ASANSR KULLANMA KILAVUZU

Konya 2009

TMMOB Makina Mhendisleri Odas Konya ubesi Adres : Hazm Uluahin Merkezi A Blok

Kat:1 No:120 Seluklu - KONYA Telefon : 0 332 444 8 666 0 332 238 52 70 (pbx) Fax : 0 332 238 52 75 Web : http://konya.mmo.org.tr E-Posta : konya@mmo.org.tr Tasarm : Bayram Szge Bask : deal Usta Fotokopi

1

NDEKLER

indekiler ............................................................................................... 1

Balarken ................................................................................................. 3

Sunu ....................................................................................................... 4

1. Tarihe ................................................................................................ 5

2. Asansr eitleri ................................................................................. 8

3. Ama ve Grevler ............................................................................. 11

4. Asansr Kullanrken Dikkat Edilecek Hususlar ............................... 12

5. Asansrlerde Gvenlik Kurallar. ..................................................... 13

6. Asansrlerde Karlalan Kaza Tipleri ............................................ 15

7. Bakm ve Onarm .............................................................................. 17

8. Yasal Mevzuat .................................................................................. 18

9. Basnda Yaynlanan Haberlerimiz ................................................... 24

2

3

Dnyada meydana gelen teknolojik yenilikler yaantmzn her alanna yansmaktadr. Gnlk yaamda hepimizin youn olarak kulland asansrlerde teknolojik yeniliklerden en fazla etkilenen aralardandr. Asansrlerdeki teknolojik yenilikler ve deien piyasa artlar hayatmzn bir paras olan bu aralarn bilinli kullanmn zorunlu hale getirmektedir.

Odamz, teknolojik yenilikler ve piyasa artlar karsnda, asansrler hakknda bilgisi olmayan veya yanl bilgiye sahip olan bina yneticileri ve asansr kullanclarnn, asansrler konusunda bilgi sahibi olmasn salamak iin bu almay hazrlamtr.

Gvenli, salkl, ada, planl yap ve kentlerin oluumunda her sistemde olduu gibi asansr sistemlerinde de proje aamasndan uygulamaya ve periyodik kontrollere kadar ki srelerde vatandalarmzn dikkat etmesi ve uymas gereken baz kurallar vardr.

Bina yneticileri ve asansr kullanclarnn hukuki sorumluluklar, gvenlik kurallar, asansr kullanrken dikkat edilmesi gereken konular, bakm ve onarmda dikkat edilmesi gereken hususlar, asansrlerde meydana gelen kaza sebepleri gibi konular kitapk ierisinde yer almaktadr. Belirtilen bu konularda ilgililere bu bilgiler sunulmaktadr.

nsan salna vermi olduumuz nem sebebi ile, Odamz almalar kamuoyu sorumluluu erevesinde, yaantmzda srekli karlatmz, mesleimizle ilgili her trl konuda vatandalarmz bilgilendirme ynnde devam edecektir. Bu dorultuda hazrlanan almann yelerimize, vatandalarmza ve ilgililere faydal olmasn dilerim. Sayglarmla...

Yrd.Do.Dr. Mete KALYONCU TMMOB Makina Mhendisleri Odas

Konya ube Bakan

BALARKEN

4

SUNU

Bilindii zere AB Teknik Mevzuat Uyumlatrma almalarnda Asansr Teknik Mevzuat da deitirilmi ve T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanl tarafndan 95/16/AT Asansr Ynetmelii 25021 sayl Resmi Gazetede 15.02.2003 tarihinde yaymlanmtr. Daha sonra bu ynetmelik 26420 sayl Resmi Gazetede 31.01.2007 tarihinde yeniden yaymlanm; ayrca 18.11.2008 tarihinde 27058 sayl Resmi Gazetede Asansr Bakm ve letme Ynetmelii yaymlanmtr. Bu deiiklikler sonucunda Odamzn uzmanlk alanna giren asansrler konusunda, Trke kaynak ihtiyacnn epeyce artt gzlemlenmitir.

Bu amala Odamz, uzmanlk alanlarna giren bu konu ile ilgili, yelerimizi ve kamuoyunu bilgilendirecek, onlarn bilgi birikimlerini arttracak eitli almalar yapmaktadr. Odamzn yayn faaliyetleri de bu almalar arasnda yer almakta olup, hazrlanan bu yaynlar bir ok alanda bavuru kayna olarak kullanlmaktadr.

Odamz uzmanlk alanlarmzla ilgili tm dallarda olduu gibi, iletim teknolojileri ve asansrler konusunda da gelitirici ve iyiletirici almalara katk ve katlmda bulunmay yukarda bahsedilen mevzuat deiikliklerinden dolay nemli grevlerinden biri olarak grmektedir.

