แผนจัดการคุณภาพสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2550-2554

หนา ๑ เลม ๑๒๔ ตอนพเศษ ๒๔ ง ราชกจจานเบกษา ๑ มนาคม ๒๕๕๐

ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๐ - ๒๕๕๔

โดยทเปนการสมควรกาหนดใหมแผนจดการคณภาพสงแวดลอม เพอใชเปนแผนปฏบตการในการดาเนนการใหบรรลวตถประสงค และเปาหมายตามนโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต

อาศยอานาจตามความในมาตรา ๓๕ แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๓๕ รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยความเหนชอบของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต จงจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๕๐ - ๒๕๕๔ ซงมสาระสาคญดงทแนบทายประกาศน

ประกาศ ณ วนท ๑๘ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๐

เกษม สนทวงศ ณ อยธยา รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

แผนจดการคณภาพสงแวดลอมพ.ศ. 2550-2554

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

แผนจดการคณภาพสงแวดลอมพ.ศ. 2550-2554

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

คานา

นบตงแตมพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ไดมการจดทาแผนปฏบตการ เรยกวา “แผนจดการคณภาพสงแวดลอม” ซงเปนการดาเนนการใหเปนไปตามมาตรา 35 แหงพระราชบญญตดงกลาว และปจจบนไดมการจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554 ซงเปนแผนการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทจะใชเปนกรอบชนาใหสวนราชการ ธรกจเอกชน องคกรชมชน ประชาชน และทกภาคการพฒนาตางๆ ใชเปนแนวทางในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใน 5 ป ขางหนา แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ . 2550 – 2554 ไดกาหนดกรอบแนวคดตาม หลกของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และมความสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 – 2554) ซงเนนเรอง การสรางสงคมทมความสขอยางยงยน บนรากฐานการพฒนาของความสมดลในมตเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยมแนวทางการจดการแบบบรณาการทสอดรบกบระบบนเวศของแตละพนท รวมทงไดมการผสมผสานการใชภมปญญาทองถนรวมกบการใชเทคโนโลยทเหมาะสม ในกระบวนการจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอมฯ ฉบบน มจดเดนทสาคญคอ การใหความสาคญตอการมสวนรวมของประชาชน โดยเปดโอกาสใหทกภาคสวนมสวนรวมในการจดทาแผนฯ ในทกขนตอน และใหรวมเสนอความคดเหนทงในรปแบบของเวทสงแวดลอม สมมนา และสอประชาสมพนธตางๆ เพอใหไดแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554 ทเปนนโยบายสาธารณะ และสามารถถายทอดไปสการปฏบตไดอยางมประสทธผล และเปนรปธรรม อยางไรกด ในขนตอนการจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554 ฉบบน อยภายใตการกากบ ดแลของคณะอนกรรมการจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม ภายใตคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต อยางใกลชด ซงคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตไดมมตเหนชอบตอแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554 เมอวนท 21 ธนวาคม 2549 ดงนน หวงเปนอยางยงวา ผทเกยวของทงหนวยงานราชการสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน ตลอดจนธรกจเอกชน องคกรชมชน ประชาชน และภาคการพฒนาตางๆ จะนาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554 ไปใชเปนแนวทางในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอนาไปส การรวมอนรกษทรพยากรธรรมชาตอยางรคา และรกษาคณภาพสงแวดลอมทดใหแกสงคม และประเทศไทยมการพฒนาอยางยงยนไดในทสด สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

สารบญ หนา

สวนท 1 สรปสาระสาคญ ก-ฎ แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554

สวนท 2 หลกการและเหตผล สถานการณ 1-22 และปจจยทมผลตอการบรหารจดการ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใน 5 ป ขางหนา

สวนท 3 กรอบแนวคด วสยทศน พนธกจ วตถประสงค 23-37 เปาหมาย ปจจยแหงความสาเรจ กลยทธหลก และเครองมอในการขบเคลอน และแนวทางการจดการ

สวนท 4 มาตรการ และแนวทางการปฏบต 38-154

สวนท 5 การแปลงแผนไปสการปฏบต 155-157 กลไก และการตดตาม ประเมนผล

ภาคผนวก 158-191

สวนท 1

สรปสาระสาคญ แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554

สวนท 1

สรปสาระสาคญ แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554

1. หลกการและเหตผล

แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 - 2554 เปนแผนการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตามมาตรา 35 – 36 ของพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 เพอใหเกดการแปลงนโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2540 – 2559 ไปสการปฏบต โดยใหหนวยงานทเกยวของทงในสวนกลาง สวนภมภาค และทองถนใชเปนกรอบในการแปลงไปสการปฏบต รวมทงเปนกรอบในการจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอมระดบภาค และแผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอมในระดบจงหวด ตลอดจนเปนแนวทางการปฏบตดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในพนท

การจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554 นอกจากใชกรอบและ ทศทางการพฒนาในมตดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 – 2554) เปนแนวทางในการกาหนดกรอบแนวคด (Framework) และประเดนยทธศาสตร (Strategic Issues) แลว ยงไดนานโยบายระดบชาต แผนการบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2548-2551 และยทธศาสตรกระทรวงดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมาประกอบการยกรางแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554 เพอใหม ความสอดคลองและเชอมโยงกบกรอบและทศทางการพฒนาของประเทศ รวมทงยงคงยดหลกการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตอเนองจากกรอบแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2545 – 2549 โดยในกระบวนการจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554 มจดเดนทสาคญคอ ยดหลกการมสวนรวมของประชาชน โดยใชกระบวนการยกรางแผนฯ ทเปดโอกาสใหทกภาคสวนมสวนรวมในการจดทาแผนฯ ในทกขนตอน และใหทกภาคสวนและทกภาคของประเทศแสดงความคดเหนในเวทสงแวดลอมทจดขนตามประเดนสงแวดลอมดานตางๆ จานวน 42 ครง การประชมสมมนาแสดงความคดเหนระดบพนทในระดบกลมจงหวดทง 19 กลม การสมมนาระดบภมภาค 4 ภมภาค และการสมมนาระดบชาต 2 ครง รวมจานวนผเขารวมทงสนประมาณ 5,500 คน ตลอดจนมการจดทาสอประชาสมพนธเผยแพรใหสาธารณชนรบทราบผานสออเลกทรอนคส (Website) เพอใหรวมเสนอความคดเหน ทงน เพอนาผลความคดเหนจากกระบวนการมสวนรวมในระดบตางๆ มาศกษาวเคราะหเชงลกรวมกบทกภาคการพฒนาตางๆ เพอใหไดแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554 ทเปนนโยบายสาธารณะ และสามารถถายทอดไปสการปฏบตไดอยางมประสทธผลและเปนรปธรรมตอไป

ก

สวนท 1 สรปสาระสาคญ แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554

ข

2. กรอบแนวคด

แนวทางการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ 5 ปน ตงอยบนพนฐานของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ทเนนความสมดล ความพอประมาณ และความมเหตผล และสรางภมคมกนใหกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตลอดจนเปนไปตามกรอบของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) ซงเนนเรอง การสรางสงคมทมความสขอยางยงยน บนรากฐานการพฒนาของความสมดลใน 3 มต คอ เศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยยงคงใหความสาคญกบกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตอเนองจากกรอบแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2545-2549 และใชแนวทางการจดการแบบบรณาการทสอดคลองตามระบบนเวศ (Ecological Approach) ของแตละพนท รวมทงผสมผสานการใชภมปญญาทองถนรวมกบการใชเทคโนโลยทเหมาะสม เพอนาไปสการพฒนาทยงยน

3. วสยทศน “รวมอนรกษทรพยากรธรรมชาตอยางรคา รกษาคณภาพสงแวดลอมทดใหแกสงคม”

4. พนธกจ

สงวน อนรกษ ฟนฟ และใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางรคา โดยการมสวนรวมของประชาชนและทกภาค และบรณาการการทางานเชงพนท ตลอดจนเฝาระวงและรกษาคณภาพสงแวดลอมในพนทของตนเอง

5. วตถประสงค 5.1 สรางความสมดลระหวางการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กบการสงวน

อนรกษ และฟนฟทรพยากรธรรมชาตและรกษาคณภาพสงแวดลอมใหอยในระดบทเหมาะสม สอดคลองกบความสามารถในการรองรบของระบบนเวศ เพอการพฒนาและเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ รวมทงยกระดบคณภาพชวตของประชาชน

5.2 เพมขดความสามารถของทกภาคสวนทงหนวยงานในสวนภมภาค ทองถน องคกรพฒนาเอกชน ธรกจเอกชน ชมชน และประชาชน ใหมบทบาทและหนาทรบผดชอบรวมกนในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และรกษาคณภาพสงแวดลอม


ค

6. เปาหมาย

6.1 รกษาฐานทรพยากรธรรมชาตและความสมบรณทางระบบนเวศ เพอเปนฐาน การพฒนาทยงยน โดย

1) อนรกษพนทปาไม (ปาบกและปาชายเลน) ไมใหลดลง และควรเพมขนไมนอยกวา รอยละ 0.5 ใน 5 ป

2) ปองกนและลดอตราการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ โดยเฉพาะดาน การคมครองสตวปา และการปองกนการคาสตวปาทผดกฎหมาย รวมทงมศนยขอมลระดบชาตดานความหลากหลายทางชวภาพ

3) แกไขปญหาการถอครองทดนใหเกษตรกรยากจนไมนอยกวา 700,000 ราย และฟนฟคณภาพดนในพนทเกษตรกรรมเพมขนไมนอยกวารอยละ 2 ตอป

4) มการจดการทรพยากรนาในเชงบรณาการแบบเปนระบบลมนาใน 25 ลมนา โดยเนนการจดการดานอปสงคเปนสาคญ รวมทงทาใหทกหมบานมแหลงนาทมคณภาพเหมาะสมสาหรบการอปโภคและบรโภค

5) มการจดการปองกนและบรรเทาภยในพนททไดรบผลกระทบจากภยธรรมชาต พนทเสยงภยหรอธรณพบตภย

6) มการจดการทรพยากรประมง และทรพยากรทางทะเลและชายฝงใหมความสมบรณขนในทกจงหวดชายทะเล

6.2 รกษาคณภาพสงแวดลอมใหอยในระดบทเหมาะสม เพอยกระดบคณภาพชวตของประชาชน โดย

1) รกษาคณภาพนาของแหลงนาผวดนอยางนอยรอยละ 85 และแหลงนาทะเลชายฝงอยางนอยรอยละ 97 ใหอยในเกณฑพอใชขนไป

2) รกษาคณภาพอากาศใหมดชนคณภาพอากาศรายวนอยในเกณฑดถงปานกลาง ไมนอยกวารอยละ 90

3) ลดอตราการเกดขยะมลฝอยชมชนโดยเฉลยใหไมเกน 1 กโลกรม/คน/วน มการนาขยะมลฝอยชมชนกลบมาใชประโยชนไมนอยกวารอยละ 30 และมการจดการขยะมลฝอยชมชนอยางถกสขลกษณะไมนอยกวารอยละ 40 ของปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขน

4) ของเสยอนตรายชมชนทเกดขนทงหมดทวประเทศไดรบการคดแยกเพอนาไปกาจดอยางถกตองไมนอยกวารอยละ 30 มศนยจดการของเสยอนตรายชมชนทถกตองตามหลกวชาการในภมภาคอยางนอยภมภาคละ 1 แหง และมการจดการกาก ของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมไมนอยกวารอยละ 95 ของปรมาณกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมทเกดขนทงหมด


ง

5) การใชสารเคมอนตรายทมความเสยงสงในภาคเกษตรกรรมและภาคอตสาหกรรมลดลง ไมนอยกวา 500 ชนด

6) มการจดการสงแวดลอมเมองและชมชนตามเกณฑเมองนาอยไมนอยกวารอยละ 50 ขององคกรปกครองสวนทองถนเปาหมาย

7) จงหวด องคกรปกครองสวนทองถน เครอขายอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม มการปองกนพนทและแกไขปญหาสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม ไมนอยกวารอยละ 20 ของกลมเปาหมาย

6.3 ปกปองคมครองผลประโยชนของประเทศ ภายใตกรอบการดาเนนการตามพนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

1) มองคกรกลางททาหนาทดแลตรวจสอบการดาเนนงาน ภายใตความรวมมอระหวางประเทศทมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

2) มกฎหมายดานความปลอดภยทางชวภาพ และกฎหมายการเขาถงและการแบงปนผลประโยชนจากการใชทรพยากรชวภาพ

7. ปจจยแหงความสาเรจ

แผนจดการคณภาพสงแวดลอม ในชวงระยะ 5 ป ขางหนา จะสามารถบรรลเปาหมายตามทกาหนดไวไดอยางเปนรปธรรม โดยผานกระบวนการแปลงแผนไปสการปฏบตนน มปจจยแหงความสาเรจ (Key Success Factors) ดงน

1) ปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคและการดารงชวตของประชาชน ใหยดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญานาทาง ควบคไปกบการสรางความตระหนกและความรบผดชอบใน การรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหกบประชาชนทกระดบ และใชทรพยากรอยางมประสทธภาพและคมคามากทสด

2) ผลกดนใหการจดการขยะมลฝอยชมชน ขยะตดเชอ และขยะอนตรายชมชน แบบครบวงจร เปนวาระแหงชาต โดยใหมการจดทาแผนงาน งบประมาณเชงบรณาการตอเนองในระยะ 5 ป เพอใหการจดการในทกภาคสวนทเกยวของตงแตระดบนโยบายจนถงระดบปฏบตเปนไปในทศทางเดยวกน เพอรวมกนดาเนนการใหครอบคลมทงในดานการวางระบบโครงสรางพนฐานและ การบรหารจดการ โดยใชเครองมอทางเศรษฐศาสตร กฎหมาย และสงคมรวมกน

3) เพมประสทธภาพขององคกรปกครองสวนทองถนดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทงในดานบคลากร งบประมาณ และการแกไขกฎหมายทเปนอปสรรค โดยในการจดสรรเงนอดหนนใหกบทองถนควรมการกาหนดสดสวนงบประมาณขนตา เพอการจดการคณภาพสงแวดลอม และใหมการจดทารายงานตวชวดสถานการณสงแวดลอมของจงหวดและทองถน


จ

4) สนบสนนการมสวนรวมของประชาชนและสรางความเขมแขงใหชมชนและเครอขายอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยมการสอสารดานสงแวดลอม (Environmental Communication) ทใชองคความรและขอมลทถกตองเปนแกนหลก รวมทงมการพฒนาองคความรทเกดขนจากการตอยอดภมปญญาทองถนรวมกน และมการจดการความรทเปนระบบ (Knowledge Management) นอกจากน ยงตองสรางฐานพลงประชาชน (Empowerment) ใหชมชนในพนทและเครอขายอน รกษทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม เปนภมคมกน ท สาคญใน การปองกน เฝาระวง และตดตามตรวจสอบการดาเนนกจกรรมตางๆ ทจะมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในทองถนของตน

5) ลดผลกระทบอนเนองมาจากขอขดแยงเชงนโยบายของรฐ โดยเฉพาะนโยบาย การพฒนาดานเศรษฐกจทอาจสงผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เชน การสงเสรมการปลกพชเชงเดยวในเชงพาณชย การปลกยางพาราในพนทปา การจดสรรทดนทากนใหกบประชาชน การสงเสรมการคา และการลงทนจากตางประเทศ เปนตน ดงนน จงควรมการวเคราะหประเมนผลกระทบของนโยบาย ผลได ผลเสยทเปนภาพรวมของประเทศทงในดานเศรษฐกจ สงคม และทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

8. หลกการจดการ กลยทธหลกและเครองมอในการขบเคลอน และแนวทางการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรายสาขา

การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในระยะ 5 ปขางหนา ทจะใชเปน กรอบชนาใหหนวยงานทเกยวของใชเปนแนวทางในการจดการ มหลกการจดการ กลยทธเครองมอในการขบเคลอน และแนวทางการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรายสาขา ทสาคญ ดงน

8.1 หลกการจดการ (Principle)

1) “ผกอมลพษเปนผจาย” (Polluters Pay Principle : PPP) เปนหลกการของ ความรบผดชอบทใหผกอมลพษไมผลกภาระในการกาจดมลพษทเกดจากกจกรรมของตนไปสสงคม และสงแวดลอม โดยจะเนนการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง และผลกดนใหมการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาชวยสนบสนนการจดการใหมากขน

2) “ความเปนหนสวนของรฐ–เอกชน” (Public–Private Partnership) เปนหลกการทใชสรางการรวมรบผดชอบ และควรนามาใชควบคกบหลกการผกอมลพษเปนผจาย เพอสงเสรมใหภาคเอกชนเขามาลงทนและมบทบาทในการจดการสงแวดลอมมากขน

3) “การระวงไวกอน” (Precautionary Principle) เปนหลกการจดการเชงรกทเนนในหลกการปองกนผลกระทบลวงหนา มการสรางระบบภมคมกนใหกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยเฉพาะพนททมระบบนเวศทเปราะบาง โดยใหมการคมครอง รวมทงมการประเมนสงแวดลอมระดบยทธศาสตร (Strategic Environmental Assessment : SEA) ในขนการกาหนด


ฉ

นโยบาย ตลอดจนมการสรางเครองมอและพฒนากลไกการวางแผนในเชงปองกนในกจกรรมทเกยวของกบสารอนตรายทอาจรวไหลลงสสงแวดลอม

4) “การเปดเผยขอมลสสาธารณะ” (Public Disclosure) เปนหลกการทใชกระบวนการทางสงคมมาสนบสนนกระบวนการมสวนรวม โดยใหประชาชนและเอกชนหรอผมสวนไดสวนเสยเขามามสวนรวมในการดแล เฝาระวงและตดตามตรวจสอบผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอสรางแรงกดดนทางสงคมใหกบผทสรางความเสอมโทรมตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

5) “ผไดรบผลประโยชนเปนผจาย” (Beneficiaries Pay Principle) เปนหลกการทตองนามาประยกตใชกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมากขนในอนาคต มการนาเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชเพอชวยสนบสนนในการสรางความเปนธรรมใหกบผเสยประโยชน เพอลดความขดแยงทางสงคมอนเกดจากการนาทรพยากรธรรมชาตไปใชประโยชน และทาใหเกด ผลลพธททกสวนทเกยวของไดรบประโยชนรวมกน โดยสรป หลกการทง 5 ดงกลาวขางตน เปนการสรางสมดลของการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทเชอมโยงทกมตอยางบรณาการและเกอกลกน ทงมตของ ความเปนธรรมในการเขาถงและการใชประโยชน มตของประสทธภาพและความคมคาในการใชประโยชน และมตของการรกษาระบบนเวศและคณภาพสงแวดลอม โดยในกระบวนการดาเนนงานใหยดหลกการ มสวนรวมของประชาชน และคานงถงผลไดของประชาชนโดยรวม และประเทศชาต เปนหวใจหลก

8.2 กลยทธหลกและเครองมอในการขบเคลอนกลยทธ

1) กลยทธหลก แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ประกอบดวย 6 กลยทธหลก คอ

กลยทธท 1 สงเสรมการมสวนรวมและสรางภมปญญารวมกนของภาคตางๆ เพอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

กลยทธท 2 การเพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของทกภาค

กลยทธท 3 การขบเคลอนองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) เพอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในเชงรก

กลยทธท 4 สงเสรมการเขาถงและการใชประโยชนทรพยากรอยางเปนธรรม เพอลดความยากจน

กลยทธท 5 สงเสรมการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตอยางสมดลและยงยน

กลยทธท 6 กากบ ดแล และฟนฟคณภาพสงแวดลอมใหมความสมดลและยงยน


ช

2) เครองมอในการขบเคลอนกลยทธ ทง 6 กลยทธหลกน มเครองมอทใชใน การบรหารจดการทควรนามาใชรวมกนโดยแบงได 4 กลมหลก ดงน

2.1) เครองมอกากบควบคม ไดแก กฎหมาย ระเบยบ มาตรฐาน เทศบญญต และขอบงคบทองถน

2.2) เครองมอทางเศรษฐศาสตร ไดแก ภาษ คาธรรมเนยม คาปรบ คาภาคหลวง การประกนความรบผดชอบ ตลาดซอ-ขายสทธในการใชประโยชน ระบบการมดจา-คนเงน และมาตรการการเงน การคลง

2.3) เครองมอทางสงคม ไดแก การมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการ การสรางแรงกดดนทางสงคม การสรางความตระหนก การใหรางวล และการยกยองเชดช

2.4) เครองมอสนบสนน ไดแก การนาเทคโนโลยมาประยกตใช การจดการ องคความร การสรางชองทางในการเผยแพรขอมลขาวสาร รวมทงการปรบโครงสรางองคกร การพฒนาศกยภาพของบคลากร การสรางและเชอมโยงเครอขาย

8.3 แนวทางการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรายสาขา

1) ทรพยากรปาไมและสตวปา หยดยงการบกรกทาลายปา เรงรดฟนฟสภาพพนทปาทเสอมโทรม แกไขปญหาการซอนทบกนระหวางพนทปาอนรกษและพนททากนของราษฎร ปรบปรงกฎหมาย รวมทงปรบเปลยนแนวคดและวธการทางานของรฐใหม โดยใหประชาชน ชมชนและเอกชนมบทบาทมากขน โดยเฉพาะในดานการปลกปาและการเฝาระวงการบกรกทาลายปา

2) ความหลากหลายทางชวภาพ เรงรดการจดทาฐานขอมล รวบรวมภมปญญาทองถน พฒนาองคความรเพอเพมศกยภาพการใชประโยชนทรพยากรชวภาพเชงพาณชย คมครองแหลงทอยอาศยตามธรรมชาตมใหถกทาลายไป ออกกฎหมายและระเบยบในเรองการเขาถงและการแบงปนผลประโยชน ตลอดจนในเรองความปลอดภยทางชวภาพ

3) ทรพยากรดนและทดน เรงรดการจดทาระบบขอมลทดนใหถกตองสมบรณ ทงทดนของรฐและเอกชน จดทานโยบายดานการกระจายการถอครองทดนใหเปนรปธรรม ซงรวมถง การปรบปรงกฎหมาย การใชมาตรการทางภาษ และการจดตงองคกรกลาง นอกจากน ควรมการฟนฟคณภาพดน โดยเรงแกไขปญหาทางกายภาพของดน รวมทงใหความรแกเกษตรกรในการอนรกษดนและนา ลดการใชสารเคมทางการเกษตรและลดการเผาซากตอซง ตลอดจนปองกนการแพรกระจายของดนเคม

4) ทรพยากรธรณ และทรพยากรพลงงาน สรางทางเลอกของการพฒนาและวางแผนการใชทรพยากรธรณของประเทศในระยะยาว กาหนดมาตรการดานการแบงปนผลประโยชนระหวางรฐและผไดรบสมปทาน และการควบคมการรวไหลของมลพษโดยทนท สรางกระบวนการปองกนปญหาและหลกประกนทสามารถชวยรองรบและเยยวยาปญหาทอาจเกดขนในอนาคตเมอการทาเหมองยตลงแลว สวนดานพลงงาน เนนการเพมประสทธภาพการใชพลงงาน รณรงคใหผบรโภคใช


ซ

พลงงานอยางรคณคา รวมทงเพมการสนบสนนการวจยและพฒนาดานพลงงานหมนเวยนและพลงงานทดแทนทเปนมตรตอสงแวดลอม

5) ทรพยากรประมง และทรพยากรทางทะเลและชายฝง ฟนฟแหลงทรพยากร ทางทะเลและชายฝงใหกลบสสภาพสมดลทางธรรมชาต วางระบบเตอนภยลวงหนา ลดผลกระทบของการกดเซาะชายฝง กาหนดกตกาในดานการจบสตวนาและการใชเครองมอประมง และรกษาคณภาพสงแวดลอมของแหลงนาทะเลและชายฝง

6) ทรพยากรนา วางแผนการจดการลมนาทงลมนาหลกและลมนาสาขาโดยใหประชาชนผมสวนไดสวนเสยมสวนรวม และมการพจารณาถงศกยภาพของปรมาณนาตนทนทมอยและการใชนาผวดนรวมกบนาใตดนแบบผสมผสาน เนนการจดการดานอปสงค (Demand Side Management) สรางจตสานกในการใชนาอยางคมคาใหกบประชาชน กาหนดผงการใชประโยชนพนทโดยคานงถงการจดการนาเสยและพนททนาทวมถง (Floodplain) ตลอดจนวางแผนการแกไขปญหาอทกภยและภยแลงในระยะยาวอยางเปนระบบ จดทากตกาในการจดสรรนาอยางเปนธรรม รบรองสทธของชมชน เรงรดการออกกฎหมายทรพยากรนา และเสรมสรางศกยภาพขององคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารจดการ

7) การจดการมลพษ เนนการปองกนมลพษ ณ แหลงกาเนดมลพษ เพมศกยภาพใหแกองคกรปกครองสวนทองถน สนบสนนการใชเทคโนโลยและกระบวนการผลตทสะอาด (Cleaner Production) ตลอดกระบวนการ นอกจากน ใหความสาคญตอการจดการขยะมลฝอยชมชนแบบครบวงจร โดยใหมการรวมกลมขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการ (Clustering) มการจดการขยะตดเชอ และขยะอนตรายชมชนอยางถกวธ และใหนาเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการมลพษและรกษาคณภาพสงแวดลอมใหเกดประสทธภาพมากขน และใหรฐเปนผนาในการใชสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม

8) การจดการสงแวดลอมเมอง สงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม ใหความสาคญตอการวางผงเมอง เพมพนทสเขยวในชมชน สรางความเขมแขงใหกบชมชน และเครอขายเพออนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม และการระดมทนระดบทองถน

9) พนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรงพฒนาบคลากรใหมความรความเขาใจ และมความสามารถในการเจรจาภายใตอนสญญาฉบบตางๆ รวมทงสงเสรมใหประชาชนโดยเฉพาะกลมผมสวนไดสวนเสย และนกวชาการทมความร มโอกาสเขารวมใหขอคดเหนเกยวกบผลกระทบของการดาเนนงานตามพนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศใหมากขน

8.4 มาตรการและแนวทางการปฏบต ภายใต 6 กลยทธหลก ตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 มมาตรการทสาคญดงน

1) กลยทธท 1 มาตรการทสาคญ ไดแก การสงเสรมใหประชาชนและภาคทเกยวของมสวนรวมในการจดการ การสอสารดานสงแวดลอมอยางทวถงเพอสรางองคความรรวมกนระหวาง


ฌ

องคกรของรฐและภาคอนๆ และเพอการถายเทภมปญญา การสรางกระแสดานสงแวดลอมโดยใหความรทเนนผลกระทบตอสขภาพ ตอการดารงชพและเปนฐานประกอบอาชพอยางยงยน การสรางฐานพลงประชาชนและเครอขายเฝาระวงและรกษาคณภาพสงแวดลอมในระดบพนท และการเปดเผยขอมลสสาธารณะ

2) กลยทธท 2 มาตรการทสาคญ ไดแก การสรางฐานขอมลทถกตอง เพอยกระดบความสามารถในการจดการและขดความสามารถของบคลากรภาครฐ การปรบปรงกฎหมายใหทนสมย ลดความซาซอน และการบรณาการการทางานระหวางหนวยงานตางๆ

3) กลยทธท 3 มาตรการทสาคญ ไดแก การเพมขดความสามารถขององคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) การสนบสนนใหมการบงคบใชกฎหมาย และการสงเสรมการลงทนรวมกน และการจดการรวมกน

4) กลยทธท 4 มาตรการทสาคญ ไดแก การจดการทสมประโยชน (Win-Win) การเสรมพลงประชาชน (Empowerment) และหลกการผไดรบผลประโยชนเปนผจาย

5) กลยทธท 5 มาตรการทสาคญ ไดแก กาหนดเปาหมายของการผลตทสอดคลองกบสมดลธรรมชาต และเพมการวจยและพฒนา (R&D)

6) กลยทธท 6 มาตรการทสาคญ ไดแก การกากบ ดแลใหเปนไปตามหลกการผกอมลพษเปนผจาย หลกผรบผลประโยชนเปนผจาย และมาตรการทางสงคม เชน การเปดเผยขอมลสสาธารณะ และการจดทารายงานดานสงแวดลอม เปนตน

9. การแปลงแผนไปสการปฏบต และการตดตาม ประเมนผล

แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 จะสามารถนาไปสการปฏบตไดอยางเปนรปธรรม และสามารถเกดผลสมฤทธของแผนฯ ตามตวชวดและเปาหมายไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล จาเปนทจะตองมกลไกและกระบวนการประสานเพอการแปลงแผนไปสการปฏบตในระดบพนท ดงน

9.1 สรางความเขาใจในแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 และสนบสนนบทบาทภาคในระดบตางๆ ไดแก

1) ระดบสวนกลาง หนวยงานทเกยวของ เชน กระทรวงมหาดไทย กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงการคลง กระทรวงเกษตรและสหกรณ และกระทรวงศกษาธการ เปนตน เพอใหมการทางานแบบบรณาการโดยนาแผนฯ ไปกาหนดเปนกรอบแผนของหนวยงาน และจดทาแผนปฏบตราชการของหนวยงานทเกยวของตอไป รวมทงองคกรพฒนาเอกชน องคกรเอกชนทเกยวของ เพอใหมการนาแผนฯ ไปแปลงสการปฏบตเชนกน

2) ระดบภาค ไดแก สานกงานสงแวดลอมภาค (สสภ.) ใหนาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ไปเปนกรอบในการจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอมระดบภาค


ญ

โดยใหความสาคญกบประเดนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในเชงของระบบนเวศและทมพนทคาบเกยวหลายจงหวด เชน การจดการพนทลมนาตงแตตนนาถงปลายนา การอนรกษพนท ชมนา การจดการคณภาพนา พนทปาไม และการจดการทรพยากรชายฝง เปนตน

3) ระดบจงหวด ไดแก ผบรหารของจงหวด ตงแตระดบรองผวาราชการจงหวดขนไป และใหความสาคญตอจงหวดทมการประกาศเปนพนทคมครองสงแวดลอม และพนททกาหนดเปน เขตควบคมมลพษ เพอใหมการนาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ไปแปลงเปนแผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอมในระดบจงหวด ตามมาตรา 37 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ตอไป

4) ระดบทองถน ไดแก ผบรหารขององคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนตาบล ชมชน และเอกชน ใหมการนามาตรการและแนวทางการปฏบตทกาหนดไวในแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ไปพจารณาปรบใชตามความเหมาะสมของสภาพปญหาและพนท โดยจะตองมการวเคราะหและจดลาดบความสาคญของปญหาของแตละพนทกอน และกาหนดเปนโครงการและกจกรรม เพอบรรจไวในแผนปฏบตราชการของหนวยงาน

9.2 เสรมสรางศกยภาพใหแกหนวยงานในพนท โดย

1) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดาเนนการจดฝกอบรมใหแกเจาหนาททมหนาทในการจดทาแผนของสานกงานสงแวดลอมภาค (สสภ.) สานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด (ทสจ.) และองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) เพอใหมความร ความสามารถในการแปลงแผนฯ และมความพรอมในการจดเตรยมและวเคราะหโครงการได

2) จงหวดสนบสนนใหสานกงานสงแวดลอมภาค และสานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด เขาไปมสวนรวมในการจดทาแผนงาน โครงการดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอบรรจไวในแผนยทธศาสตรการพฒนาของจงหวด และไดรบการสนบสนนงบประมาณในการดาเนนการ รวมทงการจดทาแผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอมในระดบจงหวด ตามมาตรา 37 ของพระราชบญญตสงแสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

3) จงหวดและทองถนมการจดทารายงานตวชวดสถานการณสงแวดลอมของจงหวดและทองถน เพอรายงานตอรฐบาลและใชประกอบการขอรบการสนบสนนดานงบประมาณของจงหวดและทองถนในแตละป

9.3 กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทาบทบาทในการขบเคลอนการดาเนนงาน และการตดตาม ประเมนผล เพอใหกระบวนการแปลงแผนไปสการปฏบต เปนไปอยางมประสทธภาพ ดงน

1) สนบสนนทกภาคสวนใหมการดาเนนงานทตอบสนองตอเปาหมายของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554 โดยเสรมสรางศกยภาพผทมบทบาทเกยวของ และจดทาคมอในการแปลงแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ไปสการปฏบต


ฎ

2) เผยแพรขอมลและสถานการณดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหประชาชนรบทราบ และสรางกลไกการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

3) ศกษาและประเมนผลกระทบของนโยบายรฐบาล และแผนยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวด/จงหวดทมตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอใชเปนฐานขอมลในการอางอง และใช ในการแปลงแผนไปสการปฏ บตของจ งหวด สานกงานสงแวดลอมภาค และสานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด

4) สรางระบบฐานขอมลสาหรบการตดตาม ประเมนผลการดาเนนการตามแผน โดยมการประเมนผลตามเปาหมายของแผนในระยะครงแผนฯ และตดตาม ประเมนผลตวชวดรายกลยทธ ของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรายสาขาทกป เพอรายงานความกาวหนา ปญหา อปสรรค รวมทงขอเสนอแนะในการปรบปรงการดาเนนงานตอคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต

สวนท 2

หลกการและเหตผล สถานการณ และปจจยทมผลตอการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใน 5 ปขางหนา

สวนท 2

หลกการและเหตผล สถานการณ และปจจยทมผลตอการบรหารจดการ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใน 5 ป ขางหนา

1. หลกการและเหตผล

แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ .ศ . 2550 - 2554 เปนแผนการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตามมาตรา 35 – 36 ของพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ทมงใหเกดการแปลงนโยบายและแผนการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2540 – 2559 ไปสการปฏบต โดยใหหนวยงานทเกยวของทงในสวนกลาง สวนภมภาค และทองถน ใชเปนกรอบในการแปลงไปสการปฏบต รวมทงเปนกรอบในการจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอมระดบภาค และแผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอมในระดบจงหวด ตลอดจนเปนแนวทางการปฏบตดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในพนท

การจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554 ไดยดกรอบระยะเวลาในชวงเดยวกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 – 2554) โดยใชกรอบและทศทางการพฒนาในมตดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 เปนแนวทางในการกาหนดกรอบแนวคด (Framework) และประเดนยทธศาสตร (Strategic Issues) นอกจากน ยงไดนานโยบายระดบชาต แผนการบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2548 – 2551 และ ยทธศาสตรกระทรวงดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มาใชประกอบการ ยกรางแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554 เพอใหมความสอดคลองและเชอมโยงกบกรอบและทศทางการพฒนาของประเทศ รวมทงยงคงยดหลกการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตอเนองจากกรอบแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2545-2549 ดวย

กระบวนการจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 - 2554 มจดเดนทสาคญคอ ยดหลกการมสวนรวมของประชาชน โดยใชกระบวนการยกรางแผนฯ ทเปดโอกาสใหทกภาคสวนมสวนรวมในการจดทาแผนฯ ในทกขนตอน และใชวธการกาหนดแนวทางการจดการทงในลกษณะบนลงลาง (Top Down) และลางขนบน (Bottom Up) อกทงเปนแผนฯ ทผานการระดมความคดเหนจากทกภาคสวนในระดบพนท ตามยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวดทวประเทศ จนถงระดบภาค และระดบชาต โดยเปดโอกาสใหทกภาคสวนและทกภาคของประเทศแสดงความคดเหนในเวทสงแวดลอมทจดขนตามประเดนสงแวดลอมดานตางๆ จานวน 42 ครง การประชมสมมนาแสดงความคดเหนระดบพนทในระดบกลมจงหวดทง 19 กลม การสมมนาระดบภมภาค 4 ภมภาค และการสมมนาระดบชาต 2 ครง รวมจานวนผเขารวมทงสนประมาณ 5,500 คน ตลอดจนมการจดทาสอประชาสมพนธเผยแพรใหสาธารณชนรบทราบผานสออเลกทรอนกส (Website) เพอเปดโอกาสใหประชาชนรวมเสนอความคดเหน ทงน เพอนาผลความคดเหนจากกระบวนการมสวนรวมในระดบตางๆ มาศกษาวเคราะหเชงลก

1

สวนท 2 หลกการและเหตผล สถานการณ และปจจยทมผลตอการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใน 5 ป ขางหนา

2

รวมกบทกภาคการพฒนาตางๆ เพอใหไดแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 -2554 ทเปนนโยบายสาธารณะ (Public Policy) และสามารถถายทอดไปสการปฏบตไดอยางมประสทธผลและเปนรปธรรม โดยมคณะอนกรรมการจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม ภายใตคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต เปนกลไกสาคญในการกลนกรองและใหขอเสนอแนะตอการยกรางแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 - 2554

2. การประเมนผลการดาเนนตามนโยบายและแผน

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) ไดดาเนนการตดตาม ประเมนผลการแปลงนโยบาย แผน และมาตรการทใชอยในปจจบน ตลอดจนตดตาม ประเมนผลกรอบแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2545 - 2549 เพอนาผลทไดมาใชเปนขอมลประกอบการจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 - 2554 โดยสรปดงน

2.1 การตดตาม ประเมนผลการแปลงนโยบาย แผน และมาตรการไปสการปฏบต ในภาพรวมมวตถประสงคเพอประเมนสถานภาพ และกระบวนการในการนานโยบาย แผน และมาตรการดานการอนรกษและการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ และรายสาขา ทหนวยงานทเกยวของทงภายในและภายนอกกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใชเปนกรอบในการบรหารจดการ และแปลงไปสการปฏบตในทกระดบ ซงจากการประเมนผลพบวา นโยบาย แผน และมาตรการดงกลาวยงไมสามารถแปลงไปสการปฏบตได โดยมประเดนสาคญตาง ๆ ดงน

1) ปญหา อปสรรคในกระบวนการแปลงนโยบายไปสการปฏบต อาจเกดขนในทกขนตอน ตงแตการจดทานโยบาย การจดทาแผน การประสาน การแปลงไปสการปฏบต และการตดตาม ประเมนผล รวมทงอปสรรคทอาจเกดจากตวนโยบาย ไดแก การจดทานโยบายทสวนใหญเปนการจดทาโดยหนวยงานสวนกลางทเปนระบบสงการจากเบองบน (Top-down approach) และแยกสวน ซงหนวยงานปฏบตทเปนหนวยงานสวนภมภาคไมมสวนรวมในการจดทา นโยบายมความยงยากในการนาไปสปฏบต และนโยบายอาจมความขดแยงกบนโยบายอนๆ

2) กระบวนการกาหนดแผนงาน โครงการ เพอบรรลเปาหมายของนโยบาย หนวยงานทตองจดทามกเรมตนจากการคดเนองานตามความถนดในสาขาของตนเองหรอพจารณาจากภารกจของหนวยงานเปนหลก แลวจงนาแผนงาน โครงการไปพจารณาถงความสอดคลองกบนโยบายซงเปนหลกการทสวนทางกบหลกการในการแปลงนโยบายไปสการปฏบตทจะตองยดนโยบายและเปาหมายเปนกรอบในการคดแผนงาน โครงการ

3) การมสวนรวมจากภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน ชมชน และประชาชนในขนตอน การจดทานโยบาย แผนงาน โครงการ และการตดตาม ประเมนผล ยงไมมความชดเจน เนองจากกจกรรมสวนใหญเปนการสงการจากสวนกลาง อยางไรกตาม การมสวนรวมของภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน ชมชน และประชาชนมแนวโนมเพมขน


3

2.2 การตดตาม ประเมนผลกรอบแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2545-2549

กรอบแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ .ศ. 2545-2549 ได รบความเหนชอบจากคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต เมอวนท 28 กมภาพนธ พ .ศ . 2545 และประกาศใน ราชกจจานเบกษา เมอวนท 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2545 มวตถประสงคหลก เพอเพมประสทธภาพระบบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใหความสาคญตอการเสรมสรางศกยภาพของทองถนและการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคม ลดความขดแยงอนเนองมาจากการดาเนนกจกรรมการพฒนา และเพอใหมการอนรกษ ฟนฟ และบรณะทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมการใชประโยชนอยางยงยน โดยม 4 เปาหมายหลกทสอดคลองกบกลมภารกจของกระทรวงทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม คอ เปาหมายท 1 ปฏรประบบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมประสทธภาพในการกากบ ดแล โปรงใส ตรวจสอบได และใหประชาชนมสวนรวมในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและรกษาคณภาพสงแวดลอม ตลอดจนปองกนและเฝาระวง การกอมลพษ เปาหมายท 2 อนรกษ ฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมควบคกบการใชประโยชนอยางยงยน และดารงรกษาระบบนเวศอยางสมดล เปาหมายท 3 พฒนาเมองอยางม แบบแผนและสอดคลองกบศกยภาพของพนทโดยไมทาลายสงแวดลอม รวมทงอนรกษ คมครอง และ ฟนฟ บรณะสงแวดลอมของแหลงทองเทยว แหลงธรรมชาตและแหลงศลปกรรม และเปาหมายท 4 รกษาและฟนฟคณภาพนาของแมนาสายหลกทกสาย และคณภาพนาทะเลชายฝงใหสามารถใชประโยชนเพอการดารงชพของประชาชนและอตสาหกรรม และควบคมคณภาพอากาศของชมชนเมองใหอยในเกณฑมาตรฐาน รวมทงการเพมศกยภาพการรวบรวมและกาจดของเสยอนตราย ขยะมลฝอย และการใชประโยชนจากของเสย นอกจากน โครงสรางของกรอบแผนจดการฯ พ.ศ. 2545-2549 ประกอบดวย 4 ยทธศาสตรหลก ไดแก ยทธศาสตรการบรหารจดการ ยทธศาสตรการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ยทธศาสตรการอนรกษสงแวดลอมมนษย และยทธศาสตรการปองกนและแกไขภาวะมลพษ ซงผลการตดตาม ประเมนผลกรอบแผนจดการฯ มดงน

2.2.1 การประเมนความสมฤทธผลตามเปาหมายของกรอบแผนจดการฯ พ.ศ. 2545-2549 สรปไดดงน

1) ความสมฤทธผลตามเปาหมายท 1 คอ มการผลกดนเรองสงแวดลอมใหเปนวาระแหงชาต โดยมการกาหนดยทธศาสตรการพฒนาทยงยนเปน 1 ใน 9 ยทธศาสตร ภายใตแผน การบรหารราชการแผนดน มการเพมขดความสามารถขององคกรปกครองสวนทองถนตามภารกจทถายโอนอานาจไปสทองถน โดยมการอบรมถายทอดความรดานตางๆ ทองคกรปกครองสวนทองถนสามารถจดการกบปญหาสงแวดลอมทเปนปญหาระดบพนทได แตในขณะเดยวกนกพบปญหา อปสรรคทสาคญในเรอง ความไมเพยงพอของงบประมาณและบคลากร ขอจากดดานกฎหมาย และทสาคญคอเรอง การขาดกลไกเชอมโยงในการขบเคลอนองคกรปกครองสวนทองถนอยางเปนระบบ สาหรบ กลยทธเรอง การเพมประสทธภาพการใชมาตรการดานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม ยงมปญหาเรอง คณภาพของการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม โดยเฉพาะในโครงการขนาดใหญมกเปนกจกรรมตามหลงการอนมตโครงการ สวนกลยทธเรอง การสรางความร ความเขาใจ และ


4

การมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระบวนการ มสวนรวมยงไมชดเจน ไมทวถงและไมเพยงพอ กระบวนการคดเลอกตวแทนของผมสวนไดสวนเสย โดยเฉพาะจากภาคประชาชนยงไมชดเจน นอกจากน ในเรอง การปรบโครงสรางองคกรดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กไดมการจดตงกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แตยงมขอจากดทงดานกฎหมาย และการจดแบงโครงสรางหนวยงานททาใหการบรหารจดการยงคงเปนไปในลกษณะแยกสวน ดงนน สรปไดวาประสทธผลและคณภาพโดยรวมของการปฏรประบบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ยงไมคอยเหนผลทชดเจน

2) ความสมฤทธผลตามเปาหมายท 2 กลยทธหลกภายใตเปาหมายท 2 ไดกาหนดหลกการจดการในลกษณะทเปนระบบพนทหรอระบบนเวศเดยวกน เพอความยงยนและสมดล แตผลจากการประเมนพบวา ทรพยากรธรรมชาตยงคงรอยหรออยางตอเนอง อาท เรอง การบรหารจดการทรพยากรดนและการใชทดน ผลสมฤทธของการฟนฟทรพยากรดนทเปนปญหา คดเปนสดสวน ทนอยเมอเทยบกบขนาดของปญหา เรอง การบรหารจดการทรพยากรปาไม ในสวนของพนทปาและ ปาอนรกษมแนวโนมลดลงอยางตอเนอง และเรอง การบรหารจดการความหลากหลายทางชวภาพ ความสมฤทธผลมแนวโนมไปในทศทางตรงกนขามกบเปาหมาย สวนการประเมนผลสมฤทธการบรหารจดการทรพยากรนา ทรพยากรแร และทรพยากรธรณ กยงไมสามารถใหขอสรปทชดเจนได เนองจากเปาหมายมหลายวตถประสงคและขอมลเปนเพยงประมาณการ สาหรบเรอง การบรหารจดการทรพยากรพลงงาน และทรพยากรชายฝงทะเล ความสมฤทธผลมแนวโนมไปในทศทางเดยวกบเปาหมาย ตองพฒนาตวชวดใหครบถวน เนองจากทรพยากรชายฝงทะเลมความหลากหลายคอนขางมาก เพอใหสามารถประเมนผลไดอยางแทจรง

3) ความสมฤทธผลตามเปาหมายท 3 จากการประเมนเปาหมายการจดการ สงแวดลอมเมองและชมชน ยงไมสามารถหาขอสรปทชดเจนไดเนองจากขาดขอมล แตได ขอสรปวา ความแออดในเมองสงผลใหคณภาพสงแวดลอมเสอมโทรมลง สาหรบการประเมนผลสมฤทธการจดการสงแวดลอมของแหลงธรรมชาตและแหลงศลปกรรมมแนวโนมไปในทศทางเดยวกบเปาหมายคอ มการอนรกษ คมครอง และฟนฟสงแวดลอมของแหลงธรรมชาต และแหลงศลปกรรมทสาคญเพอรกษาไวเปนมรดกของประเทศ แตยงไมสามารถดาเนนการไดครอบคลมทกแหลงทวประเทศ

4) ความสมฤทธผลตามเปาหมายท 4 เปนเปาหมายทมตวชวดชดเจนกวาเปาหมายอนๆ แตผลการประเมนพบวา ทศทางของปญหามลพษสวนใหญตรงขามกบเปาหมาย อาท คณภาพนายงตากวามาตรฐานทกาหนดไว โดยเฉพาะในแมนาเจาพระยาตอนลาง แมนาทาจนตอนลาง และทะเลสาบสงขลา มลพษทางอากาศ ในสวนของสารมลพษคารบอนมอนอกไซด ซลเฟอรไดออกไซด และกาซออกไซดของไนโตรเจนอยในเกณฑมาตรฐาน ในขณะทปญหาฝนละอองขนาดเลก (PM10) กลบมแนวโนมรนแรงมากขนทงในกรงเทพมหานครและปรมณฑล และเมองใหญ เชนเดยวกบ กาซโอโซนทมปญหาในบางพนท มลพษทางเสยงและความสนสะเทอน ยงมคาสงเกนคามาตรฐานโดยเฉพาะบรเวณรมถนน มลพษจากขยะและสงปฏกล แมวาปรมาณการผลตขยะตอคนตอวนใน เขตเมองจะมแนวโนมลดลง แตยงไมสามารถใหขอสรปทชดเจน เนองจากขอจากดของขอมลทถกตองและนาเชอถอ อยางไรกตาม ปรมาณขยะทนากลบมาใชใหมมแนวโนมเพมขน มลพษจากสารอนตราย


5

ในสวนของการลดและการควบคมมลพษจากสารอนตราย ยงไมสามารถใหขอสรปทชดเจนไดเนองจากยงขาดขอมลหรอตวชวดทเกยวของกบสขภาพอนามยของประชาชนทไดรบผลกระทบจากสารอนตราย มลพษจากของเสยอนตรายมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง ปญหาคอ การจดการของเสยอนตรายจากชมชนยงไมมระบบการจดการทครบวงจรและถกหลกวชาการ ถงแมวาภาครฐไดมการจดระบบ การจดการของเสยอนตรายจากภาคอตสาหกรรมแลว แตปญหาทเกดขนคอ การลกลอบทงของเสยอนตรายจากภาคอตสาหกรรมตามพนทสาธารณะทวไป และเรอง การจดการเทคโนโลยเพอสงแวดลอม มแนวโนมไปในทศทางเดยวกบเปาหมาย กลาวคอ มการพฒนาเทคโนโลยเพอสงแวดลอมทงภาครฐและภาคเอกชน เพอใหการบรการดานสงแวดลอมของภาครฐ และการนาไปใชในภาคอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดเลก อยางไรกตาม การคนควา วจย และพฒนาเทคโนโลยเพอสงแวดลอมภายในประเทศยงอยในวงจากด

2.2.2 การตดตาม ประเมนผลกรอบแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2545-2549 มประเดนสรปไดดงน

1) การดาเนนงานของหนวยงานทเกยวของ พบวา หนวยงานทเกยวของทงในสวนกลางและสวนภมภาคไดมการดาเนนการในระดบแผนงาน โครงการทสอดคลองกบกรอบแผนจดการฯ โดยลกษณะการดาเนนการจะเปนไปตามภารกจและความรบผดชอบของแตละหนวยงาน เนองจากกรอบแนวทางทกาหนดไวคอนขางกวางและครอบคลมประเดนปญหา

2) ปญหาและอปสรรคในการแปลงกรอบแผนฯ ไปสการปฏบต ไดแก การเปลยนแปลงโครงสรางและภารกจของหนวยงาน และการถายโอนภารกจจากสวนกลางไปยงสวนภมภาคและสวนทองถนยงไมแลวเสรจ การประชาสมพนธไมทวถง การไมระบหนวยงานรบผดชอบ ขอจากดในเรองของเวลาในการจดทาแผน ทาใหกระบวนการมสวนรวมของทกภาคสวนไมเปนไปตามทคาดไว และแหลงทมาของปญหาไมมความชดเจนโดยไมมการระบพนทเปาหมาย

3) ขอเสนอแนะทมตอกรอบแผนจดการฯ พ.ศ. 2545-2549

3.1) ใหมการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอการจดการสงแวดลอมในประเทศไทยเพมขน เชน คาธรรมเนยม คาสมปทาน คาภาคหลวง เงนชวยเหลอ ภาษสงแวดลอม เงนประกนความเสยหาย เปนตน ในปจจบนพบวา หนวยงานภาครฐมความสนใจและมความพยายามทจะนาเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการสงแวดลอม ภายใตหลกการ ผกอมลพษเปนผจาย เชน ฟารมสกร การเพาะเลยงปลานาจด การจดการมลพษในโรงงาน การจดการขยะบรรจภณฑ เปนตน อยางไรกตาม ปจจยทจะตองพจารณา ไดแก ความเหมาะสมของเครองมอ การยอมรบของสงคม ผลกระทบตอตนทนการผลตและโอกาสในการแขงขน ภาระทางการคลง และเปาหมายดานสงแวดลอมของประเทศ ตลอดจนจะตองมการเตรยมความพรอมทางดานกฎหมาย และองคกรทเปนกลไกขบเคลอน โดยมการประสานงานรวมกนระหวางหนวยงานของรฐ คอ กระทรวงการคลง กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และกระทรวงอตสาหกรรม

3.2) เร งพฒนากระบวนการเพ อรองรบนโยบายการคาและการลงทน ดานสงแวดลอม ซงปจจบนยงไมมความกาวหนามากนก การเตรยมความพรอมในเรองดงกลาว จะตอง


6

มการศกษาวจยถงผลกระทบดานการคาและการลงทนดานสงแวดลอม เพอเปนขอมลในการกาหนดทางเลอกและจดยนใหกบประเทศไทย และเนองจากประเดนของการคาและการลงทนดานสงแวดลอมมความเกยวของกบหลายๆ ฝาย จงจาเปนทจะตองใชกระบวนการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยใน การกาหนดทางเลอกและจดยนของประเทศไทยรวมกน ซงในปจจบนยงขาดแผนพฒนาบคลากรทมความเชยวชาญเพอรองรบการดาเนนงานในดานนอกมาก ในขณะทประเทศไทยมสวนรวมในการเจรจาตอรองระดบนานาชาตทมการเคลอนไหวอยตลอดเวลา

3.3) ใหความสาคญตอการปรบเปลยนพฤตกรรมการผลตและการบรโภค ดานสงแวดลอม ซงถอเปนหวใจของการบรหารจดการสงแวดลอม และเปนประเดนทควรถกกาหนด ใหเปนประเดนเรงดวนทตองดาเนนงานตอเนองในระยะยาว เนองจากการปรบเปลยนพฤตกรรม การผลตและการบรโภคดานสงแวดลอมตองอาศยเวลาทคอนขางนาน โดยเรมตงแตกระบวนการใหความร สรางความเขาใจ และสรางจตสานกในการปรบเปลยนทศนคตและพฤตกรรมในการผลตและการบรโภคดานสงแวดลอม นอกจากน จะตองมการเตรยมความพรอมในดานตางๆ ใหสอดคลอง ตอการเปลยนพฤตกรรมเหลานนดวย แตในขณะเดยวกนนโยบายของรฐบางอยางไดสงผลสวนทางตอการปรบเปลยนพฤตกรรมการผลตและการบรโภคดานสงแวดลอม เชน การกาหนดราคานามนดเซล ทตากวาราคาทแทจรงในตลาดโลกไดสงผลสวนทางตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของผบรโภคใหประหยดพลงงาน หรอการรณรงคใหมการแยกขยะ โดยการแยกของเสยอนตรายออกจากขยะชมชน แตยงไมมระบบการกาจดของเสยอนตรายชมชนมารองรบ เปนตน

3.4) ใหความสาคญกบการทองเทยวเชงอนรกษ โดยการสงเสรมการทองเทยว ทคานงถงขดความสามารถในการรองรบของระบบนเวศและสงแวดลอม ดงนน ในการกาหนด ยทธศาสตรดานการทองเทยวจะตองมการปองกนผลกระทบตอสงแวดลอม มการสงวน และอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมทมคณคาและมความสาคญลาดบตน เพอการใชประโยชน อยางยงยน และเปนมรดกทางธรรมชาตและทางวฒนธรรมของประเทศตอไป

3.5) ผลกดนใหองคกรปกครองสวนทองถนปรบบทบาทใหมหนวยงานและบคลากรรบผดชอบดานมลพษใหมากขน เนองจากความไมพรอมดานบคลากร และงบประมาณในระดบทองถน โดยเฉพาะอยางยงในสวนของการถายโอนบคลากรไปสทองถนยงไมมความคบหนาเทาทควร ทงน การสนบสนนของหนวยราชการสวนกลางและสวนภมภาคในเชงวชาการและ การประสานงาน จะเปนปจจยสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนไดเปนอยางด

