Upload
mpla-mplamplou
View
216
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Maths in greek
Citation preview
Δηµήτρης Αντ. ΜοσχόπουλοςΚαθηγητ'ς Μαθηµατικ,ν
Πτυχιο2χος Αριστοτελε8ου Πανεπιστηµ8ου Θεσσαλον8κης
ΜαθηματικάΓ΄ Λυκείου
Διαφορικός Λογισμός
Νέα Μουδανιά - Ιούνιος 2015 - 2η έκδοση
Θεώρημα του Rolle
10αναλυτικ( λυµ)νες ασκ-σεις
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ)37Ασκήσεις(με(συμπέρασμα(για(την(δεύτερη(παράγωγο(μιας(
συνάρτησης.
Βασίλης Παπαδάκης (ασκήσεις 1 - 4)
Μαθηµατικά Γ' Λυκείου Γ2.
Θετικής και Τεχνολογικής Κατεύθυνσης.
Εκδόσεις «Σαββάλας», Αθήνα.
4η ανατύπωση, 2010.
Άγνωστη πηγή (ασκήσεις 5 - 10)
Θέμα ασκήσεων φυλλαδίου:
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 37Ασκήσεις με συμπέρασμα για την δεύτερη παράγωγο
μιας συνάρτησης .
Δηµήτρης Αντ. Μοσχόπουλος, καθηγητής Μαθηµατικών.
ΕΝΟΤΗΤΑ 6. Θεώρηµα του Rolle.
Μαθηµατικό στέκι - www.mathsteki.gr
- 1 -
1. Δίνεται συνάρτηση f :!→ ! , δύο φορές παραγωγίσιμη, της οποίας η γραφική παράσταση τέμνει τον άξονα x'x στα σημεία με τετμημένες 1, 2, 3. Να αποδείξετε ότι υπάρχει ένα, τουλάχιστον, ξ ∈ (1,3) τέτοιο, ώστε ′′f (ξ) = 0 .
2. Δίνεται συνάρτηση f :!→ ! , δύο φορές παραγωγίσιμη, για την οποία ισχύουν f (0) =−1 , f (1) = e και f (2) = e2 . Θεωρούμε, επίσης, την συνάρτηση g(x) = f (x)−ex + x 2−3x .
α) Να αποδείξετε ότι υπάρχουν δύο, τουλάχιστον, σημεία της C
g με τετμημένες
στο διάστημα (0,2) , στα οποία η C
g δέχεται οριζόντια εφαπτομένη.
β) Να αποδείξετε ότι υπάρχει ένα, τουλάχιστον, ξ ∈ (0,2) , ώστε ′′f (ξ)+ 2 = eξ .
3. Δίνεται συνάρτηση f :!→ ! , τρεις φορές παραγωγίσιμη. Η γραφική παράσταση της f εφάπτεται στον άξονα x'x στα σημεία x1
και x2, με x1
< x2. Να αποδείξετε
ότι υπάρχει ένα, τουλάχιστον, ξ ∈ ! τέτοιο, ώστε f(3)(ξ) = 0 .
4. Δίνεται συνάρτηση f : [1,3]→ ! , δύο φορές παραγωγίσιμη, με f (1) = 2 , f (2) = ℓn(2e3) και f (3) = ℓn(3e 4) . Να αποδείξετε ότι:
α) η γραφική παράσταση της g(x) = f (x)− ℓnx −x έχει δύο οριζόντιες εφαπτομέ- νες στο [1,3] .
β) υπάρχει ένα, τουλάχιστον, ξ ∈ (1,3) τέτοιο, ώστε ξ2 ⋅ ′′f (ξ) =−1 .
5. Η συνάρτηση f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο [0,1] , με f (0) = 0 . Να δείξετε ότι: α) για την συνάρτηση g(x) = f (x)−x ⋅ ′f (0)−[f (1)− ′f (0)]⋅x 2 εφαρμόζεται το θεώ- ρημα του Rolle στο διάστημα [0,1] .
β) υπάρχει, τουλάχιστον ένα, ξ ∈ (0,1) τέτοιο, ώστε f (1)− f (0) =
12⋅ ′′f (ξ) .
6. Θεωρούμε συνάρτηση f, δύο φορές παραγωγίσιμη στο [α,β] , με
f (α) = f (β) = ′f (α) = ′f (β) = 0 .
