รกฎ แจงธรรม

สภร ทมทอง

รกฎ แจงธรรมสภร ทมทอง

www.ajsupee.com

พมพครงท 1 ตลาคม 255๘

จ�านวน 5,000 เลม

ISBN : 97๘-616-0000-00-0

ภาพประกอบ

มนตชย ขาวส�าอางค

แบบปก / รปเลม

นครนทร ไชยพยอม

สพตรา แดงอนทร

ด�าเนนการผลต

บรษทฟรมายด พบลชชง จ�ากด

27/33 ซอยศรบ�าเพญ ถนนพระราม 4

แขวงทงมหาเมฆ เขตสาทร กรงเทพฯ

โทรศพท 0-2637-๘600

โทรสาร 0-2637-๘601

พมพท

หางหนสวนจ�ากด ภาพพมพ

45/14 หม 4 ถนนบางกรวย-จงถนอม ต�าบลบางขนน

อ�าเภอบางกรวย จงหวดนนทบร 11130

โทรศพท 0-2๘79-9154

โทรสาร 0-2๘79-9153

www.parbpim.com

แจกเปนธรรมทาน หามจ�าหนาย

ค�ำน�ำ

หนงสอ “รกฎ แจงธรรม” น เรยบเรยงจากค�าบรรยาย หอง สาวตถธรรมะเธยเตอร ชน 2 อาคารบญยง วองวานช ยวพทธก สมาคมแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ เมอวนอาทตยท 14 มถนายน 255๘ และ วนอาทตยท 5 กรกฎาคม 255๘ เวลา 13.30 – 16.00 น. ผบรรยายไดน�ามาปรบปรงเพมเตมตามสมควร

ค�าบรรยายม 2 ตอน บรรยายโดยน�าพระพทธพจนจาก พระไตรปฎกบาลมาแปลและขยายความ เนอหาแสดงกฎเกณฑและหลกธรรมส�าคญทจ�าเปนตองร คอ กฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคตทงหลาย ๔ กฎ, ธรรมะทพระพทธเจาตรสร ๒ อยาง, ธรรมะทพระพทธเจาทรงยกขนแสดงเปนสจจะ ๔ ขอ, ลกษณะพเศษของธรรมะทงปวง ๑๐ ชด เชอมโยงไปสการปฏบตเพอท�าให แจงนพพานอยางมหลกเกณฑ ตามแนวทางทพระพทธองคทรงแสดงไวในพระสตตนตปฎก

ขออนโมทนายวพทธกสมาคมแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ และผ ทเกยวของในการท�าหนงสอเลมน และขอ ขอบคณญาตธรรมทงหลายทมเมตตาตอผบรรยายเสมอมา หากมความผดพลาดประการใด อนเกดจากความดอยสตปญญาของ ผบรรยาย กกราบขอขมาตอพระรตนตรยและครบาอาจารยทงหลาย และขอโหสกรรมจากทานผอานไว ณ ทนดวย

สภร ทมทองผบรรยาย

1๘ สงหาคม 255๘

สำรบญ

รกฎ แจงธรรม ตอนท ๑ (ชวงท ๑)

1. กฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต

2. ธรรมะทพระพทธเจาตรสร

รกฎ แจงธรรม ตอนท ๑ (ชวงท ๒)

3. ธรรมะทพระพทธเจายกขนแสดงเปนสจจะ

4. ธรรมะทงปวง 10 ชด

รกฎ แจงธรรม ตอนท ๒ (ชวงท ๑)

รกฎ แจงธรรม ตอนท ๒ (ชวงท ๒)

รกฎ แจงธรรม ตอนท ๑ (ชวงท ๑)

โดย อ.สภร ทมทอง

วนอาทตยท ๑๔ มถนายน ๒๕๕๘ เวลา ๑๓.๓๐ – ๑๖.๐๐ น.

ชน ๒ หองสาวตถธรรมะเธยเตอร อาคารบญยง วองวานชยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ

: ๑๑สภร ทมทอง

ขอนอบนอมตอพระรตนตรย สวสดครบทำนผสนใจธรรมะทกทำน

วนนผมมโอกาสมาบรรยาย ตามการเชญของทางยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทยฯ ส�าหรบการบรรยายในคราวน ตงหวขอในการบรรยายไว คอหวขอวา “รกฎ แจงธรรม ตอนท ๑”

ในชอหวขอทตงไวน มค�าหลกอย 2 ค�าดวยกน คอ กฎ กบค�าวา ธรรม หมายความวา ธรรมะเปนอยางหนง เปนภาวะทมนเปนอยางนน และมนกมกฎของมน แสดงวากฎกบธรรมะเปนคนละอยางกน ตวธรรมะเปนอยางหนง เปนสงทมภาวะ มลกษณะเปนอยางนนของมน แลวมนกมกฎเกณฑ มระเบยบ มแบบแผน มความเปนไป มขอก�าหนดทแนนอนของมน เปนอกอยางหนง คนละสวนกน แททจรงกคลายๆ กบมนอยดวยกนนนแหละ แตเปนคนละเรองกนอย มองคนละมมกน อนหนงเปนตวกฎของมน อกอนหนงเปนตวมน

เหมอนกบพวกเรานงๆ อยน ถาวารวมๆ แลวกเปนตวชวต เปนตวรปตวนาม ทนกฎของตวมน กฎของชวต ความเปนไปของ

รกฎ แจงธรรม๑๒ :

ชวต มนเปนอยางไรกอกเรองหนง คนละอนกน ความเปนไปของชวต นไมใชตวชวต มนคนละตวกน แตตวทเปนไปกคอตวชวต นนแหละ ตกลงแลว มนตวเดยวกนไหม มนกนาจะตวนนนนแหละ ทเปนไป แตมองคนละแงคนละมม อนหนงเปนตวธรรมะ อกอนหนง เปนตวกฎ อยางน

ตงหวขอขนมา รกฎ หมายความวา ถาใครรจกกฎเกณฑ รจกธรรมดาของสงตางๆ ธรรมดาของสงนนไมใชสงนน การรธรรมดาของสงนน รกฎเกณฑ รความเปนไปของสงนน ท�าใหเราเขาใจ สงนน ไดชดเจนแจมแจง เหมอนกบชวตของเรา ถาเรารกฎของ ชวต รความเปนไปของชวต รจกจดเรมตนวามนเปนมาอยางไร เชอมโยงกนมาอยางไร และจะไปจบตรงไหนอยางไร อยางนเรยกวา รจกกฎเกณฑของมน จะท�าใหเขาใจแจมแจงในชวตได ตงหวขอ ไวอยางน ค�าอธบายเบองตนกประมาณน

ทน กฎอะไรบางทตองร รแลวจะแจงธรรมะอะไรบาง จะไดขยายความตอไปตามค�าสอนของพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ครงน บรรยายครงท 1 ครงหนาจะเปนครงท 2

ครงท 1 นจะบรรยายกฎใหญๆ ธรรมะใหญๆ ซงอาจจะไมลงรายละเอยดอะไรมากนก เอาแบบครอบคลมไวกอนเปนหลก ในครงท 2 จงจะบรรยายเปนหมวดยอยๆ หรอแงมมประเดนปลกยอยตางๆ การน�าไปพจารณาในทางปฏบต คราวนจะบรรยายกฎทเปนหลกใหญๆ กอน เปนตวกฎทครอบคลมกฎทงปวงเอาไว หรอ

: ๑๓สภร ทมทอง

ตวธรรมะทครอบคลมตวธรรมะทงปวงเอาไวกอน ทานทงหลายพอเขาใจแลว จะไดน�าไปศกษาตอไปได

หลายทานในทน คงไดสนใจธรรมะ ศกษาธรรมะหมวดนนหมวดน หรอกฎธรรมะ กฎนนกฎนเยอะแยะหลายกฎ เชน กฎของกรรม กฎไตรลกษณ กฎอทปปจจยตาปฏจจสมปบาท กฎของการให เปนตน นคงจะศกษากนมาบางเหมอนกน มาในคราวนผมจะพดใหฟงเพมเตม ในตอนท 1 จะพดกฎหลกๆ กฎใหญๆ กอน ผมจะตงเปนชดๆ ขนมา บรรยายแลวกสรปไปตามล�าดบ สรปครอบคลมทงหมด จะบรรยายในครงท 2 ทานใดตองการฟงกตองมาอกครงหนง

๑. กฎทไมขนกบกำรอบตของพระตถำคต

ชดท 1 กฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต อนนเปนกฎทมนเปนอยางนน เปนธรรมดา กฎนมพระพทธพจนตรสเอาไว แสดงกฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต กฎอนนถาวาโดยแจกแจงแยกแยะออกมาจะมอย 4 กฎหลกๆ ดวยกน เดยวเรยนไปเรอยๆ จะไดทราบวามกฎอะไรบาง

ทานทงหลายควรจะจ�ากฎเหลานไว ในฐานะทเปนกฎธรรมดา เปนกฎธรรมชาต เปนความแนนอนอยางนนของธรรมะ ทไมขน กบการอบตของพระตถาคต กฎบางกฎมขนมาตอนทพระพทธเจา

รกฎ แจงธรรม๑๔ :

อบตขนเทานน แตบางกฎนนมอยตลอดมาและตลอดไป ไมขนกบการอบตของพระพทธเจา

อรยมรรคมองค ๘ เปนทางไปนพพาน จะเกดขนกตอเมอมพระพทธเจาอบตขนเทานน สวนสงขารไมเทยงมนกไมเทยงอยอยางนน เปนธรรมดาอยอยางนน เพราะฉะนน บางกฎนมนเปนกฎธรรมชาตทเปนธรรมชาตจรงๆ ลวนๆ ทไมขนกบการอบตของ พระตถาคต บางกฎกเปนกฎธรรมชาตนนแหละ แตตองมพระพทธเจาอบตขนกอนแลวพระองคเอาธรรมะตวนนตวนมาวางระบบ เพอสรางขนมาเปนกฎอกตอหนง เปนขอธรรมะ ขอวนย เปนแบบแผนส�าหรบการปฏบตเพอจะใหเกดศล สมาธ ปญญา อยางนเปนกฎทพระพทธเจาทรงยกขนมาแสดงเมอพระองคตรสรแลว

ในเบองตนกมาเรยน กฎทไมขนกบการอบตขนของพระตถาคต กฎน ถาพดแบบแจกแจง มอย 4 กฎดวยกน ถาพดโดยพระสตร ยกมาจาก 2 พระสตรกครบแลว

พระสตรท 1 องคตรนกาย ตกนบาต อปปาทาสตร พระไตรปฎกเลม 20 ขอ 137 พระสตรนแสดงกฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต 3 กฎ โดยค�าบาลทพระพทธองคตรสเอาไวมวา

อปปาทา วา ภกขเว ตถาคตาน� ดกอนภกษทงหลาย พระตถาคตทงหลายจะอบตขนกตาม

: ๑๕สภร ทมทอง

อนปปาทา วา ตถาคตาน� พระตถาคตทงหลายจะไมอบตขน กตาม คอจะมพระตถาคตอบตหรอไมอบต มพระพทธเจาอบตหรอไมอบต จะมพระพทธเจาตรสร หรอไมมพระพทธเจาตรสร จะมผรหรอไมมผรกตาม

ตาว สา ธาต ธาตอนนนกยงด�ารงอยอยางนนนนเทยว

ตาว แปลวา ด�ารงอยแลวนนเทยว ด�ารงอยอยางนนเชนเคย สา ธาต แปลวา ธาตอนนน ธาตนน ธาตคอธรรมะหรอกฎเกณฑระเบยบอนนน ขอก�าหนดอนแนนอนอนนน ยงตงอยอยางนนทเดยว แสดงวา กฎ ไมไดมผสราง มนเปนมาและกเปนไปอยางนนตลอดมาและกตลอดไป จงไมมผสรางกฎ และไมตองไปบอกวาจดเรมตนกฎอยตรงไหน เพราะวามนด�ารงอยอยางนนตลอดมา แลวกจะด�ารงอยตลอดไป จดเรมตนของกฎไมม ผสรางกฎไมม มแตกฎทด�ารงอยอยางนน แลวกจะด�ารงอยตลอดไป ไมวาจะมการอบตขนของพระตถาคตทงหลายกตาม หรอไมมการอบตขนกตาม

ธา-ต อานแบบบาลเปน 2 พยางค อานเปนไทยวา ธาต แปลวา สงของทไรเจาของ ไรตวตน เปนธาต เปนธรรมะ หรอภาษายคใหมวา เปนธรรมชาต ทน พอใชค�าวาธรรมชาต ในความรสก ของเรากจะไปมองถงตนไม ใบหญา ปาเขา น�าตก จนกระทงมองเหน ถงสวนสตวไปซะอก อนนกล�าบากอย เปนเรองของภาษา

รกฎ แจงธรรม๑๖ :

ค�าวา ธาต นหมายถง ภาวะททรงสภาพอยางนน ภาวะทไมมเจาของ ภาวะทไรตวสตวบคคล ไรผมอ�านาจไปครอบครอง ธาตอนนนกยงคงด�ารงอยอยางนนทเดยว หมายถงวา มนด�ารงอยตลอดมาและยงด�ารงอยตลอดไป กอนทพระพทธเจาตรสรกด�ารงอยอยางนน ตรสรแลวกด�ารงอยอยางนน พระองคปรนพพานแลว กยงด�ารงอยอยางนน

ธมมฏตตา เปนความตงขนและด�ารงอยตามธรรม ต แปลวา ตงขน หรอ ด�ารงอย เปนความตงขนและด�ารงอยไปตามธรรม ไมใชตามคนโนนคนน ไมใชตามการชนวสงการของใคร

ธมมนยามตา เปนขอก�าหนดแนนอนของธรรม ค�าวา กฎ ทเราเอามาใช โดยสวนใหญกจะแปลมาจากค�าวาธรรมนยามนแหละ ค�าวา นยาม ภาษาไทยเรากเอามาใชเปนค�านยามอยางนนอยางน นยามของสงนนสงน คอขอก�าหนดทแนนอนของสงทมนเปนไปอยางนน เปนไปตามธรรมะ ถาจะแปล ธรรมนยาม กแปลวา กฎของธรรมกได กฎแหงธรรม เปนขอก�าหนดทแนนอนของธรรมะ ธรรมะมนเปนไปอยางนน ตามธรรมดา ตามธรรมชาตของมน ไมได เปนไปตามใคร

คอค�าวา สพเพ สงขารา อนจจา สงขารทงหลายทงปวง ไมเทยง พวกเรากไดยนบอยๆ อยแลวส�าหรบกฎขอน เปนสงหรอเปนกฎเกณฑทด�ารงอยตลอดมาและตลอดไป ไมขนกบการอบตของพระตถาคต

: ๑7สภร ทมทอง

พระตถาคตทงหลายจะอบตขนกตามไมอบตขนกตาม ธาต อนนนกยงด�ารงอยอยางนน เปนความตงอยและเปนไปตามธรรม เปนขอก�าหนดแนนอนของธรรมะ คอ สพเพ สงขารา อนจจา สงขารทงหลายทงปวงไมเทยง ขอนเปนขอก�าหนดทแนนอนของธรรมะ พวกเรากสรปไดแลว เปนกฎขอท 1 ทไมขนกบการอบตของพระตถาคต

พระพทธเจาทรงวางพระองคเปนผพบกฎอนนน ซงมนกด�ารงอยอยางนนแหละ พระองคคนพบแลว ตรสรแลว รแจงแทงตลอดแลว กเอามาบอก บอกตามทมนเปนนนแหละ พระองคตรสตอไปวา

ต� ตถาคโต อภสมพชฌต อภสเมต พระตถาคตยอมตรสร ยอมแทงตลอด ซงธาตอนนน แทงตลอดซงกฎหรอธรรมนยาม ทวา สงขารทงหลายทงปวงไมเทยง อนนนแลว

อภสมพชฌตวา ครนไดตรสรแลว

อภสเมตวา ครนไดแทงตลอดแลว

อาจกขต ยอมบอก

เทเสต ยอมแสดง

ปญญาเปต ยอมบญญต

ปฏเปต ยอมตงขน

ววรต ยอมเปดเผย

รกฎ แจงธรรม๑๘ :

วภชต ยอมจ�าแนก

อตตานกโรต ยอมกระท�าใหงายๆ

พระพทธองคทรงกระท�าใหตนๆ เขาใจงาย โดยการยกตวอยางเปรยบเทยบอยางนนอยางน เพอใหเขาใจกฎอนนนวา สพเพ สงขารา อนจจา สงขารทงหลายทงปวงไมเทยง ดงน

ดงนน กฎวา สพเพ สงขารา อนจจา นเปนกฎทด�ารงอยอยางนน ไมขนกบการอบตขนของพระตถาคต พระพทธเจาตรสร รแจงแทงตลอด แลวกเอามาบอก มาแสดง บญญต แตงตง เปดเผย จ�าแนก และท�าใหงายเทานน

แตกฎกยงเปนกฎ ไมใชมนไมเทยง เพราะพระพทธเจา ตรสวามนไมเทยง ทมนไมเทยงเพราะมนไมเทยงอยางนนตลอดมา ของไมเทยงมนไมเทยง จากทเคยมของไมเทยงมนกมของไมเทยง ไมจ�าเปนวาจากไมมคอยมามภายหลง จากเคยมและกมตอมา เพยงแตมแตของไมเทยง จากเดมกมของไมเทยง ตอมากมของไมเทยง

ไมใชวาแตเดมไมมอะไรเลย ตอนนคอยมาม แตเดมกม นนแหละ แตมของไมเทยง ตอนนกมอกแหละ มของไมเทยง ชาตทแลวกมนนแหละ แตมของไมเทยง ชาตนกมอกแหละ แตมของ ไมเทยง ชาตหนากจะมอกแหละ ถาจะมนะ แตมของไมเทยง มนเปนอยางนนตลอดมาและตลอดไป ไมมจดตงตนและไมมจดสนสด

: ๑9สภร ทมทอง

สงนมนเปนกฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต มนเปนอยางน เปนธรรมดา สงนคอกฎขอท 1

ในอปปาทาสตรมอย 3 กฎดวยกน เปนชดของกฎ ตอไปอกกฎหนง ค�าขนตนเหมอนเดม เปลยนแตตวกฎ พระพทธองคตรส ตอไปวา

อปปาทา วา ภกขเว ตถาคตาน� อนปปาทา วา ตถาคตาน� ดกอนภกษทงหลาย พระตถาคตทงหลายจะอบตขนกตาม หรอวาพระตถาคตทงหลายจะไมอบตกตาม

ตาว สา ธาต ธาตอนนนกยงด�ารงอยแลวนนเทยว ด�ารงอยอยางนนแหละ ตาว กคอด�ารงอย เปนอย มอยแลว เปนมาเปนไปอยางนนตลอดมา

ธมมฏตตา เปนการตงขนและด�ารงอยตามธรรม

ธมมนยามตา เปนขอก�าหนดแนนอนของธรรมะ เปนธรรมนยาม หรอเปนกฎเกณฑของธรรมะ เปนกฎแหงธรรม เปนขอก�าหนดทแนนอนอยางนนของธรรมะ

คอ สพเพ สงขารา ทกขา สงขารทงหลายทงปวงเปนทกข ทงปวงคอทงหมด ไมเหลอเลย ไมมสกเลกนอยทสงขารมนจะเปน สข สงขารทงหลายทงปวงมนเปนทกข เปนทกข คอ ถกบบคนเขามารอบดาน ไมอาจจะคงคางอยในสภาวะใดสภาวะหนงไดตลอดกาล มนเปนทกข

รกฎ แจงธรรม๒๐ :

ต� ตถาคโต อภสมพชฌต อภสเมต พระตถาคตยอมตรสร ยอมแทงตลอดซงธาตอนนนแลว ซงกฎเกณฑอนนนแลว คอกฎ ทวา สพเพ สงขารา ทกขา นนแลว ครนตรสรแลว รแจงแทงตลอด แลว พระองคทรงน�ามาบอก มาแสดง บญญต แตงตง เปดเผย จ�าแนก และท�าใหงายๆ ท�าใหตนๆ ดวยอปมาอปไมยตางๆ วา สพเพ สงขารา ทกขา นกเปนกฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต ขอท 2

ทานทงหลายไดฟงกฎแลว มนจะเขากบชอหวขอไหม ลองนก ดตงชอเรองวา “รกฎ...แจงธรรม” ไดฟงไดไป 2 กฎแลว มนจะ แจงธรรมยงไง ลองนกๆ ด ชวยผมนกหนอย จะแจงยงไงท�านองน ผมจะบรรยายไปเรอยๆ กอน คอยสรปอกทหนง

ตอไปกฎท 3 พระพทธองคตรสตอไปวา

อปปาทา วา ภกขเว ตถาคตาน� อนปปาทา วา ตถาคตาน� ดกอนภกษทงหลาย พระตถาคตทงหลายจะอบตขนกตาม หรอวาพระตถาคตทงหลายจะไมอบตกตาม

ตาว สา ธาต ธาตอนนนกยงด�ารงอยแลวนนเทยว ธาตอนนน ธรรมะอนนนหรอกฎเกณฑอนนน กฎทไมเขาใครออกใครนนแหละ ทางธรรมะ ทานเรยกสงเปนอยางนนของมน ไมเขาใครออกใคร ไมเอาใจใคร ไมแกลงใคร ทานเรยกวามนเปนธาต เปน ธา-ต

ธมมฏตตา เปนการตงขนและด�ารงอยตามธรรม มนตงขน ถามนมเงอนไขตามธรรมะ และมนกด�ารงอยตามธรรมะ ไมไดขนตามใจใคร มนตงขนตามธรรม มนด�ารงอยตามธรรม

: ๒๑สภร ทมทอง

ธมมนยามตา เปนธรรมนยาม เปนขอก�าหนดแนนอนของธรรม

คอ สพเพ ธมมา อนตตา ธรรมะทงหลายทงปวงเปนอนตตา อนนแปลทบศพท หรอจะแปลวา ไมมตวตน ไมใชตวตน ไมมอตตา ไมใชอตตา ไมมเรา ไมใชเรา อยางนกได ในกรณแปล อตตา วา ตวตน กแปลวา ไมเปนตวตน ไมมตวตน หากแปล อตตา วา เรา กแปลวา ไมเปนเรา ไมมเรา อยางนกได ถาแปลทบศพทกวา ธรรมะทงหลายทงปวงเปนอนตตา

ค�าวา อนตตา นเปนค�าปฏเสธ ทางบาลแยกศพทวา น + อตตา ค�าวา อตตา เปนลกษณะของคนเหนผดวา มตวตน ทมนคง เทยงแท ถาวร เปนผสราง ผดลบนดาล โดยกฎทแทจรงนน ไมมตวตนทมนคงยงยนเทยงแท ไมมผสรางทยงใหญอยางนน มแตเหตเงอนไขปจจยเทานนเอง พระพทธองคทรงใชค�าปฏเสธกลายเปน อนตตา คอ นะ อตตา ไมใชอตตาอยางนน ไมมอตตาอยางนน เปนอนตตานนเอง เปนค�าปฏเสธอตตา

ต� ตถาคโต อภสมพชฌต อภสเมต พระตถาคตยอมตรสร ยอมรแจงแทงตลอดซงธาตอนนนแลว ครนตรสรแลว รแจงแทงตลอดแลว กเอามาบอก มาแสดง บญญต แตงตง เปดเผย จ�าแนก และกระท�าใหงายๆ วา สพเพ ธมมา อนตตา ธรรมะทงหลายทงปวงเปนอนตตา ธรรมะทงหลายทงปวงทงหมด ไมมเหลอเลย เปนสงไมใชตวตน ดงน

รกฎ แจงธรรม๒๒ :

ในพระสตรชอวาอปปาทาสตร ในองคตรนกาย ตกนบาต มอย 3 กฎดวยกนเปนชดๆ หนง ซงกฎนเราชาวพทธทงหลายกทราบดอยแลว เพราะวาไดยนเปนประจ�า ซงเปนเรองดมาก ทาน ทงหลายอยาลมจ�าไว เปนกฎหลกทไมขนกบการอบตของพระตถาคต พระพทธเจาของเราททรงแสดงวา สงทงหลายทงปวงไมใชตวตน ค�าสอนนพระองคทรงสอนตามทมนเปน ไมใชพระองคตรสวา ไมใชตวตน มนจงไมใชตวตน ไมใชอยางนน แตธรรมะทงหลายมนไมม ตวตนอยแลว พระพทธเจาไปตรสร รแจงแทงตลอดแลว กเอามา บอก ตรสตามทมนเปนจรงเทานน

ผานไป 3 กฎแลว ตอไปกฎท 4 ยกมาจากอกสตรหนง จากสงยตตนกาย นทานวรรค ปจจยสตร เลม 16 ขอ 20 พระสตรน กลาวถงกฎท 4

หลายทานพอมองเหนค�าขนตน กจะทราบวา กฎนกคอ กฎ อทปปจจยตาปฏจจสมปบาท หรอเรยกวา กฎปฏจจสมปบาท กได พระพทธองคตรสวา

ชาตปจจยา ภกขเว ชรามรณ� ดกอนภกษทงหลาย เพราะชาตเปนปจจย ชรามรณะจงม

อปปาทา วา ตถาคตาน� อนปปาทา วา ตถาคตาน� พระตถาคตทงหลายจะอบตขนกตาม พระตถาคตทงหลายจะไมอบตขนกตาม

: ๒๓สภร ทมทอง

ตาว สา ธาต ธาตอนนนกยงด�ารงอยอยางนนนนเทยว ธาตอนนนกคอกฎเกณฑทวา ชาตปจจยา ชรามรณ� นนเอง ตว กฎเกณฑอนนน เพราะชาตเปนปจจย ชราและมรณะจงม เพราะชาตคอการประชมรวมกน การเกดของขนธ 5 การไดอายตนะ ตา ห จมก ลน กาย และใจมาครบถวน เพราะมาประชมรวมกนนแหละเปนปจจย ชราคอความแก มรณะคอความตายจงม มนกเปนอยางน ตลอดมาและตลอดไป มนเปนกฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต พระตถาคตจะอบตหรอไมอบต เพราะชาตเปนปจจย ชรามรณะจงม เปนอยางนน เปนธรรมดา เปนธรรมชาตของมน

ธมมฏตตา เปนความตงขนและด�ารงอยตามธรรม ถายงมชาตอย ชรามรณะกยงมอย เปนความตงขนตามธรรมะ ชราจะตงขนไดกเพราะมชาต มรณะจะตงขนไดกเพราะมชาต มนเปนไปตาม ธรรมะอยางนน เปนความตงขนและด�ารงอย ตองแกอยกเพราะยงมชาตอย ยงมตายอยกเพราะยงมชาตอย เปนอยางนน เปนไปตามธรรม ไมไดเปนไปตามใคร ไมไดเปนไปตามคนโนนคนน มแต ธรรมทเปนไปตามธรรมลวนๆ

ธมมนยามตา เปนขอก�าหนดแนนอนของธรรมะ เปนความแนนอนทมนตองเปนอยางนนของธรรมะ ไมใชของคนใดคนหนง ถามความเกด ชรากตองม มรณะกตองม มนเปนความก�าหนดแนนอน เปนขอก�าหนดทแนนอนของธรรม

รกฎ แจงธรรม๒๔ :

อทปปจจยตา เปนความทมสงน คอชาตนเปนปจจย ชรามรณะนจงม ชาตแบบนชรามรณะกตองแบบน อยางทานทงหลายเปนชาตคน กตองแกแบบคนและกตายแบบคน ถาบางชาตเกด เปนสตว ชาตสนขกตองแกแบบสนขและกตายอยางสนข

ทานทงหลายตอนนเปนคน ไมมวนตายอยางเขยดนะ ถาม คนมาบอกวา เดยวคณตายอยางเขยดนะ อนนเราเถยงเขาได ผมไมมวนตายอยางเขยดหรอก เพราะผมชาตคนอยตอนน ถาชาตใดเกดตกระก�าล�าบาก เกดเปนเขยดขนมา กตายอยางเขยดเลย กอนจะตายอยางเขยดกตองแกอยางเขยดกอน

ทานจงวา อทปปจจยตา เพราะชาตอยางนๆ เปนปจจย ชราอยางนๆ จงม มรณะอยางนๆ จงม มนเปนไปตามกฎระเบยบของธรรมะ ไมไดเปนไปตามใจชอบ ไมไดเปนไปตามใจอยาก ไมได เปนไปตามใคร ไมไดแกลงใครอะไร ไมไดเปนไปตามใครวาหรอ ไมวา มนเปนอยางนน ตอนนพวกเราเปนชาตคนกตองแกอยางคน แกอยางนแหละ และตายอยางคนนแหละ ไมมวนตายอยางนกเคาแมวหรอตายอยางเขยดอยางทเขาวา

ต� ตถาคโต อภสมพชฌต อภสเมต พระตถาคตยอมตรสร ยอมรแจงแทงตลอดซงธาตอนนนแลว ธาตทวา ชาตปจจยา ชรามรณ� เพราะชาตเปนปจจยชรามรณะจงม นนแหละ พระตถาคตไปตรสร รแจงแทงตลอด แทงทะลอนนนแลว รแจงธาตอนนนแลว

: ๒๕สภร ทมทอง

อภสมพชฌตวา อภสเมตวา อาจกขต เทเสต ปญญาเปต ปฏเปต ววรต วภชต อตตานกโรต ปสสถา ต ครนไดตรสรแลว ครนไดรแจงแทงตลอดแลว จงบอก จงแสดง จงบญญต แตงตง เปดเผย จ�าแนก และยอมกระท�าใหงายๆ กระท�าใหตนๆ และ กลาววา เธอทงหลายจงดเถด

ปสสถ แปลวา เธอทงหลายจงด คอ ทรงบอกพทธบรษทวา ความจรงมนเปนอยางน จงดๆ คนแกทแกเพราะเกด จงดเถด คนตายทตายเพราะเกด จงดสงนๆ เพราะอนนๆ เปนปจจย อนนๆ มนจงม เปนอทปปจจยตาอยางนแหละ เปน ธมมฏตตา อยางนแหละ เปน ธมมนยามตา อยางนแหละ

พระพทธองคทรงแจกแจงอยางนนอยางน เปนรายละเอยดปลกยอยหลากหลาย อยางทพวกเราไดศกษากนเยอะแยะ เปนธรรมหมวดนนบางหมวดนบาง ทรงประสงคจะชแจงใหเขาใจงายๆ นนเอง แททจรง กฎยอยๆ กมาจากกฎหลกนนเอง พระพทธองค ไปรแจงแทงตลอดแลว มนเปนอยางนน พระองคทรงน�ามาบอกวา มนเปนอยางนน เพราะมนไมเปนอยางอน นกเปนขนตอนกระบวนการวา ชาตปจจยา ชรามรณ�

ทนในปฏจจสมปบาทนน หลายทานทไดศกษามากจะทราบวา ม 11 ขนตอนดวยกน ม 11 จดเชอมโยงเปนปจจย มธรรมะอย 12 อยาง มปจจยเชอมโยงกน 11 ขนตอน 11 ปจจยาการ แตเปน สายโซเสนเดยวกน เชอมโยงตอเนองกน หลงจากทพระพทธองคได

รกฎ แจงธรรม๒๖ :

ตรส ชาตปจจยา ชรามรณ� แลวพระองคไดทรงแสดงการเชอมโยงในขนตอนอนๆ เขามาอก สรปแลวม 11 อน ผมจะยกมาเฉพาะ ทเปนหวขอ

เมอก ชาตปจจยา ชรามรณ� กวาไปแลว จรงๆ เปนขนตอนท 1 มวงเลบเปนล�าดบท 11 เพอใหนบงายเทานนเอง

ภวปจจยา ภกขเว ชาต ดกอนภกษทงหลาย เพราะภพ เปนปจจย ชาตจงม กเหมอนกน อนนกเปนธมมฏตตา เปน ธมมนยามตา เพราะภพเปนปจจยนนแหละ ชาตมนจงม อนนมนเปนอยางน

อปาทานปจจยา ภกขเว ภโว ดกอนภกษทงหลาย เพราะอปาทานเปนปจจย ภพจงม กเหมอนกน

ตณหาปจจยา ภกขเว อปาทาน� ดกอนภกษทงหลาย เพราะตณหาเปนปจจย อปาทานจงม

เวทนาปจจยา ภกขเว ตณหา ดกอนภกษทงหลาย เพราะเวทนาเปนปจจย ตณหาจงม

ผสสปจจยา ภกขเว เวทนา ดกอนภกษทงหลาย เพราะ ผสสะเปนปจจย เวทนาจงมกเหมอนกน

อนนใหทราบวาทกๆ ขนตอน ทกๆ ประโยค ทกๆ ประเดนน เปนกฎทงนนแหละ แตเรยกรวมๆ กนแลว เรยก กฎอทปปจจยตาปฏจจสมปบาท ปลกยอยลงไปแลวมตง 11 กฎเกณฑอยในนน

: ๒7สภร ทมทอง

มธรรมะ 12 ตว เชอมโยงกนอย

เมอพระพทธองคทรงน�ามาแสดงในทอน ใหเหมาะกบจรตอธยาศยของผฟง อาจจะตดจดใดจดหนงมาแสดงกได ทานทงหลาย ใหทราบวา ในค�าแสดงกฎทกขนตอนนน ใหเตมขอความเหมอนเดม เขามา คอค�าวา “ไมวาพระตถาคตเจาทงหลายจะอบตขนกตาม หรอพระตถาคตเจาทงหลายจะไมอบตขนกตาม ธาตอนนนกยงด�ารงอยแลวนนเทยว”

