شماره58-سال نهم-ویژه مدارس-شهریور1394

نشریه ای برای سالمت جامعه36 صفحه - شماره 58 - شهریور ماه 1394

1


2


3

سال نهم / شماره 58 / شهریورماه 1394

* صاحب امتیاز : مرکز بهداشت استان یزد* مدیر مسئول : دکتر محمود نوری شادکام

* سردبیــر : دکتر مسعود شریفی * مدیر اجـرایی : دکتر محمد حسن نجفی

* طراح و صفحه آرا : حمید رضا توکلی* تیراژ : 20000 نسخه

* نشانی : یزد - میدان باهنر - ساختمان مرکزی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی - طبقه دوم دفتر نشریــه آوای سالمت یزد - تلفن 37262106 035

Email : [email protected]

شناسنامه

سخن سردبیر

توجه به تامین و توسعه سطح بهداشت و سالمت دانش آموزان امري مهم و ضروري است . اقدامات انجام یافته در راستاي دستیابي به سالمت دانش آموزان نوعي سرمایه گذاري براي نسل هاي آینده است. این قشر عظیم به دلیل وسعت و قابلیت دستیابي بسیار مهم هستند. به طور متوسط هر دانش آموز پنج ساعت از روز خود را در مدرسه گذرانده و این فرصت مناسبي براي ارائه آموزش هاي طراحي براي مناسبي محیط مدارس است. آنها به بهداشتي برنامه هاي آموزشي و تغییر رفتار هستند. یکي از دالیل عمده آن این است که دانش آموزان در مدارس مدت زمان طوالني در

دسترس هستند.آگاهي، عالقه و رفتارهاي بهداشتي در حفظ و ارتقاي سالمتي، موثر بوده و ناآگاهي و رفتارهاي غیربهداشتي، گاه نتایج و عواقب و نگرش دانش ، و گسترش ایجاد دارد. دنبال به را خطرناکي نوجواني طي و کودکي اوان از به هنجار و مناسب رفتارهاي امکان پذیر است. رفتارهاي نامطلوب خاصي که اغلب در دوران کودکي و نوجواني پدیدار مي شوند، به طور عمده علت اصلي بروز بیماري هایي مانند قلب و عروق، پرفشاري خون، دیابت، جراحات، سرطان ها و غیره است. بیماري هاي قلبي- عروقي یکي از مهم ترین عوامل اصلي بروز مرگ و میر بشر در بسیاري از کشورهاي جهان

بوده و هزینه بسیار زیادي را بر کشورها تحمیل مي کنند. برنامه هاي آموزش سالمت در مدارس این فرصت را در اختیار دانش آموزان قرار مي دهد تا دانش ، اطالعات و مهارت هایي را کسب کنند که در طول زندگي آنها را به سوي سالمت هدایت کرده و از

رفتارهاي پرخطر بازمي دارد. مربیان معلومات سالمتی ارتقای سطح هدف با حاضر نشریه بهداشت مدارس و خانواده ها و موضوعات مرتبط با سالمت دانش آموزان طراحی و تدوین شده است . امید است در شروع سال تحصیلی جدید این نشریه بتواند در توسعه و ارتقای دانش و

فرهنگ عمومی بهداشت نقشی خود را ایفا نماید .

6

10

18 34

12

8

دیبـــاچه


4

گفت و گــو

یک کارشناس مبارزه با بیماریهای شاغل در بیمارستان شهید صدوقی گفت : با شروع فصل مدرسه دانش آموزان ممکن است به برخی از انواع شایع بیماری های مدرسه

مبتال شوند .محمود میرجلیلی افزود : هر یک از این بیماریها با عالئم و عوارض خاص خود ، می تواند دانش آموز را برای

مدتی از یادگیری و آموزش محروم کند .وی با اشاره به اهمیت آموزش بهداشت فردی به دانش آموزان گفت : آموزش بهداشت فردی به دانش آموزان و آشنایی آنها با انواع بیماریهای شایع که با شروع بازگشایی

مدارس شیوع و سرایت پیدا می کند ضروری است .وی با اشاره به خطر شپش در بین دانش آموزان مدارس گفت : شپش یک حشره کوچک و انگلی است که بین موها زندگی و از خونی که از پوستـه سر بیرون می آید تغذیه می کند و بسیار مسری و آزار دهنده است و در

دخترها بیش از پسرها دیده می شود .وی درباره روش های انتقال شپش گفت : شپش از طریق تماس منتقل می شود . برای جلوگیری از سرایت بهتر است که دانش آموزان دختر موهای سرشان را مرتب با موهای همکالسی ها در از تماس مستقیم کوتاه و

مدرسه خودداری کنند .وی تاکید نمود : دانش آموزان دختر از گیره و شانه مشترک استفاده نکنند و اگر دانش آموزی مداوم سرش را می خاراند حتما به پزشک مراجعه کند و روشهای درمانی

را بطور منظم به کار بندد.میرجلیلی با اشاره به بیماری شایع دیگر در فصل مدرسه یعنی سرماخوردگی گفت : سرماخوردگی یک عفونت دستگاه تنفسی فوقانی است که انوع مختلفی از ویروسها

عامل این بیماری هستند .وی افزود : احتقان بینی ، التهاب سینوس ها ، عطسه، سردرد ، گلو درد آبریزش بینی و تب و لرز و دردهای برای . است سرماخوردگی عالئم از برخی عضالنی پیشگیری از سرماخوردگی دانش آموزان باید دستهای وسایل شخصی خود از و بشویند مکرر بطور را خود

خوبی با همکالسی هایش برقرار کند و دوستی و احترام دیگران را جلب کند .

همچنین فردی که در کودکی ایمنی روانی دارد در آینده نیز قادر است نیازهای زندگی شخصی اش را تامین کند و از اعتماد به نفس خوب و روحیه ای شاد برخوردار باشد .

وی درباره بیشترین عامل اُفت تحصیلی دانش آموزان گفت : وجود نداشتن ایمنی روانی برای فرزندانمان در

خانه یا مدرسه منجر به افت تحصیلی می شود .حبیبان اضافه نمود : دانش آموزی که از ایمنی روانی برخوردار است از مهارت هایی که در مدرسه کسب می کند با اعتماد بنفس کامل و به موقع استفاده می کند و می تواند

در مواقع حساس درست تصمیم بگیرد . وی درباره عامل مهم در ایمنی روانی در مدارس گفت: طراحی محیط از نظر نور و رنگ یکی از عوامل بوجود آورنده ایمنی روانی در مدارس است ، زیرا نور و رنگ

واکنش های انسان را تحت تاثیر قرار می دهد .این کارشناس بیماری های روانی شاغل در بیمارستان شود می باعث رنگ هر : گفت یزد صدوقی شهید احساسی خاص در فرد بوجود آید . مثال قرمز در فرد ایجاد هیجان می کند و بنفش فرد را به آرامش فرا می خواند و رنگی میان این دو ، برای رنگ آمیزی دیوارها بهتر است. اگر چه نباید از یک رنگ برای تمام قسمت های محیط آموزشی استفاده شود و باید با توجه به کاربرد فضا ، رنگ

مناسبی برگزید .وی به نقش نور در تقویت روحیـــــه دانش آموزان اشاره نمود و گفت : تحقیقات نشان داده پسر بچه های بی قرار و خستگــــی ناپذیر باید در محـــــــل هایی با نور مالیم قرار گیرند و برای کودکــــــان بی توجـــــه

زهرا السادات حسینی پور - خبرنگار آوای سالمت

گـــزارش

شپش ، سرما خوردگی و عفونت های دستگاه گوارش سه بیماری شایع در دانش آموزان

استفاده کنند . چون ویروس سرماخوردگی از طریق چشم و دهان و بینی وارد بدن می شود ، دانش آموزان باید از مالیدن چشم و بینی خود بپرهیزند و از افرادیکه سرفه می کنند یا عالئم سرماخوردگی در آنها دیده می شود

فاصله بگیرند . همچنین مربیان بهداشت مدارس باید از ورود دانش آموزان بیمار به مدرسه جلوگیری کنند .

وی عفونت های دستگاه گوارش را بیماری شایع دیگر مدارس دانست و گفت : عفونت های دستگاه گوارش از بیماریهای شایعی است که احتمال ابتالی دانش آموزان و گوارشی بیماریهای و است زیاد آن به مدارس در ویروسی ، تب و استفراغ و اسهال را بدنبال خواهد داشت اگر دانش آموزی به این بیماری مبتال شده باشد در اثر تماس با دانش آموز دیگر این بیماری را منتقل می کند و با ضد عفونی کردن میز و نیمکت مدارس می توان آموزان دانش بین در گوارشی های بیماری انتقال از

پیشگیری کرد های بیماری از پیشگیری بمنظور : نمود تاکید وی گوارشی دانش آموزان حتما باید از لوازم شخصی استفاده کرده و پس از رفتن به دستشویی خوب دستهای خود را

با صابون بشویند .

یک کارشناس ارشد روان شناسی بالینی گفت : دانش آموزی که از ایمنی روانی برخوردار است از مهارت های گوناگونی که در مدرسه کسب کرده با اعتماد به نفس کامل و به موقع استفاده می کند و می تواند در مواقع

حساس درست تصمیم بگیرد .زرین حبیبیان افزود : میزان آشنایی معلمان دوره های آموزشی با ویژگی های عاطفی و روانی دانش آموزان در سنین مختلف یکی از عوامل تامین کننده این ایمنی

روانی است . : ایمنی روانی در سالمت گفت بر نقش تاکید با وی کودکی که از ایمنی روانی برخوردار است توانایی احترام به خود را داراست و می تواند توانایی هایش را در حد واقعی و همان طور که هست قلمداد کند ، در مدرسه ارتباط

عدم ایمنی روانی دانش آموزان منجر به افت تحصیلی آنها می شود


5

گـــزارش

دوران بیماریهای از بسیاری : نمود تاکید خوشبین بزرگسالی مانند بیماری های قلبی ، فشار خون ، سرطان و دیابت و ... ناشی از عادت بد تغذیه ای در دوران کودکی بروز از تواند می ای تغذیه عادت این اصالح و است

بیماریها در بزرگسالی پیشگیری کند .وی با اشاره به نقش پروتئین ها در سالمت کودکان توصیه نمود : حتی االمکان پروتئین حیوانی )شیر ، گوشت و تخم مرغ ( که پروتئین کیفیت خوب محسوب می شود و اسیدهای آمینه ضروری برای بدن را تامین می کنند در

برنامه غذایی کودکان مدرسه ای گنجانده شود .وی درباره بهترین خوراکی ها برای زنگ تفریح در مدارس گفت :گاهی به جای نان و پنیر برای فرزند خود لقمه نان و مربا بگیرید ، اما حواستان باشد که شهد مربا را داخل لقمه نریزید و کره را هم از این لقمه مخصوص زنگ تفریح،

حذف کنید. در عوض، مقداری گردو یا پسته را بکوبید و روی مربا لقمه بیرون به مربا نشت از هم کار، این با بپاشید. جلوگیری می شود و هم ارزش تغذیه ای این ساندویچ مربا در موجود شده غلیظ شکر می رود. باال خانگی نیاز مورد سوخت تامین منبع بهترین یکی می تواند

سلولهای مغزی در بچه ها باشد . وی درباره سایر مواد خوراکی مناسب برای دانش آموزان با نان تست و مقداری گفت : معموال اسنک هایی که مایه گوشتی در دستگاه های ساندویچ ساز خانگی تهیه

می شوند، بسیار مورد عالقه و توجه بچه ها هستند. این کارشناس تغذیه درباره غذاهای ساندویچ شده نیز گفت : انواع کوکو، کتلت و شامی، جزو غذاهای مورد عالقه بچه ها هستندکه می تواند بصورت ساندویچ در اختیار دانش آموز قرار بگیرد. البته برای سرخ کردن کتلت ها یا کوکوها از روغن زیادی استفاده نکنید تا خوردن آنها

به صورت سرد هم برای بچه ها مطلوب باشد.وی درباره آبمیوه مناسب برای این گروه سنی گفت : هرچند که طوالنی شدن مدت زمان نگهداری آبمیوه ها باعث کاهش ارزش تغذیه ای آنها می شود، اما می توانید صبح ها یک لیوان آبمیوه طبیعی موجود در هر فصل مانند سیب، انبه، کیوی آب مرکبات، هویج، و... برای فرزندتان بگیرید و آن را در قمقمه اش بریزید تا بتواند زنگ تفریح یک نوشیدنی سالم که هنوز هم مقدار زیادی موادمغذی

در آن باقی مانده است، بنوشد. بدن نیاز مورد انرژی هم آبمیوه های طبیعی، خوردن کودک را تامین می کند و هم باعث افزایش اشتهای او

برای خوردن وعده اصلی غذای وی خواهد شد .وی درباره مصرف تنقالت نیز گفت : معموال بچه ها به خوردن خوراکی های ترکیبی مانند کشمش و نخودچی، گردو و کشمش، گندم و شاه دانه یا حتی کنجد و شاه دانه، ظرف یک است بهتر پـــــس دارند. زیادی عالقه کوچک برای آنها تهیه کنیــــد و هر روز مقداری از این خوراکی های ترکیبی را به عنــــوان اغذیه زنگ تفریح در

آن بریزید. مغزها و دانه ها، سرشار از انرژی هستند و کشمش هم به عنوان یک ماده غذایی شیرین، می تواند انرژی از دست رفته مغز را سریع تامین کند. در ضمن، خوردن روزانه 15 کشمش با 2 گردوی کامل در زنگ تفریح سبب افزایش

قدرت یادگیری بچه ها خواهد شدوی در پایان با اشاره به نقش میوه ها در سالمت و تمرکز دانش آموزان گفت : می توانید برای افزایش انرژی و قدرت

و مسئولیت ناپذیر باید از رنگ معکـــوس استفاده کرد .حبیبیان با اشاره به اینکه ایمنی روانی می تواند از مدرسه به خانه منتقل شود و از خانه به اجتماع افزود : با روش هایی آسان و به ظاهر کم اهمیت می توان بهداشت روانی دانش آموزان را تقویت کرد مانند پخش موسیقی مالیم در طول

مدت زنگ تفریح .وی افزود : قرار دادن گلدان در کالس ها و راهروها ، توجه به فعالیت های ورزشی دانش آموزان ، اجرای برنامه های شاد و گنجاندن فعالیت های فوق برنامه در میان درسها و برگزاری اردوها همگی می توانند در تقویت روحیه دانش

آموزان و افزایش ایمنی روانی آنها موثر باشند .وی اظهار داشت : دانش آموز باید از دیدن معلم خود از او را ، ولی اگر معلمی مدام احساس شادمانی کند نمره منفی و رد شدن و چیزهای دیگر بترساند احساس

آرامشی برای دانش آموز باقی نمی ماند .

مژگان خوشبین افزود : میزان انرژی مورد نیاز کودکان ، میزان تحرک و اندازه بدن مدرسه ای بدلیل تفاوت

سرعت رشد آنها متفاوت است .وی درباره منابع تامین این انرژی گفت : گروه نان و غالت، مصرف بیسکویت و کیک و چربی هایی مانند روغن ، کره، خامه ، سرشیر می تواند این انرژی را تامین کند که باید

در حد متعادل در برنامه غذایی کودک گنجانده شود .

تمرکز بچه ها، مقداری میوه مانند سیب، گالبی، انگور، هلو یا مرکبات شیرین را پوست کنید، تکه تکه کنید، آنها را در کمی عسل بغلتانید و سپس داخل ظرفی دربسته قرار دهید. کنار ظرف هم یک چنگال کوچک بگذارید تا بچه ها بتوانند به سادگی این خوراکی سرشار از ویتامین و انرژی را

هنگام زنگ تفریح میل کنند

یک کارشناس ارشد روانسنجی درباره شروع سال تحصیلی جدیدگفت : با شنیدن نام مدرسه و شروع سال تحصیلی همه افراد یاد خاطرات و لحظه هایی که در مدرسه سپری کرده اند می افتند خاطرات شیرین و گاهی هم تلخ دوران تحصیل ، تعامل هایی که با همساالن داشته اند . تالش و کوششی که جهت انجام تکالیف و ... انجام می داده اند

بخشی از خاطرات ماندگار همه افراد است. علیرضا مصباح فر در ادامه افزود : والدین نیز با شروع سال تحصیلی دغدغه های خاص خود را دارند. عالوه بر ثبت نام و فراهم آوردن مقدمات تحصیل فرزند خود در مدرسه ، نحوه تعامل با فرزندشان و محیط آموزشی یکی

از بزرگترین ذهن مشغولی های آن ها است. متخصصــــان و روانشناسی نظریات به اشاره با وی تعلیم و تربیت گفت : تولـــــد اجتماعی کودکان در اجتمـــــاعی تولد الزمه دهد. می رخ مدرســـــه مطلوب تولد عاطفی خوب است که در سنین قبل از

مـــدرسه در خانه انجام می شود.مصباح فر افزود : اگر می خواهیم فرزندانمان با محیط مدرسه و دوستان و همکالسی های خود تعامل خوب و آرامش بخش و امنی را داشته باشند باید در راستای تحقق

تولد عاطفی آن ها تالش کنیم . وی تاکید نمود : تولد عاطفی مطلوب در گرو دریافت نوازش های مثبت و توجه و ابراز عالقه بدون قید و شرط

به کودک در دوران خردسالی است. وی با اشاره به اینکه اضطراب مدرسه در کودکان موردی شایع است افزود : برخی از والدین هم با شروع سن مدرسه فرزندشان دچار اضطراب می شوند. ایجاد نگرشی مثبت در کودکان و ارتقای مهارت های خود ابرازی در آن ها به ویژه مهارت بیان احساس ها ، تمایالت و افکار خود می تواند به ایجاد حس اطمینان و آرامش در کودکان و

همچنین والدین کمک کند.وی توصیه نمود : والدین می توانند با حضور در مدرسه به ویژه در روزهای اول شروع سال تحصیلی و تعامل مطلوب با معلمان و سایر پرسنل مدرسه ضمن ایجاد حس آرامش در کودکان خود نسبت به فضای عمومی و جو حاکم بر مدرسه آشنا شده و نسبت به ایمن بودن فرزند خود از نظر

جسمی و روحی در محیط مدرسه اطمینان یابند. این مدرس دانشگاه تاکید نمود : مجموعه گفتارهایی که شامل تهدید شکایت کودک به مدرسه ، نگرانی ها و ...

باشد می تواند کودک را مضطرب تر سازد. مصباح فر در پایان جهت آرامش دانش آموزان و والدین شان گفت : بیان خاطرات خوب مدرسه با نتیجه گیری تواند می کودکان برای والدین توسط مثبت ضمنی

خوشایند و آرامش بخش باشد.

با توجه به اینکه در دوران مدرسه رشد کودکان بویژه در دختران در سال های اخر

دبستان با جهش همراه است تامین انرژی مورد نیازشان ضروری است .

بیان خاطرات خوب مدرسه توسط والدین برای کودکان آرامش بخش است


6سالمت معنـوی

فاطمه ضرابی زاده – کارشناس برنامه ریزی و ارزشیابی آموزشنجمه آخوندزاده – کارشناس آموزش

تربیت کودک از نظر اسالم

حضرت علي )ع( مي فرمایند: »كودك هفت سال آزاد است و هفت سال مورد ادب و توجه و هفت سال دیگر مورد خدمت و یاور است« )بحار االنوار ج 23

ص 65(امام صادق )ع( نیز مي فرمایند: »كودك هفت سال بازي مي كند و هفت سال خواندن و نوشتن مي آموزد و هفت سال )مقررات زندگي( حالل و حرام

را یاد مي گیرد«. )اصول کافي ج 6 ص 47 و 46( تعلیم آغاز استـــفاده مي شود که اسالمي روایات از مدرسه اي کودک در هفت سالگي است و در این سن کودک آمادگي الزم را براي فراگیري معلومات و آداب

اسالمي پیدا مي کند .نکته اي که باید در همه مراحل در نظر گرفته شود، این است که محتواي آموزشي و تعلیم مدارس باید با مسائل روز و مورد نیاز فراگیران و نیز شرایط محیطي و اجتماعي

آنها مرتبط باشد.

حقایقي یا عقایدي که ریشه هاي آن در نهاد و فطرت کودک نهفته است ، به منصه ظهور برسد.

2- كنجكاوي و چراجویي : کودک از دنیاي بسته پا به دنیاي وسیع مي گذارد، بنابراین مي خواهد از اسرار آنها سر در آورد. بدین سان غریزه اوست که از منشا پدیده ها بپرسد. از روابط علت و معلولي آن سوال کند. این زمینه مناسبي براي کودک است که والدین یا معلمین ؛ فرصت

را غنیمت شمارند و واقعیت ها را براي او توضیح دهند.است موجودي کلي طور به انسان : ها رغبت -3 اجتماعي و خواهان زیستن در اجتماع است ؛ از این رو اگر بخواهد با آنها بجوشد و در پس آنــها عرض وجود کند، باید تقلید کند. این زمینـــه اي مناسب براي آموزش

جنبه هاي مذهبي است.کودک مي خواهد رفتار افراد بزرگتر را تقلید کند؛ پس در حضور او نمازتان را بخوانید و یا او را همراه خود به مسجد ببرید. کودک رغبت دارد خود را در جاي بزرگترها قالب بزند، پس زمینه ارتباط او را با بزرگتران فراهم کنید. تا آداب زندگي ؛ معاشرتي ، اخالقي و در کل آداب و رسوم

مذهبي را از این طریق بیاموزد. 4- ارائه الگوهاي مثبت : در این روش از داستان انبیا و ائمه بخصوص دوران طفولیت امام حسن )ع( و امام

حسین )ع( استفاده مي شود.5- حس غرور و خودپسندي : امري است که بدون

آغازی در هفت سالگی

علي )ع( مي فرماید: »فرزندان خود را به عادات و آداب خود مجبور نكنید؛ زیرا آنها براي زماني غیر از زمان شما خلق شده اند.« )نهج البالغه گفتار 240( تربیت و پرورش کودکان یکي از اموري است که در سنت

اسالمي بسیار مورد اهمیت واقع شده است.این در حالي است که بیشتر والدین تنها به طور غریزي به تربیت کودکان خود مي پردازند و هیچ آموزش یا مطالعه اي در این زمینه ندارند. براي رفع این کمبود، کارهاي بسیار زیاد و عمیقي الزم است تا پاسخگوي مشکالت روزمره کودکان و نوجوانان باشد. آنچه در این نوشتار خواهد آمد، نگاهي بسیار کوتاه به دیدگاه هاي سنت اسالمي در زمینه

تعلیم و تربیت است.که نکاتي مهمترین جمله از : كودكان فطرت -1 درخصوص آموزش دیني کودکان در روایات آمده است،

مساله فطري بودن توجه به دین و خداست. رسول اکرم )ص( فرمود: »هر نوزادي با فطرت خدایي به دنیا مي آید و پرورش مي یابد ... « )بحاراالنوار ج 3 ص 281( و نیز آمده است که موسي به خدا عرض کرد: »پروردگارا! کدامیک از اعمال نزد تو برتر است؟ خطاب رسید: محبت به کودکان ؛ چرا که من فطرت آنها را بر پایه اعتماد به یگانگي خود قرار دادم.« )آیین تربیت ص 381( تمام این احادیث نشان مي دهد که باید پدر و مادر و تا آورند فراهم کودک براي مناسب محیطي مربیان


7سالمت معنـوی

شک در بین تمام انسانها وجود دارد مي توان از حس غرور مثبت کودک استفاده کرد . مثال به او گفت که من

مطمئنم که تو مي تواني نماز بخواني.6- مراحل پرورش مذهبي كودك : رسول خدا )ص( فرموده اند: »فرزندان خود را به سه خصلت تربیت كنید: محبت پیامبرتان و محبت خاندان او و قرائت قرآن«. شک نیست که هر سني مقتضایي براي خودش دارد و باید طبق آن برنامه ریزي کرد. در کتب روایتي دوره 21ساله تعیین شده است که به 3دوره 7ســاله تقسیم مي شود و هر کدام به دوره جزیي تري قابل تقسیم است.