Να δείξετε ότι: α) για την συνάρτηση g(x) = ex ⋅[ ′f (x)− f (x)] εφαρμόζεται το θεώρημα του Rolle στο [α,β] .
β) υπάρχει, τουλάχιστον ένα, γ ∈ (α,β) τέτοιο, ώστε να ισχύει ′′f (γ) = f (γ) .
7. Θεωρούμε την συνάρτηση f, η οποία είναι συνεχής στο [α,β] και δύο φορές πα-
ραγωγίσιμη στο (α,β) , με
f (α)′f (α)
=f (β)′f (β)
και f (x)≠ 0 , για κάθε x ∈ ! . Να δείξετε
ότι υπάρχει x0∈ (α,β) τέτοιο, ώστε να ισχύει f (x0
) ⋅ ′′f (x0) = [ ′f (x
0)]2 .
8. Μία συνάρτηση, f, είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο ! , με
f (1) = 1 , f (2) = 4− ℓn2 , f (e) = e2−1 .
Να δείξετε ότι υπάρχει ξ ∈ (1,e) , ώστε ′′f (ξ) =
1ξ2
+ 2 .
9. Δίνεται συνάρτηση f, η οποία είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο ! , με
f (0) = 0 , f (−π) = f (π) = π2 .
Να δείξετε ότι υπάρχει ξ ∈ (−π ,π) τέτοιο, ώστε ′′f (ξ) = 2− ηµξ .
10. Θεωρούμε συνάρτηση f, η οποία είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο ! , με f (−1) = f (1) = 1 , ενώ η γραφική της παράσταση διέρχεται από την αρχή των αξόνων. Να δείξετε ότι υπάρχει ξ ∈ (−1,1) , ώστε η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της ′f , στο σημείο Α(ξ , ′f (ξ)) να είναι παράλληλη στην ευθεία ε :y = 2x −3 .
1. Δίνεται συνάρτηση f :!→ ! , δύο φορές παραγωγίσιμη, της οποίας η γραφική παράσταση τέμνει τον άξονα x'x στα σημεία με τετμημένες 1, 2, 3. Να αποδείξετε ότι υπάρχει ένα, τουλάχιστον, ξ ∈ (1,3) τέτοιο, ώστε ′′f (ξ) = 0 .
Αφού η C
f τέμνει τον x'x στα σημεία 1, 2, 3, ισχύουν f (1) = f (2) = f (3) = 0 .
Αφού η f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο ! , υπάρχουν οι ′f , ′′f , οπότε:
• η f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο ! .
• η ′f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο ! .
Ι. Η f είναι συνεχής στα [1,2] , [2,3] .
ΙΙ. Η f είναι παραγωγίσιμη στα (1,2) , (2,3) .
ΙΙΙ. Ισχύουν f (1) = f (2) = f (3) = 0 .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle στα παραπάνω διαστήματα, οπότε υπάρχει
x1∈ (1,2) , ώστε ′f (x
1) = 0 , και υπάρχει x2
∈ (2,3) , ώστε ′f (x2) = 0 .
Ι. Η ′f είναι συνεχής στο [x1,x
2] .
ΙΙ. Η ′f είναι παραγωγίσιμη στο (x1,x
2) .
ΙΙΙ. Ισχύουν ′f (x1) = ′f (x
2) = 0 .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle, οπότε υπάρχει ξ ∈ (x1,x
2) , άρα και ξ ∈ (1,3) , ώστε
′′f (ξ) = 0 .
Δηµήτρης Αντ. Μοσχόπουλος, καθηγητής Μαθηµατικών.
ΕΝΟΤΗΤΑ 6. Θεώρηµα του Rolle.
Μαθηµατικό στέκι - www.mathsteki.gr
- 4 -
2. Δίνεται συνάρτηση f :!→ ! , δύο φορές παραγωγίσιμη, για την οποία ισχύουν f (0) =−1 , f (1) = e και f (2) = e2 . Θεωρούμε, επίσης, την συνάρτηση g(x) = f (x)−ex + x 2−3x .
α) Να αποδείξετε ότι υπάρχουν δύο, τουλάχιστον, σημεία της C
g με τετμημένες
στο διάστημα (0,2) , στα οποία η C
g δέχεται οριζόντια εφαπτομένη.