3.6) ลดความขดแยงในการดาเนนงานดานสงแวดลอม แมวาหนวยงานภาครฐไดสงเสรมและสนบสนนกระบวนการมสวนรวมของทกภาคสวนในทกขนตอนของการดาเนนงาน ดานสงแวดลอมแลว แตความขดแยงกยงคงเกดขน โดยเฉพาะในการพฒนาโครงการขนาดใหญ ทมผลกระทบตอความเปนอยของประชาชน สภาพแวดลอม และระบบนเวศ ทจะตองพจารณาถงผลประโยชนตอประชาชนและประเทศ มากกวาผลประโยชนเฉพาะดานใดดานหนง หรอกลมใดกลมหนง


7

3. สถานการณทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

3.1 ทรพยากรปาไม สตวปา และความหลากหลายทางชวภาพ

ประเทศไทยสญเสยพนทปาไมอยางตอเนอง จากเดมทมอย 171 ลานไร หรอประมาณ รอยละ 53 ของพนทประเทศ ในป พ.ศ. 2504 ลดลงเหลอ 105 ลานไร หรอประมาณรอยละ 33 ของพนทประเทศ ในป พ.ศ. 2547 สาเหตสาคญเนองจากความตองการใชประโยชนจากปาไมเพมมากขน โดยมการนาพนทปาไปใชประโยชนเพอการพฒนาประเทศดานอนๆ เชน การเกษตรกรรม การพฒนาโครงสรางพนฐานของรฐ เชน ถนน และเขอน การลดลงของพนทปาสงผลใหระบบนเวศเสยสมดล โดยพบวา ในป พ.ศ. 2548 และ พ.ศ. 2549 ภยธรรมชาตโดยเฉพาะอทกภยและดนถลม มความรนแรงและมความถมากขน นอกจากนน การทถนทอยอาศยและแหลงอาหารตามธรรมชาตของพชและสตวปาถกทาลาย ทาใหพชและสตวปาหลายชนดสญพนธไป การคมครองโดยการประกาศเปนพนท ปาอนรกษ เชน อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา เขตหามลาสตวปา วนอทยาน สวนพฤกษศาสตร และสวนรกขชาตทไดรบการประกาศตามมตคณะรฐมนตรทาไดยาก เนองจากมอปสรรคดานการกาหนดแนวเขตพนทปาใหชดเจน การประกาศพนทปาอนรกษมการทบซอนกบทอยอาศยของประชาชนทอยในเขตปาอนรกษ ปจจบนประเทศไทยมพนทปาอนรกษประมาณรอยละ 17 ของพนทประเทศ ซงยงตากวาคาเปาหมายทกาหนดไวในนโยบายปาไมแหงชาตทรอยละ 25 ของพนทประเทศ ความหลากหลายทางชวภาพของประเทศไทยกาลงถกคกคามอยางรนแรง กองทนสตวปาโลกไดจดอนดบใหประเทศไทยเปนอนดบท 3 ของเอเชย และอนดบท 12 ของโลก ทมปญหาดาน การคกคามสตวปา จากการเปรยบเทยบขอมลทะเบยนรายการชนดพนธสตวทมกระดกสนหลงทถกคกคามของประเทศไทย ในป พ.ศ. 2548 และ ในป พ.ศ. 2549 พบวา มจานวนชนดพนธทใกล สญพนธอยางยง เพมขนจาก 58 ชนดพนธ เปน 84 ชนดพนธ และจานวนชนดพนธทใกลสญพนธ เพมขนจาก 138 ชนดพนธ เปน 148 ชนดพนธ พชปาทสญพนธไปแลว เชน พรรณไมเฉพาะถนใน ปาพรโตะแดง ปลานาจดทสญพนธไปแลว เชน ปลาหางไม ปลาหวเกศ เปนตน สาเหตสาคญของการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ คอ การคาพชและสตวปาทผดกฎหมาย การลกลอบจบปลาสวยงามเพอการคา รวมทงกจกรรมการทองเทยวบรเวณชายฝงและการใชเครองมอประมงทผดกฎหมาย สงผลใหปะการงและทอยอาศยของสตวนาถกทาลาย นอกจากนน การนาชนดพนธตางถน (Invasive Species) บางชนดเขามาในระบบนเวศ เชน ผกตบชวา สาบเสอ ไมยราบยกษ และหญาขจรจบ เปนตน ยงเปนภยคกคามทสาคญตอชนดพนธทองถน (Indigenous Species) อกดวย

3.2 ทรพยากรดนและการใชทดน

ในป พ.ศ. 2547 ประเทศไทยมพนททมปญหาดนเคมประมาณ 14 ลานไร ดนทราย 13 ลานไร ดนตน 43 ลานไร ดนเปรยวจด 5.5 ลานไร ดนทลาดเชงซอน 96 ลานไร และดนทมปฏกรยาเปนกรด 144 ลานไร สาเหตสาคญททาใหเกดดนเสอมโทรม นอกจากจะเปนไปตามสภาพโดยธรรมชาตแลว ยงเกดจากการใชประโยชนทดนทไมถกตองตรงตามสมรรถนะของดน การปลกพชเชงเดยวเพอการพาณชยแทนการปลกพชแบบผสมผสาน รวมทงการใชสารเคมทางการเกษตร ในปรมาณมาก ทาใหเกดสารพษตกคางในดนและนา นอกจากนน ยงพบวา ประเทศไทยมปญหา


8

ดานการชะลางพงทลายของดนในระดบสง โดยมพนททมปญหาการชะลางพงทลายของดนประมาณ 108 ลานไร หรอรอยละ 33 ของพนทประเทศ ซงสงกวาคาเฉลยของโลกทรอยละ 23 และสงกวาคาเฉลยของกลมประเทศในเอเชยและแปซฟกทรอยละ 25

สวนดานการถอครองทดน ในชวงป พ.ศ. 2535-2544 พนทถอครองทางการเกษตรของประเทศไทยมแนวโนมลดลงโดยตลอด จาก 25.6 ไรตอครวเรอน เปน 23 ไรตอครวเรอน และ ในป พ .ศ . 2545 พบวา มครวเรอนในชนบทจานวน 451,312 ครวเรอน ไมม ทดนทากน การดาเนนงานทสาคญเพอแกไขปญหาการถอครองทดนเพอการเกษตร ไดแก การจดทดนใหแกประชาชน โดยการใหสทธทากน (ส.ท.ก.) ซงใหสทธทากนแกราษฎรทอาศยและทาประโยชนในพนทปาสงวนทเสอมโทรม การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมโดยการมอบ ส.ป.ก. 4-01 ใหเกษตรกรสามารถเขาทาประโยชนในเขตปฏรปทดน ซงทผานมาไดมการมอบเอกสารสทธในทดนของภาครฐไปแลวจานวน 27.02 ลานไร

3.3 ทรพยากรธรณ และทรพยากรพลงงาน

ทรพยากรแรของประเทศไดถกนามาใชประโยชนในการพฒนาอตสาหกรรมดานตางๆ อยางมาก โดยในป พ.ศ. 2548 มมลคาจากการใชแรสาหรบการพฒนาอตสาหกรรมภายในประเทศ คดเปนมลคาเทากบ 30,480 ลานบาท (ราคา ณ ป พ.ศ. 2545) ลดลงจากป พ.ศ. 2547 รอยละ 1.5 กลมแรทมมลคาการใชมาก ไดแก กลมแรเชอเพลงและพลงงาน คดเปนรอยละ 32 และกลมแรอตสาหกรรมกอสราง คดเปนรอยละ 19 สาหรบการผลตแรภายในประเทศมจานวน 39 ชนด ในป พ.ศ. 2548 คดเปนมลคา 32,346 ลานบาท (ราคา ณ ป พ.ศ. 2545) ลดลงจากป พ.ศ. 2547 รอยละ 0.6 การผลตแรภายในประเทศยงไมเพยงพอตอความตองการใชภายในประเทศ จงตองมการนาเขาจากตางประเทศซงคดเปนมลคา 31,189 ลานบาท แรทมการนาเขามาก ไดแก ถานหนคณภาพดทประเทศไทย ไมสามารถผลตไดเอง และกลมแรโลหะพนฐาน ไดแก แรดบก ทองแดง และแรสงกะส ซงในกรณของ แรดบกนน ในอดต ประเทศไทยเคยเปนผสงออกอนดบตน แตปจจบนตองนาเขาแทน

กจกรรมเหมองแรไดสงผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและสขภาพอนามยของประชาชนอยางมาก โดยในชวงป พ.ศ. 2537-2544 มจานวนการรองเรยนจากปญหาการทาสมปทานเหมองแรและระเบดหน 166 ครง และป พ.ศ. 2545-2547 มจานวนการรองเรยนจากปญหาการทาเหมองและดดทราย 106 ครง และพบวา มการปนเปอนของสารพษลงสระบบนเวศ เชน การปนเปอนสารหนในแหลงนาจากการประกอบกจกรรมเหมองแรดบก อาเภอรอนพบลย จงหวดนครศรธรรมราช การปนเปอนสารตะกวในลาหวยคลต อาเภอทองผาภม จงหวดกาญจนบร การปนเปอนสารแคดเมยมในพชผลเกษตรและในนาขาวบรเวณหวยแมตาว อาเภอแมสอด จงหวดตาก และปญหาฝนละอองขนาดเลกบรเวณตาบลหนาพระลาน อาเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดสระบร เปนตน อยางไรกตาม การแกไขปญหาผลกระทบของการพฒนาแหลงแรตอสภาพแวดลอมและสขภาพของประชาชน ยงไมมนโยบายในการดาเนนงานทชดเจน ผไดรบผลกระทบซงโดยมากเปนผดอยโอกาสหรอยากจน ตองรบภาระคาใชจายในการรกษาพยาบาลและคาใชจายในการฟองรองคดเอง


9

ทรพยากรพลงงาน เปนปจจยสาคญตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ แตประเทศไทยมประสทธภาพการใชพลงงานในระดบตา โดยมสดสวนของอตราการเพมของการ ใชพลงงานเชงพาณชย ขนสดทายตออตราการเปลยนแปลงของมลคาของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) หรอ Energy Elasticity เทากบ 1.06 ในแงของการใชพลงงานหมนเวยนนน ในป พ.ศ. 2548 การใชพลงงานขนสดทายขยายตวเพมขนรอยละ 7 โดยอยทระดบ 1,047 เทยบเทา พนบารเรลนามนดบตอวน และคาดวาการใชนามนจะขยายตวเพมขนประมาณรอยละ 6 และ การใชไฟฟาจะเพมขนรอยละ 7 โดยประเทศไทยมสดสวนการใชพลงงานหมนเวยนประมาณรอยละ 17 ของการใชพลงงานขนสดทายทงหมด ซงเพมขนจากป พ.ศ. 2547 รอยละ 2.9 หากจะพจารณา การปลอยมลพษทางอากาศจากการใชพลงงาน จาแนกตามแหลงกาเนดมลพษทางอากาศ พบวา ไฟฟาและอตสาหกรรมการผลตเปนกจกรรมทกอใหเกดกาซซลเฟอรไดออกไซด (so2) มากทสด คอ ประมาณ 316 พนตน หรอรอยละ 94 ของปรมาณกาซซลเฟอรไดออกไซดทปลอยออกมาทงหมด นอกจากน บานเรอน ทอยอาศย และการคากอใหเกดกาซคารบอนมอนนอกไซด (co) มากทสด ถงรอยละ 73 ของปรมาณกาซคารบอนมอนนอกไซดทปลอยออกมาทงหมด และพบวา ไฟฟา การขนสง และอตสาหกรรมการผลต มการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด (co2) มากทสด ถงรอยละ 91 ของการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดทงหมด

3.4 ทรพยากรประมง และทรพยากรทางทะเลและชายฝง

ความอดมสมบรณของสตวนาในประเทศไทยลดลงอยางรวดเรว โดยในป พ.ศ. 2527 มปรมาณการจบสตวนาตอการลงแรงหนงชวโมงในอาวไทยเฉลยประมาณ 62 กโลกรมตอชวโมง ลดลงเหลอ 23 กโลกรมตอชวโมงในป พ.ศ. 2546 นอกจากน ทรพยากรทางทะเลและชายฝงอนๆ เชน ปะการง และหญาทะเล มแนวโนมเสอมโทรมมากขน พนทแนวปะการงอยในสภาพเสอมโทรมถงเสอมโทรมมาก โดยฝงอาวไทยมพนทเสอมโทรมรอยละ 24 และฝงทะเลอนดามนรอยละ 50 สาเหตของความเสอมโทรมสวนใหญเกดจากกจกรรมของมนษย เชน การทอดสมอเรอบนแนวปะการง การทองเทยวแบบเดนใตทะเล และการทาประมงทผดวธ เปนตน รวมทงเกดจากภยธรรมชาตและอณหภมของนาทเพมสงขน ในสวนของปาชายเลน ซงทาหนาทสาคญทงในดานการปองกนการกดเซาะชายฝง และเปนแหลงอาศยของสตวนาวยออน พบวา ในป พ.ศ. 2547 มพนทปาชายเลนเหลออยประมาณ 1.7 ลานไร เพมขนจากป พ.ศ. 2543 ทมอย 1.5 ลานไร มพนททมอตราการกดเซาะชายฝงในขนรนแรงหรอมากกวา 5 เมตรตอปในฝงอาวไทย 12 จงหวด ไดแก จงหวดจนทบร ระยอง ฉะเชงเทรา สมทรปราการ กรงเทพมหานคร เพชรบร ประจวบครขนธ สราษฎรธาน นครศรธรรมราช สงขลา ปตตาน และนราธวาส ระยะทางรวม 181 กโลเมตร และในฝงอนดามนม 5 จงหวด ไดแก จงหวดระนอง ภเกต กระบ ตรง และสตล ระยะทางรวม 23 กโลเมตร


10

3.5 ทรพยากรนา

ปรมาณนาฝนในประเทศไทยมแนวโนมลดลง สาเหตสวนหนงเกดจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของโลกซงไดสงผลกระทบตอสภาวะอากาศของประเทศ ในชวงระหวางป พ.ศ. 2503-2547 มปรมาณนาฝนเฉลยทงประเทศประมาณ 1,614 มลลเมตรตอป โดยภาคใตฝงตะวนตกมปรมาณนาฝนเฉลยสงทสด ภาคกลางมปรมาณนาฝนเฉลยนอยทสด ปรมาณนาฝนรวมทงประเทศมประมาณ 728,028 ลกบาศกเมตรตอป ในขณะทความสามารถในการกกเกบนาโดยรวมของอางเกบนาตางๆ ทมอยทวประเทศมความจรวมประมาณ 73,000 ลกบาศกเมตร สวนปรมาณความตองการใชนาในดานตางๆ เชน ป พ.ศ. 2549 มประมาณ 92,736 ลกบาศกเมตร เปนตน นอกจากน ลมนาทมปญหาการขาดแคลนนาทกป ไดแก ลมนายม ลมนาวง ลมนาโขง ลมนาเจาพระยา ลมนาทาจน ลมนาสะแกรง ลมนาปราจนบร ลมนาบางปะกง และทะเลสาบสงขลา โดยพบวา มหมบานทประสบปญหา ภยแลงจานวน 4,336 หมบาน และปญหาการขาดแคลนนาเพอการอปโภค บรโภค จานวน 14,580 หมบาน ในป พ.ศ. 2548-2549 เกดปญหาความเสยหายจากอทกภยมากขน ลมนาทมปญหาดานอทกภยเปนประจา ไดแก ลมนายม ลมนาช ลมนาโขง ลมนาปง ลมนาเจาพระยาตอนลาง และชายฝงทะเลตะวนออก สาเหตหนงเกดจากการเรงพฒนาเมองและชมชนอยางไมเปนระบบ ทาใหมการกอสรางสงกดขวางทางระบายนา มการทบถมของตะกอนในลานา ทาใหความสามารถในการระบายนาไม เพยงพอทจะรองรบปรมาณนาหลากได นอกจากนน ยงเกดจากปญหาการทรดตวของแผนดน และอทธพลจากการหนนของนาทะเลรวมดวย

3.6 สถานการณมลพษ

3.6.1 มลพษทางนา

ในชวง 4 ปทผานมา พบวา คณภาพนาของแมนาสายสาคญ 46 สาย และแหลงนานง 4 แหลง ไดแก กวานพะเยา บงบอระเพด หนองหาน และทะเลสาบสงขลา อยในเกณฑดมแนวโนมลดลง กลาวคอ ลดลงจากรอยละ 40 ในป พ.ศ. 2545 เปนรอยละ 17 ในป พ.ศ. 2548 ในขณะทคณภาพนาทอยในเกณฑพอใชมแนวโนมเพมขนจากรอยละ 25 เปนรอยละ 49 และคณภาพนาทอยในเกณฑเสอมโทรมลดลงจากรอยละ 32 เปนรอยละ 29

สาหรบคณภาพนาทะเลชายฝงทวประเทศ ในชวง 4 ปทผานมา พบวา สวนใหญอยในเกณฑพอใชจนถงเกณฑด และพบวา ในบางพนทโดยเฉพาะบรเวณอาวไทยตอนในมแนวโนมอยในเกณฑเสอมโทรมมากขน

แหลงกาเนดนาเสยทสงผลกระทบตอคณภาพนาในแหลงนา แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ แหลงกาเนดทมจดแนนอน (Point source) ไดแก อาคาร สถานประกอบการ โรงงานอตสาหกรรม ฟารมสกร บอเพาะเลยงสตวนา เปนตน และแหลงกาเนดทมจดไมแนนอน (Non-Point source) ไดแก พนทเกษตรกรรม เปนตน สาเหตหลกของปญหามลพษทางนา พบวา มาจากการระบายนาทงจากครวเรอนและอาคารทมไดมการจดการนาเสยในชมชนระดบเทศบาลและองคการบรหาร สวนตาบล และจากการระบายนาทงจากภาคเกษตรกรรมบางประเภททมปรมาณความสกปรกสง มการปนเปอนของธาตอาหารประเภทไนโตรเจนและฟอสฟอรส และสารเคมทางการเกษตร รวมทง


11

นาทงจากภาคอตสาหกรรมมความสกปรกสงและมการปนเปอนโลหะหนกลงสแหลงนาตามธรรมชาตและนาทะเลชายฝง นอกจากน ยงพบวาปญหามลพษทางทะเลมสาเหตมาจากการปนเปอนของสารประกอบดบกอนทรยชนดไตรบวทลทน และความขนของนาจากการกดเซาะชายฝง

ทงน สาเหตหลกททาใหการจดการมลพษทางนายงไมประสบความสาเรจเทาทควร เนองมาจากการขาดความร ความเขาใจ ความตระหนก และการมสวนรวมของประชาชน/ชมชนใน การดแลรกษาสงแวดลอมและการจดการมลพษทางนา การใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมท ขาดความสมดล และการจดการมลพษทางนาทเนนการบาบดทปลายเหต (End of pipe) โดยไมคานงถงการจดการทแหลงกาเนด

3.6.2 มลพษทางอากาศ

มลพษทางอากาศโดยเฉพาะฝนละอองขนาดเลกกวา 10 ไมครอน (PM10) ยงเปนปญหาสาคญในเขตชมชนขนาดใหญ และพนทพฒนาตางๆ ในประเทศ สาเหตหลก เกดจากการจราจร อตสาหกรรม กจกรรมการกอสราง และการเผาในทโลง โดยในป พ.ศ. 2548 ในเขตกรงเทพมหานคร พบวา มปรมาณฝนละอองขนาดเลกสงเกนมาตรฐานในบรเวณทมการจราจรหนาแนน ไดแก ถนนพระรามท 6 ถนนพระรามท 4 ถนนดนแดง และถนนพหลโยธน สาหรบใน เขตปรมณฑล พบวา จงหวดสมทรปราการ เปนพนททมปญหาเรองฝนละอองมากทสด สวนในพนทตางจงหวดพบวา บรเวณตาบลหนาพระลาน อาเภอเฉลมพระเกยรต จงหวดสระบร มปญหาฝนละอองขนาดเลกมากทสด โดยสาเหตสวนใหญเกดจากกจกรรมของโรงงานปนซเมนต โรงโม บด และยอยหน และการคมนาคมขนสง นอกจากน ยงพบวามพนทอนๆ ทมฝนละอองขนาดเลกเกนมาตรฐาน ไดแก จงหวดเชยงใหม ลาปาง นครราชสมา พระนครศรอยธยา ระยอง และชลบร จากทกลาวมา ปญหามลพษทางอากาศนบเปนปญหาทสาคญและสงผลกระทบตอสขภาพของประชาชนโดยตรง โดยเฉพาะฝนละอองขนาดเลกทมผลตอระบบทางเดนหายใจสวนลางได

กาซเรอนกระจก (Greenhouse Gases) การปลอยกาซเรอนกระจกจานวนมาก สงผลใหเกดการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change) จากการคาดการณปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศไทยในชวงป พ.ศ. 2543-2563 พบวา มการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดมากทสด คอ ประมาณรอยละ 69 ของปรมาณกาซเรอนกระจกทปลอยออกมาทงหมด รองลงมา ไดแก กาซมเทน รอยละ 27 และสวนทเหลออก รอยละ 4 เปนกาซไนตรสออกไซดรวมกบกาซไฮโดรฟลออโรคารบอน ตามลาดบ ปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจกของประเทศไทยมแนวโนมเพมขนในอตราเฉลยรอยละ 2.9 ตอป โดยรอยละ 90 ของปรมาณการปลอยกาซเรอนกระจก เกดจากสาขาพลงงาน การเปลยนแปลงการใชทดนและปาไม และสาขาอตสาหกรรม

3.6.3 มลพษทางเสยง มลพษทางเสยงของประเทศไทยมแนวโนมของระดบเสยงเพมขนโดยเฉพาะบรเวณรมเสนทางการจราจร โดยในป พ.ศ. 2548 มลพษทางเสยงในเขตกรงเทพมหานครบรเวณรมเสนทางการจราจรทมระดบเสยงสงเกนมาตรฐานท 70 เดซเบลเอ คอ ถนนลาดพราว ถนนตรเพชร


12

ถนนสนตภาพ และถนนอนทรพทกษ โดยมระดบเสยงอยในชวง 63-90 เดซเบลเอ และคาเฉลย 24 ชวโมง เทากบ 72 เดซเบลเอ สวนในพนททวไปยงมระดบเสยงเฉลยไมเกนมาตรฐาน สาหรบระดบเสยงในพนทตางจงหวด สวนใหญมระดบเสยงเฉลย 24 ชวโมง ไมเกนมาตรฐาน โดยมระดบเสยงอยในชวง 46-88 เดซเบลเอ ยกเวนจงหวดสระบรทยงพบวา มพนททมระดบเสยงสงเกนมาตรฐาน

3.6.4 มลพษจากขยะ ของเสยอนตราย และสารอนตราย

1) ขยะมลฝอย

ในป พ.ศ. 2548 ปรมาณขยะชมชนเกดขนทวประเทศประมาณ 14.3 ลานตน หรอ 39,221 ตนตอวน ลดลงจากป พ.ศ. 2547 ประมาณ 0.3 ลานตน เฉพาะในเขตกรงเทพมหานคร มปรมาณขยะมลฝอยทเกบขนได วนละ 8,291 ตน ในขณะทปรมาณขยะมลฝอยในเขตเทศบาล และเมองพทยาเกดขนประมาณวนละ 12,635 ตน และนอกเขตเทศบาลซงครอบคลมพนทองคการบรหารสวนตาบลทงหมดเกดขนประมาณวนละ 18,295 ตน ทงน การทปรมาณขยะมลฝอยลดลงจากปทแลวนน เนองจากปรมาณขยะมลฝอยทเกบขนในเขตกรงเทพมหานครลดลง แตในเขตเทศบาลและนอก เขตเทศบาลยงคงมปรมาณขยะมลฝอยเพมขน เนองจากการดาเนนการจดการขยะมลฝอยทผานมา ยงขาดระบบการบรหารจดการทมประสทธภาพและครบวงจรตงแตการรวบรวมจนถงการกาจด อกทงทองถนยงไมมความพรอมในการบรหารจดการขยะมลฝอย เชน ดานงบประมาณ เครองจกร อปกรณและบคลากรทมความร ความชานาญในการดแลและรกษาระบบ ตลอดจนการจดทาแผนการจดการ ขยะมลฝอยใหสอดคลองกบสภาพความเปนจรง นอกจากน รปแบบและองคประกอบของขยะมลฝอย ในปจจบนมความยากตอการกาจดมากขน และการนาขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชนเปนปยอนทรยหรอวสดรไซเคลยงมอยนอย

2) ของเสยอนตราย

ในป พ.ศ. 2548 มของเสยอนตรายทเกดขน ประมาณ 1.81 ลานตน โดยเพมขนจากป พ.ศ. 2547 ประมาณ 5.50 พนตน แบงออกเปน ของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม 1.41 ลานตน เพมขนประมาณ 5.00 พนตน และปรมาณของเสยอนตรายจากชมชน 0.40 ลานตน เพมขน 1.50 พนตน ซงนบรวมมลฝอยตดเชอ 0.02 ลานตน โดยของเสยอนตรายสวนใหญกวา รอยละ 60 ของปรมาณทเกดขนหรอประมาณ 1.08 ลานตน เกดขนในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ของเสยอนตรายชมชนทพบมาก ไดแก นามนหลอลนใชแลว แบตเตอรรถยนต ถานไฟฉาย และหลอดฟลออเรสเซนต ซงของเสยอนตรายเหลานสวนใหญถกทงปะปนและกาจดรวมกบขยะมลฝอยทวไป ดงนน การควบคมและการจดการปญหาดงกลาวจงเปนไปไดยาก เนองจากยงขาดมาตรการและขอกาหนดทชดเจนในการบงคบใช นอกจากน ยงขาดหนวยงานรบผดชอบในการจดการอยางถกหลกวชาการและมประสทธภาพทงในดานการคดแยก การเกบรวบรวม การขนสง และการกาจดทาลาย


13

3) สารอนตราย

ในป พ.ศ. 2548 มปรมาณการนาเขาสารอนตรายจากตางประเทศประมาณ 5.22 ลานตน และผลตในประเทศประมาณ 26.00 ลานตน โดยสารอนตรายถกนามาใชเปนวตถดบในโรงงานอตสาหกรรมและใชเปนสารกาจดศตรพชในภาคเกษตรกรรมในปรมาณมาก และขาด ความระมดระวงในการใช ซงกอใหเกดการตกคางของสารเคมในผลตผลทางการเกษตร รวมทง การตกคางในสงแวดลอม ทาใหสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนดวย แตเมอพจารณาจานวนผปวยและผเสยชวตจากการไดรบสารอนตรายจะพบวา มจานวนลดลง ทงน อาจเนองมาจากการเตรยมความพรอมดานความปลอดภยและการเรมนาระบบการจดการทางสงแวดลอมมาใชมากขน เชน การจดทาระบบมาตรฐานการจดการสงแวดลอม เปนตน

3.7 สงแวดลอมเมองและชมชน

ปจจบนมประชากรทอาศยในเขตเมองประมาณรอยละ 29 ของประชากรทงประเทศ จากการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจจากภาคเกษตรกรรมมาสภาคอตสาหกรรม ทาใหเกดการอพยพยายถนฐานของประชาชนจากเขตชนบทมาอยในเขตเมองและชมชน และมการขยายตวอยางรวดเรว โดยขาดการเตรยมความพรอมดานโครงสรางพนฐานสงแวดลอมทเหมาะสม ซงกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพชวตของประชาชนในเขตเมองและชมชนหลายลกษณะ เชน การขาดแคลนพนทสเขยวสาหรบเปนสถานทพกผอนหยอนใจและเปนสถานททากจกรรมของชมชน รวมทงเกดปญหาชมชนแออดกระจดกระจายอยทวทกภาคของประเทศ โดยมจานวนชมชนแออดเพมขนจาก 1,806 ชมชน ในป พ.ศ. 2541 เปน 4,860 ชมชน ในป พ.ศ. 2545 ซงกอใหเกดปญหาดานสขอนามยและปญหาสงคมเพมขนตามมา

3.8 สงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

ในอดต การอนรกษมกจะใหความสาคญเฉพาะตวแหลงธรรมชาตหรอตวแหลงศลปกรรมทตงใจจะรกษาไว โดยมไดคานงถงสงแวดลอมทอยโดยรอบ ทงๆ ทอาจมสวนทาใหแหลงธรรมชาตหรอแหลงศลปกรรมถกทาลายเสยหาย เชน การสรางสาธารณปโภคบรเวณรอบแหลงศลปกรรมและโบราณสถานเพอรองรบนกทองเทยว โดยไมพจารณาถงผลกระทบและความสอดคลองเหมาะสมกบสภาพสงแวดลอมบรเวณขางเคยง เปนตน จากการสารวจพบวา ปญหาสวนใหญของสงแวดลอมรอบๆ แหลงธรรมชาตและแหลงศลปกรรม คอ ปญหาดานการบกรกพนท ทศนะอจาด ทรพยากรทางธรรมชาตถกทาลาย และการขาดการจดการขยะมลฝอยและนาเสย แมวาปจจบนไดมการประกาศขนทะเบยนแหลงธรรมชาตอนควรอนรกษ จานวน 263 แหง ใน 62 จงหวด และจดทาทะเบยนแหลงศลปกรรมทวประเทศ จานวนประมาณ 2,087 แหง แลว


14

4. ปจจยทมผลตอการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใน 5 ป ขางหนา การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะตอไป คาดวาจะไดรบผลกระทบทงทเปนโอกาสหรอขอจากด และจดแขงหรอจดออน อนเนองมาจากปจจยภายนอกและปจจยภายในทเกดจากการเปลยนแปลงสภาพเศรษฐกจและสงคมในประเทศและระหวางประเทศได ดงนน การจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม ใน 5 ป ขางหนา จงนาประเดนทสาคญตอไปนมาพจารณาดวย คอ

4.1 ปจจยภายนอกทอาจสงผลตอการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดแก

4.1.1 วกฤตพลงงาน

การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศทตองอาศยพลงงานนาเขาจากตางประเทศมแนวโนมเพมสงขน เนองจากพลงงานทผลตไดในประเทศมไมเพยงพอ จงตองมการนาเขาพลงงานในอตรารอยละ 80 โดยมการนาเขานามนดบมากทสด และสาขาทมการใชพลงงานมากคอ คมนาคม ซงจะมปรมาณการใชเพมขนตามการเจรญเตบโตของเศรษฐกจ แมในภาวะทเกดวกฤตเศรษฐกจเมอป พ.ศ. 2539 จะทาใหปรมาณการใชพลงงานเพอการคมนาคมในภาพรวมลดลงตงแตป พ.ศ. 2540 แตเมอเศรษฐกจฟนตว ปรมาณการใชพลงงานกกลบเพมขนมาอก

สาหรบวกฤตพลงงานทเกดขนในสถานการณปจจบน แมจะสงผลลบทางเศรษฐกจในภาคการผลตและภาคบรการ แตมสวนทกอใหเกดผลดตอสงแวดลอม โดยทาใหมลพษทางอากาศบรเวณทองถนนลดลง เนองจากปรมาณการใชยานพาหนะลดลง และในขณะเดยวกน ราคานามน ทสงขนกเปนแรงจงใจใหประชาชน และภาคอตสาหกรรมประหยดการใชพลงงานโดยหนมาใชพลงงานทดแทน เชน ไบโอดเซล เปนตน ซงยอมสงผลดตอสงแวดลอมเชนกน อยางไรกตาม แนวโนมราคานามนในตลาดโลกในอก 5 ปขางหนา กจะยงคงเพมสงขนเรอยๆ แมจะมผลตอการเพมตนทนการผลตและราคาสนคา แตจะเปนแรงกระตนใหผบรโภคและผผลตหนมาสนใจทจะประหยดพลงงานในกระบวนการผลตโดยเปลยนไปใชเทคโนโลยทสะอาดเพมขน และมการแสวงหาพลงงานทดแทนหรอพลงงานทางเลอกเพมมากขนเพอลดภาระการนาเขา จงเปนโอกาสดตอสงแวดลอมทจะทาใหปรมาณของเสยและมลพษลดลงไดมากขน

4.1.2 การเปลยนแปลงพฤตกรรมและรปแบบการบรโภค

ทศทางการพฒนาประเทศทมงใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตเพอตอบสนองตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยมการใชทรพยากรธรรมชาตเพอเปนฐานการผลตอยางสนเปลอง และสรางปญหาความเสอมโทรมตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมาอยางตอเนอง นบเปน การสญเสยตนทนทางทรพยากรของประเทศไปอยางมาก ประกอบกบระบบเศรษฐกจ และโครงสรางของสงคมไทยทมการเปลยนแปลงเพอใหกาวทนกบกระแสการเปลยนแปลงของโลกในยคโลกาภวฒน ไดทาใหวฒนธรรมตะวนตกเขามามอทธพลตอพฤตกรรมและการดารงชวตของคนไทยทงในสงคมเมองและชนบท ทาใหคนไทยมคานยมและพฤตกรรมทเนนวตถนยมและบรโภคนยมมากขน โดยเฉพาะ การบรโภคเทคโนโลยสอสารทงคอมพวเตอร อนเตอรเนต และโทรศพทมอถอ ซงเมอสนคาบรโภค


15

เหลานหมดอายการใชงาน กจะสรางภาระตอสงแวดลอมในรปขยะเทคโนโลยทมตนทนในการกาจดสง และบางชนดกมสารประกอบทเปนอนตราย ซงหากไมมวธการจดการขยะเหลานอยางถกวธ กจะกอใหเกดการปนเปอนจากของเสยอนตรายลงสสงแวดลอมได ดงนน การใหความรแกประชาชนและการสรางกลไกเพอการจดการขยะมลฝอยใหมประสทธภาพ จงเปนเรองทนบวนจะมความสาคญยงขน

อยางไรกตาม พฤตกรรมการบรโภคของสงคมโลกมแนวโนมทจะหนมาใหความสาคญตอการอนรกษธรรมชาต และนยมสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอมมากขน เนนการรกษาสขภาพ และนยมการทองเทยวในเชงนเวศ ซงกจะมผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม การบรโภคของคนไทยทเลยนแบบตามวฒนธรรมและกระแสนยมของสงคมโลก ดงนน การปรบเปลยนพฤตกรรมในลกษณะดงกลาว จงเปนการสรางโอกาสใหเกดการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และรกษาคณภาพสงแวดลอมมากขน

4.1.3 การเปลยนแปลงเทคโนโลยและการออกแบบการผลต

ปจจบน เทคโนโลยมความกาวหนาและพฒนาเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว และสงผลกระทบอยางกวางขวางตอระบบเศรษฐกจและวถชวตของประชาชน จากขอมลมลคาการลงทนในภาคอตสาหกรรมของตางประเทศทเขามาลงทนในประเทศไทย ป พ.ศ. 2513-2518 มมลคาประมาณ 515 ลานเหรยญสหรฐ เพมเปน 17,415 ลานเหรยญสหรฐ ในชวงป พ.ศ. 2539-2543 และลดลงเปน 10,469 ลานเหรยญสหรฐ ในชวงการฟนฟสภาวะเศรษฐกจ (พ.ศ. 2544-2548) ซงการทตางประเทศยายฐานอตสาหกรรมเขามาผลตในประเทศไทย แมจะเปนการสงเสรมการลงทนและเศรษฐกจใหมการขยายตว แตกเปนภยคกคามตอสงแวดลอม เนองจากการเปนอตสาหกรรม โลกาภวตนซงเปนอตสาหกรรมทมหวงโซในการผลตทวโลก เชน อตสาหกรรมอเลกทรอนกส อตสาหกรรมยานยนต เปนตน ลกษณะอตสาหกรรมดงกลาว ทในประเทศพฒนาแลวจะมการควบคมเทคโนโลยและการออกแบบในสวนทมมลคาเพมสง (value added) และนาไปผลตในประเทศกาลงพฒนา โดยเฉพาะประเทศแถบเอเชยอาคเนย ซงรวมถงประเทศไทยดวย เนองจากมตนทนตากวา นอกจากน ลกษณะอตสาหกรรมนมการใชสารอนตรายบางชนดเปนองคประกอบในผลตภณฑ หากขาดการจดการทด กจะกลายเปนแหลงสะสมซากอตสาหกรรมทมมลพษสง ดงนน ในการทาขอตกลงและความรวมมอระหวางประเทศจะตองพจารณาดาเนนการอยางแขงขน พฒนาเทคโนโลยและออกแบบการผลตใหกาวหนาทดเทยมประเทศอนๆ เพอมใหเกดผลกระทบตอชมชน สงคม ประเทศ และคกคามตอทรพยากรและความสมดลของระบบนเวศ

อยางไรกด สงคมโลกมแนวโนมในการตระหนกถงความสาคญและผลกระทบ ทเกดขนตอคณภาพสงแวดลอม จงไดมการกระตนใหเกดการผลตสนคาและการออกแบบทเปน มตรตอสงแวดลอม (Eco-product/Eco-design) มากขน เชน การออกแบบสนคาทกาจดซากงายขน มสวนประกอบของสนคาทสามารถนากลบมาใชใหมได เปนตน นอกจากน มการใชสารทดแทนทม ความปลอดภยมากกวาการใชแนวทางดานเทคนคทดทสด และแนวทางปฏบตดานสงแวดลอมทดทสดในกระบวนการผลต เทคโนโลยทสะอาด และการประเมนวฏจกรชวตของผลตภณฑ (Life Cycle Analysis : LCA) ดงนน จงควรสรางโอกาสในการเรยนรใหคนไทยเขาถงขอมลขาวสาร มความร


16

อยางกวางขวาง และมจตสานกอนรกษเพอใหมการใชเทคโนโลยและการออกแบบการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอมมากขน ซงชวยประหยดการใชทรพยากร และลดปรมาณของเสยและมลพษไดมากขน

4.1.4 การคาเสรกบสงแวดลอม

การขยายตวทางการคาและการลงทนระหวางประเทศ แมจะเปนปจจยเรง การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศไทย แตในขณะเดยวกนกอาจเกดผลดและผลเสยตอสงแวดลอม ตามประเดนสาคญทเกยวของกบการคาเสรและสงแวดลอมใน 3 ประเดน คอ

ประเดนท 1 การขยายตวทางการคาโลก ดงทกลาวไวแลวในขอ 4.1.3 วา ประเทศพฒนาแลวจะมการยายฐานอตสาหกรรมทมมลพษสงมายงประเทศกาลงพฒนาทมขอกาหนดและมาตรฐานตากวา ทาใหประเทศกาลงพฒนาเปนแหลงสะสมอตสาหกรรมทมมลพษสง (Pollution Heaven) ดงเชน กรณการคากบตางประเทศของไทย จากการเปลยนโครงสรางดานการผลตจากเกษตรกรรมเปนอตสาหกรรม และการขาดการจดการดานสงแวดลอมทเขมแขงในระดบพนท ทาใหประเทศไทยมแนวโนมกลายเปนแหลงสะสมอตสาหกรรมทมมลพษสง เปนตน

ประเดนท 2 การทาขอตกลงเขตการคาเสร (Free Trade Agreement : FTA) แมวาการทาขอตกลงเขตการคาเสรของไทยกบประเทศตางๆ จะเนนเรองการคาเปนสาคญ แตทผานมา มกจะมเรองสงแวดลอมเขาไปเกยวของในการทาขอตกลงเสมอ และอาจจะเกดผลกระทบในเชงบวกและลบตอสงแวดลอม อาท ผลกระทบดานบวกตอสงแวดลอม กรณการทาขอตกลงเขตการคาเสรระหวางไทยกบญปน ทมเนอหาของขอตกลงในความรวมมอการคาโดยใหมการเชอมโยงขอมล และเอกสารการคาระหวางกนในรปแบบอเลกทรอนกส เพอความสะดวกรวดเรวในการคาซงอาจจะเปนการชวยลดการใชกระดาษ แตในอกดานหนงอาจเปนการสรางขยะในรปของขยะอเลกทรอนกส หรอเรอง ความรวมมอเกยวกบระบบเตอนภยลวงหนาเพอปองกนภยธรรมชาต และความรวมมอดานการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศซงจะเปนผลดตอการใหความสาคญในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต สวนผลกระทบดานลบตอสงแวดลอม กรณการทาขอตกลงเขตการคาเสรระหวางไทยกบนวซแลนด ทไทยจะตองเปดตลาดสนคาเกษตรบางรายการซงนวซแลนดมศกยภาพในการผลตสง เชน เนอวว นม และผลตภณฑนม เปนตน การเปดตลาดสนคาเกษตรดงกลาวยอมกระทบตอฟารมปศสตวและฟารม โคนม โดยเฉพาะอยางยงในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศทเปนพนททเหมาะสาหรบ การทาปศสตว ซงหากผลผลตของเกษตรกรไทยไมสามารถสราคาผลผลตทนาเขาไดแลว อาจจะทาใหเกษตรกรไทยปรบเปลยนรปแบบวถชวตโดยอาจมการนาทดนทเหมาะสมไปใชเพอวตถประสงคอนทอาจกอใหเกดความเสอมโทรมของดนตามมา หรออาจจะอพยพเคลอนยายเขามาเปนแรงงานใน เมองใหญ ซงอาจจะสงผลใหเมองมการขยายตวอยางรวดเรว และหากขาดการวางแผนการจดการทด กอาจจะเกดปญหาตอเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมของเมอง แตในขณะเดยวกนกอาจเปนผลดตอสงแวดลอมชนบท คอ เมอแรงงานภาคเกษตรลดลง กมผลชวยชะลอการบกรกพนทปาเพอทาการเกษตร นอกจากน ในอกดานหนงกอาจจะเปนภยคกคามตอประเทศไทยในแงทแรงงานทมฝมอและทกษะมการอพยพเคลอนยายไปยงประเทศทมผลตอบแทนสงกวา


17

ประเดนท 3 ขอกาหนดดานสงแวดลอมในการคาระหวางประเทศ ประเทศพฒนาแลวไดออกระเบยบและเงอนไขเกยวกบสนคาทจะนาเขาเพอลดภาระในการกาจดและมใหมอนตรายตอผบรโภค เชน ในป พ.ศ. 2552 สหภาพยโรปจะหามนาเขาสนคาทมสารเคมอนตรายเปนสวนประกอบ หรอใชสารอนตรายในกระบวนการผลตซงประเทศไทยมการใชสารเคมอนตรายตาม บญชหาม อยประมาณ 1,000 รายการ นอกจากน ยงมการกาหนดมาตรการใหผสงออกรบภาระ ในการจดระบบรบคนซาก และการนาซากทใชแลวไปจดการและบาบด ทาใหผประกอบการไทยตองเตรยมพรอมใหสามารถแขงขนไดภายใตเงอนไขดงกลาว ซงแมวาจะเปนการเพมตนทนการผลต แตจะสงผลดตอผบรโภคและสงแวดลอมภายในประเทศ ดงนน จงเปนโอกาสทจะตองผลกดนใหผประกอบการไทยปรบปรง เปลยนแปลงกระบวนการและวธการผลตใหเปนทยอมรบในระดบสากล มากขน เชน สงเสรมการใชเทคโนโลยทเหมาะสม ผลตสนคาทมคณภาพมาตรฐานดวยกระบวนการผลตทใชทรพยากรอยางประหยด และเปนมตรตอสงแวดลอม เปนตน

4.1.5 พนธกรณระหวางประเทศดานสงแวดลอม

ปจจบนไดเกดปรากฎการณเปลยนแปลงสงแวดลอมโลก อาท การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลก อนเนองมาจากการปลอยกาชเรอนกระจก อบตภยจากธรรมชาต การสญเสยระบบนเวศพนธพช พนธสตว ความหลากหลายทางชวภาพ การพฒนาอตสาหกรรมและเกษตรกรรมททาใหม การใชสารเคมอนตรายและสารปองกนกาจดศตรพชเพมขนอยางมาก สงเหลานนามาสการสรางขอตกลงระหวางประเทศ และพนธกรณตางๆ ในการใชประโยชนจากทรพยากรรวมกน สาหรบประเทศไทยไดเขารวมเปนภาคความตกลงระหวางประเทศดานสงแวดลอมหลายฉบบทงในรปของสนธสญญา อนสญญา และพธสาร ไดแก

(1) ความตกลงดานการคมครองชนบรรยากาศ ประกอบดวย 4 ฉบบ ไดแก อนสญญาเวยนนาวาดวยการพทกษชนบรรยากาศโอโซน (Vienna Convention for the Protection of the Ozone Layer) พธสารมอนทรออลวาดวยการลดและเลกใชสารททาลายชนบรรยากาศโอโซน (The Montreal Protocol on Substances that Deplete the Ozone Layer) อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC) และพธสารเกยวโต (The Kyoto Protocol)

(2) ความตกลงระหวางประเทศดานการคมครองแหลงธรรมชาต แหลงวฒนธรรม และความหลากหลายทางชวภาพ จะมอนสญญาทประเทศไทยเขาเปนภาคแลว 6 ฉบบ ไดแก อนสญญาวาดวยพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Convention on Wetlands of International Importance Especially as Waterfowl Habitat - Ramsar Convention) อนสญญาวาดวย การคมครองมรดกทางวฒนธรรมและธรรมชาตของโลก (Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage) อนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาและพชปาทใกลจะสญพนธ (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora – CITES) อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ (Convention on Biological Diversity) พธสารคารตาเฮนาวาดวยความปลอดภยทางชวภาพตามอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ


18

(Cartagena Protocol on Biosafety to the Convention on Biological Diversity) และสนธสญญาระหวางประเทศวาดวยทรพยากรพนธกรรมพชเพออาหารและเกษตร (International Treaty on Plant Genetic Resources for Food and Agriculture – ITPGR)

(3) ความตกลงระหวางประเทศดานการจดการสารเคมและของเสยอนตราย ประกอบดวย 3 ฉบบ ไดแก อนสญญาบาเซลวาดวยการควบคมการเคลอนยายและการกาจดของเสยอนตรายขามแดน (Basel Convention on the Control of Transboundary Movements of Hazardous Wastes and Their Disposal) อนสญญารอตเตอรดมวาดวยกระบวนการแจงขอมลสารเคมลวงหนาสาหรบสารเคมอนตรายและสารเคมปองกนกาจดศตรพชและสตวบางชนดในการคาระหวางประเทศ (Rotterdam Convention on the Prior Informed Consent Procedure for Certain Hazardous Chemicals and Pesticides in International Trade) และอนสญญาสตอกโฮลมวาดวยสารมลพษทตกคางยาวนาน (Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants - POPs)

(4) ความตกลงระหวางประเทศดานการจดการทรพยากรดน มอนสญญา 1 ฉบบ ไดแก อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการแปรสภาพเปนทะเลทราย (United Nations Convention to Combat Desertification - UNCCD)

ความตกลงระหวางประเทศดานสงแวดลอมเหลาน สวนใหญมทงสวนทเปนประโยชนและสวนทอาจสงผลกระทบตอการบรหารจดการสงแวดลอมภายในประเทศ ซงประเทศไทยจาเปนจะตองพฒนาระบบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมประสทธภาพสงสดภายใตกระบวนการมสวนรวม และจะตองพฒนาบคลากรทมความร ความเขาใจ และมความสามารถ เขารวมในเวทเจรจาภายใตสนธสญญา อนสญญา และพธสารฉบบตางๆ ไดอยางมประสทธภาพ เพอใหประเทศไทยสามารถปกปองผลประโยชนของตนเอง และไดประโยชนจากความตกลงระหวางประเทศดานสงแวดลอมไดอยางเตมท นอกจากน จะตองพฒนาหรอสรางองคความรอยางเปนกระบวนการแกประชาชนและภาคเอกชนในการรวมอนรกษ ฟนฟทรพยากรธรรมชาต และดแล รกษาสงแวดลอม

ดงนน ภารกจเรงดวนใน 5 ป ขางหนา ประกอบดวย การสรางองคความร กลไก และบคลากรเพอรองรบโครงการดานการอนรกษพลงงานและการลดการปลอยกาซเรอนกระจก ภายใตกลไกการพฒนาทสะอาด (Clean Development Mechanism - CDM) การตรากฎหมายทกาหนดวธปฏบตทเปนมาตรฐานเดยวกนสาหรบหนวยงานตางๆ เพอควบคมการเขาถงและการใชประโยชน จากทรพยากรชวภาพทกประเภท รวมทงการเจรจาเพอจดทาขอตกลงการแบงปนผลประโยชนทเปนธรรมแกประเทศในฐานะทเปนเจาของทรพยากรพนธกรรม การตรากฎหมายควบคมความปลอดภยทางชวภาพ เพอรองรบการพฒนาดานเทคโนโลยชวภาพสาหรบเอออานวยตอการพฒนาและเสรมสรางความสามารถในการแขงขนของประเทศ และการศกษาโครงสรางของอตสาหกรรมไทย รวมทงอตสาหกรรมรไซเคล เพอใหทราบถงความตองการและความจาเปนในการใชวตถดบซงมสวนประกอบ ทเปนของเสยอนตราย อนจะทาใหประเทศไทยสามารถกาหนดนโยบายทเหมาะสมเกยวกบการหามและการอนญาตนาเขาของเสยอนตราย โดยไมสงผลกระทบตอการพฒนาอตสาหกรรมและการใชประโยชนภายในประเทศ


19

4.2 ปจจยภายในทอาจสงผลตอการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดแก

4.2.1 ทศทางการพฒนาของประเทศ

จากการประเมนผลการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย ในชวง 5 ป ทผานมา (พ.ศ. 2542-2546) ซงเปนระยะเวลาของการฟนฟทางเศรษฐกจและสงคม ภายหลงจากพนวกฤตทางการเงนและเศรษฐกจครงใหญทสด ของ สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) โดยเปรยบเทยบดชนของการพฒนาทยงยนในมตดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม พบวา มตดานสงแวดลอมมคาตาทสด คอ รอยละ 48.6 ในขณะทมตดานเศรษฐกจ รอยละ 79.1 และมตดานสงคม รอยละ 65.4 รวมทงความยงยนของการพฒนาประเทศยงอยในระดบตา (รอยละ 2.43) นอกจากน จากการประเมนมลคาความเสยหายทเกดจากการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเกนระดบการจดการทยงยน โดย สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย พบวา ในชวง 5 ป ทผานมา ตงแตป พ .ศ . 2542-2546 มมลคาความเสยหาย รวมประมาณ 125,000 ลานบาท โดยทรพยากรปาไมมมลคาความเสยหายเฉลยมากทสด (13,641 ลานบาท) รองลงไปคอ ทรพยากรดนและการใชทดน (7,690 ลานบาท) และทรพยากรนา (7,032 ลานบาท) สวนมลพษดานสงแวดลอมไดสรางความเสยหายรวมกนประมาณรอยละ 30 ของ ความเสยหายทงหมด ผลสะทอนเหลานแสดงใหเหนวา ทศทางการพฒนาของประเทศยงคงมงขยายการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและสงคม เปนหลกมากกวาการคมครอง ดแลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ซงสงผลใหความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเปนจดแขงของประเทศถกทาลายและเสอมโทรมมาอยางตอเนอง และเปนผลใหการพฒนาประเทศยงไมสามารถไปสเปาหมายของความสมดลและความยงยน ทงใน 3 มตดงกลาวมาโดยตลอด ตลอดจนการเสรมสรางคณภาพชวตทดแกประชาชน

อยางไรกตาม แนวโนมในชวงระยะ 5 ปขางหนา ทศทางการพฒนาของประเทศภายใตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) ไดมการปรบเปลยนแนวคดการพฒนา โดยจะใหความสาคญตอการนาทนของประเทศทมศกยภาพและโอกาสในการพฒนา ทงทนสงคม ทนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และทนเศรษฐกจมาใชประโยชนอยางบรณาการและเกอกลกน รวมทงเสรมสรางใหแขงแกรง เพอใหการพฒนาประเทศเปนไปอยางมนคง สมดลและยงยน และเปนไปตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยในสวนของทนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจะใชศกยภาพและโอกาสของความหลากหลายทางชวภาพมาเสรมสรางทนใหเปนประโยชนอยางยงยน โดยจะใชเปนฐานในการสรางมลคาเพมของภาคการผลตและการบรการ และเปนวตถดบ ในการสรางนวตกรรมทมมลคาสง ในขณะเดยวกนกยงจะคงรกษาสมดลระหวางการอนรกษและการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาต โดยการมสวนรวมของภาคตางๆ สงเสรมใหเกดการใชทรพยากรและพลงงานอยางประหยด ลดปรมาณของเสย และปองกนปญหามลพษตงแตแหลงกาเนด การกาหนด ทศทางการพฒนาของประเทศในแนวทางดงกลาวน อาจจะมสวนทาใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดรบการปกปอง คมครอง ฟนฟ ดแลจากการมสวนรวมของชมชนและภาคทเกยวของ รวมทงไดรบการจดการทมประสทธภาพจากนวตกรรมใหมๆ ทเปนมตรตอสงแวดลอม ซงจะเปน การเพมจดแขงของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทมอยใหสามารถคงอยได ตามหลกการของ


20

ธรรมชาตทจะสามารถรกษาความสมดลและยงยนของระบบไดดวยตวเอง แตในอกมมมองหนง หากทรพยากรธรรมชาตโดยเฉพาะความหลากหลายทางชวภาพไมไดรบการจดการ ดแลใหสอดคลองกบศกยภาพของระบบนเวศในแตละพนท และไมมประสทธภาพ รวมทงไมเปนไปตามแนวทางดาเนนงานหรอมาตรการภายใตยทธศาสตรการพฒนาแลว กอาจจะสงผลใหความสมบรณของความหลากหลายทางชวภาพถกคกคามทงจากปจจยภายในและภายนอกประเทศ และอาจจะสงผลใหทรพยากรธรรมชาต ประเภทอนๆ ทมความสมพนธตอกนและกน อาท ปาไม สตวปา ไดรบผลกระทบจนกอใหเกดความเสอมโทรม และในทสดกสรางมลพษตอสงแวดลอมเหมอนในอดตทผานมา ดงนน การนาทนทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมาใชในการเสรมสรางการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ จะตองพจารณาการใชอยางระมดระวง รอบคอบ และจะตองมการเตรยมความพรอมและคานงถงปจจยตางๆ ทจะเขามาเชอมโยงสมพนธกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อาท การเสรมสรางความเขมแขงและองคความรแกชมชน การพฒนาและเชอมโยงเครอขายระบบฐานขอมลดานความหลากหลายทางชวภาพในทกระดบ การบรหารจดการแบบบรณาการ การสรางจตสานกและสรางคานยมในการอนรกษและมสวนรวม ตลอดจนการกาหนดมาตรการจงใจและกลไกตางๆ เปนตน

4.2.2 สมรรถนะและความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถน

เพอใหเปนไปตามหลกการของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ท ไดกาหนดใหมการกระจายอานาจการบรหาร การเงน การคลง และการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหแกองคกรปกครองสวนทองถน จงไดมการตราพระราชบญญตกาหนดแผนและขนตอนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 ขน ซงเปนโอกาสตอหนวยงานในระดบพนททจะมอานาจในการบรหารจดการ ดแล แกปญหาในพนทดวยตนเอง แตในทางปฏบต การถายโอนภารกจจากหนวยราชการสวนกลางทมรวมทงสน 245 ภารกจ ไปใหองคกรปกครองสวนทองถนกลบสรางภาระหนกแกองคกรปกครองสวนทองถนอยางมาก เนองจากองคกรปกครองสวนทองถนยงไมมความพรอมทงเรองบคลากร เครองมอ อปกรณ และงบประมาณ และไมมความรในภารกจทถายโอนฯ ซงเปนภารกจทมความซบซอนตองใชความเชยวชาญและเทคนควชาการสง เชน การถายโอนภารกจดานการบรหารงานบาบดนาเสย เปนตน บางภารกจไมถายโอนงบประมาณ หรอบคลากร หรออานาจมาพรอมภารกจ เชน โครงการชลประทานขนาดเลก เปนตน ดวยขอจากดเหลาน ทาใหภารกจจานวนมากทถายโอนฯ ไปแลวยงมไดมการปฏบต เชน การตดตามและตรวจสอบสงแวดลอมและมลพษทเกดจากการประกอบกจการทาเหมองแร การควบคมการปลอยมลพษหรอของเสยจากโรงงาน และการบรหารงานบาบดนาเสย เปนตน