ธาตอนนน กคอค�าตางๆ เหลานแหละ เชน ค�าวา ผสสปจจยา ภกขเว เวทนา ธาตหรอกฎเกณฑหรอกฎระเบยบวา เพราะผสสะเปนปจจย เวทนาจงม มนกเปนอยางน ถามผสสะเปนปจจย ผสสะ อยางนๆ เปนปจจย เวทนาอยางนๆ จงม มนกเปนอยางนนของมน เปนไปตามกฎเกณฑของธรรมะ พระพทธองคไดตรสร รแจง แทงตลอดเขาแลว กทรงน�ามาบอก มาแสดง บญญต แตงตง เปดเผย จ�าแนกและท�าใหงาย และบอกวา เธอทงหลายจงด จงดเวทนาอยางนๆ มนเกดเพราะปจจยคอผสสะอยางนๆ มนเปนไปตามกฎของธรรมะ ไมไดเปนไปตามใจชอบ ไมไดเปนไปตามใจอยากของใคร ไมไดเอาใจใคร ไมไดแกลงใคร

อยางพวกเราโดยทวไป กอยากจะมแตเวทนาทเปนสขอยางเดยว แตเวทนาไมไดเกดตามอยาก มนเกดตามผสสะ พอผสสะมนเปลยนแปลง เวทนามนกตองเปลยนแปลงไปตามผสสะอยางนน ประโยคอนๆ ตอไปกตามหลกปฏจจสมปบาทนนเอง

รกฎ แจงธรรม๒๘ :

หลายทานในทนคงจะทองได ถาทองไดแลวกถอวาดมาก ทเดยว ถอวาทองจ�ากฎใหญๆ ได ทานทงหลายควรทองจ�าเอาไว กฎหลกทไมขนกบการอบตของพระตถาคต นม 4 กฎเทานนเอง ไมไดยากเกนไป

สฬายตนปจจยา ภกขเว ผสโส ดกอนภกษทงหลาย เพราะ สฬายตนะ คออายตนะ 6 นนเองเปนปจจย ผสสะจงม

นามรปปจจยา ภกขเว สฬายตน� ดกอนภกษทงหลาย เพราะนามรปเปนปจจย สฬายตนะจงม

วญญาณปจจยา ภกขเว นามรป ดกอนภกษทงหลาย เพราะวญญาณเปนปจจย นามรปจงม

สงขารปจจยา ภกขเว วญญาณ� ดกอนภกษทงหลาย เพราะสงขารเปนปจจย วญญาณจงม

อวชชาปจจยา ภกขเว สงขารา ดกอนภกษทงหลาย เพราะอวชชาเปนปจจย สงขารทงหลายจงม

อนน กฎปฏจจสมปบาทฝายเกด เรมตนจาก อวชชาปจจยา สงขารา ไปจนถง ชาตปจจยา ชรามรณ� องคธรรม 12 องค เชอมโยง 11 จด เปนสายตอเนองกน เปนกระบวนการเปนไป ของธรรมะ เปนกฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต แบบท พวกเราเรยนกนโดยทวไปวาปฏจจสมบาทม 2 สายนน ถาเอา

: ๒9สภร ทมทอง

เฉพาะกฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคตเฉพาะสายสมทย เอาเฉพาะสายเกดเทานน แตพอมพระอรหนตสมมาสมพทธเจามาอบตขน พระองคจะทรงแสดงมอกสายหนง คอมฝายนโรธวาร อนนนจะเกดตอนทมพระตถาคตอบตเทานน ถาไมมพระตถาคตอบต จะไมมสายดบเลย มแตสายเกดอยางเดยว อนนเอาเฉพาะทไมขนกบการอบตของพระตถาคตทงหลายกอน คอปฏจจสมปบาท สายเกดนเอง

ดงนน อวชชา จงเปนธรรมดาของโลก ทเปนมาและกเปนไป อยางนนตลอดมา และกจะเปนไปตลอดไป ทจะดบอวชชาหรอ คานอ�านาจอวชชาได กมเฉพาะตอนทพระพทธเจาอบตขนเทานน ถาไมมพระพทธเจา อวชชากจะยงอยเหมอนเดม อยางทกวนนอวชชากยงอย กยงเปนมาและเปนไป บางทานเขาใจ รวธ กสามารถท�าใหวชชาเกดขนมาได อนนนเปน ปฎจจสมปบาทฝายดบ จะมเฉพาะตอนทมพระพทธเจาอบตขน อรยมรรคมองค ๘ มปรากฏเฉพาะตอนทพระพทธเจาอบตขน สวนกฎทไมขนกบการอบต ของพระตถาคต คอปฏจจสมปบาทฝายเกด จะมตลอดมาและกตลอดไปอยางนน

อนนกฎหลกๆ ทไมขนกบการอบตของพระตถาคต กเลยม กฎใหญๆ 4 กฎนแหละ แตในกฎทวา อทปปจจยตาปฏจจสมป บาท แยกเปนชดๆ ม 11 ชดดวยกน มธรรมะ 12 อยางเชอมโยงกนอย พระพทธองคตรสอยางนแลว พระองคทรงสรปลงทายวา

รกฎ แจงธรรม๓๐ :

ชาตปจจยา ภกขเว ชรามรณ� ดกอนภกษทงหลาย เพราะชาตเปนปจจย ชรามรณะจงม เปนตน จนกระทงถง อวชชาปจจยา ภกขเว สงขารา ดกอนภกษทงหลาย เพราะอวชชาเปนปจจย สงขารทงหลายจงม

อต โข ภกขเว ยา ตตร ตถตา ดกอนภกษทงหลาย ในธรรมะ ทมดวยประการดงนแหละ คอดวยประการทวา เพราะชาตเปนปจจย ชรามรณะจงม อนนแหละ มลกษณะเปน ตถตา เปนอยางนนของมนเอง เปนเชนนนเอง

ตถตา แปลวา ความเปนเชนนนเอง ความเปนอยางนนของมนเอง อยางนนกคออยางทมนเปน อยางทวา เพราะอวชชาเปนปจจย สงขารทงหลายจงม เปนตนนนแหละ เปนอยางนนของธรรม เปนอยางนนของชาต เปนอยางนนของชราและมรณะ เพราะอวชชาเปนปจจยสงขารจงม มนเปนเชนนนของมน เปนอยางนนของอวชชาทมนเปนปจจย เปนอยางนนของสงขารทเกดขนเพราะอวชชาเปนปจจย มนเปนผล เพราะอวชชาอยางนๆ จงเกดสงขารอยางนๆ

อวชชา คอ ความไมรอรยสจ เพราะไมรอยางนๆ จงท�าสงขารคอกรรมอยางนๆ ทนเพอพดใหคนไทยอยางพวกเราใหเขาใจงาย อวชชาคอความไมร นยมเรยกวาความโง ความไมร เพราะโง ขนาดน จงท�ากรรมไดอยางน ถาไมโงอยางนกจะท�ากรรมอยางนๆ ไมได ถาโงลดลงหนอยกท�ากรรมอยางนไมได ท�ากรรมดขนมาหนอย กวาไป

: ๓๑สภร ทมทอง

เพราะอวชชาอยางนๆ สงขารจงอยางนๆ เพราะสงขาร อยางนๆ วญญาณจงอยางนๆ ถาสงขาร เปนอยางอนไป วญญาณ กตองเปนอยางอน ถาสงขารจะเปนอยางอนได กรรมจะเปนอยางอน อวชชากจะตองไมใชอยางน อวชชากตองเปนอยางอนไปอก ถายงโงคลายเดม กท�ากรรมเหมอนเดม เกดคลายๆ เดม ถาตองการเปลยนกรรม เปลยนสงขาร กตองเปลยนความร เปลยนอวชชา เปลยนตรงน ถาโงอยางเดมกท�าอยางเดม ถาไมโงอยางเดมกไมท�าอยางเดม

ถาโงกวานกจะท�าโหดกวานอก ถาโงไมเทานกจะท�าไดไม เทาน ถาท�าไดเทาน แสดงวาโงเทานแหละ อวชชาอยางนๆ สงขารจงอยางนๆ บางคนนโงฉลาดมาก โงยงไงโงฉลาดมาก หมายถงวา บางคนเขาเกง ไปท�าสมาธอยางนนอยางน ไดระดบฌานอยางนๆ คอเขาโงแบบฉลาด ไปท�าใหมความสขอยางนน จนบางคนไดถงอภญญาตางๆ อนนนกยงสงขารอยเหมอนกน

อวชชามหลายระดบขนเหลอเกน แตกยงอยในความไมร อรยสจเหมอนกนนแหละ เพราะไมรอรยสจ เพราะอวชชาเปนปจจย สงขารจงม อวชชานคอความไมรอรยสจ กจะไปท�ากรรมคอสงขาร มเจตนาคอท�าอยางนๆ เพอตวตน

ถายกตวอยางหนอย ทานทงหลายจะไดเขาใจงาย เชน ไมรจกทกข อปาทานขนธทง ๕ เปนตวทกข เขาคดวาเปนตวเรา ตวเขา กไปท�าใหมนเปนสข เปลยนมนใหมนเปนสข นกวาเปนตวตน กท�าเพอตวตนอยางนนอยางนวนวายไป เกดสงขารขนมา

รกฎ แจงธรรม๓๒ :

บางคนไมรจก สมทย คอ ตณหา ความรกตวเองวาเปนเหตเกดทกข กไปท�าตามตณหา ท�าตามใจชอบ ไดท�าตามใจตนนกวาด นกวาจะหมดทกข กไปท�าสงขารเปนเหตใหเกดทกข บางคนไมรจก วา นพพานเปนความดบทกข นกวาไดอยางใจอยากแลวจะดบทกข นกวาไปท�าอยางนแลวจะดบทกข กไปท�ากน เกดกรรมตางๆ มากมาย ไมรจกหนทางดบทกข กไปปฏบตผดๆ มงคลตนขาว เยอะแยะ ปรงแตงเพยนๆ หลากหลาย

ยกตวอยาง เชน ไมรจกวา อรยมรรคมองค ๘ เปนความ ดบทกข บางคนอยากจะดบทกข อยากจะถงความสข รสกวาชวตมนเปนทกขเยอะ เขากอยากจะหมดทกข เขาไมรจกทางใหหมด ทกขวาคออรยมรรคมองค ๘ เขากไปนมนตพระมาสวดทบาน ฉนทบาน ใหพระรดน�ามนตให จะไดพนทกขอยางน อนนกเกดกรรม อวชชาท�าใหเกดการท�าบญ โงขนาดนยงท�าบญไดเลย เพราะไมรมรรคแทๆ เลยท�าบญ แตท�าบญกยงทกขเหมอนเดมแหละ เวยนวาย ตายเกดเหมอนเดม เพราะไมรวามรรคเปนหนทางดบทกข เขาก ไปนมนตพระมาท�าบญขนบานใหมลงบานเกา อะไรกวาไป

เขาอยากจะหมดเสนยดจญไร เขาไมรจกวาท�าอยางไรจะ หมดเสนยดจญไร การจะหมดเสนยดจญไร ตามค�าสอนของพระพทธเจาน จะตองใชอรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ เสนยดจญไร คอ กเลสทงหลาย เวรทงหลาย หมดไดเพราะอรยมรรค พอเขาไมร กไปนมนตพระมาขนบาน ใหทานไลเสนยดจญไรให

: ๓๓สภร ทมทอง

กลววาเสนยดจญไรมนจะอยในเสา กใหไปรดน�าเสา กลววาถารดแลว น�ามนแหง เสนยดจญไรจะโผลมา กเอาแผนทองไปแปะ ใหเขยนยนตอะไรตอมอะไร เกดการท�าบญขนบานใหมขนมา เพราะอวชชา คอ ความไมรมรรค ๘ เปนปจจย กอใหเกดปญญาภสงขาร ท�าบญกไดวญญาณมาตามนน เกดใหมอก แลววนไปอยอยางนน

บางคนหนกกวานน ไมรมรรค แลวไปท�าบาปอก เชน ไมรจก วาอะไรเปนเหตใหเกดความสข อยากจะไดความสข อยากจะหมดเวรหมดกรรม อยากจะหมดเจากรรมนายเวร กตองเจรญมรรค นนแหละ เขาไมรจก อยากจะหมดเจากรรมนายเวร กไปแกกรรม เชอหมอดเขาอยางนนอยางน หลงไปอก กเปนอบญ เปนบาปไป นอวชชาไมรจกอรยมรรคมองค ๘ วาเปนทางใหสนกรรมกไปเชอหมอด คณอยากจะสนกรรมใหท�าอยางน ใหซอเตามาตวหนง เอากรรมไปตดกบเตาแลวปลอยเตาไป กรรมของคณกจะหายไปกบ เตา เราไปท�าแบบเตา กเลยโงกวาเตาอกทน

อวชชาเปนปจจย ใหเกดอบญอกแลว เกดบาป เปนสงขาร สงขารกเปนปจจยใหเกดวญญาณ เปนวงจรทหมนวนกนมาจนถงทกวนน พระตถาคตจะอบตหรอไมอบตกเปนอยางน ตอนนพระตถาคตอบตแลว หลายทานยงเปนอยางนอย วนๆ กนอยนแหละ ตอนไมอบตกเปนอยางนเหมอนกน เปนมาและกเปนไป เพราะไม รจกอรยสจ 4 นนเอง

รกฎ แจงธรรม๓๔ :

อวชชาเปนปจจยสงขารจงม มนเปนตถตา มนเปนเชนนนเอง เพราะอวชาอยางนๆ จงท�าสงขารอยางนๆ เพราะสงขารเปนอยางนๆ วญญาณจงเปนอยางนๆ เพราะวญญาณเปนอยางนๆ นามรปจงเปนอยางนๆ

ทานทงหลายมานงอยน ไดนามรปเปนโครงสรางอยางน มอปนสยใจคอ ไปเรยนหนงสอเชยวชาญดานนนดานนมา มรปรางอยางนๆ จนบางทานอวนอยางนๆ กเพราะวญญาณมนเปนอยางนๆ เหมอนอาคารหลงนมนเปนอยางนๆ กเปนเพราะวามสถาปนก เขานกไวแลวกเขยนแบบ วศวกรกมาถอดแบบ ใหชางเอาวสด อยางนนอยางนมาสรางอยางนๆ

พวกเรากเหมอนกน มกรรมปรงแตง ท�าใหเกดวญญาณ สงขารเปนปจจยใหเกดวญญาณ วญญาณกปจจยใหเกดนามรป ทานอาหาร ยอยแลว โตเปนผม ขน เลบ ฟน หนง จนถงทกวนนแหละ จดเรมตนไดมาจากธาตของพอของแมผสมกน มวญญาณมาเกด เรมตนแคหยดน�ามนใสๆ นดเดยวทมองไมเหน ตอมาอาศยอาหารจนกระทงสรางเปนเสนผม เปนตนอยางนแหละ รางกายของพวกเรากมหศจรรยเหมอนกน กนขาว กนซากเปด ซากไก ยอยสลาย กลายเปนเสนผม ท�าใหเสนผมเกดขนมาได เปนโรงงานมหศจรรยเหลอเกน

นามรปเปนผลทเกดจากวญญาณ มนกเปนไปอยางนแหละ ถาอยางสตวอนๆ มกรรมมาอยางอน ควายกนหญาเปนอาหาร

: ๓๕สภร ทมทอง

ยอยสลายไปเปนเขาควายได สวนพวกเราไมมเขา กนผกกนหญา กไมเปนเขา เพราะวญญาณเปนอยางน นามรปจงเปนอยางน ตถตา มนเปนไปตามธรรมอยางนนแหละ

เพราะอวชชาอยางนนเปนปจจย สงขารอยางนน กรรมอยางนนจงม

เพราะกรรมอยางนนเปนปจจย จงมวญญาณอยางนน

เพราะมวญญาณอยางนนเปนปจจย นามรปอยางนนจงม

เพราะนามรปอยางนนเปนปจจย อายตนะอยางนนจงม

เพราะอายตนะอยางนนเปนปจจย ผสสะอยางนนจงม

เพราะผสสะอยางนนๆ เปนปจจย เวทนาอยางนนๆ จงม

พวกเราแมจะประสบกบอารมณเหมอนกน แตความรสกไมเหมอนกน เพราะผสสะไมเหมอนกน ทานทงหลายฟงผมบรรยายธรรมะ บางทานชอบ เกดความสข รสกสบายใจ บางทานเปนทกข ทนไมคอยไหว ล�าบากแทบแยแลว เมอไหรจะจบซกท เวทนามน ไมเหมอนกนทงๆ ทอารมณเหมอนกน

ท�าไมเวทนาไมเหมอนกน กเพราะผสสะไมเหมอนกน

ท�าไมผสสะไมเหมอนกน กเพราะอายตนะไมเหมอน ใจของทานแตละคนไมเหมอนกน

ท�าไมใจจงไมเหมอนกน เพราะนามรปไมเหมอนกน

ท�าไมนามรปจงไมเหมอนกน เพราะวญญาณไมเหมอนกน

รกฎ แจงธรรม๓๖ :

สงสมมาคนละอยางกน พอมากระทบสงเดยวกน ท�าใหเกดความรสกตางกน กนอาหารอยางเดยวกน บางคนทนงาย ทนไดสบาย เปนสขเวทนา อรอยไป บางคนไมอรอย ท�าไมเปนอยางนน อาหารกชนดเดยวกน ทเปนอยางนนกเพราะวาผสสะตางกน ทผสสะตางกน กเพราะอายตนะตางกน ลนตางกน ทอายตนะตางกน เพราะนามรปตางกน ทนามรปตางกนเพราะวญญาณมนตางกน มาจากกรรมทตางกน อวชชาตางกน เปนอยางน

แตละทานจงไมเหมอนกนเลย เพราะเงอนไขตางกน พอเงอนไขตางกน จะใหผลเหมอนกน กเปนไปไมได ทานทงหลาย จงไมตองพยายามใหใครเหมอนกน เพราะวาไมมทางเปนไปได ถาจะใหเหมอนกน ตองไปแกทอวชชาซงไมมทางเปนไปได เพราะอวชชามนเกดและดบไปแลว เปนเหตมไวแลว มเงอนไขพรอม กสงผลได

คนทเหนเหมอนกน กมแตเหลาพระอรยเจา ททานมปญญา รแจงอรยสจ พดสงเดยวกนเทานน สวนพวกปถชนทงหลายพดคนละอยางกน เหนอาจารยคนเดยวกนกพดคนละอยางกน ผมพดธรรมะใหฟง แตละทานกคดไมเหมอนกน บางทานเขาใจ บางทานกเขาใจอกเหมอนกน แตเขาใจไปคนละอยาง ถามวาเขาใจยงไงครบ เขาใจไปคนละเรองเลยกม มนเปนอยางนกเพราะมนเปนอยางน

: ๓7สภร ทมทอง

ทมนเปนอยางน ทานกใชค�าบาลวา

ตถตา มนเปนเชนนนของมนเอง เปนเชนนนเอง เชนอวชชาเปนปจจยสงขารจงม มนเปนอยางนนแหละ

อวตถตา ไมคลาดเคลอนจากความเปนเชนนน ไมใชวาไมเปน เชนนน ไมเคลอนจากความเปนอยางนน มนตองเปนอยางนนแหละ ไมคลาดเคลอนเปลยนแปลงจากความเปนเชนนน

อนญญถตา ไมเปนอยางอน ไมเปนอนจากความเปนอยางนน ไมใชอนจากนน

อทปปจจยตา คอความมสงนเปนปจจย สงนจงม อวชชาอยางนเปนปจจย สงขารอยางนจงมขน สงขารอยางนๆ เปนปจจย วญญาณอยางนๆ จงมขนมา

แตละคน แตละทาน ตองพจารณาดตวเองเปนหลก มนเปนอยางนๆ เกดเพราะมปจจยอยางนๆ จะใหคนอนมารสกอะไรเหมอนเรากไมได ฉนเจบปวดอยางนๆ เธอเขาใจฉนไหม คนกบอกเขาใจๆ แตไมเขาใจหรอก พดไปอยางนนแหละ พดใหเขาใจกนกไมเขาใจ สกท เพราะแตละคนไมเหมอนกน

อย� วจจต ภกขเว ปฏจจสมปปาโท ดกอนภกษทงหลาย นเรยกวาปฏจจสมปบาท

รกฎ แจงธรรม๓๘ :

กฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต โดยปฏจจสมปบาทน เอาเฉพาะปฏจจสมปบาทฝายเกดทกข พระพทธเจาจะอบตหรอ ไมอบตกเปนอยางน คนยงโงเสมอ มอวชชา ไมรแจงอรยสจ กไป สรางกรรม ท�าใหเวยนวายตายเกด วนเวยนอยอยางน อยางพวกเรามาถงตอนน พระพทธเจาอบตมาตง 2,600 กวาปแลวเปน ยงไง ยงหลงอยเลย เปนอยางนตลอดมา

เปนธรรมดาทเวยนวายตายเกดอยอยางน เพราะไมรอรยสจ เพราะความไมรอรยสจเปนปจจย กเกดสงขารการท�ากรรมปรงแตง ตางๆ พอท�ากรรมปรงแตงตางๆ ดบางไมดบางตามความไมร กท�า ใหเกดวญญาณ เกดนามรปตางๆ วนเวยนกนอยอยางน พอถงเวลาตายกไมรเหมอนเดม นกวาตวเราเปนผตาย เราเปนผพลดพราก จากสงของๆ เรา กเปนอวชชาอกรอบหนง

ฉะนน ตอนแก ตอนตาย กเปนตอนส�าคญอกตอนหนง ตอน ทตองสญเสย ตองพลดพรากกเปนตอนส�าคญเหมอนกน ถาแก แบบหลงๆ เหมอนเดม คอเหนวา เราเปนผแก อวชชากขนใหม เกดสงขารหมนวนไป ดงนน คนทไมรแจงอรยสจ กตองเวยนวายตายเกดหมนวนไปเรอยๆ เพราะอวชชาเปนปจจย ปฏจจสมปบาทฝายเกดจงมลกษณะเปนวงกลม หมนวนกนไป

ในองคชรามรณะ กยงขยายออกมาอก เปนทกขจรทงหลาย มโสกะ ปรเทวะ ทกข โทมนส และอปายาส แตไมนบองคประกอบเพม เพราะเปนทกขจรมา บางคนม บางคนไมม บางคนมมาก

: ๓9สภร ทมทอง

บางคนมนอย ส�าหรบทกขจรง คอชรามรณะ ทกคนแกเทากน ไมมากไมนอยไปกวากน มนเปนอยางนนแหละ ตายเทากน หนงชวตกหนงตาย ถาเกดสองทกตายสองท เกดสามทกตายสามท ไมไดเปรยบเสยเปรยบกน

เกดทเดยวกแกทเดยว ตายทเดยวเหมอนกน เกดสองท กตายสองท ไมไดเปรยบกนเสยเปรยบกน ไดอะไรกตองเสยอนนน อนนเปนเรองธรรมดา ดงนน จงไมตองไปอจฉาคนทเขาไดเยอะ เพราะไดเยอะกเสยเยอะ ไดนอยกเสยนอย อนนกเปนธรรมดา มสามกทงสาม ไมมสามกไมตองทง พอๆ กน มนเปนอยางนน

คนทไมมความร ไมมปญญา พอชรามรณะเกดขน กนกวา เขาเปนผแก เขาเปนผตาย เขาเปนผเศราโศก เขาเปนผพลดพราก อยางนอวชชากเกดขน ทานทงหลายจะไดเกดอกนานไหม กตองดวายงมอวชชาอกเยอะไหม วธดวาอวชชาเยอะไหมกดตอนทแก ตอนทเจบ ตอนทตาย โสกะ ปรเทวะ ทกข โทมนส อปายาสะ ดวา ยงหลงอยไหม โศกแบบหลงๆ มเราเปนผโศก สญเสยแบบหลงๆ มเราเปนผสญเสย เราเปนผตองสญเสยสงนนสงน เราเปนผถกกระท�า เขามาท�าใหเราเปนทกขอยางนนอยางน มเราเปนผทกข กหลงอย ถาหลงทกอารมณ อวชชากไมจ�ากดเลย กเกดอกไมจ�ากดไปเรอยๆ ถาไดปฏบตธรรมตามค�าสอนของพระพทธเจา กจะยบยง จนกระทงหมดการเวยนวายตายเกดได เปนปฏจจสมปบาทอก ขางหนง

รกฎ แจงธรรม๔๐ :

ตอนนพดถงกฎในเบองตนทวา กฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต กเปนปฏจจสมปบาทฝายเกดทกข หมนวนกนไปอยางน มหลายชอดวยกน ตถตา อวตถตา อนญญถตา อทปปจจยตา ปฏจจสมปบาท หรอค�าทแสดงความเปนกฎเกณฑตางๆ ทเคยแสดงเอาไวแลว คอ ธมมฏตตา ธมมนยามตา

สรปวา กฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคตมอย 4 กฎ ดวยกน

กฎขอท 1 คอ สพเพ สงขารา อนจจา สงขารสงปรงแตง ทงหลายทงปวงเปนของไมเทยง จากไมมกมาม มแลวกหายไป ถาม ขนมากมเพราะความไมเทยง ของไมเทยงปรงแตงใหมนมตามเงอนไข หมดเงอนไขกพงไป ในขณะทด�ารงอยกปรากฏอาการเสอมสลายอยางนเรยกวา อนจจา ไมเทยง

กฎขอท 2 สพเพ สงขารา ทกขา สงขารสงปรงแตงทงหลายทงปวงเปนทกข เปนของถกบบ ถกคน โดยรอบดาน ใหนกถงการ ถกบบ พวกเราเหมอนอยในก�ามอของคนทใหญกวาเรา เราถกบบ เปนยงไงครบ คงจะหนาเขยวเลย ตอนนเขยวบางหรอยงกไมร ถกบบมาโดยรอบดานเลย ถกบบใหตองเสยสงนนสงน ถกบบใหเรยวแรงหมดไปดวยความแก ถกบบใหตองทงสงนนสงน ทายทสดกบบจนเราหมดทกอยางไปจรงๆ ทนนอกจากถกบบดวยธรรมดาสงขารแลว ยงถกบบดวยอ�านาจกเลส ท�าใหเราอยนงไมได ตอง ไปท�าโนนท�าน วนวายหวหมนอย ยงไมหมดตณหา ตายกอนอก

: ๔๑สภร ทมทอง

แลว วงวนอยจนถงทกวนนแหละ มนเปนทกขอยางนแหละ หลายขนหลายตอนเหลอเกน ลกษณะทกขน เปนกฎธรรมดาทไมขนกบ การอบตของพระตถาคต

กฎขอท 3 สพเพ ธมมา อนตตา ธรรมะทงหลายทงปวงไมใชตวตน ไมมตว ไมมตน ไมเปนตว ไมเปนตน ไมอาจควบคมบงคบตามใจชอบได มนเปนของมน ไมเปนคน ไมเปนหญง ไมเปนชาย ไมเปนสตว ไมใชบคคล ไมใชเรา ไมใชเขา ไมมสตว ไมมบคคล ไปสงอย อยางพวกเรานงๆ อยนกเปนเพยงรป เปนเพยงนาม เปนธรรมะทไรตวตน ไมมคน ไมมเรา ไปสงอยในรางกายน และไมมเราอยนอกรางกาย เพราะในรางกายกเปนธรรมะ นอกรางกายกเปนธรรมะ ไมมเราไปสงอยในรางกาย และไมมเราไปสงอยบนตนไม ใบหญา หรอไปสงอยในรปภาพ ไมมสตวใดๆ เลย เราเปนแคสมมตเทานนเอง

อยางผมชออาจารยสภร กไมมอาจารยสภรมาสงอยในรางน ไมมอยทกท เปนค�าสมมตเทานน อาจารยสภรสงอยไหน อยทอ�าเภอใชไหม จดชอไว ลงทะเบยนไว อนนนกสมมต ไมมสงอยในรางกายนหรอก อนนกเปนรปเปนนาม เปนขนธ 5 ธรรมดาทเปนอนตตา ไมมตวตน กายนไมใชของเรา แลวกไมใชของผอน

เวทนากไมใชของเราและไมใชของผอน สญญากไมใชของเราและไมใชของผอนดวย สงขารความนกคดปรงแตงตางๆ ทงดและไมด กไมใชของเราและไมใชของผอน วญญาณกไมใชของเราและ

รกฎ แจงธรรม๔๒ :

ไมใชของผอน ไมเปนของใคร ไมเปนของสตว ไมใชของบคคลใดๆ ทงสน มนเปนอนตตา ไมมตวตน ไมเปนตวตน ไมเปนสตว ไมเปนบคคล

อธบายในอกแงหนง อนตตา หมายถง มนไมเปนไปในอ�านาจ ไมมผมอ�านาจครอบครอง ดลบนดาลอะไรตางๆ ความหมายน กท�าใหเราพจารณาไดงาย เพราะถามนเปนอตตา เปนตวตนแลว เรากจะตองบงคบควบคมมนไดตามใจเรา แตนมนไมเปนไปตามใจเรา ดงนน มนจงไมเปนตวตน

อยางทพระพทธองคตรสไวในอนตตลกขณสตร ทรงบอกวธพจารณา รป ภกขเว อนตตา ดกอนภกษทงหลาย รปเปนอนตตา หากรปนจกเปนอตตาแลวไซร เรากคงจะบงคบบญชารปไดวา ขอ รปของเราจงเปนอยางน ขอรปของเราอยาไดเปนอยางนนเลย เอาแตละรป แยกยอยมาพจารณาดกได ขอเสนผมของเราจงเปนอยางน ขอเสนผมของเราอยาไดเปนอยางนนเลย ขอหนงของเราจงเปนอยางน จงเตงตง อยาไดเปนอยางนน อยาไดหยอนยานเลย

ถามตวเราอยในหนงกคงจะบอกได แตนหนงมนกเปนหนง เปนธรรมะ เปนธรรมชาต เปนสงขาร ไมมตวเราไปสงอยในนน ไมมตวเราเปนผมอ�านาจเปนเจาของครอบครองหนงนน ดงนน รปจงเปนอนตตา เราจงไมไดการบงคบบญชาในรปวา ขอรปของเราจงเปนอยางน ขอรปของเราอยาไดเปนอยางนนเลย รปมนกเปนรป มนยอมเปนไปตามปจจยของมน พอถงเวลามนกผพงไปตามธรรมดา

: ๔๓สภร ทมทอง

ของมน นามกเปนนามอยางนน อยางนเรยกวาเปนอนตตา สพเพ ธมมา อนตตา มนกเปนของมน สงขารกเปนสงขาร นพพาน กเปนนพพาน เปนอยางนน ไมเปนของใคร นคอกฎขอท 3

กฎขอท 4 อทปปจจยตาปฏจจสมปบาท ความมสงนๆ เปนปจจย สงนๆ ทเปนผลจงมขน ทผลเปนอยางนๆ กเพราะเหตเปนอยางนๆ เหมาะสมกบผลนนแหละ จงเกดผลอยางนๆ ขน เหตตองอยางน ผลจงอยางน ตอเนองกนไปเปนกระบวนการ องอาศย กนและกนตามหลกทวา อวชชาปจจยา สงขารา เปนตน จนถง ชาตปจจยา ชรามรณ�

นเปนกฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต สรปวาม 4 กฎ ทานทงหลายกไดทราบแลว

: ๔๕สภร ทมทอง

๒. ธรรมะทพระพทธเจำตรสร

ตอไป ชดท 2 ธรรมะทพระพทธเจาตรสร พระองคทรงแสดงเอาไวใน สงยตตนกาย สคาถวรรค พรหมายาจนสตร เลม 15 ขอ 172 และในทอนๆ อกหลายแหง ธรรมะทพระพทธองคตรสรหลกๆ ม 2 ประการ อะไรบาง จะยกบาลมาใหด พระพทธองคตรสวา

อธคโต โข มยาย� ธมโม ธรรมะนอนเราไดเขาถงแลว อธคโต แปลวา เขาถง หรอบรรล ไดเขาถง ไดรจก ไดรแจงแทงตลอด อธคโต แปลวา ไดบรรลกได ไดเขาถง ธรรมะนอนเราไดบรรลแลว ธรรมะทพระองคไดบรรลแลวมลกษณะ คอ

คมภโร เปนธรรมะทลกซง ไมใชธรรมะทตนๆ ปฏเสธความตน

ทททโส เปนธรรมะทเหนไดยาก เปนธรรมะทเหนไดแตเหน ยาก ธรรมะทพระองคตรสร สามารถเหนได รไดแตยาก ไมใช ไดเหนงายๆ จะตองมอบายมวธทเหมาะสมถกตองจงจะเหนได

ทรนโพโธ รตามไดยาก ธรรมะทพระองคตรสร รตามไดแตยาก พวกเราตองท�าใจไวกอนวา ถาเปนลกศษยของพระพทธเจาจะยาก อนไหนยากๆ มนกเทดเหมอนกน เพราะฉะนน เปนลกศษยพระพทธเจาเทสดแลว เพราะยาก เปนอนอนมนงายเกนไป ไหวๆ กไดแลว แตนไหวกไมไดนะ ขอยงไมไดเลย ตองท�าเอาดวย ท�าให

รกฎ แจงธรรม๔๖ :

ถกดวยนะ ท�าไมถกกไมไดอก ยากจรงๆ รตามไดแตยาก

สนโต เปนธรรมะทสงบ

ปณโต เปนธรรมะทประณต

อตกกาวจโร เปนธรรมะทไมใชวสยของตกกะ ไมใชอารมณของ การนกคดเอา จะนกคดธรรมะเอาไมได จะตองปฏบตใหเหมาะสมถกตองจนมปญญา มดวงตาเหนเอา จงจะไดเหนธรรมะจรงๆ

นปโณ เปนธรรมะทละเอยดออน

ปณฑตเวทนโย อนบณฑตเทานนจงจะรได คนพาลรไมได คนพาลทยงท�าอกศลท�าทจรตตางๆ ท�ากายทจรต วจทจรต มโนทจรตอย ไมอาจจะเหนธรรมะเหลานได เหนไดเฉพาะบณฑต ตองเปนคนดและปฏบตตามค�าสอนของพระพทธเจา ตงอยในความดประพฤตปฏบตตามล�าดบเทานน บณฑตเทานนจงจะรได คนพาลรไมได