β) Να αποδείξετε ότι υπάρχει ένα, τουλάχιστον, ξ ∈ (0,2) , ώστε ′′f (ξ)+ 2 = eξ .
α) Γενικά, η γραφική παράσταση μιας συνάρτησης, f, δέχεται εφάπτομένη σ' ένα ση-μείο της με τετμημένη α, όταν ισχύει ′f (α) = 0 .
Επομένως, αρκεί να δείξω ότι υπάρχουν x1,x
2∈ (0,2) , ώστε ′g (x
1) = ′g (x
2) = 0 .
Αφού η f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο ! , υπάρχουν οι ′f , ′′f , οπότε:
• η f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο ! .
• η ′f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο ! .
Ι. Η g είναι συνεχής στα [0,1] , [1,2] ως διαφορά συνεχών συναρτήσεων.
ΙΙ. Η g είναι παραγωγίσιμη στα (0,1) , (1,2) ως διαφορά παραγωγίσιμων συναρτήσεων
ΙΙΙ. g(0) = f (0)−e0 + 02−3 ⋅0 =−1−1⇒ g(0) =−2 .
IV. g(1) = f (1)−e1−12−3 ⋅1 = e−e +1−3⇒ g(1) =−2 .
V. g(2) = f (2)−e2 + 22−3 ⋅2 = e2−e2 + 4−6⇒ g(2) =−2 .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle στα παραπάνω διαστήματα, οπότε υπάρχει
x1∈ (1,2) , ώστε ′g (x
1) = 0 , και υπάρχει x2
∈ (1,2) , ώστε ′g (x2) = 0 .
β) Είναι ′g (x) = ′f (x)−ex + 2x −3 .
Ι. Η ′g είναι συνεχής στο [x1,x
2] ως διαφορά συνεχών συναρτήσεων.
ΙΙ. Η ′g είναι παραγωγίσιμη στο (x1,x
2) ως διαφορά παραγωγίσιμων συναρτήσεων.
ΙΙΙ. Ισχύουν ′g (x1) = ′g (x
2) = 0 από το ερώτημα (α).
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle, οπότε υπάρχει ξ ∈ (x1,x
2) , άρα και ξ ∈ (0,2) , ώστε
′′g (ξ) = 0 (1)
Είναι ′′g (x) = ′′f (x)−ex + 2 , οπότε από την (1) έχω ότι
′′f (ξ)−eξ + 2 = 0⇒ ′′f (ξ)+ 2 = eξ .
Δηµήτρης Αντ. Μοσχόπουλος, καθηγητής Μαθηµατικών.
ΕΝΟΤΗΤΑ 6. Θεώρηµα του Rolle.
Μαθηµατικό στέκι - www.mathsteki.gr
- 5 -
3. Δίνεται συνάρτηση f :!→ ! , τρεις φορές παραγωγίσιμη. Η γραφική παράσταση της f εφάπτεται στον άξονα x'x στα σημεία x1
και x2, με x1
< x2. Να αποδείξετε
ότι υπάρχει ένα, τουλάχιστον, ξ ∈ ! τέτοιο, ώστε f(3)(ξ) = 0 .
Αφού η C
f εφάπτεται στον x'x στα x1
,x2, ισχύουν f (x1
) = ′f (x1) = f (x
2) = ′f (x
2) = 0 .
Αφού η f είναι τρεις φορές παραγωγίσιμη στο ! , υπάρχουν οι ′f , ′′f , f (3) , οπότε:
• η f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο ! .
• η ′f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο ! .
• η ′′f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο ! .
Ι. Η f είναι συνεχής στο [x1,x
2] .
ΙΙ. Η f είναι παραγωγίσιμη στο (x1,x
2) .
ΙΙΙ. Ισχύουν f (x1) = f (x
2) = 0 .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle, οπότε υπάρχει x0∈ (x
1,x
2) τέτοιο, ώστε ′f (x
0) = 0 .
Ι. Η ′f είναι συνεχής στα [x1,x
0] , [x
0,x
2] .
ΙΙ. Η ′f είναι παραγωγίσιμη στα (x1,x
0) , (x
0,x
2) .
