสาคญทสด

36

4.2.4 การสงการ (Directing)

การสงการ หมายถง ภารกจทผนาตองใชศลปะในการจงใจ และชกนาให

ผใตบงคบบญชาเตมใจทางานอยางเตมประสทธภาพ ทงนผบงคบบญชาตองมทกษะในการตดตอสอสาร

เทคนคมนษยสมพนธ การเรยนรพฤตกรรมองคกร จตวทยาองคกร รวมถงเทคนค การมอบหมายงาน

เปนตน

4.2.5 การควบคม (Controlling)

การควบคม หมายถง กระบวนการตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลงานหรอ

ทาการปรบปรงแกไข เพอใหงานบรรลเปาหมายและวตถประสงคในการจดทรพยากรการทองเทยว

การควบคมทรพยากรการทองเทยว ไดแก 1) การควบคมทรพยากรทางกายภาพ 2) การควบคม

บคลากร 3) การควบคมผลการปฏบตงาน 4) การควบคมดานงบประมาณ และ 5) การควบคมเทคนค

หรอวธการดาเนนงาน

จากทกลาวมาสรปไดวา การจดการทรพยากรการทองเทยวจะประสบผลสาเรจ

มากนอยเพยงใด ยอมขนอยกบปจจยทมอทธพลตอความสาเรจในการจดการ ซงมองคประกอบ ใน

การจดการไดแก ปจจยพนฐานในการจดการ ไดแก ทรพยากรคน งบประมาณ วสด และวธการ

รวมถงระยะเวลา ปจจยดานตลาด ปจจยดานวธการปฏบตงานปจจยดานการจงใจผปฏบตงาน และ

วธการจดการ

5. แนวคดและทฤษฎเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง

นบตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 (พ.ศ.2540-2544) เปนตนมา

ไดมงเนน “คนเปนศนยกลางของการพฒนา” ถอวาทรพยากรมนษยเปนปจจยสาคญทสดในการ

บรหารงาน และแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9-10 (พ.ศ. 2545-2554) ไดนอมนา

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนฐานในการพฒนาประเทศ

5.1 ความหมายของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทชถงแนวทางการดารงอยและปฏบตตนของประชาชน

ในทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศ

ใหดาเนนไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอ โลกยคโลกาภวตน

ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจาเปน ทจะตองมระบบ

ภมคมกนในตวทดพอสมควรตอการมผลกระทบใดๆ อนเกดจากการเปลยนแปลง ทงภายนอกและ

ภายใน ทงนจะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการนาวชาการตางๆ

มาใชในการวางแผนและดาเนนการทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจ

37

ของคนในชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจ ในทกระดบใหมความสานก

ในคณธรรม ความซอสตยสจรต และใหมความรอบรทเหมาะสม ดาเนนชวตดวยความอดทน

ความเพยร มสตปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลง

อยางรวดเรวและกวางขวางทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปน

อยางด (ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงน สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาตไดเชญผทรงคณวฒในทางเศรษฐกจและสาขาอนๆ มารวมกนประมวล กลนกรอง

พระราชดารสและนากราบบงคมทลของพระบรมราชานญาตนาออกเผยแพร ซงพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวไดทรงพระราชทานพระบรมราชานญาตแลว)

เศรษฐกจพอเพยง หมายถง เศรษฐกจทสามารถอมชตวเอง (Relative self –

sufficiency) อยไดโดยไมตองเดอดรอน โดยตองสรางพนฐานทางเศรษฐกจของตนเองใหดเสยกอน

คอต งตวใหความความพอกนพอใช ไมใช มงแตจะทมเทสรางความเจรญ ยกเศรษฐกจให

รวดเรว แตเพยงอยางเดยว เพราะผทมอาชพและฐานะเพยงพอทจะพงตนเอง ยอมสามารถสราง

ความเจรญกาวหนาและฐานะเศรษฐกจขนทสงขนไดตามลาดบตอไปได ดงพระราชดารสททรงกลาว

ไววา

“...การพฒนาประเทศจา เ ปนตองทาตามลาดบขนตอน ตองสรางพนฐานคอ

ความพอมพอกน พอใชของประชาชนสวนใหญเปนเบองตนกอน โดยวธการและอปกรณ ทประหยด

แตถกตองตามหลกวชาการเพอไดพนฐานทมนคงพรอมพอสมควรและปฏบตได...”(สเมธ ตนตเวชกล,

2543 : 288)

อาพล เสนาณรงค (2542) กลาวไวในเอกสารประกอบคาบรรยายเรอง “ทศทาง

การพฒนาชนบทตามแนวเศรษฐกจพอเพยง” ในการประชมวชาการของสถาบนวจยและพฒนา

มหาวทยาลยขอนแกน รวมกบชมรมศษยเกายพแอลบแหงประเทศไทยและกรมสงเสรมการเกษตร

กระทรวงเกษตรและสหกรณในวนท 21 มกราคม 2542 วาเศรษฐกจพอเพยง หมายถง การพยายาม

พงตนเอง ชวยตวเองใหมากทสดทจะทาได ใหพอมพอกน โดยเฉพาะอาหารและทอยอาศย สวน

ทไมสามารถผลตเองได กแลกเปลยนหรอซอจากภายนอกบาง แตควรซอและใชจากของทผลตได

ในทองถนหรอในประเทศมากทสด พยายามกอหนใหนอยทสดและควรมชวตความเปนอยทเรยบงาย

และพอใจในสงทไดรบมาโดยชอบธรรม ไมฟ งเฟอ ฟ มเฟอย เพอใหรายจายไมเกนรายรบ

เศรษฐกจพอเพยง คอ การยดเสนทางสายกลาง (มชฌมาปฏปทา) ในการดารงชวต

โดยใชหลกการพงตนเอง 5 ประการ คอ (สเมธ ตนตเวชกล, 2543: 289-290)

1. พงตนเองทางจตใจ คนทสมบรณพรอมตองมจตใจเขมแขง มจตสานกวาตนนน

สามารถพงตนเองได ดงนนจงควรทจะสรางพลงผลกดนใหมภาวะจตใจฮกเหมตอสชวตดวยความ

38

สจรตแมอาจจะไมประสบผลสาเรจบางกตาม มพงควรทอแทใหพยายามตอไป พงยดพระราชดารส

“การพฒนาคน” ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

“…บคคลตองมรากฐานทางจตใจทด คอ ความหนกแนนมนคงในสจรตธรรม

และความมงมนทจะปฏบตหนาทใหจนสาเรจ ทงตองมกศโลบายทแนนอน และบงเกดประโยชน

อนย งยน แกตนเองและแผนดน...”

2. พงตนเองทางสงคม ควรเสรมสรางใหแตละชมชนในทองถนไดรวมมอ

ชวยเหลอเกอกลกน นาความรทไดรบมาถายทอดและเผยแพรใหไดรบประโยชนซงกนและกน

ดงพระบรมราโชวาททวา

“...เพอใหงานรดหนาไปพรอมเพรยงกนไมลดหลน จงขอใหทกคนพยายามทจะทางาน

ในหนาทอยางเตมท และใหมการประสานสมพนธกนใหด เพอใหงานทงหมดเปนงานทเกอหนน

สนบสนนกน...”

3. พงตนเองไดทางทรพยากรธรรมชาต คอ การสงเสรมใหมการนาเอาศกยภาพ

ของผคนในทองถนสามารถเสาะแสวงหาทรพยากรธรรมชาตหรอวสดในทองถนทมอยใหเกด

ประโยชนสงสด ซงสงผลใหเ กดการพฒนาประเทศไดอยางดยง สงทดกคอการประยกตใช

ภมปญญาทองถน (Local Wisdom) ซงมมากมายในประเทศ

4. พงตนเองไดทางเทคโนโลย ควรสงเสรมใหมการศกษา ทดลอง ทดสอบเพอให

ไดมาซงเทคโนโลยใหมๆ ทสอดคลองกบสภาพภมประเทศและสงคมไทย และสงสาคญสามารถ

นาไปใชปฏบตอยางเหมาะสม ซงสอดคลองกบพระราชดารสทวา “...จดประสงคของศนยศกษาฯ

คอ เปนสถานทสาหรบคนควาวจ ยในทองท เพราะวาแตละทองท สภาพฝนฟาอากาศ และ

ประชาชน ในทองทตางๆ กน กมลกษณะทแตกตางกนมาเหมอนกน...”

5. พงตนเองไดในทางเศรษฐกจ หมายถง สามารถอยไดดวยตนเองในระดบเบองตน

กลาวคอ แมไมมเงนกยงมขาว ปลา ผก ผลไม ในทองถนของตนเองเพอการยงชพ และสามารถ

นาไปส การพฒนาเศรษฐกจของประเทศในระดบมหภาคตอไปไดดวย

ดงนน การพฒนาชมชนในลกษณะเศรษฐกจพอเพยงจงเปนการใช “คน” เปน

เปาหมายและเนน “การพฒนาแบบองครวม” หรอ “การพฒนาอยางบรณาการ” ทงดานเศรษฐกจ

จตใจ สงคม วฒนธรรม สงแวดลอม การเมอง ฯลฯ โดยใช “พลงทางสงคม” ขบเคลอน

กระบวนการพฒนาในรปของกลม เครอขายหรอประชาสงคม กลาวคอ เปนการผนกกาลงของ

ทกฝายในลกษณะ “พหภาค” ประกอบดวยภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน

39

5.2 ฐานคดการพฒนาเพอความพอเพยง

แนวการคดของเศรษฐกจพอเพยง ไดอธบายฐานคดการพฒนาเพอความพอเพยง

ไวดงน คอ (สเมธ ตนตเวชกล, 2543 : 287-288)

1. ยดแนวพระราชดารในการพฒนาเศรษฐกจพอเพยง ตามขนตอนทฤษฎใหม

2. สรางพลงทางสงคมโดยการประสานพลงสรางสรรคของทกฝายในลกษณะพหภาค

อาท ภาครฐ องคกรพฒนาเอกชน นกวชาการ ธรกจเอกชน สอมวลชน ฯลฯ เพอใชขบเคลอน

กระบวนการพฒนาธรกจชมชน

3. ยดพนทเปนหลก และใชองคกรชมชนเปนศนยกลางการพฒนา สวนภาค อน ๆ

ทาหนาทชวยกระตนอานวยความสะดวก สงเสรมและสนบสนน

4. ใชกจกรรมของชมชนเปนเครองมอสรางการเรยนรและการจดการรวมกนพรอม

ทงพฒนา อาชพทหลากหลายเพอเปนทางเลอกของคนในชมชน ซงมความแตกตางกนทงดานเพศ

วย การศกษา ความถนด ฐานะเศรษฐกจ ฯลฯ

5. สงเสรมการรวมกลมและการสรางเครอขายองคกรชมชน เพอสรางคณธรรม

จรยธรรม และการเรยนรทมคณภาพอยางรอบคอบ อาท การศกษา สาธารณสข การฟนฟวฒนธรรม

การจดการสงแวดลอม ฯลฯ

6. วจยและพฒนาธรกจชมชนครบวงจร(ผลต – แปรรป – ขาย – บรโภค) โดยให

ความสาคญตอการมสวนรวมของคนในชมชน และฐานทรพยากรของทองถนควรเรมพฒนาจาก

วงจรธรกจขนาดเลกในระดบทองถนไปสวงจรธรกจทใหญขนระดบประเทศและระดบตางประเทศ

7. พฒนาเศรษฐกจชมชนทมศกยภาพสงของแตละเครอขาย ใหเปนศนยการเรยนร

ธรกจชมชนทมขอมลขาวสารธรกจนน ๆ อยางครบวงจร พรอมทงใชเปนสถานทสาหรบศกษาด

งานและฝกอบรม

5.3 การประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงสาหรบสงคม

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนแนวความคดทสามารถนามาประยกตใชกบการ

ดาเนนงานตางๆ ในสงคมไทยอยางกวางขวาง ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนรากฐานของชวต

เปนรากฐานของความมนคงของแผนดนเปรยบเสมอนเสาเขมทตอกรองรบบานเมองอาคารเอาไว

แนวความคดของเศรษฐกจพอเพยง สามารถนามาประยกตใชในสงคมไดทกระดบ

ขอย าวาเศรษฐกจพอเพยงมใชใชเฉพาะกบภาคเกษตรกรรมหรอยดหลกทฤษฎใหมเพยงอยางเดยว

แตเศรษฐกจพอเพยงเปนหลกการแหงการดารงชวตจงปรบใช ได กบทกระดบของบคคล

ในสงคมในเรองการประยกตแนวพระราชดารของเศรษฐกจพอเพยงน สรปไว ดงตอไปน

(สเมธ ตนตเวชกล, 2549: 112)

40

5.3.1 บคคล/ครอบครว

1. สามารถใหตนเองเปนทพ งแหงตนใน 5 ดาน คอ 1) จตใจ 2) สงคม

3) เทคโนโลย 4) ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และ 5) เศรษฐกจ

2. รจกคาวาพอและไมเบยดเบยนผอน

3. พยายามพฒนาตนเองเพอเสรมสรางความเขมแขงและความชานาญ

4. มความสขและพอใจกบชวตทพอเพยง ยดเสนทางสายกลางในการดารงชวต

5.3.2 ชมชน ชมชนประกอบดวยบคคล ครอบครวทมความพอเพยงแลว ชมชน

กสามารถประยกตหลกการนได โดย

1. รวมกลมทาประโยชนเพอสวนรวม อาศยภมปญญาและความสามารถของตน

และชมชน

2. เออเฟอ อาทรระหวางสมาชกในชมชนทาใหเกดพลงทางสงคม

3. พฒนาไปสการเปนเครอขายระหวางชมชน

5.3.3 รฐหรอประเทศ ประกอบดวยชมชนทเขมแขงมความพอเพยง ชมชนเลยง

ตวเองไดดแลตนเองได รฐพงประยกตใชแนวทาง ดงน

1. ชมชน/สงคมหลายๆ แหง รวมมอกนพฒนาตามแนวเศรษฐกจพอเพยง

2. วางรากฐานของประเทศใหมความพอเพยง และพรอมกอนจงคอยๆ ดาเนน

เปนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศใหเจรญขนเปนลาดบๆ ตอไป

ตวอยางการประยกตเศรษฐกจพอเพยงกบกลมอาชพตางๆ ไดแก

1. อาชพเกษตรกร ไดแกการใชทฤษฎใหม 3 ขน คอ

ขนท 1 เปนแนวทางจดการพนทเกษตรกรรมในระดบครอบครว เพอใหพออย

พอกนสมควรแกอตภาพในระดบทประหยดไมอดอยากและเลยงตวเองได

ขนท 2 การรวมกลมในรปสหกรณรวมแรงในการผลตจดการตลาดและพฒนา

สวสดการของชมชนในรปแบบตาง ๆ เปนการสรางความสามคคภายในทองถน และเตรยมความพรอม

กอนกาวสโลกภายนอก

ขนท 3 ตดตอประสานงานกบภายนอกเพอจดหาทนหรอแหลงเงน เชน ธนาคาร

หรอบรษท หางรานเอกชนมาชวยในการลงทนและพฒนาคณภาพชวต แนวพระราชดารจะเปดโอกาส

ใหเกษตรกรประยกตใชความร ภมปญญา และความคดสรางสรรคทเหมาะสมกบสภาพแวดลอม

ในแตละทองถน สนบสนนการรวมตวกนโดยอาศยทนทางสงคมหรอวฒนธรรมเปนพนฐานสราง

องคกรหรอเครอขายทเขมแขงในระดบชมชนหรอระดบเครอขายธรกจเอกชน

41

2. อาชพนกธรกจ สามารถประยกตเศรษฐกจพอเพยงได ดงน

2.1 ยอมรบการมกาไรในระดบพอประมาณ (Normal Profit) และมเหตผลทพอเพยง

ตอนกธรกจทลงทนหรอผถอหน และตองไมเปนการหากาไรโดยการเอาเปรยบผบรโภค หรอผด

กฎหมาย

2.2 ไมปฏเสธการสงออก แตตองมการสรางภมคมกนในตวทด เพอใหพรอมรบ

ตอความเปลยนแปลงตางๆ โดยระลกเสมอวา การจะกาวใหทนตอกระแสโลกาภวตนตองอาศย

ความรอบร รอบคอบ และระมดระวงอยางยง

2.3 สามารถกเงนมาลงทนได เพอทาใหมรายไดและตองสามารถใชหนได

2.4 ตองมคณธรรม ซอสตย สจรต เพยร อดทน รบผดชอบตอสงคม โดยม

การพฒนาประสทธภาพการผลต การปรบปรงสนคา และคณภาพใหทนกบความตองการของตลาด

และการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย

2.5 รกษาความสมดลในการแบงปนและประโยชนของธรกจในระหวางผม

สวนไดสวนเสยตาง ๆ ไดแก พนกงานบรษท ผบรโภค และสงคมโดยรวม

3. อาชพนกการเมอง สามารถประยกตเศรษฐกจพอเพยง ไดดงน

3.1 ในการกาหนดนโยบาย การออกกฎหมายและขอบงคบตางๆ หรอการดาเนน

วถทางการเมองใหยดมนบนพนฐานของความพอเพยงและผลประโยชนของสวนรวม

3.2 มเจตคตและความคดทด บนพนฐานของความพอเพยง สจรต มความเพยรและ

มสตในการทากจการตาง ๆ

4. อาชพเจาหนาทของรฐ มวธการประยกตเศรษฐกจพอเพยงกบอาชพของตนได

ดงตอไปน

4.1 ตองมสานกในคณธรรม ความซอสตยสจรต มความรอบรทเหมาะสม

ดาเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสตปญญา และความรอบคอบ

4.2 การจดเตรยมนโยบาย แผนงานหรอโครงการตาง ๆ ตองสอดคลองกบ

เศรษฐกจพอเพยงโดยเนนการพฒนา และการแกปญหาดานสงคม เศรษฐกจ จตใจควบคกนไป

5. อาชพครอาจารย มวธประยกตเศรษฐกจพอเพยงไดดงน

5.1 ถายทอดปลกฝงความรความเขาใจหลกเศรษฐกจพอเพยงใหเดกและเยาวชน

5.2 สอนใหคดเปน เขาใจปญหา เขาใจหลกเหตผล มความคดสรางสรรคบนพนฐาน

ของศลธรรม และพฒนาจตใจควบคกนไป

5.3 ทาตนเปนตวอยางแกลกศษย

42

6. คนทกวยทกศาสนา สามารถประยกตเศรษฐกจพอเพยงไดดงน

6.1 ดารงชวตบนพนฐานของการรจกตนเอง คดพงพาตนเอง และพงพาอาศยซง

กนและกนอยางเออเฟอเผอแผตอกน

6.2 ใชชวตพอเพยง สอดคลองกบหลกคาสอนของทกศาสนาทใหดาเนนชวตตาม

กรอบคณธรรม

6.3 ไมทาการใดๆ ทเบยดเบยนตนเองและ / หรอผอน

6.4 ไมฟ งเฟอหรอทาอะไรทเกนตน

6.5 รจกแบงปนและชวยเหลอผอนตามความเหมาะสมและกาลงความสามารถ

ของตน

6.6 ดาเนนชวตบนทางสายกลาง คอ คานงถงความพอด ไมมากเกนไปหรอนอย

เกนไป

5.4 หลกพจารณาเกยวของกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มหลกพจารณา 5 ประการ คอ (สานกงานคณะกรรมการ

ศกษาขนพนฐาน, 2551: 6-7)

1. กรอบแนวคด เปนปรชญาทชแนะแนวทางการดารงอยและปฏบตตนในทางทควร

จะเปน โดยมพนฐานมาจากวถชวตด งเดมของสงคมไทย สามารถนามาประยกตใชไดตลอดเวลา

และเปนการมองโลกเชงระบบทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภยและวกฤต

เพอความมนคงและความยงยนของการพฒนา

2. คณลกษณะ เศรษฐกจพอเพยงสามารถนามาประยกตใชกบการปฏบตตนไดใน

ทกระดบ โดยเนนการปฏบตบนทางสายกลางและการพฒนาอยางเปนขนตอน

3. คานยาม ความพอเพยงมคณลกษณะ 3 ประการ ไดแก 1) ความพอประมาณ หมายถง

ความพอดไมนอยเกนไป และไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชน การผลตและ

การบรโภคทอยในระดบพอประมาณ 2) ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของ

ความพอเพยงนนจะตองเปนไปอยางมเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนคานงถง

ผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทานนๆ อยางรอบคอบ 3) การมภมคมกนในตวทด หมายถง การ

เตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบ และการเปลยนแปลงดานตางๆ ทจะเกดขนโดยคานงถงความ

เปนไปไดของสถานการณตางๆทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล

4. เงอนไข การตดสนใจและการดาเนนกจกรรมตางๆใหอยในระดบพอเพยงนน

ตองอาศยทงความร และคณธรรมเปนพนฐาน กลาวคอ เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบร

เกยวกบวชาการตางๆทเกยวของอยางรอบดาน ความรอบคอบทจะนาความรเหลานนมาพจารณา

43

ใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในขนปฏบต และเงอนไขคณธรรม

ทจะตองเสรมสรางประกอบดวย มความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรต มความอดทน

มความเพยร และใชสตปญญาในการดาเนนชวต

5. แนวทางปฏบต/ผลทคาดวาจะไดรบจากการนาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

มาประยกต คอ การพฒนาทสมดลและยงยนพรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดาน ท งดาน

เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม ความรและเทคโนโลย

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ประกอบดวย 2 เงอน 3 หวง 4 ผลลพธ และ 5 ระดบ

สามารถเชอมโยงไดดงแผนภมท 3 ดงน (ยทธนา ภาระนนท, 2550: ก)

สมดล

ความสข ยงยน

มนคง

แผนภมท 3 โมเดลปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

5.5 ธรกจกบเศรษฐกจพอเพยง

“ธรกจ” หมายถง กระบวนการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจทมความสมพนธกน

อยางตอเนองเปนระบบในดานทเกยวกบการผลต การกระจายกาลงผลผลต โดยมเปาหมายสาคญ

ตอการไดกาไรจากการประกอบธรกจ

“ธรกจทประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยง ยอมมแนวโนมสงทจะอยรอดอยาง

มนคง แมในสถานการณยากลาบาก ทงเปนธรกจทยอมใหความสาคญตอคณธรรม คณภาพ และ

ประสทธภาพไปพรอมกน” (ไชยยศ บญญากจ, 2549: 60-61)

พอประมาณ

มเหตผล

ภมคมกน

คณธรรมและ

ความร

บคคล/ครอบครว

/เศรษฐกจ/สงคม/

สงแวดลอม

44

แนวปฏบตทดของการดาเนนธรกจตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ไดแก

1. ความพอด (Moderation)

1.1 กาหนดกลยทธและนโยบายขององคกร โดยคานงถงศกยภาพและความชานาญ

ขององคกร

1.2 กาหนดนโยบายในการดาเนนธรกจทคานงถงผลกระทบทเกดขนจากกระบวนการ

ผลตและการดาเนนธรกจขององคกรทมตอผมสวนไดสวนเสย ทงพนกงาน/ลกจาง/เจาหน/คคา/

ชมชน/สงคม/สงแวดลอม ฯลฯ

1.3 ใชความรและคณธรรมเปนพนฐานในการพจารณาเลอกแนวทางการดาเนน

ธรกจและมการวางแผนทด ไมทาอะไรเกนตวหรอแบบกาวกระโดด

2. ความมเหตผล (Reasonableness)

2.1 ใชเหตผลในการพจารณานโยบายและแนวทางการสรางความเตบโต ขององคกร

โดยพจาณาตามทกษะและความเชยวชาญขององคกร

2.2 ดแลใหมการวางแผนและตดสนใจประกอบกจกรรมตาง ๆบนพนฐานของขอมล

และคานงถงปจจยตางๆ ทเกยวของรวมท งผลกระทบทอาจเกดขนจากการดาเนนกจกรรมตางๆ

อยางครบถวน

2.3 มการกาหนดเปาหมายในการดาเนนงานทชดเจนทงในระยะสนและระยะยาว

และมระบบตดตามประเมนผลอยางสมาเสมอ

2.4 มระบบการใหผลตอบแทนและสงจงใจแกบคลากรในองคกรทมหลกเกณฑ

ชดเจนทสามารถวดผลไดและยตธรรม

3. การมภมคมกนในตวทด (Self-immunity system)

3.1 ควรประกอบธรกจอยางไมประมาท โดยมระบบการประเมนและบรหาร

ความเสยงทด มระบบการตรวจสอบและควบคมภายในทด

3.2 มแผนการพฒนาบคลากรทเปนระบบ และมแผนการสบทอดตาแหนง

ในตาแหนงงานทสาคญ

3.3 สรางความสมพนธและความรวมมอทดกบผมสวนไดสวนเสย เพอผนกกาลง

ในการแกไขปญหาในยามทตองเผชญวกฤตการณ

4. เงอนไขความร (Knowledge)

4.1 วางแผนการสรรหากรรมการ ผบรหาร และบคลากรในองคกรโดยพจารณา

ความร ความชานาญทจาเปนสาหรบองคกร

45

4.2 สรางแรงจงใจและสงแวดลอมทสงเสรมใหมการใชความคดสรางสรรคใน

การทางาน

4.3 ใหความสาคญกบการวจยและพฒนาผลตภณฑอยางตอเนอง เพอเพม

ขดความสามารถในการแขงขน

4.4 ศกษาและเลอกใชเทคโนโลยและกระบวนการผลตทเหมาะสมกบองคกร ซง

ไมจาเปนตองเปนเทคโนโลยใหมลาสด

5. เงอนไขคณธรรม (Morality)

5.1 ใหความสาคญกบการบรหารจดการโดยยดหลกการและคณธรรมจรยธรรม

โดยการจดทานโยบายจรยธรรมทางธรกจ และคมอจรรยาบรรณเปนลายลกษณอกษรใหกรรมการ

ผบรหาร และพนกงานทกระดบทราบและเขาใจมาตรฐานดานจรยธรรมของธรกจ

5.2 ดแลไมใหมความขดแยงทางผลประโยชนทงในการกาหนดนโยบายและ

การปฏบตงาน เพอใหองคกรและผมสวนไดเสยไดรบประโยชนสงสด

5.3 ควรดแลใหมการกาหนดแนวทางการใหรางวลและบทลงโทษอยางเปนธรรม

และสมเหตสมผล

5.6 หลกการประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเพอการพฒนาการทองเทยว

การพฒนาการทองเทยวใหเกดความอยางย งยนเหมาะสมกบสภาพสงแวดลอมและ

สงคมไทยในปจจบน ภายใตกระแสของเศรษฐกจในยคโลกาภวตน จาเปนจะตองพฒนาการ

ทองเทยว ใหมคณคาและความหมายมากกวาการทองเทยวกระแสหลกทเปนทนยมในยคปจจบน

ทกภาคสวน ทเกยวของกบการพฒนาการทองเทยวจะตองมจตสานกใหม จตสานกทเรยกวา การ

พฒนาการทองเทยวแบบพอเพยงและเชอมโยงบรบทของการพฒนาใหครอบคลมหลากหลายมต

บนพนฐานของสงคมไทย และสงคมโลก ทนบวนยงมความสลบซบซอนสงขนเรอยๆ ซงสเมธ

ตนตเวชกล (2549) ไดนาเสนอรปแบบของการพฒนาทนาไปสการพฒนาความยงยนอยางแทจรง

ของ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชฯ โดยพระองคทรงยดหลก ดงน (สเมธ ตนตเวชกล,

2549 )

1. การพฒนาตองตงอยบนพนฐานเดมของสงคมไทย ดงกระแสพระราชดารส ความวา

การจะพฒนาทกสงทกอยางใหเจรญขนนน จะตองสรางขนจากพนฐานเดมทมอยกอนทงสนถาพนฐาน

ไมดหรอคลอนแคลนบกพรองแลวทจะเพมเตมเสรมตอใหเจรญดขนไปอกนน ยากนก ทจะทาได

จงควรเขาใจใหแจงชดวา นอกจากจะมงสรางความเจรญแลว ยงจะตองพยายามรกษาพนฐานให

มนคงไมบกพรองพรอมๆ กนดวย

46

2. การพฒนาตองตงอยบนหลกของภมสงคม พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรง

ยดถอสภาพความเปนจรงของภมประเทศและสงคมวทยาเกยวกบประชาชนในพนทพฒนาเปนหลก

ทรงเนนวาการพฒนาอะไรหรอจะทาการอะไรนนขอใหยดหลกสาคญ คอ ใหสอดคลองกบ

ภมสงคม สงแรก ภม เปนลกษณะของภมประเทศ ซงสภาพแวดลอม ลกษณะธรรมชาตทอยรอบๆ

ตวเรา และคาวา สงคม โดยจะตองคานงถงสงคมของคนในพนทนน เพราะคนในสงคมหนง

จะตดสนใจไปตามว ฒนธรรมคานยมทางสงคม สงแวดลอม ประเพณ การอบรมทบมฝงมา

เพราะฉะนนในการพฒนาใหคานงถง สองสงนตลอดเวลา อยาไปเปลยนแปลงแปรสภาพหรอทาให

ความเปนมนษยหรอภมประเทศตรงนนเสยไป

3. ทรงยดหลกผลประโยชนของประชาชนและการไดรบการยอมรบ ทรงเนน

เรองการ มสวนรวมของประชาชนเปนหลก ดงนนในการจดทาโครงการ จงมขนตอนสาคญทเรยกวา

ประชาพจารณ ไดแก

2.1 เนนกระบวนการประชาพจารณตงแตกอนเรมโครงการ

2.2 การแกไขปญหา เนนการรอมชอมในการเจรจาตอรอง

2.3 ยดหลกประชาชนทกคนตองไดรบประโยชนจากโครงการสาธารณะและคน

สวนใหญตองดแลชวยเหลอคนสวนนอย

4. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง : ทศทางใหมของการพฒนาการทองเทยวอยาง

ยงยน

ปจจบนนการทองเทยวไดเขามามบทบาทภายในชมชนเพมมากขน เนองจาก

กระแส การทองเทยวในแบบเดมๆ จากนกทองเทยวกลมใหญ (Mass Tourism) นนถกการเขามา

แทนทดวยนกทองเทยวแบบเฉพาะกลม (Niche Market) ทเนนการทองเทยวเฉพาะกลมมากขนทา

ใหการทองเทยวในรปแบบใหมๆ ไดรบความสนใจ เกดเปนการทองเทยวโดยชมชนซงมการจดการ

โดยชมชน ในการดแลการทองเทยวของตนเอง ดแลทรพยากร และผลประโยชนรวมกนภายใน

ชมชนเมอมรายไดและผลประโยชนทาใหมขอสงสยถงวถชวตและความเปนอยของคนในชมชน

ทเปลยนไป

แตถาหากไดมการจดการทดแลวจะเหนไดวาการจดการทองเทยวภายใตฐานขอมล

ทไดจาก การวจยนนเปนอกกระบวนการหนงททาใหชมชนไดเรยนร และเขาใจตนเองถงศกยภาพ

ภายในชมชนของตนไมวาจะเปนในดานของทรพยากร วถชวตวฒนธรรม ความเปนอย ตลอดจน

ขนบธรรมเนยมประเพณและภมปญญาทสบทอดตอๆ กนมาหลายชวอายคนเกดเปนความภาคภมใจ

ความรกและหวงแหนทรพยากรชมชนกระบวนการจดการทถกตองทาใหชมชนไดทราบถงวธการ

ในการใชประโยชนทรพยากรและการตอบแทนคนกลบสสงทเคาไดใชประโยชนความพอดทจะ

47

นาไปสความยงยนนอกจากนการทองเทยวยงนามาซงรายไดและการหมนเวยนของเศรษฐกจภายใน

ชมชน

แนวทางของเศรษฐกจพอเพยงตามกระแสพระราชดารสในพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวนนยงคงเปนแนวทางทใชยดถอปฏบตไดดในทกสงคม ดงเชนชาวชมชนบานแมกาปอง

ทมการจดการทองเทยวภายในชมชนมานานกวา 9 ปแมวาในวนนกระแสโลกาภวตนจะถาโถมเขา

มาแตชมชนของทนกพรอมทจะตงรบกบความเปลยนแปลงทเกดขนโดยเรมทจะกลบมามองตวตน

ของตนความเปลยนแปลงทเกดขนตงแตการทองเทยวไดนามาซงรายได และการลงทนภายในชมชน

รายรบและรายจายทขาดความสมดลรวมไปถงคาใชจายตางๆ ทถกผนออกจากชมชนในรปแบบตางๆ

เพอนาเอาขอมลทไดนนมาหาแนวทางในการแกไขปญหาดงกลาว ทดลองและตรวจสอบผลสาเรจ

จากวธทรวมกนคดรวมกนแกปญหาอนจะนามาซงแนวทางทจะสามารถยดถอเปนวธปฏบตของ

ชมชนเองเพอพฒนาเศรษฐกจภายในชมชนสวธพอเพยง (นรนทร สงขรกษา, 2555: 227-228)

จงเหนไดวา เศรษฐกจพอเพยงสามามรถนามาประยกตไดตงแตบคคล ครอบครว

ชมชน สงคมและประเทศ ทกอาชพไดแกอาชพเกษตรกรรม นกธรกจ นกการเมอง เจาหนาทของรฐ

คร อาจารย คนทกวยทกศาสนา และกอใหเกดความผาสก ความสงบสขทงบคคล ครอบครวชมชน

และประเทศชาต ดวยการปฏบตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง ประกอบดวยหลก 3 หวง ไดแก

ความพอประมาณ ความมเหตผล และภมคมกนเทาทนกบการเปลยนแปลง และ 2 เงอนไข คอ

ความร และคณธรรม ดงนนเศรษฐกจพอเพยงจงเปนรากฐานของชวต เปนรากฐานของความมนคง

ของแผนดน เปรยบเสมอนเสาเขมทตอกรองรบบานเมองของอาคารเอาไว และกอใหเกดความอย

เยนเปนสขของชมชน โรงเรยนและสงคมไดอยางแทจรง ดงนนในการทองเทยวจงสามารถนาหลก

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชเปนแนวทางปฏบต เพอเปนตนแบบ ในการพฒนาทย งยนของชมชน

6. แนวคดเกยวกบการปฏบตทด

การปฏบตทด เปนวธการทางานทดในเรองนนๆ ซงอาจจะเปนระบบการบรหาร เทคนค

วธการตางๆ ททาใหงานบรรลเปาหมายระดบสงสด การปฏบตทดเรมตนจากวงการแพทย เปน

วธการปฏบตงานทด ไมวาจะนาไปปฏบตทไหนอยางไร ซงผลงานทปฏบตนนไดนาไปสผลสาเรจ

หนวยงานจาเปนตองมการแลกเปลยนวธการปฏบตงานทดกบหนวยงานยอยและมการแลกเปลยน

ระหวางหนวยงานตางๆ ซงเปนองคความรหรอบทเรยนประสบการณทเกดจากการลงมอทาหรอ

การปฏบตจรง สรางการยอมรบและกาหนดเปนมาตรฐานในการทางานได ถาใครนาวธการหรอวธ

ปฏบตดงกลาวไปใชกไมกระทบกบคณภาพของงาน การนาเสนอการปฏบตทด จงเปนการนาเสนอ

วธการปฏบตงานทผนาเสนอคดวาดของตนตอผอน

48

6.1 ความหมายของการปฏบตทด

ในปจจบน คาวา การปฏบตทด เปนคาทใชกนอยางกวางขวางแพรหลาย ดงน

กรมการพฒนาชมชน (2549: 2-3) ไดกลาวถง การปฏบตทด เปนการปฏบตหรอ

กระบวนงานในการทาบางสงบางอยางใหสาเรจและการทางานทเปนระบบซาๆ แบบเดยวกนจน

เกดความชานาญ สรางเสรมประสบการณเพมพนขนจนถงระดบ เชยวชาญจนกลายเปนวชาชพ เชน

นกกฎหมาย แพทย นกการเงน และการจดการ เปนตน

สถาบนเพมผลผลตแหงชาต (2545: 10-12) ไดกลาวถง คาวา “ด (Good)” ของคาวา

“การปฏบตทด” นเปนคาทใหความหมายในเชงเทยบเคยง คอ ขนอยกบสถานการณและเปาหมาย

เปนหลก คาวา “ด” อาจจะไมไดหมายถง ดทสดจรงๆ ขององคกรทงหมด แตอาจจะเฉพาะสาหรบ

องคกรใดองคกรหนงเทานน เพราะแตละองคกรมวฒนธรรม วสยทศน สภาพธรกจและปจจย

ภายในขององคกรทแตกตางกนไป ดงนนการปฏบตทด จงไมไดจากดอยเพยงเรองๆ เดยว หรอ

กระบวนการใดกระบวนการหนงเพยงอยางเดยว แตขนอยกบสงทดทแตละองคกรมองหา

วรภทร ภเจรญ (2545: 99-102) ไดใหความหมายของ14การปฏบตทด14โดยสรปไดวา 14

การปฏบตทด14เปนสวนหนงของการเทยบเคยง (Benchmark) ซงหมายถงการทางานทดดานใดดาน

หนง ในชวงระยะเวลาใดเวลาหนง

วระพจน ลอประสทธกล (2545: 27-28) ไดใหความหมายของ14การปฏบตทด14โดย

สรปไดวา 14การปฏบตทด14ขององคกรหนงไมจาเปนตองเหมาะสมกบองคกรอนเสมอไป สามารถ

เปลยนแปลงไดตามเวลา สภาพแวดลอมและเงอนไขทเปลยนแปลงไป ไมจาเปนตองเปนของใหม

เมอปฏบตแลวควรเกดประสทธภาพทวดไดเปนรปธรรมหรอนามธรรม ตองมลกษณะทเปนระบบ

และอธบายถงเหตผลไดอยางชดเจน และ14การปฏบตทด14เปนวธการหรอแนวทางปฏบตททาใหองคกร

หรอหนวยงานทงของภาครฐและเอกชนประสบความสาเรจ บรรลตามจดมงหมายอยางมประสทธผล

และประสทธภาพ ทงน 1 4การปฏบตทเปนเลศ1 4ของแตละองคกรอาจมความเหมอนหรอแตกตางกน

ขนอยกบวตถประสงค วสยทศน บรบทและภาระงานขององคกรนนๆ

บรชย ศรมหาสาคร (2547: 1-2) ไดใหความหมายของ14การปฏบตทด14ไววา 14การปฏบตท

ด1 4เปนวธปฏบตในการทาสงใดสงหนงใหสาเรจซงเปนผลมาจากการนาความรไปปฏบตจรง แลว

สรปความรและประสบการณนนเปนแนวปฏบตทดทสดของตนเอง ดงนน 1 4การปฏบตทด1 4จงเปน

บทสรปของวธปฏบตทเปนความรในตวคน (Tacit Knowledge) ซงเผยแพรเปนความรทปรากฏให

เหนชดแจง (Explicit Knowledge) เพอใหผอนไดทดลองนาไปปฏบต

ทรสชา (Trischa Baker, 2002: 4) ไดใหความหมายของ14การปฏบตทด14ไววา 14

การปฏบตทด14เปนวธการรวมมอของผปฏบตงานภายใตกจกรรมทปฏบตทกกจกรรม เปนกระบวนการ

49

นากจกรรมเหลานนไปสความสาเรจ ซงตวขบเคลอนทเปนแนวปฏบต ท ด ทจะนากจกรรมไปส

ความสาเรจนนๆ ประกอบดวย ภาวะผนา การวางแผน ความสมพนธของบคคลโดยเนนผลผลตและ

การบรหารจดการรวมทงการใชเทยบเคยงการปฏบตทดเพอเชอมโยงสความสาเรจทมผลผลตและ

ผลกระทบทมคณภาพ ซงมความยดหยน มการบรหารจดการทด ใชเวลานอยทสด

นอกจากนจะเหนไดวาในเอกสารทางวชาการหรอเอกสารเผยแพรมผเขยนหลายๆ

คนไดใชคาภาษาองกฤษตรงตวและแปลความตามศพท คอ การปฏบตทดทสด หรอการปฏบตงาน

ทด (ฉนทนา วรยเวชกล, 2549: 55-57)

สรปการปฏบตทด หมายถง วธการปฏบตทดทสด ซงเปนวธทางานทมทงประสทธภาพ

และประสทธผล และสามารถนามากาหนดเปนมาตรฐานได ซงหากมผใดนาวธการดงกลาวไป

ปฏบตกจะสงผลตอประสทธภาพและประสทธผลของงาน

6.2 องคประกอบของการปฏบตทด

12 องคประกอบของการปฏบตทดทองคกรตางๆ นยมนามาปรบประยกตใชจะมความ

เหมอนและแตกตางกนตามวตถประสงคและพนธกจทองคกรตางๆ ไดกาหนดไวและเกยวของ ดง

ตวอยางของวธการปฏบตทดในการพฒนาคณภาพสถานศกษา มองคประกอบ12 (สถาบนเพมผลผลต

แหงชาต, 2545: 19) ดงน

1. วธปฏบตนนดาเนนการบรรลผลไดสอดคลองกบความคาดหวงของชมชนหรอ

ผปกครองทมตอสถานศกษา หรอเปนวธปฏบตทสรางความพงพอใจใหกบทกคนในสถานศกษาได

2. วธปฏบตนนผานกระบวนการนาไปใชอยางเปนวงจร จนเหนผลอยางชดเจนวา

ทาใหเกดคณภาพสงขนอยางตอเนอง หรอกลาวอกอยางหนงคอ วธปฏบตนนมกระบวนการ PDCA

จนเหนแนวโนมของตวชวดความสาเรจทดขน

3. สามารถบอกเลาถงวธปฏบตนนไดวา “ทาอะไร” (what) “ทาอยางไร” (how) และ

“ทาไมจงทา หรอ ทาไมจงไมทา” (why)

4. ผลลพธจากวธปฏบตนน เปนไปตามองคประกอบ ขอกาหนดของการพฒนา

คณภาพเชงระบบ

5. วธปฏบตนน สามารถระบไดวา เกดจากปจจยสาคญทชดเจน และปจจยนนกอใหเกด

การปฏบตทตอเนองและยงยน

6. วธปฏบตนนใชกระบวนการจดการความร (KM) เชน การเลาเรอง (Storytelling)

ในการถอดบทเรยนจากการดาเนนการ

50

6.3 เหตผลสาคญททาใหมการคนหาการปฏบตทด

เหตผลสาคญททาใหมการคนหาการปฏบตทด มเหตผลหลก ๆ ทสาคญ 4 ประการ

ดวยกน ไดแก (กรมการพฒนาชมชน, 2549: 2)

1. ตองการตวอยางหรอตนแบบทดเกยวกบแนวทางหรอวธการปฏบตทดในเรองนนๆ

2. ตองการใหเกดการปรบปรงและพฒนางานใหเกดประสทธภาพ ประสทธผลของ

งาน

3. ตองการใหคนในองคกรเกดการเรยนรจากบทเรยน ประสบการณทดทควร

เรยนรรวมกน

4. มงเนนหาคาตอบถงวธการสรางการปฏบตทด วาคออยางไร อะไรอยเบองหลง

ความสาเรจ บางครงผลสาเรจของกระบวนการมใชสงทมองเหนไดในกระบวนการนน แตอาจม

ปจจยอนเขามาเกอกลใหการดาเนนงานสาเรจ เชน วฒนธรรมองคการ ภาวะผนา เปนตน

6.4 ความสมพนธของ Benchmark, Benchmarking และ Best Practices

สถาบนเพมผลผลตแหงชาต (2545: 11-12) ไดอธบายถงความสมพนธของ Benchmark,

Benchmarking และ Good Practices แสดงความสมพนธไดดงแผนภมท 4 คอ

แผนภมท 4 ความสมพนธของ Benchmark, Benchmarking และ Good Practices

จากแผนภมท 4 แสดงความสมพนธของ Benchmark, Benchmarking และ Good

Practices สามารถอธบายไดวา Benchmarking คอ วธการในการวดและเปรยบเทยบผลตภณฑ บรการ

และวธปฏบตกบองคกรทสามารถทาไดดกวา เพอนาผลของการเปรยบเทยบมาใชในการปรบปรง

องคกรของตนเอง เพอมงสการปฏบตทดในธรกจ สวน Benchmark คอ ผลการปฏบตหรอสมรรถนะ

ของผททาไดดทสด ในขณะท Good Practices จะหมายถง วธการปฏบตททาใหองคกรประสบ

Good Practices

Benchmark

Benchmarking

51

ความสาเรจหรออาจกลาวไดวา คอการปฏบตททาใหองคกรสความสาเรจ โดยสามารถสรป

ความสมพนธของ Benchmark, Benchmarking และ Good Practices ไดวา เปนกระบวนการทา

Benchmarking ทนาไปสการคนหาผทเปน Benchmark หรอผทปฏบตไดดทสดวาเปนใคร และผท

เปน Benchmark จะสามารถตอบคาถามเราไดวา Good Practices หรอวธการปฏบตทดทสดทจะ

นาไปสความเปนเลศนนเขาทากนอยางไร

6.5 ประโยชนจากการคนหาการปฏบตทด

สาหรบประโยชนจากการคนหาการปฏบตทด (Good Practice) ทสาคญๆ มดงตอไปน

(กรมการพฒนาชมชน, 2549: 6)

1. มตวอยาง ตนแบบทเปนวธการหรอแนวปฏบตทดตอการปรบปรงและพฒนางาน

2. เพมประสทธภาพและประสทธผลของการทางาน

3. ลดเวลา ขนตอน คาใชจาย และอนๆ ในการปรบปรงและพฒนาการทางาน

4. มการสรางฐานขอมลทมประโยชนตอการเปรยบเทยบผลงานกบองคกรอนๆ

5. การนาเสนอผลงาน/วธการปฏบตงานทผนาเสนอคดวาดของตนตอผอน

6. สรางการเรยนรรวมกนของคนในองคกร

การคนหาการปฏบตทด (Good Practice) คอ การคนหาวธการหรอวธปฏบตทดทสด

ดงนนการทเราจะทราบไดวาสงไหนดทสด กระบวนการใดดทสด จาเปนอยางยงทจะตองทาการ

เปรยบเทยบหรอเทยบเคยงกบสงทดกวาทเราเปนอย ซงในภาษาองกฤษ เรยกวา Benchmarking ซง

จะทาใหสามารถคนหาจดแตกตางระหวางสงทดกบสงทไมดได การเทยบเคยงจงเปนการกระทา

เพอใหเกดการปรบปรงและพฒนางานหรอกระบวนการทกาลงทาอย ซงทาใหการคนหาการปฏบต

ทด (Good Practice) มความสมบรณมากยงขน (กรมการพฒนาชมชน, 2549: 3)

จากทกลาวมาจะเหนไดวาแนวคดการปฏบตทด เปนแนวคดในการศกษาการทองเทยว

โดยชมชน เพอศกษาวาชมชนบานหวเขาจน มการปฏบตทถอเปนผลสาเรจอยางไรบาง อะไรทอย

เบองหลงของความสาเรจ อนจะเปนตนแบบของการพฒนาการทองเทยวโดยชมชน สามารถนามา

ประยกตใชในการวจยครงน

7. ขอมลและบรบทของจงหวดราชบร

จงหวดราชบร เปนจงหวดใหญจงหวดหนงในภาคกลางดานตะวนตก มประวตศาสตร

ความเปนมาอนยาวนาน มสภาพภมประเทศทหลากหลายมากจงหวดหนงของประเทศไทย มประชากร

ทมคณภาพ มผลตภณฑมวลรวมของจงหวด (GPP) สงเปนอนดบท 14 ของประเทศ และมสถานท

52

ทองเทยวมากมายทงดานประวตศาสตร วฒนธรรม และธรรมชาตอนสวยงาม ราชบรจงเปนจงหวด

ทนาสนใจจงหวดหนง (ศาลากลางจงหวดราชบร, 2555)

ภาพท 1 แสดงแผนททองเทยวจงหวดราชบร

ชมชนบานหวเขาจน

53

7.1ขอมลและบรบทของจงหวดราชบร

ประวตความเปนมา

จงหวดราชบรในปจจบน จากหลกฐานทางโบราณคดทไดคนพบทาใหเชอไดวาม

ผคนตงถนฐานอยมาตงแตยคหนกลาง อายประมาณ 10,000 ปมาแลว จนถงยคหนใหม แตหลกฐาน

เกยวกบการสรางบานเปนเมองนน ไดปรากฏหลกฐานแนชดในสมยทวารวด หลงจากทคนพบ

เมองโบราณสมย ทวารวดทตาบลคบว อาเภอเมองราชบร ซงสนนษฐานวาตงเปนเมองขนใน

พทธศตวรรษท 12 – 13 และสนนษฐานวาในพทธศตวรรษท 15–17 น เมองราชบร บรเวณฝงขวา

ของแมน าแมกลอง ณ ทตงเมองปจจบนไดปรากฏหลกฐานการตงเมองขนอกแหงหนง จากชมชน

ทาเรอสนคาสาเภาจากตางประเทศ ถงปจจบนโดยมพระปรางควดมหาธาตวรวหาร เปนประธานอย

กลางเมอง และคงความเปนเมองราชบรตลอดมาจนถงปจจบน ในสมยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช

และพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ไดยกกองทพมารบศกพมา ในเขตจงหวด

ราชบรหลายครง ตอมา พ.ศ. 2360 ในสมยพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลยไดโปรดเกลาฯ

ใหสรางกาแพงเมองใหมทางฝงซายของแมน าแมกลองอนเปนทตงกรมการทหารชางในปจจบนดวย

เหตผลในการรบศกพมา โดยเปนการยายเฉพาะททาการของทางราชการเทานน แตประชาชนยง

ตงอาคารบานเรอนอยทเดมทางฝงขวาของแมน าแมกลองตลอดมาจนถงปจจบน ครนถงสมย

พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวใน พ.ศ. 2437 ไดทรงเปลยนการปกครองสวนภมภาค

โดยรวมหวเมองตาง ๆ ทอยใกลชด ตงขนเปนมณฑล และไดรวมเมองราชบร เมองกาญจนบร เมอง

สมทรสงคราม เมองเพชรบร เมองปราณบร เมองประจวบครขนธรวม 6 เมอง ตงขนเปนมณฑล

ราชบร ตงศาลาวาการมณฑล ณ เมองราชบร ทางฝงขวาของแมน า แมกลอง (ปจจบนคออาคาร

พพธภณฑสถานแหงชาตราชบร) ตอมาใน พ.ศ. 2440 ไดยายทบญชาการเมองราชบรจากฝงซาย

กลบมาตงรวมอยแหงเดยวกบศาลาวาการมณฑลราชบร กระทงถง พ.ศ. 2476 ไดมการยกเลกการ

ปกครองแบบมณฑลเทศาภบาลทงหมด มณฑลราชบรจงถกยกเลกและคงฐานะเปนจงหวดราชบร

ถงปจจบน

ทตงและขนาด

จงหวดราชบร ตงอยในภาคกลาง ทางทศตะวนตกของประเทศไทย ประมาณ เสนรงท

13 องศา 10 ลปดาเหนอ กบเสนแวงท 99 องศา 10 ลปดาตะวนออก อยหางจากกรงเทพฯ ตามทาง

หลวงแผนดนหมายเลขท 4 ประมาณ 100 กโลเมตร มพนททงหมด 5,196,462 ตารางกโลเมตร หรอ

3,247,789 ไร

54

อาณาเขต

ทศเหนอ ตดตอกบจงหวดกาญจนบร

ทศใต ตดตอกบจงหวดเพชรบร

ทศตะวนออก ตดตอกบจงหวดนครปฐม และจงหวดสมทรสาคร

ทศตะวนตก ตดตอกบประเทศพมา มแนวชายแดน ยาวประมาณ 73 กม.

สภาพภมประเทศ

สภาพพนทแบงได 3 ลกษณะ คอ

1. พนทราบสง ไดแก บรเวณชายแดนทตดตอกบประเทศพมา มเทอกเขาตะนาวศรและ

ภเขานอยใหญสลบซบซอนในเขตพนทอาเภอสวนผง จอมบง ปากทอ และกง อาเภอบานคา

2. พนทราบลม ไดแก บรเวณพนทราบลมแมน าแมกลอง มความอดมสมบรณเหมาะสม

กบการเพาะปลกหรอประกอบอาชพเกษตรกรรม ในเขตพนทอาเภอเมองราชบร โพธารามและ

บานโปง

3. พนทราบตา ไดแก บรเวณตอนปลายของแมน าแมกลอง คลองดาเนนสะดวกและ

แมน าจงหวดสมทรสงคราม ในเขตพนทอาเภอบางแพ วดเพลงและดาเนนสะดวกซงมคคลอง

เชอมโยงถงกนกวา 200 สาย

สภาพภมอากาศ

จงหวดราชบร ตงอยในเขตทไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนตกเฉยงใต แตเนองจากม

เทอกเขาตะนาวศรกนอย จงทาใหไดรบลมมรสมจากอนเดยไมเตมท โดยเฉพาะอาเภอตดตอกบ

เทอกเขาตะนาวศร ไดแก อาเภอสวนผง จอมบง ปากทอ และกงอาเภอบานคา ทาใหมปรมาณฝนตกนอย

ฝนสวนใหญจะถกพดเลยไปตกในแถบลมแมน าแมกลองแมน าแควนอยและแมน าแควใหญในจงหวด

กาญจนบร โดยจะมปรมาณฝนตกหนกในชวงเดอนมถนายน และเดอนกรกฎาคม สาหรบปรมาณ

น าฝนทตกเฉลยในรอบ 5 ป (2540-2544) มปรมาณน าฝนมากทสดวดได 1,397.4 ม. สวนอณหภม

โดยทวไปของจงหวดราชบรไมรอน และไมหนาวนก โดยในป 2545 มอณหภมอยระหวาง 19.8-

37.2 องศาเซลเซยส

เขตการปกครอง

จงหวดราชบรแบงการปกครองออกเปนการปกครองสวนภมภาค และการปกครองสวน

ทองถนดงน

การปกครองสวนภมภาค แบงการปกครองออกเปน 9 อาเภอ 1 กงอาเภอ ไดแก อาเภอ

เมองราชบร อาเภอโพธาราม อาเภอบานโปง อาเภอดาเนนสะดวก อาเภอบางแพ อาเภอวดเพลง

อาเภอปากทอ อาเภอจอมบง อาเภอสวนผง และกงอาเภอบานคา 104 ตาบล 963 หมบาน

55

การปกครองสวนทองถน แบงการปกครองออกเปน 1 องคการบรหารสวนจงหวด

3 เทศบาลเมอง 20 เทศบาลตาบล และ 93 องคการบรหารสวนตาบล จานวนประชากรทงสน

830,275 คน เปนชาย 408,255 คน และเปนหญง 422,020 คน

คาขวญจงหวดราชบร

“คนสวยโพธาราม คนงามบานโปง เมองโองม งกร วดขนอนหนงใหญ ตนใจ

ถางาม ตลาดนาดาเนน เพลนคางคาวรอยลาน ยานยสกปลาด”

สภาพทางเศรษฐกจ

สภาพทางเศรษฐกจ จงหวดราชบร มมลคาผลตภณฑมวลรวมจงหวด (GPP) ใน

ป 2546 รวม 76,066 ลานบาท รายไดเฉลยตอหวจดอยในเกณฑสงคอ 93,218 บาทตอคน/ป จงม

พนฐานทางเศรษฐกจคอนขางด มจานวนสถานประกอบการรวมท งสน มจานวนโรงงาน

อตสาหกรรม จานวน 1,065 โรงงาน จานวนเงนลงทน 78,304,084,052 บาท โดยสวนใหญจะ

เปนโรงงานอตสาหกรรมขนาดเลก 816 โรงงาน (เงนลงทนตากวา 10 ลานบาท) คดเปน

รอยละ 76.62 โรงงานอตสาหกรรมขนาดกลาง 204 โรงงาน (เงนลงทนระหวาง 10 – 100 ลานบาท) คด

เปนรอยละ 19.15 และโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญ 45 โรงงาน (เงนลงทนมากกวา 100 ลาน

บาท) คดเปนรอยละ 4.23 จานวนแรงงาน 69,655 คน เปนพนทเพอการเกษตรกรรม

ประมาณ 1,432,000 ไร จานวน 74,867 ครวเรอน คดเปนรอยละ 44.10 พนทปา

ประมาณ 1,328,700 ไร คดเปนรอยละ 40.90 ของพนททงหมดของจงหวดและพนทอนๆ ไดแก ท

อยอาศยและพนทสาธารณะ อตสาหกรรม และทราชพสดประมาณ 447,900 ไร คดเปน รอยละ

13.79 พชเศรษฐกจทสาคญ 5 อนดบ ไดแก องน มะมวง สมโอ มนสาปะหลง ออย ปศสตวทสาคญ

คอ สกร ไก เปด โคเนอและโคนม และการเพาะเลยงสตวน าจดประเภท กงกามกราม กงขาว

อตสาหกรรมทสาค ญและมชอเสยงของจงหวด คอ อตสาหกรรมเครองเคลอบดนเผา การทอผา

อตสาหกรรมอาหาร การประกอบตวถงรถยนตโดยสาร รถบรรทก และอตสาหกรรมผลตกระดาษ

ดานการศกษามโรงเรยนปวช. /ปวส. /อาชวศกษา 13 แหง มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง 1 แหง

และโรงเรยนสงกดเขตพนทการศกษา เขต 1 จานวน 216 โรงเรยน ดานสถานพยาบาล จานวน 42

แหง แยกเปนสถานพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข 11 แหง2,279 เตยงสถานพยาบาลสงกด

กระทรวงกลาโหม 1 แหง 60 เตยง สถานพยาบาลของเอกชน 9 แหง

จงหวดราชบร จงเปนจงหวดทมศกยภาพในการพฒนาสงท งทางดานเกษตรกรรม

เกษตรกรรมแปรรป อตสาหกรรมการเกษตร อตสาหกรรมทวไปทงขนาดใหญ ขนาดกลาง ขนาด

เลก ความสงคาของสนคาภมปญญาทองถน ประชากรมคณภาพ สภาพสงคมมความมนคงสงบสข

ทองถนมประเพณวฒนธรรมทหลากหลาย พรอมโบราณสถานมากมาย ตลอดจนมทรพยากรธรรมชาตท

56

อดมสมบรณทงเทอกเขา น าตก ลมน า ลาธารหวยหนองคลองบง ทาใหจงหวดราชบรมผลตภณฑ

มวลรวมของจงหวดสงเปนอนดบตนๆ ของประเทศ

7.2 บรบทและขอมลของชมชนบานเขาหวจน จงหวดราชบร

7.2.1 ขอมลทวไป

บานหวเขาจน เปนนามเรยกขานถนทอยอ าศยของก ลมชนชาตพน ธหนง

เรยกวา “ไทยทรงดา” ไดอพยพยายถนฐานมาจากดนแดนทหางไกลไดตงหลกปกฐาน ณ บรเวณ

ใกลภเขา ตอมาไดเกดโรคฝดาษระบาดทาใหผคนลมปวยและเสยชวตจานวนมาก แตมผนาสาม

ทานกยงยนยนทจะอาศยอยในดนนตอ คอ ปสอง กลนสคนธ ปวอง มหาพล และปแสน กนกร และ

ไดตงชอชมชนนวา “บานหวเขาจน” ซงไดมการเลาสบตอกนมาวา บานเขาหวจนในอดตจะมทะเล

ลอมรอบและไดมพอคาชาวจนนาเรอสาเภามาซอขายและแลกเปลยนสนคาบรเวณน แตไดเกด

อบตเหตเรอสาเภาแตกหวเรอมาตดอยกบภเขา จงเรยกวา หวเขาจน ตอมาไดใชเปนชอหมบานวา

“บานหวเขาจน” มาจนถงปจจบน (องคการบรหารสวนตาบลหวยยางโทน, 2555)

ชมชนบานหวเขาจน ตาบลหวยยางโทน อาเภอปากทอง จงหวดราชบร เปน

ชมชนหนงทนาสนใจ

7.2.2 สภาพทางภมศาสตร

ทศเหนอ จดหมท 2,5 ตาบลดอนทราย อาเภอปากทอ

ทศใตจดบานเนนรก หมท 5 ตาบลหนองชมพลเหนอ อาเภอเขายอย จงหวด

เพชรบร

ทศตะวนออก จดบานมณลอย หมท 7 ตาบลวงมะนาว อาเภอปากทอง

ทศตะวนตก จดบานหนองลงกา หมท 3 ตาบลหวยยางโทน อาเภอปากทอ

7.2.3 คาขวญของชมชน

เปดประตสโลกกวางทางวฒนธรรม ดวยสโลแกนทวา “ 5 ไหไทยทรงดา

เลศลา ผาทอ โอละหนอราแคน ดนแดนความพอเพยง”

7.2.4 ประชากร ชมชนบานหวเขาจน มจานวน 152 ครอบครว ประชากรชาย 244

คน หญง 321 คน รวม 565 คน

ชมชนบานหวเขาจนไดมการพฒนาชมชนมาอยางตอเนอง เปนชมชนพฒนา

ตวอยางแบบกาวหนา มอตลกษณเปนชมชนไทยทรงดา ได (องคการบรหารสวนตาบลหวยยางโทน,

2555)