Yayn almalar yannda Odamz, ilgili kamu, kurum ve kurulularyla yaplan anlamalar erevesinde asansrler zerinde eitli kontrol ve denetimlerde gerekletirmektedir. Bunun yannda panel, seminer, konferans ve kongreler gibi eitli etkinlikler dzenleyerek gelien ve deien teknolojik yenilikleri kamuoyuna sunmaktadr.

Bu kitapkta, Odamzn iletim ve iletim teknolojileri denince ilk akla gelen asansrler zerine alma ve giriimlerinin bir zetine; asansr denetimlerinin nemine, sorunlarn kkl zmne ynelik yaplmas gereken nerilere yer verilmektedir.

Odamz, bu almada dile getirilen btn alma, giriim ve neriler dorultusunda almalarn gelitirerek, imdiye kadar olduu gibi imdiden sonrada kamuoyunu bilgilendirmeye devam edecektir.

TMMOB Makina Mhendisleri Odas Ynetim Kurulu

5

TARHE nsanlk tarihinin en eski problemlerinden birisi de dey kaldrma olmutur. nsanlar bu konuda kaldra ile ie balayp, krk benzeri sistemlerle problemlerini zmeye almlardr. Yzylmzda yksek bina yapmna doan ihtiya, dey tamaclnda geliimini beraberinde getirmitir. Dey tamaclktaki gelimeler ve kazanlan teknik baar, daha yksek bina yapmnda etkili olmutur. Birbirini etkileyerek byyen iki sektr kendi iinde daha ileri teknoloji, gvenlik ve konfor standartlarn gelitirmi, bugnk seviyelere gelinmitir.

Bu gn dnyamzda harika bir dikey tama arac olarak kullandmz ve insanln hizmetine sunulan asansrler ilk olarak Avrupadan btn dnyaya yaylmtr. Gnmzde sadece yksek binalarda kullanma zorunluluundan ziyade artk gnlk ihtiyalar arasnda yer alan asansrlerin icad milattan ncesine dayanmaktadr.

ok eski alardan orta aa 13. yzyln balarna kadar kaldrma aralarnn arkasndaki g insan ve hayvan gcyd. Eski Roma mparatorluu saraylarnda katlar arasnda inip kan dolaplarn olduu bu dnemle ilgili bulunan belgelerin incelenmesinden bilinmektedir.

Orta a dnemlerinde buna benzer dolaplarn (asansr) manastrlarn d duvarlarna monte edildii, bu tr asansrlerin dardan alarak daha ok savunma ve korunma amala yapld, dmanlarn gece basknlar yaparak ieriye girmesinin nlenmesi iin kullanld dnlmektedir.

6

17. yzyln balarnda VELAYER adndaki bir fransz mimar bu ilkel aleti biraz daha gelitirmi ve kar arlk ile daha iyi dengede almasn salamtr. Kar arlk ile alan ve elle evrilerek hareket ettirilen bu alete uan sandalye ad verilmitir. Bu dnemlerde Amarikada daha byk bir dolap yaplm ve bu dolap iki katl bir binada kullanlmtr. Bu aletin en nemli zellii ise basnl hava ile almas ve bylelikle insan gcne ihtiya duyulmamas idi. 1867 ylnda EDOUX adnda bir Fransz mhendis uluslar aras Paris sergisi mnasebeti ile yeni bir kaldrma makinas yapm ve adn ASANSR koymutur. Bu makina ziyarete gelen misafirleri en yksek noktaya kadar kartp indirmitir. 1880 ylnda asansr teknolojisi bir kademe daha ileri gitmi ve bu kez Alman fiziki SEMENS asansrlerde elektrikten faydalanmtr. 1889 ylnda ise Pariste alan bir sergide nl Fransz mhendis EFFEL adn verdii ve ismini lmszletii kule ierisine birde asansr kurmutur. EFFEL kurmu olduu bu asansr ile insanlar zahmetsiz bir ekilde kuleye karm ve insanlara Parisi seyrettirmitir.

1850 yl ile 1860 yllar arasnda ngilteredeki tekstil fabrikalarnda asansr yaygn olarak kullanlmtr. Asansrlerin bu kullanm daha sonra endstriden ticarete ve oradan da halkn kullanmna olacak ekilde yaygnlatrlmtr.

