សតវលអតនងម ៃត

ចមរងលលើដណរតប

សសៀវសៅណែនាសតពការអនវតតនដាដះនងវធានការគរបគរង

នយកដា នសាកវបបកមមនងដាណារមផសា មជឈមែឌ លដាណាបណនែពភពសោក

INSECT AND

MITE PESTS ON

EGGPLANT

សសៀវសៅណែនាសតពការអនវតតនដាដះ

នង វធានការគរបគរង

A field guide for cultural practices and its managements

សតវលអតនងម ៃត

ចមរងលលើដណរតប

មាតការអតថបទ

អារមភកថា

សេចកតថលែងអណរគណ

I. សេចកតសផតើម .................................................................................................................................1 II. ការដាដះដាណាររប ...........................................................................................................4 III. អរតេញញា ណេរវលអរចងរៃសលើររប ....................................................................................14

ដងកវច ោះតរយ ...........................................................................................................15

មមាច .....................................................................................................................26

រយស .....................................................................................................................31

តរប .....................................................................................................................38

ចចអាហវដ ...........................................................................................................44

អច ត ើកមាសសលា បអច .................................................................................................49

ដងកវមរសាក ...........................................................................................................55

ដងកវច ោះចដើម ...........................................................................................................59

កញចែរលាក ...........................................................................................................62

ចមៃរពងពាងតកហម .................................................................................................65

ជងសាករច ...........................................................................................................70

IV. វធានការចារះររបររៃកតតត ចងរៃ ....................................................................................73

េទទា នកកម …………………………………………………………………………………………………..81

ឯកសារសោង

អារមភកថា

បននលរជារបភពអាហារបរថមភដមានសារៈេាខានបាផរនដលផទកសៅសដយសារធារនរ ែនៃវតតមន ជាសរចើនេរមាបររររៃេររាៃគកាយនៃជយរបសាា រជាៃរាររារសផេៃៗពសេេេរមាបកមារនៃសរេត។បននលររបរបសភរផតលនវសារៈេាខានមយចាននដចជា៖ បននលជារបភពចាណលេរមាបររសារ កេកររចតតចជនបរ បននលជយររររៃជវររបយរឋបរបាាៃនៃកៃវះសារធារេររាៃគ បននលមាន សារៈេាខានជយរការលយភាពរបបអាហារនៃេខមាលភាពេៃគមនៃបននលនរពេាបរសដយសារធារ ចញច មមានរបសោជនេរមាបជនរករកបរសភារ។

ររបជាដាណាបននលេាខានកនៃចាសណមបននលេាខានៗនានាសៅអាេនដលជារាបនផលរររបរបមាណ៩០%សលើពភពសោក។ ររបេាបរសដយជវជារនរ ែ វតតមន នៃជារេរនេរកនៃរបប អាហារ របេមនេេពសេេសៅរដវវេារពមសពលនដលដាណាដនរសរៀរពាមានលរឋបភាពផគរផគៃរាបនជនបរ នៃរាបនររបជាជនរករកនានា។ បចចបបននមានកចចខរខារបៃនរបៃជាសរចើន សដើមបដកជានេការសរបើ រាេថន ារមហេរបមាណកនៃការររបររៃេមាេភាពចនរៃកនៃផលរកមមដាណាររប។ សដយសារ រងមលងនការសរបើរាេថន ាកេកមមសកើនស ើៃកាននរខាល ាៃ ានសវើសអាយសដើមរនផលរកមមកសកើនស ើៃនដរ សនាះរងមលបននលកាននរសកើនស ើៃខពេមនេមសេបចាស ះអនករករក។ មយែៃសរៀរការសរបើរាេថន ា កេកមមមនររមររវនៃការសាះបៃសោលេាណលថន ាមនេមសេបរជាហានភយខពេចាស ះេខ ភាពអនកដាដះផទទ ល អនកបរសភារ នៃដករមងនោែៃងនងរដលបរសាថ នផៃនដរ។ សដើមបសលើយរបសៅ នៃបញញា ទាៃសនះ សរើបមានការេកាសសាវរជាវជាសរចើនទាៃកនៃនៃសរៅរបសរេតតមរយៈសាថ នយ ពសសានសសាវរជាវ សដយរមេហការជាមយមជឈមណឌ លដាណាបននលពភពសោក ានអភវឌឍននៃ ផេពវផាយយរឋបសាសរេតអាពវធានការចារះររបររៃដាណា សដើមបរររពនរយដៃាវបាផទល នផល នៃសដើមររប សៅអាេជាបនតបនាទ បោបតតាៃពាន ាា ២០០០មកសមលះ។

បណត កេករទាៃឡាយកនៃរាបនានររលយកវធានការនបបសនះរចជាសសេច ពសរ ះវាាន ជយការបនថយការសរបើរាេថន ាេមាល បេរវលអរនៃកមាល ាៃពលកមមេរមាបការដាដះ សដយានចល រមបសៃាើនរាកចាណលររសារ នៃនាាសៅរកកាោនវរតភាពននការបសៃាើនផលរកមមដាណាររប។

វធានការចារះររបររៃដាណាាននៃកាពៃអនវរតនោែៃរលារោយសៅរាបនសៅអាេ សហើយ អាចយកសៅអនរតសៅរាបនសផេៃៗសរៀរសលើដាណាបននលេាខានៗដនរសរៀរាន។

សេៀវសៅនណនាាេរមាបការអនវរតនសនះានផតលពរមានអាពេរវលអរនៃនមែរេាខានៗ នដល បាផទល ដាណាររប។ សេៀវសៅសនះកានពពណនានៃពភាកាអាពលកខណៈជវៈសាសរេតងនពជេរវលអរ នៃអមសដយរបថរនដលបញញា កអាពសរារេញញា ននការបាផទល នដលអាចឈានសៅកាណរពលកខណៈ

ងនការបាផទល នៃបញញា ជាៃនដលសកើរមានស ើៃ។

សេៀវសៅនណនាាអាពេរវលអរនៃកសណត ៀរចនរៃសលើដាណាររប រជាជានយការសអាយអនកជានា ផេពវផាយនៃកេករកនៃការនណនាាអនរតនផទទ លសៅរវាលសដើមបកាណររកបញញា នៃនេវៃរក ឬ ោរ វធានការសដះសសាយោែៃមានរបេរឋបភាពបាផរ។

J.D.H. Keatinge

Director General អគគនាយក

AVRDC មជឈម ឌល ដដាបញលែាពភពពចលាក

សេចកតថលែងអណរគណ

េមនថលៃអាណររណោែៃរជាលសរៅជនចាស ះ Dr.S.Uthamasamy, អររាណកសាសរេតនៃជា នាយកអបរ ាផេពវផាយ ននសាកលវរយលយ Tamil Nadu India នៃ Dr.Syed Nurul Alam ជាមនរនត វរយសាសរេតជានខពេាណកសាសរេតននវរយសាថ នសសាវរជាវកេកមមបៃកាល សដេសៅ Gazipur នដលាន ជយពនរយនៃនកលាអសេៀវសៅនណនាា អនវរតនសនះរបកបសដយអរថនយោែៃលអរបសេើរ។

េមេានដៃនវករសវរតតចាស ះការគាររហរញាវរថពសវរកាអាេាែ េហវចេរមាបបរសាថ ននៃ ការអភវឌឍន។

េមេានដៃនវអាណររណជនចាស ះបណឌ រ J.D.H. Keatinge ជាអរគនាយកមជឈមណឌ លដាណា បននលពភពសោក នៃ Dr.Robert J. Holmer ជានាយករបោារាបនអាេអសរនយ នដលានជយផតលជា ឯកសារេរមាបការសរៀបសរៀៃជាសេៀវសៅសនះស ើៃ។

េមេានដៃនវករសវរតតចាស ះការជយគាររហរញាវរថពរកេៃកេកមម រកាខ របមា នៃ សនសារកមពជានដលានគាររហរញាវរថកនៃការសាះពមពជាភាសារនខមរនៃកេមេានដៃអាណររណ ោែៃរជាលសរៅជនចាស ះអរគនាយកដឋប នកេកមម នាយកដឋប នរដឋបាល នផនការ រណសនយយ នៃ េហរបរបរតការអនតរជាររពមទាៃនាយកដឋប នសាកវបបកមមនៃដាណារមផេា នដលានេរមបេរមល បកនរបេរមលនៃសរៀបសរៀៃសអាយសកើរជាសេៀវសៅសនះស ើៃរកេរមាបសរបើរាេជារបសោជនរសៅ ពសេេេរមាបអនកដាដះ អនកផេពវផាយកេកមម នៃកេករជនបរ។

ជារបញច បកេមេានដៃនវអាណររណោែៃរជាលសរៅជនចាស ះេហការនៃរកមការងារងន នាយកដឋប នសាកវបបកមមនៃដាណារមផេារពមទាៃនាយកដឋប នជានានានាងនអរគនាយកដឋប នកេកមម នដលានជយផតលជារបថរនៃេរមបេរមលសលើការងាររបមលផតាចៃរកៃនៃសរៀបសរៀៃសាះពមភ សអាយសកើរជាសេៀវសៅសនះស ើៃ។

1

I. សេចកតស តើម

តរប(SolanummelongenaL.) ជាររភេទដណមយកនងចភណម រនលលសខាលៗទង10ភលើពេពភលក។ វររវបាលដដះភលើផទទដជាង 2លលហចតាលងទលផលទលរកមមសររជរ33លលភតាលនដលកនងភ ះ ចលគជាររភទសដដះរររភរចើលរទរភលើពេពភលកនដលរមចនែកជាងពាកកណត លផលផទទដដដះសររភលើភលកភហើយឥណាជាររភទសចណរថនន កភលខពរនដលមាលផទទដដដះររនហល1/4ផលផទទដដដះសររភលើពេពភលក។ ឥែា ភលស ភអហសរ ទគ អរា ក លងហវលពល ជារណត ររភទសចរងៗនដលដដះដណរររ។ ទវរអាសរមចនែក 94% ផលផទទដដដះសររភលើពេពភលកភដយមាលទលរមចនែកសររ 92% (FAO 2007)។ ររភទសឥណា លងរណតររភទសកនងឥែា ចលររវបាលភគចារទកថនជាមជឈមែា លផលភដើមកភែើ រដណរររយាងសខាល (Vavilov 1951)។

ដណរររជាដណនដលសរមរខលលបាលយាងលអភៅលងកពសទកភេលៀងលងសរែហ ភាពខពស។មយាងភទៀររររកជាពពករនលលមយររភេទកនងចណមររភេទរនលលមយចលលនដលទតលទលនទលខពសកនងររសថថ លភតត ភសើម (Hanson et al. 2006)។ នទលរររទទកលវសថរធារចញច មដចជាជារសផសសរររររអាហារររចាផងៃវតាមលភរវតាមលភស វតាមលកា លយា សល វតាមលភរ6 អាសររាងរភរលក រាតាសយម នដក មាា ភញាសយម មាងកានែស ទសវរ លងទងនដង (USDA 2009)។

2

សថរធារចញច មទងឡាយណនដលរមចនែកកនងអាហារររចាផងៃររសររជាជលរករកគមាលសថរៈសខាលជាពភសសកនងភពលរលលដផទភទៀរមាលការខវះខារ។ ភៅររលររពចទលរកមមដណរររររឈមមខលងឧរសគគរផលល ញយាងធៃលធៃរពសណកសរវលអរលងកភែត ៀរចផរងមយចលល ។ កតាត ចផរងសខាលៗរមមាល ដងកវភចាះររយលងផទលរររ មមាច រយស រទរ ផចអាហវដ អភែតើ កមាសសថល រអ ច ដងកវមរសលក ដងកវភចាះភដើម កនញច រ កភែត ៀរ ពងពាងរកហម លងជងអចសលករចៗ។ អនកដដះទងឡាយពងនទអកយាងខាល ងភលើថនន កសកមមភដើមបការពារដណរររររសពកភគ។ ឧទហរែ កសករកនងររលមយចលលផលររភទសហវ លពលបាលភធវើការបាញថនន សមាល រសរវលអររហរដល56ដងកនងមយរដវដដះ។ ររមាែសររផលថនន ពលនដលភររើរបាសកនងដមយហចតាផលដណរររគររនហល 41លររ ផលថនន ពលនដលមាលសថល កសញញា ខសៗគនន នដលសថរភៅកនងរកមថនន ពលសខាលៗទងរល(Gapud and Canapi 1994; Orden et al. 1994)។ កនងររភទស រងកាល ភដស កសករមយចលលភររើរបាសថនន ពលររនហល 180ដង កនងមយរដវដដះ (SUSVEG-Asia 2007)។ ការភររើរបាសថនន ពលខសរភចចកភទសទតលលវទលវបាកភលើររ សថថ លលងសខភាពមលសស ភហើយរភងកើលចណយទលរកមមភទៀរទង។ ការចណយភលើថនន ពលភធៀរភៅលងការចណយទលរកមមសររគររមាែ 55% សររ

3

ដណរររ ភធៀរភៅលងដណផសពភកាត រ (49%) លង ភរាងភបាា ះ(31%) កនងររភទសហវលពល (Orden et al. 1994) ភហើយរមចនែក 40%-50% កនងររភទសរងកាល ភដស(SUSVEG-Asia 2007)។ កសករជាភរចើលមាលការរញរកនងការដដះដណរររភដយសថរនរការចណយភលើថនន ពលទងភលះ។ ភសៀវភៅនែ ភលះទតលលវពរមាលភកបះកបយសររអនកដដះដណរររលងភាន កងារទសពវទាយអពសរវលអរលងកភែត ៀរចផរងសខាលៗភហើយលងវធាលការរគររគងររសវ។ វធាលការចរះរគរ រគងកតាត ចផរង (IPM) នដលសថមញាភហើយចណយរចនដលបាលភរៀរររកនងភសៀវភៅភលះ ភផលត រភលើការរគររគងនដលមាលលរលតរភាពលងទតលររសទធភាពជាទគនរចរត ភហើយអាចជយអនកដដះរររ ភអាយការរលថយការពងនទអកភលើថនន កសកមម។មជឈមែា លដណរនលលពេពភលកបាលអេវឌឍលងភធវើភអាយមាលសពលភាពយា ភជាគ ជយ ភហើយរភងកើលការទសពវទាយលងភររើរបាសវធសថសរសត IPM សររការរគររគងដងកវភចាះររយលងនទលរររកនងររលអាសពាយពយពឆន 2000-2005 (Alam et al. 2003; Alam et al. 2006)។