ΙΙΙ. Ισχύουν ′f (x1) = ′f (x
0) = ′f (x
2) = 0 .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle στα παραπάνω διαστήματα, οπότε υπάρχει
ξ1 ∈ (x1,x
0) , ώστε ′′f (ξ
1) = 0 , και υπάρχει ξ2 ∈ (x
0,x
2) , ώστε ′′f (ξ
2) = 0 .
Ι. Η ′′f είναι συνεχής στο [ξ1 ,ξ2 ] .
ΙΙ. Η ′′f είναι παραγωγίσιμη στο (ξ1 ,ξ2) .
ΙΙΙ. Ισχύουν ′′f (ξ1) = ′′f (ξ
2) = 0 .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle, οπότε υπάρχει ξ ∈ (ξ1,ξ
2) τέτοιο, ώστε f
(3)(ξ) = 0 .
Δηµήτρης Αντ. Μοσχόπουλος, καθηγητής Μαθηµατικών.
ΕΝΟΤΗΤΑ 6. Θεώρηµα του Rolle.
Μαθηµατικό στέκι - www.mathsteki.gr
- 6 -
4. Δίνεται συνάρτηση f : [1,3]→ ! , δύο φορές παραγωγίσιμη, με f (1) = 2 , f (2) = ℓn(2e3) και f (3) = ℓn(3e 4) . Να αποδείξετε ότι:
α) η γραφική παράσταση της g(x) = f (x)− ℓnx −x έχει δύο οριζόντιες εφαπτομέ- νες στο [1,3] .
β) υπάρχει ένα, τουλάχιστον, ξ ∈ (1,3) τέτοιο, ώστε ξ2 ⋅ ′′f (ξ) =−1 .
α) Γενικά, η γραφική παράσταση μιας συνάρτησης, f, δέχεται εφάπτομένη σ' ένα ση-μείο της με τετμημένη α, όταν ισχύει ′f (α) = 0 .
Επομένως, αρκεί να δείξω ότι υπάρχουν x1,x
2∈ (1,3) , ώστε ′g (x
1) = ′g (x
2) = 0 .
Αφού η f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο [1,3] , υπάρχουν οι ′f , ′′f , οπότε:
• η f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο [1,3] .
• η ′f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο [1,3] .
Ι. Η g είναι συνεχής στα [1,2] , [2,3] ως διαφορά συνεχών συναρτήσεων.
ΙΙ. Η g είναι παραγωγίσιμη στα (1,2) , (2,3) ως διαφορά παραγωγίσιμων συναρτήσεων
ΙΙΙ. g(1) = f (1)− ℓn1−1 = 2−1⇒ g(1) = 1 .
IV. g(2) = f (2)− ℓn2−2 = ℓn2e3− ℓn2−2 = ℓn2 + ℓne3− ℓn2−2 = 3−2⇒ g(2) = 1 .
V. g(3) = f (3)− ℓn3−3 = ℓn3e 4 − ℓn3−3 = ℓn3 + ℓne 4 −3 = 4−3⇒ g(3) = 1 .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle στα παραπάνω διαστήματα, οπότε υπάρχει
x1∈ (1,2) , ώστε ′g (x
1) = 0 , και υπάρχει x2
∈ (2,3) , ώστε ′g (x2) = 0 .
β) Είναι ′g (x) = ′f (x)−
1x−1 .
Ι. Η ′g είναι συνεχής στο [x1,x
2] ως διαφορά συνεχών συναρτήσεων.
ΙΙ. Η ′g είναι παραγωγίσιμη στο (x1,x
2) ως διαφορά παραγωγίσιμων συναρτήσεων.
ΙΙΙ. Ισχύουν ′g (x1) = ′g (x
2) = 0 , όπως προέκυψε απ' το ερώτημα (α).
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle, οπότε υπάρχει ξ ∈ (x1,x
2) , άρα και ξ ∈ (1,3) , ώστε
′′g (ξ) = 0 (1)
Είναι ′′g (x) = ′′f (x)+
1x 2
, οπότε από την (1) έχω
′′f (ξ)+
1ξ2
= 0⇒ ξ2 ⋅ ′′f (ξ)+1 = 0⇒ ξ2 ⋅ ′′f (ξ) =−1 .
Δηµήτρης Αντ. Μοσχόπουλος, καθηγητής Μαθηµατικών.
ΕΝΟΤΗΤΑ 6. Θεώρηµα του Rolle.
