2

RОspublТkanın ümumtəhsil məktəblərinin

8-ci sinifləri üçün “Riyaziyyat” dərslik komplekti

Müəlliflər: Nayma Qəhrəmanova

Məhəmməd Kərimov

İlham Hüseynov

Bakı: RaНТus, 2015.

Dərslik komplekti ilə bağlı TQDK-ya НaбТl olmuş və aхıq müzakirələrdə bТlНТrТlmТş qeydlər, iradlar və təkliflər əsasınНa

Сaгırlanmış

YEKUN RƏВ

3

Yekun rəy aşağıdakı meyarlar əsasında formalaşmışdır: 1. Məгmunun ТşlənməsТ baбımınНan

2. Dil və вaгı üslubu baбımınНan

3. Dizayn və bədii tərtТbat baбımınНan

4. Tapşırıqların ОlmТ-mОtoНТkТ uвğunluğu baбımınНan 5. “Müəllim üçün metodik vəsait”in (MMV-nin) məгmununun Тşlənməsi

baбımınНan

1. Məгmunun ТşlənməsТ baбımınНan

Dərslik komplekti dərslik və müəllim üçün metodik vəsaitdən ibarətdir. Dərslik

5 bölmə üzrə (“1.1. Rasional ifadələr”, “1.2. Dördbucaqlılar”, “2.1. İrrasТonal ədədlər”, “2.2. Pifaqor teoremi”, “3.1. Kvadrat tənliklər”, “3.2. FТqurların sahəsi”, “4.1. Rasional tənliklər”, “4.2 FТqurların oбşarlığı”, “5.1.

Bərabərsizliklər”, “5.2. Triqonometrik nisbətlər”, “5.3. Məlumatın toplanması və təqdimi”) 88 mövzunu əhatə etməklə, 224 səhifədən ibarətdir. Dərslikdə hər

bölmənin əvvəlində “Siz bu fəsildə öyrənəcəksiniz”, “Bu maraqlıНır”, bölmələrin

sonunda “ÜmumiləşНТrТМТ tapşırıqlar”, sonda isə bəzi tapşırıqların cavabları verilmişdir.

Dərslik komplektindəki materiallar yeni təhsil proqramına (kurikulum) əsasən 5

məzmun xətti üzrə (1. ƏНədlər və əməllər, 2. Cəbr və funksiyalar, 3. Həndəsə, 4.

Ölçmə, 5. Statistika və ehtimal) 12 əsas və 34 alt standartın reallaşdırılmasına yönəlmişdir.

Dərslik komplektində alt standartların tələblərinə uyğun təlim nəticələri əsasən

reallaşdırılmışdır. Verilmiş bəzi təlim materiallarının və faktlarının elmiliyi, dəqiqliyi, mövzulardakı didaktik tələblər və fəsillərin sadədən mürəkkəbə doğru ardıcıllığı əsasən gözlənilmişdir.

Qeyd etmək lazımdır ki, Təhsil Nazirliyinin rəsmi müraciətinə əsasən dərslik

komplektinin qiymətləndirilməsi ilə bağlı Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyası tərəfindən hazırlanmış rəydə göstərilən irad və təkliflərin xeyli hissəsi bu nəşrdə

nəzərə alınmışdır. Lakin bəzi iradlar olduğu kimi qalıb, əlavə və dəyişikliklər zamanı isə yeni səhvlərə yol verilmişdir.

Bunlar aşağıdakılardır:

4

Səhifə 8. Rasional ifadə üçün verilmiş “İkТ хoбСədlinin nisbətinə rasional

ifadə deyilir” tərifi qüsurludur. Çünki bu izahat və tərifə əsasən belə səhv fikir çıxır

ki, “tz

t

z

y

x

” kimi ifadələr “Rasional ifadə” deyil.

Yenə həmin səhifədə verilmiş “Rasional ifadənin dəвТşənlərin bəzi

qiymətlərində mənası olmaвa bТlər” fikri ziddiyyətlidir. Çünki elə rasional ifadələr

var ki, orada dəyişən yoxdur. Ona görə “Kəsr rasional ifadə” anlayışının verilməsinə

ehtiyac var.

Səhifə 10. “Eyniliklə bərabər (ekvivalent) ifadələr” yarımbaşlığının adının

“Eyniliklə bərabər ifadələr” kimi yazılması məqsədəuyğundur. Buna uyğun olaraq izahda “ekvivalent” sözünün çıxarılması tövsiyə edilir.

Səhifə 11. “Rasional ifadələrin sadələşНТrТlməsi” mövzusunda ilk iki sətirdə

verilən fikir anlaşılmazdır. Çünki burada qeyd edilənlərə görə düşünmək olar ki,

istənilən rasional ifadəni sadələşdirmək üçün onun surət və məxrəcini vuruqlara

ayırmaq, ortaq vuruğu mötərizə xaricinə çıxarmaq və s. lazımdır. Lakin hər bir

rasional ifadədə kəsr olmur, olsa da surət və məxrəcdə ortaq vuruq olmur. Ona görə

də alqoritmdəki “1. Kəsrin surət və məxrəМТ vuruqlarına aвrılır” fikri “1. Kəsrin

surət və məxrəci ЦüЦküЧ olНuqНa vuruqlarıЧa aвrılır” kimi olmalıdır. Həmçinin

“Nümunə 1” və “Nümunə 2”-də sadələşdirilmiş rasional ifadələrin sonunda

DMQ-nin (Dəyişənin mümkün qiymətləri) verilməsinə ehtiyac yoxdur.

