สาระเศรษฐศาสตร ชดการเรยนท 6 เรอง ธรกจการใหสมปทาน ระดบ ม. 5 ค าสง 1.ใหนกเรยนศกษาเนอหา 2. ตงคาถามทเกยวกบธรกจการใหสมปทาน คนละ 5 ขอ 6. ธรกจการใหสมปทาน สมปทาน หมายถง สทธทรฐบาลหรอบคคลใหบคคลธรรมดาหรอนตบคคลเพอประกอบกจการเฉพาะอยางหรอเปนตวแทนขายผลตภณฑในพนทใดพนทหนง ประเภทของธรกจแบบสมปทาน 1. ธรกจแบบสมปทานทใชสนคาและชอการคา ธรกจแบบสมปทานประเภทน ประกอบดวยการจดการจาหนายสนคาซงผรบสมปทานตกลงทจะจาหนายสนคาหรอสายผลตภณฑสายใดสายหนง ความสมพนธลกษณะนคอ ตวแทนจาหนายจะไดรบชอการคา เครองหมายการคา และ/หรอสนคาจากผจาหนาย และจะถอเสมอนวาเปนผจาหนายโดยอาศยสายผลตภณฑ ธรกจแบบสมปทานประเภทนโดยทวไป ไดแก เคเอฟซ พซซาฮท ตวแทนจาหนายรถยนตและรถบรรทก สถานบรการนามน 2. ธรกจแบบสมปทานทใชรปแบบทางธรกจ ธรกจแบบสมปทานประเภท นเปน แบบฉบบของธรกจแบบสมปทานทเกดขนใหม ซงมตงแตภตตาคารและการคาปลกทไมใชอาหารจนถงธรกจทพกอาศย การใหบรการเปนการสวนตวและบรการทางธรกจ รวมทงบรการเกยวกบอสงหารมทรพย ธรกจแบบสมปทานประเภทนถกกาหนดลกษณะโดยความสมพนธระหวางผใหสมปทานและผรบ สมปทานของธรกจทกาลงประกอบการซงไมไดรวมเฉพาะแตเพยงสนคา บรการ และเครองหมายการคาเทานน แตยงรวมถงแนวความคดทางธรกจทงหมดคอ กลยทธและแผนการตลาด คมอและมาตรฐานการ

ปฏบตงาน การควบคมคณภาพและกระบวนการใหความชวยเหลอและคาแนะนาอยางตอเนอง เชน เซเวนอเลฟเวน ปจจบนธรกจการใหสมปทาน หรอธรกจแฟรนไชส (Franchise) กาลงไดรบความนยมอยางสง โดยเฉพาะผประกอบธรกจเจาของคนเดยวซงตองการความสาเรจของธรกจในระยะเวลาอนรวดเรว ธรกจแฟรนไชสเปนธรกจประเภทหนงซงเจาของผใหสมทาน (Franchise) ใหสทธในการผลตและจาหนายสนคาหรอบรการชนดเดยวกน หรออนญาตใหใชชอหรอยหอสนคาใหกบผประกอบการอนหรอผรบสมปทาน (Franchise) ในการซอสมปทาน ผรบสมปทานตองจายคาธรรมเนยมใหกบผใหสมปทาน เพอผลตหรอจาหนายสนคาและบรการ ผใหสมปทานจะออกแบบสถานท ทาการโฆษณา ฝกอบรมพนกงาน แนะนาเทคนคการผลต ใหความชวยเหลอเกยวกบการใชเครองมอตาง ๆ และใหคาปรกษาเกยวกบการบรหารงาน เพอใหเปนมาตรฐานเดยวกน ผรบสมปทานตองขายสนคาตามทผใหสมปทานกาหนด นอกจากการจายคาธรรมเนยมในระยะแรกของการดาเนนธรกจแลว ผรบสมปทานจะตองแบงปนผลกาไรตามขอตกลงทใหไวกบผใหสมปทาน สาหรบประเทศไทยธรกจแฟรนไชส ทไดรบความนยมไดแก ธรกจคาปลก เซเวนอเลฟเวน ธรกจนาอดลมเปปซ โคคาโคลา ธรกจฟาสตฟด แมคโดนลด ดงกนโดนท ธรกจขายกวยเตยว ปมนามน ฯลฯ การลงทนในธรกจการใหสมปทาน ขอควรพจารณากอนตดสนใจ ซอสมปทาน ผประกอบการจะตองพจารณาการลงทนใหรอบคอบ เนองจากการลงทนจะตองใชเงนจานวนมากพอทจะจายเปน คาทาเลทตง ไดแก คาทดนและสงปลกสราง คาวสดอปกรณ คาเครองมอเครองใช คาสนคา นอกเหนอจากการลงทนดงกลาวแลว การซอสมปทานจะตองเสยคาใชจาย คาสทธในการดาเนนธรกจ แฟรนไชส ดงน 1. คาลขสทธ (Franchise Fee) หมายถง จานวนเงนทผซอสมปทานจะตองจายในวนท ลงนามในสญญา ซงเปนการจายเพยงครงเดยว เพอจะไดประโยชนในการดาเนนงาน เชน คมอการบรหารงาน แผนการตลาด ฯลฯ