ธรรมะทพระพทธองคตรสร มลกษณะ คมภโร ลกซง ทททโส เหนไดยาก ทรนโพโธ รตามไดยาก สนโต สงบ ปณโต ประณต อตกกาวจโร ไมใชวสยของการคดนกตรกเอา นปโณ เปนของละเอยดออน ปณฑตเวทนโย อนบณฑตเทานนจะรได

อาลยรามา โข ปนาย� ปชา อาลยรตา อาลยสมมทตา สวนประชา คอหมสตวน ชาวโลกน เปนผทยนดในอาลย รนเรงในอาลย หมกมนอยในอาลย

: ๔7สภร ทมทอง

พระพทธองคตรสยอนมาถงพวกหมสตว คอพวกเราทงหลาย รวมทงสตวอนๆ ดวย เปนพวกยนดเพลดเพลนหมกมนในอาลย หวงหวงกงวลอยกบเรองตางๆ ยนดในสงนนสงนทคดเอาวาเปนของตน ทงๆ ทไมใชของตวเองสกอยาง หวงสงทไมใชของตวเอง นนแหละ หมกมนวนวายอย หวงสาม สามเปนของตวเองไหม ไมเปน แตหวง ลกกไมใชของตวเอง แตหวง หวงบาน หวงทรพยสน หวงทดน กลวมนจะหาย ทงๆ ทไมใชของตวเองสกอยาง ตวเองไมมอะไรสกอยางทจะใหหาย กหวงวามนจะหาย หวงของทไมมวามนจะหาย กงงตวเองอยเหมอนกน ไมรวาท�าจะยงไง

ทานทงหลายเกดมา มอะไรเปนของตวเองสกอยางไหม ไมมสกอยาง แตกลวมนหาย กลวอะไรจะหายบางครบ บางคนกลว เงนหาย กลวนนหาย กลวหนาหาย คอกลวเสยหนากม ล�าบาก ล�าบน เรยกวา เปนคนทยนดในอาลย หวงใยกงวลสงนนสงนเยอะ คนแบบนเหนธรรมะไมได ตองใหเลกหวงใยกงวลกอน เลกยนดเพลดเพลนหมกมนกอน

สวนธรรมะของพระองคเปนอกแบบหนง ผจะเหนได ตองเปนคนทมจตสงบ เปนบณฑต มสต มสมาธ มปญญา จงจะรได สวน ชาวประชาหมสตวโลกอยางพวกเราทงหลาย มนษยตาด�าๆ เปนพวก ทยนดในอาลย รนรมยและหมกมนอยในอาลย ไมอาจจะเหนได

อาลยรามาย โข ปน ปชาย อาลยรตาย อาลยสมมทตาย ทททส� อท� าน� ฐานะอนน อนหมสตวผทยนดในอาลย รนรมยอยในอาลย หมกมนอยในอาลยเหนไดยาก

รกฎ แจงธรรม๔๘ :

ยทท� อทปปจจยตา ปฏจจสมปปาโท ไดแก อทปปจจยตาปฏจจสมปบาท

อทปปจจยตาปฏจจสมปบาท เปนฐานะทเหนไดยาก ส�าหรบหมสตวทยงยนด หมกมน และเพลดเพลนอยในอาลย ยงตดยงของกบกามคณตางๆ อย เพราะฉะนน พวกเราตองไปฝกปฏบตสตสมปชญญะ ฝกสมาธ ใหหมดอาลย มจตตงมน จงจะไดมโอกาสเหนบาง เนองจากวาธรรมะทพระพทธองคตรสร เหนไดอยแตยาก รตามไดแตยาก จงตองไปฝกไปหด ถาจะใชจตอยางเดม ใชวถชวตอยางเดม เพลนอยกบอาลย หมกมนอยกบกามคณ ไมคดเนกขมมะ ไมอยกายวเวก อยางนนไมไดเหน เนองจากวาสงทพระองคตรสรนน เหนไดยาก มนเปนอยางนเปนธรรมดา พวกเราทรกการปฏบตธรรม อยากจะรธรรม อยากเหนธรรม แตใชชวตอยางเดม อยางนนหมดสทธเลย จะตองท�าแบบใหม ฝกหดจตใจใหม จงจะมโอกาส ไดเหน

พระองคตรสฐานะทเหนไดยาก อนทหนง คอ อทปปจจยตาปฏจจสมปบาท เปนธรรมะทพระองคตรสร ซงหมสตวเหนไดยาก เนองจากวายงมความเพลดเพลนยนดหมกมนในอาลย

อกฐานะหนงทเหนไดยากเหมอนกน พระองคตรสตอไปวา อทมป โข าน� ทททส� และแมอกฐานะนกเหนไดยากเชนกน ยทท� สพพสงขารสมโถ ไดแก ความสงบระงบของสงขารทงปวง อทปปจจยตาปฏจจสมปบาทแสดงเรองสงขาร มอกอยางหนงท

: ๔9สภร ทมทอง

พระองคตรสร คอความสงบระงบของสงขารทงปวง

สพพปธปฏนสสคโค ความสลดคนอปธทงปวง

ตณหากขโย ความสนแหงตณหา

วราโค ความคลายก�าหนด คลายความตด คลายความยดถอ

นโรโธ ความดบสนท ไมมการเกดอก เพราะหมดเชอ หมดเหต หมดเงอนไข ดบแลวไมเกดอก ไมมอก

นพพาน� คอพระนพพาน

ถาสรปตามพระสตรน ธรรมะทพระองคตรสร มอย 2 อยาง อยางทหนง คอ อทปปจจยตาปฏจจสมปบาท ซงเปนธรรมะฝายสงขาร อกอยางหนง คอเปนธรรมะฝายระงบสงบสงขาร เปน ความสนตณหา เปนความคลายก�าหนด เปนความดบ คอนพพาน ธรรมะทพระพทธเจาตรสรกเลยมอย 2 ประการ คอ อทปปจจยตา ปฏจจสมปบาท กบ นพพาน

เมอกน ผมไดพดถงธรรมะ 2 ชอเพมขนมาอก คอค�าวา สงขาร กบ นพพาน หรอเรยกเปน สงขตะ กบ อสงขตะ ทานไหนทไดศกษาธรรมะมาเยอะแลวกคงจะไมงง บางทานศกษาธรรมะมายงไมเยอะกอาจจะงงบาง ผมจะยกสงขตลกษณะ กบ อสงขตลกษณะ มาแสดงใหด จะไดพอเขาใจสงทพระพทธองคตรสร

อทปปจจยตาปฏจจสมปบาทแสดงความเปนไปของสงขาร สงขตธรรมทงหลายทเปนไป สงขตะ มนเปนยงไง มนมลกษณะ

รกฎ แจงธรรม๕๐ :

อยางไร นพพานเปน อสงขตะ เปนความสงบระงบของสงขารทงปวง ทวาไมปรงไมแตง มลกษณะอยางไร จะยกพระสตรมาแสดงนดหนอย ใหพอเขาใจเปนเบองตน

ใน องคตรนกาย ตกนบาต สงขตลกขณสตร เลม 20 ขอ 47 พระพทธองคตรสวา

ตณมาน ภกขเว สงขตสส สงขตลกขณาน ดกอนภกษทงหลาย สงขตลกษณะแหงสงขตธรรม 3 ประการเหลาน สงขตลกษณะของสงทเปนสงขตะ เปนลกษณะของสงทปรงแตงขน แสดง วามนเปนของปรงแตง มนมเงอนไขใหเกดขน ตวลกษณะทบงชวามนเปนสงขตธรรม สงขตลกษณะแหงสงขตธรรม ม 3 ประการ

กตมาน ตณ 3 ประการอะไรบาง

อปปาโท ปญญายต คอ ความเกดปรากฏ มความเกดปรากฏใหเหน

วโย ปญญายต ความสนไปปรากฏ สงขตธรรมนมความเกดปรากฏ และมความสนไปปรากฏ อะไรกตามทปรากฏวา โผลมาและหายไป นนเปนสงขตธรรม มนมสงขตลกษณะ

ตสส อญญถตต� ปญญายต เมอขณะด�ารงอย ความเปนอยางอนกปรากฏ ในขณะทด�ารงอย ปรากฏความเปนอยางอน คอ ความเสอมจากเดม ไมเหมอนเดม คร�าคราลง แกลง เกาลง หมองลง เปนตน

: ๕๑สภร ทมทอง

อญญถตต� คอ ความเปนอยางอน ความไมเหมอนเดม อยางเสนผมบนหว กไมเทาเดมมน ยาวขนกวาเดม มนไมเหมอนเดม ปรากฏเปนอยางอน แตเดมเคยขาวครงหว ตอมาขาวเกอบเตมแลว ตอมากขาวจนเตมหวจรงๆ อยางนเรยกวา เสนผมเปนสงขตธรรม เพราะแสดงสงขตลกษณะ หนงปรากฏอาการไมเหมอนเดม เหยวยน มรวรอย เลบมนกงอกได เรยกวาเปนสงขตะ เมอด�ารงอยความ เปนอยางอนปรากฏ

อมาน โข ภกขเว ตณ สงขตสส สงขตลกขณาน ดกอนภกษทงหลาย สงขตลกษณะของสงขตธรรม 3 ประการเหลานแล

ตอมาทตรงกนขาม อสงขตะ ภาวะทไมมการปรงแตง ตรงขาม กบสงขตะ เปนความสงบระงบของสงขารทงหลาย นโรธ หรอนพพาน มลกษณะอยางไร

ใน องคตรนกาย ตกนบาต อสงขตลกขณสตร เลม 20 ขอ 4๘ พระพทธองคตรสวา

ตณมาน ภกขเว อสงขตสส อสงขตลกขณาน ดกอนภกษทงหลาย อสงขตลกษณะของอสงขตธรรม 3 ประการเหลาน อสงขตธรรมกมลกษณะทแสดงวาเปนอสงขตะอย 3 ประการ

กตมาน ตณ 3 ประการอะไรบาง

รกฎ แจงธรรม๕๒ :

น อปปาโท ปญญายต ความเกดไมปรากฏ ไมมความเกด ไมมการโผลขนมา

น วโย ปญญายต ความสนไปไมปรากฏ ไมปรากฏความ สนไป ไมเกดและไมสนไป ไมเกดและไมดบ

น ตสส อญญถตต� ปญญายต เมอด�ารงอย ความเปนอยางอนยอมไมปรากฏ ไมปรากฏวาเปนอยางอน เปนอยางนน เทยงแท คงเดม ไมมใหมเพราะไมไดเกด ไมมเกา เพราะไมมเสอม และไมเปนอยางอนไป

ฉะนน อสงขตธรรม หรอนพพาน มแตความด�ารงอยอยางเดยว ความเกดไมปรากฏ ความสนไปไมปรากฏ และเมอด�ารงอยความเปนอยางอนไมปรากฏ หมายถงวามนแนนอน เทยงแท นงอย และไมเสอม เปนอยางเดมตลอดมาและเปนอยางเดมตลอดไป ในขณะทตงอยความเปนอยางอนไมปรากฏ นพพานมอยตลอดมาและจะมอยตลอดไป ไมปรากฏความเสอมเลย ไมปรากฏความเกดและความดบ สงทจะด�ารงอยตลอดไปกคอสงทไมเกดไมดบ

สงทมความเกดจะไมมวนอยกบเราตลอดไป มนเปนอยางนน อยางพวกเราทงหลาย เกดมากไมไดหอบเอาสามมาดวย สามมาหา เอาทหลง ไมรวาใครจะสนไปกอน เพราะเปนสงไมเทยง เปนสง ไมแนนอน สงทแนนอนตองเปนของไมเกด เปนของไมเสอมไป ไมสนไป เปนของทตงอย เมอตงอยความเปนอยางอนไมปรากฏ คอพระนพพาน

: ๕๓สภร ทมทอง

ทานจงวานพพานเปนของเทยง เปนของคงท คงทน ไมม การเสอม และไมมการเกด ไมสนไปดวย เพราะมอสงขตลกษณะ 3 ประการนแหละ

(1) น อปปาโท ปญญายต ความเกดยอมไมปรากฏ

(2) น วโย ปญญายต ความสนไปยอมไมปรากฏ

(3) น ตสส อญญถตต� ปญญายต เมอตงอย ความเปนอยางอนยอมไมปรากฏ

พระนพพานจงตงอยและไมเสอมเลย ตงอยตลอดมาและตลอดไป ไมปรากฏความเสอม สงทมอยตลอดกคอนพพาน สวน สงทไมมคงอยตลอดคอสงขารทงหลาย แตทงๆ ทนพพานมอยตลอดมาและไมเสอม เรากไมเคยเหนเลย ทไมเคยเหน ไมใชไมมนพพาน เพราะไมมตา

เพราะฉะนน พวกเราเลยตองพากนมาฝกตา เพอใหเขาถงนพพาน ตวทขวางไมใหเขาถงกคอตณหา ใครสนตณหากเขาถงนพพาน กมเทานนแหละ หลกการมเทานน ถายงไมสนตณหา ม ตวตนคางอย มเรา มของเรา หวงตวเรา กไมถงนพพาน เพราะมนขวางทางไปนพพาน ผทถงนพพานเลยตองสนตณหา คอพระอรหนต สนตณหา หมดตณหาเขาถงนพพาน

อมาน โข ภกขเว ตณ อสงขตสส อสงขตลกขณาน ดกอนภกษทงหลาย อสงขตลกษณะของอสงขตธรรม 3 ประการเหลานแล

รกฎ แจงธรรม๕๔ :

ฉะนน ทผมยกมาในเบองตนนกพดถง กฎทไมขนกบการตรสรของพระพทธเจา ไมขนกบการอบตของพระตถาคต 4 กฎ ตอมากพดถงธรรมะทพระพทธเจาตรสร 2 อยาง ตอมาชดท 3 กลาวถงธรรมะทพระพทธเจายกขนแสดงเปนสจจะ หมายถง สจจะชดนจะมเฉพาะตอนทพระพทธเจาอบตขนแลวเทานน พระพทธเจาทงหลายทรงยกขนมาแสดงดวยพระองคเอง เปนสามกกงสกธรรมเทศนา ซงกเปนความจรงตามธรรมชาตนนแหละ แตพระองคทรงตงขนเปนหมวดธรรม เพอมาแสดงแกสาวก เรยกวา ธรรมะทพระพทธเจายกขนแสดงเปนสจจะ อนนหลายทานคงรจกด อรยสจ ๔ และตอไป ชดท 4 ม ธรรมทงปวง ๑๐ ประการ ตอนนใหทานพกสกครกอนนะครบ

: ๕๕สภร ทมทอง

รกฎ แจงธรรม๕๖ :

รกฎ แจงธรรม ตอนท ๑ (ชวงท ๒)

โดย อ.สภร ทมทอง

วนอาทตยท ๑๔ มถนายน ๒๕๕๘ เวลา ๑๓.๓๐ – ๑๖.๐๐ น.

ชน ๒ หองสาวตถธรรมะเธยเตอร อาคารบญยง วองวานชยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ

: ๕7สภร ทมทอง

ส�าหรบวนน ผมมาบรรยายในหวขอ “รกฎ แจงธรรม” รกฎเกณฑ ระเบยบ หรอขอก�าหนดแนนอน ทมนเปนอยางนน ท�าใหเขาใจธรรมะไดชดขน การบรรยายชดนจะม 2 ครง ในตอนนครงแรก ไดพดถงกฎใหญๆ กฎหลกๆ และธรรมะใหญๆ ธรรมะหลกๆ เพอวาจะคอยๆ รวมลงสธรรมะขอประพฤตปฏบต เพอใหสามารถน�าไปศกษาตอไปได

เบองตนไดกลาวถง กฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต มอย 4 กฎดวยกน คอ สพเพ สงขารา อนจจา, สพเพ สงขารา ทกขา, สพเพ ธมมา อนตตา และ อทปปจจยตาปฏจจสมปบาท นพดถงตวกฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต

สวนธรรมะทพระพทธเจาตรสรมอย 2 ประการ อยางท 1 คอ อทปปจจยตาปฏจจสมปบาท แสดงความหมนวน เชอมโยง เปนไป เปนเหตปจจยตอเนองกนไปของสงขาร เปนความเกดขนของกองทกขลวนๆ อยางท 2 คอ ความสงบระงบสงขาร คอนพพาน พระองคทรงรแจงทงโลก ทงเหนอโลกดวย ทงสงขาร ทงนพพาน ทงสงขตธรรม ทงอสงขตธรรม ทงหมดลวนเปนธรรมะ โดยมลกษณะของสงขตะ 3 ประการ และลกษณะของอสงขตะ 3 ประการ อยางทกลาวไปแลว

รกฎ แจงธรรม๕๘ :

๓. ธรรมะทพระพทธเจำยกขนแสดงเปนสจจะ

เมอพระพทธองคตรสรแลว พระองคทรงไดยกธรรมะขนมาแสดงเปนสจจะ ทพวกเราทราบกนด จงไดตงเปนชดท 3 คอ ธรรมะทพระพทธเจายกขนแสดงเปนสจจะ ทมนเปนอยางนน เพราะวามนเปนอยางนน มนไมเปนอยางอน พวกเราเปนสาวก ไดปฏบตตาม ไดรจกสจจะอนน เขาถงสจจะอนน ทะลปรโปรงอนน กจะได บรรลธรรม คอ อรยสจ ๔ นนเอง

ใน สงยตตนกาย มหาวรวรรค ตถสตร พระไตรปฎก เลม 19 ขอ 1090 พระพทธองคตรสวา

จตตารมาน ภกขเว ตถาน อวตถาน อนญญถาน ดกอนภกษทงหลาย ธรรมะ 4 ประการเหลาน มลกษณะเปนเชนนน ไมเพยนจากความเปนเชนนน หรอแปลวา ไมใชวาไมเปนเชนนน ไมเปนอยางอน ค�าบาล 3 ค�าน ทานทงหลายกคงคนมาจากกฎ ตางๆ นนแหละ ในตอนทแสดง กฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต กจะมค�าวา ตถตา อวตถตา อนญญถตา

เมอพระพทธเจาทรงยกสจจะ 4 ขนมาแสดง พระองคกทรง ใชค�าเหลานมาขยายความสจจะ ทรงยกขนแสดงโดยความเปนสจจะ ทมนเปนอยางนน มนเปนกฎเหมอนกน แตเปนกฎทพระองคตงขนมาเพอแสดงแกสาวก สาวกทยงมกเลสอยางพวกเราทงหลาย ใหปฏบตเพอรสจจะน พอรอนนแลวกจบ หมดกเลส เมอหมด

: ๕9สภร ทมทอง

กเลส กไมมเรองทตองท�าอกตอไปแลว พระองคทรงตงขนมาจากความจรงทมนมอยในธรรมชาตนนแหละ เอาเฉพาะทมประโยชน ตอสาวกมาแสดง ไมเอามาเยอะ ไมตองไปรทงหมด ไมตองไปร เยอะ รอนเฉพาะทมประโยชน และท�าใหหมดกเลสได ตงขนมาเปนสจจะ เปนความจรงทจ�าเปนตองร คออรยสจ 4 นนเอง พระองคตรสวา ดกอนภกษทงหลาย ธรรมะหรอสจจะ 4 ประการเหลาน มลกษณะเปนเชนนน ไมใชวาไมเปนเชนนน หรอไมเพยนจาก ความเปนเชนนน และไมเปนอยางอน

กตมาน จตตาร 4 ประการอะไรบาง

“อท� ทกขน”ต ภกขเว ตถเมต� อวตถเมต� อนญญถเมต� ดกอนภกษทงหลาย คอสจจะขอท 1 วา “นเปนทกข” ดงน มนเปนเชนนน ไมใชวาไมเปนเชนนน มนไมเปนอยางอน ทกขมน กเปนเชนนน มนเปนอยางนน เพราะมนเปนทกข มนไมเพยนจากความเปนทกข มนไมเปนอนจากความเปนทกข พอเราเขาใจ อยางน เรากศกษาตอไปวา ทกขคออะไร กใหอยในเนอความ ในบทขยายแสดงสจจะอนน ทเราศกษาเพอใหรวามนเปนอยางนน คอมนเปนทกขอยางนน

ทานไหนไดศกษาเรองอรยสจ 4 มาแลว กจะทราบวา อปาทานขนธทง ๕ เปนตวทกข เพราะมนเปนเชนนนแหละ มน ไมเพยนจากความเปนเชนนน อปาทานขนธ ๕ จะเปลยน ใหมนเปน สขหรอจะเปลยนใหมนเปนคน เปนหญงหรอเปนชาย อนนไมได

รกฎ แจงธรรม๖๐ :

เพราะมนไมเพยน มนไมเปนอยางอน มนตองเปนทกขอยางแนนอน มนเปนสจจะ กเหมอนกบมนเปนกฎนนเอง แตไมใชกฎทมอยตามธรรมชาต เปนกฎทพระพทธเจาตงขนมาเปนสจจะ เพอสอนพวกเรา ทเปนสาวก โดยใชขอเทจจรงในธรรมชาตมาวางระเบยบใหม เพอใหเรารเฉพาะอนทจ�าเปน อนทไมจ�าเปนมนมเยอะ ไมตองรกได ร เฉพาะอนทจ�าเปนและกเพยงพอจะท�าใหหมดกเลส คอ ร อรยสจ ๔

สงไมเทยงมอยเตมโลก ไมตองไปรหมดกได รแคไมกอนทมนไมเทยง และเอาเฉพาะทมนพนทกข สงทเกดจากเหตปจจย หลกวชาการตางๆ ในโลก สงขารทงหลาย หลกวชาการแพทยกด วศวกรรมกด วทยาศาสตร อะไรกด มนกเกดจากเหตปจจย เปน ของไมแนนอนทงนน ของไมเทยงนนแหละมนสรางของไมเทยง ถนนกเปนของไมเทยงเกดจากกอนหนทเปนของไมเทยง ถากอนหน มนเทยงมนกสรางถนนไมได กอนหนตองไมเทยงกอน ตองแตก ออกมากอน จงเอามาสรางของไมเทยงได มนเปนไปตามเงอนไขอยางน แตอนนไปเรยนมนกไมหมดทกข เอามาใชประโยชนไดบาง แตไมหมดกเลส ฉะนน เอาเฉพาะอนทจ�าเปนวางขนมาเปนสจจะ จะไดไมเรยนมากเกนความจ�าเปน ถาเรยนมาก มนกจะมากเกนไป คงตายกอน ฉะนน ไมตองเรยนมาก เรยนนอยๆ เรยนสจจะ 4 กพอ

พระองคทรงวางระบบขนมาเปนสจจะ ฉะนน มทงสจจะท เปนไปโดยธรรมชาตไมขนกบการอบตของพระตถาคต มนเปน

: ๖๑สภร ทมทอง

อยางนน เยอะไปหมด สพพสงขารมนเปนอยางนน เราไมตองร ไปหมด และธรรมทพระพทธองคตรสร มนลกซงเหลอเกน เราก ไมตองรทงหมด เอาเฉพาะสงทพระพทธเจาทรงยกขนมาเปนสจจะ แสดงแกสาวกกพอ แตสจจะทพระองคทรงยกขนมากมพนฐานมาจากขอเทจจรงในธรรมชาตนนเอง ผมจงไดยก ชด 1 กบ ชด 2 มากอน ชดท 3 กเลยตามมา ทานลองพจารณาด จะไดเขาใจสจจะลกซงยงขน

ถาเราพจารณา อนจจง ทกขง อนตตา เรากพจารณาใหเหนวา นมนเปนทกขเทานนแหละ เราไมไดพจารณาอนจจง ทกขง อนตตา เพอทจะไดปญญาอะไรมากมาย หรอเพอจะเอาไปท�าอะไรอยางอน แตพจารณาเพอจะใหหยงลงสความจรงวา นมนเปนทกข สงใดไมเทยง สงนนเปนทกข สงใดไมเทยงเปนทกข มความแปรปรวนเปนธรรมดา มนกไมใชตวตน ไมใชเรา ไมใชของเรา มนเปนทกข มนเปนอยางนนแหละ มนไมเพยนจากความเปนอยางนน มนไมเปนอยางอนจากความเปนอยางนน ฉะนน จะร สงไมเทยงเยอะเทาไหรกตาม ทายทสดเราตองการรวบวา นมน เปนทกขอยางนน ไมตองการรอะไรมากกวานหรอก ถารอยางนมนจะหมดกเลส ถาไมรอยางน แมจะรอะไรเยอะแยะมากมาย รวธ สรางนนสรางน เยอะแยะหลากหลาย รของไมเทยงมากมายกไมพนทกข ตองรสจจะ 4

รกฎ แจงธรรม๖๒ :

ขอท 2 “อย� ทกขสมทโย”ต ตถเมต� อวตถเมต� อนญญถเมต� สจจะความจรงวา “นทกขสมทย” ขอนมนกเปนเชนนน คอตณหามนเปนเหตเกดทกข มนกเปนเชนนนแหละ มนไมใชวาไมเปนเชนนน มนไมเพยนจากความเปนเชนนน

อวตถเมต� แยกเปน เอต� แปลวา นน คอสงนนนนแหละ ตณหานน อวตถ� แปลวา ไมเพยนจากความเปนอยางนน หมายความวา ตณหามนเปนเหตเกดทกข มนกเปนเหตเกดทกข เพราะมนเปนเหตเกดทกข มนไมอาจจะเปลยนเปนเหตเกดสข ไมอาจจะเปลยนเปนตวตน ไมอาจจะเปลยนเปนอยางอนไปได มนไมเพยนจากนไปได

อนญญถเมต� แยกเปน เอต� นน อนญญถ� ไมเปนอยางอน ไปจากอนน พระองคทรงใชค�าขนมาเพอแสดงใหมนคงแนบแนน ใหเราเหนชดวา ตองเปนอยางนนจรงๆ ไมเพยนจากความเปน อยางนน และไมเปนอยางอน อปาทานขนธทง 5 ตองเปนทกข เพราะมนเปนทกข มนไมแปรเปลยนไปจากอยางน ไมเปนอยางอน จากน ตณหาเปนเหตเกดทกข กตองเปนเหตเกดทกข ความรก ตวตน รกตวเองเปนเหตเกดทกข กตองเปนเหตเกดทกข ไมเพยนจากนและไมเปนอยางอนจากน รกตวเองแลวจะสบาย รกตวเอง แลวจะสข รกตวเองแลวจะด อยางนเปนไปไมได เพราะไมใช สจจะ ถาเปนสจจะ รกตวเอง ความรกตวตนมนเปนเหตเกดทกข มนกตองเปนเหตเกดทกข ถายงรกตวเองอย กตองเกดทกข ตองเกดใหม ทานทงหลายกเหมอนกน ถายงรกตวเอง หวงหวงตวเอง

: ๖๓สภร ทมทอง

อยอยางนนอยางน รกตวเองอยกเกดใหม รกตวเองมากกเกดมาก รกตวเองเทาฟากเกดเทาฟาเหมอนกน มนเปนอยางนนแหละ รกเทาไหรมนกทกขเทานน โดยธรรมชาต มนเปนอยางนน มนเปนความจรงทไมอาจจะเปลยนเปนอยางอน ไมใชวารกบางอยางท�าใหเกดสข รกบางอยางท�าใหเกดทกข ไมใชอยางนน แตวารกอนไหนมนกทกขหมดเลย มนเปนสจจะอยางน

ขอท 3 “อย� ทกขนโรโธ”ต ตถเมต� อวตถเมต� อนญญถเมต� สจจะขอวา “นเปนทกขนโรธ” ขอนกเปนเชนนน ไมใชวาไมเปนเชนนน ไมเพยนจากความเปนเชนนน ไมเปนอยางอนจากความเปนอยางนน ทกขนโรธ คอพระนพพาน ความดบของทกข ไมมทกข ไมมทกขเกด ดบตณหา สนตณหา หมดเหตใหเกดทกข ทกขกไมม ทกขกไมเกด กคอพระนพพาน

ความดบทกขคอพระนพพานกตองเปนอยางน ความดบทกข จะเปนอยางอนไปกไมได ไมเพยนจากความเปนอยางนน และไมเปนอยางอน พระพทธองคทรงใชค�าเพอแสดงความเปนสจจะ เปนธรรมะทพระองคยกขนมาแสดงส�าหรบพวกเราทเปนสาวก

ฉะนน พวกเราทเปนสาวกตองเขาใจธรรมะหมวดนใหดๆ และไปปฏบตใหตรงตามหมวดน ถงแมจะเรยนศกษาเยอะแยะขนาดไหน แยกละเอยดมาขนาดไหนกตาม จะตองรวมลงมาในสจจะทง 4 น ถาไมเหนสจจะน ไปเหนอยางอน มนกไมหมดทกข ไมหมดกเลส จะตองใหเหนสจจะอนนใหได สวนจะเหนอยางไร

รกฎ แจงธรรม๖๔ :

อนนกทานทงหลายกไปศกษาเพมเตม ผมมาพดเพอใหรจกกฎเกณฑ ทส�าคญๆ ทานจะไดแจงในธรรมะ ถาแจงเลยกดไป ถายงไมแจงอยางนอยกไดเปนหลกการเอาไวไปศกษาตอไป

ตอไปขอท 4 “อย� ทกขนโรธคามน ปฏปทา”ต ตถเมต� อวตถเมต� อนญญถเมต� สจจะขอวา “นทกขนโรธคามนปฏปทา” นมนกเปนเชนนนแหละ ไมใชวาไมเปนเชนนน มนไมเปนอยางอนจากความเปนอยางนน คอ อรยมรรคอนประกอบไปดวยองค ๘ ประการ นเทานน เปนทกขนโรธคามนปฏปทา มนเปนอยางนนแหละ มนไมเปนอยางอน ไมมทางอนจากอนนเลย ไมเพยนจากอนนไปได ไมใชวา คณไมอยากจะเปนทกข คณกไปหาพระมาสวด อยางนนมนกผดเพยนไป ถาไมอยากจะทกข อยากจะถงความพนทกข กตองใชอรยมรรคอนประกอบไปดวยองค ๘ ประการ อยางนจง จะถกตอง อยากจะพนทกข พนโศก พนโรค พนภย พนเคราะห พนเสนยดจญไรทงหลายทกประการ กตองปฏบตอรยมรรคม องค ๘ อยากจะหมดทกข หมดโศก ไมใชไปหาบทสวดมาสวด ไมใชอยางนน บางคนสวดจนเกอบตาย จนจะตายจรงแลว เกอบตายแลว ดนะทตดเกอบไว ถาไมตดเกอบ ตายจรงๆ ตายดวยความโง กเกดวนเวยนไป

ทานทงหลายตองมาเรยน จะไดมความร ถาไมเรยนไมร ตองเรยนถงจะร อยางนอยกจะไดรสจจะวา ถาอยากจะพนทกข พนโศก พนโรค พนภย ตองอรยมรรคมองค ๘ อยางน อยางนอยกไดร ดกวา

: ๖๕สภร ทมทอง

ไมรอก บางคนตายดวยความไมร นกวาสวดแลว จะรอดพน สวดก�าแพงแกวทง 7 ชนปองกนหอมลอม แลวเราจะปลอดภย ลมนกไปวาถาก�าแพง 7 ชนลอมไวอยางนนแลว เกดชอกขนมา ออกไมได จะหนกขนาดไหน ไปอยในก�าแพงตง 7 ชน ถาหายใจไมออกขนมา จะเปนยงไง ลมนกไป จองแตจะเอาก�าแพงหลายชนเกนไป ถาไฟไหมบาน รถดบเพลงเขาไมได เพราะก�าแพงเยอะไปจะเปนยงไง รถพยาบาลมาชวยไมทน ไปโรงพยาบาลไมทนจะเปนยงไง เพราะฉะนน ก�าแพงชนเดยวกนาจะพอแลว แตเขากสวดอยนนแหละ อนนเรยกวาคนไมรเรองกหลงไป ฉะนน ทางดบทกข ทางจะหมดทกข คออรยมรรคมองค ๘ มนตองเปนอยางน มนไมเปนอยางอนหรอก ทมนเปนอยางน เพราะมนเปนเชนนน มนไมเพยนจากความเปนเชนนน ไมเปนอยางอนจากนนเลย

นเปนธรรมะทพระพทธเจาทรงยกขนแสดงเปนสจจะดวยพระองคเอง ตองมพระพทธเจาจงจะมสจจะอนน มมรรค มหนทาง มผบอก มผสอนในเรองน สวนสงไมเทยง เปนทกข ไมใชตวตน และเวยนวายตายเกด มนกมมาแตไหนแตไรแลว มนเปนอยางนน ไมมพระพทธเจาอบตกเปนอยางนน แตอรยสจ 4 ตองตอนพระพทธเจาอบต พระองคตรสรสจจะ จงมาตงระบบขน เพอเอามาสอนพวกสาวก

สจจะ 4 น เปนความรทจ�าเปนส�าหรบพวกเราสาวกทงหลาย จะตองรใหดๆ ปฏบตใหรอนนใหได ถาไมรอนน มนไมหมดทกข

รกฎ แจงธรรม๖๖ :

ไมรจรง มนไมรแจงธรรมะ ถาทานตองการรแจงสจธรรม กตองรกฎเกณฑ รระเบยบการปฏบตใหดๆ จะไดปฏบต จะไดหมดกเลส ไดสนตณหา ไดเขาถงนพพาน

พระพทธองคตรสตอไปวา อมาน โข ภกขเว จตตาร ตถาน อวตถาน อนญญถาน ดกอนภกษทงหลาย สจจะ 4 ประการเหลาเหลานแล มลกษณะเปนเชนนนของมนเอง ไมเพยนจากความเปนเชนนน ไมเปนอนจากนน และพระองคกไดตกเตอนใหพทธบรษทปฏบตเพอรอรยสจ 4 วา

ตสมาตห ภกขเว “อท� ทกขน”ต โยโค กรณโย ดกอนภกษทงหลาย เพราะเหตนนแหละ โยคะคอการประกอบความเพยร อยางมหลกการ มเทคนควธทถกตอง ตรงตามเหตปจจย อนเธอ ทงหลายพงกระท�า เพอรชดตามความเปนจรงวา “นทกข” เพอร ชดตามความเปนจรงวา “นทกขสมทย” เพอรชดตามความเปนจรงวา “นทกขนโรธ”