1892 ylnda lkemizde ilk asansr, stanbul'da Pera Palasa inaa edilmitir. Beyolu'nda ilk elektrik kullanan bina olmakla birlikte, Trkiye'nin en eski elektrikli asansr de Pera Palas otelinde bulunmaktadr. Otelin en gzel kelerinden birini oluturan asrlk

Trkiyenin lk Asansr (Pera Palas Oteli)

7

asansr adeta Pera Palas'la btnlemi, yenilerine ta karrcasna gnmze kadar gzelliini ve ihtiamn koruyarak gelmitir. 5 kii (400)kg lk bir arlk tayabilen asansrn gnmzde, haftada bir bakm ve ylda birkezde muayenesi yaplmaktadr. 19.yzyln balarnda dnyada asansrlerde yaplan teknolojik devrimler sayesinde asansr teknolojisi hzla ivme kazanarak Uluslar aras dev firmalar kurulmu ve asansrde adeta bir teknolojik devrim yaratlmtr. Teknolojideki bu hzl gelime sayesinde bugn bu asansrlerin hzlar 8 metre/saniye civarndadr. Ayrca, 400 metreye kadar olan yksekliklere gnmzde rahatlkla klabilmektedir. Gnmzde kullanlan asansrler ihtiyaca gre 20-25 kiiyi tayabilmektedirler. Bu sayda insan rahatlkla tayan asansrlere gnmzde akll asansrler denilmektedir.

8

ASANSR ETLER a) Elektrikli Asansrler : Tahrik motorunun kumanda panosundan ald komut vastasyla harekete geip, kabini istenilen ynde hareket ettirmesi yoluyla alrlar. Kabin, kar arlkla mterek alr. Kabin ve kar arlk elik halatn tahrik kasna ile srtnmesinden kaynaklanan bir hareket vastasyla aa yukar hareket eder. Kabin ve kar arlk birbirleri ile yaklak eit arlktadrlar.

b) Hidrolik Asansrler : Kaldrma ii, hidrolik svsn, kabini dorudan veya dolayl olarak etkileyen bir kaldrcya sevk eden ve elektrikle tahrik edilen bir pompa vastasyla gerekleen asansrlerdir. Bu asansrlerde aa yn hareketi kabinin kendi arl ile gereklemektedir. Hidrolik asansrlerde makina dairesi genel olarak, ilk duvar seviyesinde bulunur. Burada bir ya kazan ve bunun zerinde hidrolik dzenei, kumanda panosu ve hidrolik svsnn iinden getii hortumlar bulunmaktadr. Asansr kuyusu iinde; Kabin, varsa kar arlk, silindir piston sistemi, ask tertibat ve tamponlar bulunmaktadr.

c) Yk Asansr : Fabrika, depo ya da otoparklarda kullanlmak zere tesis edilen asansrlerdir. Bu asansrler ar ortam artlarnda baaryla alr. Yalnzca yk tamak amacyla yaplan yk asansrlerinin kabin veya platform boyutlar ve motor gleri, tanmas gereken en byk yk miktarna gre belirlenir. Tesis edildii binann en zor artlarna gre tasarlanan yk asansrlerimiz, 500 kgdan 10000 kga kadar eitli kapasitelerdedir. Tahrik dzeni ise makinal veya hidroliktir.

d) Sedye Asansr : Hastalarn konforlu ve salkl bir ekilde tanmalarn salayan asansrlerdir. Bu asansrler 1600 kg, 2000 kg ve 2500 kg 'a kadar tama kapasitesine sahiptirler. Bu asansrlerin dier asansrlerden ayrcalkl zellii; konfor ve gvenliktir. Sedyenin

9

asansre giri-knda sarsnt olmamas iin kabin katlara gre hassas ayarlanabilmektedir. Elektrik kesilmelerine kar nlem, ayarlanm k aks, atnibakteriyal tedbirler, paslanmaz aksam gibi ekstra donanmlar ilave edilmi asansrlerdir.

e) Ara Asansr : Binalarn stnn ve bodrum katlarnn otopark olarak kullanma olanak saland durumlarda kullanlan asansrlerdir. Ara asansrlerinin kapasiteleri 3000 kg olabilmektedir.

f) Panoramik Asansr : Bu asansrler ak havada, alveri merkezlerinde, tren istasyonlarnda,... kullanlmaktadr. Bina mimarisine uygun olarak tahrik dzeni elektrik ve hidrolik yaplabilmektedir.

g) zrl Asansr : Yal, engelli ve tekerlekli sandalye kullanclar iin tasarlanm asansrlerdir. Bu asansrlerin bir dier ismide merdiven asansrleridir. Bu asansrler, daha geni bir giri kaps, standart otomatik kap, butoniyerlerin daha aa seviyede yatay pozisyonda bulunmas ve buton dmelerinin kabartmal olmas gibi zelliklerle dier asansrlerden farkllk arz eder.

) Monarj Asansr : Bu asansrler genelde otel, restaurant ve villalarda mutfaktan yemek yenilen kata, tabak, bardak, tepsi tanmasnda kullanlr. Sadece yk tama amal olarak, insanlarn giremeyecei boyutlarda tasarlanrlar. Kk tip yk asansrleri olarak dnebileceimiz servis asansrleri 50 kgdan 250 kga kadar deiik tama kapasitelerine sahiptir.

h) Yama ( yatay ) Asansr : yatay asansrler, gelimi lkelerde havaalanlarnda, hastane ve niversite komplekslerinde ska kullanm imkan bulan insan tama sistemleridir.