4

II. ការដាដ ះដាណាតរប

ររបមានចររើនរបចភទដរជាររប ពរញង ររបររយ ររបខារឬររបពងមាន ររបររាងរមារឬររប រណតា យដដលមានដផលរាដបែរឬមល ដរពណរបចផេះឬបបរង។ ជាទចៅចេពនរយច ើញមានរានន២២របចភទបនររមរឡានមចៅរនងរបចទរឥណតា ។

ចៅរបចទររមពជាចយើងររបជារបចភទបដនលមយាែ ងមញមញដែ ដដលរបជាជនរេបគនន ដរងដរបរចោេជាបដនលរនងជវោពរបចាបងៃ។ចេដាដេះវាជាលរខណៈរាររធាៗតាមបចណតា យទចនលចមេងគ នងរាបនផសងៗចទៀរជាចររើន ដរដាជាលរខណៈរនបដនលរារេះ។ ១ .លរខខណា អាររធារ

ដាណតាររបរេបរបចភទឆាបទទលរងនវអាចពើដរបរបលពអាររធារជាពចររចៅចពលររណហ ោពររជាររាចណើ មបរាររខពរ។ របរនចបើររណហ ោពមធយមរបចាបងៃរច ល េះព១៨-២៥អងាចរចធវើឲយររដេះលរលារនងទននផលខពរជាទបាផរេដេះលរលារចលឿនផកា ចរររេះ គនន លអរាររបនាពជនងររធាធាររបរដផលបានលអ។ចៅចពលររណហ ោច ើង ខពរព៣០-៣៣អងាចរ នងមានខយលបរខាល ាងរនងអា ងចពលររបចរញ ផកា វាចធវើឲយមានឥទធពលអារររដលផកា ររច ើយលទធផលទនននយងយរេះររនដរខាល ាង។ រគនបពជដេះពនលរបានលអ េជាមធយម ២៥អងាចរ។ ២ . អាពលរខខណា ដ

ររបេជារបចភទដាណតាមយដដលអារដេះលរលារបានចលើផទដចរទើរ រេបរបចភទដរជារបចភទដខាររមញលខារមធយម ខារធៃន ដឥដឋចខាយ

5

ឥដឋមធយម នងដឥដឋ របចភទដដដលរមររបររមាបដាណតាចនេះ េដឥដឋលាយនងដលាយខារ ចធវើឲយររបទទលបានទននផលខពរ។បែដនាដររមាបដាររបេរដរររទាបដាដេះចរៅនងចបែហារចបព៥.៥-៦ចទើបទទលបានលអរបចរើរជាងដដដលមានររទាបដាដេះរារៗ ។របរនចបើចបែហារ ទាបជាង៥ ឬខពរជាង៨ វាដរងដរចធវើឲយររបជបរបទេះនវបញហហ ជមៃរងវេះមញរធាររញដច មចររើនចលើដផល ។

៣. បចរចរចទរដាដេះ

៣.១ .ររចរជើរចរ ើរពជនងរារររារាាងរន -ររចរជើរចរ ើរពជ៖ ដាណតាររបរដរជាដាណតាឯចទៀរដដរ ររចរជើរចរ ើរពជមានមញរៈរាខានបាផរេ រាចៅចៅររលរលារនងឲយផលខពរ។ពជររវដងរបភពររមររវ របចភទពជពាណជជរមមមនអារទរដាបានច ើយ។ពជរនងរររមានអាយរលលរលាររមររបនងរាបនដាដេះរពមទាាងចពញនយមចរបើរបារអារទរ ដាបនាចទៀរបាន។ រគនបពជមានរខោពលអ ោពរទធ រររាណរចរបើជារលារ។ -ររមញបរននងដងទាារនររប៖ រគនបររបររលអរ រាដបែរ រាបររងច ើយរររ ជាទចៅរានន ២៥០ រគនបឲយទមៃន១ររម។ចដើមបដាចលើបផទដ១ .រចេររវចរបើរេបពជរានន ៣៧៥ ចៅ ៥០០ររម ។ មននងមញបរគនបពជររវយរមររាអារជាមន ប ទ បមរយរចៅដរហាលបងៃរយៈចពល១-២ចមាែ ងចររយមរ ចទៀរយរចៅរតាាទរចតា ឧណហ ៗ

6

រយៈចពល១៥-២០ទចទើបរតាាទរររជារធមមតាមយយប ចររយមរយរចៅ ផកអ បពរយប ចៅចពលរគនបររបដេះពនលររៗ ដាបងអារយរចៅមញប ឬដររនងរច ទ ងរបាន។ រចបៀបមញប ឬបណា េះររបមានចររើនវធដរខាងចររមចនេះ៖ -វធមញបនងថនន លធមមតា៖ ដាបងររវររទតាាងថនន លមញបេររ េះ ដទល រររទរ មានជជារលអ ប ទ បមរររវរបហាលដឲយរៃរ ចទើបចលើររងឲយបានររមររវ ដចលើរងេឲយមែដឋលមមចរៀរឲយចរមើរ(េរចធវើដាបល របរចពលចម ចភលៀង) ចទើបយរជរបចភទរ បដពផមញវ រមរបារពចលើរានន១៥០ររមររមាបបផទថនន ល១០ម២ ឬជ១៥.១៥.១៥ រានន២០០ររម ប ទ បមររារលបជទាាងចេះឲយរបចរៅចៅរនងដ។ ររមញបរគនបពជ ររវចធវើច ើងជាប ទ ន ចដយមញបឲយរចងវើលលមម ចររយមញបច ើយររវចរាយរាចទររាចបើងរញចញហច ាខលៗពចលើតាម ចររយ ចដើមបររពាររាចណើ មដ ប ទ បមរចរមញរទរឲយចជារ ច ើយចរមញររលរយងថនន ាផសរដរជា មែងរដរប ររពារជមៃរលយរនចៅចពលវាដេះងមៗ។ររចរមញរទរដរចមម នងជបាបែនររវចធវើច ើងជារបចា ចដើមបឲយរនដាណតា លរលារលអ ចររយពមញបរយៈចពល៣-៤ អាទរយអារដរយរចៅដាបាន ។

-ររមញបនងថនន លដខារ៖ ដាបងររវចធវើឡាាងឬចររដដលមានទទង០,៥ម បចណតា យ១ម ជចរៅ៥រម បារចររររវមានរនធររៗ។យរដខារមែដឋមរដររមាល បចមចរាេជាមនច ើយទរឲយររជារចទើបចររលរនង ចររឲយចពញចរមញរទរឲយចជាេ ប ទ បមរយររគនបដដលដេះពនលររៗចៅមញបតាមរងអរជចរៅ១រម រច ល េះ ជរ៥រម ចររយមញបច ើយររវលបដខារ

7

ចេះពចលើឲយជរ រេបរាចបើងរៃរពចលើច ើយចរមញរទរឲយចជាេ រពរលាៃ ររយៈចពល២-៣បងៃអារបររាចបើងចេះចរញ េចពលររបដេះទដខារចរញ មរខាងចរត។

ចររយពវាដេះមានរនលររាចណើ រពដាបងមានអាយ៧-១០បងៃអារដររនពចររដខារចៅរទងចលើថនន ល ឫរច ទ ងដដលបានបាចពញចដយដមានជជារជរាបែរា នងអងកា ម ។ ររដងទាាចរមញរទរ ចរមញរជ អារចធវើច ើងដរគនន នងររមញបថនន លធមមតាដដរ ដរររមញបរចបៀបចនេះ ចរបើរគនបពជរាននររអារដាបានបផទដធា ច ើយរនររបឆាបបានយរចៅដាេរយៈចពលដរ៣អាទរយបែចណតណ េះ។ ៣.២. រដវរលដាដេះ

ររបជារបចភទដាណតាមយដដលលរលារចពញមយឆាន ាចដយមនរបរនរដវរបែដនាចៅចពលររណហ ោព ច ើងខពរចធវើឲយររបបនថយររចរញផកា ឬចពលរាចណើ មដមនរេបរគននចធវើឲយររបដផលមនបានដវង ច ើយមានររ ជារលវងខារ។ ចៅរបចទររមពជាចយើងចេដបងដរររដវដាដេះជាពរេរដវរបាាងនងរដវវរា។ចៅរាបនទាបទចនល ចមេងគនងជាវញទចនលមញបររដាដេះចបចផាើមពរដវទរររមរចៅដខរលា-វរឆរដលដខររាដ-រហានងចៅរាបន ខពងរាបនងភនា េពដខឧរោដលដខវរឆរ ដដលោេចររើនចរមញរររពចដយទរចភលៀង ។

8

៣.៣. ររចរៀបរាដ

ររចរៀបរាដមានមញរៈរាខានបាផរររមាបររដានងដេះលរលារ។ដាបងររវរាររបមលនវចមម រររាណលដាណតាចរ ដរឬយរចរញពរាររ ប ទ បមរភជរហាលដរយៈចពល៥-៧បងៃឲយចមម ងកប នងផកា រ ជវរពពរររវលអររបរងចផសងៗចៅរនងដ ចររយមរចទើបរារបាដបរដឲយមែដឋនងចរៀរឲយចរមើ។ ចដើមបចលើររងដា បានររវភជររារដឲយបាន៣-៤ចលើរ។ររដាតាមរចបៀបររររចេមនចលើររងច ើយដរចដើមបឲយងកយររលចរមញរ ចេចលើររង។ររចលើររងមានមញរៈរាខានបាផរ ដរជាចៅរដវវរាររចលើររងឲយមានរាពរខពរចធវើឲយទរ រ ចរញពរាររបានរ រ។ចៅរដវរបាាងររណរងខពរងកយបញដច លទរ។ រងឬថនន លររមាបដាររបេមានទទង១ម រាពរ ២០-២៥រ.ម បចណតា យតាមលទធោព ឬ រោពរបរដ ។

៣.៤. រចបៀបដាដេះ

ប ទ បពចលើររងច ើយររវរបជារចតា តាមបចណតា យរងឬថនន លដាមយជរេរច ល េះ១-១,២ម រច ល េះេមព ៧០-៨០រ.មមយេមពមយចដើម។ជចរៅរចតា ដដលរបេ ៨-១០រ.ម រនងររណរនររបមញបចលើថនន លផកទ ល ចេររវចរមញរទររនររបឲយចជាេរយៈចពល២០-៣០ទមនដរចដើមបបនធរនវររដរឫរ។ រនររបររវដរពចពលរពរប ទ បមរយរវាចៅដររនងឧបររណដរជារចញដជ ើលអរចញដឆ។ល។ ច ើយចរមញរទរឲយចជាេររាទរ ចៅចររមមលបចធវើឲយរនររបមានរោពរងមាាធនរាចៅបងៃ ចររយមរចទើបយរចៅដាចៅចពលរចរៀលចបពចមាែ ង២រ រដលចពលលាៃ រររជារ ចររយពដាោល មររវ ចរមញរទរឲយចជាេតាមរចតា នមយៗ ។

9

៣.៥. ររចរមញរររព

ទរជារតាា រាខានររមាបបាដលងមញរធាររញដច មេចធវើឲយជជារទាាងឡាយចៅរនងដរលាយ ច ើយអារឲយដាណតាររបយរបានចៅរញដច ម រររាងគ ។ ររបជារបចភទដាណតាមយដដលររវររទរជារបចា ចដើមបររា រាចណើ មដ ដរចនេះចបពចពលដាោល មររវដរចរមញរទរជាប ទ នច ើយបនាចរមញរជាធមមតាមយបងៃេព១-២ ចលើរ រពរលាៃ រ បែដនាចៅចពលររបចបចផាើមចរញផកា រ រដលចពលរបមលផលវាររវររទរចររើនជាងចពលដា។ រនងដាណតររលចនេះចេអារបញដច លចដយមាែ រនចៅតាមរច ល េះរងរបាច ើយ បាញឲយចជាេរបានចធវើាែ ងណតឲយដមានរាចណើ មរនដរខាល ាងរនងដាណតររលចនេះ ជាពចររចៅរដវរបាាង ។

៣.៦. ររចរបើរបារជ

ររបររវររមញរធាររញដច មរេបមខ េវាររវររដដដលមានជជារចររើនដដលជារមារធារររមាបផាលដលររលរលារនងមានទននផលខពរ។ ជធមមជារដរជារាបែរាផសា លាមរររវរេបរបចភទ ជរររ ឫជ បបរងរទធរងជារមារធារដដលបណតា លឲយលរលារចលឿននងទននផលខពរ។ ជអារមមានចេចរបើរាររព៨ ចៅ១០ចតាន/ .រ ជលាមរចគន-ររបរាននព១៥-២០ចតាន/ .រ ជាពចររេដរចៅចពលដា ដដលចៅថន ជរទាបបារ។ដាណតាចនេះររវររមញរធាររាខានៗ ដរជា អាររ,ផរវររ,បែតារយម នងបរ ។

10

ដាណតាចនេះចេចរបើជមានចររើនដាណតររលដរជា៖មនចពលដា (រទាបបារ) ចរបើជ ១៥.១៥.១៥រានន ២០០េររ/ រ ចររយដារយៈចពល៧-១០បងៃចរបើជអ យចរ ែរានន៦៥េររ/ .រ ចដយលាយទរចរមញរ ឬដរ ដរបរេមពច ើយចរមញរទររបាន ។ រយៈចពល៣អាទរយចររយដាចេដរជបាបែនរបចភទ ១៥.១៥.១៥ រានន ២០០េររ/ រចដយដរតាមរច ល េះេមពច ើយលបដឲយជរចរមញរទរឲយចជាេ។ចលើររងចររយេដរជអ យចរ ែ រានន៨៤េររលាយជាមយជផមញវ ររានន១០០េររចដើមបដរចលើបផទដ១ .រចៅចពលររបចបចផាើមរបមលផល ចលើរទមយមានរយៈចពល៦៥-៧០បងៃចររយដា។