จนกระทงถง “อย� ทกขนโรธคามน ปฏปทา” ต โยโค กรณโย ค�าวา โยคะ นหมายถงการประกอบความเพยรทถกตอง และ กระท�าอยางมหลกการ มวตถประสงคทถกตอง ตองมาเรยนรวธ ใหดๆ มความรเขาใจและปฏบตใหถก ทตองปฏบตใหถกทงหมดนน กเพอจะรอรยสจ 4 เทานน อยาไปปฏบตเพอเหนอยางอน อยาท�าอยางอน ตองปฏบตโยคะเพอวตถประสงคน ตองท�าอยางมปญญา ท�าดวยความร ตองท�าอยางถกอบายวธจงจะไดผล ผลทตองการ คอ

: ๖7สภร ทมทอง

รชดตามความเปนจรงอรยสจ 4 ประการ โยคะ คอการประกอบความเพยร อนเธอทงหลายพงกระท�า เพอรชดตามทเปนจรงวา “นทกขนโรธคามนปฏปทา” ตองปฏบตใหร ชดวา อรยมรรคม องค ๘ เปนทกขนโรธคามนปฏปทา ตามทมนจรง มนเปนอยางนน ตองปฏบตใหรชดวามนเปนอยางนน

ธรรมะทพระพทธเจาทรงยกขนแสดงเปนสจจะ คอ อรยสจ ๔ เพราะทกขกเปนทกข มนไมคลาดเคลอนจากความเปนทกขไปได ไมอาจจะเปนอยางอน ไมอาจจะเปนทกขสมทย ไมอาจจะเปนทกขนโรธ ไมอาจจะเปนทกขนโรธคามนปฏปทา ทกขสมทยกเปน ทกขสมทย ไมอาจจะเปลยนเปนทกข ไมอาจจะเปลยนเปนทกขนโรธ ไมอาจจะเปลยนเปนทกขนโรธคามนปฏปทาได มนเปนเหตเกด ทกขเพราะวามนเปนเหตเกดทกข มนไมเพยนจากนน ไมเปนอนไปจากนน นพพานคอทกขนโรธ ไมอาจจะเปนทกข ไมอาจเปนทกขสมทย ไมอาจเปนทกขนโรธคามนปฏปทาได อรยมรรคอนประกอบไปดวยองค ๘ นเปนทกขนโรธคามนปฏปทา มนกเปน อยางนน เพราะมนเปนอยางนน มนไมเพยนจากความเปนอยางนน มนไมเปนอยางอน ไมอาจจะเปลยนเปนทกข ไมอาจเปนทกขสมทย ไมอาจเปนทกขนโรธ เปนทกขนโรธคามนปฏปทาเทานน และไมมธรรมะอนทจะมาเปนทกขนโรธคามนปฏปทาแทนได

นเปนลกษณะสจธรรมทพระพทธเจาทรงยกขนแสดงดวยพระองคเอง ผมเลยเขยนสรปหวขอเอาไววา ธรรมะทพระพทธเจา

รกฎ แจงธรรม๖๘ :

ยกขนแสดงเปนสจจะ ไดแก อรยสจ 4 พวกเราทงหลายทเปนพทธบรษท เปนสาวกของพระพทธเจาควรจะเขาใจขอธรรมะชดนใหดๆ แลวกหาวธฝกปฏบตเพอเหนอรยสจ 4 ไปปฏบตวธใดๆ กตาม ควรจะถามดวยวา ทดฉน หรอทกระผมปฏบต จะเหนอรยสจ 4 ไดอยางไรครบ ชวยถามสกนดหนง ปฏบตอยางนแลว จะปฏบตสง ขนไปอยางไร จงจะมดวงตาเหนอรยสจได มวธอบายตอเนองกนไปอยางไร

เราปฏบตกตองรดวยวา ทายทสดจะตองเปนไปเพอรแจงอรยสจ เพอรสจจะทง 4 เบองตนเรากเรยนไปกอนกได คอยๆ ไปปฏบต คอยๆ ฝกหดกนไป เรยกวา ท�าโยคะคอการประกอบความเพยรนนเอง นกลาวถง ธรรมะทพระพทธเจายกขนแสดงเปนสจจะ คออรยสจ 4 สจจะนนมเยอะแยะมากมาย ธรรมะทพระพทธองคตรสรกมมาก พระองคยกหมวดธรรมตงขนมาเปนระบบส�าหรบสอน พทธบรษท รวมลงในอรยสจ 4 พวกเราควรจะรวบใหได เวลาไป ศกษาธรรมะหรอปฏบตทใดทหนง ควรจะรวา ศกษาเพอร จก อนน ปฏบตกเพอรจกอนน รอยางไรกควรจะศกษาใหละเอยด ใหมแนวทางทถกตอง

: ๖9สภร ทมทอง

๔. ธรรมะทงปวง ๑๐ ชด

เมอทราบหมวดธรรมหลกใหญๆ ดงนแลว ธรรมะหมวดตางๆ ปลกยอยมเยอะ เพอใหทานทงหลาย สามารถเลอกสรรขอธรรมะบางขอ ในการน�าไปพจารณาเพอประพฤตปฏบตตอไป จะได ยก ธรรมะทงปวง ๑๐ ชด มาเปนตวอยาง ธรรมะแตละอยางกมลกษณะพเศษตางๆ กนไป ถาพดถงธรรมะทงปวงแลว พระพทธองค ทรงแสดงไวเปนค�าบาล 10 ประโยคดวยกน ผมจงเขยนหวขอวา ธรรมะทงปวง ๑๐ ชด เรมตนตงแต ฉนทมลกา สพเพ ธมมา จนถง นพพานปรโยสานา สพเพ ธมมา อนนม 10 ประโยค 10 ชดดวยกน

ในบรรดาธรรมะทงหลายทงปวง ทงทเปนสงขารและไมใชสงขาร ซงมเยอะแยะหลายทานไดเรยนมา เรองสงขาร รปนาม ขนธ 5 รปขนธ เวทนาขนธ สญญาขนธ สงขารขนธ วญญาณขนธ รปกมตงเยอะ เวทนา สญญา สงขาร วญญาณกมแยกละเอยดออกไปอก อะไรเยอะแยะไปหมด ทน ธรรมะอะไรทมความโดดเดนในเรองนนๆ ถาไดเขาใจบาง กจะพอมองภาพของธรรมะออก

ผมจะยกค�าสอนทพระพทธองคตรสไวใน องคตรนกาย ทสกนบาต มลกสตร พระไตรปฎกเลม 24 ขอ 5๘ มาแสดงใหฟง กลาวถงธรรมะทงปวง 10 ชด คอในบรรดาธรรมะทงปวง ธรรมะไหนโดดเดนในเรองไหน ทานทงหลายจะไดพอมองภาพออก

รกฎ แจงธรรม7๐ :

ประโยคท 1 ฉนทมลกา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลาย ทงปวง มฉนทะเปนมล

ประโยคท 2 มนสการสมภวา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวง มมนสการเปนแดนเกด

ประโยคท 3 ผสสสมทยา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลาย ทงปวง มผสสะเปนเหตเกด

ประโยคท 4 เวทนาสโมสรณา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวง มเวทนาเปนทรวม

ประโยคท 5 สมาธปมขา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลาย ทงปวง มสมาธเปนประมข

ประโยคท 6 สตาธปเตยยา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลาย ทงปวง มสตเปนอธบด

ประโยคท 7 ปญญตตรา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลาย ทงปวง มปญญาเปนยอด

ประโยคท ๘ วมตตสารา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวง มวมตเปนแกนสาร

ประโยคท 9 อมโตคธา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวง มอมตะเปนทรวมลง

ประโยคท 10 นพพานปรโยสานา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวง มนพพานเปนทสด

: 7๑สภร ทมทอง

ธรรมะทงหลายทงปวงมนพพานเปนจดสดทาย ถายงไมถงนพพานมนกยงไมจบ จดจบสดทายกคอนพพาน อยางทานทงหลาย นงๆ กนอยน อยากรวาตวเองจบหรอยง ดวาถงนพพานหรอยง ยงไมถงกยงไมจบ อาจารยพดจบหรอยง ตองถามตอไปวา พดถงนพพานหรอยง ถายงไมถงกไมจบ เดยวพดใหมกวากนไปเรอย นมนเปนอยางน เปนธรรมดาของธรรมะ

บางประโยค ทานทงหลายอาจจะเขาใจแลว เพราะวาเขาใจ ไดงาย บางประโยคกเขาใจไดยากหนอย เชน นพพานปรโยสานา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวงมนพพานเปนจดสดทาย จดจบของทกเรอง เหมอนพระอรหนตสมมาสมพทธเจาของเรา ปรนพพานแลวดวยอนปาทาปรนพพาน ทกรงกสนารา เรองทกอยาง กจบลง พวกเรากศกษาเรองของพระองคตงแตชาดก จนชาตสดทาย มเรองนนเรองน มแตเรองกอนหนานนทงนน พอถงปรนพพานแลว มเรองตอไหม ไมมแลว จบเลย

สวนพวกเราทงหลายประวตยงยดยาวตอไป ถายงไมถงนพพานกตอไปอกนะ อยาเพงรบระลกชาตกได รอถงนพพานกอนแลวคอยระลกเอา เหมอนพระอรหนตเวลาททานถงนพพาน เปนพระอรหนตทานจะนพพานแลว ทานกระลกชาตวาเคยเวยนวายตายเกดรวมกนมานาน เคยเปนญาต เปนพนอง เปนศตรกนมา ชาตกอนๆ ลาจากกนกไมไดลาจรง กลบมาเกดรวมกนอกแลว เปนคนดวยกนบาง เปนปลวกรงเดยวกนบาง เปนหมแพนดาอยสวนสตว

รกฎ แจงธรรม7๒ :

เดยวกนบาง เปนเทวดาอยวมานเดยวกนบาง เกดๆ ตายๆ ไปเรอย สบเปลยนกนไป ตอนนเปนพระอรหนตแลวกจะไมเจอกนอก เปน การลาครงสดทาย อยางพวกเราไมไดลาจรงนะ เดยวเจอใหมอกแลว วนอยนน อยางนมนไมจบซกท ถาจะจบจรงๆ ธรรมะทจบจรงๆ ตองจบทนพพาน

ประโยคอนๆ เดยวผมจะอธบายเทาทมเวลา ทานทงหลายฟงแลวกพอจะไดเลอกสรรธรรมะอะไรได หรอพอจะตอบค�าถามบางอยางไดชดเจนขน เชน ถามวา ค�าสอนของพระพทธเจามอะไร เปนแกนสารอยางน อยางไหนเปนแกนของธรรมะ บางทานกยกนน ยกนมาเยอะแยะไปหมด ถาเราทองประโยคเหลานได ต�าตอบกงายนดเดยว ประโยคท ๘ วมตตสารา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวงมวมตตเปนแกนสาร ตวแกนของธรรมะทงหลายทงปวงทงหมดคอวมตต

ถาอยากจะรวา เรามาเรยนธรรมะแลวไดแกนไปไหม ไมใชวา หนเรยนธรรมะเยอะ จดไปได 3 เลมสมด แบกหนกเลย อยางน ไมใชแลว ถาไดแกนสารคอไดความหลดพน ไดวมตต ไดความ ปลอยวาง ท�าสมาธ เจรญปญญา หรอปฏบตอะไรตางๆ กเหมอนกน มวมตตนนแหละเปนแกนสาร ในพระสตรตางๆ พระพทธองคทรงแสดงไวมากเหมอนกน แตพระสตรนผมยกมาในแงทแสดงเปรยบเทยบธรรมะทงปวง ในบรรดาธรรมะทงหลายทงปวงมวมตตเปนแกน วมตตนนแหละเปนแกนของธรรมะทงปวง ถาไดธรรมะ

: 7๓สภร ทมทอง

ขอนนขอนเยอะ แตไมถงวมตต ไมหลดไมพน ไมปลอยวาง ไมเลกยดมนถอมน แมจะมปญญารนนรนเยอะกยงไมไดแกน เพราะไมหลดพน ยงยดยงถออยกไมไดแกนสารอะไร พอเรารจกกฎเกณฑธรรมะตางๆ เรากจะเขาใจไดลกซงขน

ตอไป ผมจะขยายความไปตามล�าดบเรมตน ตงแตประโยค ท 1 คอ ฉนทมลกา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวงมฉนทะเปนมล

ฉนทะ แปลวา ความพอใจ ความชอบใจ ความใฝใจ ธรรมะทงหลายทงปวงทเกดขน เปนไปและจะเปนไป มฉนทะเปนมล ทานทงหลายทไดเปนทานทงหลายอยทกวนน ไดมสงนนสงน กเพราะฉนทะนนแหละเปนมล มฉนทะจงมาเปนอยางน ทไดมานงเรยน นงฟงผมพดกเพราะมฉนทะนนแหละเปนมล ถาไมพอใจ สงนกจะไมไดมา ทเวยนวายตายเกดกเพราะพอใจทจะเวยนวายอย ยงพอใจอย บางคนอาจจะบอกหนไมคอยพอใจเทาไหร ทกขเหลอเกน นนเปนแคค�าพด ทยงเวยนวายอย กเพราะพอใจทจะเวยนวายอย สามคนนนสยไมคอยด มาบนใหฟงเรอย สามหน เตะหนทกวนเลย ท�าไมไมทงเขาละ ทายทสดกไมมอะไร ยงพอใจอย กอยอยางนนไปเรอยๆ ฉนทะจงเปนมลของธรรมะทงหลาย ทงฝายดทงฝายไมด

ตามหลกการทวไป ฉนทะมทงฝายไมดกม ฝายดกม คนชอบไมดจงไมด ชอบดจงด พอใจทจะไมดจงไมด พอใจทจะดจงด ใฝ ไมดกไมด ใฝดจงด เหมอนพวกเรา พอใจทจะอยอยางนกเลยอย

รกฎ แจงธรรม7๔ :

อยางน ถารสกวาอยอยางนมนไมนาพอใจแลว อยากจะไปนพพานกตองไปพอใจนพพานกอน ไปพอใจอรยมรรคจงจะปฏบตตามได

เมอเอามาใชฝายด มฉนทะเปนมลเหมอนกน ใครชอบใจ พอใจในธรรมะ ชอบขอปฏบตทพระพทธเจาบญญตไวดแลว เขากจะมความเพยร มความใคร มความตองการทศกษาและปฏบต ใหยงๆ ขน คนใครธรรมะกจะเจรญงอกงามไปในธรรม เพราะเขาอยากมธรรมะ อยากเปนคนดกเลยด ชอบเปนคนดกเลยด ใฝธรรมะกเลยไดธรรมะ ทานทงหลายทนงๆ อยน กอยตามความพอใจ ถาไมพอใจกไปแลว ถาพอใจจะไปนพพานกถงนพพาน พระพทธเจาสรปไวแลว ธรรมะทงหลายทงปวงมฉนทะเปนมล

ถาอยากจะเจรญงอกงามไปในธรรมะฝายด ตองชอบธรรมะฝายดกอน ตองพอใจในธรรมะฝายดกอน ใฝความด รกทจะเปนอยางนนกอน พอรกทจะเปนอยางนนกจะไดเปนอยางนนในโอกาส ตอไป อยางทานพระสารบตรเหนอครสาวกฝายขวาของพระพทธเจา องคหนง ทานกอยากจะเปนอยางนนบาง ทานกไดเปน ถาพวกเราอยากจะเปนพระอรยสาวก เรากจะไดเปน ความรก ความชอบใจ ความใฝใจทจะไดเปน จงท�าใหเกดความพากเพยรเพอทจะเปน สวนจะไดเปนตอนไหนนนกอกเรองหนง ตองไปท�าเงอนไขอนๆ เพมเตม แตทกอยางมนเปนไปตามฉนทะ ถาชอบในขอปฏบตอนดงามทพระพทธเจาบญญตไวกจะไดปฏบต ถาไมชอบไมพอใจกจะ ไมไดปฏบต มนเปนอยางนแหละ มนเปนไปตามฉนทะ

: 7๕สภร ทมทอง

เวลาทพระพทธองคทรงขยายความวรยะ หรอความเพยรในการปฏบตธรรม ไมไดแสดงความเพยรมากอน เอาฉนทะมากอน ภกษในพระธรรมวนยน ท�าฉนทะใหเกด แลวคอยพยายาม ปรารภความเพยร ประคองจต ตงจตไว ค�าบาลวา ฉนท� ชเนต แปลวา ท�าฉนทะใหเกด แลวคอยปรารภความเพยร ถาไมมฉนทะ ไมม ความชอบใจ ไมมความใฝใจไปในทางดงาม มนท�าไมได ตองม ความชอบ มความพอใจ มความรก มความใฝไปทางนน เรยกวากตตกมยตาฉนทะ บาง กศลธรรมฉนทะ บาง

พวกเราทงหลาย ทเวยนวายตายเกดมาถงตอนน แสดงวา รกวฏฏสงสารมาก พอใจ ใฝใจไปทางวนเวยน นยมท�าเพอตวตนตามตณหามาเนนนาน หากอยากเลกเวยนวาย กตองเปลยนใจไป รกนพพานแทน ตองเหนคณคาของนพพาน อยากไปนพพาน แลวจงจะไดไป ถายงไมอยากไป ยงไงกไมไดไป บางคนปฏบตธรรมกกลวจะบรรล กลวทานอาหารไมอรอย กลวทกอยางจะหายหมดไป อยางนไมตองกลวเลย ไมไดบรรลอยางแนนอน ไมตองสงสยเลย เพราะไมมฉนทะนนเอง

ธรรมะมนเปนไปตามฉนทะ บางคนไมกลาปฏบตเยอะ ผม กลวครบอาจารย กลววาปฏบตเยอะจะบรรลครบ อยางนไมตองกลว ไมไดบรรลแนนอน ตองอยากบรรลกอน ตองชอบกอน มความพอใจกอน แลวคอยๆ ปฏบตตามล�าดบไป กจะไดผลในล�าดบถดไป ฉนทะนส�าคญมากในแงทเปนมลแหงธรรมทงปวง เพราะมฉนทะ มความ

รกฎ แจงธรรม7๖ :

พอใจ อยากจะไดสมบตทางโลก พวกเรากไปหาความรจนไดสมบตมาเพยบ ทน ถาอยากไดสมบตทางธรรม กตองพอใจกอน ใฝใจไปทางธรรมกอน แลวกใชความไปขวนขวาย กจะคอยๆ ไดมา อยางนจงวา ฉนทมลกา สพเพ ธมมา

ประโยคท 2 มนสการสมภวา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวงมมนสการเปนแดนเกด สมภวา แปลวา แดนเกด มนสการ คอ การกระท�าไวในใจ ใสลงไปในใจ เหมอนปลกพชลงไป

ตามหลกการทวไปนน ไมวาจะเปนฝายดหรอฝายไมดกตาม แตเดมมนไมไดม ทมนงอกออกมาเยอะแยะ เปนเพราะการใสใจ ถาใสใจไมถก มนสการไมถก กเลสทงหลายกจะเกดขน ถาใสใจถก บญกศลคณงามความดทงหลาย จนกระทงมรรคกจะงอกออกมา มนเปนอยางน มนมแดนเกดของมน แตเดมมนไมไดมนนมนอะไรตางๆ

ฝายบาปอกศลธรรมทงหลายเกดขน เพราะไปใสใจไมถก คดนกพจารณาไมเปน เรยกวา อโยนโสมนสการ กเลสทงหลายกมขน ทานทงหลายเกดมา กไมไดมกเลสตดตวมา มอวชชาไปท�าสงขาร ท�ากรรม เกดผลไดวญญาณ นามรป อยางนเปนผล ไมได เปนกเลส ทมกเลสเกดขน ไปยดถอสงของตางๆ ในโลก เพราะมนสการผดพลาด เลยเกดกเลสตางๆ ขนมาเยอะแยะ มมนสการเปนแดนเกด คนนสวยอยางนนอยางน อยางนกเลสเกด เพราะไปมนสการวาสวยงาม แตเดมไมมกเลส แตพอเหนหนาคนนเทานน

: 77สภร ทมทอง

แหละ กคดวาสวยงามนารกอยางนนอยางน กเลสกเขามาเปนขบวนเลย ธรรมะทงหลายฝายกเลสกมขนมาอกเพยบ

ฝายดกมาจากมนสการเหมอนกน แตเปนโยนโสมนสการ ทจะไดสตสมปชญญะ ไดปญญา ไดคณงามความดตางๆ กมาจากการโยนโสมนสการ เหนหนาคนนแลว กใสใจไปวา นเสนผม ไมเหน สวยงามอะไรเลย เปนของไมเทยง แตเดมขาวหนอยหนง ตอมากขาวกวาเดมแลว แกแลว อะไรแลว ใสใจใหถกตอง กไดสต ไดปญญา ไดขอธรรมอนๆ มาเพยบเลย นจงวา ธรรมะทงหลายทงปวง มมนสการเปนแดนเกด

กเลสทงหลาย ความโลภ ความโกรธ ความตดของ กเลสตางๆ ตดของในสงสวยงามอยางนนอยางน มาจากการใสใจไมถกตอง เรยกวาอโยนโสมนสการ บางทานกวา อาจารย..ดฉนกสวยเหมอนกนนะ ผชายตง 10 คนมองวาดฉนสวยหมด แสดงวาผชายเหลานนตาถว เขาไมรเรอง แททจรง ตวเรานสวยงามไหม กายนไมสวย พอคนเหนแลว มอโยนโสมนสการ ความสวยกเลยเกดขน ความสวยทแทจรงไมใชหนาเรา มนเกดในใจของคนทมกเลสเทานนเอง คนท ตาถวหลายคนมารวมกนกบอกวา คณสวยเหลอเกนครบ ยอดเยยมมาก ใหรางวลทหนงไป อะไรกได ความจรง มแตของไมสวย ดงนน เราอยาเอาตาถวของคนอนมาเปนความจรงของเรา บางคนพอเขาชมวาสวย กเอาความสวยมาเปนของเรา เอาตาถวของชาวบานมาเปนจรงไดไหม ไมได เพราะวากายนมนไมสวยอยแลวโดยธรรมชาต

รกฎ แจงธรรม7๘ :

พอมนสการโดยไมแยบคาย มอโยนโสมนสการ กเลสกเกดขน เหนเปนวาสวยงาม นาเอาอยางนนอยางน ตดของมากมายเหลอเกน สงอนๆ กตดตามมา ทงลปสตก แปงผดหนา เพอบ�ารงบ�าเรอของสวยงามน ความจรง มนสวยไหมครบ ไมสวย แตเปนเพราะอโยนโสมนสการ จงเพยนไป

ฝายดมาจากโยนโสมนสการ ถาใสใจถกตอง มองดกายสวยตรงไหน ใสใจใหถกตอง ผม ขน เลบ ฟน หนง อยางตจปญจกกรรมฐาน ๕ ทานใหทองวา ผม ขน เลบ ฟน หนง บางทานแตงปกปดจนสวยงามเลย ลองทองถงสวนอนไปเรอยๆ เนอ เอน กระดก จนถงอาหารใหม อาหารเกา อจจาระ ปสสาวะ ยงสวยอยไหม ถาอจจาระยงสวยอย อยางนนคงไมไหวแลว สอนไมไดแลวคนนน ลองทองดกได ลองใสใจโยนโสมนสการดกจะเขาใจ ไดคณงาม ความด ไดสตสมปชญญะ ไดสมถะวปสสนา ไดธรรมะอนๆ มาเปนขบวนเลย นมาจากมนสการทงนน ทานจงวา ธรรมะทงหลายทงปวงมมนสการเปนแดนเกด

ประโยคท 3 ผสสสมทยา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลาย ทงปวงมผสสะเปนสมทย มผสสะเปนเหตเกด พอมการกระทบผสสะ ธรรมะทงหลายทงปวงจงเกดขน ทมตวผมเกดขน มปรากฏขน เปนอาจารยมานงบรรยายธรรม เปนเพราะอะไรครบ เปนเพราะ ตาเหนนนแหละ ไดยนเสยงธรรมะ เพราะอะไรครบ เปนเพราะหไดยน เพราะผสสะนนเอง สงทปรากฏในโลกนดเหมอนมเยอะแยะ แททจรง มนปรากฏเพราะมผสสะเทานนเอง ถาไมมผสสะ จะม

: 79สภร ทมทอง

อะไรไหมครบ ไมม พวกเราไดของเกามาตามกรรม คอ ตา ห จมก ลน กาย และใจ นเปนกรรมสงมาให ไดคณภาพมาเทาน

โลกกอยของมนดๆ ทน พอมอายตนะภายใน 6 กเปนปจจยใหเกดผสสะ โลกกเลยปรากฏแกเราตามคณภาพของตาเรา โลกทเรามองเหน ไมใชโลกจรง เปนโลกทปรากฏกบตาเรา ตองดวา ตาเราดไหม ตาทานดไหมครบ เอาตาของเราไปตดสนโลกไมได เพราะวาโลกนนไมไดปรากฏตามทมนเปนจรง ปรากฏตามคณภาพของตาเรา ตาเราไดมาจากกรรมเกา กรรมเกามนมาจากอวชชา ถามองดวยสายตาแบบเดม จะตองผด เพราะตามนเกดจากอวชชา เหมอนทานหไมด ทานกบอกวาอาจารยชวยพดดงๆ หนอย อาจารยเสยงเบามาก ไมใชเปนทเสยง หไมด เอาหไมดมาตดสนเสยงไมได

ถาตาเรามองแลวสวยงาม สวยงามเหมอนตาเหนไหมครบ ไมครบ ตาไมดครบ โลกทปรากฏแกอายตนะทงหลายของพวกเรา ไมใชโลกจรง เปนโลกทปรากฏเทาทตาเราจะรบได ตามจกขสมผสนนเอง สมมตวา ผชายเหนผหญงคนหนงสวยงามมากเลย ผหญง คนนนจงนองหมาตวเมยมาตวหนง ผชายทานนกจงนองหมาตวผมา ทน ระหวางสายตาคนกบสายตาหมาจะเชอใคร ตาคนกตองเหนวา สาวคนนนสวย ทน หมามนจะเหนวาสาวสวยไหมครบ ไมครบ มนเหนวาหมาสวย ตกลงจะเชอใคร สรปวาตาของทงหมาทงคนเชอ ไมไดเลย เพราะวาโลกนไมไดปรากฏตามทมนเปนจรง แตปรากฏตามทตามนมคณสมบตเทานน

รกฎ แจงธรรม๘๐ :

จตใจกเหมอนกน ถาจตใจของเราเปนอยางน คณสมบตทาง ใจเปนอยางน รสกอดอด รสกวาโลกมนนาอดอดนาร�าคาญ แททจรงแลว โลกมนกเปนของมน สวนโลกทปรากฏดอดอดน เปนตวบงบอกวาใจเราไมด ถาทานยงมองเหนผมเปนคนอย แสดงวาผมเปนคนไหมครบ แสดงวาตาทานไมดครบ ความจรง ผมเปนคนไหมครบ กเปนคนนนแหละ แตกไมเปนคน เปนรปเปนนามทมา ตามกรรม สงตางๆ ทปรากฏขนมาแกเรา เปนเพราะผสสะ ทเรารสกวาอนนนมนถกใจเราอยางนนอยางน นนไมใชความจรงของสงนน นนเปนแคผสสะทเกดจากอายตนะทไดมาจากกรรมเกา แลวกเกดความรสกตางๆ ตามมา เกดในใจนเอง

โลกทงหลายปรากฏแกเราทงหลาย ตามองเหน หไดยนนนไดยนน จมกไดดมกลน ลนไดลมรส ไดกนนนกนน อนนนอนนอรอย ไดลมรสชาตของโลก นองเปด นองไก กนกนไปมากมาย แททจรง ทมอยางนนขนมา มความรสกอยางนนขนมา เปนเพราะผสสะเทานนเอง ถาไมมผสสะกจะไมมสงนนขนมาเลย ทมผสสะกเพราะมอายตนะ มเครองรบ โลกมนกอยของมน เรามเครองรบ ตา ห จมก ลน กาย ใจ พอกระทบกบอารมณกเกดเปนวญญาณ ธรรมะ 3 ประการรวมกน ความประชมกนของธรรม ๓ ประการ คอ อายตนะภายใน อายตนะภายนอก และวญญาณ เปนผสสะ จงมโลกทางตา โลกทางห โลกทางจมก โลกทางลน โลกทางกาย โลกทางใจขนมา

: ๘๑สภร ทมทอง

โลกจรงจะปรากฏกบญาณปญญาทเกดจากอรยมรรคมองค ๘ ไมไดปรากฏกบตาเรา สงทเราเหนอยทกวนนไมใชของจรง เหน ตามคณภาพตาเราเทานน ทเราเหนสามของเราอยทกวน จรงๆ เปนสามของเราไหมครบ เหนทกวน ไมใชไดยงไง กไมใชของเราอยดครบ เปนอยางนน ท�าไมมนเปนอยางนน เพราะมนไมเปนอยางอน ธรรมะทงหลายทงปวงมผสสะเปนเหตเกดกเพราะอยางน มนนมนทงหมดเพราะผสสะ มเงนมทองในธนาคารทงหมดเปนเพราะผสสะ คอไปนกถงมน เรองเหลานนมากระทบใจ เกดมโนสมผส เลยม ขนมา ถาไมเหนมนจะมไหม ไมมเลย ถาไมไดยนมนจะมไหม ไมมเลย ถาไมนกถงมนกไมม กเทานนแหละ ไมมอะไรเลยโลกน ถาเราขาดอายตนะไปอายตนะหนง โลกกหายไปหนงทาง เชน อายตนะตาหายไป โลกทางตาจะมไหมครบ กไมม เพราะไมมผสสะนนเอง

ประโยคท 4 เวทนาสโมสรณา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวงมเวทนาเปนทประชม เปนสโมสร สโมสรเอาไวส�าหรบประชม สมหวรวมกนเพอท�ากจกรรมตางๆ เชน สโมสรฟตบอล เปนตน สโมสรเปนทรวมเพอท�ากจกรรม ธรรมะทงหลายทงปวงมเวทนาเปนทรวมประชม ทานทงหลายมาประชมกนท�านนท�าน อยในโลก หานนหานเยอะแยะ เพออะไรครบ เพอเวทนา เพอความสข หาเงนเยอะๆ เพออะไรครบ เพอซออะไรกไดทท�าใหเกดความสขขน นอนเพออะไรครบ เพอความสข จนมาปฏบตธรรม นงสมาธหลงขด หลงแขง เพอวาหลงจากหายหลงแขงไปแลว พนจากภาวะนไปแลว จะเกดความสขขน เพอเวทนาทงนน เพอหนทกข ใหหมดทกข และ

รกฎ แจงธรรม๘๒ :

เพอใหไดความสข ใหเขาถงความสข รกสขเกลยดทกขทงนนเลย ทกคนเปนอยางนทงนน ไมอาจเปนอยางอนไดเลย เพราะมนเปนสจจะ มนเปนธรรมะ

ธรรมะทงหลายทงปวงมเวทนาเปนสโมสร เปนทรวมประชม สมรวมกนท�ากจกรรมตางๆ ทานทงหลายทท�ากจกรรมอย เรยนธรรมะเพออะไรครบ เพอใหเกดความสข ใหเกดความสบายใจ ถาไมเรยนธรรมะ ไมปฏบตธรรม ไมมธรรมะ ตกอบาย มนจะทกข ไมสบายใจ ตองมาเรยนธรรมะ ใหสบายใจ ปฏบตใหหมดทกข ถงความสขอยางแทจรง

เราท�ากจกรรมทกอยาง ทกคนเปนอยางนหมด ทงทานทงผม ตกอยในชะตากรรมเดยวกน เพราะมนเปนธรรมะไมใชคน ไมใช ใคร ไมใชของใคร ทกคนตางหนทกขเพอไปหาสข แตวธการแตละคนไมเหมอนกน ถาเชอปญญาตรสรของพระพทธเจากสบาย งดเวนจากความชว จะไดหนจากทกขได ไปท�าความด จะไดความสข แลวกปลอยวาง อยสงขนไป จะไดไมเปนทกขอกตอไป เลย สขอยางเดยวแทคอนพพาน ดงนน วาไปแลวกมสโมสรทเดยวกนนแหละ ทท�างานทเดยวกน ไมวาจะท�าดท�าชว ตางกรกสขเกลยดทกขดวยกนทงนน จนกระทงผมาปฏบตธรรมเพอไปนพพาน กเพอจะหนทกขทงนนแหละ นเปนสโมสรการท�างาน

ประโยคท 5 สมาธปมขา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวง มสมาธเปนประมข ค�าวา ประมข เปนจดศนยรวม เปนทรวมลง

: ๘๓สภร ทมทอง

ของคนอนๆ เหมอนประเทศไทยเราน มในหลวงเปนประมข หมายความวาเปนศนยรวมจตใจ เปนศนยรวมคนเกง คนเกงม หลายคน ถาไมมจดศนยรวม เกงคนละอยางสองอยาง อยางนน กสใครไมได ถามศนยรวมอยคนหนง มประมขอยคนหนง คนเกงหลายคนมารวมกน ท�างานเดยวกน เพอวตถประสงคเดยวกน เปนยงไงครบ ชนะได สขาศก สฝายตรงขามได อยางนจงเรยกวาธรรมะทงหลายทงปวงมสมาธเปนประมข

ตามหลกอรยมรรคมองค ๘ สมาธอยสดทาย เพราะเปนประมข เอาคนเกง 7 คนมารวมกนเขา สมมาทฏฐ สมมาสงกปปะ สมมาวาจา สมมากมมนตะ สมมาอาชวะ สมมาวายามะ สมมาสต ถาแตละคนตางคนตางเกง อยางนนไมเกงจรง ท�าลายกเลสไมได วธการคอตองมประมขคนหนง ใหคนเกงทง 7 น มารวมกนเขาไปในคนท ๘ กจะรวมเปนหนง น�าหนงใจเดยวกนท�าลายกเลสได ถาอปมาเหมอนทางโลก เชน เรามคนหนงเปนประมขไว เปนท ศนยรวมจตใจไว คนเกงหลายๆ คนมารวมกนท�างาน เกงคนละ อยาง แตมารวมกนท�าเพอใหงานนนๆ ประสบความส�าเรจ