SəСТПə 12. “охСəНlТnТn vuruqlara aвrılması və rasТonal ТПaНələrТn saНələşНТrТlməsТ” yarımbaşlığının adı “Kvadrat üхСəНliЧiЧ vuruqlara aвrılЦası və rasioЧal iПaНələriЧ saНələşНirilЦəsi” kimi olmalıdır.

Yenə həmin səhifədə “Nümunə 1” və “Nümunə 2”-də tapşırıqların həllinin

sonunda DMQ, yəni “x≠–3”, “x≠–1” və “2

3x ” ifadələri olmamalıdır. Çünki

tapşırıqlarda DMQ-nin tapılması deyil, kəsrlərin ixtisarı tələb olunur. Bu irad səhifə

18-də “Nümunə 2”-yə də aiddir.

Həmçinin “Nümunə 1”-də verilmiş “ax2+bx+c” yazılışı “ax2+bx+c, a≠0” kimi

qeyd edilməlidir.

SəСТПə 14. 27-ci tapşırıqda və sonra bütün dərslik boyu yazılmış “kvadrat

vahid”, “kub vahid” ifadələrinin, uyğun olaraq, “saСə vahidi” və “СəcЦ vaСiНi”

ifadələri ilə əvəz edilməsi məqsədəuyğundur.

5

SəСТПə 15. “Rasional ТПaНələrТn vurulması, bölünməsТ və qüvvətə вüksəlНТlməsТ” mövzusunda “qüvvətə вüksəldilməsi” əvəzinə “natural üstlü

qüvvətə вüksəldilЦəsi” yazılmalıdır. Səhifə 18. “Rasional ifadələrТn toplanması və хıбılması” mövzusunun

izahında fizika fənninə inteqrasiya məqsədilə nümunədə verilənlər “Fizika”dan hələ

tədris edilməmişdir. Ona görə də buradakı izah dəyişdirilməlidir.

ВОnə СəmТn səСТПəНə “RasТonal ТПaНələrТn toplanması və хıбılması”

yarımbaşlığı “RasioЧal kəsrləriЧ toplaЧЦası və хıбılЦası” kimi verilməlidir. Burada

yeni mövzunun izahı ilə bağlı heç bir məlumat verilməmişdir. SəСТПə 20. “RasТonal ТПaНələrТn toplanması və хıбılması” mövzusunda “Bir

хoб СallarНa kəsrlərТn məбrəМТnНəkТ ТПaНələrТn СasТlТnНən НaСa saНə ortaq məбrəМ tapmaq mümkün olur. MəбrəМlərТ müбtəlТП olan kəsrlər üхün ən saНə ortaq məбrəМ taparkən əvvəlМə Сər bТr kəsrТn məбrəМТnТ vuruqlara aвırmaq laгımНır. Ən saНə ortaq məбrəМ Сər bТr kəsrТn məбrəМТnНəkТ əmsalların ən kТхТk ortaq bölünənТ və Сər bТr vuruq ən böвük qüvvət üstü Тlə Рötürməklə məбrəМНəkТ müбtəlТП vuruqların СasТlТnə bərabərНТr” izahı elmi-metodiki

baxımdan düzgün verilməmişdir. Çünki “saНə ortaq Цəбrəc” anlayışı şagirdlər üçün yeni olduğundan o daha anlaşıqlı formada izah edilməlidir. Burada ikinci cümlədəki fikrin hökm şəklində verilməsi düzgün deyil. Belə ki, rasional ifadələrin cəmini

taparkən məxrəcini həmişə vuruqlara ayırmaq mümkün olmur. Məsələn: “xx

2

1

1

”.

Digər tərəfdən rasional ifadələrin cəminin və fərqinin tapılması qaydasının sonrakı addımları verilməmişdir. Ona görə də mövzunun izahı yenidən işlənməlidir.

Yenə həmin səhifədə “Nümunə 2”-də bərabərliklərin altında yazılmış qeydlərin

bəziləri düzgün yerlərdə işlədilməmişdir. Məsələn, “ortaq məxrəcə gətirək” ifadəsi

daha əvvəldə verilməlidir.

Səhifə 36. “DörНbuМaqlının НaбТlТ və xarici buМaqlarının Мəmi” mövzusunda

verilmiş II teoremin şərtinə “Hər təpəsində bir xarici bucaq götürməklə” fikri əlavə

edilməlidir.

Səhifə 38. “Paraleloqram” mövzusunda verilmiş “Qarşı tərəfləri cüt-cüt

paralОl olan НörНbuМaqlıвa paralОloqram НОвТlТr” tərifinin “Qarşı tərəfləri paralel

olaЧ НörНbucaqlıвa paralОloqraЦ НОвilir” kimi yazılması məqsədəuyğundur. SəСТПə 42. “Romb” mövzusunda “Rombun СəmхТnТn aşağıНakı kТmТ бassələrТ

var” cümləsinin “RoЦbuЧ СəЦхiЧiЧ aşağıНakı kiЦi öгüЧəЦəбsus бassələri var” kimi

verilməsi tövsiyə edilir.