៣.៧. រររាចរចមម

រររាចរចមម េចេចបចផាើមអនវរាតាាងពចបចផាើមភជរដមរ ចដយរាររបមលដរចចលចទើបភជរដ។ ររដាដេះលរខណៈទផារធាៗមនរារយរចមម ចរញចេចរបើថនន ារមាល បចមម េល វមញរឬេលរន៤៨ មយ រតាបផទដ ចរបើ២,៥លររ។វធចរបើេរាររ៦០-៧០ចរចរលាយទរ២០លររបាញចលើបផទដ២០០ម២ចររយពបាញរយៈចពល ៧បងៃចទើបចបចផាើមរាររបមលផលយរចមម ចរញច ើយភជរហាលដ។វធមញញចរាចធវើចដយរបេចររយដា២អាទរយ ចេររវរជាចរជាយដឲយផរលអហាលដ២បងៃចទើបពនរងច ើងវញចដើមបឲយចមមរបរងងកប។ ចលើរទ២ចេអារ ជារេះយរចមម ចរញដរមនរជាចរជាយដច ើយ។

11

៤ .វធានរររេបរេងជាងនងររវលអរ ៤.១. ជាង

ររបជារបចភទដាណតាមយដដលទទលរងររបាផកល ញពជមៃផសរចលើចដើម រលរ ឫរ នងដផល ។

ជមៃរលយេលរនររប៖ តាមធមមតាជមៃផសរដរងដរចរើរច ើងចដយលរខខណា អាររធារ នង បណតា លមរពរតាា រាចណើ មបនដ។ របចភទជមៃរលយេលរនររបចនេះេបាផកល ញរនររបចទើបនងដេះរ រដល រនររបមានរនលរពរ លរខណៈពចរររបរវាេបណតា លមរពដដដលមានចមចរាេ។ វធានររររពារ៖

ររវបាររាចបាររានន២៥០ចៅ៣៥០េររ / . រ ច ើយភជរលបរយៈចពលពររបាា ចទើបចរៀបរាដដា បាញថនន ាផសរមយអាទរយមាងៗចបពមញបរ រដលររបចរញផកា នងដផល ។ ៤.២. ររវលអរ

ររវលអរដដលបាផកល ញដាណតាររបមានពរររមធាៗ េររមចចេះ នងរបាផកល ញ រពមទាាងររមជញដជរ យរររខររ។ ររមរបាផកល ញ ៖ ដងាវររងដផល ចដើម រលរដរជា :

-ដងាវររងដផលនងចដើម ៖ លរខណៈបនររបាផកល ញ ចមអាចៅេដរងពងដររលរ ដផនរខាងចររម រាយៗ ជាររមខលេះចទៀរពងដរចលើផកា នងចដើមចររយមរពងវាញារច ើយចចេះរលចៅរនងចដើមដផនរខចបនររយឬរាបខចៗ ចធវើឲយររយបនដាណតាររបររចពាន ដផលររបរអយមនអារលរលារបានជា

12

ពចររវាបងារាចណើ រចៅចលើរេបដាណតា អាបររឡាណតចរចធវើឲយវាមានលទធោពពរងររបជាររបានាែ ងចលឿន រនងលរខខណា អាររធារចតា ។

ចដើមបររពារចៅនងរតាា របរងដបបចនេះ ចេររវអនវរាតាមវធមញញចរាចររើនាែ ងដរជា ៖

ចរជើរចរ ើរពជធនរទាាលអ ចរៀបរាដឲយររមររវ ផកល របារមខដាណតា ចរជើរចរ ើររដវដាឲយមានរច ល េះជរ នងេមពឲយបានររមររវ រររ ាចលាេះរលរចចលខលេះ រាអារចមម រនងរារររពមទាាងវធានររេម ចដើមបរមផសា ចពលររវលអរចទើបនងចរើរ ។

៥ .រររបមលផល ររបអាររបមលផលបានចររយពដារយៈចពលខរៗគនន ចៅតាម

របចភទរបរររបនងរបចភទរបរពជ។ -របចភទររបដផលខលដរជា ររបពងមាន ររបររាងរមារ នងររបរ

ណតា យដផលខលេរច ល េះព៧០ -៧៥បងៃ ច ើយរររបមលផលអារចររើនចលើរអាររយចៅចលើរដងទាាជាពចររេរររររលរចរចចល ដរជបដនថម នងចរមញរទរ។រាចពាេះទននផលជាមធយមររបររាងរមារេ១១-១៣ចតាន/រ. ររបពងមានរច ល េះព៨-១០ចតាន រ. / រឯររបរណតា យដផលខលរច ល េះព ៧-៩ចតានរ. / ។

-របចភទររបរណតា យដផលដវងអារមានអាយរបដ លគនន នងររបខាងចលើដដរាររយចៅតាមរបចភទពជ ពជទាចនើបរច ល េះព៦៥ចៅ៧៥បងៃ

រនងររររច ល េះព៧៥ចៅ៨០បងៃ រឯទននផលរច ល េះព ៨-១៣ ចតាន. /រ ។

13

ររបអាររបមលផលបានចររើនមញរអាររយចលើររដងទាា នងរររររលរចរៗចចលចៅចពលវាបនថយផកា ។ ចដើមបឲយដផលររបររាបាននវចមញភណោពលអនងេណោពចេដរងចធវើរររបមលផលចពលរពររពលមឬលាៃ រររជារចររយពចរមញរទរច ើយ។ចបេះច ើយររវយរចៅចផសើមទររាហាយបនារៗ ចទើបចរៀបរាទរដររនងឧបររណ ដរជញដជ ន ។

14

III. អរតេញញា ណេរវលអរចងតៃសលើដាណាតរប

15

ដងកវច ោះតរយនងផផែតរប Eggplant fruit and shoot borer (EFSB)

Leucinodes orbonalis Guenee

(Lepidoptera: Pyralidae)

ដងកវច ោះតរយនងផផែជាសរវលអរចងតងមយតបចភដផដលបផ ែ ធងនន ងនរចលើដផណផតរបចៅអាស អាចនេយនងអាស ពាយពយ។ វាតរវបានចនតបដោះច ើធចៅដទផងរផបនតរពចងនដវបអាស នងអាហរវចផដលចវើចអាយបារបងដនេផលររដល ៧០%។ ចរ ដចចេោះតបជាកសករចៅរផបនចនោះពងផផអកភសទើរនរទងសសងភលើការភររើរបាសថនន កសកមមភដើមបទរទលលងដងកវភចាះររយលងនទលភលះនដលជាលទធទលរងកភអាយមាលការភររើរបាសថនន ពលគមខសរភចចកភទសយាងភរចើលភលើសលរភដយសថរនរអនកដដះចងបាលនទលរររនដលមាលភសថេែា ភាពលអគនម លការរផលល ញសររលកដរភលើទទារ។ ភទះរមាលការភររើរបាសថនន ពលភរចើលនររភលះកត កកសករភៅនរមលអាចរគររគងសរវលអរចផរងភលះបាលនដរភដយសថរនរភាពសថររសវភៅលងររភេទថនន គមនដលកសករភររើញកញារ។

16

លកខណៈជវសាសរត Biology

ដណកកាលពងៈ ភមអភៅញទលកពងរយមយៗរជាកញច នដលមាលពងព 2-5រគនរភៅភលើផទទភរកាមសលក (ររទ1) ភៅភលើររយ ពលលកផលក រភលើទងនទលខច។ ភមអភៅញមយកបលអាចពងបាល 250ពង នដលពងទងភ ះភរកាយពទលក ភាល មៗមាលពែសភលឿង នរភរកាយមកភទៀរភពលជរញាសកនររភៅជាពែរកហម។ ដណកកាលពងមាលរយៈភពលព 3-5 ផងៃ។

ដណាកកាលដងកវៈ ភៅដណកកាលដរងកលដងកវអាចនររររលពពែសភលឿងភៅផលក ឈក។ ដងកវភពលធភឡើងមាលពែផលក ឈកភដយមាលភរមដះភសតើងមយៗភលើកងផលដងខលល ភហើយវមាលកបលពែភតាន រចាសរភមម (ររទ2)។ ដងកវធភពញលកខែៈមាលររនវង 16-23 ម.ម ភហើយជាធមមតាដណកកាលដងកវនចកភចញជាវគគរចៗរបារជលកាលរបាមយ។ ដណកកាលដងកវមាលរយៈភពលពរសបាតហភៅរដវភតត លង រសបាត ហភៅរដវរងារ។

ដណកកាលឌកភឌឿៈ ដងកវសងលកខលលភដើមបកាល យភៅជាឌកភឌឿភលើនទនកភទសងៗររសភដើមរកខជារ រភលើកភទចកទរកខជារនដលធាល កភលើដ រមតងមាក លវសងភៅភរកាមដ។ដណកកាលឌកភឌឿភកើរភឡើងកនងសរក សររដរងមា (ររទ3) ភហើយឌកភឌឿមាលពែភតាន ររកភ ា។ ឌកភឌឿមាលររនវងររមាែជា 13ម.ម។ ដណកកាលឌកភឌឿ

17

មាលរយៈភពលព 1-2 សបាត ហ។ ដណកកាលភពញវយៈ ភមអភៅមាលពែស រសលអកភដយមាលចែចពែភមម រភតាន រភាល វភៅភលើរទងលងភពាះនទនកខាងខនង (ររទ4)។ សថល រមាលពែសលយផលក ឈក រភខៀវភរពឿងៗ ភហើយសថល រមខមាលចែចពែរកហមលយភតាន រ រផលក ឈក។ ភមអភៅញធជាងភមអភៅភមម ល ភហើយមាលភពាះភបាាង។ ភពាះររសភមអភៅញមាលលកខែៈងភឡើងភលើ។ដណកកាលភពញវយមាលរយៈភពលររនហលមយសបាត ហ នដលជាធមមតានវងជាងភមម ល។

18

Plate 1: Leucinodes orbonalis - eggs ពង

Plate 2: Leucinodes orbonalis - larva ដងកវ

19

Plate 3: Leucinodes orbonalis - pupa ឌកឌឌឿ

Plate 4: Leucinodes orbonalis - adult moth - ឌមអឌៅចណាស

20

ភរគសញញា រផលល ញ Damage symptoms

ដងកវភចាះររយលងនទលរររ(EFSB)ភាគភរចើលរទរជាររភេទសរវលអររផលល ញដណនរមយររភេទ រានលតជលកាលករផលល ញភលើភរាងភបាា ះ ដឡងបារង ដណ Solanum indicum L. ដណS.

xanthocarpum Schrad. & Wendl. ដណ S. torvum Swartz. លងដណ S. nigrum L. (David 2001; Alam et al. 2003)។ ភរកាយញាសកលដងកវចារភទតើមភចាះរងនកបរររយររសរកខជារ រភចាះចលភៅកនងពលលកផលក រនទល។ ភៅដណកកាលលរលសដងភដើម ដងកវសរផលល ញភលើររយខចៗ។

ភរកាយភចាះចលភៅកនងររយលងស ភាល ម កលដងកវភធវើការរទេជរមាររលធភដយកាកសែលលងលមកររសវ។ ការរផលល ញភលះភធវើភអាយររយខចសសភពាល (ររទ 5) រ ទ រមកសៃរ (ររទ6) ភហើយរជះ នដលលកខែៈភលះរលថយការលរលសររសរកខជារ។ ភលើសពភលះវភធវើភអាយមាលការរភងកើរពលលកររយងមនដលពលយភពលរកខជារហចទល។ ភៅដណកកាលរកខជាររលតពជដរង ជលកាលកលដងកវសរផលល ញភៅភលើពលលកផលក លងផលក ។ភទះរជាយាងណកភដយ ភពលរកខជារសថរកនងដណកកាលភចញនទល វចលចរតសរផលល ញភលើនទលជាងនទនកភទសងៗភទៀរ។ នទលនដលទទលរងការរផលល ញ ភយើងអាចភឃើញរលធភចាះភលើផទទខាងភរត(ររទ7)នដលភាគភរចើលររវបាលេជរ

21

ភដយលមកររសវ។ កលដងកវសរផលល ញភៅខាងកនងនទល រភងកើរភអាយមាលចងអរមយចលលនដលរភពញភដយកាកសែលដងកវ (ររទ8)។ ភហរភលះ វភធវើភអាយនទលរររខចគែភាពភររើរបាសលងលកដរ។ ករែមាលការរផលល ញធៃលធៃរ នទលរររមយអាចមាលដងកវភរចើលជាងមយសរផលល ញ។ វធាលការរគររគង Management

លគកណអនកដដះភររើរបាសវធាលការរគររគងកតាត ចផរងនរមយឯកឯងភ ះលងមលទទលបាលលទធទលភជាគជយភឡើយកនងការរគររគងសរវលអរចផរងភលះ។ ការភររើរបាសរភចចកភទសងាយភហើយចភែញគវធាលការចរះរគររគងកតាត ចផរង(IPM)នដលអាចទតលលវលទធទលភជាគ ជយជាទគនរចរត។ វធាលការចរះភ ះរមមាល៖

ភជៀសវងការភធវើឯកវរបកមមភហើយររវភធវើដណរងវល។ខែៈនដលសរវលអរភលះជាររភេទរផលល ញភលើដណនរមយររភេទ ដភចនះការផលអ កការដដះរររទទងសហគមលភអាយបាល 2-3 រដវអាចជយការរលថយររជាករសរវចផរងភលះបាលយាងភរចើល។

ភជៀសវងដកលរររនកបរចការនដលមាលររភេទដណខពសពដ រនកបរ/សថរភលើកនលលងធាល រដរររពមលមក រដនកបរពលកភដើមរររភសសសលសៃរៗ។ ររសលភរើមលអាចភជៀសរច ររវរគររងភដយភររើសណញលឡងរកឡា30-mesh(មាលលយថនសថច

22

សណញររនវង2អញរររនហល 25ម.ម មាលររភហាង 30 នដលររភហាងលមយៗមាលររនវងររនហល 0.59ម.ម) ភដើមបរភញច ៀសកភអាយភមអភៅផលដងកវចផរងភលះភរជៀរចលបាល។

ភរជើសភរ ើសពជធលនដលមាលភៅកនងររល។ឩទហរែ ពជEG058 ពជពយសថនទលនវងពែសថវ យ (Pusa Purple Long) ពជពយសថនទលចភងាក មពែសថវ យ(Pusa Purple Cluster) ពជពយសថនទលមលពែ សថវ យ (Pusa Purple Round) ពជH128 ពជH-129 ពជAushey

ភទលឌមាលរ ល (Thorn Pendy) ភទលឌពែភមម (Black Pendy) ពជH165 ពជH-407 ពជDorley ពជPPC-17-4 ពជPVR-195 ពជShyamla

Dhepa ពជបាណរនទលនវងពែសថវ យ (Banaras Long Purple) ពជArka Kesav ពជArka Kusmakar ពជPunjab Barsati, ពជPunjab

Chamkila, ពជKalyanpur-2 ពជGote-2 ពជEPK1នទលធនវង សទធនរជាពជនដលររវបាលភគរយការែថនមាលភាពធលរទ (Parker et al.