Μαθηµατικό στέκι - www.mathsteki.gr
- 7 -
5. Η συνάρτηση f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο [0,1] , με f (0) = 0 . Να δείξετε ότι: α) για την συνάρτηση g(x) = f (x)−x ⋅ ′f (0)−[f (1)− ′f (0)]⋅x 2 εφαρμόζεται το θεώ- ρημα του Rolle στο διάστημα [0,1] .
β) υπάρχει, τουλάχιστον ένα, ξ ∈ (0,1) τέτοιο, ώστε f (1)− f (0) =
12⋅ ′′f (ξ) .
α) Αφού η f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο [0,1] , υπάρχουν οι ′f , ′′f , οπότε:
• η f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο [0,1] .
• η ′f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο [0,1] .
Ι. Η g είναι συνεχής στο [0,1] ως αποτέλεσμα πράξεων μεταξύ συνεχών συναρτήσε- ων.
ΙΙ. Η g είναι παραγωγίσιμη στο (0,1) ως αποτέλεσμα πράξεων μεταξύ παραγωγίσι- μων συναρτήσεων.
ΙΙΙ. g(0) = f (0)−0 ⋅ ′f (0)−[f (1)− ′f (0)]⋅02 = f (0)⇒ g(0) = 0 .
IV. g(1) = f (1)−1 ⋅ ′f (0)−[f (1)− ′f (0)]⋅12 = f (1)− ′f (0)− f (1)+ ′f (0)⇒ g(1) = 0 .
Άρα για την g εφαρμόζεται το θεώρημα του Rolle στο [0,1] .
β) Αφού για την g εφαρμόζεται το θεώρημα του Rolle στο [0,1] , υπάρχει x0∈ (0,1) ,
ώστε ′g (x0) = 0 .
Είναι ′g (x) = ′f (x)− ′f (0)−2 ⋅[f (1)− ′f (0)]⋅x .
Παρατηρώ ότι ′g (0) = ′f (0)− ′f (0)−2 ⋅[f (1)− ′f (0)]⋅0⇒ ′g (0) = 0 = ′g (x0) .
Ι. Η ′g είναι συνεχής στο [0,x0] .
ΙΙ. Η ′g είναι παραγωγίσιμη στο (0,x0) .
ΙΙΙ. Ισχύουν ′g (0) = ′g (x0) = 0 .
'Αρα ισχύει το θεώρημα του Rolle, οπότε υπάρχει ξ ∈ (0,x0) , άρα και ξ ∈ (0,1) , ώστε
′′g (ξ) = 0 .
Είναι ′′g (x) = ′′f (x)−2 ⋅[f (1)− ′f (0)] , οπότε από την προηγούμενη σχέση έχω
′′f (ξ)−2 ⋅[f (1)− ′f (0)] = 0⇒ 2 ⋅[f (1)− ′f (0)] = ′′f (ξ)⇒ f (1)− ′f (0) =
12⋅ ′′f (ξ) .
Δηµήτρης Αντ. Μοσχόπουλος, καθηγητής Μαθηµατικών.
ΕΝΟΤΗΤΑ 6. Θεώρηµα του Rolle.
Μαθηµατικό στέκι - www.mathsteki.gr
- 8 -
6. Θεωρούμε συνάρτηση f, δύο φορές παραγωγίσιμη στο [α,β] , με
f (α) = f (β) = ′f (α) = ′f (β) = 0 .
Να δείξετε ότι: α) για την συνάρτηση g(x) = ex ⋅[ ′f (x)− f (x)] εφαρμόζεται το θεώρημα του Rolle στο [α,β] .
β) υπάρχει, τουλάχιστον ένα, γ ∈ (α,β) τέτοιο, ώστε να ισχύει ′′f (γ) = f (γ) .
α) Αφού η f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο [α,β] , υπάρχουν οι ′f , ′′f , οπότε:
• η f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο [α,β] .
• η ′f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο [α,β] .
Ι. Η g είναι συνεχής στο [α,β] ως αποτέλεσμα πράξεων μεταξύ συνεχών συναρτήσε- ων.
ΙΙ. Η g είναι παραγωγίσιμη στο (α,β) ως αποτέλεσμα πράξεων μεταξύ παραγωγίσι- μων συναρτήσεων.
ΙΙΙ. g(α) = eα ⋅[ ′f (α)− f (α)] = eα ⋅0⇒ g(α) = 0 .