57

7.2.5 กลม/องคกรในชมชน

7.2.5.1 กจกรรมพฒนาสตร มสมาชก 46 คน

7.2.5.2 อาสาสมครสาธารณสขมลฐาน มสมาชก 11 คน

7.2.5.3 กองทนหมบานหวเขาจน มสมาชก 93 คน เงนกองทนทงสน

1,509,165.64 บาท

7.2.5.4 กลมออมทรพยเพอการผลตบานหวเขาจน มสมาชก 232 คน เงนกองทน

ทงสน 1,201,480.67 บาท

7.2.5.5 กลมอาชพสตรทอผาไทยทรงดาบานหวเขาจน มสมาชก 52 คน ม

เงนทนหมนเวยน 453,279.42 บาท

7.2.5.6 กองทนหมบาน มสมาชก 152 คน มเงนทน 152,329.23 บาท

7.2.5.7 กลมเกษตร มสมาชก 57 คน มเงนกองทน 26,050 บาท

7.2.5.8 กลมฌาปนกจสงเคราะห มเงนทน 9,916 บาท

7.2.5.9 กลมกองทนแมของแผนดน มสมาชก 152 คน มเงนทน 81,570.36 บาท

7.2.6 กจกรรมทชมชนรวมกนดาเนนการในดานการปองกน ปราบปรามยาเสพตด

และอบายมข

7.2.6.1 จดเวรยามเฝาระวงการแพรระบาด

7.2.6.2 สงเสรมสนบสนนใหเยาวชนเลนกฬา

7.2.6.3 วางกฎระเบยบของหมบาน

7.2.6.4 แบงคมหมบาน จานวน 6 คมบาน

7.2.6.5 หมบานปลอดยาเสพตด ไดรบกองทนแมของแผนดน

7.2.6.6 สนบสนนการจดระเบยบสงคม

7.2.6.7 จดตงชดรกษาความปลอดภยในหมบาน

7.2.7 ศนยการเรยนรวฒนธรรมไทยทรงดา

ศนยว ฒนธรรมไทยทรงดา ( เ ฮอนลาว) ซง เ ปนศนยทถายทอดวถทาง

วฒนธรรมของชนชาตทเรยกตนเองวา “ไทยทรงดา” และเปนศนยทอผาไทยทรงดาของกลมสตร

อาสาพฒนาซงสามารถเปนแหลงเรยนรทางภมปญญาทองถนไดเปนอยางด โดยมการตอนรบดวย

วถทางวฒนธรรมทองถนและการแสดงทางวฒนธรรมไทยทรงดา เชน สาธตการทอผา การแสดง

ตอนคอน ฟอนแคน แสดงพธกรรมตางๆ

58

7.2.8 ศนยการเรยนรดานเศรษฐกจพอเพยง

งานฐานการเรยนรเศรษฐกจพอเพยง 5 ฐานการเรยนร

คม 5 ไหกบอาหารพนถน

คมจกสานกบการสบสานภมปญญา

คมกอรางสรางใยไหมทอผา

คมเสนใยถกทอกอสรางทางฝนสมพนธวฒนธรรมอนดงาม

คมครวเรอนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ

นอกจากนชมชนบานหวเขาจนไดรบการพฒนาเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยง

อยเยน เปนสขตนแบบ

7.2.9 รางวลการพฒนาหมบาน/ชมน

รางวลชนะเลศประกวดตาสมตาลลา การทาพมมาลาจากผาไหมแหงเดยวใน

ประเทศไทย รางวลท 2 ประกวดหมบานอาสาพฒนาและปองกนตนเองในป 2527 รางวลชนะเลศ

ในป ประกวดหมบานอาสาพฒนาและปองกนตนเองในป 2528 กลมพฒนาไดรบโลประกาศเกยรตคณ

เพอแสดงหมบานชมชนเขมแขง โลรางวลประกาศเกยรตคณ เราไมถอยอกแลว จดทาเสอมอฮอม

คนสรางชาต จดทาบรรจภณฑทมยหอ “ราแคน” ผาทอไทยทรงดา ของผลตภณฑชมชนบานหวเขาจน

7.2.10 พธ ประเพณ ของไทยทรงดา

ชมชนบานหวเขาจนเปนสงคมของชาวไทยทรงดา สงคมทอาศยธรรมชาตม

วถชวตทเรยบงายสอดคลองกบธรรมชาต มการถายทอดวฒนธรรมสบตอกนมาเปนเวลาชานาน

และวฒนธรรม ทสบทอดกนมานนปจจบนย งคงมผลตอการดา เ นนชวตของชาวไทยทรงดา

บานหวเขาจนอยางมจางหาย ความเชอประเพณและพธกรรมของชาวไทยทรงดาสวนใหญจะม

ความผกพนอยกบความเชอในเรองผบรรพบรษและขวญเปนอนมาก เนองจากเชอวาผนนเปนเทวดา

เปนบรรพบรษทลวงลบไปแลวของครอบครวกลบมาใหความคมครองปกปองรกษาลกหลาน

ดวยเหตความเชอในเรองผเหลานนเองจงไดเกดเปนประเพณตางๆ และการยดถอปฏบตสบทอดตอ

กนเรอยมา ในสงคมไทยทรงดาบานหวเขาจนนนแตละครอบครวจะมการบชาผบรรพบรษเพอ

แสดงความกตญ�กตเวท ขณะเดยวกนกขอพรใหผบรรพบรษชวยค มครองปองกนสมาชก

ทกคนดวย (ภททยา ยมเรวตร, 2544: 40)

พธเสนเรอน คอพธเซนไหวผเรอนของชาวไทยทรงดา ผเรอนคอผบรรพบรษ

ทไดเชญมาไวบนเรอนและจะจดใหอย ณ มมหอง ๆ หนงโดยเฉพาะททางบาน ซงถอวาเปน

กลาโหมในบาน (ถนอม คงยมละมย, 2542: 313) พธเสนเรอนเปนประเพณทผคนในชมชน

บานหวเขาจนรจกกนเปนอยางดมากกวาพธกรรมและประเพณอน ๆ เพราะการทาพธเสนเรอน

59

บคคลในครอบครวเชอวาครอบครวจะอยเยนเปนสข เจรญกาวหนา ทามาคาขน หรอบางคนเชอวา

การจดทาพธเสนเรอน เพอใหตนเองหายเจบปวย โดยการทาการบนบานไวกบผเรอนเมอตนเองหาย

เจบปวยกทาการพธเสนเรอน

10.งานวจยทเกยวของ

ผวจยไดทบทวนงานวจยทเกยวของในประเทศและตางประเทศ อยางรอบดานเพอให

เหนภาพรวมของการทองเทยวโดยชมชนตามแนวทางปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงโดยแบงเปน

หมวดหมหลกๆ ไดแก งานวจยเกยวของกบศกยภาพและการจดการแหลงทองเทยว แนวทางการ

สงเสรมการทองเทยว การทองเทยวอน ๆ และเศรษฐกจพอเพยง ดงน

10.1 งานวจยในประเทศ

1. งานวจยเกยวของกบศกยภาพและการจดการแหลงทองเทยว

ดษณ ชาวนาและคณะ (2550: บทคดยอ) ไดวจ ย เ รอง รปแบบการจดการ

ทองเทยวโดยชมชนอยางย งยน ชมชนบานผาแตก ตาบลสบปง อาเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม เปน

การวจยและพฒนา โดยมวตถประสงคเพอศกษาสภาวการณดานการทองเทยวของหมบานผาแตก

และสถานการณการทองเทยวโดยชมชนของจงหวดเชยงใหม เพอรวบรวมองคความรภมปญญา

ทองถนและศกยภาพของชมชนในการกาหนดรปแบบการทองเทยวทเหมาะสมกบชมชน และเพอ

ศกษากระบวนการการจดการทองเทยวโดยชมชนบานผาแตก เครองมอทใชเปนการสมภาษณระดบ

ลกและการสนทนากลม ผลการวจยพบวา 1) ชาวบานมประสบการณเกยวของกบการทองเทยว

กอนการพฒนา ซงสถานการณการทองเทยวทผานมาไดเกดปญหาจากการจดการ เนองจากขาด

ความรและความเขาใจเรองการทองเทยวทถกตอง ตลอดจนขาดทกษะในการจดการและมเจตคตใน

เชงลบตอการทองเทยวททาใหขาดการมสวนรวมในการจดการ ผลกระทบทเกดขน ชมชนเปน

ผถกกระทา ทงจากนกทองเทยวทมองชมชนเปนของแปลก ขยะมลฝอยทนกทองเทยวนาเขามาหรอ

จากหนวยงานบางหนวยทเขามาเพอหวงผลงานเพยงนอยนดกตาม 2) ผลการดาเนนงาน พบวาการ

ทองเทยวโดยชมชนจะยงยนได ตองเปดโอกาสใหชมชนไดรวมมอกนจดการทรพยากรของตนเอง

ทมอยอยางจากดใหเกดประโยชนสงสด ตองคานงถงผลกระทบทจะเกดแกระบบนเวศและความสมพนธ

ทางสงคม วถชวตของคนในชมชนทงประโยชน การอนรกษ และฟนฟ ซงควรเปดโอกาสใหชมชน

ไดเขามามสวนรวมในการบรหารจดการทกขนตอน มการแบงปนผลประโยชนอยางทวถงและ

เปนธรรม แนวทางการจดกจกรรมทองเทยวตองสอดคลองกบศกยภาพของชมชนทงทางพนทและ

ทางสงคมของชมชน และ 3) การทองเทยวสามารถนามาใชเปนเครองมอในการพฒนาศกยภาพของ

60

ชมชนและคนในชมชนได โดยผานกระบวนการเรยนรและการพฒนาทกษะตางๆ ตามวธการท

กลาวถงขางตนคอยๆปลกฝง คอยๆ ซมซบตามกาลเวลา

สายชล พฤกษนนท (2550: บทคดยอ) ไดวจยเรองการพฒนารปแบบการ

ทองเทยว แบบยงยนโดยชมชนมสวนรวม : กรณศกษาบานปาขาวหลาม ตาบลกดชาง อาเภอแมแตง

จงหวดเชยงใหม โดยมวตถประสงคเพอศกษาและสรางรปแบบการทองเทยวอยางย งยน โดยการม

สวนรวมของชมชน ใชวธการวจยเชงคณภาพ ดวยการสอบถาม สงเกตแบบมสวนรวม สนทนากลม

และการบนทกภาพ ผลการวจยพบวา จดแขงของการทองเทยวของหมบาน คอ ความอดมสมบรณ

ของทรพยากรธรรมชาต ปาไม กลมชาตพนธกระเหรยง ความสวยงามของลาน าแมแตง และ

การลองแพตามแกงหนตางๆ ทมความตนเตนและสนกสนาน และเปนสงดงดดความสนใจ จาก

นกทองเทยวไดเปนอยางด ประกอบกบความเงยบสงบของหมบาน การคงอยของวถชวต แบบ

ดงเดมและความมไมตรจตของชาวบาน จดออน คอ การเปลยนแปลงวถชวตและวฒนธรรม

ประเพณบางอยาง เชน การแตงกาย การสรางบานเรอนททนสมย และสงอานวยความสะดวก

บางอยาง รวมถงการเปลยนแปลงการนบถอศาสนาจากความเชอดงเดมทเปนเอกลกษณเปนการนบถอ

ศาสนาครสต ประกอบกบการขาดความสามคคของชาวบาน ความไมกระตอรอรน ในการพฒนา

การทองเทยวและการขาดความรความเขาใจเกยวกบการพฒนาการทองเทยว โอกาส คอ ปจจบน

นกทองเทยวไดใหความสนใจการทองเทยวตามธรรมชาต ศกษาวถชวตและวฒนธรรมของชนเผา

รวมถงการทองเทยวแบบผจญภย มากยงขน ประกอบกบการขยายตวของการทองเทยวในจงหวด

เชยงใหมและภายในประเทศ รวมถงรฐบาลและหนวยงานทเกยวของมนโยบายสงเสรมการทองเทยว

อกดวย อปสรรค คอ ผประกอบการทองเทยว ไมสนบสนนใหเกดการมสวนรวม ของคนในชมชน

หนวยงานทเกยวของขาดความรความเขาใจในการพฒนาการทองเทยวรวมทง ขาดการประสาน

ความรวมมอระหวางหนวยงาน

เอกลกษณ ทองเสมยน (2550: บทคดยอ) ไดวจยเรอง การศกษากระบวนการม

สวนรวมของชมชน ในการจดการทองเทยวเชงนเวศ : กรณศกษาน าตกเกาโจน ตาบลสวนผง อาเภอ

สวนผง จงหวดราชบร โดยมวตถประสงคเพอศกษากระบวนการมสวนรวมของชมชนในการจดการ

การทองเทยวเชงนเวศทผานมา ควบคกบการศกษาภมหลง ความร ความเขาใจ ปญหาอปสรรคของ

ชมชนทอย ในพนท ใชวธการวจยทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ ผลการวจย พบวา การจดการ

ทองเทยวของน าตกเกาโจน เรมเมอประมาณ 7 ปทผานมา มองคประกอบดานการทองเทยว เชง

นเวศทง 4 ดาน ไดแก ดานพนท ดานการจดการ ดานกจกรรม และดานองคกร มชมชนเปนผจดการ

ทองเทยว ชมชนมความรความเขาใจเกยวกบการทองเทยวเชงนเวศอยในระดบมาก พบมปญหา

อปสรรคในการมสวนรวม 6 ดาน คอ 1) ชมชนคดวาการศกษาพนทควรเปนหนาทของหนวยงานอน

61

2) กลมผนาคดวา การวางแผนควรเปนหนาทของผนาเทานน 3) ชมชนไมเคยทาการตดตามและ

ประเมนผลมากอน 4) ขาดกรรมการทมาจากผมสวนไดสวนเสย 5) ขาดความรวมมอ 6) เกดความ

ขดแยงภายในและในดานการมสวนรวมทผานมาของชมชนนน กลมของคณะกรรมการหมบานทม

สวนรวม 3 ดาน คอ ดานการวางแผน ดานการพฒนาพนท และดานการรบผลประโยชน สวนกลม

ของผมสวนไดสวนเ สยม สวนรวมดวยกน 2 ดาน คอ ดานการพฒนาพนท และดานการ

รบผลประโยชน

สาหรบแนวทางการมสวนรวมทชมชนตองการ คอ การมสวนรวมในการ

วางแผน การมสวนรวมในการพฒนา การมสวนรวมในการรบผลประโยชน การมสวนรวมในการ

ตดตาม และประเมนผล การมสวนรวมกบหนวยงานตางๆมากขน ตองการมกฎเกณฑเพอเปนหลก

ในการทางาน และแนวทางการมสวนรวมของชมชนทนาเสนอมดวยกน 8 ขอ คอ 1) ชมชนควรม

สวนรวมในการศกษาพนท 2) ควรมสวนรวมในการวางแผนมากขน 3) เพมกจกรรมเชงนเวศ

4) ผมสวนรบผลประโยชนควรมมากขน 5) ควรมการตดตามและประเมนผลการจดการทองเทยว

6) ควรมสวนรวมทกดานกบหนวยงานทเขามา 7) ควรมกรรมการทมาจากชาวบานกลมอนๆ และ

8) ควรทาความเขาใจรวมกนเพอสรางความรวมมอในชมชน

วไลลกษณ กตบตร (2550: บทคดยอ) ไดวจยเรอง การวจยและพฒนาชมชนไท

ลอ อาเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม ดานการทองเทยวเชงวฒนธรรมโดยมวตถประสงคเพอ 1)

ศกษาศกยภาพของชมชนไทลอ และหาแนวทางพฒนาระบบการจดการทองเทยวเชงวฒนธรรมของ

ชมชนไทลอ 2) เชอมโยงกจกรรมการทองเทยวกบสถานททองเทยวของเทศบาลตาบลดอยสะเกด

และสถานททองเทยวของเทศบาลตาบลลวงเหนอ การดาเนนงานวจยครงนเปนการวจยเชงปฏบตการ

แบบมสวนรวม (Participatory Action Research : PAR) เครองมอทใชเปนการสมภาษณระดบลก

และการสนทนากลม ผลการวจยพบวา 1) แหลงทองเทยวของชมชนไทลอ มศกยภาพสง มสงดงดดใจ

ทงธรรมชาต ภมอากาศ สถานทประวตศาสตร โบราณวตถ สถานทศกดสทธ วถชวต ศลปวฒนธรรม

ประเพณ มสงอานวย ความสะดวกและการเขาถงไดสะดวก 2) ศกยภาพของชมชนไทลอในการ

บรหารจดการการทองเทยวอยในระดบปานกลาง ผนาชมชน ตวแทนชมชนและสมาชกชมชนตางม

จตสานกรวมกน มการเรยนรรวมกน มการรวมมอกนในกจกรรมตางๆ มสวนรวมในการตดสนใจ

มการวางแผนปฏบตงาน มการวเคราะห ควบคม แกไขปญหา แตขาดความรความเขาใจเกยวกบ

บทบาทหนาทและการบรหารจดการการทองเทยว และขาดงบประมาณสนบสนน 3) ดาน

การเชอมโยงกจกรรมการทองเทยวกบสถานททองเทยวของเทศบาลตาบลดอยสะเกด และสถานท

ทองเทยวของเทศบาลตาบลลวงเหนอ โดยการประชาสมพนธทงทางเอกสาร การลงใน Website

ของเทศบาลตาบลดอยสะเกด งานประเพณสงกรานต และงานประเพณยเปง 4) หลงการพฒนา โดย

62

การจดศกษาดงานการบรหารจดการทองเทยวทบาน เมองปอน อาเภอขนยวม จงหวดแมฮองสอน

เมองหลวงน าทา ประเทศลาว และทสบสองปนนา สาธารณรฐประชาชนจน ทกฝายไดเรยนรสอง

บทบาทหนาทในการบรหารจดการการทองเทยวในชมชนของตน และนาความรทไดรบมาปรบปรง

พฒนาการบรหารจดการเพอใหทกฝายในชมชน ไดมสวนรวมและไดรบผลประโยชนโดยทวถง

นรมล พงศสถาพร (2551: บทคดยอ) ไดวจยเรอง การมสวนรวมของชมชนใน

การจดการการทองเทยว : กรณศกษาแหลงโบราณคดบานโปงมะนาว ตาบลหวยขนราม อาเภอ

พฒนานคม จ งหวดลพบร โดยมวตถประสงคเพอศกษารปแบบ ลกษณะ ขนตอน ปจจยและ

ขอจากดการมสวนรวมของคนในพนหมบานโปงมะนาว ตอการจดการทรพยากรทางโบราณคด

หลงจากมการพฒนาหมบานโปงมะนาวเปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมและโบราณคด ผลการวจย

พบวา รปแบบของการมสวนรวมเปนไปในลกษณะของกลมกจกรรมทเกดขนเพอรองรบการพฒนา

หมบานโปงมะนาวใหเปนแหลงทองเทยว โดยทกลมกจกรรมมลกษณะทงทเปนทางการและไมเปน

ทางการ กลมกจกรรมทเปนทางการและมผลตอการการจดการทองเทยว คอ กลมชมรมอนรกษ

แหลงโบราณคดและทรพยากรธรรมชาต ตาบลหวยขนราม จงหวดลพบร กลมยวมคคเทศก

สวนกลมกจกรรมทไมเปนทางการ แตมกจกรรมทสงเสรม และเกยวเนองตอการทองเทยวของ

หมบานโปงมะนาว คอ กลมหตถกรรมทผลตผลตภณฑจากเชอกปอ ปจจยพนฐานทมตอการมสวน

รวมของชมชนในกจกรรมของกลมเหลาน ไดแก เพศ วย อาย อาชพ ปญหาอปสรรคตางๆ ทเกดจาก

การมสวนรวมของคนในหมบานโปงมะนาวถกแกไขผานระบบเครอญาต ระบบอาวโส และ

ความเขาใจในพนฐานของการมสวนรวมในการประนประนอมความแตกแยก ทาใหการจดการ

การทองเทยวของหมบานโปงมะนาว ยงสามารถทจะทางานตอไปได ดวยการแบงแยกหนาท

ตามความถนดและตามขอตกลงร ว ม กน ข อ ง ก ร ร ม ก า ร ใ น ช ม ร ม อ น ร ก ษแ ห ล ง โบราณคด

และทรพยากรธรรมชาต

สกญญา กมเปยม (2551: บทคดยอ) ไดวจยเรอง ศกยภาพดานการทองเทยว

พระราชวงสนามจนทร จงหวดนครปฐม โดยมวตถประสงคเพอศกษาศกยภาพการทองเทยวพระราชวง

สนามจนทร เครองมอทใชเปนแบบสอบถามและการสมภาษณระดบลก และศกษาปจจยสนบสนน

และสงอานวยความสะดวกในการทองเทยวพระราชวงสนามจนทร ผลการวจยพบวา นกทองเทยว

ชาวไทยและนกทองเทยวชาวตางชาตเหนวา พระราชวงสนามจนทร มศกยภาพดานการทองเทยว

อยในระดบมาก โดยองคประกอบสาคญทนามาเปนเครองบงชศกยภาพของแหลงทองเทยว 4 ดาน

คอ มความเหมาะสมของปจจยจงใจหลกทางการทองเทยว ดานปจจยจงใจทางดานธรรมชาต

โดยเฉพาะในเรองของความรมรนของสถานท การจดสวน และบรรยากาศโดยรอบของพระราชวง

ดานประวตศาสตรและศาสนา โดยเฉพาะในเรองของการเหนคณคาและความสาคญใน 5 ดาน คอ

63

1) ดานประวตศาสตร พระทนงพมานปฐม พระทนงอภรมยฤด พระทนงวชรรมยา พระตาหนก

ทบแกว 2) ดานสถาปตยกรรม พระทนงพมานปฐม พระทนงวชรรมยา 3) ดานประตมากรรม

พระบรมราชานสาวรยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เทวรปพระคเณศ ณ เทวาลยคเณศร

4) ดานจตรกรรม ภาพจตรกรรมฝาผนง ณ หองพระเจา พระทนงพมานปฐม 5) ดานศาสนา การท

หองพระเจาและเทวาลยคเณศร อยในแนวเดยวกบองคพระปฐมเจดย เมอมองจากบรเวณระเบยง

ดานหนาพระทนงพมานปฐม นบเปนพระอจฉรยะภาพทเนนให เ หนความสาคญของสถาน ท

ในพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ดานกจกรรมทมนษยสรางขน โดยเฉพาะ

ในเรองของบรรยากาศของความเปนพระราชวง มความเหมาะสมของปจจยประกอบ โดยเฉพาะ

ในเรองของการจดเจาหนาทตรวจตราเปนระยะ ปจจยสนบสนนและสงอานวยความสะดวก โดยเฉพาะ

ในเรองของความสะอาดของสถานท ปจจยทางดานโครงสรางพนฐานและการคมนาคม โดยเฉพาะ

ในเรองของสภาพของถนนและทางเ ดน เทาภายในพระราชวงสนามจนทร สวนเจาหนาทม

ความคดเหนวา พระราชวงสนามจนทร มศกยภาพดานการทองเทยวอยในระดบมาก ในความ

เหมาะสมของปจจยจงใจทางการทองเทยว ทางดานประวตศาสตรและศาสนา โดยเฉพาะในเรอง

ของการเหนคณคาและความสาคญใน 5 ดาน ซงมความคดเหนเหมอนนกทองเทยวชาวไทยและ

นกทองเทยวชาวตางชาตดงกลาวขางตน สวนทางดานธรรมชาต และทางดานกจกรรมทมนษยสรางขน

ปจจยประกอบ ปจจยสนบสนนและสงอานวยความสะดวก ปจจยทางดานโครงสรางพนฐานและ

การคมนาคม พระราชวงสนามจนทร มศกยภาพดานการทองเทยวอยในระดบ ปานกลาง

นวลนอย ธนะชยศร (2552: บทคดยอ)ไดศกษาศกยภาพชมชนตลาดน า

ดาเนนสะดวกเพอการอนรกษและฟนฟแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม การวจยครงนมวตถประสงค

เพอศกษาศกยภาพชมชนตลาดน าดา เนนสะดวก เพอการอนรกษและฟนฟแหลงทองเทยวทาง

วฒนธรรมและเพอศกษาแนวทางในการสงเสรมศกยภาพชมชนตลาดน าดาเนนสะดวก เพอการ

อนรกษและฟนฟ แหลงทองเทยวทางวฒนธรรม ดาเนนการวจยดวยการวจยเชงคณภาพ เลอก

พนทศกษา ในอาเภอดาเนนสะดวก จงหวดราชบร ผลการวจยพบวา ตลาดน าดาเนนสะดวก

มวถชวตของชมชนทเรยบงาย มความสะดวกสบาย การเดนทางใชเรอพายและ เรอยนต ในลาคลอง

ดาเนนสะดวก จะเปนทนดของเรอพายใหญนอยนบรอยๆลา มาชมนมซอขายสนคาการเกษตร

และสนคาหตถกรรมพนเมอง ผเปนเจาของเรอสวมเสอผาสทบ สวมหมวกและงอบใบลาน

สาหรบนกทองเทยวชาวตางประเทศแลวปรากฏการณเชนวานถอเปนสงมหศจรรยอยางหนง

ทเดยว สาหรบศกยภาพชมชนตลาดน าดาเนนสะดวกทมมาก ไดแก แหลงทองเทยวทางวฒนธรรม

เชน วดโชตทายการามเปนสถานทสาคญทางประวตศาสตร บานเจกฮวด มหาดเลกสมยโบราณ

วดราษฎรเจรญธรรม วดหลกหกรตนาราม วดโคกหลวง นอกจากเปนโบราณสถานแลว ยงรมรน

64

ไปดวยตนลนทมขนาดยกษ วดประสาทสทธเปนวดทประดษฐานรปปนหลวงพอไตรรตน โรจนฤทธ

ซงชาวบานนบถอและศรทธาในความศกดสทธแนวทางการสงเสรมศกยภาพชมชนตลาดน า

ดาเนนสะดวกเพอการอนรกษ และฟนฟแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม ตองอาศยการ มสวนรวม

ของภาครฐ ทองถน ประชาชน และเอกชนทกหนวยงานรวมมอรวมใจกนอนรกษฟนฟแหลง

ทองเทยว การฟนฟเศรษฐกจพนฐานในระดบชมชน สรางรายไดใหมคณคาทางวฒนธรรม

สงเหลานสามารถยนอยบนฐานรากของตวเอง ตามการจดโครงการทองเทยวเชงอนรกษวดตางๆใน

เขตอาเภอดาเนนสะดวก จดทาแผนแมบทในอนรกษวดไทยใหย งยน เอกชนตองชวยกนสราง

ความประทบใจโดยการใหความสะดวกแกนกทองเทยว ทองถนควรนานโยบายดานการอนรกษ

แหลงศลปกรรม วฒนธรรมและโบราณคด ใหเปนแผนปฏบตการโดยเนนใหมผลในทาง

ปฏบตและใหองคกรปกครองสวนทองถนจดทาแผนการดาเนนงานปกปอง คมครอง และฟนฟ

โดยจดใหเปนสวนหนงของแผนพฒนาจงหวด และทองถนนากฎหมายของหนวยงานตางๆมาใช

เปนมาตรการในการปกปองและฟนฟแหลงศลปกรรมวฒนธรรม ตองรณรงคใหประชาชนคนใน

ทองถน ศกษาหลกไตรสกขา เพอจะไดมจตสานกและคณธรรม เพอจะไดนามาปฏบตตามจะ

ชวยทาใหชมชนนเกดการฟนฟ มความเจรญรงเรองปจจบนการบรหารจดการ สวนใหญบรหารงานโดย

เอกชน และเทศบาลตาบลดาเนนสะดวกไดมสวนรวม มกจกรรมการทองเทยวทางน าเพม

มากขน มการใชทรพยากรรวมกน มสวนรวมในการตดสนใจดาเนนกจกรรมการทองเทยวใหม

ความสอดคลองกบความตองการกบวถชวตของคนในชมชนควบคไปกบการรกษามรดกทางดาน

วฒนธรรมและภมปญญา การจดสรรผลประโยชนอยางเปนธรรมและการประเมนผลการดาเนนงาน

อยางสมาเสมอโดยใหชมชนมความเขมแขงพ งพาตนเองไดอยางย งยน หนวยงานภาครฐและ

เอกชนมสวนรวมในการสนบสนนกจกรรมของตลาดน า การประชาสมพนธ การผลตและการพฒนา

ใหเจรญตอไป

นสารตน จลวงศ (2553: บทคดยอ) ไดศกษาการจดการการทองเทยวโดยชมชน

วสาหกจชมชนทองเทยวเชงเกษตรลองเรอชมสวนเลยบคลองมหาสวสด อาเภอพทธมณฑล จงหวด

นครปฐม โดยมวตถประสงคเพอศกษาการจดการการทองเทยวโดยชมชนภายในวสาหกจชมชน

ทองเทยวเชงเกษตรลองเรอชมสวนเลยบคลองมหาสวสด ศกษาปญหาและอปสรรคในการจดการ

การทองเทยวโดยชมชน ใชวธการวจยเชงคณภาพ ผลการวจย พบวา วสาหกจชมชนทองเทยวเชง

เกษตรลองเรอชมสวนเลยบคลองมหาสวสดมกระบวนการการจดการทองเทยวโดยชมชน

4 กระบวนการ คอ การวางแผน การจดสายงาน การดาเนนงาน และการควบคมการดาเนนงาน โดย

มองคประกอบทเออตอการทองเทยวโดยชมชน 5 ประการ ไดแก ทนทางบคคล ทนทางสงคม ทน

ทางทรพยากรธรรมชาต ทนทางวฒนธรรมและทนภายนอก จากการวจยสรปไดวา การจดการ

65

ทองเทยวโดยชมชนแหงนน มาจากการมสวนรวมของชมชน การมผนาทเขมแขง เสยสละ และม

วสยทศน ความรสกเปนเจาของรวมกนของคนในชมชน และการแบงปนผลประโยชนอยางเปนธรรม

เพอนาไปสการจดการการทองเทยวอยางย งยนของชมชนตอไป

สดาวลย จรวฒนากตต (2553: บทคดยอ) ไดศกษากระบวนการดาเนนงานการ

จดบรการทพกแรมแบบโฮมสเตย ตามมาตรฐานโฮมสเตยไทยกรณศกษา อาเภอบางคนท จงหวด

สมทรสงคราม โดยมวตถประสงคเพอศกษากระบวนการดาเนนการจดบรการทพกแรมแบบ

โฮมสเตย ศกษาความพงพอใจและความตองการของนกทองเทยวตอการจดบรการทพกแรมแบบ

โฮมสเตย ผลการวจย พบวา การดาเนนงานของโฮมสเตยนนจะเปนการจดการภายในครวเรอน

ไมเขารวมกลมและขาดการมสวนรวมจากชมชน การประกอบการมปญหาในเรองของการดแลใน

เรองของความสะอาด ท งในครว เ รอน อปกรณประกอบอาหาร รวมทงหองน าและหองสวม

นอกจากนนยงมปญหาในเรองของแสงสวางในบรเวณทพกทยงมนอยเกนไป การประชาสมพนธ

ไมเพยงพอและปายบอกทางมนอย แตสงทสามารถดงดดใหนกทองเทยวกลบมาพกไดนน

คอ อธยาศยไมตรของเจาของบานและสมาชกในครวเรอน ซงสอดคลองกบนกทองเทยวทมความ

พงพอใจกบอธยาศยไมตรของเจาของบานและสมาชกในครวเรอน รวมทงวฒนธรรมทองถน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

2. งานวจยเกยวของกบแนวทางการสงเสรมการทองเทยว

สมาพร คลายวเชยร เกษสดา บรณพนศกด กญธมา นาคนชาต (2550: บทคดยอ)

ไดวจยเรอง แนวทางการพฒนาแหลงทองเทยวหมบานชางในอสานใต โดยมวตถประสงคเพอ

ศกษาแนวทางการพฒนาพนทแหลงทองเทยวหมบานชางในอสานใต และศกษายทธศาสตรพงพา

เพอเสรมสรางความเขมแขงการพฒนาและจดการการทองเทยวเชงพนทกลมอสานใตสความยงยน

โดยเชอมโยงกบกลมประเทศเพอนบาน เครองมอทใชเปนแบบสอบถาม และการสมภาษณระดบลก

ผลการวจยพบวา 1) แนวทางการพฒนาดานความพรอมทางการทองเทยว สาหรบการพฒนาและ

จดการการทองเทยวเชงพนทกลมอสานใตสความยงยน โดยเชอมโยงกบกลมประเทศเพอนบาน

มยทธศาสตรพงพาเพอเสรมสราง ความเขมแขงในภาคอสานตอนใต 3 แนวทาง ดงน 1) การเดนทาง

ทองเทยวตามเสนทางสญจรโบราณของชาวเขมร ซงในสมยโบราณ พาหนะทใชสวนใหญจะเปน

สตว ได แก วว มา และชาง 2) การเดนทางทองเทยวตามรอยการโจรกรรมโบราณวตถเขมร ซงเปน

การจาลองเสนทางการขนสงโบราณวตถเขมรออกนอกประเทศ ดงททราบภาคอสานใตของประเทศไทย

ถอวาเปนเสนทางหนงทนกโจรกรรมนยมลกลอบขโมยโบราณวตถผานทางมา 3) การเดนทาง

ทองเทยวตามเสนทางจารกแสวงบญ ซงปรากฏในสถานทมรปแบบ ทางศลปกรรมลกษณะ

66

เหมอนกนหรอใกลเคยงกนระหวางศาสนสถานในภาคอสานใตของประเทศไทยกบศาสนสถานใน

สาธารณรฐกมพชาประชาธปไตย

จฑามาศ คงสวสด (2550: บทคดยอ) ไดวจยเรอง การศกษาแนวทางการสงเสรม

การทองเทยวเชงวฒนธรรม เมองโบราณอทอง จงหวดสพรรณบร โดยมวตถประสงคเพอศกษา

และเปรยบเทยบระดบแรงจงใจในการทองเทยวของนกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวในบรเวณ

เมองโบราณอทอง และศกษาถงระดบความคดเหนตอการจดการทองเทยวเชงวฒนธรรม เมอง

โบราณอทอง ของเจาหนาทผปฏบตงานในพนทและมคคเทศก เครองมอทใชเปนแบบสอบถาม และ

การสมภาษณระดบลก ผลการวจยพบวา 1) นกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวเปนเพศหญงมากกวา

เพศชาย อายนอยกวาหรอเทากบ 20 ปมจานวนมากทสด การศกษาอยในระดบปรญญาตร นกเรยน

นกศกษามจานวนมากทสด สวนใหญไมเคยมาทองเทยว การเดนทางมาครงนเปนครงแรก และ

เดนทางมาจากภาคกลาง ประเภทกลม เดนทางคอมากบกลมเพอน ใชรถยนตสวนตวเปนพาหนะใน

การเดนทาง และตดสนใจทองเทยวโดยพจารณาจากสอประชาสมพนธทเปนการแนะนาจากเพอน

มากทสด 2) นกทองเทยวเหนวาแรงจงใจในการทองเทยวโดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณา

เปนรายดาน พบวา อยในระดบมากจานวน 5 ดาน โดยเรยงจากลาดบมากไปหานอย ดงนคอ

ดานบรการ ดานสงดงดดใจในการทองเทยว ดานการเดนทาง ดานจดมงหมายในการทองเทยว ดาน

สงอานวยความสะดวก ตามลาดบ และสดทายมแรงจงใจอยในระดบปานกลาง คอ ดานการ

ประชาสมพนธ การทดสอบสมมตฐานพบวา นกทองเทยวทมเพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ

แตกตางกนมระดบแรงจงใจในการทองเทยวเชงวฒนธรรมเมองโบราณอทอง ในภาพรวมแตกตางกน

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 3) เจาหนาทผปฏบตงานในพนทและมคคเทศก มระดบ

ความคดเหนตอการจดการทองเทยวเชงวฒนธรรม เมองโบราณอทอง โดยรวม อยในระดบปานกลาง

เมอพจารณาเปนรายดานพบวา อยในระดบปานกลางทงหมด 5 ดาน โดยเรยงจากมากไปหานอย

ดงนคอ ดานกายภาพหรอภมทศน ดานความปลอดภย ดานการใหชมชนมสวนรวม ดานแหลง

เรยนร และดานความสะดวกหรอบรการพนฐาน

ชน ศรสวสดและเกรกไกร แกวลวน (2550: บทคดยอ) ไดวจยเรอง การทองเทยว

เชงวฒนธรรม: กรณวฒนธรรมของชมชนชาวกวยในเขตอสานใตและลาวใต โดยมวตถประสงค

ทสาคญ 4 ประการ คอ 1) เพอสารวจสภาพทางชาตพนธและวฒนธรรมทมลกษณะเดนของชมชน

ชาวกวย (สวย) ในเขตอสานใตและลาวใต 2) เพอศกษาความเชอมโยง สมพนธระหวางชมชน

ชาวกวยในเขตอสานใตและลาวใต ทงในดานประวตศาสตรและวฒนธรรม 3) เพอศกษาแนวทาง

พฒนาการทองเทยวในเชงวฒนธรรมของชมชนชาวกวย (สวย) ในเขตอสานใตและลาวใต และ

4) เพอกาหนดยทธศาสตรการพงพา เพอเสรมสรางความเขมแขง การพฒนาและจดการทองเทยว

67

เชงพนทกลมอสานใตและลาวใตสความยงยน โดยเชอมโยงกบกลมประเทศเพอนบาน เครองมอ

ทใชเปนแบบสอบถาม การสมภาษณระดบลก และการสนทนากลม ผลการวจยพบวา 1) ชมชน

ชาวกวยในเขตอสานใตยงมอยเปนจานวนมาก โดยเฉพาะในเขตพนทจงหวดบรรมย จงหวดสรนทร

จงหวดศรสะเกษ และจงหวดอบลราชธาน และบางสวนของจงหวดมหาสารคาม รวมทงหมด

ประมาณ 474,486 คน โดยมอยหนาแนนในเขตพนทจงหวดศรสะเกษและจงหวดสรนทร สวนใน

ลาวใตมอยประมาณ 45,498 คน สวนใหญจะมอยในแขวงสาละวนและจาปาสก ลกษณะเดนของ

ชมชนดงกลาว คอ แนวคด ความเชอ ประเพณ วฒนธรรม และการประกอบอาชพ เชน การเลยงชาง

และการทอผา 2) ชมชนชาวกวยทงในเขตอสานใตและลาวใต มความเชอมโยงสมพนธกนในทาง

ประวตศาสตรทางชาตพนธและทางวฒนธรรม เนองจากเปนกลมชาตพนธ ทพดภาษาในตระกล

มอญ-เขมร มประวตศาสตรความเปนมารวมกน โดยมการอพยพมาจากภาคเหนอของประเทศ

อนเดย แถบเทอกเขาหมาลยดวยกนเมอประมาณ 3,500 ปกอน และมการกระจายกนอยตามพนท

ตางๆ ของเอเชยตะวนออกเฉยงใต รวมทงในเขตอสานใตและลาวใตดวย 3) แนวทางในการพฒนา

การทองเทยวเชงวฒนธรรมของชมชนชาวกวย อาจทาไดโดยการสารวจสภาพชมชนทมลกษณะ

เดนทางวฒนธรรม และขนบญชไวอยางเปนระบบในรปแบบ ของฐานขอมลในคอมพวเตอร แลว

เผยแพรใหกบธรกจทองเทยวโดยผานการประชมสมมนาในรปของเอกสาร แผนพบ โปสเตอร และ

อนเตอรเนต ไดรบรและเขาใจในแนวทางการทองเทยว เชงวฒนธรรม ซงจะกอใหเกดประโยชน

อยางย งยน ทงตอนกทองเทยวและแหลงทองเทยว ในระยะยาว 4) แนวทางการกาหนดยทธศาสตร

เพอการพงพาในกลมประเทศเพอนบาน สามารถทาไดโดยการประสานความรวมมอกนระหวาง

ประเทศทมทรพยากรการทองเทยวรวมกน เชน การอานวยความสะดวกในการเดนทางโดยไมตอง

มวซา (VISA) ระหวางกน การใหขอมลขาวสาร แกนกทองเทยวอยางกวางขวางทงของประเทศ

ตนเองและประเทศเพอนบานทมแหลงทองเทยว ในลกษณะเดยวกน และการใชบตรการเดนทาง

ทองเทยวรวมกนของกลมประเทศเพอนบาน

ประยงค บญไทยและคณะ (2551: บทคดยอ) ไดวจยเรองแนวทางการประสาน

ความรวมมอระหวางชมชนทองถนและสถานประกอบการ โดยการจดการทองเทยวโดยชมชน

ตาบลบานบง อาเภอหางดง จงหวดเชยงใหม เปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม โดยม

วตถประสงค เพอศกษาถงรปแบบการจดการการทองเทยวเชงนเวศทเหมาะสม กบภายใตสถานการณ

ทมความหลากหลายของกลมคน เพอแนวทางการประสานความรวมมอระหวางชมชนทองถนกบ

สถานประกอบการในการจดการการทองเทยวชมชน และเพอเสรมสรางศกยภาพการจดการการ

ทองเทยวเชงนเวศโดยชมชนอยางย งยน ผลการวจย พบวา ขอมลศกยภาพของชมชน ทสามารถเปน

แนวทางพฒนาแผนกจกรรมโครงการวจยในระยะท 2 ไดอยางเหมาะสมและสอดคลองกบพนท

68

สงทพบ คอ ชมชนมศกยภาพทสามารถรองรบการทองเทยวไดอยางด โดยกายภาพ ชมชนถก

ลอมรอบดวยหบเขาทงสองดาน มสายนา ลาหวย ไหลผานตลอด ทาใหพนทมความชมชนตลอดป

เหมาะแกการพกผอนหยอนใจ อกทงมสถานประกอบการตางๆ เชน บานพกตากอากาศ รสอรท

โรงแรมเปนตน รวมท งทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมความอดมสมบรณ รวมทงพชผก

สมนไพรพนบาน มน าตก 2 แหง คอ น าตกตาดครก น าตกศรสงวาล มแหลงทองเทยวบรเวณปาตนน า

พบ ตานา ทหวยนานก และยงมจดชมววทสามารถมองเหนทวทศนของหมบานไดทงหมดอยดวยกน

2 จด คอ จดชมววดอยเหลยม 1 และ 2 รปแบบการจดการทองเทยวโดยชมชนทเหมาะสม โดยแยก

เปน 2 สวน คอ แหลงเรยนรอนหลากหลาย ทชมชนยงคงสามารถรกษาขนบธรรมเนยม และ

ภมปญญาทองถนไวไดเปนอยางด พรอมทจะถายทอดใหแกเดก เยาวชน และคนอยากศกษาตอไป

และการทองเทยวธรรมชาตทสวยงาม ปาไมมความอดมสมบรณ พรรณไมหลากหลายชนด มน าตก

ปาตนนา จดชมวว เหมาะสาหรบการทองเทยวเชงนเวศ

จรวทย ธรรมประพจนและคณะ (2551: บทคดยอ) ไดศกษาความสนใจและ

ความพรอม ในการดาเนนงานตามโครงการทองเทยวสมผสวฒนธรรม Home Stay ของหมบาน

วฒนธรรม กระเหรยง อาเภอสวนผง จงหวดราชบร โดยมวตถประสงคเพอวเคราะหศกยภาพและ

ความพรอมในการจดตงทพกแบบโฮมสเตยของหมบานวฒนธรรมกระเหรยงอาเภอสวนผง จงหวด

ราชบร เพอศกษาแนวทางทเหมาะสมในการพฒนาทพกแบบโฮมสเตย และเพอศกษาแนวทางการ

อนรกษหมบานวฒนธรรม กระเหรยงใหคงอยอยางย งยน ผลการวจยพบวา หมบานวฒนธรรม

กระเหรยงมศกยภาพในการจดตงทพกแบบโฮมสเตย ดานสงดงดดใจ และดานการเขาถง สวนปจจย

สงอานวยความสะดวก ยงคงตองพจารณาเตรยมความพรอมในดานทพก และการบรหารจดการ

นกทองเทยว สาหรบแนวทางในการพฒนาทพกแบบโฮมสเตยจาเปนตองมการเตรยมความพรอม

ใหกบชมชน โดยเฉพาะอยางยงการใหความรในดานบรหารจดการธรกจทพกแบบโฮมสเตย ควร

เรมตนจากโครงการนารองนาเสนองานประเพณผกแขนเรยกขวญกนขาวหอทมการจดทกป เปน

งานประเพณทแสดงออกถงเอกลกษณและวฒนธรรมทองถน เปนสงดงกลมนกทองเทยวเปาหมาย

เขาสชมชน โดยเชอมโยงการทองเทยวทางวฒนธรรมกบการทองเทยวทางธรรมชาต และการทองเทยว

ทางการเกษตร ซงเปนจดแขงของพนท แนวทางการอนรกษวฒนธรรมทองถนควรมการเสรมสราง

จตสานกใหคนในชมชน เหนความสาคญ และคณคาทางวฒนธรรมทองถนเปนเอกลกษณ

ของชมชนและหวงแหนสบทอดไวใหกบลกหลานตอไปในอนาคต

ธนธรณ ศรสวสด (2552: บทคดยอ) ไดศกษาแนวทางการพฒนาการทองเทยว

ตลาดน าคลองลดมะยม เขตตลงชน กรงเทพมหานครมวตถประสงคเพอศกษาความตองการ

ของนกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยว และเพอศกษาแนวทางการพฒนาการทองเทยวโดยใช

69

ระเบยบวธวจยเชงคณภาพรวมกบระเบยบวธวจยเชงปรมาณ ผลการศกษาพบวา ความตองการของ

นกทองเทยว โดยภาพรวมแลวนกทองเทยวมความพงพอใจในการมาทองเทยวตลาดน า คลองลดมะยม

ในระดบมาก แตมความตองการใหทางตลาดน าขยายพนทสาหรบจอดรถเพมขน สวนแนวทาง

ในการพฒนาตลาดน าคลองลดมะยม ของเขตตลงชน กรงเทพมหานคร ไดขอเสนอ แนวทาง

การพฒนาตลาดน าคลองลดมะยม เขตตลงชน กรงเทพมหานคร 4 แนวทาง ไดแก 1) แนวทาง

พฒนาขดความสามารถในการรองรบนกทองเทยว 2) แนวทางการอนรกษทรพยากรการทองเทยว

3) แนวทางการพฒนารปแบบการทองเทยว 4) แนวทางการสงเสรมการมสวนรวมของชมชน

อยางไรกตาม สาหรบงานวจยทเกยวของกบตลาดนาทกลาวมาขางตนสวนใหญ

จะเปนงานศกษาตลาดน าทมความเกยวโยง และมงเนนหรอใหความสาคญกบตวตลาดน า ชมชน

ทองถน ตลอดจนประชาชนในชมชนเปนสาคญ

วาทน หมอไทย (2552: 251 - 252) ศกษาแนวทางการพฒนาการจดการ

การทองเทยว เชงนเวศวฒนธรรมโดยองคการบรหารสวนตาบล ลมน ามลตอนบน จงหวดนครราชสมา

ผลการวจยพบวา ความเปนมาของการจดการการทองเทยวเชงนเวศวฒนธรรม โดยองคการบรหาร

สวนตาบล ลมน ามลตอนบน ในอดตการจดการการทองเทยวนน เกดขนโดยผนาชมชนและผนา

สวนทองถน สมาชกในชมชนรวมกลมจดการการทองเทยวไดแกสมาชกสภาจงหวดจากองคการ

บรหารสวนจงหวดนครราชสมา เปนตวแทนของแตละอาเภอในพนทลมน ามลตอนบน และ

ผอานวยการโรงเรยนในเขตพนท ไดรวมกนบกเบกสารวจเสนทางการทองเทยว และขอสนบสนน

งบประมาณเพอพฒนาพนทในแหลงทองเทยวจากองคการบรหารสวนจงหวดนครราชสมา พนท

ลมน ามลตอนบนสวนใหญ มแหลงทองเทยวเชงนเวศวฒนธรรมทมความอดมสมบรณและงดงาม

มความพรอมทางดานศกยภาพการพฒนา และการจดการแหลงทองเทยวทไดมาตรฐานสากล สภาพ

การจดการการทองเทยวเชงนเวศวฒนธรรม โดยองคการบรหารสวนตาบล ลมน ามลตอนบน พบวา

ไมปฏบตตามแผนทตงไว การพฒนาพนทไมเลงเหนความสาคญของทางเขาถงแหลงทองเทยว

ระบบเครอขายถนนไมไดมาตรฐาน ไมมระบบรกษาสงแวดลอม การพฒนาบคลากรไมสอดคลอง

กบการจดการทองเทยว ไมนาศลปวฒนธรรมประเพณการแสดงพนบานและภมปญญาทองถนมา

เปนสอในการทองเทยว การประชาสมพนธ และขอมลสารสนเทศการทองเทยวไมเปนปจจบน

งบประมาณไมเพยงพอ ขาดการประสานงานกบชมชน การสรางกลมควบคมไมเปนรปธรรมท

ชดเจน สถานททองเทยวขาดการกระตนจงใจ และสงอานวยความสะดวกขนพนฐาน เชน ดานทพก

สถานทจอดรถ หองสขา ถงขยะ เปนตน ชมชนขาดจตสานกทดในการอนรกษพลงงานมกองทน

ไมเพยงพอกบความตองการของชมชน สนคาสวนใหญเปนประเภทเดยวกน ขาดการสนบสนน

วทยากรใหความรดานการผลตสนคาทแปลกใหม แนวทางการพฒนาการจดการการทองเทยวเชง

70

นเวศวฒนธรรมโดยองคการบรหารสวนตาบลลมน ามลตอนบนควรปฏบตตามแผนพฒนาสามป

ชมชนควรมสวนรวมในการวางแผนควรพฒนาพนทแหลงทองเทยวใหมสภาพแวดลอมทเหมาะสม

ควรมการสรางระบบเครอขาย ชมรมกลมเยาวชน ชมรมกลมอนรกษสงแวดลอมควรพฒนาบคลากร

ใหมความพรอมดานการสรางกระบวนการทองเทยวควรนาศลปวฒนธรรมวถชวตความเปนอยรมฝง

นามลมาเปนสอในการจดการการทองเทยว สนบสนนงบประมาณจากภาครฐและเอกชน การจดตง

คณะกรรมการหมบานควรมรปแบบทชดเจน ควรสงเสรมการจดทาหลกสตรทองถนโดยบรณาการ

เกยวกบแหลงทองเทยวในชมชนเขาไวในหลกสตรโรงเรยน เพอเปนการปลกฝงเยาวชนใหมความรก

และภาคภมใจในทองถนสงเสรมมคคเทศกนอย มการถายทอดวฒนธรรมประเพณของแตละทองถน

ควรทาแผนพบหรอปายเชญชวนประหยดพลงงาน จดกจกรรมการรณรงคการลดภาวะโลกรอน

เพอเปนการปลกจตสานกทดตอชมชนและนกทองเทยว สนคาของชมชนควรสนบสนนเงนกองทน

หรอสวสดการ จากหนวยงานภาครฐหรอหนวยงานอน และสนบสนนวทยากรใหความรในการ

ประยกตใชผลตภณฑทแปลกใหมเพอดงดดใจนกทองเทยว และเปนสนคา OTOP ทไดมาตรฐาน

ของชมชน

นตพงษ บวทอง (2553: บทคดยอ) ไดศกษาแนวทางการพฒนาตลาดน า

วดประสาทสทธ ตาบลประสาทสทธ อาเภอดาเนนสะดวก จงหวดราชบร โดยมวตถประสงคเพอ

ศกษาลกษณะดานกายภาพของพนทตลาดนาวดปราสาทสทธ ศกษาการมสวนรวมของชมชนใน

การพฒนา ศกษาแนวทางการพฒนาตลาดน าวดประสาทสทธใหเปนแหลงทองเทยว เพอสงเสรม

การทองเทยวทย งยน ใชวธการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพผลการวจยพบวาลกษณะดานกายภาพ

ของพนทตลาดน าวดประสาทสทธ มศกยภาพและความพรอมในการพฒนาเปนแหลงทองเทยว

เนองจากสภาพพนท มทรพยากรทางกายภาพสง มความสมบรณทางธรรมชาตและวฒนธรรมการ

ดาเนนชวตของชาวบาน มเทศกาลประเพณตางๆ รวมทงภมปญญาทองถน สถาปตยกรรมทอยอาศย

จะสรางความประทบใจและดงดดนกทองเทยว มทาเลทตงทเหมาะสมและอยใกลแหลงทองเทยว

บรเวณจงหวดใกลเคยง ในพนทมสงอานวยความสะดวกตางๆ ทงในดานสาธารณปโภคและการ

คมนาคมทสะดวกในการเขาถงพนท การมสวนรวมของชมชนในการพฒนาประชาชน มความพรอม

ในการรวมมอในการพฒนาตลาดน าวดประสาทสทธ ใหเปนแหลงทองเทยวเพอสนบสนน

การทองเทยวในทองถนของตนเอง แนวทางการพฒนาเรมจากการสรางความเขมแขงในชมชน

มมตรวมกนในการทางาน รวมกนวเคราะหปญหาของพนทในดานจดแขง จดออน โอกาสและ

อปสรรค เพอนามาพฒนาและปรบปรงแกไขใหดขนทาใหเกดกระบวนการเรยนร และพฒนา

วธการทางาน มการคดปฏบต ประเมนผลเพอใหเกดการสรปการทางานในแนวทางเดยวกน

ในดานการทองเทยวอธบายใหชมชนไดรวา ตนมทรพยากรอะไรบาง ทกอประโยชนในดาน

71

การทองเทยว เพอตระหนกถงคณคาในทรพยากรทมอยและรถงวธการรกษาทรพยากรนนๆ รวมถง

การมสวนรวมของชมชนในกระบวนการพฒนาเพอพฒนาตลาดน าวดประสทธ ใหเปนแหลง

ทองเทยวทมศกยภาพอยในระดบสงเทยบเทาตลาดน าดาเนนสะดวกและตลาดน าอมพวาทอย

ในระดบสากล

วชราภรณ เครอพนธ (2553: บทคดยอ) ไดวจยเรองแนวทางการพฒนาฟนฟ

ยานการคาเกา ชมชนบานสงหทา จงหวดยโสธร โดยมวตถประสงคเพอศกษาพฒนาการการตงถนฐาน

รวมถงบทบาทของชมชนรมน าดงเดม และเอกลกษณของชมชน เครองมอทใชเปนการวเคราะห

เอกสารและการสมภาษณระดบลก ผลการวจยพบวา ชมชนบานสงหทา เปนชมชนยานการคาเกาม

เหตการณทเกดขนโดยเฉพาะบรเวณพนททเปนเอกลกษณ ยงคงรปแบบเกาชดเจน ลกษณะเฉพาะ

ของเมองและชมชนนน มองคประกอบ 3 ดานดวยกน คอ 1) ดานววฒนาการการตงถนฐาน 2) ดาน

สภาพสงคมเศรษฐกจและความคดเหนดานการอยอาศย และ 3) ดานสถาปตยกรรมและคณภาพการ

อยอาศย ซงในปจจบนจากการเปลยนแปลงทเกดขน ซงมผลใหพนทความซบเซา จากทเคยท

ความรงเรองทางดานการคา รวมถงภาพลกษณของความเปนชมชนรมน าของชมชนบานสงหทาถก

ลบเลอนไป หลงเหลอเพยงอาคารเกา

พนทพา มาลา และลายอง ปลงกลาง (2553: บทคดยอ) ไดวจยเรอง แนวทางการ

ฟนฟวฒนธรรมชมชนเพอสงเสรมการทองเทยว : กรณศกษา ชมชนอาเภอบานแพรก จงหวด

พระนครศรอยธยา โดยมวตถประสงคของการศกษาครงน เพอศกษาวถชวตความเปนอย ศลปวฒนธรรม

และประเพณพนบานของชมชนบานแพรกทสบทอดกนมา และเพอศกษาหาแนวทางการพฒนา

ฟนฟวฒนธรรมชมชนบานแพรกใหเปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทย งยน เปนการวจยเชงคณภาพ

เครองมอทใชเปนแบบสมภาษณกงโครงสราง แบบบนทกการสงเกต กลมผใหขอมลหลก ไดแก

ผนาชมชน ผอาวโส ผนาทางศาสนา นกวชาการ เจาหนาทภาครฐ และหนวยงานเอกชน รวบรวม

ขอมลโดยการสนทนาพดคย จดเวทยอยในชมชน และวเคราะหขอมลโดยการแยกแยะจดหมวดหม

อธบายบรรยายและนาเสนอรายงาน ผลการวจยพบวา 1) ชมชนอาเภอบานแพรกมประวต

ความเปนมาทยาวนานตงแตสมยสโขทย มการขดพบโบราณวตถเครองเคลอบ เครองปนดนเผา

จานวนมาก และพบสมดขอยโบราณตามวดเกาของชมชน ทมบนทกกลาวถง บานแพรกตงอย

สองฝงแมน าลพบรสายเกา ความเปนอยตามวถการเกษตร มหตถกรรมสาคญคอ พดสาน มตานาน

มความเชอทจารกในสมดขอยทถกเกบไวในพพธภณฑบานแพรกทสามารถสบคนไดถงปจจบนท

ชาวชมชนและสถาบนการศกษาในชมชนไดรวมจดกจกรรมนาเสนอแกบคคลภายนอกใหรจกในงาน

“วนรกษบานแพรก” 2) ชมชนมศกยภาพเพยงพอทจะจดให เ ปนแหลงทองเ ทยวเชงวฒนธรรม

เพราะมคณคาทางการศกษา มสงอานวยความสะดวก มความปลอดภย แตยงขาดการประชาสมพนธ

72

ขาดศกยภาพความพรอมของบคลากรอยบาง แตสามารถพฒนาได ซงงานวจยนไดเสนอแนวทาง

พฒนาศกยภาพไวประกอบดวย การจดการบรหารในรปคณะกรรมการ พฒนาสงอานวยความสะดวก

ทางการทองเทยว และจดการทางการตลาดตามความตองการและความพรอมของชมชนกจะ

สามารถรองรบนกทองเทยวไดในระยะยาว

พรทพย เจรญกจไพศาล (2553: บทคดยอ) ไดวจยเรอง การศกษาทรพยากร

ทองเทยวเชงวฒนธรรมของชมชนชาวมอญเพอสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดปทมธาน

โดยมวตถประสงคเพอศกษาทรพยากรเชงวฒนธรรมของชมชนชาวมอญในจงหวดปทมธาน และ

เสนอแนะแนวทางการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดปทมธาน ในดานทศทางการพฒนา

การทองเทยวเชงวฒนธรรมมอญ ความคดเหนของภาคเอกชน ภาคประชาชน และนกทองเทยว

เกยวกบการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดปทมธาน ตลอดจนพฤตกรรมและทศนคตของ

นกทองเทยว เครองมอทใชโดยมรายการตรวจสอบทรพยากร แบบสอบถามและแบบสมภาษณ

ผลการวจยพบวา จงหวดปทมธานมทรพยากรทองเทยวทมศกยภาพสง โดดเดนดานวฒนธรรมและ

วถชวตของชาวมอญ ดานประวตศาสตร ดานโบราณสถานและโบราณวตถ ไดแก วดมอญ เตาโองอาง

เครองปนดนเผา ตมสามโคก ตลอดจนดานประเพณ เทศกาล ไดแก งานสงกรานต งานแหเสาหงส

ธงตะขาบ และวถชวตของชมชนชาวมอญไดแก อาหารการกน การแตงกาย แนวทางการสงเสรม

การทองเทยวเชงนเวศในจงหวดปทมธาน ควรเนนการพฒนาคณคาทางศลปวฒนธรรมของชมชน

ชาวมอญ อนรกษและถายทอดภมปญญา และองคความร ใหคงอยอยางตอเนอง แนวทางการพฒนา

ดานกจกรรมทองเทยวของชมชนชาวมอญ ควรพฒนาดานการคมนาคม โดยการปรบปรงถนน และ

พฒนาเสนทางการเดนทางไปสแหลงทองเทยว ใหเชอมโยงถงกนตลอดจนพฒนาดานบรการและ

สงอานวยความสะดวก โดยการใหขอมลดานการทองเทยวกบนกทองเทยว ควบคกบการใหความร

ดานการทองเทยวเชงนเวศ

นรนทร สงขรกษา (2555: บทคดยอ) ไดวจยเรอง การศกษาแนวทางการสงเสรม

การทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรมในออารยธรรม จงหวดราชบร วตถประสงคเพอ

1) ศกษาเปรยบเทยบระดบแรงจงใจของนกทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรมในออารยธรรม

จงหวดราชบร 2) ศกษาระดบความคดเหนของผเกยวของกบการทองเทยวเพอการศกษาศลปวฒนธรรม

ในออารยธรรม จงหวดราชบร และ 3) ศกษาแนวทางการสงเสรมการทองเทยว เชงวฒนธรรมในอ

อารยธรรม จงหวดราชบร การวจยครงนใชระเบยบวธการวจยแบบผสมผสานวธ ผลการวจยพบวา

1) แรงจงใจในการทองเทยวเชงวฒนธรรมในภาพรวม อยในระดบมาก ( x =3.69,S.D.=.949)