10

) Makina Dairesiz Asansrler : Makina dairesiz asansrler zellikle yolcu terminalleri, ok katl maazalar, alveri merkezleri ile eitim, kltr ve salk kurulular gibi yerlerde kullanlmaktadrlar. zellikle daha youn yolcu trafii olan ve daha yksek ticari binalar da tasarmclar, inaatlar ve bina sahipleri iin nemli avantajlar salarlar. Bu asansrlerde tahrik makinas asansr kabininin stnde ya da kuyu iinde bulunmaktadr.

ASANSRLERN YILLIK KONTROLLER

KULLANICILARIN CAN VE MAL GVENL

NDR!

11

AMA VE GREVLER amzda yaanan deiim ve gelimelerle birlikte yaammzn deimez paras haline gelen ok eitli ihtiyalardan biri de asansrler olmutur.

Gvenli, salkl, ada, planl yap ve kentlerin oluumunda olduu gibi asansr sistemlerinin de bilimsel, teknik proje ve uygulamalara gereksinimi vardr. Proje aamasndan uygulamaya ve periyodik kontrollere kadarki srelerde ilgili Bakanlklara, Odamza, Valiliklere, Belediyelere ve kullanclara nemli grev ve sorumluluklar dmektedir.

Sanayinin tamam ve yaammzn nemli bir blmnde iletim teknolojileri nemli bir yer tutuyor. Fabrikalardan depolara, antiyelerden kk iletme ve konutlara dek, iletme ve kaldrma makinalar pek ok alanda yaygn olarak kullanlmaktadr. letim teknolojilerindeki yeni gelimeler, sanayileme ve kentleme alanndaki

yeni gelimelerle balantl bir ekilde srmektedir. Bu erevede enerji kullanmnda ekonomiklik, konfor ve gvenlik faktrleri n plana kmaktadr.

Ancak standartlara uygun retim, rekabet koullar, AB uyum sreci, standartlarn uyumlatrlmas gibi konularda byk bir dankln yaand da grlmektedir.

Bu adan Sanayi ve Ticaret Bakanl, TSE, Meslek Odalar, retici firmalar,

mhendisler, akademisyenler ve ilgili dier kurulularn denetimlerinin yaygn ve etkin klnmasnn gerek can ve mal gvenlii, gerekse haksz rekabeti nlemek asndan nemi bugn de srmektedir.

12

ASANSR KULLANIRKEN DKKAT EDLECEK HUSUSLAR

o Hangi kat ve dorultuya gitmek istediinizden emin olunuz, varsa yalnzca gidilecek yne (aa/yukar) ait arma butonuna basnz.

o Kabinden kmak isteyenlerin gei yolu zerinde durmaynz, geie engel olmayacak bir yerde bekleyiniz.

o Asansr beklediiniz kata geldiinde, asansrn dolu olmas halinde mutlaka kabine girmeye almaynz, asansrn tekrar bulunduunuz kata gelmesini bekleyiniz yada (varsa) dier asansr kullannz.

o Otomatik kapl asansrlerde, kaps kapanmakta olan asansrn kapsn amaya almaynz, asansrn tekrar bulunduunuz kata gelmesini bekleyiniz ya da (varsa) dier asansr kullannz.

o Asansre binip, inerken dikkatli olunuz. Asansr ve kat seviyesi fakllklar olabilir, taklp debilirsiniz.

o ocuklar, evcil hayvanlar kontrol altnda tutunuz. o Otomatik kapl asansrlerde, kapnn almas bir ama butonu

aracl ile oluyorsa, kapy butona basarak anz. Kabin katta durmadan kapy amaya almaynz.

o Kabine girerken ve kabinden karken oyalayc hareketlerden kannz.

o Kapdan uzak durunuz ve kapda skma olasl bulunan giysi ve eyalara dikkat ediniz.

o Kat gstergelerine dikkat ediniz ve izleyiniz. o Asansrn durmasna karn, otomatik kabin kapl asansrlerde

kap ama butonu ile de kap alamyorsa imdat butonu ile dardaki kiilerle irtibata geiniz, kiisel abalarla kabinden kmaya almaynz.