1995; Alam et al. 2003; Shivalingaswamy and Satpathy 2007)។

ភលើកនលងនរ ពជEG058 នដលររវបាលរភងកើរភឡើងភដយ AVRDC ភរតពភលះភាគភរចើលរទរមាលររេពពររភទសឥណា ។ សមនសវងរកពរមាលពជធល ពភាន កងារទសពវទាយកនងររល។

ររមលលងកភទចភចាលជារ ទ លលវនទលលងររយរងការរផលល ញ ជាភទៀងទររហរដលការររមលទលចងភរកាយ។

ការពារពកសរវបាារា សរដចជាសរវ Trathala

23

flavoorbitalis (Cameron), សរវ iborus sinicus Holmgren, លង សរវ Pristomerus testaceus Morley។ ការការរលថយការភររើរបាសថនន គមអាចជយជរញសកមមភាពផលសររវធមមជារទងអសភលះ។ ជាងភលះភៅភទៀរការរពនលងសរវបាារា សរភលើពងដងកវររភេទ Trichogramma chilonis Ishii ភរៀងរលសបាត ហកនងទមៃលមយរកាមពងដងកវនដលទទកបាារា សរកនងមយហចតាកនងមយសបាត ហ ភហើយរ ទ រមកភទៀរដកបាារា សរដងកវររភេទ Bracon habetor Say កររ

800-1000 ភមចណស/1ហ.រ/ 1សបាត ហ (Alam et al. 2006a)។

រភមលើងអ ទ កភសនហផលសរវលអរចផរងភលះចលល 100អ ទ កកនងដ1ហចតា។ អ ទ កអាចដកភសមើកពសភដើមរខពសជាងភដើមររររលតចភដើមបភអាយការទកទញកាលនរមាលររសទធភាពខពស។

24

Plate 5: Wilted shoot of eggplant damaged by Leucinodes orbonalis

តរយតរបខចៗកលា យជាឌលា កសសឌោនឌោយទទលរងកលរបផលា ញ

Plate 6: Dried shoot of eggplant damaged by Leucinodes orbonalis

ឌដើមតរបខចៗកលា យជាសងរឌោយទទលរងកលរបផលា ញ

25

Plate 7: Leucinodes orbonalis feeding damage on eggplant fruit

ដងកវឌ ោះបផលា ញចលឌៅរសឌៅកនងផផាតរប

Plate 8: Leucinodes orbonalis feeding tunnels filled with excreta inside the damaged eggplant fruit

ទដឋភាពដងកវសបផលា ញនងរសឌៅកនងផផាតរបឌោយបនសលកលកសណលកនងផផាតរប

26

មមាច Leafhopper Amrasca devastans distant

(Hemiptera: Cicadellidae)

ភមម ះវទយសថសរសតនដលភគលយមភររើសររមមាចភលះគ Amrasca biguttula biguttula Ishida (CABI 2007)។ សរវលអរភលះភកើរមាលភៅររភទសមយចលលដចជា ឥណា រងកាល ភដស ចល មយាលមាា អាហរហវកខាងភជើង បាា គសថថ ល ហវលពល សសលងាក រ លង ផរវាល។ កតាត អាកាសធារសមសសរសររកភលើលររជាករសរវលអរចផរងភលះគ សរែហ ភាពមធយមររមាែ 32°C លងសភែើ មរឡាទរ 70%។ លកខណៈជវលសរសត Biology

ដណកកាលពងៈ ភមចណសញទលកពងតាមរភណត យរទលង កណត លលងសផសនវ ាលសលក។ដណកកាលពងមាលរយៈភពលព 4-11ផងៃ។

ដណកកាលកលៈ កលមាលរររងដចភមចណសខសររងនរវគនម លសថល រ(ររទ9)។ ទទយមកវញ វមាលរលទះសថល រធរលតច(កលសថល រនដលលងលរលសភៅជាសថល រភពញភលញភពលសរវភពញវយ)។ វមាលពែផររងភរពឿងៗ។ ភពលរាះ ពកវនរងនរមាលរភញាចររភគចភៅ ខាង។ ដណកកាលជាកលមាលរយៈភពលព1-4សបាត ហអាសសយភលើសរែហ ភាព។

27

ដណកកាលភពញវយៈ ភមចណសមាលរងដចភសនៀរ ពែផររងភរពឿងៗ(ររទ10)។ ពកវមាលសថល រលរលសយាងភពញភលញភដយមាលចែចភមម ចបសមយភៅភលើសថល រមខលមយៗ។ ភមចណសមយអាចរសភៅបាលព 1-2 នខ។ ឌោគសញញា បផលា ញ Damage symptoms

ទងភមចណសលងកល ជញជ កយករកខរសពផទទសលកនទនកខាងភរកាមតាមរយៈទរងមារជញជ កសសចដចមជលររសវ។ ភពលកពងជញជ កយករកខរស វករញច លសថរធារពលតាមទកមារភៅកនងជាលការកខជារនដលភធវើភអាយសលកនររពែភលឿង។ភៅភពលនដលសលកមយររវបាលសរវជាភរចើលជញជ កភ ះលងភធវើភអាយភកើរមាលសថន មអ ចភលឿងៗភលើសលករ ទ រមកនររដចសថន មទកទភហើយរញ ភរកាយមកកនររពែទងនដងរចសៃររភៅមយាងភទៀរថន«សថន មភខាល ចមមាច»(ររទ11)។ ពកមមាចករផលល ញភលើភពារបារង ករបស លងដឡងបារងទងនដរ។

28

Plate 9: Amrasca devastans - nymphs - កនមមាច

Plate 10: Amrasca devastans - adult - ឌមមមាចឌខៀវចណាស

29

វធានកលរតគបតគង Management

▪ ភរជើសភរ ើសពជធលរទនដលសលកមាលភរមភរចើល ភរពាះររនវងលងដងសភរភរមររងពកមមាចភលះ។ ពជមកពឥណា ដចជាពជManjari Gota, ពជVaishali, ពជMukta Kesi, ពជRound Green, លង ពជKalyanipur T3 លងពជពរងកាល ភដសBagun 6 ររវបាលភគភជឿជាកថនរងការរផលល ញរចរចរធលរទភៅលងការរផលល ញ។ សមនសវងរកពរមាលពជធល ពភាន កងារទសពវទាយកនងររល។

តាមដលសរវលអរភដយភររើរបាសអ ទ កសអរពែភលឿង(570-580 nm) ដករយបាយកនងចការ។

ដភពារបារងជាដណអ ទ កតាមរពចការរររ។ ររសលភរើចាបាច ភយើងអាចភររើថនន កចារកតាត ចផរងភលើដណអ ទ កភលះ។

ភជៀសវងភររើថនន ពហភគនលភៅភដើមបរភងកើលសមរថភាពសររវធមមជារររឆងកតាត ចផរង។ សររវធមមជារររសវជាទភៅរមមាលដចជាអភែតើ កមាស (ladybird beetle) លងសរវលអរកលទយពរផររង(green lacewings) មាលររសទធភាពខពសកនងការវយររហារពកមមាច។

ភររើរបាសថនន ពលធមមជារទសពភតត តាមកររនែ ។ ររសលភរើថនន ភគចរញលកររមលតពភតត មលអាចរកបាល ភយើងអាចចរញរគនរភតត កររកហារ 5% យកមកភររើរបាស។

30

ចរភររើរបាសនរររភេទថនន ពលរជារតាមការនែ ររសភាន កងារទសពវទាយកនងររល។ មលររវភររើរបាសរកមថនន ពលដនដលៗរហរ ភដើមបកភអាយសរវលអរអេវឌឍភាពសថលងថនន ។

Plate 11: Hopper burn caused by Amrasca devastans

សាកតរបឌ ោះរញបងករឌឡើងឌោយមមាចឌខៀវជញជ កសាក

31

រយស

Whitefly Bemisia tabaci Gennadius

(Hemiptera: Aleyrodidae)

រយសជាសរវលអរចផរងរករលដលពាសភពញររលររពច អលររលររពច លងកនងទទះកញច កផលររលររជាករងគរ។ រយស (B. tabaci)ជាររភេទសរវលអររផលល ញភលើដណយាងភរចើលររភេទភហើយររវបាលភគករសគនលថនរផលល ញភលើរនលលមយចលលដចជាភរាងភបាា ះ រររ លងភពារបារងរពមទងភលើដណចការលងភតម ។ លកខខែាអាកាសធារសៃរភហើយភតត សមសសរសរររយស។ចនែកឯលកខខែា ភេលៀងធាល កខាល ងជយការរលថយកភែើ លររជាករសរវចផរងភលះបាលយាងភរចើល។សរវលអរភលះមាលសកមមភាពភៅភពលផងៃ ភហើយសងពលភលើផទទសលកនទនកខាងភរកាមភៅភពលយរ។ លកខណៈជវលសរសត Biology

ដណកកាលពងៈ រយញភាគភរចើលរទរទលកពងនកបរសផសនវ ាលផលផទទសលកភរកាម។ ពកវចលចរតផទទសលកនដលមាលភរមភរចើលភដើមបពងបាលភរចើលជាងមល។ រយញមយអាចពងបាលររនហល 300រគនរកនងមយវដតជវរររសវ។ ពងមាលទហរច(ររនហល 0.25ម.ម)មាលរងដចនទលសថរ ភហើយសថរភៅរញឈរភាជ រភៅលងផទទសលកភដយសថរ

32

ទងរចមយ ។ ពងនដលភទើរទលកភាល មៗមាលពែស ភហើយភរកាយមកនររជាពែភតាន រ(ររទ12)។ ពងមលអាចភមើលភឃើញភដយនេនកទភទរបាលភឡើយ ទមទរការសភងករភរកាមនកវពរងក រមរកទសសល។ ដណកកាលពងមាលរយៈភពលររនហល 3-5ផងៃ ភៅរដវភតត លង3-33ផងៃ ភៅ រដវរងារ។ ដណកកាលកលៈភរកាយញាស កលកនងវគគទ1 ភធវើចល ភលើផទទសលកភដើមបនសវងរកចែចសមសរសរផលល ញ។ ភហរភលះ ជាធមមតាភគសថគ លវថនជា «កលវរ»។ រ ទ រមកភទៀរ វចាកមារមជលររសវរញច លភដើមបរររកខរសពសផសរលនអម។ កលវគគទ1មាលអងនរល នេនក លងភជើងភពញភលញ3គ។ កលមាលរងមលរពងរកភពើសនរារភហើយមាលពែភលឿងផររង។ ភជើងលងអងនរលសវរនលងលរលសភៅភពលកលសថរកនងវគគទ3 ភហើយចារពភពលភ ះមកវមលរលសទភទ រហរចរដណកកាលកល។ ដណកកាលកលវគគចងភរកាយ ពកវមាលនេនកពែរកហម(ររទ13)។ វគគភលះហាករដចជាដណកកាលឌកភឌឿភទះរជាសរវលអរកនងលដរភលះ(Hemiptera)មលមាលដណក កាលឌកភឌឿភពញភលញកភដយ។ ដណកកាលជាកលមាលរយៈភពលររនហល 9-14ផងៃ ភៅរដវភតត លង 17-73ផងៃ ភៅរដវរងារ។ ភមចណសសកភចញពកលដចឌកភឌឿភដយភររះជារងអកសរ T ភលើឌកភឌឿភហើយរលសលលវសរករសែកឌកភឌឿទភទរ។

33

ដណកកាលភពញវយៈរយសភពញវយមាលខលលទលមាលសណា លដចភមអភៅ(ររទ14)។ សថល រររសវពាសភដយរកមលភមៅៗ ភហើយខលលមាលពែភលឿងសសថល។ សថល ររគរដែត រភលើខលលដចបាារារង។ រយសភមម លមាលទហរចជាងរយសញរលតច។ សរវភពញវ យអាចរសភៅបាលព 1-3សបាត ហ។

កនរយសផភនកតកហមនងពងរបសវា

34

Plate 14: Bemisia tabaci - adults ឌមរយសចណាស

ឌោគសញញា បផលា ញ Damage symptoms

ទងរយលងកល ជញជ ករកខរសភហើយរលថយកលងលរលសររសរកខជារ។ ភពលមាលការរផលល ញធៃលធៃរ សលកទងឡាយលងនររពែភលឿងភហើយរជះ។ ភៅភពលររជាករសរវចផរងខពស ពកវរភញចញទកដមកនងររមាែដភរចើលនដលជរញដលការលរលសទសរចផរងភមម ះ ទសរភមៅភមម (sooty mould) (ររទ 16) ភលើផទទសលកនដលរលថយររសទធភាពផលការធវរសមសភយគររសរកខជារ។

35

វធានកលរតគបតគង Management

រយសគជាររភេទសរវលអររផលល ញភលើដណភរចើលររភេទ ភដយវមាលរកខជារជរកមយចលលសររសលងរសភៅចារពដណរហរដលភតម ។ ទតាងភរជើសភរ ើសសររដលងរែត ះកលគរនរជាកនលលងសថអ រ លងមលសថរភៅនកបរដណរភតម ជរកសរវចផរងភលះ។

រែត ះកលរររកនងទទះសណញអាចការពារសរវលអរបាល(រកឡា 50-64 mesh) រដកនងរងសណញទទះកញច ក រទទះបាល សទច។