การเปรยบเทยบคาเฉลยระหวางตวแปรเพศกบแรงจงใจในการทองเทยวเชงวฒนธรรมของ

นกทองเทยวไมแตกตางกน สวนการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว ของแรงจงใจใน

73

การทองเทยวเชงวฒนธรรมของนกทองเทยว จาแนกตามอาย การศกษา และอาชพ แตกตางกนอยาง

มนยสาคญทระดบ .05 ตามลาดบ 2) ความคดเหน ตอการจดการทองเทยวเชงวฒนธรรมใน

ภาพรวม อยในระดบมาก ( x =3.59,S.D.=.946) การเปรยบเทยบคาเฉลยระหวางตวแปรเพศกบ

ความคดเหนในการจดการการทองเทยว เชงวฒนธรรมของผเกยวของกบ การทองเทยวแตกตาง

กนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยวของ

ความคดเหนในการจดการ การทองเทยวเชงวฒนธรรมของผเกยวของกบการทองเทยว จาแนก

ตามอาย ระยะเวลาในการทางาน และการศกษา มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทระดบ .05

ตามลาดบ 3) แนวทางการสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมม 2 องคประกอบ คอ 1) แหลง

ทองเทยว ประกอบดวยการวเคราะหสวนขาดในปญหาและขอเสนอแนะของผเกยวของ การ

พฒนาแบบคอยเปนคอยไปตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การมผนาทเขมแขง เสยสละและ

จตอทศ การมสวนรวมของชมชน ในลกษณะของ “บวร” ไดแก บานวด โรงเรยน และการพฒนา

แหลงทองเทยวใหโดดเดน 2) หนวยงานภาครฐประกอบดวย การสนบสนนจากภาครฐ ทงความร

สงอานวย ความสะดวก การพฒนาศกยภาพแหลงทองเทยว บคลากร การประชาสมพนธและ

การจดกจกรรมอยางตอเนอง

3. งานวจยเกยวของกบการทองเทยวชมชนกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

กรวรรณ สงขกร (2552: iii) ไดวจยเรองการประยกตใชแนวคดเศรษฐกจ

พอเพยงก บการทองเทยวชมชน โดยมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาแนวคดเศรษฐกจพอเพยง

2) เสรมสรางเศรษฐกจชมชนในแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและทฤษฎใหมเชอมโยงกบการ

จดการทองเทยวโดยชมชน และ 3) ศกษาหากลยทธและแนวทางในการประยกตใชแนวคด

เศรษฐกจพอเพยงเพอการพฒนาการทองเทยวชมชนอยางย งยน โดนทาการศกษาหมบานทมการ

จดการทองเทยวในชมชน 4 แหงในภาคเหนอ ผลการวจยพบวา แนวคดเศรษฐกจพอเพยง เปน

ปรชญาชถงแนวทางการดาเนนชวต และปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ และทกอาชพ

กจกรรม เพอเปนการมงเนนใหเกดการพฒนาทมาจากพนฐานทรพยากรและศกยภาพทตนเองมอย

และใชใหเกดประโยชนสงสด โดยใชองคความร และ ภมปญญาของทองถน มาประยกตใหเปนจรง

ทงนการดาเนนกจการตางๆ ตองเนนคณธรรมเปนสาคญ เพอใหเกดประสทธภาพและเปน

ประโยชนตอสวนรวม อนจะเปนรากฐานสาคญทจะนาไปสความยงยนตอไปในอนาคต ดงแนว

ปฏบตตามหลก 3 หวง 2 เงอนไข อนเปนพนฐานในการนาไปพฒนาใหเกดความเหมาะสมและ

ยงยน การจดการทองเทยวโดยชมชน ควรจะมองคประกอบตาม 3 คณลกษณะ คอ ความ

พอประมาณ ความพอด ความเรยบงาย มความสมพนธอนดระหวางคนในชมชน และระหวาง

คนกบธรรมชาต มการรวมกลมเพอทากจกรรมการทองเทยว จดการทองเทยวแบบรกษาสงแวดลอม

74

ใชของดทมอยในชมชนเปนจดขาย พงพาภมปญญาและทนทางสงคมวฒนธรรม ของตน ลดตนทน

การดาเนนงาน กาหนดบทบาทหนาทของผทมสวนรวม ความมเหตผล มการกาหนดกฎกตกาท

นามาใชในการจดการทองเทยวชมชน มการวางแผนการดาเนนงาน และจดกจกรรมรวมกน การม

ภมคมกน มระบบการบรหารจดการทด มผนาด มคณธรรม มลกบานเปนผตามทด มสวนรวมใน

การดาเนนงาน มการบรหารจดการทรพยากรสวนรวมอยางมคณคา จดการปญหาความขดแยงดวย

สนตวธ ในสวนขององคประกอบ 2 เงอนไข คอ ความร มการสงเสรมการเรยนรพฒนาโดย

การอบรม สมมนา ดงาน และคณธรรม ผนาดมคณธรรม ซอสตยสจรต ไมคดโกง ไมลาเอยง ม

ความโปรงใส กระจายรายไดจากการทองเทยวอยางเปนธรรม มงผลประโยชนโดยรวมของชมชน

เปนทตง

นรนทร สงขรกษา และคณะ (2555: บทคดยอ) ไดวจยเรอง การวจยเพอพฒนา

และยกระดบการทองเทยวเชงวฒนธรรมสเศรษฐกจสรางสรรคผานกระบวนการมสวนรวมของภาค

เครอขายอยางย งยนในจงหวดราชบร ผลการวจย พบวา 1)การใหคณคาของศลปวฒนธรรมเพอการ

ทองเทยวตามแนวทางเศรษฐกจสรางสรรค ของนกทองเทยวและผเกยวของกบการทองเทยวอยใน

ระดบมาก 2) การพฒนารปแบบการจดการการทองเทยวเชงวฒนธรรมตนแบบ ไดรปแบบมชอ

เรยกวา “RATCHABURI MODEL” ไดแก 1) R = Research (การวจยการทองเทยว) 2) A= Action

Learning (การเรยนรจากแหลงเรยนร) 3) T=Technology (การใชเทคโนโลย) 4) C= Community of

Practice (ชมชนนกปฏบต) 5) H= Horizontal (องคกรแนวราบและเครอขาย) 6) A= Awareness

(ความตระหนกร) 7) B=Best Practice (การปฏบตทเปนเลศตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง)

8) U=Universal (การทองเทยวสสากล) 9) R=Responsibility (ความรบผดชอบตอชมชน) 10)

I=Identity (การสรางอตลกษณทโดดเดน) 3) ผลการเทยบเคยงปจจยแหงความสาเรจ ไดแก “บวร”

บาน วด โรงเรยนในการมสวนรวม มผนาเขมแขง สมาชกรวมมอ โครงสรางองคกร เทคโนโลย

ความร ทกษะ/ความสามารถ การจดการ วฒนธรรมองคกร จตอทศ และทนชมชน สวนปจจยความ

ลมเหลว ไดแก ความอจฉา ความขดแยงกนของสมาชกและชมชน การขาดความรวมมอ และ

ผลประโยชน 4) แนวทางการจดการการทองเทยวเชงวฒนธรรมตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง ดวย

การตงอยบนพนฐานเดมของชมชน ยดหลกภมสงคม ผลประโยชนของชมชน และความคมคา

มากกวาความคมทน และ 5) เสนทางการทองเทยวเชงวฒนธรรมของจงหวดราชบร ประกอบดวย

4 รปแบบคอ เสนทางครงวน หนงวนแบบไปเชาเยนกลบ (นยมมากทสด) และแบบคางคน และ

แบบสองวนสองคน กาหนดเสนทางออารยธรรมและไหวพระ วถชวตชาตพนธตวตนคนราชบร

เรมจากวดคงคารามจนสดทายเมองโบราณและจปาถะภณฑสถานบานคบว

75

10.2 งานวจยตางประเทศ

1. งานวจยเกยวกบการทองเทยว

ยงแอนดฟาวเวอร (Young and Flower, 1982) ไดวจยเกยวกบนกทองเทยวใน

Cook Country Forest Preserve District (CCFPD) ประเทศสหรฐอเมรกา เพอเปนขอมลพนฐานใน

การปองกนผลกระทบอนเกดจากการทองเทยว เกยวกบสงดงดดใจใหมาใชพนท ผลการวจยพบวา

สวนใหญพงพอใจตอพนทและลกษณะธรรมชาตของปาเปด อนไดแก อสรภาพและความเงยบ

นอกจากนผใชพนทไมตองการเปลยนแปลงสภาพทางธรรมชาตในพนทและสงทตองการมาก

ไดแก บรการดานความปลอดภย และบรการดานความสะดวกพนฐาน

เฮนด และคณะ (Hendee and others, 1984: 60-64) ไดทาการศกษาวจยเรอง

ความคดเหนของนกทองเทยว จานวน 140 คน ทไปทองเทยวในพนทปาแถบตะวนตกเฉยงเหนอ

ของสหรฐอเมรกา 3 แหง โดยการสอบถาม และสมภาษณ ผลการวจย พบวา นกทองเทยวรอยละ

40 เหนดวยกบการจายคาธรรมเนยม ในการเขาไปทองเทยว เพอจะไดมเงนไปใชในการพฒนาเพอ

บรการ บารงรกษา แตในเรองการจากดจานวนนกทองเทยว และการสงเสรมใหเอกชนเขามาลงทน

เพอพฒนา มความเหนดวยนอย รอยละ 10 และเหนดวยกบการลดผลกระทบในพนทโดยวธการ

กระจายกลมนกทองเทยวมากกวารอยละ 36

ซซานและ ดกกลาส เจโลเบอร (Susan Menkhaus and Douglas J. Lober.,1996:

1-10) ไดศกษาเกยวกบการทองเทยวเชงนเวศและความนยมของปาฝนเมองรอนท Moteverde cloud

Forest Reserve, Costa Rica จากนกทองเทยวชาวอเมรกน จานวน 240 คน ใชการวจยเชงสารวจ

เครองมอทใชเปนแบบสอบถาม ผลการวจยพบวา จากทกลาวถงปาฝนเขตรอนชนวามคณคามาก

ไปกวาการทา การตดตนไมและการใชเปนบรเวณทาการเกษตรหรอเปนทงหญาเลยงววเลยงควาย

ผลการศกษาไดตรวจสอบคณคาทมมากกวานน โดยกลาวถงการนาการทองเทยวเชงนเวศมาใชเพม

คณคา พบวา มลคาทกาหนดโดยนกทองเทยวเชงนเวศอเมรกนในการเยยมชม Costa Rica Rainforests

คอ 1,150 ดอลลารตอการเยยมชม 1 ครง มลคาดงกลาวสามารถถกใชเปนตวกาหนด ในการตดสน

นโยบาย เพอการประเมนพนทอนๆทสามารถนามาใชไดดยงขน

เซบาลอส ลาสคเรน (Celballos Lascurain, 1998: 111–112) ไดทาการศกษาวจย

เรอง ความคดเหนของผประกอบการตอการทองเทยวเชงอนรกษบรเวณอาวรอคซ เมองซดนย

ประเทศออสเตรเลย การศกษาครงนมวตถประสงค เพอศกษาระดบความคดเหน ปจจยทมผลกระทบ

ตอความคดเหนของผประกอบการ ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะตอการทองเทยวเชงอนรกษ

เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม กลมตวอยางคอ ผประกอบการบรเวณอาวรอคซ เมอง

ซดนย ประเทศออสเตรเลย จานวน 240 ราย วเคราะหขอมลโดยใชสถต อตราสวน รอยละ คาเฉลย

76

คาเบยงเบนมาตรฐาน การวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว ผลการวจยพบวา ความคดเหนของ

ผประกอบการตอการทองเทยวเชงอนรกษอยในระดบตา ปจจยทมผลตอความคดเหนของผประกอบการ

คอ ความรเกยวกบการทองเทยวเชงอนรกษ การไดรบการอบรม เกยวกบการทองเทยว หรอ

สขาภบาลสงแวดลอม ระดบการศกษา และการใหคณคาตอธรรมชาต สงแวดลอม มผลตอ

ความคดเหนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

ปารคเกอร (Parker, 1999: 1118-1119A) ไดทาการศกษาวจยเรอง พฤตกรรม

การทองเทยวของเยาวชนในเมองยองเกอร (Younger) มลรฐนวยอรค (New York) ทมตอการ

อนรกษสงแวดลอมในสถานททองเทยว โดยทาการสารวจกลมตวอยางทเปนเยาวชน อายระหวาง

12-20 ป จานวน 480 คน วเคราะหขอมลโดยใชคารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และ

วเคราะหขอมลความแปรปรวน ทางเดยว โดยพจารณาเกณฑคาความเชอมน 95 เปอรเซนต ผลการ

สารวจพบวา กลมตวอยางทมความร เกยวกบการอนรกษสงแวดลอมอยในระดบสง มพฤตกรรม

การทองเทยวทมตอการอนรกษสงแวดลอม ในสถานททองเทยวถกตองมากทสด จากการทดสอบ

ทางสถตพบวา ความรเกยวกบการอนรกษ สงแวดลอมแตกตางกน มพฤตกรรมการทองเทยวทมตอ

การอนรกษสงแวดลอมในสถานททองเทยว แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

เฮนจและช (Heung and Chu, 2000: Abstract) ไดวจย เรองระดบความพงพอใจ

ของนกทองเทยวจากจนแผนดนใหญทเขามาใชบรการโรงแรมในเกาะฮองกง โดยมแบบสอบถาม

เปนเครองมอในการวจยและใชสถต t-test และ Factor Analysis ในการวเคราะหผลโดยม

วตถประสงคเพอประเมนการรบรและความพงพอใจของนกทองเทยวจากจนแผนดนใหญทมาพก

ในโรงแรมในเกาะฮองกงโดยมปจจยทนามาพจารณา คอ ปจจยดานคณภาพการบรการและคณคา

ทไดรบ เชน การยมแยมแจมใสของพนกงาน ราคาหองพก ปจจยดานคณภาพของบรการเพมเตม

อนๆ เชน สระวายน า ฟตเนส ปจจยดานความนาเชอถอของโรงแรม เชน ระบบรกษาความ

ปลอดภย ระบบปองกนอคคภย การพรอมใหบรการตลอดเวลาของพนกงาน ปจจยดานคณภาพ

บรการหลก เชน ความสะอาดของหองพก ความสบายของเตยง ปจจยดานการบรการเสรม เชน

ความคมราคาของภตตาคาร รานอาหาร การบรการศนยธรกจ ปจจยดานบรการทเพมมลคา (Value

Added Services) เชน โปรแกรมการทองเทยว ปจจยดานความสะดวกสบาย เชน มศนย

ประชมสมมนา ความสะดวก ในการเดนทางซงผลการวจยพบวาปจจยทลกคาใหความสาคญมากคอ

เรองปจจยดานคณภาพการบรการและปจจยดานบรการเพมเตมตาง ๆ

ชนและคณะ (Chin and Others, 2000: 20-35) วจยทองเทยวเชงอนรกษใน

อทยานแหงชาตบาโก เกาะบอรเนยว ประเทศมาเลเซย:มมมองของนกทองเทยวเกยวกบผลกระทบ

ตอสงแวดลอมและการบรหารจดการ ผลการวจยพบวา รฐควรมความพยายามในการจดการเกยวกบ

77

ความกงวลใจของนกทองเทยวดานกระจายตวของสภาพแวดลอมทางชวภาพการเสอมสลาย และ

ความเสยหายของพนธไม รวมถงการเตรยมการในการจดการหาแนวทางทจะชวยใหการทองเทยว

เชงนเวศในอทยานแหงชาตบาโก (Bako National Park) นนยนยาวออกไปและการวจยครงนจะม

สวนในการชวยสรางความเขาใจใหกบนกทองเทยวเกยวกบการจดการการทองเทยวในมาเลเซย

เพมขน

ยง (Ying, 2002: 205 - 206) ไดวจยการศกษาแนวทางการพฒนาและการวาง

แผนการทองเทยว ซงไดรบการวางแผนการทองเทยว กรณศกษาการประชาสมพนธของจน และ

มาเลเซย พบวาการพฒนาอยางสาคญในธรกจการทองเทยวซงไดรบการวางแผน การสรางรากฐาน

จดประสงคในการพฒนาธรกจการใสใจตอลกคา นโยบายแบบแผนทพอเพยง การเตรยมความพรอม

แหลงทมาสมาคมและการทางานเพอพฒนาในธรกจการทองเทยว ไดสรปนโยบายดงน คอ

ขอบเขตของธรกจการทองเทยวตองมการวางแผน สมาคมตองมการวาจางและมสวนรวมเกยวของ

กบการพฒนาเศรษฐกจและธรรมชาตเพอนามาสทองถน ทรพยากรทใชประโยชนตองไดฝกฝน

เรยนรเขาใจในการพฒนาเพอประชาชนในจงหวดไฮนานของจน และเคดารของมาเลเซย เปน

ตวอยางการพฒนามยทธศาสตร กลไก การชวยรฐบาลแบงเบาหนาท ผลลพธชใหเหนวาการวาจาง

ในธรกจการทองเ ทยวควรมสถานทกวางและมวฒนธรรมทเปนเอกลกษณ การพฒนาธรกจ

การทองเทยว อปสรรคทสาคญคอ ความขาดแคลนและปรมาณนกทองเทยว การพฒนาการ

ทองเทยว จงมขดจากด และความพอใจของนกทองเทยว การบรการจะตองมาตรฐานมยทธศาสตร

รวมทงมความหลากหลาย

ฟวแคท (Faucat, 2002:511-529) วจยเรองแนวทางการบรหารจดการการ

ทองเทยวเชงอนรกษของชมชนสความยงยนของชมชนเวนทานลลา (Ventanilla) ซงต งอย ณ

ชายฝงดานใตของมหาสมทรแปซฟก ประเทศเมกซโก เกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณทงการ

สมภาษณแบบมโครงสรางและไมมโครงสรางซงการเกบรวบรวมขอมลครงนไดจดทาขนในชวงป

ค.ศ.1999 และป ค.ศ.2000 เพอทจะไดสถตประชากรทางสงคมศาสตรของชมชน การบรการใน

ชมชนทถกนามาใชในการหาผลประโยชนและความสมพนธและสงคมกบเศรษฐกจของชมชน

รวมถงขอมลทรพยากรธรรมชาต ผลทไดจากการวจยในครงนทาใหสามารถระบถงตวชวดทจะทา

ใหการทองเทยวเชงอนรกษในชมชนดารงอยตอไปได ซงการวจยทชมชน เวนมานลลา (Ventanilla)

ในครงน ถอเปนนวตกรรมใหมของการวจยทนาเอาการประสานทศนวสยของการบรหารจดการ

แถบชายฝงมาใชในการประเมนการบรหารจดการการทองเทยวเชงอนรกษในแหลงชมชนพรอม ๆ

กบการใชตวชวดตาง ๆ

78

แมร (Marie, 2003: 324) ไดประเมนตดตามการดาเนนงานโครงการจดการ

ทองเทยว เชงนเวศทเนนชมชนเปนฐานทประเทศเนปาล ซงเปนทยอมรบกนทวไปวา การทองเทยว

เชงนเวศไดกอใหเกดประโยชนระหวางการทองเทยวกบสงแวดลอม โดยเนนทการดแลสงแวดลอม

วฒนธรรม ถอเปนสงกระตนทางเศรษฐกจของประเทศ ผลการตดตามโครงการพบวาโครงการ

สามารถทาใหเกดการกระจายรายไดทไดจากการทองเทยวไปยงทองถน แตทงนนทรพยากรธรรมชาต

ยงไมไดรบการดแลอยางเพยงพอสาหรบการพฒนาทย งยน

มทซ (Mitz, 2006: 224 - 225) ไดวจยการพฒนาธรกจการทองเทยวผลจากการ

สารวจโดยเฉพาะจากการสารวจการทองเทยวในชมชน จากการเกบขอมลจากบคคลทมสวนรวมทง

กลมเลกและกลมใหญ ผลลพธทไดมทงผลดและผลเสย การทชมชนมรากฐานทมน แขงแรง ควบค

กบการพฒนาธรกจการทองเทยวไปดวย จะเปนแนวทางทมประโยชนในการบรหารการทองเทยว

อยางมประสทธภาพในการทองเทยวทย งยนตอไป

กระทรวงการทองเทยวสาธารณรฐมลดฟส (Ministry of Tourism, Republic of

Maldives,2004: Online) ไดทาการสารวจความคดเหนของนกทองเทยว ประจาป 2004 เพอศกษา

ปจจยทมผลตอการตดสนใจเลอกเดนทางทองเทยวเกาะมลดฟส และเพอศกษาแบบแผน การทองเทยว

และการใชจายในระหวางการทองเทยวของนกทองเทยวจากทวโลก ผลการวจยพบวา นกทองเทยว

เลอกเกาะมลดฟสเปนจดหมายปลายทาง โดยมวตถประสงคเพอทองเทยวทะเล เปนหลก ทงนรอยละ

30 ของกลมทมวตถประสงคน เปนกลมทมจดมงหมายเพอการฮนนมน นอกเหนอจากกจกรรม

การทองเทยวทางทะเล สปา และกจกรรม เพอสขภาพเปนปจจยทดงดดใจนกทองเทยวทกาลงไดรบ

ความสนใจเพมขนอยางรวดเรว สวนผลการสารวจความคดเหน ของนกทองเทยวทมตอการ

ใหบรการของธรกจทองเทยวพบวา การใหบรการของสนามบน อยในระดบด มความพงพอใจใน

ระดบมากตอการบรการ และสงอานวยความสะดวกตางๆ ในเมองเมล 37 (Male) ซงเปนเมองหลวง

ของมลดฟส และมความเหนวาบรการทไดรบมความคมคา เมอเทยบกบเงนทใชจายไป โดยรอยละ

95 จะแนะนาใหคนรจกเดนทางมาทองเทยวทมลดฟส

จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ ผวจยไดวเคราะหตามแนวคดใน

การวจยประกอบดวย ตวแปรทศกษา ไดแก ลกษณะสวนบคคล คอ เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบ

การศกษา อาชพ รายได การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ในดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม ดานการจดการ ดานองคกรและดานการเรยนร การปฏบตทด

ในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในดานการทองเทยว

ต งอยบนพนฐานเดมของไทยทรงดา ดานการทองเทยวตงอยบนภมสงคม ดานการทองเทยวยด

หลกประโยชนของประชาชนและดานการทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน ดงแผนภมท 5

79

กรอบแนวคดในการวจย

การวจยครงน เพอศกษาการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงชมชนบานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร ขององคประกอบหลกของการทองเทยว

โดยชมชน (Community-based Tourism) ตามแนวคดของพจนา สวนศร (2546: 15)

ตวแปรทศกษา

แผนภมท 5 แสดงกรอบแนวคดทใชในการวจย

การจดการการทองเทยวโดย

ชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง

-ดานทรพยากรธรรมชาตและ

วฒนธรรม

-ดานองคกรชมชน

-ดานการจดการ

-ดานการเรยนร

ลกษณะสวนบคคล - เพศ

-อาย

-สถานภาพสมรส

-ระดบการศกษา

-อาชพ -รายไดสทธตอเดอน

แนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

การปฏบตทดในการจดการการทองเทยว

โดยชมชน -การทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของ

ชมชนไทยทรงดา -การทองเทยวตงอยบนหลกภมสงคม -การทองเทยวยดหลกประโยชนของ

ประชาชน -การทองเทยวยดหลกความคมคามากกวา

คมทน

80

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยครงนใชวธการวจยแบบผสมผสานวธ (Mixed Method Research) ดวยการเกบ

รวบรวมขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ โดยมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาการจดการการทองเทยว

โดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 2) ศกษาการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดย

ชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 3) ศกษาแนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชน

ตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มวธดาเนนการวจย ดงน

1. ประชากรและกลมตวอยาง

2. เครองมอและการสรางเครองมอทใชในการวจย

3. การเกบรวบรวมขอมล

4. การวเคราะหขอมล

5. สถตทใชในการวเคราะหขอมล

ขนตอนการวจย

การวจยครงน ไดมการดาเนนการ ดงน

1. การวจยจากเอกสาร เปนการสารวจ ตรวจสอบทบทวนเอกสารทเกยวของกบการวจย

ไดแก ตารา งานวจย วทยานพนธ เพอกอรปแนวคด องคความรการวจย

2. จดทากรอบแนวทางการศกษา แผนการดาเนนงาน กระบวนการ ขนตอนและวธ

ดาเนนงานการวจย

3. ศกษาและประมวลวรรณกรรม และงานวจยทเกยวของกบแนวทางการสงเสรมการทองเทยว

โดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

4. สรางเครองมอการวจยเชงปรมาณเปนแบบสอบถาม และเชงคณภาพ ดวยการสมภาษณ

เชงลก และการสนทนากลม ประสานงานกบชมชนบานหวเขาจนเพอเกบขอมลภาคสนาม

5. การเกบขอมล โดยใชแบบสอบถามกบหวหนาครวเรอนในชมชนบานหวเขาจนและ

สมภาษณเชงลกและสนทนากลมกบผทเกยวของกบชมชน

81

6. การรวบรวมและวเคราะหขอมล วเคราะห ประมวลผลขอมลทได

7. จดทารายงานฉบบสมบรณ

ประชากรและกลมตวอยาง

1. การวจยเชงปรมาณ

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากร (Population) ทใชในการวจยครงน เปนหวหนาครอบครวในครวเรอนของ

ชมชนบานหวเขาจน จานวน 152 หลงคาเรอน (ขอมลทวไปของชมชนบานเขาหวจน, 2555)

กลมตวอยาง (Samples) ทใชในการวจยเปนหวหนาครอบครวในครวเรอนของชมชน

บานหวเขาจนเปนหนวยในการวเคราะห (Unit of Analysis) โดยการเปดตารางเครจซและมอรแกน

(Krejcie and Morgan, 1970: 608) กาหนดความคลาดเคลอน 5 % ไดกลมตวอยาง เทากบ 108

หลงคาเรอน โดยใชการสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling)

2. การวจยเชงคณภาพ

2.1 ผใหขอมลหลก ในการสมภาษณระดบลก (In-depth Interview) โดยการคดเลอก

กลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Selection) กบผเกยวของกบการทองเทยวชมชน จานวน 9 คน

ไดแก นายก อบต.หวยยางโทน กานนหมบาน ประธานศนยวฒนธรรม เลขานการศนยวฒนธรรม

สมาชกองคการบรหารสวนตาบล ประธานชมชน ผชวยผใหญบาน เหรญญกหมบาน ปราชญชาวบาน

2.2 ผใหขอมลหลก ในการสนทนากลม (Focus Group Discussion) จานวน 10 คน

ไดแก นายก อบต.หวยยางโทน กานนหมบาน ประธานศนยวฒนธรรม เลขานการศนยวฒนธรรม

สมาชกองคการบรหารสวนตาบล ประธานชมชน ผชวยผใหญบาน เหรญญกหมบาน ปราชญชาวบาน

โดยการคดเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Selection) กบผเกยวของกบการทองเทยว

ชมชน

เครองมอทใชในการวจย

1. การวจยครงนมเครองมอทใชในการวจย 3 ประเภท ในการสอบถามผเกยวของ

กบการทองเทยว เพอสอบถามขอมลจากกลมตวอยางซงลกษณะคาถามเปนแบบปด (Close - ended

Question) และแบบเปด (Open - ended Question) ดงน

82

แบบสอบถาม

ตอนท 1 คาถามเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ซงเปนแบบตรวจสอบ

รายการ (Check List) ไดแก เพศ อาย สถานภาพ ระดบการศกษา อาชพ และรายไดสทธตอเดอน

ตอนท 2 คาถามเกยวกบการจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน โดยใช

องคประกอบการทองเทยวชมชน ในดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม ดานองคกรชมชน

ดานการจดการ ดานการเรยนร ตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 3 หวง คอ ความพอประมาณ

ความมเหตผล และภมคมกนเทาทนการเปลยนแปลง และ 2 เงอนไข คอ เงอนไขความร และเงอนไข

คณธรรมของชมชนบานหวเขาจน เปนกรอบการสรางคาถาม ขอคาถามมลกษณะเปนแบบมาตราสวน

ประมาณคา 5 ระดบ ตามเกณฑของไลเคอรท (Likert Scale) โดยกาหนดคะแนนดงน

คาถามประเภทคลอยตามหรอเหนดวย ใหคะแนนดงน

ระดบ 5 หมายถง การจดการการทองเทยวโดยชมชนมากทสด

ระดบ 4 หมายถง การจดการการทองเทยวโดยชมชนมาก

ระดบ 3 หมายถง การจดการการทองเทยวโดยชมชนปานกลาง

ระดบ 2 หมายถง การจดการการทองเทยวโดยชมชนนอย

ระดบ 1 หมายถง การจดการการทองเทยวโดยชมชนนอยทสด

กาหนดเกณฑในการวเคราะหขอมลตามเกณฑของ เบสทและคานห (Best and Kahn,

1998: 247) ดงตอไปน

คาเฉลย 4.50 ถง 5.00 แสดงวา การจดการการทองเทยวชมชนอยในระดบมากทสด

คาเฉลย 3.50 ถง 4.49 แสดงวา การจดการการทองเทยวชมชนอยในระดบมาก

คาเฉลย 2.50 ถง 3.49 แสดงวา การจดการการทองเทยวชมชนอยในระดบปานกลาง

คาเฉลย 1.50 ถง 2.49 แสดงวา การจดการการทองเทยวชมชนอยในระดบนอย

คาเฉลย 1.00 ถง 1.49 แสดงวา การจดการการทองเทยวชมชนอยในระดบนอยทสด

ตอนท 3 คาถามเกยวกบการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชน ตามปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง ขอคาถามมลกษณะเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ตามเกณฑของ

ไลเคอรท (Likert Scale) โดยกาหนดคะแนนดงน

คาถามประเภทคลอยตามหรอเหนดวย ใหคะแนนดงน

ระดบ 5 หมายถง การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนมากทสด

ระดบ 4 หมายถง การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนมาก

ระดบ 3 หมายถง การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนปานกลาง

ระดบ 2 หมายถง การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนนอย

83

ระดบ 1 หมายถง การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนนอยทสด

กาหนดเกณฑในการวเคราะหขอมลตามเกณฑของ เบสทและคานห (Best and Kahn,

1998 : 247) ดงตอไปน

คาเฉลย 4.50 ถง 5.00 แสดงวา การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชน

มากทสด

คาเฉลย 3.50 ถง 4.49 แสดงวา การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชน

มาก

คาเฉลย 2.50 ถง 3.49 แสดงวา การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชน

ปานกลาง

คาเฉลย 1.50 ถง 2.49 แสดงวา การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชน

นอย

คาเฉลย 1.00 ถง 1.49 แสดงวา การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชน

นอยทสด

ตอนท 4 ปญหา/อปสรรคและขอเสนอแนะในการจดการทองเ ทยวโดยชมชน

บานหวเขาจนมลกษณะคาถามแบบปลายเปด เพอสอบถามปญหาและขอเสนอแนะการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชน

2. แนวทางการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) เปนการสมภาษณทเกยวของ

การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง การปฏบตทดในการจดการ

การทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และแนวทางในการจดการการทองเทยว

โดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

3. แนวทางการสนทนากลม (Focus Group Discussion) เปนการสนทนากลมทเกยวของ

การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง การปฏบตทดในการจดการ

การทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และแนวทางในการจดการการทองเทยว

โดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

การสรางและพฒนาเครองมอ

แบบสอบถามเกยวกบการจดการการทองเทยวชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ผวจยไดดาเนนการสรางเครองมอ 1 ชด การสรางและพฒนาเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

มขนตอนดงน

84

1. กาหนดจดมงหมายในการสรางแบบสอบถาม สรางแบบสอบถามผเกยวของกบการ

ทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน ตามตวแปรทศกษา

2. ศกษาทฤษฎ แนวคด หลกการจากหนงสอ ตารา เอกสารและงานวจยทเกยวของทงใน

และตางประเทศโดยอาจารยทเปนผควบคมวทยานพนธ เปนผใหคาแนะนา และใหคาปรกษา

3. นยามปฏบตการของการสอบถามการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน จดทา

แบบสอบถามรายขอตางๆ

4. นาขอมลทไดจากการศกษามาประมวลผล เพอกาหนดเปนโครงสรางในแบบสอบถาม

และขอบเขตเนอหาในพฤตกรรมบงช โดยขอคาแนะนาจากอาจารยทปรกษาวทยานพนธ พรอม

จดสรางแบบสอบถามใหคลอบคลมเนอหาตามพฤตกรรมบงช แลวเสนอแบบสอบถามตออาจารย

ทปรกษาวทยานพนธตรวจสอบ พรอมใหขอเสนอแนะแลวนามาปรบปรงแกไข

5. นาแบบสอบถามทสรางขนในขอ 4 ไปใหผทรงคณวฒจานวน 3 คน ตรวจสอบ

ความเทยงตรง (Validity) กาหนดคา IOC ตงแต .50 ขนไป ตรวจสอบดานเนอหา ดานภาษา รวมทง

ครอบคลมวตถประสงคทตองการศกษา และนามาปรบปรงแกไข แลวนามาหาคาดชนความสอดคลอง

(IOC : Index of Item Objective Congruence) โดยกาหนดคะแนนการพจารณาดงน (พวงรตน ทวรตน,

2543 : 117)

1 ถาแนใจวา ขอคาถามนนสอดคลองกบวตถประสงคทตองการวด

0 ถาไมแนใจวา ขอคาถามนนสอดคลองกบวตถประสงคทตองการวด

-1 ถาแนใจวา ขอคาถามไดไมตรงตามวตถประสงค

จากนนนาผลการพจารณาของผเชยวชาญในแตละขอไปหาความเทยงตรงเชงเนอหา

และคาดชนความสอดคลอง (IOC) ตามสตร ดงน

IOC = Σ R

N

เมอ IOC แทน ดชนความสอดคลองของขอคาถามกบจดประสงคหรอกบลกษณะ

พฤตกรรม

Σ R แทน ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ

N แทน จานวนผเชยวชาญ

ไดคาดชนความสอดคลองมคาระหวาง 0.67 ถง 1.00 แสดงวาขอคาถามนาไปใชได

ถาคา IOC มคามากกวา 0.50 ขนไป แสดงวาขอคาถามนนใชได มความเหมาะสม

หรอมความสอดคลองกบจดประสงคหรอกบลกษณะพฤตกรรม แตถา ต ากวา 0.50 แสดงวา

85

ขอคาถามนนไมสอดคลองกบวตถประสงคหรอลกษณะพฤตกรรม ควรตดทงหรอนามาปรบปรง

แกไขใหม

6. นาแบบสอบถามทปรบปรงแกไขเรยบรอยแลวไปทดลองใช (Try Out) กบผเกยวของ

กบการทองเทยวโดยชมชนในชมชนบานหวเขาจน ทไมใชกลมตวอยาง ในจงหวดราชบร จานวน 30

คน เพอนามาหาคาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถาม โดยใช สตรสมประสทธแอลฟา

ของครอนบาค (Cronbach) ไดคาความเชอมนของแบบสอบถามในสวนของการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (บญชม ศรสะอาด, 2545: 72-74) วเคราะห

หาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถาม

จากสตรการคานวณ

−

−= ∑

SSt

i

nn

2

2

11

α

เมอ α แทน คาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบ

n แทน จานวนขอในแบบสอบถาม

ΣS2i แทน ผลรวมของคาคะแนนความแปรปรวนเปนรายขอ

S2t แทน คะแนนความแปรปรวนของแบบสอบถามทงฉบบ

ตารางท 1 แสดงความเชอมนของแบบสอบถาม

ตวแปรทวด คาความเชอมน

แบบสอบถามตอนท 1

1. ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม .57

2. ดานองคกรชมชน .80

3. ดานการจดการ .75

4. ดานการเรยนร .85

รวม .90

แบบสอบถามตอนท 2

1. ดานการทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของไทยทรงดา .88

2. ดานการทองเทยงตงอยบนภมสงคม .72

3. ดานการทองเทยวยดหลกประโยชนของประชาชน .67

4. ดานการทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน .81

รวม .91

86

7. นาแบบสอบถามไปเกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมลตอไป

การสมภาษณเชงลก กบผเกยวของกบการทองเทยวโดยชมชน จานวน 9 คน ดงน

1. ศกษารปแบบ วธการ และลกษณะของการสมภาษณทจะใชในการวจยโดยศกษาจาก

หนงสอ เอกสาร และเครองมอในการวจย เพอเปนแนวทางในการสมภาษณเชงลก

2. นาประเดนสาคญตามวตถประสงค และกรอบแนวคด มาสรางประเดนการสมภาษณ

เชงลก และเสนออาจารยทปรกษาวทยานพนธเพอขอคาแนะนาปรบปรงแกไขประเดนคาถาม

3. นาประเดนคาถามทไดปรบปรงแกไขแลว นาไปใชในการสมภาษณเชงลก

รางแนวทางการสมภาษณเชงลก

1. ภาพรวมของการทองเทยวชมชนบานหวเขาจนเปนอยางไร

2. การจดการการทองเทยวชมชนในดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม ดานองคกร

ดานการจดการ และดานการเรยนรตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 3 หวง คอ ความพอประมาณ

ความมเหตผลและภมคมกนเทาทนการเปลยนแปลง และ 2 เงอนไข คอ เงอนไขความร และเงอนไข

คณธรรมของชมชนบานหวเขาจนเปนอยางไร

3. แหลงทองเทยวในชมชนบานหวเขาจนมอะไรบาง ทนทางวฒนธรรมไทยทรงดาเปน

อยางไร

4. จดดงดดหรอจดเดนของชมชนมอะไรบาง

5. ปญหา/อปสรรค และขอเสนอแนะมทพบอะไรบาง

การสนทนากลม กบผเกยวของกบการทองเทยวชมชน จานวน 10 คน ดงน

1. ศกษารปแบบ วธการและลกษณะของการสนทนากลมทจะใชในการวจยโดยศกษา

จากหนงสอ เอกสาร และเครองมอในการวจย เพอเปนแนวทางในการจดสนทนากลม

2. นาประเดนสาคญตามวตถประสงค และกรอบแนวคด มาสรางประเดนคาถาม เพอใช

ในการพฒนาแหลงทองเทยวชมชนบานหวเขาจน และเสนออาจารยทปรกษาวทยานพนธเพอขอ

คาแนะนาปรบปรงแกไขประเดนคาถาม

3. นาประเดนคาถามทไดปรบปรงแกไขแลว นาไปใชในการสนทนากลม

รางแนวทางการสนทนากลม

1. ภาพรวมของการทองเทยวชมชนบานหวเขาจนเปนอยางไร

2. การจดการการทองเทยวชมชน

3. การปฏบตทเปนผลสาเรจ หรอการปฏบตทดการจดการการทองเทยวโดยชมชน

ไดแกดาน

87

3.1 การทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของชมชนไทยทรงดา

3.2 การทองเทยวตงอยบนหลกภมสงคม

3.3 การทองเทยวยดหลกประโยชนของประชาชน

3.4 การทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน

4. แนวทางการจดการการทองเทยวชมชนบานหวเขาจน ควรเปนอยางไรบาง (โครงสราง

สงอานวยความสะดวก กจกรรมการทองเทยว การบรการ ทพก อาหาร ของทระลก ผลตภณฑชมชน

การตลาด การประชาสมพนธ การสนบสนนจากภาครฐ และอนๆ)

5. ปญหา/อปสรรค และขอเสนอแนะมทพบอะไรบาง

การตรวจสอบขอมลเชงคณภาพ

การตรวจสอบขอมลเชงคณภาพโดยใชวธการตรวจสอบแบบสามเสา (Triangulation)

ในการวจยครงน เพอใหไดขอมลทมความถกตองและเชอถอได (Valid and Reliable) เพอพสจนวา

ขอมลทผวจยไดมานนถกตองหรอไม โดยการใชวธการหลายวธในการเกบรวบรวมขอมลใน

ประเดนเดยวกน จนกระทงไดความคดหรอขอมลเกยวกบประเดนหรอเรองนนๆ ออกมา (Share

Subjectivity) ตามทคนสวนใหญเขาใจ กลาวโดยสรปสาหรบวธการตรวจสอบแบบสามเสา (Triangulation)

ทผวจยนามาใชในการตรวจสอบขอมล คอ 1) การตรวจสอบสามเสาดานขอมล (Data Triangulation)

2) การตรวจสอบสามเสาดานทฤษฎ (Theory Triangulation) และ 3) การตรวจสอบสามเสาดาน

วธการรวบรวมขอมล (Methodological Triangulation) (Denzin, 1978: 294-304) นอกจากนผวจย

ยงใชวธการตรวจสอบขอมลโดยการสอบถามซา เพอเปนการตรวจสอบความเทยงตรงภายใน

อกครงหนง อนจะทาใหไดขอมลทถกตองและเปนจรงมากทสด

การเกบรวบรวมขอมล

1. การเกบรวบรวมขอมลในการวจย ผวจยไดกาหนดวธดาเนนการตามขนตอน ดงน

การเกบรวมรวมขอมล จากแบบสอบถามผวจ ยดาเนนการ โดยขอหนงสอจากบณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศลปากร เพอขออนญาตเกบรวบรวมขอมลของหวหนาครอบครวในครวเรอนของชมชน

บานหวเขาจน โดยขอความรวมมอไปยงนายกองคการบรหารสวนตาบลหวยยางโทน อาเภอปากทอ

จงหวดราชบร

2. การเกบรวบรวมขอมลในการสมภาษณเชงลก ผวจยไดกาหนดวธดาเนนการ ดงน

2.1 ผวจยทาหนงสอขอความอนเคราะหโดยเชญผเกยวของกบการทองเทยวโดย

ชมชน จานวน 9 คน ทไดจากการคดเลอกแบบเจาะจง

88

2.2 ผวจยเปนผดาเนนการสมภาษณเชงลกดวยตนเอง โดยมการบนทกเทปเสยง และ

จดบนทกภาคสนาม

3. การเกบรวบรวมขอมลในการสนทนากลม ผวจยไดกาหนดวธดาเนนการ ดงน

3.1 ผวจยทาหนงสอขอความอนเคราะหโดยเชญผเกยวของกบการทองเทยวโดย

ชมชน จานวน 10 คน ทไดจากการคดเลอกแบบเจาะจง รวมการสนทนากลม ณ ศนยวฒนธรรม

ไทยทรงดา

3.2 ผวจยเปนผดาเนนการสนทนากลมดวยตนเอง โดยมการบนทกเสยง และจดบนทก

การสนทนากลม และเจาหนาททวไป เปนผชวยในการเกบขอมลให

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ

ผวจยทาการวเคราะหขอมลทไดจากการวจย โดยมวธทใชในการวเคราะหขอมล ดงน

1. การวเคราะหสถตกลมตวอยาง ประกอบดวย ความถ (frequency) รอยละ (percentage)

คาเฉลย ( x ) และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D)

2. การวเคราะหปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ ทเปนคาถามปลายเปดดวยการ

วเคราะหเนอหา (Content Analysis)

3. การวเคราะหขอมล เชงคณภาพ จะทาการศกษาโดยสมภาษณเชงลก กบผเกยวของใน

ชมชนและการสนทนากลมกบผทเกยวของกบการทองเทยวในชมชน โดยใชวธการวเคราะหเนอหา

(Content Analysis)

89

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

การวจยเรอง การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชมชนบานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร มวตถประสงคเพอการศกษา 1) การจดการ

การทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน 2) การปฏบตทดใน

การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน 3)แนวทาง

ในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชน บานหวเขาจน

การเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามกบหวหนาครอบครวในครวเรอน จานวน 108 ชด

ไดรบกลบคนมา 108 ชด ของแบบสอบถามท งหมด สมภาษณ เชงลกและสนทนากลมกบ

ผทเกยวของกบการทองเทยวในชมชนบานหวเขาจน จานวน 9 คน และสนทนากลม 10 คน นาเสนอ

ผลการวจย โดยการนาเสนอการวเคราะหขอมลเชงปรมาณและผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

ตามลาดบ ดงน

1. การนาเสนอผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ แบงการนาเสนอออกเปน 4 ตอน

ไดแก

ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลทวไป

ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบการจดการการทองเทยวโดยชมชนบาน

หวเขาจนโดยใชองคประกอบการทองเทยวโดยชมชน

ตอนท 3 ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดย

ชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ตอนท 4 ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบปญหา/อปสรรคและขอเสนอแนะในการ

จดการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน

2. การนาเสนอผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ แบงการนาเสนอออกเปนการสมภาษณ

เชงลกและการสนทนากลม

90

1. การนาเสนอผลการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ

ตอนท 1 ผลการวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ผลการวเคราะหขอมล

ของผตอบแบบสอบถามเกยวกบรายละเอยดสวนบคคลไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบ

การศกษา อาชพ รายไดสทธตอเดอน โดยทาการวเคราะหขอมลดวยการคานวณ ความถ (Frequency)

รอยละ (percentage) ของแบบสอบถามจากหวหนาครอบครวในครวเรอนบานหวเขาจน ดงตาราง

ท 2

ตารางท 2 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

( n=108)

ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จานวน (คน) รอยละ

1. เพศ ชาย 55 50.9

หญง 53 49.1

2. อาย 21-30 ป 11 10.2

31-40 ป 15 13.9

41-50 ป 41 38.0

51-60 ป 28 25.9

61 ปขนไป 13 12.0

3. สถานภาพสมรส โสด 29 26.9

สมรส 74 68.5

หมาย/หยาราง 5 4.6

4. ระดบการศกษา ประถมศกษา 53 49.1

มธยมศกษา/ปวช. 37 34.2

อนปรญญา (ปวส.) 9 8.3

ปรญญาตร 6 5.6

สงกวาปรญญาตร 3 2.8

91

ตางรางท 2 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

(n=108)

ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จานวน (คน) รอยละ

5. อาชพ รบราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ 4 3.7

พนกงานบรษทเอกชน 2 1.9

คาขาย/ธรกจสวนตว 10 9.3

เกษตรกรรม 38 35.2

พนกงาน/ลกจางในโรงงาน 8 7.3

รบจางทวไป 42 38.8

ลกจางรฐ 2 1.9

สงอาย 2 1.9

6. รายได/ตอเดอน นอยกวา 5,000 บาท 27 25.0

5,001-10,000 บาท 45 41.6

10,001-15,000 บาท 30 27.8

15,001-20,000 บาท 2 1.9

20,001 บาทขนไป 4 3.7

จากตารางท 2 พบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศชาย มอายระหวาง 41-50 ป

สวนใหญสมรสแลว มการศกษาระดบประถมศกษา สวนใหญประกอบอาชพ รบจางทวไป และม

รายไดสทธตอเดอน 5,001-10,000 บาท

ตอนท 2 ผลการวเคราะหขอมลเกยวก บการจ ด กา รกา รทอง เท ยว โด ยชมช น

บานหวเขาจน โดยใชองคประกอบการทองเทยวโดยชมชนโดยทาการวเคราะหขอมลดวยการ

คานวณความถคาเฉลย ( x ) และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D) ของแบบสอบถามจากหวหนา

ครอบครวในครวเรอนบานหวเขาจน ซงแบงออกเปน 4 ดาน ไดแก ดานทรพยากรธรรมชาตและ

วฒนธรรม ดานองคกรชมชน ดานการจดการ ดานการเรยนร ดงตารางท 3

92

ตารางท 3 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชนในภาพรวม

( n=108)

ขอ การจดการทองเทยวโดยชมชน คาเฉลย

( x )

คาสวน

เบยงเบน

มาตรฐาน

(S.D)

ระดบ

ความ

คดเหน

ลาดบท

1. ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม 4.22 .42 มาก 1

2. ดานองคกรชมชน 4.15 .41 มาก 3

3. ดานการจดการ 4.10 .42 มาก 4

4. ดานการเรยนร 4.21 .43 มาก 2

รวม 4.17 .37 มาก

จากตารางท 3 พบวา กลมตวอยางมการจดการการทองเทยวโดยชมชนในภาพรวมทง

4 ดาน อยในระดบมาก ( x = 4.17, S.D. =.37) เมอพจารณารายดาน พบวาทกดานอยในระดบมาก

เรยงลาดบดงน ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรมมคะแนนเฉลยสงทสด ( x = 4.22, S.D. =.42)

รองลงมาเปนดานการเรยนร มคาคะแนนเฉลย ( x = 4.21, S.D. =.43) และดานทตาทสด คอ

ดานการจดการ ( x = 4.10, S.D. =.42)

93

ตารางท 4 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชนรายดาน

ขอ การจดการการทองเทยว

คา

เฉลย

( x )

คาสวน

เบยงเบน

มาตรฐาน

(S.D)

ระดบ

ความ

คดเหน ลาดบท

ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม

1. ชมชนมทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ

และยงยน 3.98 .66 มาก 5

2. มการใชทรพยากรธรรมชาตอยางรคาและ

เหนคณคา 4.25 .61 มาก 2

3. มการรณรงคใหชมชนรกษาธรรมชาต 4.22 .60 มาก 3

4. สบสานอนรกษวฒนธรรมทองถนของตน

ใหคงอย 4.45 .57 มาก 1

5. ชมชนสามารถพงพาตนเองไดโดยถอ

ปฏบตตามวฒนธรรมของตน 4.21 .59 มาก 4

รวม 4.22 .42 มาก

จากตางรางท 4 พบวา ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม อยในระดบมาก

( x = 4.22, S.D. =.42) เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด คอ สบสานอนรกษวฒนธรรมทองถน

ใหคงอย ( x = 4.45, S.D. =.57) รองลงมาคอ มการใชทรพยากรธรรมชาตอยางรคาและเหนคณคา

( x = 4.25, S.D. =.61) สวนขอทตาทสด คอ ชมชนมทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณและยงยน

( x = 3.98, S.D. =.66)

(n=108)

94

ตารางท 5 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชนรายดาน

(n=108)

ขอ การจดการการทองเทยว คาเฉลย

( x )

คาสวน

เบยงเบน

มาตรฐาน

(S.D)

ระดบ

ความ

คดเหน

ลาดบท

ดานองคกรชมชน

1. มการจดการชมชนอยางมระบบและ

ประชาชนเขาใจกน 4.16 .48 มาก 3

2. ชมชนรสกเปนเจาของและเขามามสวนรวม

ในการพฒนา 4.24 .62 มาก 1

3. มการรวมมอกนในชมชนสนบสนนดานการ

ทองเทยว 4.18 .53 มาก 2

4. มผมความรและทกษะในเรองตาง ๆ

หลากหลาย 4.00 .60 มาก 5

5. มหนวยงานอนเขามาใหความรวมมอและ

สนบสนนในชมชน 4.14 .60 มาก 4

รวม 4.15 .41 มาก

จากตารางท 5 พบวา ดานองคกรชมชน อยในระดบมาก ( x = 4.15, S.D. =.41)

เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด คอ ชมชนรสกเปนเจาของและเขามามสวนรวมในการพฒนา

( x = 4.24, S.D. =.62) รองลงมาคอ มการรวมมอกนในชมชนสนบสนนดานการทองเทยว ( x =4.18,

S.D. =.53) สวนขอทตาทสด คอ มผมความรและทกษะในเรองตางๆ หลากหลาย ( x = 4.00,

S.D. =.60)

95

ตารางท 6 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชนรายดาน

(n=108)

ขอ การจดการการทองเทยว

คา

เฉลย

( x )

คาสวน

เบยงเบน

มาตรฐาน

(S.D)

ระดบ

ความ

คดเหน

ลาดบท

ดานการจดการ

1. ชมชนมกฎ-กตกาในการจดการสงแวดลอม

วฒนธรรม และการทองเทยว 4.18 .59 มาก 1

2.

มกระบวนการหรอกลไกในการทางานเพอ

จดการการทองเทยวใหสามารถเชอมโยง

การทองเทยวกบการพฒนาชมชน

โดยรวมได

4.10 .51 มาก 4

3. มสอวสด อปกรณ เครองมอ เครองใช

หรอสงของทนามาจดใหผมาเยอนรบชม 4.15 .61 มาก 3

4. มกองทนทเออประโยชนตอการพฒนา

เศรษฐกจและสงคมในชมชน 4.10 .69 มาก 4

5. มผนาชมชมชนแกผมาเยอน 4.17 .60 มาก 2

6. มการประชาสมพนธหลายชองทาง 4.09 .61 มาก 6

7. มปายบอกทางเขาถงทชดเจน 3.90 .74 มาก 7

รวม 4.10 .42 มาก

จากตารางท 6 พบวา ดานการจดการ อยในระดบมาก ( x = 4.10, S.D. =.42) เมอ

พจารณารายขอลาดบสงทสด คอ ชมชนมกฎ-กตกาในการจดการสงแวดลอม วฒนธรรม และการ

ทองเทยว ( x = 4.18, S.D. =.59) รองลงมาคอ มผนาชมชมชนแกผมาเยอน ( x =4.17, S.D. =.60)

สวนขอทตาทสด คอ มปายบอกทางเขาถงทชดเจน ( x = 3.90, S.D. =.74)

96

ตารางท 7 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชนรายดาน

(n=108)

ขอ การจดการการทองเทยว คาเฉลย

( x )

คาสวน

เบยงเบน

มาตรฐาน

(S.D)

ระดบ

ความ

คดเหน

ลาดบท

ดานการเรยนร

1.