7سال اول : دوره تكوین استپرورش مذهبي در حقیقت از همان روز تولد با گفتن اقامه و اذان در دو گوش کودک آغاز مي شود و بتدریج این آموزش ها تا 3سالگي تکامل مي یابد. مرحله رشد دیگري از 5سالگي آغاز مي شود که در این مرحله باید متوجه

تفاوت کودکان در امر رشد و نمو باشیم. تحقیقات روان شناسي ، تفاوت هاي کودکان را از نظر میزان و ظرفیت یادگیري و نیز رشد و نمو عقلي آنها،

مدنظر قرار داده است . اصول تربیتي اسالم از همان ابتدا توجه و نظر خود را به با مطرح کردن تفاوت هاي رشدي در 5سالگي وجود سوال زیر جلب کرده است. الیهما یمینک من شمالک؟ راستت از چپت کدام است؟ اگر کودک بتواند به این سوال پاسخ بدهد ، مرحله رشد قبلي خود را پشت سر گذاشته است. امام صادق )ع( سفارش کرده اند که در 5سالگي ، به کودک ، سجده آموزش داده شود. همچنین امام مي فرمایند: »كودك خود را تا 6سالگي فرصت دهید، سپس او را در فراگیري كتاب به مدت شش سال

تربیت كنید.« )وسائل باب 82 حدیث 2( شارع اسالم در زمینه هاي دیگر تشریعي نیز به تفاوت بین کودکان توجه دارد . مانند حدیثي که درباره اقامه نماز میت براي کودک متوفاي 5 ساله وارد شده است. از حضرت صادق )ع( سوال شد؟ »آیا اگر کودک 5ساله اي بمیرد، باید نماز میت بر او خواند؟ حضرت فرمود: اگر نماز را فهمید و درک مي کرد، بر او نماز خوانده شود«. )وسائل

باب 13حدیث 4(.7 سال دوم ، دوره پرورش دیني است

در این دوره است که کودک از حکم وضعي به حکم تکلیفي باید عمل کند. عالوه بر آموزش اعمال واجب اعم از روزه و نماز در 7سالگي ، امام صادق )ع( در زمینه تعلیم احادیث اسالمي مي فرمایند: »احادیث اسالمي را به فرزندان خود هر چه زودتر بیاموزید ، قبل از آن كه

مخالفان بر شما سبقت گیرند«. )کافي ج 6 ص 76( امام صــــادق )ع( دربـــاره روزه گرفتــــن کودکان مي

فرماینـــد: كه آموزیم مي در 7سالگي كودكان خود به »ما هر قدر طاقت دارند، نصف روز باشد ، یا بیشتر و یا كمتر روزه بگیرند و هرگاه گرسنگي بر تشنگي بر آنان غلبه كرد، افطار كنند ، تا این كه به روزه گرفتن عادت كنند و آن را تحمل نمایند. پس شما از كودكان خود بخواهید كه در 9سالگي هر قدر كه طاقت روزه دارند، روزه بگیرند و هرگاه كه تشنگي بر آنان غلبه كرد، افطار كنند«. )فروع کافي ج 2 ،

ص 124(

ایمان واقعي به مذهب از حدود 12سالگي در کودک پیدا مي شود و در این سن تا حدود قابل توجهي مي توان معناي اصیل مذهب را به او منتقل کرد. ضمنا مباني اخالقي و تربیتي ، به آداب معاشرت و رسوم و سنن در همین دوره باید به کودک آموزش داده شود. پایان این دوره همزمان با دوره نوجواني است و کودک با تجاربي که در زمینه هاي مختلف به دست آورده ، بالنسبه به فردي

مستقل و صاحب نظر مي شود.7 سال سوم ، دوره تمرین و عمل است

در این دوره نیز که خود به 3مرحله پایاني نوجواني ، دوران بلوغ و دوره جواني تقسیم مي شود، بیشتر توجه والدین باید به دوران بلوغ باشد که دوره رشد احساسات و نوعي تولد مجدد است و دوره اي است که نیاز آنان به راهنمایي، به اوج خود مي رسد. ایمان به مذهب از 16سالگي اوج مي گیرد و در صورتي که به الگوي کاذبي برخورد کردند،

در جنبه مذهب ، خطراتي برایشان وجود خواهد داشت. پایان بلوغ و از حدود 18سالگي ، دوره استقالل تقریبي است. دقت و استــــدالل منطقي در او رشد مي کند و مي توان از این طریق به آموزش مذهبي و دیني او

پرداخت.تاثیر بازی بر كودك از نظر اسالم

قصه حضرت یوسف ) ع ( را اکثراً شنیده ایم که برادران یوسف به بهانه بازي و سرگرمي او را به صحرا بردند و در چاه انداختند و ماجرا ادامه پیدا کرد تا پایان داستان. جالب اینجاست که یعقوب پیامبر ) ع ( در برابر استدالل فرزندان نسبت به نیاز یوسف ) ع ( به گردش و تفریح هیچ پاسخي نداد و عمالً آن را پذیرفت. این خود دلیل بر این است که هیچ عقل سالمي نمي تواند این نیاز فطري و طبیعي را

انکار کند .اسالم با توجه به این نیاز طبیعي دستور مي دهد که کودکان را تا هفت سالگي آزاد بگذارید تا بازي کنند. امام صادق ) ع ( فرموده اند: بگذار فرزندت تا هفت سال به بازي بپردازد، در هفت سال دوم به تأدیب او همت

بگمار و در هفت سال سوم مراقب او باش . در روایتي آمده است، رسول خدا ) ص ( با جمعي از صحابه از جایي عبور مي کردند، کودکان را در حال خاک بازي دیدند، برخي از صحابه خواستند آنها را از بازي کردن باز دارند، پیامبر ) ص ( فرمود: بگذارید آنها بازي کنند، که

خاک محل پرورش کودکان است . اســـالم عالوه بر این که واپس زدن این تمایل را نهي مي کند، توصیه اي دارد که پدران و مادران امکانات الزم براي بازي کردن کودکان را فراهم کنند و در هر موقعیت و مقام اجتماعي نیز که هستند وقتي را براي بازي با فرزندان خویش اختصاص دهند و خیال نکنند که در صورت بازي با فرزندشان اقتدار یا متانت آنان خدشه دار خواهد شد و یا به عبارتي، سبک خواهند شد. در روایات اسالمي داریم که پیامبر ) ص ( آن قدر به بازي کودکان اهمیت مي دادند که به هنگام سجده، نوه خردسالش، حسین ) ع ( که بر پشت آن حضرت مي نشستند تا از پیامبر ) ص ( سواري

بگیرد؛ پیامبر سجده را طول مي دادند. در برخي از روایات به نمونه اي از انواع بازیها و ورزش ها اشاره شده است. براي مثال، در روایتي از قول پیامبر ) ص( آمده است: به فرزندان خود شنا و تیر اندازي بیاموزید. هم چنین رسول گرامي اسالم ) ص ( وجود حالت فعال

و وجد را در طفل خردسال، نشان دهنده فزوني خرد و اندیشه او در بزرگسالي دانسته، مي فرماید: شیطنت و لجاجت و ستیزه جویي کودک در دوران خردسالي او،

نشانه فزوني عقل و اندیشه او در بزرگسالي است. در حدیث دیگري نیز فرمودند:

بازیگوش، خردسالي در انسان فرزند است خوب چه پر تالطم و باألخره متمرد باشد تا از این حالت طغیان آمیز او شخصیتي در بزرگسالي سر بر آورد که از حلم باشد. برخوردار پایداري و مقاومت و خویشتنداري و سپس آن حضرت فرمودند: ســـــزاوار است که طفـــل خردسال منحصراً این چنین بوده، بازیگوش و پر جنب و

جوش باشد. در روایتي از پیامبر اسالم ) ص ( آمده است: هر كسي

كه كودكي نزد اوست، باید براي او كودك شود.مي توان از این حدیث این استفاده را کرد که آموزگاران که کودکان براي تعلیم و تربیت به آنهـــــا امانت داده مي شوند باید با احساسات و تمایالت کودکان آشنا باشند

و آنها را درک کنند و خالصه زبان کودکي را بلد باشند .چون كه با كودك سر و كارت افتاد

پس زبان كودكـــي باید گشــــاد یکي از زبانهاي کودکي زبان بازي کردن است!

آراي تربیتي دانشمندان اسالمي در زمینه بازي به عقیده » ابن سینا « هدف از آموزش کودک پنج چیز است: 1- ایمان 2- اخالق نیکو 3 - تندرستي 4- سواد

5- هنر و پیشه براي نیل به این اهداف، توصیه هایي کرده است که بعضي از آنها به بازي ارتباط دارد؛ از جمله: محروم نکردن دائمي کودک از آن چه که مورد تمایل اوست، ایجاد رقابت سالم بین فرزندان، تشویق فرزنـــد به ادامه تحصیل تا 14 سالگي. البته تا این سن نباید تمام وقت او صرف تحصیل شود، بلکه قسمتـــي از آن نیز باید به ورزش و بازي

اختصاص یابد. وضیح این که او عقیده دارد که اطفال تا 6 سال از تمایالت خود پیروي مي کنند و بر اولیاي اطفال است که همواره آنها را از آن چه که به آن تمایل دارند، محروم نکنند و آن چه که باعث محدود شدن کودکان است بر آنان تحمیل نکنند. سلب آزادي و جلوگیري از جنب و جوش بازي کودکان را، زمینه اي براي افسردگي هاي بي موقع و زودرس سبب مي شود تا رغبت ها از بین برود و کودکان

بیمارگونه شوند . برنامه تحصیل به نظر » امام محمد غزالي « عبارت است از: 1- قرآن 2- خواندن و نوشتن 3- اخبار 4- اخالق 5- ادب 6- حکایات پارسایان 7- روزي یک

ساعت بازي .استاد عالمه، » شهید مطهري « بر اساس کلمات قصار علي ) ع ( در نهج البالغه، معتقد است که در تربیت باید دل ها را از ناحیه میل آنها بدست آورد، یعني معلم باید کوشش کند که میل قلب را پرورش دهد و به زور متوسل نشود، چه قلب اگر مورد اکــــراه و اجبار قرار گیرد، کدر

مي شود و واپس مي رود. به اعتقاد وي ترس و ارعاب و تهدید در انسان عامل تربیت نیستند و نمي توان از این طریق استعدادها را پرورش داد. وي معتقد است که در یادگیري، کودکان باید شاد و

خندان و خوشبخت باشند


8

هموستاتیک، گلوکز خون را در سطحی نگاه می دارد تا به عملکرد طبیعی مغز لطمه وارد نشود و اگر مدت زمان ناشتایی طوالنی تر باشد، نگهداری قندخون در سطحی که مغز قادر به فعالیت طبیعی خود باشد،دشوارتر شده و

یادگیری و تمرکز حواس مختل می شود.بررسی های سال های اخیر نشان داده اند که افزایش نسبی قند خون موجب بهبود عملکرد مغز و یادگیری دانش آموزان می شود . یکی از دالیل افزایش یادگیری به علت باال رفتن قند خون،ساخته شدن استیل کولین است که به عنوان یک نوروترانسمیتر نقش آن در تقویت

حافظه به اثبات رسیده است. نخوردن صبحانه در صورتی که تداوم یابد و تبدیل به عادت شود، خود عالوه بر عوارض فوق موجب کمبود دریافت مواد مغذی روزانه مورد نیاز فرد می شود که در وعده های دیگر جایگزین نخواهد شد و در نتیجه کمبود

کالری ، ویتامین ها و امالح ایجاد می شود. مطالعات جدید نشان داده دانش آموزانی که صبحانه نمی خورند بیشتر در معرض اضافه وزن و چاقی قرار موجب طوالنی ناشتایی و صبحانه نخوردن دارند. افت قند خون شده و در نتیجه در وعده ناهار به علت گرسنگی و اشتهای زیاد، غذای بیشتری خورده می شود

که درنهایت اضافه وزن و چاقی را به دنبال دارد.اینکه دانش آموزان اشتهای کافی برای خوردن برای

صبحانه داشته باشند باید شام را در ساعات ابتدای شب مصرف کنند و حتی االمکان شب ها در ساعت معین بخوابند تا صبح ها بتوانند زود تر بیدار شوند و وقت کافی

برای خوردن صبحانه داشته باشند. اگر والدین صبحانه را به عنوان یک وعده غذایی مهم تلقی کنند و هر روز دور سفره صبحانه بنشینند، خود مشوق دانش آموزان برای صرف صبحانه خواهند بود. والدین باید سحرخیزی، ورزش و نرمش صبحگاهی و خوردن صبحانه در محیط گرم خانواده را به کودکان خود بیاموزند. غذاهایی مثل فرنی، شیر برنج ،حلیم و عدسی اغلب مورد عالقه دانش آموزان هستند و از ارزش غذایی باالیی برخوردارند. این غذاها را می توان در وعده صبحانه به دانش آموزان داد. غذاهایی از قبیل نان و پنیر و گردو، نان و تخم مرغ و گوجه فرنگی، نان و کره و مربا، نان و کره و عسل،نان و کره و خرما، همراه با یک لیوان شیر، یک صبحانه سالم و مغذی برای دانش آموزان به شمار می رود. یکی از دالیل نخوردن صبحانه در دانش آموزان، تکراری و یکنواخت بودن آن است. تنوع در صبحانه،

دانش آموزان را به خوردن صبحانه تشویق می کند.» میان وعده هـــا:

دانش آموزان عالوه بر سه وعده غذایی اصلی به میان وعده نیز نیاز دارند. در این سنین دانش آموزان، باید هر 4 تا6 ساعت برای نگه داشتن غلظت قند خون در حد

اصول صحیح تغذیه در دانش آموزان

سمانه دهقان زاده - مهدیه السادات حاجی میرزاده - فاطمه السادات امینی - کارشناسان تغذیه استانمرضیه کرمانیان -کارشناس بهداشت خانواده از شهرستان اردکان

تغــــذیه

زنگ تفریح پر انرژی

در طول نه ماه مدرسه تغذیۀ کودک باید از همیشه مغذی و مفیدتر باشد. چرا که در این دوره کودک چه از لحاظ جسمی و چه از لحاظ فکری فعالیت بیشتری

نسبت به دیگر زمان ها دارد.بعد از گذشتن تابستان گرم با روزهایی طوالنی، نوبت هوای خنک، روزهای کوتاه و برگ هــــای زرد پاییز می رسد؛ فصلی که برای همۀ ما مساوی است با شروع درس و مدرسه؛ چه دانش آموزی در خانه داشته باشیم و چه نداشته باشیم؛ باز هم با شروع ماه مهر به یاد روزهای درس و تحصیل خواهیم افتاد و خاطرات خوب آن روزها

برایمان زنده خواهدشد. بی شک شروع پاییز برای دانش آموزان و خانواده های آنها برای را تغییراتی نتیجه و در بوده تر شان مهم افزایش کار این تغییرات، از به همراه می آورد. یکی خانمهای خانه و مادران دانش آموزان است؛ مادرانی که حاال هر روز باید به فکر تغذیۀ فرزندشان باشند؛ میان وعده ای که هم باید سالم باشد و خوشمزه و هم کودک

با میل و اشتها آن را بخورد و سیر شود.» اهمیت مصرف صبحانه در دانش آموزان

در تغذیه صحیح که داده نشان اخیر دهه مطالعات نخوردن و است موثر آموزان دانش یادگیری قدرت صبحانه می تواند اثرات منفی بر یادگیری آن ها داشته باشد. در شرایط ناشتایی کوتاه مدت طبیعی، مکانیسم


9

تغــــذیه

طبیعی، غذا بخورند تا فعالیت سیستم عصبی و عملکرد مغز در حد مطلوب باقی بماند. در دانش آموزان، کبد که مسئول ذخیره گلوکز به صورت گلیکوژن و آزاد سازی آن به خون در صورت نیاز می باشد،تنها برای حدود 4 ساعت گلیکوژن ذخیره می کند. بنابراین دانش آموزان به خوردن غذا در وعده های بیشتر نیاز دارند و باید بین

صبح تا ظهر و ظهر تا شب میان وعده مصرف کنند.ارزش غذایی میان وعده ها باید در نظر گرفته شود. دانش آموزان باید بدانند آنچه که می تواند نیاز های آنها را تامین سازد موادی چون چیپس، غالت حجیم شده و سایر تنقالت کم ارزش غذایی نیستند، بلکه موادی دارای ارزش غذایی هستند که از یک یا چند گروه اصلی غذایی

تهیه شده باشند. اگر والدین ساندویچ ها را شب باید توجه داشت که یخچال در صبح وعده تا حتما کنند، می درست نگهداری شود. بخصوص در فصولی که هوا گرم است و امکان فاسد شدن مواد غذایی وجود دارد، باید حتی

االمکان ساندویچ ها هنگام رفتن به مدرسه تهیه شوند.ساندویچ هایی که در منزل تهیه می شود،عالوه بر ارزش در دسترس راحتی به و بوده هزینه باال، کم غذایی اکثریت خانواده ها قرار دارد. به طور خالصه، اشتهای دانش آموزان و نیاز به مواد مغذی در رشد آنها منعکس می گردد. دانش آموزانی که دائما گرسنه هستند و خوب تغذیه نمی شوند به تاخیر رشد،کم وزنی،الغری و کوتاه

قدی دچار می شوند.» بهترین میان وعده ها در بوفۀ مامان

مدرسه برای خیلی از بچه ها فرصت خـــوبی است تا هر چقدر دوست دارند چیپس و پفـــک بخورند و میوه ها و سبزیجات کمتری مصرف کنند. خانوادۀ این بچه ها هم معموال حوصلۀ تهیۀ میان وعده های خوشمزه و مقوی را ندارند و ترجیح می دهند فقط مقداری پول برای تهیۀ خوراکی در اختیار کودک بگذارند یا این که خودشان این مواد را برایش تهیه کنند. در حالی که والدین باید با برنامه ریزی دقیق، میان وعده هایی مناسب برای کودک فراهم کنند تا هم به حفظ سالمت او کمک کند و هم از

نظر اقتصادی به ضرر خانواده نباشد. تعداد میان وعده ها به تعداد زنگ های تفریح و ساعاتی

بیرون کودک که دارد بستگی از خانه است. مثال اگر برای شام کتلت یا کوکو مانند غذاهایی درست کردید، می توانید مقداری از آن را کنار بگذارید و برای فردا صبح، به شکل ساندویچ همراه با گوجه فرنگی،کاهو و… به کودک بدهید تا عالوه بر لذت بردن از طعم آن ، سبزیجات بیشتری هم

مصرف کند.چنانچه برای شام چنین غذاهایی تهیه نکرده بودید یا نگران هستید غذایی مواد این بموقع کودک را نخورده و غذا فاسد شود، می توانید با استفاده از نان و پنیر و برایش خوردن سبزی یا گردو آماده لذیذی های ساندویچ

کنید تا با عالقه آنها را بخــــورد؛ البته اینجا باید کمی خالقیت به خرج بدهیـــد تا فرزندتان از ظـــاهر زیبای

خوراکی، لذت ببرد و آن را با میل صرف کند.بهتر است میان وعده ها را در ظرفی مناسب سن و سال کودک بگذارید و هر روز هم بعد از برگشتن از مدرسه، ظرف را بشوئید و خشک کنید تا برای فردا آماده باشد. البته می توانید مواد غذایی را در نایلون هم قرار دهید و داخل کیف کودک بگذارید، ولی بهتر است برای کاهش

مصرف نایلون، از ظرف های کوچک کمک بگیرید.در ضمن، خوب است هر وقت فرزندتان از مدرسه به خانه برمی گردد، ظرف غذا را از او بگیرید و اگر خوراکی اش داخل نایلون بود بپرسید خورده است یا نه؛ چون گاهی پیش می آید کودکان خوراکی را فراموش می کنند و این لقمه ها چند روز در کیف شان می ماند و کپک می زند.

عالوه بر این، می توانید از انواع میوه های تازۀ فصل و انواع مغزها مانند پسته، فندق و گردو یا میوه های خشک مانند کشمش، برگه و انجیر خشک هم استفاده کنید؛ این میان وعده ها هم سالم و مغذی است و هم زحمت

تهیه کردن ندارد.» نوشیدنی های مناسب

خیلی خوب است به فرزندتان یک بطری آب بدهید تا با خودش به مدرسه ببرد. بچه های دبستانی و پیش آب شیرهای به راحتی به قدشان معموال دبستانی مدرسه نمی رسد و به همین دلیل ممکن است دهان شان به شیر آب بخورد و احتمال بروز بیماری ها افزایش یابد. همچنین اگر امکانش را داشته باشید و مدرسه نیز مشکلی در این زمینه نداشته باشد، خوب است روزهایی در هفته به جای آب، برایش شیر بسته بندی کوچکی

بگذارید تا از شیر هم استفاده کند.» توصیه می شود :

، گازدار های نوشابه ، شیرینی ، مصرف شکالت *ساندویج، سوسیس ، کالباس ، پفک ، چیپس ، لواشک ، آلوچه ، یخمک ، پاستیل ، حذف و یا حداقل محدود

گردد . * کوشش شود از هله هوله هائی مثل کیک و بیسکوئیت و شکالت کمتر استفاده گردد ، زیرا باقی ماندن این غذاها

روی دندان ها باعث پوسیدگی آن ها می شود بعد از مصرف چنین غذاها شستشوی دندان ها الزم است .

* از خرید مواد غذائی از دوره گرد ها خودداری شود زیرا آلوده است و اصول بهداشتی در آن رعایت نشده است گرد وغبار ودود محیط هم اغلب با این مواد غذائی آغشته

است وبرای سالمت مضر است .* هیچگاه از افراد غریبه مواد غذائی قبول نکنند زیرا

ممکن است آلوده وخطرناک باشد . * سعی شود مواد غذائی را به اندازه نیاز مصرف کند

* قبل از خوردن غذا دست های خود را با آب وصابون بشوید .

* در موقع خرید مواد غذائی به تاریخ تولید وزمان انقضاء دقت کند .

» ناهار چی داریم؟بچه ها هر ساعتی که از مدرسه برگردند و به خانه برسند، سراغ ناهار را می گیرند و به دنبال خوراکی های خوشمزه به یخچال سر می زنند یا اگر سنشان بیشتر باشد، در قابلمه روی گاز را برمی دارند تا چیزی برای خوردن پیدا

کنند. بنابراین خیلی خوب است خوراکی خوشمزه ای آماده کنید تا هر وقت او از راه می رسد، بتواند آن را بخورد. برای بچه هایی که ناهار به خانه می آیند هم باید غذایی گرم و خوشمزه درست کنید تا هر وقت رسیدند، آن را

میل کنند و از حضور در خانه لذت ببرند.بعضی از دانش آموزان ناهار را در مدرسه می مانند و باید با خودشان غذا ببرند. قبل از هر چیز یادتان باشد غذا را در ظرف مخصوص بریزید تا هنگام گرم کردن و حمل و نقل آن مشکلی برای دانش آموز پیش نیاید. امروزه ظرف هایی در بازار وجود دارد که غذا را تاحدی گرم نگه می دارد و دانش آموز مجبور نیست هنگام ناهار

آن را گرم کند.همچنین باید از سیستم گرم کردن غذا و نگه داری آن تا ساعت ناهار نیز مطلع شوید و از مسئوالن مدرسه در این مورد بپرسید تا مشکلی ایجاد نشود. در هر صورت، مهم است که ناهار دانش آموز چه در خانه و چه در مدرسه،

کامل و خوشمزه باشد تا خستگی او را برطرف کند.» عصرانه بخورید تا بهتر درس

بخوانید معموال بچه ها عصر هم گرسنه می شوندو دوست دارند عصرانه بخورند. مادرها خوشمزه ساده، ای عصرانه باید هم و مقوی برای شان آماده کنند تا پس چیزی خواندن، درس ساعت چند از آمادۀ بیشتر انرژی با دوباره و خورده شوند. تکالیف انجام و خواندن درس برای عصرانه می توانید کیک ساده ای اتاق کودک به با شیر همراه و بپزید ببرید یا این که چند عدد میوه را به شکل زیبایی تزئین کنید و به او بدهید.

به تحصیل دوران در ها بچه نیاز ای تغـذیه ویژۀ مراقبتهای دارند و نباید این مراقبت ها را به پای كار و برنامه های دیگر زندگی

قربانی كرد.


10

و استاندارد انتخاب کفش هاي بر متخصصان همواره متناسب با جثه دانش آموزان تأکید دارند . به دلیل اینکه به گفته آنها، کفش هاي نامناسب مي تواند آسیب هاي جدي را به ستون فقرات و اندام فوقاني دانش آموزان وارد

آورد. رعایت نکاتي ساده و امکان پذیر و در عین حال بسیار مهم موجب ایجاد آرامش، راحتي، شادابي و حفظ سالمت دانش آموزان شده و امکان بهره برداري بیشتر آنها را از

مدرسه و فرصت هاي آموزشي فراهم مي آورد. در بحث انتخاب کفش مناسب، به گفته متخصصان طب توانبخشي، توجه به این نکته که دانش آموزان ساعت ها یا درآوردن آن در تعویض امکان و پا دارند به را آن مدرسه وجود ندارد، بسیار حائز اهمیت است. بنابراین کفش سبک و راحت که حدود 3 سانتیمتر پاشنه داشته باشد و باز و بسته کردن آن آسان بوده و حتي االمکان

قابل شست وشو یا تمیز کردن باشد، توصیه مي شود. • کفش تنگ سبب بروز میخچه در پاها مي شود .

• کفش ها را از مکان هاي استاندارد تهیه کنید .• پاشنه کفش هایي که دانش آموزان استفاده مي کنند باید 2 تا 3 سانتي متر باشد؛ پشت و جلوي کفش بسته

بوده و پنجه کفش نیز پهن باشد. • ساختار نامناسب کفش سبب بروز پینه هاي دردناکي

روي شصت پا مي شود وجود به دالیل از نامناسب کفش هاي پوشیدن •به مرور زمان موجب ناهنجاري است که انواع آمدن ایجاد انحرافاتي مي شود که براي آنها نام هاي متفاوتي مي گذاریم. بهتر است در کفش هایي که دانش آموزان مي پوشند، استاندارد رعایت شود و از کفش هاي پنجه باریک به دلیل ایجاد ناهنجاري »انگشت شصت کج« و مشکالتي را که براي دانش آموزان به وجود مي آورد،

استفاده نکرد. بلندي دارند سبب بي ثباتي، • کفش هایي که پاشنه صدمات ریز در مچ پا مي شوند و این نشان دهنده مناسب

نبودن این نوع کفش است. • کفش هایي که ضربات را به خوبي جذب نمي کند مناسب نیستند و مناطقي از کفش به خصوص قوس

کفش اهمیت ویژه اي دارند. • پاهاي دانش آموزان در حال رشد است و هرگونه فشار یا ضربه بیش از حدي مي تواند ناهنجاري براي دانش آموزان

سالمت بدن

خصوصیات یک کفش خوب

پا تو کفِش مدرسه

مهندس صدیقه میرجلیلی کارشناس بهداشت حرفه ای معاونت بهداشتی


11 سالمت بدن

ایجاد کند به همین دلیل رعایت قوس مناسب در کفش مي تواند خطرات ابتال به ناهنجاري ها را در دانش آموزان

کمتر کند. پا شصت روي دردناک صورت به که پینه هایي •ایجاد مي شود به خاطر ساختار نامناسب کفش است و دانش آموزان براي تهیه کفش به جاي توجه به زیبایي

باید به کیفیت طبي و بهداشتي براي پا اهمیت دهند. • دانش آموزان از کفش هاي داراي کف صاف استفاده

نکنند .• دانش آموزان براي رفتن به مدرسه از کفش هاي پاشنه

بلند یا داراي کف صاف استفاده نکنند. • کفش باید متناسب با قد و وزن دانش آموزان باشد .

