31 MAJ SVETSKI DEN

PROTIV PU[EWETO

(World No Tobacco Day)

31.05.2015, Probi{tip Dr.Paca Donevska

PZU Donevska dr.Paca

TUTUNSKI PROIZVODI

Generalno se delat na

1.Tobacco smoking-proizvodi od tutun koi

sogoruvaat i stavraat ~ad

2.Smokeless tobacco-proizvodi koi ne

sogoruvaat i ne stvaraat ~ad(`vakawe, stvawe

me|u zabite i nepceto, primena na ko`a..

Bidis and kreteks(clove cigarettes)

PU[EWETO E

Nicotiana tabacum

~in na palewe na suvi ili izliteni lisja na rastenieto Nicotiana Tabacum i vdi{uvawe na ~adot

POTEKLO I [IREWE NA

TUTUNOT

Od Amerika

Vo Evropa e prenesen od Kolumbo

Vo po~etokot se upotrebuval za religiozna upotreba,rituali...podocna za u`ivawe

[irewe vo sredniot i dale~niot istok

Vo po~etokot na 17 vek se odgleduva od komercijalni celi

Tutunskiot ~ad e heterogena smesa na gasovi, nekondenzirana vodena parea i te~ni ~esti~ki. Vo ustata tutunskiot ~ad e koncentriran aerosol so milioni ~esti~ki vo cm3.

So pu{ewe vo ~adot se sozdavaat nad 1400 hemiski soedinenija, od koi okolu 400 se kancerogeni

HEMISKI SOSTAV NA

TUTUNSKIOT ^AD

Pova`ni soedinenija na ~adot se:

Nikotin

Jaglenmonoksid

Katran

Vinil hlorid

Arsenik

Kadmium

Etilen oksid

Azotni soedinenija

Benzen

Polonium 210

Toluidin...

GLOBALNA ‘’TOBACCO’’ EPIDEMIJA

Bidej}i pu{eweto stana seriozen

zdravstven problem vo celiot svet,

zatoa vo 1978g.WHO donese odluka

za 24 ~asovna apstinencija od

pu{ewe sekoja godina na 31 maj.

2015 -STOP NA ILEGALNATA TRGOVIJA

SO TUTUNSKI PROIZVODI

6 milioni lu|e sekoja godina umiraat

kako posledica od bolesti povrzani so

pu{ewe

600 000 nepu{a~i umiraat kako pasivni

pu{a~i

do 2030g.}e umrat 8 miloni

Sekoja 6-ta sekunda umira po 1 pu{a~

Sekoja 10-ta ispu{ena cigara e od

nelegalno poteklo

10 milijardi evra na {teta na EU

EFEKTI OD PU[EWETO VRZ

ZDRAVJETO NA LU\ETO

RESPIRATOREN TRAKT

( hroni~en bronhitis, emfizema, HOBB, rak na belite drobovi, rak na grlo...

KARDIOVASKULAREN SISTEM

go zabrzuva pulsot,aritmii na srcevata akcija,zapu{uvawe na krvnite sadovi: poka~en krven pritisok, infarkt na srce, mozo~en udar...

OSTANATI ORGANI

Рак на `eludnik i дебело црево

Rak na pankreas

Rak na grlo na matka,jajnici, be{ika, prostata kaj

ma`ite

Akutna mieloi~na leukemija

Депресија!

Оштетување на тиреоидната жлезда

Пушачка нога - ампутација

Пушачко лице

VLIJANIE NA PU[EWETO NA

FERTILITETOT I PLODOT

• Inpotencija

• Sterilitet

• Nikotinot,jaglen monoksidot, kako i

brojni drugi otrovi vdi{eni preku

cigarite se prenesuvaat preku

krvotokot i odat direkno vo plodot-

bebeto : doveduvaat po~esto do

spontani abortusi, prerano

poroduvawe, bebe so mala rodilna

te`ina, novorodeno so koliki,

sindrom na nenadejna smrt kaj doen~e

Скриените ризици на употребата

на тутун не се ни малку пријатни: Алцхајмерова болест

Lupus eritematodes

Слепило

Ревматичен артритис

Р’чење

Гастроентеролошки проблеми

Рак на дојка

PU[A^ITE UMIRAAT POMLADI OD

NEPU[A^ITE, VO PROSEK 12-14g.@IVEAT

POKRATKO

FAKTI: 30% OD SITE KANCERI SE DOL@AT NA

PU[EWE

PASIVNOTO PU[EWE E ISTO TOLKU

OPASNO KAKO I AKTIVNOTO

EPIDEMIJA KOJA NAJLESNO SE

LEKUVA-PREVENIRA

KOI CIGARI SE NAJBEZBEDNI?

NEMA BEZBEDNI CIGARI!