มกจกรรมการทองเทยวทสามารถสรางการ

รบรและความเขาใจในวถชวตและ

วฒนธรรมทแตกตางของชมชนได

4.18 .59 มาก 5

2. มระบบจดการใหเกดการเรยนรระหวาง

ชมชนกบผมาเยอน 4.21 .56 มาก 2

3. มการแลกเปลยนการเรยนรระหวางผมา

เยอนกบชมชน 4.20 .55 มาก 4

4. มศนยบรการใหขอมลความรของชมชน 4.21 .59 มาก 2

5. เปดโอกาสใหผมาเยอนเขามาศกษาดงาน 4.37 .54 มาก 1

6. มสอเอกสาร แผนพบขอมลความรชมชน

แจกกบผมาเยอน 4.07 .65 มาก 6

รวม 4.21 .43 มาก

จากตารางท 7 พบวา ดานการเรยนร อยในระดบมาก ( x = 4.21, S.D. =.43) เมอ

พจารณารายขอลาดบสงทสด คอ เปดโอกาสใหผมาเยอนเขามาศกษาดงาน ( x = 4.37, S.D. =.54)

รองลงมาคอ มระบบจดการใหเกดการเรยนรระหวางชมชนกบผมาเยอน ( x = 4.21, S.D. =.56)

และมศนยบรการใหขอมลความรของชมชน ( x = 4.21, S.D. =.59) สวนขอทตาทสด คอ มสอ

เอกสาร แผนพบขอมลความรชมชนแจกกบผมาเยอน( x = 4.07, S.D. =.651)

97

ตอนท 3 ผลการวเคราะหขอมลเกยวกบการปฏบตทดในการจดการการทองเทยว

โดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยทาการวเคราะหขอมลดวยการคานวณความถ

คาเฉลย ( x ) และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D) ของแบบสอบถามจากหวหนาครอบครว

ในครวเรอนบานหวเขาจน ซงแบงออกเปน 4 ดาน ไดแก ดานการทองเทยวตงอยบนพนฐาน

เดมของชมชนไทยทรงดา ดานการทองเทยวตงอยบนภมสงคม ดานการทองเทยวยดหลกประโยชน

ของประชาชน ดานการทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน ดงตารางท 8 ดงน

ตารางท 8 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการปฏบตทด

ในการจดการการทองเทยวโดยชมชนในภาพรวม

( n=108)

ขอ การปฏบตทด คาเฉลย

( x )

คาสวน

เบยงเบน

มาตรฐาน

(S.D)

ระดบ

ความ

คดเหน

ลาดบท

1. ดานการทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของ

ชมชนไทยทรงดา 4.43 .47 มาก 1

2. ดานการทองเทยวตงอยบนภมสงคม 4.23 .41 มาก 2

3. ดานการทองเทยวยดหลกประโยชนของ

ประชาชน 4.22 .40 มาก 3

4. ดานการทองเทยวยดหลกความคมคา

มากกวาคมทน 4.20 .44 มาก 4

รวม 4.27 .35 มาก

จากตารางท 8 พบวา กลมตวอยางมการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดย

ชมชนในภาพรวมทง 4 ดาน อยในระดบมาก ( x = 4.27, S.D. =.35) เมอพจารณารายดาน พบวา

ดานทมระดบความคดเหนมากทสด คอ ดานการทองเทยวต งอยบนพนฐานเดมของชมชน

ไทยทรงดา มคะแนนเฉลยสงทสด ( x = 4.43, S.D. =.47), รองลงมาเปนดานดานการทองเทยวตงอย

บนภมสงคม มคาคะแนนเฉลย ( x = 4.23, S.D. =.41) และดานทตาทสด คอ ดานการทองเทยว

ยดหลกความคมคามากกวาคมทน ( x = 4.20, S.D. =.44)

98

ตารางท 9 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการปฏบตทด

ในการจดการการทองเทยวโดยชมชนรายดาน

(n=108)

ขอ การปฏบตทด คาเฉลย

( x )

คาสวน

เบยงเบน

มาตรฐาน

(S.D)

ระดบ

ความ

คดเหน

ลาดบท

ดานการทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของชมชนไทยทรงดา

1. มการคงความเปนเอกลกษณเดมตงแตรน

กอนสรนปจจบน 4.56 .53 มากทสด 1

2. มวถชวตความเปนอยทเรยบงายบนทาง

สายกลาง 4.26 .57 มาก 5

3. มการพดภาษาทองถนในกลมของตน 4.50 .60 มากทสด 2

4. มการแตงกายแบบประจาทองถน 4.44 .63 มาก 3

5. มอาหารเฉพาะทองถนของชมชน 4.40 .62 มาก 4

รวม 4.43 .47 มาก

จากตารางท 9 พบวา ดานการทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของชมชนไทยทรงดา

อยในระดบมาก ( x = 4.43, S.D. =.47) เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด คอ มการคงความเปน

เอกลกษณเดมตงแตรนกอนสรนปจจบน ( x = 4.56, S.D. =.53) รองลงมาคอ มการพดภาษา

ทองถนในกลมของตน ( x = 450, S.D. =.60) สวนขอทตาทสด คอ มวถชวตความเปนอยทเรยบงาย

บนทางสายกลาง ( x = 4.26, S.D. =.57)

99

ตารางท 10 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการปฏบตทด

ในการจดการการทองเทยวโดยชมชนรายดาน

(n=108)

ขอ การปฏบตทด คาเฉลย

( x )

คาสวน

เบยงเบน

มาตรฐาน

(S.D)

ระดบ

ความ

คดเหน

ลาดบท

ดานการทองเทยวตงอยบนภมสงคม

1. มภาพลกษณชมชนทด สามารถตอนรบผมา

เยอนใหประทบใจได 4.39 .51 มาก 1

2. มความปลอดภยในชวตและทรพยสนของ

ชมชน 4.31 .54 มาก 2

3. มสถานทนนทนาการใหชมชนไดใช

ประโยชนและจดกจกรรมภายในชมชน 4.05 .63 มาก 5

4. มการปรบภมทศนใหนาอยเหมาะแกการ

ทองเทยวโดยชมชน 4.13 .53 มาก 4

5. มเสนทางทสามารถเขาถงชมชนไดงาย 4.27 .66 มาก 3

รวม 4.23 .41 มาก

จากตารางท 10 พบวา ดานก า ร ท อ ง เ ท ย ว ต ง อ ยบ น ภ ม ส ง ค ม อ ย ในระดบมาก

( x = 4.23, S.D. =.41) เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด คอ มภาพลกษณชมชนทด สามารถ

ตอนรบผมาเยอนใหประทบใจได ( x = 4.39, S.D. =.51) รองลงมาคอ มความปลอดภยในชวตและ

ทรพยสนของชมชน ( x =4.31, S.D. =.54) สวนขอทตาทสด คอ มสถานทนนทนาการใหชมชนได

ใชประโยชนและจดกจกรรมภายในชมชน ( x = 4.05, S.D. =.63)

100

ตารางท 11 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการปฏบตทดใน

การจดการการทองเทยวโดยชมชนรายดาน

(n=108)

ขอ การปฏบตทด คาเฉลย

( x )

คาสวน

เบยงเบน

มาตรฐาน

(S.D)

ระดบ

ความ

คดเหน

ลาดบท

ดานการทองเทยวยดหลกประโยชนของประชาชน

1. มงเนนใหชมชนมรายไดจากการทองเทยว 4.30 .60 มาก 2

2. มการรวมกลมอาชพใหชมชนพฒนารายได 4.31 .62 มาก 1

3. มการพฒนาทกษะและเพมเตมความรใหม

ใหกบสมาชกในชมชนในการบรหาร

จดการทองเทยว

4.13 .55 มาก 4

4. มการกระจายรายได แบงปนผลประโยชน

ทเปนธรรมกบชมชน 4.27 .56 มาก 3

5. มสงอานวยความสะดวกใหชมชนไดใช

สอยประโยชนมากขน 4.10 .54 มาก 5

รวม 4.22 .40 มาก

จากตางรางท 11 พบวา ดานการทองเ ทยวยดหลกประโยชนของประชาชน อย

ในระดบมาก ( x = 4.22, S.D. =.40) เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด คอ มการรวมกลมอาชพให

ชมชนพฒนารายได ( x = 4.31, S.D. =.62) รองลงมาคอ มงเนนใหชมชนมรายไดจากการทองเทยว

( x = 4.30, S.D. =.60) สวนขอทตาทสด คอ มสงอานวยความสะดวกใหชมชนไดใชสอยประโยชน

มากขน ( x = 4.10, S.D. =.54)

101

ตารางท 12 คาเฉลยและคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจาแนกตามการปฏบตทด

ในการจดการการทองเทยวโดยชมชนรายดาน

(n=108)

ขอ การปฏบตทด คาเฉลย

( x )

คาสวน

เบยงเบน

มาตรฐาน

(S.D)

ระดบ

ความ

คดเหน

ลาดบท

ดานการทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน

1. ชมชนมคณภาพชวตความเปนอยทดขน 4.14 .52 มาก 4

2. ชมชนมชอเสยงเปนทรจกอยางแพรหลาย 4.26 .57 มาก 2

3. ทาใหเกดการจางงานในชมชน 4.09 .66 มาก 5

4. การทองเทยวเปนทยอมรบของคนใน

ชมชน 4.20 .48 มาก 3

5. สนบสนนและพฒนากจกรรมชมชนใหด

ขน 4.28 .53 มาก 1

รวม 4.20 .44 มาก

จากตารางท 12 พบวา ดานการทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาค มทน อย

ในระดบมาก ( x = 4.20, S.D. =.44) เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด คอ สนบสนนและพฒนา

กจกรรมชมชนใหดขน( x = 4.28, S.D. =.53) รองลงมาคอ ชมชนมชอเสยงเปนทรจกอยางแพรหลาย

( x = 4.26, S.D. =.57) สวนขอทตาทสด คอ ทาใหเกดการจางงานในชมชน ( x = 4.09, S.D. =.66)

2. ผลการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ

จากการสมภาษณเชงลก จานวน 9 คน การสนทนากลม จานวน 10 คน ผใหขอมลหลก

ไดแก นายกองคการบรหารสวนตาบลหวยยางโทน กานนหมบาน ประธานประชาคมหมบาน

ประธานศนยวฒนธรรม สมาชกองคการบรหารสวนตาบล เลขานการศนยวฒนธรรม ปราชญชาวบาน

และผทเกยวของกบการทองเทยว ผลการวจย ดงน

102

2.1 บรบทชมชน

จากการเกบขอมลเชงคณภาพ ในประเดนภาพรวมการทองเทยวโดยชมชน พบวา

ชมชนบานหวเขาจนนนมรากฐานวฒนธรรมและประเพณแบบไทยทรงดา มความเชอและศรทธา

ในบรรพบรษทลวงลบไปแลวมาเฝาปกปกรกษาลกหลานทมชวตอย ชาวบานสวนใหญมการทาอาชพท

สบทอดมาจากบรรพบรษ มภมทศนทเปนธรรมชาตโอบลอมดวยภเขาทเปนสญลกษณของชอชมชน

คอ หวเขาจน สวนในพนราบกจะมนาขาวทเขยวขจเตมไปทวพนท จงกอใหเกดความเปนทรพยากร

การทองเทยวขน เพอใหผทสนใจเขามาศกษาหาความรในชมชนทมวฒนธรรมในแบบไทยทรงดาน

“ชมชนบานหวเขาจนมทรพยากรทด เหมาะการเพาะปลกพชไดแทบทกชนด

ธรรมชาตด ววธรรมชาตเปนภเขาเปรยบเสมอนเขากยหลนของเมองจน แตกมบางปกรอนมาก

แลงมากปลกขาวไมไดกม บางปกทานาไดผลผลตนอยกม” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

ซงสอดคลองกบคากลาวคณสนต กลนปทมในเรองทวา “ธรรมชาตทหมบานนนกม

ความอดมสมบรณ ไดรบคาชมจากผมาเยอนมากมายวานาขาวเขยวขจดมาก”

นอกจากจะมทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ ชมชนบานหวเขาจนกไดจดสรร

ดแลทรพยากรในชมชนใหเปนระเบยบเรยบรอย ดงคากลาวทวา

“ในชวงเทศกาลสาคญๆ ทางชมชนกรวมมอกนปรบภมทศนใหดสวยงาม นาอย

และเปนประโยชนในการทองเทยวไปในตวดวยเหมอนกน” (คณวฒ กลนสคนธ, 2556)

“ทงพชผก เนอสตวกไดมาจากทองถนเราทงนน เชน เนอหมเรากเลยงเองเลยงกนบาง

สงโรงงานบาง เนอปลากหาไดจากแหลงน าใกลบาน ถาบางคนหาไดเยอะกนามาขายใหคนในชมชน

ไดไปทากบขาว” (คณวณา สขอย, 2556)

อกทงชมชนบานหวเขาจนยงรวมมอกบพฒนาชมชนของตาบลยางโทนอนรกษ

ธรรมชาตและทรพยากรในชมชนทมอยใหคงอย ดงคากลาวทวา

“ทางหมบานอยก นแบบเรยบงาย พอมพอกน กนอยตามทรพยากรทม แตเราก

อนรกษธรรมชาตไปในตวดวย โดยการรวมมอกนรณรงคใหประชาชนเหนคณคาของทรพยากรธรรมชาต

และปลกฝงลกหลานใหรจกคณคาของธรรมชาตและทรพยากรอกทางหนงดวย” (คณสมนก เทพธรรม,

2556)

ขอมลทวไปของชมชนบานหวเขาจน

ชมชนบานหวเขาจนม ถนฐานมาจากชาวโซงในจงหวดราชบ ร สวนใหญ

เคลอนยายมาจากจงหวดเพชรบร และบางสวนมาจากจงหวดนครปฐม โดยมแหลงเดมการเคลอนยาย

ของชาวโซง อยทอาณาจกรบรเวณเมองแถง ซงเปนทรบทราบกนตอมาวาคอเมองเดยนเบยนฟ

ประเทศสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม และเมองตาง ๆ ในบรเวณตะเขบรอยตอกบสาธารณรฐ

103

ประชาธปไตยประชาชนลาว สมยทเขามาสประเทศสยาม พระเจากรงธนทรงโปรดใหชาวโซง

อยฝงเมองธนบร แตชาวโซงเหนวา ธนบรอยใกลแมน าเจาพระยา เกรงวาลกหลานจะตกนาตาย ผนา

ชาวโซงจงขอพระราชทานพระกรณาโปรดเกลา ฯ ใหพานกตงหลกแหลง ทอยอาศยอย ทเมอง

เพชรบรดงททราบกนทวไป เมอชาวโซงไดสบลกหลานจานวนมากขน พนททากนสมยธนบร

มไมเพยงพอ บางสวนจงขยบขยายยายถนทาเลไปโดยรอบเมองเพชรบร เชน อยในจงหวด

ประจวบครขนธ นครปฐม และราชบรเปนตน ตอมาไดขยบขยายแยกยายไปอยในบางตาบล

ของจงหวดสพรรณบร พจตร พษณโลกและนครสวรรค ชาวโซงเหลานลวนแตมเครอญาตอยท

เมองเพชรบรดวยกนทงนน

ชมชนบานหวเขาจน เดมมประวต เลาขานกนมาวามลาหวยผานตาบลตลอด

ลาหวยและมตนยางขนตลอดแนวมตนยางตนใหญอยตนหนง พนทบรเวณโคนตนยางระหวาง

รากของของตนยางสามารถนงลอมกนขาวไดถง 6 คน อาณาเขตของรากทอยเหนอพนดนกนเนอท

กวาง 1 งานเศษ รองรอยของตนยางสญหายไปประมาณป 2518 ครอบครวทเขามาตงถนฐาน

เปนครอบครวแรกคอ นายมากบนางปย เขามาอยกอนสงครามโลกครงท 2

สภาพทวไปของชมชนบานหวเขาจนเปนทราบสงและพนทราบลมมดอน

ชาวบานจะอยกน เปนกลม ๆ ประกอบอาชพทานา ปลกผก เพาะเหด เลยงสตว

ทตง ชมชนบานหวเขาจนมทศเหนอจดหมท 2 และ 3 ตาบลดอนทราย อาเภอปากทอ

ทศใตจดบานเนนรก หมท 5 ตาบลหนองชมพลเหนอ อาเภอเขายอย จงหวดเพชรบร ทศตะวนออก

จดบานมณลอย หมท 7 ตาบลวงมะนาว อาเภอปากทอ ทศตะวนตกจดบานหนองลงกา หมท 3

ตาบลหวยยางโทน อาเภอปากทอ

นอกจากนนชมชนบานหวเขาจนยงไดมคาขวญสโลแกนของชมชนดงคากลาวของ

อาจารยไพรช บวบางใบ ทวา

“เปดประตสโลกกวางทางวฒนธรรม ดวยสโลแกนทวา “5 ไห ไทยทรงดา

เลศลา ผาทอ โอละหนอราแคน ดนแดนเศรษฐกจพอเพยง”

ประชากร ของหมบ านหว เขาจน ประกอบไปดวยประชากร จานวน 152

ครอบครว ประชากรชาย 244 คน หญง 321 คน รวม 565 คน ชาวบานสวนใหญกอยแบบพงพา

อาศยกน ดงคากลาวทวา

“แตเดมทประชาชนชาวโซงไดสบลกหลานออกมามากแลวอยากยายไปอยใน

ภมลาเนาตามพนทใกลเคยง กลวนแตเปนญาตพนองดวยกนทงนน ทบานหวเขาจนนกเปรยบเสมอน

บานพเมองนองดวยกน สวนมากจะเปนเครอญาตกนแทบทงสน บางครอบครวกไปสบสมพนธ

กบคนนอกพนทแลวยายเขามาอยทหวเขาจนกมหลายครอบครว” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

104

บานเรอน สวนบานเรอนทชาวไทยทรงดาหวเขาจนพานกอาศยนน จะเปนบานทม

ลกษณะทเฉพาะจากบานทวไปทพบเหนเพยงเลกนอย การปลกสรางทอยอาศยของไทยทรงดานนใน

สมยนไมเหลอเคาแบบเดมอยเลย เนองจากชาวไทยทรงดามสภาพทเปนคนไทยสวนใหญ ไดรบ

รปแบบการสรางเรอนตามสมยนยม หากกลาวถงรปแบบการสรางแบบเรอนดงเดมทเปนเอกลกษณ

ของชาวไทยทรงดาแลว นบไดวาชาวไทยทรงดามภมปญญาในเรองการปลกสรางอยางนาชนชม

บานเรอนสวนมากกไดตบแตงปรบปรงใหดแขงแรงเพมมากขนเพอความปลอดภย

ของคนในครอบครวแตกยงมเคาโครงในลกษณะเดมเพยงเลกนอย คณสมนก เทพธรรม ไดกลาว

เกยวกบลกษณะบาน เนองจากไดเคยอาศยในสมยกอนยงคงมแบบบานทเปนแบบดงเดมผสมอยบาง

ดงคากลาวทวา

“บานทปยาตายายไดทาน น ทามาจากไมไผบาง หญาคาบาง รวม ๆ กบไมทม

ความแขงแรงหนอย เพอปองกนพายหรอลมแรง ๆ ทเดนๆ จะเหนไดจากหลงคาเปนหลงคาใหญ

แบบมงหญาคา ยกพนสง พนบานกทามาจากไมกระดาน แตสมยกอนพนบานจะใชไมไผทบสานเรยง

กน ขางฝาผนงนนกทามาจากการขดแตะของไมไผ แตตอนนกหนมาประยกตใชไมแทนเพอความ

แขงแรง และภายในบานนนกจะเปนทเกบขาวของเครองใชทกอยางในครวเรอน เครองมอทานา

และไทยทรงดาจะจดใหมสวนหนงของบานเปนทอยของผบรรพบรษ หรอชาวไทยทรงดาเรยกวา

“กะลอหอง” และขางใตนน หรอทเราเรยกกนวาใตถนจะเปนททอผาไวใส เปนทเกบไมตาขาว

สมยนนเขาจะใชการตาขาวกนกน” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

นอกจากบานเรอนทมเอกลกษณทไมเหมอนกนแลว ชาวบานไทยทรงดาหวเขาจนก

ไดจดใหมบรเวณบานทกวางขวาง มลานบานใหดสะอาด เพราะมความเชอวา การมลานบานท

สะอาดเปนระเบยบเรยบรอยจะทาใหการเงนงอกงาม ไมขดสน เงนทองไหลมา คณสมหมาย

กลนสคนธ ไดกลาวเพมนอกเหนอจากการสรางบานเรอนทคลายคณสมนกแลวนน ทวา

“บานเรอน หรอเฮอน ทชาวบานเรยกกน เปนแบบเรอนกระดองเตาเพราะม

รปทรงคลม ๆ ร ๆ คลายกระดองเตา อกทงมนทานปรมปราเลาวา มยกษคอยจบกนมนษยเปน

อาหาร ชาวไทยทรงดาผมไหวพรบด ไดมดเขาไปซอนอยในกระดองเตา แลวยกษกไมสามารถ

มองเหน ตงแตนนมา รปทรงของชาวไทยทรงดาตามแบบธรรมเนยมจงทาหลงคาคลม ดวยความ

เชอทมตอเตา เวลาสรางเรอนจงมกนากระดองเตาไปแขวนไวทเสาเอก เพอเปนการระลกถงบญคณ

ของเตาเคยมตอชาวไทยทรงดา และเตาเปนสตวทมอายยน จงหวงในอานภาพแหงความยงยนมาส

ผทอาศยในบาน นอกจากนยงแขวนฝกขาวโพด ดอกฝาย เพอเปนสญลกษณของความมงคงอดมสมบรณ

อกดวย” (คณสมหมาย กลนสคนธ, 2556)

105

จะเหนไดวาการสรางบานเรอนของชาวไทยทรงดาบานหวเขาจน มการปรบเปลยน

ใหเขากบยคสมยเพอความคงทนแขงแรงแตกยงมเคาเดมในบางสวน ในเรองของความเชอ คอ

ตองมกระดองเตาแขวนไวทเสาเอก มฝกขาวโพดหรอดอกฝายเพอความมงคงและอดมสมบรณแตก

มการสรางบานเรอนของชาวไทยทรงดาขนมาใหมทมลกษณะแบบเคาเดมไวโชวใหนกทองเทยว

ไดรบชมไวกลางหมบานอกดวย

เสนทางการเดนทาง ชมชนบานหวเขาจน มเสนทางคมนาคมทสาคญคอ ถนนสาย

วดสวางอารมณ –หนองลงกา ซงผานบรเวณหมท 1 และหมท 3 โดยเชอมตดกบทางหลวงหมายเลข

3056 (ปากทอ – ยางหก) อกเสนทางคอถนนสายปากทอ – ยางหก โดยตดผานหมท 2 , 3 และ 51

และถนนสายหวยยางโทน – หนองววดา โดยตดผานหมท 2 และหมท 4

“ชมชนบานหวเขาจนนไมมรถประจาทาง ไมมรถเมลโดยสาร คนในชมชนจะ

เดนทางดวย รถสวนตวทกครวเรอน หรอไมกอาศยไปดวยกน” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

คากลาวของคณปทม เทพธรรม ไดกลาวสอดคลองกบคากลาวของคณวฒ

กลนสคนธ ดวยเชนกนในเรองของรถโดยสารแตมคากลาวเพมเตมทวา

“การเดนทางถงแมจะไมมรถโดยสารประจาทางแตคนในชมชนกพ งพาอาศย

เออเฟอซงกนและกนอยางไมมทสนสดในชมชน” (คณวฒ กลนสคนธ, 2556)

ประวตความเปนมาของไทยทรงดา

“ไทยทรงดา” หรอ “ลาวโซง” หรอ “ไทยโซง” เปนคาเรยกของ “กางเกง” ท

เรยกวา “ซวง” เพราะในอดตชาวลาวโซงมกนยมนงกางเกงทงชายและหญง โดยเฉพาะฝายชายจะ

นงกางเกงทางานหนก สของกางเกงเปนสดาดวย จงเรยกกนมาวา “ลาวซวงดา” ตอมากเรยกกน

เพยนเสยงเปน “ลาวโซง” ภายหลงดวยเหตทางการเมอง นนหมายถงทางราชการไดกาหนดใหใช

คาวาไทยนาหนาแทน จงเรยกวา “ไทยโซงดา” และเพยนมาเปน “ไทยทรงดา” ทกวนนนนเอง

นอกจากนคณไพรช บวบางใบไดเกยวกบประวตความเปนมาของไทยทรงดา

เพราะประชาชนสวนมากทบานหวเขาจน หวยยางโทนนมวฒนธรรมไทยทรงดาดวยกนทงนนและ

ได สบทอดจากรนสรนอกดวย ดวยคาเลากลาวทวา

“สาเหตทอพยพเขามาอยในเมองไทย เพราะถนฐานไทยดาอยระหวางญวนกบ

เมองจน ถาทงจนและญวนเกดมการยกทพไปสรบกนกจะตองผานทอยไทยดาทกคราวไป ไทยดา

ไดรบความเดอดรอนลาบากมาก ซงโดยปกตนสยชาวไทยทรงดามนสยรกความสงบ ขยนขนแขง

และราเรง นอกจากไทยดาจะตองเดอดรอนจากญวนแลวยงตองผจญกบพวกฮออก เมอ พ.ศ. 2322

สมเดจพระเจากรงธนบร ทรงโปรดใหพระเจาพระยา สรสห เปนแมทพไปตเมองเวยงจนทร และ

เมองตาง ๆ อาณาจกรลานชางไดเกบสงของ อาวธปนนอยใหญ ทงยงพาครอบครวชาวลานชาง

106

เขามา ณ เมองพนพราว แลวใหทพเมองหลวงพระบางไปตเมองหน ซงญวนเรยก ซอหง เมอง มวย

พลเมองของสองเมองนเปนผไทยดา หรอไทยทรงดามาเปนอนมาก พรอมพาครอบครวลาวเวยง

(ลาวเวยงจนทร) ลงมาทกรงธนบร ในเดอนย ปกน โดยทรงโปรดใหไทยดาหรอไทยทรงดาไปอย

ทจงหวดเพชรบร สวนลาวเวยง ลาวหวฟากโขงตะวนออกทรงโปรดไปอยทเมองสระบรบาง

ราชบรบาง ตามหวเมองตะวนตกบางและเมองจนทบร ซงไดสบทอดเชอสายมาจนทกวนน

ในสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว พระองคทรงโปรดใหไปอยทจงหวดเพชรบร ทบาน

ทาแรง ตอมาไดแยกยายกนไปอยทตาง ๆ เชน แถบสะพานยหน บานวงตะโก อาเภอเมอง

เพชรบร บานหนองปรง บานหวยทาชาง บานเขายอย บานบางเคม และในเขตอาเภอเขายอย

จงหวดเพชรบร แลวแยกยายไปอยตามจงหวดตาง ๆ เชน เขตอาเภอปากทอ อาเภอดาเนนสะดวก

อาเภอบางแพ อาเภอจอมบง จงหวดราชบร เขตจงหวดนครปฐม จงหวดสพรรณบร และ

จงหวดนครสวรรค ฯ โดยไดสบสานประเพณของบรรพบรษไทยดาหรอไทยทรงดามาจนตราบเทา

ทกวนน” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

นอกจากนประวตและความเปนมาของไทยทรงดากมองคประกอบหลายๆ อยางท

บงบอกถงเอกลกษณเฉพาะ อาทเชน ประเพณและพธกรรมตางๆ อาหารการกน การละเลน

ภาษาทใช ในการพดและการสอสารในกลมของตน การแตงกายกเปนเอกลกษณหนงทบงบอกถง

ชมชนไทยทรงดาไดเปนอยางด แยกเปนรายเอยดดงน

พธกรรมหรอประเพณ ไทยทรงดาจะประกอบไปดวย พธเสนเรอน เปนพธท

สาคญยงของชาวไทยทรงดา กลาวคอ เสน คอ การเซนไหว สวนเรอนหรอเฮอนทชาวบานพดถงกน

คอ บานเรอน ชาวไทยทรงดา เชอวา บรรดาบรรพบรษและเครอญาตทลวงลบไปแลวมาเฝาปกปก

รกษาลกหลานทยงคงมชวต ดงนน ตามบานของชาวไทยทรงดาจะกนหองสวนหนงไวเปนหองผเรอน

เรยกวา กะลอหอง (บางกเรยกวา หองฮอง) เปนทรวมวญญาณและเกบรกษา ปบผเฮอน เปนสมด

จดบนทกรายชอคนตายทรวมตระกลนบถอผเดยวกน ดงคากลาวเกยวกบการเสนเรอนไวทวา

“การเสนเฮอนเปนการแสดงความกตญ�และบอกกลาวเชญใหวญญาณผเรอนมา

ปกปองดแลใหคนในครอบครวรวมทงหมเครอญาตใหอยเยนเปนสข สวนผทจะเชญมาเปนผเรอน

จะตองเปนผด คอ ผทตายในบานดวยความชรา หรอเจบปวยไข หากตายโหงหรอตายในทไกลๆ

จากอบตเหตจะถอวาเปนผไมดจะไมเชญมาเขาเรอน” (คณสนต กลนสคนธ, 2556)

นอกจากนคากลาวการเสนเรอนยงสอดรบกบคากลาวของคณปทม เทพธรรม ดงคา

กลาวทวา

107

“การเสนเรอนจะกระทาทก ๆ 2-4 ป เดอนใดกได ยกเวนเดอน 5 เพราะเปนชวง

หนาแลง และเดอน 9 กบเดอน 10 เพราะชวงเดอนนเชอวาผไปเฝาเทวดาจงมารบอาหารเซนไหว

ไมได” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

พธการเสนเรอนหากละเวนไมทาไปนานๆ ถอวาเปนสงทไมด นาสงเลวรายมาส

ครอบครวได คณไพรช บวบางใบ ไดกลาวเกยวกบขอมลการละเวนการทาพธเสนเรอนไวดงน

“ หากละเวนไมทาพธเสนเรอนไปหลายป ทาใหผอดอยากจะเกดสงเลวรายภาย

ในครวเรอน เชน เจบปวย หรอ เคราะหรายไดรบบาดเจบตาง ๆ ดวยเหตน เมอเกดเหตไมดขน

ชาวไทยทรงดาจงมกหวนราลกถงวาตนขาดการเสนเฮอนไป” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

จะเหนไดวาการเสนเรอนมจดประสงคหลกคอการบชาและแสดงความเคารพและ

แสดงความกตญ�ตอบรรพบรษทลวงลบไปแลว สวนผลทไดตามมาจากการทยงคงสบสาน

การเสนเรอนกคอ การดารงวฒนธรรมเรองความเชอเกยวกบขวญหรอวญญาณชาวไทยทรงดาและ

เปนการประกาศความเปนหมกลมในวฒนธรรมเดยวกน เพราะในพธนจะมการอานรายชอผหรอ

ผทตายไปแลวในกลมเครอญาตใหมารบของเซนไหว และบอกกลาวใหญาตสบตระกลผเดยวกน

ใหมารวมงาน ดงนนเมอถงคราวพธเสนเรอน บรรดาผทมเชอสายไทยทรงดาไมวาจะอยจงหวดใด ๆ

กตาม หากเปนผถอผเดยวกน ตางตองหาโอกาสไปรวมพธใหจงได คณวณา สขอย ไดกลาวถง

การรวมงานของชาวไทยตางวฒนธรรมไววาดงน

“ผทสนใจในวฒนธรรมไทยทรงดา เขาขอดและรวมสงเกตการณในงานพธน

ดวยได ไปดความยงใหญแบบพนบาน ไปฟงคาสวดภาษาโซง ทหมอเสนกลาวเชญผแตละราย

ไปดบรรดาลกหลานของชาวไทยทรงดาจากหลาย ๆ แหงมาคารวะผอาวโสรวมตระกล แลวจะเหน

บรรยากาศทแสดงถงความอบอนในหมเครอญาต บงบอกถงความเปนคนมรากเหงาทางวฒนธรรม

เพอนบานและญาตมตร ตางมาแสดงความยนดและรวมกนรบประทานอาหารกนอยางมความสข”

(คณวณา สขอย, 2556)

นอกจากการเสนเรอนแลวชาวไทยทรงดากมพธกรรมการเสนอยหลายอยาง เชน

เสนเรยกขวญ เสนสะเดาะเคราะห เสนรบผมด เสนฆาเกอด เสนเตง เสนกวดไกวและเสนปาดตง

การเสนเหลานลวนเกดมาจากฐานความเชอเรองผและสงทเหนอธรรมชาตเปนวธจดการ กบปรากฏการณ

ทางธรรมชาต เพอขจดความกลวและสรางกาลงใจ การเสนทกอยางลวนตองพงพาอาศยหมอเสน

ชวยเปนเจาพธ เปนวธการทมมากอนการนบถอพทธศาสนา

ประเพณแตงงาน การแตงงานของชาวไทยทรงดาถอเปนเอกลกษณอกอยางหนงท

มความโดดเดนในวฒนธรรมทแตกตาง ในปจจบนไดมการผสมผสานในวฒนธรรมสมยใหมเขา

ดวยกน ทเหนชดเจนกคอ มการนมนตพระเขาไปในพธ มการตกบาตรรวมกน รวมทงมการ

108

แจกบตรเชญแจกแจงรายละเอยดในพธใหแขกทรบเชญทราบเชนกน คณสมหมาย กลนสคนธ ได

กลาวถงพธการแตงงานของไทยทรงดาอยางละเอยดไวดงคากลาวทวา

“ชายหนมหรอหญงสาวชาวไทยทรงดาเมอรกใครชอบพอกนถงขนตกลงจะใชชวต

รวมกนหรอแตงงานกน เพอจะทราบขาวฝายชายจะสงผใหญไปสขอทาบทามกบพอแมฝายหญง

ผหญงนนรกใครชอบพอกนกบฝายชายจรงหรอไม เรยกวา “ไปเจาะ” พอแมฝายหญงกถาม

ลกสาวตวเองวามความพอใจรกใครกบฝายชายจรงหรอไมยนด จะตกลงกบฝายชายหรอไมหรอ

ยนดตอบรบการทาบทามสขอของฝายชายในครงนหรอไม” (คณสมหมาย กลนสคนธ, 2556)

เมอมการสขอทาบทามของพอแมฝายชายเปนทเรยบรอย หลงจากนน คณสมหมาย

กกลาวถงขอตกลงระหวางพอแมฝายหญงกบพอแมฝายชายทวา

“ผใหญฝายชายจะไปเจรจาถามไถดวาพอแมของฝายหญงตกลงทจะรบลกชาย

เปนเขยไหม และลกสาวตกลงหรอไม ถาตกลงกจะสอบถามเกยวกบคาเลยงดและคาน านม

หรอคา สนสอดทองหมน แตผใหญฝายชายจะยงไมรบปากตกลงในทนท จะตองกลบมาปรกษา

เรยกวา “ไปปอง” หรอไปขอ” (คณสมหมาย กลนสคนธ, 2556)

เมอผใหญฝายชายปรกษากนเรยบรอยแลวตกลงกนเรยบรอย จะหาวนทเปนฤกษด

และกาหนดวนแตงดงทไดกลาวเพมเตมทวา

“ฝายชายบอกตกลงทฝายหญงเรยกคาสนสอดทองหมน และนดวนทเปนฤกษด

สาหรบเตรยมงาน เรยกวา ไปนดหรอตกลง และเมอกาหนดวนเรยบรอยแลว ทงฝายชายและฝาย

หญงจะตองจดเตรยมของทจาเปนตองใชในพธแตงงาน และเตรยมบอกแขกมากนดอง คาพดภาษา

โซงหรอไทยทรงดาบอกกบแขกวา “ไปจมกนจมมวน นา แอ” (จม) ในกรณฝายหญงมลกสาว

คนเดยว หลงจากแตงงานกนแลวจาเปนทจะตองใหฝายชายมาอยทบานของฝายหญงดวย จะเรยกวา

“เขยส” (คณสมหมาย กลนสคนธ, 2556)

ดงนนพธแตงงานของชาวไทยทรงดา คอ ฉลองเพอความเปนญาตกนหรอเกยวดองกน

ภาษาโซงเรยกวา การกนดอง แตในสมยนการแตงงานของหนมสาวชาวไทยทรงดาไดปรบเปลยน

ผสมผสานวฒนธรรมสมยใหม เพราะเนองจากหนมสาวไทยทรงดาไดหนมาคบหาดใจกบหนม

สาวตางวฒนธรรม จงทาใหรปแบบพธกรรมการแตงงานกปรบเปลยนไปดวยเชนกน

ประเพณสงกรานต สงกรานตหรอประเพณสงกรานตของชาวไทยทรงดาจดขนตรง

กบตามปฏทนไทยคอ วนท 13 เมษายน ของทก ๆ ป ชาวไทยทรงดาจะมารวมจดงานกนกลางลาน

วฒนธรรมไทยทรงดาของหมบาน ดงทไดกลาวเพมเตมเกยวการจดงานสงกรานตไวไดดงน

“งานสงกรานตแบบไทยทรงดานเขาจะไมเลนสาดน ากนเหมอนกบจงหวด ๆ

อน แตทางหวเขาจนนจะเ รมจดงานกนบายและเรมงานกนตอนเยน ๆ ชาวบานในหมบานก

109

จะมารวมงานกน และแตงกายแบบไทยทรงดากนทกคน ภายในงานกจะมการละเลน การลาแคน

และมอาหารกนกนอยางสนกสนาน” (คณวภา จนทรกา, 2556)

นอกจากนประเพณสงกรานตยงเปดโอกาสใหนกทองเทยวหรอผทสนใจใน

วฒนธรรมแบบนไดเขารวมทากจกรรมดวยเชนกน คณสมนก เทพธรรมไดกลาวสอดรบกบคณวภา

จนทรกา ในเรองนดวยเชนกน อกทง คณสมนก เทพธรรม กไดกลาวเพมทวา

“การจดงานสงกรานตทางเราจะจดกนทกป ๆ เปนประจา งบประมาณทใชจดงานก

ไดมาจากพฒนาชมชนเปนคนรบรองให และในบางปมงบประมาณนอยแตทางเรากตองจดเพอเปน

การสบสานวฒนธรรมตอไป” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

“ในบางปทางหมบานหวเขาจนกไปรบเกยรตใหเปนเจาภาพจดการประกวดสาวงาม

ชาวไทยทรงดาอกดวย แตละหมบานในตาบลหวยยางโทนแลว กจะมไทยทรงดาในจงหวดใกลเคยง

สงสาวงามเขาประกวดดวยเชนกน ทาใหงานสงกรานตครกครนเพมขนอกดวย” (คณวณา สขอย,

2556)

ประเดนสาคญในการจดงานประเพณสงกรานตของชาวไทยทรงดานนถอเปนการ

อนรกษวฒนธรรมใหคงอยสบไป และประเดนสาคญทสดของงานสงกรานตกคอ การรวมคนใน

ชมชน และญาตมตรสหายใหมโอกาสไดพบปะพดคยจากทไมเคยไดเจอกนมานาน เพราะตาง

คนอยตางละจงหวด ไดมารวมทากจกรรมรวมกนอนกอใหเกดความรกใครปรองดองกนแนนแฟน

กนมากยงขน

การละเลนคอน ชาวไทยทรงดามประเพณทแตกตางจากวฒนธรรมไทยทวไปแลว

การละเลนกเปนอกวธการหนงทสบตอกนมา จะตองมารวมเลนกนในงานประเพณตาง ๆ เชน

สงกรานตหรอเมอทองเทยวตองการรบชม เปนการละเลนททาใหหนมสาวไดพบปะทาความรจกกน

ไดกลาวถงวธการเลนคอนไวดงน

“การเลนคอนจะจดขนในเดอน 5 ซงเปนเดอนทเวนวางจากการงาน และจะไมทา

การมงคลใด ๆ ระหวางนเพราะถอเปนเดอนทมการเลนคอนเพยงอยางเดยว วธการเลนจบกลมชาย

หนมประมาณ 5-10 คน ในหมหนง ๆ จะชวนกนไปเลนคอนตามหมบานอน ๆ หลายหมบาน ใน

บรรดาชายหนมเหลาน นจะตองมหมอแคนหนงคน หมอขบหนงคน (คนรองเพลงแบบลานา)

หนงคนและหมอลา อกหนงหรอสองคน เมอพรอมแลวกออกเดนทางในตอนเชาหรอตอนสาย ๆ

เขาไปในหมบานหรอลานบานของสาวทตนประสงคจะไปเลนคอนดวย” (คณยพน ไหมละออง,

2556)

เมอหนมสาวไทยทรงดาไดพบปะหนากนแลว คณยพน ไหมละออง ไดกลาว

เพมเตมเมอเหลาฝายชายไดถงบานฝายหญงไววาดงน

110

“ เมอฝายชายมาถงลานบานจะมสาวใหญของหมบานประจาอยออกมาตอนรบเจรจา

และสาวผนนเปนหวหนาสาว ๆ ประจาลานขวงนนดวย (ขวง คอ ลานกวางภายในหมบาน

หรอลานบานของใครคนหนงทตกลงจะใชในการเลนคอน) เมอเจรจาตกลงเลนคอนดวยกนแลว

ฝายชายจะเขาไปพกอาจเปนเรอนหรอยงขาวกได สวนฝายหญงจะไปแตงตว หลงจากนนฝายหญง

กบฝายชายจะราดวยกนเปนแถว ๆ มการแอว หรอรองเพลงแกกนไปประมาณ 2-3 ชวโมง หยด

พกรบประทานอาหารกลางวนรวมกนทบานผหญง เมอนงพกจนแดดรมพอสบายหายเหนอยแลว

ฝายหญงจะอกมาทอดลกชวง คอ โยนลกชวงและเซงแคนกนตอไป” (คณยพน ไหมละออง, 2556)

การทอดลกชวง คอ การโยนลกชวงไปใหอกฝายหนงรบ ฝายไหนรบได อกฝายหนง

ตองไปขอคน การขอคนลกชวง ผเลนฝายรบจะตองมขอตอรองกน เชน ถาฝายหญงไดลกชวง

ฝายชายจะไปขอคน ฝายหญงจะขอสงของเปนการแลกเปลยนกน เชน ตอบคาถาม ตอกลอน หรอ

ยดเอาสงของในตวของฝายชายไว ไดแก ผาเชดหนา นาฬกาขอมอ สรอยคอ หรอเครองใชตดตอ

เปนตน แตเมอเลกเลนแลวกคนใหกน คณยพน ไหมละออง ไดกลาวถงเวลาในการเลนลกชวงไววา

“การเลนทอดลกชวงจะใชเวลาตอนเย นจนถงคา หรอเวลา 19.00 -20.00 น.

ตอจากนนกเปาแคนและรองเพลงแกกนอยางสนกสนานจนถงเวลาเทยงคน จงแยกยายกนไป”

(คณยพน ไหมละออง, 2556)

นอกจากนคณวภา จนทรกากไดกลาวสอดคลองกบคณยพน ไหมละออง ในเรอง

ของการเลนลกชวงทวา

“ลกชวง คอ การนาผาทเหลอใชหรอเศษผามาเยบใหไดทรงคลายหมอนเปน

สเหลยมใบเลก ๆ ไมจากดขนาดของลกชวง ทปลายนนจะมมมเอาไวเยบพหอยมาใหดสวยงาม

ขางในนนจะมทราย หรอเมลดนน หรอเมดมะขามกได” (คณวภา จนทรกา, 2556)

“ลกชวงเปนการเลนสนกมาก ไมวางานไหนๆ ทเราจดขนเราจะนาการทอดลกชวง

มาเลนเพอสนกดวยพรอมทงเปดเพลงเบา ๆ ใหเกดความเฮฮาเพมขนดวย (คณสมหมาย กลนปทม,

2556)

ดงนนการเลนลกชวงถอเปนเปดความสมพนธของหนมสาวทไดแอบชอบกนไป

พบปะพดคยเหนหนากนและเลนลกชวง โดยทมฝายชายใหเกยรตฝายหญงโดยทไมตองเนอ

ตองตวกนเพอไมใหผดผ ถอเปนการทาใหสงคมไทยทรงดาไมมการคลมถงชนเกดขน

ภาษา ภาษาไทยทรงดาเปนอกเอกลกษณหนงทมความแตกตางจากภาษาไทยทวไป

โดยเฉพาะตวอกษรและความหมายทแปลกตา ชาวไทยทรงดาไดมภาษาทใชในหมของคนมาตงแต

รนป ยา ตา ยายดวยแลวเชนกน คณไพรช บวบางใบ ไดกลาวถงภาษาของชาวไทยทรงดาไววา

111

“ ไทยทรงดามภาษาและตวอกษรเปนของตน และใชมาตงแตครงมถนฐาน

อยทสบสองจไทยแลว เมอมการอพยพอยในประเทศไทยกไดนาเอาภาษาและอกษรของตนเขามาใช

ดวยเวลากผานไปสองรอยกวาป ภาษาพดกยงคงอย ในหมคนสงอาย สวนภาษาเขยนหรอ

ตวอกษรน นจะมบนทกไวในสมดขอย ปจจบนผ เขยนหนงสอไทยทรงดาไดมจ านวนนอยมาก”

(คณไพรช บวบางใบ,2556)

“ภาษาพดหรอภาษาเขยนเรากใชในชวตประจาวนกนอยแลว สวนเรองเขยนผเฒาใน

ทนกมอยหลายคนทเขยนเกง ๆ” (คณวฒ เทพธรรม, 2556)

“ทางชมชนกไดใหอาจารยไพรชเปนตนเรองในการนาอกษรไทยทรงดานไปให

นกเรยนลกหลานเราไดใชเรยนกน มใหฝกเขยนดวย เทาทเหนเดกๆ กเขยนไดหลายคน”

(คณปทม เทพธรรม, 2556)

การจรรโลงภาษาเขยนจากคนรนเกาใหนามาใชในหลกสตรการเรยนของ

นกเรยนชนประถมศกษาดวย โดยใหคณไพรช บวบางใบ เขยนหนงสอหรอตาราขนใหเปนฉบบเรยน

คณไพรช บวบางใบไดกลาวถงตวอกษรทใชในการเรยนรวมทงวธการออกเสยงพด เมอเรานา

เทยบกบภาษาไทยของเรามไววา

“พยญชนะในภาษาไทยทรงดามดวยกน 17 หนวยเสยง คอ ก ค ง จ ญ (นาสก) ด

ต น ป บ ฟ ม ล ว ซ อ ฮ สวนเสยง ฮ ใชแทนเสยง ร เสยง จ ใชแทนเสยง ช เสยง ญ

(นาสก) ใชแทนเสยง บ ใชแทนเสยง พ เสยง ต ใชแทนเสยง ท” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

ภาษาไทยทรงดาทไมมคาควบกลาเมอเทยบกนไดดงตางรางน

ตารางท 13 แสดงภาษาไทยทรงดาทไมมคาควบกลา

ภาษาไทยทรงดาทใชเรยกสรรพนามตาง ๆ ของชาวไทยทรงดาหรอทเรยกกนวา

ภาษาโซงเมอนามาเทยบตามตารางจะเหนไดดงน

คาไทย คาไทยทรงดา

ชาง จาง

เรอน เฮอน

คาง กาง

พาน ปาน

กลอง กอง

112

ตารางท 14 แสดงคาเรยกใชสรรพนามตางๆ ของภาษาไทยทรงดา

ภาษาไทย ภาษาไทยทรงดา ภาษาไทย ภาษาไทยทรงดา

พอ

แม

ป

ยา

ตา

ยาย

พอตา

แมยาย

แมบาน

ผหญง

ผชาย

ลกสะใภ

นองสาว

อาย

เอม

อายอ

เอมอ

อายเฒา

เอมเฒา

ปอตา

แมนาย

นแม

แมยง

ปอจาย

ลเปา

ลว

จบสาว

คดถง

รอคอย

โกหก

สวยจรง

ขยน

ทางาน

ขายหนา

กนขาวเชา

กนขาวเยน

ปลาชอน

ตอนเชา

มะละกอ

โอสาว

หงาฮอด

ลอถา

ขแบว

จนแต

จอง

เอดเวยะ

ลกอาย

กนงาย

กนแลง

ปากอน

จงจาว

มะโหง

ดงนนภาษาไทยทรงดาถงแมจะมการพดทแตกตางจากภาษาทวไปของไทยเรา แตก

เปนอกหนงภาษาทเปนเอกลกษณทมสาเนยงภาษาทชวนนาฟง อกทงภาษาไทยทรงดาในปจจบนก

ยงคงอยกบลกหลาน นอกจากจะมในหลกสตรการเรยนการสอนภาษาไทยทรงดาแลว การทพอแม

พนองของเดกนกเรยนไดสอสารพดคยกนในภาษาไทยทรงดาแลวนน กเปนการจรรโลงภาษาใน

หมของตนใหคงอยสบไปไดอกนานดวยเชนกน

การแตงกาย เสอผาอาภรณของชาวไทยทรงดาน นก เ ปนอกเอกลกษณหนงท

แปลกตาดวยเนองจากการใชผ าสดามาหมรางกายทเหมอนกบชอวฒนธรรมของตนแลว ตาม

ประวตความเปนมากมความหมายชาวโซงหมผาดากนอย ทาใหการนงผาสดากเปนการนงหมตาม

วฒนธรรมไทยทรงดาดวยเชนกน คณสมนก เทพธรรม ไดกลาวถงการนงหมผาตามวฒนธรรมไว

ดงน

“การแตงกายของชาวไทยทรงดาหรอชาวโซงนนกยงมการนงหมกนอยมาจนถง

ปจจบนเนองจากพธกรรมและความเชอมาประกอบอยมใชนอยทเหนโดยทวไปชาวไทยทรงดา

ราชบรแตงกายเชนเดยวกบชาวไทยสมยปจจบน ท งนขนอยกบครอบครว การศกษา การงาน

113

และรสนยมสวนบคคลแตเพราะชาวไทยทรงดายงคงยดมนในประเพณบางประการโดยเฉพาะ

การเสนเฮอน ซงตองแตงกายตามธรรมเนยมนยมจะละเวนไมได” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

ดงนนจะเหนไดวาพธกรรมและประเพณทางความเชอในแบบไทยทรงดานน จงม

สวนชวยในการเกบรกษารปแบบทางการแตงกายของชาวไทยทรงดาเอาไวได คณสมนก เทพธรรม

ไดกลาวเพมเตมเกยวกบการนงหมผาชาวไทยทรงดาไววา

“ตงแตเดมมา ชาวไทยทรงดานยมนงหมดวยผาสดา หรอสกรมทา เพอความ

เหมาะสมกบการประกอบอาชพตามทองถน โดยเฉพาะการทานา ซงมเหตตองคลกคลกบดนหรอ

โคลนตม ผาทนามาทาเครองนงหมนนตองทอจากฝายและนามายอมดวยน าตนคราม (ตนหอม)

ตอจากนนจงนาไปหมกโคลน ผาทยอมดวยครามทเปนสน าเงนเขมจะกลบกลายเปนสดา หรอบาง

กยอมดวยผลมะเกลอ ซงกจะใหผลการยอมเปนสดา” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

การนงหมดวยผาสดาน ไมจาเพาะแตชาวไทยทรงดาเทานน ผคนทวไปกนยมนามาใช

สอยกน แตทมความแตกตางและเปนลกษณะเฉพาะของวฒนธรรมชาวไทยทรงดากคอ การตดเยบ

และรปแบบของเสอผาตลอดจนขนบธรรมเนยมในการสวมใส

นอกจากนรปแบบของเครองแตงกายชาวไทยทรงดาทโดดเดนยงสามารถเหนไดใน

ปจจบน จาแนกเปนชดของผหญงและผชายตามคากลาวของคณ สมนก เทพธรรม ไดดงน

“เครองแตงกายของผหญง กจะมหลายประเภท คอ เสอกอม เปนเสอแขนยาว

ทรงกระบอกมคอจนดานหนาผาตลอดแลวกตดกระดม 10-15 เมด เอวสนตดเยบเขารปบางกตาม

รปรางของผหญง เสอฮ เปนเสอททาดวยฝายสดา ยาวคลมเขามคอตงสวนดานในเปนคอแหลมรป

ตววเอาไวใชสวมหว ไมมกระดมแขนเปนสามสวน สวนภายในตว (ไมแยกแขนออกนอกตวเสอ)

ไมผาไหลสวมใสไดทงสองดาน บรเวณตะเขบทงดานนอกและในประดบหรอตกแตงดวยผาไหม

ชนเลก ๆ สตาง ๆ ใหดวยสวยงามหรอบางคนกใชสดาสเดยวกได ผาซนลายแตงโม เปนผาถงสดา

มลายรวสขาวหรอสฟาออน แทรกในแนวตง เรยกกนวา ลายแตงโมเมอนงแลวชายตนซนดานหนา

จะเชดสงกวาตนซนดานหลง ซงทาใหสะดวกเวลาเดนหรอเคลอนไหวในการทางานของบคคลนน

ผาเปยว เปนผาแถบสดากวางประมาณคบเศษยาวประมาณวาทปลายผาทงสองขาง ปกลวดลาย

ใบไมมวน หรอลายกนหอยดวยไหมสแดงหรอสสม สเขยว คลายกบลายทปกบนเสอฮ หญงชาวไทย

ทรงดาสงอาย นยมใชคาดอกแทนเสอ คลมไหล คลมศรษะบางกพาดไหลเปนสไบเฉยงหรอหมค

กบกอมในงานรนเรงหรองานสงสรรคกได” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

จะเหนไดวาเครองแตงกายของผหญงจะเนนใหดสวยงามดวยการตกแตงผาสสน

ตรงชายขอบใหมลกเลนสวยงาม แตทสาคญทการทาเครองแตงกายของผหญงใหเหมาะสม

และถกตองตามวฒนธรรมถอเปนการใหเกยรตในวฒนธรรมของตนดวย นอกจากเครองแตงกาย

114

ของผหญงแลว คณสมนก เทพธรรมไดกลาวเพมเตมของจากทานอนในเรองเครองแตงกาย

ผชายทกลาวไววา

“เครองแตงกายของผชายมอย 4 แบบ กคอเสอฮ เสอซอน เสอกอมและเสอสวงฮ

อยางแรกเสอฮ เปนเสอสดาตกแตงดวยชนผาไหมเลก ๆ สขาว เขยว เหลอง แดงและสมตาม

สาบเสอ ชายเสอปลายแขนและใตรกแรรวมถงบรเวณเหนอรอยผาขางทงสองดาน เสอฮน ตดเยบ

ใหใชสวมใสไดสองดาน ดานหนงเปนพนสเรยบ ไมประดบตกแตง สวนอกดานหนงประดบดวย

ผาไหมและเดนเสนไหมหลากหลาย” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

ดงนนจะเหนความแตกตางระหวางเสอฮผหญงและเสอฮผชายเพยงเลกนอยเทานน

เพราะการทอผาเสอฮของผหญงจะเนนความสภาพเรยบรอยไมมผาไหล สวนของผชายจะเนน

การทะมดทะแมงในการสวมใสเพราะความคลองตวจะมการผาขางท งสองดาน นอกจากน

คณยพน ไหมละอองไดกลาวสอดรบกบคณสมนก เทพธรรม ในเรองของเสอฮแลวยงได

กลาวเพมเตมเกยวกบการสวมใสเสอฮของผชายไววา

“การใสเสอฮของผชายนนจะมขนบธรรมเนยมในการใส ถาเปนงานมงคล พวกงาน

แตงงาน งานเสนเรอน จะสวมดานไมมลวดลายออกดานนอก หากเปนงานศพ จะใหดาน

ทมลวดลายอยภายนอกเพอใชคลมศพ ชาวไทยทรงดาเชอวาลายเสอจะเปนการบงบอก ถงการ

เปนหมกลมหรอพวกเดยวกน บรรดาผบรรพบรษกจะจาลกหลานทตายในภายหลงได”

(คณยพน ไหมละออง, 2556)

ดงนนเสอฮของผชายและผหญง จงเปนอาภรณทใชบงบอกถงชาตพนธของชาว

ไทยทรงดา เวลาสวมใส จะตองสวมใสลาลองไวด านใน แลวจงใส เสอฮไวดานนอก

ชาวไทยทรงดาจงไมนยมซกเสอฮกนเทาไหรเพยงแตผงลมผงแดดใหแหงสนทไมมกลนเทานนเอง

คณสมนก ไดกลาวเพมเตมเกยวกบลกษณะเสอซอน สวงกอมและสวงฮไววา

“เสอซอน หรอเสอไท มสดาแขนยาวผาอกตลอดมกระดม 10-15 เมด ลกษณะ

คอเสอแบบคอจนขอบเสอดานขางผาแบะออกทงสองขาง ใชสวมใสในเวลาเดนทางหรอทาธระ

นอกชมชน สวนสวงกอมหรอกางเกงขาเตน เปนกางเกงผชายสดา ปลายขาแคบและยาวถงเขาเอวกวาง

มตะเขบดานขางนงประกบกบเสอซอนและสวงฮ เปนกางเกงผชายสดาลกษณะเดยวกบสวงซอนแต

ขายาวถงตาตมนงกบเสอซอนอกเหมอนกน” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

ดงน นเสอผาและเครองแตงกายจะเปนเครองจาแนกใหรวาเปนกลมของชาว

ไทยทรงดาแลว ขนบธรรมเนยมของการนมหมเสอผาและการแตงกายในงานพธกรรมกยงมสวน

สะทอน ใหเหนวาสงคมชาวไทยทรงดาไดคดขนมาและจดระบบสรางระเบยบใหเปนแบบแผน

จงถอไดวาเปนหมชนทมความเจรญทางความคดรวธจดระเบยบสงคมมาแตครนโบราณกาล

115

ทรงผมของผหญงไทยทรงดา การไว ทรงผมของชาว ไ ทย ทรงดากเปนอก

เอกลกษณทเปนเฉพาะกลมไทยทรงดา จะเหนไดจากการไวทรงผมของชาวไทยทรงดาแตละคนก

จะไมเหมอนก นขนอย ก บชวงอายของบคคล ๆ นน คณสมหมาย กลนสคนธ ไดเลากลาว

เกยวกบการไวทรงผมแบบตามวยไววา

“การไวผมเปนเอกลกษณหนงของชาวไทยทรงดาเปนการทาผมแบบมศลปะในการ

แตงทรงในแตละแบบใหเหมาะสมกบวยกจะม ทงหมด 8 ทรงดวยกน คอ ทรงเออมไหล หรอเออม

ไร เปนการไวทรงผมทรงแรกของเดกหญงเรมอายประมาณ 13-14 ป ไวยาวประมาณไหล

ทรงสบปน (สบปลน สบปน) แบบผมสาหรบเดกผหญงอาย 14-15 ป ไวผมยาวแลวตลบปลายผม

สบหวไว ททายทอย ดานขางทงสองแผออกคลายพดกลดดวยกบทรงจกผม แบบผมของเดกหญง

อาย 14-15 ป แบบเดยวกนสบปนแตทาผมเปนกระบงหนาไว ขางหลงเอาไวเปย ทรงขอดกระตอก

แบบผมสาวรน อาย 16-17 ป ไวผมยาวขมวดผมแลวผกผมแบบเงอนตาย เอาชายผมไวขางขวา

ของศรษะ ทรงขอดซอย แบบผมหญงสาว อาย 17-18 ป ไวผมยาว ขมวดผมแลวผกผมแบบ

เงอนตาย แตเอาชายไวดานซาย ทาเปนโบว 2 ขาง เลยบผมใหอยทรงดวยปนหรอไมขดเกลา ทรงปน

เกลาซอย แบบผมของหญงสาว อาย 19-20 ป ไวผมยาวผกผมเหมอนผกเนกไทหกระตาย ชายผม

ออกมาทางขวาของศรษะ เลยบผมดวยไมขดเกลา ทรงปนเกลาตวง หรอปนเกลาถวน แบบผมหญง

สาว อาย 20 ปขนไป ไวผมทรงนไปเรอยจนตาย ตองไวยาวมากบางคนยาวเกอบถงนอง ขมวด

ผมเปนกลมไวดานขางหนาแบบปนเกลาซอยแตไมตองปลอยชายผมออกมาตองทาใหผมใหมกลม

ใหญจะสวยงาม (ประเพณไทยทรงดาถาหญงสาวใดยงทาผมปนเกลาไมได ยงไมใหแตงงาน หรอ

หามเกยวของกนในเรองชสาวกบชายใด) ทรงปนเกลาตก (ตกหรอทกข) แบบผมสาหรบหญงมาย

ไวทกขใหกบสาม ขณะศพยงอยบนบาน จะปลอยผมลงหมด ไมปนเกลาเลย และเอา

เครองประดบออกหมด เมอทาการเผาศพวญญาณมาเปนผเรอนแลวตองไวทกข 1 ป ตองทาผม

เกลาตก คอทาใหกลมผมทเกลาหอยอยทายทอยถาศพฝงนานโดยไมไดเผา (หลายป) กตองปนเกลา

ตามเดม” (คณสมหมาย กลนสคนธ, 2556)

การเกลาผมของชาวไทยทรงดานอกจากจะเปนวฒนธรรมทสบตอกนมาแลว ยงเปน

การบงบอกถงชวงอายบงบอกถงสถานะในการไวทกขใหกบสาม แตถงกระนนการไวทรงผม

ของชาวไทยทรงดากบงบอกถงการเปนหมคณะอกดวย ทงเครองแตงกาย ภาษารวมถงการเกลาผม

ทกสงอยางลวนเปนเอกลกษณชาวไทยทรงดาทงสน ถอไดวาเอกลกษณเฉพาะนทหาดและ

สมผสไดทหมบานชาวไทยทรงดาน เทานน

116

2.2 การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชนบาน

หวเขาจน

หมบานหวเขาจน ตาบลหวยยางโทนแหงน เปนชมชนทมความพยายามในการ

พงตนเองในการพฒนามาตลอด อกทงมทนธรรมชาตและวฒนธรรมทโดดเดน เนองจากประชาชน

สวนมากนบถอวฒนธรรมไทยทรงดาและถอประพฤตปฏบตกนมา ซงเปนวฒนธรรมเฉพาะของ

ชาวโซง นอกจากนยงมวถชวตทนาสนใจ อกท งอาชพทอผาไทยทรงดา การทอผาขาวมา และ

กระบวนวธการปนฝายจนถงผาผนทไดใชกน อกทงการรวมกลมเพอจดตงทาผลประโยชนใหตนเอง

และชมชนอกดวย นบไดวาชมชนบานหวเขาจนไดเปนชมชนทไดมการจดการการทองเทยวเพอ

นาเสนอรปแบบวถชวตของชาวไทยทรงดาใหบคคลภายนอกไดรบรและสมผสเหนวฒนธรรม

การดาเนนชวตทแตกตางจากวถชวตชาวพทธโดยทวไป

การจดการการทองเทยวของชมชนบานหวเขาจนไดเรมจากแนวคดการชวฒนธรรม

ทโดนเดนออกมาใหบคคลภายนอกไดเหนและสมผส ดงค าเลากลาว เกยวกบการจดการ

การทองเทยวไวดงน

“ทางหมบานไดเรมใหมนกทองเทยวเขามาเมอป 2554 นเอง จากการทมผนา

หลาย ๆ คน ไดคดใหมการจดการทองเทยวขนแตกยงไมประสบความสาเรจเทาไหร เพราะเนองจาก

ทางชมชนยงมปญหาในเรองงบประมาณเงนทนทจะเขามาสนบสนนในโครงการ ทาเรองขอ

งบประมาณจากทางชมชนกไดมานอยและทาเรองของบประมาณทางจงหวดกย งรอผลอย”

(คณไพรช บวบางใบ, 2556)

นอกจากน นายกองคการบรหารสวนตาบลไดกลาวเพมเตมเกยวกบการจดตงขนของ

โครงการนไววา “ชมชนกมทรพยากรหรอทนทางสงคมมากพอสมควร ทเดน ๆ แลวจะเปน

วฒนธรรมของเรา เราจงใหวฒนธรรมเราเปนตวขาย ใหนกทองเทยวเขามาดวฒนธรรมวา มการทา

อยางไร เกดขนไดอยางไร เทาทดผทใหความสนใจสวนมากจะเปนในเรองวฒนธรรมไทยทรงดา

ทางเราเองกมจดเดน ๆ ทใหผสนใจเขามาศกษาไดกคอ มสาธารณปโภคเกอบเตมรอยเปอรเซนต

ชาวบานมความเชอและศรทธาในตวผนาสง และทสาคญประชาชนมการใชชวตตามแนวทางของ

เศรษฐกจพอเพยงมากขนกวาเดม” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

การทชมชนมวฒนธรรมไทยทรงดาเปนจดเดน กอใหเกดการทองเทยวโดยชมชน

ขนแลวนน การทองเทยวจะประสบความสาเรจไดตองขนอยกบผนาวาจะมวถการดาเนนงานให

ประสบเปาหมายไดอยางไร ดงคากลาวไดกลาวถงไววา

117

“อยางททราบกนด การทองเทยวจะไมเกดขนถาไมมคนรเรมคดทจะทา ผนาน

สาคญมาก เปนคนระดมชาวบานใหเขารวมและกอตงขนมาจดเวทใหชาวบานเขารวมแสดงความคดเหน

ดงความสนใจใหนกทองเทยวไดเหน” (คณวฒ กลนสคนธ, 2556)

จดเดนของชมชนทสาคญของชมชนบานหวเขาจน เปนสงทดงดดนกทองเทยว

เขามาสนใจในวถชวตวฒนธรรมแบบไทยทรงดาเนองจากวฒนธรรมไทยทรงดาเปนจดเดนทสาคญ

เชน การแตงกาย ภาษาโซง อาหารประจาทองถน การมสวนรวมของคนในชมชนและเปนชมชนท

มความเขมแขง สามารถเพงตนเองได สามารถนอมนาเศรษฐกจพอเพยงไดอยางสมบรณแบบ ดงคากลาว

ไดกลาววา

“ บานหวเขาจนนทเดนๆ ทจะมวฒนธรรมนแหละ เพราะนกทองเทยวทเขามาจองท

พกโฮมสเตย ของเรา อยากมาเหนความเปนอยของชมชน วาวฒนธรรมไทยทรงดามการดาเนน

ชวตอยางไรประกอบพธกรรมทนาสนใจ คอ พธกรรมเสนเรอน ซงเปนพธศกดสทธของชนชน

แลว อกอยางหนงทนกทองเทยวสนใจแลวกเปนจดเดน คอ อาหารการกน เพราะทางชมชนจะ

ตอนรบนกทองเทยวดวยอาหารพนบาน เชน แกงสมหนอไมดอง แกงบอน ผกจบ ซงเปนอาหาร

ขนชอทใชในพธงานมงคลของชมชน” (คณสนต กลนสคนธ, 2556)

นอกจากจดเดนทคณปทม เทพธรรม ไดกลาวมาไดกลาวสอดคลองกบ คณสมหมาย

ทวา “ทนกทองเทยวทเคยมาพกกชอบอาหารททาเลยง เพราะทางกรงเทพจะไมมรสชาตอาหาร

ประเภทนหารบประทานไดยาก ถาไมมทนกคงไมมโอกาสไดทานทไหนแลว และอกสวนหนงท

นกทองเทยวเขามาชมกจะเปนวฒนธรรมไทยทรงดาเรา กถอวาเปนจดเดนทสาคญกวาได”

การทชมชนบานหวเขาจนมวฒนธรรมทโดดเดนนามาซงจดเดนและจดขายของ

ชมชนทาใหเปนทรจกแกนกทองเทยวและผทสนใจในการทองเทยวแบบเชงวฒนธรรมแลวนน

ถอวาเปนการสรางชอใหผทสนใจไดเขามาสมผสในวฒนธรรม ความเปนอยในแบบไทยทรงดา

และการตอนรบของผคนในชมชนทแสนจะอบอนใหนกทองเทยวและผทสนใจประทบใจอกดวย

การจดการการทองเทยวตามองคประกอบของการจดการการทองเทยวแบงไดเปน

4 ดาน คอดานทรพยากรและธรรมชาต ดานองคกรชมชน ดานการเรยนรและดานการจดการ เมอ

จาแนกเปนรายดานตามการสมภาษณแบงไดดงน

ดานทรพยากรและธรรมชาต เปนการจดสรรสงทมอยในชมชนในเรองของ

ทรพยากรธรรมชาต เพอกอใหเกดการใชประโยชนสงสดโดยทไมทาลายสงแวดลอมทมอยและสามารถ

ทดแทนสงทหายไดดวยอยางสมบรณ ถอไดวาเปนการพ งพาอาศยซงกนและกนโดยไมทาลาย

ระบบนเวศของธรรมชาตและชาวบานในชมชนเหนคณคาในทรพยากรตระหนกถงใหมการอนรกษ

เพอคงอยตอไปใหนานทสด อกทงในเรองของวฒนธรรม ชาวบานในชมชนมวฒนธรรมเกาแก ม

118

การดาเนนชวตตามแบบวฒนธรรมของตนโดยคานงถงศลธรรมอนดงามเปนทตง ดงทผทเกยวของ

กบการทองเทยวในชมชน กลาวไววา

“ทรพยากรของเรานนมมาก ทงพชผก เนอสตวกไดมาจากทองถนเราทงนน เชน

เนอหมเรากเลยงเองเลยงกนบาง สงโรงงานบาง เนอปลากหาไดจากแหลงน าใกลบาน เรามมากมาย

ธรรมชาตของเรากอดมสมบรณ ตนไมกขนเยอะ แตกไมรกเพราะเราจะใหเจาหนาทของชมชนดแล

ตดแตงใหดสวยงามอยตลอด” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

นอกจากนประธานศนยว ฒนธรรมไทยทรงดา ยงไดกลาวสอดรบในเรองของ

ทรพยากรธรรมชาตของชมชนบานหวเขาจนไววา

“ทรพยากรธรรมชาตของชมชนบานหวเขาจนนรมรน ตนไมเยอะ ในชวงเทศกาล

สาคญ ๆ ทางชมชนกรวมมอกนปรบภมทศนใหดสวยงาม นาอย และเปนประโยชนแกนกทองเทยว

ไปในตวดวยเหมอนกน แตกไมคอยมธรรมชาตทโดดเดนมาก สวนมากจะเปนนาขาวและภเขา

สวนวฒนธรรมของเรานนเปนจดขายทสาคญมากกวา เพราะนกทองเทยวและผมาเยอนทเขามาให

ความสนใจของวถชวต ประเพณไทยทรงดาของเรามาก” (คณวฒ กลนสคนธ, 2556)

