อรยสจในปฏจจสมปบาท

สภร ทมทอง

อรยสจในปฏจจสมปบาท

โดย สภร ทมทอง www.ajsupee.com

พมพครงท ๑ เมษายน ๒๕๕๖ จำนวน ๑๕,๐๐๐ เลม

ISBN : 978-616-7115-57-3

ภาพประกอบ มนตชย ขาวสำอางค

แบบปก / รปเลม

คณตศาสตร เสมานพรตน

ดำเนนการผลต บรษทฟรมายด พบลชชง จำกด

27/33 ซอยศรบำเพญ ถนนพระราม 4 แขวงทงมหาเมฆ เขตสาทร กรงเทพฯ

โทรศพท 0-2637-8600 โทรสาร 0-2637-8601

พมพท

หางหนสวนจำกด ภาพพมพ 296 ซอยอรณอมรนทร 30 ถนนอรณอมรนทร

แขวงบางยขน เขตบางพลด กรงเทพฯ โทรศพท 0-2433-0026-7 โทรสาร 0-2433-8587

แจกเปนธรรมทาน หามจำหนาย

คำนำ

หนงสอ “อรยสจในปฏจจสมปบาท” นเรยบเรยง

จากคำบรรยายในหวขอ “สาระธรรมจากพระสตตนตปฎก”

ทชมรมคนรใจ ณ หองพทธคยา ชน ๒๒ อาคารอมรนทร

พลาซา ถนนเพลนจต กรงเทพฯ เวลา ๑๘.๓๐ –

๒๐.๓๐ น. โดยไดนำมาจากการบรรยายครงท ๔๐ ซง

บรรยายเมอวนท ๑๑ มกราคม ๒๕๕๔ กลม “เสบยง

ธรรม” บรษท มหพนธไฟเบอรซเมนต จำกด (มหาชน)

เปนผถอดคำบรรยาย และไดนำมาปรบปรงเพมเตมตาม

สมควร

เนอหาทบรรยายนน ไดแสดงอรยสจในแงมมตางๆ

และแจกแจงอรยสจ ๔ ในองคประกอบของกระบวนการ

ปฏจจสมปบาท ๑๒ อยาง ตามแนวททานพระสารบตร

แสดงไวใน สมมาทฏฐสตร มชฌมนกาย มลปณณาสก

ขออนโมทนาผทเกยวของในการทำหนงสอเลมน

และขอขอบคณญาตธรรมทงหลายทมเมตตาตอผบรรยาย

เสมอมา หากมความผดพลาดประการใด อนเกดจาก

ความดอยสตปญญาของผบรรยาย กขอขมาตอพระรตนตรย

และครบาอาจารยทงหลาย และขออโหสกรรมจากทาน

ผอานไว ณ ทนดวย

สภร ทมทอง

ผบรรยาย

๓๑ มกราคม ๒๕๕๖

สารบญ

๑. แบบทวไป ๑๒

๒. แบบแสดงทกขแจกเปนอปาทานขนธ ๕ ๑๗

๓. แบบแสดงทกขเปนอายตนะ ๑๙

๔. แบบแสดงขยายสมทยกบนโรธ ๒๑

๕. แบบแสดงสมทยกบนโรธเปนปฏจจสมปบาท ๓๓

๖. แบบเปลยนทกขเปนสกกายะเปนตน ๔๖

๗. แบบแสดงอรยสจในปฏจจสมปบาท ๕๓

องคท ๑๒ ชรามรณะ ๕๔

องคท ๑๑ ชาต ๕๙

องคท ๑๐ ภพ ๖๔

องคท ๙ อปาทาน ๗๑

องคท ๘ ตณหา ๘๐

องคท ๗ เวทนา ๘๘

องคท ๖ ผสสะ ๙๓

องคท ๕ สฬายตนะ ๙๕

องคท ๔ นามรป ๙๗

องคท ๓ วญญาณ ๑๐๒

องคท ๒ สงขาร ๑๐๔

องคท ๑ อวชชา ๑๐๗

องคท ๐ อาสวะ ๑๑๒

ประวตผบรรยาย ๑๒๒

8อรยสจในปฏจจสมปบาท

9สภร ทมทอง

อรยสจ

ในปฏจจสมปบาทบรรยายวนท ๑๑ มกราคม ๒๕๕๔

10อรยสจในปฏจจสมปบาท

11สภร ทมทอง

ขอนอบนอมตอพระรตนตรย สวสดครบทานผสนใจ

ในธรรมะทกทาน

วนนบรรยายสาระธรรมจากพระสตตนตปฎก

ตอนท ๔๐ ชอหวขอวา อรยสจ ๔ ตอนท ๕ นะครบ ในเรอง

อรยสจ ๔ ผมกไดบรรยายไปแลว ๔ ตอนดวยกน ทไดอธบาย

ไปแลว มอย ๖ เรอง พดเรองความหมาย ความสำคญ โทษ

ของการไมรอรยสจ ประโยชนของการรอรยสจ สงทควรทราบ

พเศษในเรองอรยสจ แลวกขอสดทายเปนขอท ๖ ขยายความ

อรยสจแตละขอ ในคราวทแลวกพดถงหวขอท ๖ น

ในเรองอรยสจ ๔ กพดเรองทกขและความพนไปแหง

ทกขเทานน ปใหมน ทานทงหลายสงความสขใหกนมาก

เกนไป จนอาจจะลมความจรงไปแลว อรยสจนนไมไดพดเรอง

ความสข พดเรองทกขกบความพนไปแหงทกขเทานน ทกข

นนม แตตวเราผเปนทกข ไมม เหตใหเกดทกขกมเหมอนกน

แตตวตน สตว บคคล ไมม ความดบสนทของทกข ความไมม

ทกข คอนพพาน กมเหมอนกน แตคนผไมมทกข คนผพน

ทกขไมม หนทางททำใหถงความดบทกข กมเหมอนกน แต

คนผเดนทางนนไมม พดสรปงายๆ กมเฉพาะเรองทกขกบ

ความพนไปแหงทกข ทน ทานทงหลายปใหมไปสง ส.ค.ส. สง

ความสขกนมาก เรองทกขอาจจะลมไปแลว มาฟงตอสก

หนอยหนง

12อรยสจในปฏจจสมปบาท

13สภร ทมทอง

๑. แบบทวไป ชวตของเรานนมแตเรองทกข กายกบใจนเปนทกข ถา

เรายงไมรในปเกา ปใหมแลวกควรจะรบๆ รนะ ไมใชวาปเกา

ทกขมนหมดไปแลว ปใหมจะพบกบความสข อยางนกเปนบา

ไปแลว เราทงหลายคงจะเปนบาอยางนนมาหลายปแลว

ปใหมนกสงสยวาจะเปนบาไปอกรอบหนง กไมเปนไร มาฟง

เรองทกขกบความพนทกขเอาไวบาง อยางนอยกมอะไรให

ฉกคดหรอเตอนใหมสตสมปชญญะ ลกขนมามองดความจรง

ซะบาง ในคราวทแลว พดมาถงหวขอท ๖ ขยายความ

อรยสจในแตละขอ ในคราวทแลวผมไดพดไปในแบบท ๑ คอ

แบบทวไป อนนทานทงหลายควรจะจำใหได เปนแบบทวไป

มในพระสตรเปนอนมาก ซงถาเขาใจแลว จะเขาใจแบบอนๆ

ไปดวย เพราะแททจรง กเหมอนกนนนแหละ เพยงแต

ขยายความเพอใหเหมาะสมกบจรตกบอธยาศยของแตละคน

ทกขอรยสจ คออะไรเลา คอ ความเกดเปนทกข

ความแกเปนทกข ความเจบปวยเปนทกข ความตายเปนทกข

โสกะ ปรเทวะ ทกข โทมนส อปายาสะ เปนทกข การได

ประสบกบสงไมนารกไมนาพอใจเปนทกข ความพลดพราก

จากสงทรกทพอใจเปนทกข ความปรารถนาสงใดแลวไมได

สงนนเปนทกข วาโดยรวบยอ อปาทานขนธทง ๕ เปนทกข

นกคอกองทกขหรอสงทไรแกนสาร ไรตวตน เปนของทเปน

ธรรมดา เปนธรรมชาตของมนอยางนน มนเปนตวทกข

เหตใหเกดทกข คออะไร คอตณหาทกอใหเกดภพ

ใหม กอใหเกดการกระทำเพอตวเพอตนซำแลวซำเลา อน

ประกอบไปดวยความกำหนดดวยอำนาจความเพลน เปน

ความยนดยงในอารมณนนๆ ไดแก กามตณหา ภวตณหา

วภวตณหา

14อรยสจในปฏจจสมปบาท

15สภร ทมทอง

ทกขนโรธ คออะไร คอความดบสนทโดยการ

สำรอกใหหมดไปโดยไมมสวนเหลอแหงตณหานนนนแหละ

ความสละ ความสลดคน ความปลอยวาง ความไมอาลย

ไมอาลยในสงทงหลายทงปวง ไมอาลยในกองทกข นน

แหละคอทกขนโรธ คอความสนตณหา หมดความอยาก

หมดความเพลดเพลน

สวนหนทางอนเปน ทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจ

คอ อรยมรรคมองค ๘ ประการ มสมมาทฏฐเปนตน

จนกระทงถงสมมาสมาธ คราวทแลวกไดขยายความไป

แลว เปนแบบทวไป

ตอไปจะนำการขยายความอรยสจ ๔ ในแบบอนๆ มา

แสดงบางตามสมควร จะเรยงไปตงแตการแสดงทกขในแบบ

ตางๆ แลวกการแสดงทกขสมทย ทกขนโรธ ทไมเหมอนเดม

ขยายความเพมเตมบาง ซงจะบรรยายแบบยอๆ และเรว

เพราะถอวา ไดบรรยายขยายความเรองนนเรองนมามากแลว

จะแสดงแตรปแบบวามแสดงรปแบบอยางไรเทานน สวน

เนอหาหลกๆ กเหมอนเดมนนแหละ

16อรยสจในปฏจจสมปบาท

17สภร ทมทอง

๒. แบบแสดงทกขแจกเปนอปาทานขนธ ๕ ในแบบท ๒ คอ แบบแสดงทกขแจกเปนอปาทาน

ขนธ ๕ ในแบบทวไป ตอนวาโดยรวบยอ กแสดงอปาทาน

ขนธ ๕ เหมอนกน แตไมไดแสดงแจกแจง แสดงแตสรป ดวย

คำวา สงขตเตน ปจปาทานกขนธา ทกขา วาโดยรวบยอ

อปาทานขนธทง ๕ เปนทกข แตในบางพระสตร พระพทธองค

แสดงจำแนกเปนขนธทง ๕ ออกมาเลยทละขนธ เชน ใน

สงยตตนกาย มหาวารวรรค ๑๙/๑๖๗๙ พระองคตรสวา

กตมจ ภกขเว ทกข อรยสจจ

ปจปาทานกขนธาตสส วจนย. กตเม ปจ

รปปาทานกขนโธ เวทนปาทานกขนโธ ส

ปาทาน กขนโธ สงขารปาทานกขนโธ วาณปาทานก

ขนโธ

18อรยสจในปฏจจสมปบาท

19สภร ทมทอง

อท วจจต ภกขเว ทกข อรยสจจ

ดกอนภกษทงหลาย ทกขอรยสจเปนไฉน

ควรจะกลาววา อปาทานขนธทง ๕ อปาทานขนธ

ทง ๕ คออะไรบาง

ไดแก รปปาทานขนธ เวทนปาทานขนธ สญ

ปาทานขนธ สงขารปาทานขนธ วญญาณปาทานขนธ

อยางนคอลกษณะทแสดงตวทกข แจกแจงออกมา

เปนอปาทานขนธทง ๕ ครบทกชอ ในแบบทวไปนนไม

แจกแจง ในพระสตรน แสดงแบบแจกแจงครบทง ๕ ขนธ

สวนทกขสมทย ทกขนโรธ ทกขนโรธคามนปฏปทา ก

เหมอนกบในแบบทวไป

๓. แบบแสดงทกขเปนอายตนะ ตอไปอกแบบหนง แบบแสดงทกขเปนอายตนะ

ในพระสตรเมอกแสดงทกขเปนอปาทานขนธทง ๕ อก

พระสตรหนง ในสงยตตนกาย มหาวารวรรค ๑๙/๑๖๘๕

แสดงทกข เปนอายตนะ คอ ตา ห จมก ลน กาย และใจ

เปนทกข ในความหมายทวามนเปนของไมมแกนสาร เปน

ของไรตวตน ไรเจาของทแทจรง ตาเรานไมมเจาของทแท

จรงนะ หกเหมอนกน จนกระทงถงใจ เปนสภาวะทเปน

ธรรมชาต เปนของไมมอตตา ไมมตวเราในตา ไมมตวเรา

ในห ไมมตวเราในจมก ไมมตวเราในลน ไมมตวเราในกาย

และไมมตวเราในใจ แตเพราะการประกอบกนขนชวคราว

ของตา ห จมก ลน กายและใจ ทเปนผลมาจากกรรมเกา

สมมตเรยกวา ตวเรา จงมขน อายตนะทง ๖ จงชอวาเปน

ทกข พระองคตรสวา

20อรยสจในปฏจจสมปบาท

21สภร ทมทอง

กตมจ ภกขเว ทกข อรยสจจ

ฉ อชฌตตกาน อายตนานตสส วจนย. กตมาน ฉ

จกขวายตน โสตายตน ฆานายตน ชวหายตน

กายายตน มนายตน

อท วจจต ภกขเว ทกข อรยสจจ ...