ររសលភរើរែត ះកលរររភៅទវល ចរភររើអ ទ កសអរពែភលឿងកនងអរតា 1-2អ ទ ក/50-100ម២ភដើមបចាររយស។ ចរដកអ ទ កររមកពសភដើម រខពសជាងភដើមរលតចភដើមបទកទញសរវបាលលអ។

ររវរគររគងភតម ចផរងភអាយបាលលអកនងកនលលងរែត ះកលលង ចការរររភដើមបការរលថយអរតារកខជារជរក។

ដដះដណលរលសភលឿលដចជា ភពារ សគម មភល(pearl millet) តាមរពចការភដើមបជារបាងការរលថយការរផលល ញររសរយស។ ការភររើគររដចភរើង របាល សទចចាងផលល រអាចការរលថយការចះរផលល ញផលពករយសភលើដណរររ។

ថនន ទសពភតត លងអមដកលររ រ(imidacloprid)(ររសលភរើមាល) គរបាញភលើដ រភលើសលកភដើមបរគររគងរយសភលើកលរររ។

36

ចរភររើរបាសនរររភេទថនន រជារនដលនែ ភដយភាន កងារទសពវទាយកនងររល។ មលររវភររើរបាសរកមថនន ដនដលៗរហរ ភដើមបកភអាយសរវលអរសថលងថនន ។

Plate 15: Crowding of Bemisia tabaci តបជាកររយសដឌតចើនកោះករឌលើផផទសាក

37

Plate 16: Sooty mould on Bemisia tabaci infested leaves

លអងសណកឌមៅពណឌមៅ ឌលើសាកតរបផដលរងកលរបផលា ញ

38

តទប

Thrips palmi Karny (Thysanoptera: Thripidae)

រទរ(Thrips palmi)រករលដលទទងអាសពាយពយ អាសអាភគនយ លងរណត ភកាះផលមហាសមរទបាា សហវច។ ភទះរជាវចលចរតសរផលល ញភលើដណអររររសក កជលកាលវរផលល ញភលើដណរររធៃលធៃរនដរ។ សរវភលះវយររហារដណរររភរចើលរទរភៅរដវរបាង។

លកខណៈជវលសរសត Biology

ដណកកាលពងៈ សរវញទលកពងកនងជាលកាសលក។ សរវញមយអាចពងបាលររនហល200រគនរ។ពងមាលរងដចរគនរសនែតកភហើយ មាលពែសភលឿង រានលតទលងជាមលអាចភមើលភឃើញភដយនេនកទភទបាលភឡើយ។ ដណកកាលពងមាលការនររររលព3ផងៃ-2 សបាត ហអាសសយភលើសរែហ ភាព។ ដណកកាលដងកវៈ ដងកវមាលលកខែៈដចភមចណសរគនលនររចជាងភហើយគនម លសថល រ។ ដណកកាលដងកវនចកភចញជា2វគគនដលសយាងសកមមភហើយដណកកាលភលះមាលរយៈភពលនររររលព4ផងៃ-2សបាត ហអាសសយភលើសរែហ ភាព។ ភពលមលដលដណកកាល

39

រញច រផលដងកវវគគទ២កលដងកវឈរសចែភហើយភធវើដភែើ រចះដភដើមបសងខលលកាល យជាឌកភឌឿភៅកនងដ រភរកាមកភទចកទរកខជារ។ ដណកកាលឌកភឌឿៈ ដណកកាលឌកភឌឿនចកភចញជាវគគមលឌកភឌឿលងវគគឌកភឌឿ(ជាវគគមលសចែ)។វគគមលឌកភឌឿវមាលរលទះសថល រខលពរ លងអងនរលររនរលបាលចលលពរ។ វគគឌកភឌឿមមាលនររលទះសថល រនវង លងអងនរលជារលងរខលល។ វគគមលឌកភឌឿមាលរយៈភពល 1-2ផងៃ ភហើយវគគឌកភឌឿរលត1-3ផងៃភទៀរ។ ដណកកាលភពញវយៈ ភមចណសមាលពែភលឿង(ររទ17)។ ការកែរអរតសញញា ែរទរភអាយចបសភដយនេនកទភទរគមាលការលបាកណស។ ពកវចាបាចររវកែរអរតសញញា ែភដយមរក ទសសលកនងមលទរពភសថធល។ ររភេទសរវលអរទងឡាយកនងអរររទរអងនរលររសវមាល 7 កង។ រទរ T. palmi លង T. tabaci lindeman គជារទរពរររភេទនដលភគររទះភឃើញភលើដណរនលលភរចើលរទរ។ រទរ T. palmi មាលសថរជារភអាយពែនេនករកហម មាលនេនកធមមតាររភរៀរជាររភកាែភៅភលើកបលនដលមាលភរមមយគដះភៅខាងកនងទរងររភកាែភ ះ លងមាលរលទះរងភលើចភហៀងខនងនទនកភពាះ(pleurotergites)ភដយគនម លភរម។ រទរ T. tabaci មាលសថរជារភអាយពែនេនកររភទះ មាលភរមមយគដះភៅខាងកនងទរងររភកាែផលនេនកធមមតាទងរភ ះភហើយលងមាល រលទះរងភលើចភហៀងខនងនទនកភពាះ(pleurotergites)ភដយមាលភរមភសតើង( microtrichia)ដះជាជរ។

40

ភមចណសរសភៅបាលព2សបាត ហ-2នខ។ ឌោគសញញា បផលា ញ Damage symptoms

រទរ T. palmi ជាររភេទសរវលអររផលល ញភលើដណភរចើលររភេទភហើយររវបាលភគសភងករភឃើញថនរផលល ញភលើដណភរាងភបាា ះ ដឡងបារង ភមទស ឪឡក មឡង ភលល ក ររសក ភពព ធ ភពព កាត ម ។ល។ សរវរទរររភេទភលះររវភគសថគ លជាទភៅថនជា «រទរឪឡក» ភដយសថរវចលចរតសរផលល ញភលើដណអររររសក។ ភមចណសលងកលដងកវជញជ កយករកខរសរកខជារ។ រទរចលចរតរផលល ញភរចើល

Plate 17: Adult of Thrips palmi

មេទរបចណា

41

រទរភលើសលកនរជលកាលករផលល ញភលើនទលនដរ។សលកនដលមាលការរផលល ញរចរចភលចភចញលវសថន មជញជ ករផលល ញពែរបាកភៅភលើផទទសលកភរកាមជាពភសសតាមរភណត យរទលងកណត លលងសផសនវ ាល។ ភពលមាលការរផលល ញធៃលធៃរ សលកនររពែភលឿងរភតាន រ(ររទ18) ភហើយសៃរភលើផទទសលកនទនកខាងភរកាម។នទលនដលរងការរផលល ញធៃលធៃរមាលសថន មរផលល ញ(ររទ19) ភហើយខចរទងរទយ។ វធានកលរតគបតគង Management

ភទះរជារទរ T. palmi ជាររភេទសរវលអររផលល ញភលើដណភរចើលររភេទ កករែភរចើលរទរវចលចរតសរផលល ញភលើដណអររ ររសក។ ទកនលលងភរជើសភរ ើសសររដដះរររលងរែត ះកលគរនរសថរភៅឆៃ យពចការដណអររររសក។

រែត ះកលរររកនងទទះសណញអាចការពារសរវលអរបាល(រកឡា 50-64mesh) ។ ររវដកនងសណញទទះកញច ករទទះបាល សទចភដើមបរភញច ៀសការរផលល ញដណកកាលដរងជាពភសសភៅរដវរបាង។

ពកភររដកទរដចជា សរវកលទយពរពែផររង (green lacewings) ពកផមារភររដកទរ លងរទរភររដកទរអាចសពករទរ T. palmi ។ ភទះរជាយាងណកភដយ ភររដកទរមលអាចជយ

42

រគររគងកតាត ចផរងបាលទងសសងភ ះភឡើយ។ ររវភររើរបាសអ ទ កសអរពែភខៀវភដើមបតាមដលពករទរភអាយបាលភទៀងទរភហើយកលរភពលណនដលររវអលវរតរចារវធាលការភដយភររើវធសថសរសតរគររគងកតាត ចផរងភទសងភទៀរ។

ភររើរបាសគររដលងសមាា រៈទងឡាយណនដលមាលចណងផលល រកនងចការភដើមបការរលថយការរផលល ញផលរទរ T. palmi ។ មលររវរគររគងសរវលអរភលះភដយថនន គមពហភគនលភៅភរពាះអាចរណត លភអាយមាលការទទះភឡើងវញផលពករទរ T. palmi ។ ររសលភរើចាបាចភគររវភររើថនន រជារភដយររកាជាមយភាន កងារទសពវទាយកនងររល។

43

Plate 19: Thrips palmi feeding damage on the fruits

ឌោគសញញា តទបជញជ កបផលា ញឌលើផផាតរប

Plate 18: Thrips palmi feeding damage on the leaves

ឌោគសញញា តទបជញជ កបផលា ញឌលើសាកតរប

44

ចចអាហវដ Aphis gossypii Glover(Hemiptera: Aphididae)

វជាសរវលអរសកល ភហើយជាររភេទរផលល ញភលើដណភរចើលររភេទ។ វចលចរតសរផលល ញភលើដណករបស ពពកររសក រររ លងភពារបារង។ ផចអាហវដភកើរភឡើងភៅអឡងរដវរបាងអាកាសធារររជាក។

លកខណៈជវលសរសត Biology

ដណកកាលភពញវយៈ ខសនរលកពសរវលអរដផទភទៀរជាភរចើល ផចអាហវដភាគភរចើលរទរមលពងភទ។ ពកវជាធមមតារលតពជភដយឯកភេទ (parthenogenesis)(ជាការវវរតលផលអររ យាភដយមលមាលការរលតពជជាមយសរវភមម ល) ភហើយជាររភេទវវបាា (ទតលកភែើ រកលភដយផលទ លមលឆលងការដណកកាលពង)។ ភមចណសមាលពែនររររលនរលកៗគនន យាងខាល ង ភហើយវនររររលពពែផររងសសថលភៅភតាន រផររង។ ភមចណសអាចមាលសថល រ រអរសថល រ។ ទរងមាលសថល រភកើរភឡើងភរចើលភរកាមលកខខែា ដងសភរររជាករខពស គែភាពផលដណលងជរកជាភដើម។ ទរងអរសថល រ(ររភាពទ20) ភកើរភឡើងទភៅរភាគភរចើលជាង។ វមាលកពក(cornicles) ពែភមម មយគភៅភលើខនងនទនកភពាះ។ផចអាហវដររវបាលររទះភឃើញភាគភរចើលរទរសថរភៅជារកម។ ផចញមយរភងកើរកលបាល 20 កនងមយផងៃនដលលរ

45

លសកាល យជាភមចណសកនងរយៈភពលមយសបាត ហ។ ឌោគសញញា បផលា ញ Damage symptoms

ភទះរជាផចអាហវដ A. gossypii ជាររភេទសរវលអររផលល ញភលើដណភរចើលររភេទកភដយ វចលចរតរផលល ញជាងភគភលើដណករបស លងពករនលលររសក។ វជាធមមតាររវបាលភគសថគ លថន«ផចករបស»រ«ផចមឡង»។ទងកលលងភមចណសមាលទរងមារជញជ ក ។ វររមលទតគនន យាងភរចើលភលើនទនកលរលសខច លងផទទសលកភរកាម ភហើយជញជ កយករកខរសរកខជារ។ សលកនដលទទលរងការរផលល ញរចរចភលចភចញលវលកខែៈនររពែភលឿង។ ការរផលល ញធៃលធៃរពពកផចអាហវដភធវើភអាយសលកខចរញ ភហើយខចរទងរទយ(ររទ21)។ ដចរយសនដរ ផចអាហវដរភញចញទកដមនដលរងកភអាយភកើរមាលទសរចផរងភមម ះទសរភមៅភមម (sooty mould)។

46

Plate 20: Aphids on underside of leaf.

ពពកចចអាហវដតបមលផត គនន ឌលើផផទសាកខាងឌតកលម

47

វធានកលរតគបតគង Management

ភទះរជាផចអាហវដ A. gossypii ជាររភេទសរវលអររផលល ញភលើដណភរចើលររភេទកភដយ កភាគភរចើលរទរវចលចរតសរផលល ញភលើពកររសកលងករបស។ ភហរដភចនះ ទតាងភរជើសភរ ើសដដះរររលងរែត ះកលគរនរសថរភៅឆៃ យពពពកដណររសកលងករបស។

រែត ះកលរររកនងទទះសណញការពារសរវលអរបាល(រកឡា 50-64mesh)។ រងសណញ ទទះកញច ក រទទះបាល សទចអាចរភញច ៀសការរផលល ញភៅដណកកាលដរង។

អភែតើ កមាស(Menochilus sp. នង Coccinella sp.) លងសរវកលទយពរពែផររងជាភររដកទរមាលររសទធភាពកចារផចអាហវដ។ការពារររជាករភររដកទរទងភលះភដយភជៀសវងការភររើរបាសថនន ពលពហភគនលភៅ។ រពនលងអភែតើ កមាសកនងចលលភរចើល គ200គ កនងមយហចតា រយៈភពលពរសបាត ហមតង អាចការរលថយររជាករផចភលះបាល។

ផចអាហវដ A. gossypii អាចអេវឌឍភាពសថលងថនន ។ ដភចនះររវភររើរបាសថនន ពលទងឡាយណនដលនែ ភអាយភររើរបាសភដយភាន កងារទសពវទាយកនងររល។មលររវភររើរបាសរកមថនន រ សមាសធារទសដនដលៗភដើមបកភអាយសរវលអរសថលងថនន ។

48

Plate 21: Aphis gossypii - damage on the plant and honeydew deposit on the mulch surface

លកខណៈបផលា ញពផចអាហវដឌលើតរបនងកលរបនសលទកនវកលកសណលទកលាមក ឌលើគរបផលា សទច

49

អឌណតើ កមាសលា បអច Spotted beetles Epilachna dodecastigma

(wiedemann) and E. vigintioctopunctata fabricius (Coleoptera: Coccinellidae)