เมอนกทองเทยวไดเขามาเหนธรรมชาตของชมชน กไดรบคาชมเชยในเรองของ

ธรรมชาตทชมชนม ทงในเรองของแหลงนา ตนไม ทงนาขาว และการดแลชมชน ดงคากลาวทวา

“ธรรมชาตทหมบานอดมสมบรณ ไดรบคาชมจากผ มาเยอนมากมายวานาขาว

เขยวขจดมาก ไดจดวางแบบชมชนไมแออด เสนทางเขาชมชนกสะดวก มถนนลาดยางทกททงใน

ทางเขาหมบานและเขามาทพกโฮมสเตย วฒนธรรมและประเพณของชมชนใหความสาคญของ

ไทยทรงดา ใหนกทองเทยวและผมาเยอนไดเหนวฒนธรรมธรรมของชมชนทไมเคยไดสมผสมากอน

อยางแนนอน เพราะทางชมชนนนจะมวฒนธรรมประเพณทไมเหมอนทใด” (คณสนต กลนสคนธ,

2556)

“ธรรมชาตในชมชนกจะม ภเขาทมองเหนงาย มวดทเปนแหลงรวมจตใจของคน

ในชมชน ธรรมชาตอดมสมบรณ วฒนธรรมชมชนมการจดกจกรรมทางวฒนธรรมและประเพณทก

ป ถาเปนไทยทรงดากจะมาจดงานทศนยวฒนธรรมนเพอเปนการอนรกษวฒนธรรมใหคงอย

ตลอดไป” (คณสมหมาย กลนสคนธ, 2556)

“ธรรมชาตทนสวนมากจะคอนขางอดมสมบรณ อากาศดในตอนเชา โดยรวมกถอ

วาด สวนสงทเรามทางธรรมชาตกจะมแหลงน าธรรมชาต มแหลงน าทสามารถปลกขาวไดเกอบ

ทงป เปนสงทหลอเลยงปากทองของครอบครวกวาได ” (คณยพน ไหมละออง, 2556)

119

“ชมชนกจะมทรพยากรอยคอนขางพอสมควร ทงลาน า หวยหนอง ลาธาร ตนไม

กมมาก เหมาะแกการปลกขาวทชาวบานสวนมากประกอบอาชพกน ถอวาเปนทาเลทดมาก ถงแม

จะไกลจากอาเภอเมองแตกรมรนมาก” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

นอกเหนอจากวฒนธรรมทอดมสมบรณแลว ชมชนบานหวเขาจนยงมวฒนธรรม

ทโดดเดนอกเรองหนง ชาวบานสวนมากใหความเคารพนบถอและปฏบตสบตอกนมาต งแต

บรรพบรษจนถงปจจบน ดงคากวาทวา

“วฒนธรรมไทยทรงดาของเรา กยงคงสบทอดตอกนมาชานาน ลกหลานกยงคงรรก

ในวฒนธรรม เชน ถามกจกรรมในวนสาคญตาง ๆ เกยวกบไทยทรงดา ผคนในชมชนจะเขารวม

กจกรรมทกครง มการพดคยภาษาทองถนไทยทรงดา ปลกฝงใหเดกพดภาษาไทยทรงดา โดยเปน

วชาหนงในการเรยนการสอนของเดกนกเรยน” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

คณวภา จนกา ไดกลาวสอดคลองกบคณสมนก เทพธรรมในเรองของวฒนธรรม

ไทยทรงดาของชมชนไดวาดงน

“วฒนธรรมยงคงความเปนไทยทรงดา ทางดานการพด การแตงกาย การทาผม

แบบเกลามวย มพธไหวผ พธเซนไหว เพอปกปกรกษาลกหลานทยงมชวต ทางดานอาหารยงคง

รบประทานอาหารแบบไทยทรงดา ท งรบประทานเองและใหนกทองเทยวและผมาเยอน

รบประทาน ถามงานกจะทาออกงานดวยเชนกน ทสาคญทางไทยทรงดากยงมเกรดวฒนธรรม

ขอหามและความเชอทยดถออยทกวนน” (คณวภา จนทรกา, 2556)

จะเหนไดวาทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรมของชมชนบานหวเขาจนสวนมาก

จะมความอดมสมบรณคอนขางมาก มทรพยากรแหลงน าทเพยงพอ มภเขาทตงเดนเหนเปนสงาดง

ชอ ชมชนบานหวเขาจน มปามตนไมทเขยวขจขนเรยงรายเตมชมชน อกทงมพนทเหมาะสาหรบทา

นาขาวใหชาวบานประกอบอาชพดวย ทงยงอดมไปดวยพชผกสวนครว สตวเลยงนานาชนด อาท

เชน ในนากมป มปลา มหนนา มกบนา กหามารบประทานกนได มการเลยงหม เลยงวว เพอ

รบประทานและเลยงจาหนายกนดวยโดยแทบจะไมตองเสยสตางคซอหาใหฟมเฟอย อกดานหนงของ

วฒนธรรมชาวบ านในชมชนบ านหว เขาจนมการนบถอสบสายวฒนธรรมไทย ทรงดา

มาแตชานาน ตงแตบรรพบรษปยาตายายและยงสบสานพธ ประเพณ ตราบจนทกวนนอกดวย

ดานองคกรชมชน เปนการรวมตวกนของชาวบานในชมชนภายใตแนวคดและ

อดมการณเดยวกน โดยมการบรหารจดการดวยตวเองภายในชมชนเพอกอใหเกดการสรางรายได

สรางอาชพใหตวเองและชมชน องคกรชมชนถอไดวาเปนอะไหลสาคญในการจดการการทองเทยว

โดยชมชน เพราะเนองจากชาวบานมบทบาทหนาทของตนเองในการเขากลมอาชพแลว ชาวบานท

เขามารวมกลมกนยงสรางการเตบโตใหองคกรเพอความกาวหนาในการจดการการทองเทยวและ

120

เปนตวชวดทดตวหนงทสามารถมองเหนไดถงความสาเรจของการจดการการทองเทยวโดยชมชน

ดงคากลาวของผทเกยวของกบการทองเทยวโดยชมชนทวา

“การรวมกลมมแกนนาหลก ๆ กคอ นายกองคการบรหารสวนตาบล ประธานศนย

วฒนธรรม กรรมการหมบานทกฝาย คณะพฒนาหมบาน กรรมการเงนออมทรพย กลมเลยงไหม

กลมทอผา โดยหลก ๆ แลวทางหมบานจะใหความสาคญกบประชาชน โดยแบงหนาทความ

รบผดชอบใหกระจายทกครวเรอนเสมอนเปนการปองกน ดแลรกษาผลประโยชนของตนเองและของ

หมบานไปพรอมกน ๆ กน” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

นอกจากนคณปทม เทพธรรมไดใหคากลาวสอดคลองกบคณสนต กลนสคนธและ

ประธานกลมองคกรแตละกลม ในเรองของการรวมกลมในชมชนทวา

“กลมองคกรในหมบานเกดขนโดยการจดตงของนายกคนเกา ๆ เพอหารายไดให

ชมชน และเปนศนยกลางชมชนไดพฒนาอาชพใหครอบครว สวนกลมทมในชมชนกจะมกลม

ทอผากลมน กจะสรางรายไดใหชมชนอยมาก จะเปนผาทอไทยทรงดา ผาขาวมาทอมอ และกระเปา

ผาขาวมา กลมออมทรพย กลมปองกนภยหมบาน กลมจ กสาน กลมสตรชมชน กลมปลก

หมอนเลยงไหม กลมนจะมผเชยวชาญการเลยงไหมเขามาชวยดแลอกท เขามาสอนการเลยงและ

การเกบเกยวไหมทถกวธใหดวย สวนมากคนในชมชนกจะมารวมกนหลงจากการทานาเสรจแลว หรอ

หมดฤดเกยวขาวกจะมารวมกลมกน” (คณสนต กลนสคนธ, 2556)

“มการรวมกลมกนหลากหลายกลม กจะม การปลกหมอนเลยงไหม การทอผาขาวมา

รอยส การทอผาไทยทรงดา การยอมผา กลมการออม โดยการลงหน หนละ 50 บาท ตอคน กลม

ปองกนภยหมบาน กลมอาหารพนบาน กลมจกสาน กลมสตรชมชน” (คณวณา สขอย, 2556)

“หมบานหวเขาจนนไดมการรวมกลมองคกรขนมากมายหลายกลม เชน กลมออม

ทรพย กลมปองกนภยหมบาน กลมจกสาน กลมสตรชมชน กลมปลกหมอนเลยงไหม กลม

และทก ๆ กลมเปนมารวมกลมกนดวยสมครใจและพาพนองญาตสนทหรอคนในครอบครวมา

รวมกลมดวยกน เพราะในแตละกลมนจะเหนญาต ๆ กนทงนน มนกเปนขอดขององคกรททาให

กลมองคกรมผลงานและการปฏบตงานเรยบรนไปไดดวยด ไมมปญหาภายในกลมนน ๆ อกทงยง

เปนการชวยในการสรางงาน สรางอาชพในคนวางงานอกทางหนง ตอนนเรากมสมาชกกลมใน

แตละกลมอยมาก มาชวยกนทางานกนอยางเตมความสามารถ แถมยงทาใหผเฒาผแกทอยเฉยหนมา

รวมกลมกนมากขน ” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

จะเหนไดวาผนาขององคกรในแตกลมหรอผดแลชมชนใหความสาคญกบการรวม

กลมเปนอยางมาก เพราะเนองจะสรางรายไดในชมชนและตนเองแลว ยงเปนการสรางงานสราง

อาชพใหประชาชนในชมชนไมเกดการวางงานดวย ดงคากลาวทวา

121

“มการรวมกลมกนในแบบของการลงหน ราคาคาหนละ 50 บาท และทก ๆ เดอนก

มเงนปนผลจากการลงหน ในหมบานกจะเนนการออมทรพย ในทก ๆ วน คนชมชนกจะมา

รวมกลมทอผากน ผาททอสวนมากเปนการทอผาขาวมารอยส ผาซน ผาไทยทรงดา ทเปนรายไดหลก

จะเปนผาขาวมารอยส อยางผมอยกลมอาสาสมครปองกนภยหมบานจะดแลความสงบใหชมชน อก

ทง ยงไดรบรางวลใหเปนหมบานปลอดภยดเดนอกดวย สวนกลมอน ๆ กจะกลมสตรอาสา

พฒนากพวกแมบานรวมกลมกนทางานฝมอเพอจาหนายในงานตาง ๆ ของจงหวดและจาหนายตาม

กลมโอทอปจงหวดใกลเคยง” (คณวฒ กลนสคนธ, 2556)

ชมชนบานหวเขาจนนอกจากจะมการรวมกลมองคกรแลว ผนาชมชนยงใหลกบาน

เปนสมาชกการออมใหชาวบานไดสทธประโยชนทเทาเทยมกน เวลาเดอดรอนอยางไรสามารถนา

เงนออมออกมาใชยามจาเปนได และคณสมหมาย กลนสคนธ ยงไดกลาวถงการลงหนในรปแบบ

การออมไวดงน

"ชมชนของไทยทรงดา นก มหลากหลายอยาง ก มการทอผาขาวมา รอยส

การสาวดาย การจกสาน การยอมผาไทยทรงดา การออมในรปแบบหน กจะมการลงหน หนละ

50 บาท ทก ๆ ป จะมการปนหน ทผมาเยอนสวนใหญจะมาดกจะเปนการทอผาขาวมารอยส บางคน

กสนใจในการทอผากมานงทอผาดวยตวเอง มาฝกการสาวดาย กเกดความสนกสนานใหกบผทมาเยอน"

(คณสมหมาย กลนสคนธ, 2556)

ทางบานหวเขาจนมประชาชนใหความสนใจและรวมมอมารวมกลมมากมายโดย

สมครใจ เพอเปนการสรางความเขมแขงใหชมชน โดยการรวมกลมเปนองคกร อยางเชนกลมทอผา

กมองคกรภายนอกใหการสนบสนนมาสอนเกยวกบลายผาขาวมาใหม ๆ มาสอนการปลกหมอน

เลยงไหม และนาไหมมาสงใหกลมทอผาน ไหมทใชทอผาเปนไหมประดษฐ สามารถทาใหเกด

ความหลากหลายในสสนและไดสอดรบกบคณไพรช บวบางใบ ทวา

“ชมชนมการรวมกลมตามความสมครใจของชาวบาน เนนการมสวนรวมเปนหลก

แตสวนมากชาวบานจะใหความรวมมอกนแทบทงหมดเพราะกมแตญาต ๆ กนทงนนชกชวนกนมา

และกลมอาชพทไดกอตงขนกเรมจากอาชพในหมบานมาจดการใหเปนระบบสวนรวมมากขน

จากคนททอผาอย กนามาเปนองคกรทอผาโดยคดลายผาใหม ๆ มาทอ ทกวนนกจะมผาไทยทรงดา

ผาขาวมารอยส ผาฝายทอมอ และกนามาประดษฐฝมอกนใหมโดยทาเปนกระเปาทอมอ

ชดออกงานสงคมหลากหลายมากขน กลมออมทรพย มการจดการใหชาวบานมาออมกน และ

ในทก ๆ เดอนจะมเงนปนผลใหสวนกลมปองก นภ ยหมบาน กลมนได รบรางวลจากทาง

การประกวดหมบานใหเปนหมบานทมความสงบปลอดภย ไดมาหลายปแลว กมกลมแมบาน

กลมกองทนแมของแผนดน กลมเกษตรหลากหลายกลมมาก” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

122

ด า น อง ค ก ร ชมช น ใ น ชมช น บานหวเขาจนนน มการรวมกลมอยหลายกลม

ดวยกน คอ กลมทอผา กล มจกสาน กล มออมทรพย กลมปองภยหมบาน กลมอาชพสตร

กลมกองทนแมเพอแผนดน กลมเกษตร กลมกองทนหมบาน ทงหมดนลวนเกดจากความรวมมอ

รวมใจของคนในชมชนรวมทงแนวคดในการจดการทดของผกอตงและผนา ทาใหกอใหเกดการ

สรางรายไดใหตนเองและชมชนเปนอยางมาก อกทงยงเปนหมบานตวอยางทดทมการจดการ

ดานองคกรภายในชมชนทดอกดวย

ดานการจดการ การจดการมการวางแผนวางอยางมหลกการและดาเนนงานไป

ตามทวางแผนไวเพอใหไดตามเปาหมายทตองการ การจดการการทองเทยวโดยชมชนมการจดการ

ทมความรบผดชอบตอความสมพนธระหวางชมชนทองถนและทรพยากรธรรมชาตใหเกอกลกน

โดยไมสงผลเสยแตอยางไร ทงนมงเนนใหมการจดการทย งยนลดผลกระทบตอสงใดสงหนง ไมวา

จะเปนสงแวดลอม ธรรมชาตและชมชน การจดการใหประสบผลสาเรจนนตองดจากหลกบรหาร

ทสาคญคอ 4’M ไดแก Man (การบรหารคน) Money (การบรหารเงน) Materials (การบรหาร

วสดในการดาเนนงาน) และ Management (การบรหารการจดการ)

การบรหารคน การจดการวางแผนบคลากรในชมชนบานหวเขาจนถอวามการ

จดการทด โดยเฉพาะผนาทไดมอบหมายหนาทความรบผดชอบไดอยางลงตวและผคนในชมชนก

ปฏบตหนาทของตนเองไวดแลว สงผลใหการวางคนเหมาะสมกบงานมากทสด โดยยดเอาความ

ถนดและความสามารถในงานนน ๆ ของแตละคน และใหไดรบผลตอบแทนอยางเปนธรรมมากทสด

ในชมชนบานหวเขาจนไดมการวางแผนสมาชกในกลมไปปฏบตงานตามความถนดงานของตน

และบรหารงานจดการงานของตนอยางสดความสามารถและเตมท อกท งยงรวมมอรวมใจกน

ทางาน ชวยเหลอเพอนรวมงานเมอมปญหาในงานนน ๆ นอกจากจะไดรบคาชมจากนกทองเทยว

ทมาชมแลว ยงเกดความภมใจในตวเองอกดวย ทสรางประโยชนใหชมชนมชอเสยงและเปนทรจก

ของคนทวไปไมมากกนอย ถอไดวาการทมผนาทมความเขมแขงสงผลใหชมชนเตบโตและ

พฒนาไดรวดเรวยงขน ดงคากลาวของนายกองคการบรหารสวนตาบลทวา

“เราเนนการใหผนาเปนผจดการวางแผนประชมชาวบานทมความสนใจเขารวมใน

การวางแผนการจดการการทองเทยวน โดยใหถามความสมครใจหรอสนใจในงานดานไหน

สวนใครทวางงานกจะจดงานใหทา โดยใหทกคนในหมบานมหนาทรบผดชอบชมชนดวยกนเสมอน

บานของเราเอง และหนาทตอนรบนกทองเทยวกจะเปนคณวณา สขอย คอยดแล สวนกลมเราจะ

เลอกหวหนาหรอตวแทนกลมเปนผดแลรายรบของแตละกลม คอ ทกกลมงานจะมการวางคนรบผดชอบ

อยทกกลมและคอยประสานงานกน พอถงปงบประมาณของชมชนกมาสรปยอดรายไดรายจาย

123

และผลงานทไดรบกนอกท เพอใหทกคนทเกยวของกบการทองเทยวนไดรบทราบโดยทวกน”

(คณปทม เทพธรรม,2556)

เมอมการแบงหนาทกนทางาน มความรบผดชอบทตางกนไป หวหนาองคกรจะ

มหนาทดแลจดการกลมของตนโดยจะมสมาชกมาอาสาดแลชมชนอกสวนหนง สวนคนอน ๆ กม

หนาทกน อยางการดแลศนยวฒนธรรมทอยใจกลางหมบาน กมเจาหนาทคอยดแล ของเครองใช

เกาแกนนไมใชชารดไป เปนการวางคนใหเหมาะสมกบงานและหนาทความรบผดชอบแตละคนท

ไดรบหมอบหมายอยางเตมท นอกจากนกานนหมบานยงไดกลาวเพมเตมดงคากลาวทวา

“ชาวบานทนพอวางจากทานาเกยวขาว ผหญงกจะมาทอผา นงจกสานตะกรางาน

ฝมอตามหนาทเขาไป ในเรองจดคนนสวนมากจะเปนการขอความรวมมอใหเขามาชวยโชววฒนธรรม

ใหนกทองเทยว ไดชมเปนสวนใหญ สวนถามการแสดงวฒนธรรมไทยทรงดาตางจงหวดกใหพวก

ผเฒา พวกสาวๆ ในหมบานไปรวมงาน โดยแบงหนาทวาคนนทากบขาว คนนดแลการฟอน

กแบงหนาทกนไปตามความถนด” (คณสนต กลนสคนธ, 2556) และสอดคลองกบคากลาวของ

เลขาชมชนทวา

“ผนาชมชนจะจดชาวบานในชมชนใหมหนาททางาน แตละคนกสมครใจกนมา

ชวยกน นายกอบต. จะเปนคนสารวจดวาในครอบครวไหนมใครยงวางงานกหางานให สวน

ตาแหนงหนาทของงานกรบผดชอบโดยหวหนากลม กลมทอผากจะมปาสมนกและปาสมหมาย

ดแลเรองสนคาทอและจดจาหนาย สวนฉนกมหนาทตดตอกบผทสนใจเขามาทองเทยวและมาด

งานในชมชน” (คณวณา สขอย, 2556)

การดแลลกบานของผนาชมชน ทงนายกองคการบรหารสวนตาบล ประธานกลม

องคกรตาง ๆ อยางทวถงแทบทกครวเรอนใหชาวบานไดรบความเทาเทยมกนเสมอนบานพเรอน

นองกวาได จนลกบานทกครวเรอนอยกนอยางมความสขชวยเหลอซงกนและกน ดงคากลาวสมาชก

องคการบรหารสวนตาบลและปราชญชาวบาน ทกลาวไววา

“ผนาชมชนเรยกชาวบานมาประชมและมอบหนาทความรบผดชอบในการทชมชน

จะจดการเกยวกบการทองเทยวชมชนน โดยใหคณออย วณาเปนผประสานงาน ใหคณวฒเปน

ประธานศนยวฒนธรรม เมอนกทองเทยวหรอนกศกษาดงานหรอมาเยยมชมศนยวฒนธรรม

ประธานศนย กมหนาทใหความรไปรวมกบปราชญชาวบานทเราแตงขน คอ อาจารยไพรช

ใหขอมลอกทางหนง สวนพวกผหญงจะทอผา โดยมปาเองและปาสมนกคอยใหขอมลวธ

การทอผา สวนถาสนใจเรองการยอมผาตองถามปาวภา เขาจะมหนาทยอมผา ใสสผา ชานาญมาก

เรองอน ๆ พวกอาหาร ทพกโฮมสเตย กเปนบานของชาวบานในชมชนนแหละ สวนมากกชวยกน

มากกวา ขอแรงกนมาชวยงานในชมชน” (คณสมหมาย กลนสคนธ,2556)

124

“การจดการวางคนในชมชน แตเดมทางหมบานมการจดการตวเอง ตงแตบรรพบรษ

ดารงชวตตามวฒนธรรมประเพณ ขอหามตาง ๆ ทปยาตายาย บอกขานถงลกหลาน เพราะการ

จดการตวเองใหตวเองอยในบรรทดฐานเดยวกน คอความเปนไทยทรงดา ไทยทรงดาเปนเอกลกษณ

เดนของทน นกทองเทยวและผทมาเยยมชมชมชนสวนมากใหความสนใจของวฒนธรรมไทย

ทรงดา มาดการแตงกาย การเกลาผมแบบมดมวยทรงตง มาชมอาหารแบบพนบาน สวนการจดการ

ในเรองของการทองเทยวทเกดขนมาใหม ทางชมชนกรสกตนตวมากกคอย ๆ ปรบตวใหพรอม

อยเสมอ เมอมโปรแกรมหรอมนกทองเทยวตดตอเขามาชมชมชนหรอเขามาพกอาศยเพอ

สมผสวถชวตแบบไทยทรงดา จะไดพรอมทจะตอนรบอยคอยดแลนกทองเทยวและผมาเยอนให

เกดความประทบใจมากทสด” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

การบรหารเงน การวางแผนการจดระเบยบและการควบคมกากบกจกรรมทางการเงน

และการใชประโยชนเงนทนขององคกรชมชน ซงใหหลกการบรหารงานทวไปของทรพยากรทาง

การเงนขององคกร โดยมการแตงตงเหรญญกของชมชนเพอดแลระบบเงนทงรายได รายจายของ

ชมชนทงหมด โดยการชแจงรายรบ รายจาย ใหสมาชกในกลมรบรอยเปนประจาอยางเปดเผย

และเปนธรรมกบสมาชกทกคน มการจดสรรรายได ปนผลใหสมาชกในกลมทกเดอน และบรหาร

เงนทไดรบจากการสนบสนนของหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของในชมชนอยางดทสดและเกด

ประโยชนสงสดดงคากลาวของนายกองคการบรหารสวนตาบลทไดกลาวไววา

“รายไดททางเรามอยนนสวนหนงมาจากรายไดจากการจาหนายสนคาในชมชน

จาพวกผาขาวมารอยส ผาไทยทรงดาทอมอ สนคาแปรรปจากผาทอ และการเขาพกอาศยของผท

สนใจในโฮมสเตยและหมบานอกสวนหนงไดรบสนบสนนจากพฒนาชมชนของตาบล เพราะเรา

จะตองใชงบประมาณ ในการจดงานสงกรานตทจดขนทกปนนในวนท 13 เมษายน ในบางปไมม

งบประมาณในการจดงาน ทางชมชนเองกจดขนไมใหขาดสกป เราสามารถจดสรรปนสวนตรงนได”

(คณปทม เทพธรรม, 2556)

ชมชนบานหวเขาจนไดรบการสนบสนนเงนทนในการจดการชมชนหลายฝาย โดย

มประธานชมชนและผนาตาง ๆ ในชมชน บรหารจดการเงนทนตรงนใหเปนธรรมและเกด

ประโยชนแกชมชนมากทสดดงคากลาวของประธานศนยวฒนธรรมทไดกลาวไววา

“ในทกเดอนเราจดประชาคมหมบานขนทศนยวฒนธรรมกลางหมบาน เพอชแจง

ขอมลขาวสารและเรองงบประมาณในการสนบสนนชมชน มรายได รายรบ รายจาย หรอจดซอ

อะไรเขาชมชน ตวแทนครอบครวกมารบฟงและเขาใจกนดในการบรหารงานของผนา โดยจด

งบประมาณในชมชนโดยทมความเปนธรรมมากทสดและรกษาผลประโยชนใหชมชนดวย โดยรวม

125

แลวเรองเงนทองของชมชนนนวางไวดแลว” (คณวฒ กลนสคนธ, 2556)และไดสอดรบกบ

คากลาวของกานนหมบานทกลาวไวดงน

“งบประมาณชมชนสวนหนงไดรบสนบสนนจากพฒนาชมชนหมบานและ

องคการบรหารสวนตาบลคอยชวยเหลอในชมชนและการทองเทยวชมชนนดวย ในวนสงกรานตน

เรากขอเสนอไป 200,000 บาท ไมรจะไดหรอเปลา จะจดงานสงกรานตไทยทรงดาททาขนกนทกป

บางปกไดงบมา 50,000 บาท เรากจดงานขนกผานไปไดดวยด ในเรองของการกระจายรายไดใน

ชมชน ทางชมชนจะมการจดกลมออมทรพย ใหชาวบานในหมน เรามารวมซอหน หนละ 50 บาท

ถง 100 บาท โดยสนเดอนจะมการปนหนใหชาวบาน และอกกลมหนงคอสงเคราะหศพ พอม

ผเสยชวตทเขารวมกลมไวจะไดรบเงนชวยเหลอตรงนไป” (คณสนต กลนสคนธ, 2556)

การจดการในเรองของเงนภายในชมชนจะมการจดการอยางเปนระบบโดยม

เจาหนาทหรอเหรญญกหมบานแจงรายละเอยดของรายรบและรายไดภายในชมชน ดงคากลาวของ

เลขานการศนยวฒนธรรมและผชวยผใหญบานทไดกลาวสอดคลองกน ไดกลาวไวดงน

“ทนกมการจดการเงนอยางมระบบอยแลว มเหรญญกชมชนคอยดแลเรองตรงน ถา

พดถงรายรบรายจายชวงนสภาวะคาครองชพสง คาปย คายาในการทานาเพราะทนชาวบานทานา

กนเยอะ ในเรองตรงนกสาคญ ผนาทนจะใหชาวบานหนมาแกไขปญหาลดรายจาย อนดบแรกโดย

การบนทกรายรบรายจาย และจดสรรเงนใหพอใชในครอบครว และหนมาใชปยธรรมชาตทไดจาก

สตวเลยงเรานแหละมาพฒนาเปนปยธรรมชาตขน กชวยลดตนทนลงไดเยอะ เงนในชมชนกจะม

การแจงใหทราบในทกเดอนโดยกานนอยแลว มทมาทไปของรายรบและงบประมาณอยางไร”

(คณวณา สขอย, 2556)

“รายไดททางชมชนม กคอ รายรบจากพฒนาชมชน รายไดจากการปนผลหน

เงนชวยเหลอใหเดกยากจน เงนจากการฌาปนกจชวยเหลอผทเสยชวตในกลม รายไดจากการขาย

สนคาทอมอ รายไดจากการทาโฮมสเตย เงนพวกนจะปนสวนใหชาวบานอยางเปนธรรม เหมอน

เปนการกระจายรายไดสชมชนใหทกคนมรายไดจากงานททาและจากการมสวนรวมในการเขากลม

อาชพ” (คณยพน ไหมละออง, 2556)

การบรหารวสดหรอวตถดบในการดาเนนงาน เปนการจดการในวสดเครองมอ

เครองใชในการทางาน ซงในการผลตสนคาตองอาศยวตถดบในการผลตทถกและมคณภาพเพอลด

ตนทนในการผลตและสรางความพงพอใจแกลกคาทไดรบสนคาทดและมคณภาพดวยเชนกน ดงนน

ผนาตองบรหารวตถดบใหมประสทธภาพ เพอใหไดตนทนทตา และทาใหชมชนไดผลกาไรสงสด

หรอการนามาใชใหเกดประโยชนมากทสด เพราะชมชนมการบรหารเครองมอเครองใชและวตถดบ

ชมชนอยางเกดประโยชนมากทสด เครองมอเครองใชทชารด สามารถใชงานตอไปไดกนามาซอม

126

บารงใหใชงานไดสกระยะหนง ไหมทแปรรปมาเปนเสนดายทอผาเปนวสดสนเปลอง ชมชนกหน

มาใชวธการเ ลยงหมอนแทน โดยมผ เ ชยวชาญมาใหความรสอนวธการเ ลยงเพอลดตนทน

คาใชจายอกทางหนงดวยเพราะทางชมชนมการบรหารงานโดยยดแนวทางของเศรษฐกจพอเพยง

เปนสาคญ ดงคากลาวของนายกองคการบรหารสวนตาบลและกานนหมบานไดกลาวสอดคลองกน

ทวา

“เครองมอเครองใชในชมชนกจะมหลก ๆ เลยคอ เครองทอผา ปจจบนมเครอง

ทอผาอยในกลมหรอทใตศนยวฒนธรรม จานวน 24 ตว สวนตามบานกมแทบทกบาน แตกไม

สนเปลองนะ สวนทใชสนเปลองมากกจะเปนดาย บางมวนสผดกตองรอทงแถบเลยเหมอนกน

แตกสวนนอย เพราะกแกไขพฒนาฝมอกนมาเรอย ๆ สวนมากคนทอผากจะเปนผสงอาย เพราะม

ประสบการณการทอมามากกวารนหนมสาว แตกทอเปนกนทกคนนะ ถอเปนประเพณไปแลววา

ผหญงสาวจะตองทอผาใสเองไดกอนออกเรอนไปมครอบครว สวนทางดานบนของศนยวฒนธรรม

นนมการจดแสดงโชวเครองใชโบราณทบรรพบรษไดใชในชวตประจาวนแบบไทยทรงดากน กมา

จดแสดงโชว ถาบานไหนมเครองมอเครองใชเกา ๆ กเอามาจดโชวดวยเชนกน ถอวาเปนการ

จดสรรเครองมอเครองใชใหเกดประโยชนดกวาทงเปนขยะ” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

“เมอกอนเมอนกทองเทยวเขามานอนทโฮมสเตย วสดสนเปลองกจะเปนชดอาบน า

แบบใชครงเดยวกตองซอมาบอย แตมนปรบเปลยนไมได เพราะสวนมากถาไมใหไปเขากจะมาขอ

กบทางชมชนอยด อยางพวกฝรงกตองเตรยมไวใหเขาอยแลว ดายทอผากหมดไว แตเรากมาเลยง

ไหมกนเองหาวธลองถกลองผดไปเรอย ๆ จนกวาจะลงตวและไดผลดในทสด ตอนนก

พอจะลงแลว” (คณสนต กลนสคนธ,2556)

วสดสนเปลองททางชมชนมนนสวนมากเปนวสดทใชแลวหมดไป จาพวกสงของ

เครองใชของนกทองเทยว เพราะตองเปลยนอยเรอย ๆ เพอใหนกทองเทยวไดรบความสะอาดและ

สะดวกสบายมากทสด ทางชมชนกมการจดการบรหารวสดสนเปลอง ดงคากลาวของเลขานการ

ศนยวฒนธรรมทกลาวไววา

“วตถดบของชมชนกจะมดาย เศษชนสวนผาทเหลอจากผาททอกนามาทาเปนงาน

ฝมอเยบปกถกรอย เปนสนคาจาหนาย จาพวก หมอน กระเปา หรอลกชวงกนามาขายไดอกหนง

สนคา เราหาทางทาใหวสดทกอยางมประโยชนโดยไมทงเปลา อยางดายจากเมอกอนตองสงมา

จานวนมากเพอมาใชทาลายผา ตอนนกเรมเลยงไหมเอง แตตองใหมผดแลการเลยงอกทอดหนง”

(คณวณา สขอย, 2556)

การบรหารการจดการ การจดการกระบวนการการบรหารเพอควบคมงานทงหมด

ดาเนนไปอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลอยางเตมท จะเหนไดวาการจดการโดยหลก

127

บรหารงาน 4’M ถอวาเปนปจจยพนฐานในการดาเนนงานใหกาวหนาเพอไปสความสาเรจทย งยน

ชมชนบานหวเขาจนไดมการบรหารการจดการทด มผนาทเขมแขงดมาก และสวนประกอบของ

ชมชนทสาคญอกสวนหนง คอ ชาวบานในชมชน ไดเขามามสวนรวมในการจดการใหดาเนนงาน

เปนไปตามเปาหมายอกทงยงใหความรวมมอเตมทเมอมงานหรอกจกรรมใด ๆ ทเกดขนใน

ชมชน ทาใหเหนวาวฒนธรรมไทยทรงดาถงแมเปนวฒนธรรมเลก ๆ ในประเทศไทยแตกจดไดวาม

การผนกแนนในชมชนเดยวกนมากทเดยว ทงน าใจ ทงแบงปน กใหโดยไมมทสนสด สวนนแหละ

ททาใหชมชนบานหวเขาจนเปนชมชนทเขมแขง สามารถพงตนเองและไดรบรางวลมากมายในการ

รวมกลมทงเปนชมชนตวอยางดเลศอกดวย ถอไดวาเปนชมชนทมการวางแผนการจดการทดอก

ชมชนหนง ดงคากลาวของนายกองคการบรหารสวนตาบลทกลาวไววา

“การจดการการทองเทยวของชมชนทนกทองเทยวและผมาเยอนใหความสนใจกจะ

เปนเรองของวฒนธรรมไทยทรงดา ทางหมบานกจดการโดยการแบงหนาทความรบผดชอบ โดยท

ใหนกทองเทยว และผมาเยอนตดสนใจวาจะมาศกษาหรอทองเทยวในเรองอะไร สวนททาง

หมบานไดมการจดการไวกจะแบงเปนฐาน ๆ พาชมโดยรถกระแทะ (รถไถ) ใหความสนกสนานแก

ผมาเยอนเปนอยางมาก แตละฐานกจะประกอบไปดวย ฐานทอผา ฐานปลกหมอนเลยงไหม ฐาน

จกสาน กแลวแตนกทองเทยวหรอผมาเยอนใหความสนใจดานไหนมากกวากน บางกลมกมาด

การทอผาอยางเดยว มานงปนดายมานงสาวดายกม และกซกถามกรรมวธในการทอผา สวนการ

จดการกบนกเทยวหรอผมาเยอนในเรองทพก ถามาเปนหมคณะจานวนมาก กจะใหพกอาศยท

โรงเรยน หรอถามาเปนกลมกจะใหพกตามบานในหมบานทจดเปนโฮมสเตยไว กจกรรมททาง

ชมชนมไวกจะเปนการบายศรสขวญ การฟอนราในรปแบบไทยทรงดา การละเลนการทอดลกชวง

คอการโยนลกชวงไปใหอกฝายหนงรบ ฝายไหนรบไดกจะมขอตอรองกนอยางสนกสนาน พอตกเยน

กจะมารวมรบประทานอาหารทศนยวฒนธรรม สวนอาหารทมกจะเปนอาหารพนบานกจาพวก แกง

บอน แกงหนอไมดอง แกงผกจบ (คอการเอาผกหลายอยาง ๆ มารวมกนผสมกบเครองแกง) อยางเขา

กนและลงตว” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

การจดการจะใหประสบผลสาเรจทคาดไวนน การมผนาทดและเขมแขงกเปนสวน

สาคญยงททาใหการจดการชมชนเปนไปตามเปาหมายทวางไว รวมทงชาวบานใหความรวมมอท

จะจดการชมชนของตนเองใหนาอยและอยรวมกนไดอยางมความสข ดงคากลาวของประธานศนย

วฒนธรรมทกลาวไววา

“การทชมชนสงบสขทกวนนเพราะการรวมมอรวมใจของชมชน เราอยกนอยางเปน

เสมอนพนองกนทงหมบาน รกใคร ไมมการทะเลาะเบาะแวงกน เพราะการจดการของคนในชมชน

มการวางแผนการดแลความรบผดชอบทไดรบมอบหมายอยางเตมท เสมอนหวงแหนในถนกาเนด

128

ใหคงอย ในเรองของการจ ดการการทองเทยวในหมบาน กได แบงหนาทความรบผดชอบ

ตงแตดานทอผา ดานจกสาน ดานทพก ดานอาหารการกน กจะมประธานกลมใหการดแลและพวก

กลมแมบานกใหความรวมมออกแรง ทางหมบานใหการตอนรบแกนกทองเทยวและผมาเยอนเปน

อยางด ตงแตพบหนากนจนจากลากน” (คณวฒ กลนสคนธ, 2556)

ชมชนบานหวเขาจนไดมการจดการทด สวนหนงกขนอยวถชวตของชาวบานทม

การถอปฏบตตามวฒนธรรมไทยทรงดาของบรรพบรษทสงสอนกนมา จงทาใหชมชนมการจดการ

ชมชนทงายขนและดขนเรอย ๆ ดงคากลาวกานนหมบานและสมาชกองคการบรหารสวนตาบลทได

กลาวสอดคลองกนทวา

“ตงแตเรมแรกชมชนเรากไมไดมการจดการชมชนมากนก เรากใชชวตแบบเรยบงาย

มาตงแตรนกอน ดารงความเปนเอกลกษณแบบไทยทรงดามาโดยตลอด ทางหนวยงานพฒนาชมชน

เขามาพฒนากอเกดเปนการทองเทยวแบบไทยทรงดาขน เพอใหนกทองเทยวและผมาเยอนเขามา

ศกษาเรยนรในวฒนธรรมทแตกตาง ทางหมบานกไดจดประชมใหเปนรปแบบทสมบรณมากกวาน

ทงหมดนกไดงบประมาณมาจากพฒนาชมชนใหการสนบสนน จากกลมทเคยทอผาเพอใชเองหรอ

จาหนายในชมชนใกลเคยง ทางพฒนาชมชนกมตลาดใหวางจาหนาย จนวนนสนคาผาขาวมารอยส

มยอดการสงจองมาก สรางรายไดใหกลมทอผา สวนการจดการในเรองรายไดของชมชนทางชมชน

กจะมกลมออมทรพยใหประชาชนเกบออม พอถงสนปกจะมการปนหน สวนเงนไดจากการจด

จาหนายสนคาผาขาวมา สนคาผาไทยทรงดา จากการทนกทองเทยวเขาพก ทงหมดนสวนหนงก

กระจายรายไดใหประชาชน สวนหนงกมาพฒนาชมชน วดละแวกชมชน โรงเรยนบานหวเขาจนและ

โรงเรยนมณลอย” (คณสนต กลนสคนธ, 2556)

“การจดการของชมชนทเหนชดเจนมากทสดกจะเปนวฒนธรรมของหมบานแบบ

ไทยทรงดาทมการจดการใหคงอยสบปจจบน และยงคงอนรกษใหลกหลานสบสานตอในอนาคต

ในเรองการจดการทองเทยวทเรมขยบขยายเขามาเปนสวนหนงในชมชนกจดการโดยการเตรยม

ความพรอมของคนในชมชน เตรยมการตอนรบในแบบพนบานของชมชน การจดการของชมชนก

ไมคอยมพถพถนอะไรมากนก สวนมากเรากดารงชวตเปนแบบเรยบงายอยแลว ผมาเยอน สวนใหญ

ทเขามาเยยมชมชมชนกจะมองเหนความเปนแบบเรยบงายเสยมากกวา จดการกนแบบวถชวตชมชน

ชนบทนาจะถก” (คณสมหมาย กลนสคนธ, 2556)

ทมาของการจดการชมชนทงในแบบวถชวตตามแบบวฒนธรรมไทยทรงดาและการ

จดการวางแผนในแบบพนองชวยเหลอเกอกลกน ทาใหชมชนบานหวเขาจนมระบบการจดการทด

ขนเรอย ๆ มา จนทาใหชมชนเกดความสงบสขและปลอดภย ไมวนวายจากโลกภายนอกมาก

เสมอนเปนชมชนบานนอกทนาอย จงเหมาะแกการตอนรบนกทองเทยวหรอผทสนใจเขามา

129

พกผอนยามวางสมผสธรรมชาตและชาวบานทนารกภายในชมชน ดงคากลาวของเลขานการศนย

วฒนธรรมทไดกลาวไววา

“การจดการของชมชน ทางชมชนจะยดหลกกฎระเบยบของหมบานเปนหลก

ทางหมบาน ถามการประชมหรอการขอความคดเหนจะมารวมกลมกนโดยพรอมเพยงกน ใหความ

รวมมอกนดมาก ไมขาดตกบกพรองเลย ในการจดการการทองเทยว เมอมนกทองเทยวหรอผมา

เยอนตดตอมาหรอตดตอผานทางพฒนาชมชนหรอทางเวบไซดทางหมบาน กจะนดสมาชกใน

กลมเตรยมการไวลวงหนาเพอรองรบนกทองเทยว ทางหมบานกจะมการรองรบนกทองเทยว

ห ร อ ผมาเยอนท งแบบหมคณะต งแต 20 คนขนไป ท งแบบกลมหรอแบบครอบครว โดยทาง

หมบานกจะมกจกรรมตอนรบนกทองเทยวและผมาเยอนมากมาย อาทเชน การทาพธตอนรบแบบ

บายศรสขวญเพอตอนรบความมงคลใหแกต วบคคลเปนการปดเปาสงไมดออกจากตวเกด

ความเปนสรมงคลแกตวเอง แลวจากนนกมการจดกจกรรม ฟอนรา การแสดงในแบบไทยทรงดา

สรางความตนตาแกผมา เยอน และกมการละเลนแบบทอดลกชวงกมาเขารวมเลนกนอยาง

สนกสนานกน จากนนกจะเปนการรบประทานอาหารแบบพนบานโดยกลมแมบาน เปนแมครวใน

การทาอาหาร สวนอาหารทมาตอนรบนกทองเทยวกจะเปนแกงทไมใสกะท จาพวกเดน ๆ เลยก

คอ แกงหนอไมดอง ผกจบ และเมนตามความตองการของนกทองเทยววาอยากไดเมนอะไร

ในการจดการเรองของรายไดจากอาชพหลกหรออาชพทเกดจากการจางงานของชมชนกจะมการ

จดสรรในรปแบบของการออมทรพยโดยสวนหนงเกบออม สวนหนงเปนเงนเพอกองทนหมบาน

เพอเปนคาใชจายตาง ๆ ในชมชนเมอจาเปนหรอเมอโอกาสสาคญอยางเชน ชวยเหลอผยากไร

ชวยเหลอผเกดภยธรรมชาต เกดอบตเหตเสยชวต เปนตน” (คณวณา สขอย, 2556)

นอกจากจะมการจดการทดทงดานวฒนธรรม ความเปนอยของประชาชนในชมชน

ผนาชมชนยงใสใจในเรองการจดการเรองงานของชาวบานในชมชนใหชาวบานในชมชนควรมงาน

ทางานทกคนเพอนารายไดมาจนเจอครอบครว ชาวบานสวนในชมชนมฐานะยากจนและฐานะ

ปานกลางพออยพอกนตามประสาชาวบานทวไปแตกยงยดถอปฏบตตามเศรษฐกจพอเพยงของ

ในหลวงและถอปฏบตตามวฒนธรรมไทยทรงดาควบคกนมาดวย จงทาใหระบบการจดการของ

ชมชนเปนแบบอยางทดอกชมชนหนงดวย ดงคากลาวของประธานชมชนทไดกลาวสอดคลองกบ

ปราชญชาวบานของชมชนบานหวเขาจนไววาดงน

“การทชมชนของเรามความรกใครปรองดองกนเหนยวแนนนน เพราะเกดจากการ

จดการทดของชมชนทไดวางแผนไว ชมชนเราไมมโจร ไมมการลกทรพย ไมมการทะเลาะ

แลวชมชนเรากไดเปนตวแมแบบดเดน ทคงความดงาม คงความเปนชมชนดเดน ทางชมชนเองก

ไดรบเลอกเปนชมชนทมความปลอดภยดเดนดวยอกเชนกน ทางนกทองเทยวและผมาเยอนให

130

ความไวใจกบทางชมชนและเขามาศกษาดงานกนวาชมชนมลกษณะอยางไรถงไดรบรางวลชมชน

ดเดนหลากหลายรางว ล วาดวยเ รองของชมชนในการจดการเ กยวกบอาชพในชมชน ทาง

หมบานกกระจายอาชพใหทกคนไมวางงาน ถานอกเหนอจากอาชพทานา ทางนายกองคการบรหาร

สวนตาบลพรอมดวยคณะกรรมการชมชน สรางอาชพเสรมใหชมชนมอาชพ เชน การทา

เฟอรนเจอร การทาหรดจากผาขาวมารอยส เปนการจดการใหประชาชนมรายไดอกทางหนง เปน

การชวยเหลอชมชนอกรปแบบหนง ทางนายกองคการบรหารสวนตาบลจะมาคอยดแลลกบาน

ทก ๆ หลง ไมใหขาดตกบกพรอง คอยจดการประเมนคอยสารวจถงความเปนอยของลกบานอย

สมาเสมอ ฉะน นการจดการ ในชมชนบานกอยในเกณฑทด เพราะมผบรหารชมชนทเขาถง

ประชาชนอยางดทสด” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

“การจดการในชมชนบานหวเขาจนแตเดมทางหมบานมการจดการตวเอง ตงแต

บรรพบรษ ดารงชวตตามวฒนธรรมประเพณ ขอหามตาง ๆ ทปยาตายาย บอกขานถงลกหลาน

เพราะการจดการตวเองใหตวเองอยในบรรทดฐานเดยวกน คอ ความเปนไทยทรงดา ไทยทรงดา

เปนเอกลกษณเดนของทน นกทองเทยวและผทมาเยอนชมชมชนสวนมากใหความสนใจของ

วฒนธรรมไทยทรงดา มาดการแตงกาย การเกลาผมแบบมดมวยทรงตง มาชมอาหารแบบพนบาน

ฉะนนการจดการของชมชนกไมไดเนนอะไรมาก เพราะชมชนมบรรทดฐานทดงามอยแลว สวน

การจดการในเรองของการทองเทยวทเกดขนมาใหม ทางชมชนกรสกตนตวมากกคอย ๆ ปรบตวให

พรอมอยเสมอ เมอมโปรแกรมหรอมนกทองเทยวตดตอเขามาชมชมชนหรอเขามาพกอาศยเพอ

สมผสวถชวตแบบไทยทรงดา จะไดพรอมทจะตอนรบ ดแลนกทองเทยวและผมาเยอนใหเกด

ความประทบใจมากทสด” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

ดานการเรยนร ดานการเรยนร ชมชนมการจดการเรยนรยดหลกวา ทกคนใน

ชมชนมความสาคญเทาเทยมกนแตในทางปฏบต การจดการเรยนรในชมชนใหมประสทธภาพ เกด

ประสทธผลและทรงพลง เรมตนจากการรวมคนในชมชนขนเปนองคกรชมชน เพอเรยนรเรอง

เกยวกบตนเอง ความสมพนธของตนเองกบครอบครว ชมชน และสงคม ความรและทกษะ

การจดการ การประกอบอาชพ ศาสนา ศลปะ วฒนธรรม ภมปญญาไทย และเปาหมายการจด

กระบวนการเรยนรในชมชน เพอสรางปญญาใหคนในชมชนสามารถพฒนาตนเอง ครอบครว และ

ชมชนหรอเพมเสรมสรางพลงใหคนในชมชนสามารถพงตนเองและพงพากนเองไดมากขน รวมทง

สงเสรมการแลกเปลยนเรยนรและการเชอมตอประสบการณระหวางบคคลและชมชนโดยผาน

กระบวนกลมและเครอขายการเรยนร โดยเฉพาะการเลยงชพของคนในชมชน ซงจาเปนตองอาศย

ความรวมมอรวมใจจากทกสวนของสงคม ทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน อาท องคการ

บรหารสวนทองถนและองคการบรหารสวนตาบล องคการพฒนาเอกชน ฯลฯ การเรยนรในชมชน

131

จงมไดเกยวของกบบคลากรทางการศกษาเทานน แตเปนการเรยนรรวมกนของทกฝาย จงให

ชาวบานในชมชนไปศกษาหาความรเพมเตมนอกชมชนอน เพอมาพฒนาชมชนตนเอง และสนบสนน

ใหมการสงเสรมการเรยนรในเรองการทองเทยวโดยชมชนมากยงขน ดงคากลาวของนายกองคการ

บรหารสวนตาบลทกลาวไววา

“ผทมาทองเทยวชมในชมชนสวนใหญจะเขามาสมผสวถชวตทเปนธรรมชาตวถ

ชวตทมวฒนธรรมทไมเหมอนใคร การเรยนรทจะใหความรจงมอยในตวของประชาชน ทก ๆ คน อย

แลว นกทองเทยวหรอผทมาเยอนกจะไดความรขอมลของชมชนบานหวเขาจนอยางแนนอน

แตหลก ๆ แลวผททาหนาทใหความรแกนกทองเทยวหรอผมาเยอนนกจะเปน นายกองคการบรหาร

สวนตาบลเปนประธานศนยวฒนธรรม อาจารยไพรช บวบางใบ ปราชญชาวบาน กมอยหลายคน”

(คณปทม เทพธรรม, 2556)

ชาวบานชมชนบานหวเขาจน มความยนดยงทจะเตมใจใหขอมลขาวสารกบผมา

เยอนหรอนกเรยน นกศกษาหรอผทสนใจในวฒนธรรมไทยทรงดาของชมชนดงคากลาวของ

ประธานศนยวฒนธรรมทวา

“ทางชมชนไดมบรการใหขอมลเกยวกบวฒนธรรมชมชนใหผทสนใจเขามาศกษา

ในวถชวตความเปนอยของชมชนไทยทรงดาน ทางชมชนกจะมผใหความร คอยบรการผมาเยอน

ถามองในการเรยนรในรปแบบของชาวบานในชมชน ทางชมชนไมคอย ไดมโอกาสไปดงาน

ตางชมชนเนองจากขาดงบประมาณ สวนมากทไปกจะเปนงานทเกยวประเพณไทยทรงดาทจดขน

ในแตละจงหวดตางพนท คอไปเอาแรงกน กหมายถง เมอมงานทจงหวดหรออาเภออนเรากนา

กบขาว หรอไมกชวยเปนเงนใสซองไปในงาน อกทางกรวมมอกนจดงานชวยเหลอจนเสรจสนงาน

พอทางชมชนบานหวเขาจนจดบางกเดนทางมาชวยเหลอเอาแรงกนเหมอนอยางทเราไดไป

รวมงาน” (คณวฒ กลนสคนธ, 2556) และยงไดกลาวสอดคลองกบกานนผใหญบานทกลาวไววา

“มนกเรยน นกศกษามาใหความสนใจทจะเรยนรวฒนธรรมมาก บางกลมกมทาง

โรงเรยนจดขน แลวสงตอเรองไปทจงหวดหรอไมกตดตอมาทางเลขาของศนยวฒนธรรมโดยตรง”

(คณสนต กลนสคนธ, 2556)

ทางชมชนบานหวเขาจนน มศนยขอมลขาวสารอยทใจกลางหมบาน เพอคอยทา

หนาทใหขอมลขาวสารเมอมผสนใจเขามาศกษาดงานหรอขอมลความรของชมชนเพอไปทา

รายงานตาง ๆ กมอยมาก ดงคากลาวของปราชญชาวบานทกลาวไววา

“ทางชมชนมศนยขอมลของชมชนไวทศนยวฒนธรรมไทยทรงดา โดยสถานทน

เปนแหลงรวมขอมลของชมชนไวใหผท เขามาศกษาในวฒนธรรมและวถชวตของประชาชน

โดยทางศนยชมชนกจะมเอกสารในเรองประวตความเปนมาของชมชน ประวตของประเพณ

132

วฒนธรรมแบบไทยทรงดา ใหนกเรยนนกศกษาหรอผทเขามาศกษาดงานในชมชนไดรบขอมล

ความรทชดเจนเพมมากขน แตกมวทยากรใหขอมลความรควบคไปดวย สวนผทใหขอมลความร

หลก ๆ แลวกจะเปนนายกองคการบรหารสวนตาบล ประธานศนยวฒนธรรม ประธานกลม

ตาง ๆ และกผม อกทงชมชนกไดสนบสนนใหมโรงเรยนในละแวกนดวย และวชาหนงกจะเปนวชา

ไทยทรงดา ใหนกเรยนรนใหมสบสานอนรกษวฒนธรรม” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

การทชมชนเปดโอกาสใหบคคลภายนอกเขามาศกษาชมชนและศกษาวฒนธรรม

ไทยทรงดาของชมชนน น ถอเปนโอกาสทดในการกระจายขอมลขาวสารของชมชนให

บคคลภายนอกไดรบรวาชมชนบานหวเขาจนมสงนาสนใจอยมาก เปนการประชาสมพนธดวย

เชนกน เพอชกนาผทสนใจเขามาศกษาหาความร หรอทจะเรยนรในเรองของวฒนธรรม วถชวต

ชาวบาน ดงคากลาวของสมาชกองคการบรหารตาบลและประธานชมชนไดใหคากลาวทสอดคลอง

กนทวาไวดงน

“เมอนกทองเทยวหรอผทเขามาเยยมชมชมชนนนทางหมบานกมปราชญชาวบาน

คอยตอนรบ กแลวแตความสนใจของผทมาศกษาเยยมชม บางกลมคณะกมาดการทอผาผทใหขอมล

ความรกคอ ประธานกลมทอผาโดยตรง” (คณสมหมาย กลนสคนธ, 2556)

“การจดการเรยนรของชมชนบานหวเขาจนนไดมการจดกจกรรมเพอใหนกทองเทยว

หรอผทมาเยอนนน ไดสมผสและรบรและเขาใจถงในเรองของวฒนธรรมไทยทรงดาทพวกเราใน

ชมชนถอปฏบตกน” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

นอกจากนชมชนบานหวเขาจนเปดโอกาสใหนกเรยน นกศกษา และผทสนใจใน

เรองชมชนนน เปนการสรางชองทางการเรยนรอกรปแบบหนงแกนกเรยน นกศกษา เปนการเปด

โลกทศนใหมในเรองของวฒนธรรมไทยทรงดา ดงคากลาวของเหรญญกชมชนทวากลาวไววา

“สวนใหญในการทองเทยวผทเขามาในชมชนไมวาจะเปน นกเรยน นกศกษา

นกทองเทยว ชาวไทยชาวตางชาตกตาม เนนการมาศกษาหาความรในวฒนธรรมในแบบไทยทรงดา

ซงเปนวฒนธรรมทแตกตางจากวฒนธรรมโดยทวไป มาศกษาดวา สโลแกน 5 ไห ไทยทรงดาทขน

ชอของชมชนน คออะไร มอะไรบาง สวนในเรอง 5 ไห กเปนการถนอมอาหารไวใชในยามยาก

ประกอบดวย ไหหนอไมดอง ไหมะขาม ไหปลารา ไหเกลอ ไหขาวสาร แตทเดน ๆ แลวกจะมา

ศกษาวฒนธรรมไทยทรงดาเปนสาคญ” (คณวภา จนทรกา, 2556)

การดาเนนงานของชมชนบานหวเขาจนเปนไปตามเงอนไขความร คณธรรม

หวใจหลกของเศรษฐกจพอเพยงประกอบไปดวย 3 หวง 2 เงอนไข อธบายไดดงน

หวงท 1 คอ 0พอประมาณ0 หมายถง พอประมาณในทกอยาง ความพอดไมมากหรอวานอยจนเกนไป

โดยตองไมเบยดเบยนตนเอง หรอผอนใหเดอดรอน หวงท 2 คอ 0มเหตผล0 หมายถง การตดสนใจ

133

เกยวกบระดบของความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผลโดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ

ตลอดจนคานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทานน ๆ อยางรอบคอบ หวงท 3 คอ มภมคมกนทด

ในตวเอง0 หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานการตางๆ ทจะ

เกดขนโดยคานงถงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตท งใกล

และไกล

และทสาคญของเงอนไขทง 2 ทวาดวยเรองเงอนไขท 1 เงอนไขความร0 คอ มความ

รอบรเกยวกบ วชาการตาง ๆ ทเกยวของอยางรอบดาน ความรอบคอบทจะนาความรเหลานนมา

พจารณาใหเ ชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผนและความระมดระวงในขนตอนปฏบต

คณธรรมประกอบดวย มความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรต และมความอดทน ม

ความเพยร ใชสตปญญาในการดาเนนชวตเงอนไขท 2 เงอนไขคณธรรม0 คอ มความตระหนกใน

คณธรรม มความซอสตยสจรตและมความอดทน มความเพยร ใชสตปญญาในการดาเนนชวต ดง

คากลาวของนายกองคการบรหารสวนตาบลทกลาวไววา

“ชมชนเรานนไดขนเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยง เปนหมบานดเดนทไดรบรางวล

มากมายของหมบานทมความเขมแขง มความปลอดภยในท รพ ย ส น แ ล ะ ส ม บตขอ ง ชม ช น

ดงนน นกทองเทยวและผมาเยอนทเขามาศกษาเกยวกบวฒนธรรมไทยทรงดา มาศกษาเกยวกบวถ

ความเปนอยทเรยบงาย อาทเชน การแตงกาย การเกลาผม อาหารการกน ประเพณและพธกรรม

ตาง ๆ ททางชมชนบานหวเขาจนไดจดขน ไดรบขอมลความรอยางแนนอน อกทง ทงหมดทงมวล

ททางหมบานไดจดทาขนนเกดขนจากการรวมมอของประชากรในชมชนอยางเหนยวแนนภายใต

ความรบผดชอบของในตวเองและมคณธรรมใหผอนอกดวย” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

ชาวบานในชมชนกนอยกนอยางเรยบงาย ตามสภาพความเปนอยชาวบานสวนใหญ

ยดถอปฏบตตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยงของในหลวง จนไดรบเลอกใหเปนชมชนแหงเศรษฐกจ

พอเพยงตนแบบอกดวยดงคากลาวของประธานศนยวฒนธรรมทไดกลาวไววา

“เศรษฐกจพอเพยงนน หมบานหวเขาจนนไดประพฤตปฏบตอยเปนนจอยแลว

ดาเนนตามแนวทางพระราชดารของในหลวงมาอยางไมขาดตกบกพรอง ทาใหชวตความเปนอย

ของคนในชมชนพออยพอกน ไมฟ มเฟอย มวถชวตทเรยบงายพงพาอาศยกนเสมอนบานพเรอนนอง

อกทงชมชนนกไดเปนหมบ านเศรษฐกจพอเพยงมาตลอด ทวาการจดการการทองเทยวโดย

ชมชนไดเปนไปตามเงอนไขความรอยางชดเจน ทวาชมชนบานหวเขาจนนตงแตพฒนาชมชนไดจด

ใหมการทองเทยวเกดขน ชมชนกไดตนตวเตรยมตวเองใหมความพรอมทจะคอยเปนคอยไปกบ

การสนทนาแลกเปลยนความรกบผทเขามาเยยมชมชมชน” (คณวฒ กลนสคนธ, 2556)

134

ตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทประกอบไปดวย 3 หวง 2 เงอนไข เงอนไข

ความรและเงอนไขคณธรรม ในดานของเงอนไขความร ชมชนบานหวเขาจนไดยดปฏบตตาม

แนวทางของในหลวงทกประการ เปนการนาเอาความรในเรองเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชใน

ชวตประจาวน เปนการสรางความรในคนใหครอบครวปลกฝงลกหลานดวยเชนกน ดงคากลาวของ

เลขาศนยวฒนธรรมและประธานชมชนไดกลาวสอดคลองกนในเรองน ทวา

“การดาเนนงานในการจดการการทองเทยวของชมชนเปนไปตามเงอนไขของ

ความรทวา มผเขามาสนใจในเรองวฒนธรรมไทยทรงดาเปนสวนมาก แสดงใหเหนถงการสราง

ความรใหแกผทสนใจอกทงยงเปนแหลงเรยนรในรปแบบไทยทรงดาอกทางหนงถอเปนทางเลอก

ของวฒนธรรมอกหนงวฒนธรรม” (คณวณา สขอย, 2556)