ดกอนภกษทงหลาย ทกขอรยสจเปนไฉน

ควรกลาววา อายตนะภายใน ๖ อายตนะภายใน ๖

คออะไรบาง

ไดแก จกขายตนะ โสตายตนะ ฆานายตนะ

ชวหายตนะ กายายตนะ มนายตนะ

ดกอนภกษทงหลาย นเรยกวาทกขอรยสจ

นกเปนแบบพเศษ คอ เอาอายตนะภายใน ๖ มาเปน

ทกขอรยสจ สวนทกขสมทย ไดแก ตณหา ทกขนโรธไดแก

ความดบตณหา ทกขนโรธคามนปฏปทาคออรยมรรคมองค ๘

เหมอนกบทแสดงในแบบทวไป

๔. แบบแสดงขยายสมทยกบนโรธ แบบท ๔ แบบแสดงขยาย สมทยกบนโรธ

ทกขสมทยกบทกขนโรธะในแบบทวไปนน ไมไดขยายความ

มากนก ไมไดบอกวา ตณหานนเมอเกด เกดทไหนไดบาง

ตณหาเมอตงอย ตงอยทไหนไดบาง ตณหาเมอดบ ดบ

ทไหน ถกละไดในทไหน ไมไดขยายความเอาไว ในบางสตร

พระพทธองคทรงขยายความสมทยกบนโรธเพมขน ใหเหน

ภาพชดขนมาอก เชนใน ทฆนกาย มหาวรรค ๑๐/๔๐๐

มหาสตปฏฐานสตร ทานทงหลายอาจจะชอบอานพระสตร

น แตไมรอานถงหรอเปลา เพราะเรองน อยตอนทายๆ

บางคนอานแตชอสตรกหลบแลว เพราะวาสตรยาวเรองน

22อรยสจในปฏจจสมปบาท

23สภร ทมทอง

เปนธมมานปสสนา หมวดอรยสจ พระองคตรสวา

กตมจ ภกขเว ทกขสมทโย อรยสจจ

ยาย ตณหา โปโนพภวกา นนทราคสหคตา ตตรตตรา

ภนนทน

เสยยถท, กามตณหา ภวตณหา วภวตณหา

สา โข ปเนสา ภกขเว ตณหา กตถ อปปชชมานา อปปชชต

กตถ นวสมานา นวสต

ดกอนภกษทงหลาย ทกขสมทยอรยสจ เปนไฉน

คอ ตณหาน อนเปนเหตทำใหเกดในภพใหมอก

อนประกอบไปดวยความกำหนดดวยอำนาจความเพลน

เปนความยนดอยางยงในอารมณนนๆ ไดแก กามตณหา

ภวตณหา วภวตณหา

ดกอนภกษทงหลาย กตณหานนเมอเกด ยอมเกด

ในทไหน เมอตงอย ยอมตงอยในทไหน

ตณหานน เวลาเกด มนเกดทไหน เวลาตงอย มนตง

อยทไหน มนเกดแลวเกดอก เกดแลวเกดเลา เกดบอยๆ มน

อยในทไหนกน ตณหามนไมมตวตน มนเกดแลวดบ บางทเรา

อาจจะหามนไมเจอ พระพทธองคตรสทเกดของตณหาวา

ย โลเก ปยรป สาตรป

เอตเถสา ตณหา อปปชชมานา อปปชชต, เอตถ

นวสมานา นวสต

ปยรปสาตรปใดมอยในโลกน ตณหานนเมอจะเกด

ยอมเกดขนทปยรปสาตรปน เมอตงอย ยอมตงอยทปยรป

สาตรปน

24อรยสจในปฏจจสมปบาท

25สภร ทมทอง

ปยรปสาตรป คอ สงทมความแตกสลายเปน

ธรรมดา แตเราคดวา มนนารก นาพอใจ ไดแก อายตนะ

ภายใน ๖ ตา ห จมก ลน กาย ใจ, อายตนะภายนอก ๖

รป เสยง กลน รส สมผส ธมมารมณ, วญญาณ ๖ ผสสะ ๖

เวทนา ๖ สญญา ๖ สญเจตนา ๖ ตณหา ๖ วตก ๖ วจาร

๖ ทงหมดนนแหละ ทเรายดถอวา มนจะใหความสข

ใหความพอใจ นารก นาใคร อนนนคอปยรปสาตรป ปยรป

สาตรปอนใดมอยในโลก ตณหานเมอเกด กยอมเกดขนท

ปยรปสาตรปน เมอเกดกเกดทตานแหละ เมอเกดกเกดทห

นแหละ เมอตงอยกตงอยทตาน เมอตงอยกตงอยทห เมอ

เกดกเกดทใจนแหละ ปยรปสาตรปแจกแจงขยายม ๖๐

ประการ

นกยกมาแสดงใหดวา มแบบขยายความเพมเตม

ดวย นอกจากพดวา ตณหาคอทกขสมทย ความ

เพลดเพลนยนดตดของเปนเหตเกดทกข ยงบอกดวยวา

ตดของในทไหนไดบาง ขยายความแยกแยะไดอก เปนวธ

การแสดงทกขสมทยอกแบบหนง สวนทกขกแสดงเหมอน

แบบทวไป ทกขนโรธคามนปฏปทากแสดงอรยมรรคมองค

๘ แบบทวไป

เมอแสดงทกขสมทยอยางนแลว ทกขนโรธกแสดง

อยางนดวยเหมอนกน ในมหาสตปฏฐานสตร ๑๐/๔๐๑

พระพทธองคทรงขยายความทกขนโรธอรยสจวา

กตมจ ภกขเว ทกขนโรโธ อรยสจจ

โย ตสสาเยว ตณหาย อเสสวราคนโรโธ จาโค

ปฏนสสคโค มตต อนาลโย

26อรยสจในปฏจจสมปบาท

27สภร ทมทอง

ดกอนภกษทงหลาย ทกขนโรธอรยสจ เปนไฉน

คอ ความดบโดยการสำรอกใหหมดไปไมเหลอแหง

ตณหานนนนแหละ ความสละ ความสลดคน ความ

ปลอย ความไมอาลย

คำนกอย ในแบบทวไป พระสตรเปนอนมากท

พระองคตรสเรองอรยสจ ๔ จะใชคำนเปนสวนมาก สวน

นอยทจะขยายความเพมเตม แตในทน ยกมาใหดวามวธ

แสดงแบบขยายความเพมเตมดวย ความดบของตณหา

คอตณหาถกละไป ตณหานนเมอถกละ ถกละทไหน

ตณหาเมอดบ ยอมดบทไหน กขยายความเพมเตม

สา โข ปเนสา ภกขเว ตณหา กตถ ปหยมานา

ปหยต, กตถ นรชฌมานา นรชฌต

ย โลเก ปยรป สาตรป

เอตเถสา ตณหา ปหยมานา ปหยต , เอตถ

นรชฌมานา นรชฌต

ดกอนภกษทงหลาย ตณหานนเมอถกละ ยอมถก

ละในทไหน ตณหานนเมอจะดบ ยอมดบในทไหน

ปยรปสาตรปใดมอยในโลกน ตณหานนเมอถกละ

ยอมถกละไดทปยรปสาตรปน เมอดบ ยอมดบทปยรป

สาตรปน

เมอตณหานนจะถกละ ถกละทไหน พระองคทรง

ขยายความ คอสงเดยวกนกบทตณหาเกดขนหรอตงอย

ตณหานนตงอยทไหน กไปดทตงของตณหานนแหละให

เขาใจจนแจมแจง การละตณหากมไดในทนน ไมใชไปหา

ทอน ทเดยวกนนนแหละ หาทตณหาเกดขนนนแหละ

28อรยสจในปฏจจสมปบาท

29สภร ทมทอง

ตณหาเกดขนในทใด เกดบอยๆ เกดอยเสมอๆ ใน

อารมณใด เวลาจะละตณหา กใหดทตงของมนใหเขาใจ

ทตงของตณหาน มนคออะไร ขอเทจจรงของมนเปน

อยางไร ถาเหนขอเทจจรงวามนเปนทกข เปนสงไมมตวไม

มตน ตณหากถกละไดในทนนนนแหละ ตณหาเกดทตา

ใชมย อาศยตาเกด กไปพจารณาดตา ใหเหนความจรง

ตาเปนเรามย เปนของเรามย เปนตวตนมย เปนของเทยงแท

มนคง เปนของประเสรฐ เปนของด เปนของนาเอาหรอ

เปลา ตาเหนรปสวยๆ แลว มความสข ใชหรอเปลา ใคร

เหน เหนอยนานไหม พจารณาดเขาไปอยางน กจะเขาใจ

การเหนนเปนภาระมาก เพราะกายกบใจ ขนธทง๕

นเปนภาระหนก เราทองกนเปนประจำในบทสวดมนต

ภารา หเว ปจกขนธา ขนธทง ๕ เปนของหนก

นทองกนเรอย ไมรวารสกกนบางหรอเปลา ความจรงเปน

อยางน ขนธทง ๕ เปนวบากขนธทไดมาจากกรรมเกา

พอไดขนธรวมกนขนมาแลว กม ตา ห จมก ลน กาย และ

ใจ มตาแลวกตองไดด ไดดสวยบาง ไมสวยบาง ไดดสวยๆ

นกเปนภาระ ไดรป ไดนาม ไดกาย ไดใจมาแลว วบากกม

ทลง ผลของกรรมตางๆ กมทลง มนลงตรงไหนไดบาง มน

ลงตรง ตา ห จมก ลน กายและใจ ไดฐานทตงของมนมา

มนกลงเลย เรากรบเละเลย ตารบรป หรบเสยง ใจรบร

เรองตางๆ มากมาย จะไมใหเหน ไมใหไดยน ไมใหรบร ก

เปนไปไมได ตองเหน ตองไดยน ตองรบรไปอยางนน

ลวนเปนภาระทงนน ถาไมไดกาย ไมไดใจมา กไมไดอยาง

อนมา ตวกาย ตวใจ ขนธทง ๕ จงเปนภาระหนกและ

ใหญหลวงมาก

30อรยสจในปฏจจสมปบาท

31สภร ทมทอง

สวนพวกโงๆ ไมรเรอง กบอกวา แหม...รางกายน

ดเหลอเกน มนนารก ทำใหเราดด ไดเหน ไดยน ไดดมกลน

ไดลมรส ไดสมผส พวกนมความเหนขดแยงกบพระอรยเจา

พระอรยเจาเหนสงใดวาเปนทกข เขาพากนเหนวาเปนสข

พวกปถชนทงหลายเปนอยางนน ฉะนน ถาเรายงไมม

ความร กใหมศรทธา เชอมนในปญญาตรสรของ

พระพทธเจา แลวมาฝกใหมปญญา

ทเกดกบทดบของตณหาเปนทเดยวกน ทตงอย

ทเกดบอยๆ กบทถกละ เปนทเดยวกน สำหรบคนทไมรจก

ปยรปสาตรป คอ ไมรจกโลกตามความเปนจรง เขาเหนวา

โลกนนาเอา กเปนทตงของตณหา พวกไหนทเขารวา โลกน

ไมนาเอา เปนสงทไมเทยง เปนทกข เปนอนตตา ฝกใหมอรย

มรรคมองค ๘ เกดขน มปญญามองดกเหนความจรง ไมใชเรา

ไมใชของเรา ไมนาเอา ตณหากถกละไดในทนนนนแหละ

ทยกมาแสดงน ขยายทกขสมทยกบทกขนโรธ

เพมเตม จากแบบธรรมดาทวไป ขยายความเพมเตมให

เหนภาพชดขน อนนเปนแบบท ๔ สวนทกขอรยสจกบ

ทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจ แสดงเหมอนกบแบบ

ทวไป

32อรยสจในปฏจจสมปบาท

33สภร ทมทอง

๕. แบบแสดงสมทยกบนโรธเปนปฏจจสมปบาท ตอไปแบบท ๕ แบบแสดงทกขสมทยกบนโรธเปน

ปฏจจสมปบาท ทกขกแสดงไปตามปกต คอ ชาตป ทกขา

แมความเกดกเปนทกข ชราป ทกขา แมความแกกเปน

ทกขเปนตนไปเรอยๆ พอขยายความทกขสมทย พระพทธองค

ทรงเปลยนจากตณหาเปนปฏจจสมปบาทฝายเกดทกข

และทกขนโรธ เปลยนจากความดบตณหาเปนปฏจจสมปบาท

ฝายดบทกข

ในองคตตรนกาย ตกนบาต ๒๐/๖๒ ตตถายตนสตร

พระพทธเจาตรสวา

กตมจ ภกขเว ทกขสมทโย อรยสจจ

อวชชาปจจยา สงขารา, สงขารปจจยา วาณ

วาณปจจยา นามรป, นามรปปจจยา สฬายตน ...

34อรยสจในปฏจจสมปบาท

35สภร ทมทอง

ภวปจจยา ชาต, ชาตปจจยา ชรามรณ

โสกปรเทวทกขโทมนสสปายาสา สมภวนต

เอวเมตสส เกวลสส ทกขกขนธสส สมทโย โหต

ดกอนภกษทงหลาย ทกขสมทยอรยสจ เปนไฉน

เพราะอวชชาเปนปจจย สงขารทงหลายจงม

เพราะสงขารเปนปจจย วญญาณจงม

เพราะวญญาณเปนปจจย นามรปจงม

เพราะนามรปเปนปจจย สฬายตนะจงม...