13

ASANSRLERDE GVENLK KURALLARI

o Asansr kuyu boluu mutlaka temiz tutulmaldr, burada balayacak bir yangnn kabin iinde bulunan kiilerin dumandan boulmasna neden olabilecei unutulmamaldr.

o kaps bulunmayan asansrlere fotosel taklmas kabin ile hareketli yzey arasnda meydana gelebilecek skmalar nlemesi bakmndan hayati nem tamaktadr.

o Binada temizlik yaplrken kuyu boluuna su girmesi engellenmelidir.

o Ask halatlar dzenli olarak kontrol edilmeli ve anm halatlar vakit geirilmeden deitirilmelidir.

o Kat kap camlar mutlaka ii telli cam olmaldr. Pencere cam, buzlu cam, mika gibi maddeler taklmamaldr.

o Kat arasnda kalan kiileri kurtarmak iin kap anahtar kullanlmamal, makina dairesinde asansrn elektrii kesilmeli, makina zerindeki fren kolu elle alarak volan yardmyla asansrn en yakn kata getirilmesi salanmal ve mahsur kalan kiiler bu ekilde kabinden kartlmaldr.

o Kabinin katta olduunu anlamak iin kabin ierisinde mutlaka aydnlatmalarn yanmas gerekir.

o kaps olmayan asansrlerde her hangi bir tehlike annda nce kabin ierisindeki dur butonuna baslmal daha sonrada imdat butonuna baslarak yardm istenmelidir.

o Kabin iinde bulunan imdat butonu ve acil aydnlatma sistemi elektrikler kesilse dahi mutlaka alr durumda tutulmaldr.

o Kabin ierisine yklenecek ykler dengeli bir ekilde yklenmeli hareket esnasnda kaymas ve devrilmesi engellenmelidir.

14

o Yangn ve deprem esnasnda asansrn kullanlmas sakncaldr, asansr yerine merdivenler tercih edilmelidir.

o Kabin ierisine ve katlara kullanma talimatlar ile uyarc ikaz levhalar taklmaldr.

o Asansr kuyu altnda kullanlabilir boluk olmamaldr, varsa ayet ya kapatlmal veya gerekli gvenlik tertibatlar alnmaldr.

o Makina dairesinin giri kaps veya kapa srekli olarak kilitli tutulmaldr. Herhangi bir tehlike veya bakm esnasnda anahtara kolayca ulamak iin ilgili grevlide veya yneticide bulundurulmaldr.

o Makina dairesine asansr harici hibir malzeme veya eya koyulmamaldr.

o Makina dairesinde mutlak havalandrma panjurlar olmaldr. o Makina dairesi aydnlatmas yeterli ve alr durumda

olmaldr. o Makina dairesinde kolayca okunabilecek bir yere bakm ve

kurtarma talimatlar aslmaldr. o Makina dairesinde TSE ye uygun kapasitede yangn sndrc

tp bulunmaldr. o Ar yk sistemi yoksa taklmal varsa mutlaka asansr

kapasitesine uygun olarak alr durumda olmaldr.

o Makina dairesi depo olarak kullanlmamaldr.

o Kabin giriine konulan eik konta gibi gvenlik tertibatlar mutlaka alr durumda tutulmal, zellikle ocuklarn bunlarla oynamalar, bozmalar nlenmeli ve uyarlmaldr.

15

ASANSRLERDE KARILAILAN KAZA TPLER lkemizde asansr tesislerinin byk bir ksmn srtnmeli ve tahrikli asansrler oluturmaktadr. Bu tip asansrlerde asansrn aa ve yukar ynde zaman zaman kontrolsz hareketler sergilemesi sonucu kazalar olmaktadr. Bu kaza tr, frenlerin devre d kalmas, balatalarn anmas, tahrik gcnn yetersizlii ve kumanda sistemi arzalarndan kaynaklanmaktadr. Asansrlerde karlalan balca kaza tipleri aada maddeler halinde belirtilmitir:

o Halatlarn tellenmesi ve ypranmas sonucu halatlarn kopmas

ile oluan kazalar. o Kar arln kabin ile arpmas sonucu oluan kazalar. o Kap camlarnn krlmas sonucu oluabilecek kazalar. o Kabin katta deil iken kat kapsnn almas ile oluan kazalar. o Kaps olmayan kabinlerde hareketli yzey ile kabin arasnda

skmalardan dolay oluan kazalar. o Asansr makina grubu zerindeki fren sisteminin arzalanmas

veya devre d kalmas, balatalarn anmas, fren tahrik gcnn yetersizlii, kumanda panosunda oluabilecek arzalardan dolay kabinin kontrolsz bir ekilde aa veya yukar ynde kaymasndan meydana gelen kazalar.

16

o Kabinde mahsur kalan kiilerin kurtarlmas srasnda bilinsiz ekilde kurtarma almasndan doan kazalar.

o Yangn ve deprem annda asansrn kullanlmasndan doan kazalar.

o Kabin ierisine konulan yklerin dengeli konumlandrlmam olmas ve seyir halinde bu yklerin kaymas sonucu doan kazalar.

o Kabin duru seviyesinin aada veya yukarda olmas nedeniyle doan kazalar.

o Otomatik kapl asansrlerde kapnn giri-k srasnda kullanclar sktrmas ile oluan kazalar.