สมาธนนเปนประมข พวกเรากเลยพากนเนนท�าสมาธ แตบางทใชสมาธในทางทผด แทนทจะใชสมาธส�าหรบรวมคนเกง กลบไปท�าสมาธเพอใหเกดความสข สมาธขเกยจ สมาธนงนง อยางนผด เพราะมนไมถก ตองเอาสมาธเปนประมขคอเปนทรวมคนเกง จะตองไปหาคนเกงกอนวามคนเกงอะไรบาง ถาตามหลก

รกฎ แจงธรรม๘๔ :

อรยมรรคกมคนเกงหลกๆ 7 คน แลวกเอา 7 คนนนมารวมในหนง คอสมาธ มคนหนงเปนศนยรวม จงวาธรรมะทงหลายทงปวงมสมาธเปนประมข

ประโยคท 6 สตาธปเตยยา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวงมสตเปนอธบด อธปต หมายถง เปนใหญ เปนเจางานใน ทกงาน เปนเจาหนาทในงานทกอยาง ในเมองไทยเรากเนนมาก ทานทงหลายทสนใจธรรมะคงจะเคยไดยนบอยๆ จะท�าการงาน ใดๆ แมขนศลจะตองมสต แมจะใหทาน จะหยอดตท�าบญ กตองมสตนกใหได ถานกไมได กไมไดท�าบญ ถงตจะม ไมไดนกกไมได หยอด แมขนเบองตน ท�าทานกตองมสต ขนมศลกตองมสต ทน ยงสงๆ ขนไป จะท�าภาวนาตางๆ กตองอาศยสตเปนตวเจาการ เจาของเรองในการด�าเนนการทงนน

สวดมนตกตองมพทธานสสต นกถงคณของพระพทธเจา จะนงฟงธรรมใหรเรองกตองมสต นกตามขอธรรมะไป จนกระทงจะพฒนาใหเกดปญญา กตองใชสต มสต มความรตว มสตอยกบลมหายใจเขาออก มสตพจารณาผม ขน เลบ ฟน หนง มสตพจารณาวาเราตองตายเปนธรรมดา เปนเจางานทกเรองเลย แมกระทงไดสมาธ จตสงบแลว กตองมสตไปจบอารมณมาโชวแกปญญา ใหปญญาพจารณาตดสนใหวา ไมเทยง เปนทกข เปนอนตตา เปนตน

สตตองใชทกงาน ตงแตงานเลกๆ ไปจนงานใหญ ททาง เมองไทยเรานยมพดท�านองอปมาวา ตงแตสากกะเบอยนเรอรบ

: ๘๕สภร ทมทอง

ตงแตงานยบยอยตางๆ ท�าบญเลกๆ นอยๆ จนถงงานจรงจง ท�าสมถะวปสสนา เจรญอรยมรรค สตเปนตวหลกในทกงาน เปนอธบดคอท�าทกงาน ความไมประมาทนน พระพทธองคตรสวา เปนทรวมของกศลธรรมทกประการ กศลมหลายประการ แตสต ผเปนเจาการ เปนทรวมลงของเรองน ตองมเสมอคอสต จงวา ธรรมะทงหลายทงปวงนมสตเปนอธบด

ประโยคท 7 ปญญตตรา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลาย ทงปวงมปญญาเปนยอด ถงแมจะมสมาธเปนประมข เปนศนยรวม จตใจ เปนศนยรวมคนอนๆ แลว มสตเปนเจาการในเรองตางๆ แลว ถาพดถงสงสด เปนผตดสนวาถก ตดสนวาผด ตดวาใชการได ใชการไมได รอะไรเปนอะไรอยางแทจรง เปนเหมอนศาลตดสน คดความ ตองใหปญญา

ปญญาเปนคนตดสนถกผด อนไหนจะเอาไมเอา อนไหน ควรละ อนไหนควรเจรญ ละอยางไร เจรญอยางไร มเหตปจจยอยางไร ปญญาเปนยอดกวาเขาในลกษณะท�านองน อยสงกวาเขา คนอนเขาท�ามาแทบลมแทบตาย เหนอยอยางหนก ปญญาบอกวา ทท�ามานนผด ไมเอา กตองทงทงหมดนน สวนสงดๆ สงจ�าเปน ยงไมไดท�า ปญญาบอกวา ตองไปท�ามา ปญญาเปนเหมอนศาลตดสนถกผด อะไรควร อะไรไมควรตางๆ เปนยอดกวาเขาเลย ในธรรมะทงหลายปญญาเปนยอด

รกฎ แจงธรรม๘๖ :

ประโยคท ๘ วมตตสารา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลาย ทงปวงมวมตตเปนแกนสาร ตวแกนจรงๆ ไมใชสมาธ ไมใชสต ไมใชปญญา ไมใชศล ไมใชอนๆ แตเปนวมตตคอความหลดพน

ทปฏบตอะไรตอมอะไรทงหลาย กเพอใหถงวมตต หลดพน เรยนธรรมะกเหมอนกน เรยนมากเรยนนอยกไมใชแกนสารอะไร บางทานเรยนธรรมะหนงคาถาแลวบรรลอรหนตไป หลดพน อยางนไดแกนไปหรอยงครบ ไดแกนแลว บางทานเรยนไปเยอะเลย จดไว เตมสมด แตไมหลดพน อยางนยงไมไดแกน ตองเรยนตอไป ดกวาไมไดเรยน คงไดบญ ไดเปนอปนสยวาสนาตดไปในภายหนา แตยงไมไดแกน เพราะแกนคอวมตต ของจรงตองเปนอยางนน เพราะ มนเปนอยางนน มนไมเปนอยางอน

ประโยคท 9 อมโตคธา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวงมอมตะเปนทหยงลง มอมตะคอความไมตายเปนทหยงลง เหมอนทาน�า เราจะขามไปฝงโนน ตองลงเรอททาน�า ทาน�าส�าหรบพวกเรา เราจะลงตรงไหน ลงทความไมตาย ความเปนอมตะนนเอง

พวกเราทงหลายเดนไปหาอะไรครบ เดนไปหาความมนคง ถาไปหาความมนคงในสงขาร มนไมม ตองไปหาความมนคงทไหนด หลายทานกทราบแลว คอตองไปทางนพพาน ตองพากนปฏบตสตปฏฐาน ๔ เปนตน เจรญใหมาก กระท�าใหมาก จะไดหยงลงไปทางอมตะ จะไดใกลตอความเปนอมตะ หยงลงสความไมตาย

: ๘7สภร ทมทอง

ถาไปทางโลก ไปทางสงขาร มนใกลตายเขาไปทกวน หลายทานตอนนกใกลตายแลว ระวงเถอะจะตายสกกวน ไมตองระวง ตายเหมอนกน ระวงกตายเหมอนกน แตระวงไวหนอยกด ถาจะหยงลง ทกทานตองหยงลงทอมตะทงนน ไมอยากจะตายทงนนใชไหมครบ หาอะไรกเพอความมนคง แตทจะใหเกดความมนคงเพราะมเงนมทองมนไมได พวกเรากเลยตองหาความมนคงดวยวธอน เชน เปนคนมศลด เปนคนมธรรมะ เปนคนมจตเปนอเบกขา รจกปลอย รจกวาง เรมรจกมนคงขน คอยๆ หยงลงอมตะ อมตะนเองเปนทหยงลง

ประโยคท 10 ประโยคสดทาย นพพานปรโยสานา สพเพ ธมมา ธรรมะทงหลายทงปวงมนพพานเปนจดจบ มนพพานเปน ปรโยสาน จดสนสด จดสดทาย ทานทงหลายคงมความชดเจน มเปาหมาย มจดหมายปลายทาง ตามค�าสอนของพระอรหนตสมมาสมพทธเจา ทกอยางทท�า ฝกหดกนน มเปาหมายทนพพาน มง ไปทจดเดยวคอนพพาน

ถาวาตาม 10 ประโยคน เอาประโยคแรกกบประโยคสดทาย มาพจารณาด ตงแตจดเรมตนจนสดทาย ทานทงหลายถาตองการไปนพพาน ตองเรมตนจากความชอบ ความพอใจ มฉนทะ อยากไปกนไหมครบ ถาอยากไปกคงจะไดไป ประโยคแรกอยากไป ประโยคท 10 คอจบแลว ถามอยากถกตอง อยากไปนพพานกจะจบ

รกฎ แจงธรรม๘๘ :

ถาอยากไดเงนอยากไดทอง อยางนนไปฝายสงขารคงไมจบ เพราะมนไมใชทจบของธรรมะทงหลายทงปวง ทจบของธรรมะ ทงหลายทงปวงคอนพพาน ถามขอท 1 คอ ฉนทะ อยากจะไปนพพานอยางนจบได เปนขอท 10 สวนจะจบเมอไหร ชาตไหนอนนอกเรองหนง

แตส�าหรบผมบรรยายคงตองจบแลวครบ เพราะหมดเวลา สรปวาทผมมาบรรยาย รกฎ แจงธรรม ครงท 1 น ไดยกขอธรรมะใหญๆ กฎใหญๆ มาแสดง สวนในคราวถดไปเปนครงท 2 จะอธบายวา น�าเอากฎใหญๆ เหลาน มาพจารณาในการปฏบตอยางไร จง จะสามารถรแจงธรรมได ทานทงหลายจะไดน�าไปศกษาและปฏบตตอไปได

บรรยายวนนคงพอสมควรแกเวลาเทาน อนโมทนาทกทานครบ

: ๘9สภร ทมทอง

รกฎ แจงธรรม9๐ :

รกฎ แจงธรรม ตอนท ๒ (ชวงท ๑)

โดย อ.สภร ทมทอง

วนอาทตยท ๕ กรกฎาคม ๒๕๕๘ เวลา ๑๓.๓๐ – ๑๖.๐๐ น.

หองสาวตถธรรมะเธยเตอร ชน ๒ อาคารบญยง วองวานชยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ

: 9๑สภร ทมทอง

ขอนอบนอมตอพระรตนตรย

สวสดครบทำนผสนใจในธรรมะทกทำน

วนนผมกมโอกาสมาบรรยายธรรมะ ในหวขอ “รกฎ แจงธรรม” เปนตอนท 2 ซงการบรรยายในหวขอน ก�าหนดไวม 2 ตอน ครงนเปนตอนสดทาย ส�าหรบในคราวทแลว ผมไดยกประเดนขน มาบรรยาย 4 หวขอหลกๆ เปนธรรมะใหญๆ 4 ชดดวยกน สรปจากการบรรยายครงทแลวกอนนะครบ

ชดท 1 กฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต ซงมอย 4 กฎ ดวยกน พระพทธเจาของเราไดทรงรบรองวา เปนกฎทมนเปนของมนอยางนน เปนธมมฏฐต เปนธรรมนยาม เรยกเปนภาษาบาลวา ธมมฏตตา ธมมนยามตา เปนสงทเปนอยางนน ไมขนกบการอบตของพระตถาคตทงหลาย พระตถาคตจะอบตขนหรอไมอบตขนกตาม สงนนมนกเปนอยางนนของมน มนเปนไปตามกฎ ซงกฎทพระพทธองคทรงแจกแจงไวในลกษณะเชนนน มอย 4 กฎ

กฎท 1 สพเพ สงขารา อนจจา สงขารทงหลายทงปวงไมเทยง

รกฎ แจงธรรม9๒ :

กฎท 2 สพเพ สงขารา ทกขา สงขารทงหลายทงปวงเปนทกข

กฎท 3 สพเพ ธมมา อนตตา ธรรมะทงหลายทงปวงไมใชตวไมใชตน ธรรมะทงหลายทงปวงไมมตวไมมตน หรอจะแปลทบศพทวา ธรรมะทงหลายทงปวงเปนอนตตา อยางนกได

กฎท 4 อทปปจจยตาปฏจจสมปบาท ความทมสงนเปนปจจยสงนจงมขน คอเปนสงทองอาศยกนและกนจงเกดขน

กฎขอท 1, 2, 3 โดยทวไปเราจะไดยนอย รวมๆ กนอย สวนกฎขอท 4 นจะแยกออกมา กฎขอท 1,2,3 แสดงสามญธรรมดาทเสมอเหมอนกนของสงทงหลาย สวนกฎขอท 4 แสดงกระบวนการเปนไปของสงขาร ทเชอมโยงตอเนองกนไปไมขาดสาย เปนไปตามเหตผลในธรรมชาต

ชดท 2 ธรรมะทพระพทธเจาตรสร ตวธรรมะตวหลกแทๆ ทพระพทธเจาตรสร ธรรมะทงหลายทงปวงในสากลจกรวาล มอย 2 ประการ พระพทธเจาของเราเปนสพพญญ พระองคทรงร ครบถวนทงหมด

อยางท 1 คอ อทปปจจยตาปฏจจสมปบาท อนนเปน ความเกดขนและเปนไปตอเนอง เปนกระแสอนยาวนานของสงขารทงหลาย สงขารมแตของไมเทยง มแตของเปนทกข มแตของไมใชตวตน เปนเหตและผลเชอมโยงตอเนองกน ไมใชวาแตเดมโลกของเรานไมมอะไร โลกของเราน แตเดมมนกมอะไร แตอะไรทมนมนน

: 9๓สภร ทมทอง

มนไมเทยง ของไมเทยงกอใหเกดของไมเทยง และของไมเทยงทเปนผลเกดขน กกอใหเกดของไมเทยงสบตอกนไปเรอย อยางน เปนความเปนไปฝายสงขาร เปนความเกดขนของกองทกขลวนๆ

อยางท 2 คอ นพพาน ซงเปนความสงบระงบของสงขาร ทงปวง ไมใชสงขาร

นเปนธรรมะทพระพทธเจาไดตรสร สรปวาธรรมะทงโลกทงสากล กมแค 2 อยางเทาน คอ ธรรมะทเปนฝายสงขาร เปน สงขตธรรม เปนไปตามเงอนไข เปนไปตามเหตตามปจจยของมน กบ พระนพพาน ทเปนอสงขตธรรม เปนวสงขารธรรม

ชดท 3 ธรรมะทพระพทธเจายกขนแสดงโดยความเปนสจจะ เปนความจรงทมนเปนอยางนน มนไมเปนอยางอนจากความเปนอยางนน มนเปนอยางนนเพราะวาไมคลาดเคลอนจากความเปนอยางนน ไมเปนอยางอน คอ อรยสจ ๔ อนนเปนธรรมะทพระพทธเจาทรงยกขนแสดง

พระพทธเจาของเราในปจจบนน ทรงยกเรองนขนมาแสดง พระพทธเจาทงหลายในอดตกทรงยกเรองนเหมอนกน ในอนาคต พระพทธเจาทงหลายกจะทรงยกเรองนขนมาแสดงเชนเดยวกน ม ทกขอรยสจ, ทกขสมทยอรยสจ, ทกขนโรธอรยสจ และ ทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจ

รกฎ แจงธรรม9๔ :

ทกขมนเปนทกขกเพราะวาทกขมนเปนทกข มนเปนอยางนน มนไมอาจจะไมเปนอยางนน มนไมเปนอยางอน ถาเมอแจกแจงแลว อปาทานขนธ ๕ นนเองเปนตวทกข เพราะมนเปนทกข ตณหา เปนเหตเกดทกข พระนพพาน เปนความดบทกข และอรยมรรคอนประกอบไปดวยองค ๘ ประการ นนเปนหนทางใหถงความ ดบทกข เปนธรรมะทพระพทธเจาทรงยกขนแสดงเปนสจจะ

อรยสจ 4 นนเปนธรรมะทแสดงโดยเหตโดยผล มอย 2 ขางดวยกน ขางทหนง ทกขกบทกขสมทย เปนเหตผลในแงเชอมโยงตอเนองกนไปในฝายสงขาร โดยทกขนนเปนผลทเกดจากเหต สมทยเปนเหตใหเกดผล อกขางหนง เปนฝายนพพานกบอรยมรรค เปนเหตผลเหมอนกน แตเปนแบบฝายนพพาน ไมมการวนเวยนตอไป ทกขนโรธ เปนผลทมอยแลว ไมตองสรางขน นพพานด�ารงคงทอยอยางนน ทกขนโรธคามนปฏปทา คอ อรยมรรคมองค ๘ นนเปนเหตใหถงผล ไมใชเหตใหเกด แตเปนเหตใหเขาถงนพพาน นเปนธรรมะทพระองคยกขนแสดงเปนสจจะ เปนสจธรรม

ชดท 4 ลกษณะธรรมะทงปวง ๑๐ ชด แสดงใหเหนวา ในบรรดาธรรมะทงปวง ทงทเปนสงขารและเปนวสงขาร เปน สงขตธรรมและอสงขตธรรมนน ธรรมะใดมลกษณะเดนเปนพเศษ เปนตวหลกในเรองนนๆ มอย 10 ชดดวยกน เรมตนตงแต ธรรมะทงหลายทงปวงมฉนทะเปนมล จนกระทงถง ธรรมะทงหลายทงปวงมนพพานเปนจดสดทาย เปนจดจบ

: 9๕สภร ทมทอง

สรปแลวในคราวทแลว บรรยายครงท 1 ในหวขอ รกฎ แจงธรรม ผมไดยกหลกธรรมขนมา 4 ชดหลกๆ แสดงกฎใหญและธรรมะทงหลาย ถาพดโดยกฎยอยๆ มนมเยอะ กเลยไมพด พดกฎใหญๆ ไปเลย กฎยอยๆ ทานทงหลายกไปศกษาตอไปเมอมโอกาส

ส�าหรบวนน พดครงท 2 จะพดเชอมโยงเปนเรองราว ให สมกบหวขอทไดตงชอเอาไว คอ “รกฎ แจงธรรม” กฎเหลานทเปน กฎใหญๆ เปนหลกธรรมชดใหญๆ 4 เรองทยกมา ถารสงเหลานแลว รกฎทไมขนกบการอบตของพระตถาคต รธรรมะคอปฏจจสมป บาทกบนพพาน รอรยสจ จะเกยวของกบการแจงธรรมะอยางไร พระพทธเจาตรสไวอยางไร ผมจะไดยกมาแสดงใหฟง ทานศกษาเรองนแลวกจะไดเขาใจชดเจนวา การจะแจงธรรมะ คอกระท�าธรรมะใหแจง ตองรกฎเกณฑเหลาน ถาไมรกฎเกณฑแลว จะบอกวาแจงธรรมะ เหนธรรมะ เขาใจธรรมะ หรอบรรลธรรมแลว อยางน เปนไปไมได มนเปนขอก�าหนดทแนนอน เปนกฎเกณฑของธรรมะ วา จะตองเขาใจแจมแจงในกฎเกณฑเหลาน ไมมขอลงเลสงสย ไมเหนเปนอยางอน จงจะเขาถงความเปนพระอรยเจา ไดแจมแจงใน ธรรมะ ไดบรรลธรรม เปนพระโสดาบน พระสกทาคาม พระอนาคาม จนถงเปนพระอรหนต อยางน วนนจะมาพดเชอมโยงใหฟงตอไป

กฎตางๆ ทไดพดถง มค�าบาลหลายค�าทแสดงความเปน กฎเกณฑ ไดแก ตาว สา ธาต ธาตอนนนเปนสงทด�ารงคงทอยอยางนน อนนหมายความวา มนเปนกฎ เปนระเบยบ เปนของคงทด�ารงอยอยางนน เปนของทมนเปนอยางนน มนไมเปนอยางอน

รกฎ แจงธรรม9๖ :

จากความเปนอยางนน ไมวาใครจะเปนอะไร มนกไมเปนอะไรไปกบใคร มนเปนธาตทด�ารงคงทอยอยางนน

ธมมฏตตา เปนความตงขนและเปนไปตามธรรมะ ตาม เหต ตามเงอนไข ตามปจจย

ธมมนยามตา เปนขอก�าหนดแนนอนของธรรมะ ไมใชใครก�าหนด ไมใชฟาดนก�าหนด ไมใชพระเจาก�าหนด ไมใชพรหม ก�าหนด แตเปนขอก�าหนดของธรรม ขอก�าหนดตามเงอนไข ตามปจจยของมน ไมใชใครคนใดคนหนงมาก�าหนดขน

อทปปจจยตา เปนความมสงนเปนปจจย สงนจงมขน สงทเกดขนนไมไดทงปจจย ปจจยเปนเงอนไขท�าใหเกดผลขนมา

ตถตา เปนความเปนเชนนนเอง เปนอยางนนเองของมน ไมไดเปนอยางอน

อวตถตา ไมเพยนจากความเปนอยางนน ไมคลาดเคลอน จากความเปนอยางนน

อนญญถตา ไมเปนอยางอนจากความเปนอยางนน

ปฏจจสมปปาโท เปนความทสงทงหลายองอาศยกนและกนพรอมแลวจงเกดขน มขนเพราะการองอาศยกนและกน องอาศยเหต องอาศยปจจย เมอปจจยมพรอมมนจงเกดขน

ค�าเหลานเปนค�าแสดงตวกฎ ค�าวา รกฎ คอ รสงเหลานแหละ รธรรมะทงหลายทงปวงไมเทยง รธรรมะทงหลายทงปวงเปนทกข รธรรมะทงหลายทงปวงไมใชตวตน รอทปปจจยตาปฏจจสมปบาท

: 97สภร ทมทอง

หรอ กฎปลกยอยอนๆ ทอยภายใตกฎเหลาน รชด เขาใจชดดวยปญญา

ทน ค�าวา “รกฎ แจงธรรม” ทตงเปนหวขอไว ถาจะยกพระพทธพจนมาอางองวา การรกฎมากอน การแจงธรรมจงมาทหลง อยางน มพระด�ารสทพระพทธเจาตรสเอาไวไหม มเหมอนกน แต ค�าวา รกฎ แจงธรรม เปนค�าไทย ค�าบาลจะเปนอกค�าหนง เชน ยกมาจาก สงยตตนกาย นทานวรรค สสมปรพพาชกสตร ถาจะอานพระสตรเตมทงหมดตองไปอานในพระไตรปฎกเลมท 16 ขอ 70 ทผมมาบรรยายนเปนแบบยอๆ ตดตอนมา ตดมาตรงนนบาง ตรงนบาง

พระสตรน พระพทธองคทรงแสดงแกปรพพาชก นกบวชนอกศาสนาผหนงชอวาสสมะ พระองคทรงแจกแจงหลกปฏจจสมป บาทวา ตองร ตองเหน อยางไรจงจะไดเขาถงธรรมะ รแจงธรรมะได ในตอนหนงพระองคทรงสรปวา

ปพเพ โข สสม ธมมฏตญาณ� ดกอนสสมะ ธมมฏตญาณมากอน

ธมมฏตญาณ คอ ญาณทร ความเกดขนและเปนไปของธรรมะ คอ รกฎ ค�าวา ธมมฏต คอ ค�าทแสดงความเปนไปของธรรมะ ธมมฏตตา นแหละค�าเดยวกน ธมมฏตตา เปนค�าแสดง กฎ มค�าวา ตา อยขางหลง แสดงภาวะความเปนอยางนน สวน ธมมฏต เปนค�าทเอามาเชอมกบค�าวาญาณ คอ มญาณรกฎกอน รกฎเกณฑของธรรมะ

รกฎ แจงธรรม9๘ :

ปพเพ แปลวา กอน, ในกาลกอน, มากอน, มกอน, เกดขนกอน

ธมมฏต แปลวา ความเกดขนด�ารงอยและเปนไปตามธรรม

การเกดขนและด�ารงอยเปนไปตามธรรม ถาวาโดยกฎ คอ กฎอทปปจจยตาปฏจจสมปบาท สงขารมนไมเทยง เปนเหตให เกดของไมเทยง ของเปนทกข เปนเหตใหเกดทกข ของไมใชตวตน เปนเหตใหเกดของไมใชตวตน เชอมโยงกนไปอยางนเรยกวา ธมมฏต แปลวา ความเกดขนและเปนไปตามธรรม ธมมฏตญาณ ญาณคอความรในเรองเหลาน ความรเรองธรรมะทงหลายมนเกดขนและเปนไปตามเงอนไขตามปจจยอยางนมากอน ญาณอยางนมกอน ญาณอยางนเกดกอน

ปจฉา นพพาเน ญาณ� นพพานญาณ หรอ ญาณในนพพานมาทหลง ญาณในการรแจงธรรมะ เขาถงธรรมะ รนพพานมาทหลง จะกระโดดไปรนพพานเลยโดยไมตองรกฎไมได รนพพานเลยไมได ตองม ธมมฏตญาณ มากอน คอรกฎมากอน

อยางทเรารกนดในทางวปสสนา ตองแยกรปแยกนามวา เปนของไมเทยง เปนทกข ไมใชตวตน เกดตามเหตตามปจจย เปนไปตามกระแสอทปปจจยตาปฏจจสมปบาทกอน นคอ ธมมฏตญาณ นนแหละ ญาณทร จกความเกดขนและเปนไปตามธรรมกอน นพพาเน ญาณ� ญาณในนพพาน ญาณรนพพานมาทหลง

: 99สภร ทมทอง

อยากจะถงนพพาน อยากจะพนทกข ไมใชไปรนพพานไดเลย ตองมความรกฎกอน แลวจงจะแจงนพพาน จงจะแจงธรรม เขาถงธรรมไดในภายหลง แมแตจะเปนพระโสดาบน พระโสดาบนทานกเหนพระนพพาน การจะรนพพานกตองรกฎกอน รกฎสงขาร ทงหลายทงปวง เปนธมมฏฐตญาณกอน จงจะถงนพพาน จงจะกระท�าใหแจงโสดาปตตผล สกทาคามผล อนาคามผล แลวกอรหตผลได

ค�าวา ร คอ ญาณ หรอ ปญญา ญาณขนตางๆ ตวความรน รอะไร รกฎของธรรมะนนแหละ รสงตางๆ เปนไปตามกฎเกณฑ ของมน ทน ค�าวา แจง กเปนญาณอกชนดหนงทไดเขาถงสงทควรเขาถง ธรรมะทควรจะเขาถง ถาวาแบบสงสด คอพระนพพาน ถาวาเปน ๒ อยาง คอวชชาและวมตต ผมเลยตงชอหวขอบรรยายเปน รกฎ แจงธรรม ตองมความรเรองกฎเกณฑตางๆ กอนจงจะแจงธรรมได

สรปวา การรกฎแลวจงแจงธรรม กถอวาเปนกฎอยางหนง ทพระพทธเจาทรงรบรองเอาไว ผมยกตวอยางมาจากพระสตร สงยตตนกาย นทานวรรค สสมปรพพาชกสตร พระพทธองคตรสวา

ปพเพ โข สสม ธมมฏตญาณ� ดกอนสสมะ ธมมฏฐตญาณคอญาณปญญาความรเรองความเกดขนและเปนไปตามธรรมะมากอน รอทปปจจยตาปฏจจสมปบาทมากอน ปจฉา นพพาเน ญาณ� ญาณในนพพานมาทหลง ความรเรองพระนพพานอยางแทจรงจะมา

รกฎ แจงธรรม๑๐๐ :

ทหลง จะไปรนพพานลอยๆ โดยไมผานการรอทปปจจยตาปฏจจ สมปบาทไมได จะตองรอทปปจจยตาปฏจจสมปบาทมากอน จง จะมความรเรองนพพานชดเจนได

ทน ผมจะยกมาจากพระสตร ซงแสดงรายละเอยดเยอะกวาน ทานทงหลายจะไดเขาใจมากยงขน ในองคตรนกาย ฉกกนบาต อนจจสตร เลม 22 ขอ 9๘ พระพทธองคตรสวา

โส วต ภกขเว ภกข กญจ สงขาร� นจจโต สมนปสสนโต ดกอนภกษทงหลาย ภกษนนหนอ เมอยงเหนซงสงขารใดๆ โดยความเปนของเทยง

อนโลมกาย ขนตยา สมนนาคโต ภวสสตต จกเปนผประกอบดวยอนโลมกขนต คอการยอมรบกฎเกณฑความจรงของธรรมชาต มปญญาคลอยตามหลกสจธรรม ดงน

เนต� าน� วชชต นนไมใชฐานะทจะมได

อนโลมกาย ขนตยา อสมนนาคโต สมมตตนยาม� โอกกมสสตต ภกษนนเมอไมประกอบดวยอนโลมกขนต จกกาวลงสสมมตตนยาม ดงน

เนต� าน� วชชต นนไมใชฐานะทจะมได

สมมตตนยาม� อโนกกมมาโน โสตาปตตผล� วา สกทาคามผล� วา อนาคามผล� วา อรหตต� วา สจฉกรสสตต ภกษผไมกาวลงสสมมตตนยาม จกกระท�าใหแจงซงโสดาปตตผลกด สกทาคามผลกด อนาคามผลกด หรออรหตผลกด ดงน

: ๑๐๑สภร ทมทอง

เนต� าน� วชชต นนไมใชฐานะทจะมได

ในชวงตนของพระสตรน จากองคตรนกาย ฉกกนบาต อนจจ สตร พระพทธองคไดตรสถงสงทเปนไปไมได เชอมโยงมาหลายค�าดวยกน บางทานอาจจะงงอย ตามไมคอยทน แตบางทานพจารณาตามไปกเขาใจ ตามเรองน เกยวกบเรองกฎเกณฑ รกฎกอนจงแจงธรรมะไดนนเอง ถาไมรระเบยบ ไมรกฎเกณฑของธรรมะ จะให แจงธรรมะ มนเปนไปไมได

พระองคตรสวา ดกอนภกษทงหลาย ภกษนนหนอ เมอยง เหนซงสงขารใดๆ โดยความเปนของเทยง จะเปนผประกอบดวย อนโลมกขนต ดงน นนไมใชฐานะทจะมได

โดยกฎของสงขาร เรากทราบกนดแลววา สพเพ สงขารา อนจจา สงขารทงหลายทงปวงเปนของไมเทยง ถาภกษบางรปหรอผปฏบตบางทาน ผทเหนโทษภยของวฏฏสงสารแลว มาปฏบตตามทพระพทธองคทรงสงสอน ถายงเหนสงขารบางอยางโดยความเปนของเทยง ยงเหนสงขารบางอยางเทยง ไมเหนสงขารทงหมดวาไมเทยง ไมเหนทงปวง ยงไมเหนทงหมด เหนบางอยางไมเทยง บางอยางยงเทยงอย เหนสงขารอนใดอนหนงยงเทยงอย จะเปนผประกอบดวยอนโลมกขนต คอญาณปญญาทสอดคลองกบหลกอรยสจ 4 เปนภาษาญาณ เรยกวาอนโลมญาณ จะไดอนโลมญาณ ญาณทเหนสอดคลองกบความเปนจรง นนไมใชฐานะทจะมได

รกฎ แจงธรรม๑๐๒ :

การจะยอมรบความเปนจรงได จตจะลงตอความเปนจรง ตองเขาใจกฎกอน จะตองเหนสงขารทงหลายทงปวงเปนของไมเทยงทงหมดกอน ไมมแมแตนดเดยว ทสงขารจะเทยงแทมนคง จะตองยอมรบไดกอน ถายอมรบไมไดจะไปยอมรบอรยสจ มน เปนไปไมได มนเปนกฎอกชนหนง มกฎหลายชนเรยงกนอย นพระองคตรสในฝายทเปนไปไมได

ภกษเมอยงเหนซงสงขารใดๆ โดยความเปนของเทยง จะ เปนผประกอบดวยอนโลมกขนต ดงน นนไมใชฐานะทจะมได อนโลมกขนต ค�าน ส�าหรบทานทไมใชนกศกษาธรรมะอาจจะงง นดหนอย สวนทานทศกษาธรรมะไดยนบอยๆ อนโลมกคอสอดคลองกบขอเทจจรง ความจรงทพระพทธเจาทรงประกาศไว คออรยสจ 4 เปนความจรงทพระองคยกขนมาแสดงแกพวกเราเหลาสาวก ปญญาเหนสอดคลองกนสจจะ เรยกวาอนโลมญาณ

อนโลมญาณ ญาณทสอดคลองเหนลงพอดกบหลกสจธรรม อปาทานขนธ 5 เปนทกข กเหนวาเปนทกข ตณหาเปนเหตเกดทกข กเหนวาเปนเหตเกดทกข นพพานเปนความดบทกข เปนสขอยางแทจรง กเหนอยางนน อรยมรรคมองค ๘ เปนหนทาง กเหนวาเปนหนทาง ซงการทจะประกอบดวยปญญาอยางน ตองเหนวา สงขารทงหลายทงปวงเปนของไมเทยงกอน ตองผานกฎสงขาร มากอน ถายงเหนสงขารบางชนดวาเทยงอย ยงมความหวงกบสงขารบางประการอย การจะยอมรบอรยสจ 4 กเปนไปไมได

: ๑๐๓สภร ทมทอง

ประโยคตอไปวา ภกษเมอไมประกอบดวยอนโลมกขนต จะกาวลงสสมมตนยาม นนไมใชฐานะทจะมได

ส�าหรบภกษทไมยอมรบหลกอรยสจ 4 ใจยงไมยอมรบ จะกาวลงสความแนนอนในทางกศล คอ กาวลงสอรยมรรคมองค ๘ อรยมรรคมองค ๘ จะมาประชมรวมเขาไปในจต จะเกดมรรคจต จตทเปนมรรคขนมา นนไมใชฐานะทจะมได พอไมเกดมรรค มรรคไมรวมกน จะใหไดเปนพระอรยเจา จะท�าใหแจงธรรมะ แจงนพพาน กเปนไปไมได ภกษเมอไมกาวลงสสมมตนยาม คออรยมรรคไมเกด จะกระท�าใหแจงซงโสดาปตตผลกด สกทาคามผลกด อนาคามผล กด หรออรหตผลกด นนไมใชฐานะทจะมได