به مدرسه رفتن براي دانش آموزان کفش هایي که •مي پوشند بهتر است کفش هاي ورزشي سبک باشد تا باري اضافه براي بدن نباشد؛ اندازه پاشنه کفش باید

مناسب بوده و خیلي بلند نباشد. استفاده مصنوعي چرم کفش هاي از دانش آموزان •نکنند ،زیرا پا عرق مي کند و هوا در کفش جریان ندارد. آن در تا باشد راحت باید دانش آموزان کفش هاي •احساس راحتي داشته باشند همچنین بهتر است پنجه کفش باز باشد به گونه اي که انگشت ها روي هم فشار

نیاورند. زیرا است نوع کفش، کفش چرم طبیعی بهترین •کفش مي کنند؛ راحتي احساس آن در دانش آموزان مناسب ، نباید رنگ بدهد یا تنگ و گشاد باشد زیرا در

این حاالت منجر به ناراحتي پا مي شود. • دانش آموزان حتماً با کفش جوراب بپوشند و بهتر است، سفید رنگ با جنس کتاني و نخي باشد؛ جوراب هاي نایلوني به دلیل اینکه از مواد شیمیایي تولید مي شوند، از

تنفس پا جلوگیري مي کنند و مناسب نیستند. • باید میان نوک کفش و نوک انگشتان پاي دانش آموز یک سانتي متر فاصله باشد ،در سنین نوجواني براي است الزم کفش، آزاردهندگي و تنگي از جلوگیري دانش آموزان کفشي را تهیه کنند که میان نوک کفش و

نوک انگشتان یک سانتي متر فاصله داشته باشد. • الزم است پهناي مناسب کفش، نیم سانتیمتر بیشتر از پهناي پنجه پاي دانش آموز باشد و دانش آموزان به نخي دو جوراب مي توانند انتخاب در منظور صحت و سپس بپوشند ورزشي جوراب به موسوم حوله اي

کفش مورد نظر را امتحان کنند. • کفش دانش آموزان نباید تنگ باشد و بهتر است از و نکند عرق پا تا کنند استفاده چرمي کفش هاي

بهداشت پا نیز رعایت شود. • کفش مناسب براي دانش آموزان به سن فرد بستگي ورزشي کفش هاي از دانش آموزان است بهتر و دارد

استفاده کنند. • بعد از پیاده روي طوالني پاها با آب ولرم شسته شود ، تا جریان گردش خون انگشتان پا بهبود پیدا کند که

مانع بروز میخچه مي شود.• افرادي که به طور مداوم از کفش هاي تنگ استفاده

مي کنند بیشتر در معرض بروز میخچه در پا هستند. * دانش آموزان از کفش هاي دست دوز ایراني استفاده

کنند کف داراي و راحتي کفش هاي از دانش آموزان •

استاندارد استفاده کنند

• دانش آموزان باید از کفش هاي چرمي با کف مناسب استفاده کنند و از پوشیدن کفش هایي که سبب تعریق پا

مي شود، جلوگیري کنند. • کفش هاي چیني موجود در بازار ایران اگر چه ظاهر مناسب و جذابي دارند اما کیفیت الزم را نداشته و به

سرعت از بین مي روند. می توان گفت که در انتخاب کفش معموال 4 عامل تاثیر مشخصی دارند: قیمت، جنس و رنگ و مدل. قیمت یک عامل اقتصادی است که به فرد و جامعه مربوط می شود رنگ و مدل هم متاثر از سن، جنسیت و گرایش های فردی و اجتماعی است وجنس و کیفیت کفش هم به اوضاع اقتصادی و وجدان اجتماعی جامعه باز می گردد. اما بر اساس تحقیقات انجام شده می توان گفت که مردم در انتخاب کفش، مدل و قیمت آن را از فاکتورهای بسیار مهم می دانند و متاسفانه راحتی کفش جزو اولین اولویت

های آنان قرار نمی گیرد. شاهد این مدعا خستگی, داغی و سوزش پا و شیوع انواع ناهنجاریها مثل انگشتان چکشی، انگشت شست کج، ناخن فرو رفته، تاول و میخچه، بونیون، کف پای صاف و کف پای گود، پای پهن، کوتاهی آشیل و احساس کمر درد مفاصل مچ، زانو و در عموم مردم است که گاهی اوقات کفش نامناسب به عنوان علت اصلی آنها و در دیگر

موارد به عنوان تشدید کننده درد عمل می کند.مفهوم راحتی کفش از اندازه بودن آن متفاوت است چرا که راحتی کفش به معنای در نظر گرفتن کارکردهای واقعی کفش در هنگام انتخاب است و کارکرد اصلی کفش به نقش حمایتی و حفاظتی آن باز می گردد. انسان بر روی دو پای خویش راه می رود و می پرد و می جهد و می دود. وقتی به آنالیز حرکت پا توجه، می کنیم، پای انسان را یک اهرم حرکتی می یابیم که در مقابل نیروهای واکنشی زمین از خود کنش نشان می دهد و بدون یک کفش مناسب، به بافت های نرم پا

آسیب وارد خواهد شد. یکی دیگر از نقش های مهم کفش نقش شکل دهی و ظرافت بخشی به اعمال پا و کمک به اجرای الگوی درست حرکت است، به طوری که بدون کفش، راه رفتن انسان شکل ناخوشایندی به خود می گیرد. مصداق این مسئله را به وضوح می توان در ورزش های مختلف دید چرا که هر ورزشی کفش مخصوص به خود را دارد وپا

را از بسیاری از آسیب های خارجی محافظت می کند.روش های نگه داری از كفش

• در فواصل منظم از واکس استفاده کنید زیرا واکس کفش را نرم و عمر آن را زیاد می کند.

• در صورت شستن بهتر است آن را در هوای معمولی خشک کنید چرا که خشک کردن با حرارت به یک باره باعث ترکیدن آن خواهد شد. در ضمن داخل آن را با

روزنامه مچاله کامال پر کنید تا از شکل نیفتد.• اگر کفشتان شوره زد، ابتدا آن را با مخلوط آب و

سرکه بشویید و سپس گلیسیرین بر روی آن بمالید.• برای جلوگیری از بو گرفتن کفش، عالوه بر شستشوی

مرتب پا و جوراب، داخل کفش خود پودر ساچ بپاشید.• کفش و پوشش یکی از جنبه های مهمی است که عدم رعایت آن و اختالالت ناشی از آن محدود به پایین تنه نخواهد شد. بلکه عدم پوشش مناسب منجر به اختالالت

ستون فقرات، کمر، گردن و حتی سیستم داخلی بدن و عضالت ران می شود. پس به کفش به عنوان یک وسیله

خیلی عادی نباید نگاه کرد. الیه درونی كفش چطور؟ نرم باشد یا سفت؟

این الیه باید حتما نرم باشد به طوری که نیروی جاذبه زمین را به راحتی جذب کند. چون سفت بودن این الیه منجر به انتقال نیرو از زمین به پا می شود و دردهای ستون فقرات و دردهای موضعی را ایجاد می کند. ولی

الیه بیرونی کفش یعنی کف آن باید سفت باشد.كفش مناسب جهت كودكان

• برای پیشگیری از مشکالت تکاملی پای کودکان، کفش اهمیت ویژه ای دارد. کفش نقش محافظ پای کودکان در برابر صدمات را بر عهده دارد،لذا پیش ازراه

افتادن کودک احتیاجی به آنها نیست.• کفش های روباز ، مچ پاهای کودکان را نگه نمی دارد . کفش مچ دار و کفش ورزشی هر دو خوب هستند . والدین باید زود به زود کفش های کودکشان را کنترل کنند تا خیلی تنگ نباشد ، زیرا پای کودکان به حدی نرم است که می تواند در کفشی که دو شماره کوچکتر باشد مچاله شود ، بدون آنکه کودک ابراز ناراحتی کند .

هنگام خرید کفش باید به نکات زیر به خوبی توجه کنید: -جنس چرم برای کفش از همه مناسب تر است زیر چرم همانند پوست، هوا را عبور می دهد و قالب پای شما را

به خود می گیرد. • برای کودکان که رشد سریعی دارند. کفش های کتانی ارزان مناسب است. زیره کفش باید بادوام و قابل انعطاف

بوده و عاج مناسب داشته باشد. • کودکان را وادار نکنید که کفش های نیمدار کودکان بزرگتر را بپوشند. این گونه کفش ها قالب پای صاحب

اولیه را به خود گرفته اند.• کفشهای کتانی با کفه مناسب از بهترین انتخابها برای

سالمت وراحتی پای شماهستند• خرید کفش را به ساعات آخر روز موکول کنید زیرا پا در متورم ترین حالت روزانه خود خواهد بود کفشی که در ساعات اولیه روز قالب پای شما است . درهنگام

غروب موجب تاول زدن پایتان خواهد شد• هنگام خرید هر دولنگه کفش را امتحان کنید و دور مغازه قدم بزنید ، معموال یک پا از پای دیگر کمی بزرگتر است و شما باید کفشتان را به اندازه پای بزرگتر انتخاب کنید . بلندی پاشنه کفش حد اکثر 4 سانتی متر است ، پنجه کفش را گرد یا چهار گوش انتخاب کنید

با پوشیدن کفشهای پاشنه کوتاه در محل کار ویا در هنگام رفتن و برگشتن از محل کار ، به پای خود استراحت دهید.کفشهای پاشنه بلند خود راهمراه ببرید

وهنگامیکه پشت میز نشسته اید به پا کنید .• استفاده از کفیهای بالشتک دار در قسمت جلوی کفش از فشار روی قسمتهای برجسته زیر انگشتان

میکاهد .• کفشهای دارای بند دور مچ ایمن تر هستند

• کفشهای پشت باز هم بدلیل خروج کفش به راحتی از پا سبب میشود تا تمام مدتیکه شخص کفش به پا دارد

خود را منقبض نگه دارد .


12

سبب مي شود به مرور یکي از شانه ها افتادگي پیدا کند و در ستون مهره ها انحراف ایجاد شود.

اگر کوله خیلي پایین بیاید و روي کمر بیفتد یا سنگین باشد هم مي تواند به مرور سبب بروز کمردرد، گودي

کمر، درد گردن و... شود.^ بروز این ناراحتي ها در برخي سن ها شایع تر

است یا سن به خصوصي ندارد؟خیر، سن خاصي وجود ندارد. استفاده از کوله نامناسب یا حمل نامناسب مي تواند چه در کودکي چه نوجواني و چه بزرگسالي سبب بروز مشکالتي شود. اما به هر حال بروز این ناراحتي ها در سن پایین به دلیل آن که استخوان ها در حال رشد و شکل گیري است و تاندون ها

انعطاف پذیرتر هستند مي تواند شدیدتر باشد. در سنین پایین نه تنها استفاده نادرست از کوله سبب بدشکلي ستون فقرات مي شود بلکه این عمل تبدیل به عادتي مي شود که تا بزرگسالي همراه آن ها مانده و مدام

به بدن آن ها آسیب مي رساند. نکته ي آخر این که ضروري است معلمان کاری کنند که دانش آموزان مجبور به حمل کتاب هاي زیادي نشوند. بهتر است قفسه هایي در مدارس در نظر گرفته شود تا دانش آموزان کتاب هاي خود را در مدرسه جا بگذارند و

مجبور نباشند هر روز آن ها را با خود حمل کنند.در ضمن نحوه نشستن و برخاستن پشت میز نیز بسیار مهم است. الزم است معلم سرکالس صاف نشستن و قوز

نکردن را به کودکان هم آموزش دهد.

مریم عطارها - کارشناس بهداشت خانواده شهرستان یزد فاطمه مظلوم - کارشناس بهداشت مدارس شهرستان اردکان

بهداشت حرفه ای

در ضمن باید داراي پد بوده و طول آن خیلي بلند نباشد، به طوري که سبب افتادن کیف پایین کمر شود.

بهتر است کوله پشتي بندهاي اضافي داشته باشد تا هم حمایت اضافي ایجاد کند و هم وزن را از شانه و کمر به لگن انتقال دهد. در ضمن داشتن جیب و فضاهاي اضافي

سبب تقسیم وزن اشیا مي شود.پشتي كوله حمل و برداشتن صحیح نحوه ^

چگونه است؟نکته مهمي که باید به آن توجه کرد، وزن کوله پشتي است. کوله پشتي را نباید خیلي سنگین کرد و از انداختن آن روي یک شانه باید خودداري کرد. براي حمل کوله از هر دو دست باید استفاده کنیم و توجه داشته باشیم که

کوله خیلي پایین نیفتد و روي کمر قرار نگیرد. دوره دانش آموزان ویژه به آموزان دانش اکثر امروزه راهنمایي و دبیرستان بندهاي کوله را بلند انتخاب مي کنند تا کوله پایین بیفتد در حالي که این روش حمل اشتباه است. کوله پشتي باید بین دو کتف قرار بگیرد و ستون فقرات صاف باشد و فرد براي حمل آن به جلو

متمایل نشود یا شانه ها به عقب کشیده نشوند. موقع برداشتن کوله نباید آن را روي شانه پرتاب کرد بلکه باید روي زمین نشست یا کوله را روي میز قرار داد و با هر

دو دست آن را روي کمر انداخت.چه بروز سبب كوله پشتي نادرست حمل ^

مشكالتي مي شود؟اگر کوله پشتي سنگین باشد یا آن را یک طرف بیندازیم،

روش هاي به را شان وسایل مردم تاریخ، طول در مختلفي حمل کرده اند که امروزه یکي از رایج ترین این روش ها استفاده از کیف است که گاهي روي ساعد،

گاهي در دست و گاهي روي شانه حمل مي شود. اما امروزه بیشتر افراد، به ویژه جوانان و کودکان ترجیح مي دهند از کیف هایي استفاده کنند که اصطالحا به آن کوله پشتي مي گویند. کوله پشتي معموال کیفي است از جنس کتان، برزنت، چرم یا نایلون که مي توان آن را

به پشت انداخت. اگر چه به نظر مي رسد استفاده از این روش حمل به ویژه براي کودکان دبستاني مناسب باشد اما تحقیقات بي شماري در سراسر دنیا از جمله در کشور ما نشان داده است که استفاده نادرست از کیف و کوله پشتي، حمل غلط و وزن باالي کوله پشتي مي تواند صدمات بسیاري

به گردن، کمر و ماهیچه ها و ستون فقرات وارد کند. ^ از میان كیف و كوله پشتي كدام مناسب تر

است؟کوله پشتي بیشتر توصیه مي شود ، چون وزن آن بین دو دست تقسیم مي شود و به یک طرف فشاري وارد

نمي شود.^ یک كوله پشتي خوب چه ویژگي هایي دارد؟

کوله پشتي خوب نباید بیش از یک سوم قسمت پشت را بگیرد و وزن آن بین 5 تا 10 درصد وزن شخص باشد. الزم است بندهاي آن ضخیم باشد تا سطح شانه را گرفته

و فشاري به آن نیاورد.

یا

خصوصیات کیف و کوله پشتی مناسب برای دانش آموزان


13

مهین کمالی فر - کارشناس بهداشت شهرستان یزد مریم شاکر - کارشناس بهداشت خانواده استان


استفاده از وایت برد ، فقط برای کالس های کوچک که فاصله دانش آموزان از تخته کم است، توصیه می شود .

وسایل آموزشي فاکتور موثري در فراگیري بهتر دروس است. از جمله این وسایل تخته هاي چوبي است که از چوب جنگل، نئوپان و گچ و سیمان ساخته مي شود و

ابعاد آن 3 در 2 یا 5 در 2 متر است. قبالً رنگ تخته ها سیاه بود اما به توصیه روان شناسان رنگ آن به سبز تغییر پیدا کرد. امروزه در بیشتر مراکز آموزشي به جاي تخته سیاه از تخته هاي وایت برد یا تابلوي سفید استفاده مي شود که جنس آن از چوب با روکش سفید و صیقلي و چارچوب فلزي است؛ توصیه مي شود که فاصله این تخته ها از سطح زمین 80 تا 100 سانتي متر باشد. هر یک از تخته هاي سیاه یا سفید داراي معایب و مزایایي است که مي توان به آن اشاره کرد. اما نکته قابل توجه این است که با توجه به تحقیقات انجام شده، در 10 تا 15 درصد موارد توصیه مي شود از هر دو نوع تخته در کالس درس استفاده شود؛ زیرا مي توان در زمان مناسب و در زاویه خاص که مشکلي ایجاد نکند، از تخته سفید و زماني که نیاز به نوشتن متن

طوالني باشد، از تخته سیاه استفاده کرد.* وقتي دانش آموز هر دو نوع تخته را در کالس درس ببیند آرامش بیشتري دارد زیرا در صورت نیاز مي تواند از استاد براي نوشتن روي هر یک درخواست کند و این

آرامش بر یادگیري وي تأثیر مي گذارد.

* استفاده از وایت بورد و ماژیک برای کالس های با فضای محدود، نسبت به تخته سیاه بهتر و مناسب تر است، برای استفاده از وایت بورد، تعداد دانش آموزان و فاصله آنها از تخته در صورتی که از ماژیک های با قلم ریزتر از گچ استفاده می شود، دارای اهمیت است و ممکن است باعث خستگی، سر درد و خواب آلودگی در دانش آموزان به خصوص عده ای که فاصله بیشتری از

تخته دارند، شود.* انعکاس نوری که در وایت بورد به وجود می آید، ممکن است باعث خستگی چشم دانش آموزان شود اما رنگ ماژیک ها در صورتی که به مدت کوتاه از آنها استفاده شود، هیچ گونه ضرری برای چشم آنها ایجاد

نمی کند . در صورتی که فضای کالس بزرگ باشد و دانش آموزان از تخته فاصله زیادی داشته باشند برای دید بهتر آنها

بهتر است تخته سیاه مورد استفاده قرار گیرد. * گچ به دلیل پراکنده شدن در هوا بر روی وضعیت تنفسی دانش آموزان و مخاط ها به خصوص مخاط های چشم آنها اثرات خوبی ندارد و می تواند حساسیت زا بوده و موجب ایجاد التهاب چشم آنها شود در صورتی که

ماژیک این مشکل را به وجود نمی آورد. * مقیاس فاصله دانش آموزان از تخته سیاه یا وایت بورد درراحت دیدن آنهاست. اگر دانش آموزی نزدیک بین باشد یا فاصله اش از شیئی که می خواهد آن را

شفاف ببیند زیاد باشد مجبور است با فشاری که به چشم خود وارد می کند مطالب نوشته شده بر روی تخته سیاه یا وایت بورد را ببیند که این موضوع موجب سردرد و خستگی او می شود. مطالب روی تخته سیاه و وایت بورد به صورت استاندارد تعیین نشده است و این موضوع به وجود عیب انکساری در دید افراد و ضعیف بودن چشم آنها بستگی دارد. در صورتی که چشم دانش آموزان حالت نرمال داشته باشد )تا فاصله ای که توان شفاف دیدن دارند( نزدیک بودن یا دور بودن از تخته کالس

هیچ گونه ضرر دائمی برای چشم آنها ندارد.* با توجه به این ترکیبات واسید های موجود در جوهر ماژیک اسید وایت برد استیک -اسید بوریک –اسید کرومیک –اسیـــــد کلریدریک ، وقتی دانش آموزان با دست خود جــوهر ماژیک را از روی تختـــــه پاک می کنند و از تخته پاک کن استفـــــاده نمی کنند این اسید ها به پوستشان آسیب میرساند وپوست آنها را

تخریب می کند .این ذرات پس از پاک شدن هم به با خاصیت چسبندگی موجب می شوند که این ذرات به دیواره های ریه ی ما

بچسبند. * استفاده از نور طبیعی برای دانش آموزان سر کالس درس، از نور مصنوعی بهتر است مشروط بر اینکه نور آفتاب به طور مستقیم بر روی تابلو به خصوص وایت

بورد تابیده نشود .

نکات مثبت و منفی در خصوص استفاده از تخته سیاه و وایت برد

سفید یاسیاه


14

بنابراین دندانپزشکـــان فقط این شیارها را مسدود می کنند ولی اگر شیارهای دندان های فرزند شما کم عمق باشد یا دهانه بازی داشته باشد که به فرار مواد غذایی کمک کند، الزم نیست به وسیله مواد پوشاننده

شیار مسدود شود. نکته دیگر این که مواد هم رنگ دندان ها دندان شیارهای پوشاندن برای استفاده می شوند بنابراین هیچ اشکالی در زیبایی دندان ها به

وجود نمی آورند.مناسب سنی چه در *

است؟ویژه طور به درمان این اول آسیای های دندان برای دائمی)دندان 6( تا 2 سال بعد از رویش آن توصیه می شود. علت آن است که این دندان در 6 سالگی رویش می یابد یعنی سنی که متاسفانه هنوز بیشتر کودکان و والدین آنها مراقبت های الزم

کردن شیار های عمیق و منافذ دندانی در سطح جونده که بیش از 70 درصد پوسیدگی ها از آنجا

ناشی می شود، به کار می رود. در شیار درمانی، دندان ها ابتدا بروساژ و تمیز شده و بدون تراش یا با تراش بسیار کم تمیز و خشک شده

و توسط نور دستگاه ، مواد سیالنت در یک جلسه سفت و محکم می شود.

می انجام راحت جویدن *شود

می این از والدین از برخی ترسند که مسدود کردن شیار دندان ها جویدن را مختل کند.

در پاسخ باید گفت که مسدود همه روی ها دندان شیار کردن

دندان ها انجام نمی شود. شیارها که دره ای شکل هستند و باعث گیر

غذایی می شوند می توانند موجب پوسیدگی های دندانی باشند.

* فیشورسیالنت چیست؟از یا فیشورسیـــالنت، یكی شیار درمانی روش های افزایش مقاومت دندان و پیشگیری از پوسیدگی برای مدت طوالنی تر حدود 1۰ تا

15 سال است. برای پیشگیری از ایجاد پوسیدگی های ناخواسته در عمق شیارهای غیرقابل دسترس می توان با کمک فیشورسیالنت تراپی مانع از پوسیدگی هایی از این

دست شد.اعظــم قسمت که است این توجه قابل نکته پوسیدگی ها در شیارهای سطح جونده دندان های آسیای شیری و دائمی رخ می دهند که علت آن شیارهای بسیار عمیق و ظریف موجود در سطوح جونده هستند که موهای برس مسواک قادر به پاک سازی عمق این شیارها نیستند و این در حالی است که شاید بیمار به دقت بهداشت دهانی را نیز رعایت

کرده باشد. در این روش مواد همرنگ و رقیقی برای مهر و موم

دکتر حسن فتوحی -کارشناس مسول بهداشت دهان و دندان استانفریده فوالدوند -کارشناس سالمت دهان ودندان استان

نکاتی در خصوص فیشورسیالنت و وارنیش فلوراید

دهان و دندان

دهان خوشبو

انجام شیار درمانی

نباید مانع از مسواك زدن و نخ كشیدن الی

دندان ها شود.


15 دهان و دندان

بهداشتی و تغذیه ای برای جلوگیری را کودک های دندان پوسیدگی از

رعایت نمی کنند.دلیل دیگر آن است که چون رویش دندان 6 با افتادن هیچ کدام از دندان های شیری همراه نیست، متاسفانه خیلی از پدر و مادرها حتی متوجه دهان در مهم دندان این رویش کودک شان نمی شوند و تصور می از دندان کنند این دندان هم یکی نهایت در که است شیری های

خواهد افتاد. 5 دندان معموال دلیل همین به از قبل حتی گاهی و زود خیلی رویش کامل آن، خراب می شود. الزم به یادآوری است که سن مناسب این درمان برای دندان های آسیای دوم دائمی، حدود 12الی14 سالگی است.