“ชมชนมการสรางความรใหผมาเยอนหรอนกทองเทยวอยทกครง เพราะชมชน

ของเราเปนชมชนทมวฒนธรรมแบบไทยทรงดา ผมาเยอนหรอนกทองเทยวจงมองเหนวาเปนเรอง

ทไมคนกบวฒนธรรมของเขา จงเปนเรองทนาสนใจแลวมาศกษาขอมลถงความเปนมา การปฏบตงาน

ในชมชนเปนอยางไร แตกตางกบวฒนธรรมชาวพทธโดยทวไปอยางไร ชมชนกเปนสวนหนง

ทใหความรกบผมาเยอนเปนอยางด” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

การทชมชนมการตงสโลแกนดนแดนแหงความพอเพยง ทงมวลนกขนอยชาวบาน

ทกคนทกครวเรอนรวมมอรวมใจกนพฒนาหมบานของตนใหเปนสขดวยแนวคดของเศรษฐกจ

พอเพยงดงคากลาวของปราชญชาวบานทวา

“ชมชนทนปฏบตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงของในหลวงอยทกครวเรอน โดย

มสโลแกนทวา 5 ไห ไทยทรงดา เลศล าผาทอ โอละหนอราแคน ดนแดนความพอเพยง

นอกจากนชมชนบานหวเขาจนไดรบการพฒนาเปนหมบานเศรษฐกจพอเพยง ดงนนเงอนไขทวา

ชมชนบานหวเขาจนมการจดชมชนเปนไปตามเงอนไขความรอยางแนนอนและในเรองคณธรรม

ของชมชน ชมชนเราไดมกลมปองกนภยดแลความสงบเรยบรอยภายในหมบาน นอยคนมากทจะ

สรางความวนวายในชมชนเพราะทกคนยดหลกอยกนอยางพนองและไวใจกน ไมเกดการทะเลาะ

ใหเคองกน มคณธรรมในจตใจกนทกคน จะเหนทางเขามาชมชนนเปลยวพอสมควร ไฟทางกม

นอยแตไมมขโมยนะ ปลอดภยแนนอน” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

สงดงดดใจในชมชนบานหวเขาจนทกอใหเกดการประทบใจแกผมาเยอน นบไดวา

เปนการนาเสนอจดขายของชมชนวามเอกลกษณเดน เพอมาจดแสดงโชว จดการใหเกดความ

ประทบใจแกผมาเยอนมากทสด จนทาใหการกลบมาอกครงของผมาเยอนหรอบอกกลาวถง

ชมชนทดใหผทสนใจเขามาทองเทยวในชมชนหวเขาจนแหงน การทชมชนบานหวเขาจนมสงดงดด

ใหนกทองเทยวหรอผทมาเยอนชมชนน เปนสงการนตไดวาการจดการการทองเทยวของหมบานเปนท

135

นาสนใจมากขน อกท งยงนาพาใหนกทองเทยวหรอผทสนใจในการทองเทยวแบบชมชนเขามา

พก เขามาเรยนรดความเปนธรรมชาตของชมชน ไดมาสมผสวถชวตแบบวฒนธรรมไทยทรงดา มา

สมผสในพธกรรมทศกดสทธของหมบานทชาวบานศรทธากน ทงยงทาใหชาวบานในชมชนมการ

สรางอาชพทารายไดใหตนเองและกลมอาชพททางานอยอกดวย นบไดวาการจดการชมชนในเรอง

ของการทองเทยวโดยชมชนแลว เปนการทาใหชมชนมการพฒนาในตวเองมศกยภาพมากขนอก

ดวยดงคากลาวของนายกองคการบรหารสวนตาบลทวา

“สงดงดดของชมชนคงจะเปนวฒนธรรมทผมาเยอนใหความสนใจเปนสวนมาก

เพราะทางชมชนมวฒนธรรมแบบของตวเอง ทเดน ๆ กจะมการแตงกายแบบนงหมผาไทยทรงดา

มการเกลาผมมวยแบบตงขน มประเพณทสบทอดกนมาตงแตบรรพบรษ มกจกรรมทประชาชน

มสวนรวมกนมาก มอาหารประจาทองถนทขนชอคอผกจบ แกงบอน แกงหนอไมดอง ทเปน

สงดงดดใหนกทองเทยวสนใจ ทางชมชนไดรบเชญใหไปจดแสดงเกยวกบชาตพนธ ของ

ไทยทรงดาในตางพนท ทางชมชนกจะไปรวมงานพรอมทงนาอาหารขาวแกงตาง ๆ ไปจดแสดง

โชวใหผทสนใจไดรบชมและรบชมอาหารแบบไทยทรงดาทขนชอ ผลตอบรบในเรองอาหารดมาก

ผคนใหความสนใจกรรมวธการทามากมาย กถอวาเปนผลดทาใหชมชนไดมชอเสยงอกระดบหนง”

(คณปทม เทพธรรม, 2556)

สงดงดดของชมชนททาใหผทสนใจท งภายนอกชมชนและละแวกใกลเคยงให

ความสนใจในชมชนและจะเขามาเยอน เขามาชมชมชนบานหวเขาจนนอยบอยครง กเนองจาก

ชมชนมสงดงดดใจหลายดานดงคากลาวของประธานศนยวฒนธรรมทกลาวไววา

“วฒนธรรมไทยทรงดาของหมบานเปนเรองทดงดดมากทสด อาหารกดวย เพราะทาง

ชมชนมอาหารทเปนเอกลกษณเดน สวนมากจะใชตอนรบนกทองเทยวหรอผมาเยอน อาหารจาพวกนก

ใชในงานพธกรรมตาง ๆ สาคญ ๆ ดวยเชนกน ทาใหเรองอาหารกเปนจดสนใจเรองหนง อกชนหนง

กจะเปนผาขาวมารอยสททางกลมทอผาจดขน เปนการนาดายประดษฐมาถกทอเปนผาขาวมา อก

ท งสนคาผาขาวมายงเปนสนคาโอทอปดวย มการสงจองทามากมายจนกลมทอผาทอไมทน

ถอเปนสนคาททารายไดอกหนงชน” (คณวฒ กลนสคนธ, 2556)

นอกจากเปนเรองของวฒนธรรมไทยทรงดาทนาใจแลววถชวตของชาวบานใน

ชมชนกนาสนใจไปแพกน ดงคากลาวของกานนหมบานทกลาวไววา

“สงดงดดของชมชนนกจะเปนประชาชนทแตงกายแบบไทยทรงดา การนงหมผา

สดา ตามแบบบรรพบรษและใสกนทกวน ทาผมแบบเกลามวย การพดภาษาไทยทรงดาหรอภาษา

ทใชกนในหมตนเอง เปนคาพดอกสาเนยงทชวนฟงและแปลกห อาหารกโดดเดนมจาพวก แกงบอน

แกงหนอไมดอง ผกจบ (ผกจบ กคอ การรวมเอาผกตาง ๆ มายา) ผกทไดกจะเปนผกตามฤดกาล

136

ทหาไดผสมกบเครองเทศตาง ๆ คลกเคลากน การเซนไหวบรรพบรษหรอทชาวบานเรยกวา เสนเรอน

เปนพธกรรมทสบทอดกนมา จดนกเปนจดนาสนใจของนกเทยวอกเชนกน” (คณสนต กลนสคนธ,

2556)

นอกจากวฒนธรรมทโดดเดนของชมชนทบคคลภายนอกใหความสนใจเปนอยาง

มากและเดนทางเขามาชม เขามาสมผสรบรในวฒนธรรม พธกรรมกเปนอกอยางหนงทนาสนใจไม

แพกนเพราะพธทางไทยทรงดาเปนพธทศกดสทธและสบทอดกนมาชาวบานในชมชนกให

ความสาคญกบพธนดวยเชนกนดงคากลาวของปราชญชาวบานทกลาวไววา

“ชมชนบานหวเขาจนนมสงดงดดใจแกผพบเหนหลายดาน คอ ดานวฒนธรรมมา

เปนอนดบแรก ดวยเหตผลทวา วฒนธรรมไทยทรงดาเปนชนเผาหนงของไทยทมวฒนธรรมท

แตกตางจากวฒนธรรมโดยทวไปทพบเหน นยมแตงกายนงหมดวยผาสดา สวนผาทนงหมใชกนก

ถกทอกนเอง ยอมสกนเอง แลวกมการไวทรงผมแบบเกลาทบงบอกถงอายตวเองอกดวย อยางเชน

เดกกจะไวทรงเออมไหลหรอทรงสบปน พอโตขนมาเปนสาวกจะไวทรงเกลาซอยเปนการผกผม

เหมอนแบบเนคไทหกระตาย กจะเกลาแบบนไปเรอย ๆ จนตาย และกมบานเรอนทนกเปนแบบ

หลงคาคลมเหมอนกระดองเตา โดยทเวลาสรางเรอนกมกจะนากระดองเตาไปแขวนไวทเสาเอกเพอ

เปนการราลกบญคณทเตาเคยมตอชาวไทยทรงดา สวนประเพณนกทองเทยวกใหความสนใจเปน

สงดงดดอกอยาง คอ พธเสนเรอน เปนการไวบรรพบรษ การไหวผใหปกปกรกษาลกหลานทมชวต

อยในบานเพอเพมเปนสรมงคลอกดวย” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

สงดงดดของชมชนกเปนเสนหอกอยางหนงของชมชนทบคคลภายนอกใหความ

สนใจ สรางเปนจดขายใหชมชนไดเปนอยางมาก ดงคากลาวของเลขาศนยวฒนธรรมทกลาวไววา

“หลก ๆ แลวกจะมวฒนธรรมไทยทรงดา มการแตงกายดวยผาททอใชเอง มผาขาวมา

รอยสทมการแปรรปเปนสนคาในรปของกระเปา เปนพานพมบายส เปนชดเขารปแบบทนสมย

อาหารททางหมบานใชในพธกรรมตาง ๆ กจะมวธทาทไมเหมอนใคร ทนกทองเทยวใหความ

สนใจมากกจะเปนเมนผกจบ แกงบอน ทง 2 แกง กเปนอกอาหารทนกทองเทยวชนชอบมาก ถอ

วาเปนจดขายทดของชมชนเลย มสาเนยงการพดทกทาย การพดคยทเอกลกษณหนงทนกทองเทยว

ชอบ อกท งบางหมคณะกใหชาวบานสอนพดทกทาย สวสดแบบภาษาไทยทรงดา สรางความ

สนกสนานแกนกทองเทยวและชาวบาน” (คณวณา สขอย, 2556)

นอกจากวฒนธรรม วถชวต พธกรรมอนศกดสทธของชมชน ผลตภณฑของชมชนก

ไดรบความสนใจดวยเชนกน ดงคากลาวของประธานชมชนทกลาวไววา

“จากทมองวานกทองเทยวใหความสนใจและเขามาสมผสวถชวตในชมชน สงเกตได

วา วฒนธรรมไทยทรงดาของเรานนเปนสงดงดดผทสนใจอยมาก รวมไปถง ประเพณ การแตงกาย

137

อาหารการกน และผเฒาผแก วยรนหนมสาว ยงสนทนาเจอยแจว ดวยสาเนยงภาษาแบบไทยทรงดา

ผาขาวมารอยส การแปรรปผลตภณฑหลากหลาย เชน การทาชดดวยผาขาวมารอยส กระเปา

สะพาย กระเปาคาดเอวจากผาขาวมารอยส กเปนสงดงดดอกผลตภณฑทนาสนใจอกอยางหนง”

(คณสมนก เทพธรรม, 2556)และไดกลาวสอดคลองกบผชวยผใหญบานทกลาวไววา

การทองเทยวของชมชนบานหวเขาจน ไดมโฮมสเตย มกจกรรมใหนกทองเทยวได

ชนชมธรรมชาตและเรยนรกจกรรมกลมอาชพตาง ๆ ททางชมชนจดขน เขามาเรยนรวธการผลต

สงทอ การทางานฝมอตาง ๆ มากมาย ทนกทองเทยวใหความสนใจอกคอ การราแคน การทาพธ

กรรรมทางวฒนธรรมดศกดสทธมาก” (คณยพน ไหมละออง, 2556)

การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชมชนบานหวเขาจน

จากการศกษาการปฏบตทดหรอผลสาเรจของชมชนบานหวเขาจน ในการจดการ

การทองเทยวโดยชมชน นบไดวาชมชนบานหวเขาจนมการจดการจนไดรบรางวลมากมาย อาท เชน

รางวลชนะเลศการตาสมตาลลาของกลมอาชพสตรในชมชน รางวลจากการทาพมมาลาจากผา

ไหมทมแหงเดยวในประเทศไทย รางวลท 2 ประกวดหมบานอาสาพฒนาปองกนภยหมบานและ

ในปถดมากไดรางวลชนะเลศอกเชนกน อกทงกลมพฒนาไดรบรางวลโลเกยรตคณ เพอแสดงให

เหนถงการเปนชมชนทเขมแขง ผวจยไดดาเนนการสมภาษณผเกยวของกบชมชนโดยการสนทนากลม

(Focus Group) จานวน 10 คน พบวามการปฏบตทดและสงผลใหการดาเนนงานภายในชมชนมการ

พฒนาอยางตอเนองและประสบผลสาเรจ

สวนสาคญททาใหชมชนมผลสาเรจหรอการปฏบตทด ขนอยกบองคประกอบ

สาคญ ๆ ดงน ผนา การมสวนรวมของสมาชกในชมชน ทนทางสงคม ทนทางวฒนธรรม รวมถง

ภมปญญาทองถน ดงผใหขอมลในรายละเอยดไดดงน

ผนา บคคลทไดรบการแตงตงหรอการเลอกตงหรอการยกยองจากสมาชกกลมใหทา

หนาทของตาแหนงผนา เชน การชแนะ สงการ และชวยเหลอใหองคกรกลมสามารถปฏบตงานได

สาเรจตามจดประสงคทตงไวดง คากลาวของเลขาศนยวฒนธรรมทกลาวไววา

“เรามนายกอบต. มกานนสนต มประธานศนยวฒนธรรมเปนคนจดการทกเรองใน

ชมชนไมวาจะเปนเรองการทองเทยวในชมชน เรองความเปนอยในชมชน หลายเรอง โดยเรยก

ประชมลกบานมาชแจงวางแผนในการจดการครงตอไปใหดขนกวาเดม” (คณวณา สขอย, 2556)

นอกจากนผนายงมสวนชวยใหลกบานมงานทากนทกครวเรอน เปนการผลกดนให

ชาวบานไมวางงานกน เพอชวยเหลอจนเจอครอบครวอกทางหนงดวย ดงคากลาวของนายกองคการ

บรหารสวนตาบลทกลาวไววา

138

“บทบาทหนาทสวนใหญของผมจะใหลกบานมงานทามากกวา เนนการจางงานมาก

สวนใครทวางงานอยางผชายกไปทาเฟอรนเจอร ผหญงสวนใหญจะมาทอผากนอยแลว เรงทอเพราะ

มออเดอรมาก” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

การมสวนรวมของสมาชก ถอเปนสงสาคญตอความสาเรจในการดาเนนงานหรอ

กจกรรมตาง ๆ อยางมากมาย โดยเฉพาะการมสวนรวมในกจกรรมดานความรบผดชอบตอองคกร

เพราะจะทาใหองคกรมการดาเนนงานอยางราบรนและบรรลเปาหมายตามทตงไว อกทงเปนการ

สรางคณลกษณะนสยใหสมาชกในชมชนรวมมอรวมใจกนอยางเตมความสามารถของตน

ชวยเหลอและเออเฟอตอสมาชกในองคกรดวยกน ดงคากลาวของสมาชกองคการบรหารสวนตาบล

ทไดกลาวไววา

“ในทนเปนสมาชกเขารวมกลมกนทกคน และสวนมากทกคนใหความรวมมอ

สมครใจกนทงนน อยางปากเขารวมกลมทอผา ยงตอนนมการสงทาผาจานวนมากอย มการสงจองไว

ลวงหนาดวยจนเรงทอแทบไมทน” (คณสมหมาย กลนสคนธ, 2556)

และยงไดสอดคลองกบคากลาวของผชวยผใหญบานทกลาวไววา

“คนทนเมอมงานบญหรองานทางชมชนจดขนหรองานวฒนธรรมตางชมชน

กมารวมตวกนทศนยวฒนธรรมแหงนหรอไปรวมกนทวดเพอชวยกนทางานมาเอาแรงกน”

(คณไสว ยอดแกว, 2556)

ชาวบานทกคนในชมชนสมครใจและเตมใจทจะมาเปนสวนรวมเมอชมชนมงาน

หรอกจกรรมใด ๆ คอยใหความรวมมอทกครง ดงคากลาวของประธานศนยวฒนธรรมและผชวย

ผใหญบานทไดกลาวเสรมกนทวา

“เมอมนกทองเทยวตดตอมาเขาพก ทางชมชนกใหฝายดแลตอนรบและใหนกเรยนมา

ตอนรบอกแรงหรอไมกมาแสดงโชวเมอมโปรแกรมแสดงกมาแสดงใหนกทองเทยวด กมา

ชวยกนในการทาอาหารเลยง สวนใหญจะมแมครวประจาหรอวนไหนแมครวไมวางกมาชวยกน”

(คณวฒ กลนสคนธ, 2556)

“งานสวนมากจะสามารถทาแทนกนได และจะสอนใหรนหลานฝกทากนดวย

เผอพวกปาไมอยแลวจะไดทากน ยงอาหารการกนจะไดทาใหรสชาตอาหารอรอยเหมอนกน”

(คณยพน ไหมละออง, 2556)

ทนทางสงคม ปจจยทางสงคมทชวยสงเสรมใหเกดการพฒนาทดขน หรอทาใหเกด

คณคาและมลคาเพมตอการผลตหรอการพฒนานน ชมชนบานหวเขาจนนนไดกอใหเกดการสราง

มลคาใหชมชนโดยการดงเอกลกษณเรองวฒนธรรมมาเปนจดขายใหผทสนใจไดสมผสและไดรบ

139

ชมในแบบวฒนธรรมไทยทรงดารวมถง การสรางมลคาจากวตถดบทองถน จดตงกลมอาชพ และ

สรางผลตภณฑงานฝมอเพอจดจาหนาย ดงคากลาวของปราชญชาวบานทกลาวไววา

“กอนทจะกอตงการทองเทยวโดยชมชนนน ผนากไดจดประชมแกนนาและผท

เกยวของ เพอมากาหนดแนวทางและคนหาลกษณะเดนของชมชนทเปนทนทางสงคมจะเหนวา

หลก ๆ แลวทนทางสงคมกจะมความเขมแขงของชมชนไมวาจะเปนการมน าใจตอกน การแบงปน

ซงกนและกน ความเอออาทรตอกนทเกยวกนเหนยวแนน” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

ชมชนมทนทางสงคมในเรองการรวมกลมองคกรทเหนยวแนนเปนทนเดมอยแลว

เพยงแคนามาพฒนาองคกรทมอยใหดยงขนไป เปนการชวยสรางการขบเคลอนชมชนใหกาวส

ความเปนอตลกษณมากยงขนได ดงคากลาวของเลขาศนยวฒนธรรมทกลาวไววา

“มเอกลกษณเดนในเรองการรวมกลมการรวมตว รวมคด รวมทา กอใหเกดกลม

องคกรขนมา จากนนกขอมลประชาสมพนธในเวบไซตเพอใหคนในชมชนและคนภายในไดรบร

สงด ๆ ทมอยในชมชน จากนนกใหแกนนาตาง ๆ ชวยกนขบเคลอนใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง”

(คณวณา สขอย, 2556)

การนาเครองมอเครองใชของชมชนมาจดใหบคคลภายนอกไดรจกเปนการดงเอา

ทนเดมทมอยมสรางคณคาใหคนรนใหมไดรบรและเขาใจในวธใชและประวตความเปนมาของสง

นน ๆ ดงคากลาวของเหรญญกชมชนทกลาวไววา

“เรามเครองมอเครองใชเกาแกมากมายทจดแสดงไวทศนยวฒนธรรมชนบน เปน

เครองมอโบราณทพอแม ปยาตายายใชกนในวฒนธรรมไทยทรงดาของเรา และมชอเรยกทบางคน

มองวาแปลก” (คณวภา จนทรกา, 2556)

ทนทางวฒนธรรม เปนการสรางสรรคอนเกดจากการคนควาและคนพบโดยผม

ความรในทองถน รวมทงคานยมและความเชอทผกพนสงคม ทาใหเกดการจดระเบยบของชมชน

หรอสรางกฎกตกาทเปนคณประโยชนตอชมชนโดยสวนรวม รวมถงกจกรรมการถายทอดความร

จากคนรนหนงไปยงอกรนหนงโดยวฒนธรรมทชมชนมและถอประพฤตปฏบตสบกนมา

ดงคากลาวของสมาชกองคการบรหารสวนตาบลทกลาวไววา

“ทางชมชมเรามวฒนธรรมไทยทรงดาเปนเอกลกษณเดนอยแลว เราจะมการแสดง

ความนบถอผบรรพบรษ มการแสดงความศรทธาตอพธ ประเพณของไทยทรงดาอยประจา แต

ถงกระนนเรากมแนวทางการใชชวตทเปนแบบพทธควบคกนไป ถงวดวาอารามในชมชนเราจะนอย

แตเรากทะนบารงอย เสมอไมใหขาด งานบญงานบวชเรากไปจ ดทวด แตทสาคญทสดคอ

วฒนธรรมไทยทรงดา” (คณสมหมาย กลนสคนธ, 2556)

140

ทนทางวฒนธรรมไทยทรงดาเปนเอกลกษณเดนทคนสวนนอยรจก นบไดวาทนทาง

วฒนธรรมทชมชนมอยนนเปนสงททาใหบคคลภายนอกและผทสนใจในวฒนธรรมสนใหความ

สนใจและอยากทจะเขามาเรยนรและสมผสในวฒนธรรมไทยทรงดาน ดงคากลาวของปราชญ

ชาวบานทไดกลาวไววา

“วฒนธรรมเราเปนวฒนธรรมเฉพาะ หาดไดจากแหลงทใกลเคยงชมชน กจะมเขายอย

สวนผ งซงเปนชมชนเลก ๆ จะมการทาพธเสนเรอน เปนพธสะเดาะเคราะหปดเปาสงไมด จะให

นกทองเทยวเขารวมพธนดวยเพอปดเปาสงไมดออกจากรางกายดวย” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

ทนภมปญญาทองถน เปนองคความร ประสบการณหรอทกสงทกอยางทชาวบานใน

ชมชน คดเอง ทาเอง แกปญหาเอง เพอนามาใชในชวตประจาวน เกดการสงสมมาเปนเวลานานและ

มการถายทอดจากรนหนงมาสอกรนหนงในทองถนหรอชมชนของตน เปนประโยชนอยางมากเมอ

ชาวบานในชมชนนาเอาภมปญญาของทองถนมาใชใหเกดประโยชนและอนรกษใหอยสบไปนาน

เทานานดงคากลาวของนายกองคการบรหารสวนตาบลไดกลาวไววา

“ชาวบานไทยทรงดามพนฐานการทอผาก นเปนอยางดเพราะสบทอดมาจาก

บรรพบรษททอผาใชในครวเรอน โดยมผาซนลายแตงโมเปนเอกลกษณสาคญของชนเผา มการสบทอด

ภมปญญามาสรนหลง จงเกดการพฒนาการทอผาทเหมาะกบการใชประโยชนและความตองการ

ของผทสนใจ” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

ชาวบานชมชนนาผลตภณฑทสรางชอของชมชนมาประดษฐดวยฝมอประณตเพอ

สรางมลคาและคณคาใหผลตภณฑ ดงคากลาวของผชวยผใหญบานทกลาวไววา

“การทอผาขาวมารอยส เปนจดเรมตนของการพฒนาการทอผาในชมชนเพอใช

ประโยชนในกจกรรมมากมาย เอาไวทาเปนเปลเดก คาดเอว โพกหว ทาเสาฉตรในพธ”

(คณไสว ยอดแกว, 2556)

และไดกลาวสอดรบกบกานนหมบานทกลาวไววา

“ชมชนเกดความคดเพอรวมกลมในการทอผาเพอเปนอาชพเสรมหารายไดใหกบ

ครอบครว จงทาใหผลตภณฑผาขาวมาทอมอไดรบความสนใจจากบคคลภายนอกเนองจากสสน

ทสวยงดงาม สไมตก ดวยการวธการยอมแบบเกาแกโบราโบราณ” (คณสนต กลนสคนธ, 2556)

การพฒนาภมปญญาทมาอยของชาวบานในชมชนเปนการสรางงานสรางอาชพให

คนในชมชนมรายไดอกทางหนงดวย เพอเปนการพฒนาฝมอและแรงงานใหเกดความชานาญ

เฉพาะดาน ดงคากลาวของประธานชมชนทกลาวไววา

“ภมปญญาทองถนของคนในชมชน ซงการรวมกลมการทอผาไทยทรงดาจดตงขน

ตงแตป 2542 โดยความรความสามารถของสตรในหมบานในการพฒนาการทอผาพนบาน ขนมา

141

เปนผาลายแตงโม ผาขาวมา ผาเปยว เสอฮ มาเปนผาทอมอไทยทรงดาทมความสวยงาม”

(คณสมนก เทพธรรม, 2556)

จะเหนไดวาการทชมชนบานหวเขาจนมทนเปนสาคญนน เปรยบเสมอนจดเรมตน

ของการจดการการทองเทยวโดยชมชนเลยกวาได เพราะเปนการดงสงลาคาในชมชนออกมาให

บคคลภายนอกไดรบรและไดสมผส และเปนสงหนงทไมเคยมการเปลยนแปลงไปจากเดมเลย

ยงคงความเปนโบราณกาลใหรนสรนไดรบร อกทงเพอเปนการเสรมสรางเศรษฐกจในชมชนให

คกคก ใหชาวบานในชมชนมรายไดจากการใชทรพยากรทมอยไดและใชทรพยากรอยางเหนคณคา

ไปพรอมกน ๆ ดงนนจงสงผลสาเรจในการปฏบตทดอกดวย

การปฏบตทดขององคประกอบภายในทเปนตวบงบอกถงผลสาเรจทดหรอการ

ปฏบตทดในชมชนทง 4 ดานนน แสดงใหเหนถงความเปนเอกลกษณของชมชนทคงอยไมสญหาย

มการจดการชมชนเพอตอนรบนกทองเทยวไดอยางดไมขาดตกบกพรอง และเปนการสรางงานให

คนในชมชน สรางงานอดเรกใหลกหลานไทยทรงดาไดหาอาชพเสรมยามวางและชาวบานมคณภาพชวต

ทดขนตามกน มการดาเนนชวตทมความสข นกทองเทยวทเขามากมความสขประทบใจในชมชน

ไดรบผลทมมากกวาเงนทองนนคอความสขทย งยนตามแบบของไทยทรงดาน ไดดงน

การทองเทยวตงอยบนพนฐานเดม คงความเปนเอกลกษณเดมตงแตรนกอนสรน

ปจจบนและมวถชวตความเปนอยทเรยบงายบนทางสายกลาง มการพดภาษาทองถนในกลม

ของตน มการแตงกายแบบประจาทองถน มอาหารเฉพาะทองถนของชมชน ดงคากลาวของ

นายกองคการบรหารสวนตาบลทกลาวไวดงน

“ปจจบนนการดารงชวตของชาวบานกไมแตกตางจากเดมมากนก โดยเฉพาะใน

เรองของวฒนธรรมประเพณนยงคงสบเชอสายมาสลกหลานกนทกครวเรอน ถอไดวายงเหนยวแนน

ในเรองของวฒนธรรมและประเพณพธกรรมตาง ๆ รวมไปถงการแตงกาย ภาษาทใชกยงคงเปน

ความดงเดมตงแตบรรพบรษ อาชพทชาวบานทาน นกยงคงสบทอดมาจากบรรพบรษอกเชนกน

ไมวาจะเปนการทอผาไทยทรงดา การทานาปลกขาว แตกมบางทสภาพอากาศทาใหไมไดทานากม

อาชพจงปรบเปลยนมาเปนลกจางในโรงงาน มาทาชางสรางบาน ชางทาเฟอรนเจอรบางตามความถนด

ของแตละคน แตกไมไดละทงอาชพเดมแตอยางใด” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

ทกวนนชาวบานกยงคงรกษาขนบธรรมเนยมประเพณแบบไทยทรงดาไวไมสญหาย

มการสบทอดสลกหลานใหคงวฒนธรรมนไว ดงคากลาวของปราชญชาวบานทกลาวไวดงน

“การทชาวบานมวถชวตทเรยบงายนเกดจากความชอบและความรกในวฒนธรรมของ

ไทยทรงดาทปยาตายายไดปลกฝงไวให เพอเปนสรมงคลของตวเอง อกทงยงเคารพบรรพบรษจน

สนอายขยของตนและชาวบานยงคงใหศรทธาในความเปนวฒนธรรมไทยดารงอยทกวนน สงเกตได

142

จากการแตงกาย การสบทอดอาชพ การพดคย แมกระทงการดาเนนชวตทมสงคมเปลยนไปตาม

สมย ชาวบานหวเขาจนในทนกยงคงความเปนไทยทรงดาอย” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

ไทยทรงดาทน ไดอพยพมาจากถนฐานทหางไกล แลวไดทหวเขาจนนเปนทตง

รกรากถาวร ดารงชวตตามธรรมเนยมของไทยทรงดามาตลอด นบถอผ ไหวผบรรพบรษ ไมเคยเปลยน

ดงคากลาวของผชวยผใหญบานทกลาวไววา

“แตเดมเรามชวตความเปนอยอยางไรในสมยกอน ตอนนกมชวตแบบสมยกอนไม

ตางจากเดมเลย นอกเสยจากมความสะดวกสบายมากขนในเรองของน าดมน าใชทมากขน

มไฟฟาใชกนทกบาน การเดนทางกทาถนนเขาทกบาน” (คณไสว ยอดแกว, 2556)

การทชาวบานในชมชนรกษาขนบธรรมเนยมไทยทรงดาไวนบไดวาเปนการปฏบต

ทดอยางหนง เสมอนเปนการบอกใหลกหลานคนปจจบนไมลมรากเหงาของตนไมลมคณงามความ

ดของบรรพบรษทม เปนการราลกบญคณปยา ตายาย ททาใหลกหลานมวนนไดอยางมความสข

ดงคากลาวของประธานชมชนทกลาวไววา

“การพดคยผแกผเฒา กมกจะพดกนตดปากเปนภาษาโซงของเรา ไมทง พดกนทก

วน ยงถาไปงานวฒนธรรมตางจงหวด เหมอนเราไปพบญาตทอยตางจงหวดไมเจอกนมานาน เราก

พดภาษาโซงกน คนรนหลงกพด เดยวนโรงเรยนกมการสอนภาษาโซง การทงอานและเขยนดวย

เพอใหลกหลานอนรกษภาษาโซงใหอยกบลกหลานตอไป” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

“นกทองเทยวบางคนชอบในภาษาทเราพดคย กมาหดพดกบเราดวย เรากสนกไป

เขาดวยเชนกน บางคาแปลก ๆ เขากจะหวเราะชอบใจ แตเขากเคารพในวฒนธรรมของเรานะ”

(คณสมหมาย กลนสคนธ, 2556) ไดกลาวเสรม

การทองเทยวตงอยบนหลกภมสงคม มภาพลกษณชมชนทด สามารถตอนรบ

ผมาเยอนใหประทบใจไดรวมทงมความปลอดภยในชวตและทรพยสนภายในชมชน มสถานท

นนทนาการใหชมชนไดใชประโยชนและจดกจกรรมของชมชนไดรวมทงมการปรบภมทศนให

นาอยเหมาะแกการทองเทยวโดยชมชนและมเสนทางทสะดวกเขาถงชมชนไดงาย ดงคากลาวของ

นายกองคการบรหารสวนตาบลทไดกลาวไวดงน

“ชมชนบานหวเขาจนมระบบสงคมทเงยบสงบ เรยบงาย มการจดระเบยบชมชนให

นาอย ทงปายบอกทางเขาจนถงชมชนและไดรวมมอกนจดซมเปนเอกลกษณบงบอกถงหมบาน

วฒนธรรมไทยทรงดา ทมขอความบอกเปนเอกลกษณ โดยการนาแคนลาใหญตดตงใหสวยงาม ตามราย

ทางจะมซมไห 5 ไห เรยงรายกนในชมชน เพอเปนอนสรณใหชาวบานรสกภาคภมใจ ในวฒนธรรม

ของตน อกทงยงเปนการปรบภมทศนใหนกทองเทยวไดรบชมดวย” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

143

นอกจากจะปลอดภยสงบสขแลว ชมชนยงสอดสองดแลหมบานใหสะอาด

สะอานเพอเปนหนาตาของหมบาน นกทองเทยวไดพบเหนจะไดเกดความประทบใจมากทสด

ดงคากลาวของผชวยผใหญบานทกลาวไววา

“ผมในสวนของการดแลโฮมสเตย 1 ใน 20 หลง ในสวนของผมกดแลใน

ความปลอดภยของโฮมสเตย ตรวจดวามตรงไหนชารดเสยหายบางจะไดรบซอมแซมทนท และ

ความสะอาดในตวบาน จดใหดสะอาดตา ลานบานกตดหญา เพราะกลวง ตะขาบจะเลอยเขามา

ขาง ๆ บานจะเปนปารก” (คณไสว ยอดแกว, 2556)

“บานเราถงแมจะมอากาศด แตกมกลนของฟารมหมโชยมาเหมอนกน ถงอยางนน

เรากทดแทนทาใหชมชนเรานาอยปลอดภยเปนอนดบแรก” (คณวฒ กลนสคนธ, 2556) ไดกลาว

เสรมจากผชวยผใหญบาน

การทองเทยวยดหลกประโยชนของประชาชน มงเนนใหชมชนมรายไดจาการ

ทองเทยว มการรวมกลมอาชพใหชมชนพฒนารายได มการพฒนาทกษะและเพมเตมความร

ใหมใหกบสมาชกในการบรหารจดการทองเทยว มการกระจายรายได แบงปนผลประโยชนทเปน

ธรรมชาตกบชมชน จดใหมเครองอปโภค บรโภคอานวยความสะดวกใหชมชนไดใชสอยประโยชน

มากขนดงคากลาวของประธานชมชนทกลาวไววา

“ทเรมมการจดการเปนการทองเทยวขน เปาหมายหลกแลว คอ ทาใหชาวบานม

รายไดและหาชองทางการสรางรายไดใหมากทสดบนพนฐานของคณธรรมดวย ไมใชหาแตกาไร

โดยไมนกถงผอน อยางผลตภณฑททารายไดดใหชมชนกจะเปน ผาทอมอ ผาขาวมา ผาลายแตงโม

เมอเปนทรจกจากคนภายนอกแลว ไดมการสงทาและการจางงานเพม เพอเพมรายไดใหชาวบานอก

ทางหนง” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

ถงแมชมชนบานหวเขาจนจะใหมการทองเทยวขนภายในชมชนแตสงสาคญททาให

ชมชนคงอยนนคอ วฒนธรรม ธรรมชาตของชมชนทเปนสงดงดดใจใหผทสนใจไดรบรและสมผส

ได ดงคากลาวของนายกองคการบรหารสวนตาบลทกลาวไววา

“ชมชนบานหวเขาจนไดเปดเปนการทองเทยวหมบาน OTOP เมอป 2554 โดยผวา

ราชการจงหวด และชมชนไดพฒนาการดาเนนงานเปนเวลา หลายปเศษ และยงเนนใหมการพกคาง

คนในรปแบบโฮมสเตย” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

ผนาในชมชนทกภาคสวนทงผนาชมชน ผนาองคกรชมชน มการบรหารจดการ

ชมชนอยางโปรงใสและเปนธรรมเพอรกษาสทธประโยชนของชมชนและของประชาชนในชมชน

ดงคากลาวของเหรญญกชมชนทไดกลาวไววา

144

“เมอมรายไดเขาชมชน เหรญญกจะแจงใหผทเกยวของทราบในเรองคาใชจายท

ไดรบ แลวเรยกประชมกน ใหนายก เปนผตรวจสอบรายได จากนนกมาปนสวนกบคาแรงททากน

ยตธรรมมากทสด” (คณวภา จนทรกา, 2556)

นอกจากน ทางชมชนยงดแลรายไดของชมชนทสมาชกกลมองคกรควรจะไดรบให

ไดรบความเปนธรรมมากทสดและจดสรรใหชาวบานเกบออมเพออนาคตอกดวย ดงคากลาวของ

ผชวยผใหญบานทไดกลาวไววา

“สวนมากเราจะมารวมกลมดวยความสมครใจกน และจดตงใหผใดผหนงเปน

ประธานกลมคอยจดสรรดแลรายผลตภณฑททากน สวนหนงกจะขนอยกบความถนดในอาชพ

ของตน อยางกลมออมทรพย นายกกจะใหชาวบานมาเกบออมทรพยกนใหเปนเงนอนาคต ยามยาก

จะไดมากใชจายกน” (คณไสว ยอดแกว, 2556) และไดกลาวเสรมอกวา

“เราไดรบประโยชนมากมายจากชมชน ชมชนใหอะไรไดมากจากแตกอนเยอะ

เรามงานทาเพราะเรามนายกทเอาใจใสลกบานทกคน อยางทมการทองเทยวเกดขนภรรยาผมกมเขา

รวมกลมสตรทาอาหาร เปนแมบานจดการความสะอาดในชมชนและดแลนกทองเทยวเมอเขามาพก

โฮมสเตย” (คณไสว ยอดแกว, 2556)

การทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน ชมชนมชวตความเปนอยทดขน

ชมชนมชอเสยงเปนทรจกอยางแพรหลาย ทาใหเกดการจางงานในชมชน การทองเทยวเปนทยอมรบ

ของคนในชมชน จดสรรรายไดจากการทองเทยวสนบสนนกจกรรมการพฒนาชมชนดขน

ดงคากลาว ของนายกองคการบรหารสวนตาบลทไดกลาวไววา

“ความคมคามากกวาคมทนทชมชนไดรบจากการทองเทยวทชมชนสรางขน

ทเหนแนนอนนอกจากรายไดแลว เรายงไดมคณภาพชวตทดขน มความเปนอยทด ชมชนม

ความสขเมอไดรบคาชนชมจากปากนกทองเทยวและกลมของนกเรยน นกศกษาทเขามาดงาน

นอกจากจะเปนความสข ชาวบานในทนกภาคภมใจทการทางานของเราในวนนสงผลใหชมชนเรา

เปนทรจกแกบคคลภายนอกมากขน กหวงวาเรองด ๆ ผลประโยชนทด ๆ จะตามมาดวยเชนกน”

(คณปทม เทพธรรม, 2556)

นอกจากนประธานชมชนยงไดเหนดวยกบนายกองคการบรหารสวนตาบลทได

กลาวทวา

“เหนดวยกบนายกปทมคะ ชมชนเราจะมอาชพเกดขนอก เราจะขอเพมเครองทอผา

จากจงหวดดวย เพราะทมอยนกไมพอกบสมาชกในกลม มคนสงออเดอรมามากดวย เราดใจท

ผลงานเราเปนทชนชอบ” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

145

การสรางงานใหชาวบานมงานทาเปนอกหนาททผนาของชมชนใหความสาคญกบ

ชาวบานเปนอยางมาก เปนการใหความสนใจในทกครวเรอนของผนาทดดงคากลาวของเหรญญก

ชมชนทไดกลาวไววา

“ลกหลานเราเองกมงานทาในเวลาวางหลงจากเลกเรยน มาชวยพวกปาๆ ลง ๆ ใน

ทนทางานอกแรงหนง เหมอนเปนการสอนวถชวตในความเปนเราใหแกเขาไปในตว วถชวต

แบบเรา ๆ จะไดไมสญหาย” (คณวภา จนทรกา, 2556)

อกทงหนวยงานทเกยวของกบการจดการชมชนของชมชนยงใหความรวมมอเปน

อยางด ดงคากลาวของกานนหมบานทไดกลาวไววา

“ชาวบานในชมชนกรสกดใจทหนวยงานพฒนาชมชนของอาเภอไดเขามาพฒนา

หมบานโดยดงเอาเอกลกษณของวฒนธรรมไทยทรงดามาเปนสงดงดดใหผทสนใจเขามาศกษาดงาน

ในชมชนและเปดโอกาสใหนกทองเทยวเขามาทองเทยวคางคนโฮมสเตย และไดรบรวถชวตแบบ

ไทยทรงดา ยงสงเสรมใหชาวบานมงานทามากขน” (คณสนต กลนสคนธ, 2556)

ชมชนเปดโอกาสใหผทสนใจหรอบคคลภายนอกเขามาทองเทยวในชมชนนนเปน

การสรางอาชพเสรมใหเดก ๆ ในชมชนไดใชเวลาวางใหเกดประโยชนอกดวย ดงคากลาวของเลขา

ศนยวฒนธรรมไทยทรงดาทไดกลาวไววา

“ทเราเปดเวบไซตเชญชวนบคคลภายนอกเขามาชนชม สมผสในวถการดารงชวต

แบบไทยทรงดา กมผทสนใจตดตอเขามามาก นกทองเทยวตางชาตกม เมอเรวนกโทรมาจองอก

2 กรป เปนตางชาตอเมรกา ตดตอมาทางจงหวด มาพกโฮมสเตยดวย แลวกขอใหมการฟอนรา

แสดงโชวดวย ทางเรากจะมการแสดงโชวการฟอนหรอจะเปนการแสดงโชวของนกเรยนในหมบาน

ถอวาเปนการสรางงานในยามวางของเดก ๆ” (คณวณา สขอย, 2556)

ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะเกยวกบการจดการการทองเทยวโดยชมชน

บานหวเขาจน

จากการศกษาปญหาและอปสรรคในการจดการการทองเทยวโดยชมชนของชมชน

บานหวเขาจนนน พบวา ปญหาทสงผลใหชมชนตองเรงแกไขและเรงปรบใหอยรวมกนอยาง

สนตแลว มแนวทางการแกไขปญหานนดวยทางออกใดโดยทไมกระทบฝายใดฝายหนง ดงคากลาวของ

ประธานศนยวฒนธรรมทไดกลาวไวดงน

“ปญหาหลก ๆ คอ กลนทเกดจากฟารมเลยงหมทถดไปจากชมชน แมลงวน น าเสย

จากโรงงานเลยงหมทมจานวนฟารมเกดขนเยอะมาก” (คณวฒ กลนสคนธ, 2556)

นายกองคการบรหารสวนตาบลไดกลาวเสรมจากประธานชมชนในเรองของปญหา

ตออกวา

146

“ตอนนชาวบานตองทนอยในสภาพทเหมนกลนขหม และกลนน าเสย อยางแมคา

ขายอาหารกพบแมลงวนเยอะ กกลวเหมอนกนวานกทองเทยวจะไดรบผลกระทบนนดวย ทางเราก

เรงแกไขอยเคยสงจดหมายรองเรยนไปถงเจาของฟารมกเงยบหาย พอหลงจากนนกไดรองเรยนไป

ยงเจาของฟารมหม ทาประชามตขนเพอไมใหเปนผลกระทบตอนกทองเทยวและชาวบาน แตกไม

ดขน” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

กานนหมบานและผชวยผใหญบานไดกลาวเสรมอกวา

“เราสงเรองใหจงหวดเรงแกไขแลว ใหจงหวดแจงเจาของฟารมบาบดกลนให ทาง

ฟารมกแกไขแลวในบางสวน แตกยงมบางไมหมดเลยทเดยว ชาวบานกไดแตชนกบกลนนนไปเอง”

(คณสนต กลนสคนธ, 2556)

“อกอยางหนงทเปนปญหา เจาของฟารมทไดมาทาฟารมในชมชนถมทกดกนทาง

ระบายนา เวลาชวงหนาฝนตกมาก นาระบายไมทน เกดแองนาแองใหญ ชาวบางคนขมอเตอรไซค

มามด ๆ จะตกลงไปในแองกม และบานทอยใกลฟารมกปลกผกไวกไดรบความเสยหายจากน าขง

เหมอนกน” (คณไสว ยอดแกว, 2556)

นอกจากปญหาเรองกลนจากฟารมหมแลวปญหาเรองอน ๆ กสาคญดวยเชนกน

ดงคากลาวของปราชญชาวบานทกลาวไวดงน

“ปายบอกทางมาชมชนนกนอย ตองใชงบเยอะ เราทาแคถนนใหญกบทางเขา

ชมชนไมกปาย ทตดถนนใหญกหลบเขามา เพราะทางหลวงบอกกดกนจราจร มสบลอผานเขา

ชมชนเยอะมาถมทารสอรททสวนผง เราตองตงขยบเขามาขางถนนเยอะแทบจะมองไมเหน บางกลม

เลยกม ยงถาตนคนรมถนนมนแตกกง จะมองไมเหนเลย ปากทางเขาทางถนนเพชรเกษมนนปาย

มนเลกไปหนอย เพราะการทจากดของทางหลวงเหมอนกน” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

ปญหาชองทางการโฆษณาชมชนใหเปนทรจกกบบคคลภายนอกกสาคญยง

ดงคากลาวของเลขาศนยวฒนธรรมทไดกลาววา

“เวบไซตเกาไปนด อยากมการแกไขใหผรทา เวบไซตใหใหมคนทสนใจจะได

ขอมลใหม ๆ มากกวาน” (คณวณา สขอย, 2556)

การบรหารจดสรรรายจายตาง ๆ ภายในชมชนกเปนไปอยางไมคอยดนก เงน

สนบสนนภายในชมชนกมนอยไมเพยงพอดงคากลาวของเหรญญกชมชนทกลาวไววา

“ในบางปงบประมาณพฒนาชมชนหรองบจดงานประเพณสงกรานตททางพฒนา

ชมชนจดสรรใหกมนอย บางปได 50,000 บาท ซงไมพอในการจดงานประจาปของเรา หนวยงาน

เขากาหนดมาวาตองเทาน (แบบมดมอชก) พอจดงานทาแลวกไมพอ” (คณวภา จนทรกา, 2556)

147

3. แนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชนบาน

หวเขาจน

การจดการการทองเทยวในดานทรพยากรธรรมชาต ดานองคกรชมชน ดานการจดการ

ดานการเรยนร ทง 4 ดานใหประสบผลสาเรจนนจะตองกาหนดแนวทางในการจดการและแกไข

ขอดอยใหหมดไปดวย ซงถอวาเปนการมองผลลพธทจะเกดขนไวลวงหนาและดาเนนงานไปตาม

แผนงานใหประสบความสาเรจ ภาครฐและภาคเอกชนมงบประมาณในการสนบสนนชมชนจะเปน

สวนสาคญในการพฒนาชมชนใหกาวหนาและประสบผลสาเรจนนและอนรกษใหวฒนธรรม

ทองถนยงคงสบตอไปควบคกนดวย แตทนายกยองเปนทสดคอชมชนมการพงตนเองเปนสวนใหญ

ชวยเหลอเกอกลกนในงานขององคกรอยางเตมความสามารถและสนบสนนใหองคกรชมชนกาวหนา

อกดวย ในบางปมงบกนอยจรง ๆ แตชมชนกสามารถบรหารจดการไดอยางไมขาดตกบกพรองจะ

เหนไดวาการอนรกษวฒนธรรมของตนนนสาคญยง ไมใชแคการจดแสดงงานแตเปนการสราง

ความเคารพในบรรพบรษทลวงลบไปแลววาลกหลานยงคงราลกถงบญคณททาใหลกหลานอยเยน

เปนสขอยเชนทกวนน และนอกจากจะมผนาทเขมแขงสงเสรมใหลกบานและสมาชกในกลมองคกร

มพฒนาการใหม ๆ ความรใหมในการปฏบตงาน เพอนามาพฒนาองคกรใหกาวหนา สมาชกก

รวมมอรวมใจในการพฒนาชมชนของชาวบานนบไดวาเปนแรงขบเคลอนชมชนใหประสบผลสาเรจ

และทาใหชมชนมการพฒนาทดขนเฉดเชนทกวนน ดงคากลาวของปราชญชาวบานทไดกลาวไว

ดงน

ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม

“ถงอยางนนในสวนหนงเรากเขาใจงบประมาณททางรฐหรอหนวยงานทเกยวของ

ไดรบทราบแนวทางทจะพฒนาในชมชนนจะนอยกตาม ทางเรากมการจดสรรงบประมาณให

พอใช สวนกจกรรมทจะเกดขนในชมชนเชนงานสงกรานต พธเสน เรากรวมมอกนจดงานขนจน

ได เพราะเราจะไมใหวฒนธรรมไทยทรงดาทเรานบถอและถอปฏบตกนมาใหขาดตกบกพรอง

แมแตนอย” ( คณไพรช บวบางใบ, 2556)

ดานองคกรชมชน

“อยากใหมการประชาสมพนธในสวนของการมาพกคางแรมในชมชน และประชาสมพนธใน

เรองของกจกรรมทนกทองเทยวจะไดสมผสทนาสนใจ เพราะจะเปนการเชญชวนเขามาทองเทยวใน

ชมชนนดวย” (คณวาสนา ยอดแกว, 2556)

นอกจากนหากชมชนไดรบการชวยเหลอจากหนวยงานทเกยวของกบการทองเทยวทง

ภาครฐและภาคเอกชนจะเปนการดมาก ดงคากลาวของนายกองคการบรหารสวนตาบลทกลาวไววา

148

“คอทสาคญอยากใหหนวยงานรฐและภาคเอกชนสนบสนนงบประมาณอยางจรงจง

เพราะทางเรากจะเรงการพฒนาชมชนในการทองเทยวใหเปนมาตรฐานตอบรบกบความตองการใน

ทกประเภท” (คณปทม เทพธรรม, 2556)

ดานการจดการ

การทชมชนจะมการพฒนาในแนวทางการจดการตองขอความรวมมอจากภาครฐ

ภาคเอกชนและผนาของชมชนทสวนรวมมอกนชวยเหลอในการจดการเรองน โดยทภาครฐ

สนบสนนในเรองแนวทางการพฒนาอยางตอเนอง ภาคเอกชนสนบสนนเรองเงนทนและรวมกน

หาปจจยทเกยวของททาใหชมชนพฒนาตอไปไดทงการพดคย การลงพนทจรงใหเหนภาพจรง

ดงคากลาวของปราชญชาวบานทวา

“การมสวนรวมของทกภาคสวนนนมสาคญมากกวาสงใดถอเปนหวใจหลกกวาได

มาชวยกนกาหนดแนวทางการพฒนาและแกไขปญหาในสวนทบกพรองอย งานทกงานนภาครฐให

การสนบสนนอยางจรงจงและจรงใจ เราเชอวาปญหาทกปญหาตรงนจะแกไขใหประสบผลสาเรจ

ได” (คณไพรช บวบางใบ, 2556)

หากไดรบการสนบสนนทกดานจะทาใหชมชนมการพฒนาไดอยางรวดเรวขน

ดงคากลาวของสมาชกองคการบรหารสวนตาบลทกลาวไววา

“ตอนนกไดทาโบชวรใหมใหทางพฒนาชมชนเปนคนออกแบบใหดสวยงามและก

อยากใหผทเกยวของไดออกแบบ Packet ใสผาทอมอไววางจาหนายในศนยโอทอปหมบาน”

(คณสมหมาย กลนสคนธ, 2556) ประธานชมชนไดกลาวเสรมอกวา

“ในเรองการจดการภาครฐและหนวยงานเอกชน ลงมาชวยกนดาเนนงานในการจด

งานประเพณไทยทรงดาน เพราะบางครงเรายงประสานงานไมชดเจนดนก เกดความซ าซอนของงาน

อยางชมชนนจดอกชมชนหนงกจดวนเดยวกน หรอในเวลาไลเลยกน แทนทจะมารวมกนจดให

ยงใหญไปเลย” (คณสมนก เทพธรรม, 2556)

ดานการเรยนร

“ชมชนบานหวเขาจนเปนแหลงเรยนร จงมการศกษาดงานจากหลากหลายหนวยงานเขา

มาในชมชน จงอยากใหรฐหรอผทเกยวของเขามาชวยแนะนาการตกแตง ปรบปรงสถานทใหด

สวยงามทนสมยแตคงความเปนไทยทรงดาของเราไว” (คณไสว ยอดแกว, 2556)

“แนวทางการสงเสรมของรฐโดยการใหชมชนไปดงานจากตางจงหวดทเปนเลศในการ

พฒนาชมชนใหประสบผลสาเรจและสนบสนนงบ อยางทไปดงานทอางทอง บางน าผง กทาแบบเขา

ไมไดเพราะเราไมมงบเพยงพอ เพราะเขามองคการของเขาสนบสนนทกอยาง” (คณไสว ยอดแกว, 2556)

149

กรอบการสงเคราะหงานเชงคณภาพของการจดการการทองเทยวโดยชมชน

แผนภมท 6 การแสดงกรอบการสงเคราะหงานวจยเชงคณภาพ

ภาพรวมของชมชน

ขอมลทวไปของชมชน -ทตง -ประชากร -บานเรอน -เสนทางการเดนทาง

ประวตและความเปนมาของไทย

ทรงดา -พธกรรมและประเพณ -ประเพณแตงงาน -การละเลนคอน -การทอดลกชวง -ภาษา -การแตงกาย -ทรงผม

การจดการการทองเทยวโดยชมชนม 4 ดาน -ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม -ดานองคกรชมชน -ดานการจดการ (คน)–(เงน)–(วสดอปกรณ)–(การจดการ) -ดานการเรยนร

การดาเนนงานเปนไปตามเงอนไข

ความรและคณธรรม

สงดงดดใหนกทองเทยวเขามาใน

ชมชน

การจดการการทองเทยวโดยชมชน

การปฏบตทดของชมชนบาน

หวเขาจน -ผนา -การมสวนรวมของสมาชก -ทนทางสงคม -ทนทางวฒนธรรม -ทนทางภมปญญาทองถน

องคประกอบภายในของการปฏบตทดใน

การจดการการทองเทยว -การทองเทยวตองอยบนพนฐานเดม -การทองเทยวยดหลกภมสงคม

-การทองเทยวยดหลกประโยชนของ

สวนรวมเปนหลก -การทองเทยวยดหลกความคมคามากกวา

คมทน

แนวทางการจดการการทองเทยวโดยชมชน -ดานทรพยากรธรรมชาต - ดานองคกรชมชน -ดานการจดการ - ดานการเรยนร

การจดการการทองเทยวโดยชมชน

ภาพรวมของชมชน

150

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะในการวจย

การวจยเรอง การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชมชนบานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร เปนการวจยแบบผสมผสานวธ (Mixed Method

Research) ดวยการเกบรวบรวมขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ มวตถประสงคเพอการศกษา

การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน ศกษา

การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชน

บานหวเขาจนและศกษาแนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงชมชนบานหวเขาจน เครองมอทใชในงานวจยครงนเปนแบบสอบถาม แบบสมภาษณ

ทผวจยสรางขนและประเดนการสนทนากลม กลมตวอยางทใชในงานวจยคอ หวหนาครวเรอนใน

ครวเรอนของชมชนจานวน 108 หลงคาเรอน โดยการเปดตารางเครจซและมอรแกน (Krejcie

and Morgan, 1970: 608) กาหนดความคลาดเคลอน 5 % และใชการสมตวอยางแบบงาย

(Simple Random Sampling) จากนนจงศกษาในงานวจยเชงคณภาพ โดยการสมภาษณเชงลก

(In-depth Interview) เกยวกบการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงของชมชน จานวน 9 คนไดแก นายก อบต.หวยยางโทน ผใหญบาน ประธานศนย

วฒนธรรม เลขานการศนยวฒนธรรม สมาชกองคการบรหารสวนตาบล ประธานชมชน ผชวย

ผใหญบาน เหรญญกหมบานและปราชญชาวบาน การสนทนากลม (Focus Group Discussion)

เกยวกบการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของ

ชมชนกบผเกยวของกบการทองเทยวในชมชน จานวน 10 คน ไดแก นายก อบต.หวยยางโทน

ผใหญบาน ประธานศนยวฒนธรรม เลขานการศนยวฒนธรรม สมาชกองคการบรหารสวนตาบล

ประธานชมชน ผชวยผใหญบาน เหรญญกหมบานและปราชญชาวบานโดยการคดเลอกแบบเจาะจง

(Purposive Selection) สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก การแจกแจงความถ (frequency)

รอยละ (percentage) คาเฉลย ( x ) และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D)

สรปผลการวจย

1. จากการศกษาระดบความคดเหนตอการจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน

โดยรวมท 4 ดาน พบวาทกดานอยในระดบมาก เรยงลาดบดงน ดานทรพยากรธรรมชาตและ

151

วฒนธรรมมคะแนนเฉลยสงทสด ( x = 4.22, S.D. =.42) รองลงมาเปนดานการเรยนร มคาคะแนน

เฉลย ( x = 4.21, S.D. =.43) และดานทตาทสด คอ ดานการจดการ ( x = 4.10, S.D. =.42)และเมอ

พจารณารายดาน พบวา

ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ

ลาดบสงสด คอ สบสานอนรกษวฒนธรรมทองถนใหคงอย รองลงมาคอ มการใชทรพยากรธรรมชาต

อยางรคาและเหนคณคา สวนขอทตาทสด คอ ชมชนมทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ

ดานองคกรชมชน อยในระดบมาก เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด คอ ชมชนรสก

เปนเจาของและเขามามสวนรวมในการพฒนา รองลงมาคอ มการรวมมอกนในชมชนสนบสนน

ดานการทองเทยว สวนขอทตาทสด คอ มผมความรและทกษะตาง ๆ

ดานการจดการ อยในระดบมาก เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด คอ ชมชนม

กฎ-กตกาในการจดการสงแวดลอม รองลงมา คอ มผนาชมชมชนแกผทมาเยอน สวนขอทตาทสด

คอ มปายบอกทางเขาถงทชดเจน

ดานการเรยนร อยในระดบมาก เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด คอ เปดโอกาสให

ผมาเยอนเขามาศกษาดงาน รองลงมาคอ มระบบการจดการใหเกดการเรยนรระหวางชมชนกบ

ผมาเยอน สวนขอทตาทสด คอมสอเอกสาร แผนพบขอมลความรชมชนแจกกบผมาเยอน

2. จาการศกษาระดบความคด เหนตอการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชน

โดยรวมทง 4 ดาน พบวาทกดานอย ระดบมาก ดานทมระดบความคดเหนมากทสดคอดานการ

ทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของชมชนไทยทรงดา มคะแนนเฉลยสงทสด ( x = 4.43, S.D. =.47)

รองลงมาเปนดานการทองเทยวตงอยบนภมสงคม มคาคะแนนเฉลย ( x = 4.23, S.D. =.41) และ

ดานทตาทสด คอ ดานการทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน( x = 4.20, S.D. =.44) เมอ

พจารณารายดานแลว พบวา

ดานการทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของชมชนไทยทรงดา อยในลาดบมาก เมอ

พจารณารายขอลาดบสงทสด คอ มการคงความเปนเอกลกษณเดมตงแตรนกอนสรน รองลงมาคอ ม

การพดภาษาทองถนในกลมของตน สวนขอทตาทสด คอ มการวถชวตความเปนอยทเรยบงายบน

ทางสายกลาง

ดานการทองเทยวตงอยบนภมสงคม อยในระดบมาก เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด

คอ มภาพลกษณชมชนทด สามารถตอนรบผมาเยอนใหประทบใจได รองลงมาคอ มความปลอดภย

ในชวตและทรพยสนของชมชน สวนขอทตาทสด คอ มสถานทนนทนาการ ใหประชาชนได

ประโยชนและจดกจกรรมภายในชมชน

152

ดานการทองเทยวยดหลกประโยชนของประชาชน อยในระดบมาก เมอพจารณารายขอ

ลาดบสงทสด คอ มการรวมกลมอาชพใหชมชนพฒนารายได รองลงมาคอ มงเนนใหชมชนม

รายไดจากการทองเทยว สวนขอทตาทสด คอ จดใหมเครองอปโภค บรโภคอานวยความสะดวกให

ชมชนไดใชสอยประโยชนมากขน

ดานการทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน อยในระดบมาก เมอพจารณา

รายขอลาดบสงทสด คอ จดสรรรายไดจากการทองเทยวสนบสนนกจกรรมการพฒนาชมชนใหด

ขนรองลงมาคอ ชมชนมชอเสยงเปนทรจกอยางแพรหลาย สวนขอทตาทสด คอ ทาใหเกดการจางงาน

ในชมชน

3. แนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชมชนบานหวเขาจน

ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม ชมชนจดสรรสงทมอยในชมชนในเรองของ