เพราะภพเปนปจจย ชาตจงม

เพราะชาตเปนปจจย ชรา มรณะ โสกะ ปรเทวะ

ทกข โทมนส และอปายาสจงมขน

ความเกดขนของกองทกขลวนๆ นยอมมดวยประการ

อยางน

ในแบบทวไป พระพทธองคตรสวา คอ ตณหาน

อนเปนเหตทำใหเกดในภพใหมอก อนประกอบไปดวย

ความกำหนดดวยอำนาจความเพลน เปนความยนดอยางยง

ในอารมณนนๆ ไดแก กามตณหา ภวตณหา วภวตณหา

เปนทกขสมทย แตในพระสตรนครอบคลมกวา แสดง

กระบวนการปฏจจสมปบาทฝายเกดทกข เปนทกขสมทย

เอาทกสภาวะทอยในกระบวนการเปนเหตเกดทกขหมด

ไมใชแคตณหาอยางเดยว อวชชา สงขาร วญญาณ นามรป

สฬายตนะ ผสสะ เวทนา ตณหา อปาทาน ภพ ชาต ชรา

มรณะ กเอามาเปนทกขสมทยดวย ทานทงหลายมานง

อยน ถงไมมตณหา ไมมความอยากได ไมยนดในอะไร

ตางๆ กเปนเหตใหเกดทกขแลว ขอใหเกดมาเถอะ ถาเกด

มาแสดงวาไดเหตแหงทกขมาเรยบรอยแลว ไดตากมเหต

ใหเกดทกขแลว ไดตาเดยวสกหนอยกมโรคตา เดยวกคนตา

36อรยสจในปฏจจสมปบาท

37สภร ทมทอง

มองไมคอยเหนกขยตา เจบตา ไดหกมโรคห ไดตบกมโรค

ตบ ไดปอดกมโรคปอด ไดไตกมโรคไต เดยวสกหนอยตอง

ลางไตไปอก ลำบากอยางน

ไดอะไรมานถอวาเปนเหตใหเกดทกขหมดเลย ถาพด

ในแงนแลว พดเหมอนกำปนทบดนวา ถายงไมรแจงอรยสจ

เกดมาแลวทกขแนๆ เพราะไดเหตใหเกดทกขมาพรอมกน

เลย ไมเหมอนกบตอนแรกทพดถงตณหา อยางนนพดให

เขาใจงาย ในแงทวานำไปพจารณาไดเหนชด ไมลกซงเกนไป

คนทวไปกเอาไปพจารณาได ถามความอยาก มความ

เพลดเพลนยนด นนแหละเปนเหตใหเกดทกข คนบางคน

เพลดเพลนยนด อยากได หวงผลเฉพาะเจาะจงอนใดอน

หนง พอไมไดสมหวง กเกดโสกะ ปรเทวะ กพจารณาเหนได

ชด เราทงหลายกพจารณาแบบนนได

ถาจะใหลกซงแบบถงทสด ไดเกดมากเปนเหตใหเกด

ทกขแลว อยางนเอาแบบถงทสด ไมมทางสามารถเถยงได

เกดมาแลว ทำไมถงตองแก ทำไมตองตาย อยางนพดไมได

แลว เกดมาแลวกตองไดแก มนเปนเหตในตวอยางเบดเสรจ

โสกะ ปรเทวะ ทกข โทมนส อปายาส และทกขอะไรตางๆ

เจอคนทไมด เจอคนดา เจอตบต หนไมรอด ทำไมคณถงมา

ทำกบฉนได กมนมเหต คอคณเกดมา เขาเลยทำกบคณได

ถาไมเกดมา เขากทำอะไรคณไมไดหรอก เออ...ทำไมเจากรรม

นายเวรถงมาเอาคนไดละ กเพราะเกดมา มเหตมาแลว

มเหตใหเกดทกข กเลยมขน ฉะนน ทกขสมทยในแงน ไมม

ใครสามารถทจะเถยงได เราทงหลายกเถยงไมได ทกปญหา

ทเกดขนในชวต ถาไมเกดมานจะไมมสกปญหาเดยว แต

เพราะเกดมา ไดขนธ ๕ ไดวญญาณ นามรป สฬายตนะ

เหลานเปนเหตเกดทกข จงมทกปญหาตดตามมาดวย

38อรยสจในปฏจจสมปบาท

39สภร ทมทอง

อนนแบบลกซงทสด ตองคนมปญญาเทานน จงจะเขาใจได

ลกซงถงขนาดน สวนเราทงหลายกเชอพระพทธเจาไปกอน

ทานวาอยางไร เรากวาอยางนน

ตอมา ทกขนโรธกแสดงปฏจจสมปบาทฝายดบทกข

ในสตรเดยวกน พระองคตรสวา

กตมจ ภกขเว ทกขนโรโธ อรยสจจ

อวชชาย ตเวว อเสสวราคนโรธา สงขารนโรโธ

สงขารนโรธา วาณนโรโธ

วาณนโรธา นามรปนโรโธ

นามรปนโรธา สฬายตนนโรโธ ...

ภวนโรธา ชาตนโรโธ

ชาตนโรธา ชรามรณ

โสกปรเทวทกขโทมนสสปายาสา นรชฌนต

เอวเมตสส เกวลสส ทกขกขนธสส นโรโธ โหต

ดกอนภกษทงหลาย ทกขนโรธอรยสจ เปนไฉน

เพราะความดบโดยการสำรอกใหหมดไปไมมสวน

เหลอแหงอวชชานนแหละ ความดบของสงขารจงม

เพราะความดบของสงขาร ความดบของวญญาณจงม

เพราะความดบของวญญาณ ความดบของนามรปจงม

เพราะความดบของนามรป ความดบของสฬายตนะ

จงม...