17

BAKIM VE ONARIM

o Asansr bakmn yapacak firma tercih edilirken mutlaka ynetmelikte tarif edilen firma olup olmadna dikkat edilmelidir, gerekirse firma yetki belgeleri talep edilmelidir.

o Bakm esnasnda mmknse bina grevlisi nezaretinde bakm yaplmal ve firma tarafndan dzenlenecek bakm formu karlkl olarak imzalanmaldr.

o Firmayla bakm szlemesi yaplrken yaplacak iler ve periyotlar mutlaka belirtilecektir.

o Deitirilen paralarn yneticiye teslimi yaplmaldr. o Eski malzemelerin imhas yneticinin seecei bir yntemle

yaplmaldr. o Kuyu, kabin st ve makina dairesi temizlii yaplmaldr. o Kap kilitleri mutlaka her bakmda kontrol edilmelidir. o Kap camlarnn kontrol yaplmaldr. o Raylarn yalanmas salanmaldr. o Kabin st parat fren sisteminin gzle kontrol yaplmaldr. o Makina dairesinde makina

motor gurubunun ya seviye kontrol yaplmaldr.

o Makina zerindeki balatalarn kontrol yaplmaldr.

o Kabin ii ve kat butonlar kontrol edilmelidir.

o Reglatrler kontrol edilmelidir. o Halatlarn balantlar ve

tellenmesi kontrol edilmelidir. o Snr kesiciler kontrol

edilmelidir. o Gvenlik dmelerinin alr

durumda olduklar kontrol edilmelidir.

18

YASAL MEVZUAT lkemizde asansrlerin projelendirilmesi, montaj ve bakm Sanayi ve Ticaret Bakanl tarafndan 20.12.1995 tarih ve 22499 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Asansr Ynetmelii erevesinde yaplmakta iken, Bakanlk tarafndan AB uyum srecinde 29.06.2001 tarih ve 4703 sayl rnlere likin Teknik Mevzuatn Hazrlanmas ve Uygulanmasna Dair Kanuna dayanlarak Sanayi ve Ticaret Bakanl tarafndan 15.02.2003 tarih ve 25021 sayl Resmi Gazetede yeni bir 95/16/AT Asansr Ynetmelii yaymlanmtr. Daha sonra, 31.01.2007 tarihinde 26420 sayl Resmi Gazetede yeni 95/16/AT Asansr Ynetmelii yaymlanmtr. 23.02.1995 tarihli ve 4077

sayl Tketicinin Korunmas Hakknda Kanunun 19. maddesine dayanlarak 18.11.2008 tarihinde de 27058 sayl Resmi Gazetede ile Asansr Bakm ve letme Ynetmelii yaymlanmtr.

Yrrlkte bulunan 95/16/AT Asansr Ynetmeliinde asansr imalat, montaj ve bakm srelerinde alan mhendislere ynelik ak bir dzenleme bulunmamaktadr. 1995 tarihli Ynetmelikte asansr imalat, montaj ve bakm firmalarnn bir elektrik ve bir makina mhendisi istihdam etmesi ve bu

firmalarn Elektrik ve Makina Mhendisleri Odalarndan Bro Tescil Belgesi almas zorunlu tutulmuken, yrrlkteki Ynetmelikte bu konular bolukta braklm gibi grnse de montaj yaplan her asansr iin hazrlanmas zorunlu olan Teknik Dosya ierisinde montaj yaplan asansrn tasarm ve almasnn Asansr Ynetmeliinin tm hkmlerine uygun olduunu gsterebilecek ekilde asansrle ilgili tm izim ve hesaplamalarn yaplmas gerektii belirtilmitir. Bu izim ve hesaplamalar ile Teknik Dosyann hazrlanmasnda yaplacak dier hizmetlerin, ancak bir makina ve elektrik mhendisi tarafndan verilebilecei grnmektedir. Dier yandan Asansr Bakm ve letme

Asansr Boluu

19

Ynetmeliinin 4. maddesinin (g) bendinde Yetkili mhendis: Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birliine bal Elektrik Mhendisleri Odas ve Makina Mhendisleri Odasnca asansrlere ynelik olarak proje, montaj, bakm, tadilat, standartlar ve mevzuat zerine mesleki yeterlilii belgelendirilen Elektrik/Elektronik ve Makina Mhendislerini, diye tanmlanmaktadr. Buna gre, asansr avan ve uygulama projelerinin ilgisine gre elektrik ve makina mhendislerince izilecei ve bu projelerin teknik dosya ierisinde dier bulunmas gereken evraklar ile birlikte bulunmas kanuni bir zorunluluktur. Belediye ve Valiliklerce asansrlere iletme ruhsat verilmesi aamasnda bundan byle yeni ynetmelik gerei AT Uygunluk Beyan ile birlikte ilgili kurulua mracaat edilerek asansrlerin tescilleri yaptrlacaktr. Ancak imalat, montaj ve bakm firmalarnn mhendis istihdam konusunda herhangi bir aklk getirilmemektedir.