ตอไปพระสตรเดยวกน แสดงฝายตรงกนขาม ฐานะทเปน ไปได ในองคตรนกาย ฉกกนบาต อนจจสตร พระพทธองคตรสวา

โส วต ภกขเว ภกข สพพสงขาเร อนจจโต สมนปสสนโต ดกอนภกษทงหลาย ภกษนนหนอ เมอเหนซงสงขารทงปวงทงหลาย โดยความเปนของไมเทยง

เมอเหนวา สงขารทงปวงเลย ทงหมดเลย ไมมสงขารนดหนงทเปนของเทยง สงขารทงหลายในอดต อนาคต ปจจบน ภายใน ภายนอก หยาบ ละเอยด ทราม ประณต ไกล ใกล ทงเรา ทงเขา เหมอนกนหมด โดยความเปนของไมเทยง เมอเหนสพพสงขาร โดยความเปนของไมเทยง ไมแนนอน ไมคงทน ตองเสอมสลาย หมดไปเปนธรรมดา

รกฎ แจงธรรม๑๐๔ :

อนโลมกาย ขนตยา สมนนาคโต ภวสสตต จกเปนผประกอบดวยอนโลมกขนต ดงน านเมต� วชชต นนเปนฐานะทมได

เมอเหนสงขารทงปวง เปนไปตามกฎธรรมดาของสงขาร คอ สพเพ สงขารา อนจจา สงขารทงหลายทงปวงเปนของไมเทยง ถายอมรบและเหนสงขารทงปวงโดยความเปนของไมเทยง ไมม สกสงขาร ไมมแมแตนดหนง นอยหนง หรอสถานทใดทหนงทไป อยแลว สงขารมนจะเทยงได แมในรางกายของเราเอง สงขาร ทงหลายมารวมกนทงหมดน เปนทชมนมของสงทไมเทยง สงขารในภายนอกคอบคคลอนรวมทงโลกน กเปนของไมเทยงทงหมดเลย

เมอเหนสงขารทงปวงโดยความเปนของไมเทยง จะเปน ผประกอบดวยอนโลมกขนต คอยอมรบหลกอรยสจ 4 ยอมรบ ตามทเปนจรงวา อปาทานขนธทง ๕ คอชวตทเปนผลมาจากอวชชา ตณหา อปาทาน กรรมน เปนทกข อยางนกเปนไปได ยอมรบวา ตณหาคอความรกตน เปนเหตเกดทกข กเปนไปได ความรกตวเอง พวกเรากมดวยกนทกคน แตเราไมยอมรบวา มน เปนเหตเกดทกข ท�าใหตองเวยนตายเกดมานาน ประสบความทกขยากล�าบาก ทรมานทรก�า ตองมานงรองไห น�าตาเชดหวเขา เพราะเรองนนเรองนมาจนถงทกวนน ท�ายงไงจะยอมรบกนสกท พอไมยอมรบกท�าตามความรกตวเอง คางอยอยางนน นกวาไดท�าตาม ใจชอบแลวมนจะเปนเหตใหเกดความสข อยางนนกผดอยตลอดเวลา แททจรง การท�าตามใจชอบ ท�าตามตณหาเปนเหตเกดทกข

: ๑๐๕สภร ทมทอง

หลกอรยสจ 4 เรากทองกนมานานแลว ตณหาเปนเหตเกดทกข ตณหาเปนตวสรางโลก ตณหาท�าใหสตวเกด แตกยงไมเหนชดสกท ทเปนอยางนน เพราะเราไมยอมรบหลกสจธรรมนนเอง ยงไมยอมรบสงขารทงหลายทงปวงไมเทยง ยงไมเหนความจรง ของสงขาร จะใหยอมรบหลกอรยสจ 4 มนกเปนไปไมได

แททจรง ความรกตวเองนนม เปนตณหา เปนกเลส แตตว เองอนเปนสดทรกนนมนไมม ไมมตวตน ไมมตวเรา ไมมตวเขา มแตกเลส ถายอมรบไดมนกงายแลว ปฏบตเพอละความรกตวเอง ละตณหา เพราะยงไงตวเองมนกไมมอยแลว กงายทจะละความรกตวเองนน แตพวกเรารกตวเองแถมยงเหนผดอกดวยวา ตวเองอนเปนสดทรกมอยจรงๆ เลยผดหลายชนอย ตองไปแกไข มองใหเหนวา ตวเองอนเปนสดทรกมนไมม มแตสงขารทงหลายทงปวงเปนของไมเทยงเทานน

พอรอยางนแลวกจะทราบวา ตณหาม ความรกตวเองม แตตวเองอนเปนทรกนนไมม ความยดถอวาสงนนสงนเปนของเรา ความหวงของๆ เรา ความจบจองเปนของตนนนม เปนกเลสทเกดตอเนองจากตณหา แตของตนอนแทจรงนมนไมม มแตสงขารทงหลายทงปวงไมเทยง เลยตองไปเหนสงขารทงหลายทงปวงโดย ความเปนของไมเทยง จะตองรกฎกอนจงยอมรบสจธรรม พอยอมรบสจธรรมจงจะแจงธรรมะได ไมอยางนนแลว ถงเราจะเรยนอรยสจ 4 แตใจกไมยอมรบ ทองได ยอมรบวา พระพทธเจาตรส จรงแท แตในดานจตใจแลว ยงเพยนอยเหมอนเดม

รกฎ แจงธรรม๑๐๖ :

นเปนฐานะหรอเงอนไขทเปนไปได คอ ภกษนนหนอ เมอเหนสงขารทงปวงโดยความเปนของไมเทยง จะเปนผประกอบดวย อนโลมกขนต คอยอมรบหลกอรยสจ 4 ยอมรบอรยมรรคมองค ๘ วาเปนหลกปฏบต ไมเอาทางอนอกตอไปแลว นมนกยาก ทงๆ ทพวกเรากทราบกนมาและเรยนกนมานานแลว อรยมรรคมองค ๘ เปนหนทาง ทองไดตงแตเดกทเดยว แตวถชวตกไมไดเปลยนเลย เรมตนจากความเหนกไมไดเปลยน สมมาทฏฐทานวามนเปนอยางน เรากเหนเพยนไปอยางอน สมมาสงกปปะทานวาตองคดอยางน เรากคดไปอยางอน อยากจะเปลยนผล แตเหตไมยอมเปลยน มนกเลยวนอยอยางน เพราะไมยอมรบขอปฏบตคออรยมรรคนนเอง

ทไมปฏบตด�าเนนตามอรยมรรค เพราะไมยอมรบอรยสจ เพราะไมยอมรบวาสงขารทงหลายทงปวงเปนของไมเทยงนนเอง ยงเหนวา แนนอน มนคง โดยเฉพาะเหนผดวา มตวตนอยจรงๆ กเลยคางอย

กลาวถงฐานะทเปนไปได จงตองรกฎกอนวา สงขารทงหลายทงปวงไมเทยง มนส�าคญอยางน จะตองรกฎกอนจงจะแจงธรรมะ ตองมธมมฏฐตญาณมากอน นพพานญาณจงจะมาทหลง

พระพทธองคตรสวา อนโลมกาย ขนตยา สมนนาคโต สมมตตนยาม� โอกกมสสตต ภกษผประกอบแลวดวยอนโลมกขนต คอยอมรบหลกอรยสจ 4 จะกาวลงสสมมตตนยาม ดงน านเมต� วชชต นนเปนฐานะทจะมได

: ๑๐7สภร ทมทอง

ถายอมรบหลกอรยสจ 4 แลวจะกาวลงสสมมตตนยาม คอความแนนอนในฝายด ฝายกศล ยอมรบหลกปฏบตคออรยมรรคมองค ๘ ไมเหลอหลกปฏบตอนใดทงปวง จะเปนไปได เพราะเหนวาสงขารทงหลายทงปวงไมเทยงนนแหละ ท�าใหยอมรบหลกอรยสจ เพราะยอมรบหลกอรยสจนนแหละ จงหยงลงสสมมตตนยาม คอความแนนอนในฝายกศลในฝายด หยงลงสขอปฏบตคออรยมรรค ไดเตมท ไมมขอปฏบตอนใดหลงเหลออกตอไปแลว ทงชวตนนกปรบเปลยนตามอรยมรรคมองค ๘ ทงหมด รอแตท�าใหสมบรณเทานนเอง หยงลงในอรยมรรคนแลว พอหยงลงในนแลว กเปนไปไดทจะกระท�าใหแจงซงโสดาปตตผล เปนตน

สมมตตนยาม� โอกกมมาโน โสตาปตตผล� วา สกทาคามผล� วา อนาคามผล� วา อรหตต� วา สจฉกรสสตต ภกษผกาวลงส สมมตตนยาม คอยอมรบเอาอรยมรรคมองค ๘ เปนขอปฏบต หยงลงสความแนนอนในธรรมะในฝายดฝายกศล ตอไปจะเปนผทบรรลเปนพระอรหนตแนนอน กระท�าใหแจงซงโสดาปตตผลได สกทาคามผล อนาคามผล จนกระทงถงความเปนพระอรหนตได ดงน านเมต� วชชต นนเปนฐานะทจะมได

นเปนความส�าคญของเรองกฎเกณฑ การรกฎส�าคญมาก ทานทงหลายกคงไดฟงกฎ สพเพ สงขารา อนจจา มาเปนประจ�า ซงดมาก ใหฟงตอไป ใหทองตอไป ถาใหสงไปกวานน ตองพจารณาตอไปดวย จะพจารณาได กตองมสตใหมนคง มสตตงมน ไมหลง ลม ตองมสมาธ ตองไปฝกสต ไปท�าสมาธตอไป เปนหนาทของเรา

รกฎ แจงธรรม๑๐๘ :

ทงหลายทจะตองท�ากน ในคราวน ผมมาพดใหรวา รกฎจงจะแจงธรรมะได บอกความส�าคญ สวนการปฏบตนนทานตองไปท�าเอาเอง เนนพดในระดบสงๆ เปนระดบปญญา ทานทงหลายฟงเอาไววา มนมความส�าคญอยางน มกฎระเบยบความเปนไปอยางน เราตองท�าตามกฎระเบยบ ผลจงจะเปนไปได

ตอไป กฎเกยวเรองทกขกเหมอนกนครบ ผมตดตอนมา แสดง จากองคตตรนกาย ฉกกนบาต ทกขสตร เลม 22 ขอ 99 พระพทธองคตรสวา

โส วต ภกขเว ภกข กญจ สงขาร� สขโต สมนปสสนโต...เนต� าน� วชชต ขอความสวนทละไวกเหมอนกน พระองคตรสวา ดกอนภกษทงหลาย ภกษนนหนอ เมอยงเหนซงสงขารใดๆ โดยความเปนสข เหนสงขารบางประการโดยความเปนสข สบาย ปลอดภย จตสงบแลวปลอดภย ไปอยทนนแลวปลอดภย ปลอยใจ เพลนได สบายใจได ไมตองหวงกงวลแลว ไมเปนไรแลว ไมตาย แลว เรยกวาเปนสข มนปลอดภย สบาย มนโปรง มนโลง

ถายงเหนสงขารอะไรอยางหนงอยางใดวา มนเบาใจได เราไดสมาธชนสงแลว ไปอยพรหมโลก เบาใจไดแลว ถายงเหนอยางนอย การทจะยอมรบหลกสจธรรม ยอมรบอรยสจ 4 กเปนไปไมได เพราะยงเหนสงขารบางประการโดยความเปนสข เหนวาเขาสมาธเปนความสข สมาธยงพอหวงได สบายใจได โปรงโลงใจได อยางน กท�าตามตณหาอยตลอดไป ไมเหนวาตณหาเปนเหตเกดทกข ยง

: ๑๐9สภร ทมทอง

นกวาตณหาเปนเหตเกดสขอยอยางนน ไดท�าใหตนมความสขสบายใจ จตใจสงบ ตนสบาย ตนกปลอดภย ถาเหนอยอยางน มนกผดไปแลว การจะยอมรบหลกอรยสจ 4 คอไดอนโลมกขนต กเปนไปไมได

เมอไมยอมรบหลกอรยสจ 4 ไมประกอบดวยอนโลมกขนต การจะกาวลงสสมมตตนยาม คอขอปฏบตอรยมรรคมองค ๘ กเปนไปไมได พอไมกาวลงสอรยมรรคมองค ๘ อรยมรรคมองค ๘ ไมรวมกน ไมเกดขน การกระท�าใหแจงโสดาปตตผล สกทาคามผล อนาคามผล หรอกระท�าใหแจงซงความเปนพระอรหนต กไมใช ฐานะทจะเปนไปได

สวนฝายตรงกนขาม สพพสงขาเร ทกขโต สมนปสสนโต... จนกระทงถง านเมต� วชชต ภกษเมอเหนซงสงขารทงปวงโดยความเปนทกข ถาเหนสงขารทงหมดเลย ไมวาจะเปนอดต อนาคต ปจจบน ภายใน ภายนอก หยาบ ละเอยด ทราม ประณต ไกลหรอใกล ไมวาจะอยทไหนกตาม ถาเปนสงขารแลวไมนาไววางใจทงนน เพราะมนเปนทกขเปนของไมนาเพลดเพลนทงนน ไมนายนดทงนน เปนทกข ไมคงทน ถกบบคนดวยกนทงหมดเลย อยางนกเปนไปได ถายงมสงขารบางชนดนายนดอย จบกนเลย มนไมยอมรบหลกอรยสจ 4 ถาเหนวา สงขารทงหมดเลย สพพสงขาร ตามกฎทเราทองกนไว คอ สพเพ สงขารา ทกขา สงขารทงหลายทงปวงเปนทกข เปนของไมนาเพลดเพลน ไมนายนด ไมนาพอใจ เปนของ บบคน สามารถท�าใหเกดทกขไดเสมอ

รกฎ แจงธรรม๑๑๐ :

ฉะนน สงขารมนเปนอยางนโดยธรรมชาต เราจงตองระวงไว แมแตสมาธทดๆ นงแลวสบาย นงสบายแลวมนเสยหายอะไร มนเปนทกข มนพรอมจะกอทกขใหเสมอ เรานงสบายวนน วนตอมา เขาสมาธแบบเดมไมไดอกกเครยดแลว นมนพรอมจะใหทกขแกเราอยเสมอ มนแวงกดเราอยตลอด ยงไปเชอใจมนอย กเกนไป บางทานแคเรองเลกๆ นอยๆ สามเอาใจนดหนอยกเปนบาจะตายแลว เขาพรอมจะท�าทกขใหเราเสมอ ยงไปหลงเชอ วนอยอยางนน ถา ไปเหนสงขารบางชนดโดยความเปนสข อยางนนกจบกนเลย ไม อาจจะท�าใหแจงธรรมะได จะตองเหนสพพสงขารโดยความเปนทกข เปนของบบคน เปนของทไมนาไววางใจ เปนของมโทษมภย เปนทมาของความทกขนานาประการ

แมแตความสงบ สงดๆ ทเราชอบกน ทกอยางทเปนสงขาร มนพรอมจะใหทกขเกดขนเสมอ มศกยภาพทจะท�าใหเกดทกขส�าหรบผไปยดไปถอ อนนนเปนธรรมชาตของมน การทเราเหนวามนเปนทกข อนนจงเหนถกตอง สงขารทงหลายทงปวงเปนทกข นใหทานทงหลายจ�าใหแมน ทองบอยๆ จ�าใหขนใจ ไปพจารณาบอยๆ ถายงพจารณาไมได จตยงฟงซาน มนวรณเยอะอย กตองไปท�าสมาธ ไปฝกสตมา ใหพจารณาได ยกสงขาร คอ รป นาม ขนธ 5 มาพจารณาใหเขากฎเกณฑอนน เรองทผมมาบรรยายน เปนเรอง ทระดบคอนขางสงนดหนง แตเปนหลกการไวส�าหรบทานทสนใจ จะไดศกษาละเอยดตอไป

: ๑๑๑สภร ทมทอง

ลกษณะของหวขอ “รกฎ แจงธรรม” มนเปนอยางน ตองรกฎกอน และยอมรบกฎใหไดกอน จงจะแจงธรรมะได เราอยากจะถงความพนทกข อยากจะถงนพพาน หากไมไดปฏบตอรยมรรค มองค ๘ ไมไดเดนตามทางน มนไมถงนพพาน ทน จะมอรยมรรค มองค ๘ รวมกนได จะตองยอมรบอรยสจ 4 กอน ยอมรบกฎอรยสจ 4 ทพระพทธเจาทรงยกขนแสดงกอน ถายงไมยอมรบ จะปฏบตอรยมรรคอยางเตมบรบรณ หรอจะเดนตามมรรคเตมท มนเปนไปไมได ทน จะยอมรบอรยสจ 4 ไมใชสกวา รอรยสจวามอะไรบาง ตองไปพจารณากอน ตองเหนสงขารทงหลายทงปวงโดยความเปนของไมเทยง สงขารทงหลายทงปวงโดยความเปนทกขกอน และมอกประเดนหนง คอ ตองเหนธรรมะทงหลายทงปวงโดยความไมใชตวตน เปนของบงคบควบคมไมได

สพพสงขาเร ทกขโต สมนปสสนโต ภกษเมอเหนสงขารทงปวงโดยความเปนทกข ค�าวา ทกข คอ เปนของบบคน ของทมศกยภาพท�าใหเกดความทกข ความเครยด ความวตกกงวลได ของไมนาไววางใจ เปนของมภย เปนของนากลว อยาไปยง อยาไปจบ อยาไปยดถอมน มนจะกดหรอท�ารายใหตายหรอปางตายได ถา เหนสงขารทงปวงโดยความเปนทกข การทจะเปนผทประกอบดวย อนโลมกขนต ยอมรบหลกอรยสจ 4 กเปนไปได เมอประกอบดวยอนโลมกขนต จะหยงลงสสมมตตนยามกเปนไปได เมอหยงลงสสมมตตนยาม คอขอปฏบตอรยมรรคมองค ๘ จะกระท�าใหแจงโสดาปตตผล สกทาคามผล อนาคามผล จนกระทงถงความเปน

รกฎ แจงธรรม๑๑๒ :

พระอรหนต กเปนไปได

ตอไป เปนเรองลกษณะอนตตา ค�าอนๆ เหมอนกน เปลยนเฉพาะค�าแสดงกฎ ในองคตรนกาย ฉกกนบาต อนตตสตร เลม 22 ขอ 100 พระพทธองคตรสวา

โส วต ภกขเว ภกข กญจ ธมม� อตตโต สมนปสสนโต ดกอนภกษทงหลาย ภกษนนหนอ เมอยงเหนซงธรรมะใดๆ โดยความเปนตวตน เหนวา มตวเราไปสงแทรกอยทใดทหนง สงอยในขนธ 5 กด หรอบางทกอยนอกขนธ 5 ยงเหนวา มตวเราสามารถบงคบควบคมสงนนไดสงนได มตวเราเปนเจาของ เปนผเสวยผล เปน ผครอบครองการกระท�าหรอผลของการกระท�า เมอท�าดแลวเราเปน ผรบผลอยางนนอยางน ถายงมตวเราสงแทรกหรอวนเวยนอยทใด ทหนงอยางน การจะยอมรบหลกอรยสจ 4 กเปนไปไมได พอยอมรบหลกอรยสจ 4 ไมได จะใหหยงลงสอรยมรรคมองค ๘ กเปนไป ไมได ท�าใหแจงโสดาปตตผล สกทาคามผล อนาคามผล จนกระทงถงแจงความเปนพระอรหนต กเปนไปไมได นฝายหนง เนต� าน� วชชต นนไมใชฐานะทจะเปนไปได

อกฝายหนง สพพธมเม อนตตโต สมนปสสนโต ภกษเมอเหนสงขารทงปวงโดยความไมมตวตน ไมมตวตนอยในเสนผม ไมตวตนอยในขน ไมตวตนอยในเลบ ไมตวตนอยในฟน ไมตวตนอยในหนง ไมตวตนอยในเวทนาความรสกสขทกข ไมตวตนอยใน ความก�าหนดหมายคอสญญา ไมตวตนอยในบญในกศล ไมตวตน

: ๑๑๓สภร ทมทอง

อยในสงขารตางๆ ไมตวตนอยในวญญาณใดๆ ทงสน ไมมตวตน ใดๆ อยในนนเลย ไมมสตวบคคลตวตนอยสกทสกแหง ไมมตวตนในขนธ 5 รวมทงไมมตวตนนอกขนธ 5 และไมเปนตวตนทจะควบคมบงคบอะไรได มแตสงตางๆ ทเปนไปตามเงอนไขตามปจจยของมน

เหน สพพธมเม อนตตโต อยางน จะเปนผทประกอบดวย อนโลมกขนต กเปนไปได ผทประกอบดวยอนโลมกขนต จะหยง ลงสสมมตตนยามกเปนไปได ผทหยงลงสสมมตตนยาม จะกระท�าใหแจงโสดาปตตผล สกทาคามผล อนาคามผล จนกระทงถงกระท�าใหแจงซงความเปนพระอรหนต กเปนไปได

อนนเปนกฎหลก 3 กฎทพวกเราทราบกนดนนเอง ตองรกฎเหลานกอน จงจะสามารถเขาถงธรรมะ แจงธรรมะไดตามล�าดบไป ถายงผดกฎอย ถายงเหนสงขารใดๆ โดยความเปนของเทยงอย อยางน ยงไมเขาถงธรรมะ ยงแจงธรรมะไมได ถายงเหนสงขารใดๆ โดยความเปนสขอย เหนธรรมะใดๆ โดยความเปนตวตนอย ยงมอตตาไปสงไปแทรกหรอไปนอนคางอยจดใดจดหนงทหางไกลมาก จะใหเขาถงธรรมะ กเปนไปไมได มนเปนกฎเปนระเบยบของมนอยางน ตองรกฎจงจะแจงธรรมะ

ตอไปเรองนพพาน ตองรใหถกตองเหมอนกน ในองคตรนกาย ฉกกนบาต นพพานสตร เลม 22 ขอ 101 พระพทธองคตรสวา

รกฎ แจงธรรม๑๑๔ :

โส วต ภกขเว ภกข นพพาน� ทกขโต สมนปสสนโต ดกอนภกษทงหลาย ภกษนนหนอ เมอเหนนพพานโดยความเปนทกข อนโลมกาย ขนตยา สมนนาคโต ภวสสตต จกเปนผประกอบดวยอนโลมกขนต ดงน เนต� าน� วชชต นนไมใชฐานะทจะมได

ถายงเหนนพพานโดยความเปนทกขอย นพพานคอความสนทงทกข สนทงเหตเกดทกข ไมมเหตเกดทกขกไมมทกขเกด ไมท�าตามตณหา ไมท�าตามอยาก สนตณหาอนเปนเหตเกดทกข ทกขกไมเกด ทกขไมม ถาใครยงเหนวานพพานเปนทกขอย ไมท�าตาม ใจอยากมนทกขมากเหลอเกน ถายงเหนอยางนอย กไมอาจเหนธรรมะได จะตองเหนนพพานโดยความเปนสขนนแหละ นพพานความดบของทกข ความดบของเหตเกดทกข เปนความสงบ เปนความปลอดโปรง เปนความเบาสบาย นนแหละจงจะท�าใหแจงธรรมะได

ถายงเหนนพพานโดยความเปนทกข ถาไมเหลออะไรแลว รสกโหวงเหวง เปนทกขเหลอเกน ไมไดท�าอะไรตามใจชอบแลว ทกขมาก ตองไดท�าอะไรตามใจชอบจงอยได อยางนกหางไกลนพพานมากเหลอเกน เพราะยงเหนนพพานโดยความเปนทกขอย ถาไมไดท�าตามตณหาไมรจะอยยงไง ไมท�าเพอตวเองแลวจะท�า เพอใคร อยางนเกดอกนานเลย

เราทงหลายตองฟงใหดโดยเฉพาะเรองนพพาน เราไมเคยถงมากอนกจะยากนดหนง แตคอยๆ พจารณาไป นพพานคอความดบ

: ๑๑๕สภร ทมทอง

ของทกข จะดบทกขกตองดบเหตของทกข เหตของทกขคอตณหา ดบตณหา สนตณหา หมดตณหา ไมท�าตามอยาก ไมท�าตามความคาดหวงตองการ ไมท�าตามความคดเพอตวเพอตน ถาเหนวา การไมท�าตามใจชอบนมนเปนทกข เหนวา การท�าตามใจชอบมนสบายอย จะเปนผประกอบดวยอนโลมกขนต ดงน นนไมใชฐานะทจะ เปนไปได

อนโลมกาย ขนตยา อสมนนาคโต สมมตตนยาม� โอกกมสสตต เนต� าน� วชชต ภกษผไมประกอบดวยอนโลมกขนต คอไมยอมรบหลกอรยสจ 4 จะหยงลงสสมมตตนยามคอขอปฏบตอรยมรรค ทงชวตของเขาจะหยงลงสอรยมรรค เปลยนความเหน ใหตรง เปลยนความคดใหตรง ด�าเนนชวตแบบใหมทงหมด เพอความพนทกข นนกไมใชฐานะทจะมได

ความเหนนเปลยนยากทสด โดยเฉพาะยคน แตละคนตางกถกสอนใหเชอมนในตนเอง ทงๆ ททกขเหลอเกนแลว ไมยอมเชอ คนอน ทน คนอนกเชอไมคอยได กลวจะเปนทกขอก เลยเชอตวเองไวกอน ไมรจะไปไหนแลว ในยคพทธกาล พระพทธเจาของเราเปน ผเชยวชาญ พระองคเปนสพพญญ แสดงธรรมทเหมาะสมกบคนนนๆ ปรบความเหนเขาได ยคนไมมอาจารยใดทเปนอยางนนแลว เราทงหลายจงตองชวยตวเอง ตองมาศกษาใหด รกฎของธรรมะ จ�ากฎไวดๆ แลวไปปฏบตใหเหนตามนน ความจรงกยอมเปนความจรงอยอยางนน มนไมไปไหนหรอก อยทความเพยรของเรามาท�าเอา

รกฎ แจงธรรม๑๑๖ :

ภกษนนเมอยงเหนนพพานโดยความเปนทกข จะเปนผ ประกอบดวยอนโลมกขนต ดงน นนไมใชฐานะทจะมได ภกษผไมประกอบดวยอนโลมกขนต จะกาวลงสสมมตตนยาม ดงน นนไมใชฐานะทจะมได

สมมตตนยาม� อโนกกมมาโน โสตาปตตผล� วา สกทาคามผล� วา อนาคามผล� วา อรหตต� วา สจฉกรสสตต เนต� าน� วชชต ภกษผ ไมหยงลงสสมมตตนยาม คอไมเปลยนความเหนใหเปน สมมาทฏฐ ไมเปลยนความคดใหเปนสมมาสงกปปะ ไมมอรยมรรคทง ๘ เขามาประชมในจต ไมมอรยมรรคมองค ๘ มาประชมรวมกน จะกระท�าใหแจงซงโสดาปตตผลกด สกทาคามผลกด อนาคามผล กด จนกระทงถงความเปนพระอรหนตกด ดงน นนไมใชฐานะทจะมได

ฝายตรงกนขาม ในนพพานสตร พระพทธองคตรสตอไปวา โส วต ภกขเว ภกข นพพาน� สขโต สมนปสสนโต อนโลมกาย ขนตยา สมนนาคโต ภวสสตต านเมต� วชชต ดกอนภกษ ทงหลาย ภกษนนหนอ เมอเหนซงพระนพพานโดยความเปนสข เหนนพพานโดยความเปนสข สบาย ปลอดโปรง เบาโลง เปนทพงได ไรกงวลนานาประการ เหนความดบทกข ความไมเหลออะไร เปนความปลอดโปรงสบาย ถาเราไมเหลออะไรสกอยาง มนดจรงๆ ไมท�าตามใจเรามนดจรงๆ มนสบาย มนปลอดโปรง เหนความดบของทกขเปนสข

: ๑๑7สภร ทมทอง

ทกขเกดเพราะเหตกตองดบเหต เหตของทกขกคอตณหา นพพานเปนความดบทกข ดบเหตของทกขดวย ไมมทงทกข ไมมทงเหตเกดทกข เพราะดบเหตของทกขนนเอง เมอเหนนพพานคอสภาวะอนน โดยความเปนสข ปลอดโปรง สบาย เยน สงบ อยางน จะเปนผประกอบดวยอนโลมกขนต ดงน นนเปนฐานะทจะมได เหนการไมท�าตามใจชอบ ไมท�าตามใจอยาก ไมท�าตามตณหา ไมท�าตามใจตน ไมท�าตามความคดของตน มนโปรง มนสบาย มนด มนเปนสข ดบตณหามนเปนสข เหนอยางน จะเปนผประกอบดวย อนโลมกขนต คอจะมญาณทยอมรบอรยสจ เปนไปได

อนโลมกาย ขนตยา สมนนาคโต สมมตตนยาม� โอกกมสสตต านเมต� วชชต ภกษผประกอบแลวดวยอนโลมกขนต จะหยงลงสสมมตตนยาม ดงน นนเปนฐานะทจะเปนไปได ขอน กเหมอนขออน เพยงแตเปลยนหลกธรรมไป

ธรรมะหลกใหญๆ ทกลาวไปแลว ธรรมะทพระพทธเจาตรสรม 2 อยาง ไดแก (1) อทปปจจยตา ปฏจจสมปบาท นเปนสงขาร สงขตธรรม กบ (2) พระนพพาน วสงขาร อสงขตธรรม เทาน แหละ และมกฎของธรรมอย 4 กฎ (1) สพเพ สงขารา อนจจา (2) สพเพ สงขารา ทกขา (3) สพเพ ธมมา อนตตา (4) อทปปจจยตา ปฏจจสมปบาท ธรรมะกมเทาน กฎเกณฑกเปนอยางน ธรรม ใหญๆ หลกใหญๆ มเทาน ผมน�าเอาหลกใหญๆ มาพดเลย แสดงใหเหนถงความส�าคญ เวลาปฏบตทานทงหลายจะไดนกถงวา ตองรอยางนจงจะแจงธรรมะ จงจะเขาถงธรรมะได

รกฎ แจงธรรม๑๑๘ :

สมมตตนยาม� โอกกมมาโน โสตาปตตผล� วา สกทาคามผล� วา อนาคามผล� วา อรหตต� วา สจฉกรสสตต านเมต� วชชต ภกษผกาวลงสสมมตตนยาม จะกระท�าใหแจงซงโสดาปตตผลกด สกทาคามผลกด อนาคามผลกด หรอความเปนพระอรหนตกด ดงน นนเปนฐานะทจะมได

ผมยกตวอยาง พระสตรทแสดงใหเหนกฎเกณฑวา ร กฎสงขารและนพพานกอน จงจะท�าใหแจงธรรมะได ตองรกฎเกณฑ รระเบยบตรงตามทมนเปนจรง ถายงเหนผดพลาดอย จะแจงธรรมะไมได ตองรระเบยบกฎเกณฑตามทมนเปน จงจะแจงธรรมะได ถาพดถงการแจงธรรมะ คอการบรรลธรรม เปนพระโสดาบน พระสกทาคาม พระอนาคาม จนกระทงถงเปนพระอรหนต ค�าวา แจง ในทนแปลมาจากค�าวา สจฉกรยา ค�ากรยาในพระสตรทยกมาวา สจฉกรสสต จกกระท�าใหแจง จะแจง จะเขาใจ เดนตามความแจมแจง เดนตามแสงไฟนนไปจนเขาถงสงทควรเขาถงตอไปได ตองรกฎกอนจงจะแจงธรรม ดงทไดยกพระพทธพจนสนๆ มาแสดงไวตอนตนวา

ปพเพ โข สสม ธมมฏตญาณ� ปจฉา นพพาเน ญาณ� ดกอนสสมะ ธมมฏฐตญาณ ญาณคอความรในความเกดขนและ เปนไปตามธรรม เปนไปตามกฎของธรรมนนแหละมากอน สวนญาณในนพพานมาทหลง

: ๑๑9สภร ทมทอง

เพอขยายความตรงนใหเขาใจ เลยยกมาหลายพระสตร ทานทงหลายคงจะพอมองเหนภาพเชอมโยงไปสกฎระเบยบตางๆ หลกๆ ทยกมากเปนกฎไมเทยง เปนทกข ไมใชตวตน แสดงความตางระหวางสงขารกบนพพาน ยงไมไดยกปฏจจสมปบาทมา ตอไป จะยกพระสตรแสดงเกยวกบปฏจจสมปบาทมาบาง เพอแสดงวา ตองรปฏจจสมปบาท รกฎอทปปจจยตาปฏจจสมปบาทกอนนนแหละ จงจะแจงธรรมะ คอไดเปนพระโสดาบน เปนตน

แมแตคณสมบตของพระโสดาบน พระพทธองคทรงแสดงไวเชนนนเหมอนกน ในสงยตตนกาย นทานวรรค ปญจเวรภยสตร พระไตรปฎกเลม 16 ขอ 41 พระพทธองคทรงแสดงแกทานอนาถบณฑกเศรษฐ ซงทานเปนพระโสดาบน พระองคตรสวา

ยโต โข คหปต อรยสาวกสส ปญจ ภยาน เวราน วปสนตาน โหนต ดกอนคหบด เมอใดแล ภยและเวร 5 ประการ ของอรยสาวกสงบระงบไปแลว นอยางหนง

จตห จ โสตาปตตยงเคห สมนนาคโต โหต อรยสาวกเปน ผประกอบแลวดวยโสตาปตตยงคะ คอคณสมบตของผทไดบรรลเปนโสดาบน 4 อยาง จตห แปลวา 4 นอยางทสอง

และ อรโย จสส ญาโย ปญญา สทฏโ โหต สปปฏวทโธ อรยญายธรรมอนอรยสาวกนนไดเหนเปนอยางดแลว แทงตลอดเปนอยางดแลวดวยปญญา นเปนอยางทสาม

รกฎ แจงธรรม๑๒๐ :