IV. g(β) = eβ ⋅[ ′f (β)− f (β)] = eβ ⋅0⇒ g(β) = 0 .
Άρα για την g εφαρμόζεται το θεώρημα του Rolle στο [α,β] .
β) Αφού για την g εφαρμόζεται το θεώρημα του Rolle, υπάρχει γ ∈ (α,β) , ώστε
′g (γ) = 0 (1)
Είναι ′g (x) = (ex ′) ⋅[ ′f (x)− f (x)]+ex ⋅[ ′f (x)− f (x) ′] ⇒
⇒ ′g (x) = ex ⋅[ ′f (x)− f (x)]+ex ⋅[ ′′f (x)− ′f (x)] = ex ⋅[ ′f (x)− f (x)+ ′′f (x)− ′f (x)]⇒
⇒ ′g (x) = ex ⋅[ ′′f (x)− f (x)] .
Άρα από την (1) έχω ότι eγ ⋅[ ′′f (γ)− f (γ)] = 0 ⇒
eγ>0
′′f (γ)− f (γ) = 0⇒ ′′f (γ) = f (γ) .
Δηµήτρης Αντ. Μοσχόπουλος, καθηγητής Μαθηµατικών.
ΕΝΟΤΗΤΑ 6. Θεώρηµα του Rolle.
Μαθηµατικό στέκι - www.mathsteki.gr
- 9 -
7. Θεωρούμε την συνάρτηση f, η οποία είναι συνεχής στο [α,β] και δύο φορές πα-
ραγωγίσιμη στο (α,β) , με
f (α)′f (α)
=f (β)′f (β)
και f (x)≠ 0 , για κάθε x ∈ ! . Να δείξετε
ότι υπάρχει x0∈ (α,β) τέτοιο, ώστε να ισχύει f (x0
) ⋅ ′′f (x0) = [ ′f (x
0)]2 .
Θέτω x0= x και η ζητούμενη σχέση ισοδύναμα γράφεται
f (x) ⋅ ′′f (x) = [ ′f (x)]2 ⇔ f (x) ⋅ ′′f (x)−[ ′f (x)]2 = 0⇔ [ ′f (x) ′] ⋅ f (x)− ′f (x) ⋅ ′f (x) = 0 ⇔f (x )≠0
⇔
[ ′f (x) ′] ⋅ f (x)− ′f (x) ⋅ ′f (x)f 2(x)
= 0⇔′f (x)
f (x)
⎡
⎣⎢⎢
⎤
⎦⎥⎥
′= 0 .
Θεωρώ την συνάρτηση g(x) =
′f (x)f (x)
, x ∈ [α,β] , και θα δείξω ότι υπάρχει x0∈ (α,β) ,
ώστε ′g (x0) = 0 .
Αφού η f είναι συνεχής στο [α,β] και δύο φορές παραγωγίσιμη στο (α,β) , υπάρχουν οι ′f , ′′f , οπότε:
• η f είναι παραγωγίσιμη στο (α,β) .
• η ′f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο (α,β) .
Ι. Η g είναι συνεχής στο [α,β] ως πηλίκο συνεχών συναρτήσεων.
ΙΙ. Η g είναι παραγωγίσιμη στο (α,β) ως πηλίκο παραγωγίσιμων συναρτήσεων.
III. g(α) =
′f (α)f (α)
, g(β) =′f (β)
f (β).
Από την σχέση
f (α)′f (α)
=f (β)′f (β)
, με αντιστροφή των μελών, προκύπτει
′f (α)f (α)
=′f (β)
f (β)⇒ g(α) = g(β) .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle, οπότε υπάρχει x0∈ (α,β) , ώστε ′g (x
0) = 0 .
Δηµήτρης Αντ. Μοσχόπουλος, καθηγητής Μαθηµατικών.
ΕΝΟΤΗΤΑ 6. Θεώρηµα του Rolle.
Μαθηµατικό στέκι - www.mathsteki.gr
- 10 -
8. Μία συνάρτηση, f, είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο ! , με
f (1) = 1 , f (2) = 4− ℓn2 , f (e) = e2−1 .
Να δείξετε ότι υπάρχει ξ ∈ (1,e) , ώστε ′′f (ξ) =
1ξ2
+ 2 .