در دندان های شیری، معموال این درمان در حدود 4 تا 6 سالگی روی دندان های آسیای دوم شیری که هم به مدت طوالنی تری در دهان می ماند و هم شیارهای عمیق و نامنظم تری بر سطح جونده خود

دارند، انجام می شود.* فیشور سیالنت به استحكـام دندان كمک

می كندوجود سیالنت، فیشور مورد در توجه قابل نکته فلوراید است که به مرور در عمق شیار دندان آزاد شده و باعث استحکام بیشتر مینای موجود در عمق

شیارها می شود. الزم به ذکر است که عمل فیشورسیالنت تراپی در شیارهای سطح جونده دندان های مستعد پوسیدگی اعم از شیری یا دائمی، قبل از ایجاد هر نوع پوسیدگی

قابل انجام است.روی طوالنی مدت برای ها سیالنت این معموال شیارها را می پوشانند اما بهتر است هر 6 ماه یکبار توسط دندانپزشک کنترل شوند تا در صورت ایجاد مشکل در آنها اصالح شوند یا دوباره سیالنت انجام شود تا از نفوذ پوسیدگی در دندان جلوگیری صورت

گیرد.*********

* وارنیش فلورایدفلوراید تراپی یكی از راههای پیشگیـــری از

پوسیــدگی دندانهای كودكان است.پوسیدگی دندان یکی از شایعترین بیماریهایی است که در بین اقشار جامعه با هر نژاد، جنس، سن و رده اجتماعی مشاهده میشود. کمتر فردی را در جامعه میتوان یافت که دندان پوسیده یا ترمیم شده نداشته

باشد.مشکالت پوسیدگی دندانها در بزرگساالن به صورت تدریجی از زمان کودکی شکل میگیرد، اما به گفته مسووالن میزان مراجعه به دندان پزشک در دوران

بر اساس آمارها حدود پایین است. کودکی بسیار 25 درصد از کودکان تا قبل از ورود به مدرسه هیچ گاه از سوی دندان پزشک ویزیت نشده اند، این در حالیست که 80 درصد پوسیدگی دندانهای کودکان پیش دبستانی و اوایل ابتدایی به دلیل وجود شیارهای

عمیق در سطح جونده دندانها اتفاق میافتد. میزان که دارد این از حکایت آمارها همچنین پوسیدگی دندان کودکان ایرانی سه برابر استانداردهای تا نوجوانان 10 و کودکان بطوریکه است جهانی 12ساله ایرانی به طور میانگین 3دندان پوسیده یا

کشیده شده دارند.مناسب جهت روشهای از یکی فلورایـــــدتراپی کودکان دندان در پوسیدگی کاهش و پیشگیری است. طی سالهای اخیر وزارت بهداشت طرح انجام فلورایدتراپی کودکان را در مدارس و کودکستانهای

کشور اجرا کرده است. اما فلوراید چیست، كاربردهای آن كدام است، چگونه استفاده میشود و اثر ضد پوسیدگی آن

روی دندان چه سازوكاری دارد؟در که است طبیعی معدنی ماده یک فلوراید

پوسته زمین وجود دارد و در طبیعت به وفور یافت می شود و به دو صورت

استفاده می شود :1- به صورت سیستمیک

• مثل فلوراید موجود در آب آشامیدنی

غذاها در موجود فلوراید •وسبزیجات

• فلوراید به صورت قرص که فقط با تجویز دندانپزشک امکان استفاده از ان

هست .2- به صورت موضعی

• وارنیش فلوراید

• ژل فلوراید• فلوراید موجود در دهانشویه

ها خمیر در موجود فلوراید •

دندانها درمانی ماده موضعی کاربرد آن مستقیم )تماس فلوراید دندان ساختمان ها( دندان با پوسیدگی روند به نسبت را مقاوم کرده و در پیشگیری از جدید های پوسیدگی ایجاد از طرفی می تواند موثر است. حتی باعث توقف یا کند کردن روند پوسیدگی های اولیه ایجاد شده روی دندان ها هم بشود. دندانپزشک ، موارد بعضی در ترجیح می دهد فلوراید موضعی دندانهای به را باال غلظت با کودک برساند .این کار حدود 10 دقیقه طول می کشد. و نیاز به بیحسی موضعی ) تزریق آمپول (

ندارد.* مراحل انجام كار به قرار زیر است

1- ابتدا سطح کلیه دندانها با مسواک تمیز می شود .2- سپس دندانها با گاز استریل خشک شده

3- سطح تمام دندانها به وارنیش فلوراید آغشته می شود ) گاهی اوقات یکطرف هر دو فک در یک مرحله

و نیم دیگر در مرحله بعد به ژل آغشته می شود(توصیه ها:

1- کودک نباید بعد از فلورایدتراپی دهانش را بشوید و تا نیم ساعت باید از خوردن و آشامیدن اجتناب

کند. 2- کودک نباید تا 24ساعت مسواک یزند.

3-کودک یک ساعت بعد یک لیوان شیر سرد بنوشد4- فلوراید تراپی در کودکان زیر 3 سال یا کودکانی که مهارت خارج کردن بزاق )تف کردن ( ندارند ،

انجام نمی شود.5- انجام فلورایدتراپی با صالحدید دندانپزشک و انجام آن بصورت دوره ای )هر 6 ماه یکبار ( بین 30 تا60 درصد باعث کاهش

پوسیدگی می شود.برای هم فلورایدتراپی -6برای هم و شیری دندانهای انجام قابل دایمی دندانهای است و از سن 4 تا 12 سالگی

توصیه می شود .فلورایدتراپی یكی از راههای از جلوگیری در مؤثر بسیار كه باشد می دندانی های پوسیدگی برای كودكان شما مفید است و الزم است هر شش ماه یكبار دندانهای كودكان خود را توسط

دندانپزشک فلورایدتراپی نمایید .

فلورایـــــدتراپی یكی از روشهای مناسب

جهت پیشگیری و كاهش پوسیدگی در دندان

كودكان است.


بیماریها16

باتوجه به اینکه دانش آموزان مبتال به بیماری های مزمن ، ازنظرمسائل عاطفي،تفاوت هائی درمقایسه بادانش آموزان سالم نشان می دهند ، لذا تالش درتأمین وحفظ سالمت ایشان می بایست در رأس توجهات مدیران و مراقبین بهداشت مدارس قرارگیرد، چراکه پیامدهای اضطراب

ونگرانی درآنان،به مراتب بیش ازافراد سالم می باشد.دانش آموزان مبتال به بیماریهای دیابت ،صرع، آسم، بیماریهای قلبی عروقی ، بیماریهای ژنتیک ومادرزادی )هموفیلی و تاالسمی و...( نیازمند مراقبت ویژه می باشند به والدین توصیه می شود هنگام ثبت نام فرزندشان درمدرسه،بیماری اورا به مدیر وناظم ومعلمین مدرسه بگویند وآموزشهای اولیه را درخصوص کنترل بیماری

به آنهایاد دهند.صرع وكالس درس

حمله یا دچارتشنج ازدانش آموزان یکی که هنگامی صرع می شود،اثرات آن تمامی کالس را دربر می گیرد. بهبودی و سالمت نگران است ممکن دانش آموزان

همکالس مصروع خودباشند.آنها ممکن است از وضعیت به وجودآمده به شدت نگران ومضطرب شوند،چراکه همکالسی آنهاکه تاچندلحظه قبل صحیح وسالم درکنارآنها نشسته بود، حاالبه شدت بیمارنشان می دهد وممکن است بروز این پیشامد رابرای

خود نیزمتصورباشند.هنگامی که این وضعیت درکـــــالس پیش می آید، دانش آموزان نیازدارندکه اطالعات واقع بینانه به اقتضای سنی که در آن قرار دارند ، درخصوص وضعیت به وجود

آمده دریافت کنند.نكات قابل توجه در مدارس

* فضاي دور و بر دانش آموز را خلوت کنید و اشیاء درمحیط واگرحین حمله دورکنید او از را خطرناک

خطرناکی قراردارد او را به یک محل امن ببرید. تا آب وکف دهانش * سربیمار را به پهلو بچرخانید موجب خفگی اونگردد. به حالتهاي چشم وصورت و بدن بیمار حین حمله توجه کنیدتابتوانید نوع حمله رابراي

پزشک توضیح دهید.* هرگزاشیاء سفت رابین دندانهاي بیمار قرارندهید زیرا موجب شکسته شدن دندانها وآسیب به لثه اومی شود. فک بیمار را به زوربازنکنید. دست وپاي بیمار را سفت نگیرید زیرا ممکن است دست وپایش بشکند. چیزي به

بیمارنخورانید زیرا بیمار خفه می شود.* خونســردباشیدپس از چنددقیقه حمله صرع پایان

می گیرد.* بیمارصرعی که درمان نشده بایداز قرارگرفتن درمعرض اشیاء ومکانهاي خطرناک و نا ایمن خودداري کند. این

بیمارنباید به آب وآتش وارتفاع نزدیک شود.* بیمارصرعی تحت درمان حین حمله صرع فقط باید کمکهاي اولیه ومراقبت هاي الزم براي بیمارانجام شود

ودرآن لحظه هیچگونه اقدام درمانی الزم نیست.* بیمارباید داروهایش رابه طورمداوم ومرتب مصرف کند و بدون نظرپزشک دارو هایش را قطع یاکم نکند زیرا این

کارموجب وخامت بیماري او می گردد.آســـم

آسم یک بیماري جدي، مزمن وغیر واگیر ریه است که با التهاب مجاري هوایی همراه می باشد. مزمن به این معنا است که بیماري همیشه وجوددارد،حتی زمانیکه

بیماراحساس ناخوشی ندارد.نكات قابل توجه در مدارس

مدرسه براي خصوصی ازسرویس آموز اگردانش *استفاده می کند راننده سرویس نباید از سیگار ویا عطر و ادکلن و مواد دیگر معطر وتحریک کننده استفاده نماید.

هنگام ابتال به سرماخوردگی سریعاً نسبت به درمان وي اقدام شود وسهل انگاري نگردد.

* دانش آموز داروهاي ضروري )به ویژه براي زمان حمله آسم( راه میشه همراه خود داشته باشد.

* درصورت تغییردربیماري )ازجمله زمان شدت یافتن بیماري( مدرسه )مدیر و مراقبت سالمت( را درجریان

قراردهد.* الزم است معلم )یا دبیران ورزش( دانش آموزآسمی باحداقل و قرارگیرند آموز دانش بیماري درجریان آموزش هاي الزم براي کمک به ایشان درهنگام حمله

آسم آشنا باشند.* تأکیدشودکه آموزگاران ودبیران محترم ازاجبار دانش آموزآسمی جهت آمدن به پاي تخته سیاه )یاسفید( به علت احتمال تأثیرتحریکی گرده هاي گچ ویابوي تند به کار رفته،خودداري برد وایت از شیمیایی متصاعد نمایند وتکالیف را ازاین قبیل دانش آموزان به شیوه هاي دیگري مطالبه نمایند و صندلی این دانش آموزان بافاصله

مناسب ازتخته کالس قرارداشته باشد.* تأکیدشودکه همکاران محترم که درتعامل نزدیک )ازجمله درکالس درس( بادانش آموزآسمی هستند از استفاده ازعطر،ادکلن وسایرمعطرهاي تندوتحریک کننده

خودداري کنند.* ازایجاداسترس و اضطراب روحی براي دانش آموزان ها،جداً آزمون برگزاري درزمــــان بویژه آسمی،

خودداري شود.* چنانچه درکنارکالس درس درخت وفضاي سبزي وجودداردکه درفصل گرده افشانی،گرده به داخل کالس را کالس هاي پنجره االمکان حتی شوند، می وارد مسدود نگه داشته ومیز و نیمکت دانش آموز آسمی

بافاصله مناسب ازپنجره قرارگیرد.* درهنگام برگزاري اردو ازدانش آموزان آسمی درمواجه بافضاي سبز،گرده گیاهان،استفاده ازخوراکی هاي تند محرک،هواي آلوده،یا استفاده ازبالش،پتو وملحفه هاي

محرک مراقبت جدي شود.* دربوفه مدارسی که دانش آموزآسمی دارند،موادخوراکی

با بوي تندیا مزه تند )اصطالحاًفلفلی( عرضه نشود.آموزآسمی دانش وجه هیچ به ورزش درهنگام *نبایددرشرایط فعالیت هاي سنگین یا استرس زاي رقابت

هاي ورزشی قرارگیرند.* درشرایط هواي بارطوبت باال نباید دانش آموزآسمی

حواستان به آنها بیشتر باشد

فاطمه مظلوم - کارشناس بهداشت مدارس اردکانفریبا عابدی - مسئول اموزش کارکنان اردکانطیبه نیک -کارشناس آموزش سالمت اردکان

دانش آموزان نیازمند مراقبت ویژه


17

عارضه دیگری که در دانش آموزان به مراقبت ویژه درازمدت نیاز دارد، بیماری قند است. با آنکه در نخستین نگاه، بیماری قند تنها یک بیماری به نظر می آمد، ولی اکنون به عنوان گروهی از بیماری های ناهمگون شمرده می شود که ویژگی آنها حالت هیپرگلیسمی )افزایش مقدار قند خون( مزمن به علت انواع سبب شناسی های زیست محیطی و ژنتیک است

که به صورت مشترک عمل می نمایند. هورمون انسولین، عمل یا تولید در نقص دیابت علت کنترل کننده میزان قند خود در بدن انسان است. دیابت به طور مشخص یک بیماری درازمدت و با تظاهرات بالینی متفاوت و سیر و پیشرفت مختلف است. هیپرگلیسمی مزمن، به هر علت که باشد موجب عوارضی مانند عوارض قلبي، عروقي، کلیوي، چشمي، عصب شناختی و عفونت های

اضافی در جریان بیماری می شود.در جهت مراقبت از دانش آموزان مبتال به دیابت، آگاه کردن بیمار از ماهیت بیماری خود، آنچه روزانه باید در جهت درمان خود انجام دهد یعنی تزریق انسولین و تست ادرار و توجه صحیح و جدی در زمینه مسائل بهداشتي، رعایت نظافت پوست بدن و پیشگیری در جهات مختلف بهداشتي، به دست آوردن مهارت های خاصی که برای نیازهای درمانی

خویش از قبیل تزریق روزانه انسولین الزم است. هم چنین بیمـــــار و والدین وی باید نسبت به کنترل هرچه بیشتر قند خون بیمـــــــار و رعایت کامل رژیم غذائی توصیه شده، مراقبت داشته باشنــــد و از عوارضی نظیر عوارض چشمي، عصبي، کلیوی و قلبی که ممکن است در درازمدت بیمـــار را در مخاطــــره قرار دهد آگاهی

پیدا کنند.دانش آموزان برابر در مدرسه بهداشت کارشناس نقش دیابتی آن است که به بیمار راه و رسم سازش با بیماری و برخورداری هر چه بیشتر از زندگی را بیاموزد. او را هرگز از بازی و ورزش و تفریحات دلخواه وی باز ندارد. او را از برخورد با هر نوع استرسی اعم از فیزیکی یا روانی دور نگه داشته و عالئم بیماری دیابت از قبیل ادرار مکرر و فراوان، کاهش

بیماریها

بیماری قند در دانش آموزانعزت مبین -کارشناس مسئول سالمت نوجوانان وجوانان ومدارس

محبوبه شریفي -کارشناس سالمت نوجوانان وجوانان ومدارس

دانش آموزان شیرین

وزن، خارش پوست، احساس گرما و داغی پوست، ضعف عمومی و خستگي، تشنگی فراوان، اختالالت بینائی و ... را برای بیمار به خوبی توضیح دهد. از این جهت کارشناس بهداشت مدارس باید نقش مراقبتی والدین و بیمار مبتال به دیابت را به خوبی بازشناخته و نسبت به راهنمائی هر کدام

از این دو اقدام نماید. رئوس بعضی از نكات قابل آموزش برای والدین و یا

بیمار مبتال به دیابت عبارتند از:۱. تأکید بر مراجعه به پزشک به هنگام احساس مشکل.

۲. رعایت برنامه ای منظم و عادت دادن بیمار به استراحت و خواب کافي، تمرینات فیزیکی و ورزش مستمر و منظم، پرهیز از صرف غذاهای چرب و کلسترول دار، رعایت بهداشت دهان و دندان و درمان مشکالت دندان ها و لثه ها، دوری از استرس ها و داشتن زندگی هر چه آرام تر، دریافت غذائی مناسب به خصوص قبل از شروع تمرینات ورزشي، توجه به

نظم مصرف انسولین در ارتباط با کم و کیف غذا و ورزش.۳. مراقبت از وضعیت قند خون با انجام تست های ادراري.

۴. استفاده از روش های مناسب برای ذخیره سازی انسولین، سوزن و سرنگ تزریق انسولین.

۵. اطالع کافی از عالئم بیماری و اقدامات درمانی اولیه الزم.۶. همراه داشتن کارت شناسائی و مشخصات بیماری و

درمانی خود در همه اوقات.۷. آگاه کردن معلم، مبصر کالس و یا دیگر دوستان و هم کالسان بیمار از بیماری دیابت و اقدامات الزم در حاالت

خاص. ۸. همراه داشتن تعدادی انسولین، سرنگ و محلول های برنامه های یا قندی تزریقی در گردش های دسته جمعی

تفریحی و یا در مسافرت ها.۹. اجتناب از مصرف داروهای مختلف.

به منظور دیابتیک ها، جمعی برنامه های در شرکت .۱۰برخورداری از روش های مراقبتی آنها.

تازه در زمینه روش های ۱۱. جستجو و کسب اطالعات مراقبتی یا جدید بهداشتی دیابت.

درمعرض فعالیتهاي ورزشی سنگین قرارگیرد.

آموزآسمی دانش که درصورتی *آسمی دچارحمل ورزش درحین شود، بالفاصله فعالیت ورزشی وي همراه داروهاي کمک به و قطع دانش آموزبه وي کمک رسانی گردد نزدیکترین و اولین به بالفاصله و دانش وخانواده منتقل بیمارستان درجریان انتقال( )درحین آموز

قرارگیرند.همـــو فیلی

دهنده خونریزی عارضه هموفیلی نقص به مربوط که است فامیلی فاکتورانعقادی یک وکمبودحداقل مشخص نوع دو می باشد. خون B و A نوع به داردکه شایع تر و

اینکه به باتوجه است. موسوم عالمت ومهم ترین برجسته ترین هموفیلی خونریزی های ناشی ازایراد ضربه یاآسیب است، تمام مراقبت ها ازآسیب پیشگیری بایدبراساس ندیدن بیمار و جلوگیری ازخونریزی

باشد.نكات قابل توجه در مدارس

* درموقع کوتاه کردن ناخن رعایت شود که خراشی به انگشت بیمار وارد

نشود. * مسواک باید از نوع نرم آن انتخاب شود تا لثه ها ازخراش وآسیب مصون

باشد. * ازخوردن غذاهاي آجیل های خیلی سفت وخشک که احتمال آزردگی می کند رافراهم ولثه دهان مخاط

بایدخودداری شود. ورزش و بازی مسائل درمورد *رعایت همه جانبه نسبت به حفاظت بیمارمبذول شود. هرچندکه اورانباید به از ورزش معاف کرد ولی نسبت انواع ورزش هایی که احتمال آسیب مفاصل رابرای وی بیشترمی کند،باید گاهی منظورشود. محدودیت هائی دراطراف نرمی پوشش است الزم

مفاصل بیمارتعبیه گردد. * اگر رعایت مسائل ایمنی بشود فرد رشد با داشت عمر طبیعی خواهد کودک ، بسیاری ازمسائل خودبه خود

محدود خواهد شد . عالئم باید بیمار و والدین به *هم چنین شود. آموخته خونریزی ودیگر ورزش معلم ، آموزگاران محصالن و حتی هم مدرسه ای های اورا بیمار و مشکل باید خود بیمار بشناسند و رعایت بیشتری درمورد

وی مبذول دارند.


18

پدیکولوزیس

بیماریها

مهندس حسن امیری - کارشناس بهداشت محیط استان یزدسهیال احدیت -کارشناس مسئول بهداشت مدارس شهرستان یزد

طیبه دربیدی -کارشناس بهداشت مدارس شهرستان یزد

ششپ

یا وز

کولدی

ص پصو

ر خی د

هایخ

اس و پ

شرس

پ

مسئول آرایشگاه جهت پیشگیری از انتقال پدیکلوزیس از روکش های یکبار مصرف صندلی استفاده نمایند ودر غیر اینصورت مراجعه کننده ملحفه تمیز به همراه داشته

باشند.موهای وتکه مصنوعی موهای از استفاده همچنین

مصنوعی یکی از راههای انتقال شپش می باشدآریشگاههای که مخفیانه ودور از دید پرسنل بهداشتی مشغول به کار هستند بصورت آگاهانه یا نا آگاهانه باعث هپاتیت ، ایدز مثل بیماریهای خطرناک انواع شیوع ،بیماریهای قارچی پوست وشپش و.... میگردند از رفتن

به این آرایشگاه ها خودداری نمایید.راه سرایت در استخر، مكانهای ورزشی وبد *

نسازی چگونه می باشدافرادی که لباسهای خود را بدون قرار دادن در نایلون دربسته یا ساک در کمدهای لباس یا چوب لباسهای استخرقرار دهند باعث انتقال شپش از لباسهای آلوده به

لباس خود می شوند.* راه سرایت در مراكز رادیولوژی ،ام آر آی ، سیتی ومراكزدرمانی فیزیوتراپی ،توانبخشی، اسكن

بصورت سرپایی و بستری چگونه می باشد ؟مراکز رادیولوژی ، ام آر آی ، سیتی اسکن ،توانبخشی، فیزیوتراپی و مراکز درمانی موظف هستند برای هر مراجعه کننده ازلباس ،کاله ، روسری، ملحفه وروبالشی یکبار مصرف ویا جدید استفاده کنندوبرای استفاده بعدی

آن را شتسشو و اطو نمایند.عمومی نقلیه وسایل طریق از سرایت راه *

ومجامع عمومی چگونه می باشد ؟ کلیه مکانهای که پذیرش میهمان دارند موظف هستند هنگام پذیرش ملحفه ،روبالشی وروکش تمیز در اختیار

، خانه مسافر مسافراز ترک بعداز و قرارداده مسافر میهمانپذر ، هتل ، سوئیت کلیه ملحفه ، روبالشی را باز نموده و با جاروبرقی وسایل خواب، فرش ، موکت ، مبل وغیره را خوب تمیز وزباله جاروبرقی را درنایلون ریخته

ودر آن ببندید ودفع گرددهنگام داشتن میهمان، رعایت کردن نکاتی مثل جدا ترک وبعداز میهمان رختخواب و خواب اتاق بودن میهمان ازمنزل کلیه ملحفه ، روبالشی را باز نموده و با جاروبرقی وسایل خواب ، فرش ، موکت ، مبل وغیره را تمیز وزباله جاروبرقی را درنایلون ریخته ودر آن بسته

ودفع گردد* رعایت چه نكاتی پس از ابتال ضروری می باشد ؟

1- استفاده از شامپوی پریمترین وشپش زدایی از مو و وسایل شخصی ومنزل)کلیه البسه استفاده شده ،ملحفه

،روبالشی ، فرش،پتو،پشتی،مبل و.....( 2- تا بهبودی کامل از رفتن به منزل اقوام وهمسایگان

خودداری کنید .3- از رفتن فرزندتان به مهدکودک /مدرسه جلوگیری

کنید.4- از رفتن به آرایشگاه ،سینما ،استخرشنا وفیزیوتراپی

وکلیه مجامع عمومی خود داری نمایید.5- از دادن کلیه البسه به خشکشویی وفرش وپتوبه

قالیشویی خودداری گردد.6- در صورت کوتاه کردن موهای آلوده آنها را بسوزانید.

7- در صورت امکان از مسافرت خودداری کنید .8- از وسایل نقلیه عمومی بین شهری وخارج از شهر

)اتوبوس،تاکسی ،آژانس ،قطار وهواپیما( استفاده نکنید.بیمـــاری شپش یا پدیكلوزیس را چگونه *

درمان كنیم؟

* در چه مكانهایی امكان ابتال به پدیكلوز یا شپش وجود دارد ؟

و مردانه آرایشگاههای ، کودک مهدهای و مدارس زنانه ، استخرشنا ، مکانهای ورزشی وبد نسازی - مراکز رادیولوژی، ام آر آی ، سیتی اسکن ،توانبخشی، فیزیوتراپی ، مراکز درمانی بصورت سرپایی و بستری ، صندلی وسایل نقلیه عمومی)اتوبوس- تاکسی – آژانس- قطار(و صندلی

مجامع عمومی)سینما – سالن کنفرانس و ...( * راه سرایت در مدارس چگونه می باشد ؟

زمانی ، آموزان دانش : ارتباط مستقیم از طریق که تحرک بدنی زیاد داشته باشند مثل ورزش کردن ، دویدن و بازی کردن درجه حرارت بدنشان باال میرود ودر صورت آلوده بودن به شپش بدلیل اینکه این حشره ی بدون بال وخونخوار از درجه حرارت باالتروپایین تر از 37 درجه سا نتیگراد خوشش نمی آید از یک دانش

آموزآلوده به دانش آموز دیگر منتقل می شوداز طریق استفاده از وسایل شخصی: یکی از راههای انتقال شپش در دانش آموزان استفاده از وسایل شخصی مثل شانه، موگیر ،گل سر ، روسری ، شال ، کاله ،مقعنه

،چادروغیره همدیگر می باشد در صورت آموزان دانش : لباس لباس، كمد چوب اینکه البسه را بدون قرار دادن در نایلون در بسته یا ساک دربسته آن رامستقیما« روی جالباسی وداخل کمد قرار دهند شپش از لباسهای آلوده راحت به لباس دیگر

منتقل وموجب آلودگی دانش آموزان می گردد * راه سرایت در آرایشگاه چگونه می باشد ؟

استفاده مشترک از شانه ، قیچی ، روسری مخصوص، پیشبند و...در آریشگاه ها زنانه ومردانه یکی از راههای

ابتال به شپش می باشد.