Asansrler, kaldrma iletme makinalar iinde son derece emniyetli bir tama arac olmak zorundadr. nsan sal ve can gvenliini dorudan etkileyen rn gruplar ierisinde yer almas nedeniyle asansrler, imalat ve montaj aamalarnda 95/16/AT Asansr Ynetmeliine uyulmas zorunludur. lkemizde de uyumlatrlan TS 10922 EN 81-1 standardna uyularak montaj yaplan asansrn Asansr Ynetmelii Ek I indeki Temel Salk ve Gvenlik Gereklerine uygun olduu kabul edilir. lkemizde olduu gibi ayn ekilde asansrler AB lkelerinde de riskli rn grubunda yer alr ve CE Uygunluk areti olmadan piyasaya arz edilemez. lgili ynetmeliklerdeki bina sorumlusu, bakm ve yllk kontroller, CE Uygunluk areti ne ilikin u hususlar konunun daha iyi kavranmas asndan nem tamaktadr: Madde 6 : Bu Ynetmelik kapsamndaki asansrlerin kullanlmas esnasnda, can ve mal gvenliini teminen srekli kontrol altnda tutulabilmesi iin;

20

a) Asansr monte eden veya onun yetkili servisi, monte edilen asansr iin garanti sresi boyunca aylk bakm ve servis hizmetlerini vermek zorundadr. Garanti sresi iinde bina sorumlusu ile asansr monte eden veya onun yetkili servisi arasnda aylk bakm ve servis hizmetleri szlemesi yaplmas zorunludur.

b) Bina sorumlusu garanti sresinin bitiminden sonra asansr monte eden veya onun yetkili servisiyle veya bir baka asansr monte eden veya onun yetkili servisiyle aylk bakm ve servis hizmetleri szlemesi yapmak zorundadr.

c) Asansr monte edenle yetkili servisi arasnda yaplacak olan yetkili servis szlemesi, montaj ve revizyon konular hari, sadece bakm ve servis konularn ierir.

) Asansr monte eden, yapt her tip ve zellikteki asansrn yedek paralarn 10 (on) yl sreyle temin etmek ve kendisince monte edilen asansre aylk bakm ve servis hizmeti veren bir baka asansr monte edenin veya onun yetkili servisinin veya bina sorumlusunun bu konudaki talebini acilen ve normal piyasa koullarnda karlamak zorundadr.

(18.11.2008 tarih ve 27058 sayl R.G.) Madde 8 : Bakmla ilgili,

a) Bakm yapan firmaca temin edilecek asansr bakm defteri, yaplacak kontrollerde grevliler tarafndan incelenir. Bu defter asansrn varsa makina dairesinde veya bina sorumlusunca kalc olarak muhafaza edilir. Her bakmdan sonra asansr bakm ile ilgili yaplan btn ilemler asansr bakm defterine ilenir. Bakm defterine ilenecek kaytlarn bir nshas bakm yapan firma tarafndan da muhafaza edilecektir.

b) Bakm yapan firmalar, asansrlerin bakmn bu Ynetmelie uygun olarak yapacak olup, can ve mal gvenlii ynnden asansrn risk tamas durumunda, bina sorumlusunu yazl olarak bilgilendirir. Bilgilendirme yapldktan sonra bina sorumlusu, asansrn uygun hale getirilmesini salayacaktr. Bakm yapan firmann yazl ihtarna

21

ramen uygunsuzluk giderilmedii takdirde sorumluluk bina sorumlusuna ait olacaktr.

c) Bakm iini stlenen firma, bakm szlemesi imzalanmas akabinde sz konusu asansr iin detayl bir durum tespit raporu hazrlayp, bina sorumlusuna verecektir.

) Bakm yapan firma, bakmn yapt asansrn durumu hakknda talep edilmesi halinde, ilgililere gerekli her trl bilgiyi verecektir.

d) Bakm yapan firma, bina sorumlusunun, iki kiiden az olmamak zere asansr saysn dikkate alarak belirleyecei sayda kiiye acil durumlarda kurtarma almas konusunda eitim vermek zorundadr. Verilen bu eitim bir tutanakla kayt altna alnacaktr.