6

ВОnə СəmТn səСТПəНə “Romb” mövzusunda “Teorem 1”-də verilmiş iki xassənin ayrı olaraq yazılması tövsiyə edilir. Həmçinin izaha “Teorem 3. Rombun

bütüЧ СüЧНürlükləri koЧqruвОЧtНir” xassəsinin əlavə edilməsi məqsədəuyğundur. Səhifə 43. “Romb” mövzusunda kvadratın xassələri sütununda 4-cü bəndin

verilməsi məqsədəuyğun deyil. Çünki 1-ci bənddəki “DüгbuМaqlının və rombun

xassələri kvadrata aiddir” ifadəsindən sonra 4-cü bənddəkilərin (4. DТaqonalları bərabərНТr, qarşılıqlı pОrpОnНТkulвarНır, kəsТşmə nöqtəsində вarıвa bölünürlər,

kvaНratın buМaqlarının tənbölənidir) verilməsinə ehtiyac yoxdur. Həmçinin

mövzunun izahında kvadratın tərifi verilməlidir. Bu mövzuda kvadrata aid yalnız bir (səh. 44, 12-b) tapşırıq verilmişdir. Kvadrata aid tapşırıqların sayının artırılması tövsiyə edilir.

Səhifə 54. “Hesabi kvadrat kök” yarımbaşlığında kvadrat kökə verilmiş “KvaНratı a-ya bərabər olan ədədə a ədədinin kvadrat kökü deyilir” tərifinin

“KvaНratı a-ya bərabər olan mənfi olmayan ədədə a ədədinin hesabi kvadrat kökü

deyilir” kimi verilməsi məqsədəuyğundur. SəСТПə 55. “KvaНrat köklər. HОsabТ kvaНrat kök” mövzusunda kvadrat kök

daxil olan “ 6436 , 411 ” tipli ifadələrin qiymətinin tapılması zamanı əməllərin hansı ardıcıllıqla yerinə yetirilməsi haqqında izahat verilməmişdir. Ona görə də 6-cı tapşırığın b), c), d) və 7-ci tapşırığın b), c) bəndlərindəki ifadələrin qiymətinin şagirdlər tərəfindən müəllimin köməyi olmadan, müstəqil şəkildə düzgün tapılması mümkün deyil.

SəСТПə 60. “ xy ПunksТвası və onun qraПТkТ” mövzusunun izahında yalnız irrasional ədədlərin müqayisəsi verildiyi halda, 5, 6, 7 (c, d bəndləri) və 8-ci

tapşırıqlarda şagirddən rasional ədədlə irrasional ədədin müqayisəsi tələb olunur ki, bu da metodiki baxımdan düzgün hesab edilmir. Ona görə də bu tapşırıqlar səСТПə 66-dakı uyğun mövzuda verilməlidir.

Səhifə 63. “Hasilin və nisbətin kvadrat kökü” mövzusunda “MənПТ olmaвan vuruqların СasТlТnТn kökü СəmТn vuruqların köklərТnТn СasТlТnə bərabərНТr”

cümləsində “kök” əvəzinə “kvadrat kök” yazılmalıdır.

Yenə həmin səhifədə “Nümunə” bölməsində verilmiş “5

8 ” ifadəsi “5

80 ”

kimi yazılmalıdır. Səhifə 65. “QüvvətТn kvaНrat kökü” mövzusunda birinci cümlədə “hesabi

kökün” əvəzinə “hesabi kvadrat kökün” yazılmalıdır.

7

Yenə həmin səhifədə verilmiş “a 0 olduqda isə aa 2 ” ifadəsində “a 0”

əvəzinə “a≤0” yazılmalıdır. Səhifə 66. “Kvadrat kök daxil olan ifadələrin çevrilmələri” mövzusunun

izahında “Nümunə 4”-dən əvvəl verilmiş “a 0” və “a 0” yazılışları uyğun olaraq

“a≥0” və “a≤0” kimi yazılmalıdır. Səhifə 67. “Kvadrat kök daxil olan ifadələrin çevrilməsi” mövzusunda

“oбşar köklər” anlayışı olmadığından, bu ifadənin verilməsi məqsədəuyğun deyil. Yenə həmin səhifədə 2-ci tapşırıqdakı “Nümunə”nin sonluğuna

“ 121108100 , 1110810 . Deməli, vОrilЦiş ədədin tam hissəsi 10-dur”

yazılması tövsiyə edilir.

SəСТПə 69. “MəбrəМТn ТrrasТonallıqНan aгaН ОНТlməsТ” mövzusunun izahına surətin də irrasionallıqdan azad edilməsi izahı əlavə edilərək mövzunun adının “KəsriЧ surət və ЦəбrəciЧin irrasioЧallıqНaЧ aгaН ОНilЦəsi” kimi dəyişdirilməsi tövsiyə edilir. Həmçinin burada verilmiş izahat tam deyil. Mövzuda “İrrasioЧal əНəНiЧ qoşЦası” anlayışı verilməmişdir. İzahda “Nümunə 2”-nin sonunda

“ 5

323 ” deyil, “5

323 ” yazılmalıdır.

Kvadrat kök daxil olan ifadələrin çevrilməsi səСТПə 66-71-i əhatə edir. Lakin

böyük əhəmiyyətə malik olan “ 5352 ” tipli ifadələrin sadələşdirilməsinə aid

izahat və tapşırıq verilməmişdir. Ona görə də belə tip tapşırıqların verilməsi tövsiyə edilir.

Səhifə 72. “Pifaqor teoremi” mövzusunda sonuncu abzasda “Şəkildəki

üхbuМağın vОrТlməyən katetini tapaq” ifadəsi “Şəkildəki üхbucağıЧ uгuЧluğu məlum olmayan tərəfini tapaq” kimi verilməlidir. Bu irad səhifə 73-də 3-cü və 4-cü

tapşırıqlara, səhifə 75-də 5-ci tapşırığa da aiddir.