จากการประเมนมลคาความเสยหายดานสงแวดลอม พบวา ความเสยหาย ดานสงแวดลอมมแนวโนมสงขน ในขณะทความเสยหายเกยวกบทรพยากรธรรมชาตมแนวโนมลดลง และสดสวนความเสยหายดานสงแวดลอมเมองมสดสวนงบประมาณสงกวาสดสวนทจดสรรใหเพอ การฟนฟสงแวดลอมเมองมาก ดงนน จงเปนเรองสาคญอยางยงทจะตองเพมสมรรถนะและ ความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนทจะเปนกลไกขบเคลอนสาคญ ใหมศกยภาพใน


21

การถายทอดยทธศาสตรภายใตนโยบายและแผนระดบชาตลงไปสการปฏบตในระดบพนทไดอยางเปนรปธรรมและเปนบรณาการ โดยการมสวนรวมของทกภาค รวมทงควรกาหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนใชงบประมาณเพอการจดการดานสงแวดลอมไมตากวารอยละ 10 ของงบประมาณรวมขององคกรปกครองสวนทองถน

4.2.3 ชองวางและการบงคบใชกฎหมายทเกยวกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ปจจบนประเทศไทยมกฎหมายทเกยวของกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมหลายสบฉบบ และมหนวยงานซงมภารกจดานสงแวดลอมมากมาย แตปรากฏวากฎหมายตางๆ ยงไมสามารถจดการปญหาสงแวดลอมไดอยางมประสทธภาพ สวนหนงมสาเหตมาจากกฎหมายขาดการบงคบใช และปญหาใหญเนองมาจากชองวางในตวบทกฎหมายเอง อาท (1) กฎหมายทมอยไมสามารถเยยวยาความเสยหายดานสงแวดลอมไดอยางมประสทธภาพ โดยเฉพาะขอจากดจากการเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากความเสยหายทเกดจากการแพรกระจายหรอการรวไหลของมลพษ (2) ขาดกฎหมายทนาเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการสงแวดลอม ซงปจจบนยงมการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรนอยมาก เนองจากกฎหมายสงแวดลอมกาหนดไวแตคาธรรมเนยมเทานน และ (3) ขาดกฎหมายวาดวยการจดการของเสยอนตรายจากผลตภณฑทใชแลว เปนตน นอกจากน กมสาเหตเนองมาจากความซาซอนของกฎหมายทมหนวยงานรบผดชอบหลายหนวยงานภายใตกฎหมายฉบบตางๆ ทาใหขาดการประสานงานและเอกภาพในการใชกฎหมายเพอรกษาสงแวดลอม แมวาการปฏรประบบราชการเมอเดอนตลาคม พ.ศ. 2545 จะมผลใหเกดบรณาการหนวยงานทเกยวของกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไวภายใตกระทรวงเดยว คอ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแลว แตกยงไมสามารถแกไขปญหาดงกลาวไดสาเรจ

นอกจากน กฎหมายอกหลายฉบบกไมเออใหเกดการจดการโดยประชาชนมสวนรวมแบบรวมคด รวมทา เชน ยงไมมกฎหมายรองรบการจดการรวมกน (Co-Management) ระหวางประชาชนและภาครฐในเขตปาอนรกษ ปาชมชน และการจดการทรพยากรชายฝงทะเล เปนตน ดงนน จงจาเปนตองมการปรบปรงกฎหมายทเกยวกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมความทนสมย สอดคลองกบสถานการณ เปนลกษณะเชงบรณาการ และเปนเอกภาพ ตลอดจนม การกาหนดมาตรการการเงน การคลงทหลากหลาย รวมทงกาหนดใหภาคเอกชนซอพนธบตรสงแวดลอม เพอใชเปนหลกประกนสาหรบโครงการทมความเสยงตออบตภยหรอการรวไหลสง เพอใหรฐสามารถหกดอกเบยและเงนตนไดเมอมความเสยหายเกดขน และสามารถฟองรองเพมเตมเมอ ความเสยหายสงกวาพนธบตรทใชคาประกนความเสยงไว

4.2.4 การมสวนรวมของประชาชน

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 46 56 และ 59 ไดเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการจดการ ดแลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมากขน แตการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทผานมา ยงมความขดแยงทงในสวนนโยบายและ การปฏบตระหวางภาครฐกบประชาชน เนองจากนโยบายของรฐขาดการบรณาการ ยงมไดเปดโอกาส


22

ใหประชาชนเขามามสวนรวมในการรวมรบร รวมคด และรวมทาในการกาหนดนโยบายหรอแผนงาน โครงการตางๆ หรอในเร องสทธของชมชนในการมส วนรวม บา รงจดการและใชประโยชน จากทรพยากรธรรมชาต และสทธของประชาชนในการไดรบทราบขอมล คาชแจง และเหตผลจากรฐ ในการดาเนนโครงการทอาจจะมผลกระทบตอสงแวดลอมและชมชน ตลอดจนสทธในการแสดงความเหนเกยวกบโครงการ ทงน การมสวนรวมของประชาชนจะขนกบการรบร และการใหความสาคญกบปญหาสงแวดลอม ซงจากการสารวจการรบรและความสาคญของปญหาสงแวดลอม ของ สถาบน วจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม และ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ตามลาดบ ไดพบวา การรบรปญหาสงแวดลอมของประชาชนในภาคตางๆ แตกตางกน ซงอาจเนองมาจากชองทาง การเขาถงขอมลขาวสารของภาครฐทจะใหประชาชนไดรบทราบขอมลแตกตางกน นอกจากน ยงพบวาปญหาทประชาชนใหความสาคญมากทสดคอ ปญหาเศรษฐกจ รองลงมาเปน ปญหาความยากจน สวนปญหาสงแวดลอมไดรบความสาคญในลาดบท 6 ดงนน ภาครฐจะตองนามาตรการทางสงคมมาใชเพอกระตนใหประชาชนมความตระหนกรในความสาคญของปญหา และมสวนรวมโดยเพม การใหขอมลขาวสารแกประชาชนและใหสามารถถายทอดตอกน เพอขยายความรและขยายเครอขายได ซงกระบวนการพฒนาองคความรแกประชาชนจะตองดาเนนการอยางตอเนอง เพอเปนชองทางหนงในการสงเสรมการเรยนรใหประชาชนมจตสานกสาธารณะในการอนรกษและในการเขามามสวนรวมรบผดชอบตอชมชน เพอจะเปนกลไกในการตดตาม ตรวจสอบ เฝาระวงและปองกนปญหาสงแวดลอม และการดาเนนกจกรรมหรอโครงการตางๆ ทจะเกดขนในพนททอาจสงผลกระทบตอสงแวดลอม และคณภาพชวตของชมชนในพนทไดอยางมประสทธภาพ

สวนท 3

กรอบแนวคด วสยทศน พนธกจ วตถประสงค เปาหมาย ปจจยแหงความสาเรจ กลยทธหลกและเครองมอในการขบเคลอน และแนวทางการจดการ

สวนท 3

กรอบแนวคด วสยทศน พนธกจ วตถประสงค เปาหมาย ปจจยแหงความสาเรจ กลยทธหลกและเครองมอในการขบเคลอน และแนวทางการจดการ

1. กรอบแนวคด (Conceptual Framework)

แนวทางการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในระยะ 5 ปน ตงอยบนพนฐานของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ทเนนความสมดล ความพอประมาณ และความมเหตผล และ สรางภมคมกนใหกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตลอดจนเปนไปตามกรอบของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) ซงเนนเรอง การสรางสงคมทมความสขอยางยงยน บนรากฐานการพฒนาของความสมดลใน 3 มต คอ เศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม โดยยงคงใหความสาคญกบกระบวนการการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตอเนองจากกรอบแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2545-2549 และใชแนวทางการจดการแบบบรณาการทสอดคลองตามระบบนเวศ (Ecological Approach) ของแตละพนท รวมทงผสมผสานการใชภมปญญาทองถนรวมกบการใชเทคโนโลยทเหมาะสม เพอนาไปสการพฒนาทยงยน

2. วสยทศน “รวมอนรกษทรพยากรธรรมชาตอยางรคา รกษาคณภาพสงแวดลอมทดใหแกสงคม”

3. พนธกจ

สงวน อนรกษ ฟนฟ และใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางรคา โดยการมสวนรวมของประชาชนและทกภาค และบรณาการการทางานเชงพนท ตลอดจนเฝาระวงและรกษาคณภาพสงแวดลอมในพนทของตนเอง

4. วตถประสงค 4.1 สรางความสมดลระหวางการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กบการสงวน

อนรกษ และฟนฟทรพยากรธรรมชาตและรกษาคณภาพสงแวดลอมใหอยในระดบทเหมาะสม สอดคลองกบความสามารถในการรองรบของระบบนเวศ เพอการพฒนาและเพมขดความสามารถ ในการแขงขนของประเทศ รวมทงยกระดบคณภาพชวตของประชาชน

23

สวนท 3 กรอบแนวคด วสยทศน พนธกจ วตถประสงค เปาหมาย ปจจยแหงความสาเรจ กลยทธหลกและเครองมอในการขบเคลอน และแนวทางการจดการ

24

4.2 เพมขดความสามารถของทกภาคสวนทงหนวยงานในสวนภมภาค ทองถน องคกรพฒนาเอกชน องคกรเอกชน ธรกจเอกชน ชมชน และประชาชนใหมบทบาทและหนาทรบผดชอบรวมกน ในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และรกษาคณภาพสงแวดลอม

5. เปาหมาย

5.1 รกษาฐานทรพยากรธรรมชาตและความสมบรณทางระบบนเวศ เพอเปนฐาน การพฒนาทยงยน โดย

1) อนรกษพนทปาไม (ปาบกและปาชายเลน) ไมใหลดลง และควรเพมขนไมนอยกวารอยละ 0.5 ใน 5 ป

2) ปองกนและลดอตราการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ โดยเฉพาะดานการคมครองสตวปา และการปองกนการคาสตวปาทผดกฎหมาย รวมทงมศนยขอมลระดบชาตดานความหลากหลายทางชวภาพ

3) แกไขปญหาการถอครองทดนใหเกษตรกรยากจนไมนอยกวา 700,000 ราย และฟนฟคณภาพดนในพนทเกษตรกรรมเพมขนไมนอยกวารอยละ 2 ตอป

4) มการจดการทรพยากรนาในเชงบรณาการแบบเปนระบบลมนาใน 25 ลมนา โดยเนนการจดการดานอปสงคเปนสาคญ รวมทงทาใหทกหมบานมแหลงนาทมคณภาพเหมาะสมสาหรบการอปโภคและบรโภค

5) มการจดการปองกนและบรรเทาภยในพนททไดรบผลกระทบจากภยธรรมชาต พนทเสยงภยหรอธรณพบตภย

6) มการจดการทรพยากรประมง และทรพยากรทางทะเลและชายฝงใหมความสมบรณขนในทกจงหวดชายทะเล

5.2 รกษาคณภาพสงแวดลอมใหอยในระดบทเหมาะสม เพอยกระดบคณภาพชวตของประชาชน โดย

1) รกษาคณภาพนาของแหลงนาผวดนอยางนอยรอยละ 85 และแหลงนาทะเลชายฝงอยางนอยรอยละ 97 ใหอยในเกณฑพอใชขนไป

2) รกษาคณภาพอากาศใหมดชนคณภาพอากาศรายวนอยในเกณฑดถงปานกลาง ไมนอยกวารอยละ 90

3) ลดอตราการเกดขยะมลฝอยชมชนโดยเฉลยใหไมเกน 1 กโลกรม/คน/วน มการนาขยะมลฝอยชมชนกลบมาใชประโยชนไมนอยกวารอยละ 30 และมการจดการ ขยะมลฝอยชมชนอยางถกสขลกษณะไมนอยกวารอยละ 40 ของปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขน


25

4) ของเสยอนตรายชมชนทเกดขนทงหมดทวประเทศไดรบการคดแยกเพอนาไปกาจดอยางถกตองไมนอยกวารอยละ 30 มศนยจดการของเสยอนตรายชมชนทถกตองตามหลกวชาการในภมภาคอยางนอยภมภาคละ 1 แหง และมการจดการกาก ของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมไมนอยกวารอยละ 95 ของปรมาณกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมทเกดขนทงหมด

5) การใชสารเคมอนตรายทมความเสยงสงในภาคเกษตรกรรมและภาคอตสาหกรรมลดลง ไมนอยกวา 500 ชนด

6) มการจดการสงแวดลอมเมองและชมชนตามเกณฑเมองนาอยไมนอยกวารอยละ 50 ขององคกรปกครองสวนทองถนเปาหมาย

7) จงหวด องคกรปกครองสวนทองถน เครอขายอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม มการปองกนพนทและแกไขปญหาสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมไมนอยกวารอยละ 20 ของกลมเปาหมาย

5.3 ปกปองคมครองผลประโยชนของประเทศ ภายใตกรอบการดาเนนการตามพนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

1) มองคกรกลางททาหนาทดแลตรวจสอบการดาเนนงาน ภายใตความรวมมอระหวางประเทศทมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

2) มกฎหมายดานความปลอดภยทางชวภาพ และกฎหมายการเขาถงและการแบงปนผลประโยชนจากการใชทรพยากรชวภาพ

6. ปจจยแหงความสาเรจ

ปจจยทเปนเงอนไขสาคญตอแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ทจะนาไปสเปาหมายตามทกาหนดไวไดอยางเปนรปธรรม โดยผานกระบวนการแปลงแผนไปสการปฏบตนน มปจจยแหงความสาเรจ (Key Success Factors) ดงน

6.1 ปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคและการดารงชวตของประชาชน โดยยดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญานาทาง

ประชาชนชาวไทยควรไดรบการสงเสรมใหปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคโดยยดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญานาทางในการดารงชวตอยางจรงจง เนองจากพฤตกรรม การบรโภคของประชาชนเปนเหตปจจยสาคญทมผลโดยตรงตอทรพยากรธรรมชาต และคณภาพสงแวดลอมของประเทศ ลกษณะของพฤตกรรมการบรโภคทฟมเฟอยทงในเชงของการบรโภคเกน ความจาเปน การขาดจตสานกและความรบผดชอบในการรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของสวนรวม สงผลใหทรพยากรธรรมชาตถกใชหมดไปอยางรวดเรวและไมคมคา คณภาพสงแวดลอม เสอมโทรมอยางเหนไดชด การสรางความตระหนกในการอนรกษสงแวดลอมตงแตการจดการ


26

สงแวดลอมในระดบครวเรอนและปจเจกชน รวมถงการลดขยะในครวเรอน การใชนาและพลงงานอยางประหยด เหลานลวนเปนบทบาทและหนาทของประชาชนทกระดบตงแตวยเดกจนถงวยผใหญใน การรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศ โดยควรเพมหลกสตรดานสงแวดลอมศกษาใหกบเยาวชน เพอปลกฝงนสยในการรกษาสงแวดลอม และสรางคานยมในการบรโภคสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอมใหกบเยาวชน

6.2 ผลกดนใหการจดการขยะมลฝอยชมชน ขยะตดเชอ และขยะอนตรายชมชนแบบครบวงจร เปนวาระแหงชาต แผนจดการคณภาพสงแวดลอมฉบบน เสนอใหผลกดนนโยบายการจดการขยะมลฝอยชมชนแบบครบวงจรเปนวาระแหงชาต เนองจากเปนปญหาสงแวดลอมทเกดเรอรง และทาใหเกด ขอขดแยงในสงคมอยางวกฤตในหลายพนท จากการประเมนสถานการณปญหา และการจดลาดบความสาคญของปญหาสงแวดลอม พบวา องคกรปกครองสวนทองถนสวนใหญเหนวา ปญหาทวกฤตทสดคอ การจดการขยะมลฝอยชมชนทงทเปนอนตรายและไมเปนอนตราย เพราะเปนปญหาทมผล บนทอนตอคณภาพชวตทดของประชาชนโดยตรง ประสทธภาพการจดการขยะมลฝอยอยในระดบตา โดยเฉพาะปรมาณขยะตกคางในพนทสาธารณะจนสงผลตอสขอนามยของประชาชน และเปนอปสรรคสาคญตอการเปน “ครวของโลก” และ “การเปนศนยกลางการทองเทยวของเอเชย” นอกจากนน ยงมความจาเปนตองลงทนดานการจดตงศนยการคดแยกขยะตดเชอ และศนยการคดแยกขยะอนตราย เพอรองรบขยะตดเชอ และขยะอนตรายทไดรบการคดแยกออกจากขยะมลฝอยชมชนทวไปและนาเขาสระบบกาจดทถกวธ การจดการขยะมลฝอยชมชน ขยะตดเชอ และขยะอนตรายชมชน แบบครบวงจรน ควรมการจดทาแผนงาน และงบประมาณเชงบรณาการรองรบไวดวย โดยใหมแผนงานตอเนองในระยะ 5 ป เพอใหการจดการในทกภาคสวนทเกยวของตงแตระดบนโยบายจนถงระดบปฏบตเปนไปในทศทางเดยวกน โดยพจารณาตงแตขนวตถดบ การผลต การจาหนาย การบรโภค การเกบรวบรวม การคดแยก การนากลบมาใชใหม และการกาจดทาลาย โดยมกระทรวงหลกรวมรบผดชอบ ประกอบดวย กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงพาณชย กระทรวงมหาดไทย กระทรวงการคลง และกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอรวมกนกาหนดมาตรการใหครอบคลมทงในดานการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตร กฎหมาย และการสรางแรงจงใจตางๆ

6.3 เพมประสทธภาพขององคกรปกครองสวนทองถนดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทงในดานบคลากร งบประมาณ และการแกไขกฎหมายทเปนอปสรรค รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 บญญตใหมการกระจายอานาจการบรหารการคลง และการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ซงตามแผนปฏบตการเพอกาหนดขนตอนการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนไดกาหนดใหถายโอนภารกจใหองคกรปกครองสวนทองถน รวมทงสน 245 ภารกจ ในจานวนน มภารกจดานการบรหารจดการและการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรวม 35 ภารกจ ครอบคลมดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาต การคมครองดแลรกษาปา การจดการสงแวดลอมและ


27

มลพษ และการดแลรกษาทสาธารณะ อยางไรกตาม ภารกจทถายโอนหลายเรองเปนเรองทองคกรปกครองสวนทองถนขาดแรงจงใจในการดาเนนงาน หรอยงไมมการดาเนนงาน เนองจากมอปสรรคหลายดาน เชน การตดตามตรวจสอบสงแวดลอมและมลพษ การบารงรกษาระบบชลประทานระบบทอ การสบนาดวยไฟฟา และการบรหารจดการระบบบาบดนาเสย เปนตน ดงนน การจดสรรเงนอดหนนใหกบองคกรปกครองสวนทองถนควรมการกาหนดสดสวนงบประมาณขนตาเพอการจดการคณภาพสงแวดลอม และใหมการจดทารายงานตวชวดสถานการณสงแวดลอมของจงหวดและทองถน รายงานตอรฐบาลประกอบการสนบสนนดานงบประมาณของจงหวดและทองถนในแตละป เพอใหการแกไขปญหาสอดคลองกบขอเทจจรงของพนทมากทสด

6.4 สนบสนนการมสวนรวมของประชาชนและสรางความเขมแขงใหชมชนและเครอขายอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

การมสวนรวมของประชาชน เปนเงอนไขสาคญทจะทาใหวสยทศนและเปาหมายของ แผนฯ บรรลผลและมความยงยนตอไปไดในระยะยาว การมสวนรวมทมประสทธภาพตองมการสอสารดานสงแวดลอม (Environmental Communication) โดยใชองคความรและขอมลทถกตองเปนแกนหลก รวมทงมการพฒนาองคความรทเกดขนจากการตอยอดภมปญญาทองถนรวมกน โดยนาเทคโนโลยสมยใหมมาประยกตใช ตลอดจนการจดการความรใหเปนระบบ (Knowledge Management) ปจจยทสาคญอกประการหนงคอ การสรางฐานพลงประชาชน (Empowerment) ใหชมชนในพนทและเครอขายอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนภมคมกนทสาคญในการปองกน เฝาระวง และตดตามตรวจสอบการดาเนนกจกรรมตางๆ ทจะมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในทองถนของตน โดยยกระดบการมสวนรวมของประชาชนจากระดบทมสวนทเกยวของนอยทสดจนถงมากทสด ตงแตการแจงใหรบรขอมลขาวสารทถกตองและทนตอสถานการณ การสรางกลไกในการรวมแสดงความคดเหน รวมพจารณาตดสนใจ รวมดาเนนการ รวมเปนหนสวนรบผดชอบ จนถงขนการมอบอานาจการจดการใหประชาชนและชมชน

6.5 ลดผลกระทบอนเนองมาจากขอขดแยงเชงนโยบายของรฐ

การกาหนดนโยบายของรฐ โดยเฉพาะนโยบายดานเศรษฐกจทสงเสรมใหประชาชนมงแตเรองเศรษฐกจเปนหลก ทาใหมการนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมาใชประโยชนทางเศรษฐกจทงสน จนเกดผลกระทบใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมถกทาลายและเสอมโทรมมากขน เชน การสงเสรมการปลกพชเชงเดยวในเชงพาณชย การปลกยางพาราในพนทปา การจดสรรทดนทากนใหกบประชาชน การสงเสรมการคา และการลงทนจากตางประเทศ เปนตน ดงนน จงควรมการวเคราะหประเมนผลกระทบของนโยบาย ผลได ผลเสยทเปนภาพรวมของประเทศทงในดานเศรษฐกจ สงคม และทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม


28

7. หลกการจดการ กลยทธหลกและเครองมอในการขบเคลอน และแนวทางการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรายสาขา

จากกรอบแนวคดของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ทยดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญานาทาง โดยใหความสาคญกบการมสวนรวมของประชาชน และ การบรณาการการทางานของทกภาคสวนในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตามหลกพนท-หนาท-การมสวนรวม ดงนน การบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในระยะ 5 ปขางหนา ทจะใชเปนกรอบชนาใหหนวยงานทเกยวของใชเปนแนวทางในการจดการ มหลกการจดการ กลยทธ เครองมอในการขบเคลอน และแนวทางการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รายสาขาทสาคญ ดงน

7.1 หลกการจดการ (Principle)

7.1.1 “ผกอมลพษเปนผจาย” (Polluters Pay Principle : PPP) เปนหลกของ ความรบผดชอบทบงคบใหผกอมลพษไมผลกภาระในการกาจดมลพษทเกดจากกจกรรมของตนไปสสงคมและสงแวดลอม อยางไรกด ถงแมหลกการนจะเปนหลกการทด แตยงไมสามารถนาไปปฏบตไดอยางจรงจง สวนใหญเกดจากปญหาในการบงคบใชกฎหมายทตองใชเวลาในการระบตว ผกอมลพษ ทาใหไมทนการณตอการเยยวยา แกไขและปองกนการแพรกระจายของมลพษ ดงนน ในชวงระยะของแผนจดการฯ ทนอกจากจะตองเพมการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจง โดยเฉพาะ การตดตาม ตรวจสอบใหเจาของหรอผครอบครองแหลงกาเนดมลพษมหนาทตองกอสราง ตดตง จดใหมระบบบาบดและกาจดมลพษแลว รฐบาลควรผลกดนใหมการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาชวยสนบสนนการจดการใหมากขน เชน ผลกดนใหมการจดเกบภาษสงแวดลอม และคาธรรมเนยมใน การจดการมลพษ รวมทงกาหนดใหผทเปนตนเหตของการรวไหลหรอแพรกระจายของมลพษ มหนาทการพสจนวาตนเองมไดเปนตนเหตททาใหเกดความเสยหายนน เปนตน

7.1.2 “ความเปนหนสวนของรฐ–เอกชน””(Public–Private Partnership) เปนหลกการทใชสรางการรวมรบผดชอบ ในลกษณะของการเปนหนสวนทงรวมรบภาระคาใชจายและรบประโยชนในการดาเนนงานรวมกนระหวางภาครฐและภาคเอกชน หลกการนเปนหลกการทควรนามาใชควบคกบหลกการ “ผกอมลพษเปนผจาย” เพอสงเสรมใหภาคเอกชนเขามาลงทนและมบทบาทในการจดการสงแวดลอมมากขน โดยเฉพาะการประยกตใชเทคโนโลยสมยใหมมาชวยในการเพมประสทธภาพในการบรหารจดการดานมลพษใหสงขน

7.1.3 “การระวงไวกอน” (Precautionary Principle) เปนหลกการจดการเชงรกทเนนการปองกนผลกระทบลวงหนา ซงเปนหลกทใชแพรหลายในสากล และสอดคลองกบแผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) ซงถอเปนแผนแมบทการจดการสงแวดลอมเพอการพฒนาทยงยนของโลก หลกการนเกดขนเนองจากขอเทจจรงทวา การทาลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมนน สามารถทาไดงาย แตการแกไขฟนฟทาไดยาก อกทงตองใชเวลายาวนานและงบประมาณสง หรอในบางครงไมสามารถฟนฟใหกลบสสภาพธรรมชาตดงเดมได ดงนน หวใจสาคญของหลกการน จงอยทการสรางระบบ


29

ภมคมกนใหกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยเฉพาะพนททมระบบนเวศทเปราะบาง ในกรณทมขอสงสยหรอความเสยงวา กจกรรมการพฒนาใดจะกอใหเกดความเสยหายแกทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแลว แมวาขอมลหรอขอพสจนทางวทยาศาสตรทมอยในขณะนนจะยงไมสมบรณกตาม ใหมการกาหนดมาตรการการปองกนและแกไขไวกอนลวงหนา โดยเฉพาะผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของโครงการขนาดใหญ (Mega Project) และกจกรรมการพฒนาทเกยวของกบสารเคมหรอแรโลหะอนตราย ใหมการประเมนสงแวดลอมระดบยทธศาสตร (Strategic Environmental Assessment : SEA) ในขนการกาหนดนโยบาย รวมทงใหมการสรางเครองมอและพฒนากลไกการวางแผนในเชงปองกน เชน การวางผงพฒนาพนทในพนททมความสาคญเชงระบบนเวศ การประกาศเปนพนทคมครองสงแวดลอม ในการใชวตถดบทเปนอนตรายตอสงแวดลอมใหมการประเมนวฎจกรชวตของผลตภณฑ (Life Cycle Analysis : LCA) และการจดทามาตรฐานการปฏบตงาน (Code of Conduct) เปนตน

7.1.4 “การเปดเผยขอมลสสาธารณะ” (Public Disclosure) เปนหลกการ ทใชกระบวนการทางสงคมมาสนบสนนกระบวนการมสวนรวม ซงเปนปจจยสาคญในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หลกการนสนบสนนใหประชาชนและเอกชนหรอผมสวนไดสวนเสยเขามามสวนรวมในการดแล เฝาระวงและตดตามตรวจสอบผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อนเกดจากการดาเนนโครงการทงทเปนของรฐและเอกชน โดยควรใหขอมลหรอความรทถกตองและทนตอสถานการณใหกบประชาชนและเอกชนไดรบรเพอสรางแรงกดดนทางสงคมใหกบ ผทกอใหเกดความเสอมโทรมตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงใหมการนามาตรการทางสงคมมาใชเปนเครองมอในการสรางแรงจงใจ การยกยองเชดชและใหรางวลแกหนวยงานและองคกรทมความรบผดชอบทดตอสงแวดลอมและสงคม เชน ใหมการจดทารายงานความรบผดชอบตอสงแวดลอมและสงคม (Environmental and Social Responsibilities) ประกอบการรายงานผลการดาเนนงานประจาปขององคกรทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย เปนตน

7.1.5 “ผไดรบผลประโยชนเปนผจาย” (Beneficiaries Pay Principle) เปนหลกการใหมทควรมการศกษาและวเคราะหเพอการนามาประยกตใชกบการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหมากขนในอนาคต เนองจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมจานวนจากด และม ไมเพยงพอตอความตองการทเพมขน ดงนน จงควรมการนาเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชเพอชวยสนบสนนในการสรางความเปนธรรมใหกบผเสยประโยชนเพอลดความขดแยงทางสงคมอนเกดจากการนาทรพยากรธรรมชาตไปใชประโยชน และทาใหเกดผลลพธของการพฒนาแบบสมประโยชน (Win-Win) เชน การชดเชยหรอการใหสวนแบงรายได หรอใหผลประโยชนอนตอบแทนกบประชาชนและชมชน ผไดรบผลกระทบจากการดาเนนโครงการตางๆ ของภาครฐ อาท การกอสรางสถานท ฝงกลบขยะมลฝอย เตาเผาขยะ และบอบาบดนาเสยใกลทอยอาศย ตลอดจนการผนนาขามลมนา หรอจดสรรนาไปใหกลมผรบประโยชนเฉพาะกลมในชวงฤดแลงทมปรมาณนาตนทนจากด เปนตน


30

โดยสรป หลกการทง 5 ดงกลาวขางตน เปนการสรางสมดลของการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเชอมโยงทกมตอยางบรณาการและเกอกลกน ทงมตของความเปนธรรมในการเขาถงและการใชประโยชน มตของประสทธภาพและความคมคาในการใชประโยชน และมตของการรกษาระบบนเวศและคณภาพสงแวดลอม ดงภาพท 1

หลกการของแผนทง 5 หลกการ

ทงน ในกระบวนการดาเนนงานตามแผนฯ ใหยดหลกการมสวนรวมของประชาชน และคานงถงผลไดของประชาชนโดยรวมและประเทศชาต เปนหวใจหลก ควบคไปกบการใหความสาคญกบ การสอสารดานสงแวดลอม (Environmental Communication) ในทกภาคสวนของสงคมเพอนาไปส “การรวมอนรกษทรพยากรธรรมชาตอยางรคา รกษาคณภาพสงแวดลอมทดใหแกสงคม” และประเทศไทยมการพฒนาอยางยงยนไดในทสด

7.2 กลยทธหลกและเครองมอในการขบเคลอนกลยทธ

7.2.1 กลยทธหลก

แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ประกอบดวย 6 กลยทธหลก คอ


3 E

ภาพท 1 : มตของการบรหารจดการ

ประสทธภาพ (Efficiency)

ความเปนธรรม (Equity)

รกษาสงแวดลอม (Environment)


31



กลยทธท 4 สงเสรมการเขาถงและการใชประโยชนทรพยากรอยางเปนธรรม เพอลดความยากจน




กลยทธนมความสาคญทจะทาใหวสยทศนหรอเปาหมายระยะยาวเปนไปได โดยมวตถประสงคของกลยทธทสาคญ 3 ประการ คอ

1) เพอใหภาคทเกยวของเขามามสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมทงทางตรงและทางออม ทงน การมสวนรวมทมประสทธภาพและเกดประสทธผล ตองมการสอสาร ดานสงแวดลอม (Environmental Communication) รวมกนระหวางองคกรของรฐ ประชาคม ประชาชน และธรกจเอกชนอยางทวถง โดยใชองคความรเปนแกนกลางทสามารถถายทอดใหภาคทเกยวของเขาใจ เขาถง และยอมรบ ตลอดจนตองมการสรางชองทางสอสารทจะถายทอดและหลอหลอมความรระหวางภมปญญาทองถนและภมปญญาทางการเขาดวยกน

2) เพอสรางกระแสสงแวดลอมใหภาคทเกยวของตระหนกในความสาคญของสงแวดลอมทมตอสขอนามย ตอการดารงชพ และเปนฐานในการประกอบอาชพอยางยงยน

3) เพอสรางฐานพลงประชาชน และเครอขายทมความสนใจ ดานสงแวดลอมเปนพเศษ เพอเปนกาลงในการเฝาระวง และดแลสงแวดลอมใหแกภาครฐ

กลยทธท 2 การเพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมของทกภาค

วตถประสงคของกลยทธ เพอเพมประสทธภาพการจดการของ ทกภาคทงภาครฐทกระดบ และภาคเอกชนใหเปนการจดการทใชการตดสนใจบนฐานขอมลทถกตอง เพอเปนการยกระดบความสามารถในการจดการ และขดความสามารถของบคลากรภาครฐ ตลอดจน การปรบปรงกฎหมายใหทนสมย ลดความซาซอน และเพมการบรณาการระหวางหนวยงานตางๆ


32


วตถประสงคของกลยทธ ม 2 ประการ คอ

1) เพอเพมขดความสามารถขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทงดานการเงน การคลง งบประมาณ และองคความรทจะสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนมบทบาทความรบผดชอบตามภารกจในพนทไดอยางมประสทธภาพ

2) เพอใหมการสงเสรมการลงทนรวมกน (Joint–Investment) และสงเสรมใหเกดการจดการรวมกน (Joint–Management) โดยเฉพาะในพนททมระบบนเวศคาบเกยวกนระหวางองคกรปกครองสวนทองถน

กลยทธท 4 สงเสรมการเขาถงและการใชประโยชนทรพยากรอยาง เปนธรรมเพอลดความยากจน

วตถประสงคของกลยทธ เพอใหการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเกดประโยชนแกเศรษฐกจฐานราก ชวยลดความยากจนโดยประชาชนสามารถพงตวเองได และเปนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทสมประโยชน (Win–Win) คอ ไมเบยดบง คนยากจน ปกปองคนยากจนและผดอยโอกาสทไดรบผลกระทบจากมลพษ ตลอดจนใหความสาคญกบผประกอบการรายยอย และสนบสนนใหคนยากจนสามารถใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตทเปนของสวนรวมไดอยางยงยน

กลยทธท 5 สงเสรมการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตอยางสมดล และยงยน

กลยทธนจะสรางใหเกดการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน โดยใหความสาคญตอกาลงรองรบและศกยภาพการผลตตามธรรมชาต และเนนการสงเสรมคณภาพและสรางมลคาเพมมากกวาการเรงรดนาทรพยากรมาใชประโยชน เพอใหสอดคลองกบเปาหมายของประเทศดานการผลต ในการเปน “ครวของโลก” และ “ศนยการทองเทยวเอเชย”


วตถประสงคของกลยทธ เ พอฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนหลก โดยตองเนนการบงคบใชกฎหมายใหมประสทธภาพมากขนควบคไปกบการฟนฟแหลงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทเสอมโทรม รวมทงการใชวธการใหมๆ ตามหลกผรบผลประโยชนเปนผจาย เพอลดขอแยงในการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทง ใชมาตรการทางสงคม อาท การเปดเผยขอมลตอสาธารณะ (Public Disclosure) ของกจกรรมทมผลตอสงแวดลอม เปนตน


33

7.2.2 เครองมอในการขบเคลอนกลยทธ การขบเคลอนกลยทธทง 6 ดงกลาว มเครองมอในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทควรนามาใชรวมกน แบงไดเปน 4 กลมหลก ดงน

1) เครองมอกากบควบคม ไดแก กฎหมาย ระเบยบ มาตรฐาน เทศบญญต และขอบงคบทองถน

2) เครองมอทางเศรษฐศาสตร ไดแก ภาษ คาธรรมเนยม คาปรบ คาภาคหลวง การประกนความรบผดชอบ ตลาดซอ-ขายสทธในการใชประโยชน ระบบการมดจา-คนเงน และมาตรการการเงน การคลง

3) เครองมอทางสงคม ไดแก การมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการ การสรางแรงกดดนทางสงคม การสรางความตระหนก การใหรางวล และการยกยองเชดช

4) เครองมอสนบสนน ไดแก การนาเทคโนโลยมาประยกตใช การจดการ องคความร การสรางชองทางในการเผยแพรขอมลขาวสาร รวมทงการปรบโครงสรางองคกร การพฒนาศกยภาพของบคลากร การสรางและเชอมโยงเครอขาย

7.3 แนวทางการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรายสาขา

7.3.1 ทรพยากรปาไมและสตวปา คณคาของทรพยากรปาไมไดเปลยนไปจากอดตทมงเนนมลคาสนคาและผลตภณฑจากปา เปนแนวคดการใชประโยชนทขยายขอบเขตครอบคลมในลกษณะการบรการเชงระบบนเวศ (Ecosystem Service) และคณสมบตในเชงอนรกษของพนธกรรมพชและสตว รวมทงคณคาทางโอกาสในอนาคต (Opportunity Value) ดงนน แนวทางของการจดการทรพยากรปาไมในระยะเรงดวนน คอ การหยดยงการบกรกทาลายปา และการเรงฟนฟสภาพพนทปาทเสอมโทรม ตลอดจนเรงรดการแกไขปญหาการซอนทบกนระหวางพนทปาอนรกษและพนททากนของราษฎรทงในดานการปรบแนวเขต (Reshape) และการปรบปรงกฎหมาย รวมทงปรบเปลยนแนวคดและวธการทางานของรฐใหม โดยใหชมชน ประชาชน และเอกชนมบทบาทมากขน โดยเฉพาะในดานการปลกปา การจดการปาชมชน และการอนรกษสตวปาและพนธพช ตลอดจนเฝาระวงการบกรกทาลายปา

7.3.2 ความหลากหลายทางชวภาพ

ประเทศไทยเปนประเทศทมความหลากหลายทางชวภาพสง และสงคมไทย ในทองถนมวถชวตบนฐานความหลากหลายทางชวภาพมายาวนาน จากผลการศกษาของ สานกงานสนบสนนการวจยและศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยแหงชาต พบวา ในระยะ 10 ปทผานมา มชนดพนธ (Species) ใหมๆ ทคนพบกวา 1,000 ชนด ดงนน แนวทางการจดการในระยะตอไปคอ เรงรดการจดทาฐานขอมล รวบรวมภมปญญาทองถนและพฒนาองคความรเพอเพมศกยภาพ การใชประโยชนทรพยากรชวภาพเชงพาณชย รวมทงออกกฎหมายและระเบยบในเรองการเขาถง


34

และการแบงปนผลประโยชนจากการใชทรพยากรชวภาพ และในเรองความปลอดภยทางชวภาพ ตลอดจนใหความคมครองแหลงทอยอาศยตามธรรมชาตมใหถกทาลายไป

7.3.3 ทรพยากรดนและทดน

ทผานมา การจดสรรทดนทากนใหกบราษฎรทยากจนไดมการนาทดนทเปน ปาเสอมโทรมมาจดสรรใหราษฎรทากน แตยงไมสามารถชวยใหราษฎรพนจากความยากจนได ซงชใหเหนวา นอกจากทดนแลวยงตองมปจจยสนบสนนในดานอนๆ เชน ทน เทคโนโลย และการตลาด เปนตน รวมดวย นอกจากนน การจดหาทดนสาธารณะใหประชาชนยงประสบปญหาในการพสจนสทธ ทาใหการแกปญหาเปนไปไดชา ดงนน รฐจงควรเรงรดการจดทาระบบขอมลทดนใหถกตองสมบรณ ทงทดนของรฐและเอกชน รวมทงจดทานโยบายดานการกระจายการถอครองทดนอยางเปนรปธรรม ซงรวมถงการปรบปรงกฎหมาย การใชมาตรการทางภาษ และการจดตงองคกรกลาง เพอใหการกาหนดนโยบายทดนเปนไปอยางมประสทธภาพมากขน การฟนฟคณภาพดน ควรเรงแกไขปญหาทางกายภาพของดน โดยเฉพาะ การลดการชะลางพงทลาย การเพมอนทรยวตถ และการใชประโยชนทดนใหตรงตามสมรรถนะของดนและขอจากดทางกายภาพของพนท เชน พนทเสยงจากธรณพบตภย พนทลาดชน เปนตน รวมทงการใหความรแกเกษตรกรในการอนรกษดนและนา ลดการใชสารเคมทางการเกษตรและลดการเผาซากตอซง เพอปองกนมใหดนเสอมโทรมและลดมลพษทางอากาศ นอกจากน ควรมการปองกนการแพรกระจายของดนเคมโดยควบคมกจกรรมทอาจกอใหเกดการแพรกระจายของดนเคม

7.3.4 ทรพยากรธรณ และทรพยากรพลงงาน

การจดการทรพยากรธรณ และทรพยากรพลงงานจะเนนทการใชประโยชน อยางคมคาในมตเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมควบคกน โดยใหมการพจารณาทางเลอกของ การพฒนาและการวางแผนการใชทรพยากรธรณของประเทศในระยะยาววา ควรมการนามาใชในปจจบนหรอเกบไวใชในอนาคต มการพจารณาเลอกใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตอนทดแทน ตลอดจนการลดผลกระทบทมตอประชาชนและสงแวดลอม อนเนองมาจากการดาเนนกจกรรมการพฒนาทรพยากรธรณและทรพยากรพลงงาน รวมทงการกาหนดมาตรการดานการแบงปนผลประโยชนระหวางรฐและผไดรบสมปทาน การควบคมมลพษโดยทนท การหากระบวนการปองกนปญหาและหลกประกนทสามารถชวยรองรบและเยยวยาปญหาทอาจเกดขนในอนาคตเมอการทาเหมองยตลงแลว สวนดานพลงงานควรเนนการเพมประสทธภาพการใชพลงงาน รณรงคใหผบรโภคใชพลงงานอยางรคณคา และใหผประกอบการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ รวมทงสนบสนนการวจยและพฒนาดานพลงงานหมนเวยนและพลงงานทดแทนทเปนมตรตอสงแวดลอม


35

7.3.5 ทรพยากรประมง และทรพยากรทางทะเลและชายฝง ประเทศไทยจดเปนผนาของโลกประเทศหนงในดานกองเรอประมง และ การสงออกผลตภณฑประมง แตความสาเรจนตองแลกมาดวยความรอยหรอและความเสอมโทรมของทรพยากร ดงนน แผนจดการฯ นจงใหความสาคญกบการฟนฟแหลงทรพยากรทางทะเลและชายฝงใหกลบสสภาพสมดลทางธรรมชาต การวางระบบเตอนภยลวงหนา เพอลดผลกระทบทจะเกดตอชวตและทรพยสนอนเนองมาจากภยธรรมชาต และการจดการประมง โดยใหมการกาหนดกตกาในดานการจบสตวนา การใชเครองมอประมงและเขตทาการประมงอยางมสวนรวมของทกภาคสวน โดยเฉพาะชาวประมงพนบานกบชาวประมงพาณชย รวมทงใหมการรกษาคณภาพสงแวดลอมของแหลงนาทะเลและชายฝง โดยการปองกนมลพษจากภาคเมองและภาคอตสาหกรรม สารเคมจากภาคเกษตร ซงจะมผลตอแหลงทอยอาศยของสตวนา และสารตกคางในสตวนา ซงอาจเปนประเดนทใชในการกดกนทางการคาระหวางประเทศได

7.3.6 ทรพยากรนา การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลก ไดสงผลใหปรมาณนาฝนมความแปรปรวนมากขน ในขณะทผลของการขยายความเปนเมอง ตลอดจนการพฒนาเศรษฐกจทเกดจากการดาเนนนโยบายของรฐทงในดานการจดตงเขตเศรษฐกจพเศษ หรอการจดตงนคมอตสาหกรรม ทาใหม ความตองการใชนาเพมมากขนในหลายพนท โดยเฉพาะในฤดแลงมกจะมความตองการใชนามากกวาปรมาณนาตนทนทมอย ในขณะทประเทศไทยยงไมมกฎหมายและกาหนดกตกาในการจดสรรนา ทาให การเขาถงนาทาไดโดยเสร จนบางพนทเกดการชวงชงนาและกอใหเกดความขดแยงทงระหวางกลมผใชนาทอยตนนากบทายนา และระหวางภาคเกษตรกรรมกบภาคอตสาหกรรมมากขน ดงนน แผนจดการฯ นจงใหความสาคญกบการวางแผนการจดการลมนาทงลมนาหลกและลมนาสาขาโดยใหประชาชนผมสวนไดสวนเสยมสวนรวม และการวางแผนใหพจารณาถงศกยภาพของปรมาณนาตนทนทมอยและการใชนาผวดนรวมกบนาใตดนแบบผสมผสาน ตลอดจนการจดการดานอปสงค (Demand Side Management) และการสรางจตสานกในการใชนาอยางคมคาใหกบประชาชน เพอปองกนปญหา การขาดแคลนนาในอนาคต โดยเฉพาะการอปโภคและบรโภค นอกจากน ใหความสาคญกบการกาหนด ผงการใชประโยชนพนทโดยคานงถงการจดการนาเสย พนททนาทวมถง (Floodplain) และระบบโครงสรางพนฐานดานสงแวดลอมทเหมาะสมไวดวย ตลอดจนวางแผนการแกไขปญหาอทกภยและภยแลงในระยะยาวอยางเปนระบบ จดทากตกาในการจดสรรนาอยางเปนธรรมและรบรองสทธของชมชน เรงรดการออกกฎหมายทรพยากรนาเพอใหการบรหารจดการนามประสทธภาพมากขน และเสรมสรางศกยภาพขององคกรปกครองสวนทองถน โดยเฉพาะการสรางองคความรใน การบรหารจดการทรพยากรนาแบบบรณาการในลมนา และการใชน าบาดาลตามศกยภาพของ แหลงนาบาดาล


36

7.3.7 การจดการมลพษ

การจดการสงแวดลอมในชวง 5 ปขางหนา เนนทการปองกนมลพษ ณ แหลงกาเนดมลพษ การเพมศกยภาพใหแกองคกรปกครองสวนทองถน โดยการใหความรในดานเทคนคอยางเพยงพอกบบคลากรขององคกรปกครองสวนทองถน โดยเฉพาะในดานการตดตาม ตรวจสอบคณภาพสงแวดลอม และมลพษสงแวดลอมในพนทของตน และการปรบปรงกฎหมายเพอเพมอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนในการตดตาม ตรวจสอบ และควบคมมลพษ ณ แหลงกาเนด โดยเฉพาะ ในบรเวณทมการขยายตวของอตสาหกรรมในระดบสง ตลอดจนสรางกระบวนการใหเกดการสอสารดานสงแวดลอม (Environmental Communication) เพอใหประชาชนและเอกชนมความร ความตระหนกและมความพรอมทจะเขามามสวนรวมในการเปนหนสวนตอการจดการสงแวดลอมมากขน และทสาคญคอ การสนบสนนการใชเทคโนโลยและกระบวนการผลตทสะอาด (Cleaner Production) ตลอดกระบวนการ โดยคานงถง 8 Rs คอ การคดหรอการทบทวนใหม (Rethink) การเลกใชวสดหรอผลตภณฑ ทไมเปนมตรตอสงแวดลอม (Reject) การลดการใช (Reduce) การใชซา (Reuse) การใหคณคาหรอการประเมนใหม (Revalue) การซอม (Repair) การเตม (Refill) และการนากลบมาใชใหม (Recycle) ทงน ไดใหความสาคญตอการจดการขยะมลฝอยชมชนแบบครบวงจร โดยใหมการรวมกลมขององคกรปกครองสวนทองถนในการจดการ (Clustering) มการจดการขยะตดเชอ และขยะอนตรายชมชนอยางถกวธ และใหนาเครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการจดการมลพษและรกษาคณภาพสงแวดลอมใหเกดประสทธภาพมากขน เชน การจดเกบภาษสงแวดลอม หรอภาษบรรจภณฑทไมเปนมตรตอสงแวดลอม ตลอดจนใหภาครฐเปนผนาในการใชสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม เปนตน

7.3.8 การจดการสงแวดลอมเมอง สงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

การขยายตวของเมอง และการขยายตวของภาคพาณชยอยางไรทศทาง ทาใหเกดความแออด มลทศน และทาลายสงทควรอนรกษ การจดการสงแวดลอมเมอง สงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม รวมทงการเพมพนทสเขยวในชมชน เปนการจดการเพอเพมคณภาพชวตของคนโดยตรง ซงตองอาศยการมสวนรวมของทกภาค การบรณาการในการวางผงเมอง และการจดโครงสรางพนฐานดานสาธารณปโภค ดงนน แผนจดการฯ นจงใหความสาคญดานการวางผงเมอง เพมพนทสเขยวในชมชน การสรางความเขมแขงใหกบชมชน และเครอขายอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม รวมทงการระดมทนระดบทองถนในการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

7.3.9 พนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ปจจบน ประเทศไทยเปนภาคความตกลงระหวางประเทศดานทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมหลายฉบบ ซงมทงสวนทเปนประโยชนในการรวมกนอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และสวนทมผลกระทบตอการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมภายในประเทศ ภารกจเรงดวนในขณะนของประเทศไทยคอ ตองเรงพฒนาบคลากรใหมความร ความเขาใจ และมความสามารถในการเจรจาภายใตอนสญญาฉบบตางๆ เพอใหการเจรจาเปนไป


37

อยางมประสทธภาพ สามารถปกปองผลประโยชนและทาใหประเทศไทยไดรบประโยชนอยางเตมทในการเขารวมเปนภาคสมาชก รวมทงมความจาเปนตองมการตรากฎหมายใหม โดยเฉพาะ การคมครองความปลอดภยทางชวภาพเพอใหประเทศสามารถใชประโยชนจากเทคโนโลยชวภาพสมยใหมไดอยางเหมาะสม ประชาชนมความปลอดภยจากการใชประโยชนสงมชวตดดแปลงพนธกรรม ตลอดจนใหความสาคญกบการควบคมการนาเขาสารเคมอนตรายตางๆ ใหมากขน นอกจากนน ควรสงเสรมใหประชาชนโดยเฉพาะกลมผมสวนไดสวนเสย และนกวชาการทมความรมโอกาส เขารวมใหขอคดเหนเกยวกบผลกระทบของการดาเนนงานตามพนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศใหมากขน ตลอดจนรวมพจารณาประเดนดานการคาและสงแวดลอม กอนลงนามในความตกลงทกครง เพอใหกาหนดจดยนของประเทศเปนไปอยางรอบคอบ ชดเจน และมประสทธภาพมากขน

สวนท 4

มาตรการ และแนวทางการปฏบต

สวนท 4

มาตรการ และแนวทางการปฏบต

ทรพยากรปาไม


ผลผลต เกดการจดการรวมในพนทปาอนรกษและนอกปาอนรกษ ตวชวด รอยละ 80 ของจงหวดทมพนทปา มการจดการทรพยากรปาไมอยางมสวนรวม

มาตรการ แนวทางการปฏบต ผรบผดชอบหลก/ ผนาไปปฏบต

1. สนบสนนการบรหารจดการ เพอการอนรกษทรพยากรปาไมอยางมสวนรวม

1.1 สนบสนนใหมการจดตงเขตการจดการรวม (co-management zone) โดยมการยอมรบหลกเกณฑ/วธปฏบตในการจดการทรพยากรปาไมทด (best practice) เพอเปนแนวทางและเกดแรงจงใจผลกดนใหแตละทองถนมการปรบปรงระบบการจดการทรพยากรปาไมใหมความยงยน

ทส. มท.

1.2 สงเสรมใหมการใชภมปญญาทองถนใน การอนรกษทรพยากรปาไมและจดกจกรรม เพอการอนรกษระบบนเวศปาไมอยางตอเนอง

ทส. / มท. องคกรพฒนาเอกชน / สถาบนการศกษา

1.3 สรางเครอขาย “คนรกปา”และสรางกระบวนการขบเคลอนนโยบายสาธารณะ เชน เวทสงแวดลอม ทสรางความเขาใจอนดรวมกน ลดความขดแยง แลกเปลยนการเรยนร และสรางความเปนธรรมทเปนทยอมรบของ ผมสวนไดสวนเสย

ทส. / มท. / อปท. สสส. (มสช.) องคกรพฒนาเอกชน

38

สวนท 4 มาตรการ และแนวทางการปฏบต

39


1.4 สรางกลไกในการเผยแพรขอมลขาวสารทถกตอง และชองทางการเขาถงขอมลขาวสารแกประชาชน โดยเฉพาะอยางยงนโยบาย/แผนงาน/โครงการ ทจะมการดาเนนการ ในพนท

ทส.

2. ปรบปรงกฎหมายใหประชาชน สามารถเขามามสวนรวม ในการจดการทรพยากรปาไม

2.1 ปรบปรงกฎหมายปาไมทกฉบบ โดยเนน การจดการแบบองครวม การมสวนรวม และการจดการรวมกนในพนททกาหนด เพอใหเกดประโยชนสงสดตอประชาชน ในพนทและคนไทยทเปนเจาของทรพยากรรวมกน

ทส.

2.2 สรางกลไกเพอรบรองสทธชมชน ควบค กบการสรางความเขมแขงใหกบชมชนใน การจดการทรพยากรปาไมในพนท และสนบสนนใหมองคกรในการตรวจสอบและประเมนผลการจดการรวมของชมชนอยางตอเนอง

ทส. อปท.

2.3 เรงรดการออกพระราชบญญตปาชมชน เพอใหเกดการสนบสนนชมชนในการจดการปาอยางเปนรปธรรมในพนทนอกปาอนรกษ

ทส.

2.4 ปรบปรงการกาหนดชนคณภาพลมนาและมาตรการการใชทดนในเขตพนทลมนา โดยการมสวนรวมของประชาชนและ ภาคสวนตางๆ

ทส.

3. เสรมสรางความร และการวจยดานการอนรกษปาไมและสตวปา เพอสรางความเขาใจอนดระหวางรฐกบชมชนและประชาชน

3.1 สนบสนน/สงเสรมใหมการศกษาวจยรวมระหวางสถาบนการศกษาในทองถน องคกรเอกชนอสระ ชมชน และองคกรชมชน รวมทง มการสรางองคความรดานการอนรกษ ฟนฟและปองกนทรพยากรธรรมชาต เพอเผยแพรแกเจาหนาทและประชาชน เชน

ทส. / กษ. / อปท. สถาบนการศกษา ในทองถน / ชมชน / องคกรชมชน ในพนท


40


- การศกษาลกษณะและองคประกอบของ ปาไมและสตวปาในเชงระบบนเวศ ตลอดจนความสมพนธของระบบนเวศ ปาไมและสตวปา กบระบบนเวศอนๆ ไดแก ปาไม-ดน-นา-สงแวดลอม และคณภาพชวตของประชาชน

- การสรางองคความรและบทบาทหนาทดานการอนรกษ ฟนฟทรพยากรปาไม และปองกนผลกระทบจากการทาลายปา เพอใหเกดการจดการอยางสมดลและยงยน

- การศกษาบทบาทและประโยชนของ วนเกษตรในรปแบบตางๆ เพอการปองกน การชะลางการพงทลายของดน และ การอนรกษดนและนา

- การศกษาสภาพทางธรณวทยาในแหลง ทองเทยวในเขตปาเพอกาหนดมาตรฐานความปลอดภย

องคกรพฒนาเอกชน

3.2 จดทาหลกสตรฝกอบรมเชงวทยาการ ตามระบบนเวศแกเจาหนาทปาไม เพอสรางความร ความเขาใจแบบองครวม ตลอดจนสรางความร ความเขาใจในเรอง การแกไขปญหาความขดแยงโดยสนตวธ

ทส. สถาบนการศกษา

3.3 ใหความรแกภาคธรกจทองเทยวเกยวกบ ศกยภาพและกาลงรองรบของระบบนเวศในแหลงทองเทยวทางธรรมชาต เพอรกษาคณภาพสงแวดลอมของแหลงทองเทยว

ทส. / กก. / อปท. /มท. / องคกรพฒนาเอกชน

3.4 จดกจกรรมใหความรดานการอนรกษทรพยากรปาไมแกเยาวชนอยางตอเนอง เชน กจกรรมคายพกแรมของเยาวชนชวงฤดรอน เปนตน

ทส. /มท. / องคกรพฒนาเอกชน / สถาบนการศกษา

3.5 ใหความรดานการปองกนและควบคมไฟปาดนถลม แกประชาชนและชมชนในพนท

ทส.