(18.11.2008 tarih ve 27058 sayl R.G.) Madde 9 : Bina sorumlusu; asansrn bu Ynetmelik kurallarna uygun olarak gvenli bir ekilde almasn salamak amacyla ayda en az bir defa dzenli olarak bakmn yaptrmaktan ve kullanclarn can ve mal gvenliinin tam olarak salanmas amac ile gerek kullanm hatalarndan, gerekse harici mdahalelerden meydana gelebilecek tehlikelerin nlenmesi iin ilk yllk kontroln asansrn hizmete alnmasn mteakip iki yl sonra, devamnda ise ylda en az bir kere yaptrmaktan sorumludur.

(18.11.2008 tarih ve 27058 sayl R.G.) Madde 10 : Yapnn bal bulunduu Belediye veya Belediye hudutlar dndaki yaplar iin Valilik veya ilgili kanunlar erevesinde yap ruhsat vermekle yetkilendirilen kurum ve kurulularca, asansrn hizmete alnmasn mteakip iki yl sonra, devamnda ylda en az bir kere olmak zere, her asansrn kontrol yaplr. Ancak, kadrosunda yeterli sayda Elektrik/Elektronik ve Makina Mhendisi bulunmayan Belediye veya Valilik veya ilgili kanunlar erevesinde yap ruhsat vermekle yetkilendirilen kurum ve kurulular, yllk kontrol iini, o asansrn yapmnda grev almam Yetkili Mhendislere yaptrabilirler. Bu mhendisler tarafndan can ve mal gvenlii ynnden tesisin iletilmesine engel bulunmadna dair en az nsha

22

halinde bir rapor dzenlenir. Hazrlanan raporun birer nshas Belediyede veya Valilikte veya ilgili kanunlar erevesinde yap ruhsat vermekle yetkilendirilen kurum ve kurulularda, bakm yapan firma ve bina sorumlusunda muhafaza edilir. Bu raporun tanzim ettirilmesinin takibi sorumluluu, asansrn bulunduu bina sorumlusuna aittir.

(18.11.2008 tarih ve 27058 sayl R.G.) Madde 7 : Asansr monte eden, seilen uygunluk deerlendirmesi usulne gre bu Ynetmeliin ekinde yer alan artlar dikkate alarak, asansre CE uygunluk iaretini ilitirir, asansr iin bir AT uygunluk beyan dzenler ve asansrn piyasaya arz tarihinden itibaren 10 yl sreyle AT uygunluk beyannn bir kopyasn muhafaza eder.

Komisyonun, Avrupa Birlii yesi lkelerin ve dier onaylanm kurulularca istenmesi halinde, Bakanlk uygunluk beyannn ve son muayeneye ilikin deney raporlarnn bir kopyasn asansr monte eden firmadan talep edebilir.

Asansr veya gvenlik aksamlarnn CE uygunluk iaretinin ilitirilmesi ve sair hususlarda baka ynetmeliklerin de kapsamna girmesi durumunda, CE uygunluk iareti ilitirilmesi asansrn ve gvenlik aksamnn sz konusu baka ynetmeliklere de uygun olduunu gsterir.

(31.01.2007 tarih ve 26420 sayl R.G.) Madde 8 : CE uygunluk iareti, her asansr kabinine aka ve grlebilir ekilde, gvenlik aksamlarnn her birine, eer bu mmkn deilse gvenlik aksamna ayrlmayacak biimde taklan bir etiketin zerine, ilitirilir.

(31.01.2007 tarih ve 26420 sayl R.G.) Madde 11 : Bu Ynetmelik kapsamna giren asansrler ve gvenlik aksamlarnn piyasa gzetimi ve denetimi, 13/11/2001 tarihli ve 2001/3529 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yrrle konulan rnlerin Piyasa Gzetimi ve Denetimine Dair Ynetmelik ile 9/5/2003 tarihli ve 25103 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Sanayi ve Ticaret Bakanl Tarafndan Gerekletirilecek Piyasa Gzetimi ve

23

Denetimine likin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik hkmlerine gre Bakanlk tarafndan yaplr.

(31.01.2007 tarih ve 26420 sayl R.G.) Madde 13 : Bakanlk, bu Ynetmelie uygun olarak imal edilip CE uygunluk iareti tayan ve amacna uygun olarak kullanlan bir asansrn veya gvenlik aksamnn kiilerin ve yerine gre mallarn gvenliini tehlikeye atabileceini tespit ederse, asansrn veya gvenlik aksamnn piyasadan toplanmas veya toplatlmas, piyasaya arznn veya hizmete konulmasnn engellenmesi veya serbest dolamnn kstlanmas iin kanunlarca kendisine verilen yetkiler dahilinde, btn tedbirleri alr.

(31.01.2007 tarih ve 26420 sayl R.G.)

24

BASINDA YAYINLANAN

HABERLERMZ

25

25

26

26

27

27

28 28

29

29

30

30