SəСТПə 76. “TərəПlərТnТn uгunluğuna Рörə üхbuМağın növünün təвТnТ”

yarımbaşlığında ikinci sütuna “∆ABC itibucaqlı üхbucaqНır” cümləsi əlavə edilməlidir.

Səhifə 77. “Pifaqor teorОmТnТn tətbТqТ” mövzusunda tərs teoremin isbatı bu dərsdə deyil, səСТПə 74-də “PТПaqor tОorОmТ. Tərs tОorОm” mövzusunda

verilməlidir. Səhifə 83. “Natamam kvadrat tənliklər” mövzusunda və sonrakı mövzularda

verilmiş kvadrat tənliklərdə “kökü” termininin “həqiqi kökü” kimi verilməsi

məqsədəuyğundur.

8

Yenə həmin səhifədə “Nümunə 1”-də “x=0” deyil,“x1=x2=0” yazılmalıdır. “Natamam kvaНrat tənlТklər” mövzusuna aid tapşırıqlarda “ax2+c=0” tipli

tənliklərin “a” və “c”-nin eyni işarəli olan halına aid tapşırıqlar verilməsi tövsiyə edilir.

SəСТПə 85. “x2+bx+c=0 tənliklərТnТn vuruqlara aвırma üsulu Тlə həlli”

mövzusunun izahında birinci cümlədəki “Оlə ТkТ əНəН tapmaq laгımНır” əvəzinə “Оlə iki Ц və Ч əНəНi tapЦaq laгıЦНır” olmalıdır.

Səhifə 87. “ax2+bx+c=0 tənliklərТnТn vuruqlara aвırma üsulu Тlə həlli”

mövzusunda birinci abzasda verilmiş “elə iki ədəН tapmaq laгımНır kТ, onların hasili ac-yə, cəmi isə b-yə bərabər olsun” fikri “elə iki m və n ədədləri tapmaq

laгıЦНır ki, mn=ac, m+n=b olsun” kimi yazılmalıdır. Səhifə 92. “Kvadrat tənliklərin qrafik üsulla həlli” mövzusuna “Qrafik üsulla

həll гaЦaЧı bir хoб СallarНa Нəqiq deyil, təqribi həlli tapmaq olur” fikrinin əlavə

edilməsi məqsədəuyğundur. Səhifə 94. “Kvadrat tənliyin kökləri düsturu” mövzusunda ikinci cümlədə

kvadrat tənliyin yanında “a≠0” şərti əlavə edilməlidir. İzahda 1-ci və 3-cü bəndlərin

yerlərinin dəyişdirilməsi tövsiyə edilir.

ВОnə СəmТn səСТПəНə “Nümunə”də “хОvrТlmТş tənlТyin” əvəzinə “хОvrilЦiş kvaНrat təЧliyin” olmalıdır. Həmçinin burada düsturların yanında yazılmış “D>0”

ifadəsinə ehtiyac yoxdur. Səhifə 98. “Viyet teoremi” mövzusunda birinci abzasda verilmiş köklər

düsturunda surətdə “1” əvəzinə “7” yazılmalıdır.

Yenə həmin səhifədə teoremin isbatının sonunda “2

Dp ” əvəzinə,

“2

Dp ”, “ 4

22qpp

” əvəzinə isə “ 4

422 qpp ” yazılmalıdır.

Qeyd: “Kvadrat tənliklər” bölməsi elmi baxımdan qüsurlu işlənmişdir. “Natamam kvadrat tənliklər”in həllinin varlığına aid heç bir məlumat və tapşırıq verilməmişdir.

SəСТПə 99. “VТвОt tОorОmТnТn tərsТ” yarımbaşlığında “Nümunə”də “KöklərТ m=3 və n=−5 olan tənlТk quraq” əvəzinə “Kökləri Ц=3 və Ч=−5 olaЧ хОvrilЦiş kvaНrat təЧlik quraq” olmalıdır.

Səhifə 106. Mövzunun adı “ParalОloqramın saСəsi” əvəzinə “FiqurlarıЧ sahəsi” kimi yazılaraq, sahə aksiomları tam şəkildə verilməlidir. Həmçinin burada

birbaşa paraleloqramın sahəsinə keçmək məqsədəuyğun hesab edilmir.

9

ВОnə СəmТn səСТПəНə “PraktТk məşğələ”də paraleloqramın uzunluğu kimi ifadənin verilməsi düzgün deyil. Çünki paraleloqram üçün belə anlayış mövcud deyil.

Həmçinin 3-cü tapşırığın şərtində paraleloqram üçün “oturacaq” anlayışının verilməsi düzgün deyil.

Səhifə 114. “Rombun sahəsi” mövzusunda rombun hündürlüklərinin bərabər

olması faktı qeyd edilməlidir.

Səhifə 118. “Siz bu fəsildə öyrənəcəksiniz” rubrikasında “rasional tənliklər

qurmaqla müxtəlif məsələləri həll etməyi” ifadəsi “rasional tənlikləri və rasional

tənliklər qurmaqla müxtəlif məsələləri həll etməyi” kimi yazılmalıdır. ВОnə СəmТn səСТПəНə sonuncu abzasda “OrbТtal təввarənТ Сaгırlaвarkən

mütəбəssТslər 2011-МТ ТlНən sonra bunun mümkün olaМağını nəгərНə tutmuşlar”

məlumatı dəqiqləşdirilməlidir. Çünki hal hazırda 2016-cı ildir. Səhifə 130. “Nisbət, tənasüb” mövzusu 6-cı sinifdə tədris edildiyindən, burada

təkrar verilməsi məqsədəuyğun deyil. Bu irad səhifə 132-də verilmiş “Miqyas”

mövzusuna da aiddir.