41

กลยทธท 2 การเพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ของทกภาค

ผลผลต ระบบบรหารจดการทรพยากรปาไมมประสทธภาพมากขน

ตวชวด พนทปาไมระดบจงหวดไมลดลง


1. ปรบปรงกฎหมาย ระเบยบ และพฒนาบคลากร เพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรปาไมอยางบรณาการ

1.1 ยกเลก แกไข และปรบปรง กฎ ระเบยบ และมตคณะรฐมนตรเรอง การแกไขปญหาทดนในพนทปาไม โดยใหมการกาหนดหลกเกณฑการพสจนสทธ ซงเปนทยอมรบรวมกนระหวางภาครฐกบประชาชน รวมทงแกไขและปรบปรงหลกเกณฑทเปนชองวางของกฎหมายทเออใหเกดการถายโอนสทธการครอบครองทดนในพนทปาไม ไปยงนายทน

ทส. ปปง. มท.

1.2 ใหมการบงคบใชกฎหมายเพอลงโทษผบกรกพนทปารายใหญอยางจรงจง โดยเปน การดาเนนการเชงบรณาการรวมกนระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของ เพอใหการบรหารจดการทรพยากรปาไมมประสทธภาพ

ทส.

1.3 ปรบเปลยนทศนคตแกเจาหนาทของรฐใน เรอง การบรหารจดการทรพยากรปาไม รวมกบภาคประชาชน และภาคเอกชน ทจะเปนเครอขายในการมสวนรวมดแลและ เฝาระวงทรพยากรในพนท ตลอดจนสามารถปฏบตงานรวมกนไดอยางมประสทธภาพ

ทส. อปท.

1.4 สรางกระบวนการกากบและตรวจสอบประสทธภาพและประสทธผลการปฏบตงานของเจาหนาท ตลอดจนการใชกฎหมายใหอยในกรอบของหลกนตธรรมและมนษยธรรม

ทส. มท. ยธ.


42


2.1 กาหนดแนวเขตพนทปาไมใหชดเจน โดยนาเทคโนโลยมาชวยในการประเมนสภาพปาไม และตดตามการเปลยนแปลงอยางตอเนอง

ทส. 2. เพมประสทธภาพการกาหนดแนวเขตพนทปาอนรกษกบ การใชพนททากนและอยอาศยของชมชนใหชดเจน เพอควบคม การขยายตวของประชากรและสาธารณปโภค

2.2 จาแนกเขตการใชประโยชนพนทปาบนพนฐานของการจดการแหลงสงวนชวมณฑล (biosphere reserve) โดยการมสวนรวมของทกภาคสวนทเกยวของในพนท

ทส.

2.3 กาหนดพกดตาแหนงและขอบเขตของหมบาน ทเปนทอยอาศยและททากนทงหมดในพนทปาอนรกษใหชดเจน และจดทาทะเบยนราษฎรของชมชนในพนท เพอควบคมมใหมการขยายตวของประชากรเพมขน และเพอใชประกอบ การรบรองสทธการใชประโยชนของชมชน

ทส.

2.4 กากบการเพมขนและการยายถนฐานของประชากรในพนทปาอนรกษ ตลอดจนควบคมไมใหคนตางถนอพยพยายเขามาตงถนฐานในพนทปาอนรกษ โดยมการสารวจทะเบยนหรอมการจดทาบตรสมารทการด

ทส. มท. นร.

2.5 ตดตาม ตรวจสอบ กจกรรมทงของรฐและ เอกชนทดาเนนการในพนทลมนาชน 1

ทส.


43


ผลผลต เกดเครอขาย อปท./องคกรชมชน/ประชาคมทมกจกรรมดานการอนรกษทรพยากรปาไม

ตวชวด รอยละ 80 ของเครอขาย อปท. / องคกรชมชน / ประชาคมในพนทเปาหมายทม เขตตอเนองและคาบเกยวกบปา เขารวมกจกรรมดานการอนรกษทรพยากรปาไม


1. จดตงเครอขาย อปท./องคกรชมชนในพนท/ประชาคม เพอเปนกลไกขบเคลอนในการจดการทรพยากรปาไมเชงรก

1.1 จดทาทะเบยนรายชอเครอขาย อปท. /องคกรชมชนในพนท/ประชาคม/อาสาสมคร ในพนททมเขตตอเนองและคาบเกยวกบปา รวมทงจดตงหรอสนบสนนเครอขายและ อาสาสมคร เพอการอนรกษทรพยากรปาไม

ทส. มท.

1.2 สงเสรมการจดทาแผนและกจกรรมรวมกนระหวางภาคทเกยวของ

ทส. มท.

1.3 ใหความรและสรางความเขาใจในแตละบทบาทหนาทของเครอขาย อปท. /องคกรชมชนในพนท/ประชาคม และชมชนใน การจดการทรพยากรปาไมในทองถนของตน

ทส.


44

กลยทธท 4 สงเสรมการเขาถงและการใชประโยชนทรพยากรอยางเปนธรรมเพอลดความยากจน

ผลผลต ครวเรอนยากจนไดรบการรบรองสทธหรอหลกประกนในการอยอาศยและทากนในพนทปาเสอมโทรม

ตวชวด (1) จานวนครวเรอนยากจนทไดรบการรบรองสทธหรอหลกประกนในการ อยอาศยและทากน (2) จานวนครวเรอนมรายไดเพมขนจากการใชประโยชนทรพยากรปาไม


1. นาทดนในพนทปาเสอมโทรม มาจดสรรททากนและอยอาศยเพอชวยแกไขปญหาความยากจน

1.1 สารวจการถอครองทดนและการใชประโยชนทดนในพนทปา โดยใชหลกเกณฑการพสจนสทธทยอมรบรวมกนระหวางภาครฐกบประชาชนทมสวนไดสวนเสย เพอใหครวเรอนยากจนไดรบการจดสรรทดนอยางเปนธรรม

ทส.

1.2 อนญาตและสรางระบบการใหสทธ/หลกประกนในการอยอาศยและทากนใน พนทปาเสอมโทรมโดยมเงอนไข และ/หรอกาหนดหลกเกณฑในการใชประโยชนพนทรวมกน โดยไมใหเกดความเสยหายและผลกระทบตอระบบนเวศและสงแวดลอม รวมทงปองกนมใหมการใหสทธแกผอพยพ เขามาอยใหมและผมอทธพล

ทส. มท.

1.3 ใหสวนราชการทเกยวของรวมดาเนนการอยางบรณาการ เพอแกไขปญหาความยากจนใหกบชมชนยากจนในพนทปา โดยใหองคกรชมชนในพนทมสวนรวม

ทส. สวนราชการ ทเกยวของ / องคกรชมชนในพนท

2. สนบสนนใหมการศกษาวจย เพอสงเสรม และเผยแพรความรดานการอนรกษดน นา ปา ในการใชความไดเปรยบ ทางธรรมชาตเสรมสรางเศรษฐกจชมชนแบบพอเพยง

2.1 ศกษา รวบรวมขอมลและเปรยบเทยบผลกระทบตอระบบนเวศและรายไดของเกษตรกรจากการปลกไมยนตน ในรปแบบ วนเกษตรชมชน และเผยแพรใหแก กลมเกษตรกรและเกษตรกร



45


2.2 สงเสรมการวจยดานปาไมทจะนามาใชประโยชนเชงเศรษฐกจ เพอลดการใชผลตผลจากปา และเพอลดผลกระทบตอระบบนเวศ

ศธ. ทส. สถาบนการศกษา

2.3 สงเสรมและพฒนาเศรษฐกจชมชนจากทรพยากรปาไมและผลตภณฑไมอยางยงยน โดยใหชมชนพงตนเองได เชน การเลยงผง การทาเครองจกสาน การทอเสอ และ การปลกไมใชสอยในครวเรอน เปนตน

ทส.

2.4 สงเสรมการทองเทยวเชงนเวศเพอการเสรมรายไดแกชมชน โดยตองไมเกนขดความสามารถในรองรบของระบบนเวศ

ทส. กก.

2.5 สงเสรมใหราษฎรทอยอาศยในพนทปา ปลกปาเศรษฐกจทสอดคลองกบวถชวตของชมชน และนาภมปญญาทองถนมาประยกต ใชประโยชนจากปาดงกลาว เพอเพมรายได ตลอดจนมการฟนฟปาโดยรฐสนบสนน ดานวชาการและงบประมาณ

ทส. มท.


46


ผลผลต (1) เอกชนเขามาจดทาสวนไมเศรษฐกจในพนทกรรมสทธเอกชนมากขน (2) แหลงทองเทยวเชงนเวศทมการจดการตามมาตรฐานทด

ตวชวด (1) รอยละ 10 ของสวนไมเศรษฐกจในพนทเอกชนขยายตวใน 5 ป (2) มแหลงทองเทยวเชงนเวศทไดมาตรฐานทด จานวน 200 แหลงทองเทยว


1. จดการการทองเทยวไมใหม การทาลายระบบนเวศ รวมทง วถวฒนธรรม ชมชนและคานยมทดของชมชน

1.1 จดทาขดความสามารถในการรองรบของ พนทเพอกาหนดจานวนนกทองเทยว ในอทยานแหงชาต รวมทงสนบสนน ใหมการจดการทรพยากร และจานวนนกทองเทยวในแหลงทองเทยวทางธรรมชาตใหอยภายใตขดความสามารถทจดการได

ทส.

1.2 ศกษาและกาหนดคาธรรมเนยมการเขาชมทเหมาะสม เพอเปนเครองมอในการกากบและดแลทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมขององคกรภาครฐและทองถนทดแลพนท

ทส.

1.3 สงเสรมใหมการลดปรมาณขยะ และม การจดการนาเสยในพนทอทยานแหงชาต เชน ใชคามดจาภาชนะเปนเครองมอใน การลดปรมาณขยะในพนทอทยานฯ ตลอดจนสงเสรมการใชวสดทเปนมตรกบสงแวดลอม หรอบรรจภณฑจากธรรมชาตทสอดคลองกบทรพยากรในทองถนโดยเฉพาะในแหลงทองเทยวทางธรรมชาต เปนตน

ทส.

1.4 กาหนดมาตรการจดการการทองเทยวใน เขตปาสงวนและเขตอนรกษ เชน มาตรการจดการทองเทยวปา มาตรการควบคม รถออฟโรด (off road) มาตรการควบคม เสยง และมลพษทางอากาศจากรถ/ เรอทองเทยว ฯลฯ

ทส.


47


1.5 พฒนาแหลงทองเทยวใหไดมาตรฐาน การจดการทด โดยการประเมน และใหรางวลแกอทยานแหงชาต องคกรชมชน และ อปท. ทสามารถจดการการทองเทยวไดตามมาตรฐาน

ทส.

2. สงเสรมและสนบสนนกจกรรมเชงพาณชยทเกยวเนองกบ การใชปาไมเศรษฐกจในพนท ทมเอกสารสทธทถกตองตามกฎหมาย

2.1 สงเสรมการปลกไมเศรษฐกจทมรอบตด ฟนยาวทถกตองตามกฎหมาย ในพนทกรรมสทธของเอกชน เชน การใหเงนกดอกเบยตา และใหสามารถนามาใชประโยชนได รวมทงสนบสนนใหภาคเอกชนทนาเงนมาบรจาคเพอการฟนฟปาในพนทอนรกษสามารถนาเงนดงกลาว มาหกภาษได เปนตน

ทส.

2.2 ปรบปรง พ.ร.บ. สวนปา พ.ศ. 2535 ในเรองการขนทะเบยนสวนปาใหครอบคลมสวนปาทปลกในพนทของรฐ และไมเศรษฐกจทกชนด รวมทงลดขนตอนของกฎ ระเบยบในการทาไมจากสวนปา เพอใหเอออานวยและสรางแรงจงใจในการปลกสรางสวนปา ทงรายใหญและรายยอยทวประเทศ

ทส.

2.3 จดทาฐานขอมลและระบบสารสนเทศสวนปา เศรษฐกจ โดยใชเทคโนโลยททนสมยและเหมาะสมเพอวางแผนการทาไมอยางเปนระบบ และตดตามเพอปองกนการสวมตอ การตดและขนยายไมทไมถกตองตามกฎหมาย

ทส.

2.4 สนบสนนสถาบนเทคโนโลยดานพรรณไม และเทคโนโลยไมเพอเปนแหลงศกษา วจย ในการสรางมลคาเพมจากทรพยากรไม รวมทงสงเสรมการวจยและพฒนาเทคโนโลย เพอเพมมลคาไมแปรรป ผลตภณฑจากไม ทงน ควรใหภาคเอกชนมสวนรวมใน การกาหนดประเดนการศกษาวจย เพอใหตรงกบความตองการของตลาด และเผยแพร องคความรและวทยาการแกผสนใจโดยทวไป

ทส.


48


2.5 เผยแพร ประชาสมพนธเกยวกบมาตรการ จงใจและการลดหยอนภาษสาหรบการวจยและพฒนาดานไมเศรษฐกจโดยภาคเอกชน

กค. ทส.

2.6 สงเสรมความรวมมอระหวางภาคเอกชน ภาครฐ และสถาบนการศกษาในการศกษาวจยเพอเพมมลคาจากทรพยากรปาไม

ทส.

2.7 สรางระบบตรวจสอบการรบรองทไดมาตรฐาน เชน FSC / มอก. ทจะสงเสรม การจดการปาไมอยางยงยน

ทส.

2.8 สงเสรมการปลกไมเศรษฐกจทมศกยภาพสงในพนทของเอกชนสาหรบอตสาหกรรมเยอกระดาษ/ อตสาหกรรมการใชไมขนาดเลก

ทส.

2.9 รณรงคและสงเสรมการใชไมอยางประหยด และวสดทดแทน

ทส.

2.10 ปรบปรงกฎ ระเบยบ และจดทามาตรการ จงใจใหเออกบการลงทน

ทส.

3.1 ศกษา ทบทวนนโยบายและแนวทาง การสงเสรมอาชพทางการเกษตรทมผล ตอการบกรกพนทปาอนรกษ และพนทอนๆ

กษ.

ทส.

3. สรางความสมดลของการใชประโยชนและการอนรกษทรพยากรธรรมชาตทใชพนทรวมกน

3.2 ศกษา สารวจทรพยากรประเภทอนๆ เชน ทรพยากรแร ทเกดรวมหรออยในพนทปาไม

ทธ. กษ.

3.3 จดทาแผนการใชประโยชนรวมกนและ กาหนดเขตอนรกษและแนวกนชน

ทส. อก.

4. ศกษา วจย และเผยแพรความรดานเกษตรแบบยงยน

4.1 ศกษา รวบรวม เปรยบเทยบผลตอบแทน เชงพาณชยของวนเกษตรในรปแบบตางๆ และเผยแพรใหแกเกษตรกร

ทส. กษ. สถาบนการศกษา

4.2 สงเสรมการนาหลกเศรษฐกจพอเพยง มาใชในการใชประโยชนพนทแบบวนเกษตร/เกษตรพงพาธรรมชาต โดยจดทารปแบบ การสงเสรมแบบครบวงจรในแตละขนาด

ทส. กษ.


49


ผลผลต จานวนพนทปาทไดรบการฟนฟเพมขน

ตวชวด พนทปาเพมขนไมนอยกวารอยละ 0.5 ใน 5 ป


1. สงเสรมการฟนฟทรพยากรปาไมตามหลกธรรมชาต

1.1 สงเสรมการปลกปาทดแทน โดยใช หลก “ปาสามอยาง ประโยชนสอยาง” (ไมกนได ไมกอสราง ไมใชสอย / ประโยชนกนได กอสราง ใชสอย การอนรกษ)

ทส. องคกรพฒนาเอกชน / สถาบนการศกษา

1.2 ใหความรแกประชาชนเกยวกบวธการปลกปาทดแทนตามหลกธรรมชาต และสงเสรมใหมการขยายเครอขายความรใหทวถงและตอเนอง

ทส.

1.3 ตดตามและประเมนผลการปลกปาของประชาชน และสนบสนนใหมการขยาย พนทปลกปาไมเพม

ทส.

2.1 สารวจทดนสาธารณะของทกหมบานทกแปลง ทอาจฟนฟใหเปนปาธรรมชาตได โดยม การกาหนดขอบเขตใหชดเจน และสนบสนนใหมการดแลและฟนฟใหเปนปาชมชนของหมบานนนๆ

มท. ทส.

2. สงเสรมการเพมพนทปาธรรมชาตนอกปาอนรกษ ดวยการสนบสนนใหใชทดนสาธารณะ ทงเลยงสตว ภเขาลกโดด และทดนอนๆ ทประชาชนในบรเวณนนใชประโยชนรวมกนเปนปาชมชน 2.2 ใหมการตดตามประเมนผลปาชมชนอยาง

ตอเนอง เพอจะไดทราบถงปจจยทนาไปสความสาเรจหรออปสรรคทเกดขนใน การดาเนนการในแตละพนท เพอนาประสบการณไปแลกเปลยนและปรบปรง การดาเนนงาน

ทส. / มท. /อปท. องคกรพฒนาเอกชน


50

ความหลากหลายทางชวภาพ


ผลผลต ประชาชนและชมชนมสวนรวมในการจดการความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน

ตวชวด รอยละ 80 ของระบบนเวศทมความหลากหลายทางชวภาพทสาคญม การจดการอยางมสวนรวม


1. สนบสนนใหประชาชนในทองถนมสวนรวมในการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพในพนททสาคญ

1.1 รวมกนสารวจและกาหนดพนททมความสาคญ ดานความหลากหลายทางชวภาพ และพนททวกฤตทางความหลากหลายทางชวภาพ (Biodiversity hotspot) ตลอดจนจดลาดบความสาคญของพนท เพอการจดการดแล

ทส. กษ. วท. ศธ. องคกรพฒนาเอกชน

1.2 กาหนดองคกร กลมผมสวนไดสวนเสยทจะ ทาหนาทรบผดชอบดาเนนการอนรกษและฟนฟทรพยากรชวภาพอยางชดเจน รวมทง จดประชมระดมความคดเหนรวมกนระหวาง นกชววทยา นกเศรษฐศาสตร และผเกยวของทกๆ ฝาย เพอรวมกาหนดแนวทางการอนรกษและฟนฟพนทใหเกดความยงยน

ทส. กษ. วท. ศธ. องคกรพฒนาเอกชน

1.3 สนบสนนใหประชาชนในพนททมความสาคญดานความหลากหลายทางชวภาพสงและพนทวกฤตเปนเครอขายเพอการอนรกษ และรวมตดตาม ประเมนผลการดาเนนการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพในพนท รวมทงใหความสาคญกบการอนรกษ ความหลากหลายทางชวภาพในพนทชมนา โดยประกาศเปนพนทคมครองสงแวดลอม ตามลาดบความสาคญ

ทส. องคกรพฒนาเอกชน


51


1.4 เรงรดการออกหนงสอสาคญทหลวงสาหรบพนทชมนาทเปนพนทสาธารณะเพอปองกนการบกรก และจดทาแผนจดการพนท ชมนาอยางมสวนรวม

ทส. มท.

2.1 ใหความรแกประชาชน เพอควบคมชนดพนธตางถนทมผลคกคามตอความหลากหลาย ทางชวภาพ

ทส. กษ.

2. รณรงคสรางความตระหนกใหกบทกภาคในการลดการคกคามตอความหลากหลายทางชวภาพ โดยเฉพาะสตวปา

2.2 สรางความรวมมอระหวางหนวยงานทเกยวของ ทงในระดบประเทศและนานาชาตดานการลดการคกคามตอสตวปาและถนทอยอาศยของสตวปา

ทส. กษ. องคกรพฒนาเอกชน

2.3 รณรงคใหประชาชนเลกคานยมในการเลยงและบรโภคสตวปา

ทส. / กษ. /องคกรพฒนาเอกชน

2.4 รวมกนกาหนดแนวทางปองกนผลกระทบตอความหลากหลายทางชวภาพ อนเนองมาจากโครงการพฒนาในพนท

ทส. กษ. / องคกรพฒนาเอกชน

3. เรงสรางองคความรและภมปญญาทองถนดานความหลากหลายทางชวภาพอยางกวางขวาง โดยเฉพาะในระดบทองถน

3.1 เตรยมชมชนใหมความพรอมในดานการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ มความรในเรองสทธและหนาทตามกฎหมาย รวมทงประโยชนทปจเจกชน ชมชน ประเทศ และโลกจะไดจากฐานความรดานความหลากหลายทางชวภาพ

ทส. / วท. ศธ. กษ. / สธ. องคกรพฒนาเอกชน

3.2 รวบรวมภมปญญาทองถนดาน ความหลากหลายทางชวภาพ รวมทง เชดชปราชญชาวบานผมความรดานพรรณพชสมนไพร พชและสตวทมประโยชนทางดานอน ๆ

ทส. / วท. ศธ. / กษ. / สธ. องคกรพฒนาเอกชน


52


3.3 สงเสรมใหชมชนจดทาแผนจดการความร ดานความหลากหลายทางชวภาพในระดบชมชน รวมทงสนบสนนชมชนในแตละทองถนใหเรยนรและเกบตวอยางพชและสตวในทองทของตน โดยใหมการรวบรวมเปนองคความรอยางเปนระบบ สาหรบใหชมชนและหมบานใชประโยชนในการศกษาอยางทวถง

ทส. วท. ศธ. กษ. สธ. / อปท. องคกรพฒนาเอกชน

3.4 สนบสนนใหมการแลกเปลยนความร ระหวางเครอขายชมชนและหมบานทม ความสนใจทางดานทรพยากรชวภาพและ ใหมการบรณาการความรกบวทยาการสมยใหม รวมทงใหมการตอยอดความรแกเครอขายชมชนและหมบานทมความสนใจดานความหลากหลายทางชวภาพ

ทส. วท. ศธ. กษ. / สธ. องคกรพฒนาเอกชน

3.5 ศกษา วจย รวบรวมขอมลของสตวปา เชงวชาการอยางเปนระบบ และจดทาฐานขอมลดานสตวปาและระบบนเวศ ทเปนถนทอยอาศยของสตวปา

ทส. กษ. องคกรพฒนาเอกชน

3.6 ปรบปรงหลกสตรการศกษาเพอใหความรดานความหลากหลายทางชวภาพทเหมาะสมแกเยาวชนในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา เพอใหมความร ความเขาใจเกยวกบความหลากหลายทางชวภาพในทองถนของตนมากขน

ทส. ศธ. มท. อปท.


53


ผลผลต มกลไกและเครองมอในการบรหารจดการทรพยากรชวภาพทมประสทธภาพ

ตวชวด (1) มกฎหมายหรอระเบยบทเกยวของกบการบรหารจดการความหลากหลาย ทางชวภาพ 2 เรอง (ความปลอดภยทางชวภาพ การเขาถงและการแบงปนผลประโยชน)

(2) มฐานขอมลและการเชอมโยงเครอขายดานอนกรมวธาน รวมทงการวจย ดานความหลากหลายทางชวภาพของประเทศไทยอยางเปนระบบ


1. ออกกฎหมาย ปรบปรงระเบยบ หลกเกณฑ และโครงสรางการบรหารจดการ

1.1 ออกกฎหมายดานความปลอดภยทางชวภาพ เพอควบคมการนาทรพยากรชวภาพมาใชประโยชน

วท. กษ.

1.2 จดทากฎหมายเพอกาหนดหลกเกณฑและระเบยบสาหรบทกหนวยงานในการควบคมการเขาถง การจดการขอมล และการแบงปนผลประโยชนจากการใชทรพยากรชวภาพอยางยตธรรมและเทาเทยม

ทส.

1.3 ออกกฎหมายการจดการขอมลความหลากหลายทางชวภาพ ทงในระดบชาตและระดบทองถน (เชน การเขาถงขอมล การใชขอมล ระดบชนความลบ และการเปดเผยขอมลลขสทธ เปนตน)

นร. ทส. องคกรพฒนาเอกชน

1.4 ปรบปรงโครงสรางการบรหารจดการของหนวยงานดานการจดการความหลากหลายทางชวภาพ และมระบบฐานขอมลองคกร ทเกยวของ

ทส.


54


1.5 สรางและพฒนาบคลากรดานการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ และการเจรจาการแบงปนผลประโยชนระหวางประเทศ ดานการใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพ

ทส. ศธ.

1.6 สรางกลไกและเครองมอในการคมครอง อนรกษ การจดการการเขาถงในเขตอนรกษและการแบงปนการใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพอยางยงยนและเปนธรรม รวมทงพฒนาระบบตรวจสอบและประเมนผล

ทส.

2. สงเสรม พฒนาการศกษา และจดทาฐานขอมลดานความหลากหลายทางชวภาพ รวมทงศกษาสถานภาพ เพอเพมศกยภาพในการดาเนนงานตามพนธกรณ

2.1 จดทาฐานขอมลดานความหลากหลาย ทางชวภาพ ถนทอยอาศย การแพรกระจายและจานวนประชากรของชนดพนธใน เขตพนทอนรกษ (Protected areas) รวมทงชนดพนธทถกคกคามของ ประเทศไทย(Red data of Thailand)

ศธ. / วท./ สธ. / วช./ สกว. / นร. /ทส. / กษ./องคกรพฒนาเอกชน

2.2 ศกษาและประเมนสถานภาพของสตวมกระดกสนหลงในกลมทยงมขอมลไมเพยงพอ

ทส. / กษ. สกว. / วช.

2.3 พฒนาการศกษาวจยดานความหลากหลายของชนดพนธพช จลนทรย และแมลงศตรพช

ทส. / วท. กษ. / สกว. / วช.

2.4 ศกษาและวจยผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทมตอทรพยากรชวภาพ

ทส. / วท. กษ. / สกว. / วช.

2.5 สงเสรมการผลตบคลากรทมความร ความเชยวชาญดานความหลากหลาย ทางชวภาพอยางครบวงจร ตงแตการใหทนการศกษา รวมทงแรงจงใจในรปของเสนทางอาชพ (career path) ทชดเจน

ศธ. / วท. / สธ. องคกรพฒนาเอกชน

2.6 สงเสรมการสรางองคความร ความเขาใจอยางถกตองเกยวกบพชตดแตงพนธกรรม (GMOs)

วท. (ศวช.) กษ.


55


ผลผลต ชมชนยากจนทอาศยอยในพนททมความหลากหลายทางชวภาพไดรบ การสนบสนนดานการใชประโยชนทรพยากรชวภาพ เพอเปนฐาน การดารงชวต

ตวชวด ชมชนมรายไดจากการใชประโยชนทรพยากรชวภาพมากขน

มาตรการ แนวทางการปฎบต ผรบผดชอบหลก/ ผนาไปปฏบต

1. สรางทางเลอกใหราษฎรและชมชนในการประกอบอาชพบนฐานความหลากหลายทางชวภาพ

1.1 สงเสรมใหราษฎรทอาศยอยในพนทปา มอาชพในการเพาะพนธพชปา กลวยไม และสตวปาหายาก โดยมการจดทะเบยนทถกตองตามกฎหมาย


1.2 ใหความรดานการเพาะเลยงเนอเยอและ การประยกตใชเทคโนโลยสมยใหมรวมกบ ภมปญญาทองถน เพอยกระดบเปนเศรษฐกจชมชน เชน การพฒนาผลตภณฑจากธรรมชาต สมนไพร และยารกษาโรค เปนตน โดยใหรฐสนบสนนดานการตลาด

ทส. กษ. วท. สถาบนการศกษา

2. เพมความมนคงทางอาหารใหกบชมชนทยากจน

2.1 สนบสนนใหชมชนอนรกษพนธพชพนเมอง ทบรโภคได และฟนฟพนททเสอมโทรมใหมความอดมสมบรณ เพอเปนแหลงอาหาร ตามธรรมชาตสาหรบชมชน

ทส. กษ. สถาบนการศกษา

2.2 ใหชมชนรวมกาหนดกตกาการใชประโยชนรวมกนจากแหลงอาหารของชมชน

ทส. กษ. ชมชน


56


ผลผลต เกดเศรษฐกจบนฐานความหลากหลายทางชวภาพ

ตวชวด มการขนทะเบยนการเพาะเลยงพช/สตวปาเชงพาณชยเพมขนปละ 5 ชนด


1. สนบสนนการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน

1.1 จดลาดบความสาคญและกาหนดแนวทาง ในการประเมนกลมทรพยากรทม ความหลากหลายทางชวภาพทควรเรงสารวจเพอการนามาใชประโยชนเชงพาณชย โดยใชระบบขอมลระยะใกล และระบบการหาพกดตาแหนงดวยสญญาณดาวเทยม

ทส. วท. กษ. ศธ. ภาคเอกชน

1.2 จดทาฐานขอมลบญชความหลากหลาย ทางชวภาพ พรอมทงจดทาแนวทางการวจยและพฒนาดานการนามาใชประโยชนทยงยน โดยนาความรดานพนธกรรม (genetics) และเทคโนโลยชวภาพ (biotechnology) มาใชควบคกบภมปญญาดงเดมของทองถน

ทส. วท. กษ.

1.3 สงเสรมการวจยและพฒนารวมกบภาคเอกชนและสถาบนการศกษาเพอการใชและเพมมลคาจากการใชประโยชนทรพยากรชวภาพ เชน ทรพยากรทะเล จลนทรย และอนๆ

ทส. สถาบนการศกษาภาคเอกชน

1.4 สงเสรมใหมการประเมนมลคาทรพยากรชวภาพทมมลคาเชงเศรษฐกจ

ทส. กษ.

1.5 สนบสนนใหมการเชอมโยงองคความร ดานความหลากหลายทางชวภาพไปใชใหเกดมลคาเพม

ศธ. / กษ. ทส. / วท. / สธ. / มท. / อปท. / องคกรพฒนาเอกชน


57


2. สงเสรมการใชประโยชนทรพยากรสตวปาและพนธพช เชงพาณชยอยางเหมาะสม

2.1 สงเสรมใหมการจดการการใชประโยชนทรพยากรสตวปานอกถนทอยอาศย โดยใหมการพฒนาสวนสตวทงภาครฐและภาคเอกชน และใหมการจดทะเบยนผทจะทาการเพาะเลยงพช / สตวปาเชงพาณชย รวมทงใหมการนาพช / สตวปาเพาะเลยงมาขนทะเบยน

ทส.

2.2 สงเสรมและสนบสนนใหมการจดการทรพยากรสตวปาทมถนอยอาศย นอกพนทปาอนรกษโดยชมชน

ทส.

2.3 สงเสรมใหมการจดการการศกษาและนนทนาการดานสตวปาและถนทอยอาศยของสตวปา ตามศกยภาพของพนทโดยการมสวนรวมของประชาชน

ทส. ศธ. มท.

2.4 สงเสรมและสนบสนนใหภาคเอกชนและประชาชน เพาะเลยงสตวปาและขยายพนธพช ทดแทนการเกบเกยวจากธรรมชาต

ทส.

2.5 จดทาโครงการอนรกษและขยายพนธพช พนธสตวทใกลสญพนธ ทสามารถนามาใช ประโยชนในเชงพาณชย

ทส.

2.6 พฒนาเทคโนโลยดานการศกษาวจยพนธพชและสตวปา และผลผลตจากพชและสตวปา

ทส.


58


ผลผลต ความหลากหลายทางชวภาพไดรบการฟนฟ

ตวชวด จานวนพนธพช และพนธสตวทกาลงจะสญพนธไดรบการขยายพนธ ไมนอยกวา 100 ชนด


1. คมครองและฟนฟทรพยากรชวภาพทมอยตามธรรมชาตทสาคญ

1.1 สนบสนนใหมจดการพนทอนรกษโดยใชหลกการเชงระบบนเวศ เพอใหเกดความเชอมโยงดานการบรหารจดการถนทอยอาศยของสตวปาแบบผสมผสานกบกลมปา (complex) และใหเกดความเชอมโยงดานการบรหารจดการถนทอยอาศยของสตวปาระหวางประเทศ

ทส.

1.2 ควบคม ปองกนไมใหมการนาพนธพช และสตวตางถนเขามาในพนทอนรกษ

ทส. / วท. กษ. / ศธ.

1.3 สนบสนนใหมการจดการและฟนฟทรพยากรชวภาพและถนทอยอาศยใหอยในสภาวะสมดลตามธรรมชาต

ทส.

1.4 อนรกษพนธพชและสตวปาทใกลสญพนธ นอกถนกาเนด โดยการจดหา เพาะเลยง และขยายพนธ

ทส.

2. กากบ ควบคมกจกรรม การทองเทยวในพนททม ความหลากหลายทางชวภาพสง

2.1 ประเมนศกยภาพการรองรบของแหลงทองเทยวทมความหลากหลายทางชวภาพสง เพอนามากาหนดประเภทและกจกรรมการทองเทยวใหเหมาะสม

ทส. กก. มท.

2.2 กาหนดมาตรการควบคมการนาทรพยากรชวภาพตางถนเขามาในแหลงทองเทยว เพอปองกนภยคกคามตอพนธพนถน

ทส. วท

2.3 วางระบบสาธารณปโภคพนฐานทเหมาะสมในแหลงทองเทยว เพอปองกนผลกระทบตอการดารงชวตของทรพยากรชวภาพทสาคญ โดยเฉพาะสตวปา

ทส. กก. มท.


59

ทรพยากรดนและทดน


ผลผลต จานวนครวเรอนทไดรบการสารวจ ตรวจสอบสทธการครอบครองทดน โดยประชาชนมสวนรวม

ตวชวด รอยละ 80 ของครวเรอนเปาหมายไดรบการพสจนสทธการครอบครองทดน


1. ลดความขดแยงการถอครองทดนโดยประชาชนมสวนรวม

1.1 สารวจและตรวจสอบสทธการครอบครอง การใชประโยชนทดนและสทธทากนของราษฎรโดยใหประชาชนมสวนรวม และให ทกหนวยงานนาหลกเกณฑการพสจนสทธ มาใชเปนแนวทางเดยวกน

ทส. มท. กษ. กห.

1.2 ผอนผนสทธทากนชวคราวในชวงระหวาง การพสจนสทธ และคมครองสทธใหแกราษฎรทเขาใชประโยชนทดนทถกตอง ตามกฎหมาย

ทส. กษ. กห. / กค.

2. พฒนาองคความรในการฟนฟดน บารงดน และการอนรกษดนและนา รวมทงการสรางเครอขาย

2.1 สรางองคความร และเผยแพรเทคโนโลย การใชประโยชนทดน การอนรกษดนและนา การฟนฟ บารงดนแกประชาชน ภาคเอกชนและสวนราชการทเกยวของ พรอมทงพฒนาเครอขายอาสาสมคร

กษ. ทส. ศธ. องคกรพฒนาเอกชน


60

กลยทธท 2 การเพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ของทกภาค

ผลผลต ฐานขอมลดานทดนมความสมบรณ ครบถวนและเปนปจจบน (ทนสมย)

ตวชวด รอยละ 80 ของความสมบรณ ครบถวนของฐานขอมลดานทดน


1. เรงรดการจดทาฐานขอมลทดนใหเปนระบบ เพอใชใน การบรหารจดการทดน

1.1 กาหนดแนวเขตทดนของรฐ (เชน แนวเขต ปาตนนา แนวเขตปาสงวนแหงชาต แนวเขตอทยานแหงชาต แนวเขตพนทคมครองและรกษาพนธสตวปา ทราชพสด เปนตน) ใหเปนมาตรฐานเดยวกน รวมทงจดทากฎหมายรบรองแนวเขตใหม และกาหนดคาชดเชย แกเอกชนและประชาชนผเสยผลประโยชนจากการปรบแนวเขต

กษ. ทส. มท. กห. กค.

1.2 สารวจขอมลการถอครองการใชประโยชนทดนของประชาชน และจดเกบอยางเปนระบบ เพอใชเปนฐานในการวางแผนการถอครองทดน และการบรหารจดการทดนใหมประสทธภาพ

มท. กษ. ทส.

1.3 จดทาระบบฐานขอมลทดนทประชาชนสามารถเขาถงและตรวจสอบสถานภาพ ทดนทถอครองของตนเองได

มท. ทส. กษ.

2. จาแนกทดนตามศกยภาพการใชประโยชนและสมรรถนะของทดน และขอจากดของทดน เพอการใช เชงสาธารณปโภค และโครงการขนาดใหญ

2.1 จาแนกศกยภาพการใชประโยชนและสมรรถนะของทดน และขอจากดของทดน (นอกเหนอไปจากดนเคม) ทงในดานวศวกรรม ความเสยงภย และสภาพภมประเทศ เพอเปนฐานความรในการออกแบบทางวศวกรรมของการกอสรางโครงสรางพนฐาน (จาแนก เขตดนละลายนา เขตดนออน)

กษ. ทส.

2.2 เผยแพรความรใหแกประชาชน ภาคเอกชน และสวนราชการทเกยวของ

มท.


61


3. เรงรดการปรบปรงกฎหมาย นโยบายและโครงสรางองคกรในการบรหารจดการทดนของประเทศ

3.1 เรงรดใหมการปรบปรงกฎหมายทเกยวของกบการจดการทดน ทงในเรองโครงสรางองคกร นโยบายและหนวยงานปฏบตใหมความสอดคลองกนทงระบบ ในอนทจะเออตอการบรหารจดการทดนอยางมเอกภาพ


3.2 เรงรดการแกไข/ยกรางกฎหมายทเกยวของกบเรองการจดการทดนทกฉบบ

มท. กษ. /ทส.

3.3 ผลกดนใหมการจดตงองคกรกลางเพอทาหนาทในการบรหารจดการทดนทงประเทศ

ทส.


62


ผลผลต อปท. มฐานขอมลการถอครองทดนและการใชประโยชนทดนในระดบทองถน

ตวชวด รอยละ 25 ของ อปท. นาฐานขอมลการถอครองทดนไปใชประโยชนใน การจดการทดน


1. พฒนาระบบการบรหารจดการทดนและสงแวดลอมใน ระดบทองถน

1.1 ตรวจสอบรายชอผถอครองทดนและแผนทการใชประโยชนทดนกบฐานขอมล เพอเปนขอมลสาหรบการบรหารจดการทดนในทองถนใหเหมาะสมกบศกยภาพการใชประโยชนและสมรรถนะของทดน

กษ. มท.

1.2 เผยแพรฐานขอมลการถอครองทดนและ ใหความรกบ อปท. และชมชนทเกยวของ ในการนาไปใชประโยชนในการจดการทดน ในพนท

กษ. ทส.


63


ผลผลต (1) มการกระจายการถอครองทดนสาหรบเกษตรกรยากจน (2) มการปรบปรงคณภาพดนสาหรบเกษตรกรยากจน

ตวชวด (1) เกษตรกรทยากจนไดรบการถอครองทดนเพอทากน จานวน 700,000 ราย (2) รอยละ 80 ของเกษตรกรทยากจนไดรบการปรบปรงคณภาพดน


1. สงเสรมการกระจายการถอครองทดน และลดความขดแยงของ การใชประโยชนทดน

1.1 เรงรดโครงการจดทดนทากนสาหรบคนยากจนอยางครบวงจร โดยจดซอทดนทอดมสมบรณมาใหราษฎรยากจนเชาหรอเชาซอ ทงน ไมควรใชพนทปาหรอพนทอนรกษ

มท. / กห. / กษ. / พม. / กค. / ทส.

1.2 สนบสนนทางเลอกอาชพอนใหแกคนยากจนโดยมการพฒนาขดความสามารถและ สรางองคความร

กษ. / ทส. / มท. /พม. /รง.

1.3 จดพนทใหชมชนดงเดมทอาศยอยในทสาธารณะ ใหมทอยอาศยอยางถกตอง ตามกฎหมายในลกษณะสทธรวมของชมชน

ทส. มท. กษ.

1.4 ยกเลก พ.ร.บ. ภาษบารงทองท พ.ศ. 2508 พ.ร.บ. ภาษโรงเรอนและทดน พ.ศ. 2475 รวมทงเรงรดและประกาศใช พ.ร.บ. ภาษทดนและสงปลกสราง โดยใชฐานภาษเดยว

กค.

1.5 เรงรดและประกาศใชพระราชบญญตทดน และสงปลกสราง โดยเกบภาษทดนในอตรา กาวหนาและในอตราทสงขนจากทดนทมได มการใชประโยชน

กค.

2. ปรบปรงคณภาพดนสาหรบราษฎรทยากจน

2.1 สนบสนนภมปญญาทองถน เชน หมอดน เปนตน เพอมสวนรวมแกไขปญหาคณภาพดนสาหรบราษฎรทยากจน

กษ.

2.2 สนบสนนปจจยทจะใชในการปรบปรง คณภาพดน สาหรบเกษตรกรทยากจน (700,00 ราย) เชน การใชปยชวภาพ เปนตน

กษ.


64

กลยทธท 6 กากบ ดแลและฟนฟคณภาพสงแวดลอมใหมความสมดลและยงยน

ผลผลต ทดนไดรบการปองกน ฟนฟและปรบปรงคณภาพดน

ตวชวด (1) ทดนทไดรบการฟนฟ และปรบปรงคณภาพดนเพมขน ไมนอยกวารอยละ 2 ของพนทเกษตรกรรมตอป

(2) พนทเกษตรกรรมไมนอยกวา 600,000 ไร มการดาเนนมาตรการควบคมการเผาในทโลง


1. เพมศกยภาพการใชประโยชน ทดน

1.1 สงเสรมใหมการใชแผนทกาหนดเขตการใชประโยชนทดนตามรายพช เพอใหเกษตรกร ใชประโยชนทดนใหเหมาะสมกบสมรรถนะของพนทและวถชวต

กษ.

1.2 สงเสรมการทาเกษตรแบบเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดาร เพอลดการปลกพชเชงเดยว และสรางความหลากหลายของ ชนดพชใหกบพนทเกษตรกรรม

กษ.

1.3 ปรบเปลยนการใชประโยชนทดนในพนททม ความลาดชนสง (>35%) ใหเปนพนทอนรกษดนและนา

กษ. ทส.

1.4 ใชมาตรการทางเศรษฐศาสตรจงใจใหเกด การใชประโยชนทดนอยางเหมาะสม

กค. มท.

2. ปองกนการเสอมโทรมของทรพยากรดนและสภาพแวดลอมในดน

2.1 สงเสรมการใชเทคโนโลยการเกษตรปลอดการเผา เพอลดการเผาในพนทโลง ลดมลพษทางอากาศและปองกนดนเสอมโทรมจากไฟ

มท. / กห. กษ. / ทส.

2.2 จดทาระบบอนรกษดนและนา รวมทง การปลกหญาแฝก เพอปองกนการชะลางพงทลายของดน

กษ. ทส.


65


2.3 เสรมสรางองคความรเรองผลเสยตอคณภาพดนจากการเผาในทโลงใหแก อปท. เพอให อปท. สามารถตดตามและกากบใหเจาของทดนปฏบตตามมาตรการหามและปองกน การเผาในทโลง


2.4 พฒนาระบบการตดตาม ตรวจสอบคณภาพของดน และสภาพแวดลอมในดน

กษ.

3. ฟนฟทรพยากรดนและสภาพ แวดลอมในทดนทเสอมโทรม

3.1 ปรบปรงดนเพอเพมอนทรยวตถโดยการใชปยอนทรย (ปยพชสด ปยหมก ปยนา) และ ปลกพชหมนเวยน

กษ.

3.2 สรางองคความรและสงเสรมการทาเกษตรดวยวธปฏบตทางการเกษตรทด (Good Agricultural Practices,GAP) และเกณฑปฏบตทดดานสงแวดลอม (Best Management Practices , BMP) เพอฟนฟคณภาพดนและลดการใชสารเคมทางการเกษตร

กษ.

3.3 ปรบปรงดนเปรยวและเลอกชนดพชทปลก ใหเหมาะสมเพอควบคมระดบนาใตดน

กษ.

4. ปองกนและแกไขปญหา การแพรกระจายของดนเคม

4.1 ลดระดบนาใตดนเพอมใหเกลอขนสผวดน โดยปลกปาหรอไมยนตนในพนทรบนา (recharge area)

กษ. ทส.

4.2 ควบคมมใหมการสรางแหลงนาบนพนททม ความเสยงดานการแพรกระจายของดนเคม

กษ. ทส.

4.3 ควบคมการทาเกลอสนเธาวในพนททมผลกระทบตอสงแวดลอมสง

อก. /กษ. /ทส.

4.4 จดทะเบยนผผลตเกลอสนเธาวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทตองการเลกอาชพ พฒนาและสรางอาชพใหม โดยใชมาตรการทางการเงน การคลงเพอสนบสนนการเปลยน

พม. อก.


66


อาชพ (เชน การใหกเงนปลอดดอกเบย เพอเรมอาชพใหม เปนตน) พฒนาทางเลอกธรกจและอาชพอนๆ (เชน การปลกพชทนดนเคม อตสาหกรรมในครวเรอน เปนตน)

4.5 สนบสนนการวจยเพอปองกนและฟนฟ พนทดนเคมรวมกบสถาบนการศกษา องคกรพฒนาเอกชน และประชาคมในพนท โดยพฒนาการจดการพนทดนเคมอยาง เปนระบบ มการกาหนดพนทนารอง และ การคานวณตนทนการฟนฟอยางชดเจน ตลอดจนวเคราะหความคมทนในการจดการดนเคมเพอการเกษตร

กษ. ศธ. องคกรพฒนาเอกชน ประชาคม

4.6 สนบสนนใหมการวจยและฟนฟพนททเกด ผลกระทบจากการเลยงสตวทะเล โดยใชระบบความเคมตาในพนทนาจด

กษ. มท. ทส.


67

ทรพยากรธรณ และทรพยากรพลงงาน


ผลผลต จงหวดมการจดการทรพยากรธรณรวม และหมบานเปาหมายในพนทเสยงภย/ ธรณพบตภย มการจดการปองกนและบรรเทาภย

ตวชวด ทกจงหวดมการจดการทรพยากรธรณรวม และหมบานเปาหมายในพนทเสยงภย/ธรณพบตภย มการจดการปองกนและบรรเทาภย


1. สนบสนนใหประชาชนในทองถนเขามามสวนรวมในการจดการทรพยากรธรณ ธรณพบตภย ธรณวทยาสงแวดลอม และแหลงทรพยากรพลงงานในพนท

1.1 พฒนาระบบเครอขายการแจงเตอนภย และเฝาระวงผลกระทบจากธรณพบตภย โดยการมสวนรวมของชมชนในพนทเสยงภย เชน เครอขายเฝาระวงภยดนถลม เปนตน ซงสามารถเฝาระวงได 24 ชวโมง ดวยเทคโนโลยแบบงาย และตนทนตา

ทส. นร. มท.

1.2 จดชองทางใหประชาชนและประชาคม มสวนรวมในการตรวจสอบและรองทกขในการจดการทรพยากรธรณ ธรณพบตภย ธรณวทยาสงแวดลอม และทรพยากรพลงงานในพนท

อก. ทส. พน.

1.3 พฒนารปแบบการฟนฟและการใช ประโยชนของพนททเสอมโทรมและพนท ทมการปนเปอนอนเกดจากการพฒนาทรพยากรธรณ โดยการมสวนรวมของประชาชน เพอใหเกดความปลอดภย จากการใชประโยชนทดนอยางเหมาะสม

ทส. อก.

1.4 ประสานความรวมมอระหวางองคกรปกครอง สวนทองถน และประชาชนในการตดตามตรวจสอบผลการดาเนนงานจากการทาเหมองแรและแตงแร และมการเฝาระวงผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม

ทส. สอท. อก.


68


2. ใหขอมลและขาวสารเกยวกบธรณวทยาสงแวดลอมทถกตองแกประชาชน

2.1 เผยแพรขอมลขาวสารดานธรณพบตภย ทจะมผลกระทบตอทองถนแกประชาชน อาท รปแบบของความเสยงภยทจะเกดในพนทเสยงภย วธการเฝาระวงภยหรอ การสงเกตภยทกาลงจะเกด และวธการเตรยมความพรอมรบสถานการณเสยงภย

ทส. /นร. ทกสวนราชการทเกยวของ

2.2 ใหความร และสรางความเขาใจดานธรณวทยาสงแวดลอมแกสาธารณชนและชมชนในพนทปา/พนทสเขยว อาท ความเหมาะสมทางธรณวทยาในการกอสรางพนทฝงกลบขยะ ปจจยททาใหเกดพนทดนเคม การกดเซาะชายฝง เปนตน

ทส. กษ. ศธ.

2.3 เผยแพรขอมลของโครงการพฒนาตางๆ ทอาจมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม ทงทเปนของภาครฐและภาคเอกชนโดยแจงใหประชาชนไดรบทราบตงแตเรม การวางแผนดาเนนโครงการ

ทส. ศธ. หนวยงาน เจาของโครงการ

2.4 เผยแพรขอมลแกประชาชนในพนททม การประกาศเขตพนทแหลงทรพยากรแร แหลงทรพยากรพลงงาน แหลงอนควร อนรกษทางธรณวทยา และเขตพนทเสยงตอ การปนเปอนของสารพษในสงแวดลอม

ทส. / ศธ./ อก. / พน. ทกสวนราชการทเกยวของ

3. สรางองคความรและรณรงค ใหมการใชพลงงานอยางประหยด

3.1 สรางองคความรและรณรงคใหประชาชนประหยดพลงงานในรปแบบตางๆ อยางตอเนอง

นร. พน.

3.2 รณรงคใหประชาชนใชรถบรการสาธารณะ หรอรวมเดนทางไปในรถคนเดยวกน รวมทงใหมการดแล บารงรกษาเครองยนตใหอยใน สภาพด เพอชวยประหยดพลงงาน

คค.


69


3.3 ประชาสมพนธและแนะนาการออกแบบอาคาร บานเรอน และสงกอสรางทประหยดพลงงานโดยอาศยวธธรรมชาต การวางผงพนท และวธการทางวศวกรรม รวมทงสงเสรมการปลกตนไมรอบบรเวณบานและอาคาร

พน.

4. พฒนาและใชภมปญญาทองถนในการบรหารจดการทรพยากรธรณ และแหลงอนควรอนรกษทางธรณวทยา

4.1 จดชองทางใหแกประชาชนเพอแจง/ประสาน การคนพบแหลงทรพยากรธรณ แหลงอนควรอนรกษทางธรณวทยา ซากดกดาบรรพใหภาครฐทราบ

ทส. อก.

4.2 สนบสนนการใชภมปญญาทองถนเขามา รวมจดการทรพยากรธรณ และแหลงอนควรอนรกษทางธรณวทยา

อก. ทส.


70


ผลผลต (1) เกดระบบเครอขายขอมล (2) จานวนพนททมการจดการดานระบบเตอนภย

ตวชวด (1) ทกพนทเปาหมายมการเชอมโยงเครอขายขอมล (2) ทกพนทเปาหมายทมความเสยงภย / ธรณพบตภยไดรบการจดการ

ดานระบบเตอนภย


1.1 พฒนาระบบเครอขายขอมลและการสอสารระหวางจงหวด องคกรปกครองสวนทองถนและสวนกลางในการบรหารจดการทรพยากรธรณ ธรณพบตภย ธรณวทยาสงแวดลอม และทรพยากรพลงงาน

ทส. อก. พน. มท.

1. สรางความเชอมโยงระหวาง หนวยงานสวนกลางและหนวยงานระดบภมภาคกบจงหวดและองคกรปกครองสวนทองถนเพอใหมการบรหารจดการทรพยากรธรณ ธรณพบตภย ธรณวทยาสงแวดลอม และทรพยากรพลงงานอยางบรณาการ

1.2 ใหหนวยงานสวนกลางและสวนภมภาค ทาหนาทเปน "พเลยง" ใหแกองคกรปกครองสวนทองถนโดยการจดฝกอบรม ใหคาปรกษาและสนบสนนขอมล

ทส.

1.3 วางระบบเพอประสานความรวมมอระหวางหนวยงานสวนกลางกบจงหวด และองคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารจดการทรพยากรธรณ ธรณพบตภย ธรณวทยาสงแวดลอม และทรพยากรพลงงาน

ทส. อก. พน.

2. จาแนกเขตพนทเสยงภยทางธรณพบตภย และธรณวทยาสงแวดลอม

2.1 สารวจและจาแนกเขตพนทเสยงภยทางธรณพบตภยทวประเทศ เชน พนทเสยงภยดนถลม พนทเสยงภยแผนดนไหว พนทเสยงภย หลมยบ พนทกดเซาะชายฝงทรนแรง เปนตน

ทส.

2.2 สารวจธรณวทยาสงแวดลอม เพอจาแนก เขตการใชประโยชนพนทอยางเหมาะสม

ทส.


71


2.3 ปรบปรงและพฒนาแผนทเสยงภยทางธรณ พบตภยใหทนสมยอยางตอเนอง รวมทง แผนปองกนบรรเทาพบตภยโดยใชเทคโนโลยทเหมาะสม

ทส.

2.4 เผยแพรและสงเสรมการนาขอมล (2.1 2.2 และ 2.3) ไปใชในการวางแผนการใชประโยชนทดนอยางเหมาะสม

ทส.

2.5 จดทาแผนปฏบตการการปองกนดนถลม โดยใชเทคโนโลยอยางเหมาะสม และการมสวนรวมของประชาชนในพนทเสยงภย

ทส.

3. ดาเนนการดานระบบเตอนภย ในการปองกนและลดผลกระทบจากธรณพบตภย

3.1 ประสานความรวมมอระหวางหนวยงานท เกยวของดานธรณพบตภย และองคกรปกครองสวนทองถนในดานขอมล องคความร และการบรหารจดการ

ทส. มท.

3.2 ตดตงเครองมอเตอนภย จดทาระบบเฝาระวงและแจงเตอนภยสาหรบพนททมความเสยงภยทางธรณพบตภย และซกซอมการปฏบตการดานระบบเตอนภยอยางตอเนอง

ทก. ทส. / มท. ศนยเตอนภยพบตแหงชาต

3.3 พฒนาโครงสรางดานการปองกนธรณพบตภยและปรบปรงกฎหมายควบคมการกอสรางอาคารในพนทเสยงภยใหเหมาะสม

ทส. มท.

3.4 ออกระเบยบและ/หรอขอกาหนดใหการกอสรางสาธารณปโภคและสาธารณสถานในพนททมความเสยงตอธรณพบตภย ตองทาการศกษาและประเมนผลกระทบทจะเกดขนกอน การดาเนนโครงการ เชน สะพาน โรงมหรสพ โรงแรม โรงเรยน ศนยการคาคอมเพลกซ เปนตน

ทส. มท. คค.


72


3.5 ใหความร สรางความเขาใจและความตระหนกแกสาธารณชน ชมชน และนกเรยน โดยนา เนอหาดานธรณพบตภยและแนวทางการปฏบตทถกตอง บรรจไวในหลกสตรการเรยนการสอนของกระทรวงศกษาธการ

ทส. ศธ. สธ. มท.