2. คาธรรมเนยม (Royalty Fee) เปนคาเปอรเซนตจากยอดขาย ยอดสงซอสนคาซงจะตองจายอยางตอเนอง 3. คาใชจายทเกยวกบคาตอบแทนการผลต (Franchise Package Fee) เปนคาใชจายทใชเทคนคจากผใหสมปทาน เชน คาฝกอบรมพนกงาน ฯลฯ ลกษณะของธรกจแบบสมปทาน

ลกษณะของผใหสทธสมปทาน ลกษณะของผรบสทธสมปทาน 1. จะดาเนนการคลายระบบสาขา ให เครองหมายการคา สญลกษณ มาตรฐาน อปกรณ การจดหนาราน ทเหมอนกน มมาตรฐานสนคาและ บรการและรปแบบของธรกจตาม ขอตกลง

1. จะไดรบสทธการใชเครองหมาย การคา สญลกษณ มาตรฐาน ชอเสยง

2. มหนาทฝกอบรม ใหความรทก ขนตอนเพอใหดาเนนงานตามมาตรฐาน

2. ไดรบสทธในการฝกอบรมความร ทกดาน การจดการ การตลาด ความรใน สนคาและบรการ

3. มสทธทจะควบคมการดาเนนงาน ของผรบสทธ

3. จะตองเปนผลงทนในธรกจเอง

4. จะไดรบรายไดจากการใช เครองหมายการคา ชอเสยง สญลกษณ มาตรฐาน และอน ๆ

4. จะตองเสยคาการใชสทธสมปทานตามขอตกลง

ขอดของธรกจการใหสมปทาน 1. ไดรบความรในการดาเนนธรกจจากผใหสมปทาน สามารถดาเนนงานไดทนท เนองจากผใหสมปทานประสบความสาเรจจากการประกอบธรกจมาแลว ยอมมความรและประสบการณเปนอยางด 2. ซอวตถดบไดในราคาถก เพราะซอในปรมาณมาก 3. มการทดสอบตลาด จงมความเสยงตากวาการลงทนเอง 4. ลดคาใชจาย เกยวกบการโฆษณา ประชาสมพนธ 5. ไดรบการสนบสนนจากผใหสมปทาน เกยวกบการฝกอบรม การใชเครองมอ 6. ปองกนการจากดเขตขาย จากผใหสมปทานเดยวกน 7. มการส ารวจตลาดเวลา จงแกไขปญหาไดงาย ขอเสยของธรกจการใหสมปทาน

1.ขาดอสระในแนวคด นโยบายการดาเนนงานตองปฏบตตามกฎเกณฑของผใหสมปทาน

2. ตองปฏบตตามกฎเกณฑของผใหสมปทาน 3. ลงทนสง เนองจากตองเสยคาใชจายใหกบผใหสมปทาน 4. การเปลยนแปลงสญญา ตองไดรบความเหนชอบจากผใหสมปทาน 5. ขาดความคลองตวในการทางาน การดาเนนงานของธรกจการใหสมปทานหรอธรกจแฟรนไชสไมไดประสบความสาเรจเสมอไป มผรบสมปทานบางรายประสบความลมเหลว อยางไรกตามการดาเนนงานของธรกจ แฟรนไชสในปจจบนสามารถดงดดผประกอบการจานวนมากไดเปนอยางด โดยเฉพาะผประกอบการขนาดเลก สรป ในระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม ประชาชนมอสระและมสทธทจะเลอกประกอบธรกจประเภทใดกไดทไมขดตอระเบยบของกฎหมาย การดาเนนงานจดตงธรกจในรปแบบกจการเจาของคนเดยว หรอรวมหนกบบคคลอนหรอรวมทนจดตงบรษทจากด

การลงทนในรฐวสาหกจ ตลอดจนธรกจแฟรนไชส ธรกจแตละประเภทมทงขอดและขอเสย ดงนนผประกอบธรกจควรพจารณาและตดสนใจเลอกรปแบบใหสอดคลองกบวตถประสงค ทน และสภาพแวดลอม