เพราะความดบของภพ ความดบของชาตจงม

เพราะความดบของชาต ชรา มรณะ โสกะ ปรเทวะ

ทกข โทมนส และอปายาส จงดบไป

ความดบไปของกองทกขลวนๆ นยอมมดวยประการ

อยางน

40อรยสจในปฏจจสมปบาท

41สภร ทมทอง

ในแบบทวไป ทกขนโรธ คอ ความดบโดยการสำรอก

ใหหมดไปไมเหลอแหงตณหานนนนแหละ ความสละ ความ

สลดคน ความปลอย ความไมอาลย แตในพระสตรน แสดง

ไวแบบครอบคลมกวานน ไดแก ความดบโดยการสำรอกให

หมดอวชชา ทำลายอวชชา ทำลายความไมรอรยสจ เพราะ

ถายงมความไมรเหลออย ตณหากยงเกดอยเรอยๆ ไมรวาเปน

ทกขกมความอยากได เพลดเพลนอยกบทกข ไมพนทกขสกท

วธทลกซงทสด ททำใหสนตณหาไปโดยสนเชง ตองทำลาย

อวชชา ทำวชชาใหเกดขน ซงผททำไดอยางสมบรณในเรองน

กคอพระอรหนต เมอมวชชาแลว กระบวนเกดทกขกสบตอไม

ได สภาวะทกอยาง สงขาร วญญาณ นามรป สฬายตนะ

ผสสะ เวทนา ตณหา อปาทาน ภพ ชาต ชรามรณะ กดบสนท

ไป ไมเกดอก เหมอนไฟสนเชอ

อวชชายตเวว อเสสวราคนโรธา สงขารนโรโธ เพราะ

ความดบโดยการสำรอกใหหมดไปไมมสวนเหลอแหงอวชชา

นนแหละ ความดบของสงขารจงม พอสงขารคอกรรมเกาๆ

ดบสนทไป หมดไป กสรางนามรปอนใหมไมได นามรปอน

ใหมไมม ดบสนทไป เปนขนธปรนพพาน เปนขนธ ๕ ดบสนท

ไป ไมมการเกดอก ดบรป เวทนา สญญา สงขาร วญญาณ คอ

กายกบใจ ขนธนดบสนทไป หาบญญตไมได เพราะจะ

บญญตเปนตวตน บคคล เปนหญง เปนชายน บญญตขนมา

จากขนธ ๕ เมอขนธ ๕ ดบสนทไป กองทกขดบไป กบญญต

ไมได จงเรยกวาดบทกข ไมใชคนตาย สตวตาย หรอดบอะไร

อยางอน อยางพระพทธเจาของเรา แหม...พระพทธเจา

ปรนพานแลว อยางนไมถก เฉพาะขนธนนแหละทดบสนทไป

ตวเกด ตวตาย คอขนธทง ๕ บญญตไดวา มเกด มตาย

พระพทธองคตรสวา เมอเกดกเปนทกขเกด คอขนธทง ๕

42อรยสจในปฏจจสมปบาท

43สภร ทมทอง

เกดเมอจะแกกเปนกองทกข ขนธทง ๕ มนแก เมอตายก

กองทกขขนธทง ๕ มนตาย ทน ความดบสนทไปของขนธทง

๕ มเกด มแก มเจบ มตายไหม ไมม

นพดถงทกขนโรธแบบลกซงทสด คอทำใหอวชชา

หมดไป สำรอกใหหมดสนไปดวยอรยมรรคมองค ๘ ทำ

วชชาใหเกดขน สงขารกดบสนท ความดบสนทไปของ

สงขาร คอกรรมเกาๆ ทจะกอใหเกดวญญาณ กอใหเกด

นามรป กไมมอก หมดแลว กองทกขทงหมด กหมดไป

ถาอวชชาไมหมด สงขารกยงทำงานได ประมวลผลมา ทำ

ใหเกดวญญาณ ไดนามรปอกตอไป

เพราะความดบของชาต ชรา มรณะ โสกะ ปรเทวะ

ทกข โทมนส และอปายาส จงดบไป ถาไมเกดมา ไมมชาต

คอความเกดของขนธแลว จะไดแกไหม ไมไดแก ขอแสดง

ความยนดดวย ไมไดตาย ไมตองโสกะ ปรเทวะ ทกข

โทมนส และอปายาส ใดๆ ทงสน ไมตองมานงปวดหลง ไม

ตองมาหวขาว สบายเลยนะ

ถาไดขนธทง ๕ มาแลว มแตเปนทกข ไดมาแลว

ตองพยายามฝกใหมสตสมปชญญะ ใหเกดปญญา เพอเหน

มนตามความเปนจรง แลวกตองทงทงหมดรวมทงสตปญญา

ทฝกมาดวย ตองฝก ไมอยางนนกไมพน เปนไฟลทบงคบ

เหมอนเราน รวาฝงนอนตรายเหลอเกน อยากจะไปฝงโนน

ตองอาศยแพ คอ อรยมรรคมองค ๘ กเลยตองทำแพ ขนแพ

และพายไปดวยความพากเพยรอยางเตมท ถงทแลว กไมได

เอาแพไปดวย เพยงพาขามไป แลวกจบกน ทานทงหลาย

อตสาหทำบญมากมายมหาศาล และฝกปฏบตกนดวยความ

ยากลำบาก ทานไมไดอะไรไปเลย มนเปนแพพาขาม

ฉะนน กทำไปเถอะ ไหนๆ กเกดมาแลว ชวยไมได ไมม

ทางเลอกแลว วธมนกมแบบนแหละ

44อรยสจในปฏจจสมปบาท

45สภร ทมทอง

เอวเมตสส เกวลสส ทกขกขนธสส นโรโธ โหต

ความดบไปของกองทกขลวนๆ นยอมมดวยประการอยางน

นเปนทกขนโรธทแสดงเปนกระบวนการ ในการแสดงอรย

สจแบบธรรมดาทวไปนน สงเกตไดงาย คนทยงไมมปญญา

มากนก กฟงเขาใจและนำไปปฏบตได ทกขสมทย กบ

ทกขนโรธ แสดงเกยวกบตณหา วญญาณ นามรป

สฬายตนะ ผสสะ เวทนา นเปนผลมาจากอวชชาและกรรม

เกา ผลทเกดมาจากเหตใหกำหนดรและยอมรบ เมอม

เวทนากเปนเหตใหเกดตณหา ฝกใหมสตสมปชญญะ ร

เทาทนตณหา จะไดไมทำตามตณหาอปาทาน จะไดไมม

กองทกขตอไป สวนอนเกาๆ นกตองฝกใหมปญญา

กำหนดรใหแจมแจง ขนแรกตองไมมเหตอนใหมกอน อยา

ไปทำตามตณหา

วธการปฏบตวปสสนา ฝกใหมสตสมปชญญะใน

ตอนตนๆ คอใหมสตปองกนไมใหสรางเหตเกดทกขตอไป

อก เพราะทมาจากของเกากเยอะอยแลว เมอปองกนได

ระดบหนงแลว จงคอยสะสางของเกาใหหมดสนไป ดวย

ปญญาเหนวา นนไมใชของเรา เราไมไดเปนนน นนไมใช

อตตาของเรา อยางน แบบทวไปจะเนนการปฏบตในชวต

ธรรมดาทวไป สวนในแบบทแสดงปฏจจสมปบาท ก

สำหรบคนทมปญญามากขน เปนพระอรยเจาระดบตางๆ

เปนไปเพอทำลายภพชาตของเกาๆ ทมาจากกรรม ใหมน

หมดสนไปอยางสนเชง

46อรยสจในปฏจจสมปบาท

47สภร ทมทอง

๖. แบบเปลยนทกขเปนสกกายะเปนตน ตอไปแบบท ๖ อนนเปลยนอรยสจทง ๔ ขอ แทน

ทกข ดวยคำวา สกกายะ หรอคำอนๆ กได ในพระสตร

ตางๆ มมากเหมอนกน แตจะยกมาสกคำหนงพอเปน

ตวอยาง คอแทน ทกข ดวยคำวา สกกายะ แทนทจะใช

คำวาทกข ทกขสมทย ทกขนโรธ ทกขนโรธคามนปฏปทา

กแทนดวยคำวา สกกายะ สกกายสมทย สกกายนโรธ

สกกายนโรธคามนปฏปทา หรอใชคำอนๆ แทนคำวา

สกกายะ กได สวนเวลาขยายความ สกกายะ คออะไร

สกกายสมทยคออะไร สกกายนโรธะคออะไร สกกายนโรธ

คามนปฏปทาคออะไร กขยายความเหมอนแบบทวไป

นนเอง เชน ในสงยตตนกาย ขนธวารวรรค ๑๗/๑๐๕

พระพทธองคตรสวา

สกกายจ โว ภกขเว เทเสสสาม สกกายสมทยจ

สกกายนโรธจ สกกายนโรธคามน ปฏปทจ

ดกอนภกษทงหลาย เราตถาคตจกแสดง สกกายะ

สกกายสมทย สกกายนโรธ สกกายนโรธคามนปฏปทา แก

เธอทงหลาย

พระสตรนแทน ทกข ดวยคำวา สกกายะ ในสตร

อนๆ อาจจะแทนดวยคำอน ทานอานเจอแลวไมตองงง

ขยายความออกมากเหมอนกน พระสตรนมขยายความวา

กตโม จ ภกขเว สกกาโย

ปจปาทานกขนธาตสส วจนย. กตเม ปจ

เสยยถท: รปปาทานกขนโธ เวทนปาทานกขนโธ ส

ปาทานกขนโธ สงขารปาทานกขนโธ วาณปาทานกขนโธ

48อรยสจในปฏจจสมปบาท

49สภร ทมทอง

อย วจจต ภกขเว สกกาโย

ดกอนภกษทงหลาย สกกายะ เปนไฉน

ควรกลาววา อปาทานขนธ ๕ อปาทานขนธ ๕ คอ

อะไรบาง

ไดแก รปปาทานขนธ เวทนปาทานขนธ สญ

ปาทานขนธ สงขารปาทานขนธ วญญาณปาทานขนธ

ดกอนภกษทงหลาย นเรยกวาสกกายะ

กตโม จ ภกขเว สกกายสมทโย

ยาย ตณหา โปโนพภวกา นนทราคสหคตา

ตตรตตราภนนทน

เสยยถท: กามตณหา ภวตณหา วภวตณหา

อย วจจต ภกขเว สกกายสมทโย

ดกอนภกษทงหลาย สกกายสมทย เปนไฉน

คอ ตณหาน อนเปนเหตทำใหเกดในภพใหมอก

อนประกอบไปดวยความกำหนดดวยอำนาจความเพลน

เปนความยนดอยางยงในอารมณนนๆ ไดแก กามตณหา

ภวตณหา วภวตณหา

ดกอนภกษทงหลาย นเรยกวาสกกายสมทย

กตโม จ ภกขเว สกกายนโรโธ

โย ตสสาเยว ตณหาย อเสสวราคนโรโธ จาโค

ปฏนสสคโค มตต อนาลโย

อย วจจต ภกขเว สกกายนโรโธ

ดกอนภกษทงหลาย สกกายนโรธ เปนไฉน

50อรยสจในปฏจจสมปบาท

51สภร ทมทอง

คอ ความดบโดยการสำรอกใหหมดไปไมเหลอแหง

ตณหานนนนแหละ ความสละ ความสลดคน ความปลอย

ความไมอาลย

ดกอนภกษทงหลาย นเรยกวาสกกายนโรธ

กตมา จ ภกขเว สกกายนโรธคามน ปฏปทา

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค

เสยยถท: สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

อย วจจต ภกขเว สกกายนโรธคามน ปฏปทา

ดกอนภกษทงหลาย สกกายนโรธคามนปฏปทา เปนไฉน

คอ อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการนนน

แหละ ไดแก สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ

ดกอนภกษทงหลาย นเรยกวาสกกายนโรธคามนปฏปทา

ทยกมาแสดงน แทน ทกข ดวยคำวา สกกายะ ใน

พระสตรอนๆ พระพทธองคทรงแสดงแทนทกขดวยคำอนๆ

ตามสมควร เมอแจกแจงขยายความออกมากอนเดยวกน

บางครง ทานขยายความโดยยกแตละขนธมาแสดง หรอเอา

อวยวะสวนตางๆ ในรางกาย ทง ๓๒ มาแจกแจงกได แทน

ทกขดวยคำเหลานน เชน รป รปสมทย รปนโรธ รปนโรธ

คามนปฏปทา เวทนา เวทนาสมทย เวทนานโรธ เวทนานโรธ

คามนปฏปทา อยางนเอาเรองขนธมาแสดงแบบอรยสจ

เกสา เกสาสมทย เกสานโรธ เกสานโรธคามนปฏปทา อยางน

เอาเรองอวยวะในรางกายมาแสดงแบบอรยสจ แตตวสภาวะ

นเหมอนกน

52อรยสจในปฏจจสมปบาท

53สภร ทมทอง

๗. แบบแสดงอรยสจในปฏจจสมปบาท ตอไปแบบอรยสจ ๔ แสดงตามองคปฏจจสมปบาท

แสดงไปทละองคๆ จะเปลยนองคธรรมทเปนทกขไปเรอยๆ

ตามองคปฏจจสมปบาท สมทย กบ นโรธ กเปลยนไปตาม

สวนอรยมรรคมองค ๘ เปนนโรธคามนปฏปทายนพนอย

ไมเปลยนแปลง เปลยนทกข ทกขสมทย ทกขนโรธ สวน

ทกขนโรธคามนปฏปทา เปนอรยมรรคมองค ๘ ตลอด

ในมชฌมนกาย มลปณณาสก ๑๒/๙๒ สมมาทฏฐสตร

แสดงถงความเหนของผทมสมมาทฏฐ คอ ผไดเหนอรยสจ

๔ ตามแนวปฏจจสมปบาท โดยเรมจากชรามรณะเปนตน

ไป จนถงอวชชา ทานพระสารบตรรวบรวมไว

54อรยสจในปฏจจสมปบาท

55สภร ทมทอง

องคท ๑๒ ชรามรณะ

กตม ปนาวโส ชรามรณ, กตโม ชรามรณสมทโย,

กตโม ชรามรณนโรโธ, กตมา ชรามรณนโรธคามน ปฏปทา

ดกอนทานผมอาย ชราและมรณะ เปนอยางไร

เหตเกดแหงชราและมรณะ เปนอยางไร ความดบแหงชรา

และมรณะ เปนอยางไร ขอปฏบตใหถงความดบแหงชรา

และมรณะ เปนอยางไร

อนนเกยวกบชรามรณะ แสดงในแงมมอรยสจ ๔

โดยตงคำถามขนมา ๔ คำถาม สำหรบสภาวธรรมอนๆ คอ

ชาต ภพ อปาทาน...อวชชา กตงคำถามขนมา ๔ คำถาม

ทำนองเดยวกนน เมอตงคำถามแลว กตอบคำถามดวย

ตนเอง

เตส เตส สตตาน ตมห ตมห สตตนกาเย ชรา

ชรณตา ขณฑจจ ปาลจจ วลตตจตา อายโน สหาน

อนทรยาน ปรปาโก; อย วจจตาวโส ชรา

กตมจาวโส มรณ. ยา เตส เตส สตตาน ตมหา

ตมหา สตตนกายา จต จวนตา เภโท อนตรธาน มจจ มรณ

กาลกรยา ขนธาน เภโท กเฬวรสส นกเขโป ชวตนทรยสส

อปจเฉโท; อท วจจตาวโส มรณ. อต อยจ ชรา, อทจ

มรณ; อท วจจตาวโส ชรามรณ

ชาตสมทยา ชรามรณสมทโย

ชาตนโรธา ชรามรณนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค ชรามรณนโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

56อรยสจในปฏจจสมปบาท

57สภร ทมทอง

คอ ความแก ความครำครา ความมฟนหลด ความ

มผมหงอก ความมหนงเหยวยน ความเสอมอาย ความแก

หงอมแหงอนทรยในหมสตวนนๆ ของเหลาสตวนนๆ น

เรยกวา ชรา

มรณะ เปนอยางไร คอ ความจต ความเคลอนไป

ความทำลายไป ความหายไป ความตายกลาวคอมฤตย

การทำกาละ ความแตกแหงขนธ ความทอดทงรางกาย

ความขาดสญแหงชวตนทรยของเหลาสตวนนๆ จากหม

สตวนนๆ นเรยกวา มรณะ ชราและมรณะดงกลาวมาแลวน

เรยกวาชราและมรณะ

เพราะความเกดแหงชาต ความเกดแหงชราและ

มรณะจงม

เพราะความดบแหงชาต ความดบแหงชราและ

มรณะจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงชราและมรณะ

ในทน ทานแสดงลกษณะของตวสภาวะ คอ ชรา

และมรณะ เปนตวทกข เปนสงทไมมตวตน เกดเพราะเหต

ปจจย เพราะความเกดแหงชาต ความเกดแหงชราและ

มรณะจงม เปลยนสมทย ไมไดเอาตณหาเปนสมทย แสดง

ไปตามกระบวนการปฏจจสมปบาท อะไรทำใหเกด

ชรามรณะ ชาตทำใหเกดชรามรณะ เพราะความเกด

ขนของชาต ความเกดขนของชรามรณะจงม ถาไมม

ความเกดขนของชาต ความเกดขนของชรามรณะกไมม

เพราะความดบแหงชาต ความดบแหงชราและมรณะจงม

ตรงนเปลยนนโรธ

58อรยสจในปฏจจสมปบาท

59สภร ทมทอง

ชาตสมทยา ชรามรณสมทโย

ชาตนโรธา ชรามรณนโรโธ

เพราะความเกดแหงชาต ความเกดแหงชราและ

มรณะจงม

เพราะความดบแหงชาต ความดบแหงชราและ

มรณะจงม

ขอปฏบตททำใหถงความดบแหงชราและมรณะ

ไดแก อรยมรรคมองค ๘ สวนธรรมอนๆ ในกระบวนการ

ปฏจจสมปบาท กเปนไปในทำนองน

องคท ๑๑ ชาต

ตงคำถามกอน แลวจงขยายความ และใหทราบ

วา ตอนเอาสภาวะอนๆ เปนทกข กตงคำถามเหมอนกน

แตจะไมยกมา

กตมา ปนาวโส ชาต, กตโม ชาตสมทโย, กตโม

ชาตนโรโธ, กตมา ชาตนโรธคามน ปฏปทา

ชาต เปนอยางไร เหตเกดแหงชาต เปนอยางไร

ความดบแหงชาต เปนอยางไร ขอปฏบตใหถงความดบ

แหงชาต เปนอยางไร

60อรยสจในปฏจจสมปบาท

61สภร ทมทอง

ยา เตส เตส สตตาน ตมห ตมห สตตนกาเย ชาต

สชาต โอกกนต นพพตต อภนพพตต ขนธาน ปาตภาโว

อายตนาน ปฏลาโภ; อย วจจตาวโส ชาต

ภวสมทยา ชาตสมทโย

ภวนโรธา ชาตนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค ชาตนโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

ความเกด ความเกดพรอม ความหยงลง ความ

บงเกด ความบงเกดเฉพาะ ความปรากฏแหงขนธ ความได

อายตนะในหมสตวนนๆ ของเหลาสตวนนๆ นเรยกวา ชาต

เพราะความเกดแหงภพ ความเกดแหงชาตจงม

เพราะความดบแหงภพ ความดบแหงชาตจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงชาต

อนนเปนองคท ๑๑ ความเกดขนของรปนาม ความ

ประชมรวมกนปรากฏตวชวคราวของขนธ ความไดอายตนะ

มา อนนเปนชาต ทำใหเราสมมตบญญตกนวาเปนคนเกด

สตวเกด แทจรง เปนความเกดปรากฏขนของขนธ ไมใช

ตวตน สตว บคคล เปนความเกดขนของขนธ คอ กอง

ทกขเทานน เมอตายกเปนความตายของกองทกข เมอ

ความตายเกดขน ขนธกแตกออก สลายออกมาจากกน

ลากนไป ทางใครทางมน ไมตองเปนหวงอะไรกนมากนก

หรอก

62อรยสจในปฏจจสมปบาท

63สภร ทมทอง

พวกเรานน เวลาเกดพากนดใจ ไชโย รองเพลง

เตนรำ ดนดใจกนเปนไสเดอน จนกระทงมการฉลองวน

คลายวนเกด คลายๆ มนจะเปนวนดซะเหลอเกน เวลา

พลดพราก ตองจากทกสงทกอยางทอตสาหหามาในหนง

ชาต กพากนเสยใจ รองไหกนระงมทเดยว ความตายเปน

การหายไปของกองทกข ไมไดหายจรงๆ จงๆ เกดเลนๆ

ตายเลนๆ ไปอยางนน เรยกวาสมมตมรณะ แตเรากกลว

กน สำหรบพวกยงไมรกเปนอยางนน เราเรยนตามปรยต

พอเขาใจ ทานไหนทฝกปฏบตมปญญาสมมาทฏฐ

สามารถเหนความจรงอยางนได

เหตใหเกดชาต ชาตเกดขนกเพราะภพเกด ภวสมทยา

ชาตสมทโย เพราะความเกดขนแหงภพ การเกดขนแหงชาต

จงม เพราะมความหลงยดถอ จดแจงปรงแตง ทำกรรม เพอ

ตวตน จงมชาตอนใหม ถาไมหลงทำกรรมเพอตวตน

ชาตอนใหมกไมม การปฏบตวปสสนาเปนการปองกน ไม

ใหเกดความเหนผดวาเปนตวตน ใหแยกแยะออกมาวา ม

แตรปกบนามเทานน อนนในตอนแรก ยงไมไดรอของเกา

ปองกนชาตอนใหม ไมใหเกด ไหนๆ ผลกไดมาแลว นาม

รปนเปนกองทกข ปองกนไมไปเขาใจผด ไมไปรกมน ไมไป

เกลยดมน ไมทำเพอมน กดไประดบหนงแลว จะใหลกซง

ไปกวานน กตองมปญญา เหนความจรงของมนใหลกซง

เปนอนจจง ทกขง อนตตา จนอรยมรรคเกดขน ชำระลาง

ออกไปได สงทชำระลางไดมอยางเดยวเทานนคออรยมรรค

วปสสนานนเปนการปองกน ไมใหมของใหมเกดขนเทานน

ของเกาจะลางไดดวยอรยมรรค อรยมรรคทำใหวชชาเกด

ขน ทำลายอวชชาทงไป จงทำลายสงขารได กระบวนการ

ฝายเกดทกขกสนสดลง นตองอาศยศรทธา เชอมนใน

ปญญาตรสรของพระพทธเจา แลวกทำตามไป

64อรยสจในปฏจจสมปบาท

65สภร ทมทอง

องคท ๑๐ ภพ

ตโยเม อาวโส ภวา: กามภโว รปภโว อรปภโว

อปาทานสมทยา ภวสมทโย

อปาทานนโรธา ภวนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค ภวนโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