19

20 بگیرید20 نکته بهداشتی در رابطه با

مدارس

بیماریها

سمیراالسادات حسینی- بهداشت خانواده مهریزمریم زمانی زاده – کارشناس مسئول بهداشت خانواده مهریز

ملوک رحیم پوران- مربی بهورزی مهریز

در صورت آلوده شدن یکنفر در خانواده به پدیکلوزیس )شپش( تمام افراد خانواده باید به مرکز بهداشتی درمانی

مراجعه نمایند تااز نظر آلودگی به شپش بررسی گردند.بعد از شناسایی افراد آلوده، اقدامات ذیل در یک روز باید

انجام گیرد* شپش زدایی از وسایل خواب : تمام ملحفه و روبالشی هارا که اخیراً استفاده نموده اید را باز کنید و در داخل کیسه

زباله گذاشته تا در صورت داشتن شپش خارج نشود( . همچنین تشک ، پتو، بالش را در معرض نور خورشید قرار دهید )منزلهای که حیاط دارند به حیاط منتقل گردند و در منازل آپارتمانی به تراس منتقل گردد . حشره شپش تراز 37 درجه سانتیگراد وپایین باالتر از درجه حرارت

خوشش نمی آید واز این وسایل بیرون می رود.* شپش زدایی از البسه : فرد آلوده به پدیکلوزیس ابتدا کلیه لباسهای خودراکه اخیراً استفاده نموده را در داخل کیسه زباله گذاشته ودرب آن را بسته وبیرون از ساختمان

منتقل کند .* شپش زدایی از وسایل شخصی )شانه ، موگیر ،شال ، روسری ( واسباب بازی هایی که دارای مو یا پشم می باشند . کلیه وسایل خواب ،البسه واسباب بازی را بعداز شتشو به مدت 30 دقیقه در آب بجوشانید یا بعد از شتشو با ماشین لباسشویی )درجه حرارت 80 ( تمام درزها را با

دقت اطونمایید* شپش زدایی از موی سر : ابتدا فردآلوده سر خود را با صابون وشامپوی معمولی شسته ودر پایان آب اضافی مو رابا شانه گرفته ومقداری از شامپوی مخصوصی که از مرکز بهداشتی درمانی گرفته به اندازه ای که تمامی زمینه سر وموها آغشته نموده ، ) از تماس شامپو با چشم ودهان جلوگیری نمایید ( به مدت 10 دقیقه باید شامپو روی موی سر باشد وبعد از آن با آب فراوان موها را شتشوداده و سپس برای جدا شدن تخم شپش از موها از محلول سرکه جهت

حل شدن غشاء تخم ،که به مو چسپیده استفاده نمایید .* طریقه مصرف سرکه: مقداری از سرکه خانگی یا صنعتی را در ظرفی گرم نموده وحوله را به سرکه گرم شده آغشته ومو های خودرا به مدت 15 دقیق بپوشانید وسپس با شانه

دندانه ریز موها را شانه کنید * چكار كنیم تا به شپش مبتال نشویم؟

* شتشوی لباسها وملحفه ها در آب جوش به مدت 30 دقیقه ویا استفاده از ماشین لباسشویی وخشک کن واتو

کردن درزهای لباس وملحفه وروبالشی* رعایت بهداشت فردی )به خصوص استحمام مرتب(* شانه کردن روزانه موی سر ترجیحا با شانه دندانه ریز

* تمیز کردن همه روزه برس وشانه * شتشویی منظم لباسها ،روسری ، مقنعه ، کاله و....

* استفاده نکردن از وسایل شخصی دیگران ها از جمله شانه ، برس ،کاله ، شال گردن

* پرهیز از تماس با اشیاء ولباسهای فرد آلوده* کنترل موی سرتوسط والدین ، مربی بهداشت

* مراجعه موارد آلوده به نزدیکترین مرکز بهداشتی درمانی وخانه بهداشت

* قرار دادن لباسهای زمستانی مانند پالتو ، ژاکت ،ولباسهای ورزشی در حین ورزش در کمد یا نایلونهای محکم ودربسته

نماز در هنگام مقنعه وچادرنماز شخصی از استفاده *خواندن

* استفاده از وسایل شخصی در آرایشگاه ها ، استخر ، ورزشگاه ها

والدین با توصیه نکات زیر به کودکان خود و نظارت بر اجرای آن، نه تنها موجب حفظ سالمت فرزندانشان می شوند بلکه به ارتقای سالمت جامعه نیز کمک خواهند کرد.

۱- قوانین مدرسه را بشناسند و به آن احترام بگذارند.۲- وسایل شخصی مانند لیوان و دستمال را هر روز به همراه خود به مدرسه ببرند.

۳- برای نوشیدن آب در مدرسه از لیوان خود استفاده کنند.۴- برای بهداشت فردی خود اهمیت قائل شوند و حداقل دو باردر هفته حمام کنند، موهای خود را

مرتب نگه دارند، جوراب های خود را مرتب بشویند و با ظاهری آراسته به مدرسه بروند.۵- به تغذیه خود در مدرسه اهمیت بدهند و از مصرف مواد خوراکی کم ارزش مانند پفک خود داری کنند و برای میان وعده از لقمه های خانگی،خشکبار ومغزهایي مانند گردو، بادام، فندق و پستــه و میوه هاي خشک مانند انجیر،کشمش وبرگه هاي هلو زردآلــــو و یا میوه های پوست کندنی که

خوراکي هاي سالم ومفیدي هستند استفاده کنند.۶- اگر مواد خوراکی میان وعده را از بوفه مدرسه )پایگاه تغذیه سالم( تهیه می کنند، مواد خوراکی

را بخرند که دارای بسته بندی، مهر استاندارد و نشانی محل کارخانه باشد.۷- از فروشندگان دوره گرد اطراف مدرسه خوراکی نخرند.

۸- صبح ها قبل از رفتن به مدرســـــه، حتما صبحانه بخورند تا برای فراگیری درس ها انرژی داشته باشند

۹- مسیر خانه تا مدرسه را یاد بگیرند و برای رفت و آمد از مسیرهای مستقیم استفاده کنند.۱۰- در مسیر خانه به مدرسه و بالعکس، از صحبت کردن با افراد ناشناس و سوار شدن به خودرو

غریبه ها و مشکوک خودداری کنند.۱۱- در هنگام عبور از عرض خیابان، از مکان های خط کشی شده یا پل عابر پیاده استفاده کنند.

۱۲ - در هنگام استفاده از سرویس های بهداشتی مدرسه نکات بهداشتی را رعایت کرده و پس از استفاده دست های خود را با آب و صابون بشویند.

۱۳- مدرسه را خانه دوم خود بدانند و آشغال خود را در سطل زباله بیندازد.۱۴- خواب و استراحت کافی داشته باشند، شب ها زود و به موقع بخوابند تا بتوانند صبح ها به موقع

از خواب بیدار شوند و با نشاط باشند.۱۵- برنامه روزانه خود را طوری تنظیم کنند که بتوانند حرکات ورزشی انجام دهند.

۱۶- به منظور حفظ سالمت پاها از کفش مناسب سن و فصل استفاده کنند.۱۷- اصول درست نشستن و درست ایستادن را رعایت کنند تا از بروز بد شکلی های اندام در آینده

جلوگیری شود.۱۸- اگر برای حمل کتاب های درسی از کوله استفاده می کنند، برای جلوگیری از صدمه به ستون فقرات، از کوله هایی که در دو طرف بند دارند، استفاده کنند و وزن کوله را از 10 درصد وزن بدنشان

سنگین تر نکنند.۱۹- در برنامه های بهداشتی مشارکتی شرکت کنند و با گروه های بهداشتی در مدرسه مانند

بهداشت یاران همکاری نمایند.۲۰- در صورت بروز هر گونه آسیب و صدمه در مدرسه به مربی بهداشت یا مسووالن مدرسه

مراجعه کنند.


20حوادث و سوانح

حوادث خیــــابانی یا به عبارت دیگر آسیــــب های دانش آموزان در مسیر بین خانه و مدرسه می باشد.

در کنترل حوادث خیابانی عواملی همچون طراحی، ایمنی و بهسازی خیابان ها، کنترل دقیق و هوشمند ترافیک، ایمنی خودروها، نقش رسانه های ارتباط جمعی، بررسی جامعه شناختی و روانشناختی حوادث ترافیکی، مسایل اقتصادی و انواع بیمه ها، اقدامات اورژانس گروه های امداد و نجات و فوریت های پزشکی، مسایل آموزشی و تربیتی، مدیریت سوانح، مقررات راهنمایی و رانندگی، همکاری سازمان های بین بخشی و غیره نقش مهمی را

ایفا می کنند. انواع حوادث ترافیكی

1- حوادث مربوط به داخل سرویس مدرسه2- حوادث ناشی از تردد وسایل نقلیهعوارض ناشی از حوادث ترافیكی

* شکستگی اعضای بدن* ایجاد زخم و خونریزی های شدید

* فلج نخاعی،ضربه و خونریزی مغزی

سوزی آتــش براثر شدید های سوختگـــــی *سرویس مدارس

* اختالل روانی بعد از تصادفات شدید در بین دانش آموزان مصدوم

* معلولیت ها ی غیر قابل برگشت* مرگ

عوامل موثر در حوادث ترافیكیدر تمامی نقاط جهان حوادث ترافیکی سالیانه منجر به مصدومیت ، معلولیت ومرگ ومیر هزاران دانش آموز و بروز مشکالت جسمی،روانی،اجتماعی و اقتصادی برای جامعه می شود. عوامل موثر در بروز حوادث ترافیکی در دو بخش فردی و محیطی به شرح ذیل مورد بررسی

قرار می گیرند.الف(عوامل فردی

* بی توجهی به مقررات عبور و مروراز خیابان توسط دانش آموز

*عــدم رعایت مقررات راهنمــایی و راننــدگی توسط رانندگان

حتمًا بخوانید!حتمًا عمل کنید!

زنگ خطر برای خانواده های یزدی به صدا درآمده است . مراقب كودكان و نوجوانان خود باشید .

آمار تکان دهنده 4 ماهه اول سال 1394 نشان دهنده مرگ 29 کودک و نوجوان )زیر 18 سال( در استان یزد را دارد که در موقع تصادف بصورت عابر پیاده یا موتور سوار)بدون گواهینامه( یا ترک نشین موتور و یا داخل خودرو و... بوده اند که فقدان این عـــــزیزان تاثر و آسیب های مادی و معنوی زیادی را برای خانواده ها و جامعه به همراه داشته است. البته در اینجا به تعداد مجروحیــــن و معلولین این گروه سنـــــی در این

مدت اشاره ای نمی کنیم برخورد وسایل نقلیه با یکدیگر،افراد و موانع که موجب آسیب رسیدن به مسافرین،عابرین پیاده و وسایل نقلیه

شود تحت عنوان حوادث ترافیکی نامیده می شود. از مهمترین علل حـــوادث برای دانش آمـــوزان که همه ساله در بیشتــــر کشور هـــــای جهان منجر به مصدومیت،معلـــولیت و مرگ و میر کودکان می شود،

عوامل موثر بر تصادفاِت دانش آموزاندکتر حسن جان فدا- دکترای تخصصی)Ph.D. ( مدیریت بهداشت و درمان معاونت بهداشتی

مهندس سمانه دهقان زاده-کارشناس بهداشت محیط معاونت بهداشتیسعیده میرجلیلی- کارشناس پرستاری- بیمارستان شهید دکتر رهنمون


21 حوادث و سوانح

* عدم تمرکز به هنگام رانندگی به دالیل متفاوت نظیر استفاده از تلفن همراه،جستجوی آدرس یا تابلو ها و ...

* استفاده نکردن از عینک توسط رانندگانی که دچار ضعف بینایی هستند

و آور خواب داروهای ، مخدر مــــــواد مصرف *مشروبات الکلی

* مشکالت روحی رانندگان نظیر استرس ،عصبانیت و ....

* رانندگی بدون داشتن صالحیت سنی و قانونی* حمل سرنشینانی بیش از حد مجاز

* عدم تجربه کافی برای رانندگی در خیابان های پر ترافیک و پر تردد

* وجود سرو صدا در داخل خودروبا آموختن نکات مذکور توسط شما دانش اموز گرامی و انتقال این آموزه ها به سایر اعضای خانواده،رفته رفته فرهنگ ترافیکی وایمنی عبور و مرور در سطح جامعه

ارتقا پیدا می کند.ب( عوامل محیطی

* رعایت نکردن سرعت مجاز توسط راننگان وسیله نقلیه که با همکاری معاونت محترم راهنمایی و رانندگی در امر هدایت عبور و مرور دانش آموزان از عرض خیابان ها و همچنین نصب تابلوهای هشدار دهنده در نزدیکی

مدارس می توان مشکل را تاحد زیادی مرتفع ساخت.* نبود زیرگذر یا پل های روگذر مخصوص عابر پیاده

* نقص در سیستم کنترل ترافیکاز عرض برای عبور آموزان نبود معابر ویژه دانش *

خیابان* وجود خیابان های شلوغ و دوطرفه در نزدیکی مدارس* وجود دست اندازها و ناهمواری های شدید در خیابان

ها * تردد دانش آموزان با دوچرخه در مسیرهای عبور خودروها و برهم خوردن تمرکز و تعادل آن ها به دلیل

بوق های ممتد رانندگان و...* نبود نرده های حفاظتی در اطراف پارک ها و فضاهای سبز که مانع از ورود ناگهانی دانش آموزان به خیابان

شود.* رانندگی بدون روشن کردن چراغ در شب.

نكاتی كه شما دانش آموزان عزیز باید بدانید:1- عدم رانندگی نوجوانان بدون گواهینامه

2- آموزش عملی مقررات عبور از خیابان3- دانستن مخاطرات شوخی و بازی با دوستان در کنار خیابان که ممکن است منجر به فرار یا حرکت ناگهانی

به سمت خیابان و ایجاد حوادث ناگوار ترافیکی شود.4- آموختن احترام به مقررات ترافیکی

5- استفاده از پل و خط کشی های عابر پیاده ،توجه به چراغ های راهنمایی و رانندگی و ...

6- عبور و مرور دانش آموزان پیش دبستانی و دبستانی به مراکز آموزشی با حضور پدر یا مادر یا با راهنمایی

کامل رانندگان سرویس ها انجام پذیرد.7- آموختن مقررات عبور و مرور از خیابان توسط دانش

آموزان و اهمیت موضوع.8- استفاده از پیاده روها و یا انتهایی ترین کناره خیابان در صورت نبود پیاده رو به هنگام رفت و آمد در خیابان.

9- استفاده از لباس های با رنگ روشن یا بازوبند های شب نما به هنگام تردد در خیابان ها در شب.

1۰- خودداری از نشستن دانش آموزان کم سن و سال در پشت موتورسیکلت برای رسیدن به مدرسه.

11- گذاشتن کاله ایمنی توسط دانش آموزانی که از دوچرخه برای رفت و آمد به مدرسه در فصول سردو

یخبندان استفاده می کنند.12- تهیه کفش های مقاوم در برابر لغزندگی برای دانش

آموزان در فصل زمستان.13- توجه به برنـــامه های تلویزیونی با موضـــوع

آموزه های ترافیکی14- استفاده از خطوط عابر پیاده،عدم تردد از فاصله دو خودرو پارک شده،دقت به هنگام عبور از مقابل پارکینگ منازل و ایستادن در محلی امن تا زمان رسیدن سرویس

مدرسه.15- شناختن تابلو های ترافیکی مهم،خط کشی ها و

چراغ های راهنمایی و رانندگیراههای پیشگیری از آسیب های داخل سرویس با

توانمند شدن شما دانش آموزان1- اجتناب از ایستادن در داخل خودرو یا خروج اعضای

بدن از پنجرهرسیدن زمان تا امن محل در ایستادن و انتظار -2

سرویس3- اجتناب از شوخی کردن و دویدن درخیابان

4- سوار و پیاده شدن از سرویس از سمت راست در کنار پیاده رو

5- استفاده از پل عابر پیاده برای عبور از عرض خیابان پس از پیاده شدن از سرویس مدرسه

6- پرهیز از خم شدن و شوخی کردن با یکدیگر یا پرتاب اشیاء از روی پل عابر پیاده

هنگام به روشن وسایل و ها لباس از استفاده -7تاریکی)استفاده از کاغذ سفید و ...(

8- اجتناب از حرکت در مسیر مورب برای عبور از عرض خیابان)این عمل باعث کاهش دید و خطای رانندگان

خواهد شد(9- بررسی و نگاه کردن به سمت چپ خیابان پیش از عبور و توجه به صدای خودرو ها در حین گذر از عرض

خیابان ها1۰- استفــــاده موکد از پل هوایی جهت گذر و عبور

از اتوبان ها 11- عبور از خط کشی عابر پیاده

12- خودداری از ورود به خیابان از فضای بین دو خودرو پارک شده و بادقت زیاد در مواردی که ناگزیر از این

کار باشید.13- توقف به هنگام قرمز بودن چراغ عابر پیاده

14- عبـــور از خیابان تنها در صورت سبز بودن چراغ عابر پیاده

15- در نظر داشتن احتمال خروج خودرویی از پارکینگ بدون رعایت احتیاط با دنده عقب هنگام راه رفتن در

پیاده رو.و سرویس راننده آرامش حفظ برای تالش -16

خودداری از ایجاد مزاحمت یا سروصدای زیاد17- اجتناب از بازکردن درب خودرو در حین حرکت

حوادث دوچرخه سواری و پیشگیری از آنتعداد زیادی از دانش آموزان از دوچرخه برای رفتن به مدرسه استفاده می کنند. بی توجهی رانندگان ، کم تجربگی دانش آموزان، نقص های ایمنی در وسایل نقلیه

و محیط و ... ممکن است باعث حوادث ناگوار ترافیکی در مورد این دانش آموزان شود. برخی از راهکارهای عملی برای پیشگیری از حوادث دوچرخه سواری دانش آموزان

در مسیر خانه و مدرسه در ادامه ذکر می شود.1- دانش آموزان )به ویژه در مقاطع ابتدایی( در مناطقی که مسیر ویژه دوچرخه سواری وجود نداشته باشد،نباید از دوچرخه استفاده کنند،زیرا احتمال تصادف و آسیب

دیدگی آن ها بیشتر است.2- دانش آموزان مقاطع متوسطه اول و متوسطه دوم در صورت استفـــاده از دوچرخه برای رفتن به مدرسه

مهارت های الزم را برای دوچرخه سواری کسب کنند.3- خودداری از حـــرکات مارپیچی با دوچرخه در خیابان ها یا پیچیدن ناگهانی به طرفین در حین حرکت.4- انتخاب دوچرخه مناسب و متناسب با سن و جثه

دانش آموز.5- سوار شــــدن بیش از یک نفر روی یک دوچرخه

می تواند در حین حرکت حادثه آفرین باشد.6- دانش آموزان هنگام استفاده از دوچرخه از رعایت

سرعت مجاز سرپیچی نکنند.7- دوچرخه باید فــــــاقد نقــص فنی)مانند نقص

ترمز ( باشد.از خیابان های فرعی ناگهانی از ورود 8- خودداری به اصلی و برعکس یا از پیاده رو به خیابان به صورت ناگهانی ،عبور از البالی خودرو های در حال توقف و

حرکات مارپیچی در بین آن ها.9- عبور از کنار وسایل نقلیه با سرعت باالبخصوص

موتورسیکلت ها خطرناک است.1۰- رها کردن دوچرخه در حین حرکت احتمال زمین ...( و تایر و خوردن )براثر ماندن جسم جامد در زیر

تصادفات خیابانی را افزایش می دهد.11- استفاده از کاله ایمنی در هنگام دوچرخه سواری در حفظ سالمتی شما دانش آموزان نقش اساسی دارد.

12- دوچرخه باید مجهز به وسایلی از قبیل زنگ خطر، چراغ های جلو و عقب و شب نماهای الزم باشد.

13- دانش آموزان شیفت بعد از ظهر در فصل زمستان )با توجه به تاریکی هوا هنگام خروج از مدرسه(در صورت استفاده از دوچرخه باید از لباس های روشن،جلیقه یا

بازوبند شب نما استفاده کنند.14- دانش آموزان دوچرخه سوار باید آگاهی کامل از

مقررات و عالیم راهنمایی و رانندگی داشته باشند.15- دانش آموزان در حین هدایت دوچرخه برای نگه داشتن کیف و وسایل مدرسه هرگز از دست های خود استفاده نکنند تا امکان بیشتری برای کنترل دو چرخه

توسط هر دو دست وجود داشته باشد.16- دانش آموزان دوچرخه سوار هنگام خروج از مدرسه دقت کنند تا بر اثر بی احتیاطی با سایر دانش آموزان و

دوچرخه سواران برخورد نکنند. از را ایمـــن 17- دانش آموزان فاصلـــــه عرضی اتومبیل های متوقف حفظ کنند ، چرا که ممکن است رانندگان و مسافران خودروهــــای پارک شده اقدام به باز کردن ناگهانی درب کــــرده و موجب بــــروز

تصادف شوند.18- دانش آموزان در هنگام استفاده از دوچرخه،مواظب برای و باشند انداز های خیابان ها چاله ها و دست

تسهیل کنترل دوچرخه از سرعت باال اجتناب ورزند.


حوادث و سوانح22

روش مانور آتش سوزی در مدرسهاین مانور شامل هشداردهی، تماس با آتش نشانی، تخلیه و جمع شدن در یک مکان خاص می باشد که در ادامه

به هریک پرداخته می شود.الف( هشداردهی

طریق از را هشدار زنگ بالفاصله آتش، کشف با نزدیک ترین زنگ هشدار به صدا در آورید.

ب( تماس با آتش نشانیاین اطالع دهید. نشانی آتش به را بالفاصله موضوع وظیفه می تواند به منشی مدرسه محول شود چراکه

تلفن به راحتی در اختیار او است.ج( تخلیه و جمع شدن در یک مکان خاص

* با شنیدن صدای هشدار آتش، باید به دانش آموزان دستور داد که به خط شده و آرام و منظم ساختمان را

ترک کنند.باید مسیر خروج مورد * فرد مسئول در هر کالس استفاده را نشان دهد و همه باید به ناحیه های از پیش

تعیین شده راهنمایی نماید.* باید تمهیداتی اندیشیده شود که دانش آموزان معلول و عقب مانده ذهنی در طول تخلیه کمک داشته باشند.* برای جلوگیری از ایجاد وحشت نباید اجازه دویدن داد.

* در راه پله ها همه باید در یک صف پایین بروند.* به کالس های و افراد نباید اجازه داد که سبقت بگیرند.

* از آسانسورها نباید استفاده کرد.* هرکسی که در زمان به صدا درآمدن هشدار آتش در

کالس نباشد، بالفاصله باید به محل اجتماع برود.* در محل اجتماع، برای اطمینان از اینکه کسی در ساختمان مدرسه باقیمانده باید اسامی را صدا زد یا افراد

را شمرد.

* هر معلم باید گزارش دهد که آیا همه بیرون آمده اند یا دانش آموزی گم شده است.

* تا مادامیکه مقامات اجازه نداده اند هیچکس حق ورود مجدد به ساختمان را ندارد.

روش اجرای مانور زلزله در مدرسهاین مانور نیز شامل هشداردهی، واکنش، تخلیه و جمع شدن در یک مکان خاص می باشد که در ادامه نیز هر

یک تشریح می شود.الف(هشداردهی

یک عالمت از پیش تعیین شده همچون آژیر یا زنگ باید به صدا درآید تا زلزله را اعالن کند. باید به دانش آموزان

و معلمان با این عالمت هشدار داد.ب(واکنش

* زمان هشدار، از پنجره ها، شیشه ها و اثاثیه محکم نشده فاصله بگیرید.

* هر کس باید زیر میزها یا صندلی ها برود، خود را بپوشاند و پایه میز را بگیرد تا عالمت قطع شود.

* یک نفر باید در را باز نگــه دارد تا در بر روی آنها قفل نشود.

* اگر در فضای باز هستید، از ساختمان ها، خطوط برق، درختان، تیر چراغ برق و دیگر خطرات فاصله بگیرید، بر روی زانــوهای خود خم شوید و سر و گردن خود

را بپوشانید.ج( تخلیه و جمع شدن در یک مکان خاص

به دانش آموزان باید لرزه ها متوقف می شود، وقتی *دستور داد که به خط شده و با آرامی و منظم ساختمان

را ترک کنند.باید مسیر خروج مورد * فرد مسئول در هر کالس استفاده را نشان دهد و همه باید به ناحیه های از پیش

تعیین شده تخلیه و راهنمایی نماید.* باید تمهیداتی اندیشیده شود که دانش آموزان معلول و عقب مانده ذهنی در طول تخلیه کمک داشته باشند.

* برای جلوگیری از ایجاد وحشت نباید اجازه دویدن داد.

* در راه پله ها همه باید در یک صف پایین بروند.* به کالس های و افراد نباید اجازه داد که سبقت بگیرند.

* از آسانسورها نباید استفاده کرد.* مواظب اشیایی که احتمال سقوط دارند باشید.

*کسی که موقع به صدا در آمدن هشدار لرزه در کالس نبوده باید اطراف خود را برای اشیای بالقوه خطرناک

بررسی کند و آنگاه بالفاصله به محل تخلیه برود.برای اجتماع، محل در *اطمینان از اینکه کسی در ساختمان مدرسه باقیمانده باید اسامی را صدا زد یا افراد

را شمرد. توصیه های ایمنی، حین وقوع زلزله، برای مدارس در زلزله وقوع حین اگر آرامش هستید، مدارس خود را حفظ نموده و توصیه های ایمنی را به یاد آورده، در سریعترین زمان ممکن، بهترین و مناسبترین عکس

العمل را نشان دهید. آرامش چیز هر از قبل *

خود را حفظ کنید. * ترس و وحشت از سرعت

زنگ خطر در مدارس

روش مانور آتش سوزی و زلزله در مدارس حسین شجاعی فر- کارشناس مسئول بیماریهای غیر واگیر استان


23 حوادث و سوانح

و درستی کارهای شما میکاهد، پس نکات ایمنی را با اعتماد به نفس انحام دهید.