SəСТПə 133. “MütənasТb parхalar” mövzusunda tərifdə verilmiş “Uгunluqları mütənasТb olan parхalara mütənasТb parхalar НОвТlТr” cümləsinin çıxarılması məqsədəuyğundur. Çünki bundan sonra verilmiş cümlə mütənasib parçaların tərifi üçün kifayət edir.

Səhifə 135. “Oбşar НörНbuМaqlılar, oбşar üхbuМaqlar” mövzusunda birinci

abzasdakı “Formaca eyni, ölçüləri isə müxtəlТП olan ПТqurlar oбşar ПТqurlarНır”

cümləsi düzgün deyil. Bu yazılışa görə yanlış olaraq ölçüləri müxtəlif olan bütün

üçbucaqların oxşar olması fikrinə gəlinə bilər. Həmçinin mövzunun izahında oxşar fiqurların ümumi tərifi verilməmişdir. Əgər oxşar fiqurların tərifi daxil edilmiş olsa idi, hər bir çoxbucaqlı üçün “yüklənmiş” tərifin daxil edilməsinə ehtiyac qalmazdı. Bundan əlavə izahın sonunda verilmiş ABC və MNK üçbucaqlarının oxşarlığının isbatının tərəflərin nisbətinə və ya bucaqların bərabər olmasına görə, yoxsa hər iki

əlamətə görə verilməsi aydın deyil. Bunlar nəzərə alınaraq, mövzunun izahının elmi-metodiki baxımdan qüsurlu

olduğu qənaətinə gəlinir. Ona görə də bu mövzu yenidən işlənilməlidir.

Səhifə 136. “Oбşar НörНbuМaqlılar, oбşar üхbuМaqlar” mövzusunda

“ kHEDA

GHCD

FGBC

EFAB

HEGHFGEF

DACDBCAB ” nisbətləri

“ kGEDA

HGCD

FHBC

EFAB

GEHGFHEF

DACDBCAB ” kimi yazılmalıdır.

10

Səhifə 141. “Həndəsi orta” yarımbaşlığında verilmiş “Müsbət a və b

ədədlərinin həndəsТ ortası b

x

x

a bərabərliyini ödəyən müsbət x ədədinə deyilir.

Deməli, abx ” tərifi “Müsbət a və b ədədlərinin həndəsi ortası abx ədədinə

deyilir” kimi verilməlidir.

ВОnə СəmТn səСТПəНə “NətТМə 2”-də “DüгbuМaqlı üхbuМaqНa Сər bТr katОt СТpОtonuг və СəmТn katОtə bТtТşТk СТpОtonuг parхasının СənНəsТ ortasıНır”

cümləsi “Düгbucaqlı üхbucaqНa Сər bir katОt СipoteЧuг və bu katetin hipotenuz

üгəriЧНə proвОksiвası arasıЧНa orta ЦütəЧasibНir” kimi yazılmalıdır. Səhifə 148. “Qurma məsələləri” mövzusunda nöqtədən verilmiş düz xəttə

perpendikulyar qurarkən, nöqtənin düz xətt üzərində olması halına da baxılması məqsədəuyğun hesab edilir.

Səhifə 150. “Oбşarlıq хОvТrməsi, homotetiya” mövzusunun izahında A, O və

O1-in bir düz xətt üzərində olması qeyd edilməlidir.

SəСТПə 155. 11-ci tapşırıqda verilmiş teorem ümumiləşmiş “Fales teoremi”dir.

Burada teoremin adının qeyd edilməsi məqsədəuyğundur. Səhifə 157. “Bərabərsizliklər” mövzusunun izahında “Koordinat düz xətti

üzərində böyük ədəН sağНa вОrləşən nöqtə ilə, kiçik ədəd isə solda yerləşən nöqtə

ilə təsvir olunur” şəklində verilmiş ifadəyə əsasən nöqtələrin nəyin sağında və ya

nəyin solunda yerləşməsi aydın deyil. Ona görə də bu ifadənin verilməsinə ehtiyac

yoxdur. Çünki bundan sonrakı sətirdən başlayaraq verilmiş ifadədə nəzərdə tutulan

fikir qeyd edilmişdir. Səhifə 162. “Bərabərsizliklərin xassələri” mövzusunda bərabərsizliyin “a>b,

b>c olarsa, a>c olar” tranzitivlik xassəsi yazılmalıdır. SəСТПə 165. “BərabərsТгlТklərТn toplanması və vurulması” mövzusunda, 1,

2-ci tapşırıqlarda “bərabərsТгlТklərТ СəНbəСəН toplaвın” və “bərabərsТгlТklərТ СəНbəСəН vurun” ifadələri uyğun olaraq, “bərabərsiгlikləri tərəП-tərəПə toplaвıЧ” və “bərabərsiгlikləri tərəП-tərəПə vuruЧ” kimi yazılmalıdır. Bu irad səСТПə 166-da 4-cü

tapşırığa da aiddir. Səhifə 180. “DüгbuМaqlı üхbuМaq və triqonometrik nisbətlər” mövzusunun

adının “Düгbucaqlı üхbucaqНa bucaqlar və tərəflər arasıЧНa əlaqə” kimi verilməsi

məqsədəuyğundur. Səhifə 187. “Triqonometrik eyniliklər” mövzusunun 1-ci bəndində

“ BcosAsin ” bərabərliyi “ Bc

aA cossin ” kimi yazılmalıdır. Həmçinin bu

11

mövzuda A və B bucaqlarının “taЦaЦlaвıcı bucaqlar” olması anlayışı da daxil edilməlidir.