Site vidovi na cigari tutunski proizvodi se opasni i site stavaraat zavisnost.Nekoi lu|e se obiduvaat so:

pomalku ispu{eni cigari,

drugi so light cigari,

treti so sllim cigari,

ili doma{no proizvodeni(motani) cigari,

t.n.100% prirodni,

herbalni cigari...

Dali se bezbedni elektronskite

cigari?

Takanare~enite e-cigari se dizajnirani

da izgledaat kako cigari, duri imaat

~ad(parea, aroma i nikotin)

Kreatorite na e-cigarite tvrdat deka se

bezbedni, no istra`uvawata poka`ale

deka e-cigarite predizvikuvaat sli~ni

kratkoro~ni promeni na di{nite organi

kako i cigarite, dodeka za dolgotrajnite

promeni seu{te ne e jasno do koja mera se

{tetni.

Edinstveno e jasno deka i tie

sodr`at nikotin koj stvara

zavisnost tolku jaka kako kokain

duri i heroin, pa sekoj koj po~nal da

pu{i se vra}a za “u{te za malku”

ACS }e gi tretira e-cigari kako i

site drugi proizvodi od tutun , vo

odnos na zakonskata regulativa, se

dodeka nau~no ne se doka`e deka ne

se {tetni.

KOJ PU[I?

Naj~esto pушачите започнуваат со употреба

на тутунот пред да станат полнолетни. Меѓу

младите пушачи, приближно една

четвртина ја испушиле првата цигара

пред да навршат 10 годишна возраст.

Речиси 1 милијарда луѓе во светот пушат и

тоа околу 35% во високо развиените земји, а

50% од популацијата во земјите во развој, a

do 2030 g. 80 %od pu{a~ite }e `iveat vo

nerazvienite i sredno razvieni zemji.

45 milioni amerikanci pu{at

cigari,

12 milioni puri,

8,8 koristat t.n.bes~aden tutun ,

2,5 milioni nargile i sli~ni

napravi

ANTITUTNSKA KAMPAWA

Upotrebata na tutunot zravsteveno i ekonomski go iscrpuva i pu{a~ot i op{testvoto

Vo 17 vek vo Anglija dvi`ewe protiv pu{ewe

U{te vo 1920g.vo Germanija najdena vrskata me|u rakot na beli drobovi i pu{ewe,

Hitler iako bil strastven pu{a~ povel kampanja protiv pu{eweto-gubewe pari!

Deneska vo svetot i kaj nas kontinuirano se vodi kampawa protiv pu{eweto, nama reklami..

Zakon za za{tita od pu{ewe(1995,..2008)

PORAKI ZA PREDUPREDUVAWE DEKA

PU[EWETO E [TETNO PO ZDRAVJETO

KAKO DA

PESTANAM DA

PU[AM?

MarkTven:

Otka`uvaweto od

pu{eweto e tolku

lesno!

Jas iljada pati sum go

napravil toa!

ZO[TO E TOLKU TE[KO DA SE

OTKA@EME OD CIGARITE

NIKOTINOT e krivecot za toa!

Droga {to stvara fizi~ka i psihi~ka zavisnost silna kolku i kokain i heroin

So vdi{uvawe na ~adot nikotinot pobrzo deluva na mozokot od I.V.inj.

Vlijae na site delovi na teloto, navleguva i vo placenta, se izla~uva i preku mleko

Vo organizmot se zadr`uva i posle 4 dena od prestanokot na pu{ewe

• Nikotinot preku hormonite

predizvikuva prijatno ~uvstvo,

navlekuvaj}i go pu{a~ot da pu{i

pove}e, a od druga strana organizmot ja

zgolemuva tolerancijata na nikotin i

toj postojano go zgolemuva brojot na

ispu{eni cigari, go zgolemuva nivoto

na nikotin vo krvta!

Tolerancija na nikotin:Zna~i za

istoto ~uvstvo potrebno mu e pove}e

nikotin!

ZO[TO E VA@NO VEDNA[ DA

SE OTKA@EME OD CIGARITE

Kolku i godini da imate ili kolku dolgo

da ste pu{ele ne e va`no-va`no e ako

prestanete mo`ete podolgo i pozdravo da

`iveete

Otka`uvaweto od pu{eweto go namaluva

rizikot od site napred spomenati bolesti

Pridobivkite od prestanokot se pogolemi

od maloto poka~uvawe na telesna te`ina!