คณสมบตของความเปนพระโสดาบน ในพระสตรน พระองคแสดงไว 3 ประการ

อยางท 1 ภยเวร ๕ ประการสงบระงบแลว คอเจตนาทจะผดศลทง 5 ไมมแลว แมแตในความคด ไมมในความนก ไมตอง พดถงการกระท�าดวยกายวาจา เมอไมมการผดศล 5 ไมมเวรทง 5 กไมตองมทกขโทมนสทเกดจากการท�าผดเลย

อยางท 2 ประกอบดวยโสตาปตตยงคะ ๔ คอเปนผเลอมใสไมหวนไหวในพระพทธเจา เลอมใสไมหวนไหวในพระธรรม เลอมใสไมหวนไหวในพระสงฆ และเปนผมศลทพระอรยเจารกใคร ม อรยกนตศล ไมขาด ไมทะล ไมพรอย เปนไท ไมถกตณหาและ ทฏฐไปถอครองเอาไว อนจะเปนไปเพอสมาธ

อยางท 3 ไดเหนและแทงตลอดอรยญายธรรมเปนอยางดดวยปญญา ธรรมทถกตองเหมาะสมอนเปนอรยะ ไดรเขาใจ แทงตลอด ทะลปรโปรงวามแตธรรมะ ไมมตวตน สตว บคคล ไมมเรา ไมมเขา เปนแตธรรมะลวนๆ ไดเหนวามแตธรรม

สรปวา ผประกอบดวยคณธรรม 3 ประการน สามารถพยากรณตนดวยตนวา เปนพระโสดาบน ถาใหผอนมาพยากรณ เขาเหนจตเราแคแปบเดยว บางทเขาพยากรณไมถก สวนตวเรานอยกบจตของเราตลอดเวลา รอยแลว มเจตนารายๆ เกดขนบางไหม คณสมบตในจตเปนอยางไร มโสตาปตตยงคะ 4 ไหม มปญญาทรเหนแทงตลอดอรยญายธรรมไหม เหนวามแตธรรมไหม กสามารถ

: ๑๒๑สภร ทมทอง

พยากรณตนเองได พระพทธองคตรสตอไปวา

โส อากงขมาโน อตตนาว อตตาน� พยากเรยย อรยสาวก นนเมอปรารถนา กพงพยากรณซงตนดวยตนเองทเดยววา

ขณนรโยมห เราเปนผมนรกสนไปแลว

ขณตรจฉานโยน เปนผมก�าเนดสตวเดรจฉานสนไปแลว

ขณเปตตวสโย มก�าเนดของเปรตสนไปแลว

ขณาปายทคคตวนปาโต มการตกไปในอบายทคตและวนบาตสนไปแลว

โสตาปนโนหมสม เราเปนพระโสดาบน

อวนปาตธมโม เปนผทไมตกต�าอกเปนธรรมดา

นยโต เปนผแนนอน

สมโพธปรายโน มสมโพธคอการตรสรเปนพระอรหนตอย ภายหนา ความเปนพระอรหนตรออยเบองหนา อต ดงน

เมอมคณสมบต 3 ประการน หากตองการกพงพยากรณตนดวยตนวา เปนโสดาบน ทานทงหลายกอยาลมจ�าไว เวลาปฏบต จะไดพจารณาตนเอง

อยางท 1 ภยเวร 5 ประการระงบไปแลว เจตนาไมดทง 5 อยางไมเกดขนแมแตในความคดเลย ไมมทกขโทมนสเกยวกบ เรองนเลย

รกฎ แจงธรรม๑๒๒ :

อยางท 2 ประกอบดวยโสตาปตตยงคะ 4 เลอมใสไมหวนไหว ในคณพระพทธเจา คณพระธรรม คณพระสงฆ เหมอนคณพระพทธเจา คณพระธรรม คณพระสงฆแนบชดกบใจอยเสมอ ไมตองมานงนกเชาเยน อยางพวกเราทเปนปถชน ตองมเวลาใหมานกเชาเยน บางคนมานงนกยงไมคอยมา บางทรสกเบอ เมอไหรจะจบซกท อนนยงหางไกลมากเหลอเกน ถาเปนพระโสดาบนทานอยกบคณพระพทธ พระธรรม พระสงฆตลอดเวลา แลวกมอรยกนตศล ซงเปนศลทมสตสมปชญญะรกษาคมครองไวเปนฐานของสมาธ

อยางท 3 ไดเหนและแทงตลอดอรยญายธรรมเปนอยางด ดวยปญญา ขอนแหละทผมจะขยายความ เปนเรองเกยวกบกฎธรรมะ จะเปนพระโสดาบนได ตองรอรยญายธรรมดวยปญญา รแทง ตลอดดวยด พระพทธองคทรงขยายความวา

กตโม จสส อรโย ญาโย ปญญาย สทฏโ โหต สปฏวทโธ อรยสาวกนนเปนผทรแจงแทงตลอดซงอรยญายธรรมดวยปญญาเปนอยางไร จงสามารถพยากรณตนดวยตนวา ไดเหนธรรมะแลว ไดเปนโสดาบนแลว ในฝายปญญาจะใชหลกธรรมใดเปนตวตดสน กใชหลกธรรมปฏจจสมปบาทเปนตวตดสน ท�าใหเหนชดความ ไมมตวตนได พระโสดาบนละสกกายทฏฐได ละความเหนผดวา เปนตวเปนตนหมดสนแลว

หลกธรรมทเปนตววด คอสามารถพจารณาปฏจจสมปบาท ไดเปนอยางด รชดถงกระบวนการแหงเหตปจจยตางๆ ไดชดเจน ไมมผสราง มแตสงตางๆ เปนไปตามเหต และเหตทสรางผลกมเหต

: ๑๒๓สภร ทมทอง

ตอเนองกนไป ไมมอะไรเปนตนเคา ไมมผมอ�านาจดลบนดาลใดๆ มแตสงตางๆ ทเปนไปตามเงอนไขตามปจจย ไมมตวตนเทยงแทถาวร ไปซม ไปแทรก ไปสง อยทใดทหนง รชดอยางนจงจะเปนโสดาบนได ตองรกฎอทปปจจยตาปฏจจสมปบาท ตองรกฎอนน ใหชดเจน จงจะแจงธรรมะ

พระพทธองคทรงขยายความวา อธ คหปต อรยสาวโก ปฏจจสมปปาทญเญว สาธก� โยนโส มนสกโรต ดกอนคหบด อรยสาวกในพระธรรมวนยน ยอมกระท�าเอาไวในใจโดยแยบคายเปนอยางด ซงปฏจจสมปบาทนนเอง

ปฏจจสมปปาทญเญว แปลวา ปฏจจสมปบาทนนนนแหละ

สาธก� แปลวา เปนอยางด ใหถกตองชดเจน

โยนโส แปลวา แยบคาย ถกตอง ถกตนเคา ถกเหต ถกปจจย

มนสกโรต แปลวา ยอมกระท�าไวในใจ ใสไวในใจ พจารณาดวยใจ

มองอะไรกเหนเปนกระแสปฏจจสมปบาทได อะไรทเกดยอมมเหต ไมมตวตนนงๆ ไมสงใดสงทแนนอนคางอย ไมมผสราง บนดาลอะไร ตองมเงอนไขมเหตมปจจย มองอะไรกเขาใจชด ไมมตวตนไปอยทใดทหนง สวนผทมองไมทะล ไปท�าดขนมา ตวตนกไปสงในการกระท�าความดนน กลายเปนเราเปนผท�า ไดรบผล ความด ไดกนของอรอย มตวตนมาสงรางกายน เหนผดวา เราเปนผกน เราเปนผดมอยนนแหละ อยางนกวนเวยนแลว

รกฎ แจงธรรม๑๒๔ :

ถาเปนพระโสดาบนเหนชดวา ความเอรดอรอยนเปนสกแตวา เวทนา เปนเวทนาทเกดขน เปนเวทนาทมนสข เปนความอรอยมนอรอย ความอรอยนเกดขนเพราะผสสะ ผสสะเกดขนเพราะอายตนะ กมเทานแหละ มนกวนไปอยางน เปนไปตามกระบวนการแหงเหตปจจย ไมมตวตนอะไรสงแทรกอยจดใดจดหนง

แตปถชนทงหลายยงเหนผด ไมทะลปรโปรง เดยวกมตวตนเกดขน มเรา มเขาเกดขน ขวางกระแสแหงเหตปจจย ทกอยางลวน ไปตามกระแสนนแหละ แตเขากไปจบจดหนงในกระแสวาเปน ตวตนขนมา แครสมาชนปลายลนกวาเราอรอย ไปจบเอามาเปน ตวตน เราเปนผอรอย เราเปนผกน ยดถออยางนนอยางน มนกวนวาย ไมไดโยนโสปฏจจสมปบาทใหด

พระโสดาบนมลกษณะพเศษในฝายปญญา คอสามารถพจารณาปฏจจสมปบาทไดเปนอยางด สามารถใสใจได เหนธรรมะทงหลายลวนเปนไปตามกระแส ไมมตวตนอยสกทเดยวเลย แมความรกตนกเปนตณหา แตไมมตนอนเปนสดทรกนนเลย ของๆ ตน กเปนอปาทานทเกดขนเปนครงๆ ไมมของๆ ตนใดๆ ทงสน ความยดวาของตนมอย แตของตนแทจรงไมม เพราะตนกยงไมม พระโสดาบนยงมความยดถอ แตร วานนเปนแคความยด ไมใช ของๆ ตนจรงๆ ความยดวาของๆ ตนเปนอปาทาน สวนของๆ ตนจรงๆ แทๆ ทมนคงยนยาวไมมจรง

: ๑๒๕สภร ทมทอง

พระโสดาบนยงรกตวเอง รกลกหลานตวเอง แตรวาตวเอง อนเปนสดทรกนนไมม เขาใจวาทกอยางมนตามกระบวนการแหงเหตปจจย แตละคนหมนเปนวงโคจร มาเจอกนพกหนงแลวกหมนจากไป เปนสามภรรยา เปนพอแม เปนลก เปนหลานกนพกหนง สกหนอยกจากไป ไมใครจรงๆ ทานเขาใจวา ความโศกไมไดเกดจากลกหลานตายอยางนนหรอก ความโศกเกดเพราะความรก ทานกมงท�าความเพยรพยายามละตณหา ท�าถกตามอรยมรรคมองค ๘

สวนปถชนผดไปทวเลย ไมอยากจะเศราโศก กนมนตพระ มาสวดใหหายโศก หายโรค หายภย พระสวดแลวกยงโศก วนเวยนไป ไมไดท�าตามอรยมรรคสกท อยากจะพนทกข พนโศก พนโรค พนภย กหานนหานมาท�า หาบทสวดมาสวดกน มนกวนวายมาก เพราะไมแจมแจงในปฏจจสมปบาทนนเอง ไมแจมแจงในกฎ กฎปฏจจสมปบาทกมความส�าคญมากอยางน

พระพทธองคตรสวธการโยนโสมนสการ หรอการกระท�าเอาไว ในใจโดยแยบคายเปนอยางด ซงปฏจจสมปบาทของเหลาอรยสาวก วา

อมสม สต อท� โหต เมอสงนม สงนจงม

อมสสปปาทา อท� อปปชชต เพราะความเกดขนของสงน สงนจงเกดขน

อมสม อสต อท� น โหต เมอสงนไมม สงนจงไมม

รกฎ แจงธรรม๑๒๖ :

อมสส นโรธา อท� นรชฌต เพราะความดบไปของสงน สงนจงดบไป

พระอรยสาวกจะพจารณาไดชดเจนอยางน ไมวาสงใดๆ เกดขน พระโสดาบนจะไมถอวาสงนนมจรงเลย ไมถอวามสงนนจรงๆ ไมถอวามนาฬกาจรงๆ ไมถอวามผชายมผหญงจรงๆ แตพจารณามนสการดวยปฏจจสมปบาทไดวา ทสงนม มเพราะอะไร มเพราะเหต เพราะปจจย ไปอยางไร มาอยางไร เขาใจชดเรองไมมตวตน ทงในตวเองและผอน ทงภายใน ทงภายนอก ไมมของใคร ไมมใครเปนเจาของสงใด

พระโสดาบนทานยงมกเลส มตณหาอปาทาน มมานะอย ละไดเฉพาะดานทฏฐ คอละความเหนผดๆ เมอไปยดสงใดสงหนง ทตองละ คอละอปาทานไมใชละสงของ สวนพวกเราบางทงง พระทานบอกใหละทงสงของ งงไปหมด ตกลงตองละบานทงบานไปหรอไง งงไปหมดแลว มนยงไมชดเจน เพราะยงไมเขาใจกฎปฏจจสมปบาทนนเอง

เมอขยายความไดแกกระบวนการ อวชชาปจจยา สงขารา เปนตน ทานทงหลายกไปศกษาเรองนตอไป ส�าหรบผมมาบรรยายเปนโครงคราวๆ วา กฎมนส�าคญอยางน ตองรกฎจงจะแจงธรรมะ ตองรกฎทง 4 กฎทยกมา จงจะเปนพระโสดาบนเปนตนได เอาละตอนนกพกสกครกอนนะครบ

: ๑๒7สภร ทมทอง

รกฎ แจงธรรม๑๒๘ :

รกฎ แจงธรรม ตอนท ๒ (ชวงท ๒)

โดย อ.สภร ทมทอง

วนอาทตยท ๕ กรกฎาคม ๒๕๕๘ เวลา ๑๓.๓๐ – ๑๖.๐๐ น.

หองสาวตถธรรมะเธยเตอร ชน ๒ อาคารบญยง วองวานชยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ

: ๑๒9สภร ทมทอง

ส�าหรบวนนผมมาบรรยายในหวขอ “รกฎ แจงธรรม” เปนตอนท 2 ซงไดอธบายความหมายของหวขอใหชดเจนยงขน หลงจาก ในคราวทแลว พดเนนไปทตวกฎของธรรมะ เปนขนหลกการ ในครงท 2 น บรรยายใหทราบถงวา การรกฎเปนเหต เปนเงอนไขทส�าคญตอการรแจงธรรมะอยางไร ไดยกค�าสอนของพระพทธเจา ทตรสไวในพระสตรตางๆ มาใหทราบกน ทานทงหลายจะไดเหนความส�าคญ แลวน�าไปศกษาประพฤตปฏบตตามตอไป

ส�าหรบในชวงตน ผมไดกลาวมาจนกระทงถงเรองการรกฎแบบปฏจจสมปบาท กอนหนานน มทงกฎอนจจง ทกขง อนตตา ทงธรรมะฝายสงขาร ฝายนพพาน แสดงใหเหนวา มความส�าคญอยางไร ตองรธรรมะตามทมนเปนจรง จงจะบรรลธรรมได ถายงเพยนอย ยงเหนผดอย จะยอมรบหลกอรยสจกเปนไปไมได ถาไมยอมรบหลกอรยสจ จะมาปฏบตหลกอรยมรรคมองค ๘ จะเปลยนความคดความเหน เปลยนวถชวตทงหมดใหเปนไปตาม หลกอรยมรรค เพอเดนไปนพพาน กเปนไปไมได แมจะท�าคณงามความด รกษาศลบางแบบทพวกเราเปนกน พอท�าแบบไมยอมรบอรยสจ กรกษาศล เพอตวเอง ใหทานกเหมอนกน ท�าบญอะไรก

รกฎ แจงธรรม๑๓๐ :

เหมอนกน ใหทานดวยคดวา เดยวชาตหนาเรากจะไดมอยมกน ตอไปอก จะอวนตอไปอก ชาตนยงอวนไมพอ กท�าบญเอาไวเผอชาต ตอไปจะไดอวนตอไปอก เขากไปคดอยางนน การท�าบญสนทานตางๆ การรกษาศล จนกระทงท�าสมาธ กยงคลาดเคลอนอย ไม ตรงจด ไมตรงเปาหมาย

เปาหมายของพวกเราจรงๆ คอพระนพพาน ทางเดนคออรยมรรค อนนทกทานทราบด แตเวลาไปท�าจรง ท�าไมมนผดมนพลาด กเพราะไมรกฎของธรรมะนนเอง เลยท�าสงตางๆ ไมตรงจด ไมตรงประเดน เหมอนกบเรายงลกศร ยงธน หรอยงปนไมก�าหนดเปาใหดๆ การยงปนตองก�าหนดเปากอน เราจะยงตรงจดนน จดท กลมๆ มจดอยตรงกลางกลมๆ นน ก�าหนดเปาแลวกคอยยงเขาไป ทน การจะยงไดเขาเปา กตองฝกหดคณสมบตใหพรอม ฝกคณสมบตเพอจะยงไดใหเขาเปา จงตองมความรกอนวา เราจะท�าอะไรเพออะไร

ถาสกแตวายง หนยงเปนคะ..อาจารย กยงไปเรอย ยงไปทางโนนททางนท มนกไมไดเรอง เหมอนท�าบญรกษาศลกท�าไป ทางนนททางนท ท�าใหตวเองสงบ ท�าใหตวเองไดบญ ท�าใหไดนนไดน กยงเปนเหมอนกนแหละ แตยงไปเรอยเปอย บางทยงไปแลวลกปน หลนโดนหวชาวบานอก บางคนยงขนฟา โดยเฉพาะคนยงขนฟาระวงใหด บางทลกปนมนตกมาโดนหวตวเองกม ฉะนน ตองก�าหนดกอนวา จะยงไปทเปาคอนพพาน ทางเดนคออรยมรรคอยางน ไมอยางนนแลวกล�าบากหรอเหนอยเปลา

: ๑๓๑สภร ทมทอง

ทน การจะยอมรบหลกอรยสจ ตงเปาหมายไปทนพพาน จะไดเดนไปตามมรรคตองรกฎกอน เหนวา สงขารทงหลายทงปวงทงหมดไมเทยงกอน ถายงเหนสงขารบางชนดวาเทยง มนกรสกวาอยากไปอยตรงนน เหนผดมตวตน ไมยอมรบวาตณหา ความรกตน ท�าเพอตน มนเปนเหตเกดทกข นกวาเปนเหตเกดสขอยเรอย ถาไมยอมรบวาสงขารมนเปนทกขทงหมด ยงเหนสงขารบางชนดมนเปนสข ยงปลอดภยอย ยงเหนธรรมะบางอยางวาเปนตวตนบงคบได มตวตนไปอยตรงนนตรงนไดอย อยางนมนกตองท�าเพอตน ไปเรอย ไมวาตนจะอยไกลขนาดไหนจนกระทงนอกโลก ไปอย พรหม ไปอยอรป มนกเหนอย ไมตรงเปาหมายสกท

การรกฎจงจ�าเปนมาก ส�าหรบการเขาใจแจมแจงในธรรมะ จะไดปฏบตตรงตอธรรมะ จะไดเขาถงนพพานได หลกของการเขาถงนพพาน เรากทราบกนดอยแลว นพพานเปนเปาหมาย ทางเดน คออรยมรรคมองค ๘ แตการจะมาถงตรงนไดจะตองเปนพระโสดาบนกอน พระโสดาบนคอผทเหนอรยสจ ช�าระความเหนผดในเรองสจจะไดแลว การจะยอมรบสจจะได ตองเขาใจกฎอยางชดเจนแลว เหนไมเพยนไปจากกฎ ซงกฎใหญๆ กม 4 กฎอยางทกลาวไปแลว

ตอนนพดมาถงกฎอทปปจจยตา พระพทธองคไดตรสถงคณสมบตของพระโสดาบน มเรองการโยนโสมนสการ การใสใจ การกระท�าไวในใจเปนอยางด ซงปฏจจสมปบาทนแหละ เปน

รกฎ แจงธรรม๑๓๒ :

คณสมบตฝายปญญาของพระโสดาบน กอนหนานนไดพดถงคณสมบตของผทพยากรณตนดวยตนวา เปนพระโสดาบน อยางท 1 คอภยเวรทง 5 สงบระงบไปแลว ความคดผดศล 5 เจตนาไมด 5 ประการหมดไปแลว อยางท 2 ประกอบดวยโสตาปตตยงคะ 4 และอยางท 3 มปญญารอรยญายธรรมเขาใจชดแทงตลอดดวยด

อรยญายธรรมทพระพทธองคแจกแจงดไวแลว คอ ปฏจจสมป บาท คอการรกฎนนเอง การรกฎท�าใหเปนโสดาบน การเหนปฏจจสมปบาทนนคอการเหนธรรม ค�านเรากไดยนบอยๆ ผมจะยกมาย�าอกครงหนง จะไดเปนการทบทวน อยในมชฌมนกาย มลปณณาสก มหาหตถปโทปมสตร พระไตรปฎกเลมท 12 ขอ 306 เปนค�า ของทานพระสารบตรทยกอางองค�าสอนของพระพทธเจามาวา

วตต� โข ปเนต� ภควตา ขอนสมจรงตามทพระผมพระภาคเจาตรสไวแลววา

โย ปฏจจสมปปาท� ปสสต ผใดยอมเหนซงปฏจจสมปบาท

โส ธมม� ปสสต ผนนยอมชอวายอมเหนธรรม

โย ธมม� ปสสต ผใดยอมเหนธรรม

โส ปฏจจสมปปาท� ปสสต ผนนชอวายอมเหนปฏจจสมป บาท

ค�านกชดเจนอยในตวดอยแลว ทน นอกจากผทเปนพระโสดาบนแลว ยงมผอยระดบอนๆ อกบางไหม หรอนอกจากกฎ 4

: ๑๓๓สภร ทมทอง

กฎ ยงมเรองอนๆ อกบางไหม ทเปนเรองแนวเดยวกน ผมจะยกมาพอเปนตวอยาง เรองเกยวกบกฎอนจจง ทกขง อนตตา นแหละ พอเปนตวอยาง บางครงแมไมถงเปนโสดาบน อาศยความเชอศรทธา กเปนผทจะเปนพระโสดาบนในอนาคตได แจงธรรมในอนาคตได

ในสงยตนกาย ขนธวารวรรค ขนธสตร เลม 17 ขอ 311 พระสตรอนๆ กมขอความท�านองเดยวกนน ผทมลกษณะเชนน จะท�าใหหยงลงสสมมตตนยาม คอ อรยมรรคมองค ๘ ได และทายทสดกจะท�าใหแจงธรรมะ บรรลเปนพระโสดาบนในอนาคต ได พระพทธองคตรสวา

รป ภกขเว อนจจ� วปรณาม อญญถาภาว ดกอนภกษทงหลาย รปไมเทยง มความแปรปรวน มภาวะเปนอยางอนไป นเปนค�าแสดงกฎของรป กฎของสงขาร ซงกเปนธรรมดาเรากทราบกนอย และมความส�าคญอยางไร จะไดบอกตอไป

เวทนา อนจจา วปรณาม อญญถาภาว เวทนาไมเทยง มความแปรปรวน มภาวะเปนอยางอน เปนอยางอนจากทเราเคยถอเคยยดกนไว ปกตทพวกเราเคยถอเคยยดกนไวกวา รปเปนของเราเปนตวเรา เวทนาเปนตวเราเปนของเรา แตความจรงมนเปนอนไปจากทเคยยดถอไวนนแหละ มนกเปนของมน รปกเปนรป ไมใชเรา ไมใชของเรา เวทนากเปนเวทนา ไมใชเรา ไมใชของเรา

รกฎ แจงธรรม๑๓๔ :

สญญา อนจจา วปรณาม อญญถาภาว สญญาไมเทยง มความแปรปรวน มภาวะเปนอยางอน

สงขารา อนจจา วปรณามโน อญญถาภาวโน สงขารทงหลายไมเทยง มความแปรปรวน มภาวะเปนอยางอน

วญญาน� อนจจ� วปรณาม อญญถาภาว วญญาณไมเทยง มความแปรปรวน มภาวะเปนอยางอน

นคอกฎธรรมดาของสงขารนนเอง โดยเนนไปทของไมเทยง กฎอนจจงนนแหละ เปนธรรมดาของมนอยางนน พระพทธองค ตรสตอไปวา

โย ภกขเว อเม ธมเม เอว� สททหต อธมจจต ดกอนภกษ ทงหลาย บคคลใดแลยอมเชอ ยอมนอมจตลงอยางแนนอน ซงธรรมะเหลาน

สททหต แปลวา ยอมเชอ

อธมจจต แปลวา ยอมนอมจตดงลง

เชอมนและนอมใหใจดงไป เชอแนซงธรรมะเหลานอยางนวา รปจะตองไมเทยง มความแปรปรวน และเปนอยางอนไป ไมได มปญญาเปนของตวเอง แตมความเชอมนและมจตทดงลงไปวา รปตองไมเทยงอยางแนนอน ทงๆ ทไมไดเหนดวยปญญา สททหต แปลวา ยอมเชอ อธมจจต แปลวา ยอมนอมใจใหดงลงไป ปกใจมนคงลงไปวา สงขารทงหลายจะตองไมเทยง มความแปรปรวน

: ๑๓๕สภร ทมทอง

มภาวะเปนอยางอน ทงๆ ทไมไดเหนแตอาศยศรทธา อาศยความเชอ นอมน�าจตใหดงลงไปวา ตองเปนอยางนนๆ อยางแนนอน เพราะวามนไมเปนอยางอน พระพทธองคผเปนสพพญญตรสไวอยางไร กตองเปนอยางนน

บคคลใดยอมเชอ ยอมท�าใจใหดงลงไปซงธรรมะเหลานอยางน อย� วจจต สทธานสาร โอกกนโต สมมตตนยาม� บคคลนถก เรยกวาสทธานสาร ผเปนไปตามศรทธา คลอยไปตามศรทธา หยงลงสสมมตตนยาม คนนปฏบตอรยมรรคไดโดยใชศรทธา ไมตองใชการเหนอรยสจ ปกตการหยงลงสอรยมรรคจะตองเหนอรยสจกอน มวธไมตองผานการเหนอรยสจ คอวธเชอกอนเลย ใชศรทธานอมจตลงไปใหปฏบตอยในสมมตตนยามคออรยมรรค หมายความวาเชอปญญาตรสรของพระพทธเจา พระพทธเจาวาอยางไรกตองเปนอยางนน พระองคตรสวา รปไมเทยง รปจะเทยง มนเปนไปไมได กดงลงไปอยางนนเลย พวกเราคนยคใหมจะใหเชอใครกยากอย พอยากกปฏบตยาก

ฉะนนผปฏบตโดยมศรทธา มจตดงลงในสงถกตอง ปฏบตไดงายมากคอใชศรทธา เชอเอาเลย คนยคเกาเขาจงบรรลกนงาย เพราะพระพทธเจาทรงเปนทตงแหงศรทธา พระอรยสงฆทงหลายเปนทตงแหงศรทธา เขากเชอทานเลย ไปฟงทาน ทานวาอยางไร กวาอยางนน ปฏบตตามทาน กมโอกาสบรรลแลว บคคลนถก เรยกวาสทธานสาร หยงลงสสมมตตนยาม หยงลงสอรยมรรคม

รกฎ แจงธรรม๑๓๖ :

องค ๘ ได ปฏบตปญญา ศล สมาธ ได โดยอาศยศรทธาเปนตวน�า ไมปฏบตอยางอนแลว ปฏบตตามทางอยางเดยว มโอกาสบรรลในโอกาสตอไป เมอองคมรรคพรอม

อย� วจจต สทธานสาร โอกกนโต สมมตตนยาม� บคคลน ถกเรยกวา สทธานสาร หยงลงสสมมตตนยาม

สปปรสภม โอกกนโต ชอวาหยงลงสภมของสตบรษ

วตวตโต ปถชชนภม เปนผทลวงพนภมของปถชน

คนนไมใชปถชน แตกไมใชพระอรยเจา ยงไมใชทง 2 อยาง ทานเรยกวาผก�าลงปฏบตเพอเปนพระโสดาบนนนเอง ปถชนกเปนอยางหนง ผปฏบตเพอเปนโสดาบนกเปนอยางหนง พระโสดาบน กเปนอกอยางหนง ผปฏบตเพอจะเปนพระโสดาบน แตยงไมไดเปนตอนน ม 2 ทาน เดยวทานท 2 จะพดใหฟงภายหลง ทานทหนง คอ ทานนแหละเปนสทธานสาร เชอเลยวา หลกเกณฑสจธรรมเปนอยางน ขอปฏบตตอความเปนจรง จะตองปฏบตอรยมรรคมองค ๘ กปฏบตตามเลย ไมท�าอยางอนเลย เรยกวาสทธานสารหยงลงสสมมตตนยามโดยไมตองผานการหยงรอรยสจ

โดยปกตแลว การหยงลงสอรยมรรคจะตองผานการยอมรบอรยสจกอน แตวธนใชศรทธา พอมศรทธากปฏบตตามมรรค พอปฏบตตามมรรค มรรครวมสมบรณกบรรลไป สวนจะบรรลเมอไหรนนเปนอกเรองหนง แตจะตองบรรลกอนตายแนนอน พระพทธองค

: ๑๓7สภร ทมทอง

ทรงรบรองไว บคคลนเปนผหยงลงสสปปรสภม ลวงพนภมปถชน

อภพโพ ต� กมม� กาต�, ย� กมม� กตวา นรย� วา ตรจฉาน โยน วา ปตตวสย� วา อปปชเชยย เปนผไมอาจจะท�ากรรม อนท�าแลวเปนเหตไปตกนรก ก�าเนดสตวเดรจฉาน ภมแหงเปรต ลกษณะคลายๆ โสดาบน แตยงไมเปนโสดาบน ไมท�ากรรมรนแรงอะไรตางๆ ทเปนเหตใหไปอบาย

อภพโพว ตาว กาล� กาต�, ยาว น โสตาปตตผล� สจฉกโรต เปนผทไมอาจตาย ไมท�ากาละ ตราบเทาทยงไมท�าใหแจงโสดา ปตตผล ถาไมเปนพระโสดาบนจะยงไมตาย จะตองท�าใหแจงโสดาปตตผลกอน จงจะเสยชวต

ทานเหลานจะไดบรรลเปนพระโสดาบนกอนตาย ทานเรยกวา สทธานสาร ถาดตามวธทพระพทธองคตรสไว คอรปเปนของไมเทยง มความแปรปรวนเปนอยางอน นกเปนธรรมดาของสงขาร ใชวธ เชอมนนอมจตลงไปวา รปจะตองเปนอยางนน มนไมเปนอยางอน และหยงลงสอรยมรรค คอขอปฏบตปญญา ศล สมาธ เปลยนวถชวตทงหมดโดยอาศยศรทธาเปนตวน�า ยงไมไดเหนสจจะ เรยกวา สทธานสาร ผด�าเนนไปตามศรทธา ใชศรทธาเปนตวน�า สรปแลวคอปฏบตปญญา ศล สมาธ เจรญมรรคมองค ๘ นแหละ เมอถงเวลาเหตปจจยพรอมกจะไดบรรลธรรม ถาไมไดบรรลในตอนมชวต ตอนกอนตายกจะบรรล ถายงไมบรรลกจะไมตาย อนนเปนทานทหนงคอสทธานสาร ทานใดทยงไมรแจงกฎ ยงไมมปญญา กใชแบบนได

รกฎ แจงธรรม๑๓๘ :

อกทานหนง ยสส โข ภกขเว อเม ธมมา เอว� ปญญาย มตตโส นชฌาน� ขมนต ดกอนภกษทงหลาย ธรรมะเหลานยอมทนซงการเพงพจารณาดวยปญญาเปนอยางยงส�าหรบบคคลใด บคคลนมปญญา เรยนแลว ทองจ�าดวยด พจารณาเกง ใชปญญาเปนตว น�าแทน ธรรมะเหลานคอรปเปนของไมเทยง มความแปรปรวน มภาวะเปนอยางอนพจารณาแลวกเขาใจชด เนองจากเปนคนมปญญา มความเขาใจด แตวายงไมไดเหนอรยสจ อาศยปญญาเปนพนฐานอยางน นอมน�าจตลงสการปฏบตอรยมรรคได เรยกวา ธมมานสาร

อย� วจจต ธมมานสาร โอกกนโต สมมตตนยาม� บคคลนเรยกวา ธมมานสาร หยงลงสสมมตตนยาม ผเปนไปตามธรรมะ เปนไปตามปญญาทเหนธรรม คอผทเนนไปทางปญญา เมอเรยนธรรมะหรอฟงธรรมะ ทพระพทธองคทรงแสดงไวแลว มาพจารณาดกเหนจรงตามนน ยงไมไดเหนสจจะ แตเหนธรรมะตามกฎนน มนเปนอยางนน กนอมใจลงไปเพอปฏบตอรยมรรค

ฉะนน ส�าหรบผทยงไมมอรยมรรค ยงไมยอมรบสจธรรม ยงไมเปนโสดาบน ม 2 แนวทางในการนอมน�าจต แนวทางท 1 ใชศรทธา เรยกวา สทธานสาร แนวทางท 2 ใชปญญา เรยกวา ธมมานสาร

สปปรสภม โอกกนโต หยงลงสภมของสตบรษ วตวตโต ปถชชนภม กาวลวงพนภมปถชน อภพโพ ต� กมม� กาต�, ย� กมม� กตวา นรย� วา ตรจฉานโยน วา ปตตวสย� วา อปปชเชยย เปน

: ๑๓9สภร ทมทอง

ผทไมสมควรทจะท�ากรรม ทท�าแลวน�าไปเกดนรก ไปก�าเนดสตวเดรจฉาน หรอไปภมแหงเปรต ไมท�ากรรมใหตกอบาย เปนผทด�าเนนไปตามมรรคทง ๘

อภพโพว ตาว กาล� กาต�, ยาว น โสตาปตตผล� สจฉกโรต เปนผไมสมควรเพอทจะท�ากาละ เปนผไมสมควรตาย เปนผทจะ ไมตาย ตราบเทาทยงไมท�าใหแจงซงโสดาปตตผล