* دیگران را به آرامش دعوت نمایید. * به محض اینکه وقوع زلزله را احساس نمودید، در صورتی که در یک ساختمان یک طبقه و نزدیک درب درنگ بی است ممکن که آنجا تا خروجی هستید،

ساختمان را ترک کنید و به خارج از آن بروید. * اگر هنگام وقوع زلزله در ساختمان چند طبقه هستید سعی نکنید که با استفاده از پله ها یا آسانسور بیرون

بروید. * در کالسهای درس که دانش آموزان نمیتوانند یکجا و در یک لحظه با هجوم بردن به سمت دربها از آنجا خارج شوند، ممکن است به همدیگر آسیب برسانند. بنابراین میبایست ایمن ترین محل را در داخل ساختمان انتخاب نموده و تا پایان تکانهای ناشی از زلزله در آن پناه بگیرید. برای انتخاب محلهای ایمن از دستورات زیر پیروی

کنید: * از پنجره ها و دربها دور شوید.

* از اشیایی که ممکن است بر روی شما سقوط کند و یا پرت شود دوری کنید.

* زیر میز، محلی مطمئن برای پناه گرفتن است. زیر میز خود در کالس پناه بگیرید و پایه های آنرا محکم با

دست بگیرید تا از حرکت آن جلوگیری کنید. * میان چهارچوب دربها محلی مطمئن برای پناه گرفتن است. چهارچوب درب را با دستانتان محکم بگیرید و

مراقب بسته شدن دربها باشید. * اگر در محلی مانند راهرو هستید و به میز یا چهارچوب دربها دسترسی ندارید، از اشیایی که ممکن است بر روی شما سقوط کنند دور شوید، نزدیک دیوار رفته و یا کنار آن بشینید و سر خود را بر روی زانوهایتان خم نموده و ضمن اینکه با دستهایتان پشت سر خود را گرفته اید با

بازوانتان سر خود را محافظت کنید. * اگر در کتابخانه، آزمایشگاه یا کارگاه هستید و بخاطر تجمع مقابل دربها قادر به خارج شدن نیستید از قفسه

ها دور شده و به دنبال پناهگاه باشید. * اگر هنگام وقوع زلزله در راه پله هستید به سمت باال یا پایین نروید، بنشینید و سر و گردن خود را توسط

دستهایتان بپوشانید. * اگر در در حیاط مدرسه هستید از ساختمان، دیوار، سازه های بلند فوالدی یا چوبی و از سبد های بسکتبال

دور شوید.

در نقاط کور سایر وسایل نقلیه حرکت نکنیدبارها و بارها شنیده اید کودکی توسط والدین خود زیرگرفته شده اند یا در تصادفات رانندگان می گویند ما موتورسوار یا عابر پیاده را ندیده ایم فکر می کنید موضوع چیست ؟ موضوع نقاط

کور وسایل نقلیه است . »نقطه کـــور« چیست؟

یکی از مهمترین عوامل حادثه ساز در رانندگی که متأسفانه رانندگان به ندرت از آن آگاهی دارند، نقاط کور وسیله نقلیه هستند. نقاط کور وسیله نقلیه، نقصی ذاتی است که تقریباً در تمامی

خودروها و موتورسیکلت های جهان وجود دارد. در حقیقت، راننده هرگز توسط آینه های معمول وسیله نقلیه نمی تواند نمایی دورتادوری از خارج وسیله نقلیه داشته باشد؛ بلکه مثالً در مورد خودروی سواری حداقل دو نقطه کور بسیار مهم در طرفین خودرو وجود دارند که حضور سایر خودروها و بویژه موتورسیکلت یا دوچرخه دراین نقاط از دید آینه های راننده کامالً مخفی می ماند و عدم توجه به آنها در حین دور زدن یا

عوض کردن خط می تواند فاجعه آفرین باشد. بسته به نوع خودرو، نقاط کور دیگری در جلو و عقب خودروها نیز وجود دارند که وسعت این نقاط کور در خودروهـــای سواری محدودتر بوده، لیکن در سایر خودروهای بزرگتر، بسیار

وسیعتر است. تصادف ناشی از نقطه کور ممکن است به دلیل این باشد شما در نقطه کور وسیله نقلیه ای باشید

که ممکن است بی مهابا به سمت شما فرمان بگیرد.الزم است نقاط کور سایر وسایط نقلیه را بشناسید و تا حد امکان به آن وارد نشوید یا در صورت

وارد شدن، زمان ماندن وسیله نقلیه خود را در نقطه کور آنها به حداقل ممکن کاهش دهید. هنگام عبور از کنار خودروهای پارک شده فرض را بر این بگذارید که هر آن ممکن است فردی بدون چک کردن نقطه کور، درب خودروی خود را باز کرده یا خودروی پارک شده، بدون دیدن شما ناگهان از حالت پارک وارد مسیر سواره رو شود! توجه به این موضوع بویژه برای

موتورسواران/دوچرخه سواران موضوع مرگ و زندگی است!با این حال اگر به هر صورت در نقطه کور وسیله نقلیه ای قرار گرفتید و متوجه شدید که راننده وسیلۀ نقلیه ای که در نقطه کور او قرار دارید، در حال راهنما زدن برای پیچیدن به سمت شما است یا عمالً در حال فرمان گرفتن به سمت شماست، چندین بار بوق بزنید و با احتیاط سعی کنید به او راه بدهید. در این شرایط حتماً مراقب نقاط کور خودروی خودتان باشید و بدون چک کردن آینــه ها و نقطه کور خودتان، خط عوض نکنید؛ در غیر اینصورت ممکن است حادثه ای

دیگر این بار بدست شما رقم بخورد.

نقطه کــورخطرات حرکت در نقاط کور وسایل نقلیه

فاطمه زارع هرفته - کارشناس مسئول آموزش و ارتقا سالمت معاونت بهداشتی


24

اصول ارگونومی در مدارس

اسکلتــــی، عضـــالنی و قــــــامتی به خصوص در دختران کند.

دانش درصد از 80 بیش میگویندکه کارشناسان آموزان دختر ایرانی به علت فقر حرکتی به اختالالت ساختار قامتی مبتال هستند و به طور متوسط هر دانش آموز ایرانی در مقطع دبیرستان با یک یا دو معضل مربوط به ساختار قامتی از جمله دردهای اختالالت عضالت، گرفتگی و اسپاسم موضعی، گردن، افتادگی شانه ها، گوژپشتی و گرد بودن ناحیه پشت، گودی کمر، افتادگی شانه ها، پاهای پرانتزی و حتی فقرات غیرطبیعی ستون انحنای و شکل

اختالل سیستمهای داخلی بدن مواجه است.* رنگ فضاهای آموزشی

رنگ به عنوان عنصری که تأثیر فراوان بر روح و رفتار افراد دارد و حاالت روانی و عاطفی آنان را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد حائز اهمیت است. انسانها

نسبت به رنگها واکنش نشان میدهند. در مدارس رنگ فضاها و تجهیزات آموزشی به دلیل شرایط سنی و روحی کودکان و نوجوانان از حساسیت بیشتری برخوردار است، زیرا این امر می تواند موجب شادابی، نشاط، آرامش روانی، تحرک و تالش دانش

آموزان گردد.

بی توجه ای امروز

اختـالالت فـردا


همچنان که می تواند زمینه کســالت، بی تحرکی، عصبانیت، اضطراب و افسردگی آنان را فراهم آورد. برای بهره وری مطلوب از رنگ باید شرایط سنی و جنسیت دانش آموزان و کارکرد هر یک از فضاها موردتوجه قرار گیرد. استفاده از یک رنگ خاص برای

مدارس سراسر کشور امکانپذیر نیست.* روشنایی در مدارس

نور یکی از اصول مهم در طراحی فضاهای آموزشی و تأمین آسایش بصری دانش آموزان است. بنابراین برای کارایی بیشتر دانش آموزان و همچنین رعایت بهداشت فردی و نیز ایجاد رغبت در آنها باید نور کالسها کافی باشد. نور کالس باید به گونه ای تنظیم شود که شاگردان عالوه بر دید خوب، پشت میز خود بتوانند از فاصله معین تخته کالس را ببینند و نور موجب ناراحتی و خیرگی چشم آنها نشود. بهترین نور، استفاده از نور طبیعی خورشید است که به وسیله پنجره تأمین می شود و در صورتی که تأمین نور طبیعی امکان نداشته باشد، می توان از نور مصنوعی استفاده کرد. عواملی که در تأمین روشنایی نورکالسها مؤثر هستند، عبارتند از ابعاد پنجره های نورگیر، نوع تخته تدریس، رنگ کالس، رنگ و شفافیت وسایل

موجود در کالس و میز برای کالسها.

رعایت اصول ارگونومی در مدارس، باعث پیشگیری از اختالالت اسکلتی-عضالنی مانند کمردرد، درد شدید در مچ دست و ناحیه گردن، درد ناحیه زانو یا آرنج و ... می شود و جلوگیری از حوادث و کاهش یافتن خستگی و در نهایت پیش گیری از بروز بیماریها را به دنبال دارد. مدرسه محیطی برای شکوفایی استعداد و

خالقیت دانش آموزان است .برای رسیدن به این هدف باید عوامل مؤثر در این زمینه که باعث تمرکز بیشتر و بهتر دانش آموزان به درس و معلم می شوند مثل روشنایی، گرما، سرما، سر و صدا، وضعیت میز و نیمکتها. رعایت این اصول و قواعد تأثیر بسیار مهمی در حفظ سالمت جسمانی و

ارتقای راندمان تحصیلی دانش آموزان دارد.های سازمان مدارس، مدیران و اولیا است الزم مسئول و خود دانش آموزان در این زمینه اقدامات

الزم را انجام دهند. آن چه مسلم است این است که بی توجهی و یا کم نیـــــاز ارگونومی مورد تأمین عوامل به توجهی در محیط مدرسه و کالس هـــای درس می تواند سالمت دانش آموزان را تحت تأثیر قرار دهد و در را آنها بزرگسـالی، در وضعیت این ادامه صورت مستعد ابتال به بسیاری از اختالالت و ناهنجاریهای

فریبا منصوری - کارشناس بهداشت حرفه ای


25 بهداشت حرفه ای

* وضعیت میز و نیمكتهامتناسب نبودن میز و نیمکتها با ابعاد بدنی دانش آموزان ناراحتیهای کمر، گردن، خستگی زودرس و افت تحصیلی آنها را موجب می شود. بنابراین میز و نیمکتها باید با ابعاد بدنی دانش آموزان متناسب

باشند. یکی از مسائل مهم در مدارس انتخاب و تهیه میز و نیمکتهای استاندارد است. تعداد زیادی از دانش آموزان به دالیلی از جمله استفاده از میز و نیمکتهای غیر استاندارد دارای ناهنجاریهای قامتی و اسکلتی هستند که این ناهنجاریها در دختران به دلیل کمبود فعالیت بدنی و فقر حرکتی بیشتر از پسران است. باید توجه داشت که دانش آموزان بخش مهمی از سنین رشد خود را یعنی از 7 تا 18سالگی پشت این میز و

نیمکتها سپری می کنند.نیمکـــــت های مدارس به طور معمول در تمام پایه های تحصیلی یک شکل و اندازه هستند و سطح و ارتفاع آنها تناسبی با قامت و جثه دانش آموزان ندارد. به همین دلیل دانش آموزان کالسهای اول و دوم دبستان که قامتی کوچک دارند هنگام نشستن پاهایشان به زمین نمی رسد سطح این نیمکت ها برای دانش آموزان بزرگ تر کـــــوچک بوده که این مقولــــه قوز کردن دانش آموز هنگام نشستن

را باعث می شود.از طرف دیگر اگر فضای کافی برای قرار دادن کیف دانش آموزان در کالس درس وجود نداشته باشد، دانش آموزان ناچارند کیفهای خود را در کنارشان قرار دهند که این اقدام باعث کاهش فضا برای نشستن

دیگر دانش آموزان می شود.قرار دادن کیف در پشت سر هم در دراز مدت میتواند باعث ایجاد دردهای کمر، تغییر شکل و انحنای ستون

فقرات شود.* صندلی مناسب برای دانش آموزان

زندگی، شرایط براساس صندلی و میز وضعیت وراثتی، محیطی، تغذیه ای و بهداشتی و جسمانی دانش آموز باید متفاوت باشد ونوع آن نیز باید با توجه

به شرایط فوق تعیین شود. جنس داشتن بر عالوه مدارس نیمکتهای و میز مناسب باید طوری طراحی شوند که وقتی دانش آموز پشت آن می نشیند بین ساق و ران پا یک زاویه قائمه تشکیل شود و گودی کمرتوسط پشتی صندلی محافظت شود به عبارت دیگر ارتفاع میز و صندلیها و یا نیمکتها باید متناسب با متوسط قد دانش آموزان طراحی شود. تکیه گاه صندلی باید ناحیه پشت و کمر را حمایت کند وفضای کافی بین حمایت کننده کمری و کفه صندلی برای جابجایی آزادانه وجود داشته باشد. بهتر است صندلی نیمکت به شکلی باشد که دانش آموز بتواند صندلی را به میز نزدیک کند تا بتواند دست های خود را به میز تکیه داده و تنه او با

پشتی صندلی مماس باشد .

در ضمن ارتفاع میز باید به اندازه ای باشد که کف پا به راحتی با زمین مماس شود همچنین سطح میزها نسبت به سطح تراز باید دارای زاویه 15 درجه بوده و به سمت دانش آموز شیب داشته باشد. امکان جابجایی و حرکت آزادانه با توجه به فاصله بین ران و سطح زیرین میز، توجه به ارتفاع میز طوری که آرنجها تقریباً هم سطح با لبه جلویی میز باشد از نکاتی است که شرایط دانش آموزان را برای نشستن روی یک صندلی مناسب، مساعدتر می کند. اولیای مدارس و معلمان باید طرز صحیح نشستن و عوارض ناشی از

غلط نشستن را به دانش آموزان آموزش دهند. برای مثال در هنگام مطالعه سر و گردن نباید بیشتر از 20 درجه به طرف پایین خم شود. عالوه بر آن، بعضی اعمال مثل طاق باز خوابیدن یا به شکم خوابیدن در هنگام مطالعه در درازمدت، دردهای ناحیه گردن و کمر را افزایش می دهد. کسانی که طوالنی مدت مطالعه می کنند یا به حالت نشسته کاری را انجام می دهند، باید هر 20 دقیقه یک بار عضالت خود را حرکت دهند. در واقع چهار گروه اصلی عضالت که شامل عضالت ناحیه ران، باسن، ستون فقرات و شانه می شوند، نبایـــد به طور مداوم بیحرکت بمانند، چون در طوالنی مدت صدمات زیادی را برای فرد

ایجــاد می کنند. اگر این توصیه ها در دراز مدت رعایت نشود، فرد را دچار آسیبهای جدی از جمله آرتروز ساییدگی مفاصل و مشکالت گردن می کند که کمتر درمان

قطعی برای آن وجود دارد. * كوله پشتی و كیف مدرسه

شکایت دانش آموزان از دردهای پشت، شانه و دست می تواند به نوعی مربوط به حمل کیف باشد. نتایج پژوهش محققان کشورمان درباره ارتباط وزن کیف آموزان دانش بدن وزن با آن محتویات و مدرسه حاکی از آن است که 18/2 درصد دانش اموزان در موقع حمل کیف احساس ناراحتی می کنند و در حالی که وزن کیف این دانش آموزان باید کمتر از 10 درصد وزن بدنشان باشد ، 12 درصد آنها کیفی با بیش از 10 درصد وزن بدن خود را حمل می کنند.

دختران دانش آموز بیش از پسران ناراحتی موقع حمـــل کیف در

داشته اند.همچنین میانگین وزن کیفی که دانش آموزان به مدرسه می آورند )بدون تغذیه( در دختران و پسران به صورت معنی داری متفاوت است و دختران بار بیشتری به مدرسه

می آورند.پژوهشها نشان می دهد حمل کیف سنگین پر از کتاب در یک دست یا آویخته بر شانه در یک طرف بدن کودکان مشکالت اصلی علل از

در طرز نشستن و ایستادن بوده و همچنین در بد شکلی اندام نیز مؤثر است، زیرا وقتی که کوله پشتی سنگین باشد کودک بیش از حد پشت را قوس دار می کند یا سر و تنه را به جلو خم می کند تا بتواند وزن کیف را تحمل کند. این فشار روی عضالت گردن و پشت سبب خستگی بیش از حد و آسیب

می شود.اگر کودک کوله را بر روی یک شانه حمل کند، برای جبران وزن اضافی آن به طرف مقابل خم می شود و این مساله درد بخش فوقانی و تحتانی پشت و

کشش عضات شانه و گردن را به دنبال دارد. به عالوه بنــد باریک برخی کوله ها جریان خون و رشته های عصبی دستها را تحت فشار قرار داده و

سبب ضعف و گزگز بازو و دست ها می شود.* نتیجه گیری

بر مبنای نتایج بررسی وضعیت بهداشت محیط، ایمنی و ارگونومی در مدارس با معیارهای بهداشت مدارس و ضوابط سازمان نوسازی فاصله دارد و از

شرایط مطلوب برخوردار نیست. مدارس، بهداشت بر نظارت نحوه مورد این در نقص در طراحی، ساخت و نگهداری مدارس، تغییر کاربری مدارس، کمبود بودجه و فرهنگ ایمنی مؤثر هستند. به نظر می رسد ایجاد هماهنگی بیشتر بین دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی و سازمان آموزش و پرورش استان در مورد اجرای در بازنگری مدارس، بهداشت نامه آیین کامل طراحی، ساخت و تجهیز مدارس، آموزش مربیان بهداشت و مدیران مدرسه، ارتقای فرهنگ ایمنی و بهداشت و افزایش بودجه مدارس می تواند در بهبود وضعیت بهداشت محیط، ایمنی و ارگونومی

مدارس مؤثر باشد. طراحی در ارگونومی اصول به توجه و آموزش آموزان ضرورت دانش کیف وزن و نوع کالسها، دارد. اگرچه تأثیر عوامل فوق در درد اعضای بدن در کوتاه مدت محسوس نیست، ولی در درازمدت تأثیر

نامطلوبی خواهد داشت.


26

دکترمحمدهادی فرح زادی- مدیرگروه سالمت روانی اجتماعی و اعتیادمحسن حاجی صادقی نژاد- کارشناس درمان اعتیاد

نه ! به هرگونه مواد دخانی و اعتیاد

نوجوانی و جوانی تجربه مصرف مواد در سنین دالیل متفاوتی دارد. بعضی از این علل مربوط به دوران رشد این گروه می باشد. نوجوانان در این دوران در پی كنجكاوی و یافتن هویت شخصی، با مسائل متعددی در زندگی مواجه شده و با انواع مختلف مواد اعتیادآور روبرو شده و توجه شان به

اینگونه مواد جلب می شود. از طرفی نقش گروه همساالن نیز در این دوران بی تأثیر نبوده و ممکن است با تقویت رفتارهای مخاطره آمیز، نوجوانان به سمت مصرف دخانیات یا انواع مواد مختلف

روی آورند. مطالعات نشان داده است که نوجوانان در برابر مصرف مواد مقاومت کمی داشته ولی درباره خطرات ناشی از این راستا باالیی دارند. در مواد توان درک و پذیرش یا مهار سبب می تواند پیشگیرانه برنامه های اجرای

کاهش رفتارهای پرخطر شود. از می توانند برنامه ها این انجام با عزیز والدین اعتیاد دام در فرزندانشـــان افتادن خطر به

جلوگیری كنند.

و پیامدها وقوع از جلوگیری یعنی پیشگیری رخدادهای آسیب زا.

منظور از پیشگیری در این قسمت، تالش جهت کاهش تقاضای مواد اعتیادآور است. بسیاری از صاحب نظران معتقدند که آموزش باعث می شود تقاضای مصرف مواد کاهش یابد و نوجوانان و جوانان به سوی مصرف مواد اعتیادآور کشیده نشوند. پیشگیری اولیه روش جامعی است که بر تدابیر طراحی شده برای ارتقاء سالمت در

برابر عوامل خطر مّتکی می باشد.روش های پیشگیری اولیه عبارتند از:* از بین بردن علل مصرف مواد اعتیادآور

* کاهش عوامل مخاطره آمیز و افزایش عوامل محافظت کننده

* آموزش مهارت های مقابله ایبا مرتبط بیماری های ســـــرایت از جلوگیری *

مصرف موادنظیر آموزشی و فرهنگی دستگاه های کلیه اگرچه مدارس، رسانه ها، مساجد و فرهنگ سراها نقش بسزایی جایگاه و نقش لیکن دارند. اعتیاد از پیشگیری در

خانواده و والدین از همه باالتر است. بدون شک آگاهی برنامه در مؤثر بخش های مهمترین از یکی والدین، پیشگیری از اعتیاد می باشد. برخالف نوجوانان که معموالً شیوع سوء مصرف مواد را بیش از حد واقعی آن فرض می کنند، والدین نیز میزان شیوع سوء مصرف مواد را کمتر از میزان واقعی آن تخمین می زنند و در نتیجه خطر آن را احساس نکرده و اغلب باور نمی کنند که این مشکل ممکن است برای فرزندان آنها پیش آید. از این رو والدین باید از خطرات مربو به اعتیاد آگاه شده و در مورد پیشگیری از آن احساس مسئولیت بیشتری نمایند.

به یاد داشته باشیم:چهار علت اول شروع مصرف مواد در بین نوجوانان و جوانان عبارتست از كنجكاوی، كسب لّذت، رفع

مشكالت روحی و تفریح.چگونه با فرزندان خود درباره آثار و عوارض مصرف

مواد سخن بگوییم؟• آموزش پیشگیری از مصرف مواد برای كودكان

پیش دبستانیکودکان این سن، خوش بین بوده، عالقه به یادگیری

ی وان

وجو ن

ی دک

کودر

د تیا

اع از

ییر

شگ پی

یها

ارهک

را

پیشگیری


27

داشته، قدرت پیش بینی آینده را نداشته و تحمل شنیدن صحبت های طوالنی

آنها ندارند. را پیچیده و مدت معموال از رفتار دیگران ) به ویژه کودک، مهد مربیان والدین، خواهر و برادر بزرگتر، قهرمانان ورزشی ، تلویزیون و... ( پیروی

می کنند. بنابراین نظارت والدین و مربیان

در این سنین ضروری می باشد.این در است بهتر اساس این بر

سنین در خصوص موارد زیر به كودكان آموزش های الزم ارایه شود:• طرز کار بدن و مراقبت از آن.

• بر آموزش مهارت های زندگی مانند تصمیم گیری ) در انتخاب لباس( و حل مســــــاله ) چیره شدن بر موقعیت های ناکام کننده در هنگام بازی( متمرکز شوید

و به انان قدرت انتخاب کردن را یاد دهید.• بر ایجاد و بسط مسئولیت پذیری در قبال خود و دیگران تاکید کنید و به آنها اصول اولیه ارتباط اجتماعی

با کودکان دیگر را آموزش دهید.• درباره لزوم مقررات در منزل با

آنها صحبت کنیداوقات گاهی دهید یاد انها به •به کمک و راهنمایی دیگران نیاز

دارند.• آشنایی با مواد سمی موجود در منزل و عوارض آنها مانند شوینده

ها، حشره کش ها و غیره.دارو که موضوع این دادن یاد •بدون را منزل در موجود های

تجویز پزشک مصرف نکنند.مصرف از پیشگیری آموزش دوره فرزندان برای مواد

ابتداییدر این سنین، نسبت یا میزان رشد و جسمانی کودکان کند میشود

تقربیا تا آغار بلوغ ثابت می ماند و در مقابل بیشتر بر تحول هوشی، هیجانی و اجتماعی متمرکز میشود. در

این سنین کودکان دستورات و قوانین را دوست دارند. مشتاق تجربه کردن و به خصوص تجربه های جدید و نا آشنا هستند. روابط با افراد هم سن و سال گسترش می یابد، از دوستی های نزدیک تا عضویت در گروه ها و تیم ها. در این سنین کودکان از اسباب بازی های خود دست شسته و به دنبال نـــوار، سی دی و بازی های

رایانه ای هستند.برخی از موضوعات آموزشی در مورد پیشگیری از

مصرف مواد برای فرزندان دوره ابتدایی:• اطالعات مقدماتی و پایه درباره طرز کار بدن و توجه به

سالمتی کامل و دوری از آسیب رساندن به بدن• آشنایی با پزشکان و دارو سازان برای سوال کودکان از

دارو های مجاز و غیره مجاز• آشنایی با عوارض و پیامد های مصرف سیگار بر جسم

و ایجاد نگرش منفی نسبت به آن• تشخیص شرایط خطرناک و دوری از مواد ناشناخته

• نه گفتن را به آنها آموزش دهید

• تاکید بر افــــزایش مسئولیت پذیری در قبال خود و دیگران

بزرگتر ها با ارتباط بر تاکید •)والدین و مربیان(

• تاکید بر افزایش احترام• تصمیم گیری و ابراز وجود

• چگونه و چه زمانی از دیگران نمودن آشنا و گرفتن کمک فرزندان نسبت به آنها اعم از افراد اعتماد، مورد همسایگان ، فامیل

روحانی مسجد، پلیس محل و ...• با ارزش پنداشتن خود و دیگران

• نحو دوست یابی سالم• به یاد داشته باشید ضمن الگو بودن، اوقاتی را برای گذراندن با کودک خود اختصاص دهید، با انها سینما و

پارک بروید و با آنها گفت و گو کنید.آموزش پیشگیری از مصرف مواد برای فرزندان

دوره راهنماییاین دوره سنی مصادف با دوره بلوغ است. بلوغ دوره گذر

از کودکی به نوجوانی است. در دوران بلوغ نوجوان نه کودک است نه بزرگســـال، بلکه در مرز این دو دوره

قرار دارد. بسیاری از ویژگی های هیجان طلبی و نوجویی نوجوانان و حتی پس از آن، ریشه در هویت جویی آنها دارد. با رشد نوجوان، نقش های اجتماعی و فشار های همتایان، او را

وا می دارد که نقش های جدیدی را بیازماید.در آموزشی موضوعات از برخی

مورد پیشگیری از مصرف مواد برای فرزندان دوره راهنمایی:• بیان اثرات و عوارض نامطلوب

مصرف سیگار و قلیانقسمت بر مواد اثر تشریح •تنفسی، دستگاه ( بدن های

گردش خون، اعصاب و غیره(• تبیین قوانین و مقررات خانه ،

مدرسه و اجتماع• آموزش مهارت نه گفتن

• الگوی مناسب برای فرزندان بودن و عدم مصرف هر گونه مواد دخانی توسط والدین و بستگان نزدیک آنها

• آموزش عوارض و پیامد مواد اعتیاد اور• دوست یابی سالم و صحیح

• آشنایی با قوانین مربوط به مواد اعتیاد آور• تاثیر قدرتمند همساالن نوجوان و اموزش فرزندان در

فعالیت های گروهیوالدین محترم به یاد داشته باشید:

* محل هایی که فرزند شما به آنجــــــا رفت و آمد می کند را شناسایی کنید و به صورت غیر مستقیم به

آنها نظارت کنید* با دوستان فرزند خود و با والدین آنها آشنا شوید.