KOI SE PRIDOBIVKITE

20 min po prestanuvaweto se smiruva

pulsot na srceto i se namaluva

pritisokot

Po 12 ~asa-nivoto na jaglen monoksid

vo krv se normalizira

Po 2nedeli do 3 meseci-se podobruva

cirkulacijata i funkcijata na belite

drobovi

Po 1- 9 meseci se namaluva ka{laweto,

regeneriraat kletkite vo bronhite ,

polesno se spravuvaat so infekcii

Po 1 god.rizikot od KSB e namalen za

50%

Po 5god.rizikot od rak na usta, grlo, na

mo~en meur se namaluva na polovina, a

na matka e ist kako i kaj nepu{a~, a po

10-15 god.rizikot za rak na beli

drobovi i ostanati bolesti e kako kaj

nepu{a~

KOI SE NEPOSREDNITE NAGRADI OD

NEPU[EWETO

CENA NA ZDRAVJETO

NEMA LO[ ZDIV

POBELI ZABI

MIRIS NA PARFEMOT KOJ GO

UPOTREBUVATE ,A NE NA CIGARITE

NEMA @OLTI PRSTI ILI NOKTI

PODOBAR MIRIS I VKUS ZA HRANA

POLESNO SOVLADUVAWE NAPOR

CENA ZA VA[IOT XEB

365 DENA X 60 DENARI=21 900 DENARI

21900 DENARI X 10 GOD=219 000DENARI

DALI VI FALAT 3590 EVRA?

NA OVA SE DODAVA SUMATA ZA

LEKUVAWE ZARADI PO^ESTI POTREBI

OD LEKAR I LEKARSTVA, SO [TO SE

OPTOVARAUVA I ZDRAVSTEVNIOT

BUXET VO OP[TETSVOTO

OP[TESTVENA PRIFATLIVOST

PU[EWETO E SE POMALKU OP[TESTVENO PRIFATLIVO!!

PU[EWETO POVE]E NE E “COOL”

NEKOI RABOTODAVCI NE SAAKAT PU[A^I( boleduvawe, pauzi za pu{ewe, {teti na rabotnoto mesto..)

VO 2013G.NAPRAVENO ANALIZA VO SAD:5800 DOLARI GODI[NA ZA[TEDA ZA RABOTODAVECOT AKO RABOTNIKOT PRESTANE DA PU[I

KOI SE VISTINSKITE NA^INI

ZA OTKA@UVAWE OD PU[EWETO

MOTIVIRAJ SE I ODREDI DATUM I

INFORMIRAJ GI NAJBLISKITE SVOI,

POBARAJ PODR[KA

ODBERI JA PROGRAMATA ZA

ODVIKUVAWE KOJA NAJMNOGU TI

ODGOVARA

BIDI POSTOJANO ANGA@IRAN-

ZAFATEN

IZLEGUVAJ OD DOMA

ODI NA MESTA KADE NE SE PU[I

@VAKAJ MASTIKA I BOMBONI

ZAFATI GI RACETE SO NE[TO DRUGO

IZLEGUVAJ SO NEPU[A^I,

SMENI GO RITUALOT NAUTRO

PIJ MNOGU VODA

TU[IRAJ SE PO^ESTO

VE@BAJ, ODI VO TERETANA

IZBEGNUVAJ GI PU[A^KITE

PROVOKACII(TRIGERI)

FRLI GI ZAPALKITE I CIGARITE

PEPELNICITE SOKRIJ GI

IZBEGUVAJ KOFEIN I ALKOHOL

DRU@I SE SO NEPU[A^I

SPIJ DOVOLNO I HRANI SE

ZDRAVO:NEDOSTATOK NA SON I

PREGOLEM VNES NA [E]ERI

POTTIKNUVA NA PU[EWE

OSTANI POZITIVEN

PODR[KA ZA MENTALNATA

ZAVISNOST

Nekoi lu|e se sposobni sami da se otka`at od pu{eweto dodeka na drugi im treba socijalna i emocionalna podr{ka

Vo svetot im stojat na raspolagawe razli~ni vidovi na podr{ka:

Sovetuvali{ta za prestanok na pu{ewe,

Telefonska podr{ka

Grupi za podr{ka

Podr{ka od semejstvoto i prijatelite

Knigi-vodi~i

LEKUVANJE NA NIKOTINSKATA

ZAVISNOST

Kako dopolnitena terapija na psiholo{kata podr{ka se koristat pove}e sredstva kako nikotinska zamena t.n.supstitucioni nikotinski sredstva zaradi izbegnuvawe na apstinencijalen sindrom

Nikotinski mastiki za `vakawe,

Nikotinski flasteri

Sprej za nos,

Nikotinski li`av~iwa

Nikotinski tableti

OSTANATI METODI

HIPNOZA

AKUPUNKTURA

LASERSKA TERAPIJA

MAGNETNA TERAPIJA

MEDITACIJA(TERAPIJA UM-TELO)

ELEKTRONSKI CIGARI

KNIGI ZA PRESTANOK

SIMPTOMI NA NIKOTINSKO

TRUEWE

BOLKI VO STOMAK

PROLIV,NEMIR, NERVOZA,

LADNA POT,

SRCEBIEWE

BLEDA KO@A I USTA

VRTOGLAVICA

POKA^EN KRVEN PRITISOK

PRESTANI DA BIDE[ ROB NA

CIGARITE