ทง 2 ทานน ยงไมไดแจงธรรมะ ยงไมไดเปนพระโสดาบนในตอนน ทานแรกใชศรทธา มความเชอมน นอมจตใหดงลงไป ปฏบตตามมรรค กสามารถแจงธรรมไดในภายหลง ทานทสอง พจารณาธรรมเขาใจชดดวยปญญาระดบหนง ยงไมเหนอรยสจ ใชปญญานอมจตปฏบตอรยมรรค ปฏบตไปตามองคมรรคนนแหละ ถาครบรวมกนเขากบรรลธรรม ไมบรรลตอนยงมวต กจะไดบรรลกอนตาย ถายงไมบรรล จะไมตาย

ทานวา แมโลกจะแตก กตองรอกอน ตองรอบารมเตมพรอมใหบรรลกอน สมมตวา ผปฏบตนปวยเปนโรคมะเรง รกษาไมหาย ปฏบตจนเปนสทธานสาร ปฏบตอรยมรรค ท�าสมถะวปสสนาอย บารมยงไมพรอมมะเรงกรอกอน รอใหเขาบรรลโสดาบนกอน มะเรง คอยลกลามแลวจงตาย วธนเหมาะมากส�าหรบทานไหนทปวยเปนโรครกษาไมหาย วาไปแลวเราทกคนรวมทงผมดวย กเปนโรครกษาไมหาย ทกคนตองตายหมดเลย ดงนน ควรจะพยายามท�าใหลง 2 แนวทางนไว

รกฎ แจงธรรม๑๔๐ :

สวนผทรเหนธรรมแลว กเปนพระโสดาบน พระพทธองคตรสวา โย ภกขเว อเม ธมเม เอว� ปชานาต เอว� ปสสต ดกอนภกษทงหลาย บคคลใดยอมรซงธรรมะเหลานอยางน ยอมเหนซงธรรมะเหลานอยางน คอ รเหนวา รปไมเทยง มความแปรปรวน เปนอยางอน บคคลใดทรชดซงรปทไมเทยงวาไมเทยงอยางน เหนซงรปท ไมเทยงวาไมเทยงอยางน เหนรปทแปรปรวนวาแปรปรวนอยางน ผทร ผทเหน ทานเหนอรยสจ กหยงลงสสมมตตนยาม เปนพระโสดาบน

อย� วจจต โสตาปนโน บคคลนเรยกวาโสดาบน

อวนปาตธมโม เปนผไมตกต�าเปนธรรมดา

นยโต เปนผแนนอน

สมโพธปรายโน มสมโพธ คอ การตรสรเปนพระอรหนตในภายหนา

ฉะนน ผทรกฎ และแจงธรรมแลว เขาใจธรรมะชดเจน หยงลง สทางปฏบตแนนอน กเปนโสดาบนเปนตนไป สวนปถชนถายงไมถงความเปนพระโสดาบน มอย 2 แนวทาง ทจะท�าใหเปนโสดาบนในชาตน แนวทางท 1 คอสทธานสาร ไปตามศรทธา ใชศรทธาเปนตวน�า แนวทางท 2 ธมมานสาร ไปตามปญญา ใชปญญาเปนตวน�า ถาไมเอา 2 วธน กตองปฏบตใหเปนพระโสดาบนตอนนเลย มทางเลอกอยเทานแหละ ไมอยางนนกเปนปถชนทไมแนนอนตลอดไป กมอนตราย

: ๑๔๑สภร ทมทอง

การรกฎจงเปนเรองส�าคญมากจรงๆ ตองเขาใจกฎ เขาใจธรรมดา เขาใจธรรมชาต กฎหลกๆ ม 4 กฎ อยางทผมยกมาแสดงแลว ผใด ทรอยางน เหนอยางน ยอมรบกฎธรรมดา ยอมรบธรรมชาต ไดเปน โสดาบน พอเปนโสดาบนแลว รแจงอรยสจแลว กเปนไปไดทจะกระท�าทสดแหงทกข บรรลธรรมเปนพระอรหนตได

ผมจะยกพระสตรเกยวกบความรเรองอรยสจมาประกอบ ในสงยตตนกาย มหาวารวรรค ขทรปตตสตร ในพระไตรปฎกเลมท 19 ขอ 1102 พระพทธองคตรสวา

โย ภกขเว เอว� วเทยย ดกอนภกษทงหลาย บคคลใดพงกลาวอยางนวา

อห� ทกข� อรยสจจ� ยถาภต� อนภสเมจจ เรายงไมรแจงแลวซงทกขอรยสจ ตามทมนเปนจรง

ทกขสมทย� อรยสจจ� ยถาภต� อนภสเมจจ ยงไมไดรแจงแลวซงทกขสมทยอรยสจ ตามทมนเปนจรง

ทกขนโรธ� อรยสจจ� ยถาภต� อนภสเมจจ ยงไมไดรแจงแลวซงทกขนโรธอรยสจ ตามทมนเปนจรง

ทกขนโรธคามน ปฏปท� อรยสจจ� ยถาภต� อนภสเมจจ ยงไมไดรแจงแลวซงทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจ ตามทมนเปนจรง

ผใดทกลาวอยางนวา กระผมหรอดฉนยงไมไดรแจงแลวซงอรยสจทง 4 ไมไดรจกทกขตามทมนเปนจรง ไมไดรจกอปาทาน

รกฎ แจงธรรม๑๔๒ :

ขนธทง 5 วามนเปนทกข ตามความเปนจรงแลว อปาทานขนธทง 5 เปนทกข มนเปลยนไมได มนเปนไปตามธรรมชาต ยงไมร ยง ไมเหนวา ตณหาเปนเหตเกดทกข ยงไมรยงไมเหนวา นโรธเปนความดบทกข ความสนตณหา ความสนขนธ 5 เปนความดบทกข ยงไมรยงไมเหนวา อรยมรรคมองค ๘ เปนหนทางแหงความดบทกข

สมมา ทกขสสนต� กรสสามต กระผมหรอวาดฉนหรอวาขาพเจาจะกระท�าซงทสดแหงทกขไดโดยชอบ ดงน เนต� าน� วชชต นนไมใชฐานะทจะมได

ผทยงไมรกฎ โดยเฉพาะกฎทพระพทธเจาทรงยกขนแสดง คออรยสจ 4 ยงไมรอรยสจ 4 มาบอกวา จะท�าทสดแหงทกขโดยถกตอง อยางนนไมใชฐานะทจะมได ขอนตองจ�าแมนๆ ไมอยางนน พวกเราจะถกหลอกเยอะ คณอยากจะหมดทกขใชไหม ปลอยทกขไปกบเตา ทกขกจะหมด พากนไปปลอยเตา โงคางอยอยางนไมไหวหรอก ถาไมรอรยสจ จะมาพดเรองท�าใหหมดทกข ท�าใหถงความสนทกข มนเปนไปไมไดอยางเดดขาด บาลวา เนต� าน� วชชต นนไมใชฐานะทจะมได

อยากจะหมดทกข หมดโศก หมดโรค หมดภย คณตองสวดบทน ไมมพดเรองอรยสจสกค�า อยางนมนเปนไปไมไดหรอก สวดจนตายกเปนไปไมได เพราะมนเปนไปไมได มนไมใชหนทาง ตองรกฎ เขาใจกฎกอน พวกเราตองรเรองเหลาน ถาไมรจะถกหลอก ไปนานเลย หลงวนเวยนวนวายอยอยางน

: ๑๔๓สภร ทมทอง

การจะท�าทสดแหงทกขได หมดทกขได กตอเมอรอรยสจ แลวเทานน ตองเรมจากเปนพระโสดาบนกอน จงจะเปนพระอรหนต ไดนนเอง จะหมดกเลส หมดความโลภ ความโกรธ ความหลง กตองรอรยสจ หลายทานอยากจะหมดความโกรธ คณอยากจะหมด ความโกรธ ไมอยากเปนทกขเพราะความโกรธตองท�าอยางน สวดอยางนๆ ไมมเรองอรยสจสกค�า แลวยงไปเชอเขาอก อยางนกเกนไป เพราะฉะนน เราตองจ�าแมนๆ ถาไมมเรองอรยสจแลว จะใหละเลกความโกรธดวยวธใดวธหนง ใหหมดทกขดวยวธใดวธหนง มนไมมทางเปนไปได ไมใชฐานะทจะเปนไปได พระพทธเจาทรงรบรองไวอยางน

ถารอรยสจแลว อนนเปนไปได ในฝายเปนไปได พระพทธองคตรสในทางตรงกนขามวา

โย จ โข ภกขเว เอว� วเทยย ดกอนภกษทงหลาย สวนบคคลใดแลพงกลาวดงนวา

อห� ทกข� อรยสจจ� ยถาภต� อภสเมจจ กระผมหรอดฉนหรอวาขาพเจา รแจงแลวซงทกขอรยสจ ตามความเปนจรง รแลววาอปาทานขนธทง 5 เปนทกข ทกขนรแลวๆ

ทกขสมทย� อรยสจจ� ยถาภต� อภสเมจจ รแจงแลวซงทกขสมทยอรยสจ ตามทมนเปนจรง

ทกขนโรธ� อรยสจจ� ยถาภต� อภสเมจจ รแจงแลวซงทกขนโรธอรยสจ ตามทมนเปนจรง

รกฎ แจงธรรม๑๔๔ :

ทกขนโรธคามน ปฏปท� อรยสจจ� ยถาภต� อภสเมจจ รแจงแลวซงทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจ ตามทมนเปนจรง

สมมา ทกขสสนต� กรสสามต ขาพเจาจกกระท�าซงทสดแหงทกขไดโดยชอบ ดงน

านเมต� วชชต นนเปนฐานะทจะมได

ฐานะทมไดตามเงอนไขมนเปนอยางน ถาจะกระท�าทสดแหงทกขได ไมวาจะทกขเลกๆ นอยๆ ความเครยด ความวตกกงวล หรอทกขใหญๆ อะไรกตาม ตองเรมตนทตรงน ไมอยางนนแลว ไมมวนทจะแกไขได บางคนไปหลงเชอเขา อยากจะหมดความเครยดตองไปนงสมาธอยางนๆ พากนไปนงท�าสมาธ จนไปเปนพระพรหมเยอะแลว กยงไมเหนพนทกขอะไร บางทดใจวา ไปท�าตามเขา แลวไมทกขไปตง 2 วนทเดยว อยาวาแค 2 วนเลย บางคนไมทกขทงชวต ไปเปนพระพรหมอายตง 500 มหากป ไมเหนพนทกข อะไร ทเปนอยางนนกเพราะไมไดรแจงอรยสจ 4

ถาผใดกลาววา ขาพเจารอรยสจ 4 รจกทกขตามทมนเปน รจกอปาทานขนธทง 5 วาเปนทกข เปนสงไมมตวตน รจกตณหา วาเปนเหตเกดทกข รจกพระนพพาน คอความสนตณหาวา เปนความดบทกข รจกอรยมรรคมองค ๘ วาเปนหนทางใหถงความ พนทกข ถารตามทเปนจรงอยางนแลว จะกระท�าซงทสดแหงทกขได อนนเปนไปได เปนฐานะทเปนไปได

: ๑๔๕สภร ทมทอง

ฉะนน การรกฎเปนสงส�าคญ สงขารทงหลายทงปวงไมเทยง สงขารทงหลายทงปวงเปนทกข ธรรมะทงหลายทงปวงไมใชตวตน กฎอทปปจจยตาปฏจจสมปบาท ส�าคญในแงทจะท�าใหจตหยงลง ยอมรบอรยสจ การยอมรบอรยสจน ท�าใหเปนผปฏบตตามอรยมรรค มองค ๘ ดวยการรอรยสจนแหละ จะท�าใหพนทกขได เพราะ ทางพนทกขคออรยมรรคมองค ๘ เราฟงมาและจ�าไดด แตทยงปฏบตไมไดเพราะยงไมรอรยสจ ถารอรยสจนนแหละจงจะเดนทาง นได ถาใครยงไมรตอนน กม 2 แนวทาง ใชศรทธาน�ากได ใช ปญญาน�ากได

อนนยกเรองอรยสจมา อรยสจเปนหลกธรรมทพระพทธองคทรงยกขนมาแสดงโดยความเปนสจธรรม เปนความเปนจรงทมนเปนอยางนน ทมนเปนทกขเพราะมนเปนทกข มนไมเพยนจาก ความเปนทกข มนไมเปนทกขสมทย ไมเปนทกขนโรธ ไมเปนทกขนโรธคามนปฏปทา มนเปนทกขเพราะมนเปนทกข มนไมเปนสข มนเปนทกขนนแหละ มนไมเปนอยางอนเลย

ตณหาเปนเหตเกดทกขกเพราะมนเปนเหตเกดทกขตามทมนเปน ตองร ตองเหน ตองรจกตามทมนเปน ค�าทวา ตามทมนเปน แปลมาจากบาลวา ยถาภต� มนเปนอยางนนกตองเหนวามนเปนอยางนน จะเหนมนเปนอยางอนไมไดเพราะวามนเปนอยางนน เหนมนเปนอยางอนมนกเปนอยางนนเหมอนเดม จงตองเหนใหตรง เหนใหถกตอง ตวกฎทตองเหนใหถกตอง มหลายกฎหลายดวยกน

รกฎ แจงธรรม๑๔๖ :

กฎหลกๆ ตามทผมยกมา ทสรปใหฟงแลววา มกฎ 4 กฎทไมขนกบการอบตของพระพทธเจา มธรรมะทพระองคตรสร 2 อยาง และอรยสจ 4 มเรองหลกๆ อยเทานแหละ ถาพดถงตวกฎเกณฑ ตวระเบยบของธรรมะทจ�าเปนตองร พอรแลวจะท�าใหเขาถงธรรมะ ท�าใหแจงธรรมะได บรรลธรรมได วนนยกพระสตรมาอางองให ฟงกน

สรปวา ผใดทกลาววา ผมไมรเรองอรยสจ 4 แตจะชวยให คนพนทกข หรอจะกระท�าทสดแหงทกขได อยางนไมใชฐานะทจะ มได โดยเฉพาะหมอดหมอเดาทงหลายจะชวยใหเราพนทกขไดไหม อยางนนไมไดแนนอน มแตชวยใหเราทกขหนกขน และชวยใหเราเสยเงนไดอก เสยเวลามากขน ไปท�าพธกรรม จนตวเองตดกรรมมากขน อยางนนมวไปเรอย ท�าใหเรามกรรมมากขน แตชวยใหพนทกขไมได เพราะหมอดไมมเรองอรยสจ 4 หลกการงายๆ อยางน สวนฐานะทมได คอผใดทบอกวา รอรยสจ 4 นแหละจะกระท�าทสดแหงทกขได

ถาเอากฎทงดานอรยสจ 4 และปฏจจสมปบาทมารวมกน เปนอรยสจ 4 นนแหละแตเอาองคปฏจจสมปบาทมาเปนขอธรรมะ เปนกฎส�าหรบพจารณา มปรากฏหลายพระสตรเหมอนกน ถา ใครรอยางน กเปนไปเพอไดบรรลธรรม เหนแจงธรรมะ เปนพระโสดาบนได ผมจะยกมาสกพระสตรหนง ในสงยตนกาย นทาน วรรค ญาณวตถสตร เลม 16 ขอ ขอ 33 พระพทธองคไดตรสถง

: ๑๔7สภร ทมทอง

ญาณวตถ คอเรองญาณ 44 ญาณ

กตมาน จ ภกขเว จตจตตาฬส� ญาณวตถน ดกอนภกษ ทงหลาย ญาณวตถ คอญาณจ�านวน 44 ญาณ คออะไรบาง ไดแกอะไรบาง ญาณ 44 เหลาน กเอาองคของปฏจจสมปบาทมาแจกแจงเปนญาณ องคละ 4 รวม 11 องคธรรม กเปนญาณ 44

ชรามรเณ ญาณ� ญาณในชรามรณะ ความรในชรามรณะ รจกชรามรณะเปนอยางดวา ชรามรณะ ไมใชคน ไมใชผหญง ไมใชผชาย เปนภาวะอยางหนงทปรากฏขนตามเงอนไข

ชรามรณสมทเย ญาณ� ญาณในชรามรณสมทย เหตเกดของชรามรณะคอชาต เมอชาตเกดชรามรณะมนกเกด นกเปนญาณ

ชรามรณนโรเธ ญาณ� ญาณในชรามรณนโรธ ความดบ ความไมม ความไมเกดของชรามรณะ คอเมอชาตดบ ชาตไมม ชาตไมเกด ปราศจากชาตกปราศจากชรามรณะ

ชรามรณนโรธคามนยา ปฏปทาย ญาณ� ญาณในชรามรณนโรธคามนปฏปทา ความรในขอปฏบตทท�าใหเขาถงความดบของชรามรณะ คอรวาอรยมรรคมองค ๘ เปนมรรค เปนปฏปทา เปนหนทางใหถงความดบของชรามรณะ

นยกเรอง ชรามรณะ ขนมาเปนตวตงกได 4 ญาณ ยกธรรมะอนๆ ขนมาเปนตวตง ไปตามกระบวนการปฏจจสมปบาท จนถงสงขารทเกดขนเพราะมอวชชาเปนปจจย ม ๑๑ หลกธรรม หลก

รกฎ แจงธรรม๑๔๘ :

ธรรมละ ๔ ญาณ กลายเปนญาณ ๔๔ อยางน ทงเรองอรยสจ กบปฏจจสมปบาทมาผสมกน ท�าใหแจงธรรมะ เขาใจธรรมะได

สงขาเรส ญาณ� ญาณในสงขารทงหลาย รจกดในสงขารวา สงขารคอเจตนาทเปนตวกรรมทงดทงไมด เปนสงไมใชตวไมใชตน

สงขารสมทเย ญาณ� ญาณในสงขารสมทย เหตเกดของสงขารคออวชชา อวชชาเกด สงขารจงเกด

สงขารนโรเธ ญาณ� ญาณในสงขารนโรธ ญาณในความดบของสงขาร ความไมมสงขาร สงขารไมเกด เพราะอวชชาไมม สงขารมนกไมม อวชชาไมเกด สงขารกไมเกด อวชชาดบ สงขารกดบ

สงขารนโรธคามนยา ปฏปทาย ญาณ� ญาณในสงขารนโรธคามนปฏปทา รขอปฏบตใหถงความดบของสงขาร คออรยมรรค มองค ๘

รวมแลว 11 หลกธรรม หลกธรรมละ 4 เปน 44 อยาง นแหละ เอากฎอรยสจ 4 กบปฏจจสมปบาทมาเชอมโยงตอเนอง กนไป ผทรกฎเกณฑเหลานจรงๆ ทกขอธรรมะ ลวนเปนของไมเทยง เปนทกข ไมใชตวตน เปนไปตามเหตปจจย มเหตมผลตามอรยสจ 4 ผทมญาณทง 44 มความรเขาใจวา สงตางๆ เปนไปตามกระบวนอยางนแหละ ไมวาในอดต กเปนอยางน ทานผรทานกรสงน ในอนาคตกเปนอยางน ทานผรกรสงน ในปจจบนกเปนอยางน เปนพทธะเพราะรสงเหลาน เพราะเปนสจธรรมเปนความจรง ผท รเหนอยางน จะไดเปนพระโสดาบน พระพทธองคทรงสรปวา

: ๑๔9สภร ทมทอง

ยโต โข ภกขเว อรยสาวกสส อมาน เทว ญาณาน ปรสทธาน โหนต ปรโยทาตาน ดกอนภกษทงหลาย ในกาลใดแล ญาณ 2 ชนดเหลานของอรยสาวก เปนของบรสทธ เปนของผดผองดแลว

ธมเม ญาณญจ อนวเย ญาณญจ คอ ญาณในธรรม กบ ญาณรเหนคลอยตามธรรม ญาณในธรรม ญาณเหนธรรม คอเหนปฏจจสมปบาทเชอมโยงตอเนองถงกน และญาณทเหนวา ไมวาในอดต ในอนาคต หรอปจจบน มการรสจจะเพยงเทาน มแตรจกอรยสจ 4 ทงนน พระพทธเจาในอดตกตรสรอนน ทรงประกาศอนน พระพทธเจาในอนาคตกตรสรอนน ทรงประกาศอนน พระพทธเจาในปจจบนกตรสรอนน ทรงประกาศอนน ผใดทมญาณเรองนทะลปรโปรงชดเจน มความบรสทธผดผอง มองแลวเหนเหตเหนผล ของธรรมะ เหตไมมตวตน ผลกไมมตวตน เปนแตธรรมะลวนๆ ทเปนไปตามเงอนไข เชอมโยงตอเนองกนไปเปนกระแส บคคลนจะไดเปนพระโสดาบน เรยกชอหลายชอดวยกน

อย� วจจต ภกขเว อรยสาวโก ทฏสมปนโน อตป ดกอน ภกษทงหลาย อรยสาวกถกเรยกวาผสมบรณพรอมดวยทฏฐบาง ทฏสมปนโน ผสมบรณพรอมดวยความเหน คอตาดเหนชดแลว ตาไมมด ไมบอด ไมพรามว รกษาตาไดดแลว มองอะไรกเหนชด แลว แยกแยะไดออกแลว เหมอนกบเรามตาด มองสงของตางๆ แยกแยะของถกแลว เมดขาวสารกวาเมดขาวสาร เมดถวเขยวกวา เมดถวเขยว เมดถวเหลองกวาเมดถวเหลองแลว ตาดแลว สวน

รกฎ แจงธรรม๑๕๐ :

ปถชนตาไมด เมดขาวสารไปวาเมดถวเขยว เมดถวเขยวไปวาเมดถวเหลอง อยางนมนมว ทกขไปวาเหตเกดทกข เหตเกดทกขไปวาสขสบาย กหลงไปเรอยท�านองน ตายงไมด

พระโสดาบนทานรเหนธรรม รกฎเกณฑของธรรมะตาม ปฏจจสมปบาท รคลอยตามธรรมะตามอรยสจ 4 เรยกวา ทฏสมปนโน บาง ทสสนสมปนโน อตป เรยกทานวา ทสสนสมปนโน บาง ถงพรอมดวยทสสนะบาง อาคโต อม� สทธมม� อตป เรยก ทานวาผมาแลวสพระสทธรรมนบาง เปนตน ชอทานมเยอะ ใน พระสตรน ทยกมาม 9 ชอ ไดแก

(1) ทฏสมปนโน เปนผสมบรณพรอมดวยทฏฐ

(2) ทสสนสมปนโน เปนสมบรณพรอมดวยทสสนะ

(3) อาคโต อม� สทธมม� เปนผทมาแลวสพระสทธรรมน

(4) ปสสต อม� สทธมม� ผเหนพระสทธรรมน เหนปฏจจ สมปบาท เหนอรยสจ เหนมรรค ผล นพพาน

(5) เสกเขน ญาเณน สมนนาคโต เปนผประกอบดวยญาณของพระเสขะ

(6) เสกขาย วชชาย สมนนาคโต เปนผประกอบดวยวชชาของพระเสขะ

(7) ธมมโสต� สมาปนโน เปนผถงกระแสธรรม มาถงกระแสนพพาน จะไดไหลไปสนพพาน ถงธรรมโสตะ หลงจากทไปตามกระแสตณหามายาวนาน ตอนนมากระแสธรรมแลว

: ๑๕๑สภร ทมทอง

(๘) อรโย นพเพธกปญโญ เปนผมปญญาช�าแรกกเลสอน เปนอรยะ

(9) อมตทวาร� อาหจจ ตฏต เปนผอยชดประตอมตะ

นเปนชอของพระโสดาบน ทานผทไดร กฎอนจจง ทกขง อนตตา รกฎปฏจจสมปบาท รกฎอรยสจ ตองรกฎเหลานจงจะแจงธรรมะได ตองรกฎ จงเปนไปไดทกระท�าใหแจงซงโสดาปตตผล เปนตน โดยมหลกอยวา ธมมฏฐตญาณ คอ ญาณทเหนธรรม ญาณรธรรมะเปนไปตามเงอนไขปจจยเกดกอน และ นพพานญาณ คอ ญาณในนพพาน ญาณในการรแจงธรรมมาทหลง

บรรยายครงท 2 นถอวาจบหวขอน ทานไหนยงฟงไมทนอยางไร เขาใจมาก เขาใจนอย อยางไรกตองจบแลวครบ เพราะมนเปนอยางน โลกสงขารจะใหมนสมบรณแบบกเปนไปไมได สงขารนมนไมสมบรณแบบโดยธรรมชาต เปนหลกธรรมดา ตองเขาใจธรรมดา การเขาใจธรรมดานแหละเรยกวารกฎ พอรกฎแลวจะได ยอมรบหลกอรยสจ การยอมรบหลกอรยสจทานเรยกวาอนโลมก ขนต คอยอมรบหลกสจธรรม อนโลมคลอยตามสจธรรม พออนโลมคลอยตามสจธรรมกจะหยงลงสสมมตตนยาม คอขอปฏบตอรยมรรคได ถาหยงลงสขอปฏบตอรยมรรคไดแลว กแนนอนแลว เปนผทเปนโสดาบน รแจงธรรมะ จะไดเขาถงธรรมะ เปนพระอรหนตในภายหนาอยางแนนอน

รกฎ แจงธรรม๑๕๒ :

บรรยายวนนคงสมควรแกเวลาเทาน สดทายกขอใหผเขาฟง ธรรมทงหลาย จงเปนผมความเพยร มสตสมปชญญะ เจรญในธรรมทพระอรหนตสมมาสมพทธเจาตรสไวดแลว จนกระทงเขาถงมรรคผลนพพานดวยกนทกทานเทอญ

: ๑๕๓สภร ทมทอง

รกฎ แจงธรรม๑๕๔ :

1 คณสายสมพนธ สวรรณประทป 10,0002 คณเพญพรรณ วสทธ ณ อยธยา 10,0003 คณบษกร สงคาลวนชย 5,0004 คณดวงใจ ตงสงา 5,0005 คณชอพภพ โอสถานเคราะห 20,0006 คณดารา คาบาลโล 2,0007 คณกรกนก ยงสกล 1,200๘ คณปณฑร สวางวงศากล 1,0009 คณหญงวจนทรา บนนาค 1,50010 คณจรรยา ตงกจเวทย 3,00011 คณใจทพย เอยมปรด 50012 คณกะมะลา ภาคสวรรณ 3,00013 คณสดใจ พานช 1,00014 คณวรทยา อสสกล 2,00015 คณชนกา ศลปอนนต 2,00016 คณรชนย โลพนศร 1,00017 คณอนธดา คงสาย 1,0001๘ คณอดมพร ประภารตน 1,00019 คณเกษสรนทร ธนนทปพฒน 1,00020 คณกอบรตน บวเลอร 1,00021 ม.ล.วราภา อกฤษณ 50022 คณมลลกา ลมปอนนตชย 1,00023 คณพจมาน เสรมศรววฒน 1,00024 คณนนทล จารรตน 1,00025 คณนรรจาพร จงควนต 2,00026 คณสปราณ วฒนะศนศนย 50027 คณรตนา ชนวฒนโชต 5002๘ คณพรทพย ธนะโสภณ 1,00029 คณโกสลล ล�าซ�า 500

30 คณพรรณพไล สพรรณโรจน 1,00031 คณรชนวรรณ อทยศร 2,00032 คณพรทพย สรยสตย 2,00033 พล.ร.ท.ทพ.จตพร ทญ.โบว พกกะเวส 4,00034 คณสธาร เดชอดม 2,00035 พ.ญ.สรพร เนาวรตโนภาส 1,00036 พเออ 1,00037 คณสรย อตนญานตรตน 3,0003๘ พญ. นสรา อรรฆศลป 5,00039 คณสมใจ ทพยชยเชษฐา 2,00040 คณอญชล จนทรคง 1,00041 ผศ. นงคนช ศรธนาอนนต 1,00042 ดร. อทศ-ผศ. ปรยา-อจฉรยา- อายส-ศทธธ เกตทต 10,00043 คณศรพร ศรทอง 1,00044 คณเกษมส สกลชยสรวช 2,00045 คณสวมล อศวไชยชาญ 1,00046 คณจนตนา กตตวบลยมาศ 2,00047 คณกรองแกว จระกาล 2,5004๘ คณพนารตน ชยสรนทร 5049 คณจรนทร ดธนสวรรณ 20050 คณน�าชย นพรตน 10051 คณอรจรพชร เหงาพรหมมทร 5052 คณกญญณช ศรโมรา 5053 คณวนวสาข ดเสยง 5054 คณธญลกษณ เดชสม 5055 คณอทมพร มนโพธ 5056 คณกงแกว พงษทว 5057 คณรงทวา สทธประภา 505๘ คณกนกนาถ กาญจนสนไพบลย 10059 คณอทวราห ชายวชย 100

รำยชอผรวมบรจำค

: ๑๕๕สภร ทมทอง

60 คณชนญานนทน มนหมาย 5061 คณเสาวภา น�าจนทร 10062 คณชรนทรทพย ยอดวงค 25063 คณสชาดา ตลยาภรณโชต 50064 คณกชภส นมมานนท 1,00065 คณพทธชาต กาญจนวลรตน 1,00066 คณภชต กาญจนวลรตน 4,00067 คณปารชาต กาญจนวลรตน 10,0006๘ คณจตตราพนธ รกษาขนธ 1,50069 คณมนตร พงศาภกดและครอบครว คณปยพนธ ตณฑสรยะ และตระกลลวเฉลมวงศ 4,00070 คณงามจตต เชาวศลป 1,00071 คณนพทธสดา จนทรโอภาส และครอบครว 2,10072 คณพนธปรนท จนทรสงห 50073 ผเขาปฏบตยวพทธกสมาคมฯ 1๘ - 20 ก.ย. 5๘ 2,59174 ผฟงธรรม บานจตสบาย 27 ก.ย. 5๘ 3,11075 คณปญจรตน ชตาภา 1,00076 จากฐณชาฌรสอรท 4 ต.ค. 5๘ 1,๘1077 คณธนดา บลสข 1,0007๘ ผเขาปฏบตวงรรสอรท 5 - 7 ต.ค. 5๘ 2,000

รำยชอผรวมบรจำค

79 ผฟงธรรม บานจตสบาย 11 ต.ค. 5๘ 2,900๘0 ผเขาปฏบตอาศรมมาตา 23 - 27 ต.ค. 5๘ 9,000๘1 ทญ.ตกตา 2,000๘2 จากฐณชาฌรสอรท 1 พ.ย. 5๘ 1,130๘3 คณประภาส หนเจรญ 1,000๘4 คณฉววรรณ วรเพยร 600๘5 คณรตน ภไพบลย 500๘6 ทพญ.ภารณ ชวาลวฒ 500๘7 คณพชย รกตะสงห 200๘๘ คณอบลศร หวเมองราช 100๘9 คณประยงค เมฆสวสด 10090 คณเรณ เมฆสวสด 10091 คณส�าอางค แซอง 10092 คณธญชนก จญกาญจน 10093 คณพมพรรณ รกตะสงห 14094 คณรสสคนธ ชมชน 56095 คณสรฉตร อรรถเวทวรวฒ 2,00096 คณอจฉรา องครสนนท 30097 แมชกรรณพร (สวนธรรมรกษ) 1,5009๘ ผฟงธรรม บานจตสบาย 22 พ.ย. 5๘ 4,55099 คณชมพ 1,000 รวม ๑9๐,๔9๑

รกฎ แจงธรรม๑๕๖ :

ผทสนใจหนงสอและค�าบรรยายของอาจารยสภร ทมทอง

สามารถดรายละเอยดเพมเตมไดใน

www.ajsupee.com และ สามารถตดตอได ดงน

(1) ขอรบไดฟร ผานระบบขอรบหนงสอออนไลน จากเวบไซต

ajsupee.com ขอรบหนงสอไดครงละ 5 เลม และ mp3 ครงละ

๘ แผน โดยการเลอกหนงสอ หรอ ซดทตองการ ผานระบบขอรบ

หนงสออนไลน ยนยน และ กรอกชอทอยผรบ ในระบบสามารถ

ตรวจสอบสถานะการสงได

: ๑๕7สภร ทมทอง

(2) ขอรบไดฟรทางไปรษณย ขอรบหนงสอไดครงละ 5 เลม

และ mp3 ครงละ ๘ แผน สงชอ ทอยของผรบ, ชอหนงสอ,

mp3, DVD ทตองการไปท suriyan2t@gmail.com หรอทาง

Line ID : ajsupee.com ตดตอสอบถามรายละเอยด คณสรยน

โทร. 0๘0-553 5553 ครบ

(3) ตดตอขอรบทชมรมจรยธรรม ตกประสาทวทยา ชน 3

โรงพยาบาลศรธญญา อ.เมอง จ.นนทบร

โทร. 02-96๘ 9954 ตดตอคณสคนธ

(4) ตดตอขอรายละเอยดไดจาก

ชมรมกลยาณธรรม

http//:www.kanlayanatam.com

รกฎ แจงธรรม๑๕๘ :

วนเดอนปเกด

๑๓ พฤษภาคม ๒๕๑๕

บานหนองฮะ ต.หนองฮะ อ.ส�าโรงทาบ จ.สรนทร

การศกษา• เปรยญธรรม 4 ประโยค

• ประกาศนยบตรบาลใหญ วดทามะโอ จ.ล�าปาง

• ปรญญาตร วศวกรรมศาสตรบณฑต

สาขาวศวกรรมไฟฟา มหาวทยาลยขอนแกน

• ปรญญาโท พทธศาสตรมหาบณฑต สาขาพระพทธศาสนา

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

ประวต

อำจำรยสภร ทมทอง

: ๑๕9สภร ทมทอง

งานปจจบน (พ.ศ. ๒๕๕๘)• กรรมการผทรงคณวฒวทยาลยสงฆ

มจร. บาฬศกษาพทธโฆส จ.นครปฐม

• วปสสนาจารยยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทยฯ

• อาจารยสอนวชาพระอภธรรมปฎก

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

วทยาเขตบาฬศกษาพทธโฆส จ.นครปฐม

• บรรยายธรรมะตามสถานทตางๆ ทงในกรงเทพฯ

และตางจงหวด

• เผยแผธรรมะทางเวบไซต www.ajsupee.com

รกฎ แจงธรรม๑๖๐ :