Θέτω ξ = x και η ζητούμενη σχέση ισοδύναμα γράφεται
′′f (x) =
1x 2
+ 2⇔ ′′f (x)−1x 2−2 = 0⇔ ′f (x)+
1x−2x
⎡
⎣⎢⎢
⎤
⎦⎥⎥
′= 0⇔ [f (x)+ ℓnx −x 2 ′′] = 0 .
Θεωρώ την συνάρτηση g(x) = f (x)+ ℓnx −x 2 και θα δείξω ότι υπάρχει ξ ∈ (1,e) , ώστε
′′g (ξ) = 0 .
Αφού η f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο ! , υπάρχουν οι ′f , ′′f , οπότε:
• η f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο ! .
• η ′f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο ! .
Ι. Η g είναι συνεχής στα [1,2] , [2,e] ως άθροισμα συνεχών συναρτήσεων.
ΙΙ. Η g είναι παραγωγίσιμη στα (1,2) , (2,e) ως άθροισμα παραγωγίσιμων συναρτήσε- ων.ΙΙΙ. g(1) = f (1)+ ℓn1−12 ⇒ g(1) = 0 .
IV. g(2) = f (2)+ ℓn2−22 = 4− ℓn2 + ℓn2− 4⇒ g(2) = 0 .
V. g(e) = f (e)+ ℓne−e2 = e2−1+1−e2 ⇒ g(e) = 0 .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle στα παραπάνω διαστήματα, οπότε υπάρχει
x1∈ (1,2) , ώστε ′g (x
1) = 0 , και υπάρχει x2
∈ (2,e) , ώστε ′g (x2) = 0 .
Είναι ′g (x) = ′f (x)+
1x−2x .
Ι. Η ′g είναι συνεχής στο [x1,x
2] ως άθροισμα συνεχών συναρτήσεων.
ΙΙ. Η ′g είναι παραγωγίσιμη στο (x1,x
2) ως άθροισμα παραγωγίσιμων συναρτήσεων.
ΙΙΙ. Ισχύουν ′g (x1) = ′g (x
2) = 0 .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle, οπότε υπάρχει ξ ∈ (x1,x
2) , άρα και ξ ∈ (1,e) , ώστε
′′g (ξ) = 0 .
Δηµήτρης Αντ. Μοσχόπουλος, καθηγητής Μαθηµατικών.
ΕΝΟΤΗΤΑ 6. Θεώρηµα του Rolle.
Μαθηµατικό στέκι - www.mathsteki.gr
- 11 -
9. Δίνεται συνάρτηση f, η οποία είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο ! , με
f (0) = 0 , f (−π) = f (π) = π2 .
Να δείξετε ότι υπάρχει ξ ∈ (−π ,π) τέτοιο, ώστε ′′f (ξ) = 2− ηµξ .
Θέτω ξ = x και η ζητούμενη σχέση ισοδύναμα γράφεται
′′f (x) = 2− ηµx ⇔ ′′f (x)−2 + ηµx = 0⇔ [ ′f (x)−2x −συνx ′] = 0⇔ [f (x)−x 2− ηµx ′′] = 0 .
Θεωρώ την συνάρτηση g(x) = f (x)−x 2− ηµx και θα δείξω ότι υπάρχει ξ ∈ (−π ,π) , ώσ-τε ′′g (ξ) = 0 .
Αφού η f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο ! , υπάρχουν οι ′f , ′′f , οπότε:
• η f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο ! .
• η ′f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο ! .
Ι. Η g είναι συνεχής στα [−π ,0] , [0,π] ως διαφορά συνεχών συναρτήσεων.
ΙΙ. Η g είναι παραγωγίσιμη στα (−π ,0) , (0,π) ως διαφορά παραγωγίσιμων συναρτή- σεων.ΙΙΙ. g(−π) = f (−π)−(−π)2− ηµ(−π) = π2−π2 + ηµπ⇒ g(−π) = 0 .
IV. g(0) = f (0)−02− ηµ0⇒ g(0) = 0 .
V. g(π) = f (π)−π2− ηµπ = π2−π2 ⇒ g(π) = 0 .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle στα παραπάνω διαστήματα, οπότε υπάρχει
ξ1 ∈ (−π ,0) , ώστε ′g (ξ1) = 0 , και υπάρχει ξ2 ∈ (0,π) , ώστε ′′g (ξ
2) = 0 .