* با نظارت خودتان، برنامه های تفریحی و مهمانی برگذار کنید، دوستان فرزند خود را دعوت کنید و در

مورد عوارض و پیامد های مواد با آنها صحبت کنید.آموزش پیشگیری از مصرف مواد برای فرزندان

مقطع دبیرستاننوجوان دوره دبیرستان، تفکر انتزاعی و واقع بینانه ای به زندگی دارد. آنها بیشتر دوست دارند درباره آینده شان تصمیم گرفته و مایل هستند با دیگران در این خصوص صحبت بنـــــابراین کنند. مشورت یا برای والدین فرصت خوبی است گو و فرزندان خود گفت با که کرده و مشورت های الزم را به

آنها ارایه کنند.برخی از موضوعات آموزشی در مورد پیشگیری از مصرف مقطع فرزندان برای مواد

دبیرستان:• بیان آثار و عوارض کوتاه مدت و دراز مدت مصرف مواد اعتیاد آور

مزایای و بدن های ویژگی •ورزش

و سالمتی در مسئولیت •تندرستی

• قانون های مرتبط با مواد• تعریف مواد ، مصرف نادرست و سوء مصرف مواد

• تمرین روش های نه گفتن • گفت و گو درباره آینده

• افسانه ها، خرافات و باور ها و نگرش های غلط پیرامون آثار مثبت مصرف مواد

• توانایی کنترل تعارض ها، خشم و فشار روانی• شناسایی و بررسی عوامل خطر

به اعتماد افزایش مهارت های فردی) •های مهارت و نفس( عزت ، نفس

اجتماعی• ارزشمندی تندرستی بدن و

روانو انتقال های روش ایدز، •

نحوه پیشگیری از آنوالدین با : عزیز والدین دوستان فرزندان خود اشنا با آنها در زمینه های شده و

یاد شده همكاری كنید.

والدین عزیز : با والدین

دوستان فرزندان خود آشنا شــده و با آنها

در زمینه های یاد شده همكاری كنید.

والدین عزیز : با عدم

مصرف هر گونه مواد دخـــانی ، بــرای فرزندان خود ، الگوی

خوبی باشید .

پیشگیری


28بهداشت روانی

موقعیت تنبیهی در نقش پاداش یا تقویت کننده رفتار نامطلوب عمل نکند. تنبیه بیشتر به دانش آموز می فهماند که کارش اشتباه بوده است ولی در آموزش رفتار مطلوب به وی کارایی چندانی ندارد، به عبارت دیگر، تنبیه بدنی سبب نابودی رفتار تنبیه شده و جانشین رفتار مطلوب به جای آن نمی شود بلکه در غالب اوقات تنها اثر آن این

است که رفتار نامطلوب را به طور موقت واپس می زند.از تنبیه تا نتیجه معكوس

تنبیه می تواند سبب افزایش مقاومت روانی و حق مقابله به مثل در مقابل تهدید کننده شود. چه بسا تنبیه شونده با خود بگوید »فوقش دو تا کشیده می خورم«. به این ترتیب دانش آموز مانند مجرمی که دوره محکومیت یا مجازات هر جرمی را می داند، میان سود حاصل از انجام رفتار نامطلوب و نوع و میزان تنبیه دست به ارزیابی می زند و اگر تنبیه بعدی به منفعت فعلی بیارزد، اغلب به عمل خالف مبادرت می ورزد. به عبارت دیگر، مواقعی وجود دارد که کودک یا نوجوان رفتار مطلوب مغایر با رفتار نامطلوب را آموخته است اما به دلیل اینکه فایده انجام ندادن آن بیشتر از انجام دادن آن است یا ضرر انجام ندادن آن در مقابل منفعت حاصل از عمل خطا

ناچیز است، به رفتار مطلوب روی می آورد. برای مثال، گاهی دروغ گویی سودی برای کودک دارد که راست گویی ندارد یا سرزنش به قدری است که به دریافت فالن مقدار تنبیه می ارزد. در چنین حالتی باید یا میزان و شدت تنبیه رفتار پاداش رفتار مطلوب و نامطلوب را زیاد کرد. بدیهی است که راه اول بیشتر منتهی به ایجاد انگیزه درونی و راه دوم بیشتر منجر به

اجبار بیرونی است. بدیهی است که تنبیه دانش آموز مستلزم آن است که نظام زیستی روانی فرد تنبیه کننده وضعیت خاصی پیدا کند. هرچند چنین وضعیتی در کوتاه مدت ممکن است با تخلیه عصبانیت و ناراحتی تنبیه کننده و کاهش موقتی رفتار تنبیه شده رضایت خاطر ایجاد کند اما در صورت ادامه و تکرار به ایجاد تنش و فشار در عضالت بدن، افزایش ضربان قلب و نبض، به هم خوردن تعادل شیمیایی خون و... منجر می شود. که اثرات کوتاه مدت

آن به شکل خستگی و بیزاری از کار و فرسودگی زودرس ظاهر می شود. تنبیه )به خصوص بدنی( عالوه بر بروز واکنش هایی که به صورت مقاومت مستقیم و یا مقابله به مثل بروز می کند، می تواند به بی تفاوتی و بی خیالی

در دانش آموزان منجر شود.تنبیه نه تنها تنبیه شونده را از تنبیه کنــــــنده بیزار می کند بلکه دانش آموز را از کالس و درسی که بهانه تنبیه و موجب تجربه های تلخ و ناخوشایند برای وی بوده است، دل زده می کند. این به نوبه خود می تواند زمینه ضعف دانش آموز را از دروس و یا فعالیت ها فراهم کند و از هر جهتی کودک به دلیل تنفری که از بزرگساالن تنبیه کننده پیدا می کند، همواره از آنها دوری می کند

و کمتر میل دارد در کنار آنها باشد. چه بایدكـــرد؟

1 - کودک را با استفاده از دو روش می توان تنبیه کرد: اول اینكه پس از بروز رفتار نامطلوب برای او موقعیتی ناخوشایند یا دردناک به وجود آورد، مانند وقتی که از

کالس غیبت می کند و سرزنش یا توبیخ می شود، از را کودک نامطلوب رفتار بروز از بعد اینكه دوم موقعیت یا عاملی خوشایند محروم کرده ، مانند وقتی که او از کالس غیبت می کند و او را در تمام یا بخشی می محروم و... علمی گردش یا و ورزش ساعت از سازند. البته نباید شاگرد را همیشه و به طور ثابت از یک موقعیت خوشایند محروم ساخت، زیرا در این حالت صدمات ناشی از محروم شدن از مثال کالس ورزش یا

گردش علمی جبران ناپذیر است. نامطلوب رفتارهای کاهش های روش از یکی -2کودکان و نوجوانان، تقویت رفتار مغایر با آن است. باید رفتار مطلوب مورد تشویق قرار گیرد. اگر دانش آموز راست گفت و کار اشتباهی کرده بود به دلیل راست گفتن نباید مورد تنبیه قرار گیرد و هر کار دانش آموز، کار اشتباه در جای خود و راستگویی در جای خود مورد

تشویق قرار گیرد. 3 - در برخورد با دانش آموزان بیش فعال و شلوغ می توان از روش نشست برخاست درباره هر کار اشتباه استفاده کرد تا انرژی اضافی آنها کم شود و خسته شوند تا بتوانند راحت در کالس بنشینند که این عمل نیاز به صبر و حوصله معلم دارد. روش دیگر خاموشی، محروم کردن است. محروم کردن از ورزش، بی اعتنایی کردن، کم کردن پول توجیبی از سوی والدین، جمع کردن آشغالی که دانش آموز در زیر صندلی خود ریخته است و اگر تکرار شود زیر صندلی های هم ردیفی خود را نیز باید تمیز کند. جدی بودن همراه با مهربانی و خوش زبان

بودن بسیار در رفتار نوجوان یا دانش آموز موثر است .

تنبیــه چیست ؟

فریده فوالدوند -کارشناس بهداشت مدارس معاونت بهداشتیسعیده انوری -کارشناس مسئول آمار معاونت بهداشتی

چه باید کرد ؟

تنبیه در لغت به معنی بیدار کردن، هوشیار کردن و به خود آمدن است. در اصطالح رایج بیشتر به معنی سرزنش، تهدید، طرد، فریاد کشیدن و حتی کتک زدن کودک و نوجوان به دلیل انجام یک کار خطا و اشتباه یا عدم انجام وظایف و تکالیفی است که بر عهده او گذاشته اند که به هدف کاهش یا حذف رفتاری

خاص اعمال می شود. اعمال قدرت از طریق تنبیه بدنی و ضرب و جرح خواه ناخواه کودک را دچار عارضه های جسمــی و روانی می کند یا در مواردی او را به موجودی رنجور و ناتوان مبدل می سازد و به دامن مشکالتی همچون دروغ گویی، ریاکاری، کندذهنی، بی ارادگی، از دست دادن اعتماد به نفس و حس کنجکاوی، بی اعتمادی و کینه توزی، سرکشی و طغیان، پرخاشگری، خشم و شرارت، احســـاس حقارت، تنفر و دشمنی گرفتار

می سازد. یکی از عوارض بسیار نامطلوب استفاده مکرر از تهدید و تنبیه بدنی که حتی در دوره های باالتر تحصیلی هم مشاهده می شود، جانشین شدن »ترس از شکست« به جای »شوق و پیشرفت« است. بدیهی است که همه پیشرفت ها و دستاوردهای بشر در عرصه علم و هنر نتیجه شوق وی به دانستن و فهمیدن بوده است

نه ترس از چوب و کتک. پرخاشگری یکی از عوارض تنبیه است. در کالسهایی که معلم تنبیه بدنی می کند و یا در خانواده هایی که پدر و مادر تنبیه کننده هستند، پرخاشگری و جنگ و دعوا در میان دانش آموزان و فرزندان خانواده یک الگوی رفتاری رایج و شایع است. کودک یا نوجوانی که سیلی می خورد، به هنگامی که در موضع نفوذ و

اعمال قدرت باشد، به دیگران سیلی خواهد زد. گاهی تنبیه سبب تقویت رفتار نامطلوب در دانش آموز می شود. برای مثال، معلمی که شاگرد مزاحمی را جلوی کالس می آورد و یا از کالس بیرون می فرستد شاید این امر سبب جلب توجه و یا حصول نتیجه ای

می شود که مطلوب دانش آموز باشد. پس قبل از اعمال هرگونه تنبیهی باید توجه کنیم که عامل یک


29بهداشت روانی

کودکان ناتوان در یادگیری ، در یک یا چند فرایند اساسی روانی در ارتباط با فهمیدن یا کاربرد زبان شفاهی یا کتبی ناتوانی نشان می دهند. تظاهرات این ناتوانی ممکن است به صورت اختالل در گوش دادن - فکر کردن - سخن گفتن- خواندن- نوشتن- هجی کردن یا حساب باشد. این اختالالت را نتیجه شرایطی دانسته اند که شامل نقائص ادراکی- ضایعه مغزی- اختالل جزئی در کارکرد مغز- نارسانا خوانی- اختالل گویایی و غیره است.ناتوانی یادگیری این کودکان از نوع مشکالتی نیست که مربوط به بینایی شنوایی یا نقایص حرکتی عقب ماندگی ذهنی

پریشانی عاطفی و یا کمبود امکانات محیطی باشد.میزان آماراین دانش آموزان در حدود بین 1تا 3 درصد و در بعضی از آمار ها تا 30 درصد گزارش شده ولی به طور کلی این دسته از کودکان به علت مشکالت شناختی آمار دقیقی از آن ها در دست نیست.در این اختالل از اولین

مراحل رشد یادگیری دچار مشکل می باشد.یکی از مشکالت تشخیصی این مشکل تفاوت آن از دیگر اختالالت رشدی است و دیگر مشکل تشخیص این اختالل از بد آموزی و عدم تجربه کافی آموزشی می باشد این اختالل با مشکالت دیگری نظیر کمبود توجه و دیگر اختالل های رفتاری به خصوص زیاده فعالی همراه

می گردد.به طور کلی علت ناشناخته است ولی فرضیات متعددی در مورد علل آن وجود دارد که بعضی از آن ها تقدم بر عوامل غیر زیستی)نظیر عوامل زیستی است- که فرصت یادگیری وکیفیت تدریس( تاثیر می گذارند و در نتیجه باعث اختالل می گردد. این اختالل در سراسر دوران دبستان گاه تا دوران نوجوانی ادامه می یابد ولی بیشتر نشانه های خود را در دوران دبستان به شدت نشان می دهد.این دسته از دانش آموزان دارای یک مالک های

تشخیصی کلی به صورت های زیرمی باشند.1- مالك های رفتاری عبارتنداز :

اختالل ادراكی:به طور مثال وقتی از دانش آموز بخواهیم به یک تصویر نگاه کند او به جای دیدن کل تصویر اجزا را می بیند یا طرح را تحریف کرده و نقش و زمینه را به جای یکدیگر به حساب می آورد یا اگر به او گفته شود حرف)آ( را

بنویسید کل صفحه را با حرف )آ( پر می کند.اختالل مفهومی:

اگر از دانش آموز بخواهیم متنی را بخواند قادر به درک مطلب یا خالصه کردن آن نیست.

اختالالت رفتاری: معموال اختالالت رفتاری نظیر بیش فعالی ، تحریک پذیری

و دیگر مشکالت هیجانی را از خود نشان می دهد.

2- مالك های زیستی:عالئم خفیف عصبی:

نظیر ناشیگری در راه رفتن عدم قدرت کافی در انجام ضایعات مغزی نوار در حرکتی. ظریف های مهارت عصبی دیده می شود بدون اینکه دچار عقب ماندگی ذهنی خود یا افراد خانواده باشند.این اختالل به چهار

دسته کلی تقسیم می شوند:1- اختالل خواندن

2 - اختالل امال)بیان نوشتاری(3- اختالل مربوط به رشد در حساب)ریاضیات(

4- اختالل آمیخته ناتوانایی های یادگیری* اختالل در خواندن:

اختالل مربوط به رشـــــد در خواندن با نقص قابل مالحظه ای در پیدایش مهارت های شناخت کلمات

وفهم مطالب هویدا می شود.در این اختالل علت ضعف بینایی یا سن عقلی یا نامناسب بودن محیط آموزشی نیست این دسته از دانش آموزان در قدرت درک مطلب خواندن و بازشناسی کلمه خوانده شده و مهارت بلند خوانی و انجام تکالیفی که بر خواندن مبتنی باشد. ضعف نشان می دهند و در سابقه این افراد اختالل رشدی گفتاری نیز دیده می شود دارای شکست تحصیلی بی عالقگی به مدرسه و سازگاری اجتماعی به خصوص در سال های آخر دبستان و دوران دبیرستان

می باشند.انواع آن شامل عقب ماندگی- اختصاصی خواندن- وارونه خوانی می باشد. حدود 2 تا 8 درصد کودکان در سنین مدرسه به این اختالل دچار هستند و در پسرها 2 تا 4

برابر بیشتر از دخترها می باشد.ماهیت اصلی این اختالل در نظریه های مختلف متفاوت

است یکی از فرضیات- عامل ژنتیکی است ولی مطالعات روی دو قلوها چنین فرضی را تائید نمی کند.فرضیه دوم رابطه ی بین این اختالل و چپ دستی است ولی این فرضیه نیز تائید نمی شود- البته در این دسته از دانش آموزان در صد باالیی دچار چپ دستی هستند و همچنین در کودکان مصروع و یا کودکانی که دچار ضربه ی مغزی ثانوی بوده اند دچار کوری خواندن گشته اند و بعضی نیز سوء تغذیه مادر در دوران بارداری را عامل

مهم می دانند.* اختالل در امالء)بیان نوشتاری(

توانایی امالءشفاهی و هم کتبی مختل می باشد بدون آنکه بهره ی هوشی یا مشکالت دیداری و شنیداری علت آن باشد.این دسته از دانش آموزان قادر به تبدیل افکار به

کلمات و جمالت به هنگام نوشتن نمی باشند.این دسته از دانش آموزان در اوایل ورود به مدرسه به صورت اشکال عمده در امالء و مشکل دست خط در نوشتن نیز هستند بر خالف اختالل خواندن در این اختالل خطاهای امالیی به گونه ای است که عمدتا از حیث نظام صوتی دچار اشکال نمی باشند )یعنی کودک

مطابق آنچه که می شنود می نویسد(در صورتی که سنجش هوشی از کودک گرفته شود بیشتر از70بهره هوشی دارد باید در تشخیص این مشکل مطمئن باشیم که به علت بدی آموزش این مشکل به وجود نیامده باشدو همچنین به علت مشکالت عصبی-

روانی و یا سایر اختالالت به وجود نیامده باشد.علت آن کامال مشخص نیست ولی چند فرضیه در مورد آن وجود دارد که یکی از آنها در ارتباط با اختالل خواندن است و نیز استعداد ارثی برای ابتالء و همچنین میزان

کوتاهی توجه و پریشانی حواس را علت آن می دانند.

حمید اعتمادالعلما -کارشناس مسئول واحدمبارزه بابیماریها سیدجمال هاشمی -کارشناس مبارزه بابیماریها

وقتی یاد نمی گیرد

اختالالت یادگیری در دانش آموزان


30

* توصیه های ایمنی در مورد محوطه بازی بچه ها و حیاط مدرسه

دانش آموزان که بعد از یک یا چند ساعت در کالس مدرسه حیاط محوطه به و می شوند مرخص ماندن سرازیر می گردند، به طور دسته جمعی مشغول بازی شده و کارهایی ابتکاری انجام می دهند که در اینجا با ذکر تعدادی از آنها توجه مسوولین را به خطرات احتمالی که بچه ها را تهدید می کند جلب می کنیم. خاطر نشان می سازد که تجارب گذشته و آمار موجود، وجود خطر را

در این زمینه ها تایید می کند:۱- باال رفتن بچه ها از درختان، پایه پرچم، پایه های برق، میله های والیبال و بسکتبال و یا دیوارهای کوتاه مدرسه همیشه همراه با خطراتی بوده و بخصوص در فصل زمستان به علت لیز بودن و مرطوب بودن، منجر به

برق گرفتگی و یا سقوط گردیده است.تاب، االکلنگ، قبیل از بازی ها اسباب و وسایل -۲سرسره و غیره برای مدارس و بچه ها ضروری می باشد، ولی متاسفانه این محدوده فعالیت یکی از کانون های خطر و ایجاد حادثه در کودکستان و دبستان بوده است. لذا از وظایف مسلم مسوولین مدرسه است که در موارد

ذیل نهایت کوشش خود را بعمل آورند:* بازدید و بازرسی این وسایل به منظور اطمینان از

سالم بودن و حسن کارکرد آنها به طور دوره ای )حداقل هفته ای یکبار(

* آموزش اطفال در استفاه صحیح و فنی از این وسایل.* نظارت مداوم بر کار بچه ها به منظور اطمینان از عدم

وجود خطرات احتمالی.* کنترل بچه ها از نظر رعایت نوبت و تطبیق شرایط

سنی بچه ها با وسایل بازی.۳- تعدادی از مدارس دارای استخر شنای اختصاصی می باشند که سقوط اطفال در استخر پر از آب و ایجاد خفگی و یا سقوط اطفال به داخل استخر بدون آب و ایجاد شکستگی سر و گردن و احتماال مرگ، سابقه فراوان دارد. لذا مسوولین مدرسه می بایست با در نظر گرفتن شرایط فصلی اقدام مناسب و مقتضی در جهت آنها مهمترین که آورند بعمل استخر ساختن ایمن عبارتند از نرده کشیدن به دور استخر با ارتفاع مناسب، پوشاندن روی استخر بوسیله تخته با ورقه های موجدار، کنترل و نظارت مداوم بر روی اطفال و باالخره آموزش

آنها در مورد خطرات احتمالی.۴- رفتار خشونت بار اطفال با یکدیگر و ایجاد گروه ها و دسته بندی ها و حمله های فردی و دسته جمعی به یکدیگر و استفاده از چوب و میله و خودکار و خط کش به تقلید از فیلم های حادثه ای غربی معموال حادثه آفرین

اجازه مدرسه ایمن کجاست ؟

وحید جعفری -کارشناس مسؤل بهداشت محیط استان زهرا عوض بخشی-کارشناس بهداشت محیط مهریز مهدي زارع - کارشناس نوجوانان ، جوانان و مدارس معاونت بهداشتي

ایمنـــی

نکاتی در خصوص ایمنی دانش آموزان در مدارس

آماری كه از داخل و خارج از كشور در مورد حوادث بچه ها بخصوص در سطوح كودكستان و دبستان گزارش می شود موضوع را بی اندازه مهم و قابل

توجه می سازد. عده ای خیال می كنند كه با وارد شدن بچه ها به محدوده مدرسه، آنها در ایمنی كامل خواهند بود و هیچ خطری آنها را تهدید نمی كند، در صورتی كه استعداد ایجاد حوادث و سانحه در محدوده مدارس بعلت محدودیت جا، تراكم بچه ها و بازیگوشی آنها بمراتب بیشتر از خانه بوده و كمتر مدرسه ایست كه هر روز یا هر هفته حادثه ای كوچک یا بزرگ

را تجربه نكند.

پدران و مادران عزیز می دانند که در خانه ای که بیش از یک بچه وجود دارد کنترل فرزندان مشکل است و نیاز به انضباط و فرماندهی درست می باشد. تنها در این صورت است که می توان محیطی نسبتا آرام و خالی از حادثه را

در خانه ایجاد کرد. بازیگوشی و شیطنت در خمیره ذاتی یک طفل سالم در قد نیم و قد بچه کنترل صدها نتیجه در است.

مدارس، امری مشکل و حایز اهمیت است.


31 ایمنــــی

بوده و در مواردی باعث کوری چشم و ایجاد زخم های عمیق و یا شکستگی شده است. عالج این کار ایجاد انضباط مستمر و نظارت مداوم و کنترل آنها از طرف

اولیاء مدرسه می باشد.۵- وجود اختالف سطح از قبیل پله در محوطه بعضی احتماال و زیاد شیب کم، عرض علت به مدارس از شکستگی پله ها و نداشتن نرده و دستگیره ایجاد حادثه کرده است. این اختالف سطح ها در فصل زمستان با بودن برف و باران می تواند به نحوی مضاعف خطرناک

و حادثه زا باشد.۶- ریزش دیوارهای مدارس امری معمول نمی باشد، بعلت که است شده مشاهده مواردی متاسفانه ولی فرسودگی دیوار و عدم توجه مسوولین امر دیوار فرو ریخته و خطرات جانی برای اطفال به بازار آورده است. بازرسی دیوارهای مدرسه بخصوص در فصل زمستان که

رطوبت جذب می کند، نباید از نظر دور بماند.۷- یکی از مواقعی که بچه ها در معرض خطر افتادن، سقوط و لگد شدن قرار می گیرند، هنگام تعطیل شدن معموال موارد این در می باشد. آنها خروج و مدرسه جوانترین و ضعیف ترین ها هستند که آسیب و صدمه می بینند، لذا ایجاد انضباط و کنترل بچه ها هنگام خروج

کمال اهمیت را دارد.