73


ผลผลต องคกรปกครองสวนทองถนสามารถบรหารจดการดานทรพยากรธรณ ธรณพบตภย ธรณวทยาสงแวดลอม และแหลงทรพยากรพลงงาน ไดตามมาตรฐานทกาหนด

ตวชวด รอยละ 80 ของ อปท. ในพนทเปาหมายสามารถบรหารจดการดานทรพยากรธรณ ธรณพบตภย ธรณวทยาสงแวดลอม และแหลงทรพยากรพลงงาน ไดตามมาตรฐานทกาหนด


1. สงเสรมใหองคกรปกครอง สวนทองถนมองคความรทเหมาะสมในการบรหารจดการทรพยากรธรณ ธรณพบตภย ธรณวทยาสงแวดลอม และ แหลงทรพยากรพลงงานใหมประสทธภาพมากขน

1.1 จดทามาตรฐานกลางในการบรหารจดการ ดานทรพยากรธรณ ธรณพบตภย ธรณวทยา สงแวดลอม และแหลงทรพยากรพลงงาน รวมถงขนตอนและกระบวนการบรหารจดการ ทองคกรปกครองสวนทองถนตองดาเนนการ เพอรบรองวาการบรหารจดการในระดบทองถนไดมาตรฐาน ตามมาตรฐานกลาง

ทส. อก. พน. มท.

1.2 ถายทอดองคความรใหแกองคกรปกครอง สวนทองถนในการดาเนนการเกยวกบ การบรหารจดการทรพยากรธรณ ธรณพบตภย ธรณวทยาสงแวดลอม และทรพยากรพลงงาน เชน การนาขยะ มาแปรรปเปนพลงงาน เปนตน

ทส. อก. พน.

1.3 ประสานความรวมมอกบองคกรปกครอง สวนทองถนในการวางแผนการจดการทดน การใชประโยชน การปองกน และแกไขปญหา ในพนทเสยงตอธรณพบตภย และธรณวทยา สงแวดลอม

ทส.

1.4 พฒนาศกยภาพขององคกรปกครองสวน ทองถนในการตดตาม ตรวจสอบ ดแล เฝาระวง และบรหารจดการทรพยากรธรณ ธรณพบตภย ธรณวทยาสงแวดลอม และทรพยากรพลงงาน



74


1.5 วางระบบตดตาม ประเมนผลการดาเนนงานตามภารกจขององคกรปกครองสวนทองถนทไดรบการถายโอนอานาจหนาท

อก.

2. สงเสรมใหมการใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอสนบสนนการบรหารจดการทรพยากรธรณของภาคในทองถน

2.1 กาหนดแนวทางการดแลรกษา/การใชประโยชน การเกบคาธรรมเนยม เพอนา ไปใชในการบรหารจดการ เชน แหลงอนควรอนรกษทางธรณวทยา ซากดกดาบรรพ เปนตน

ทส. มท.

2.2 ศกษาและพฒนาความเปนไปไดใน การบรหารจดการแหลงทองเทยวทางธรณวทยาโดยภาคเอกชนและชมชน

ทส. มท.

2.3 ปรบปรงระบบการจดสรรรายไดจากคาภาคหลวงแร เพอเพมขดความสามารถ ในการบรหารจดการทรพยากรแรใน ระดบพนท

อก. มท.


75


ผลผลต ครวเรอนในพนทเปาหมายมรายไดเพมจากทรพยากรธรณในทองถน

ตวชวด รอยละ 50 ของจานวนครวเรอนในพนทเปาหมาย มรายได จากทรพยากรธรณเพมขน


1. สงเสรมการใชทรพยากรธรณ ในทองถนอยางถกตองตาม หลกวชาการ

1.1 สารวจและสงเสรมการใชทรพยากรธรณ ในทองถนทเปนลกษณะอตสาหกรรมในครวเรอน เชน หนแกะสลก เครองปนดนเผา เปนตน เพอสรางรายไดแกชมชน

อก. ทส.

1.2 ถายทอดความร และสรางความเขาใจใน การใชประโยชนจากทรพยากรธรณทถกตองตามหลกวชาการแกผประกอบการรายยอย

อก.

2. พฒนาแหลงธรรมชาตทางธรณเพอการทองเทยว

2.1 สารวจและพฒนาระบบการบรหารจดการแหลงธรรมชาตทางธรณเพอการทองเทยว

ทส.

2.2 สงเสรมใหประชาชนในพนทมชองทางการหารายไดในรปแบบตางๆ เชน การเปนมคคเทศก การพฒนาสนคาจากทรพยากรธรณในระดบชมชน (OTOP) เปนตน

ทส. กก.


76


ผลผลต เพมมลคาจากการใชประโยชนทรพยากรธรณ

ตวชวด มลคาเพมจากอตสาหกรรมตอเนองทใชทรพยากรธรณเปนวตถดบ


1. จดทานโยบายอนรกษทรพยากรธรณในระยะยาว

1.1 วางนโยบายอนรกษเพอกาหนดทรพยากรธรณทมคา ใหเกดการใชและการสงวนอยางคมคา และเกดประโยชนสงสดตอประเทศ ทงในปจจบนและอนาคต

อก. ทส.

1.2 สารวจและจาแนกเพอการพฒนาและประเมนศกยภาพแหลงแรและปรมาณสารองแรในประเทศ โดยเฉพาะแรทมคณคาทางเศรษฐกจของประเทศ เพอความคมคาในการจดการและการสงวนใหคนไทยใชประโยชนในอนาคต

ทส. อก.

1.3 กาหนดเขตแหลงแรเพอการพฒนา พรอมทง กาหนดเงอนไขการใชประโยชน โดยกากบดแลใหมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด และแจงใหประชาชนและ อปท. ในทองถนทราบ

ทส. อก.

1.4 ประสานความรวมมอกบองคกรหรอหนวยงานระหวางประเทศ ดานขอมลทรพยากรแร และมาตรฐานกลางในการทาเหมองแรในกลมประเทศอาเซยน

ทส. อก.

1.5 ศกษาตนทนผลไดของการลงทนในรปแบบตางๆ เชน สมปทาน รฐวสาหกจ รวมทงตนทนทางสงคมและ สงแวดลอม เปนตน

อก. ทส.

1.6 จดทาแผนพฒนาแหลงแรและบคลากร รวมทงการจดการการใชประโยชน การนาเขา/สงออก และการบรรเทาผลกระทบตอสงแวดลอม ใหมความสอดคลองกน

อก. ทส.


77


2. ศกษาเพอกาหนดแนวทาง การลงทนในอตสาหกรรมแรของตางประเทศ เพอใหประเทศไทยไดประโยชน

2.1 กาหนดแรมคาทมศกยภาพในการนามาใช ประโยชนทการสารวจตองมการลงทนสง เพอกาหนดยทธศาสตรดานการลงทน โดยคานงถงผลประโยชนของประเทศเปนสาคญ

อก.

2.2 วเคราะหตนทนผลไดอนเกดจากการลงทนของตางประเทศ ทงน ใหรวมการคาดการณตนทนทางสงคมและสงแวดลอมดวย

อก.

2.3 กาหนดแนวทาง ทางเลอก และบทบาท การลงทนของตางประเทศ ตลอดจน เครองมอทางเศรษฐศาสตรทควรนามาใชใหเกดประโยชนสงสดกบประเทศชาต

อก.

3. พฒนาแผนและมาตรการ การลงทน การใชและการอนญาตในกจการเหมองแรและอตสาหกรรมอยางตอเนอง

3.1 ศกษาการออกกฎหมายเพอควบคมการอนญาตและการใชประโยชนดน ลกรง และทราย อยางเปนระบบเพอความปลอดภยและลดผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอม

ทส. คค. มท.

3.2 ศกษาเพอปรบปรงมาตรการสงเสรมการลงทนในกจการแรและการถลงแร และผลกระทบตอเศรษฐกจของประเทศไทย

อก.

3.3 จดทาแผนการพฒนาทรพยากรแร การทาเหมองแรและการถลงแร รวมกบหนวยงาน ทเกยวของ

อก.

4. เพมมลคาการใชทรพยากรธรณ 4.1 สนบสนนการพฒนา และการใชประโยชนทรพยากรแรใหเปนอตสาหกรรมตอเนอง

วท. ทส. / อก.

4.2 ศกษาวจยดานเทคโนโลยเพอเพมมลคาการใชทรพยากรแร ทงในกระบวนการแตงแร การใชประโยชน และการใชซา/การนากลบมาใชใหม

อก. ทส. วท.


78


5. ใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรเพอการบรหารจดการทรพยากรธรณและทรพยากรพลงงานอยาง เหมาะสม

5.1 ศกษามลคาทางเศรษฐกจของแรแตละประเภท โดยคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอม เพอใหไดขอเสนอทชดเจนเกยวกบการสงวน การอนรกษ และชวงเวลาทควรนาแรนนมาใชประโยชน

อก.

5.2 ปรบปรงกฎหมายและเพมคาภาคหลวงแร เพอใหประเทศไทยไดรบประโยชนจากการนาทรพยากรธรณไปใชประโยชนอยางคมคา

อก.

5.3 ศกษาโครงสรางภาษทเกยวของกบการคา แรโลหะ ผลตภณฑแรขนตน และโครงสรางคาภาคหลวงแร พรอมทงปรบปรงโครงสรางภาษดงกลาวใหเหมาะกบสถานการณ เพอเปนภาษทสงคมไดประโยชนสงสด โดยพจารณาตนทนทางสงคมและสงแวดลอมดวย

อก.

5.4 ศกษาตนทนทางสงคมและสงแวดลอมจากการพฒนาและการใชทรพยากรพลงงาน เพอปรบปรงโครงสรางราคาเชอเพลงใหสะทอนถงตนทนทแทจรง

พน.

6. ศกษาความเหมาะสมทางธรณวทยาสาหรบโครงการทมผลกระทบทางธรณวทยาสงแวดลอม

6.1 ศกษาความเหมาะสมทางธรณวทยาสาหรบโครงการทมผลกระทบทางธรณวทยาสงแวดลอม เชน โครงการฟนฟพนททม การปนเปอนจากการทาเหมองแร เปนตน

ทส.

7. พฒนาทางเลอกทรพยากร พลงงานในภาคอตสาหกรรม และภาคคมนาคมขนสง

7.1 ศกษา วจย พฒนาและสงเสรมการใชเชอเพลงสะอาดทดแทนนามน เชน NGV แกสโซฮอล ไบโอดเซล ในภาคคมนาคมขนสง เปนตน

พน.

7.2 ศกษา วจย นวตกรรม พฒนาและสงเสรม การใชพลงงานหมนเวยน เชน พลงงานชวมวล พลงงานแสงอาทตย พลงงานนา เปนตน

พน.

7.3 ศกษา วจย พฒนาและสงเสรมการใชเทคโนโลยทสะอาดในการใชพลงงานของ ภาคอตสาหกรรม และภาคคมนาคมขนสง

พน.


79


ผลผลต มระบบปองกนผลกระทบตอสงแวดลอมจากการพฒนาแรและพลงงาน

ตวชวด ระดบความสมบรณของระบบ


1. ปองกนผลกระทบตอสงแวดลอมจากการพฒนาทรพยากรแรและทรพยากรพลงงาน

1.1 จดทาคมอเพอกาหนดแนวทางปฏบต ดานสงแวดลอมในการพฒนาและการใชประโยชนจากทรพยากรแร และทรพยากรพลงงาน

อก. พน.

1.2 กากบการฟนฟพนททมการพฒนาทรพยากรธรณและแร ใหเหมาะสมและถกหลกวชาการ

อก.

1.3 ใหมพนธบตรสงแวดลอม/กองทนประกนความเสยหายดานสงแวดลอมและสงคม จากการใชทรพยากรแรและพลงงาน โดยใหผประกอบการนาเงนเขากองทนตามขนาดของโครงการ

อก. พน.

1.4 สนบสนนใหใชเงนกองทนฯ อยางเหมาะสมในการจดการแทนขดเจาะกาซธรรมชาต เชน รอถอนแทนขดเจาะกาซธรรมชาต ในอาวไทยทหมดอายการใชงานแลว / ยายไปใชงานในทอน เพอลดความเสยง จากอบตภยทางทะเล เปนตน

พน.

2. ควบคมและแกไขปญหาผลกระทบตอสขภาพจากการพฒนาทรพยากรแร

2.1 ศกษาขอมลพนฐาน โดยใชกรณศกษาทเคยเกดขนในตางประเทศ และใหมการประเมนผลกระทบตอสขภาพอนามย (HIA) ในการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมในโครงการพฒนาทรพยากรแรโลหะทมสารพษ พรอมทงจดทาขอเสนอมาตรการการใชประโยชนทดนรองรบการพฒนาแหลงทรพยากรธรณ โดยประชาชนมสวนรวม

ทส. สธ. อก.


80


2.2 ใหใชเงนจากกองทนประกนความเสยหายดานสงแวดลอมและสงคม มาเยยวยาผลกระทบตอสขภาพ และมมาตรการตดตาม ตรวจสอบผลกระทบดานสขภาพอยางตอเนอง

อก.

2.3 ใหผมสวนไดสวนเสยมตวแทน/ผเชยวชาญใน คณะกรรมการตดตามและประเมนผลกระทบตอสงแวดลอม และผลกระทบตอสขภาพ

ทส. อก.

2.4 ปรบปรงกฎหมายใหมการจดตงกองทน เพอชดเชยคาเสยหายเบองตนโดยทนท และอยางเหมาะสม

อก.

2.5 ใหความร และจดทาคมอแนวทางปฏบตสาหรบประชาชนทอยในพนทเสยงตอ การปนเปอนในระดบตางๆ กน เชน พนททยงไมมปญหา แตมความเสยง หรอพนททเกดปญหาแลว เปนตน

สธ.

2.6 ใหหนวยงานภาครฐชวยเหลอในการแกไขปญหา โดยศกษาสาเหตการเจบปวยทาง การแพทยทเกดจากการพฒนาทรพยากรแร พรอมทงเสนอแนะแนวทางปองกนและแกไขปญหา ตลอดจนใหการบรการดานสขภาพตอ กลมเสยงอยางตอเนอง

สธ. ทส. อก.


81

ทรพยากรประมง และทรพยากรทางทะเลและชายฝง


ผลผลต การมสวนรวมของประชาชนและชมชนในการจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงอยางยงยน

ตวชวด (1) ทกจงหวดชายทะเลมการจดการรวม

(2) ระดบความสาเรจของการจดการรวม


1.1 รวบรวมรายชอองคกรเครอขายทเกยวของกบ การอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง

ทส.

1. สนบสนนการจดการทรพยากรชายฝง และทรพยากรประมงทะเลโดยชมชน 1.2 สนบสนนการจดตงและรบรองสถานภาพ

ขององคกรชมชนประมงชายฝง ใหมเอกภาพระดบหนง มการกาหนดองคประกอบของสมาชกองคกรชมชนฯ ทชดเจน โดยควรเปนสมาชกทมการทาประมงในพนทเดยวกน ใชเรอและเครองมอคลายกน เพอใหสามารถกาหนดกตกาการทาประมงได

กษ. ทส. มท.

1.3 กาหนดกตกาการทาประมงและกาหนดขอบเขตของพนททาประมงในความรบผดชอบของชมชนชายฝง โดยใหชมชนมสวนรวม รวมทงมระบบการเฝาระวง การลกลอบใชประโยชนอยางผดระเบยบของชมชน ทงน เขตทาประมงในนานนาไทยทอยในเขต การจดการรวมของชมชน คอ

- ระยะ 3,000 เมตร จากชายฝง กาหนด เปนเขตอนรกษ ซงอนญาตใหทาประมงได โดยใหใชเฉพาะเครองมอประมงพนบานและการเพาะเลยงในทะเล

ทส. กษ.


82


- ระยะตงแต 3,000 เมตรขนไป แตไมเกน 6,000 เมตร จากชายฝง กาหนดใหเปนเขตประมงชายฝงสาหรบการทาประมงขนาดเลก

- เขตประมงชายฝงและเขตเพาะเลยงใหกาหนดเขต (zoning) รวมกบชมชน โดยเหมาะสมกบสภาพพนท

2. กาหนดพนทอนรกษโดยประชาชนมสวนรวม

2.1 ใหผมสวนไดสวนเสยทกฝายมสวนรวมใน การกาหนดพนทอนรกษและใชประโยชนอยางชดเจน เชน เขตคมครองปะการง และหญาทะเล พนทวางปะการงเทยม พนทจบสตวนา (capture) และพนทเพาะเลยง (culture) เปนตน

ทส. กษ.

2.2 สนบสนน และสงเสรมใหเครอขายชมชน มสวนรวมในการตดตาม เฝาระวง.การกดเซาะชายฝง และรวมดแลทรพยากรทางทะเลและชายฝง

ทส.

3. สนบสนนการประสานงานระหวางองคกรชาวประมงและชมชนชายฝงกบรฐและผทเกยวของ

3.1 เพมความเขมแขงแกคณะกรรมการพหภาคเพอการจดการทรพยากรประมงในทกระดบ เชน ใหมการรบรองสถานภาพและมการหารออยางตอเนอง เปนตน

กษ. ทส.

3.2 กาหนดใหมชมชนชายฝงตาม พ.ร.บ. สงเสรมการบรหารจดการทรพยากรทางทะเล และชายฝง เพอวางแผน บรหารจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงของตนเอง โดยมหนวยงานของรฐสนบสนน

ทช.

4. สงเสรมความร ความเขาใจดานการอนรกษและการใชประโยชนทรพยากรทางทะเล

4.1 สรางองคความรดานการอนรกษและการใชประโยชนทรพยากรทางทะเลและชายฝง เพอการประชาสมพนธ เผยแพร และถายทอดความรใหแกชมชนและประชาชนทกภาคสวน

กษ. ทส.


83


4.2 จดกจกรรมสงเสรม เผยแพรความร ความเขาใจเกยวกบการอนรกษทรพยากร ทางทะเลและชายฝงใหกบเยาวชนและประชาชนอยางตอเนอง

ทส.

4.3 รณรงคใหชมชนประมงมการทาประมงอยางรบผดชอบ (responsible fisheries) เชน ไมใชเครองมอททาลายลางสง ไมจบสตวนาวยออน เปนตน

กษ. ทส.

4.4 รณรงคและสงเสรมอยางตอเนองใหชมชน ยตการทงของเสยในทะเล

ทส.

5. เสรมสรางศกยภาพของชมชนชายฝงในการจดการปาชายเลนชมชน

5.1 เพมความเขมแขงแกผนาชมชนทองถน โดยการฝกอบรมการอนรกษปาชายเลน เพอเสรมสรางศกยภาพและการเขาใจถงวธการจดการปาชายเลนชมชน และเปดใหมการประชมเชงปฏบตการสาหรบชมชนชายฝง

ทส.

5.2 สนบสนนใหชมชนชายฝง เสนอโครงการจดการปาชายเลนชมชน พรอมทงใหคาแนะนาในการบรหารจดการ การจดตงคณะกรรมการปาชายเลนชมชน และการพฒนาปาชายเลนชมชน เพอการใชประโยชนอยางยงยน

ทส.

6. จดทาระบบฐานขอมล ดานทรพยากรทางทะเล และชายฝง

6.1 รวบรวมขอมลดานทรพยากรทางทะเล และชายฝง เชน ขอมลพนทปาชายเลน การใชทดนบรเวณชายฝง แหลงปะการง หญาทะเล พนทเสยงภยจากภยธรรมชาต และแหลงอาศยของสตวทะเลหายาก เปนตน

ทส.

6.2 จดทาฐานขอมลทรพยากรทางทะเลและชายฝง ในระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS) และระบบขอมลสารสนเทศเพอการจดการ (MIS) ทสามารถเรยกใชงานไดอยางสะดวก รวดเรว และเปนปจจบน

ทส. มท.


84


6.3 ฝกอบรมบคลากรในการใชงานของระบบตางๆ ตามขอ 6.2

ทส.

7. ศกษาวจยเชงปฏบตการเพอรวบรวมองคความรและภมปญญาทองถนในการจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง

7.1 สงเสรมการศกษาวจยเพอการจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง โดยใหประชาชนมสวนรวมในการกาหนดพนทเปาหมายดาเนนการ พรอมทงจาแนกระบบ การสบคนภมปญญาทองถนในดานตางๆ เชน ดานการประกอบอาชพ ดานการอนรกษ ดานการใชประโยชน และดานวฒนธรรม เปนตน

ทส.

7.2 เผยแพรผลงานตามขอ 7.1 ตอสาธารณะ โดยการประชาสมพนธในรปแบบตางๆ

ทส.


85


ผลผลต ทรพยากรประมงทะเลและชายฝงสมบรณขน

ตวชวด รอยละ 1 ตอป ของทรพยากรประมงทะเลในนานนาไทยมความอดมสมบรณขน


1. สรางแรงจงใจและกลไกเพอลดกาลงการลงแรงในการทาการประมง

1.1 จดทาทะเบยนจานวนเรอประมง โดย ความรวมมอจากองคกรทเกยวของ เพอเปนขอมลพนฐานทจะนาไปจดทามาตรการลดจานวนเรอในอนาคต

กษ. คค. ทส. มท.

1.2 เรงรดและกากบอยางเขมงวดใหเรอประมง (ทไมมอาชญาบตร) เขาสระบบทถกตอง ตามศกยภาพ เพอทาการประมงอยางรบผดชอบ เชน ใชเครองมอประมงทไมทาลายลางสงและถกตองตามกฎหมาย เปนตน

กษ.

1.3 ปรบปรงประสทธภาพของระบบอาชญาบตร ซงรวมถงอตราคาธรรมเนยมอาชญาบตร ขนตอน และวธการตอทะเบยน

กษ. มท.

1.4 พฒนาอาชพใหม และสงเสรมใหมการปรบเปลยนการใชเครองมอประมงททาลายทรพยากรสตวนา โดยใชเงนกองทนสนบสนน ในลกษณะใหเงนกดอกเบยตา ทงน อาจดาเนนการในรปแบบของคณะกรรมการบรหารกองทน โดยมตวแทนผสงออก ตวแทนสมาคมประมง และสวนราชการทเกยวของ เปนกรรมการ

กษ. พณ. ภาคเอกชน

1.5 เพมประสทธภาพการบงคบใชกฎหมาย เพอหามใชเครองมออวนลาก อวนรนในเขต 3,000 เมตร จากชายฝง โดยใหหนวยงานทมศกยภาพและองคกรปกครองสวนทองถน ทางานรวมกนเชงบรณาการ

กษ. มท. กห.


86


2.1 กาหนดเขต 3,000 เมตร จากชายฝงเปนพนทควบคมเครองมอประมงเพมเตม

กษ. 2. ควบคมและกาหนดเขตพนททาการประมงและเขตอนรกษใหชดเจน

2.2 ประกาศเขตพนทคมครองสงแวดลอม ในบรเวณชายฝงทะเลทมความสาคญ ดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

ทส.

2.3 รณรงคใหภาคเอกชนมการทาประมง อยางรบผดชอบ และถกหลกวชาการ

กษ. ทส.

3. เผยแพรขอมลเกยวกบปรมาณการจบเพอการประเมนทรพยากรประมงสตวนาอยางตอเนอง

3.1 ผลกดนใหสมาคมประมงทองถนดาเนนการรวบรวมและเผยแพรขอมลปรมาณการจบ สตวนา โดยเปนเจาภาพทงในดานงบประมาณ และการปฏบต

สมาคมประมงแหงประเทศไทย

3.2 ศกษาศกยภาพการผลตของทรพยากรประมงเพอนาไปสการบรหารจดการอยางเหมาะสม

กษ.


87


ผลผลต จดตงเครอขาย อปท. อนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝงในทกจงหวด ชายฝงทะเล

ตวชวด ระดบความสาเรจในการจดตงเครอขาย อปท. อนรกษทรพยากรทางทะเล และชายฝง


1. จดตงเครอขาย อปท. อนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง

1.1 กาหนดแนวทางในการจดตงเครอขาย อปท. อนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง

ทส.

1.2 ประสานความรวมมอกบองคกรปกครอง สวนทองถนในการสนบสนนการดาเนนการ

ทส. มท.

1.3 กาหนดกตการวมกนระหวาง อปท. และ ผมสวนไดสวนเสยเพอใชเปนเครองมอใน การอนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง

ทส. มท.

1.4 ใหความรแกองคกรปกครองสวนทองถน และชมชนประมงเกยวกบกฎหมายประมง และกฎหมายสงแวดลอม

กษ.

1.5 สงเสรมให อปท. ออกระเบยบเพอควบคม การทาประมงอยางเหมาะสม และรวมมอ กบราชนาว ตารวจนา หนวยงานอนๆ ทมศกยภาพ เพอควบคมการทาประมงชายฝง ใหมประสทธภาพ


1.6 สงเสรมใหมกจกรรมนารองในพนท โดยภาครฐสนบสนนงบประมาณ

ทส.

2. สนบสนนให อปท. มสวนรวมในการจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝง

2.1 ประสานงานกบองคกรปกครองสวนทองถนและภาคประชาชนในการดาเนนการฟนฟ ปาชายเลน พรอมทงวางระบบการตดตามตรวจสอบผลการดาเนนการ โดยการม สวนรวมของประชาชน

ทส. มท.


88


2.2 พฒนาองคความรโดยการจดประชม หรอจดเวทแลกเปลยนรวมกบ อปท. และ ภาคตางๆ ในพนท โดยเฉพาะภาคธรกจ ดานการทองเทยว เพอทาความเขาใจและจดทาขอตกลงรวมกนในการอนรกษและคมครองแหลงปะการง และหญาทะเล

ทส. กก.

3. สนบสนนให อปท. มสวนรวมในการควบคมมลพษทางทะเลและชายฝง

3.1 ใหความรแก อปท. เพอเพมขดความสามารถในการตรวจสอบและควบคมการทงของเสย ในทะเล โดยเฉพาะอยางยงการทงขยะและของเสยจากเรอ

คค. มท.

3.2 ใหความรแก อปท. เพอเสรมสรางศกยภาพในการตดตาม ตรวจสอบคณภาพนาทะเล การประเมนคณภาพสงแวดลอมชายหาดทองเทยว และการฟนฟคณภาพสงแวดลอมชายหาด

มท. ทส.

3.3 สงเสรมและสนบสนนใหผประกอบการ ทเกยวของรวมโครงการฟนฟคณภาพ นาทะเลชายฝง

มท. ทส.

3.4 จดใหมการจดการสงแวดลอม เชน ระบบจดการขยะมลฝอยและสงปฏกลจากชมชน และระบบบาบดนาเสยในแหลงทองเทยวชายฝง เปนตน

มท. ทส.

3.5 พฒนาเทคโนโลยทเหมาะสมสาหรบ อปท. เพอใหมระบบบาบดนาเสยสาหรบชมชนชายฝงขนาดเลก

ทส. วท. มท.


89


ผลผลต: รายไดชมชนชายฝงเปาหมายเพมขน

ตวชวด รายไดชมชนชายฝงเปาหมายเพมขน รอยละ 5 ตอป


1. สงเสรมการเพาะเลยงสตวนา ชายฝงแบบผสมผสาน และสรางทางเลอกอาชพทใชทรพยากร ชายฝงและประมงทหลากหลาย

1.1 กาหนดพนท/ชมชนเปาหมาย เพอสงเสรมใหมการฟนฟพนทรมฝงทะเล หรอปากแมนา อาท การปลกปาชายเลนเพอฟนฟความอดมสมบรณ การอบรมเชงปฏบตการเพอใหชมชนมความร ความเขาใจและเกดทกษะใน การเพาะเลยงสตวนาชายฝงรวมกบการอนรกษปาชายเลน เปนตน

ทส. กษ.

1.2 จดทาพนทสาธตการเพาะเลยงสตวนารวมกบปาชายเลน เชน ป หอย หรอปลาบางชนด ในพนทกงธรรมชาตหรอพนทธรรมชาตทเหมาะสม เปนตน โดยคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอม พรอมทงตดตามผลผลต ทไดจากการเพาะเลยงสตวนา

ทส. กษ.

1.3 สงเสรมและใหมการขยายผลเพอใหชมชน เขามามสวนรวมมากขน โดยภาครฐสนบสนนงบประมาณในการบารงรกษาปาชายเลนทชมชนปลกขน

ทส.

1.4 สนบสนนใหผประกอบอาชพประมงทะเลปรบเปลยนอาชพเปนการเพาะเลยงสตวนา โดยรฐจดหาพนทชายฝงทเหมาะสมกบ การเพาะเลยง และคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอม โดยควรมระบบการตดตามตรวจสอบ และประเมนผลทชดเจนและโปรงใส

กษ.


90


1.5 พฒนาพนททสามารถจดใหเปนเสนทางทองเทยว อาท สงเสรมการปลกปาชายเลน และรกษาปาซงเปนแหลงอาศยของสงมชวต เชน แหลงนกนา แหลงปแสมบรเวณ ปาโกงกาง หอยขาว และแหลงหญาทะเล แตละชนด เปนตน

ทส.

1.6 สงเสรมใหชมชนชายฝงเปาหมายม การทาประมงอยางรบผดชอบ

กษ. ทส.

2. พฒนาศกยภาพการประกอบอาชพประมงชายฝง

2.1 สารวจสถานภาพทางเศรษฐกจและสงคม ของชมชนประมงชายฝง (ประมงพนบาน) รวมทงสถานภาพของการใชประโยชนจากทรพยากรทางทะเลและชายฝง และกาหนดพนทเปาหมาย

ทส.

2.2 สนบสนนการรวมกลมชาวประมงชายฝงให เขมแขง เพอใหมการพฒนาชวตความเปนอย ใหดขน รวมทงมการพฒนาเครองมอประมง และกาหนดการใชเครองมอประมงใหเหมาะสม

ทส. กษ.

2.3 ฟนฟทรพยากรธรรมชาตในพนททะเลและชายฝงทเสอมโทรม

ทส.

2.4 จดตงกองทนประมงชายฝง เพอเปนหลกในการประกอบอาชพของชาวประมง

กษ.

3. สนบสนนการเพมมลคาสตวนา 3.1 ใหความรแกชมชนประมงในการเพมมลคา สตวนา ตงแตการเกบรกษาจนถงการแปรรป

กษ. อก.

3.2 สงเสรมอาชพใหชมชนประมงมรายได เพมขนจากการเพมมลคาผลตภณฑสตวนา

กษ.

3.3 จดทาขอมลพนฐานรายไดชมชนประมง กอนดาเนนกจกรรม และมการเปรยบเทยบรายไดภายหลงดาเนนกจกรรมแลว

กษ.


91


3.4 ตดตามและประเมนผลผลตทรพยากรประมงทจบได รวมทงคณภาพของผลผลตทจบได

กษ. ทส.

3.5 จดทาแผนงานเพอจดตงศนยแปรรป ผลผลตจากทรพยากรประมงพนบานในระดบชมชน/กลมชมชน/เครอขายชมชน

กษ.

3.6 กาหนดและจดหาสถานทเพอจดตง ศนยแปรรปผลผลตจากทรพยากรประมงพนบาน โดยอาจพจารณาจากพนทขององคกรปกครองสวนทองถน ศนยถายทอดเทคโนโลยทางการเกษตร หรอพนทอนทสามารถจดหาได

กษ. มท.

3.7 จดตงศนยแปรรปฯ พรอมกาหนดรปแบบการบรหารจดการ/การประกนราคาผลผลต

กษ. มท.

4. จดทาธนาคารอาหารทะเลสาหรบชมชน (Marine Food Bank)

4.1 สารวจและศกษาแหลง/พนททควรสงวน อนรกษ คมครองเพอเปนแหลงอาหารสาหรบชมชน และจดใหมเวทชาวบานใน การมสวนรวมจดทาธนาคารอาหารทะเลสาหรบชมชน รวมทงกาหนดกตกาการใชประโยชนจากธนาคารอาหารทะเล และแนวทางในการอนรกษแหลง/พนท เพอมใหถกทาลายจากกจกรรมอนๆ

ทส. กษ. มท.

4.2 ใหมการฟนฟพนททมความเสอมโทรม ของทรพยากรทางทะเลและชายฝงโดยเรงดวน โดยการปลกปาชายเลน การเฝาระวงการลกลอบจบสตวนาทใชเครองมอผดกฎหมาย ผดประเภท การปลอยพนธสตวนาทเหมาะสมกบ สภาพพนท รวมทงการทาแนวปะการงเทยม

ทส. มท.


92


5.1 สารวจและประเมนปาชายเลนทมศกยภาพในการพฒนาใหเปนศนยศกษาธรรมชาต

ทส. 5. พฒนาและปรบปรงปาชายเลนให เปนศนยศกษาธรรมชาตและ การทองเทยวเชงนเวศ

5.2 พฒนาและจดทาเสนทางเดนศกษาธรรมชาตในลกษณะสะพานศกษาธรรมชาต (board walk) พรอมดวยโปรแกรมสอความหมายในแนวเสนทางเดน โดยสอดคลองกบสภาพทางกายภาพของพนท

ทส.

5.3 จดทาสอประชาสมพนธพนทในรปแบบตางๆ เพอสงเสรมการทองเทยวทางธรรมชาต

ทส.

5.4 ฝกอบรมและเสรมสรางศกยภาพของชมชนในการเขามามสวนรวมในการบรหารจดการพนท เชน การเปนมคคเทศกนาเทยวในทองถน หรอการจาหนายสนคาพนถน เปนตน

ทส.

5.5 พฒนากจกรรมทสงเสรมการอนรกษใหมความหลากหลายมากขน

ทส.


93

กลยทธท 5 สงเสรมการใชทรพยากรธรรมชาตอยางสมดลและยงยน

ผลผลต การจบสตวนาในประเทศไมเกนศกยภาพการผลตของธรรมชาต ตวชวด ปรมาณการจบสตวนาในประเทศไมเกนศกยภาพการผลตของธรรมชาต


1.1 ศกษาศกยภาพของแหลงกาเนดและ ขดความสามารถในการรองรบการใชพนท เพอการเพาะเลยงสตวนา

กษ. ทส.

1. สงเสรมใหการผลตของทรพยากรธรรมชาตในทะเลไทย และแหลงนาจดทสาคญมความสอดคลองกบขดความสามารถในการรองรบไดของพนท 1.2 ประกาศและกาหนดเปาหมายการผลตทยงยน กษ. / ทส.

1.3 ดาเนนการปรบกาลงการผลตใหสอดคลองกบเปาหมายการผลตทกาหนด

กษ. ทส.

2. พฒนาการเพาะเลยงทรพยากรสตวนา

2.1 พฒนารปแบบวธการเพาะเลยงสตวนาทงในนาจดและนาเคม

กษ.

2.2 พฒนารปแบบการกากบ ดแล ผลกระทบ ตอสงแวดลอมจากการเพาะเลยงสตวนา ขนาดใหญ

กษ. ทส.


94


ผลผลต สนคาประมงทสงออกเปนไปตามมาตรฐานสขอนามยสากลมากขน

ตวชวด สดสวนการตกลบสนคาประมงสงออกลดลง


1.1 สารวจและประกาศเขตพนทอนรกษบรเวณทะเลทเปนแหลงผลตสตวนา

กษ. ทส.

1. ฟนฟแหลงผลตทรพยากรประมง เพอเปนฐานในการแขงขนของประเทศ

1.2 ฟนฟแหลงนาธรรมชาต ลานา และคคลองตางๆ เพอเพมศกยภาพการผลตของสตวนา โดยคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอม


1.3 ฟนฟสภาพแวดลอมใตทะเล ปะการง และจดหาปะการงเทยม

กษ. ทส.

1.4 สนบสนนการปลอยพนธสตวนาชนดตางๆ ทมแหลงอนบาล หรอแหลงอาศยเดมทกป เชน กง ป เปนตน

กษ. ทส.

1.5 ตดตาม ตรวจสอบและเฝาระวงการดาเนนการตามมาตรการการอนรกษในพนททไดรบ การประกาศเปนพนทอนรกษ ตามขอ 1.1

กษ. ทส.

2.1 ปรบปรงและรกษาคณภาพสงแวดลอมในแหลงนาทยงมการผลตสตวนา เชน สะพานปลา ค คลองตางๆ ดวยวธการทเหมาะสมและสามารถเขาสเกณฑมาตรฐานสากล เปนตน

มท. ทส.

2. กากบและควบคมการจดการคณภาพสงแวดลอมของแหลงผลตทรพยากรสตวนา เพอใหผลผลตอยในเกณฑมาตรฐานทสากลยอมรบ

2.2 พฒนาหนวยเฝาระวงมลพษทางนา เพอรกษาคณภาพสตวนา

ทส.

2.3 ใหมการดแลรกษาสขอนามยของสตวนา อยางเครงครดตงแตการจบ เพอใหม ความสะอาด ปลอดภย และอยในเกณฑมาตรฐานสากล

กษ. ภาคเอกชน


95


2.4 ควบคมคณภาพนาทงจากการเพาะเลยง สตวนาและอตสาหกรรมตอเนอง ใหเปนไปตามมาตรฐานทกาหนด

กษ. ทส.

2.5 สงเสรมการผลตสนคาประมงและอตสาหกรรมตอเนองทเปนมตรกบสงแวดลอม

กษ. อก.


96

ทรพยากรนา


ผลผลต ชมชนมสวนรวมในการจดการทรพยากรนาในระดบลมนาสาขา

ตวชวด รอยละ 50 ของลมนาสาขา มการจดการแบบมสวนรวม


1. สงเสรมใหชมชนมสทธในการมสวนรวมจดการทรพยากรนาในทองถน

1.1 ผลกดนใหรางพระราชบญญตทรพยากรนามการบญญตเรอง การรบรองสทธของชมชนในการมสวนรวมจดการทรพยากรนาในทองถน รวมกบคณะอนกรรมการระดบลมนา และคณะอนกรรมการลมนาสาขา

ทส.

1.2 จดทาฐานขอมลปรมาณการใชนาของแตละกลมผใชนา

ทส. กษ.

1.3 สนบสนนดานเทคนควชาการ และการใช ภมปญญาทองถนในการจดการทรพยากรนา ใหเหมาะสมกบพนท

ทส.

1.4 สรางกตกา กลไกและกระบวนการจดสรรนา การผนนาภายในลมนาสาขาและลมนายอย โดยผมสวนไดสวนเสยในลมนาสาขา / ยอย มสวนรวม

ทส.

1.5 สงเสรมการมสวนรวมของผใชนาในการจดทาแผนลมนาสาขา / ยอย และเปนผประเมนผลการจดการทรพยากรนา

ทส.

2. สนบสนนผมสวนไดสวนเสย มสวนรวมในการกาหนดนโยบาย แผน โครงการ และกจกรรมของภาครฐ

2.1 สนบสนนใหผมสวนไดสวนเสยในลมนา สาขา / ยอย เขามามสวนรวมในการศกษาปญหา กาหนดแผนงาน โครงการ กจกรรมตางๆ ของภาครฐ ตลอดจนมสวนรวมใน การกาหนดวสยทศน ยทธศาสตรและ การจดเกบขอมลพนฐานดานทรพยากรนา

ทส. กษ.


97


2.2 สนบสนนใหประชาชนทเปนผมสวนได สวนเสยสามารถเขาถงขอมลและมสวนรวม ในการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมของโครงการพฒนาแหลงนา ขนาดใหญ ตงแตเรมโครงการฯ

กษ. ทส.

2.3 กาหนดใหมกระบวนการรบฟงผลกระทบทางสงคมอยางจรงจง เพอใหการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม เปนเครองมอบรณาการเชงรกทมประสทธภาพ

ทส.

2.4 สนบสนนใหมการจดทาโครงการจดการนาในฝายขนาดใหญ เชน กรณฝายหวนา เปนโครงการนารอง โดยใหประชาชนมสวนรวม เปนตน

กษ.

2.5 ใหผมสวนไดสวนเสยมสวนรวมใน การประเมนผลการจดสรรนา

กษ.

3. รณรงคใหประชาชนมสวนรวม ในการประหยดนา และจดการทรพยากรนารวมกน โดยใชภมปญญาทองถน

3.1 ใหความรแกประชาชนและรณรงคเรอง การประหยดนา โดยสรางแรงจงใจใหประชาชนประหยดนา และลดปรมาณการใชนาบาดาล

ทส.

3.2 สงเสรมการนานาทงทบาบดแลวกลบมาใชประโยชนใหม

อก. ทส.

3.3 ประชาสมพนธและเผยแพรความรดานนาบาดาล การใชนาบาดาลอยางเหมาะสมตามศกยภาพ และการอนรกษทรพยากรนาบาดาลแกประชาชน

ทส.

3.4 สรางฐานขอมลเครอขายอนรกษนา ทส.

3.5 รณรงคโดยใชวฒนธรรมทองถนเพอใหเหนถงความสาคญของระบบนเวศแมนา

ทส.


98


3.6 พฒนากระบวนการใหความรทางวชาการแก ผมสวนไดสวนเสยในพนท เพอเพมศกยภาพในการจดการนาของประชาชนในพนท เชน การผสมผสานองคความรสมยใหมกบภมปญญาทองถน และการใหความรเรองการจดสรร และการกระจายนา เปนตน

ทส.

3.7 สงเสรมและประชาสมพนธใหมการสรางบานเรอนแบบวฒนธรรมดงเดมในพนทเสยงภยนาทวม โดยนาการออกแบบเรอนพนถน ทมการยกพนขนสง หรอมใตถนสงมาใช เพอใหมความปลอดภยจากภาวะนาทวม

มท. ภาคเอกชน

4. จดหลกสตรเกยวกบทรพยากร ลมนาในแตละระดบชนของ การศกษาภาคบงคบ

4.1 ใหสถาบนการศกษาในทองถนรวมกาหนดหลกสตรการเรยนรเกยวกบระบบนเวศลมนาในพนททสอดคลองกบหลกสตรในแตละระดบชนของการศกษาภาคบงคบ เพอเปนพนฐานใหเยาวชนมความร ความเขาใจในการจดการทรพยากรลมนาเพมขน โดยเนนการเรยนแบบหองเรยนตามธรรมชาต (outdoor education) และการเรยนร โดยการปฏบตจรง (learning by doing) ในเรอง คณภาพนา การไหลของนา การเจรญเตบโตของตนไมรมนา ลกษณะทางกายภาพของดน ลกษณะภมอากาศ และลกษณะทางสงคมและเศรษฐกจชมชน

ทส. ศธ.

4.2 ใหองคกรชมชนหรอองคกรปกครองสวนทองถน มสวนรวมสนบสนน สงเสรมใหชมชนม ความเขาใจและเหนความสาคญของการอนรกษทรพยากรลมนา โดยใชลมนาตวอยางในพนท ในการจดการทรพยากรธรรมชาตในลมนาทกอใหเกดการใชประโยชนอยางยงยน เชน การอนรกษทรพยากรลมนา การใชประโยชนทดนอยางเหมาะสม การทาฝายเพอชะลอการไหลของนาและกกเกบนา ตลอดจน การตรวจสอบ ตดตาม และควบคมผลกระทบทเกดขนจากการใชประโยชนทดน เปนตน

ทส. ศธ. มท.


99


ผลผลต มการจดการนาแบบบรณาการสาหรบลมนาสาขา (ในลมนาเปาหมาย)

ตวชวด ระดบความสาเรจของการจดการลมนาสาขาเปาหมาย


1. สรางความเขมแขงใหแกองคกร ทเกยวของสามารถจดการทรพยากรนาไดอยางเปนระบบ

1.1 จดตงคณะอนกรรมการลมนาสาขา ทมตวแทนของผมสวนไดสวนเสยจากกลมประชาชนผใชนา/องคกรดานการบรหารจดการทรพยากรนา ในระดบลมนาและระดบพนทมากขน โดยมสวนราชการ (ทไมมภารกจโดยตรง) สนบสนนดานเทคนคและขอมล

ทส.

1.2 สนบสนนใหมองคกรดานการบรหารจดการทรพยากรนา ในระดบลมนาและระดบพนท ทมประสบการณในการวางแผน และ การบรหารจดการนา โดยสวนราชการให การสนบสนนงบประมาณตามความเหมาะสม

ทส. มท.

1.3 มการเชอมโยงเครอขาย/กลมผใชนา เพอ รวมจดการและใชประโยชนทรพยากรนา อยางเปนระบบในระดบลมนาและระดบพนท เพอใหเกดความยงยนและเปนธรรม

ทส. มท.

1.4 สงเสรมการผลตบคลากรทมความร ความเชยวชาญดานการบรหารจดการลมนา เพอใหขอคดเหนและขอเสนอแนะประกอบการตดสนใจแกคณะอนกรรมการลมนาสาขา และองคกรดานการบรหารจดการทรพยากรนา ในระดบลมนาและระดบพนท โดยใหสวนราชการทงสวนกลางและสวนทองถน และองคกรทเกยวของ ใหการสนบสนนงบประมาณ วทยากรและการฝกอบรม



100


1.5 สนบสนนใหคณะอนกรรมการลมนาสาขา/องคกรดานการบรหารจดการทรพยากรนาฯ นาเครองมอในการบรหารจดการลมนา (เชน ขอมล แผนงาน โครงการ เปนตน) มาใชอยางเหมาะสม

ทส.

1.6 ขยายขอบเขตความรบผดชอบและสมรรถนะการใหบรการประชาชนของศนยทรพยากร นาบาดาลสวนภมภาค และประสานใหเกดการจดตงองคกรบรหารจดการเขตนาบาดาลอยางมสวนรวมจากทกภาคทวประเทศ โดยเรมตนในเขตพนทวกฤต

ทส.

2. วางแผนการจดการแบบบรณาการสาหรบนาผวดนและนาใตดน (บาดาล)

2.1 ศกษา รวบรวมขอมลความตองการใชนาใหเปนปจจบนและถกตองโดยเฉพาะปรมาณความตองการใชนาของภาคอตสาหกรรม ภาคเมองและภาคการเกษตร รวมทงวเคราะห การใชนาผวดนและนาใตดน พรอมกบคาดคะเนการขยายตวของการใชพนทในอนาคต

ทส. อก.

2.2 วางแผนการใชทดนทจะมผลกระทบตอคณภาพนาตงแตพนทตนนาจนถงพนท ชายฝงทะเลโดยคานงถงศกยภาพการรองรบมลพษของแหลงนา และความสมดลของ ระบบนเวศภายในลมนา

ทส.

2.3 จดทาระบบทะเบยน เพอขนบญชกลมผใชนารายใหญ กลมผใชนารายยอย จานวนการใชบอบาดาล โดยรวบรวมและแยกปรมาณการใชนาตลอดทงปและชวงฤดแลงใหชดเจน

ทส.

2.4 ศกษาวจยสภาพอทกธรณ การใชนา การหาศกยภาพและเกณฑควบคม การประเมนมลคาทางเศรษฐกจและสงคมของนา

ทส.


101


2.5 ปรบปรง พ.ร.บ. นาบาดาลใหครอบคลม เรองการวางแผน การจดสรร การกากบ การอนรกษ การกาหนดกฎระเบยบเกยวกบ การขนทะเบยน การสงเสรม การลงโทษตามระดบการใชนา และคณภาพนาบาดาล ในแตละพนท ตลอดจนการออกมาตรการควบคมพนทเตมนาของแองนาบาดาล

ทส.

2.6 ปรบปรงกฎระเบยบ และกาหนดกระบวนการ และกลไกในการฟนฟระบบนเวศทไดรบผลกระทบจากโครงการของรฐ และจาก การผนนาขามลมนา รวมทงจดสรรงบประมาณ เพอชดเชยแกผเสยหาย โดยใหเจาของโครงการกาหนดคาชดเชยเหลานไวเปนตนทนสวนหนงของโครงการ

ทส. กษ. สงป.

2.7 ใหคณะอนกรรมการลมนาสาขาตดตาม การวางแผนการใชทดนทจะมผลกระทบ ตอคณภาพนา ตงแตพนทตนนาจนถง ชายฝงทะเล (เชน การจากดการถอครองทดนในพนทตนนา การระงบและไมใหมการเชา พนทปา การควบคมการทาเกษตรเชงเดยว การสรางถนน การขดรองนา การขยายพนทเกษตรและทอยอาศย การปลกปาเพอลดผลกระทบจากภยธรรมชาตและการปองกนการรกลาของนาเคม เปนตน) และเสนอแนะแนวทางเชงบรณาการเพอแกไขปญหาในแตละลมนา

ทส.

2.8 ปรบปรงวธการจดทาผงเมองและแผนการใชทดนในปจจบนทงระบบ ใหมความสอดคลองกบลกษณะภมประเทศ ศกยภาพของพนทและลกษณะทางอทกของพนทเพอปองกนอทกภย

มท. ทส.


102


2.9 ศกษาความสมดลตามธรรมชาตของแหลงนาบาดาลทสาคญ และประกาศกาหนดเขตนาบาดาลเพอการบรหารจดการ รวมทงศกษารปแบบและแนวทางพฒนาระบบการจดสรรนาบาดาลอยางบรณาการ โดยใชหลกการทางเศรษฐศาสตร สงคม และกฎหมาย

ทส.

2.10 พฒนาระบบฐานขอมล ระบบการพยากรณและการเตอนภยเกยวกบนา ทงใน ดานปรมาณและคณภาพใหเปนปจจบน และทนสมย

ทส.


103


ผลผลต อปท. เปาหมายมแผนและมการบรหารจดการนา

ตวชวด รอยละ 80 ของ อปท. เปาหมายมแผนบรหารจดการนา


1. เพมขดความสามารถของ อปท.ดานการจดการนาอปโภค บรโภค และการใชประโยชนจากแหลงนา

1.1 ถายทอดเทคโนโลยดานการจดหา การบรหารจดการ การผลต การซอมบารง การฟนฟและพฒนาระบบประปา ใหแก อปท. อยางตอเนอง

ทส.

2. จดหาแหลงนาเพอการอปโภค บรโภคสาหรบเมองขนาดใหญและเมองทองเทยว

2.1 สนบสนนให อปท. จดทาแผนจดหา และพฒนาการบรหารจดการแหลงนา ทงใน ระยะกลางและระยะยาว สาหรบเมอง ขนาดใหญและเมองทองเทยวใหเหมาะสม

ทส. มท.

3. เสรมสรางขดความสามารถของอปท. เพอการบรหารจดการทรพยากรนาบาดาล

3.1 ถายทอดความรและเทคโนโลยดานการบรหารจดการแหลงนาบาดาลใหแก อปท.

ทส.

4. เพมประสทธภาพของทกภาค โดยเฉพาะ อปท. ในการปองกนและบรรเทาอทกภย

4.1 ถายทอดแผนททกาหนดใหเปนเขตพนท นาทวมซาซาก ให อปท. เพอประกาศเปนพนทเสยงภย ในพนททไมมผถอครองอยเดม โดยหามบกรก ถอครอง ใชประโยชนไมวาจะเพอเปนทอยอาศย พนทเกษตรกรรม อาคารหรอสงปลกสรางอน ๆ

กษ. มท.

4.2 สนบสนนใหมการจดระเบยบพนทรมตลง และควบคมไมใหมการบกรกพนทรมตลง พนทชมนา และพนททประชาชนใชรวมกน รวมทงใหมการจดทาพนทแกมลงเพอรองรบนา

คค. มท.

4.3 สารวจเพอแยกทดนทงอกใหมและทดนทม การถมใหม เพอใชมาตรการทางกฎหมายและทางการปกครองในการดาเนนการกบ ผถอครองทดนซงรกลาทสาธารณะ

คค. มท.


104


4.4 ใชมาตรการทางกฎหมายและมาตรการทาง ปกครองกบผทบกรกและรกลาพนทรมตลงและพนทชมนาซงเคยเปนพนทรองรบ กกเกบ และระบายนาในเขตเมอง และชมชน

มท. คค.

4.5 ศกษาและประเมนผลกระทบจากการพฒนาโครงสรางพนฐาน และการขยายตวของเมอง ทมตอระบบการไหลของแมนา ค คลอง และลานา เพอนาขอมลทไดมาใชกาหนดแนวทาง การแกไขปญหาทเหมาะสมตอไป โดยในขนตอนการสารวจและออกแบบระบบ ตองใหประชาชนมสวนรวมในการใหความเหน

ทส. มท.

4.6 พฒนาระบบเทคโนโลยตรวจวดขอมลทางไกล เพอการบรหารจดการและพยากรณนาทวม โดยอตโนมต หรอระบบโทรมาตรรวมกบสถาบนการศกษาในประเทศ รวมทงพฒนา ปรบปรงระบบการเตอนภยนาทวม ใหม ระบบเตอนภยทชมชน/ทองถนสามารถจดการ ดแลและตดตอสอสารถงกนไดตลอดเวลา

ทส.

4.7 สนบสนนให อปท. สารวจเหมองฝาย ค คลอง และทอระบายนาในพนท และทาแผนททแสดงการไหลของนา โดยใหเชอมโยงกนเปนระบบ เพอพฒนาระบบการระบายนาใหมประสทธภาพ

ทส. มท.

4.8 ฟนฟ ปรบปรงสภาพลานา และแหลงรบนาธรรมชาตตางๆ เพอใหสามารถรองรบและระบายนาไดอยางมประสทธภาพ

ทส. มท.

4.9 ศกษาวจยเพอกาหนดและพฒนารปแบบ การแกไขปญหานาทวมสาหรบเมองในหบเขา ดงเชน การจดการนาบรเวณกวานพะเยา ซงเปนทรองรบนาใจกลางเมอง และการจดการพนทลมนาบรเวณเวยงกมกาม และเมองเชยงใหม เปนตน

ทส. มท.


105


4.10 จดทาโครงการนารองในพนทนาทวมซาซาก และสนบสนนใหมการออกเทศบญญต และขอบญญตทองถนเพอควบคมการใชประโยชนทดน และอาคาร สงปลกสรางตางๆ ใหมความสอดคลองกบลกษณะของพนท เชน กาหนดใหสรางบานเรอนใตถนสงและมรองระบายนารอบบานเพอรองรบนาหลากในฤดฝน หรอกาหนดภาษนาทวมใน เขตพนทเสยงภย เปนตน

ทส. มท.

4.11 สนบสนนใหมการบรหารจดการอทกภย เชงบรณาการระหวางหนวยราชการ

ทส. มท.

5. เพมขดความสามารถของ อปท. ในการปองกนและแกไขมลพษทางนา

5.1 จดทาแผนและแนวทางปฏบตในการปองกนและแกไขมลพษทางนา รวมทงกรณเหตฉกเฉนและอบตทางนา

ทส. มท.

5.2 ฝกอบรมเจาหนาทในการเฝาสงเกตและ ระวงเหตเตอนภยลวงหนาเกยวกบคณภาพนาและมลพษทางนาเพอลดผลกระทบและ ความเสยหายทอาจเกดขนอยางทนทวงท

ทส.

5.3 ปรบปรงสภาพแหลงนา เพอเพมประสทธภาพการไหลเวยนของนา โดยปรบสภาพพนทหรอขดลอกตะกอนบรเวณทมการสะสมของสารพษ

มท.

5.4 สงเสรมการจดกจกรรมกาจดวชพชในลานาเพอลดการสะสมของของเสยในแหลงนา

มท.


106


ผลผลต ทกหมบานมนาใชเพอการอปโภค บรโภค

ตวชวด รอยละ 100 ของหมบานมนาใชเพอการอปโภค บรโภค


1. พฒนาแหลงนาสาหรบหมบานทขาดแคลนนาอปโภค บรโภค

1.1 สารวจและประเมนศกยภาพแหลงนา เพอการพฒนาพนททขาดแคลนนาอปโภค บรโภค


1.2 จดหาและพฒนาแหลงนา เพอเปนแหลงนาตนทน รวมทงปองกนและบรรเทาอทกภย โดยใหความสาคญกบพนททขาดแคลนนาเพอการอปโภค บรโภคเปนอนดบแรก

ทส.