Είναι ′g (x) = ′f (x)−2x −συνx .
Ι. Η ′g είναι συνεχής στο [ξ1 ,ξ2 ] ως διαφορά συνεχών συναρτήσεων.
ΙΙ. Η ′g είναι παραγωγίσιμη στο (ξ1 ,ξ2) ως διαφορά παραγωγίσιμων συναρτήσεων.
ΙΙΙ. Ισχύουν ′g (ξ1) = ′g (ξ
2) = 0 .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle, οπότε υπάρχει ξ ∈ (ξ1,ξ
2) , άρα και ξ ∈ (−π ,π) , ώσ-
τε ′′g (ξ) = 0 .
Δηµήτρης Αντ. Μοσχόπουλος, καθηγητής Μαθηµατικών.
ΕΝΟΤΗΤΑ 6. Θεώρηµα του Rolle.
Μαθηµατικό στέκι - www.mathsteki.gr
- 12 -
10. Θεωρούμε συνάρτηση f, η οποία είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο ! , με f (−1) = f (1) = 1 , ενώ η γραφική της παράσταση διέρχεται από την αρχή των αξόνων. Να δείξετε ότι υπάρχει ξ ∈ (−1,1) , ώστε η εφαπτομένη της γραφικής παράστασης της ′f , στο σημείο Α(ξ , ′f (ξ)) να είναι παράλληλη στην ευθεία ε :y = 2x −3 .
Η κλίση της γραφικής παράστασης της ′f στο Α είναι ′′f (ξ) και η εφαπτομένη της στο Α είναι παράλληλη προς την (ε), όταν ισχύει
′′f (ξ) = λ
ε⇔ ′′f (ξ) = 2⇔ ′′f (ξ)−2 = 0 (1)
Άρα θα δείξω ότι υπάρχει ξ ∈ (−1,1) , ώστε να ισχύει η (1).
Θέτω ξ = x και η (1) ισοδύναμα γράφεται
′′f (x)−2 = 0⇔ [ ′f (x)−2x ′] = 0⇔ [f (x)−x 2 ′′] = 0 .
Θεωρώ την συνάρτηση g(x) = f (x)−x 2 και θα δείξω ότι υπάρχει ξ ∈ (−1,1) , ώστε
′′g (ξ) = 0 .
Αφού η f είναι δύο φορές παραγωγίσιμη στο ! , υπάρχουν οι ′f , ′′f , οπότε:
• η f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο ! .
• η ′f είναι παραγωγίσιμη, άρα και συνεχής, στο ! .
Ι. Η g είναι συνεχής στα [−1,0] , [0,1] ως διαφορά συνεχών συναρτήσεων.
ΙΙ. Η g είναι παραγωγίσιμη στα (−1,0) , (0,1) ως διαφορά παραγωγίσιμων συναρτήσε- ων.ΙΙΙ. g(−1) = f (−1)−(−1)2 = 1−1⇒ g(−1) = 0 .
IV. g(0) = f (0)−02 ⇒ g(0) = 0 .
V. g(1) = f (1)−12 = 1−1⇒ g(1) = 0 .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle στα παραπάνω διαστήματα, οπότε υπάρχει
ξ1 ∈ (−1,0) , ώστε ′g (ξ1) = 0 , και υπάρχει ξ2 ∈ (0,1) , ώστε ′g (ξ
2) = 0 .
Είναι ′g (x) = ′f (x)−2x .
Ι. Η ′g είναι συνεχής στο [ξ1 ,ξ2 ] ως διαφορά συνεχών συναρτήσεων.
ΙΙ. Η ′g είναι παραγωγίσιμη στο (ξ1 ,ξ2) ως διαφορά παραγωγίσιμων συναρτήσεων.
ΙΙΙ. Ισχύουν ′g (ξ1) = ′g (ξ
2) = 0 .
Άρα ισχύει το θεώρημα του Rolle, οπότε υπάρχει ξ ∈ (ξ1,ξ
2) , άρα και ξ ∈ (−1,1) , ώστε
′′g (ξ) = 0 .
Δηµήτρης Αντ. Μοσχόπουλος, καθηγητής Μαθηµατικών.
ΕΝΟΤΗΤΑ 6. Θεώρηµα του Rolle.
Μαθηµατικό στέκι - www.mathsteki.gr
- 13 -