* توصیه های ایمنی در مورد ساختمان مدرسهایجاد حادثه در مدارس از مهم ترین عوامل ۱- یکی زمین و هوا مرطوب زمستان که در فصل بخصوص در است مسلم آنچه می باشد. برق است خیس کشورهای پیشرفته دنیا در اماکن عمومی، بخصوص ایمنی و سیم کشی استانداردهای باالترین از مدارس بنیادی نکاتی و می کنند استفاده در ساختمان برق در ساختمان مدرسه از نظر برق رعایت می گردد که کوچکترین نقطه ضعف برای ایجاد خطر باقی نمی ماند. مشکل اصلی ما ساختمان های قدیمی است که بعضی از آنها با کوچکترین لرزش یک زلزله از هم می پاشند.

توصیه های کلی در این زمینه بشرح ذیل می باشد:

• میزان برق مصرفی مدرسه باید محاسبه و در جهت نصب کنتورهای مناسب اقدام الزم بعمل آید.

• کلیه فیوزها از نوع خودکار انتخاب و بعد از کنتور نصب شود.

• کلیه سیم کشی های مدرسه بوسیله یک متخصص، محاسبه و از نوع مناسب انتخاب و در لوله های فوالدی

بطور زیرکار نصب گردند.

• کلیه کلیدها و پریزها بازرسی گردیده و برای پریزها روپوش مخصوص ایمنی در نظر گرفته شود و یا از نوعی انتخاب گردند که اطفال نتوانند براحتی میخ، میله فلزی

و یا چیز دیگری در آن فرو کنند.

و پریزها کلیه شیرخوارگاه ها و کودکستان ها در •کلیدهـــا باید در ارتفاعی نصب شوند که در دسترس

بچه ها نباشند.

• از یک پریز یا یک نقطه انشعاب نباید در آن واحد بیش از یک انشعاب گرفت. گرفتن بار بیش از اندازه از

یک پریز باعث گرم شدن سیم و ایجاد آتش سوزی و اتصالی می شود.

• بطور کلی شبکه برق رسانی به مدرسه می بایست به سیستم اتصال زمین مجهز باشد. با این کار خطرات

احتمالی بطور قابل مالحظه ای تقلیل می یابند.

• سیم کشی های موقت در محوطه باز مدرسه، روی شاخه درختان و دیوارها باید ممنوع گردد.

• کلیه تاسیسات برقی مدرسه می بایست در جعبه ایمن و محفوظ نصب و درب آن قفل شود تا از دست بچه های کنجکاو درامان باشد و روی جعبه عالمت خطر و عبارت

»دست نزنید« نوشته شود.۲ – گاز امروزه در همه جا و در بیشتر مدارس برای مصارف آشپزی، آزمایشگاهی و ایجاد گرما بکار می رود. نکات ذیل در مورد گاز دارای اهمیت خاصی می باشند:

• کپسول های محتوی گاز می بایست خارج از آشپزخانه )محل مصرف( و در فضای باز قرار گیرند.

و گردد ممنوع اکیدا آشپزخانه به بچه ها ورود •اجاق باالی در هوا تهویه برای مکنده یک دستگاه

آشپزخانه نصب شود.

• کپسول های گاز باید در سایه قرار داده شوند و از باران و اشعه آفتاب محافظت گشته و از دسترس بچه ها کامال دور باشند و ترجیحا بوسیله شبکه فلزی محصور

و محافظت گردند.

• لوله کشی گاز می بایست مطابق با استاندارد تصویب شده شرکت ملی گاز ایران بوده و به تایید مسوولین فنی

آن شرکت رسیده باشد.

• اجاق گاز و کلیه شبکه شامل شیر و لوله کشی آن بطور هفتگی باید مورد بازدید و بازرسی دقیق واقع شوند تا هرگونه تراوش گاز یا نقص فنی در سیستم کشف و

رفع گردد.۳ – پله و پلکان های مدرسه یکی از کانون های خطر و حادثه برای بچه ها می باشد. چون دویدن بچه ها در این مسیر با ازدحامی که بوجود می آید نمی تواند خالی از خطر باشد، لذا وجود پلکان های عریض و کوتاه که در صورت لزوم مجهز به نرده و دستگیره در طرفین بوده و همچنین کنترل ایاب و ذهاب بچه ها در تقلیل خطرات موثر می باشد. تامین نور کافی نیز از شرایط الزامی ایمنی

پله ها و راهروها می باشد.۴ – راه های دستیابی به پشت بام مدرسه می بایست تحت کنترل شدید بوده و در صورت لزوم قفل گردند. رفتن بچه ها به پشت بام در اثر کنجکاوی و احتماال تعقیب پرندگان و یا گربه حوادثی جدی بوجود می آورد.

۵ – در برخی مدارس استفاده از بخاری های نفت سوز متداول است. این بخاری ها چندین خطر برای بچه ها ایجاد می کنند که عبارتند از سوختگی بچه ها در اثر تماس با بخاری، آتش سوزی بعلت واژگون شدن بخاری و دست کاری درجه آن و یا ریختن نفت سرد در کوره داغ بخاری و در نتیجه تبخیر شدن و آتش گرفتن و یا انفجار آن و باالخره مسمومیت گازی دانش آموزان بطور تدریجی در کالس بر اثر بد سوختن بخاری و یا ایجاد

ارتباط بین دودکش و لوله های رابط با محدوده کالس و پس زدن گازها بعلت مسدود شدن دود کش ها.

بودن خیس بعلت بچه ها خوردن لیز احتمال -۶کفش ها در زمستان و یا شستشوی کف ساختمان با مواد ضدعفونی کننده وجود دارد که در این مورد نیز باید

توجه کافی مبذول شود.۷- سقوط سنگ و کاشی از نماهای ساختمان مدارس می تواند جان بچه ها را تهدید کند. لذا بازرسی دقیق این سنگ ها و محکم کردن آنها بر پیشانی دیوارها بوسیله

پیچ های آهنین توصیه می گردد.۸- نهایت کوشش در مورد رعایت بهداشت و نظافت و تهویه توالت و دستشویی مدارس می بایست بعمل آید و تمام قسمت های آن باید کاشی کاری گردد. زیرا عالوه بر راحتی نظافت، امکان نوشتن و نقاشی کردن و یادگاری

نوشتن روی دیوار را از بچه ها سلب می کند.۹- در مدارسی که خود امکانات تغذیه دارند و یا بچه ها ناهار خود را همراه می برند، رعایت و توجه کردن به نکاتی از قبیل شستن دست بچه ها قبل و بعد از غذا

کمال اهمیت را دارد.۱۰- تامین نور کافی در کالس درس متناسب با ساعات شبانه روز و شرایط فصلی بی اندازه مهم است، زیرا این مطلب می تواند به مرور زمان در سالمت چشم بچه ها

موثر واقع شود.۱۱- رعایت فاصله مناسب برای نشستن بچه ها نسبت به تخته سیاه با توجه به قدرت دید اطفال و نواقص احتمالی چشمی که دارند بی اندازه مهم بوده و از وظایف اولیای

مدرسه می باشد.و بوده ضروری زندگی ادامه برای سالم هوای -۱۲اکسیژن کافی برای سوخت و ساز بدن و سالمت آن بسیار مهم است. تنفس هوای ناسالم در محدوده کالس بطور مشترک با ده ها دانش آموز دیگر آن هم برای مدتی طوالنی، بر روی دستگاه تنفس و سالمت دانش آموزان تاثیر می گذارد. لذا تامین هوای کافی و سالم متناسب با نیاز افراد و تعداد آنها و مدت زمان کالس، ضروری

می باشد.۱۳- نامناسب بودن صندلی های کالس از نظر ساخت و نامطلوبی اثرات شاید دانش آموزان نشستن طرز و منفی خود را فورا ظاهر نکند، ولی به مرور زمان مسلما اثرات نامطلوبی بر روی طفل گذارده و حتی ضایعاتی در

استخوان بندی او بوجود می آورد. محمد مهدی دشتی ، محمدرضا محمودی صدر-کارشناسان بهداشت محیط استان ، نقی زمانی-کارشناس

مسئول بهداشت محیط مهریز


32

حمید رضا توکلی

علم بهتر است یا ثروت ؟ البته واضح و مبرهن است که علم بهتـر است زیرا ما اگر علم داشته باشیم ، ثروت هم بدست می آوریم )چی ؟ بله از اطاق فرمان اشاره می کنند که خیلی ، بیکارن و ثروتمند نشدن و از درس خونده ها

بیخود شعار ندم ( ... حتماً شما هم با این موضوع آشنا هستید و درباره اش یه انشای مفصلم نوشتید . موضوعی که به نظر میاد از عصر حجر تا کنون ذهن انسان رو بخودش جلب کرده ... یادتونه به نظر شما کدوم بهتر بود ؟ علم یا ثروت ؟ واال ما که دفتر خاطرات گذشته رو ورق می زنیم ، یادمون میاد که تو بچگی هم درباره این موضوع نظر ندادیم . البته یه صفر بخاطرش تو دفتر انشا گرفتیم ولی این زبون تلخمون حاضر نشد حرف بیخود بزنه . ) الکی مثال من حرفام همیشه خیلی درسته( . شما چطور . اگه یه فرصت دوباره داشته باشید تا درباره این موضوع نظر بدین ، این دفعه کدوم رو انتخاب می کنید ؟ علم یا ثروت رو ؟ صبر کنید . تا انتهای این تلخند رو بخونید ، شاید تو انتخابتون تاثیری گذاشت . چطوره قبل از اینکه تصمیم بگیریم که علم بهتره یا ثروت ، به چند تا سئوال مشابه جواب بدیم . مثال علم بهتره یا تجربه ؟ خوب مشکل دوتا شد . مثال شما تجربه آبی بی هفتاد ساله ای که 8 تا بچه بزرگ کرده و ده تا نوه داره رو قبول دارید که دلیل گریه و دل درد بچه یکسالتون رو آب دندون ذکر می کنه یا توصیه ها و داروهای پزشک متخصص اطفال؟ به تجربه های بیشتر ، بودید اداره یه اگه مدیر کارمندان و کارگران با سابقه اطمینان می کردید یا اونایی که مدرک تحصیلی باالتری دارن ولی سابقه اجرایی چندانی ندارن ؟ امور مهم رو به کدومشون می سپردین ؟ یعنی به نظرشما کسی که معلومات بیشتری تو یه حرفه داره نظراتش درست تر هست

یا کسی که تجربه بیشتری داره ؟دست نگه دارید . حاال جواب ندین و زودم قضاوت نکنید . بذارید یه سئوال دیگه هم مطرح کنم . علم بهتره یا اخالق ؟ یه مقایسه دیگه . مثال شما دو تا خواستگار دارین . )البته الکی اینقد هول نشین و نگید حاال چی بپوشم ( یکیشون دکترا داره و

بداخالق و مغرور و گنده دماغ ، یکیشون دیپلمه و مهربون ، کدوم رو انتخاب می کنید ؟ ) چی ؟ تو این اوضاع هر کی باشه قبول می کنید ؟ ( یا حتما تو محل کارتون دیدید افرادی رو که بخاطر مثال پست و مقام یا مدرک تحصیلیشون حتی حاضر نیستند جواب سالم بقیه رو بدن و جوری برخورد می کنن انگاری همین االن آسمون سوراخ شده و ایشون با مدرکشون افتادن پایین . یعنی به نوعی عالمان بی ادب هستند . خوب شما اگه در مقام انتخاب باشید ، واسه دوستی ، واسه همکاری ، واسه مدیریت کدوم

رو انتخاب می کنید ؟ علم یا اخالق رو ؟ و انشایی موضوعات دست این از بخواهیم اگه شعاری بنویسیم خیلی زیاد می شه چیزا رو با هم مقایسه کرد . علم بهتر است یا فرهنگ و شعور ؟ علم بهتر است یا مادر و خواهرشوهر ؟ ) فکر کنم برای اولین بار علم بدون هیچ بحثی پیروز بشه . (

اشتباهی که تو مطرح کردن این سئواالت هست اینه که دو تا چیزی با هم مقایسه می شن که خودشونم به طور مطلق نه خوبن نه بد ، پس چطور بهتر بودن یکیشون رو تشخیص بدیم . ) خودمم

نفهمیدم چی گفتم ( بذارید بحث رو یه کم بازتر کنیم . وقتی می پرسیم علم بهتره یا ثروت ؟ در واقع داریم علم رو با یکی از نتایج خودش مقایسه می کنیم . یعنی بدون علم و آگاهی که نمی شه ثروت بدست آورد . حتی اون گدای سر خیابون هم که خودش رو به فلج بودن می زنه ، باالخره یکسری اطالعات کسب کرده که چطور برای کسب درآمد دل مردم رو به رحم بیاره. ... از راه اون مالک شرکت یا صاحب کارخونه یا آموختن علم ) منظور حتما دانشگاه نیست ، فوت و فن بازار هم احتیاج به کسب اطالعات داره ( تونسته به سود و سرمایه ای دست پیدا کنه . البته اینا حتما نباید الزم و ملزوم هم باشن . یعنی در نهایت ثروت

همون مالیه که از راه علم اقتصاد بدست میاد . یا مقایسه علم با تجربه ؟ شنیدید که می گن تجربه همون درسیه ) علمی( که روزگار به ما می ده . تجربه همون چیزیه که باعث مي شه شخص اشتباه جدیدي را به جاي اشتباه قبلي تکرار نکنه . به قول بزرگی » دانش اگر با تجربه همراه نشود کاالیي

تلخـــندکم ارزش است. بنابراین تجربه هم ماحصل علم و دانش هست و باید هر چه مي توانیم از تجربه های دیگران چیزهاي جدید یاد بگیریم چون واقعا وقت کافي واسه بدست اوردن این همه تجربه نخواهیم داشت. « پس بین علم و تجربه اگه هر کدوم رو به تنهایی انتخاب کنیم ، اشتباه کردیم و طرح سئوالی

که کدومش بهتره اشتباه هست . همینطور در مورد مقایسه علم و اخالق . درست

که کسی هر داره که خوبی اخالق نباید باشه لزوما عالم عالمی هر حتما و تونه نمی خوش اخالق

باشه باادب و اینا تقصیر علم ولی

و اخالق نیست و دلیل برتری یکی به اون یکی مقصر بلکه . نمیشه بعضیا هستن که جنبه رو بودن آدم های ندارن یا کم دارن . اگر دور و بر خودمون می بینیم افرادی رو که با باالی مدارک داشتن

آداب از تحصیلی چیزی نزاکت ن لیشو حانیست ، باعث بین منافات اخالق و علم . شه نمی

پس مطرح کــردن

عی ضو موبا عنوان اینکه

بهتر علم یا است

طنـــــز


33

طنـــــز

اخالق هم درست نیست . حاال بیاییم مثل انشاهای قدیمی در پایان نتیجه

گیری هامون رو بنویسیم که :اگه علم بیاموزیم حتما راه بدست اوردن ثروت حالل و نحوه استفاده از اون رو هم یاد می گیریم . ) شاید واسه همینه که اکثر اونایی که اختالس بوده تقلبی هم تحصیلیشون مدارک کردن ( و اگه مادرزاد یعنی ببخشید پدرزاد ثروتمند هستیم ، بازم باید بدنبال علم بریم تا بتونیم از

ثروتمون استفاده درست کنیم .اگه علم بیاموزیم ، باید با به کارگیری اون تجربه رو هم بدست بیاریم . برخالف تحصیل علم ، تجربه به این سادگی بدست نمیاد . گاهی بعضی تجربه ها به قیمتی سنگین بدست میاد بنابراین کنار خودمون حفظ رو مجربی افراد همیشه

کنیم و به تجربه هاشون احترام بذاریم . از ، آگاه می شیم که یکی بیاموزیم اگه علم بهترین و موثرترین راه برقراری ارتباط با دیگران حسن خلق هست و حتما با اخالق نیک با مردم برخورد می کنیم و تو کارمون کمتر حب و بغض و کینه و حسد رو راه میدیم . یعنی علم بهمون یاد می ده که با مردم درست رفتار کنیم . می بخاطر که ای پرمیوه درخت اون مثل شیم سنگینی میوه ها سرش خمه ، البته نه اونقدر خم که سالم بقیه رو نشنوه و پوریای که نده بهشون جواب ولی گفت » افتادگی آموز اگر تا طالب فیضی ، هرگز نخورد آب زمینی که بلند است

».بنابراین نه اون جراح امعا دانشگاه از تحصیلی مدرک با احشا و فیلیپین خوبه که هنوز تجربه دست گرفتن تیغ جراحی رو نداره و انگشتر نامزدی و جعبه انگشتر رو تو شکم مریض جا میذاره ، نه اون مهندسی که تجربه 10 تا پل خراب شده رو تو کارنامه اش داره و جون انسانها رو گرفته تا بتونه پل یازدهم رو درست بسازه . نه خوبه که یه نفر با مدرک فوق لیسانس بیکار باشه و بی پول و بدون ثروت و نه یه نفر که حتی سواد خوندن و نوشتن درست و حسابی نداره ،

پولش از پارو باال بره . ... همه جزو علم و ثروت و اخالق و تجربه و بهترین ها هستند ، اون چیزی که چهره اش کریِه فقر و نداری و بدبختیه . اونی که زشته غرور و تکبر بی جاست ، حسادت و دروغگویی و دورویی و ریا ست . اونی که بدتره خصلت ها و

عادتهای زشت بعضی از آدماست . چشمها رو باید شست ، جور دیگر باید دید . چقدر سخت بود نظر دادن درباره یه موضوع

انشای قدیمی .


زنگ آخر34

خاطره خانجانخانی - کارشناس ارشد مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی حوزه ریاست

باز مدرسه ام دیر شد !

آموزش مدیریت زمان به كودكانیکی از مشکالت جدی والدین، دیر رسیدن فرزندانشان به مدرسته است. این موضوع عوامل مختلفی دارد که با کودکانمان در این باره دست به گریبان هستیم. کودکان باید بدانند که هر زمانی مناسب هر کاری نیست و هر

کاری را باید در زمان مخصوص به خود انجام داد. از اواخر دو و اوایل سه سالگی کودکان معنای وقت را می توانند بفهمند و این وظیفه بر دوش والدین آن ها است که به درک آن ها از زمان جهت بدهند. مدیریت زمان در هر مقطعی از زندگی در نظم بخشی و هدایت انسان ها در رسیدن به اهداف و پیشــرفت های گوناگون

موثر است. نحوه صحیحی برنامه ریزی و مدیریت زمان در طول روز موضوع مهمی است که اگر از سال های اولیه زندگی، فرزندان را به آن عادت دهیم آن ها در سال های بعدی زندگی خود به راحتی می توانند به کارهای خود برسند

و با کمبود وقت مواجه نشوند.مامان بازمدرسه ام دیر شد!

برای آشنا جمله ای شد!« دیر بازمدرسه ام »مامان کسانی است که نسِل قبِل برنامه های تلویزیونی را تجربه کرده اند. این، عنوان سریالی درباره کودکی بود که هر گاه می خواست به مدرسه برود، دیر می رسید و بازیگوشی او در حین رفتن به مدرسه باعث می شد تا همیشه دیر برسد. متأسفانه بیشتر اوقات، سرعت حرکت بچه ها، در آماده شدن برای رفتن به مدرسه، الک پشت وار است. آن ها به کندی حرکت می کنند و وقت ما را نیز می گیرند

و تلف می کنند. اولین ساعات روز، بهترین این توضیحات، با تمام اما زمان برای آموزش مسئولیت به کودکان است. ما برای آموزش مسئولیت، به آنها اجازه می دهیم تا بیشتر فکر کنند، در ضمن بیشتر کارهایی را که معموالً تا پیش از این، ما برایشان انجام می دادیم، از این به بعد خودشان

انجام دهند. ساعت خواب كودك را تنظیم كنید

وقت شناسی در انجام امور شخصی، موضوعی است که باید به فرزندتان بیاموزید. حضور به موقع در مدرسه یا کالس های فوق برنامه، توجه به ساعت خواب یا مطالعه و... از مواردی است که هر روز کودک با آن ها درگیر است. بعضی از کودکان همیشه دیر به مدرسه می روند و شب ها هر ساعتی که دوست دارند می خوابند یا گاهی به علت بازیگوشی بیش از حد، انجام تکالیف شان به نیمه شب می کشد. آموزش وقت شناسی باید از همین امور به ظاهر ساده آغاز شود. دیر خوابیدن کودکان در شب ها و بازیگوشی آنها را باید مدیریت کرد و این موضوع می تواند

با تدبیری بجا از سوی والدین برطرف شود.برنامه ریزی توسط كودك

گاهی برنامه ریزِی زمانی کارهای کوچک خانواده را به فرزندتان بسپارید. بد نیست که بعضی اوقات برنامه های نیک، پیک به رفتن قبیل از خانواده کوچک زمانی سفرهای یک روزه، برنامه ریزی برای رفتن به سینما، پارک و... را به او بسپارید تا او زمان را به اطالع اعضای خانواده برساند. این مسئله باعث می شود که کودک با توجه به آب و هوا، زمان تاریکی، شروع برنامه ها، زمان شام و ناهار و... به برنامه ریزی بپردازد و در نتیجه ناچار به زمان بندی از ساعاتی قبل برای این برنامه تفریحی

کوچک خانوادگی می شود. این کار به او کمک می کند که به تدریج با مشکالت و برنامه های پیش بینی نشده، آشنا شود و با بزرگ تر شدن، آمادگی برنامه ریزی جهت

انجام کارهای مهم تر را نیز پیدا کند.كودكان را نسبت به برنامه هایشان متعهد كنید

در نظر داشته باشید که فرزندتان تا چه حد نسبت به البته این مسئله به این برنامه هایش متعهد است؟ با تنبیه بدنی یا کالمی تند همراه صورت نباشد که شود. شما می توانید به آرامی در مورد اینکه بی توجهی او به وقت موجب ناراحتی شما شده، صحبت کنید و در صورت تکرار این مشکل پس از چند بار، او را از انجام برخی از کارهای مورد عالقه اش برای مدتی کوتاه محروم کنید. او باید بفهمد که بی توجهی به زمان، گاهی سبب می شود که فرصت های بسیار خوبی را از دست بدهد و در نتیجه تاوان های زیادی را برای آن در زندگی بپردازد.

مدیریت زمان به عنوان یک مهارت تحصیلییکی از مهم ترین مهارت هایی که باعث رشد تحصیلی کوکان می شود، توجه به زمان و مدیریت آن در طول دوران تحصیل است. زمانی که کودک یاد گرفت باید امور درسی خود از به هر بخش را زمان های خاصی و باعث رشد ایجاد شده نظم ذهنی اختصاص دهد، موفقیت او خواهد شد. سه گام مدیریت زمان عبارت

است از: 1. تعیین هدف یا هدف ها

اهداف، حوزه بسیار مهمی از مدیریت زمان هستند و کمک می کنند از طریق تمرکز بر برنامه ها و تالش ها، امور مربوط به زندگی سازماندهی شود. برای تعیین اهداف فرزندتان، حتما از او نظر خواهی کنید و اهداف

منطقی، واقعی و قابل دستیابی تعریف کنید.2. تهیه فهرست كارها

برای این منظور کارهایی را که فرزندتان قصد انجام آن ها را دارد، در یک برگ کاغذ یا دفتر برنامه ریزی بنویسید. استفاده از این فهرست به شما و فرزندتان امکان می دهد

تا دید روشنی از کارهایی را که می خواهد انجام دهد در اختیار داشته باشید.

3. اولویت بندی كارهاهمه ما در شبانه روز 24 ساعت وقت داریم، در صورت اولویت بندی کارها قادر به انجام تمام کار های مهم خود در زمان تعیین شده خواهید بود. با تصمیم گیری در خصوص فعالیت هایی که باید انجام شود و فعالیت هایی که باید حذف گردد اولویت بندی را آغاز کنید. به فرزند خود اجازه دهید در ارزش گذاری بر روی امور، تصمیم گیرنده باشد؛ به این صورت که ابتدا اهداف و اولویت های درسی را نوشته، و سپس به کمک فرزندتان موارد غیر ضروری را حذف کنید. جهت اولویت بندی کارها، به هر کدام از آن ها براساس دو کلید واژه »اهمیت و فوریت« امتیازی از 1تا 10 بدهید. هر کدام از کار ها در مجموع بیشترین امتیاز را بدست آورد بیانگر اولویت باالتراست.

همین امروز اتالف وقت را كنار بگذارتوجه به مدیریت زمان، توجه روی تغییر رفتار فرزند شما است؛ نه تغییر، متوقف یا کند کردن سرعت زمان،پس

باید به دنبال جاهایی بگردید که زمان را هدر می رود.برای وظیفه ای که به فرزندتان محول می کنید حداکثر زمان در نظر بگیرید و به او یادآور شوید زمانی که کار را به نحو احسن زودتر از موعد مقرر انجام دهد، مابقی زمان در اختیار او خواهد بود. همچنین به فرزندتان آموزش دهید که همیشه کارهای دشوار را زودتر از بقیه کارها

انجام دهد تا با خیال آسوده به مابقی کارها بپردازد.در نظر داشته باشید از تذکر و یادآوری کارها به فرزندتان جداً خودداری و اجتناب کنید. این تذکرات فرصت انجام واسطه به که اشتباهاتی می گیرد؛ او از را اشتباهات پیامدها و نتایج شان درس و تجربه الزم را به کودک می دهند. اگر فرزندتان یک روز دیر به مدرسه برسد و پشت در بماند، متوجه این نکته می شود که باید سر وقت کارهایش را انجام دهد تا توبیخ نشود. به این ترتیب،

اثرات این درس در زندگی او باقی خواهد ماند.


35


36

Documents

شماره58-سال نهم-ویژه مدارس-شهریور1394