ดกอนทานผมอาย ภพ ๓ เหลาน คอ กามภพ

รปภพ อรปภพ

เพราะความเกดแหงอปาทาน ความเกดแหงภพจงม

เพราะความดบแหงอปาทาน ความดบแหงภพจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงภพ

คำวา ภพ หมายถง การกระทำตามอปาทาน ม

วตถประสงคเพอตวตน ยดถอวามตว รกตว กลวตวเองจะ

ลำบาก กลวตวเองจะไมสบาย กจดแจง ตงใจกระทำเพอ

ตว และยดผลการกระทำวาเปนของตว เราทงหลายท

ออกจากวงจรแหงกรรมไมได เพราะพากนยดถอผดวา นน

ของเรา เราเปนนนเปนน นนเปนอตตาตวตนของเรา จงม

ความตงใจทำเพอตวเรา ยดการกระทำวาเปนเราทำ และ

เราจะไดรบผล เราทำด เราจะไดรบผลด ยดกรรม ยดผล

ของกรรมดวย แททจรง เขาถกกรรมผกยดไวเรยบรอยแลว

ทำใหเขาไมเปนอสระ ตองผกอยกบกรรมและผลของกรรม

สงเหลานเปนภพ เราจงออกจากภพไมได เพราะไปยด

66อรยสจในปฏจจสมปบาท

67สภร ทมทอง

กฎแหงกรรมนทำงานไดกตอเมอเราไปยดมน ม

กเลส จงเกดกรรมขน ทำอะไรขนมานดหนอย กเพอเรา

เดนสวยๆ สวมเสอผา กตองดด ตองตวน จงจะเปนเรา

ถาไมใชตวน มนไมเปนเรา คำพดอยางน จงจะเปนเรา

อะไรตางๆ ทำอะไรนดๆ หนอยๆ กเพอเรา ถาไมเพอเรา

กทำไมได กระดกกระดกไมได มนเปนอยางนไป

ถาทำดวยความรสก นกคดเกยวกบกามคณ เอามา

ใหตนมความสขสบาย รป เสยง กลน รส สมผส ทนา

ปรารถนา นาใคร นาพอใจ อยากได ทำเพอใหไดอนน น

เปนกามภพ ถาทำดวยความรสก ตองการใหเราด ใหเรา

สงบ ทำใหจตด จตนง จตสงบ ดวยอารมณกรรมฐานฝาย

รป เปน รปภพ ทำใหเราไมมความหวนไหว มอารมณ

ฝายไมใชรป เขาสมาบตฝายอรป เปน อรปภพ เปนการ

กระทำดวยอำนาจตณหาอปาทาน เพอตวเอง แททจรง

ตวเองนไมม คดดวา เราเปนทกขทรมานกนมามากแลว

ทำเพอสงทไมมจรง ทำเพอเงาน สนกไหม เหนอยหรอยง

หรอยงสนกตอไปอก

ผทฟงธรรมะ ศรทธาในปญญาของพระพทธเจา ก

ฝกใหมปญญารทน ใหเหนชดวา ไปยดสงทไรแกนสารวา

เปนตวเราเปนของเรา พากนทำเพอตวเรา ผลทเกดขน

หลงจากภพกเปนชาต เปนชรา มรณะ โสกะ ปรเทวะ

ทกข โทมนส อปายาส ซงเปนของไรแกนสารทงนน ไมม

อะไร เปนกองทกขลวนๆ ดวยประการอยางน เราหลง

หลอกตวเองวา สงนมนสำคญทสดในชวต เปนสงประเสรฐ

เลศเลอ แตความจรง เปนกองทกข

68อรยสจในปฏจจสมปบาท

69สภร ทมทอง

อปาทานสมทยา ภวสมทโย เพราะความเกดแหง

อปาทาน ความเกดแหงภพจงม ทำไมภพจงมขน ภพมน

ไมไดมตวตน มนเปนสงขาร มเหตจงเกดขนได เพราะม

อปาทาน มความยดถอเปนตวตน สงตางๆ นเกดแลว

มนกจากเราไป แตเราไมยอมจากมน ยดเอามาเปนตวเรา

เปนของเรา ถามนเปนของชวคราว กไมเกดปญหาอะไร

เหมอนลมหายใจเขา ลมหายใจออก ทกข สข เกดขนมา

แลวดบไป เปนของชวคราว คงอยไมนาน ไมเปนปญหา

อะไร แตเราไมปลอยมนไป เกดขนและดบไป จบมนไว

เอามาเปนเรา เราหายใจเขา เราหายใจออก เราสข เราทกข

อนนแหละเปนปญหา เรยกวาอปาทาน เคยเหนไหม หาก

ไมเหนกไมไดหมายความวาไมม คนท เหนกแสดงวา

อปาทานนอยแลว คนทไมเหนแสดงวามมากจนมองไมเหน

อปาทานนโรธา ภวนโรโธ เพราะความดบแหง

อปาทาน ความดบแหงภพจงม ถาไมมความยดถอ ไม

ยดมนถอมน กไมตองมการกระทำเพอตวตน การกระทำ

เพอตวตนเปนของนาเบอหนาย เหนดเหนอยมาก เราทำ

กนมานานแลว ควรแลวทจะเลก ถาเหนถกตองตามความ

เปนจรงวา เปนเพยงรปนาม ไมมตวตน ไมมของตน ไม

จำเปนตองทำเพอตนอกตอไป อปาทานดบสนท ภพกหมด

ไป หนทางกมอยางเดยว คอ อรยมรรคมองค ๘ ประการ

เรองอนๆ พดใหเยอะไปเทานนแหละ ทควรรจกและนำไป

ปฏบต คออรยมรรคมองค ๘ ประการ เปนขอปฏบตททำ

ใหถงความดบแหงภพ

70อรยสจในปฏจจสมปบาท

71สภร ทมทอง

องคท ๙ อปาทาน

จตตารมาน อาวโส อปาทานาน : กามปาทาน

ทฏปาทาน สลพพตปาทาน อตตวาทปาทาน

ตณหาสมทยา อปาทานสมทโย

ตณหานโรธา อปาทานนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค อปาทานนโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

อปาทาน ๔ ประการเหลาน คอ กามปาทาน

ทฏฐปาทาน สลพพตปาทาน อตตวาทปาทาน

เพราะความเกดแหงตณหา ความเกดแหง

อปาทานจงม

72อรยสจในปฏจจสมปบาท

73สภร ทมทอง

เพราะความดบตณหา ความดบแหงอปาทานจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงอปาทาน

อปาทาน แปลวา ความยดมนถอมน ความยดเอา

ไวใหมนคง สงนนมนไปแลว แตเรายงยดถอมนอย จบไวไม

ยอมปลอย ถาจบแลวปลอย มนกไมมน แตน จบไมปลอย

มนกมน แยกออกเปน ๔ อยาง ความยดมนถอมน ถา

มองในแงหนง กเปนเหตใหเกดภพ มองในแงหนงกเปน

ทกข เพราะเปนสงไมมตวตน ไรแกนสาร เปนสงทเปน

สงขาร อาศยเหตปจจยเหมอนกน เวลามองใหเหนถงความ

ไมมตวตนน ตองมองในแงปฏจจสมปบาท ทำใหเหน

กระบวนการเปนไปทไมหยดนง เหตทำใหเกดผล และผล

นนกเปนเหตใหอนอนตอกนไป เชน อปาทาน เพราะ

ความเกดขนแหงอปาทาน ความเกดขนแหงภพจงม น

มองอปาทานเปนทกขสมทย แตมองอกแงหนง อปาทาน

เปนทกข เพราะเปนสงไมมตวตน เกดขนเปนครงๆ ตาม

เหตปจจย ทเกดอยางนน กเพราะเหตปจจยแวดลอมเปน

อยางนน เหตปจจยบบบงคบใหมนเปนอยางนน จงเปน

อยางอนไปไมได

อปาทานม ๔ คอ กามปาทาน ทฏฐปาทาน

สลพพตปาทาน อตตวาทปาทาน เปนความยดถอ เปน

กเลส เปนสงทเกดแลว ทำใหจตเศราหมอง ทำใหไมม

ปญญา แททจรง สงตางๆ ในโลกมนกเปนอยางทมนเปน

มนไมอาจใหความสขแกเราไดจรง เพราะตวมนเองไม

คงทน ทนอยไมได ความสขทอาศยมนเกด กไมอาจจะ

คงทนอยได สงใดเกดจากเหตปจจย เหตปจจยททำใหเกด

74อรยสจในปฏจจสมปบาท

75สภร ทมทอง

ลวนไมเทยงตวมนกไมอาจจะเทยงมนคงได แตเรายดมนวา

มนใหความสขแกเราได อาหารอรอยจานน ใหความสขแก

เราได อาหารไมไดบอกวามนอรอย เรายดเอง เราวาเอา

เองทงนน พซซา...อรอยเหลอเกนหนอ เขาวา ถาเปนคน

อยบานนอกหนอย พซซาไมเอา ปลารายงดกวา วาไป

คนละเรอง อะไรใหความสขแกเขา ไมใชเปนเพราะสงนน

มนเปนอยางนน ความยดของเขาตางหาก ไมใชพซซา

ไมใชปลารา เปนความยดถอ ไมเกยวกบวามนถกลน แลว

ซาบซานอะไร เปนความยดถอเทานน ถาเขายดถอเปน

อยางอน สงนกไรประโยชนสำหรบเขา โยนทง ใหเปลา

ยงไมเอา แตถายดน เสยเงนเทาไรกเอา

ความยดวา รปสวยๆ นใหความสขแกเราไดจรง

เสยงนใหความสขแกเราได แหม...เพลงนมนเพราะจบจต

จบใจเหลอเกน คนอสานมาฟง เพลงนมนไมไดเรองเลย

รองอะไรน ตองหมอลำ เปนไปตามความยดถอ อยางน

เรยกวากามปาทาน ตววตถกามนนไมไดมอะไร ไมไดเปน

อะไร มนกยงเปนอยางนน เปนอยางทมนเปน สวนกเลส

ตณหาทไปยดไวมน ทำใหมนกลายเปนสงทนาพอใจ

สำหรบเรา อนนคออปาทาน

ความเหน ทศนคต อดมคต หรอแนวคดอยางใด

อยางหนงกทำนองเดยวกน มนกเปนอยางทมนเปน เรา

ยดถอขน เออ...อยางนเทานนจรง อยางอนไมจรง อยางน

เทานนจงจะถกตอง ดทสด เพอรเฟคทสด อยางนเทานนด

อยางอนไมด อยางนเทานนถก อยางอนไมถก อยางน

เทานนควร อยางอนไมควร นเปนทฏฐปาทาน เปน

ความยดถอในแนวคดหรอความเหน

76อรยสจในปฏจจสมปบาท

77สภร ทมทอง

ความยดมนถอมนในศลและวตรปฏบตตางๆ ศลท

รกษากนเปนขอๆ ศล ๕ ศล ๘ ศล ๑๐ หรอมากกวานน

และวตรปฏบตตางๆ การกราบไหว การสวดมนต พธกรรม

ประเพณตางๆ เปนตน ถายดถอวาอนนเปนของด ของ

วเศษ เพอตวเรา ใหเราปลอดภย เปนของขลง เปนพลง

ชวยเราใหเจรญรงเรองได ชวยใหเราเปนคนดขน เปนคนท

ดด นาคบหา จนกระทงทำใหเราไดสมบต ไดไปเกดในสคต

โลกสวรรค อยางนเปนสลพพตปาทาน แททจรง ศลและ

วตรตางๆ กเปนอยางทมนเปน ไมไดเปนอยางทเราคด

อตตวาทปาทาน ความยดมนถอมนในวาทะวา

เปนตน อตตวาทะเปนเพยงบญญตขนมา เปนการสมมต

วามตวมตน มเรา มเขา มของเรา มของเขา เพอใชในการ

สอสาร ใหอยรวมกนได ทำหนาทไดอยางถกตอง บรหาร

ทกขไปไดโดยสะดวก ตวตนนเปนแควาทะ เปนคำสมมต

เรยกเพอใหสอสารกนไดงาย กองทกขเกดมาในโลกนแลว

จะดแลกน บรหารกนไปมนยาก จะบอกวา คณขนธ ๕

ทนงอยขางหลงนน มานหนอย มนงง คณขนธ ๕ ทคลอด

เมอวนท ๕ เมษายน นยงไง แบบนมนงง ตองใชวาทะหรอ

สมมตบญญตกน พอคลอดออกมา เปนกองทกขมนเกดขน

กลมรปนามขนธ ๕ ทรวมกนชวคราวโผลมาแลว เปนกอง

ทกขเหมอนเดมนนแหละ มาตามกรรมและไปตามกรรม

เพอใหสะดวก กพาไปทอำเภอ จดทะเบยนเรยกกองทกข

เดกชายนน เดกหญงน เพอใหมตวตน บดาชอน มารดา

ชอน ญาตชอนๆ เกดหมบานน ตำบลน อำเภอน จงหวด

น ประเทศน สมมตบญญตเอาไวใชเรยกกน บรหารทกขให

มนงาย แตเราเอาอนนไปยดถอวามนจรงๆ เปนความ

ยดถอเงา เลยเรยกวาอตตวาทะ ยดถอภาพตวตน ทงๆ ท

ไมมตวตน มแตรป มแตนาม นเปนอตตวาทปาทาน

78อรยสจในปฏจจสมปบาท

79สภร ทมทอง

ทมความยดมนถอมน กเพราะมตณหา มความรก

ความเพลดเพลน พดถง บนถง ไมปลอยไป ตณหามบอย

และมกำลงขน ตองการทำสงตางๆ เพอตว กเปนอปาทาน

อปาทานจะดบไป กเพราะหมดตณหา ไมมตณหา ซงขอ

ปฏบตเพอใหถงความสนไปแหงอปาทาน กคออรยมรรคม

องค ๘ ประการ ดงททานขยายความวา

ตณหาสมทยา อปาทานสมทโย

ตณหานโรธา อปาทานนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค อปาทานนโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