អភែតើ កមាសសថល រអ ចសថរភៅរយបាយពអាសរពាភៅអាសពាយពយលងអសរសថត ល។ពកវជាររភេទសរវលអររផលល ញភលើដណភរចើលររភេទភហើយសរផលល ញភរចើលរទរភលើពកររសក ភរាងភបាា ះ ដឡង សនែត ក kidney bean កដចជាដណរររ។ ភលើសពភលះភទៀរវករផលល ញភលើដណរគសថរសឡាណភស(រគសថរភមទសររររ)ដចជាដណររភេទ S. nigrum, S. xanthocarpum, S. torvum, Datura sp., Physalis sp. លង Withania somnifera (L.) Dunal (David 2001)។ លកខណៈជវលសរសត Biology

ដណកកាលពងៈ អភែតើ កមាសញភាគភរចើលរទរពងភលើផទទសលកភរកាម។ សរវញមយពងបាលររនហល 100-400រគនរ។ ពងមាលរងរវរទនវងភហើយមាលពែភលឿង(ររទ22)។ពងររវបាលទលកជាកញច ព 10-40រគនរ។ ដណកកាលពងនររររលព 2-5 ផងៃ។ ដណកកាលកលៈកលមាលពែសភលឿងរភលឿងភដយមាលភរមរ ល ពែភមម ភលើខលល(ររទ23)។ដណកកាលកលមាលរយៈភពលព

50

2-5 សបាត ហអាសសយភលើសរែហ ភាព។ កលសងកាល យជាឌកភឌឿភលើសលកលងភដើម។ ដណកកាលឌកភឌឿៈឌកភឌឿមាលរររងដចកលនដររានលតមយចលលធមាលពែរកភ ាជាង ភទះរជាជលកាលមាលពែភលឿងកភដយ។ ឌកភឌឿមាលភរមរ ល ភលើនទនកកលទយ នរមលមាលភៅនទនកកបលភទ។ ដណកកាលឌកភឌឿមាលរយៈភពល 1-3សបាត ហ។ ដណកកាលភពញវយៈ អលរគសថរ Epilachninae រមមាលអភែតើ កមាសសរផលល ញរកខជារ នរអភែតើ កមាសភទសងពភលះភរចើលភទៀរជាភររដកទរមលនមលជាសរវលអរចផរងសរកខជារភឡើយ។អភែតើ កមាសនដលមាលរងពាកកណត លនសវ ពែររភទះ រទករកចទងភលះ(ររទ24)គមាលទហធជាងររភេទអភែតើ កមាសដផទភទៀរ។ អភែតើ កមាស E. vigintioctopunctata (ជាអកសរឡាតាង viginti មាលលយថន 20 ភហើយ octo មាលលយថន 8) មាលចលចភមម ចលល28ភលើសថល រមខ(elytra) ។ អភែតើ កមាស E. dodecastigma (dodecaមាលលយថន12កនងភាសថរកច) មាលចែចភមម 12ភលើសថល រមខ។ ភទះរជាយាងណកភដយអភែតើ កមាសនដលមាលចែចចលល 14, 16, 18, 20, 22, 24, រ26 ររវបាលភគសភងករភឃើញកនងចការភដយសថរការរលតពជរវងអភែតើ កមាសញ E. dodecastigma លងអភែតើ កមាសភមម ល E. vigintioctopunctata (Lall and Mandal 1958)។

51

Plate 23: Epilachna beetle - grub ដងកវអឌណតើ កមាស

52

ឌោគសញាបផលា ញ Damage symptoms

កលលងភមចណសមាលទរងមារទពារ។ ភហរដភចនះពកវសកភករកលរ ាេលពសសទរភអពនឌមសលក។លទធទលផលការរផលល រលសល ទកលវសថន មររភហាងដចរងអចមាលកាដចជភែតើ រដចៗគនន (ររទ25)។ រងអចទងភ ះលងសៃរភហើយធាល កចះ រលសលទកររភហាងៗភៅភលើសលក។ ភពលមាលការរផលល ញធៃលធៃរ រងអចមយចលលរភាជ រគនន ភហើយរភងកើរបាលជាសលកភរគនងឆអង រសលកមាលនររទលង រជាភរគនងភាន សដចរកដសភលើសលក។

វធានកលរតគបតគង Management

ភរជើសភរ ើសពជធលនដលអាចរកបាលភៅកនងររល។ ពជពររភទសឥណា ដចជា ពជArka Shirish, ពជHissar Selection 14, លងពជShankarVijay ររវបាលភគរយការែមកថនមាលភាពធលរទលង អភែតើ កមាសអររ Epilachna ជាពភសស E.viginioctopunctata (Parker et al. 1995)។ នសវងរកពរមាលពជធលពភាន កងារទសពវទាយកនងររល។

រគរដណកកាលទងអសភពញមយជវរ ពកវសថរភលើផទទសលករហរ ភហើយកលឌកភឌឿ លងភមចណសអាចសភងករភឃើញយាង

53

ងាយភលើសលកភរគនងឆអង។ ររសលភរើដណរររដដះភលើផទទដរច ភយើងអាចចារលងរផលល ញសរវលអរចផរងភលះភដយផដ។

ការពារររជាករពកបាារា សរដចជាសរវ Pediobius foveltus (crawford)។ ការការរលថយការភររើរបាសររភេទថនន ពលសភយគអាចជយរភងកើលសកមមភាពពកសររវធមមជារររសអភែតើ កមាសចផរង។

ររសលភរើចាបាចររវភររើថនន កសកមម។រានលតមលលងភររើររវររកាភយរលជាមយភាន កងារទសពវទាយកនងររល។

54

Plate 24: Epilachna beetle - adult ឌមអឌណតើ កមាសចណាស

Plate 25: Ladder-like windows caused by Epilachna beetle feeding លន មបផលា ញឌលើសាកោងដចបងអច

55

ដងកវមរសាក Leaf roller Eublemma olivacea walker

(Lepidoptera: Noctuidae)

ដងកវមរសលកជាររភេទសរវលអររផលល ញភលើដណភរចើលររភេទនដលសដណរររជាចរងភហើយជលកាលដណរគសថរសឡាណភសដផទភទៀរ។ ភទះរជាវមលនមលជាររភេទកតាត ចផរងសខាលនរភពលខលះការរផលល ញររសវអាចមាលលកខែៈធៃលធៃរនដរ។ លកខណៈជវលសរសត Biology

ដណកកាលពងៈ ភមអភៅញភាគភរចើលរទរពងភលើសលកខចជាកញច ភហើយមយកញច អាចមាលពងព10-20រគនរ។ ដណកកាលពងមាល រយៈភពលព 3-5ផងៃ។ ដណកកាលដងកវៈ ដងកវមាលលកខែៈភថនល សភហើយមាលពែររភទះសថវ យ មាលភរមនវងៗភលើកពក (tubercles) ពែភលឿង រសភលឿងភលើខនងរចភហៀងខលល(ររទ26)។ ដណកកាលដងកវមាលរយៈភពលព2-3 សបាត ហ។ ដណកកាលឌកភឌឿៈ ដងកវនដលលរលសភពញលកខែៈសងខលលកាល យជាឌកភឌឿកនងសលករមរ។ ដណកកាលឌកភឌឿមាលរយៈភពលព 7-10ផងៃ។ ដណកកាលភពញវយៈ ភមអភៅមាលទហមធយមមាលពែផររង

56

ភាល វ។ សថល រមខមាលពែផររងភដយមាលចែចយាងធមយរងររភកាែភលើកបល(ររទ27)។ ឌោគសញញា បផលា ញ Damage symptoms

ដងកវមរសលកមាលរងរទនវងភហើយសភៅខាងកនងសលករមរ (ររទ28) ភដយកភករយកជាលកាពែផររង។ សលកនដលរងការរផលល ញនររពែភតាន រសសភពាលភហើយសៃរ។

57

Plate 26: Leaf roller – larva ដងកវមរសាកឌពញវយ

Plate 27: Leaf roller - adult ឌមដងកវមរសាកចណាស

58

វធាលការរគររគង Management

តាមដលដណរកភរគសញញា ផលការរផលល ញ។ររមលលង រផលល ញភចាលសលករមរលងដងកវភដយផដ កនងកឡងភពលមាលការរផលល ញភកើរភឡើងរចរច។

ររសលភរើចាបាចររវភររើរបាសថនន កសកមម។ រានលតររវមាលការររកាភយរលជាមយភាន កងារទសពវទាយកនងររល។

Plate 28: Feeding damage by Leaf roller ដងកវមរសាកសបផលា ញឌោយឌធវើឌអាយសាករញរមរ

59

ដងកវឌ ោះឌដើម Stem borer Euzophera perticella ragonot

(Lepidoptera: Pyralidae)

ការរករលដលររសសរវលអរភលះមាលកែរ។ វររវបាលភគររទះភឃើញភាគភរចើលភៅអលទវរឥណា ។ សរវលអរភលះជាររភេទរផលល ញភលើដណភរចើលររភេទនរជាចរងរផលល ញភលើដណរររ ភហើយជលកាលភលើដណរគសថរសឡាណភសដចជា ភរាងភបាា ះ ដឡង លងភមទស។ ភទះរជាវមលនមលជាកតាត ចផរងសខាល កជលកាលការរផលល ញររសវអាចធៃលធៃរ។ដភចនះមាលនរការតាមដលដណភដើមបនសវងរកភរគសញញា រផលល ញគជាការររភសើររទរ។ លកខណៈជវលសរសត Biology

ដណកកាលពងៈ ពងនដលមាលពែសភលឿងររវបាលទលករយ មយៗរជាកញច ភលើសលកខច នទនកលរលស លងទងសលក។ ពងមាលរងរទនវង ភហើយសនរារ។ ដណកកាលពងមាលរយៈភពលនររររល ព 3-10ផងៃ។ ដណកកាលដងកវៈ ដងកវមាលពែស រសភលឿង ភដយមាលភរមរ ល មយចលល ភហើយមាលកបលពែរកហមរភតាន រទករកច។ ដងកវលរលសភពញលកខែៈមាលររនវង1.5-2 សម។ ដណកកាលដងកវមាល រយៈភពលររនហល 4-8សបាត ហអាសសយភលើសរែហ ភាព។

60

ដណកកាលឌកភឌឿៈ ដងកវសងលកខលលកាល យជាឌកភឌឿកនងសរក សររតាមចងអរនដលវសខាងកនងភដើម រកនងដ។ ដណកកាលឌកភឌឿមាលរយៈភពលររនហល 1-2សបាត ហ។ ដណកកាលភពញវយៈ ភមអភៅរររមាលទហមធយម ភហើយមាលពែភសលក។ សថល រមខមាលពែភលឿងភសលក រភតាន រររភទះភដយមាលឆនរពែភមម ចកណត ល។ សថល រភរកាយមាលពែស។ ឌោគសញញា បផលា ញ Damage symptoms

ភរកាយញាសភាល មដងកវចារភទតើមសរងភៅកនងភដើមនកបរដ។ ភាគភរចើលរទរវសរងកនងនទនកនមករអកសសលកភហើយរទេជររលា ភដយកាកសែលររសវ។ដងកវសទសភៅចះភរកាមតារភណត យភដើមភមនដលភធវើភអាយការលរលសរកលភហើយសសភពាលភដើមទងមល។ចងដណកកាលលរលសផលដណជាភពលងាយរងភរគនះភដយសរវចផរងភលះ។ វធានកលរតគបតគង Management

ររមលលងរផលល ញភចាលភាល មៗលវរកខជារនដលរងការរផលល ញ

ភជៀសវងការដដះភដយភររើវធសថសរសតការភដើមភមភហើយ ភអាយវលរពលលកងម។

61

ការពារររជាករពកបាារា សរដចជាសរវ Pristomerus euzopherae Viereck។ ការការរលថយការភររើរបាសថនន កសកមមសភយគ អាចជយរភងកើលសកមមភាពសររវធមមជារទងភលះ។

បាញថនន ទសពសរកភតត ភៅភលើដភដើមបការរលថយអរតាភកើរមាលដងកវភចាះភដើម។

ករែមាលការរផលល ញធៃលធៃរ ររវបាញថនន គមភលើដ រានលតររវពភាកាភយរលជាមយភាន កងារទសពវទាយកនងររល។

62

កផញច រលាក Blister beetle Mylabris pustulata thunberg

(Coleoptera: Meloidae)

ពកកនញច ទងភលះជាសរវលអរមាលពែភឆើរឆយនដលអាចរភញចញសថរធារមាលជារកាលតារឌល (cantharidin) ភពលរាះវ។ កាលតារឌលជាសថរធារគមសររងគមយររភេទរងករភអាយរលកពងនរកភលើនសបកមលសសភរកាយរាះពាល។ភហរដភចនះភហើយកនញចទងភលះររវបាលភគភអាយភមម ះថនកនញច រលក។កនញច ភលះជាររភេទសរវលអររផលល ញភលើដណភរចើលររភេទភហើយវសរផលល ញផលកផលរកខជារមយចលលកនងរគសថរររកល រគសថរររសក រគសថរសនែតកលងរគសថរផលក រភយល(Malvaceae) ជាភដើម។ ជាទភៅវជាររភេទសរវលអររចតាចភទះរជាការទទះរករលដលភដយករអាចភកើរមាលភឡើងកភដយ។ លកខណៈជវលសរសត Biology

ភមកនញច ចណស Mylabris pustulata មាលររនវងររនហល 2-2.5ស.ម ភហើយមាលឆនរឆល សភមម លងរកហម រទករកចរកហមភលើសថល រមខ(ររទ29)។ សរវញមយអាចពងបាលររនហល 100-2000 រគនរ អាសសយភលើគែភាពអាហារនដលវស។ ជាធមមតាវពងកនងដ។ ភរកាយញាសកលវសសរវលអរកនងដរមទងសរវលអរចផរងទង

63

នដរ ភហើយមលរងករការរផលល ញអវដលដណភទ។ ដណកកាលដងកវនចកជាវគគរចៗមយចលលភទៀរភដយដងកវមាលរររងពររភរចើររភេទ ខសគនន ។ ដងកវវគគទ1នដលមាលចល ររវបាលភគភអាយភមម ះថនកលរកញាភជើងរ។ ភៅវគគដងកវភរកាយភទៀរ វចារភទតើមរលថយសកមមភាព ភហើយរ ទ រមកសងលកខលលកាល យជាឌកភឌឿ។ ឌោគសញញា បផលា ញ Damage symptoms