1.3 พฒนาแหลงนาขนาดเลกเพมเตมสาหรบวสาหกจชมชนและครวเรอน

มท.

1.4 สงเสรมทางเลอกอาชพอนๆ ทใชนานอย ในพนททประสบปญหาภยแลง

กษ.

1.5 ใหความร ความเขาใจเกยวกบการบรหารจดการนาในพนททขาดแคลนนา เพอการอปโภค บรโภค รวมทงใหคาปรกษาและถายทอดเทคโนโลยการปรบปรงคณภาพนาประปาระดบตาบลใหไดตามมาตรฐานนาสะอาด

ทส.

1.6 พฒนานวตกรรมเทคโนโลยในการจดการ และการใชประโยชนแหลงนาทมอยให เกดประโยชนเตมศกยภาพ

กษ. ทส. พน. (พพ.)


107


ผลผลต มการจดการนาสาหรบอตสาหกรรมการผลตและบรการ

ตวชวด รอยละ 80 ของภาคอตสาหกรรมการผลตและบรการ มการบรหารจดการนา เชงอปสงค


1. จดหาแหลงนาสาหรบนคม/ เขตอตสาหกรรมไทยใหเพยงพอ

1.1 ศกษาศกยภาพของแหลงนาในพนททจะม การจดตงนคมอตสาหกรรมและเขตอตสาหกรรม รวมทงผลกดนใหมการบรรจไวในผงเมอง

ทส. มท. อก.

1.2 จดทาแผน จดหาและพฒนาแหลงนาสาหรบนคมและเขตอตสาหกรรมในระยะยาว

ทส. อก.

1.3 ศกษาเทคนคการบาบดนาเสยจากภาคอตสาหกรรมเพอนากลบมาใชใหม (reuse/recycle)

อก. ทส.

1.4 สนบสนนใหมการศกษาวจยดานการประหยดนาในภาคอตสาหกรรม

อก. ทส.

1.5 ศกษาความเหมาะสมของการสารองนา เพอการอตสาหกรรมทงในเชงเศรษฐศาสตรและวศวกรรม

ทส.

1.6 สงเสรมและสนบสนนใหเกดการจดการนา เชงอปสงค (demand side management)

ทส.

1.7 ศกษาแนวทางการเพมศกยภาพแหลง นาบาดาลเพอรองรบการพฒนาประเทศ ในระยะยาว

ทส.

1.8 ประเมนประสทธภาพการใหบรการนา และการใชนาของภาคอตสาหกรรม

กปน. กปภ. / กนอ.

2. เพมประสทธภาพการใชนา ในภาคเกษตร

2.1 ปรบปรงระบบคลองสงนาทมอย โดยใช ภมปญญาทองถนทเหมาะสม และคานงถงระบบนเวศของพนท

กษ.


108


2.2 สงเสรมการใชระบบชลประทานแบบนาหยดใหแพรหลาย โดยเฉพาะในพนททขาดแคลนนา

กษ.

2.3 พฒนาเทคโนโลยทใชนานอยสาหรบขาวและพชเศรษฐกจอน โดยเฉพาะอยางยงไมผล กงเมองรอน เชน ลาไย ลนจ เปนตน

กษ.

2.4 ประเมนประสทธภาพของระบบการชลประทาน กษ.

3. ใชเครองมอเศรษฐศาสตร เพอสรางความสมดลการใชนาระหวาง ภาคเมองและภาคอตสาหกรรม

3.1 สงเสรมการจดการเชงอปสงค (demand side management) ในภาคเมองและภาคอตสาหกรรม

มท. อก.

3.2 มฐานขอมลการใชนาของภาคอตสาหกรรม และบรการ โดยมการเชอมโยงกนทงในระบบสวนกลาง สวนภมภาค และระดบทองถน

มท. อก. กก.

3.3 ประเมนมลคาเตมของทรพยากรนาบาดาลเชงเศรษฐศาสตร รวมทงปรบปรงการจดเกบ คาใชและคาอนรกษนาบาดาลใหเหมาะสมและสอดคลองกบมลคาทแทจรง

ทส.

4. อนรกษแหลงนาบาดาล 4.1 จดทาแนวทางปองกนพนทรบนาทมความเสยงตอการปนเปอนสชนนาบาดาล (vulnerability study) และปองกนแหลงนาบาดาลทสาคญ

ทส.

4.2 สรางจตสานกและจดตงเครอขายแนวรวม เฝาระวงและแจงเหตผลกระทบตอทรพยากรนาบาดาล

ทส.

4.3 ศกษาและตดตงระบบเฝาระวงและตดตาม ผลกระทบจากการใชนาบาดาล

ทส.


109


ผลผลต แหลงนาธรรมชาตทไดรบการอนรกษ ฟนฟ

ตวชวด รอยละ 80 ของแหลงนาธรรมชาตเปาหมายทไดรบการอนรกษ ฟนฟ


1. ฟนฟแหลงนาธรรมชาต 1.1 ฟนฟแหลงนาทไดรบผลกระทบจากการใชนาบาดาลเกนสมดล การรกลาของนาเคม และอทกภย

ทส.

1.2 ศกษาและฟนฟทรพยากรนาทไดรบผลกระทบจากการใชนาและการปนเปอนของมลพษ

ทส. อก.

1.3 ปรบปรงแกไขคณภาพนาบาดาลทม สารปนเปอนสง เชน ฟลออไรด แมงกานส เหลก เปนตน เพอใหเหมาะสมกบการอปโภคบรโภค

ทส.

1.4 ฟนฟสภาพแหลงนาในพนทชมนา ทส.


110

การจดการมลพษ


ผลผลต จงหวดมการจดการคณภาพสงแวดลอมอยางมสวนรวม

ตวชวด ทกจงหวดมการจดการคณภาพสงแวดลอมอยางมสวนรวม


1. สรางกลไกและกระบวนการ มสวนรวมของกลมผมสวนได สวนเสยอยางครบวงจร

1.1 ใหชมชนและประชาชนในพนทมสวนรวมในการบรหารจดการมลพษอยางแทจรง เชน การใหความร การตงผแทนชมชนรวมเปนคณะกรรมการ คณะทางาน การระดม ความคดเหนในรปของประชาคม เปนตน เพอใหประชาชนไดรบรแนวทางการแกไขปญหาตงแตเรมตน รวมถงการจดทาแผนงาน/โครงการดานสงแวดลอม

ทส.

1.2 สรางโครงการทประชาชนไทยทงประเทศ มสวนรวมในการฟนฟ ปองกน ดแล รกษาสงแวดลอมเพอถวายแดพระบาทสมเดจ พระเจาอยหวในวโรกาสทจะทรงมพระชนมายครบ 80 พรรษาในป 2550 และ 84 พรรษา (7 รอบ) ในป 2554

ทส.

1.3 รณรงคใหประชาชน ชมชน วด โรงเรยน มความสนใจ มความรและใหความสาคญ ตอสงแวดลอม ในรปนวตกรรมโครงการ เชน โครงการรกลก รกษรถ แมบานสเขยว (การใชถงผาไปตลาด บรโภคผกปลอดสารพษ คดแยกขยะ การใชสนคาบรการ ทไมเปนภยตอสงแวดลอม) ลดการเผาขยะ กงไม ใบไม และวสดเหลอใช โครงการรณรงคใชจกรยานในชมชน หรอการเนนประเดนผลกระทบจากสงแวดลอมตอสขภาพ เปนตน

จงหวด อปท. ทส.


111


1.4 สรางเครอขายประชาชนในการเฝาระวงมลพษสงแวดลอม โดยกาหนดระบบ การตรวจสอบมลพษทประชาชนเขาใจงาย ตนทนตา และเครอขายสามารถตดตามสถานการณไดตลอดเวลา ตลอดจน สรางแรงจงใจใหภาคประชาชนและองคกรเครอขายรวมกนสอดสองและแจงเบาะแส การละเมดกฎหมายสงแวดลอม

ทส.

2. สรางกลไกและกระบวนการ การมสวนรวมของผมสวนได สวนเสยในการดาเนนการของโครงการพฒนาขนาดใหญ

2.1 ผลกดนใหมการดาเนนการตามกฎหมาย เพอใหเกดกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนกอนการอนญาตและดาเนนโครงการพฒนาขนาดใหญทกประเภท

ทส.

2.2 จดตงองคกรอสระเพอใหความเหนตอโครงการพฒนาทอาจมผลกระทบตอสงแวดลอม และรายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

ทส.

2.3 สรางกลไกและกระบวนการในการตดตาม ผลกระทบตอสงแวดลอมจากการดาเนนโครงการของรฐ และประเมนความสมฤทธผลของโครงการฯ โดยผมสวนไดสวนเสย มสวนรวม

ทส.

3. สงเสรม สนบสนนการมสวนรวมของภาครฐ ภาคเอกชน และ ภาคประชาชน ในการจดการขยะมลฝอยและนาเสย มลพษทางอากาศและเสยง

3.1 ใหผผลต/ผจาหนายสนคา มสวนรวมใน การลดปรมาณการใชบรรจภณฑ และจดใหมระบบรบคนซากบรรจภณฑ รวมทงสนบสนนใหมการจาหนายสนคาหรอบรรจภณฑทมสวนประกอบจากวสดรไซเคล และวสดทเปนมตรตอสงแวดลอมใหมากขน


3.2 สรางแรงจงใจใหประชาชนลดและคดแยกขยะมลฝอยในครวเรอน โดยใหสอดคลองกบ การพฒนาระบบรวบรวมเกบขน และกาจดขยะมลฝอยทคดแยกแลวของ อปท.

ทส. มท. องคกรพฒนาเอกชน


112


3.3 สนบสนนการวจยและพฒนาบรรจภณฑ ทเปนมตรตอสงแวดลอม

วท. ทส.

3.4 สนบสนนและสงเสรมใหประชาชนม การบาบดนาเสยจากครวเรอน

ทส. มท.

3.5 สรางแรงจงใจ เชน สวนลดคานาประปาและ/หรอคานาบาดาลสาหรบประชาชนทสามารถลดปรมาณการใชนาประปา และ/หรอ นาบาดาลเพอสรางแรงจงใจใหประชาชนมจตสานกในการรกษาคณภาพแหลงนา เปนการใชนาอยางคมคาและลดปรมาณ นาเสย เปนตน

ทส.

3.6 ศกษา กาหนดกลไกทเหมาะสมและผลกดนใหประชาชนจายคาบรการบาบดนาเสย

มท. ทส.

3.7 สงเสรม/สนบสนนใหมการจดระบบผคดแยกขยะมลฝอยรายยอย (ซาเลง) และรานรบซอของเกา เพอเสรมสรางประสทธภาพใน การคดแยกขยะมลฝอยเพอนากลบมาใชซาหรอแปรรปใชใหม

ทส.

3.8 สงเสรม/สนบสนนใหผประกอบการมสวนรวมในการเรยกคนซากผลตภณฑทเปนของเสยอนตรายชมชน เพอกลบเขาสกระบวนการกาจดทาลายหรอนากลบมาใชซาหรอแปรรปใชใหม

ทส.

3.9 สงเสรม/สนบสนนการวจยและพฒนาเทคโนโลยการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย เชน เทคโนโลยการลด การคดแยก การเกบ และการกาจดขยะมลฝอย เปนตน

ทส. อก. วท.


113


3.10 รณรงคใหทกภาคสวนดแลรกษา ซอมบารง และปรบแตงเครองยนตเพอลดมลพษ และประหยดพลงงานอยางสมาเสมอ รวมทงเพมประสทธภาพระบบตรวจ สภาพยานพาหนะประจาปดานมลพษ

คค.

4.1 ศกษาและรวบรวมองคความรเกยวกบ ผลกระทบตอสงแวดลอมจากสนคา กระบวนการผลต และบรการตางๆ

ทส. 4. สรางความตระหนกและสอสารใหแกกลมเปาหมายทเกยวของกบสงแวดลอมทมการจดการซบซอน

4.2 รณรงค/ประชาสมพนธเพอสรางความร และความเขาใจเกยวกบผลกระทบจาก ความเปนอนตรายในผลตภณฑทใชแลว หรอของเสยอนตรายชมชน รวมถงผลท จะมตอการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และผลทจะมตอสขภาพ

ทส. วท. องคกรพฒนาเอกชน / ภาคเอกชน

4.3 สนบสนนการศกษาวจยผลกระทบตอสขภาพอนามยและสงแวดลอม อนเนองมาจากมลพษ รวมทงขอความรวมมอจากองคกรระหวางประเทศในการใหความรเกยวกบผลกระทบตอสขภาพทเคยเกดขนในโลกพฒนาแลว จากผลตภณฑทมความเปนอนตราย

สธ. / ทส. วท. / สสส. องคกรพฒนาเอกชน / ภาคเอกชน

4.4 รณรงคใหความรในชมชน โรงเรยน สถาบนการศกษา องคกรภาครฐและภาคเอกชน สถาบนสงฆ และสถาบนการศกษาของสงฆ

ศธ. / ทส./ วท./อก. องคกรพฒนาเอกชน/ภาคเอกชน

4.5 สรางกระแสใหประชาชนหนมานยมใชสนคาทสามารถใชซา หรอมการนากลบมาใชประโยชน รวมทงใชผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม

ทส. วท. ศธ. / อก.


114


ผลผลต มเครองมอ/กลไกในการบรหารจดการสงแวดลอมทมประสทธภาพ

ตวชวด (1) จานวนเครองมอ/กลไกในการบรหารจดการสงแวดลอมเพมขน

(2) ลดอตราการเกดขยะมลฝอยชมชนโดยเฉลยไมเกน 1 กโลกรม/คน/วน


1.1 กาหนดบทบาทภาคทเกยวของ เพอรวม บรณาการแผนยทธศาสตรดานขยะมลฝอยของหนวยงานตางๆ เขาดวยกน

นร. ทส.

1. ผลกดนนโยบายการจดการ มลฝอยใหเปนวาระแหงชาต โดยเหนผลเปนรปธรรม ภายใน ป พ.ศ. 2554

1.2 ออกประกาศใหการจดการขยะมลฝอยชมชนขยะตดเชอ และขยะอนตรายชมชนแบบครบวงจร เปนวาระแหงชาต โดยใหทกสวนราชการทงสวนกลาง สวนภมภาค และทองถนทเกยวของ ประกาศกฎกระทรวง/ เทศบญญต/ ขอบญญต เพอใหมผลบงคบใชและม การจดสรรงบประมาณในการบรหารจดการอยางครบวงจร โดยกาหนดใหแลวเสรจสมบรณและเหนผลภายใน 5 ป

นร. ทส.

1.3 สนบสนนเพอสรางแรงจงใจใหภาคเอกชน และประชาชนเขามามสวนรวมในการจดการขยะมลฝอยอยางตอเนอง

ทส. มท.

2. มการประเมนสงแวดลอมระดบยทธศาสตร (Strategic Environmental Assessment : SEA) ทกระดบ

2.1 ใหบรณาการ การประเมนผลกระทบทางสงคม (Social Impact Assessment : SIA) และตอสขภาพ (Health Impact Assessment : HIA) ในกระบวนการประเมนผลกระทบตอสงแวดลอม (Environmental Impact Assessment : EIA) อยางเปนระบบและสมบรณ

ทส.

2.2 ผลกดนใหมการใชกระบวนการประเมนสงแวดลอมเชงยทธศาสตร (SEA) ในทกระดบ

ทส.


115


2.3 เลอกนโยบายหรอพนทนารองในการจดทา SEA เชน การบรหารจดการลมนาทงระบบ หรอครวของโลก และการขนสงมวลชน เปนตน

ทส.

3. ใชมาตรการทางสงคมเพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการคณภาพสงแวดลอม

3.1 ออกประกาศสาธารณะเพอยกยองเชดชและใหรางวลแกองคกรและผประกอบการทมผลงานดเดนดานสงแวดลอม โดยมการใชหลกการปองกนไวกอนในการผลต และ/หรอ มการรกษาสงแวดลอมในกระบวนการผลต

อก. สอท.

3.2 สงเสรมใหผประกอบการและบรรษทเกด ความตระหนกในดานความรบผดชอบของบรรษทตอสงคม (Corporate Social Responsibilities : CSR) การลงทนทรบผดชอบตอสงคม (Social Responsibility Investment : SRI) และการรายงานทแสดงความรบผดชอบตอสงคม (Social Responsibility Report : SRR)

ทส. อก. องคกรพฒนาเอกชน

4. ปรบปรงและเพมเตมมาตรการทางกฎหมายเพอเพม ประสทธภาพการบรหารจดการ คณภาพสงแวดลอม

4.1 ปรบปรงกฎหมายเพอเปลยนแปลงภาระ การพสจนเรอง causation ในคดสงแวดลอม (การพสจนวาความเสยหายเกดจากการกระทาหรอละเวนกระทาของผถกกลาวหา) เพอใหผเสยหายไมตองมภาระการพสจนมากเกนไป

ทส.

4.2 ปรบปรงกฎหมายดานสงแวดลอม หรอกาหนด ใหมกฎหมายเฉพาะดานเพอการบรหารจดการมลพษทางนา มลพษทางอากาศและเสยง ขยะมลฝอย ของเสยอนตรายชมชน และอน ๆ ทเกยวของ ตลอดจนโครงสรางและอานาจหนาทขององคกรททาหนาทเกยวกบการจดการมลพษหรอสงแวดลอมใหสามารถตรวจสอบและถวงดลอานาจ (Check and Balance) เพอความโปรงใสในการดาเนนงานปองกนและควบคมปญหามลพษ

ทส.


116


4.3 ใหมหนวยงานของรฐทจะทาหนาทเปนตวแทนของประชาชนทไดรบความเสยหายจากภาวะมลพษ เพอดาเนนคดดานสงแวดลอมตามระบบ Citizen Sue และเพอใหประชาชน เกดความมนใจในภาระหนาทเพอการปกปองสงแวดลอม

นร. ทส.

4.4 พฒนากลไกในการรายงานผลการดาเนนงานของระบบบาบดมลพษทแหลงกาเนดมลพษ ตามมาตรา 80 ของ พ.ร.บ. สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

ทส.

4.5 เพมบทลงโทษผฝาฝนทระบายมลพษ เกนมาตรฐานหรอกอใหเกดผลกระทบ ตอสงแวดลอม

ทส.

4.6 ผลกดนใหมการออกกฎหมาย/กาหนดอตราคาธรรมเนยมระบบบาบดนาเสยแตละประเภท เพอให อปท. ใชในการออกขอบญญตทองถน

มท. ทส.

5.1 กาหนดมาตรการการจดการสงแวดลอม เชงพนท โดยพจารณาจากขดความสามารถในการรองรบมลพษทงระบบของพนท

ทส. อก.

5. เพมเครองมอและมาตรการ ดานสงแวดลอม รวมทงแนวทางปฏบตดานสงแวดลอม เพอขยายขอบเขตการกากบและดแลใหกวางขวางยงขน 5.2 ใชมาตรการกาหนดเขต (zoning) ในการกากบ

และควบคมมลภาวะจาก ฝน เสยง กลน และสารเคมอนตราย

ทส. อก. มท.

5.3 กาหนดมาตรฐานและระบบใบอนญาตระบายมลพษ (Emission Permit) รวมทงควบคม มใหมการระบายมลพษออกสสงแวดลอมในระดบทเกนขดความสามารถในการรองรบมลพษ โดยเรมจากภาคอตสาหกรรม

อก. ทส.


117


5.4 โรงงานอตสาหกรรมทมมลพษตองตงอยในนคมอตสาหกรรม หากไดรบอนญาตเปน กรณเฉพาะตองไดรบการยนยอมและเหนชอบจากชมชนในพนทกอน ตามกระบวนการม สวนรวมของประชาชน

อก.

5.5 ใหมการจดเกบภาษสงแวดลอมกบสนคาทกประเภททกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม

กค.

5.6 จดทากรอบแผนงานและพฒนาระบบ การแจงเหตและเตอนภยดานมลพษอากาศ

ทส.

6. ใชระบบแรงจงใจใหผประกอบการเขามารวมรกษาและฟนฟสงแวดลอม

6.1 ใชมาตรการทางเศรษฐศาสตรทยดหยน เพอเอออานวยใหผประกอบการอตสาหกรรมทมการผลตอยในแหลงชมชนสามารถยายแหลงผลตไปสพนททเหมาะสม เชน การใหเงนกปลอดดอกเบยในระยะ 5 ปแรก และดอกเบยตาใน 5 ป ตอๆ ไป เปนตน

อก.

6.2 ใชมาตรการทางการเงน เชน ใหเงนกดอกเบยตา/ปลอดดอกเบยจากกองทนอนรกษพลงงาน และ/หรอกองทนอนเพอสนบสนนผประกอบการทมการปองกนมลพษ อาท รถโดยสารสาธารณะทมการปรบเปลยนเครองยนตใหมทมมลพษตา การผลตพลงงานชวภาพจากฟารมสกร เปนตน

พพ.

6.3 ใหผลตอบแทนเชงบวกตอผทปฏบตสงกวามาตรฐานทกาหนดตามกฎหมาย และผลเชงลบตอผทไมปฏบตตามกฎหมาย เชน การลดภาษอากร การลดหยอนภาษสงแวดลอม การเพมโอกาสทางธรกจ สทธพเศษ คาปรบ เปนตน

กค. ทส. อก. มท.

6.4 สรางแรงจงใจดวยการใหสทธประโยชนทางภาษแกผประกอบการทนาวสดใชแลวมาเปนวตถดบหรอปจจยการผลต

อก. กค. ทส.


118


6.5 สรางแรงจงใจดวยมาตรการทางการเงนแกผประกอบการทมการพฒนาระบบ/กลไก การรบคนของเสยอนตรายชมชน

ทส. มท. กค. / อก.

7.1 ผลกดนใหมการจดสรรเงนใหแกกองทนสงแวดลอมอยางตอเนอง

กค. พน. / ทส.

7. เพมแหลงเงนทนและประสทธภาพของการใชกองทนสงแวดลอม

7.2 ปรบปรงกฎหมายใหสามารถเกบภาษสงแวดลอมและคาธรรมเนยมดานสงแวดลอมและสามารถนารายไดสวนนไปสมทบกองทนสงแวดลอม

กค. ทส.


119


ผลผลต อปท. ในพนทเปาหมายมขดความสามารถในการจดการสงแวดลอม ตวชวด รอยละ 50 ของ อปท. ในพนทเปาหมายมความสามารถในการจดการสงแวดลอม


1. เพมสมรรถนะแก อปท.ใน การบรหารจดการสงแวดลอม/มลพษในทองถน

1.1 กาหนดสดสวนงบประมาณขนตาทจะนามาใชในการจดการสงแวดลอม ใหแก อปท. และกาหนดเกณฑการใหเงนอดหนนของรฐทใหกบ อปท. เพอการจดการมลพษในพนท

สกถ. มท. กค.

1.2 สนบสนนใหสถาบนการศกษาในทองถนม บทบาทเปนพเลยงทางวชาการแก อปท. ในการจดการปญหาสงแวดลอม เพอเสรมสรางองคความร พฒนาบคลากรของ อปท. ทม การดาเนนงานปองกนและควบคมมลพษในพนท รวมทงสนบสนนงบประมาณ และสงจงใจเพอให อปท. สามารถดาเนนงานไดอยางมประสทธภาพ

มท. ศธ. ทส.

1.3 สงเสรมและสนบสนน อปท. เพอเพมประสทธภาพในการบรหารจดการนาเสย ขยะมลฝอย ของเสยอนตรายชมชนและมลฝอยตดเชอ โดยอาจอยในรปของการจดตงบรษทหรอมอบหมายใหบคคลอนหรอเอกชนดาเนนการ

มท. ทส. สธ.

1.4 ปรบปรงกฎหมายเพอจดระบบภาษทองถน ใหเปนไปตามระดบมลพษและปรบเกณฑ การอดหนนของรฐทให อปท. โดยคานงถงปญหาดานสงแวดลอม

กค. ทส. อก. มท.

1.5 ให อปท. รวมกลมพนท (Cluster) เพอสรางระบบการจดการขยะมลฝอยตามหลกสขาภบาล แบบผสมผสาน และสนบสนนใหมการนาขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชนในรปปยอนทรย และ/หรอแปรรปเปนพลงงานไฟฟาหรอวธการอนทเหมาะสม

ทส. มท. อก. กค.


120


1.6 สนบสนนให อปท. มการปรบปรงเตาเผา ขยะตดเชอใหมประสทธภาพและสามารถรองรบขยะตดเชอจาก อปท. ใกลเคยง

สธ./มท. ทส.

2. เพมประสทธภาพในการ ตรวจสอบ ควบคมแหลง กาเนดมลพษ

2.1 กาหนดหลกเกณฑ และวธการปฏบตทชดเจนให อปท. ใชในการตรวจสอบและควบคมแหลงกาเนดมลพษ และจดทาเปนคมอเกณฑการปฏบตใหแก อปท.

ทส. มท.

2.2 เพมขดความสามารถของ อปท. ในการตรวจสอบแหลงกาเนดมลพษและใหมการบงคบใชตามกฎหมายสงแวดลอม

มท. อก. ทส.

2.3 บงคบใหสถานประกอบการปองกนและบาบดมลพษเบองตน เพอใหเปนไปตามกฎหมาย เชน การตดตงระบบบาบดนาเสย และการจด การขยะ และการควบคมเสยงรบกวน เปนตน

มท. สธ.

3. ใชเครองมอการเงนและการคลงเพอใหการใชทรพยากรเปนไปอยางมประสทธภาพ

3.1 กาหนดพสยคาธรรมเนยม และแนะนา การเลอกใชคาธรรมเนยมทเหมาะสมสาหรบ อปท. รวมทงสนบสนนให อปท. มการจดเกบคาธรรมเนยมการบาบดนาเสยและคาธรรมเนยมการเกบขนและกาจดขยะมลฝอย เพอใหมรายไดมาใชในการดาเนนงาน ดแล และบารงรกษาระบบอยางมประสทธภาพ

มท. ทส. สธ. สงป. กค.

3.2 กาหนดสดสวนรายไดทรฐจดสรร เพอให อปท.นามาใชในการบารงรกษาและพฒนาระบบบาบดมลพษ รวมทงการจดการสงแวดลอมในระดบพนทใหมคณภาพ

มท. สกถ.

3.3 กาหนดให อปท. ตองจดทารายงานตวชวด ดานสงแวดลอมเพอประกอบการขอรบ การสนบสนนเงนอดหนนทองถนจากสวนกลาง และรายงานสถานการณคณภาพสงแวดลอมใหประชาชนในทองถนรบทราบ

สงป. สกถ. มท.


121


ผลผลต มกลไกการบรหารจดการสงแวดลอม ตวชวด (1) รอยละ 30 ของ อปท. ในพนทเปาหมาย มระบบการจดการขยะมลฝอยชมชน

แบบผสมผสาน และมระบบคดแยกขยะมลฝอยชมชน ขยะตดเชอ และของเสยอนตรายชมชน

(2) มศนยจดการของเสยอนตรายชมชนทถกตองตามหลกวชาการในภมภาค ไมนอยกวา 1 แหง/ ภมภาค

(3) รอยละ 95 ของกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมไดรบการจดการอยางเหมาะสม (4) รอยละ 90 ของดชนคณภาพอากาศรายวนอยในเกณฑดถงปานกลาง (5) การใชสารเคมอนตรายทมความเสยงสงในภาคเกษตรกรรมและภาคอตสาหกรรม

ลดลง ไมนอยกวา 500 ชนด (6) รอยละ 80 ของดชนระดบเสยงรายวนอยในเกณฑดถงปานกลาง (7) รอยละ 30 ของปรมาณความสกปรกของนาเสยทเกดขนจากชมชนระดบ

เทศบาลเมองขนไป จะลดลงกอนระบายออกสสงแวดลอม


1. บรณาการการจดการขยะมลฝอยและกากของเสยอนตรายอยางครบวงจร

1.1 กาหนดให อปท. จดใหมระบบคดแยก เพอใหมการจดการของเสยอนตรายชมชนแยกตางหากจากขยะมลฝอยทวไป โดยสรางสถานทรวบรวมเพอนาไปกาจดยงสถานทกาจดของเสยอนตรายอยางเหมาะสม

อก. กค. ทส. มท.

1.2 กาหนดให อปท. จดใหมการคดแยก รวบรวมและกาจดขยะมลฝอยตดเชอแยกตางหากจากขยะมลฝอยทวไป โดยเนนการใชสถานทกาจดรวมกน และสงเสรมใหเอกชนเขามารวมลงทนและดาเนนการ

ทส. มท. สธ.

1.3 จดทาหลกเกณฑและวธปฏบตสาหรบ อปท. ในการจดระบบการเกบรวบรวมและการขนสงขยะมลฝอยจากแหลงกาเนดใหมประสทธภาพ

ทส.


122


1.4 กาหนดกฎระเบยบควบคมคณภาพวตถดบททาจากวสดใชแลว

อก.

1.5 ใชมาตรการทางการเงนสงเสรมใหภาคเอกชนเขามาลงทน เพอจดการของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม ใหไดมาตรฐาน

อก. กค.

1.6 กาหนดกฎระเบยบเพอควบคมคณภาพของวสดและวธการจดการสนคาหรอบรรจภณฑทนากลบมาใชประโยชนยาก

อก.

1.7 สงเสรม/สนบสนน ใหผประกอบการผลตสนคา/ผจาหนายสนคา มสวนรวมในการเรยกคนซากบรรจภณฑ/ผลตภณฑเสอมสภาพมาใชประโยชน

อก. ทส. มท.

1.8 กาหนดกฎระเบยบทเขมงวดในการคดแยกขยะมลฝอย

มท. ทส.

1.9 กาหนดกฎระเบยบทชดเจนในการปดพนทและควบคมผลกระทบตอสงแวดลอมของสถานทกาจดขยะมลฝอยหลงสนสดการใชงาน

อปท. ทส.

1.10 กาหนดหลกเกณฑการอนญาตใหผรบจางให บรการหรอควบคมระบบกาจดขยะมลฝอย

อปท. ทส.

1.11 ผลกดนกฎหมายสงเสรมการจดการของเสยอนตรายจากผลตภณฑใชแลว ไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรม

ทส. มท.

1.12 กาหนดกฎระเบยบเพอสรางกลไกการเรยกคนซากบรรจภณฑและซากผลตภณฑทเปน ของเสยอนตราย

ทส. มท.

1.13 กาหนดใหการขนสงของเสยอนตรายชมชนและมลฝอยตดเชอตองใชระบบเอกสารกากบการขนสงและรายงานตอ อปท. ทเกยวของ

ทส. สธ.


123


1.14 สงเสรม/สนบสนนการนาพลงงานทไดจากการกาจดขยะมลฝอยไปใชในระบบบาบดนาเสยหรอระบบสาธารณปโภคดานสงแวดลอม

ทส. วท.

1.15 ปรบปรงหรอออกกฎระเบยบ ใหผผลตหรอ ผนาเขา ผขนสง ผจาหนาย และผใชสารอนตรายในการผลต จดทาบญชรายชอและปรมาณกากสารอนตรายใหครอบคลม ทกประเภทและแหลงกาเนดของของเสยอนตรายทงจากภาคการผลต การประกอบ การขนสง การจดจาหนาย แสดงเสนทางการขนสงและจดพกรถขนสงสาร และปรมาณของสารอนตรายทเหลอใช เพอควบคมชนดและปรมาณกากสารอนตรายการประกอบการตงแตจดแหลงกาเนดในประเทศจนถง จดปลายทางทเปนแหลงกาจดกากสารอนตราย รวมทงรายงานใหหนวยงานกากบดแลแหลงกาเนด และ อปท. ในพนททเปนทตงของแหลงกาเนด และ อปท. ทอยในเสนทางการขนสงทราบ

อก. ทส. มท. คค.

1.16 พฒนาและสนบสนนใหมระบบฐานขอมลการผลต การนาเขา และปรมาณสารอนตรายทเหลอทงจากการประกอบการ เพอใชประเมนปรมาณกากสารอนตรายทตองจดหาสถานทกาจดและการเตรยมความพรอมสาหรบ การระงบเหต รวมทงพฒนาระบบการคนหาตาแหนงและนาทางดานดาวเทยม (Global Positioning System) เพอตดตามการขนสงสารอนตรายและกากของเสยตามเสนทางทกาหนด

อก. สธ.

1.17 กาหนดใหผประกอบการตดตงระบบ GPS ทยานพาหนะทใชสาหรบขนสงสารอนตรายและกากสารอนตราย

คค. กค.


124


1.18 จดอบรมใหความรและวธปฏบตแกเจาหนาททองถน และเจาหนาทตารวจทปฏบตหนาทตลอดเสนทางเดนรถบรรทกใหสามารถทราบถงประเภทและแหลงกาเนดกากสารอนตราย ความรายแรงของสารอนตรายและกาก สารอนตราย การระงบอบตภย การเกบ และการขนสงทเหมาะสมอยางตอเนอง เพอปองกน ลดการเกดอบตภยทอาจเกดขน รวมทงตรวจจบรถบรรทกทลกลอบขนสง สารอนตรายและกากสารอนตราย เพอแกไขเหตการณรวไหลในเบองตนไดอยางถกตอง และไมแพรกระจายมลพษไปสสงแวดลอม

มท. อก. สธ. ทส. คค.

1.19 ปรบปรงกฎระเบยบการแสดงปายประเภทสารอนตรายและกากสารอนตรายใหชดเจน ณ จดเกบ และพาหนะขนสง เชน สารไวไฟ สารไอระเหยทเปนพษ สารทเปนกรดหรอดาง เปนตน

อก. สธ. คค.

2. สงเสรมการปรบเปลยนกระบวนการผลตใหเปนมตรกบสงแวดลอม

2.1 สงเสรมการผลตทสะอาด และสนบสนน การวจยและพฒนาเทคโนโลยทสะอาด และพลงงานทดแทน รวมทงจดทาคมอ และเผยแพรเทคโนโลยสะอาด (Clean Technology : CT)

อก. พน. ทส. วท.

2.2 จดตงศนยขอมลเทคโนโลยการผลตทสะอาดแหงชาตในลกษณะ one-stop center และ จดเวทแลกเปลยนประสบการณ พฒนาบคลากรในดานเทคโนโลยสะอาด โดยเฉพาะสาหรบวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมในกลมวสาหกจ (cluster) และคคาธรกจ (supply chain)

ทส. อก. พน. วท.

2.3 ใชมาตรการทางการเงนสงเสรมกระบวน การผลตและบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม เชน ใหกเงนจากกองทนสงแวดลอมในอตรา

ทส. อก. กค.


125


ดอกเบยตา ออกมาตรการจงใจใหธนาคารใชหลกการเทคโนโลยสะอาดเปนสวนหนงของเกณฑการพจารณาการใหก เปนตน

2.4 สนบสนนใหภาคเอกชนมบคลากร ดานสงแวดลอม เพอเพมประสทธภาพการจดการมลพษของผประกอบการโดยเฉพาะโรงงานอตสาหกรรม

อก.

3 การปรบเปลยนพฤตกรรม การบรโภค

3.1 สงเสรมและสนบสนนการใชสนคาและบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม และผลตภณฑทใชวสดทนากลบมาใชใหมเปนวตถดบ โดยใหภาครฐเปนผนา เชน กาหนดและใหรางวลกบหนวยงานทเปนองคกรสเขยว (Green Agency) โดยเรมจากการจดทาสานกงานสเขยว (Green Government Office) ของภาครฐ แกไข ปรบปรงระเบยบพสดใหสามารถเลอกซอสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอมกอนสนคาทวไป เปนตน

ทส. ทกสวนราชการ

3.2 สนบสนนการใชพลงงานทางเลอกอน ๆทดแทนการใชนามนในรถยนตและเครองยนต เพอลดการใชนามนในภาคขนสง ภาคอตสาหกรรมและการผลตไฟฟา

พน. ทส. อก.

3.3 สนบสนนการใชยานพาหนะทมมลพษตา และประหยดพลงงาน

ทส. / คค. กค.

3.4 สนบสนนการใชระบบขนสงมวลชนทมมลพษตาในเมองใหญ

คค. ทส.

3.5 สนบสนนการบารงดแลรกษารถยนต เชงปองกน (preventive maintenance) โดยใหหนวยงานภาครฐ และรถยนตโดยสาร ในระบบขนสงสาธารณะเปนผนา

ทส. คค.


126


3.6 สนบสนนการขบเคลอนโดยการไมใชเครองยนต (Non- Motorized Transportation : NMT) เชน ลดการเดนทางสาหรบการตดตอ /ปฏบตงานระหวางหนวยงานโดยการใช E-mail การประชมทางไกล และ home office ตลอดจนม การเพมชองทางสาหรบรถจกรยาน เปนตน

คค. ทกสวนราชการ องคกรเอกชน

4. สงเสรมการเกษตรทไมทาลาย สงแวดลอม

4.1 สงเสรมใหมการนาวสดเหลอทงทางการเกษตรมาใชประโยชน

กษ. วท.

4.2 สรางเครอขายดานการตลาดรองรบสนคาเกษตรอนทรย

พณ.

4.3 สงเสรมการใชเทคโนโลยการเกษตรปลอดการเผา กษ. / ทส.

4.4 สงเสรมใหเกษตรกรนาวธปฏบตทางการเกษตรทด (Good Agricultural Practices : GAP) ไปใชควบคกบเกณฑปฏบตทดดานสงแวดลอม ( Best Management Practices : BMP) เพอลดการใชปยเคมและสารเคมทางการเกษตร

กษ. ทส.

4.5 ลดการไหลบาและการระบายนาทงจากพนทการเกษตรโดยเฉพาะพนทเพาะปลก และ เลยงสตวเพอลดเสนทางทจะนามลพษลงสแหลงนา โดยใหความสาคญกบพนททม ความเสยงเปนลาดบแรก

กษ. ทส.

4.6 กาหนดใหกจกรรมการเกษตรตองมการจดการนาเสยในพนทตนเอง ในกรณทมขนาดพนททาการเกษตรไมมาก ใหพจารณาจดทาระบบจดการนาเสยรวมกน ทงน ตองบาบดนาเสยใหไดตามเกณฑมาตรฐาน กอนปลอยทงลงสแหลงนาธรรมชาตหรอสงแวดลอม



127


4.7 ควบคมการใชสารเคมอนตรายใน ภาคเกษตรกรรม เชน สวนเกษตร สวนสม เปนตน ใหเขมงวด โดยใชมาตรการทางสงคม กฎหมาย และทางเศรษฐศาสตรอยางเหมาะสม

กษ. / ทส. อก. / มท.

5. ควบคม ปองกนและแกไขคณภาพสงแวดลอมเมอง

5.1 กาหนดแนวเขตกนชน (Buffer Zone) ระหวางโรงงานอตสาหกรรม/ นคมอตสาหกรรม/ เขตประกอบการอตสาหกรรม และชมชน

ทส. อก.

5.2 ใหมกลไกชดเชย หรอกลไกทจะสรางสวนแบงรายไดทเปนธรรมหรอผลประโยชนอนตอบแทนใหกบประชาชน/ชมชนทเปนกลมผมสวนเสยอนเกดจากผลกระทบจากการบาบดหรอกาจดมลพษ เชน เปนทตงของสถานทกาจดขยะ มลฝอย เตาเผาขยะ บอบาบดนาเสย เปนตน

ทส. อก.

5.3 ศกษาและกาหนดศกยภาพในการรองรบมลพษในระดบพนท ไดแก พนทวกฤต ดานคณภาพนา (ทาจนตอนลาง เจาพระยาตอนลาง ลาตะคองตอนลาง และทะเลสาบสงขลา เปนตน) และพนททมปญหามลพษทางอากาศในขนวกฤต เพอกาหนดประเภทกจกรรม เชน การขออนญาตตงโรงงานใหม และเพอควบคมปรมาณการระบายมลพษ โดยรวม (Cumulative) ใหอยในระดบทเหมาะสม

ทส. อก.

5.4 จดทาโครงการนารองการรกษาคณภาพ สงแวดลอมในเมองทมปญหามลพษอยในระดบสงใหเขาสระดบเกณฑมาตรฐาน


5.5 จดทามาตรการในการควบคมกลนและสารประกอบอนทรยระเหยงาย (Volatile Organic Compound : VOCs) จากภาคอตสาหกรรม และภาคการขนสง

ทส.


128


5.6 สนบสนนการกอสรางระบบสาธารณปโภค ทชวยควบคมและบาบดมลพษทางนา โดยเฉพาะโครงการทอยอาศยขนาดใหญของรฐ

ทส.

5.7 ควบคมกจกรรมทกอใหเกดปญหามลพษ ทางเสยงและความสนสะเทอนในเขตชมชน

มท. ทส.

5.8 กาหนดรปแบบมาตรฐานของถนนทจะกอสรางใหมและปรบปรงสภาพพนผวถนนเดมในเขตเมอง เพอลดระดบเสยงการจราจร

มท. คค. ทส.

6. สงเสรมการจดการนาเสย มลพษทางอากาศ และเสยง

6.1 สงเสรมการบาบดนาเสย ณ แหลงกาเนด (Onsite Treatment System) และสาหรบบานเรอน (Household Treatment System) รวมทงปรบปรง แกไขหรอเพมเตมกฎหมาย ระเบยบ และ/หรอขอกาหนดในการตดตงระบบบาบดนาเสยแบบตดกบทสาหรบบานเรอนและอาคาร

มท. ทส.

6.2 สงเสรมใหภาคเอกชนผลตถงดกไขมนและระบบบาบดนาเสยขนาดเลกแบบราคาถกโดยเฉพาะการสงเสรมใหชมชนผลตถงดกไขมนและระบบบาบดนาเสยเองโดยใชวสดทองถนเพอใหราคาถกและเกดการจางงานในทองถน (ผลตภณฑชมชนและทองถน)

ทส. อก. วท.

6.3 จดการนาเสยในชมชนขนาดเลกโดยระบบบาบดนาเสยแบบรวมกลมอาคาร (Cluster Treatment Plant)

มท. ทส.

6.4 ปรบปรงและฟนฟระบบบาบดนาเสยแบบรวมศนย (Central Wastewater Treatment Plant) ทกอสรางแลวใหสามารถบาบดนาเสยไดอยางมประสทธภาพ และจดสรางระบบบาบดนาเสยแบบรวมศนยในพนทวกฤตหรอแหลงทองเทยวสาคญ โดยมการกาหนดพนทเปาหมายใหชดเจน

มท. ทส.


129


6.5 เพมประสทธภาพในการควบคมการเผาใน ทโลงในเขตเมอง และภาคเกษตรกรรม โดยใชมาตรการจงใจและบงคบใชกฎหมาย เพอลดผลกระทบทมตอคณภาพดนและ ลดมลพษทางอากาศ


6.6 กาหนดมาตรฐานอตราสนเปลองนามนเชอเพลง (Fuel Economy) ควบคกบ การปรบปรงมาตรฐานยานพาหนะใหม

คค. อก. ทส.

6.7 พฒนาระบบขนสงมวลชนใหเชอมโยงกน ทงระบบ ควบคกบการควบคมปรมาณการใชยานพาหนะสวนบคคลในพนททมการจราจรหนาแนน

คค.


130

สงแวดลอมเมองและชมชน กลยทธท 1 สงเสรมการมสวนรวมและสรางภมปญญารวมกนของภาคตางๆ เพอการจดการ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ผลผลต มจานวนผลงานดานสงแวดลอมในชมชน

ตวชวด จานวนผลงานดานสงแวดลอมในชมชนเพมขนรอยละ 50


1.1 คนหาภมปญญาทองถนทยงคงมการใชใน การจดการสงแวดลอมในชมชน เชน กระบวนการผลตเครองมอทใชในการประกอบอาชพทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอย เปนตน

ทส. มท.

1.2 พฒนาภมปญญาทองถนทยงคงมการใชใน การจดการสงแวดลอมในชมชน โดยการสรางกระบวนการแลกเปลยนความรทงภายในและภายนอกชมชน รวมทงพฒนาเครอขายการเรยนรในแตละชมชน เพอนาไปสการสรางสงคมแหงการเรยนร

ทส. มท. ประชาคม องคกรพฒนาเอกชน

1.3 สนบสนนใหเกดการพฒนาเพอตอยอดภมปญญาทองถนของชมชนใหเปนองคความรในระดบสากลทจะนาไปเผยแพรสสาธารณชนได


1. คนหา และพฒนาภมปญญาทองถนในการจดการสงแวดลอมในชมชน และตอยอดใหเปนองคความรในระดบสากล

1.4 อาศยเครอขายสอมวลชนใหเปนกลไก การถายทอดและประชาสมพนธภมปญญาทองถนในการจดการสงแวดลอมในชมชน


2. สรางกระบวนการและกลไกการ มสวนรวมของภาคตางๆ ใน การพฒนาสงแวดลอมในชมชน

2.1 สนบสนนชมชนใหเขมแขงและมสวนรวมใน การพฒนาเมอง

มท.


131


2.2 สนบสนนใหชมชนจดทาแผนแมบทชมชนโดยใหความสาคญกบปจจยดานสงแวดลอมและดารงไวซงมรดกทางวฒนธรรม วถชวต และเอกลกษณของทองถน

มท. ทส. องคกรพฒนาเอกชน

2.3 สรางความร ความเขาใจ และจตสานก ดานการจดการสงแวดลอมในชมชน ใหแกประชาคมทกภาคสวน เพอใหมสวนรวมใน การจดการสงแวดลอมในชมชน


2.4 สรางกลไกและกระบวนการใหภาคประชาชนและองคกรเครอขายมสวนรวมในการจดการสงแวดลอมในชมชน


2.5 สรางโครงการทชมชนจะไดมสวนรวมใน การสงวน ดแล และรกษาสงแวดลอมเพอถวายแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในวโรกาสทจะทรงมพระชนมายครบ 80 พรรษา ในป 2550 และ 84 พรรษา (7 รอบ) ในป 2554

มท. ทส. ภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน

2.6 สนบสนนและสรางระบบจงใจแกประชาชน เพอใหมการจดการสงแวดลอมในชมชน การพฒนาพนทสาธารณะ และการขดลอก แหลงนาในชมชน

ทส. ภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน

2.7 สงเสรมใหชมชนอนรกษพนทสาธารณะ (พนทชายหาด พนทชมนา ปาชายหาด เขตรกษา พนธพช เขตสงวนไวเพอการศกษาทางวชาการ เขตปาสงวนหรอเขตหามลาสตวปา เขตชมชนโบราณ เขตอทยานประวตศาสตร ฯลฯ) และบรเวณทมคณคาทางดานระบบนเวศทอยตดหรอใกลเคยงกบชมชนหรออาจไดรบผลกระทบจากการพฒนาของชมชนเพอคงความเปนเอกลกษณของชมชนและเปนสถานทเพอ การนนทนาการ

ทส. มท. ภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน


132


3. เพมศกยภาพของชมชนและวสาหกจชมชนในดานการผลตและบรการ

3.1 ประชาสมพนธและใหความรแกชมชนและวสาหกจชมชนในการผลตผลตภณฑชมชนทลดความเปนภยตอสงแวดลอมและชวตของผบรโภค โดยมการนาประเดนดานสงแวดลอมเขามาพจารณา ควบคกบการพฒนามาตรฐานผลตภณฑชมชน รวมทงการสรางระบบการตลาดใหรองรบผลตภณฑ โดยใหภาคเอกชนเขามามบทบาทรวมดวย

อก. ทส. มท. กษ. ศธ. พณ. องคกรพฒนาเอกชน

3.2 สนบสนนใหประชาคมสรางอาชพจากวสด ใชแลวหรอการนาวสดกลบมาใชใหม เชน ผลตภณฑจากหนงสอพมพ กระปองใชแลว และขวดพลาสตก เปนตน

ทส. ภาคเอกชน องคกรพฒนาเอกชน

4.1 กาหนดเปาหมายและหลกการสงแวดลอมศกษาสาหรบชมชนเมองและชมชนชนบท

ศธ. ทส.

4.2 พฒนาและปรบปรงหลกสตรสงแวดลอมศกษาในทกระดบชน

ศธ.

4.3 พฒนาและสงเสรมวชาชพดานสงแวดลอมศกษา ทส.

4. ขบเคลอนกระบวนการสงแวดลอมศกษาในทองถน สาหรบนกเรยนและประชาชนทวไป เชน ตงศนยเรยนรสงแวดลอมในทองถน เปนตน

4.4 สงเสรมความเขมแขงของเครอขายชมชนเมองดานสงแวดลอมศกษา

ทส.


133


ผลผลต มการจดการสงแวดลอมชมชนและพนทสเขยวในเทศบาลนครและเทศบาลเมองแบบบรณาการ

ตวชวด รอยละ 50 ของเทศบาลนครและเทศบาลเมองมการจดการสงแวดลอมชมชนและพนทสเขยวแบบบรณาการ


1.1 วางและจดทาผงเมองของทกพนททวประเทศ ตงแตผงระดบประเทศ ผงระดบภาค ผงระดบอนภาค ผงระดบจงหวด ผงระดบเมอง จนถงผงระดบพนท พรอมกาหนดแผนงาน-โครงการ รวมทงใหมการบงคบใชอยางจรงจง

มท.

1.2 กาหนดแผนการใชทดนเพอกจกรรมหลกใน เขตชมชนและชานเมอง ใหสอดคลองกบสมรรถนะทดนและบรการพนฐาน

มท.

1.3 กาหนดคาระดบการถมดนในบรเวณชมชน เพอปองกนปญหานาทวม

มท.

1. กาหนดทศทางและจดระเบยบการเตบโตของชมชนทกระดบ โดยคานงถงศกยภาพของธรรมชาต ระบบวฒนธรรม สงคม เศรษฐกจ ประชากร ขอจากดและขดความสามารถของโครงสรางพนฐาน การบรการสาธารณะ เพอใหชมชนมการบรณาการ ทางสงคมและสงแวดลอม ทดและยงยน

1.4 พฒนาและควบคมการเจรญเตบโตของชมชนเดม ใหสอดคลองกบขอจากดทางธรรมชาตและเปนไปตามบทบาท ทงในระดบภาค ระดบอนภาค และระดบจงหวด โดยใหคงความเปนเอกลกษณของชมชนและสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจและสงคม

มท. ทส.

2.1 ใหทกสวนราชการเรงรด นารองการเพมพนท สเขยวใหเปนตวอยางแกชมชน สงเสรมการใช พนทสาธารณะ ทราชพสด และทดนของเอกชน เพอจดทาพนทสเขยวใหกระจายทวทกชมชน บนพนฐานของหลกการการมสวนรวมในการดแลและบารงรกษาจากทกภาคสวน

ทกสวนราชการ ภาคเอกชน ประชาชน

2. อนรกษและสงวนทดนเพอเปนพนทสเขยวและสงเสรมคณภาพสงแวดลอมใหกบ ชมชนและประชากร ในอนาคตอยางเพยงพอ


134


2.2 ปรบปรงการบรหารและการจดการดานสงแวดลอมและพนทสเขยวของรฐใหมเอกภาพ ทงการกาหนดนโยบาย แผนและการปฏบต รวมทงสนบสนน การบรหารงานขององคกรปกครองสวนทองถน และการมสวนรวมของประชาชน

ทส.

2.3 ควบคมการใชประโยชนหรอสงวนไวซงพนท โดยรอบชานเมองทมสมรรถนะทดนเหมาะสม กบการเกษตรกรรม เพอใหเปนแนวกนชนระหวางชมชนเดมกบชมชนใหม และระหวางชมชนกบพนทอตสาหกรรม

มท. ทส.

2.4 เพมพนทสเขยว พนทโลงและสวนสาธารณะใน เขตเมองและในสถานทราชการ รวมทงปรบปรง ภมทศนบรเวณพนทสาธารณะรมนา ชายหาด เพอใหเปนแหลงนนทนาการ

ทกสวนราชการ

2.5 สนบสนนใหภาคเอกชนเพมและดแลพนทสเขยวรวมทงสรางระบบจงใจใหประชาชนและภาคเอกชนปลกไมยนตนในพนทถอครองของตนเองในเมอง

มท. /ทส. /กค. ภาคเอกชน

2.6 ปรบปรง เพมเตมกฎหมาย กฎระเบยบ และขอบงคบทเกยวของ เพอสงเสรมใหมการพฒนาพนทสเขยวในทกระดบ และผลกดนใหมการบงคบใชอยางเครงครด รวมทงสนบสนนการบรหารงานขององคกรปกครองสวนทองถน และการมสวนรวม ของประชาชน

ทส.

3. ปรบปรงพนทในชมชนทกระดบเพอการพฒนาและควบคมการใชทดนใหเปนระบบและมประสทธภาพ

3.1 ใหมการพฒนาพนทของชมชนตามผงเมองรวม โดยสอดคลองกบลกษณะ แนวโนม และศกยภาพเฉพาะของแตละพนท

มท. ทส.


135


3.2 กาหนดและจดทาผงการพฒนาชมชนชนบท โดยคานงถงความสอดคลองกบเอกลกษณ วถชวต ของชมชน และความปลอดภยในชวตและทรพยสนของสงคม รวมทงพฒนาพนทสเขยวในพนททเปนศนยกลางกจกรรมทางสงคมของชมชน เชน ศาลาประชาคม ศาสนสถาน และโรงเรยน เปนตน

มท. ทส. พน. วท. กษ.

3.3 ใชมาตรการจดรปทดนเพอการพฒนาเมองมาใชเปนกลไกสงเสรมการพฒนาพนทและควบคม การใชทดนในชมชน โดยสงเสรมใหภาคเอกชน เขารวมในการพฒนาทดน และภาครฐจะตองสนบสนนงบประมาณเพอการพฒนาโครงสรางบรการพนฐานรองรบไวอยางเหมาะสม

มท. กษ.

3.4 กาหนดใหโครงการพฒนาทดนขนาดใหญตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมและดาเนนการจดการดานสงแวดลอมชมชนและพนทสเขยวอยางเหมาะสม

ทส. หนวยงาน ผอนญาตโครงการ

4.1 ยกยององคกรและผประกอบการทมผลงาน ดานการจดการสงแวดลอมชมชนและพนทสเขยวดเดน โดยออกประกาศใหสงคมรบทราบ

ทส.

4.2 เชดชยกยองผประกอบการทใชหลกการระวง ลวงหนาใหเปนองคกรตนแบบการผลต และ การออกแบบทสามารถลดภาระสงแวดลอมในชมชนเมอง

อก. ทส.

4. ใชมาตรการทางสงคมและ ทางเศรษฐศาสตรเพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการคณภาพสงแวดลอมชมชน และพนทสเขยว

4.3 ศกษามาตรการทางเศรษฐศาสตรททนสมยและเหมาะสม เพอนามาประยกตใชเปนแนวทางใน การกากบการขยายตวของเมองและการเพมพนท สเขยว

ทส.


136


4.4 ใชมาตรการทางสงคมเพอสนบสนนการจดการสงแวดลอมเมอง เชน การจดตงกลมประชาคม เพอผลกดนโครงการเมองนาอย ชมชนนาอย และการจดตงลานคนเมอง เพอเปนศนยกลาง การเรยนรและการแลกเปลยนประสบการณของประชาชนในเขตเมอง เปนตน

มท. พม. ทส.