ทรพยากรธรรมชาตเพอกอใหเกดการใชประโยชนสงสดโดยทไมทาลายสงแวดลอมทมอยและ

สามารถทดแทนสงทหายไดดวยอยางสมบรณ ถอไดวาเปนการพงพาอาศยซงกนและกนโดยไมทาลาย

ระบบนเวศของธรรมชาตและชาวบานในชมชนเหนคณคาในทรพยากรตระหนกถงใหมการ

อนรกษเพอคงอยตอไปใหนานทสด อกท งในเ รองของวฒนธรรม ชาวบ านในชมชนม

วฒนธรรมเกาแก มการดาเนนชวตตามแบบวฒนธรรมของตนโดยคานงถงศลธรรมอนดงามเปน

ทต งรวมท งภาครฐและเอกชนเขามารวมมอชวยเหลอสนบสนนในการจดงานประจาปของ

ไทยทรงดาและพธการเสนเรอนของชมชน

ดานองคกรชมชน ชมชนมการรวมตวกนของชาวบานในชมชนภายใตแนวคดและ

อดมการณเดยวกน โดยมการบรหารจดการดวยตวเองภายในชมชนเพอกอใหเกดการสรางรายได

สรางอาชพใหตวเองและชมชน องคกรชมชนถอไดวาเปนอะไหลสาคญในการจดการการทองเทยว

โดยชมชนเพราะเนองจากชาวบานมบทบาทหนาทของตนเองในการเขากลมอาชพแลว ชาวบานท

เขามารวมกลมกนยงสรางการเตบโตใหองคกรเพอความกาวหนาในการจดการการทองเทยวและอก

ทงใหมการประชาสมพนธในชมชนและภายนอกชมชนใหเปนทรจก และเชญชวนใหบคคลภายนอก

เขามาสนใจในชมชนและสงเสรมใหชาวบานมการจางงานในชมชนมากขนและเปนตวชวดทดตวหนง

ทสามารถมองเหนไดถงความสาเรจของการจดการการทองเทยวโดยชมชน

ดานการจดการ ชมชนมการวางแผนวางอยางมหลกการและดาเนนงานไปตามท

วางแผนไวเพอใหไดตามเปาหมายทตองการ การจดการการทองเทยวโดยชมชนทดมการจดการทม

ความรบผดชอบตอความสมพนธระหวางชมชนทองถนและทรพยากรธรรมชาตใหเกอกลกน

โดยไมสงผลเสยแตอยางไร ทงนมงเนนใหมการจดการทย งยนลดผลกระทบตอสงใดสงหนง ไมวา

153

จะเปนสงแวดลอม ธรรมชาตและชมชน การจดการใหประสบผลสาเรจนนตองดจากหลกบรหาร

ทสาคญคอ 4’M ไดแก Man (การบรหารคน) Money (การบรหารเงน) Materials (การบรหาร

วสดในการดาเนนงาน) และ Manage (การบรหารการจดการ) รวมกบการมสวนรวมทกภาคสวน

ในการจดการทงปญหาในเรองกลน เรองน าขงระบายไมทน เรองปายบอกทางเพอประชาสมพนธ

การสนบสนนงบประมาณในการสรางองคกรชมชนใหพฒนาเพมมากขน

ดานการเรยนร ชมชนมการจดการเรยนรยดหลกวาทกคนในชมชนมความสาคญเทาเทยมกน

แตในทางปฏบต การจดการเรยนรในชมชนใหมประสทธภาพ เกดประสทธผล และทรงพลง

เรมตนจากการรวมคนในชมชนขนเปนองคกรชมชน เพอเรยนรเรองเกยวกบตนเอง ความสมพนธ

ของตนเองกบครอบครว ชมชน และสงคม ความรและทกษะการจดการ การประกอบอาชพ ศาสนา

ศลปะ วฒนธรรม ภมปญญาไทย และเปาหมายการจดกระบวนการเรยนรในชมชนเพอสรางปญญา

ใหคนในชมชนสามารถพฒนาตนเอง ครอบครว และชมชนหรอเพมเสรมสรางพลงใหคนในชมชน

สามารถพงตนเองและพงพากนเองไดมากขน รวมทงสงเสรมการแลกเปลยนเรยนรและการเชอมตอ

ประสบการณระหวางบคคลและชมชนโดยผานกระบวนกลมและเครอขายการเรยนร โดยเฉพาะ

การเลยงชพของคนในชมชน ซงจาเปนตองอาศยความรวมมอรวมใจจากทกสวนของสงคม ทง

ภาครฐ ภาคเอกชน อาท องคการบรหารสวนทองถน องคการบรหารสวนตาบล องคการพฒนา

เอกชน ฯลฯ การเรยนรในชมชนจงมไดเกยวของกบบคลากรทางการศกษาเทานน แตเปนการเรยนร

รวมกนของทกฝาย จงใหชาวบานในชมชนไปศกษาหาความรเพมเตมนอกชมชนอน เพอมาพฒนา

ชมชนตนเอง และสนบสนนใหมการสงเสรมการเรยนรในเรองการทองเทยวโดยชมชนมากยงขน

อภปรายผล

1. การจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

กลมตวอยางมระดบความคดเหนตอการจดการการทองเทยวโดยชมชนอยในระดบมาก

จงเหนไดวาการจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจนเปนสวนสาคญในการดาเนนงานททา

ใหงานนนประสบผลสาเรจ การทชมชนบานหวเขาจนมการจดการชมชนทด โดยใหเนนความสาคญ

ของวฒนธรรมไทยทรงดาและพธประเพณของไทยทรงดา รวมถงการมผนาทเขมแขงและการม

สวนรวมมอรวมใจของชาวบานในชมชนรวมทงการดาเนนชวตตามแนวทางของในหลวงในเรอง

ความพอเพยงจนไดรบรางวลหมบานขนชอหมบานแหงความเขมแขงของชมชนและไดรบรางวล

มากมายเชนรางวลหมบานปลอดภย รางวลประกวดหมบานรวมถงไดรบการเปนหมบานตนแบบ

ในเรองความพอเพยงอกดวย ซงสอดคลองกบแนวคดของ สนธ สโรบล (2546: 231-235) ทวา

การทองเทยวโดยชมชนในบรบทของการจดการการทองเทยวโดยชมชนทเนนบนเงอนไขของการ

154

จดการทมความรบผดชอบ ลดผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม รวมท งมการจดการทย งยน

ครอบคลมถงการอนรกษทรพยากร การจดการสงแวดลอม การปองกนและกาจดมลพษ และ

ครอบคลม การจดการการทองเทยวอยางมขอบเขตโดยเนนใหมการทองเทยวทย งยน นอกจากน

เอกลกษณเดนทดงดดใหผทสนใจมาเยอนชมชนไดเขามาสมผสอกอยางหนง คอ วฒนธรรม

ไทยทรงดาทเปนเอกลกษณ เดยวในชมชนทชาวบานสวนใหญใหความศรทธาและเคารพ

เปนอยางมาก วฒนธรรมไทยทรงดาไดมพธประเพณการนบถอผบรรพบรษใหคมครองปกปอง

ลกหลานและเคารพ เพอใหเกดความเปนสรมงคลแกคนในบาน ชาวบานในชมชนยงอนรกษใน

ประเพณทกประเพณของไทยทรงดาไมใหขาดตกบกพรองไดสอดคลองกบแนวคดของ ฟรดเจน เจ

(Fridgen, J., 1991) ทวา การทองเทยวเชงวฒนธรรมเปนการเดนทางไปยงสถานท ซงมเสนหดงดด

ความสนใจของนกทองเทยวทตองการเยยมชมวถชวต และขนบธรรมเนยมประเพณของคนทองถน

ทมความแตกตางกนหรอการเย ยมชมรองรอยกจกรรมการดาเนนชวตของผคนในอดตและ

สอดคลองกบแนวคดของ บญเลศ จตตงวฒนา (2548: 284-286) ทวา การทองเทยวเชงวฒนธรรมก

เหมอนแนวคดการทองเทยวเชงนเวศ โดยไดรบการตอบสนองเปนอยางดทงภาครฐและเอกชน การ

ตระหนกถงการพฒนาการทองเทยวทไมทาลายสงแวดลอม การจดการการทองเทยวโดยชมชน ไดแก

1.1 ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรมอยในระดบมาก เมอพจารณารายขอลาดบสง

ทสด คอ สบสานอนรกษวฒนธรรมทองถนใหคงอย รองลงมา คอ มการใชทรพยากรธรรมชาต

อยางรคาและเหนคณคา สวนขอทตาทสด คอ ชมชนมทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ จงเหนไดวา

วฒนธรรมไทยทรงดาเปนวฒนธรรมทชมชนบานหวเขาจนใหความศรทธาและเคารพมาตงแต

บรรพบรษและใหลกหลานทงหลายสบสานวฒนธรรมไทยทรงดานใหคงอยตลอดไป ถอวาเปน

จดเดนทสาคญททาใหนกทองเทยวหรอผทสนใจเขามาศกษาเรยนรในวฒนธรรมและเขามาสมผส

ในทรพยากรธรรมชาตทสมบรณดวย โดยทางชมชนจะมรถกระแทะหรอรถไถนงทวรชมชมชนใหเกด

ความสนกสนานอกทางหนง เนองจากชมชนหวเขาจนเปนชมชนตวอยางทดาเนนชวตตามความ

พอเพยงทรพยากรทมอยในชมชนกไดใชกนอยางรคณคาและรกษาไมใหสญหายไปคงความเปนธรรมชาต

ใหสมบรณ ชมชนยงยดหลกทวา “เราจะใชทรพยากรใหย งยนเทาทจะเปนไปได เพอใหลกหลาน

ในอนาคตจะไดเหนคณคาทพวกเรารกษาไวให” จะเหนเปนปจจยเดน ๆททาใหชมชนบานหวเขาจน

ไดรบความสนใจจากบคคลภายนอกมากมายชกชวนใหเขามาในชมชนจงเกดเปนแหลงทองเทยว

โดยชมชน ซงองคประกอบหลกของการทองเทยวโดยชมชน (พจนา สวนศร, 2546: 15) ได

กลาวถง ทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม ชมชนมฐานทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ และม

วถการผลตทพงพาและใชทรพยากรธรรมชาตอยางย งยน ชมชนมวฒนธรรมประเพณทเปนเอกลกษณ

เฉพาะถนและงานวจยและพฒนาโครงการประสานงานวจยและพฒนาเครอขายการทองเทยวชมชน

155

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2545: 40-41; สนธ สโรบล, (2546: 237-239) ดานสงแวดลอม

มงกระตนชาวบานในชมชนใหตระหนกถงความสาคญของการอนรกษและการคมครองดาน

สงแวดลอม กอใหเกดการเรยนรและรวมมอกนในการอนรกษสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต

รปญหาผลกระทบดานสงแวดลอมจากการทองเทยว การพฒนาและดาเนนการจดการทองเทยว

โดยพยายามหลกเลยงใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอมใหนอยทสดและขอบเขตของการทองเทยว

เชงนเวศ โดย ราลฟ บคลย (Ralf Buckley, 1994) กาหนดขอบเขตของการทองเทยวเชงนเวศ ดาน

พนท เปนการทองเทยวในแหลงทองเทยวเปนหลก ทมอตลกษณเฉพาะถน รวมถงแหลงวฒนธรรม

และประวตศาสตรทเกยวเนองกบระบบนเวศ ในพนทของแหลงนนสวนสาขาวชานโยบาย

และการจดการทรพยากรสงแวดลอม มหาวทยาลยเกรก (2546: 18) ไดกลาววา การทองเทยวเชง

วฒนธรรม หมายถง การทองเทยวทมงเสนอลกษณะทางวฒนธรรม ประวตศาสตร โบราณคดและ

สถานทตางๆ ทมนษยสรางขน และเกยวเนองกบความเปนอยของสงคม ซงเปนการทองเทยวในเชง

การใหความรและความภาคภมใจหรอ เปนการเดนทางเพอชนชมและศกษาวฒนธรรม ประเพณทม

เอกลกษณของทองถนนนๆ และไดสอดคลองกบงานวจยของ สายชล พฤกษนนท (2550: บทคดยอ)

ไดวจยเรองการพฒนารปแบบการทองเทยวแบบยงยนโดยชมชนมสวนรวม พบวา จดแขงของการ

ทองเทยวคอ ความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาตทเปนสงดดความสนใจใหนกทองเทยวเขา

มาทองเทยวในหมบานประกอบกบการเงยบสงบในชมชนและวถชวตทเรยบงายแบบดงเดมและ

ความมไมตรจตรกใครปรองดองกนของชาวบานและไดสอดคลองกบงานวจยของวไลลกษณ กตบตร

(2550: บทคดยอ) ไดวจยเรอง การวจยและพฒนาชมชนไทลอ อาเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม

ดานการทองเทยวเชงวฒนธรรมทพบวาแหลงทองเทยวของชมชนมสงดงดดใจทงธรรมชาต

ภมอากาศ สถานทประวตศาสตร โบราณวตถ สถานทศกดสทธ วถชวต ศลปวฒนธรรม ประเพณ

1.2 ดานองคกรชมชน อยในระดบมาก เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด คอ ชมชน

รสกเปนเจาของและเขามามสวนรวมในการพฒนา รองลงมาคอ มการรวมมอกนในชมชน

สนบสนนดานการทองเทยว สวนขอทตาทสด คอ มผมความรและทกษะในเรองตางๆ หลากหลาย

จะเหนไดวาสวนสาคญททาใหองคกรดาเนนงานไดตองเกดจากการรวมมอกนของชาวบานในชมชน

การรวมตวกนของชาวบานภายใตแนวคดและอดมการณเดยวกนทาใหเกดกลมองคกรอยมากมาย

หลายกลม เชน กลมทอผา กลมจกสาน กลมออมทรพย กลมสตร กลมปองกนภยหมบาน

และไดรบรางวลมากมายในการเขาประกวดอกดวย เชน รางวลชนะเลศการทาพมมาลาจากผาไหม

รางวลชนะเลศสมตาลลาจากกลมแมบานสตรชมชน กลมประสบผลสาเรจไดเพราะมผนาทเขมแขง

ผนามบทบาททสาคญทจะขบเคลอนชมชนบานหวเขาจนใหพฒนาขน เปนแรงเสรมททาใหชมชน

เตบโตกอใหเกดผลประโยชนมากมายเขามาในชมชน ดงวา “บานไทยเขมแขง บานหวเขาจน

156

มปายตดตรงทางเขาหนาหมบานใหบคคลภายนอกไดรบรวา ชมชนไดเปนทยอมรบ แลวเปน

หมบานทมความเขมแขงสามารถพงตนเองไดและมผนาทเขมแขงดวยเชนกน” การรวมกลมของ

ชาวบานเนนการสรางรายไดใหตวเองและชมชน โดยทชมชนบานหวเขาจนตองเปนสมาชกกลม

ออมทรพย หรอกลมเงนสจจะ เปนการใหคามนวาในทก ๆ เดอนชาวบานทกครวเรอนจะตองนา

เงนมาฝากใหกบกลมและทางกลมจะใหการปนผลออกมากในรปแบบเงน ดงทวา “การลงหน

หนละ 50 บาท ทก ๆ ปจะมการปนหนกนและผนาจะรวมเขาประชาคมในการจดสรรปนสวนเงน

ภายในชมชน วาจะนาเงนมาพฒนาชมชนอยางไรบาง” และมกลมทอผาทเปนกลมทสาคญอกหนง

กลมทสรางรายไดใหชมชนอยมาก เพราะเนองจากกลมทอผาไดสรางเปนสนคาทอมอทเปนทนยม

จากบคคลภายนอกและบคคลทพบเหนเปนอยางมาก ไดมการสงทามามากมายจนทาการทอ

แทบไมทน ดงทวา “ทางเราไดมการประดษฐคดคนแบบผาใหม ๆ มาทอ และผาทขายดทสด

เปนผาขาวมาทอมอ เพราะผาขาวมาทอมอของเรามลกษณะเสนทสวยงาม ไมมรอยตอ สกไมตก

ผทซอไปนาไปแปรรปมากมาย ไปตดชดผาขาวมาใส ยงชวงสงกรานตผาขาวมาจะเปนสนคา

ทขายดมาก มชมชนเขามาสงทาไปเปนชดทมงานผาขาวมา ผาซนลายแตงโมกขายด ผาไทยทรงดา

ดวย” นอกจากนชมชนบานหวเขาจนมการรวมมอรวมใจเปนเปนอยางด ชาวบานในชมชนจะมา

ลงแรงใหความสนบสนนการทางานใด ๆ กนเตมท เพราะผลทไดนอกจากจะภาคภมใจใน

ชมชนของตนแลวยงสรางรายไดใหครอบครวอกทางหนงดวย องคประกอบของการทองเทยวแบบ

ยงยน (บญเลศ จตตงวฒนา, 2548: 288-290) ทวาการมสวนรวมของชมชนทองถน เปนการทองเทยว

ทมการคานงถงการมสวนรวมของชมชน โดยใหชมชนทองถนในแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมนนม

สวนรวมในการพฒนาหรอจดการการทองเทยวอยางเตมรปแบบ และไดรบผลประโยชนตอบแทน

เพอกระจายรายไดสทองถน และยกระดบคณภาพชวตของคนในชมชนทองถน ชมชนบานหวเขาจน

ยงทาใหนกทองเทยวหรอผทมาเยอนชมชนไดรบความปลอดภยในการมาชมสถานทแหงนและนา

ความประทบใจจากชมชนกลบไป เพราะชาวบานในชมชนถอวาชมชนเปนของทกคนเราตอง

ชวยกนดแลสมาเสมอ ถงแมตองเสยสละเวลาสวนตวเขามาจดการกตาม และสอดคลองกบงานวจย

นสารตน จลวงศ (2553: บทคดยอ) ไดศกษาการจดการการทองเทยวโดยชมชน วสาหกจชมชน

ทองเทยวเชงเกษตรลองเรอชมสวนเลยบคลองมหาสวสด อาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม

พบวาการจดการทองเทยวโดยชมชนแหงนน มาจากการมสวนรวมของชมชน การมผนาทเขมแขง

เสยสละและมวสยทศน ความรสกเปนเจาของรวมกน ของคนในชมชน และการแบงปนผลประโยชน

อยางเปนธรรม เพอนาไปสการจดการการทองเทยว อยางย งยนของชมชนตอไป

1.3 ดานการจดการ อยในระดบมาก เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด คอ ชมชนม

กฎ-กตกาในการจดการสงแวดลอม วฒนธรรม และการทองเทยว รองลงมาคอ มผนาชมชมชนแก

157

ผมาเยอน สวนขอทตาทสด คอ มปายบอกทางเขาถงทชดเจน ประชาชนในชมชนบานหวเขาจนม

ความเปนระเบยบในชมชนมากเพราะทกคนเคารพในกฎระเบยบของชมชนเปนอยางมากและมผนา

คอยดแลสอดสองความสงบความเรยบรอยอยเสมอ อกทงมกลมปองกนภยหมบานรกษาปองกนภย

ในหมบานอกกลมหนง และทสาคญชาวบานในชมชนยงรกษาอนรกษสงแวดลอมใชประโยชนจาก

สงแวดลอมอยางรคณคามระบบการจดการการทองเทยวทด โดยใหผเกยวของรบผดชอบในงาน

ของตนเตมความสามารถโดยทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมแตอยางใดการจดการการทองเทยว

ของชมชนเราจะมวฒนธรรมไทยทรงดาเปนเอกลกษณเดนทบคคลภายนอกใหความสนใจและเปน

การชวฒนธรรมไทยทรงดาใหเปนทรจกจากผทสนใจ ดงทวา “การจดการของชมชน ทางชมชนจะ

ยดหลกกฎระเบยบของหมบานเปนหลก ทางหมบานถามการประชมหรอการขอความคดเหนจะ

มารวมกลมกนโดยพรอมเพยงกนใหความรวมมอกนดมากไมขาดตกบกพรองเลย ในการจดการ

การทองเทยวมเมอนกทองเทยวหรอผมาเยอนตดตอมาหรอตดตอผานทางพฒนาชมชนหรอทาง

เวบไซตหมบาน มการรองรบนกทองเทยวหรอผมาเยอนทงแบบหมคณะตงแต 20 คนขนไป ทง

แบบกลมหรอแบบครอบครว โดยทางหมบานกจะมกจกรรมตอนรบนกทองเทยวและผมาเยอน

มากมาย อาทเชน การทาพธตอนรบแบบบายศรสขวญเพอตอนรบความมงคลใหแกตวบคคลเปน

การปดเปาสงไมดออกจากตวเกดความเปนสรมงคลแกตวเอง แลวจากนนกมการกจกรรมฟอนรา

การแสดงในแบบไทยทรงดาสรางความตนตาแกผมาเยอน การละเลนแบบทอดลกชวงกสนกสนาน

ไปอกแบบหนง จากนนกจะเปนการรบประทานอาหารแบบพนบานโดยกลมแมบานเปนแมครวใน

การทาอาหาร สวนอาหารทมาตอนรบนกทองเทยวกจะเปนแกงทไมใสกะท จาพวกเดนๆเลยกคอ

แกงหนอไมดอง ผกจบ” การจดการการทองเทยวใหประสบความสาเรจทางชมชนไดมองถงสวนสาคญ

ของ 4’M คอไดแก Man (การบรหารคน) Money (การบรหารเงน) Materials (การบรหารวสด

การดาเนนงาน) และ Manage (การบรหารการจดการ) เปนแนวทางสาคญในการจดการเพอไปส

ความสาเรจในการจดการทย งยน ในการจดการทองเทยวเพอใหเกดประสทธภาพจาเปนตองพจารณา

และดาเนนการตามกระบวนการจดการดงกลาว รายละเอยดดงน (วรรณา ศลปอาชา, 2545: 26-29)

การกาหนดแผน หรอวธปฏบตงานไวลวงหนา เพอใหบรรลเปาหมายทตองการ อนเปนขนตอนแรก

ทตองเรมกระทาสวนการวางแผนการจดทรพยากรการทองเทยว ทเปนการคาดหวงผลสาเรจของ

การวางแผนในการจดการทรพยากรการทองเทยว ประกอบดวยขนตอน 7 ขนตอน ไดแก 1) การเตรยมการ

2) การกาหนดวตถประสงคและเปาหมาย 3) การสารวจขอมล 4) การวเคราะหขอมล 5) การกาหนด

นโยบายและจดทาแผน 6) การปฏบตตามแผน และ7) การตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลการ

ดาเนนงาน ภายใตความสาเรจกมผนาทเขมเขงรวมกบการรวมใจของชาวบานและผทเกยวของกบ

การทองเทยว ประเดนสาคญขององคประกอบของการทองเทยวโดยชมชน (พจนา สวนศร, 2546:

158

15) การจดการ มกฎ-กตกา ในการจดการสงแวดลอม วฒนธรรม และการทองเทยวมองคกรหรอ

กลไกในการทางานเพอจดการการทองเทยว และสามารถเชอมโยงการทองเทยวกบการพฒนาชมชน

โดยรวมได มการกระจายผลประโยชนทเปนธรรม มกองทนทเออประโยชนตอการพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมของชมชน ดานการเรยนร ลกษณะของกจกรรมการทองเทยวสามารถสรางการรบร และ

ความเขาใจในวถชวตและวฒนธรรมทแตกตาง มระบบจดการใหเกดกระบวนการเรยนรระหวาง

ชาวบานกบผมาเยอนและสรางจตสานกเรองการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรมทงใน

สวนของชาวบานและผมาเยอน นอกจากนชมชนบานหวเขาจนไดมการจดการการทองเทยวโดย

ชมชนโดยใหประชาชนในหมบานเขามามสวนรวมในการทองเทยวโดยเอาจดเดนของชมชนมสราง

เอกลกษณ ใหผทสนใจเขามาศกษาเรยนรในวฒนธรรมไทยทรงดาน ชมชนไทยทรงดามสโลแกน

ชมชนทวา “5 ไหไทยทรงดา เลศลาผาทอ โอละหนอราแคน ดนแดนความพอเพยง” ดงคาขวญ

ทวานทาใหผทสนใจเขามาเยยมชมในเอกลกษณเดนของชมชนอยมากมายทงนกทองเทยว อาจารย

นสตนกศกษา ครนกเรยน อกทงชมชนยงมการตอนรบสาหรบผทสนใจจะพกคางคนดวย โดยพก

ในโฮมสเตยของหมบานและมกจกรรมใหผทสนใจไดทารวมกนชาวบาน เชน มพธเสนเรอน หมอ

เสนในชมชนจะเขามาทาการเสนเรอนใหกบผทมพกคางแรมเพอปดเปา สงไมดออกจากรางกาย ให

พบแตสงทดและหลบฝนดเมอนอนทชมชนน นอกจากนกมการแสดงโชวดวยเปนการฟอนรา เปา

แคนพรอมกบรบประทานอาหารไปดวย อาหารทนามาตอนรบ กจะเปนอาหารพนบานถอเปน

เอกลกษณเดนอกหนงอยาง ทางชมชนกจะจดเปนสาหรบใหรบประทานรวมกน กจกรรมอก

หนงอยางททางชมชนไดเสนอใหผทสนใจกคอ นงรถกระแทะเปนรถไถนงชมธรรมชาตบานเรอน

ในแบบไทยทรงดา องครวมโครงการประสานงานวจยและพฒนาโครงการประสานงานวจย

และพฒนาเครอขายการทองเทยวชมชน (สานกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2545: 40-41; สนธ

สโรบล, 2546: 237-239) ในการจดการทองเทยวเพอใหการดาเนนการทเหมาะสม และเปนธรรมแก

สมาชกในชมชน ควรมการกระจายรายได อยางทวถงและยตธรรม ผลกาไรทไดกระจายสชมชน

อยางแทจรง ประชาชนเปนผดาเนนการทองเทยว และควบคมการเตบโตของการทองเทยวในพนท

ของตน โดยไมขดแยงกบการรกษาฐานทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม และวฒนธรรมประเพณ

อนดงาม เปดโอกาสใหชาวบาน ทกครวเรอนเขามามสวนรวม และขอบเขตของการทองเทยวเชงนเวศ

โดย ราลฟ บคลย (Ralf Buckley, 1994) การทองเทยวทมการจดการอยางย งยน เพอใหเกดการ

ทองเทยวอยางมความรบผดชอบ ไมมผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม การจดการทย งยน

ครอบคลมถงการอนรกษทรพยากร การจดการสงแวดลอมและการพฒนาทองเทยวอยางมขอบเขต

โดยมการใหการศกษาเกยวกบสภาพแวดลอม และระบบนเวศของแหลงทองเทยว เปนการ

เพมพนความร ความประทบใจ เพอสรางความตระหนกและปลกจตสานกทถกต องท งตอ

159

นกทองเทยวและคนในทองถน ผประกอบการทเ กยวของ กอใหเกดประโยชนแกทองถน ซง

หมายความรวมถง การกระจายรายได การยกระดบคณภาพชวต และการไดรบผลตอบแทน เพอ

กลบมาบารงรกษาและจดแหลงทองเทยวดวย ในทสดทองถนสามารถควบคมการพฒนาการ

ทองเทยวอยางมคณภาพและสอดคลองกบงานวจยของนวลนอย ธนะชยศร (2552: บทคดยอ)ได

ศกษาศกยภาพชมชนตลาดน าดาเนนสะดวกเพอการ อนรกษและฟนฟแหลงทองเทยวทาง

วฒนธรรม พบวา มความเจรญรงเรองปจจบนการบรหารจดการสวนใหญบรหารงานโดยเอกชน

และเทศบาลตาบลดาเนนสะดวกไดมสวนรวม มกจกรรมการทองเทยว ทางน าเพมมากขน มการ

ใชทรพยากรรวมกน มสวนรวมในการตดสนใจดาเนนกจกรรมการทองเทยวใหมความสอดคลอง

กบความตองการกบวถชวตของคนในชมชนควบคไปกบการรกษามรดกทางดานวฒนธรรมและ

ภมปญญา การจดสรรผลประโยชนอยางเปนธรรมและการประเมนผลการดาเนนงานอยาง

สมาเสมอโดยใหชมชนมความเขมแขงพงพาตนเองได

1.4 ดานการเรยนร อยในระดบมาก เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด คอ เปดโอกาส

ใหผมาเยอนเขามาศกษาดงาน รองลงมาคอ มระบบจดการใหเกดการเรยนรระหวางชมชนกบผมาเยอน

และมศนยบรการใหขอมลความรของชมชน สวนขอทต าทสด คอ มสอเอกสาร แผนพบขอมล

ความรชมชนแจกกบผมาเยอน ชมชนบานหวเขาจนเปนชมชนตวอยางทไดรบใหเปนหมบาน

เศรษฐกจพอเพยงตวอยาง และเปนชมชนทเขมแขงจงไดรบความสนใจจากบคคลภายนอกเขามา

ศกษาดงานเปนจานวนมากดงทวา “ทางชมชนมศนยขอมลของชมชนอยทศนยวฒนธรรมใจกลาง

ชมชน” และสวนมากจะเปนนกเรยนนกศกษาเขามาศกษาความเปนอยในชมชนแบบไทยทรงดา

ประเพณ พธกรรม อาหารพนบาน การแตงกาย และกจกรรมของชมชนทสรางชอ กคอการทอ

ผาขาวมา การทอผาซนลายแตงโม การทอผาไทยทรงดา การเรยนรททางชมชนจดขนจะใหปราชญ

ชาวบานเปนผใหขอมลและกบผทเกยวของกบการทองเทยวคอยผลดเวยนกนมาใหขอมลดวย

เชนกน และทางชมชนกไดจดแสดงโชวเครองมอ เครองใชสมยโบราณทบรรพบรษใชทามาหากน

กนบนศนยวฒนธรรมดวย และใหผทเกยวของกบการทองเทยวคอยบรรยายในประวตความเปนมา

และวธใชรวมทงวธเรยกชอตามภาษาไทยทรงดาอกดวย นกเรยนนกศกษาสวนมากจะมาเปนหม

คณะ เรากตอนรบทพกดวยการจดทนอนใหนอนทโรงเรยนใกลชมชนเพราะสะดวกทงหองน าและ

ไฟฟา และมารวมกจกรรมกนกลางลานวฒนธรรมไดเลยไมตองเดนทางไกลดงทวา “ชมชนมการ

สรางความรใหผมาเยอนหรอนกทองเทยวอยทกครง เพราะชมชนของเราเปนชมชนทมวฒนธรรม

แบบไทยทรงดา ผมาเยอนหรอนกทองเทยวจงมองเหนวาเปนเรองทไมคนกบวฒนธรรมของเขา

จงเปนเรองทนาสนใจแลวมาศกษาขอมลถงความเปนมา การปฏบตงานในชมชนเปนอยางไร แตกตาง

กบวฒนธรรมชาวพทธโดยทวไปอยางไร ชมชนกเปนสวนหนงทใหความรกบผมาเยอนเปนอยางด”

160

และชมชนบานหวเขาจนไดมฐานการเรยนร 5 ฐานการเรยนร ไดแก ฐานจกสานกบการสบสาน

ภมปญญา ฐาน 5 ไหกบอาหารถน ฐานกอรางสรางใยไหมทอผา ฐานเสนใยถกทอกอสรางทางฝน

สมพนธวฒนธรรมอนดงามและฐานสดทายฐานครวเรอนเศรษฐกจพอเพยงตนแบบ โดยแตละฐาน

จะใหนกเรยนนกศกษานงรถกระแทะไปตามฐานตาง ๆ และแหลงเรยนรอกอยางหนงททางชมชน

ใหความสาคญเปนอยางมาก คอ วถชวตชาวบานทมความเรยบงาย สงบสขตามแบบไทยทรงดา

มผเฒาผแกแตงกายแบบนงหมผาไทยทรงดา พดภาษาไทยทรงดา ดวยสาเนยงทแปลกห เปนการเรยนร

ในการอนรกษวฒนธรรม ซงเปนจดเดนทสาคญของชมชนกไวได ดงแนวคดองคประกอบของการ

ทองเทยวโดยชมชน (พจนา สวนศร, 2546: 15) ทวา การเรยนร ลกษณะของกจกรรมการทองเทยว

สามารถสรางการรบร และความเขาใจในวถชวตและวฒนธรรมทแตกตาง มระบบจดการใหเกด

กระบวนการเรยนรระหวางชาวบานกบผมาเยอน และสรางจตสานกเรองการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

และวฒนธรรม ทงในสวนของชาวบานและผมาเยอนและแนวคดของบญเลศ จตตงวฒนา (2548:

284-286) ทวากระแสความตองการของนกทองเทยวใหเกดการศกษาเรยนรในแหลงทองเทยวเปน

กระแสความตองการทมมากขนในหมนกทองเทยวทตองการไดรบความรความเขาใจเรองการ

ทองเทยวมากกวาความสนกเพลดเพลนเพยงอยางเดยว เพอสรางคว าม พงพ อใ จ ใ ห แ ก

นกทองเทยวรปแบบใหมและไดสอดคลองกบงานวจยของประยงค บญไทยและคณะ (2551:

บทคดยอ) ไดวจยเรองแนวทางการประสานความรวมมอระหวางชมชนทองถนและสถาน

ประกอบการ โดยการจดการทองเทยวโดยชมชน ตาบลบานบง อาเภอหางดง จงหวดเชยงใหม

พบวาแหลงเรยนรอนหลากหลาย ทชมชนยงคงสามารถรกษาขนบธรรมเนยม และภมปญญา

ทองถนไวไดเปนอยางด พรอมทจะถายทอดใหแกเดก เยาวชนและคนอยากศกษาตอไป

2. การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

กลมตวอยางมการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนในภาพรวมทง

4 ดาน อยในระดบมาก เมอพจารณารายดาน พบวา ดานทมระดบความคดเหนมากทสด คอ

ดานการทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของชมชนไทยทรงดา มคะแนนเฉลยสงทสด รองลงมาเปน

ดานการทองเทยวตงอยบนภมสงคมและดานทตาทสด คอ ดานการทองเทยวยดหลกความคมคา

มากกวาคมทน ชมชนบานหวเขาจนมเอกลกษณเดนของชมชน คอ มวฒนธรรมไทยทรงดา เปน

วฒนธรรมทมการสบวฒนธรรมประเพณมาต งแตบรรพบรษและนามาปฏบตใชเชนทกวนน

ลกหลานผเฒาผแกยงคงดาเนนชวตตามแบบวฒนธรรมไทยทรงดาทงการพดดวยสาเนยง

ไทยทรงดา แตงกายดวยผาทอผาสดาของไทยทรงดา กนอาหารพนถนของตน และยงมการสบ

ทอดประเพณการละเลน พธศกดสทธกยงถอปฏบตกนอย ดงวา “ทางชมชนมพธเสนเรอน เปน

พธกรรมเซนไหวผบรรพบรษจะกระทาทก ๆ 2-4 ป เดอนใดกได ยกเวนเดอน 5 เพราะเปนชวง

161

หนาแลง และเดอน 9 กบเดอน 10 เปนชวงทเชอวาผไปเฝาเทวดาจงละเวนการทาพธเสนเรอน

การเสนเรอนเปนการปดเปาสงไมดออกจากรางกายและเปนการเสรมบารมใหตวเองดวย หากละ

เวนไมทาพธเสนเรอนไปหลายป ทาใหผอดอยาก จะเกดสงเลวรายภายในครวเรอน เชน เจบปวย

หรอเคราะหรายไดรบบาดเจบตาง ๆ ดวยเหตน เมอเกดเหตไมดขน ชาวไทยทรงดาจงมกหวนราลกถง

วาตนขาดการเสนเรอนไป” วฒนธรรมไทยทรงดาเปนวฒนธรรมททาใหบคคลภายนอกเขามาศกษา

หาความรกนมาก สวนเครองแตงกายของชาวไทยทรงดา ผหญงชาวไทยทรงดาจะมเครองทอผาเปน

ของตวเองภายในบานเอาไวใชทอผาใสเองหรอทอใหกบสามหรอคนในครอบครวของตน ดงนน

เครองแตงกายของไทยดาจะมลกษณะเปนสดาตามชอวฒนธรรมไทยทรงดา ดงวา“การแตงกาย

ของชาวไทยทรงดาหรอชาวโซงนนกยงมการนงหมกนอยมาจนถงปจจบน เนองจากพธกรรมและ

ความเชอมาประกอบอยมใชนอย ทเหนโดยทวไป ชาวไทยทรงดาราชบรแตงกายเชนเดยวกบ

ชาวไทยสมยปจจบน ทงนขนอยกบครอบครว การศกษา การงาน และรสนยมสวนบคคลแตเพราะ

ชาวไทยทรงดายงคงยดมนในประเพณบางประการโดยเฉพาะการเสนเรอน ซงตองแตงกายตาม

ธรรมเนยมนยมจะละเวนไมได” การไวทรงผมกเปนเอกลกษณหนงทผหญงไทยทรงดานยมทากน

การไวทรงผมของผหญงไทยทรงดาสามารถบงบอกถงอายของแตละวยดวย เพราะชาวไทยทรงดา

มการกาหนดทรงผมของผหญงตามชวงอาย สวนผหญงทเปนหมายกจะมอกหนงทรงผม ทาใหได

รกนวาผหญงคนนเปนแมหมาย นอกจากนไทยทรงดายงไดอนรกษท งภาษาพดและภาษาเขยน

จะเหนไดจากคนเฒาคนแกทใชภาษาไทยทรงดาพดกนในชวตประจาวนเลยกวาไดและทางชมชนก

ไดใหโรงเรยนไดเรยนภาษาไทยทรงดา มทงการเขยน ตวพยญชนะ การสะกดคา และการเทยบ

เสยงเรยกสงนน ๆ ใหกบนกเรยน อาหารการกนของไทยทรงดามการกนอยทเ รยบงาย ใช

ทรพยากรทมอยในชมชนมารบประทาน ทงกง หอย ป ปลา กหาไดงาย ถอวามการปฏบตทดใน

เรองความคงอยของวฒนธรรมไทยดา ดงแนวคดการทองเทยวเชงวฒนธรรมของ สพตรา สภาพ

(2534: 107) ทวาวฒนธรรมเปนมรดกทางสงคมทมความหมายครอบคลมถงทกสงทกอยางอน

เปนแบบแผนในความคด ทมนษยไดสรางระเบยบกฎเกณฑวธการในการปฏบต การจดระเบยบ

ตลอดจนระบบความเชอ ความนยม ความร และเทคโนโลยตางๆ ในการควบคมและการใช

ประโยชนจากธรรมชาต โดยวฒนธรรมมลกษณะทสาคญ คอ วฒนธรรมเปนสงทไดมาโดยการ

เรยนร วฒนธรรมเปนมรดกทางสงคม เปนวถชวตหรอแบบของการดาเนนชวต และวฒนธรรมเปน

สงทไมมนคงเปนสงทเปลยนแปลงไดและแนวคดของมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช (2545: 253)

ทกลาววา วฒนธรรม คอ แบบแผนการดาเนนชวตทกแงมม พจารณาจากทศนะ การยงชพแลว อาจ

กลาวไดวาวฒนธรรมเปนดงอปกรณทมนษยใชเพอการปรบตวเพอความอยรอด วฒนธรรมจงเปน

ภมปญญาทคนรนลกหลานไดสบทอดตอมาจากบรรพบรษ ในปจจบนไดมการนาสงทเรยกวา

162

วฒนธรรมมาใชประโยชนในเชงการทองเทยวจงกลายเปนทรพยากรการทองเทยวเชงวฒนธรรมและ

สอดคลองกบงานวจยของ ชน ศรสวสดและเกรกไกร แกวลวน (2550: บทคดยอ) ไดวจยเรอง การ

ทองเทยวเชงวฒนธรรม: กรณวฒนธรรมของชมชนชาวกวยในเขตอสานใตและลาวใต ผลการวจย

พบวาชมชนชาว กวย ทง ใ น เ ขตอสานใตและลาวใต มความเชอมโยงสมพนธกนในทาง

ประวตศาสตร ทางชาตพนธและทางวฒนธรรม เนองจากเปนกลมชาตพนธทพดภาษาในตระกล

มอญ-เขมร มประวตศาสตรความเปนมารวมกน และชมชนบานหวเขามประวตความเปนมาท

ยาวนาน มการรกษาวฒนธรรมใหยาวนานไปสลกหลาน และไดนาประวตความเปนมาของ

ชมชนรวมถงเครองมอเครองใชในสมยโบราณมาจดแสดงโชว และไดสอดคลองกบงานวจยของ

พนทพา มาลา และลายอง ปลงกลาง (2553: บทคดยอ) ไดวจยเรอง แนวทางการฟนฟวฒนธรรม

ชมชนเพอสงเสรมการทองเทยว: กรณศกษา ชมชนอาเภอบานแพรก จงหวดพระนครศรอยธยา

พบวา ชมชนอาเภอบานแพรกมประวต ความเปนมาทยาวนานตงแตสมยสโขทย ทมบนทกกลาวถง

บานแพรกตงอยสองฝงแมน าลพบรสายเกา ความเปนอยตามวถการเกษตร มหตถกรรมสาคญ คอ พด

จกสาน มตานาน มความเชอทจารกในสมดขอยทถกเกบไวในพพธภณฑบานแพรกทสามารถสบคน

ไดถงปจจบนทชาวชมชนและสถาบนการศกษาในชมชนไดรวมจดกจกรรมนาเสนอแก

บคคลภายนอกใหรจกในงาน “วนรกษบานแพรก” การปฏบตทด ไดแก

2.1 ดานการทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของชมชนไทยทรงดา อยในระดบมาก

เมอพจารณารายขอลาดบสงทสด คอ มการคงความเปนเอกลกษณเดมตงแตรนกอนสรนปจจบน

รองลงมาคอ มการพดภาษาทองถนในกลมของตน สวนขอทตาทสด คอ มวถชวตความเปนอยท

เรยบงายบนทางสายกลาง วฒนธรรมของชมชนไทยทรงดาเปนเอกลกษณทสาคญยงทชาวบาน

ชมชนหวเขาจนถอปฏบตกนมา ทงการนบถอในผบรรพบรษ การเคารพหมอผททาการเสนเรอน

การแตงกายนงหมดวยผาสดา การพดภาษาไทยทรงดา และดาเนนชวตทเรยบงายตามความพอเพยง

ทมอย การถอปฏบตทาใหชมชนบานหวเขาจนเปนชมชนตวอยางทมการรกษาอนรกษวฒนธรรมของ

ตนอยางเครงครด ดงทวา “ถงแมทางพฒนาชมชนจะใหงบประมาณในการจดงาน มนอย แตทาง

ชมชนกไดจดงานประเพณไทยทรงดาไดลลวงมาด เพราะเปนประเพณทเราใหความศรทธาจะม

มากมนอยเรากตองจด ชาวบานใหความรวมมอในการจดงานอยางเตมท ถอวาเปนงานทละเวนจะ

ไมถอปฏบตไมไดสกป ตองจดทกปมใหขาด” ชมชนบานหวเขาจนถอประพฤต ปฏบตกนมา

ตงแตบรรพบรษและสงสอนลกหลานใหหวงแหน และสรางจตสานกใหรกวฒนธรรมตนเอง ดงวา

“การทชาวบานมวถชวตทเรยบงายน เกดจากความชอบและความรกในวฒนธรรมของไทยทรงดาท

ปยาตายายไดปลกฝงไวให เพอเปนสรมงคลของตวเอง อกทงยงเคารพบรรพบรษจนสนอายขย

ของตนและชาวบานยงคงใหศรทธาในความเปนวฒนธรรมไทยทรงดาดารงอยทกวนน สงเกตได

163

จากแตงกาย การสบทอดอาชพ การพดคย แมกระทงการดาเนนชวตทมสงคมเปลยนไปตามสมย

ชาวบานหวเขาจนในทนกยงคงความเปนไทยทรงดาอย” จากแนวคดการทองเทยวเชงวฒนธรรม

นาไปสหลกการของการทองเทยวเชงวฒนธรรม 4 ประการของ บญเลศ จตตงวฒนา (2548: 286-

288) ทกลาววา 1) เปนการทองเทยวทมการศกษารวบรวมขอมลเกยวกบความสาคญ คณคาประวตศาสตร

ความเปนมาของทรพยากรวฒนธรรมในแหลงทองเทยวนน เพอเปนขอมลใหแกนกทองเทยวใน

การเพมคณคาของประสบการณในการเขาชม ในขณะเดยวกนกจะกอใหเกดความภาคภมใจใน

มรดกทางวฒนธรรมของชมชนทองถน 2) เปนการทองเทยวทมการปลกฝงสรางจตสานกของคน

ในชมชนทองถนใหเกดความรก หวงแหน รกษา และดงชมชนทองถนเขามามสวนรวมในการ

บรหารจดการทรพยากรของตนดวยและไดรบประโยชนตอบแทนจากการทองเทยวในรปแบบตาง ๆ

เชน การจางงาน การบรการนาเทยว การใหบรการขนสง การใหบรการทพก การขายสนคาทระลก

เปนตน 3). เปนการทองเทยวทมการใหความรแกนกทองเทยว เพอใหเกดความเขาใจในวฒนธรรม

และไดรบความเพลดเพลน พรอมทงสรางจตสานกในการอนรกษทรพยากรทองเทยวทางวฒนธรรม

และสงแวดลอม 4) เปนการทองเทยวทมการเคารพวฒนธรรมของเพอนบาน หรอของชมชนอน

รวมทงเคารพในวฒนธรรม ศกดศร และผคนของตนเองดวย เมอทางชมชนเหนวาทนทาง

วฒนธรรมของชมชนถอวาเปนจดยทธศาสตรทเรยกความสนใจใหกบบคคลภายนอกเขามาสนใจใน

วฒนธรรมไทยทรงดาน ชมชนจงนาวฒนธรรม ประเพณ การละเลน มาจดแสดงโชวใหนกทองเทยว

หรอนกเรยนนกศกษาไดรบชม รวมถงใหรวมเลนสนกกบการละเลนการทอดลกชวงของเราดวย

ดงแนวคดการทองเทยวเชงวฒนธรรมของ บญเลศ จตตงวฒนา (2548: 292-293) ทกลาววาการ

เดนทางทองเทยวเพอชมงานศลปวฒนธรรมและประเพณตาง ๆ ทชาวบานในทองถนนน ๆ จดขน

เพอใหไดรบความเพลดเพลนตนตาตนใจในสนทรศลปและศกษาความเชอการยอมรบนบถอ

การเคารพพธกรรมตาง ๆ อกทงไดรบความรความเขาใจตอสภาพสงคมและวฒนธรรม มประสบการณ

ใหม ๆ เพมขน บนพนฐานของความรบผดชอบและมจตสานกตอการรกษามรดกทางวฒนธรรม

และคณคาของสภาพแวดลอม โดยชมชนทองถนมสวนรวมในการจดการการทองเทยว และ

ไดสอดคลองกบงานวจยของ จรวทย ธรรมประพจนและคณะ (2551: บทคดยอ) ไดศกษาความ

สนใจและความพรอมในการดาเนนงานตามโครงการการทองเทยวสมผสวฒนธรรม Home Stay

ของหมบานวฒนธรรมกระเหรยง อาเภอสวนผง จงหวดราชบร พบวานาเสนองานประเพณผก

แขนเรยกขวญกนขาวหอทมการจดทกป เปนงานประเพณทแ ส ด ง อ อ ก ถง เ อ ก ล ก ษ ณและ

วฒนธรรมทองถน เปนสงดงกลมนกทองเทยวเปาหมายเขาสชมชน โดยเชอมโยงการทองเทยวทาง

วฒนธรรมกบการทองเทยวทางธรรมชาต และการทองเทยวทางการเกษตร และแนวทางการ

อนรกษวฒนธรรมทองถนควรมการเสรมสรางจตสานกใหคนในชมชนเหนความสาคญและคณคา

164

ทางวฒนธรรมทองถนเปนเอกลกษณของชมชนและหวงแหนสบทอดไวใหกบลกหลานตอไป

ในอนาคต

2.2 ดานการทองเทยวตงอยบนภมสงคม อยในระดบมาก เมอพจารณารายขอลาดบ

สงทสด คอ มภาพลกษณชมชนทด สามารถตอนรบผมาเยอนใหประทบใจได รองลงมา คอ ม

ความปลอดภยในชวตและทรพยสนของชมชน สวนขอทตาทสด คอ มสถานทนนทนาการให

ชมชนไดใชประโยชนและจดกจกรรมภายในชมชน พบวา ชมชนมการรวมมอรวมใจกน เสยสละ

เวลามาปฏบตหนาทใหชมชนเพอสรางภาพลกษณทดใหชมชนและสรางชมชนใหเปนยอมรบของ

ชมชนอน ๆ นบไดวาภาพลกษณของชมชนมการตอบรบอยางมากจากบคคลภายนอก จนไดรบ

ใหเปนชมชนตวอยาง และเปนชมชนทมความเขมแขง นบไดวาเปนการพฒนาจากภายในสภายนอก

จรง ๆ กวาได มการจดสรรทงทรพยากรธรรมชาตและทรพยากรมนษยอยางเปนระบบคอนขางด

ชาวบานเลงเหนคณคาในทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนอยางแรก และผนากเปนท

ยอมรบของชาวบานทกคนและผนาไดมการพฒนาหมบานกอใหเกดความสะดวกสบายแกชาวบาน

ในชมชนและสรางความปลอดภยในชมชน ดงวา “ชมชนไดรบรางวลปองกนภยหมบานดเดน 2 ป

ซอน ภายในหมบานมความปลอดภยสง ผคนนารก รกใครปรองดองกน” ชมชนมการวางแผน

จดการชมชนทนาอย มสาธารณปโภคทเพยงพอตอความตองการของประชาชนในหมบาน

ชาวบานไดรบขาวสารชมชนทกครวเรอน เพราะมการแจงขาวตามเครองกระจายเสยงชมชน การ

บอกกลาวจากตวแทนชมชน มลานเอนกประสงคใหชาวบานไดรวมกจกรรมทารวมกนและ

เปนทสาหรบทากจกรรมระหวางชมชนกบนกทองเทยวและผมาเยอนดวย สานกงานกองทน

สนบสนนการวจย (2545: 39, อางถงในสนธ สโรบล, 2546: 60) ไดกลาวถง การทองเทยวชมชน

วา การทองเทยวทชมชนเปนผดาเนนการ ตงอยบนฐานคดทวา ชาวบานทกคนเปนเจาของทรพยากร

และเปนผมสวนไดสวนเสยจากการทองเทยว นาเอาทรพยากรทองเทยวทมอยในทองถน ทงดาน

ธรรมชาต ประวตศาสตร วฒนธรรมประเพณ รวมท งวถชวตความเปนอยและวถการผลตของ

ชมชน มาใชเปนปจจยหรอตนทนสาคญในการจดการทองเทยวอยางเหมาะสม รวมทงมการใช

ทรพยากรอยางย งย นไปถงคนรนลกหลาน การทชมชนมการจดการชมชนใหเปนระเบยบ

เรยบรอย คานงถงความสะดวกสบายตอชาวบานเปนหลกและจดเปนสถานททองเทยวให

นกทองเทยวและผทสนใจไดเหนไดสมผสในสงคมอกดานหนงของไทยทรงดา ทกาลเวลา

ถงแมจะไดเปลยนแปลงไป แตชมชนไทยทรงดากยงคงความเปนไทยทรงดาใหเหนทกวนน

2.3 ดานการทองเทยวยดหลกประโยชนของประชาชน อยในระดบมาก เมอพจารณา

รายขอลาดบสงทสด คอ มการรวมกลมอาชพใหชมชนพฒนา รองลงมา คอ มงเนนใหชมชนม

รายไดจากการทองเทยว สวนขอทตาทสด คอ มสงอานวยความสะดวกใหชมชนไดใชสอยประโยชน

165

มากขน ชมชนมการจดการโดยเนนใหชาวบานในชมชนออกมาแสดงความคดเหนเกยวกบการ

เปลยนแปลงภายในชมชน ทงดานบวกและดานลบ ใหประชาชนรวมกนลงประชามตเพอหา

ขอสรปในประเดนนนเพอใหผนาและผทเกยวของกบชมชนดาเนนงานตามมตนน ชมชนเหน

ความสาคญและผลประโยชนของชาวบานเปนหลก ผนาเนนใหมการจางงานเกดขนในชมชนและ

พฒนาอาชพใหมมลคาเพมมากขน ดงวา “ชมชนบานหวเขาจนไดเปดเปนการทองเทยวหมบาน

OTOP เมอป 2554 โดยผวาราชการจงหวด และชมชนไดพฒนาการดาเนนงานเปนเวลาหลายปเศษ

และยงเนนใหมการพกคางคนในรปแบบโฮมสเตย” เมอการทองเทยวเปดขนอยางเปนทางการ ทา

ใหชาวบานมการสรางอาชพมากขน อยางเชน ผาทอมอ นกทองเทยวและผทสนใจในผาทอมอเขามา

สงทากนมาก จนทาการทอไมทน สรางรายไดมาก ผนาเนนใหมการรวมกลมอาชพ กลมอาชพท

ทางชมชนจดตงขนกจะม กลมอาชพเสรมสตรผาทอ กลมออมทรพย กลมจกสาน กลมกองทน

แมของแผนดน กลมเลยงไหม ทก ๆ กลมลวนมการปนผลประโยชนดวยกนทงสน ใหชาวบานท

เขารวมกลมไดรบผลประโยชนอยางเปนธรรมมากทสด โดยทคานงความตรงไปตรงมาของ

ผลประโยชน การดาเนนงานของผนากมบทบาททสาคญ เพราะผนาเปนผทขบเคลอนอาชพของ

ชาวบานใหเปนทยอมรบจากบคคลภายนอก จะทาใหเกดรายไดและกระจายรายไดสชมชน ดงวา

“สวนมากเราจะมารวมกลมดวยความสมครใจกนและจดตงใหผใดผหนงเปนประธานกลมคอยจดสรร

ดแลรายผลตภณฑททากน สวนหนงกขนกอยกบความถนดในอาชพของตน” ไดสอดคลองกบ

งานวจยของ ดษณ ชาวนาและคณะ (2550: บทคดยอ) ไดวจยเรองรปแบบการจดการทองเทยวโดย

ชมชนอยางย งยน ชมชนบานผาแตก ตาบลสบปง อาเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม พบวา การ

ทองเทยวโดยชมชนจะยงยนได ตองเปดโอกาสใหชมชนไดรวมมอกนจดการทรพยากรของตนทม

อยอยางจากดใหเกดประโยชนสงสด คานงถงผลกระทบทจะเกดแกระบบนเวศและความสมพนธ

ทางสงคม วถชวตของคนในชมชนทงประโยชน การอนรกษ และฟนฟ ควรเปดโอกาสใหชมชนได

เขามามสวนรวมในการบรหารจดการทกขนตอน มการแบงปนผลประโยชนอยางเปนธรรมทสด

2.3 ดานการทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน อยในระดบมาก เมอพจารณา

รายขอลาดบสงทสด คอ จดสรรรายไดจากการทองเทยวสนบสนนกจกรรมการพฒนาชมชนใหดขน

รองลงมาคอ ชมชนมชอเสยงเปนทรจกอยางแพรหลาย สวนขอทตาทสด คอ ทาใหเกดการจางงาน

ในชมชน ชมชนเมอมการจดการการทองเทยวทาใหชมชนมการสรางอาชพและสรางรายไดเพมขน

และมรายไดเขาชมชนอกทางหนงดวย การจดสรรรายไดของชมชนผนาไดนาไปพฒนาหมบานให

เกดการพฒนาเพมขน สรางสงอานวยความสะดวกใหชาวบานไดรบทกครวเรอน และสรางคณภาพ

ของชวตเดกใหเปนไปตามมาตรฐานและชวตคนสงอายใหไดรบการรกษาอยางเตมท และทสาคญ

ชมชนยงเปนทรจกจากบคคลภายนอกเพมมากขนดวย จากทางเวบไซตทชมชนไดทาขน และไดรบ

166

ความไววางใจจากทางจงหวดราชบรใหเปนทตอนรบชาวตางชาตอกดวย ชมชนและชาวบานทกคน

เกดความภาคภมใจทนกทองเทยว ผทสนใจในชมชน ใหความไววางใจทเขามาพกคางแรมใน

ชมชนเพอรบชมและสมผสวถชวตไทยทรงดา ชมชนไดมากกวาเมดเงน ชมชนไดรบคาชมเชย ทได

ใหความประทบใจแกเขาทงหลายทเขามาในชมชน อกทงยงทาใหชาวบานมอาชพทา ไมเกด

การวางงาน สรางอาชพใหลกหลานของเราเขามาทา เชน การมาแสดงการฟอนรา แสดงการละเลน

ใหนกทองเทยวไดรบชม มาชวยแมครวทาอาหาร เปนการสรางอาชพยามวางชวงหลงเลกเรยนให

เดก ๆ และไดสอดคลองกบงานวจยของ นตพงษ บวทอง (2553: บทคดยอ) ไดศกษาแนวทางการ

พฒนาตลาดน าวดประสาทสทธ ตาบลประสาทสทธ อาเภอดาเนนสะดวก จงหวดราชบร พบวา

การจดการการทองเทยวตลาดน าวดประสาทสทธไดสรางความประทบใจและดงดดใจแกนกทองเทยว

และไดสอดคลองกบงานวจยของ นวลนอย ธนะชยศร (2552: บทคดยอ)ไดศกษาศกยภาพ

ชมชนตลาดน าดาเนนสะดวกเพอการอนรกษและฟนฟแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม พบวา กจกรรม

ตางๆ ททางพอคาแมขายไดทาในชวตประจาวนนนสงผลใหนกทองเทยวเกดความประทบใจและ

เปนสงมหศจรรยอยางหนง

3. แนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชมชนบานหวเขาจน

แนวทางในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ชมชนบานหวเขาจน กคอ ขอความชวยเหลอจากภาครฐและภาคเอกชนเขามารวมกบชมชนบาน

หวขาจนเขามาชวยในการวางแผนการจดการใหการทองเทยวและแหลงเรยนรแหงนมการพฒนาขน

ใหมากกวาน และมาชวยกนทาแผนการประชาสมพนธใหเปนทรจก และกสนบสนนงบประมาณ

ในการจดกจกรรมประเพณตามวฒนธรรมไทยทรงดานและสงเสรมใหผลตภณฑ ทามอ ทงผาทอ

เครองจกสานของชมชนบานหวเขาจนเปนทยอมรบโดยทวไป ทสาคญทสด คอ การสงเสรม

ใหวฒนธรรมเปนแหลงเรยนร ทจะอนรกษวฒนธรรม และอนรกษวถชวตทเรยบงายภายในชมชน

ใหคงอย เพราะวฒนธรรมเปนเอกลกษณเดนทมอตลกษณเฉพาะ ทงการแตงกาย การพด ภาษา ทรงผม

พธนบถอผ ลวนแตเปนจดดงดดใหผทสนใจในวฒนธรรมอยมาก และสงเสรมใหนารปแบบของ

วฒนธรรมไทยทรงดาไปประยกตใชในชวตประจาวนแบบพอเพยง เปนการสรางลกษณะนสยท

เรยบงายตามหลกความพอเพยง พออย พอใชและพอกน เกดความสงบสขในภาคหนา โดยการยด

หลกความดงามและถกตองตามกฎหมายควบคดวย สอดคลองกบงานวจยของเอกลกษณ ทองเสมยน

(2550: บทคดยอ) ไดวจยเรอง การศกษากระบวนการมสวนรวมของชมชนในการจดการทองเทยว

เชงนเวศ : กรณศกษานาตกเกาโจน ตาบลสวนผง อาเภอสวนผง จงหวดราชบร พบวาแนวทางการ

มสวนรวมทชมชนตองการ คอ การมสวนรวมในการวางแผน การมสวนรวมในการพฒนา การม

167

สวนรวมในการรบผลประโยชน การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผล การมสวนรวมกบ

หนวยงานตาง ๆ มากขน ตองการมกฎเกณฑเพอเปนหลกในการทางาน สอดคลองกบงานวจย

ของนวลนอย ธนะชยศร (2552: บทคดยอ)ไดศกษาศกยภาพชมชนตลาดน าดาเนนสะดวกเพอ

การอนรกษและฟนฟแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม พบวาแนวทางการสงเสรมศกยภาพชมชนตลาด

น าดาเนนสะดวกเพอการอนรกษ และฟนฟแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม ตองอาศยการมสวน