SəСТПə 188. “İkТ nöqtəНən kОхən Нüг бəttТn tənlТвТ” mövzusunun izahında verilmiş nöqtədən keçən və bucaq əmsalı k olan düz xəttin tənliyi verilmişdir. Burada

iki nöqtədən keçən düz xəttin tənliyi (12

1

12

1

xx

xx

yy

yy

) də verilməlidir.

Səhifə 193. “кoбluqların bТrləşməsi və kəsТşməsi. ElementlərТn saвı”

yarımbaşlığında verilmiş “ BA ” şərti artıq olduğundan, çıxarılmalıdır. Çünki

verilmiş cəm qaydası, kəsişməsi boş çoxluq olan iki çoxluq üçün də doğrudur. SəСТПə 205. “Nümunə 2”-də verilmiş məsələ dəqiq deyil. Çünki mart ayında

olan hava proqnozunun aprel ayına aidiyyəti yoxdur.

Yenə həmin səhifədə “Nəzəri ehtimal” yarımbaşlığındakı “P(baş vОrməmə)”

ifadəsi “P(A baş vОrЦəmə)” kimi yazılmalıdır. Qeyd. Sonuncu səhifədə çapa imzalanma tarixi “03.06.2015” kimi qeyd edilsə

də, dərsliyin 1-ci səhifəsində təsdiq edilmə tarixi “08.06.2015” kimi verilmişdir. Dərsliyin rus dilində olan variantında da qüsurlar var. Bunlar aşağıdakılardır: “ ” hissəsində verilmiş “

” mövzusunun adı “ ” kimi yazılmalıdır.

Səhifə 14. 26-cı tapşırıqdakı “ , (x+1)” ifadəsi “ ,

(x+1)” kimi yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə 29-cu tapşırıqda yazılmış “

” ifadəsi “ ” kimi verilməlidir.

Səhifə 19. 6-cı tapşırığın şərtindəki “ Д ” ifadəsi “ Д ” kimi

yazılmalıdır. Səhifə 20. İzahın sonuncu cümləsində “ ” əvəzinə “

” yazılmalıdır.

Yenə həmin səhifədə 13-cü tapşırığın b) bəndində “ 2aa

a ” əvəzinə dərsliyin

Azərbaycan dilində olan variantına uyğun olaraq “ 24 a

a ” yazılmalıdır.

Səhifə 21. 17-ci tapşırığın “ ” şərtinin “У

12

” kimi

yazılması məqsədəuyğundur.

Səhifə 22. 22-ci tapşırığın c) bəndində “33

74

x

x ” əvəzinə dərsliyin Azərbaycan

dilində olan variantına uyğun olaraq “33

14

x

x ” yazılmalıdır.

Yenə həmin səhifədə 23-cü tapşırığın “ ,

c

b

c

a

c

ba

” şərti “ c

b

c

a

c

ba

,

” kimi yazılmalıdır. Səhifə 23. 33-cü tapşırıqda “ ” əvəzinə “ ” və ya “ ” yazılması

məqsədəuyğundur. Səhifə 28. İzahda “ ” əvəzinə

“ ” yazılmalıdır. Səhifə 29. 12-ci tapşırıqda “ ” əvəzinə “

” yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə 14-cü tapşırıqda “ ” əvəzinə “

” yazılmalıdır. Səhifə 30. Sonuncu cümlədə “ ” ifadəsi əvəzinə

“ ” verilməlidir.

Səhifə 32. 12-ci tapşırıqda “10 000 ” əvəzinə “10 000 ”

yazılmalıdır. Səhifə 34. 17-ci tapşırığın b) bəndində vurma işarəsi əvəzinə dərsliyin

Azərbaycan dilində olan variantına uyğun olaraq bölmə işarəsi yazılmalıdır. Səhifə 36. 3-cü tapşırıqda 1, 3 və 4-cü şəklin üzərində verilmiş məlumatlar

dərsliyin Azərbaycan dilində olan variantına uyğun verilməlidir.

Səhifə 41. 3-cü tapşırığın 2-ci bəndində AC və BD diaqonalının səhvən tərəf

kimi verilməsi düzgün deyil.

Səhifə 42. Mövzunun izahında “ CDBABD ” əvəzinə “ CBDABD ”

yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə 1-ci tapşırığın ikinci sütununda “ ” və

“ ” sözləri uyğun olaraq, “ ” və “ ” kimi yazılmalıdır.

13

Səhifə 43. 3-cü tapşırığın şərtindəki “ 18 ” ifadəsi “ 18 ” kimi yazılmalıdır.

Səhifə 44. 11-ci tapşırığın a) bəndində “ ” sözü

“ ” kimi yazılmalıdır. Səhifə 56. 17-ci tapşırığın “

8 , . Ч ?”

şərti “ 8 ,

. ?” kimi yazılmalıdır.