5.1 ผลกดนใหมการจดสรรเงนใหแกกองทนสงแวดลอมอยางตอเนอง

กค. พน. ทส.

5. เพมแหลงทนและประสทธภาพของการใชกองทนสงแวดลอมในการอนรกษสงแวดลอม

5.2 ปรบปรงกฎหมายใหสามารถเกบภาษ สงแวดลอมและคาธรรมเนยมดานสงแวดลอม และนารายไดสวนนไปสมทบกองทนสงแวดลอม

กค. ทส.

5.3 ปรบปรงกฎหมายสงแวดลอม เพอเพมชองทาง การใชเงนกองทนสงแวดลอมใหมความหลากหลาย เชน การแยกระบบบญชเงนในกองทนสงแวดลอม หรอจดตงกองทนใหสอดคลองและรองรบการจดรปทดนเพอการพฒนาเมอง เปนตน

มท. กค. ทส.

6.1 จดทาแนวทางการจดการสงแวดลอมดานภมทศน และพฒนา เผยแพรองคความรไปสประชาชน ทกระดบ เพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการสงแวดลอมเมอง และผลกดนใหมการบงคบใช อยางเครงครด โดยการมสวนรวมของทกภาค

ทส. มท. ภาคเอกชนประชาชน

6.2 ผลกดนใหมการนามตคณะรฐมนตรในเรอง การจดระเบยบปายไปสการปฏบต

ทส. มท.

6. การจดการสงแวดลอมดาน ภมทศน

6.3 กาหนดเขตสงเสรมและควบคมการขยายตวของอาคารในแนวสงเพอใหสอดคลองกบการใชทดน การจดบรการสาธารณปโภค ความปลอดภยของสถานทราชการทสาคญ และบรเวณพเศษทสมควรอนรกษไว

มท.


137


6.4 สงเสรมการจดภมทศนของถนน พนทโลงในชมชน และพนทสเขยวในชมชนใหมความสวยงาม โดย ไมมปญหามลทศนจากปายโฆษณา และจดระบบสาธารณปโภคใหสอดคลอง กลมกลนกบธรรมชาตสถาปตยกรรมและสงแวดลอมขางเคยง

มท. ทส. ภาคเอกชน

7. ใชมาตรการการประกาศพนทคมครองสงแวดลอมในการเพมประสทธภาพการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของทกภาค

7.1 ใหมการจดทาประกาศพนทคมครองสงแวดลอม ตามมาตรา 43 44 และ 45 ภายใตพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 แบบบรณาการ โดยใหภาคทกภาคสวนมสวนรวม ตงแตแรกเรมของการดาเนน การประกาศพนทคมครองสงแวดลอม การกาหนดมาตรการ การกาหนดขอบเขตพนท จนถงการตดตาม ประเมนผลการดาเนนการ

ทส. มท. ประชาชน องคกรพฒนาเอกชน

8. นามาตรการประหยดพลงงานมาใชในการรกษาสงแวดลอมโดยการมสวนรวมของทกภาค

8.1 จดทาแนวทางการจดการสงแวดลอมเมองอยางยงยน ทใหความสาคญกบระบบนเวศเมองและ การอนรกษพลงงาน และพฒนา เผยแพรองคความร ไปสประชาชนทกระดบเพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการสงแวดลอมเมอง โดยการมสวนรวมของทกภาคสวน ตลอดจนผลกดนใหมการบงคบใชอยางเครงครด

ทส. มท. พน. ภาคเอกชนประชาชน องคกรพฒนาเอกชน


138


ผลผลต เทศบาลนครและเทศบาลเมองมขดความสามารถในการจดการสงแวดลอมเมองสเกณฑเมองนาอย

ตวชวด รอยละ 50 ของเทศบาลนครและเทศบาลเมองมแผนหรอการจดการสงแวดลอมเมองและชมชนตามเกณฑเมองนาอย


1.1 สรางองคความรและพฒนาศกยภาพบคลากรของ อปท. ดานการจดการสงแวดลอมชมชน และพนทสเขยว

ทส. มท.

1.2 สนบสนนการพฒนาและจดระบบฐานขอมลสงแวดลอมชมชนและพนทสเขยวใหเปนมาตรฐานเดยวกน และมการเชอมโยงโครงขายระบบขอมลไปในทศทางเดยวกน

ทส. มท.

1. สรางศกยภาพของ อปท. ในการจดการสงแวดลอม ชมชนในพนท

1.3 สนบสนนให อปท. ขบเคลอนชมชนใหม ความสามารถในการจดการสงแวดลอม ชมชนและพนทสเขยว ใหเปนไปตามเกณฑเมองนาอย

ทส. มท.

2.1 วางและจดทาผงเมองในระดบเทศบาล ตาบล และจดทาแผนการใชประโยชนทดน ในระดบ อบต.

มท. กค.

2. ใชมาตรการดานผงเมองในการจดการสงแวดลอมชมชน

2.2 ปรบปรงและฟนฟชมชนแออดทมสภาพ เสอมโทรม โดยใหทองถนเปนองคกรกลาง ในการประสานการจดทาผงเฉพาะ เพอฟนฟชมชนแออด รวมทงควบคมมใหมพนท เสอมโทรมเกดขนเพมในชมชน

มท.

3. ใชเครองมอทางการเงนและ การคลงในการจดการสงแวดลอมชมชนและพนทสเขยว

3.1 พฒนาและนารองมาตรการดานการเงน การคลงใหมๆ เชน ภาษการพฒนา มาตรการการโอนสทธการพฒนา สาหรบ อปท. ใชในการจดการสงแวดลอมชมชนและพนทสเขยว เปนตน

กค. มท.


139


3.2 กาหนดสดสวนรายไดจากภาษทองคกร ปกครองสวนทองถนจดเกบได หรอทรฐ จดสรรใหมาใชในการจดการสงแวดลอม ชมชนตามระดบความหนาแนนของชมชน

กค. มท.

3.3 สนบสนนให อปท. จดทารายงานตวชวด ดานสงแวดลอมและคณภาพชวตตามเกณฑเมองนาอย เพอขอรบการสนบสนนเงนอดหนนจากสวนกลาง

สงป. มท. สกถ.


140

สงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม กลยทธท 1 สงเสรมการมสวนรวมและสรางภมปญญารวมกนของภาคตางๆ เพอการจดการ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ผลผลต เครอขายการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมมความเขมแขง

ตวชวด เครอขายการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมไมนอยกวา 5 หนวยตอป สามารถเปนฐานดานองคความรและตวอยางในการบรหารจดการทมประสทธภาพ


1. สรางความเขมแขงของเครอขายสงแวดลอมธรรมชาตและ ศลปกรรม

1.1 ใหเครอขาย (หนวยอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมทองถน) นารอง จดทาแผน แผนปฏบตการใหสอดคลองกบแผนจดการคณภาพสงแวดลอมระดบภาค และแผนยทธศาสตรจงหวด เพอขอรบการสนบสนนงบประมาณดาเนนการดานการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

ทส. มท.

1.2 สนบสนนใหเครอขาย (หนวยอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมทองถน) ทเขมแขงสามารถยกระดบตนเองเปน องคกรอสระ ในการจดการดานการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมในทองถนได โดยตองสามารถจดหารายได ไดดวย เพอการจดการอยางยงยน

ทส. มท.

1.3 จดตงกองทนระดบทองถนเพอสนบสนน การบรณะ ซอมแซม ดแล อนรกษอาคาร หรอบานเกาทมคณคาและเปนเอกลกษณ ของทองถน รวมทงสภาพแวดลอมโดยรอบ

วธ. ทส.

1.4 สนบสนนการจดกจกรรมอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมใน “วนสงแวดลอม” และ “วนอนรกษมรดกไทย” ทงในระดบชาตระดบจงหวด และระดบชมชนอยางตอเนอง

วธ. ทส.


141


2. สรางความร ความเขาใจและความตระหนกในคณคาสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

2.1 รณรงคใหเกดการอนรกษและคมครอง สงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมใหกวางขวาง โดยใชสอในเชงสรางสรรคท สรางความตระหนกและปลกจตสานกประชาชนใหมากขน

ทส. วธ. มท.

2.2 สอดแทรกประเดนสงแวดลอมธรรมชาต และศลปกรรมไวในหลกสตรสงแวดลอมศกษา รวมทงเสรมดานทศนศกษาใหแกนกเรยน โดยสอดแทรกความสาคญและความสมพนธกนระหวางโบราณสถาน ธรรมชาตและสงแวดลอมทมอยในแตละทองถน

ศธ. ทส.

2.3 เสรมสรางศกยภาพบคลากรของทองถน ในการอนรกษ และคมครองคณภาพ แหลงสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

ทส. มท. ศธ.

2.4 สงเสรมงานวจยดานการอนรกษ คมครอง และฟนฟคณภาพแหลงสงแวดลอมธรรมชาต และศลปกรรมอยางตอเนอง

สกว. / วช. สสส. ศธ.

2.5 ประชาสมพนธใหประชาชนและองคกรเอกชนรวมบรจาคเงนในกองทนเพอการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม ระดบชาตและระดบทองถน โดยสามารถนาเงนบรจาคดงกลาวไปหกภาษรายไดบคคลธรรมดาได

มท. กค.

2.6 ใหรางวลแกชมชน วด โรงเรยน และจงหวดทมการอนรกษแหลงสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมดเดน

วธ. ทส. / มท.


142


ผลผลต มมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมเฉพาะประเภท ตวชวด มแหลงธรรมชาตและแหลงศลปกรรมทมมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมธรรมชาต

และศลปกรรมอยางนอย 2 ประเภท ตอป


1. เพมประสทธภาพการบรหารจดการสงแวดลอมธรรมชาตและ ศลปกรรมเชงบรณาการ

1.1 สรางระบบฐานขอมลและจดลาดบความสาคญของแหลงสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมทงประเทศ

ทส. / วธ. สถาบนการศกษา

1.2 ศกษาขดความสามารถในการรองรบ การพฒนาของแหลงสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมแตละประเภทในแตละพนท

ทส. สกว. / วช. สสส.

1.3 บรณาการการบรหารจดการ การอนรกษ การพฒนาและการฟนฟคณภาพแหลงสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม ระหวางภาคตางๆ

ทส./ วธ./ มท.

2. จดทากรอบแนวทางและมาตรการ การอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

2.1 ศกษาขอมลเพอประเมนศกยภาพพนททควรอนรกษดานสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม โดยมการจดลาดบตามความสาคญทงในระดบนานาชาต ระดบชาต และระดบทองถน และตามความสาคญเรงดวนของพนท

ทส.

2.2 จดทากรอบแนวทางและมาตรการการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมในระดบชาตและระดบทองถน

ทส.

2.3 นาแนวทางและมาตรการไปสการปฏบตในพนทนารองทมความสาคญเรงดวนเปนลาดบแรก

ทส. /มท. วธ.

3. กาหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

3.1 จดทาคมอมาตรฐานคณภาพแหลงสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม เฉพาะประเภท

ทส.


143


3.2 สนบสนนใหหนวยงานทเกยวของสามารถขอรบเงนสนบสนนจากกองทนเพอการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม เพอนาไปดาเนนการอนรกษ ดแล และฟนฟแหลงสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมใหมคณภาพและเปนไปตามมาตรฐานไดอยางเปนรปธรรม

ทส.

4. บรหารจดการแหลงทองเทยว แตละประเภทใหเปนไปตามมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

4.1 สนบสนนองคกรทเปนกลไกในทองถนทงทจดตงขนแลว หรอจดตงใหมใหสามารถบรหารจดการแหลงสงแวดลอมธรรมชาต และศลปกรรม ใหเปนไปตามมาตรฐานทกาหนดไดอยางมประสทธภาพ

ทส.

4.2 ศกษาเพอกาหนดศกยภาพและขดความสามารถในการรองรบของแหลงสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมทสาคญและมความเปราะบาง เพอนาไปสการพฒนาเปนแหลงทองเทยว เชงอนรกษ และเชงวฒนธรรม ตามมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

ทส. วธ. มท. สถาบนการศกษา

4.3 ศกษากลไกการกาหนดคาธรรมเนยมการเขาเยยมชมของแหลงทองเทยวทมไดอยภายใตกฎ ระเบยบของหนวยงานราชการทเกยวของใหเหมาะสม เพอเปนเครองมอในการบรหารจดการและดแลรกษาคณภาพแหลงสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมในพนท

ทส. วธ. มท. สถาบนการศกษา


144


ผลผลต มเครอขายอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม / อปท. ทมผลงานดานการอนรกษดานสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

ตวชวด รอยละ 20 ของจงหวด/เครอขายอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม / อปท. มกจกรรมสงเสรมและสนบสนนการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาต และศลปกรรม


1.1 ศกษาและจดลาดบพนทเรงดวนเพอจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอมธรรมชาต และศลปกรรมระดบทองถน

ทส. มท. วธ. สถาบนการศกษา

1. สงเสรม/กระตนใหเครอขายอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม / อปท. นารองจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมทอย ในพนทแบบมสวนรวม 1.2 พฒนาศกยภาพบคลากรของเครอขายอนรกษ

สงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม / อปท./ประชาคมทมสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมในพนท ตามลาดบความสาคญเรงดวนของพนท


1.3 สนบสนนใหเครอขายฯ /อปท.รวมจดทาแผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม โดยใหสอดคลองกบแผนจดการคณภาพสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมระดบทองถน


1.4 สนบสนนใหเครอขายฯ /อปท. นาแผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอม ธรรมชาตและศลปกรรมไปสการปฏบต

ทส. มท.

2. ใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรและสงคมเพอสงเสรมการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและ ศลปกรรม

2.1 ใชกลไกทางเศรษฐศาสตรดานภาษ เพอสรางแรงจงใจใหเครอขายฯ/อปท.ทม การดาเนนการดานการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

กค. ทส. มท. วธ.

สวนท 4 มาตรการ และแนวทางปฏบต

145

พนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม


ผลผลต ประชาชนมสวนรวมในการแสดงความคดเหนดานพนธกรณระหวางประเทศ

ตวชวด จานวนประชาชนหรอภาคเอกชน หรอเครอขายองคกรทเขามามสวนรวมแสดงความคดเหนดานพนธกรณระหวางประเทศเพมขน


1. สงเสรมใหประชาชนมสวนรวมในการดาเนนการตามพนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศตงแตขนตอนการเจรจา

1.1 สรางคลงขอมลใหประชาชนเขาถงงาย สามารถเชอมโยงขอมลสาระสาคญของ ความตกลงพหภาคดานสงแวดลอม (Multilateral Environmental Agreements : MEAs) รวมทงศกษาและรวบรวมขอคดเหนของผเชยวชาญเรอง ผลกระทบทเกดขนในแงมมตางๆ เพอใหประชาชนตนตวและมความพรอมในการมสวนรวม

ทส. กษ. อก.

1.2 ประชาสมพนธใหประชาชนมความร ความเขาใจเกยวกบสาระสาคญของ ความตกลงระหวางประเทศทไทยเขาเปนภาค จดยนของประเทศไทย และประโยชนทเกดจากความรวมมอดานสงแวดลอม

ทส. / กต. / พณ./ หนวยงาน ผมอานาจรบผดชอบ (Competent National Authorities หรอหนวยงานชานาญการระดบประเทศ)หนวยประสาน งานกลาง หรอศนยกลางระดบประเทศ(national focal point)


146


1.3 จดเวท (Forum) เพอเปดโอกาสใหผมสวนไดสวนเสย และนกวชาการแสดงความคดเหนได อยางกวางขวาง กอนการลงนามในพนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศ หรอกอน การประชมภาคสมาชก

ทส. / กต. / พณ. / หนวยงานประสาน (focal point)

2.1 ปรบปรงหลกสตรสงแวดลอมศกษา โดยเพมเตมเนอหาเกยวกบปญหาสงแวดลอมโลก เชน ปญหาโลกรอน ความปลอดภย ทางชวภาพ สารมลพษทตกคางยาวนาน และสารเคมอนตราย เปนตน

ทส. ศธ.

2. รณรงคใหประชาชนทกระดบมความร และความตระหนกในปญหาสงแวดลอมโลก รวมทงประเดนการคาและสงแวดลอม

2.2 เผยแพรขอมลและความรเกยวกบประเดนสาคญในเวทสงแวดลอมโลกผานสอตางๆ โดยเฉพาะวทย โทรทศน และเทคโนโลยสารสนเทศ เพอสรางความตระหนกใหแกประชาชนทกระดบพรอมรบกบการดาเนนการตามพนธกรณตาง ๆทงทมผลผกพนในปจจบนและในอนาคต

ทส.

2.3 ศกษาวจยเพอเตรยมความพรอมใหกบภาครฐและภาคเอกชน ในดานผลกระทบของ การเปดการคาเสรทมตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ทส. / กต. กษ. / สกว. / วช. /พณ. / องคกรพฒนาเอกชน สถาบนการศกษา


147


ผลผลต ประเทศไทยไดรบประโยชนจากการเขาเปนภาคในอนสญญาดานทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมมากขน

ตวชวด จานวนโครงการหรองบประมาณทไดรบจากการรวมมอกบตางประเทศ


1. เพมความเขมแขงขององคกร และระบบสถาบนในการบรหารจดการขอมลทางวชาการ เพอเปนพนฐานในการเจรจาตอรอง

1.1 สนบสนนใหมการศกษาถงโอกาส ผลได-ผลเสยของไทย รวมทงประสบการณ ทาท และจดยนของประเทศอนๆ เพอกาหนดทาททชดเจนในการรกษาผลประโยชน ภายใตอนสญญาระหวางประเทศดานทรพยากร ธรรมชาตสงแวดลอม

ทส. / กต. / กษ. / อก. / หนวยประสาน งานกลาง และหนวยงานทมอานาจของอนสญญาฉบบ ทเกยวของ

1.2 จดทารายงานการตดตามความเคลอนไหว และประเดนการเจรจาในเวทสมชชารฐภาค ของความตกลงระหวางประเทศตางๆ ใน ทกอนสญญาโดยเฉพาะอยางยง อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ หรอ UNFCCC อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ หรอ CBD อนสญญารอตเตอรดมวาดวยกระบวนการแจงขอมลสารเคมลวงหนาสาหรบสารเคมอนตรายและสารเคมปองกนกาจดศตรพชและสตวบางชนดในการคาระหวางประเทศ หรอ PIC อนสญญาสตอกโฮลมวาดวยสารมลพษทตกคางยาวนาน หรอ POPs และอนสญญาบาเซลวาดวยการควบคมการเคลอนยายและการกาจดของเสยอนตรายขามแดน หรอ BASEL

ทส. / กต. / วท. / อก. / พน. / คค. / กษ.


148


1.3 สรางทมผเชยวชาญ หรอ Roster of Experts ซงรวมถงนกวชาการจากสถาบนการศกษาเพอเตรยมความพรอมในการเจรจาและ ในการรองรบพนธกรณ ภายใตความตกลงระหวางประเทศดานสงแวดลอม

ทส. / กต. / วท. / อก. / พน. / คค. / กษ.

1.4 เสรมสรางศกยภาพใหนกวชาการ/ผเชยวชาญอสระ องคกรเอกชนอสระ ภาคเอกชนใหมสวนรวมในการกาหนดทาทของประเทศ และใหความคดเหนเกยวกบการดาเนนงานตามพนธกรณ กอนการประชมรฐภาคทกป รวมทงรายงานผลการดาเนนงานใหสาธารณชนรบทราบภายหลงการประชมสมชชารฐภาค

ทส. กต. วท. หนวยประสานกลาง และหนวยงานทเกยวของ

1.5 รวบรวมและจดทาระบบฐานขอมลของพนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศ ของประเทศไทย รวมทงขอมลการวจย และกรณศกษาของตางประเทศ เพอใชใน การเจรจาตอรอง

กต. ทส. กษ. อก. สถาบนการศกษา

2. กาหนดหลกเกณฑและกระบวนการภายใตกลไกการพฒนาทสะอาด (CDM) ของพธสารเกยวโต ค.ศ. 1997

2.1 กาหนดหลกเกณฑทชดเจนเกยวกบประเภทของโครงการทสอดคลองกบการพฒนาอยางยงยนของประเทศ และควรดาเนนการภายใต CDM โดยใหความสาคญกบโครงการ ดานพลงงาน

ทส. ศธ.

2.2 ปรบปรงกฎหมายเพอกาหนดการใหเครดตทไดจากการดาเนนโครงการภายใต CDM ซงเปนทรพยสนทสามารถถายโอนระหวางเจาของโครงการและผสนบสนนโครงการ หรอผตองการซอคารบอนเครดต จากโครงการได ตามระยะเวลาทกาหนดไวในสญญา

ทส. สคก.

2.3 กาหนดหลกเกณฑเกยวกบการแบงปนผลประโยชนทเกดจากการขายคารบอนเครดตระหวางภาครฐกบภาคเอกชนผลงทนในโครงการภายใต CDM

กค.


149


2.4 ใชมาตรการทางภาษเพอสงเสรมการลงทนของภาคเอกชนในโครงการภายใต CDM

กค.

2.5 ตดตาม ตรวจสอบและประเมนผลโครงการภายใต CDM อยางสมาเสมอและตอเนอง

ทส. / อก. / พน. / คค.

2.6 พฒนาและฝกอบรมบคลากรเพอใหมความรความสามารถในการบรหารจดการโครงการภายใต CDM

ทส. / อก. / พน./ คค.

3. สงเสรมความรวมมอในการ ปองกนมลพษทางอากาศทเกดจากการเผาในทโลง

3.1 เจรจาเพอสรางความรวมมอในการดาเนนงานตามขอตกลงอาเซยนเรองมลพษจากหมอกควนขามแดนในการดาเนนมาตรการปองกนไฟและหมอกควน

ทส. กต. กษ.

3.2 ดาเนนโครงการความรวมมอกบประเทศ เพอนบาน ตามขอ 3.1 เพอรณรงคใหประชาชน มความร ความเขาใจในการลดการเผาในทโลง

ทส. กต. กษ.

3.3 ผลกดนและกากบใหเกดการปฏบตตามแผนแมบทแหงชาตวาดวยการลดการเผาในทโลง


4.1 เจรจาเพอใหเกดความรวมมอในการอนรกษเขตพนทคมครองทคาบเกยวพรมแดนกบประเทศเพอนบาน

กต. ทส.

4. สงเสรมความรวมมอในการอนรกษและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตทคาบเกยวกบประเทศเพอนบาน 4.2 เจรจาความรวมมอกบประเทศเพอนบาน

กอนดาเนนโครงการทเกยวของกบการใชทรพยากรนาในลมนาระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงลมนาโขงและลมนาสาละวน

ทส. พน. กษ. กต.

4.3 รวมมอกบประเทศเพอนบานในลมนาโขงตอนลางในการเจรจาตอรองกบประเทศจนเพอใหเหนความสาคญของการปองกน ผลกระทบทเกดจากการใชทรพยากรนาตอประเทศทอยในลมนาโขงตอนลาง โดยยดกรอบความตกลงวาดวยความรวมมอใน การพฒนาลมแมนาโขงอยางยงยน ค.ศ. 1995

ทส. กต. พน.


150


5. หามหรอจากดการใชสารเคมทเปนอนตรายตอสขภาพและสงแวดลอม

5.1 ควบคมการนาเขาและการใชสารเคมปองกนและกาจดศตรพชและสตว และสารเคมอนตรายทใชในอตสาหกรรมตามบญชรายชอสารเคมทรฐภาคผสงออกมหนาทตองแจงขอมลสารเคมใหรฐภาคผนาเขาทราบลวงหนาภายใตอนสญญารอตเตอรดมฯ ค.ศ. 1998

อก. ทส. กษ. สธ.

5.2 ตดตาม ตรวจสอบ ควบคมและกากบการใชสารเคมอนตรายทมไดอยในบญชรายชอ ตามอนสญญารอตเตอรดมฯ และตามพระราชบญญตวตถอนตราย

อก. กษ. ทส. สธ.

5.3 จดทาฐานขอมลเกยวกบสารเคมตองหาม และจากดการใชตามอนสญญารอตเตอรดมฯ รวมถงปรมาณการผลต การนาเขาและการใชภายในประเทศ และเผยแพรใหภาคเอกชนและประชาชนเขาถงได

ทส. อก. กษ. กค. สธ.

5.4 เสรมสรางความร ความเขาใจ และรณรงค ใหประชาชน ผประกอบการ ผนาเขา และ ผสงออก ลดและเลกใชสารเคมทเปนอนตรายตอสขภาพและสงแวดลอม

ทส. กษ. ศธ. อก. / พณ.

6. ควบคมการผลต การใช และ การปลอยสารมลพษทตกคางยาวนาน (POPs)

6.1 ดาเนนการตามแผนปฏบตการระดบชาต(National Implementation Plan) เพอ การปฏบตตามอนสญญาสตอกโฮลมวาดวยสารมลพษทตกคางยาวนาน เพอลดและ/หรอเลกการปลอยสาร POPs ทเกดจากกจกรรมของมนษย กระบวนการผลตภาคอตสาหกรรม การเผาสารอนทรยและคลอรน เชน dioxins, furans, Hexachlorobenzene (HCB) และ Polychlorinated Biphenyls (PCB)

ทส. อก. มท. กษ. สธ. กทม.

7. กาหนดและปฏบตตาม หลกเกณฑเกยวกบการนาเขา และการใชของเสยอนตราย ใหเขมงวดขน

7.1 ศกษาโครงสรางและความตองการใชของเสยอนตราย ของภาคอตสาหกรรม ตามบญชของอนสญญาบาเซล เพอประเมนผลด ผลเสยเกยวกบการอนญาตหรอหามนาเขาของเสยอนตราย

อก. ทส.


151


7.2 เพมประสทธภาพการตดตามและตรวจสอบการใชของเสยทไดรบอนญาตใหนาเขาวามการใชตรงตามวตถประสงคทขออนญาต นาเขาหรอไม เพอใหกากของเสยทเหลอจาก การใชของเสยในอตสาหกรรมไดรบ การบาบดและกาจดอยางถกตอง

อก. ทส.

7.3 ศกษาเพอกาหนดมาตรการทางกฎหมาย ใหผเคลอนยายของเสยอนตรายตองจดใหมการประกนภย หรอหลกประกนดานการเงนอนๆ และมความรบผดตองชดใชคาเสยหายใหแกผเสยหายอยางทนทและเหมาะสม

ทส. อก. พณ.

8.1 เสนอพนทชมนาเพอขนทะเบยนเปนพนท ชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Ramsar sites) เพมเตม

ทส. มท.

8. สงเสรมมาตรการการอนรกษ ความหลากหลายทางชวภาพ และพนทชมนาทมความสาคญ ในระดบนานาชาต

8.2 ประกาศใหพนททมความหลากหลายทาง ชวภาพทมระบบนเวศสาคญสง เปนเขตพนทคมครองสงแวดลอม และดาเนนมาตรการตามกฎหมายเพอปองกนการบกรก

ทส.

8.3 จากดกจกรรมและควบคมโครงการพฒนา ในพนทอนรกษและแหลงมรดกโลก อยางเขมงวด

ทส. กษ. พน.

8.4 เพมความเขมงวดในการบงคบใชกฎหมายเพอปองกนการคาพชและสตวปาทผดกฎหมายขามแดน

ทส. กษ. กค.

9. เพมประสทธภาพการลดการปลอยกาซเรอนกระจกเพมขน

9.1 เรงรดการลดและเลกใชสารททาลายชนโอโซนตามพธสารมอนทรออลวาดวยการลดและเลกใชสารททาลายชนบรรยากาศโอโซน ค.ศ. 1987

ทส. อก. กษ.

9.2 ดาเนนการเลกใชสาร Chlorofluorocarbons (CFCs) , carbon tetrachloride ภายในเวลาทกาหนด

อก. / กษ. สธ. / ทส.


152


9.3 ดาเนนการลดการใชสาร methyl chloroform และ methyl bromide เพอใหสามารถเลกใชสารดงกลาวได ภายในเวลาทกาหนด

กษ. อก.

9.4 ใหความรและสรางความเขาใจแกเกษตรกรและประชาชนเกยวกบอนตรายตอสขภาพ ทเกดจากการใชสาร methyl bromide ในการกาจดแมลงศตรพช

ทส. กษ. ศธ.

9.5 สงเสรมใหภาคอตสาหกรรมและภาคบรการปรบปรงกระบวนการผลตเพอเลกใชสารททาลายชนบรรยากาศโอโซน

อก.


153


ผลผลต เกดกลไกตรวจสอบการดาเนนงานภายใตความรวมมอระหวางประเทศทมประสทธภาพ

ตวชวด มองคกรกลางททาหนาทดแลตรวจสอบการดาเนนงาน ภายใตความรวมมอระหวางประเทศ ทมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอปกปองผลประโยชนของประเทศ


1. จดทากลไกดานความปลอดภยทางชวภาพของประเทศในการใชประโยชนจากเทคโนโลยชวภาพสมยใหมอยางเหมาะสม สาหรบการพฒนาประเทศและเพมขดความสามารถในการแขงขน

1.1 ใหความรและความเขาใจแกบคลากรในภาครฐ ภาคเอกชน และสาธารณชนทวไปเกยวกบความปลอดภยทางชวภาพ และประโยชน ของขอตกลงตามพธสารคารตาเฮนาวาดวยความปลอดภยทางชวภาพในการเคลอนยาย การดแล และการใชสงมชวตตางๆ ทไดรบการดดแปลงพนธกรรม ซงเปนผลมาจากเทคโนโลยชวภาพสมยใหม


1.2 เผยแพรขอมลขาวสารความปลอดภยทาง ชวภาพ (Biosafety Clearing House หรอ BCH) เพอสนบสนนการใชประโยชนจากการเคลอนยาย การดแล และการใชสงมชวตตางๆ ทไดรบการดดแปลงพนธกรรมไดอยางโปรงใส โดยใหมการเขาถงขอมลไดทวถง

ทส. วท. กษ. สถาบนการศกษา

1.3 กาหนดองคกรกลางทรบผดชอบและทาหนาท ตดตาม ประเมนผลการดาเนนงานดาน ความปลอดภยทางชวภาพ


2.1 ใหความรแกผประกอบการเกยวกบความสาคญ และประโยชนของกลไกการพฒนาทสะอาด ตลอดจนกฎหมายระหวางประเทศทเกยวของทผประกอบการควรทราบ

ทส. อก. คค. พณ. พน.

2. สงเสรมการเผยแพรความร และการเจรจาความชวยเหลอ ดานเทคนคระหวางประเทศ และกลไกการพฒนาทสะอาด เพอประยกตใชในการผลต และการบรการ 2.2 เปดชองทางใหผประกอบการไดทาความรจก

กบผลงทนจากประเทศ Annex I ตามอนสญญาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ



154


2.3 สงเสรมการใชเทคโนโลยสะอาด โดยลดหยอนภาษนาเขาและภาษนตบคคล

อก.

2.4 กาหนดองคกรกลางทรบผดชอบและทาหนาทตดตาม ประเมนผลการดาเนนงาน ภายใตกลไกการพฒนาทสะอาดของประเทศไทย

ทส. อก.

3. ประสานความรวมมอระหวางหนวยงานทเกยวของ ซงเปนหนวยงานหลกทจะดาเนนการ ในเรองพนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

3.1 จดเวทหรอการประชมระหวางบคลากรของหนวยงานทเกยวของเปนประจาเพอแลกเปลยนขอมลและความคดเหนอยางนอยทก ๆ3 เดอน

ทส. อก. กษ. กต.

สวนท 5

การแปลงแผนไปสการปฏบต กลไก และการตดตาม ประเมนผล

สวนท 5

การแปลงแผนไปสการปฏบต กลไก และการตดตาม ประเมนผล

1. การแปลงแผนไปสการปฏบต แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 จะสามารถนาไปสการปฏบตไดอยางเปนรปธรรม และสามารถประเมนผลสมฤทธของแผนฯ ตามตวชวดและเปาหมายไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล จาเปนทจะตองมกระบวนการประสานเพอการแปลงแผนไปสการปฏบตในระดบพนท อยางไรกตาม มาตรการและแนวทางการปฏบตทกาหนดไวในแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 หนวยงานในระดบพนทสามารถนาไปพจารณาปรบใชตามความเหมาะสมของสภาพปญหาและพนทโดยจะตองมการวเคราะหและจดลาดบความสาคญของปญหาของแตละพนทกอน

1.1 กระบวนการและกลไกในการแปลงแผนฯ

1.1.1 กระบวนการประสานเพอแปลงแผนฯ ไปสการปฏบตในระดบพนท มดงน

1) สรางความเขาใจในแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ในระดบตางๆ คอ

1.1) ระดบสวนกลาง หนวยงานทเกยวของ เชน กระทรวงมหาดไทย กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงการคลง กระทรวงเกษตรและสหกรณ และกระทรวงศกษาธการ เปนตน เพอใหม การทางานแบบบรณาการโดยนาแผนฯ ไปกาหนดเปนกรอบแผนของหนวยงาน และจดทาแผนปฏบตราชการของหนวยงานทเกยวของตอไป รวมทงองคกรพฒนาเอกชน องคกรเอกชนทเกยวของ เพอใหมการนาแผนฯ ไปแปลงสการปฏบตเชนกน

1.2) ระดบภาค ไดแก สานกงานสงแวดลอมภาค (สสภ.) ใหนาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ไปเปนกรอบในการจดทาแผนจดการคณภาพสงแวดลอมระดบภาค โดยใหความสาคญกบประเดนการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในเชงของระบบนเวศและทมพนทคาบเกยวหลายจงหวด เชน การจดการพนทลมนาตงแตตนนาถงปลายนา การอนรกษพนทชมนา การจดการคณภาพนา พนทปาไม และการจดการทรพยากรชายฝง เปนตน

1.3) ระดบจงหวด ไดแก ผบรหารของจงหวดตงแตระดบรองผวาราชการจงหวดขนไป โดยเฉพาะจงหวดทมการประกาศเปนพนทคมครองสงแวดลอม และพนททกาหนดเปนเขตควบคมมลพษ ใหมการนาแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ไปแปลงเปนแผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอมในระดบจงหวด ตามมาตรา 37 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ตอไป รวมทงใหทกจงหวดใหความสาคญในการกาหนดแผนปฏบตการดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไวเปนสวนหนงของแผนยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวด/จงหวดดวย

155

สวนท 5 การแปลงแผนไปสการปฏบต กลไก และการตดตาม ประเมนผล

156

1.4) ระดบทองถน ไดแก ผบรหารขององคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนตาบล ชมชน และเอกชน ใหมการนามาตรการและแนวทางการปฏบตทกาหนดไวในแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ไปพจารณาปรบใชตามความเหมาะสมของสภาพปญหาและพนท โดยจะตองมการวเคราะหและจดลาดบความสาคญของปญหาของแตละพนทกอน และกาหนดเปนโครงการและกจกรรม เพอบรรจไวในแผนปฏบตราชการของหนวยงาน

2) เสรมสรางศกยภาพใหแกหนวยงานในพนท โดย

2.1) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ดาเนนการจดฝกอบรมใหแกเจาหนาททมหนาทในการจดทาแผนของสานกงานสงแวดลอมภาค (สสภ.) สานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด (ทสจ.) และองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) เพอใหมความร ความสามารถในการแปลงแผนฯ และมความพรอมในการจดเตรยมและวเคราะหโครงการได

2.2) จ งหวดสนบสนนให ส าน ก งาน ส งแวดลอมภาค และ สานก งานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด เขาไปมสวนรวมในการจดทาแผนงาน โครงการ ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอบรรจไวในแผนยทธศาสตรการพฒนาของจงหวด และไดรบการสนบสนนงบประมาณในการดาเนนการ รวมทงการจดทาแผนปฏบตการเพอการจดการคณภาพสงแวดลอมในระดบจงหวด ตามมาตรา 37 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535

2.3) จงหวดและทองถนมการจดทารายงานตวชวดสถานการณสงแวดลอมของจงหวดและทองถน เพอรายงานตอรฐบาลและใชประกอบการขอรบการสนบสนนดานงบประมาณของจงหวดและทองถนในแตละป

3) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทาบทบาทในการขบเคลอน การดาเนนงาน และการตดตาม ประเมนผล เพอใหกระบวนการแปลงแผนไปสการปฏบตเปนไปอยางมประสทธภาพ ดงน

3.1) สนบสนนทกภาคสวนใหมการดาเนนงานทตอบสนองตอเปาหมายของแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550 – 2554 โดยเสรมสรางศกยภาพผทมบทบาทเกยวของ และจดทาคมอในการแปลงแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ไปสการปฏบต

3.2) เผยแพรขอมลและสถานการณดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหประชาชนรบทราบ และสรางกลไกการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

3.3) ศกษาและประเมนผลกระทบของนโยบายรฐบาล และแผนยทธศาสตร การพฒนากลมจงหวด/จงหวดทมตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอใชเปนฐานขอมลใน การอางอง และใชในการแปลงแผนไปสการปฏบตของจงหวด สานกงานสงแวดลอมภาค และ สานกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด

สวนท 5 การแปลงแผนไปสการปฏบต กลไก และการตดตาม ประเมนผล

157

1.1.2 กลไกในการแปลงแผน

การดาเนนงานแปลงแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ซงเปนแผนระดบชาตลงสการปฏบตในทกระดบ จาเปนตองมกลไกเพอทาหนาทรวมกนและเชอมโยงกนระหวางบคคลทเปนผแทนองคกรทเขามามสวนรวมทงระดบชาต ระดบภมภาค ระดบจงหวด และระดบทองถน

ดงนน เพอใหแผนระดบชาตดงกลาวสามารถแปลงไปสการปฏบตไดอยางมประสทธภาพ จงไดกาหนดหนวยงานรบผดชอบหลก ซงมหนาทประสาน ผลกดน และทาความเขาใจรวมกบหนวยงานอนๆ ทเกยวของทกระดบ รวมทงจดทาฐานขอมล ( Baseline) เพอใหการดาเนนงานบรรลเปาหมายตามตวชวดทไดกาหนดไวในแผนฯ ภายใน 5 ป ขางหนา รายละเอยดตามภาคผนวกท 1 2. การตดตาม ประเมนผล

เพอประเมนผลสมฤทธการดาเนนงานตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ใหทาการตดตาม ประเมนผล โดยมการดาเนนงานในเรองตางๆ ดงน

2.1 ใหจดตงคณะกรรมการตดตามผล โดยมผแทนจากหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนประชาคม และองคกรเอกชนเพอมสวนรวมในการตดตาม ประเมนผล แผนจดการคณภาพสงแวดลอม โดยคดเลอกจาก

- สถาบนอดมศกษาทมคณะทเกยวของกบดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทวประเทศ

- สมาชกสภาทปรกษาในสวนทเกยวของ (ฐานทรพยากรและผทรงคณวฒ)

- ผแทนกรรมาธการดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

- กรรมการผทรงคณวฒจากคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต

- ผแทนองคกรเอกชนอสระดานสงแวดลอม และผแทนจากสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สมาคมหอการคาไทย สภาการทองเทยวแหงประเทศไทย

2.2 ใหมการประเมนผลตามตวชวดรายกลยทธของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรายสาขา ภายใตแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 ทกป และประเมนผลตามเปาหมายของแผนฯ ในระยะครงแผนฯ โดยกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมควรใชผลการประเมนการปฏบตงานทงในดานปรมาณตวชวดทรบผดชอบ และคณภาพตวชวด เพอพจารณาความดความชอบแกสวนราชการทเปนองคกรรบผดชอบตวชวด

2.3 ใหกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สรางระบบฐานขอมลสาหรบการตดตาม ประเมนผลการดาเนนการตามแผนฯ ของหนวยงานในระดบปฏบต หรอในฐานะของหนวยงานเจาภาพ ตามทกาหนดไวในแผนฯ โดยมการประเมนทกระยะครงของแผนฯ เพอรายงานความกาวหนา ปญหา อปสรรค รวมทงขอเสนอแนะในการปรบปรงการดาเนนงานตอคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต

ภาคผนวก

ภาคผนวกท 1

ตวชวด ผรบผดชอบหลก และคาอธบายตวชวด ภายใตแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554


บญชอกษรยอชอหนวยงาน


ตวชวด ผรบผดชอบหลก และคาอธบายตวชวด ภายใตแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554

ตวชวด ผรบผดชอบหลก และคาอธบายตวชวดภายใตแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554

ตวชวด ผรบผดชอบหลก คาอธบาย

1. การมสวนรวม

1.1 การรวมจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ทกหนวยงานทมการจดการทรพยากร ธรรมชาตและ

สงแวดลอมแบบมสวนรวม

- การรวมจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หมายถง ประชาชนและภาคท เ กยวขอ ง มส วนร วมในการ จดการทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม ตงแตรวมพจารณา รวมคด รวมวางแผน รวมตดสนใจ รวมดาเนนการ รวมตดตาม และรวมตรวจสอบ

1.2 มเครอขายและศนยเรยนร เปนศนยรวมในการใหความรในภมภาค เพมขนไมนอยกวารอยละ 20 ตอป

สส. - เครอขาย หมายถง กลมบคคล ชมชน และองคกรตางๆ ระดบทองถนทมการรวมตวและเชอมโยง เพอการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรายสาขา ตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554

- ศนยเรยนร หมายถง แหลงทเปนศนยรวมการพฒนาองคความรดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรายสาขา ตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2550-2554 (เชน สถาบนการศกษา ศนยเรยนรชมชน/หมบาน ศนยหนวยงานภาครฐ/เอกชน ฯลฯ)

- จานวนของเครอขายทมอย ป 2548-2549 รวม 265 เครอขาย/แหง ไดแก องคกรเอกชน 36 แหง ลมนา 5 แหง สถาบนการศกษา 100 แหง อาสาสมครพทกษสงแวดลอม (ทสม.) 64 แหง และองคกรปกครองสวนทองถน (เทศบาล/อบต. 60 แหง)

-จานวนของศนยเรยนรทมอย ป 2548-2549 รวม 8 แหง ไดแก ศนย ความหลากหลายทางชวภาพ 4 แหง และศนยขยะรไซเคล (ชมชน) 4 แหง

158


2. ทรพยากรปาไม

2.1 อนรกษพนทปาไม (ปาบก และปาชายเลน) ไมใหลดลง และควรเพมขนไมนอยกวารอยละ 0.5 ใน 5 ป

ปม./อส./ทช.

- พนทปาไม หมายถง พนทปาบก และปาชายเลน ซงพนทปาบก หมายถง ปาไมทเกดขนตามธรรมชาตทสาคญของประเทศ ไดแก ปาดบเขา ปาดบชน ปาสนเขา ปาเบญจพรรณ ปาเตงรงหรอปาแดง และสวนปา ฯลฯ และปาชายเลน หมายถง ปาทขนอยในทดนเลนรมทะเลและตามปากแมนาซงมนาทะเลขน หรอขนอยตามชายฝงทะเลบรเวณทเปนดนโคลน โดยเฉพาะปากแมนาและลาคลองทไหลลงทะเล ตลอดแนวชายฝงทะเล

- พนทปาไมไมลดลง และควรเพมขนไมนอยกวารอยละ 0.5 หมายถง มการปองกนการบกรกพนทปา การปลกปา และการฟนฟระบบนเวศตนนาเพมขน โดยเปรยบเทยบจากฐานขอมลป 2549 ซงมจานวน 160,700 ไร แบงเปน ปลกปาทวไป จานวน 27,500 ไร ฟนฟสภาพปาตนนา จานวน 4,000 ไร ปลกปาไมใชสอย จานวน 2,800 ไร ปลกหวายตามแนวพระราชดาร จานวน 12,000 ไร ปลกฟนฟปาพรตามแนวพระราชดาร จานวน 400 ไร และปรบปรงระบบนเวศตนนา จานวน 114,000 ไร

2.2 พนทปาไมระดบจงหวดไมลดลง ปม./อส./ทช.

- พนทปาไมระดบจงหวดไมลดลง หมายถง พนทปาบกและปาชายเลนในขอบเขตความรบผดชอบของแตละจงหวดจะไมลดลง เมอเปรยบเทยบกบฐานขอมลของป 2547 ซงมพนทปาไมของประเทศทเหลออย จานวน 104,744,360 ไร แบงเปน ปาบก 103,020,576 ไร และปาชายเลน 1,723,784 ไร

2.3 รอยละ 80 ของเครอขาย อปท./องคกรชมชน/ ประชาคมในพนทเปาหมายทมเขตตอเนองและคาบเกยวกบปาเขารวมกจกรรมดานการอนรกษทรพยากรปาไม

ปม./อส./ทช. - เครอขาย อปท. หมายถง ประชาชนทอาศยอยรอบพนทปา ทไดรบการคดเลอกใหเขารบการอบรมสรางความร ดานการอนรกษทรพยากรปาไม ไฟปา ทกษะการปฏบตงานขนพนฐาน เทคนควธการปฏบตงาน

159

ตวชวด ผรบผดชอบหลก คาอธบาย - องคกรชมชน หมายถง กลมคนในชมชนทรวมตวกน เพอดาเนนกจกรรมหนงๆ ในชมชน เชน กลมธนาคารขาว กลมออมทรพย กลมวนเกษตร กลมปาชมชน เปนตน

- พนทเปาหมาย หมายถง พนททมเขตตอเนองและคาบเกยวกบปา โดยเปรยบเทยบจากฐานขอมล ป 2549 ซงมการสรางเครอขายอาสาสมครปองกนไฟปา จานวน 1,350 คน

2.4 จานวนครวเรอนยากจนทไดรบการรบรองสทธหรอหลกประกนในการอยอาศยและทากน

ปม. - หมายถง ครวเรอนทมฐานะยากจนและอาศยอยรอบพนทปาไดรบการสารวจพสจนสทธ และรบรองใหมสทธถอครองพนท และใชประโยชนในพนทปาเสอมโทรมเพออยอาศยและทากน

2.5 จานวนครวเรอนมรายไดเพมขนจากการใชประโยชนทรพยากรปาไม

อส. - หมายถง ครวเรอนทมฐานะยากจนและอาศยอยรอบพนทปาไดรบการสงเสรมความรการอนรกษดน นา ปา การสรางเศรษฐกจชมชนใหชมชนพงตนเอง และสงเสรมใหมการสรางรายไดจากการปลก และการฟนฟปา ซงเปนการชวยใหชมชนมรายไดเพมขน และรายจายลดลง

2.6 รอยละ 10 ของสวนปาไมเศรษฐกจในพนทเอกชนขยายตวใน 5 ป

ปม. - หมายถง การปลกไมเศรษฐกจทมรอบตดฟนระยะยาวและถกตองตามกฎหมายมการขยายตวเพมขนในพนทกรรมสทธของเอกชน

2.7 มแหลงทองเทยวเชงนเวศทไดระดบมาตรฐานทด จานวน 200 แหลงทองเทยว

อส./ปม. - การทองเทยวเชงนเวศ หมายถง การทองเทยวอยางมความรบผดชอบในแหลงทองเทยวธรรมชาตทมเอกลกษณเฉพาะถนและแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทเกยวของกบระบบนเวศ สงแวดลอมและการทองเทยว โดยมกระบวนการเรยนรรวมกบผทเกยวของภายใตการจดการอยางมสวนรวม โดยคานงถงรปแบบและการใชประโยชนทสอดคลองกบสภาพธรรมชาตและสงแวดลอม และกอใหเกดผลกระทบตอสภาพธรรมชาตนอยทสด ตลอดจนเพอมงเนนใหเกดจตสานกตอการรกษาระบบนเวศอยางยงยน

160

ตวชวด ผรบผดชอบหลก คาอธบาย - มาตรฐานการจดการแหลงทองเทยวเชงนเวศของอทยานแหงชาต จาแนกระดบการพฒนาได 3 กลม คอ

กลมท 1 แหลงทองเทยวเชงนเวศ เขตธรรมชาตสนโดษ และ เขตธรรมชาตกงสนโดษไมใชยานยนต หมายถง เขตแหลงทองเทยวทยอมใหเกดผลกระทบนอยทสด ไมทาการเปลยนแปลงธรรมชาตใดๆ การพฒนาสงอานวยความสะดวกทยอมใหมได โดยมตวชวด ไดแก (1) การทาเครองหมายแนวเสนทางเดนหรอเปดทางเดนเลกๆ เปนแนวเสนทางเดนเพอปองกนการหลงทาง (2) ตองใชเจาหนาทในการทางาน (3) ตองจากดจานวนนกทองเทยว และ (4) ตองไมใชยานยนตในการเขาชมแหลงทองเทยว

กลมท 2 แหลงทองเทยวเชงนเวศ เขตธรรมชาตกงสนโดษโดยใช ยานยนต หมายถง เขตแหลงทองเทยวทยอมใหมการพฒนาสงอานวยความสะดวกไดบาง โดยมตวชวด ไดแก (1) พฒนาเสนทางเดนศกษาธรรมชาต จดทาปายบอกทางและปายสอความหมายธรรมชาต จดสรางหองนา หองสขา (2) บรการนา เทยวโดยมคคเทศกทองถน จดทา เอกสาร แผนพบประชาสมพนธ ระดบการพฒนาขนกบปรมาณนกทองเทยว และ (3) ควบคมจานวนนกทองเทยวเพอใหไดรบประสบการณทองเทยวทางธรรมชาตทมความสงบ

กลมท 3 แหลงทองเทยวเชงนเวศประเภทกงพฒนา หมายถง เขตแหลงทองเทยวทจาเปนตองมการพฒนาสงอานวยความสะดวก โดยมตวชวด ไดแก (1) มดานตรวจ ศนยบรการนกทองเทยว หรอศนยขอมล ศนยรกษาความปลอดภย (2) มทจอดรถ หองนา หองสขา รานอาหาร ปายบอกทาง ปายสอความหมายธรรมชาต บรการกจกรรมนนทนาการ เชน ไตเขา/หนาผา เรอแคน จดรถนาเทยวหรอสองสตว และ (3) จดสงอานวย

161

ตวชวด ผรบผดชอบหลก คาอธบาย ความสะดวก เชน จดบรเวณทนงพกผอน จดระบบนาทสะอาด จดระบบไฟสองสวาง จดระบบโทรศพทหรอการสอสาร ระดบการพฒนาขนกบปรมาณนกทองเทยว โดยมเปาหมายจานวน 200 แหลงทองเทยว ภายในป 2554

162


3. ความหลากหลายทางชวภาพ

3.1 ปองกนและลดอตราการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ โดยเฉพาะดานการคมครองสตวปา และ การปองกนการคาสตวปาทผดกฏหมาย รวมทงมศนยขอมลระดบชาตดานความหลากหลายทางชวภาพ

สผ./อส.

- ปองกนและลดอตราการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ หมายถง การรกษาความหลากหลายของพนธกรรม ชนดพนธ และระบบนเวศทเกยวของ 7 ระบบ ไดแก ระบบนเวศปาไม ระบบนเวศภเขา ระบบนเวศ ทะเลชายฝง ระบบนเวศแหลงนาในแผนดน ระบบนเวศเกษตร ระบบนเวศเกาะ และระบบนเวศพนทแหงแลงและพนทกงชน ใหไดรบการคมครองและ ใชประโยชนอยางยงยน โดยเฉพาะดานสตวปา

3.2 มกฎหมายท เกยวของ กบการบรหารจดการ ความหลากหลายทางชวภาพ 2 เรอง

สผ. - หมายถง กฎหมายหรอระเบยบการเขาถงและการแบงปนผลประโยชน จากการใชทรพยากรชวภาพอยางยตธรรมและเทาเทยมทไดรบการยอมรบและนาไปใชในทางปฏบต รวมทงความปลอดภยทางชวภาพ โดยมเปาหมาย 2 เรอง คอ

1) พระราชบญญตวาดวยความปลอดภยทางชวภาพเนองจากสงมชวตดดแปลงพนธกรรม พ.ศ. ....

2) กฎหมายหรอระเบยบคณะกรรมการอนรกษและใชประโยชนทรพยากรชวภาพแหงชาตวาดวยหลกเกณฑและวธการการเขาถงและการไดรบผลประโยชนตอบแทนจากทรพยากรชวภาพ พ.ศ. ....

3.3 มฐานขอมลและการเชอมโยงเครอขายดานอนกรมวธาน รวมทงการวจยดานความหลากหลายทางชวภาพของประเทศไทยอยางเปนระบบ

สผ. - หมายถง มการจดทาฐานขอมล หนวยงานและผเชยวชาญทางอนกรมวธานระดบชาต ตลอดจนการจดตงและพฒนาระบบฐานขอมล ขาวสารและเชอมโยงเครอขายขอมลดานอนกรมวธาน รวมทงงานวจยดานความหลากหลายทางชวภาพทเปนระบบ

163


3.4 ชมชนมรายไดจากการใชประโยชนทรพยากรชวภาพมากขน

อส. - หมายถง ชมชนยากจนทอาศยในพนทปาทมความหลากหลายทางชวภาพไดใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพ ในการสรางอาชพและมรายไดเพมขน หรอมความมนคงดานอาหารมากขน (ลดรายจาย)

3.5 มการขนทะเบยนการเพาะเลยงพช/สตวป า เชงพาณชย เพมขน ปละ 5 ชนด

อส./ กษ.(กรมวชาการ

เกษตร)

- การเพาะเลยงพชปาเชงพาณชย หมายถง การขยายพนธพชพนเมอง ทมการศกษาวจยและขนทะเบยนซงสามารถผลตในเชงการคาได โดยอยในการกากบ ดแลของกรมวชาการเกษตร และพชปาทอยในการกากบ ดแลของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ซงไดแก กฤษณา กวาวเครอ ยางบง หมากเมา และสารอง - การเพาะเลยงสตวปาเชงพาณชย หมายถง การเพาะเลยงสตวปาพนเมองทอนญาตใหเพาะเลยงไดตาม พ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 ซงปจจบนม 14 ชนด ไดแก กวาง เนอทราย เกง กระจงหน ไกฟาพญาลอ ไกฟาหนาเขยว ไกฟาหลงขาว ไกฟาหลงเทา นกยง นกหวา นกแวนเหนอ นกปรอดหวโขน นกแกวโมง และนกขนทอง หรอทไดรบอนญาตเพมเตมตามกฎหมาย

3.6 จานวนพนธพช พนธสตวทกาลงจะสญพนธไดรบการขยายพนธไมนอยกวา 100 ชนด

อส. - พนธพชทกาลงจะสญพนธ หมายถง พชทเขาสสภาวะอนตรายทใกลสญพนธไปจากโลก หรอสญพนธไปจากแหลงทมการกระจายพนธอย ถาอทธพลตางๆ ทเปนสาเหตททาใหพชสญพนธยงคงดาเนนอย พชนจะสญพนธไปจากโลกหรอสญพนธไปจากแหลงกระจายพนธ รวมทงประชากรพชลดลงเนองจากเหตตางๆ เชน การนามาใชประโยชนอนๆ โดยพชพวกนยงไมไดมการดาเนนการเพอการอนรกษอยางจรงจง ไดแก กลวยไมหลายชนด ทเปนพชพนเมองของไทย เชน รองเทานารดอกขาว และรองเทานารปกแมลงปอ เปนตน

164


- สตวทกาลงจะสญพนธ หมายถง สตวปาทใกลจะสญพนธบางชนด ไมพบในธรรมชาตและเปนชนดพนธทไดรบการคมครองตามกฎหมาย ไดรบการขยายพนธ ในสถานเพาะเลยงสตวปา จานวน 8 ชนด ไดแก กวางผา เลยงผา ละมงพนธไทย เกงหมอ กระจงควาย เสอไฟ เสอลายเมฆ และนกกระเรยน

- พนธพชและพนธสตวทกาลงจะสญพนธไดรบการขยายพนธ หมายถง พนธพชและพนธสตวท กาลงจะสญพนธ ไดรบการขยายพนธโดยการเพาะเลยงเพอการคา หรอเพอปลดปลอยสธรรมชาต หรอคนสถนทประชากรชนดพนธนนประสบวกฤต ทงน ไมรวมถงชนดพนธตางถน โดยมเปาหมายจานวนไมนอยกวา 100 ชนด ภายในป 2554

165


4. ทรพยากรดนและทดน

4.1 แกไขปญหาการถอครองท ดนใหเกษตรกรยากจน ไมนอยกวา 700,000 ราย และการฟนฟคณภาพดนในพนทเกษตรกรรมเพมขนไมนอยกวารอยละ 2 ตอป

กษ.