เพราะความเกดแหงตณหา ความเกดแหง

อปาทานจงม

เพราะความดบตณหา ความดบแหงอปาทานจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงอปาทาน

80อรยสจในปฏจจสมปบาท

81สภร ทมทอง

องคท ๘ ตณหา

ตอไปองคท ๘ คอ ตณหา ตามทเหนกนบอยๆ การ

แสดงอรยสจแบบทวไป หรอแบบอนๆ สวนใหญเอาตณหาน

เปนทกขสมทย ตณหาเปนเหตใหเกดทกข ความรกทกข

นนเองเปนเหตใหเกดทกข รกทกข ไมปลอยทกข กไมพนไป

จากทกข อธบายแบบนกเขาใจและนำไปปฏบตไดงาย ตอนน

แสดงตามสภาวธรรมในปฏจจสมปบาท ตณหาเปนทกขสมทย

กได เปนทกขกได ตณหาเปนเหตเกดแหงอปาทาน แตตว

ตณหาเองกเปนทกข เปนสงไมมตวตน เกดเพราะเหต ใน

หลกการปฏบตแลว ทานจงใหพจารณาทกๆ สภาวะทเกดขน

ใหเหนวาเปนสกแตวาธรรมะกอน แมตณหากใหเหนในแงท

วา มนเปนสงขาร ไมไดมอยกอน มเมอมนเกด เกดเพราะม

เหต เกดแลวกเปนแตธรรมะ ไมใชเรารก หรอความรกของเรา

เปนทกข จงจะเหนความจรง เหนความไรตวตนของตณหา

ถาใครไปมองวา ตณหาเปนทกขสมทย เทานน

บางทจะไปรงเกยจตณหา ซงเปนความเขาใจผดอกชน

หนง ตองเหนตณหาเปนธรรมะ เปนสภาวะอยางหนง

ไมใชเรา ไมใชของเรา ไมใชใคร ไมใชของใคร ทกสภาวะ

ลวนไมใชตวตนเหมอนกนหมด เทาเทยมกน โดยความ

เปนธรรมะ เปนสงทไมมตวไมมตน ไมมการแบงแยกวา

อนไหนบวก อนไหนลบ ตามความคดของตนเอง ไมมวา

เออ...ทกขไมด พนทกขจงด ไมมความคดอยางนน ตอง

เหนเปนธรรมะเทาเทยมกนหมด เสมอเหมอนกน โดย

ความไมมตวตน ถามตวตนวา อนนนบวก อนนลบ เปน

ความอปาทานนนเองเขายดถอ

แททจรง ทกขมนกเปนทกขนนแหละ เหตเกดทกข

มนกเหตเกดทกขนนแหละ ความดบทกขมนกความดบ

ทกขนนแหละ

82อรยสจในปฏจจสมปบาท

83สภร ทมทอง

ขอปฏบตใหถงความดบทกขมนกเปนขอปฏบตให

ถงความดบทกขนนแหละ ใหรเรองของมน จะไดปฏบต

ตอมนอยางถกตอง ไมใชปฏบตตามความอยากหรอตาม

ความคดของตนเอง ปฏบตผดจงเปนทกข ปฏบตถกจงดบ

ทกข มนเปนอยางนน อยางทมนเปน ไมเกยวกบตวตน

ไมเกยวกบความอยากหรอความคดนกของใคร

แตในความรสกของเราทงหลายนน แหม...ทกขนมน

ไมดนะ สวนพนทกขดไหม เอาละสทน เอาความรสกของตว

ตนเขาไปใส ยดถอเพอตวตน จะทำใหตนพนทกข และตน

เปนผเดนทางเพอใหถงความพนทกข อยางนไมไดไปไหน

หรอก เพราะมคนเปนทกข มคนเดนทางอยนนแหละ

วนเวยนไปเรอยๆ ฉะนน คำสอนของพระพทธเจา สรปรวบ

ยอดแลว ธรรมะทงหลายทงปวงลวนไมมตวตน เทานแหละ

สพเพ ธมมา อนตตา ใครไมเหนอยางน จะวนเวยนไปเรอย

ไมมทางเหนอรยสจได เพราะจตไมเปนกลาง ไมมปญญาท

สอดคลองคลอยตามความจรง วนเวยนอยนน จะเอาอยางนน

ไมเอาอยางน ดงนน จงตองรจกทกๆ สภาวะตามทมนเปน

จรง แมตณหากตองรจกวาเปนสกแตวาตณหา เปนธรรมะ

อยางหนง ทอยในกระบวนการแหงเหตปจจย มนเกดจาก

เหต และเปนเหตใหสงอนๆ ในกระบวนตอไป

ฉยเม อาวโส ตณหากายา: รปตณหา สททตณหา

คนธตณหา รสตณหา โผฏพพตณหา ธมมตณหา

เวทนาสมทยา ตณหาสมทโย

เวทนานโรธา ตณหานโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค ตณหานโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

84อรยสจในปฏจจสมปบาท

85สภร ทมทอง

ดกอนทานผมอาย ตณหา ๖ ประการเหลาน คอ

รปตณหา สททตณหา คนธตณหา รสตณหา โผฏฐพพ

ตณหา ธมมตณหา

เพราะความเกดแหงเวทนา ความเกดแหงตณหาจงม

เพราะความดบแหงเวทนา ความดบแหงตณหาจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงตณหา

ตณหาเปนสภาวะอยางหนง ทเกดตามเหต ตณหาใน

รป อาศยรปเกด รกรป พอใจ เพลดเพลน ตดของ อยากได

อยากมอก เกยวของกบรป เรยกวารปตณหา ตณหาในเสยง

ตณหาในกลน ตณหาในรส ตณหาในสมผส ตณหาในธรรมท

รบรทางใจ กทำนองเดยวกน เปนสงไรแกนสาร เปนทกข เกด

เพราะมเหตและดบเมอหมดเหต คอเวทนา ดงททานกลาววา

เวทนาสมทยา ตณหาสมทโย

เวทนานโรธา ตณหานโรโธ

เพราะความเกดแหงเวทนา ความเกดแหงตณหาจงม

เพราะความดบแหงเวทนา ความดบแหงตณหาจงม

พอมาถงตรงน บางคนบอกวา เวทนาเปนปจจยใหเกด

ตณหา ถาดบเวทนาเสยไดตณหากจะดบ เขากพยายามดบ

เวทนา อยางนตายสนท แททจรง อบายหรอขอปฏบตใหถง

ความดบตณหานนมอย ไมใชดบเวทนา ขอปฏบตคออรยมรรค

มองค ๘ ประการ บางคนจองจะดบเวทนา จนตวเองจะดบตาย

ไปแลวยงไมรเรอง ฉะนน ตองเขาใจวธปฏบตใหดๆ ไมใชวาอาง

กนไปทว เวทนาเปนปจจยใหเกดตณหา เพอไมมตณหาตอง

ทำใหเวทนาดบไป ดบเวทนาได ตณหากดบดวย เขาวาอยาง

นน นยงไมใชอบายวธ เปนเพยงตวสภาวะ ใหเขาใจอยางน

86อรยสจในปฏจจสมปบาท

87สภร ทมทอง

อรยมรรคมองค ๘ เปนขอปฏบตททำใหถงความ

ดบของตณหา หมายความวา ความดบของตณหานนมอย

แลว ไมตองไปทำขน เพยงแตปฏบตตามอรยมรรคมองค

๘ ใหเขาถง ทำใหถง ไมใชทำใหม ไมใชทำใหเกด สงทเกด

เพราะเหตกมแตทกขเทานนแหละ มแตทกขเทานนทเกด

มแตทกขเทานนทดบ ทไมเกดไมดบคอนพพาน มหนทาง

ใหถงคออรยมรรคมองค ๘ จงตองฝกฝนใหมสตสมปชญญะ

มปญญา มศล มสมาธ ใหรวมตวกนสมบรณเกดขน ดวย

อบายวธการอยางนเทานน จงจะเขาถงความดบแหง

ตณหาไดจรง ตณหาดบสนทได ไมใชไปเทยวดบเวทนา

อะไรสมสสมหา หนทางมอย มทางเดยวเทานแหละ ดงท

ทานกลาววา

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค ตณหานโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงตณหา

บางทานเคยจำมาวา ตณหาเปนทกขสมทย พอมา

เจอในเรองปฏจจสมปบาทน กจะไดรจกตณหาอกแงมมหนง

ตณหาเปนทกขกได

88อรยสจในปฏจจสมปบาท

89สภร ทมทอง

องคท ๗ เวทนา

ฉยเม อาวโส เวทนากายา: จกขสมผสสชา

เวทนา, โสตสมผสสชา เวทนา, ฆานสมผสสชา เวทนา,

ชวหาสมผสสชา เวทนา, กายสมผสสชา เวทนา, มโน

สมผสสชา เวทนา

ผสสสมทยา เวทนาสมทโย

ผสสนโรธา เวทนานโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค เวทนานโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

ดกอนทานผมอาย เวทนา ๖ ประการเหลาน คอ

จกขสมผสสชาเวทนา โสตสมผสสชาเวทนา ฆานสมผสสชา

เวทนา ชวหาสมผสสชาเวทนา กายสมผสสชาเวทนา

มโนสมผสสชาเวทนา

เพราะความเกดแหงผสสะ ความเกดแหงเวทนาจงม

เพราะความดบแหงผสสะ ความดบแหงเวทนาจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงเวทนา

เวทนากเปนสงไมมตวตน เกดจากผสสะเปนครงๆ

กลมของการเสวยอารมณ ทเปนความรสกนม ๖ ประการ

คอ เวทนาท เกดเพราะการกระทบทางตาเปนปจจย

เวทนาทเกดเพราะการกระทบทางหเปนปจจย เวทนาท

เกดเพราะการกระทบทางจมกเปนปจจย เวทนาทเกด

90อรยสจในปฏจจสมปบาท

91สภร ทมทอง

เพราะการกระทบทางลนเปนปจจย เวทนาทเกดเพราะการ

กระทบทางกายเปนปจจย และเวทนาทเกดเพราะการกระทบ

ทางใจเปนปจจย เปนสข เปนทกข หรอเปนอทกขมสข กเปน

สงทเกดเพราะผสสะ เมอผสสะดบไป เวทนากดบไป

ผสสสมทยา เวทนาสมทโย

ผสสนโรธา เวทนานโรโธ

เพราะความเกดแหงผสสะ ความเกดแหงเวทนาจงม

เพราะความดบแหงผสสะ ความดบแหงเวทนาจงม

ผสสะเกดขน เพราะมการประชมรวมกนของ

ธรรมะ ๓ ประการ มตา มรป มจกขวญญาณ ธรรมะ ๓

ประการ ประชมกนขน ประชมกนเปนครงๆ ไมไดอยนานนะ

ประชมแลว เดยวสกหนอยกเลกประชม เรยกวาผสสะ

เปนผสสสมทยะ ความเกดขนของเวทนาจงมขน

ถาไมอยากจะมเวทนาอก ตองดบผสสะ และดบ

ผสสะไมใชหลบตา ทำเปนไมเหน ไมไดยน ไมคด ไมนก

หนไปไมใหหมนกระทบ ไมใชอยางนน มหนทางคอมรรคม

องค ๘ ประการ ตองรวธใหดๆ นะ เดยวจะเปนอรหนต

ตาบอดไป คดวา ตามองเหนรปแลวเกดกเลส หไดฟงเสยง

แลวเกดกเลส ฉะนน ไมตองเหน ไมตองไดยน ปฏบต

สำเรจ กจะเปนคนตาบอด คนหหนวกไป อยางนลำบาก

เหมอนกน นงแลวมนเจบมนปวด เกดตณหา เกดความ

อยาก ตองไมใหมนปวด เดยวกจะกลายเปนอมพาตไปอก

อยางน ถาเปนอยางนน คนตาบอด คนหหนวก คนอมพาต

ทาจะบรรลอรหนตเรวกวา ความจรงไมใชอยางนน ฝกตาม

หลกอรยมรรคมองค ๘ ประการน คนมปญญา มวชชานน

แหละจงจะเหนความจรง เหนอรยสจได

92อรยสจในปฏจจสมปบาท

93สภร ทมทอง

องคท ๖ ผสสะ

ฉยเม อาวโส ผสสกายา: จกขสมผสโส

โสตสมผสโส ฆานสมผสโส ชวหาสมผสโส กายสมผสโส

มโนสมผสโส

สฬายตนสมทยา ผสสสมทโย

สฬายตนนโรธา ผสสนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค ผสสนโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

ดกอนทานผมอาย ผสสะ ๖ ประการเหลาน คอ

จกขสมผส โสตสมผส ฆานสมผส ชวหาสมผส กายสมผส

มโนสมผส

94อรยสจในปฏจจสมปบาท

95สภร ทมทอง

เพราะความเกดแหงอายตนะ ๖ ความเกดแหง

ผสสะจงม

เพราะความดบแหงอายตนะ ๖ ความดบแหง

ผสสะจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงผสสะ

ผสสะเกดขน เพราะมอายตนะ ๖ เกดขน เพราะ

ความเกดขนของอายตนะ ๖ ตา ห จมก ลน กาย และใจ

มนใชการได จงมผสสะเกดขน จะหามไมใหเกดกไมได

ไดมาแลว เกดขนมาแลว มนกทำหนาท เปนเหตใหเกด

ผสสะ สงเหลานเปนผลมาจากกรรมเกา

องคท ๕ สฬายตนะ

ฉยมาน อาวโส อายตนาน : จกขายตน

โสตายตน ฆานายตน ชวหายตน กายายตน มนายตน

นามรปสมทยา สฬายตนสมทโย

นามรปนโรธา สฬายตนนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค สฬายตนนโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