ដណកកាលភពញវយគជាដណកកាលរផលល ញ។ភពលនដលសរវភលះសភលើនទនករលតពជររសរកខជារ ពកវអាចរងករការខចខារទលនទលយាងធៃលធៃរ។

Plate 29: Mylabris pustulata - adult ឌមកផញច ចណាស

64

វធានកលរតគបតគង Management

ចារកនញច ភចញភដយផដភហើយរផលល ញភចាល(ពាកភសសថមផដរភររើសណញចារសរវលអរ)។

ថនន កសកមមទលងជាមលមាលររសទធភាពភទភដយសថរកនញចភលះជាររភេទសរវលអរផលល សទភលឿល។រកមថនន ពរររយ (pyrethroids) សភយគអាចភររើភដើមបទទលបាលររសទធភាពរញច ះររជាករភលឿលរានលតបាលនរភៅភពលនដលដងសភរសរវចផរងភលះខពសរទររាភណណ ះ។ភរើមលដភចនះភទរកមថនន ពរររយសភយគលងរងករការរងសទះដលររសទធភាពរភចចកភទស។ដភចនះវធាលការចរះរគរ រគងកតាត ចផរង(IPM)ភលើដណរររដផទភទៀរទលងជាមាលររសទាភាពជាងភគ។

65

ចមៃរពងោងតកហម Red spider mite Tetranychusurticae Koch

(Acarina: Tetranychidae)

ផមារពងពាងរកហមជាសរវលអរចផរងនដលមាលភរគនះថនន កសររដណរនលលរមមាល រររ ភរាងភបាា ះ សនែត កបារង លងររសក ភហើយលងដណចការដផទភទៀរភៅអាសអាភគនយ អាសពាយពយ អាហរហវក អរ ារ លងរណត ររភទសភៅររលនមាឌនទរា ភែ។ សភែើ មភររៀរភធៀរទរជាលកខែា សមសសរសររការរភងកើលចលលររជាករសរវចផរងភលះ រឯរបាយទកភេលៀងគជាកតាត អជវៈសខាលនរមយគរនដលកររររជាករផមារពងពាងភលះ។

លកខណៈជវលសរសត Biology

ផមារ T. urticae ជាទភៅររវបាលភគសថគ លថនជាផមារពង ពាងរកហម រផមារពងពាងនដលមាលចែចពរ។ ពកវមាលទហរចយាងខាល ងភហើយមាលពែនររររល (ផររងភលឿង ផររងភតាន រ រ រកហមទករកច) ភដយមាលចែចសសគនពរភៅភលើខលល។ ពងមាលរងមល ពែស រសភលឿង។ ដណកកាលពងមាលរយៈភពលព 2-4ផងៃ។ ភរកាយញាសវឆលងការដណកកាលដងកវលងដណកកាលកលពរភទៀរ(protonymph នង deutonymph) មលភពលកាល យជាភមចណស។ មយ វដតជវរមាលរយៈភពល 1-2សបាត ហ។ កនងមយឆន មាល

66

ជ លមយចលលជាលគនន ។ ភមចណសអាចរសភៅបាលរហរដល 3-4សបាត ហ។

ឌោគសញញា បផលា ញ Damage symptoms

ផមារពងពាងជាធមមតាសសរយកសថរធារពភកាសកាសលកភដយភររើរបាសទរងមារមជលររសវ។លកខែៈភលះរងករភអាយមាលការងយចះជារពែកលរ ាេលកនងសលកនដលភធវើភអាយកភកើរសថន មអ ចរគនរៗពែភលឿងរសភលើសលក (ររទ30)។ ភពលមាលការរផលល ញធៃលធៃរ សលកលងសៃរទងសសងភហើយធាល កចះ។ ផមារកទលរសរផសសររដចសរកពងពាងភលើផទទសលកកនងភពលមាលការរផលល ញធៃលធៃរ (ររទ31)។ ភរកាមដងសភរររជាករខពស ផមារភធវើដភែើ រភៅកាលចងសលករភដើមភហើយររមលទតគនន រភងកើរដមាា សដចបាលភដយររ រកភពញសររររសវ (ររទ32) នដលអាចរកភបាកតាមខយលភៅកាលសលកររកខជារងមភរកាមដភែើ រការមយនដលភគភអាយភមម ះថន «ចល បាឡង»។

67

Plate 31: Webbing of leaves by spider mites

លន មសរផសសណាញរញឌលើសាកផដលបផលា ញឌោយចមៃរពងោងចផតង

Plate 30: White and yellow speckles សថន មអចៗពែសលងភលឿងភលើសលក

68

វធានកលរតគបតគង Management

ភររដកទរសផមារពងពាងមយចលលភកើរមាលភៅកនងររភទសជាភរចើល។ ឧទហរែ ភររដកទរ សរវStethorus spp.,

សរវOligota spp., សរវAnthrocnodax occidentalis Felt, សរវFeltiella minuta Felt ជាភដើមររវបាលភគររទះភឃើញភៅផរវាល(Ho 2000)។ ការបាញថនន កសកមមពហភគនលភៅអាចសលរពកភររដកទរភហើយ ភអាយផមារពងពាងទទះភឡើង ដភចនះគរភជៀសវងភររើរបាសថនន គមររភេទភលះ។

ផមារជាភររដកទរដចជា ផមារPhytoseiulus persimilis

Athias-Henriot លងររភេទមយចលលផលអររ Amblyseius ជាពភសសររភេទ A. womersleyi Schicha លងA. fallacies Garman

អាចររវភររើរបាសភដើមបរគររគងផមារពងពាង។ពកវលងទតលររសទធភាពខពសជាង មលភរើមាលរច សមពលធការពារលងសថរកនងលកខខែា សភែើ មខពស។

សរវកលទយពរពែផររង(Mallada basalis Walker and

Chrysoperla carnea Stephens)កជាភររដកទរទភៅនដលកចារផមារពងពាងររករភដយររសទធភាពនដរ។ កលសថរកនងវគគទ3ផលររភេទសរវ C. carnea មយអាចសផមារពងពាងភពញវយបាលព 25-30កបលកនងមយផងៃ។ ភទះរជាយាងភលះកត វររវការអាហារ

69

រនលថមភដើមបអាចរសរលកនងរយៈភពលនវង (Hazarika et al. 2001)។ បាញថនន ផមារតាមការនែ ររសភាន កងារទសពវទាយកនង

ររល។ ជាធមមតារកមថនន មាា រកសកលក ឡាករល (macrocyclic lactones ដចជាពក avermectins លង milbemycins) ទតលររសទធភាពខពស។ ភទះរជាយាងណកភដយ ការបាញរភររើរបាសឥរឈរឈរអាចភធវើភអាយពកផមារមាលភាពសថថនន ។ ភធវើការឆល សថនន ភហើយភររើរបាសភអាយបាលសមសសរលងទកចភ ល ះភពលទភលរភដយមលបាញថនន ភរកាមការនែ ពភាន កងារទសពវទាយកនងររល។

70

ជងសាករចចលងឌោយមមាច Little leaf disease transmitted by

plant hopper ជងភលះភាគភរចើលរទរភកើរភៅចងរដវដដះ។ ជងសលករច

ភលើភដើមររររងករភដយពកហវរបាល សថម (phytoplasma ជាសថរពាងគកាយមាលលកខែៈដចមកបាល សថម )។ជងភលះចលងតាមរយៈការរភៅកដចជាតាមរយៈពកមមាច Hishimonus phycitis Distant

(Hemiptera: Cicadellidae) នដលចលងជងហវរបាល សថម លៃទងនដរ។ ជងភលះររវបាលភគរកភឃើញភៅររភទសឥណា ។ ភទះរនររភលះកត ជងសលកររររងករភដយហវរបាល សថម ររវបាលភគរកភឃើញភៅភរាងហគភកាះផរវាល(Yang and Chen 1988) ។ ឌោគសញញា បផលា ញ Damage symptoms

រកខជារនដលរងការរផលល ញមាលសលកជាកញច ៗរចៗ(ររទ33)ភហើយសលកមាលលកខែៈទលភហើយលអរ។សលកទងភ ះជាទភៅមាលពែភលឿងរភលឿងសសថល។ ទងសលកនដលទទលរងការរផលល ញមាលររនវងខលយាងខាល ង។ភដើមនដលរងការរផលល ញមលភចញផលក រនទលភទ។ឫសរកខជារនដលរងការរផលល ញកមាលលកខែៈរកលខាល ងនដរ Anupam Varma 1975)។

71

វធានកលរតគបតគង Management

ភរជើសភរ ើសពជធលនដលមាលកនងររល។ ពជពររភទសឥណា ដចជា ពជពយសថនទលពែសថវ យរទនវង(Pusa Purple Long),

ពជពយសថនទលពែសថវ យមល(Pusa Purple Round), ពជពយសថនទលពែសថវ យចភងាក ម(Pusa Purple Cluster), ពជNurki, ពជHisar

Shyamal លងពជH-10 ររវបាលភគរយការែថនមាលភាពធលរទលអ (Sidhu and Dhatt 2007) ។ ពរមាលអពពជធលអាចនសវងរកបាលពភាន កងារទសពវ ទាយកនងររល។

ររមលលងរផលល ញភចាលជារ ទ លលវរកខជារនដលរងការរផលល ញភដើមបភជៀសវងការរករលដលរភៅភទៀរ។

ភររើរបាសថនន អងទរ យាទច ភររតាសកលល(Tetracycline antibiotics ) ភលើរកខជារនដលមាលការរផលល ញ។

បាញថនន កសកមមររភេទរជាររានលតររវររកាភយរលជាមយភាន កងារទសពវទាយកនងររលភដើមបរគររគងសរវលអរជាភាន កងារចលង។

72

Plate 33: Little leaf disease caused by phytoplasma and vectored by Hishimonus phycitis

ជងសាករចរញបណាត លពហវរបលា លៅ នងវចទរចមាងឌោគ

73

IV. ធានការចារ ះតរបតរៃកតតត ចងតៃសលើដាណាតរប Integrated pest management

approaches on eggplant

ពជតរបផផាផវងពណលវ យ

74

វធានកលរោដោះ Cultural control

1.ភជៀសវងការភធវើឯកវរបកមមដណរររ ភហើយររវអលវរតដណរងវល។ ភដយសថរនរដងកវភចាះររយលងនទលរររជាររភេទសរវលអររផលល ញភលើដណនរមយររភេទភលើដណរររដភចនះររវការផលអ កការដដះដណរររ2-3រដវទទងសហគមលលងអាចការរលថយររជាករបាលយាងភរចើល។

2.ភជៀសវងដដះដណរររនកបរដណររកលររសករចការករបស ករែររលភ ះសររភៅភដយពករទរលងផចអាហវដ។

3.ររវរគររគងភតម ចផរងភអាយបាលភៅកនលលងរែត ះកលរររកដចជាចការភដើមបការរលថយរកខជារជរកឆល សសររសរវលអរចផរងចរងៗមយចលល។

4. ដភពារបារងជាដណអ ទ កតាមរពចការរររ (ររទ34) ភហើយបាញថនន គមភផលត រភលើដណអ ទ កភដើមបរគររគងមមាច។ដដះដណខពសៗតាមរពចការដចជា ភពារ សគម រមភល (pearl millet) (ររទ35) ភដើមបការរលថយការវយររហារពរយស។

5.ភជៀសវងការដដះភដយវធសថសរសតការភដើមចាសភអាយដះពលលកងម ករែដងកវភចាះភដើមរផលល ញធៃលធៃរភៅររលភ ះ។

75

វធានកលររកខជារជរកធនតរ

Host plant resistance

6. ភររើរបាសរកខជារជរកធលរទរពជធលរទចភពាះសរវលអរចផរងចរងៗ រានលតររវពភាកាភយរលជាមយភាន កងារទសពវទាយ។

វធានកលរឌមកលនច Mechanical control

7. មលររវរែត ះកលលងដដះរររនកបរដចការរររចាសរគលភសសសលផលកភទចកទភដើមរររសៃរៗ។ររសលភរើចាបាចររវ រែត ះកលភៅទភ ះលងររវរគររងកលភដយសណញលឡងរកឡា 30-meshភដើមបរភញច ៀសការភរជៀរចលផលភមអភៅដងកវភចាះររយលងនទលរររនដលអាចពងភលើកលរររកនងដណកកាលលរលស។ ករែររលភ ះសររភដយសរវលអរជញជ កដចជារយស រទរ ររវភររើរបាសសណញលឡងរកឡា 50-64 mesh រគររងកល។ ររវភររើរបាសចាលរកលទងភដើមបរែន ះកលភរកាមរងសណញរទទះសណញ។

8. ររមលលងរផលល ញភចាលររយលងនទលនដលរងការរផលល ញ (ររទ38) ជារ ទ ល ភហើយភអាយបាលភទៀងទររហរដលការររមលទលចងភរកាយភដើមបរគររគងសរវលអរដងកវភចាះររយលងនទល។ វធ សថសរសតភលះមាលររសទធភាពខពសកាលណកសករទទងសហគមលអលវរតទងអសគនន ។

76

Plate 34: Trap cropping with okra to manage leafhoppers

កលរោអតកលោកអនទទ កឌដើមបតគបតគងមមាចឌខៀវជញជកសាក

Plate 35: Barrier cropping with maize to manage whitefly កលរោឌោរជារបលងឌដើមបតគបតគងរយស

Plate 36: Eggplant seedling production under net tunnel

កលរផលរកនតរបឌតកលមផសបមង

77

វធានកលរឥរយាបទលសរសត Behavioral control

9. តាមដលររជាករសរវលអរភដយភររើរបាសអ ទ កសរវលអរពែភលឿង (ររទ39) ភដើមបទកទញរយសលងមមាចភខៀវជញជ កសលកភហើយលងអ ទ កសអរពែភខៀវភដើមបទកទញរទរ។

10. ភររើរបាសគររបាល សទចរចភរើងភដើមបការរលថយអរតាភកើរមាលរយសលងរទរភលើដណរររ។

វធានកលរជវលសរសត Biological control

11.ភររើរបាសថនន ររមលតទសពភតត ករែភគនែ ភអាយភររើភៅររលភ ះតាមរយៈការបាញភលើដរភលើសលកភដើមបរគររគងរយសភលើកលរររ។

