ดนตรีเพื่อสุขภาพ (ตอนที่ 1) เสาวนีย สังฆโสภณ Faculty of Medicine Siriraj Hospital คณะแพทยศาสตรศิริราชพยาบาล เมื่อพูดถึงเรื่องดนตรี เรามักเกิดความรูสึกที่ดี เพราะดนตรีตอใหเกิดความสุข ความบันเทิง ใจไดงาย สมัยกอนเรารูจักดนตรีในแงสุนทรียศาสตรและการศึกษา และจะหาชมดนตรีไดไมงาย นัก แตในปจจุบัน เปนยุคโลกาภิวัฒน เราสามารถหาชมดนตรีไดตลอดเวลา และที่สําคัญคือ วงการวิทยาศาสตรการแพทยไดคนพบวา ดนตรีสามารถใชัรักษาความเจ็บปวยของมนุษยไดเปน อยางดี และใชพัฒนาคุณภาพชีวิต ดนตรีเปนศิลปะที่อาศัยเสียงเพื่อถายทอดอารมณไปสูผูฟง เปนความสุนทรียที่ถายทอดดวยจิตใจและพลังความคิด กอใหเกิดความสุข ความซาบซึ้ง ความ ประทับใจไดตามระดับการรับรูของแตละคน ดนตรีเปนศิลปะที่งายตอการสัมผัส มีคนเคยกลาววา ดนตรีเปนภาษาสากลเพราะสามารถเปนสื่อความรูสึกของชนทุกชาติได ดังนั้นคนที่โชคดีมี ประสาทรับฟงเปนปกติ ก็สามารถหาความสุขจากการรับฟงดนตรีได นักวิทยาศาสตรพบวาเสียงดนตรีจะกระตุนการทํางานของระบบประสาทอัตโนมัติ ทําให เกิดการเปลี่ยนแปลงทางรางกายในเรื่อง อัตราการหายใจ การเตนของหัวใจ ความดันโลหิต การ ตอบสนองทางมานตา ความตึงตัวของกลามเนื้อ สวนผลทางจิตใจก็คือ ดนตรีสามารถทําใหเกิด การเปลี่ยนแปลงทางอารมณ สติ ความนึกคิด องคประกอบที่สําคัญที่ทําใหดนตรีเปนที่ชื่นชอบ กอใหเกิดความสุขแกผูสัมผัส ไดแก จังหวะ ทํานอง ความดัง และคุณภาพของเสียง (ความกังวาลและสีสัน) เราจึงตองศึกษาทําความ เขาใจถึงองคประกอบที่สําคัญเหลานี้เพื่อจะไดนําไปประยุกตใชใหเปนประโยชน 1.จังหวะหรือลีลา (rhythm) หมายถึง การเคลื่อนไหวของเสียงในชวงเวลาหนึ่ง หรือความ สั้นยาวของเสียง จังหวะเปนหัวใจสําคัญของดนตรี ความเร็ว-ชา และชนิดของจังหวะ มีอิทธิพลตอ ผูฟงมากที่สุด สามารถกระตุนกลไกการทํางานของระบบตางๆในรางกาย และทําใหเกิดการ ตอบสนองทางอารมณได เชน จังหวะที่เร็ว จะกระตุนใหเกิดความตื่นเตนเราใจ ทําใหชีพจรเตนเร็ว ขึ้น จังหวะที่ชาจะทําใหเกิดความรูสึกสงบ เยือกเย็น ชีพจรชาลง จังหวะปานกลางหรือจังหวะที่มี อัตราความเร็วใกลเคียงกับอัตราการเตนของหัวใจในภาวะปกติ คือ ประมาณ 70-80 ครั้งตอนาที จะทําใหเกิดความรูสึกผอนคลาย สบาย สวนชนิดของจังหวะ เชน จังหวะมารช จะชวยทําใหเกิด พลัง ใชปลุกระดมพลได จังหวะร็อค จะทําใหเกิดความตื่นเตน จังหวะชาชาชา รุมบา จะทําใหเกิด ความรูสึกสนุกสนานเพลิดเพลิน จังหวะสโล จะทําใหเกิดความรูสึกสงบ เปนตน