ดกอนทานผมอาย อายตนะ ๖ ประการเหลาน

คอ จกขายตนะ โสตายตนะ ฆานายตนะ ชวหายตนะ

กายายตนะ มนายตนะ

96อรยสจในปฏจจสมปบาท

97สภร ทมทอง

เพราะความเกดแหงนามรป ความเกดแหงอายตนะ ๖

จงม

เพราะความดบแหงนามรป ความดบแหงอายตนะ ๖

จงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงอายตนะ ๖

นเปนอายตนะภายในทง ๖ ตา ห จมก ลน กาย

และใจ พจารณาในแงทวา เปนของไรตวตน มนเปนทกข

มนไมไดมอยกอน มเมอมเหตปจจยคอนามรป ถานามรป

ดบสนทไป ความดบของอายตนะกมได หนทางกอรยมรรค

มองค ๘ ประการ

องคท ๔ นามรป

เวทนา สา เจตนา ผสโส มนสกาโร; อท

วจจตาวโส นาม. จตตาร จ มหาภตาน จตนนจ

มหาภตาน อปาทายรป; อท วจจตาวโส รป. อต อทจ

นาม อทจ รป; อท วจจตาวโส นามรป

วาณสมทยา นามรปสมทโย

วาณนโรธา นามรปนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค นามรปนโรธ

คามน ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

เวทนา สญญา เจตนา ผสสะ มนสการ นเรยกวา

นาม มหาภตรป ๔ และรปทอาศยมหาภตรป ๔ นเรยกวา

98อรยสจในปฏจจสมปบาท

99สภร ทมทอง

รป นามและรปดงกลาวน เรยกวา นามรป

เพราะความเกดแหงวญญาณ ความเกดแหง

นามรปจงม

เพราะความดบแหงวญญาณ ความดบแหงนามรป

จงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงนามรป

เวทนา สญญา เจตนา ผสสะ มนสการ เปนสภาวะท

เกดประกอบกบจต เกดพรอมจต ดบพรอมจต รอารมณเดยว

กน และเกดทเดยวกนกบจต นเรยกวานามในปฏจจสมปบาท

มหาภตรป ๔ ธาตดน ธาตนำ ธาตไฟ ธาตลม และรปทอาศย

มหาภตรป ๔ เรยกวารป รวมกนทง ๒ อยางเรยกวานามรป

นามกเปนเพยงนาม รปกเปนเพยงรป ไมใชสตว ไมใช

บคคล ไมใชตว ไมใชตน ไมใชเรา ไมใชเขา ไมใชของเรา

ไมใชของเขา เปนสงไรแกนสาร เปนตวทกข มองในแงมมน

นามรปเปนทกข ถามองอกขนหนง นามรปเปนสมทย เปน

เหตใหเกดอายตนะ ๖

เพราะความเกดขนของวญญาณ ความเกดขนของ

นามรปจงม วญญาณเปนสงเกดดบสบตออยในรางน

วญญาณเกาดบไป วญญาณใหมกเกดขน ถาดบไปเลยไม

เกดในรางนแลว นามรปกดบไป ชาตนเราทงหลายเกดมา

กมวญญาณแรก สบตอจากชาตทแลว ไมใชวาวญญาณเกา

กระโดดมาจากชาตทแลว มนเกดดบสบตอกนมาเปน

กระแส กรรมเปนเหตวญญาณนเกด วญญาณเกาเรยกวา

จตจต จตจตเกดขนและดบไป เพราะยงไมรแจงอรยสจ

สงขารกทำงานได มเหตปจจยใหผลเกดทำใหเกดวญญาณ

100อรยสจในปฏจจสมปบาท

101สภร ทมทอง

ขนในภพภมตางๆ ตามกรรม วญญาณดวงแรกทเกดขน

เรยกวาปฏสนธจต เมอวญญาณน เกดขนและดบไป

ตอมากเรยกเปนภวงคจต เกดสบเนองกนไป เปน

วญญาณทสบตอ เรยกวากระแสจต เปนคำเรยกเพอให

เขาใจงาย ใหเหนความเปลยนแปลงและสบทอด โดย

สภาวะของจตนน มนเกดและดบชวขณะๆ ไปเรอยๆ ม

ความถแนนอนตายตวอยอยางนน

ทน กระแสวญญาณยงสบตออยในรางน นามรปก

เตบโตขนเรอยๆ นามรปสวนตางๆ กใชการไดมากขน แต

เดมตายงใชการไมได ความคดความนกยงใชการไมได เมอ

โตขน ตากใชการได หกใชการได ยงโตมากขน ความคด

ความนกกใชการได สงเหลานกองอาศยวญญาณ วญญาณ

ยงเกดดบอยในรางน ถาวญญาณเกดแลวดบไป เปน

วญญาณดวงสดทายทอาศยรางนเกด เรยกวาจตจตกไป

เกดทใหมแลว ตายแลวเกด เพราะตายมนไมเทยง จงมเกด

เพราะเกดไมเทยงจงมตาย กตายเกดไปเรอยๆ ไมตายจรง

ตายสมมต เกดสมมต เมอไหรจะตายจรงกไมร ตายจรง

กอนปาทาปรนพพาน สวนใหญนตายเลนๆ เกดเลนๆ ใน

โรงละครคอโลก สงขารคอกรรมเกาเปนคนสราง

วญญาณอนๆ ทเกดตอๆ มาจนกระทงถงทกวนน

กเปนปจจยใหเกดนามและรปตอๆ มาเชนกน มนองอาศย

กนอยอยางน หากยงมวญญาณเกดดบสบตออย กยงตอง

มนามรปตอไป หากตองการดบนามรป กตองถงความดบ

ของวญญาณ หนทางคออรยมรรคมองค ๘ ประการนนน

แหละ ถาเขาใจอยางนแลว ไมวาจะพดแนวไหนกตาม

ขอปฏบตจะมาลงอนเดยวกน

102อรยสจในปฏจจสมปบาท

103สภร ทมทอง

องคท ๓ วญญาณ

ฉยเม อาวโส วาณกายา: จกขวาณ โสต

วาณ ฆานวาณ ชวหาวาณ กายวาณ

มโนวาณ

สงขารสมทยา วาณสมทโย

สงขารนโรธา วาณนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค วาณนโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

ดกอนทานผมอาย วญญาณ ๖ ประการเหลาน คอ

จกขวญญาณ โสตวญญาณ ฆานวญญาณ ชวหาวญญาณ

กายวญญาณ มโนวญญาณ

เพราะความเกดแหงสงขาร ความเกดแหง

วญญาณจงม

เพราะความดบแหงสงขาร ความดบแหงวญญาณ

จงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงวญญาณ

วญญาณม ๖ อยาง ไดแก จกขวญญาณ โสตวญญาณ

ฆานวญญาณ ชวหาวญญาณ กายวญญาณ มโนวญญาณ

ตงชอตามวตถหรอทเกดของมน ความรบรทอาศยตาเกด

เรยกวาจกขวญญาณ ความรบรทอาศยหเกด เรยกวา

โสตวญญาณ ความรบรทอาศยใจเกด เรยกวามโนวญญาณ

วญญาณจงเปนสงไรตวตน เกดเปนครงๆ เทานน ทวญญาณ

104อรยสจในปฏจจสมปบาท

105สภร ทมทอง

ยงเกดดบสบตออย กเพราะยงมสงขารหลอเลยงไว ทง

สงขารในอดตทสบตอมาและสงขารในปจจบน เมอสงขาร

ดบไป วญญาณกดบไป

องคท ๒ สงขาร

ตโยเม อาวโส สงขารา: กายสงขาโร วจสงขาโร

จตตสงขาโร

อวชชาสมทยา สงขารสมทโย

อวชชานโรธา สงขารนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค สงขารนโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

ดกอนทานผมอาย สงขาร ๓ ประการเหลาน คอ

กายสงขาร วจสงขาร จตตสงขาร

เพราะความเกดแหงอวชชา ความเกดแหงสงขาร

จงม

เพราะความดบแหงอวชชา ความดบแหงสงขารจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงสงขาร

สงขารเปนความปรงแตงทำใหวญญาณดำรงอยได

มทงสวนทเปนอดตและสวนปจจบน ถาเปนอดต ทาน

อธบายวา คอ กรรมเกาตางๆ ททำเอาไว ทงดและไมด อน

นมผลทำใหเกดวญญาณทเปนวบาก เปนผลของกรรม

จกขวญญาณ โสตวญญาณ ฆานวญญาณ ชวหาวญญาณ

106อรยสจในปฏจจสมปบาท

107สภร ทมทอง

กายวญญาณ เหลานเปนวบากจตลวน เปนจตทเปนผล

ของกรรมเกาทงนน สวนมโนวญญาณมทงเปนผลมาจาก

กรรมเกาและจตอนๆ โดยเฉพาะกรรมเกา ทำใหเกด

ภวงคจตเกดดบสบตอความเปนบคคลนนไปหนงชาต

ถาพดสงขารแบบปจจบน เปนความปรงแตงเพอ

ใหวญญาณเกดในปจจบนได กายสงขารคอลมหายใจเขา

และลมหายใจออก วจสงขารคอวตกกบวจาร จตตสงขาร

คอเวทนากบสญญา ทำใหวญญาณเกดดบสบตออยในราง

นได ถาขาดสงขาร เชน ขาดลมหายใจ รางกายกแตก

วญญาณกเกดไมได

ทสงขารเกาๆ ยงประมวลผลมาใหได เพราะ

อวชชายงเกดขนอย อวชชายงไมหมดไป ยงไมมวชชาเกดขน

อวชชากไมมตวตน เปนสงทเกดเพราะปจจย นานๆ เกด

ขนทหนง อวชชาเกดขน ทำใหสงขารทำงานได ถาม

วชชาเตมท อวชชาถกทำใหดบสนทไปไมเหลอแลว มแต

วชชา สวางไสว ดจดวงอาทตยขน สงขารกปรงแตง

ประมวลผลไมได จบเรองกนไป ของใหมไมม สวนของเกา

กรบตอไปอกนดหนอย รอเวลาเลกงาน หนทางททำใหถง

ความดบสนทไปของสงขาร คอ อรยมรรคมองค ๘

ประการ

องคท ๑ อวชชา

ย โข อาวโส ทกเข อาณ, ทกขสมทเย อาณ,

ทกขนโรเธ อาณ, ทกขนโรธคามนยา ปฏปทาย อาณ.

อย วจจตาวโส อวชชา

อาสวสมทยา อวชชาสมทโย

อาสวนโรธา อวชชานโรโธ

108อรยสจในปฏจจสมปบาท

109สภร ทมทอง

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค อวชชานโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

ดกอนทานผมอาย ความไมรในทกข เหตเกด

แหงทกข ความดบแหงทกข และขอปฏบตใหถงความดบ

แหงทกข นเรยกวา อวชชา

เพราะความเกดแหงอาสวะ ความเกดแหงอวชชา

จงม

เพราะความดบแหงอาสวะ ความดบแหงอวชชา

จงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงอวชชา

อวชชานเปนความไมรในอรยสจ ๔ ความไมรใน

ทกข ความไมรในเหตเกดแหงทกข ความไมรในความดบ

แหงทกข และความไมรในขอปฏบตใหถงความดบแหง

ทกข ความไมรใน ๔ เรองเทานนเปนอวชชา สวนความ

ไมรเรองอนๆ เชน ลาดพราวไปทางไหน คนนนชออะไร

อนนไมไดเรยกอวชชา

อยางท ๑ อวชชาไมรในทกข เมอไหรทยดถอขน

มาในกองทกขวา เปนตวตน เปนเรา เปนของเรา ไมรวา

เปนทกข เปนของไรแกนสาร นนแหละอวชชาเกดแลว

ความไมรเกดขน อยางท ๒ อวชชาไมรในเหตใหเกดทกข

คนดา แหม...คนนดาทำใหเราเปนทกข นไมรเหตใหเกด

ทกข เหตใหเกดทกขคอตณหา ไมใชเขาทดา อยางน

อวชชาเกด อยางท ๓ อวชชาไมรในความดบสนทของทกข

นกวา ไดนนไดนตามใจอยากแลวจะเปนสข ไดมาแลวจะ

110อรยสจในปฏจจสมปบาท

111สภร ทมทอง

สบาย อยางนอวชชาเกด อยางท ๔ อวชชาไมรหนทาง

ไมรวาอรยมรรคมองค ๘ เปนขอปฏบต นกวามทางอนอย

เรอย ผมจงไดเนนยำบอยๆ อยางนอยกใหรจากการฟงก

ยงด เรารจากขนการฟงอยางน ความโงกเกดไดนอยลง

บาง ถาเราไมฟงเอาไวเลย เหนเปนตวเรา เปนของเรา

อยเรอย เกดบอย ไมรในทกขอกแลว พอคนนนทำไมด

แหม...คนนนทำใหเราเปนทกข คนนนเปนเหตใหเกดทกข

เอาอกแลว โงอกแลว ไมรเรอง แททจรง ตณหาเปนเหตให

เกดทกข วธพนทกขยงไปหาทางนนทางนกนใหญ มวธ

นนวธนมากมาย ทจรงมวธเดยว คออรยมรรคมองค ๘

อาสวสมทยา อวชชาสมทโย

อาสวนโรธา อวชชานโรโธ

เพราะความเกดแหงอาสวะ ความเกดแหงอวชชาจงม

เพราะความดบแหงอาสวะ ความดบแหงอวชชาจงม

อวชชาไมมตวตนนะ เปนสงทเกดเพราะเหตปจจย

เหมอนกน เพราะอาสวะเกด อวชชามนจงเกดได ไมใชวา

อวชชาจะเกดไดลอยๆ เปนผยงใหญอะไรทไหน บางคนบอก

วาในปฏจจสมปปบาทน อวชชาเปนตนตอ เปนตนเคา

เปนจดเรมตน อะไรอยางน ทจรงแลว อวชชากไมมตวตน

เหมอนกน เปนตวทกข เปนสงขารทเกดเพราะมปจจยปรง

แตง ไมไดมอยกอน มเมอมนเกด เกดเพราะมเหต และดบ

ไปเมอหมดเหต เหมอนกบสภาวะอนๆ นนเอง ถาพดในแง

วา กระบวนการเกดขนของกองทกขน หมนวนไปอยางไร

อะไรเปนตวการสำคญ อนนตองวาอวชชา ไมไดมองวา

อวชชาเปนตวตน มนเปนธรรมะนนแหละ แตเปนธรรมะ

112อรยสจในปฏจจสมปบาท

113สภร ทมทอง

ทเปนตวสำคญในกระบวนการเกดขนของกองทกข

องคท ๐ อาสวะ

อวชชานเปนองคท ๑ ของกระบวนการปฏจจสมปบาท

แตปฏจจสมปบาทหมนเปนวงกลม ไมไดเปนเสนตรง

ดงนน อวชชากบสภาวะอนๆ กเชอมโยงกนอยโดยไมขาด

สาย อวชชาเกด กเพราะอาสวะเกด ทน เพอแสดงวาแม

อาสวะทเปนเหตใหเกดอวชชา กไมมตวตนดวยอกเหมอน

กน เลยตองพดองคท ๐ คออาสวะ อาสวะกไมมตวตน

เปนสภาวะทไมไดมอยกอน มเมอเกดขน เกดเพราะม

ปจจย หมดปจจยกดบไป อาสวะทำใหเกดอวชชา และใน

ทางกลบกนอวชชากทำใหเกดอาสวะ

ตโยเม อาวโส อาสวา: กามาสโว ภวาสโว อวชชาสโว

อวชชาสมทยา อาสวสมทโย

อวชชานโรธา อาสวนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค อาสวนโรธคามน