- แกไขปญหาการถอครองทดน หมายถง การจดสรรทดนทากนโดยการใหสทธทากน (ส.ท.ก.) แกราษฎรยากจนทอาศยและทาประโยชนบรเวณพนทปาสงวนเสอมโทรม การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม โดยมอบ ส.ป.ก. 4 – 01 ใหเกษตรกรเขาทาประโยชนในเขตปฏรปทดนและโดยการเชาหรอเชาซอ โดยเปรยบเทยบฐานขอมลพนทการ ถอครองทดนการเกษตรของไทย (ป 2544) ประมาณ 23 ไรตอครวเรอน (ป 2535 ประมาณ 25.6 ไรตอครวเรอน) และจานวนครวเรอนชนบททไมมทดนถอครองเพอ ทากน 451,312 ครวเรอน (กรมการพฒนาชมชน ป 2548)

โดยมเปาหมายใหเกษตรกรยากจนทไมมทดนทากนหรอมททากนนอย ไดรบการจดสรรทดน (ยกเวนพนทปา/พนทอนรกษ) เพอทากนโดยการเชาหรอเชาซอ จานวน 700,000 ราย ภายในป 2554

- ฟนฟคณภาพดน หมายถง การแกไขปญหาทางกายภาพของดน ไดแก ดนเคม ดนทราย ดนตน ดนเปรยวจด ดนอนทรย พนทลาดชนเชงซอน และดนทมปฏกรยา เปนกรด โดยเปรยบเทยบฐานขอมลพนททรพยากรดนทมปญหา (ป 2547) ดนเคม 14 ลานไร ดนทราย 13 ลานไร ดนตน 43 ลานไร ดนเปรยวจด 5.5 ลานไร ดนทลาดเชงซอน 96 ลานไร และดนทมปฏกรยาเปนกรด 144 ลานไร และเปรยบเทยบกบฐานขอมลพนททมปญหาไดรบการฟนฟแลว ป 2548 ของกรมพฒนาทดน ไดแก การปรบปรงพนทดนเปรยว/ดนกรด 75,869 ไร การปรบปรงพนทดนเคม 40,010 ไร พฒนาทดนในเขตพนทเฉพาะ (ทงกลารองไห- ทงสมฤทธ) 33,644 ไร ปลกไมยนตนปองกนการแพรกระจายดนเคม 1,000 ไร ฟนฟพนททผานการเลยงกงกลาดา 1,000 ไร จดทาระบบอนรกษดนและนาทะเลสาบสงขลา 1,000 ไร และจดทาระบบอนรกษดนและนาทลม-ทดอน 332,620 ไร โดยมเปาหมายการฟนฟคณภาพดนในพนทเกษตรกรรมเพมขนไมนอยกวารอยละ 2 ตอป

166


4.2 รอยละ 80 ของครวเรอนเปาหมายไดรบการพสจนสทธการครอบครองทดน

สผ./อส./ปม. - หมายถง ครวเรอนเกษตรกรทไดรบการสารวจพสจนสทธการถอครองพนทและการ ใชประโยชนทดน และสทธทากนทถกตองตามกฎหมาย

4.3 รอยละ 80 ของความสมบรณ ครบถวนของฐานขอมลดานทดน

สผ. - ความสมบรณ ครบถวนของฐานขอมลดานทดน หมายถง ระบบขอมลดานทดนท จะใชเปนประโยชนในการกาหนดนโยบายการบรหารจดการทดนของประเทศ โดยรวบรวมขอมลจากหนวยงานตางๆ ซงไดแก เอกสารสทธการถอครองทดน (โฉนดทดน น.ส. 3 น.ส. 3 ก. และใบจอง) หนงสอสาคญสาหรบทหลวง (ทสาธารณะประโยชนทพลเมองใชรวมกน) การจาแนกประเภททดนตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 22 มถนายน 2525 ไดแก พนททากน พนทปาชมชน และพนททาเลเลยงสตว นคมสรางตนเอง นคมสหกรณ นคมเกษตรกรรมทหารผานศก ทราชพสด (จดใหเชา) การจดท ดนเพอเปนททากนและอยอาศย (แปลงเลก แปลงใหญ) การปฏรปท ดนเพอเกษตรกรรม (ส.ป.ก. 4 – 01) และการสารวจการถอครองทดนในเขตปาสงวนแหงชาต (สทก.)

4.4 รอยละ 25 ของ อปท. นาฐานขอมลการถอครองทดน ไปใชประโยชนในการจดการทดน

สผ. - หมายถง อปท. มการนาความรทไดรบการถายทอดเรองฐานขอมลการถอครองทดนไปปรบปรงเพอใชประโยชนในการบรหารจดการทดนและสงแวดลอมในระดบพนททรบผดชอบ

4.5 รอยละ 80 ของเกษตรกรทยากจนไดรบการปรบปรงคณภาพดน

กษ. - หมายถง เกษตรกรยากจนทไมมททากนหรอมททากนนอย จานวน 700,000 ราย ทไดรบการจดสรรทดน ไดรบการปรบปรงคณภาพดนทมปญหาในกรณทพนททรฐ จดสรรให มคณภาพดนไมดพอ

4.6 พนทเกษตรกรรมไมนอยกวา 600,000 ไร มการดาเนนมาตรการควบคมการเผาในทโลง

กษ./คพ. - มาตรการควบคมการเผาในทโลง เชน มการนาองคความรและเทคโนโลยการเกษตรปลอดการเผามาใช เพอลดปญหาดนเสอมโทรมในพนทเกษตร และลดปญหามลพษ ทางอากาศ เปนตน

167


5. ทรพยากรธรณ

5.1 มการจดการปองกนและบรรเทาภยในพนททไดรบผลกระทบจากภยธรรมชาต พนทเสยงภย หรอธรณพบตภย

ทธ.

- พนททไดรบผลกระทบจากภยธรรมชาต พนทเสยงภย หรอธรณพบตภย หมายถง พนทท มนาทวม ดนถลม แผนดนไหว หลมยบ คลนยกษสนาม และการกดเซาะ ชายฝงทะเล ซงเปนภยธรรมชาตทสรางความเสยหายแกประชาชน ทรพยากรธรรมชาต และเศรษฐกจ โดยมฐานขอมลพนทเสยงภยดนถลม จานวน 2,371 หมบาน ใน 51 จงหวด และธรณพบตภยประเภทหลมยบ จานวน 70 แหง ใน 49 จงหวด

5.2 ทกจงหวดมการจดการทรพยากรธรณรวม และหมบานเปาหมายในพนทเสยงภย ธรณพบตภย มการจดการปองกนและบรรเทาภย

ทธ. - หมายถง ทกจงหวดทมพนทแหลงทรพยากรแร แหลงทรพยากรพลงงาน แหลงอนควรอนรกษทางธรณวทยา และเขตพนทเสยงการปนเปอนของสารพษในสงแวดลอม ม การจดการโดยประชาชนและภาคทเกยวของมสวนรวม และในพนทเสยงภยพบต/ ธรณพบตภย มการจดการปองกนและบรรเทาภย โดยมฐานขอมลการใหประทานบตรการทาแรในพนททมศกยภาพทวประเทศ จานวน 1,515 แปลง เปดดาเนนการ จานวน 948 แปลง เนอทประทานบตรบนบก ประมาณ 300,000 ไร

5.3 ทกพนทเปาหมายมการเชอมโยงเครอขายขอมล ทธ. - หมายถง ทกจงหวดทมปญหานาทวม ดนถลม แผนดนไหว หลมยบ คลนยกษสนามและการกดเซาะชายฝงทะเล มการสรางระบบเชอมโยงเครอขายขอมลดงกลาวระหวางหนวยงานสวนกลาง สวนภมภาค ทองถน และชมชน เพอการจดการแบบบรณาการและมการสอสารทรวดเรวทนการณ ตลอดจนเปนการเตอนภยใหทราบ

5.4 รอยละ 80 ของ อปท. ในพนทเปาหมายสามารถบรหารจดการดานทรพยากรธรณ ธรณพบตภย ธรณวทยาสงแวดลอม และแหลงทรพยากรพลงงาน ไดตามมาตรฐานทกาหนด

ทธ. - หมายถง องคกรปกครองสวนทองถนในพนททมปญหาดนถลม แผนดนไหว และ เปนแหลงทรพยากรแร แหลงทรพยากรพลงงาน แหลงอนควรอนรกษทางธรณวทยา และเขตพนทเสยงการปนเปอนของสารพษในสงแวดลอม สามารถบรหารจดการได ถกตองตามหลกวชาการ และเปนไปตามมาตรฐานทกาหนด

168


5.5 รอยละ 50 ของจานวนครวเรอนในพนทเปาหมาย มรายไดจากทรพยากรธรณเพมขน

ทธ. - หมายถง ชมชนทอาศยอยในพนททเปนแหลงทรพยากรแร แหลงทรพยากรพลงงาน สามารถมรายไดจากการใชทรพยากรเหลานเพมขน

5.6 มลคาเพมจากอตสาหกรรมตอเนองทใชทรพยากรธรณเปนวตถดบ

ทธ. - หมายถง มการศกษาวจยดานเทคโนโลยในอตสาหกรรมแรทสรางมลคาเพมจากการใชทรพยากรแร ทงในกระบวนการแตงแร การใชประโยชน และการใชซา/การนากลบมาใชใหมเพอเปนวตถดบในอตสาหกรรมตอเนอง

5.7 ระดบความสมบรณของระบบปองกนผลกระทบสงแวดลอม จากการพฒนาแรและพลงงาน

ทธ. - หมายถง ความสมบรณของระบบปองกนผลกระทบสงแวดลอมจากการพฒนาแรและพลงงาน ซงจะพจารณาจากผลการดาเนนงาน แบงเปน 5 ระดบ คอ

ระดบท 1 จดทาคมอเพอกาหนดแนวทางปฏบต

ระดบท 2 จดทาขอเสนอมาตรการการใชประโยชนทดนรองรบการพฒนาแหลงทรพยากรธรณโดยประชาชนมสวนรวม

ระดบท 3 ปรบปรงกฎหมายใหมการจดตงกองทนเพอชดเชยคาเสยหายเบองตนและ ใชเงนจากกองทนเยยวยาผลกระทบทเกดขน

ระดบท 4 ใหผมสวนไดสวนเสยมตวแทน/ผเชยวชาญในคณะกรรมการตดตามและ ประเมนผลกระทบตอสงแวดลอมและผลกระทบตอสขภาพ

ระดบท 5 ใหความรและจดทาคมอแนวทางการปฏบตสาหรบประชาชนทอยในพนทเสยงตอการปนเปอนในระดบตางๆ

169


6. ทรพยากรประมง และทรพยากรทางทะเลและชายฝง

6.1 มการจดการทรพยากรประมง และทรพยากรทางทะเลและชายฝงใหมความสมบรณขน ในทกจงหวดชายทะเล

ทช./ กษ. (กรมประมง).

- หมายถง อตราการจบสตวนาตอการลงแรงประมงทะเล (Catch Per Unit Effort : CPUE) ใน 1 ชวโมง เพมขน โดยเปรยบเทยบกบฐานขอมล ป 2547 ซงมอตราการจบสตวนาตอการลงแรงประมงในฝงอาวไทย เทากบ 23 กโลกรมตอชวโมง (ป 2546 เทากบ 23.13 กโลกรมตอชวโมง) และฝงอนดามน เทากบ 36.9 กโลกรมตอชวโมง (ป 2546 เทากบ 49.98 กโลกรมตอชวโมง)

- จงหวดชายทะเล หมายถง 23 จงหวดทมพนทชายทะเล ซงนบรวมจงหวดพทลงทมพนทตดทะเลสาบสงขลา แตไมนบรวมกรงเทพมหานคร

โดยมเปาหมายใหนานนาไทย มความอดมสมบรณขนไมนอยกวารอยละ 1 ตอป

6.2 ระดบความสาเรจของการจดการรวม ทช./ กษ. (กรมประมง).

- หมายถง การจดการทรพยากรทางทะเลและชายฝงโดยประชาชนและชมชนมสวนรวมในการจดการกบภาครฐ โดยแบงเปนขนความสาเรจของการดาเนนงาน 5 ระดบ คอ

ระดบท 1 รฐสนบสนนการจดตงและรบรองสถานภาพขององคกรชมชนประมง ชายฝง

ระดบท 2 ชมชนมสวนรวมกาหนดกตกาการทาประมง และการกาหนดขอบเขตของ

พนททาประมงในความรบผดชอบของชมชนชายฝง

ระดบท 3 เพมขดความสามารถของภาค

ระดบท 4 รวมคด รวมทา

ระดบท 5 รวมประเมนผล

170


6.3 ระดบความสาเรจในการจดตงเครอขาย อปท. อนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง

ทช. - การพจารณาผลของการจดตงเครอขาย อปท. อนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝง ในทกจงหวดชายทะเล โดยแบงเปนความสาเรจของการจดตง และผลการดาเนนงาน ของ อปท. 5 ระดบ คอ

ระดบท 1 อปท. และผมสวนไดสวนเสย มสวนรวมกาหนดกตกา

ระดบท 2 มการออกระเบยบควบคม

ระดบท 3 มกจกรรมนารองดานการอนรกษ

ระดบท 4 เพมประสทธภาพการตรวจสอบและควบคม

ระดบท 5 รอยละ 80 ของ อปท. อนรกษทรพยากรทางทะเลและชายฝงมระบบ การจดการสงแวดลอมในแหลงทองเทยวชายฝง เชน ระบบบาบดนาเสย ระบบจดการขยะมลฝอย เปนตน

6.4 รายไดชมชนชายฝงเปาหมายเพมขน รอยละ 5 ตอป ทช. - หมายถง ชมชนประมงชายฝง (ประมงพนบาน) ทอยในจงหวดชายทะเล มรายไดจากการประกอบอาชพเพมขน โดยมเปาหมายรอยละ 5 ตอป

6.5 ปรมาณการจบสตวนาในประเทศไมเกนศกยภาพการผลตของธรรมชาต

ทช./ กษ.(กรมประมง)

- หมายถง ปรมาณการจบสตว นาทะเลในประเทศจะตองไมสงกวาปรมาณกาลง การผลตทรพยากรประมงตามธรรมชาตในนานนาไทย ซงปจจบน (ป 2546) อยทระดบ 2.50 ลานตน ในขณะทปรมาณการจบสตวนาทะเล อยทระดบ 2.64 ลานตน

6.6 สดสวนการตกลบสนคาประมงสงออกลดลง กษ.(กรมประมง) - หมายถง การตกลบสนคาประมงทเปนสนคาสงออกและไมไดคณภาพตามเกณฑมาตรฐานสขอนามยสากล มสดสวนลดลง

171


7. ทรพยากรนา

7.1 มการจดการทรพยากรนาในเชงบรณาการแบบเปนระบบลมนาใน 25 ลมนา โดยเนนการจดการดานอปสงคเปนสาคญ รวมทงทาใหทกหมบานมแหลงนาทมคณภาพเหมาะสมสาหรบการอปโภค และบรโภค

ทน./ทบ.

- หมายถง ทกภาคสวนมสวนรวมในการวางแผนและบรหารจดการทรพยากรนา ทคานงถงการจดการดานอปสงคเปนสาคญ ลดการใชนาลงเพอปองกนปญหาการ ขาดแคลนและแยงชงนา รวมทงมการจดหาแหลงนาเพอใหประชาชนทกหมบานไดม นากนและนาใชซงเปนการดาเนนงานทสอดคลองกบมตคณะรฐมนตรเมอวนท 6 กนยายน 2548 ทอนมตใหกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมดาเนนการแกไขปญหาการขาดแคลนนาอปโภค บรโภค โดยเปรยบเทยบกบฐานขอมล ป 2549 ซงมแผนจะดาเนนการในพนท 16 จงหวด รวม 5,436 หมบาน และดาเนนการใหครบทกหมบาน ภายในป 2555

7.2 รอยละ 50 ของลมนาสาขา มการจดการแบบม สวนรวม

ทน.

- ลมนาสาขา หมายถง 254 ลมนาสาขา ใน 25 ลมนาหลก

- การจดการทรพยากรนารวม หมายถง ผมสวนไดสวนเสยในลมนาสาขา/ยอย เขามามสวนรวมในการศกษาปญหา กาหนดแผนงาน โครงการ กจกรรมตางๆ และรวมใน การกาหนดวสยทศน ยทธศาสตร และการจดการ ตลอดจนการจดเกบขอมลพนฐานดานทรพยากรนา

7.3 ระดบความสา เรจของการจดการลมนาสาขาเปาหมาย

ทน. - หมายถง การพจารณาผลของการดาเนนการจดการลมนาสาขาเปาหมาย แบงเปนความสาเรจใน 5 ระดบ คอ

ระดบท 1 จดตงคณะอนกรรมการลมนาสาขา

ระดบท 2 จานวนองคกรดานการบรหารจดการทรพยากรนาในระดบลมนาและระดบพนท ทมประสบการณการวางแผนและการบรหารจดการนา

172

ตวชวด ผรบผดชอบหลก คาอธบาย ระดบท 3 จานวนเครอขาย / กลมผใชนาเพอรวมจดการและใชประโยชน

ทรพยากรนาอยางยงยนและเปนธรรม

ระดบท 4 จานวนบคลากรทผานการฝกอบรม ในการบรหารจดการลมนา

ระดบท 5 จานวนเครองมอ/กลไก ในการบรหารจดการลมนา

โดยเปรยบเทยบฐานขอมล จานวนคณะกรรมการลมนาสาขา/ยอย ซงในองคประกอบ มผแทนจากทกภาคสวน ปจจบนมประมาณ 8,000 คน

7.4 รอยละ 80 ของ อปท . เปาหมายมแผนบรหาร จดการนา

ทน./ทบ. - หมายถง อปท. มการจดทาแผนการจดหา พฒนาแหลงนาเพอการอปโภค บรโภค มการวางแผนปองกนและบรรเทาอทกภย ตลอดจนการวางแผนในการปองกนและแกไขมลพษทางนา

7.5 รอยละ 100 ของหมบานมนาใชเพอการอปโภคบรโภค

ทบ./ทน. - หมายถง ทกหมบานทวประเทศมนาใชอยางทวถงและพอเพยงสาหรบการอปโภค บรโภคขนพนฐาน โดยเปรยบเทยบกบฐานขอมล ป 2548 ซงมจานวน 50,270 หมบาน โดยหมบานทมระบบประปาแลว จานวน 39,599 หมบาน ตองการปรบปรงระบบประปา 14,594 หมบาน และหมบานทยงไมมระบบประปา จานวน 10,711 หมบาน

7.6 ระดบ 80 ของภาคอตสาหกรรมการผลตและบรการ มการบรหารจดการนาเชงอปสงค

ทน./ทบ. - หมายถง ภาคอตสาหกรรมการผลตและบรการมการศกษาศกยภาพของแหลงนา ในพนท โดยเฉพาะบรเวณทจะมการจดตงนคมอตสาหกรรม และเขตอตสาหกรรม ใหมการวางแผนระยะยาวเพอบรหารจดการนาตนทนใหมประสทธภาพมากขน เชน การวางแผนการใชนาระหวางกจกรรม ศกยภาพของแหลงนาบาดาลสารอง เปนตน

173


7.7 รอยละ 80 ของแหลงนาธรรมชาตเปาหมายทไดรบการอนรกษ ฟนฟ

ทน./ทบ. -การอนรกษปรบปรงและฟนฟแหลงนา หมายถง การอนรกษ ปรบปรงและฟนฟแหลงนาธรรมชาตทกประเภท ใหคนสความสมดลตามหลกธรรมชาต โดยเนนกระบวนการมสวนรวมของประชาชน ภมปญญาชาวบานและวถชวตของชมชนในสงคม โดยการดาเนนการขดลอกตะกอนหนาอางเกบนาและฝายนาลนเดมทกอสรางไว / ปรบปรง ซอมแซมอาคารโครงสรางระบายนาและระบบสงนาเดมทชารดเสยหาย / การปองกนการกดเซาะตล งและการเสรมสร างความมนคงของ เข อนดน / การกอสรางฝายชะลอความชมชน (Check Dam)

174


8. การจดการมลพษ

8.1 รกษาคณภาพนาของแหลงนาผวดนอยางนอยรอยละ 85 และแหลงนาทะเลชายฝงอยางนอยรอยละ 97 ใหอยในเกณฑพอใชขนไป

คพ.

- แหลงนาผวดน หมายถง แมนาสายหลกและแหลงนานงทวประเทศทมการตรวจวดคณภาพนา จานวน 59 แหลง

- ดชนคณภาพนา หมายถง คาตวเลขทคานวณจากพารามเตอร 8 ตว ไดแก คาออกซเจนละลาย (DO) แบคทเรยกลมฟคอลโคลฟอรม (FCB) ความเปนกรด-ดาง (pH) ความสกปรกในรปสารอนทรย (BOD) ไนเตรต-ไนโตรเจน ฟอสฟอรสรวม (TP) ของแขงรวม (TS) และสารแขวนลอย (SS)

- เกณฑคณภาพนา หมายถง ระดบของการแบงชนคณภาพนาทไดจากการคานวณคาดชนคณภาพนาทกาหนดเปน 4 ระดบ ไดแก ด พอใช เสอมโทรม และเสอมโทรมมาก โดยคาทคานวณไดสามารถแบงออกเปนระดบของเกณฑคณภาพนาไดดงน

- คาระหวาง 71 ถง 100 คณภาพนาอยในเกณฑด

- คาระหวาง 61 ถง 70 คณภาพนาอยในเกณฑพอใช

- คาระหวาง 31 ถง 60 คณภาพนาอยในเกณฑเสอมโทรม

- คาระหวาง 0 ถง 30 คณภาพนาอยในเกณฑเสอมโทรมมาก

- คณภาพนาของแหลงนาผวดนอยในเกณฑตงแตระดบพอใชขนไป อยางนอย รอยละ 85 หมายถง สดสวนของจานวนแหลงนาผวดนทมคณภาพนาอยในเกณฑตงแตระดบพอใชขนไป เทยบกบจานวนแหลงนาผวดนทงหมดทตรวจวด โดยมเปาหมาย รอยละ 85 ภายในป 2554

175


- แหลงนาทะเลชายฝง หมายถง พนทชายฝงทะเลทวประเทศทมการตรวจวดคณภาพนา ประกอบดวย พนทอาวไทยฝงตะวนออก อาวไทยฝงตะวนตก และฝงอนดามน จานวน 240 สถาน

- ดชนคณภาพนา หมายถง คาตวเลขทคานวณจากพารามเตอร 8 ตว ไดแก คาออกซเจนละลาย (DO) แบคทเรยกลมฟคอลโคลฟอรม (FCB) ความเปนกรด-ดาง (pH) ฟอสเฟต-ฟอสฟอรส ไนเตรต-ไนโตรเจน แอมโมเนย-ไนโตรเจน อณหภม และสารแขวนลอย

- เกณฑคณภาพนา หมายถง ระดบของการแบงชนคณภาพนาทไดจากการคานวณคาดชนคณภาพนาทกาหนดเปน 5 ระดบ ไดแก ดมาก ด พอใช เสอมโทรม และเสอมโทรมมาก โดยคาทคานวณไดสามารถแบงออกเปนระดบของเกณฑคณภาพนาไดดงน

- คาระหวาง 91 ถง 100 คณภาพนาอยในเกณฑดมาก

- คาระหวาง 71 ถง 90 คณภาพนาอยในเกณฑด

- คาระหวาง 61 ถง 70 คณภาพนาอยในเกณฑพอใช

- คาระหวาง 31 ถง 60 คณภาพนาอยในเกณฑเสอมโทรม

- คาระหวาง 0 ถง 30 คณภาพนาอยในเกณฑเสอมโทรมมาก

- คณภาพนาของแหลงนาทะเลชายฝงอยในเกณฑตงแตระดบพอใชขนไป อยางนอยรอยละ 97 หมายถง สดสวนของสถานตรวจวดคณภาพนาแหลงนาทะเลชายฝงทอยในเกณฑตงแตระดบพอใชขนไปเทยบกบจานวนสถานตรวจวดคณภาพนาทะเลชายฝงทงหมดทตรวจวด โดยมเปาหมายรอยละ 97 ภายในป 2554

176


8.2 รกษาคณภาพอากาศใหมดชนคณภาพอากาศรายวนอยในเกณฑดถงปานกลางไมนอยกวารอยละ 90

คพ. - ดชนคณภาพอากาศรายวน หมายถง คาตวเลขตงแต 0 ถง มากกวา 300 ทไดจากการคานวณคาสงสดของสารมลพษทางอากาศ 5 พารามเตอร จากสถานตรวจวดเปนรายวน ทงน ดชนคณภาพอากาศทคานวณไดจากสารมลพษทางอากาศใดมคาสงสด จะใชเปนดชนคณภาพอากาศของวนนน โดยแบงเปน

- คาระหวาง 0 ถง 50 ระดบด

- คาระหวาง 51 ถง 100 ระดบปานกลาง

- คาระหวาง 101 ถง 200 มผลกระทบตอสขภาพ

- คาระหวาง 201 ถง 300 มผลกระทบตอสขภาพมาก

- คามากกวา 300 อนตราย

- เกณฑดถงปานกลาง หมายถง คาดชนคณภาพอากาศรายวนทไมเกน100

- ดชนคณภาพอากาศรายวนอยในเกณฑดถงปานกลาง ไมนอยกวารอยละ 90หมายถง สดสวนของดชนคณภาพอากาศของสถานตรวจวดคณภาพอากาศทวประเทศทอยในเกณฑดถงปานกลาง เทยบกบดชนคณภาพอากาศของสถานตรวจวดทวประเทศทงหมด โดยมเปาหมายรอยละ 90 ภายในป 2554

- สถานตรวจวดคณภาพอากาศทวประเทศ หมายถง สถานตรวจวดคณภาพอากาศอยางตอเนองทมการตรวจวดสารมลพษทางอากาศ 5 พารามเตอร ในพนท 19 จงหวด จานวน 43 สถาน (ป 2549) ไดแก 1) กาซโอโซนเฉลย 1 ชวโมง 2) กาซไนโตรเจน ไดออกไซดเฉลย 1 ชวโมง 3) กาซคารบอนมอนอกไซดเฉลย 8 ชวโมง 4) กาซซลเฟอรไดออกไซดเฉลย 24 ชวโมง และ 5) ฝนละอองขนาดเลกกวา 10 ไมครอน เฉลย 24 ชวโมง

177


8.3 ลดอตราการเกดขยะมลฝอยชมชนโดยเฉลยไมเกน 1 กโลกรม/คน/วน มการนาขยะมลฝอยชมชนกลบมาใชประโยชนไมนอยกวารอยละ 30 และมการจดการขยะมลฝอยชมชนอยางถกสขลกษณะไมนอยกวารอยละ 40 ของปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขน

คพ. - ขยะมลฝอยชมชน หมายถง ขยะมลฝอยทเกดจากกจกรรมตางๆ ในชมชน เชน บานพกอาศย สถานประกอบการคา แหลงธรกจ รานคา สถานบรการ ตลาดสด และสถาบนตางๆ ไดแก ขยะอนทรยจาพวกเศษอาหารตางๆ เศษใบไม เศษหญา ฯลฯ ขยะรไซเคลจาพวกแกว กระดาษ โลหะ พลาสตก อลมเนยม ยาง ฯลฯ และขยะทวไปจาพวกเศษผา เศษไม และเศษวสดตางๆ เปนตน โดยไมรวมถงของเสยอนตรายจากชมชนและจากภาคอตสาหกรรม

- ลดอตราการเกดขยะมลฝอยชมชน หมายถง การทาใหปรมาณขยะทจะทงลดลง อาจโดยการนาสงทเปนขยะนนกลบมาใชประโยชนอก หรอการลดปรมาณการใชและ ให เหลอสงทจะท งเปนขยะจรง เพยงเทาทไมสามารถใชประโยชน อนใดได อก โดยมเปาหมายใหมการลดอตราการเกดขยะในเขตเมอง โดยเฉลยไมเกน 1 กโลกรม/คน/วน ซงเปรยบเทยบกบฐานขอมล ป 2547 ทมปรมาณการผลตขยะ/คน/วนใน เขตเมอง เทากบ 1.23 กโลกรม

- การนาขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชน หมายถง การนาขยะมลฝอยทถกคดแยกจากแหลงกาเนดเพอนาไปใชประโยชนในการใชซา (reuse) หรอการแปรรปใชใหม (recycle) เชน การทาปยหมก/ปยนา การนาไปเลยงสตว การนาไปจาหนายหรอบรจาคทศนยวสดรไซเคลหรอธนาคารขยะ เปนตน

- มการนาขยะมลฝอยชมชนกลบมาใชประโยชนไมนอยกวารอยละ 30 หมายถง สดสวนของปรมาณขยะมลฝอยชมชนทถกนากลบมาใชประโยชนในรปแบบ/วธการตางๆ เทยบกบปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขนทวประเทศ โดยไมรวมของเสยอนตรายจากชมชนและจากภาคอตสาหกรรม โดยมเปาหมายไมนอยกวารอยละ 30 ในป 2554 เปรยบเทยบกบฐานขอมล ป 2548 ซงมขยะชมชนเกดขน 14.3 ลานตน และมการนากลบมาใชประโยชนใหม ประมาณ 3.15 ลานตน

178


- การจดการขยะมลฝอยชมชนอยางถกสขลกษณะ หมายถง รปแบบการจดการ ขยะมลฝอยตงแต การเกบรวบรวม การขนสง การคดแยกเพอนากลบมาใชประโยชน และการกาจดขนสดทาย ทมการดาเนนการอยางถกตองตามหลกวชาการ มการปองกนปญหาผลกระทบตอประชาชนและสงแวดลอม

- มการจดการขยะมลฝอยชมชนอยางถกสขลกษณะไมนอยกวารอยละ 40 หมายถง สดสวนของปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขนไดรบการจดการอยางถกตองตามหลกวชาการ เทยบกบปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขนทวประเทศ

8.4 ของเสยอนตรายชมชนทเกดขนทงหมดทวประเทศ ไดรบการคดแยกเพอนาไปกาจดอยางถกตอง ไมนอยกวา รอยละ 30 มศนยจดการของเสยอนตรายชมชนทถกตองตามหลกวชาการในภมภาคอยางนอยภมภาคละ 1 แหง และมการจดการกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมไมนอยกวารอยละ 95 ของปรมาณกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม ทเกดขนทงหมด

คพ. - ของเสยอนตรายชมชน หมายถง ของเสยอนตรายทเกดขนจากบานพกอาศยและสถานประกอบการในชมชน เชน ซากถานไฟฉาย แบตเตอรโทรศพทมอถอ แบตเตอรรถยนต หลอดฟลออเรสเซนต นามนเครองใชแลว นามนเบรก ภาชนะบรรจสารเคมทาความสะอาด ยาหมดอาย สารกาจดแมลงและสารเคมภณฑทเสอมคณภาพจากการ ใชงานในบานเรอน และภาชนะบรรจสารดงกลาว เปนตน - ของเสยอนตรายชมชนทเกดขนทงหมดทวประเทศไดรบการจดการอยางถกตองไมนอยกวารอยละ 30 หมายถง สดสวนปรมาณของเสยอนตรายชมชนทไดรบ การจดการอยางถกตอง เทยบกบปรมาณของเสยอนตรายทเกดขนจากชมชนทวประเทศ โดยเปรยบเทยบกบฐานขอมล ป 2548 ปรมาณของเสยอนตรายจากชมชนทวประเทศ ประมาณ 0.4 ลานตน - มศนยจดการของเสยอนตรายทถกตองตามหลกวชาการอยางนอยภมภาคละ 1 แหง หมายถง มการจดตงศนยกาจดของเสยอนตรายจากชมชนทสามารถกาจดของเสยอนตรายจากชมชนไดอยางถกตองตามหลกวชาการโดยไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม อยางนอย 1 ศนยในแตละภมภาค ในภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง และภาคใต

179


- กากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรม หมายถง กากของเสยอนตรายทเกดขนจากภาคอตสาหกรรมประเภทตางๆ ไดแก อตสาหกรรมปโตรเคม พลาสตก ชบโลหะ ถลงโลหะ ผลตสารปองกนกาจดศตรพชและสตว อเลกทรอนกส สงพมพ สงทอ ผลตรถยนต และฟอกหนง ของเสยอนตรายจากภาคอตสาหกรรม เชน ของเสยประเภทตะกอน และของแขงโลหะหนก กรด-ดางทมโลหะหนกปนเปอน กากนามน เปนตน - การจดการกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมไมนอยกวารอยละ 95 ของปรมาณกากของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมทเกดขนทงหมด หมายถง สดสวนปรมาณของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมทไดรบการจดการอยางถกตอง เทยบกบปรมาณของเสยอนตรายทเกดขนจากภาคอตสาหกรรมทวประเทศ โดยเปรยบเทยบกบฐานขอมล ป 2548 ปรมาณของเสยจากภาคอตสาหกรรมทวประเทศ ประมาณ 1.41 ลานตน

8.5 การใชสารเคมอนตรายทมความเสยงสงในภาคเกษตรกรรมและภาคอตสาหกรรมลดลง ไมนอยกวา 500 ชนด

คพ. - สารเคมอนตราย หมายถง วตถระเบดได วตถไวไฟ วตถออกซไดซ และวตถเปอรออกไซด วตถมพษ วตถททาให เกดโรค วตถกมมนตรงส วตถทกอให เกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม วตถกดกรอน วตถทกอใหเกดการระคายเคอง วตถอยางอนไมวาจะเปนเคมภณฑ หรอสงอนใดทอาจทาใหเกดอนตรายแกบคคล สตว พช ทรพย หรอสงแวดลอม

- สารเคมอนตรายทมความเสยงสง หมายถง สารเคมทมความเปนพษสง มคา LD50 นอยกวา 30 มลลกรม/กโลกรม มความเปนพษเรอรง เชน เปนสารกอมะเรง หรอทาใหเกดความผดปกตในทารก ตกคางยาวนานในสงแวดลอม สะสมในหวงโซอาหาร สงผลกระทบตอชนดพนธอน ทาใหเกดการปนเปอนในผลตภณฑ ตกคางในผลตภณฑอาหารสงออก และหามใชในประเทศอน

- ลดลง หมายถง เลกใชสารเคมดงกลาว หรอใชสารเคมดงกลาวในปรมาณลดลง

180


- การใชสารเคมอนตรายทมความเสยงสงในภาคเกษตรกรรมและภาคอตสาหกรรมลดลงไมนอยกวา 500 ชนด หมายถง มการใชสารเคมอนตรายทงในภาคเกษตรกรรมและภาคอตสาหกรรม ทมความเสยงสงลดลงจากทใชอยในปจจบนไมนอยกวา 500 ชนด ภายในป 2554

8.6 จานวนเครองมอ/กลไกในการบรหารจดการสงแวดลอมเพมขน

คพ./สผ. - เครองมอ/กลไกในการบรหารจดการสงแวดลอม หมายถง มการนามาตรการตางๆ ทงดานกฎหมาย เศรษฐศาสตร สงคม และสงแวดลอม มาใช เพอทาใหการบรหารจดการสงแวดลอมมประสทธภาพเพมขน

8 .7 ร อยละ 50 ของ อปท . ในพ นท เ ป าหมายมความสามารถในการจดการสงแวดลอม

คพ. - หมายถง สดสวนขององคกรปกครองสวนทองถน ไดแก องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนตาบล กรงเทพมหานคร เมองพทยา และองคกรปกครองสวนทองถนทกฎหมายจดตงขน ทมความสามารถในการบรหารจดการสงแวดลอมไดมประสทธภาพ โดยเปรยบเทยบกบ อปท. ทงหมดในพนทเปาหมายซงมจานวน 40 จงหวด

8.8 รอยละ 30 ของ อปท. ในพนทเปาหมายมการจดการขยะมลฝอยแบบผสมผสาน และมระบบคดแยกขยะมลฝอยชมชน ขยะตดเชอ และของเสยอนตรายชมชน

คพ. - การจดการขยะมลฝอยแบบผสมผสาน หมายถง รปแบบการจดการขยะมลฝอย ทมการนาขยะมลฝอยมาแปรสภาพ และมการนาขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชน รวมถงการกาจดขยะมลฝอย โดยใชเทคโนโลยตางๆ ผสมผสานกนตงแต 2 เทคโนโลยขนไป ตามความเหมาะสม ไดแก การคดแยกประเภทของขยะมลฝอย การหมกปย เตาเผา และการฝงกลบ เปนตน โดยมสดสวนของ อปท . ทมการจดการขยะมลฝอยแบบผสมผสานทถกตองตามหลกวชาการ มการคดแยกขยะมลฝอยชมชนทสามารถนากลบมาใชประโยชนไดและมการคดแยกขยะตดเชอ และของเสยอนตรายชมชน เปรยบเทยบกบ อปท. ทงหมดในพนทเปาหมาย

- พนทเปาหมาย หมายถง พนททมลาดบความสาคญเรงดวนในการจดการขยะมลฝอย จานวน 40 จงหวด

181


8.9 รอยละ 30 ของปรมาณความสกปรกของนาเสยทเกดขนจากชมชนระดบเทศบาลเมองขนไปจะลดลงกอนระบายออกสสงแวดลอม

คพ. - นาเสย หมายถง นาเสยทเกดจากอาคารบานเรอนในชมชนระดบเทศบาลเมองขนไป

- ปรมาณความสกปรกของนาเสย หมายถง ปรมาณความสกปรกรวมในรป บโอด ซงคานวณจากจานวนประชากร(คน) x อตราการเกดนาเสย (ลบ.ม./วน) x คาเฉลยความเขมขนของความสกปรก (มก.BOD/ลตร)

- ปรมาณความสกปรกของนาเสยลดลง หมายถง ปรมาณความสกปรกของนาเสยในพนททมระบบบาบดนาเสยแลวลดลง ซงคดจากปรมาณความสกปรกของนาเสยทเกดขน หกออกจากปรมาณความสกปรกของนาเสยทผานระบบบาบดนาเสย โดยคานวณตามประสทธภาพของระบบบาบดนาเสยแตละประเภท

- ระบบบาบดนาเสย หมายถง ระบบบาบดนาเสยขนาดเลกสาหรบอาคารบานเรอน (Onsite Treatment System) ระบบบาบดน า เสยแบบรวมกลมอาคาร (Cluster Treatment Plant) และระบบบ า บดน า เส ยแบบรวมศนย (Central Wastewater Treatment)

8.10 รอยละ 80 ของดชนระดบเสยงรายวนอยในเกณฑ ดถงปานกลาง

คพ. - ระดบเสยง หมายถง คาระดบเสยงเฉลย (Leq) 24 ชวโมง

- เกณฑดถงปานกลาง หมายถง คาระดบเสยงเฉลย (Leq) 24 ชวโมง ไมเกน 70 เดซเบลเอ

- รอยละ 80 ของดชนระดบเสยงรายวนอยในเกณฑดถงปานกลาง หมายถง ผลรวมของจานวนวนทตรวจวดในทกสถานตรวจวด ทมระดบเสยงอยในเกณฑดถงปานกลาง เทยบกบผลรวมของจานวนวนทตรวจวดทงหมดของทกสถานตรวจวด โดยมเปาหมาย รอยละ 80 ภายในป 2554

- สถานตรวจวด หมายถง สถานตรวจวดระดบเสยงอยางตอเนอง ในพนท 13 จงหวด จานวน 30 สถาน (ป 2549)

182


9. สงแวดลอมเมองและชมชน

9.1 การจดการสงแวดลอมเมองและชมชนเปนไปตามเกณฑ เมองนาอย ไมนอยกว ารอยละ 50 ของ อปท . เปาหมาย

สผ.

- สงแวดลอมเมองและชมชน หมายถง สภาพแวดลอมโดยรอบบรเวณเขตชมชนทมประชากรคอนขางหนาแนน ทงเพอการอยอาศยและเพอประกอบกจการตางๆ โดยมความหนาแนนของประชากรแตกตางกนไปตามประเภทของชมชน ขอบเขตของเมอง และชมชน ครอบคลมเขตชมชนเมองทมการปกครองพเศษ ไดแก กรงเทพมหานคร และเมองพทยา เขตชมชนเมองในพนทเทศบาลนคร (22 แหง) เทศบาลเมอง (110 แหง) และเทศบาลตาบล (1,024 แหง)

- เมองนาอย หมายถง ชมชนทอยอาศยในเขตเมองทมสภาพแวดลอมและคณภาพชวตทด มสงคมทเอออาทร มชมชนเขมแขง มความสะดวกสบาย ปลอดภยในชวตและทรพยสน มระบบเศรษฐกจด มนคง มวฒนธรรมและจตวญญาณทเปนเอกลกษณของเมอง

- เกณฑเมองนาอย สามารถพจารณาเลอกใชตามทหนวยงานตางๆ จดทาไวแลว เชน องคการอนามยโลก กระทรวงสาธารณสข (กรมอนามย) สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม) เปนตน

9.2 จานวนผลงานของชมชนททางานดานสงแวดลอมชมชนเพมขนรอยละ 50

สผ. - จะพจารณาการดาเนนงานจดการสงแวดลอมชมชนของชมชนทเปนไปตามเกณฑเมองนาอย และมการจดการพนทสเขยว โดยมเปาหมายรอยละ 50 ภายในป 2554

9.3 รอยละ 50 ของเทศบาลนครและเทศบาลเมองม การจดการสงแวดลอมชมชนและพนทสเขยวแบบบรณาการ

สผ. - เทศบาลนครและเทศบาลเมอง หมายถง เทศบาลนคร 22 แหง และเทศบาลเมอง 110 แหง

- พนทสเขยว หมายถง พนทธรรมชาต และพนททมนษยสรางขนหรอกาหนดขนในเมองทปกคลมดวยพชพรรณทมไมยนตน เปนองคประกอบหลก โดยมวตถประสงคใหเกดสภาพแวดลอมทด สวยงาม รมเยน นาอย และเพมองคประกอบของการใชทดนใน

183

ตวชวด ผรบผดชอบหลก คาอธบาย เมองเพอการใชประโยชนทงโดยตรงและโดยออมตอการยกระดบคณภาพชวตของประชากรในเมองและนกทองเทยวผมาเยอน โดยมเปาหมายใหมพนทสเขยวตอคน เพมขนในพนทเมอง แตเนองจากปจจบนยงไมมเกณฑมาตรฐานพนทสเขยว ในเบองตนอาจใชการคานวณพนทสเขยว ดงน

1) ขนาดพนทสเขยวทยงยน ระดบเทศบาลนคร 7.5 ไรตอ 1,000 คน หรอ 12 ตารางเมตรตอคน ระดบเทศบาลเมอง และเทศบาลตาบล รอยละ 10 ของพนททงหมด

2) ขนาดพนทสเขยวบรการ ระดบเทศบาลนคร 2.5 ไรตอ 1,000 คน หรอ 4 ตารางเมตรตอคน ระดบเทศบาลเมอง และเทศบาลตาบล รอยละ 5 และ 3 ของพนททงหมด ตามลาดบ

3) ขนาดพนทสเขยวเฉพาะกจกรรม ไดแก กจกรรมโครงการบานพกอาศยทกประเภท ตามขอกาหนด “พนทวาง” ของ พ.ร.บ. ควบคมอาคาร ควรมรอยละ 30 ของแปลงทดน และควรมสดสวนของพนทสเขยว รอยละ 50 ของพนทวาง สวนกจกรรมโครงการอาคารพาณชย สานกงาน สถานบรการ ตามขอกาหนด “พนทวาง” ของ พ.ร.บ. ควบคมอาคาร ควรมรอยละ 10 ของแปลงทดน และควรมสดสวนของพนท สเขยว รอยละ 50 ของพนทวาง

- บรณาการ หมายถง การมสวนรวมของทกภาคสวนในการจดการสงแวดลอมชมชนและพนทสเขยว

9.4 รอยละ 50 ของเทศบาลนครและเทศบาลเมองมแผนหรอการจดการสงแวดลอมตามเกณฑเมองนาอย

สผ. - การจดการสงแวดลอมตามเกณฑเมองนาอย เทศบาลนครและเทศบาลเมองแต ละแหง สามารถเลอกเกณฑเมองนาอยดานสงแวดลอมตวใดตวหนงหรอหลายตวทจดทาขนหรอมอยแลวของหนวยงานตางๆ เชน องคการอนามยโลก กระทรวงสาธารณสข (กรมอนามย) สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.)กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม) เปนตน

184


ซงปจจบน (ป 2548) ม อปท. ทมการดาเนนงานเรอง เมองนาอย ชมชนนาอย ตามแนวทางของ สศช. จานวน 4 แหง คอ กทม. เทศบาลนครนนทบร เทศบาลนครอบลราชธาน และเทศบาลเมองปราณบร จงหวดประจวบครขนธ นอกจากน มการจดทาโครงการประเมนผลเทศบาลนาอยอยางยงยน ประจาป 2547 ซงสมาคมสนนบาตเทศบาลแหงประเทศไทยดาเนนงานรวมกบ สถาบนสงแวดลอมไทย โดยมเทศบาล เขารวมโครงการ 108 แหง เทศบาลทผานเกณฑการประเมน ม 24 แหง แบงเปน เทศบาลนคร 9 แหง เทศบาลเมอง 6 แหง และเทศบาลตาบล 9 แหง

185


10. สงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

10.1 จงหวด องคกรปกครองสวนทองถน เครอขายอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม มการปองกนพนทและแกไขปญหาสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม ไมนอยกวารอยละ 20 ของกลมเปาหมาย

สผ.

- หมายถง จงหวด/อปท./เครอขายการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมมการดาเนนการเกยวกบการปองกนพนทและแกไขปญหาสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมในพนท โดยมเปาหมายรอยละ 20 ของจงหวด/อปท./เครอขายการอนรกษ สงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมเปาหมาย

10.2 เครอขายการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมไมนอยกวา 5 หนวยตอป สามารถเปนฐาน องคความรและตวอยางในการบรหารจดการทมประสทธภาพ

สผ.

- เครอขายการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม หมายถง หนวยงานทมสวนเกยวของกบการดาเนนงานดานการอนรกษศลปวฒนธรรมและธรรมชาต ตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท 1 พฤษภาคม 2527 และ 28 สงหาคม 2527 ซงปจจบนม 75 หนวย (75 จงหวด) อยในมหาวทยาลยราชภฏ 30 หนวย อยในโรงเรยนประจาจงหวด 42 หนวย และสถาบนการพลศกษา 3 หนวย และทมบทบาทสาคญในการสนบสนนการดาเนนงานและประสานงานทางดานวชาการในการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม ประชาสมพนธขอมลขาวสารความรเรอง การอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม ซงเปนฝายเลขานการของคณะอนกรรมการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมประจาจงหวดทมอยใน 75 จงหวด

- องครวมหรอองคความร หมายถง วทยากร หรอแขนงวชาการดานตางๆ ทมการ จดบนทกเปนลายลกษณอกษรเปนตานาน คาบอกเลา ตารบ ตารา ภมปญญาทองถน พธกรรม ความเชอท มการสบสานมรดกจากนกปราชญ ผรในอดต แสดงใหเหนกระบวนการเรยนรจากธรรมชาต พฒนาการเปนการเรยนรในระดบสถาบน

186


10.3 มแหลงธรรมชาตและแหลงศลปกรรมทมมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม อยางนอย 2 ประเภทตอป

สผ. - ธรรมชาต (ตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 21 กนยายน พ.ศ. 2525) หมายถง ธรรมชาตทมคณคาทางวทยาการ และสนทรยภาพทเกยวของ เปนสณฐานทสาคญ ทางธรณวทยาและภมศาสตร อนเปนเอกลกษณหรอสญลกษณของทองถนนนๆ และ มลกษณะพเศษเฉพาะแหง โดยสามารถจาแนกไดเปน 2 ประเภท คอ

(1) ธรรมชาตทมการเคลอนไหว เปลยนแปลงและฟนคนสสภาพเดมได โดยระบบของตวเอง เชน ปาไม ทงหญา สตวปา สตวนา และอทยานตางๆ เปนตน

(2) ธรรมชาตทไมสามารถเคลอนไหว เปลยนแปลง หรอฟนคนสสภาพเดมได เมอถกทาลายกจะหมดสภาพไป เชน ภเขา ถา นาตก เกาะ แกง หาดทราย หาดหน ทะเลสาบ หนองบง และแหลงทมซากดกดาบรรพ เปนตน

- ฐานขอมลแหลงธรรมชาตประเภทตางๆ ทกระจายอยทกภาคของประเทศ (ป 2547) รวม 4,707 แหง แบงเปน แกง 65 แหง เกาะ 724 แหง ชายหาด 347 แหง ภเขา 974 แห ง ถา 735 แหง นาตก 1,093 แหง ซากดกดาบรรพ 30 แห ง ธรณสณฐานและภมลกษณะวรรณา 84 แหง โปงนารอน 109 แหง และแหลงนา 546 แหง

- ศลปกรรม หมายถง สงทมนษยไดสรางหรอกาหนดขนทงในอดตและปจจบนดวยความสามารถ สตปญญา กาลงกาย กาลงใจ และไดรบการยกยองวามคณคาใน ทางศลปวฒนธรรม ประวตศาสตร โบราณคดและเทคโนโลย อาท พระราชวง วง วดในอาณาเขต ศาสนสถาน ศาล อนสาวรย ปอม คเมอง กาแพงเมอง อาคารทมคณคาทางสถาปตยกรรม คลอง สะพาน ทานา และแหลงชมชนโบราณ

- สงแวดลอมศลปกรรม หมายถง สงแวดลอมและบรรยากาศรอบๆ ตวศลปกรรมทมความเกยวเนอง และมความสมพนธกนทงทางตรงและทางออม โดยสามารถจาแนกไดเปน 3 ประเภท คอ

187

ตวชวด ผรบผดชอบหลก คาอธบาย (1) แหลงศลปกรรมทมรปแบบทางสถาปตยกรรม ทมคณคาความสาคญ มความเปนเอกลกษณทางดานประวตศาสตรและโบราณคด ซงมความสมพนธทางดานศาสนา และความเชอทชดเจน ไดแก วดราง เจดย โบสถ วหาร ปรางค ปราสาท ก ธาต พระธาต หอไตร หอคา บาราย ตระพง เปนตน

(2) แหลงศลปกรรมทเปนรปแบบการตงถนฐานของชมชนในอดต ไดแก เมองโบราณทมคนา คนดน กาแพงเมอง คเมอง เมองเกาทมความสาคญทางดานประวตศาสตร โบราณคด สะพานเกา คลองโบราณ เตาเผาโบราณ เปนตน

(3) แหลงศลปกรรมทเปนรปแบบสงปลกสราง หรอทอยอาศยของคนในอดต ทมความเปนเอกลกษณแสดงใหเหนความงามทางดานศลปกรรม ฝมอชาง และเทคโนโลย เชน อาคารบานเรอนเกา จวนเกา ตลาดเกา คมเจานาย ศาลากลางเกา เปนตน

- ฐานขอมลแหลงศลปกรรมทประกาศเปนเขตอนรกษศลปกรรม (ป 2547) จานวน 2,087 แหง

- มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม หมายถง มาตรฐาน การประเมนคณภาพสงแวดลอมของแหลงธรรมชาตและแหลงศลปกรรม ซงคาดวาจะมผลกระทบตอสงแวดลอม ทอยภายในและโดยรอบของแหลงธรรมชาตและแหลงศลปกรรมนอยทสดทงทางตรงและทางออม และไมขดขวางตอการพฒนา เปนแหลงทองเทยวเชงอนรกษและอยบนพนฐานการพฒนาอยางยงยน

188


11. พนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

11.1 จานวนประชาชน หรอภาคเอกชน หรอเครอขายองคกรทเขามามสวนรวมแสดงความคดเหนดานพนธกรณระหวางประเทศเพมขน

สผ./สรป.ทส.

- หมายถง ประชาชน หรอภาคเอกชน หรอเครอขายองคกร มสวนรวมในการแสดงความคดเหนตอการดาเนนการตามพนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศ กอนการลงนามในพนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศ หรอกอนการประชม มสดสวนทมากขน

11.2. จานวนโครงการหรองบประมาณทไดรบจากการรวมมอกบตางประเทศ

สผ./สรป.ทส. - หมายถง ประเทศไทยจะไดรบผลประโยชนจากการเขารวมในความตกลงพหภาค ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยไดรบการสนบสนนดานโครงการ หรองบประมาณเพอดาเนนงานตามความตกลงฯ ทเกยวของ

189


บญชอกษรยอชอหนวยงาน

190

บญชอกษรยอชอหนวยงาน ตวยอ ชอหนวยงาน กก. กระทรวงการทองเทยวและกฬา กค. กระทรวงการคลง กต. กระทรวงการตางประเทศ กนอ. การนคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย กปน. การประปานครหลวง กปภ. การประปาภมภาค กษ. กระทรวงเกษตรและสหกรณ กห. กระทรวงกลาโหม คค. กระทรวงคมนาคม คพ. กรมควบคมมลพษ ทก. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ทช. กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง ทน. กรมทรพยากรนา ทบ. กรมทรพยากรนาบาดาล ทส. กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม นร. สานกนายกรฐมนตร ปม. กรมปาไม ปปง. สานกงานปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พณ. กระทรวงพาณชย พน. กระทรวงพลงงาน พพ. กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน พม. กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย มท. กระทรวงมหาดไทย มสช. มลนธสาธารณสขแหงชาต ยธ. กระทรวงยตธรรม รง. กระทรวงแรงงาน วช. สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต วท. กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย วธ. กระทรวงวฒนธรรม ศธ. กระทรวงศกษาธการ

191

ตวยอ ชอหนวยงาน สกถ. สานกงานคณะกรรมการกระจายอานาจสทองถน สกว. สานกงานกองทนสนบสนนการวจย สคก. สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา สงป. สานกงบประมาณ สธ. กระทรวงสาธารณสข สผ. สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม สรป. สานกความรวมมอดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ระหวางประเทศ สานกงานปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

สส. กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม สสส. สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ สอท. สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย อก. กระทรวงอตสาหกรรม อปท. องคกรปกครองสวนทองถน อส. กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

60/1 ซอยพบลวฒนา 7 ถนนพระราม 6เขตพญาไท กรงเทพมหานคร 10400โทรศพท 0-2265-6500 ตอ 6769-72

โทรสาร 0-2265-6602http://www.onep.go.th

E-mail : [email protected] 978-974-286-164-3

Documents

แผนจัดการคุณภาพสิ่งแวดล้อม พ.ศ. 2550-2554