รวมของภาครฐ ทองถน ประชาชน และเอกชนทกหนวยงานรวมมอรวมใจกนอนรกษฟนฟ

แหลงทองเทยว การฟนฟเศรษฐกจพนฐานในระดบชมชน สรางรายไดใหมคณคาทางวฒนธรรม สง

เหลานสามารถยนอยบนฐานรากของตวเอง และจดทาแผนแมบทในอนรกษวดไทยใหย งยน โดยท

เอกชนตองชวยกนสรางความประทบใจโดยการใหความสะดวกแกนกทองเทยวและใหองคกร

ปกครองสวนทองถนจดทาแผนการดาเนนงานปกปองคมครองและฟนฟ โดยจดใหเปนสวนหนงของ

แผนพฒนาจงหวดและทองถน นากฎหมายของหนวยงานตาง ๆ มาใชเปนมาตรการในการปกปองและ

ฟนฟแหลงศลปกรรมวฒนธรรม ตองรณรงคใหประชาชนคนในทองถน เพอจะไดมจตสานกและ

คณธรรมและเพอจะไดนามาปฏบตตาม จะชวยทาใหชมชนนเกดการฟนฟ มความเจรญรงเรอง

และชมชนมความเขมแขงและพงพาตนเองไดอยางย งยน หนวยงานภาครฐและเอกชนมสวน

รวมในการสนบสนนกจกรรมของตลาดน า การประชาสมพนธ การผลตและการพฒนาใหเจรญตอไป

สอดคลองกบงานวจยของ ชน ศรสวสดและเกรกไกร แกวลวน (2550: บทคดยอ) ไดวจยเรอง การ

ทองเทยวเชงวฒนธรรม: กรณวฒนธรรมของชมชนชาวกวยในเขตอสานใตและลาวใต พบวา แนว

ทางการกาหนดยทธศาสตรเพอการพงพาในกลมประเทศเพอนบาน สามารถทาได โดยการประสาน

ความรวมมอกนระหวางประเทศทมทรพยากรการทองเทยวรวมกน เชน การอานวยความสะดวกใน

การเดนทางโดยไมตองมวซา (VISA) ระหวางกน การใหขอมลขาวสารแกนกทองเทยวอยาง

กวางขวางทงของประ เ ทศตนเ องและ ประเทศ เ พอนบานทมแ หลงทอง เ ทยวในลกษณะ

เดยวกน และการใชบตรการเดนทางทองเทยวรวมกนของกลมประเทศเพอนบาน สอดคลองกบ

งานวจยของ จรวทย ธรรมประพจนและคณะ (2551: บทคดยอ) ไดศกษาความสนใจและความ

พรอมในการดาเนนงานตามโครงการทองเทยวสมผสวฒนธรรม Home Stay ของหมบานวฒนธรรม

กระเหรยง อาเภอสวนผง จงหวดราชบร พบวา แนวทางการอนรกษวฒนธรรมทองถนควรมการ

เสรมสรางจตสานกใหคนในชมชน เหนคณคาทางวฒนธรรมทองถนเปนเอกลกษณของชมชนและ

หวงแหนสบทอดไวใหกบลกหลานตอไปในอนาคตสอดคลองกบ วชราภรณ เครอพนธ (2553:

บทคดยอ) ไดวจยเรองแนวทางการพฒนาฟนฟยานการคาเกา ชมชนบานสงหทา จงหวดยโสธร

พบวา ชมชนบานสงหทา เปนชมชนยานการคาเกาเกดขนโดยเฉพาะบรเวณพนททเปนเอกลกษณ

ยงคงรปแบบเกาชดเจน ลกษณะเฉพาะของเมองและชมชนนน มองคประกอบ 3 ดานดวยกน คอ

168

1) ดานววฒนาการการตงถนฐาน 2) ดานสภาพสงคมเศรษฐกจและความคดเหนดานการอยอาศย

และ 3) ดานสถาปตยกรรมและคณภาพการอยอาศย ซงในปจจบนจากการเปลยนแปลงทเกดขน ซง

มผลใหพนทความซบเซา จากทเคยทความรงเรองทางดานการคา รวมถงภาพลกษณของความเปน

ชมชนรมนาของชมชนบานสงหทา ถกลบเลอนไป หลงเหลอเพยงอาคารเกา สอดคลองกบงานวจย

ของ วาทน หมอไทย (2552: 251 - 252) ศกษาแนวทางการพฒนาการจดการการทองเทยวเชงนเวศ

วฒนธรรมโดยองคการบรหารสวนตาบลลมน ามลตอนบน จงหวดนครราชสมา พบวา แนวทาง

การพฒนาการจดการการทองเทยวเชงนเวศวฒนธรรมโดยองคการบรหารสวนตาบลลมน ามล

ตอนบน ควรปฏบตตามแผนพฒนาสามป ชมชนควรมสวนรวมในการวางแผน ควรพฒนาพนท

แหลงทองเทยวใหมสภาพแวดลอมทเหมาะสม มชมรมกลมอนรกษสงแวดลอม ควรพฒนาบคลากร

ใหมความพรอมครบดานการสรางกระบวนการทองเทยว ควรนาศลปวฒนธรรมวถชวตความ

เปนอยรมฝงน ามลมาเปนสอในการจดการการทองเทยว สนบสนนงบประมาณจากภาครฐและ

เอกชน การจดตงคณะกรรมการหมบานควรมรปแบบทชดเจน ควรสงเสรมการจดทาหลกสตร

ทองถนโดยบรณาการเกยวกบแหลงทองเทยวในชมชนเขาไวในหลกสตรโรงเรยน เพอเปนการ

ปลกฝงเยาวชนใหมความรกและภาคภมใจในทองถนสงเสรมมคคเทศกนอย มการถายทอด

วฒนธรรมประเพณของแตละทองถน ควรทาแผนพบหรอปายเชญชวนประหยดพลงงาน จด

กจกรรมการรณรงคการลดภาวะโลกรอน เพอเปนการปลกจตสานกทดตอชมชนและนกทองเทยว

สนคาของชมชน ควรสนบสนนเงนกองทน จากหนวยงานภาครฐหรอหนวยงานอน และสนบสนน

วทยากรใหความรในการประยกตใชผลตภณฑทแปลกใหมเพอดงดดใจนกทองเท ยวและ

เปนสนคา OTOP ทไดมาตรฐานของชมชนสอดคลองกบงานวจย ของ นตพงษ บวทอง

(2553: บทคดยอ) ไดศกษาแนวทางการพฒนาตลาดน าวดประสาทสทธ ตาบลประสาทสทธ อาเภอ

ดาเนนสะดวก จงหวดราชบร พบวา แนวทางการพฒนาเรมจากการสรางความเขมแขงในชมชน

มมตรวมกนในการทางาน และพฒนาวธการทางาน มการคดปฏบต ประเมนผลเพอใหเกดการ

สรปการทางานในแนวทางเดยวกน ในดานการทองเทยว อธบายใหชมชนไดรวา ตนมทรพยากร

อะไรบาง ทกอประโยชนในดานการทองเทยว เพอตระหนกถงคณคาในทรพยากรทมอยและรถง

วธการรกษาทรพยากรนน ๆ รวมถงการมสวนรวมของชมชนในกระบวนการพฒนา เพอพฒนา

ใหเปนแหลงทองเทยวทมศกยภาพอยในระดบสง ชมชนบานหวเขาจนกเชนกน อยากใหวฒนธรรม

ไทยทรงดาและวธชวตทเรยบงายตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงใหอยในระดบสากลหรอเปนท

ยอมรบจากบคคลภายในประเทศใหไดมากทสด ดงวา “การทชมชนจะมการพฒนาในแนวทางการ

จดการตองขอความรวมมอจากภาครฐ ภาคเอกชน และผนาของชมชนมสวนรวมมอกนชวยเหลอใน

การจดการเรองน โดยทภาครฐสนบสนนในเรองแนวทางการพฒนาอยางตอเนอง ภาคเอกชน

169

สนบสนนเรองเงนทน และรวมกนหาปจจยทเกยวของททาใหชมชนพฒนาตอไปได ทงการพดคย

การลงพนทจรงใหเหนภาพจรง” สอดรบทวา “การมสวนรวมของทกภาคนนสวนสาคญมากกวาสง

ใดถอเปนหวใจหลกกวาได มาชวยกนกาหนดแนวทางการพฒนาและแกไขปญญาในสวนท

บกพรองอย งานทกงานหากภาครฐใหการสนบสนนอยางจรงจงและจรงใจ เราเชอวาตรงนจะ

ประสบผลสาเรจได” ในเรองงบประมาณกสาคญ ดงวา “แนวทางการสงเสรมของรฐโดยการให

ชมชนไปดงานจากตางจงหวดทเปนเลศในการพฒนาชมชนใหประสบผลสาเรจและทสาคญอยาก

ใหหนวยงานรฐและภาคเอกชนสนบสนนงบประมาณอยางจรงจง เพราะทางเรากจะเรงการพฒนา

ชมชนในการทองเทยวใหเปนมาตรฐานตอบรบกบความตองการในทกประเภท” ความตองการ

จากภาครฐและเอกชนนน ทางชมชนจะนางบประมาณมาพฒนาชมชน ทงในเรองการจดการ

เสนทางเขาถงชมชน ปายบอกทาง ใหความสะดวกสบายแกนกทองเทยวและผมาเยอนทกทาน

และใหความสะดวกแกประชาชนชาวหวยยางโทนนดวย ถามการเดนทางทสะดวกสบายใคร ๆ ก

อยากเขามาในชมชน ท งภายในกยงมวฒนธรรมไทยทรงดาทเปนแหลงเรยนรใหไดศกษาใน

วฒนธรรมรปแบบใหมอกดวย การประชาสมพนธ กมสวนสาคญมใชน อย เปนการบอก

กลาวถงรายละเอยดขอมลเบองตนใหดนาสนใจ พรอมท งแจ งในการตดตอมาทางชมชน

สรางความงายในการตดตอหาขอมลจากบคคลภายนอกทสนใจในชมชน

ขอเสนอแนะจากงานวจย

จากผลการวจย ผวจยมขอเสนอแนะ 2 ขอ คอ ขอเสนอแนะจากการวจยครงนและ

ขอเสนอแนะการวจยครงตอไป ดงตอไปน

ขอเสนอแนะจากการวจยครงน

1. จากผลการวจยทพบวา การจดการการทองเทยวโดยชมชนในเรอง สบสารอนรกษ

วฒนธรรมทองถนของตนใหคงอย อยในระดบมาก อยากใหชาวบานชมชนบานหวเขาจนทกคนถอ

ปฏบตหวงแหนในวฒนธรรมของตนใหตลอดไปและปลกฝงจตสานกใหลกหลานหวงแหนใน

วฒนธรรมของตนดวยเชนกน จะทาใหวฒนธรรมไทยทรงดาอยคชมชนไปนานเทานาน

2. จากผลการวจ ยท พบวา การจดการการทองเทยวโดยชมชน ในเรอง ชมชน

รสกเปนเจาของและเขามามสวนรวมในการพฒนา อยในระดบมาก ชาวบานทกคนมความรก

ในชมชนเสมอนเปนบานหลงทสองของตนและประพฤตตนไมเหนแกตวและเอาแตไดประโยชน

จากสวนรวม ควรรกษาความเปนชมชนของตนและเขามาชวยกนพฒนาชมชนของตนใหดยง ๆ ขนไป

3. จากผลการวจยพบวา การจดการการทองเทยวโดยชมชนในเรอง ชมชนมกฎ-กตกา

ในการจดการสงแวดลอม วฒนธรรมและการทองเทยว อยในระดบมาก การทชมชนจะมการ

170

พฒนาทดขน ๆ หากจะดยงขน ชาวบานทกคนควรเพมนสยในการมวนยขน และเหนคณคาใน

ชมชนของตน หากใชทรพยากรจากธรรมชาตกควรทาใหเกดการทดแทนควบคกนดวย และจดการ

การทองเทยวใหเปนทยอมรบมากขนเพอกาวสการเปนสากล

4. จากผลการวจยพบวา การจดการการทองเทยวโดยชมชน ในเรอง เปดโอกาสใหผมาเยอน

เขามาศกษาดงาน ซงอยในระดบมาก หากไดรบการพฒนาในเรองความพรอมทงในการตอนรบผมา

เยอนใหไดรบความสะดวกความสบายในการมาเยยมชมชมชน และอยากจะกลบมาอกครง ถอวาเปนการ

จดการการทองเทยวทประสบผลอกดานหนงดวย

5. จากผลการวจยพบวา การปฏบตทดในการจดการการทองเทยว ในเรอง มการคงความ

เปนเอกลกษณเดมตงแตรนกอนสรนปจจบน อยในระดบมาก หากชมชนมการประพฤตปฏบตเยยง

นตลอดไปควบคกบปลกฝงเยาวชนรนหลงใหไดรบรประวตความเปนมาของเอกลกษณ

ไทยทรงดาน จนเกดเปนความรกในวฒนธรรมของตน

6. จากผ ลก า รว จ ย พ บ ว า ก ารป ฏบ ต ท ด ใ น ก า รจ ด ก ารการทองเ ทยว ในเรอง

มภาพลกษณชมชนทด สามารถตอนรบผมาเยอนใหประทบใจได อยในระดบมาก ถาหากจะใหด

ยงขนไป ชาวบานทกคนควรทจะดแลรกษาชมชนประเปนจา โดยผลดเปลยนเวรชาวบานดแล

สอดสองชมชนของตนใหมากขน หากมนกทองเทยวเขามาเยยมชมชมชนจะไดรบความรสกท

อบอนและปลอดภย

7. จากผลการวจยพบวา การปฏบตทดในการจดการการทองเทยว ในเรอง การรวมกลม

อาชพใหชมชนพฒนารายได อยในระดบมาก หากจะใหดขนชมชนควรชกชวนชาวบานมาเขารวม

กลมใหมากขนจะกลายเปนกลมองคกรทใหญและมความเปนปกแผนมากยงขนและทาให

ผลตภณฑททาเพมจานวนขนไดเกนตามเปาหมาย สงผลใหรายไดเพมมากขนดวยเชนกน

8. จากผลการวจยพบวา การปฏบตทดในการจดการการทองเทยว ในเรอง สนบสนน

และพฒนากจกรรมชมชนใหดขน อยในระดบมาก การทชาวบานในชมชนไดมโอกาสไปศกษาด

งานจากแหลงชมชนทมชอเสยงทประสบผลสาเรจในการจดการชมชนจะทาใหชมชนบาน

หวเขาจนมการพฒนากจกรรมชมชนใหแปลกใหมและดขนดวย

ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป

1. ควรมการศกษาแหลงเรยนรวฒนธรรมไทยทรงดาของชมชนบานหวเขาจน

2. ควรมการศกษาการจดการการทองเทยวเชงวฒนธรรมในชาตพนธของจงหวดราชบร

3. ควรมการศกษาการจดการรปแบบการพฒนาชมชนใหย งยนภายใตแนวทางเศรษฐกจ

พอเพยงจงหวดราชบร

4. ควรมการศกษาการจดการการตลาดและการประชาสมพนธของชมชนบานหวเขาจน

171

รายการอางอง

ภาษาไทย

กนกวรรณ สงขกร. (2552). แนวคดเศรษฐกจพอเพยงกบการทองเทยวชมชน. เชยงใหม : สถาบน

วจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม.

กระทรวงการทองเทยวและกฬา. (2547). ยทธศาสตรการทองเทยว พ.ศ. 2547-2551. กรงเทพฯ:

สานกนโยบายและแผน.

. (2551). พระราชบญญตการทองเทยวแหงชาต พ.ศ. 2551. กรงเทพฯ : สานกงาน

ปลดกระทรวงการทองเทยวและกฬา.

. (2552). ยทธศาสตรการทองเทยว พ.ศ. 2552-2556. กรงเทพฯ : สานกนโยบายและแผน.

. (2554). แผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต. พ.ศ. 2555-2259. กรงเทพฯ: คณะกรรมการ

นโยบาย การทองเทยวแหงชาต.

การทองเทยวแหงประเทศไทย. (2541). รายงานการวจยการศกษาเพอกาหนดรปแบบการทองเทยว

เชงนเวศทางทะเลสวนท 1. กรงเทพฯ: สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหง

ประเทศไทย.

กรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย (2554). ขอมล OTOP จงหวดราชบร. กรงเทพฯ: ม.ป.ท.

. (2549). ระบบมาตรฐานงานชมชน Best Practices “ประสบการณการเรยนรจากชมชน”.

กรงเทพฯ: บรษท บทเอส เพรส จากด.

กรรณการ ตนตวนช. (2550). “สภาพปญหาทกระทบตอการทองเทยวตลาดน าดาเนนสะดวกตาม

ความคดเหนของนกทองเทยวและผประกอบการ.” วทยานพนธปรญญาศลปศาสตร-

มหาบณฑต สาขาวชาสงคมศาสตรเพอการพฒนา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏ

หมบานจอมบง.

จฑามาศ คงสวสด. (2550). “การศกษาแนวทางการสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม เมองโบราณ

อทอง จงหวดสพรรณบร.” วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพฒนศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.

จงหวดราชบร.(ม.ป.ป.) ราชบร. ราชบร: องคการบรหารสวนจงหวดราชบร.

. (ม.ป.ป.). ผวาฯ ชวนกน ชวนซอ ชวนเทยว ชวนพกราชบร. ราชบร: ม.ป.ท.

. (ม.ป.ป.) เทยวชมราชบร. ราชบร : ม.ป.ท.

172

จรวทย ธรรมประพจนและคณะ. (2551). “ความสนใจและความพรอมในการดาเนนการตามโครงการ

ทองเทยวสมผสวฒนธรรมโฮมสเตย Home Stay ของหมบานวฒนธรรมกระเหรยง

อาเภอสวนผ ง จงหวดราชบร.” วทยานพนธมหาบณฑต สาขาวชาการประกอบการ

คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง.

ฉนทนา วรยเวชกล. (2549). “Benchmarking : การเปรยบเทยบความสามารถอยางเปนระบบ.”

วารสารครศาสตรอตสาหกรรม 5, 1 (ตลาคม 2548 - มนาคม 2549): 110-112.

ชน ศรสวสดและเกรกไกร แกวลวน.(2550). รายงานการวจยการทองเทยวเชงวฒนธรรม : กรณศกษา

วฒนธรรมของชมชนชาวกวยในเขตอสานใตและลาวใต. กรงเทพฯ: สานกงานกองทน

สนบสนนการวจย.

ไชยยศ บญญากจ. (2549). “ความหมายของ CSR ใน ธรกจกบเศรษฐกจพอเพยง.” รวบรวมและ

จดพมพโดย เรณ สขขารมณ. นาเสนอในการสมมนา “CSR in Action” วนท 4-5 กนยายน

2549 หองวมาณทพย โรงแรมมณเฑยร รเวอรไซด.

ไชยยศ เหมะรชตะ. (2543). “กฎหมายกบชวตทพอเพยง.” เอกสารประกอบการประชมทางวชาการ

เรองสงคมศาสตรกบชวตทพอเพยง: ปจจบน-อนาคต. สานกธรรมศาสตรและการเมอง

ราชบณฑตยสถาน.

ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. (2554). วาทกรรมการพฒนา อานาจ ความร ความจรง เอกลกษณและ

ความ เปนอน. กรงเทพฯ: วภาษา.

ซย กาลงงามและคณะ. (2550). รายงานการวจยโครงการการศกษาพฤตกรรมการบรโภคผลตภณฑ

การทองเทยวดานศลปวฒนธรรมและประเพณของนกทองเทยวในกลมจงหวดอสานใต.

กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

ดษณ ชาวนาและคณะ. (2550). รายงานการวจยรปแบบการจดการทองเทยวโดยชมชนอยางยงยน

ชมชนบานผาแตก ตาบลสบปง อาเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม. เชยงใหม: สานกงาน

กองทนสนบสนนการวจยภาคเหนอ.

ถนอม คงยมละมย. (2537). “อาเภอเขายอย.” เอกสารประกอบการสอน วชา ส071 ทองถนของเรา 1

หมวดสงคมศกษา ร.ร. เขายอยวทยา อาเภอเขายอย จงหวดเพชรบร.

ธนธรณ ศรสวสด. (2552). “ศกษาแนวทางการพฒนาการทองเทยวตลดานาคลองลดมะยม เขตตลงชน

กรงเทพมหานคร.” วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาการประกอบการ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.

173

นรนทร สงขรกษา. (2553). รายงานการวจย การศกษาสภาพการณการทองเทยวเชงวฒนธรรม

จงหวดนครปฐม. นครปฐม: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร.

. (2555). รายงานการวจยแนวทางการสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมออารยธรรม

จงหวดราชบร. นครปฐม: คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร.

. (2555). หนงสอการทองเทยวเพอการศกษา. นครปฐม: โรงพมพมหาวทยาลยศลปากร.

. (2556). “ศกยภาพของชมชนบานหวเขาจน.” รายงานการวจย ทนวจยภาครฐทาง

การศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร.

นรนทร สงขรกษาและคณะ. (2550). “ผลดในการประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเพอการเรยนร

และการจดการความรของวสาหกจชมชนจงหวดราชบร.” ทนสนบสนนการวจยของ

สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร.

. (2553). “ถอดบทเรยนกระบวนการเรยนรเศรษฐกจพอเพยงแบบกาวหนาของวสาหกจ

ชมชนเพอการอยเยนเปนสข ในจงหวดราชบร.” ทนสนบสนนการวจยของสานกงาน

คณะกรรมการวจยแหงชาต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร.

. (2555) “การวจยเพอพฒนาและยกระดบการทองเทยวเชงวฒนธรรมตามแนวทาง

เศรษฐกจสรางสรรคผานกระบวนการมสวนรวมของภาคเครอขายในจงหวดราชบร.”

ทนสนบสนนการวจยของสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยศลปากร.

นคม จารมณ. (2544). การทองเทยวและการจดการอตสาหกรรมทองเทยว. พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

โอเดยนสโตร.

นคม ประเมโท. (2543). “พฤตกรรมและปจจยทจงใจนกทองเทยวทเขามาเทยวในจงหวดอดรธาน.”

วทยานพนธบรหารธรกจ สาขาวชาอตสาหกรรมการทองเทยว บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหาสารคาม.

นสารตน จลวงศ. (2553). “การจดการการทองเทยวโดยชมชน วสาหกจชมชนทองเทยวเชงเกษตร

ลองเรอชมสวนเลยบคลองมหาสวสด อาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม.” วทยานพนธ

ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการภาครฐและภาคเอกชน บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศลปากร.

นตพงษ บวทอง. (2553). “แนวทางการพฒนาตลาดนาวดประสาทสทธ ตาบลประสาทสทธ อาเภอ

ดาเนนสะดวก จงหวดราชบร.” วทยานพนธปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชา

การประกอบการ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.

174

นวลนอย ธนะชยศร. (2552). “ศกษาศกยภาพชมชนตลาดนาดาเนนสะดวกเพอการอนรกษและ

ฟนฟแหลงทองเทยวทางวฒนธรรม.” วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาวฒนธรรมศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม.

บญชม ศรสะอาด. (2545). วธการสรางสถตสาหรบการวจย. พมพครงท 6. กรงเทพฯ: สรรยาสาสน.

บญเลศ จตตงวฒนา. (2548). การพฒนาการทองเทยวแบบยงยน, ศนยวชาการทองเทยวแหง

ประเทศไทย. นนทบร: บรษท เพรส แอนด ดไซน จากด.

. (2548). อตสาหกรรมการทองเทยวธรกจทไมมวนตาย. กรงเทพฯ: สานกพมพ ซ.พ.บค

สแตนดารด.

บรชย ศรมหาสาคร. (2547). การจดการความรสองคกรอจฉรยะ: Best Practice. นครปฐม: สถาบน

พฒนาผบรหารการศกษา.

ประมาณ เทพสงเคราะห. (2553). ภมศาสตรการทองเทยว : วถชวต...บนเสนทางงานวจยการทองเทยว

โดยชมชน. สงขลา: หสม. นโอ พอยท.

ประยงค บญไทย. (2551). รายงานการวจย แนวทางการประสานความรวมมอระหวางชมชนทองถน

และสถานประกอบการในการจดการทองเทยวโดยชมชน ตาบลบานปง อาเภอหางดง

จงหวดเชยงใหม. กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

ปรชา แดงโรจน. (2544). อตสาหกรรมทองเทยวสศตวรรษท 21. กรงเทพฯ: ไพวแอนดไพรพรนตง.

“แผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต พ.ศ. 2555-2559.” (2554). ราชกจจานเบกษา เลม

128 ตอนพเศษ 67 ง (17 มถนายน): 25.

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). (2540). การพฒนาทยงยน. กรงเทพฯ: มลนธโกมลคมทอง.

พวงรตน ทวรตน. (2543). วธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. พมพครงท 8. กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

พจนา สวนศร. (2546). คมอการจดการทองเทยวโดยชมชน. กรงเทพฯ: โครงการทองเทยวเพอชวต

และคณภาพ.

พนทพา มาลา และ ลายอง ปลงกลาง. (2553). “แนวทางการฟนฟวฒนธรรมชมชนเพอสงเสรมการ

ทองเทยว : กรณศกษา ชมชนอาเภอบานแพรก จงหวดพระนครศรอยธยา.” รายงานการ

วจยสถาบนอยธยาศกษา มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา.

พรทพย กจเจรญไพศาล. (2553). “การศกษาทรพยากรทองเทยวเชงวฒนธรรมของชมชนชาวมอญ

เพอสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศในจงหวดปทมธาน.” ปรญญานพนธวทยาศาสตร-

มหาบณฑต สาขาวชาการวางแผนและการจดการการทองเทยวเพออนรกษสงแวดลอม

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

175

พมพระว โรจนรงสตย. (2553). การทองเทยวชมชน. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตย.

ภททยา ยมเรวต. (2544). ประวตศาสตรสบสองจไท. กรงเทพฯ: สานกพมพสรางสรรค.

มนส สวรรณ และคณะ. (2543). คมอการบรหารและจดการการทองเทยวในพนทรบผดชอบของ

องคการบรหารสวนตาบล (อบต.) และสภาตาบล (สต.). พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

การทองเทยวแหงประเทศไทย.

มหาวทยาลยนานาชาตแสตมฟอรด. (2553). รายงานฉบบสมบรณ โครงการจดทาฐานขอมลทองเทยว

และแผนยทธศาสตรดานการทองเทยวจงหวดราชบร ป พ.ศ. 2553-2555. เพชรบร:

องคการบรหารสวนจงหวดราชบร.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2535). เอกสารการสอนชดวชา ศลปะกบสงคมไทย.พมพครงท

2. นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

. (2545). เอกสารการสอนชดวชาการจดการทรพยากรการทองเทยว บทท 1-15. นนทบร:

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

. (2554). เอกสารการสอนวชาการจดการทรพยากรการทองเทยวไทยอยางยงยน บทท 1-15.

นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ยทธนา ภาระนนท. (2550). องคกรพอเพยง กลยทธการบรหารองคกรดวยปรชญาเศรษฐกจพอเพยง.

กรงเทพฯ: บรษทเกยวโต เนชน พรนตง จากด.

รสกา องกร. (2549). “รายงานการวจยศกยภาพการทองเทยวเชงศลปวฒนธรรมและภมปญญา

ทองถน.” ใน วารสารมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช 19, 1: 79-88.

วรภทร ภเจรญ. (2545). การจดการทเปนเลศ. กรงเทพฯ: เรดเฟอรน ครเอชน.

วรรณา วงษวานช. (2539). ภมศาสตรการทองเทยว. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

วรรณา ศลปอาชา. (2545). “ความรเบองตนเกยวกบทรพยากรการทองเทยว หนวยท 1.” ใน เอกสาร

การสอนชดวชา การจดทรพยากรการทองเทยว , 26-29. นนทบร: สานกพมพ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

วรรณลดา ตวนภษา. (2552). “ดชนการประเมนคณภาพสงอานวยความสะดวกเพอการทองเทยว

ตลาดนา.” ปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาการประกอบการ บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศลปากร.

วชราภรณ เครอพนธ. (2553). “แนวทางการฟนฟบรเวณชมชนเกา บานสงหทา จงหวดยโสธร”

วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขา2วชาการวางผงชมชนเมองและ

สภาพแวดลอม2 คณะสถาปตยกรรมศาสตร ผงเมองและนฤมตศลป มหาวทยาลย

มหาสารคาม.

176

วนย วระวฒนานนท. (2537). สงแวดลอมและการพฒนา. กรงเทพฯ: เรอนแกวการพมพ.

วลยพร ไชยสทธ เมตตา คงคากลและนฤมล ชเมอง. (2552). “การพฒนาระบบฐานขอมลทองเทยว

ออนไลน ในอาเภอสวนผง จงหวดราชบร.” รายงานการวจย มหาวทยาลยราชภฏ

หมบานจอมบง.

วรพงศ มสถาน. (2550). “คนราชบร.” ใน ราชบรศกษา สานกงานวฒนธรรมจงหวดราชบร, 1-20.

ราชบร: ธรรมรกษการพมพ.

วระพจน ลอประสทธกล. (2545). Management Best Practices. กรงเทพฯ: บพอาร ทควเอม

คอนซลแทนด.

ศรญยา วรากลวทย. (2546). ปฐมนเทศอตสาหกรรมการทองเทยว. อยธยา: สถาบนเทคโนโลยราชมงคล

วทยาเขตพระนครศรอยธยา.

ศาลากลางจงหวดราชบร. (2555). ขอมลทวไปจงหวดราชบร. ราชบร: ม.ป.ท.

ศภลกษณ วรยะสมนและ. (2551). การประมวลองคความร สถานภาพและสภาพการณการทองเทยว

โดยชมชนในเขตภาคเหนอตอนลาง. กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

สถาบนการทองเทยวโดยชมชน. (2553). “การประชมสมมนาทางวชาการ CBT เครองมอสาหรบ

การพฒนาทย งยน. : กรณศกษา บทเรยนและความทาทายของการพฒนาการทองเทยว

ในทศวรรษหนา.” การประชมสมมนาทางวชาการ CBT ณ โรงแรมเซนจร พารค ถนน

ราชปรารภ กรงเทพมหานคร วนท 19-20 สงหาคม.

สถาบนเพมผลผลตแหงชาต. (2545). Benchmarking : ทางลดสความเปนเลศทางธรกจ. กรงเทพฯ:

อนโนกราฟฟกส.

สถาบนวจยเพอพฒนาการทองเทยว. (2551). เอกสารชดโครงการการวเคราะหบรบทเชอมโยงการพฒนา

ตราสนคาของผลตภณฑทางการเกษตรกบการสงเสรมการทองเทยวจงหวดนครปฐม.

กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

สมาพร คลายวเชยร, เกษสดา บรณพนศกด, และ กญธมา นาคนชาต. (2550). รายงานการวจยแนวทาง

การพฒนา แหลงทองเทยวหมบานในอสานใต. กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนการ

วจย.

สาขาวชานโยบายและการจดการทรพยากรสงแวดลอม มหาวทยาลยเกรก. (2546). รายงานฉบบ

สมบรณโครงการศกษาจดทาแผนแมบทเพอพฒนาการทองเทยวในพนทโครงการหลวง

เสนอการทองเทยวแหงประเทศไทย. ม.ป.ท.

177

สายชล พฤกษนนท. (2550). “การพฒนารปแบบการทองเทยวแบบยงยน โดยชมชนมสวนรวม กรณศกษา

บานปาขาวหลาม ตาบลกดชาง อาเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม.” วทยานพนธศลปะศาสตร-

บณฑต สาขาวชาการวจยและพฒนาทองถน มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม.

สกญญา กมเปยม. (2551). “การศกษาศกยภาพดานการทองเทยวของพระราชวงสนามจนทร จงหวด

นครปฐม.” ปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพฒนศกษา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศลปากร.

สกลยา กรรณสมบต. (2543). “ศกยภาพของมคคเทศกตอการเปนผนาในการทองเทยวเชงนเวศ.”

วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยทเหมาะสมเพอการ

พฒนาทรพยากร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

สจาร จนทรสข. (2531). “การศกษาภมปญญาทองถน.” วารสารการศกษาแหงชาต 6: 10-21.

สเมธ ตนตเวชกล. (2543). ใตเบองพระยคลบาท. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: มตชน.

. (2549). หลกธรรมตามรอยพระยคลบาท. กรงเทพฯ: โรงพมพดานสธาการพมพ.

สพตรา สภาพ. (2534). สงคมและวฒนธรรมไทย :คานยม ครอบครว ศาสนา ประเพณ. กรงเทพฯ:

ไทยวฒนาพานช.

สนธ สโรบล, บรรณาธการ. (2546). การทองเทยวโดยชมชน แนวคดและประสบการณพนทภาคเหนอ.

เชยงใหม: โครงการวจยและพฒนาเครอขายการทองเทยวโดยชมชน สานกงานกองทน

สนบสนนการวจย (สกว.) สานกงานภาค.

สานกงานการศกษาขนพนฐาน. (2551). 2การศกษาการจดการเรยนรตามหลกสตรปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยง. กรงเทพฯ: สานกงานการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ.

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) รวมกบจงหวดนครปฐม. (2552). “เอกสารประกอบการ

ประชมวชาการ “ฐานคน ฐานทรพยากร ฐานคด: การพฒนาจงหวดนครปฐม บนฐานขอมล

และการมสวนรวม.” เอกสารประกอบการประชมวชาการ ณ โรงแรมรเวอร นครปฐม

วนท 24 มนาคม.

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สานกงานภาค). เครอขายการทองเทยวโดยชมชน. โครงการ

ประสานงานวจยและพฒนา. (2540). การทองเทยวโดยชมชน : แนวคดและประสบการณ.

เชยงใหม: บรษทมงเมองนวรตน จากด.

สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2546). “การพฒนาทย งยนในบรบท

สงคมไทย.” เอกสารประกอบการประชมประจาป 2546 การพฒนาทย งยน ณ ศนยการ

ประชมและแสดงสนคาอมแพค เมองทองธาน จงหวดนนทบร วนจนทรท 30 มถนายน.

178

สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2550). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต ฉบบท 10 พ.ศ. 2550-2554. กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการการพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2554). แผนพฒนาเศรษฐกจและ สงคม

แหงชาต ฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559). กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการการพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

สานกงานพฒนาการทองเทยว. (2551) พระราชบญญตธรกจนาเทยวและมคคเทศก พ.ศ. 2551.

กรงเทพฯ: กระทรวงการทองเทยวและกฬา.

สานกงานทองเทยวและกฬาจงหวดราชบร. (2554). ยทธศาสตรการทองเทยวของจงหวดราชบร.

ราชบร: ม.ป.ท.

สานกบรหารยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวด ภาคกลางตอนลาง1 จงหวดราชบร. (2554). แนวทาง

การพฒนาแผนการตลาดดานการทองเทยวจงหวดราชบร. ราชบร: สานกงานพฒนาการ

ทองเทยวและกฬาจงหวดราชบร.

อดม เชยกวงศ ประชด สกณะพฒน และวมล จโรจพนธ. (2548). การทองเทยวเชงนเวศ. กรงเทพฯ:

สานกพมพแสงดาว.

อราวรรณ สขเกษม. (2553). “ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการตดสนใจทองเทยวตลาดนา.”

วทยานพนธปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาบรหารธรกจ บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยนเรศวร.

องคการทองเทยวโลก (World Tourism Organization: WTO). (1985). Seminar Proceedings, The

Future of National Tourism. กรงโซเฟย: องคการการทองเทยวโลก

องคการบรหารสวนจงหวดราชบร. (2555). การจดทาแผนการทองเทยวราชบร. ราชบร: องคการ

บรหาร สวนจงหวดราชบร.

องคการบรหารสวนตาบลหวยยางโทน. (2555). ขอมลชมชนบานเขาหวจน หมท 1 ตาบลหวยยางโทน.

ราชบร: อดสาเนา.

เอกลกษณ ทองเสมยน. (2550). “การศกษากระบวนการมสวนรวมของชมชนในการจดการทองเทยว

เชงนเวศ : กรณศกษาน าตกเกาโจน ตาบลสวนผ ง อาเภอสวนผง จงหวดราชบร.”

วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพฒนศกษา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศลปากร.

179

ภาษาองกฤษ

Ceballos-Lascurain,Hector. (ed)(1998).Tourism, Ecotourism, and Protected Areas: The State

of Nature-Based Tourism around the World and Guidelines for Its Development

Paperback. World Conservation Union (September 1998).

Chin, Cynthia L. Durkart and Others. (2000). “Ecotourism in Bako National Park, Dorneo:

Visitors’ Perspectives on Environmental Impacts and their Management” Journal of

Sustainable Tourism 8,1:20-35.

Denzin, Norman K. (1978). The research act: a theoretical introduction to Sociological

methods. 2nd ed. New York: McGraw-Hill\

Foucat, Avila V.S. (2002). “Community-Based Ecotourism Management Moving towards

sustainability, in Ventanilla, Oaxaca, Mexico.” Occan & Coastal Management

45: 511-529.

Fridgen, J. (1991). Dimension of tourism. USA: Educational Institution, American Hotel &Hotel

Association.

Gerald, Feinberg and Robert Spapirol. (1980). Life Beyond Earth. New York: Morrow Quill

Paperbacks..

Hendee, J. C. and Others. (1984). Wilderness users in the Pacific Northwest: their characteristics,

values and management preferences. Washington, D.C.: USDA Forest Service

Research Paper PNW-61.

Heung and Chu. (2000). Found reputation, past experience with an agent, and travel knowledge

were important selection criteria when choosing a travel agent. Accessed July 29.

Available from books.google.co.th/books?isbn=078902599X.

Ministry of Tourism, Republic of Maldives. (2004). Tourism attitude survey 2004. Accessed

September 2, 2005. Available from http://www. scotexchange.net.tas2004.pdf.

Mitz, Robyn . (2006). A Community Perspective on Tourism Development. Canada: Royal Roads

University Canada.

Parker, A., L. (1999). “Tourism behavior of youth in younger.” Dissertation Abstracts International

85, 12 (July): 1118-1119A.

Pender, L. and R. Sharpley. (2005). The management tourism. London: Sage Publication.

180

Trischa, Baker. (2002). Key performance Indicators Manual. Allen & Unwin, Australia: Mc

Person’s Paintice-Group.

Sigala, M., and D. Leslie. (Eds.) (2005). International Cultural Tourism: Management,

Implications and Cases. USA: Elsevier Science & Technology.

Sinclair, M.T. and M. Stabler. (1998). The Economics of Tourism. Routledge: London-New York.

Susan, Menkhaus. and Douglas J. Lober. (1996). “International ecotourism and the valuation of

tropical rainforests in Costa Rica.” In Journal of Environmental Management,

1-10. U.S.A.: School Environment Duke University.

Ying Chin. (2002). Nature-Based Tourism Impact in I-Lan Taiwan: Business Management

Perception. Florida: University of Florida.

Young,R.A. and M.L. Flowers. (1982). “Uses of patterns satisfaction and recommendations.”

Forest Research Report, University of Illinois.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

รายนามผเชยวชาญในการตรวจเครองมอวจย

183

รายชอผเชยวชาญในการตรวจสอบเครองมอวจย

รายชอผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอแบบสอบถามจานวน 3 ทานดงน

1. ผชวยศาตราจารย ดร.วรรณวร บญคม

ตาแหนง อาจารยประจาภาควชาพนฐานทางการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร

2. อาจารย ดร. ยวร ผลพนธ

ตาแหนง อาจารยประจาภาควชาพนฐานทางการศกษา คณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนามจนทร

3. อาจารย ดร. ลคนา ชใจ

ตาแหนง อาจารยประจาสาขาการพฒนาและการจดการอตสาหกรรมทองเทยว

คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร

ภาคผนวก ข

หนงสอขอเชญผเชยวชาญตรวจเครองมอวจย

185

186

ภาคผนวก ค

ผลการวเคราะหการตรวจสอบคณภาพเครองมอ (IOC)

188

Index of Item Objective congruence

ตารางท 15 ตารางวเคราะหความคดเหนของผเชยวชาญตอแบบสอบถามในการหาประสทธภาพ

การจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน

รายการขอความคดเหน ผเชยวชาญคนท

IOC แปล

ผล 1 2 3

ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม 1. ชมชนมทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณและ +1 1 +1 1.00 ใชได

2. มการใชทรพยากรธรรมชาตอยางรคาและเหนคณคา +1 0 +1 0.67 ใชได

3. มการรณรงคใหชมชนรกษาธรรมชาต +1 +1 +1 1.00 ใชได

4. สบสานอนรกษวฒนธรรมทองถนของตนใหคงอย +1 +1 +1 1.00 ใชได

5. ชมชนสามารถพงพาตนเองไดโดยถอปฏบตตาม

วฒนธรรมของตน +1 +1 0 0.67 ใชได

ดานองคกรชมชน

6. มการจดการชมชนอยางมระบบและประชาชน

เขาใจกน +1 0 +1 0.67 ใชได

7. ชมชนรสกเปนเจาของและเขามามสวนรวมในการ

พฒนา +1 +1 +1 1.00 ใชได

8. มการรวมมอกนในชมชนสนบสนนดานการทองเทยว +1 +1 +1 1.00 ใชได

9. มผมความรและทกษะในเรองตาง ๆ หลากหลาย +1 0 +1 0.67 ใชได

10 มหนวยงานอนเขามารวมมอและสนบสนนใน

ชมชน 0 +1 +1 0.67 ใชได

ดานการจดการ

11 ชมชนมกฎ-กตกาในการจดการสงแวดลอม

วฒนธรรม และการทองเทยว +1 +1 +1 1.00 ใชได

12 มกระบวนการหรอกลไกในการทางานเพอจดการ

การทองเทยวใหสามารถเชอมโยงการทองเทยวกบ

การพฒนาชมชนโดยรวมได

+1 +1 0 0.67 ใชได

189

ตารางท 15 ตารางวเคราะหความคดเหนของผเชยวชาญตอแบบสอบถามในการหาประสทธภาพ

การจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน (ตอ)

รายการขอความคดเหน ผเชยวชาญคนท

IOC แปล

ผล 1 2 3

ดานการจดการ (ตอ)

13 มสอวสด อปกรณ เครองมอ เครองใชหรอสงของ

ทนามาจดใหผมาเยอนไดรบชม 0 +1 +1 0.67 ใชได

14 มกองทนทเออประโยชนตอการพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมในชมชน +1 +1 +1 1.00 ใชได

15 มผนาชมชมชนแกผมาเยอน +1 +1 0 0.67 ใชได

16 มสงอานวยความสะดวกหลากหลายแกผมาเยอน 0 0 +1 0.33 ตดทง

17 มการประชาสมพนธหลายชองทาง +1 +1 +1 1.00 ใชได

18 มปายบอกทางชดเจนสะดวกตอการเขาถงชมชน +1 +1 0 0.67 ใชได

ดานการเรยนร

19

มกจกรรมการทองเทยวทสามารถสรางการรบร

และความเขาใจในวถชวตและวฒนธรรมท

แตกตางของชมชนได

+1 +1 +1 1.00 ใชได

20 มระบบจดการใหเกดการเรยนรระหวางชมชนกบ

ผมาเยอน +1 +1 +1 1.00 ใชได

21 มการแลกเปลยนการเรยนรระหวางผมาเยอนกบ

ชมชน +1 +1 +1 1.00 ใชได

22 มศนยบรการใหขอมลความรของชมชน +1 +1 +1 1.00 ใชได

23 เปดโอกาสใหผมาเยอนเขามาศกษาดงาน +1 +1 +1 1.00 ใชได

24 มสอเอกสาร แผนพบขอมลความรชมชนแจกเพอ

กบผมาเยอนตอไป 0 +1 +1 0.67 ใชได

190

Index of Item Objective congruence

ตารางท 16 ตารางวเคราะหความคดเหนของผเชยวชาญตอแบบสอบถามในการหาประสทธภาพ

เกยวกบการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน

ขอคาถาม ผเชยวชาญคนท

IOC แปล

ผล 1 2 3

ดานการทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของชมชน

1. มการคงความเปนเอกลกษณเดมตงแตรนกอนส

รนปจจบน +1 +1 +1 1.00 ใชได

2. มวถชวตความเปนอยทเรยบงายบนทางสายกลาง +1 +1 +1 1.00 ใชได

3. มการพดภาษาทองถนในกลมของตน +1 +1 +1 1.00 ใชได

4. มการแตงกายแบบประจาทองถน +1 +1 +1 1.00 ใชได

5. มอาหารเฉพาะทองถนของชมชน +1 +1 +1 1.00 ใชได

6. วฒนธรรมเปนสงททาใหเกดความเปนระเบยบ

ในชมชน 0 +1 0 0.33 ตดทง

ดานการทองเทยวตงอยบนหลกภมสงคม

7. มภาพลกษณชมชนทด สามารถตอนรบผมา

เยอนใหประทบใจได +1 +1 +1 1.00 ใชได

8. มความปลอดภยในชวตและทรพยสนของ

ชมชน +1 +1 +1 1.00 ใชได

9. มสถานทนนทนาการ ใหชมชนไดใชประโยชน

และจดกจกรรมภายในชมชน +1 +1 +1 1.00 ใชได

10 มการปรบภมทศนใหนาอยเหมาะแกการ

ทองเทยวโดยชมชน +1 +1 +1 1.00 ใชได

11 มเสนทางทสะดวกเขาถงชมชนไดงาย 0 +1 +1 0.67 ใชได

ดานการทองเทยวยดหลกประโยชนของประชาชน

12 มงเนนใหชมชนมรายไดจากการทองเทยว +1 +1 +1 1.00 ใชได

13 มการรวมกลมอาชพใหชมชนพฒนารายได +1 +1 +1 1.00 ใชได

191

ตารางท 16 ตารางวเคราะหความคดเหนของผเชยวชาญตอแบบสอบถามในการหาประสทธภาพ

เกยวกบการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน

ขอคาถาม ผเชยวชาญคนท

IOC แปล

ผล 1 2 3

ดานการทองเทยวยดหลกประโยชนของประชาชน (ตอ)

14 มการพฒนาทกษะและเพมเตมความรใหมใหกบ

สมาชกในชมชนในการบรหารจดการทองเทยว +1 +1 +1 1.00 ใชได

15 มการกระจายรายได แบงปนผลประโยชนท

เปนธรรมกบชมชน +1 +1 +1 1.00 ใชได

16 มสงอานวยความสะดวกใหชมชนไดใชสอย

ประโยชนมากขน +1 +1 +1 1.00 ใชได

การทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน

17 ชมชนมคณภาพชวตความเปนอยทดขน +1 +1 +1 1.00 ใชได

18 ชมชนมชอเสยงเปนทรจกอยางแพรหลาย +1 +1 +1 1.00 ใชได

19 ทาใหเกดการจางงานในชมชน +1 +1 +1 1.00 ใชได

20 การทองเทยวเปนทยอมรบของคนในชมชน +1 +1 +1 1.00 ใชได

21 สนบสนนและพฒนากจกรรมชมชนใหด +1 +1 +1 1.00 ใชได

ภาคผนวก ง

เครองมอทใชในงานวจย

193

แบบสอบถามเพอการวจย

เรอง

การจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน

อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

………………………………

คาอธบาย 1. แบบสอบถามฉบบนสาหรบหวหนาครอบครวในครวเรอนของชมชนบาน หวเขาจน

2. แบบสอบถามฉบบนแบงออกเปน 4 ตอน ประกอบดวย

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ตอนท 2 คาถามเกยวกบการจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน โดยใช

องคประกอบการทองเทยวโดยชมชน ในดานทรพยากรธรรมชาต ดานองคกรชมชน ดานการจดการ

ดานการเรยนร ตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 3 หวง คอ ความพอประมาณ ความมเหตผล

และภมคมกนเทาทนการเปลยนแปลง และ 2 เงอนไข คอ เงอนไขความร และเงอนไขคณธรรมของ

ชมชนบานหวเขาจน

ตอนท 3 คาถามเกยวกบการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตาม

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ตอนท 4 ปญหา/อปสรรคและขอเสนอแนะในการจดการทองเทยวโดยชมชน

บานหวเขาจนมลกษณะคาถามแบบปลายเปด เพอสอบถามปญหาและขอเสนอแนะการจดการการ

ทองเทยวโดยชมชน

3. โปรดพจารณาขอคาถามในแตละขอและโปรดตอบคาถามใหครบทกขอตามความ

เปนจรงตามความคดเหนและการปฏบตของทานเพอใหงานวจยครงนมผลสรปทนาเชอถอไดและ

สามารถนาไปใชไดอยางแทจรง ขอมลทไดมาจากแบบสอบถามจะเปนความลบและไมมผลกระทบตอ

ผใหขอมล ขอใหทานตอบอยางอสระและตามความเปนจรง ขอขอบคณทกทานทไดใหความรวมมออยางด มา ณ โอกาสนดวย คาตอบของทาน

จะเปนประโยชนตอการศกษาโดยสวนรวมอยางแทจรง

นางสาวจราภรณ แกวมณ นกศกษาปรญญาโท สาขาวชาพฒนศกษา

ภาควชาพนฐานทางการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

194

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม คาชแจง ใหเลอกตอบโดยทาเครองหมาย ลงใน ( ) หนาขอความทตรงกบความเปนจรงของ

สถานภาพทานมากทสด

1. เพศ

( ) 1. ชาย ( ) 2. หญง 2. อาย

( ) 1. 15-20 ป ( ) 2. 21-30 ป ( ) 3. 31-40 ป ( ) 4. 41-50 ป ( ) 5. 51-60 ป ( ) 6. 61 ปขนไป 3. สถานภาพสมรส

( ) 1. โสด ( ) 2. สมรส ( ) 3. หมาย/หยาราง

4. ระดบการศกษา ( ) 1. ประถมศกษา ( ) 2. มธยมศกษา/ปวช.

( ) 3. อนปรญญา (ปวส.) ( ) 4. ปรญญาตร ( ) 5. สงกวาปรญญาตร ( ) 6. อน ๆ (ระบ.....................................)

5. อาชพ ( ) 1. รบราชการ/พนกงานรฐวสาหกจ ( ) 2. พนกงานบรษทเอกชน

( ) 3. คาขาย/ธรกจสวนตว ( ) 4. เกษตรกรรม (เพาะปลก เลยงสตว ประมง)

( ) 5. พนกงาน/ลกจางในโรงงาน ( ) 6. รบจางทวไป ( ) 7. อน ๆ (ระบ..................................)

6. รายไดสทธตอเดอน ( ) 1. นอยกวา 5,000 บาท ( ) 2. 5,001-10,000 บาท

( ) 3. 10,001-15,000 บาท ( ) 4. 15,001-20,000 บาท

( ) 5. 20,001 บาทขนไป

195

ตอนท 2 คาถามเกยวกบการจดการการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน โดยใชองคประกอบการ

ทองเทยวโดยชมชน ในดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม ดานองคกรชมชน ดานการจดการ

ดานการเรยนรตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยมเกณฑการพจารณา ดงน

ระดบ 5 หมายถง การจดการการทองเทยวโดยชมชนมากทสด

ระดบ 4 หมายถง การจดการการทองเทยวโดยชมชนมาก

ระดบ 3 หมายถง การจดการการทองเทยวโดยชมชนปานกลาง

ระดบ 2 หมายถง การจดการการทองเทยวโดยชมชนนอย

ระดบ 1 หมายถง การจดการการทองเทยวโดยชมชนนอยทสด

ขอ การจดการการทองเทยวโดยชมชน

ระดบความคดเหน

มาก

ทสด มาก

ปาน

กลาง นอย

นอย

ทสด

ดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม 1. ชมชนมฐานทรพยากรธรรมชาตทอดมสมบรณ

2. มการใชทรพยากรธรรมชาตอยางรคาและเหน

คณคา

3. มการรณรงคใหชมชนรกษาธรรมชาต

4. สบสานอนรกษวฒนธรรมทองถนใหคงอย

5. ชมชนสามารถพงพาตนเองไดโดยถอปฏบต

ตามวมธรรมของตน

ดานองคกรชมชน

6. มการจดการชมชนอยางมระบบและเขาใจกน

7. ชมชนรสกเปนเจาของและเขามามสวนรวมใน

การพฒนา

8. มการรวมมอกนในชมชนสนบสนนดานการ

ทองเทยว

9. มผมความรและทกษะในเรองตาง ๆ หลากหลาย

10. มหนวยงานอนเขามาใหความรวมมอและ

สนบสนนในชมชน

196

ขอ การจดการการทองเทยวโดยชมชน

ระดบความคดเหน

มาก

ทสด มาก

ปาน

กลาง นอย

นอย

ทสด

ดานการจดการ

11. ชมชนมกฎ-กตกาในการจดการสงแวดลอม

วฒนธรรม และการทองเทยว

12.

มกระบวนการหรอกลไกในการทางานเพอ

จดการการทองเทยวใหสามารถเชอมโยงการ

ทองเทยวกบการพฒนาชมชนโดยรวมได

13. มสอวสด อปกรณ เครองมอ เครองใชหรอ

สงของทนามาจดใหผมาเยอนไดรบชม

14 มกองทนทเออประโยชนตอการพฒนาเศรษฐกจ

และสงคมในชมชน

15. มผนาชมชมชนแกผมาเยอน

16. มการประชาสมพนธหลายชองทาง

17. มปายบอกทางเขาถงทชดเจน

ดานการเรยนร

18.

มกจกรรมการทองเทยวทสามารถสรางการรบร

และความเขาใจในวถชวตและวฒนธรรมท

แตกตางของชมชนได

19. มระบบจดการใหเกดการเรยนรระหวางชมชน

กบผมาเยอน

20. มการแลกเปลยนการเรยนรระหวางผมาเยอนกบ

ชมชน

21. มศนยบรการใหขอมลความรของชมชน

22. เปดโอกาสใหผมาเยอนเขามาศกษาดงาน

23. มสอเอกสาร แผนพบขอมลความรชมชนแจกกบ

ผมาเยอนตอไป

197

ตอนท 3 คาถามเกยวกบการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงชมชนบานหวเขาจน

คาชแจง โปรดใสเครองหมาย ลงในชองทตรงกบระดบความคดเหนของทานมากทสดเพยง

ชองเดยวเทานน โดยมเกณฑการพจารณา ดงน

ระดบ 5 หมายถง การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนมากทสด

ระดบ 4 หมายถง การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนมาก

ระดบ 3 หมายถง การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนปานกลาง

ระดบ 2 หมายถง การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนนอย

ระดบ 1 หมายถง การปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชนนอยทสด

ขอ การปฏบตทด

ระดบความคดเหน

มาก

ทสด มาก

ปาน

กลาง นอย

นอย

ทสด

ดานการทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของชมชนไทยทรงดา 1. มการคงความเปนเอกลกษณเดมตงแตรนกอนส

รนปจจบน

2. มการวถชวตความเปนอยทเรยบงายบนทางสาย

กลาง

3. มการพดภาษาทองถนในกลมของตน

4. มการแตงกายแบบประจาทองถน

5. มอาหารเฉพาะทองถนของชมชน

ดานการทองเทยวตงอยบนหลกภมสงคม

6. มภาพลกษณชมชนทด สามารถตอนรบผมา

เยอนใหประทบใจได

7. มความปลอดภยในชวตและทรพยสนของชมชน

8. มสถานทนนทนาการ ใหชมชนไดใชประโยชน

และจดกจกรรมภายในชมชน

9. มการปรบภมทศนใหนาอยเหมาะแกการ

ทองเทยวโดยชมชน

10. มเสนทางทสะดวกเขาถงชมชนไดงาย

198

ขอ การปฏบตทด

ระดบความคดเหน

มาก

ทสด มาก

ปาน

กลาง นอย

นอย

ทสด

ดานการทองเทยวยดหลกประโยชนของประชาชน

11. มงเนนใหชมชนมรายไดจากการทองเทยว

12. มการรวมกลมอาชพใหชมชนพฒนารายได

13. มการพฒนาทกษะและเพมเตมความรใหมใหกบ

สมาชกในชมชนในการบรหารจดการทองเทยว

14. มการกระจายรายได แบงปนผลประโยชนทเปน

ธรรมกบชมชน

15. มสงอานวยความสะดวกใหชมชนไดใชสอย

ประโยชนมากขน

การทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน 16. ชมชนมคณภาพชวตความเปนอยทดขน

17. ชมชนมชอเสยงเปนทรจกอยางแพรหลาย

18. ทาใหเกดการจางงานในชมชน

19. การทองเทยวเปนทยอมรบของคนในชมชน

20. สนบสนนและพฒนาชมชนใหดขน

199

ตอนท 4 ปญหา/อปสรรคและขอเสนอแนะในการจดการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน

1. ปญหา/อปสรรคและขอเสนอแนะ

1.1 ปญหา/อปสรรคและขอเสนอแนะในการจดการทองเทยวชมชนบานหวเขาจน

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

1.2 ขอเสนอแนะในการจดการทองเทยวชมชนบานหวเขาจน

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

2. ขอเสนอแนะอน ๆ (ถามโปรดระบ)

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

ขอขอบคณททานกรณาตอบแบบสอบถาม

200

แนวทางการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview)

เรองการจดการการทองเทยวโดยชมชนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชมชน

บานหวเขาจน อาเภอปากทอ จงหวดราชบร

...........................................................................

1. การเปดการสมภาษณสรางความคนเคย

เรมการสนทนา

แนะนาตว และบอกวตถประสงคของการสมภาษณเชงลก

1.1 ขอใหแสดงความคดเหนอยางเปนอสระ ไมมผลลบกบผสนทนาแตอยางใด เพราะ

จะไมมการอางองเปนรายบคคลวาใครพด แตจะนาเสนอเปนความคดเหนสวนรวม

1.2 ขออนญาตเรมการสนทนา ขออนญาตบนทกเทป เพราะอาจจดไมทน แตเทปนจะ

ไมนาไปเผยแพรทไหน นอกจากผศกษาจะนามาเปดฟงเพอสรปความคดเหนของผใหตวบทให

ถกตองเทานน

2. เรองราว ในประเดนตางๆ คอ

2.1 ภาพรวมของการทองเทยวชมชนบานหวเขาจนเปนอยางไร

2.2 การจดการการทองเทยวชมชนในดานทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรม ดาน

องคกรชมชน ดานการจดการ และดานการเรยนรตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 3 หวง คอ

ความพอประมาณ ความมเหตผลและภมคมกนเทาทนการเปลยนแปลง และ 2 เงอนไข คอ เงอนไข

ความร และเงอนไขคณธรรมของชมชนบานหวเขาจนเปนอยางไร

2.3 แหลงทองเทยวในชมชนบานหวเขาจนมอะไรบาง ทนทางวฒนธรรมไทยทรงดา

เปนอยางไร

2.4 จดดงดดหรอจดเดนของชมชนมอะไรบาง

2.5 ปญหา/อปสรรค และขอเสนอแนะมทพบอะไรบาง

201

แนวทางการสนทนากลม (Focus Group)

1. การเปดการสนทนาสรางความคนเคย

เรมการสนทนา

แนะนาตว และบอกวตถประสงคของการสนทนา

1.1 ขอใหแสดงความคดเหนอยางเปนอสระ ไมมผลลบกบผสนทนาแตอยางใด เพราะ

จะไมมการอางองเปนรายบคคลวาใครพด แตจะนาเสนอเปนความคดเหนสวนรวม

1.2 ขออนญาตเรมการสนทนา ขออนญาตบนทกเทป เพราะอาจจดไมทน แตเทปนจะ

ไมนาไปเผยแพรทไหน นอกจากผศกษาจะนามาเปดฟงเพอสรปความคดเหนของผใหตวบทให

ถกตองเทานน

2. เรองราว ในประเดนตางๆ คอ

2.1 ภาพรวมของการทองเทยวชมชนบานหวเขาจนเปนอยางไร

2.2 การจดการการทองเทยวชมชน

2.3 การปฏบตทเปนผลสาเรจ หรอการปฏบตทดในการจดการการทองเทยวโดยชมชน

ไดแกดาน

2.3.1 การทองเทยวตงอยบนพนฐานเดมของชมชนไทยทรงดา 2.3.2 การทองเทยวตงอยบนหลกภมสงคม 2.3.3การทองเทยวยดหลกประโยชนของประชาชน 2.3.4 การทองเทยวยดหลกความคมคามากกวาคมทน

2.4 แนวทางการจดการการทองเทยวชมชนบานหวเขาจน ควรเปนอยางไรบาง (โครงสราง

สงอานวยความสะดวก กจกรรมการทองเทยว การบรการ ทพก อาหาร ของทระลก ผลตภณฑ

ชมชน การตลาด การประชาสมพนธ การสนบสนนจากภาครฐ และอนๆ)

2.5 ปญหา/อปสรรค และขอเสนอแนะมทพบอะไรบาง

ภาคผนวก จ

หนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมล

203

204

205

ภาคผนวก ฉ

รายชอผใหขอมลหลกเกยวกบการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน

206

รายชอผใหขอมลหลกเกยวกบการทองเทยวโดยชมชนบานหวเขาจน

ท รายชอผใหสมภาษณ ตาแหนงหนาท

1. คณปทม เทพธรรม นายกองคการบรหารสวนตาบลหวยยางโทน

2. คณสนต กลนสคนธ กานนหมบาน

3. คณวฒ กลนสคนธ ประธานศนยวฒนธรรม

4. คณวณา สขอย เลขานการศนยวฒนธรรม

5. คณสมหมาย กลนสคนธ สมาชกองคการบรหารสวนตาบลหวยยางโทน

6. คณสมนก เทพธรรม ประธานชมชน

7. คณยพน ไหมละออง ผชวยผใหญบาน

8. คณวภา จนทรกา เหรญญก

9. คณไพรช บวบางใบ ปราชญชาวบาน , รองประธานสภาวฒนธรรม,กรรมการ

สภาวฒนธรรมของจงหวดราชบร , รองประธานหมบาน

10. คณไสว ยอดแกว ผชวยผใหญบาน

207

ประวตผวจย

ชอ-นามสกล นางสาวจราภรณ แกวมณ

ทอย 80/1 หม 1 ตาบลบางคนท อาเภอบางคนท จงหวดสมทรสงคราม 75120

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2553 สาเรจการศกษาระดบปรญญาตร สาขาการจดการการบรหารทรพยากรมนษย

มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม

พ.ศ. 2554 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต สาขาวชาพฒนศกษา

มหาวทยาลยศลปากร