Səhifə 64. 14-cü tapşırığın b) bəndində “ 312 ” əvəzinə dərsliyin Azərbaycan

dilində olan variantına uyğun olaraq “ 375 ” yazılmalıdır. Səhifə 66. 5-ci tapşırığın c) bəndində ədədlərin arasında “ ” bağlayıcısı

yazılmalıdır. Səhifə 69. 1-ci tapşırığın “

” şərti “ ”

kimi yazılmalıdır. Səhifə 70. 6-cı tapşırığın şərtindəki “ ”

ifadəsi “ ” kimi yazılmalıdır. Səhifə 71. 13-cü tapşırığın şərtinə dərsliyin Azərbaycan dilində olan variantına

uyğun olaraq “h=d” əlavə edilməlidir.

Səhifə 76. 9-cu tapşırıqda “ ” sözü “ ” kimi, “Ecxell”

sözü “Excel” kimi verilməlidir.

Səhifə 78. 20-ci tapşırıqda “ 2 ” deyil, “ 2 ” olmalıdır. Səhifə 79. 27-ci tapşırıqda “ ” deyil, “ ”

yazılmalıdır. Səhifə 82. 1-ci abzasda “ ” ifadəsi “

” kimi verilməlidir.

Səhifə 87. “ 3” hissəsində “mn=16” bərabərliyi bir qədər sağda yazılmalıdır.

Səhifə 88. 21-ci tapşırıqda “Д ” ifadəsi əvəzinə

“Д ” olmalıdır. Səhifə 90. “ ” yarımbaşlığında

“ ” sözü “ ” kimi, 1-ci tapşırıqda isə “ ё ” sözü

“ ” kimi yazılmalıdır.

14

Səhifə 91. 1-ci abzasda “ ” ifadəsi “

” kimi verilməlidir.

Səhifə 93. 7-ci tapşırıqda “ ” əvəzinə “ ” yazılmalıdır.

Səhifə 99. “ , ” yarımbaşlığının “ ” kimi yazılması məqsədəuyğundur.

Səhifə 109. 5-ci tapşırıqda “ ∆ABC” ifadəsi “ ABC” kimi verilməlidir.

Səhifə 117. 15-ci tapşırıqda “ ab” əvəzinə “ ab”

yazılmalıdır. Səhifə 119. “ 2” hissəsində “ ё

” əvəzinə “ ё ”

yazılmalıdır. Səhifə 124. 7-ci tapşırığın şərtində “ 4%- ” ifadəsi “

4%- ” kimi verilməlidir.

Səhifə 127. 2-ci tapşırığın şərtində “ ” əvəzinə “ ” yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə 3-cü tapşırığın b) bəndinə 90o şərti əlavə edilməlidir.

Səhifə 147. 17-ci tapşırıqda “Д ” əvəzinə

“ ” yazılmalıdır. Səhifə 161. 6-cı tapşırıqda “ ” əvəzinə “

” yazılmalıdır. Səhifə 168. 2-ci tapşırığın b), d) və g) bəndləri dərsliyin Azərbaycan dilində

olan variantından fərqlidir. Bu irad 8-ci tapşırığın d) bəndinə də aiddir.

Səhifə 172. 21-ci tapşırıqda “ ” ifadəsi

“ Ч – ” kimi yazılmalıdır. Səhifə 176–177. “ , ” mövzusunun adı “ ,

” kimi verilməlidir.

Səhifə 178. 3-cü tapşırığın şərtindəki “ ” ifadəsi “ ”

kimi yazılmalıdır. Səhifə 180. İzahda “TrТРon n – “ ” əvəzinə “TriРoЧ Ч – “ ”

yazılmalıdır.

15

Səhifə 193. “К ” yarımbaşlığı “ . К ” kimi yazılmalıdır.

Səhifə 197. 3-cü tapşırığın birinci cümləsində “ ” ifadəsi “ ” kimi verilməlidir.

Səhifə 198. “ , ”

yarımbaşlığının adı “ ” kimi

verilməlidir.

Səhifə 203-204. “ ” mövzusunun adı “ ” kimi yazılmalıdır.

Səhifə 208. “Э 1” hissəsində verilmiş “ ” ifadəsi “ ” kimi yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə “Э 2” hissəsində verilmiş “

” ifadəsi “ ” kimi axırıncı abzasda “ , ”

ifadəsi isə “ , ” kimi

yazılmalıdır. Səhifə 216. 25-ci tapşırıqdakı “

. ё ” cümlələri “

, . ё ” kimi verilməlidir.

2. Dil və вaгı üslubu baбımınНan

Dərslikdə bəzi mövzuların dili sadə və lakonikdir. Burada dil qaydalarına qismən əməl edilmişdir. Həmçinin mövzuların izahı, tapşırıqların məzmunu dil və

üslub cəhətdən qüsurlu olub, şagirdin yaş səviyyəsinə uyğunluğu tam şəkildə

gözlənilməmişdir.

Bununla yanaşı, digər qüsurlara da rast gəlinir. Bunlar aşağıdakılardır: Dərsliyin tərtibatı qənaətbəxş deyil. Belə ki, bütün mövzularda fikirlərin bir-

birindən fərqləndirilməsi üçün abzaslardan istifadə edilməmişdir. Səhifə 8. “Nümunə”də “dəвТşənlərin” deyil, “dəвişənin” yazılmalıdır.

16

Səhifə 17. 19-cu tapşırıqda “üst tərəПТnНən” və “вan tərəПТnНən” əvəzinə uyğun olaraq, “вuбarı üгüЧ tərəПiЧНəЧ” və “вaЧ üгüЧ tərəПiЧНəЧ” yazılması məqsədəuyğundur.