ปฏปทา

เสยยถท, สมมาทฏ ... สมมาสมาธ

ดกอนทานผมอาย อาสวะ ๓ ประการเหลาน คอ

กามาสวะ ภวาสวะ อวชชาสวะ

เพราะความเกดแหงอวชชา ความเกดแหงอาสวะจงม

เพราะความดบแหงอวชชา ความดบแหงอาสวะจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ ไดแก

สมมาทฏฐ...สมมาสมาธ นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบ

แหงอาสวะ

114อรยสจในปฏจจสมปบาท

115สภร ทมทอง

ในบางพระสตร พระพทธองคตรสถงความสน

กเลส ดวยความรจกอาสวะตามแนวอรยสจ คอ รตาม

ความเปนจรงวา นอาสวะ นอาสวสมทย นอาสวนโรธ

นอาสวนโรธคามนปฏปทา บางพระสตรกแสดงความรจก

อวชชาในแนวอรยสจ

ผมกไดแสดงปฏจจสมปปบาทในแนวอรยสจ ๔

โดยยกมาจากททานพระสารบตรรวบรวมไวในสมมาทฏฐสตร

ในพระสตรอนๆ อาจจะแสดงไมครบทงกระบวนการ

แสดงเฉพาะบางสวนตามความเหมาะสมแกผฟง ทจรงก

เรองเดยวกนนแหละ แสดงใหรอรยสจตามความเปนจรง

กองทกขทเกดเพราะปจจยปรงแตง เปนตวทกข ไมมตว

ไมมตน ไมใชเรา ไมใชเขา ไมใชของเรา ไมใชของเขา เปน

สงทประชมกนเกดขนชวคราวเทานน เหตททำใหทกข คอ

ทกขสมทย เมอเหตดบไป ทกขกดบไป เพราะความดบ

ไปของเหต ความดบไปสงทเกดจากเหตจงม วธการทจะ

ทำใหถงความดบสนทไปโดยสนเชง คอ อรยมรรคมองค ๘

สภาวะทเปนสวนประกอบในปฏจจสมปบาท ทก

สภาวะลวนไมมตวตน เปนตวทกข ไมวาจะเปน ชรา

มรณะ ชาต ภพ อปาทาน ตณหา เวทนา ผสสะ สฬายตนะ

นามรป วญญาณ สงขาร อวชชา อาสวะ สงเหลานไมไดม

อยกอน มเมอเกดขน เกดเมอมเหต ดบไปกเพราะหมด

เหต หากเหตดบสนทแลว ตวมนกไมเกดอก ไมมอก

ขอปฏบตใหถงความดบคออรยมรรคมองค ๘ จบเทาน

เรยนมาตงมาก กขอใหไดขอปฏบตเทานกพอแลว อยาเอา

อะไรไปเยอะ หมดเวลาแลวนะครบ อนโมทนาทกทานครบ

116อรยสจในปฏจจสมปบาท

117สภร ทมทอง

ชาตสมทยา ชรามรณสมทโย

ชาตนโรธา ชรามรณนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค

ชรามรณนโรธคามน ปฏปทา

เพราะความเกดแหงชาต

ความเกดแหงชราและมรณะจงม

เพราะความดบแหงชาต

ความดบแหงชราและมรณะจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ

นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบแหงชราและมรณะ

ภวสมทยา ชาตสมทโย

ภวนโรธา ชาตนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก มคโค

ชาตนโรธคามน ปฏปทา

เพราะความเกดแหงภพ

ความเกดแหงชาตจงม

เพราะความดบแหงภพ

ความดบแหงชาตจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ

นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบแหงชาต

118อรยสจในปฏจจสมปบาท

119สภร ทมทอง

อาสวสมทยา อวชชาสมทโย

อาสวนโรธา อวชชานโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก

มคโค อวชชานโรธคามน ปฏปทา

เพราะความเกดแหงอาสวะ

ความเกดแหงอวชชาจงม

เพราะความดบแหงอาสวะ

ความดบแหงอวชชาจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ

นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบแหงอวชชา

อวชชาสมทยา อาสวสมทโย

อวชชานโรธา อาสวนโรโธ

อยเมว อรโย อฏงคโก

มคโค อาสวนโรธคามน ปฏปทา

เพราะความเกดแหงอวชชา

ความเกดแหงอาสวะจงม

เพราะความดบแหงอวชชา

ความดบแหงอาสวะจงม

อรยมรรคอนประกอบดวยองค ๘ ประการ

นแลเปนขอปฏบตใหถงความดบแหงอาสวะ

120อรยสจในปฏจจสมปบาท

121สภร ทมทอง

รายนามผบรจาค

คณนนทล จารรตน ๑,๐๐๐

คณจตราพนธ รกษาขนธ ๑,๐๐๐

ไมออกนาม ๑,๐๐๐

คณบญประคอง ประสงคสม ๕๐๐

พญ.เรวด กนกวฒ ๑,๐๐๐

บานจตสบาย ๒๕ พ.ย. ๕๕ ๖,๘๙๐

ไมออกนามหลายทาน ๒,๖๔๗

คณธดาพร ๔๐๐

คณสมชาย แสงจนทร ๑,๐๐๐

คณอน เกษชมพล ๒,๙๘๐

คณสพร เกยรตวงศ ๙๘๐

คณวภาว สขเกษม ๒๐๐

ไมออกนาม ๕๐๐

คณวาสนา เจรญภกตร ๕,๐๐๐

พล.อ.ต.ภานน คณพรทพย สรยสตย ๒,๐๐๐

คณพรศกด พรรณเชษฐ ๕๐๐

ดร.นวลศร เปาโรหตย ๑,๐๐๐

บรษท เจเนท คอรปอรเรชน จำกด ๕,๐๐๐

รายนามผบรจาค

คณอจฉรา องครสนนท ๕๐๐

ผฟงธรรม บานจตสบาย ๒๕ พ.ย. ๕๕ ๖,๘๙๐

คณประสพสข สญญตา ๓๐๐

คณธดารตน สรโสภณ ๓๐๐

ขาราชการและพนกงานกรมศลกากร ๓๐ พ.ย. ๕๕ ๗,๐๙๐

ผเขาปฏบต ยวพทธกสมาคมแหงประเทศไทย

๒๙ พ.ย. - ๓ ธ.ค. ๕๕ ๑๘.๒๓๐

ไมออกนาม ๕๐๐

คณอมา แสงคราม ๑,๐๐๐

คณสวภา คณสาวกา คณศศภา วาณชเสน ๑,๐๐๐

พ.ต.ท.วรทธพงษ คณภททยา ทฬหวรงค ๑,๐๐๐

คณทรรศนยวรรณ แจมสวาง ๑,๐๐๐

คณพมพวรชญ คลายคลง ๒,๐๐๐

คณสรฉตร อรรถวรรณวฒ ๑,๐๐๐

คณนงนช มาดสขสถตย ๒,๐๐๐

คณศศนาฏ แสงแกว ๕๐๐

ไมออกนาม ๓,๐๐๐

จนทรา บญมาก ๔,๐๐๐

122อรยสจในปฏจจสมปบาท

123สภร ทมทอง

รายนามผบรจาค

ไมออกนาม ๒๐๐

คณสวมล คณไวภพ อศวไชยชาญ ๒,๐๐๐

คณรนฤด นมมานนตยและครอบครว ๒,๐๐๐

คณรชนวรรณ อทยศร ๑,๐๐๐

ไมออกนาม ๒,๐๐๐

คณนำฝน ผสมกศลศล ๕๐๐

คณจรฏฐ ธชพร และครอบครว ๕,๐๐๐

คณใจทพย เอยมปรด ๒,๐๐๐

ไมออกนาม ๖๐๐

คณสวมล คณกรภทร คณโอภาส ธนวารชร ๑๐,๐๐๐

ผฟงธรรม บานจตสบาย ๒๓ ธ.ค. ๕๕ ๕,๘๓๖

คณนร วชราภชาต อทศใหบดา ๓๐๐ คณสรย อตนญานตรตน ๓,๐๐๐

คณมนตนร เลอเลศภกด ๑๐๐

คณกอบกล คณกมกข คณการณย ๕๐๐

คณนวลทพย เหลองเปนทอง ๑,๕๐๐

คณสภคร เงาพสดาร ๑,๐๐๐

รายนามผบรจาค

คณสมใจ ทพยชยเชษฐา ๒,๐๐๐

พญ.นสรา อรรฆศลป คณองน คณปวดา วรานนท

คณนนทยา จรายสกมล คณสรพร ชำนาญเศรษฐกล

คณภทราภรณ สรณะสจจะชพ ๑๑,๐๐๐

เหลอจากพมพหนงสอ เรองเลาเมอเขาวเวก ๗,๕๐๐

ผเขาปฏบต อาศรมมาตา ๒๙ ธ.ค. ๕๕ - ๒ ม.ค. ๕๖ ๑๔,๑๘๐

ไมออกนาม ๕,๒๗๙

ไมออกนาม ๑๐๐

พญ.นสรา อรรฆศลป ๓,๐๐๐

ไมออกนาม ๗,๐๐๐

พญ.กฤษณา โฆสตจรนนทและครอบครว ๑๐,๐๐๐

ผเขาปฏบต ศนยวปสสนากรรมฐานบานจนรม

จ.สรนทร ๑๑ - ๑๓ ม.ค. ๕๖ ๒,๗๙๗

ผฟงการแสดงธรรมทโรงพยาบาลสรนทร ๑๗ ม.ค. ๕๖ ๑๐,๐๐๐

คณกนกวรรณ ๕๐๐

รศ.ชนกา ศลปอนนต ๓,๐๐๐

ผฟงธรรม บานจตสบาย ๒๗ ม.ค. ๕๖ ๗,๗๑๐

รวม ๒๐๕,๕๐๙

124อรยสจในปฏจจสมปบาท

125สภร ทมทอง

หากทานใดสนใจในงานบรรยายธรรม

หนงสอ บทความอนๆ ของอาจารยสภร

สามารถเขาไปคนหาขอมลเพมเตมไดท

www.ajsupee.com

ทานสามารถขอรบธรรมบรรยายในรปแบบตางๆ ดงน

• หนงสอทพมพแจกเปนธรรมทาน ตดตอขอรบไดท

คณสคนธ ชมรมจรยธรรม ตกประสาทวทยาชน 2

โรงพยาบาลศรธญญา จงหวดนนทบร โทร.02-968-9954

โดยดรายชอหนงสอไดท www.ajsupee.com

• หนงสอทพมพแจกเปนธรรมทานโดยชมรมกลยาณธรรม

สามารถตดตอขอรายละเอยดไดจากชมรมกลยาณธรรมท

www.kanlayanatam.com

• ขอรบหนงสอ และ mp3 ไดฟรทางไปรษณยโดยสงชอ

ทอยของผรบ และชอหนงสอ mp3 ทตองการไปท

suriya2k@gmail.com

สอบถามรายละเอยดไดท คณสรยา โทร. 081-484-5544

ดรายชอหนงสอและ mp3 ไดท www.ajsupee.com

126อรยสจในปฏจจสมปบาท

127สภร ทมทอง

ประวต

อาจารยสภร ทมทอง

วนเดอนปเกด ๑๓ พฤษภาคม ๒๕๑๕

สถานทเกด บานหนองฮะ ต.หนองฮะ

อ.สำโรงทาบ จ.สรนทร

การศกษา

• เปรยญธรรม ๔ ประโยค

• ประกาศนยบตรบาลใหญ วดทามะโอ จ.ลำปาง

• ปรญญาตร วศวกรรมศาสตรบณฑต

สาขาวศวกรรมไฟฟา มหาวทยาลยขอนแกน

• ปรญญาโท พทธศาสตรมหาบณฑต

สาขาพระพทธศาสนา

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

งานปจจบน (พ.ศ. ๒๕๕๖)

• อาจารยสอนพเศษ วชาพระอภธรรมปฎก

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

วทยาเขตบาฬศกษาพทธโฆส จ.นครปฐม

• บรรยายธรรมะตามสถานทตางๆ

ทงในกรงเทพฯ และตางจงหวด

• เผยแผธรรมะทางเวบไซต www.ajsupee.com

อรยสจในปฏจจสมปบาท

สภร ทมทอง