12.ភររើរបាសថនន ពលជវៈទសពភតត នដលមលរាះពាលដលសកមមភាពពកភររដកទរលងបាារា សរភលើររពលធដណរររ។

13.ភររើសរកភតត កនងដភដើមបការរលថយអរតាភកើរដងកវភចាះ 14. រភឡើងអ ទ កភហវរាមាលដងកវភចាះររយលងនទល (ររទ40-42)

កនងអរតា 100 អ ទ កកនងដ1ហចតា។ ររវដកអ ទ កររមកពសភដើមរភលើរលតចភដើមបទទលបាលររសទធភាពខពស។

78

Plate 40: Sex pheromone trap to mass-trap EFSB moths – water trap

កលរផលរកនតរបឌោយឌតបើតបលសថាសជរឌតកលមផសបមង

កលរកលរយកចផណកបផលា ញឌចញពឌដើមតរប

39. អនទទ កតកោសសអរពណឌលឿងឌដើមបតររពនរយរយសនងមមាចឌខឿវជញជកសាក

អនទទ កឌហវោ ៃមៃនឌដើមប បសរវឌមៅ លកនងតទងតរយធ-អនទទ កទក

79

វធានកលរគម Chemical control

15.មលររវបាញថនន ពលពហភគនលភៅររឆងសរវលអរជញជ ករផលល ញភៅភដើមរដវ។ ភធវើដភចនះអាចរងាអ កកភែើ រសររវធមមជារកនងររពលធភអកឡសភហើយ ភៅដលការទទះភឡើងវញផលសរវលអរជញជ កភលះ។ររសលភរើចាបាចររវភររើថនន ពលររភេទរជារនដលនែ ភអាយភររើរបាសភដយភាន កងារទសពវទាយកនងររល។ មលររវភររើ របាសរកមថនន រសមាសធារដនដលរហរភដើមបការរលថយការអេវឌឍលភាពសថលងថនន ររសសរវលអរ។

80

Plate 41: Sex pheromone trap to mass-trap EFSB moths – funnel trap

អនទទ កឌហវោ ៃមៃនឌដើមប បសរវឌមៅ លកនងតទងតរយធ-អនទទ កជឡាវ

Plate 42: Sex pheromone trap to mass-trap EFSB moths – winged trap

អនទទ កឌហវោ ៃមៃនឌដើមប បសរវឌមៅ លកនងតទងតរយធ-អនទទ កលា ប

81

េនទា ន តកម

Acaricides or Miticides

ជាថាន សមាា បសរវលអរផដលសមាា បពពកផមៃរចផតង-កឌណត ៀរចផតង

Atrophied កលរឌធវើឌអាយចោះថយនវបផណកោងកលយ សរោងគ ឬឌកលសកល

Axil មសថរឌៅចឌនទា ោះទងសាកនងផមក ឬធាង ផដលរភាជ បឌៅម

Broad-spectrum pesticide

ថាន សមាា បសរវលអរពហឌគនលឌៅ ផដលអាចសមាា បតគបពជសរវរងអសឌៅកនងបរលថ នធមៅជារ

Canopy គតមបផផទសាករកខជារផផនកខាងឌលើរងសសង

Chlorophyll លរធារពណផបរងផដលមានកនងសាក ទង ឬផមករកខជារ ផដលបឌរ ើ ឌអាយកលរឌធវើរសៅសឌយាគ

Cocoon សបកឬសបកដងកវនទង ផដលជាទឌៅឌធវើអពសតរ

Cornicles or Siphunculi

ទតមងជាបពងមយគភាជ បឌៅខាងចងឌោោះ។ វាជារនទងកបង

Desiccate ឌធវើឌអាយសងរ

Deutonymph ដណាកកលលទពរផនកនផមៃរ ផដលឌសទើរផរកលា យជាឌមផមៃរចណាស

Dorsum ខនង។ វាជាភាលរឡាតង

Elytra (singular: elytron)

ផផនកលា បរងផនពពកសរវលអរកឌឡអបរោ ៃ

Excreta កលរបឌញចញកលកសណលពោងកលយដចជា ឌញើស លាមក ទកឌនទម

82

Exuvia (also exuvium; plural: exuviae)

សណកផសបក បនទទ បពសករច

Frass លបយកឌទចកទកលកសណលរកខជារ លាមក នងទកមៃរ

Honey dew ទកដមផដលបឌញចញឌោយសរវលអរកនងលោបអមៃបរោ ៃ។ ទកដមឌនទោះមានជារសករនងអាសរអាមឌណ

Instar ដណាកកលលរកចឌរ ើនផនដងកវ ផដលជាឌពលឌវលាចឌនទា ោះកលរសកពរដងជាបគនន ឌគឌៅថា Stadium

Lacerate ផហកោចឌចញពគនន

Macrocyclic lactones

ផលរផលឬផលរផលបផលងគម ផនអាកទណបលឌររកនងដ ផដលជា របសពជ Streptomyces

Microtrichia ឌោមរចលអរឌៅឌលើផសបកសរវលអរ

Midrib សរផសតទនងសាក

Monoculture ឯកវបបកមៅដណា។ កលរអនវរតនោដោះផរមយមខដណាជាបៗ គនន

Monophagous សរវលអរ ផដលចញច មជវរឌលើរកខជារជរកផរមយពជបៃឌណាណ ោះ

Nymph

កនដងកវ។ ដណាកកលលដងកវផនលោបពក hemiptera . កនដងកវនងវវរតនផលទ លឌៅជាឌមចណាស ឌោយព បលច ាងកលរដណាកកលលឌកឌឌឿឌឡើយ។

83

Ocelli (singular: ocellus)

ផភនកធមៅតជាមយកញចកនងឌកលសកលទទលរសៅមយចនន

Oligophagous សរវលអរ ផដលចញច មជវរឌលើពជរកខជារជរកមយចនន

Parasitoid

បលៃោ ៃសរឌលើសរវលអរ។ សរោងគផដលចណាយឌពលឌវលាឌសទើរផរមយជវរឌៅឌលើសរវលអរ ឌដើមបឌធវើជាអាហារ កលរោរខាន នងទបញចប សមាា បសរវលអរឌនទោះ។

Parthenogenesis រឌបៀបសរវឌភទញបងកកឌណើ រឌោយព បលចមានឌភទឌមៅ ល

Pesticide resistance

ភាពធនតរថាន សមាា បសរវលអរ។ សរវលអរបឌងកើរផសនធនតរនងថាន សមាា បសរវលអរកនងចឌណាមពជសរវឌផសងៗឌទៀរ

Phytoplasma

តកមបលកឌររផដលគនៅ នជញញជ ងឌកលសកល ឬទតមងឌកលសកលសរផសរ។ ឌគលគ លមយ ៃងឌទៀរថា Mycoplasma ផដលជាសរោងគ ឬ សរោងគផកផចនបផនថម Modified Living Organisms (MLOs)

Pleurotergite បផណកខនងតរងតបអបតទងផនសរវលអរ

Polyphagous សរវលអរ ផដលចញច មជវរឌលើពជរកខជារជរកជាឌតចើន

Protonymph ឌដើមដណាកកលលដបងផនកនដងកវពពកផមៃរចផតង

Puparium (plural: puparia)

សបកកលរោរតគបពឌលើឌកឌឌឿផនពពករយ Diptera

84

Ratoon crop ដណា ឬ រកខជារដោះមរ

Setae (singular: seta)

មានទតមងជាឌោមកផតមង ឬ ឌោមឆមៅ ៗដចសរផសសតរ

Skeletonization ទតមងដចឌតគនង អងខនង។ ដឌណើ របផលា ញឌកលសកលសាករកខជារ

Solanaceous ពជដណាផដលសថរឌៅកនងតគលរសឡាណាឌស-ដចជាតរបជាឌដើម

ខែកកកដា ឆន ២០១២

អគគនាយកដាា នកកេម

នាយកដាា នសាកវបបកេមនងដណារេផស

អាយដាា នៈ ៥៥មប/៤៩មអហវ ផលវមលែ ៣៩៥-៦៥៦

ងកក តរកលអក៣ ែណឌ រលមោក រាជធានភនមពញ

ររពទមលែៈ ០២៣ ៨៨៣ ៤២៧ នងររសារមលែៈ ០២៣ ៨៨៣ ៤២៧

85

ឯកសារមោង

Alam SN, Hossain MI, Rouf FMA, Jhala RC, Patel MG, Rath LK, Sengupta A, Baral K, Shylesha AN, Satpathy S, Shivalingaswamy TM, Cork A, Talekar NS. 2006. Implementation and promotion of an IPM strategy for control of eggplant fruit and shoot borer in South Asia. Technical Bulletin No. 36. AVRDC publication number 06-672. AVRDC – The World Vegetable Center, Shanhua, Taiwan. 74 p.

Alam SN, Dutta NK, Ziaur Rahman AKM, Sarker MA. 2006a. Annual Report 2005-2006. Division of Entomology, BARI, Joydebpur, Gazipur, 86 pp.

Alam SN, Rashid MA, Rouf FMA, Jhala RC, Patel JR, Satpathy S, Shivalingaswamy TM, Rai S, Wahundeniya I, Cork A, Ammaranan C, Talekar NS. 2003. Development of an integrated pest management strategy for eggplant fruit and shoot borer in South Asia, Technical Bulletin TB28, AVRDC – The World Vegetable Center, Shanhua, Taiwan. 66 p.

Anupam V, Raychaudhuri SP, Chenulu VV, Singh S, Ghosh SK, Prakash N. 1975. Yellows type of diseases in India: Eggplant little leaf. Proceedings of Indian National Science Academy B (Biological Sciences) 41(4): 355-361.

CAB International. 2007. Crop Protection Compendium. http://www. cabicompendium.org/NamesLists/CPC/Full/EMPOBI.htm (accessed on October 30, 2009)

David BV. 2001. Elements of Economic Entomology (Revised and Enlarged Edition). Popular Book Depot, Chennai, India. 590 p.

[FAO] Food and Agriculture Organization. 2007. FAOSTAT. http:// faostat.fao.org [accessed 3 April 2009].

Gapud VP, Canapi BL. 1994. Preliminary survey of insects of onions, eggplant and string beans in San Jose, Nueva Ecija. Philippines Country Report, IPM CRSP – First Annual Report. http://www. oired.vt.edu/ipmcrsp/communications/annrepts/annrep94/Phil_ country_rpt.html

86

Ho CC. 2000. Spider-mite problems and control in Taiwan. Experimental and Applied Acarology 24: 453-462.

Lall BS, Mandal SC. 1958. Inheritance of spot-variation in Epilachna (Coleoptera: Coccinellidae). Current Science 27: 458.

Mound LA. 1996. The Thysanoptera vector species of tospoviruses. Acta

Horticulturae 431: 298-309. Orden MEM, Patricio MG, Canoy VV. 1994. Extent of pesticide use in

vegetable production in Nueva Ecija: Empirical evidence and policy

implications. Research and Development Highlights 1994, Central

Luzon State University, Republic of the Philippines. p. 196-213.

Parker BL, Talekar NS, Skinner M. 1995. Field guide: Insect pests of selected vegetables in tropical and subtropical Asia. Asian Vegetable Research and Development Center, Shanhua, Tainan, Taiwan, ROC. Publication no. 94-427. 170 p.

Rashid MA, Rahman MA, Ahmad S, Alam SN, Rezaul Karim ANM, Luther G, Miller S. 2003. Varietal screening of eggplant for resistance to bacterial wilt, fruit and shoot borer, jassid and root-knot. Tenth Annual Report, IPM CRSP, Virginia Tech. USA, p. 125-128.

Shivalingaswamy TM, Satpathy, S. 2007. Integrated pest management in vegetable crops. In: Jain PC, Bhargava MC (eds.), Entomology: Novel Approaches, New India Publishing Agency, New Delhi, India. p. 353-375.

Sidhu AS, Dhatt AS. 2007. Current status of brinjal research in India. Acta Horticulturae 752: 243-248.

87

Subba Rao BR, Parshad B, Ram A, Singh RP, Srivastava ML. 1968. Distribution of Empoasca devastans and its egg parasites in the Indian Union. Entomologia Experimentalis et Applicata 11(2): 250254.

SUSVEG-Asia. 2007. SUSVEG-Asia Brinjal integrated pest management (IPM). http://susveg-asia.nri.org/susvegasiabrinjalipm4.html [accessed 17 June 2009].

[USDA] United States Department of Agriculture. 2008. Eggplant (raw)

– Nutrient values and weights for edible portion (NDB No: 11209). USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release

21. http://www.nal.usda.gov/fnic/foodcomp/search/ [accessed

7 April 2009]. Vavilov NI. 1951. The origin, variation, immunity and breeding of cultivated plants, Chronica Botanica 13: 1–366.

88

សថបននងអាសយោឋ នទនទកទនង - អគគនាយកដាា នកកេម ជាមនាធការមអាយទកងកកេម រកាខ

ទបមាញ នងមនសារ នងមានសាា បចណះចនន៩គ ៈ

១. នាយកដាា ន រដាបាល ខផនការ គណមនយយ នងហទបតបតតការអនតរ

ជាត

២. នាយកដាា ន ដណាទវ

៣. នាយកដាា ន សាកវបបកេម នងដណារេផស

៤. នាយកដាា ន ដណាឧាហកេម

៥. នាយកដាា ន ការពារដណា អនាេយ នងភតោេអនាេយ

៦. នាយកដាា ន ទគបទគងធនធានដកកេម

៧. នាយកដាា ន មទគឿងយនតកកេម

៨. នាយកដាា នផសពវផាយកកេម

៩. េនទរពមសាធនជាតកកេម

- អាយដាា នមលែៈ ៥៤មប/៤៩មអហវ ផលវមលែ ៣៩៥-៦៥៦

ងកក តរកលអក៣ ែណឌ រលមោក រាជធានភនមពញ

ររពទមលៈ(០២៣) ៨៨៤ ៤២៧ ទរសថរភលខៈ (០២៣) ៨៨៣ ៤២៧

- Address # 54B/49F, Street 395-656, Sangkat Toeuk Laak 3, Khan Tuol Kok, Phnom Penh, Cambodia. Phone: (023) 883 427, Fax: (023) 883 427.