Səhifə 23. 32-ci tapşırıqda “nə qədər t vaбtı (saatla) sərf edər” ifadəsi “nə

qədər vaxt (t, saatla) sərf edər” kimi yazılmalıdır. ВОnə СəmТn səСТПəНə 33-cü tapşırığın 1-ci və 2-ci cümləsində verilən

məlumatların (“ВОnТ tТkТləМək bТna üхün Тnşaat saСəsТnНəkТ tullantılar təmТгlənməlТ və saСə təməl qoвulması üхün СaгırlanmalıНır. Tullantılar şəkТlНə РöstərТlНТвТ kТmТ вük maşını Тlə НaşınmalıНır”) məsələnin mahiyyətinə heç bir aidiyyəti yoxdur. Ona görə də bu məlumatların çıxarılması tövsiyə edilir. Həmçinin burada “feet” sözü “fut” kimi yazılmalıdır. Ümumiyyətlə, “feet” əvəzinə məlum ölçü vahidlərindən istifadə edilməsi tövsiyə edilir.

Səhifə 28. “ƏdəНТn stanНart şəkli” mövzusunda “yerin həcmi” ifadəsi “Yerin

həcmi” kimi yazılmalıdır. Səhifə 43. 2-ci tapşırıqda “VОnn НТaqramı” deyil, “Eyler-VОЧЧ НiaqraЦı”

yazılmalıdır. SəСТПə 57. “İrrasТonal əНəНlər” mövzusunun izahında verilmiş “İrrasТonal

əНəНlər I СərПТ Тlə Тşarə olunur” cümləsi “İrrasioЧal əНəНlər хoбluğu I СərПi ilə işarə ОНilir” kimi yazılmalıdır.

SəСТПə 60. 6-cı tapşırığın “AralarınНa aşağıНakı əНəН вОrləşən ТkТ arНıМıl tam əНəНТ tapın” şərtinin “ƏНəНləriЧ СaЧsı iki arНıcıl taЦ əНəН arasıЧНa вОrləşНiвiЧi ЦüəввəЧ ОНiЧ” kimi verilməsi məqsədəuyğundur.

Səhifə 68. “Kvadrat köklər daxil olan ifadələrin çevrilmələri” mövzusunun

adının “Kvadrat kök daxil olan ifadələrin sadələşНirilЦəsi” kimi verilməsi tövsiyə

edilir.

SəСТПə 76. 9-cu tapşırığın 4-cü bəndində “Exsel” sözü “Excel” kimi yazılmalıdır. Səhifə 77. “БüsusТ НüгbuМaqlı üхbuМaqlar СaqqınНa” yarımbaşlığının

“Düгbucaqlı üхbucaqНa бüsusi Сallar” kimi verilməsi məqsədəuyğundur. Səhifə 82. “Kvadrat tənliklər” yarımbaşlığında verilmiş “Burada a, b, c sabit

ədədlər” ifadəsi “Burada a, b, c ədədlər” kimi yazılmalıdır. Səhifə 84. 8-ci tapşırıqda “kvatratı” sözü “kvaНratı” kimi yazılmalıdır. SəСТПə 91. “TarТбТ məlumat” yarımbaşlığında verilmiş “Al-Уabr а’al

muqabala” ifadəsinin hansı əlifbada yazıldığı bilinmir. Onun Azərbaycan əlifbasında yazılması məqsədəuyğundur.

17

SəСТПə 92. “Qrafik üsul” yarımbaşlığında birinci cümlədə “tənlТвТn СəllТ”,

ikinci cümlədəki mötərizədə “kökü tapılır” əvəzinə, uyğun olaraq “təЧliвiЧ kökü” və “kökü var” yazılmalıdır.

ВОnə СəmТn səСТПəНə “Nümunə 2”-də “toxunur” sözü hecalara düzgün

ayrılmamışdır. Səhifə 94. “Kvadrat tənliyin kökləri düsturu” mövzusunda sonuncu abzasda

“x2+px+q=0 tənliyində a=1 b=p c=q olНuğunНan хОvrТlmТş tənlТвТn НТskrТmТnantı

D=p2–4q düsturu ilə СОsablanır” cümləsi “x2+px+q=0 tənliyində a=1, b=p, c=q

olНuğuЧНaЧ, хОvrilЦiş kvaНrat təЧliвiЧ НiskriЦiЧaЧtı D=p2–4q düsturu ilə

СОsablaЧır” kimi yazılmalıdır. Səhifə 100. 16-cı tapşırıqda “DТskrТmТnantı СОsablamaqla tənliklərin həqiqi

kökü olub-olmaНığını müəyyən edin. Tənliyin həqТqТ kökü varsa, onların Тşarələrini müəyyən edin” cümləsinin “DiskriЦiЧaЧtı СОsablaЦaqla tənliklərin

həqiqi köklərinin olub-olЦaНığıЧı Цüəyyən edin və həqiqi kökləri varsa, oЧlarıЧ işarələrini təyin edin” kimi yazılması tövsiyə edilir.

Səhifə 103. 9-cu tapşırıqda “Onun dibinin sahəsinin yan üzlərinin sahəsindən

1,08 m2 kТхТk olНuğu məlumНursa, вОşТвТn СəМmТnТ tapın” cümləsi “Onun dibinin

sahəsinin yan səthinin sahəsindən 1,08 m2 kiхik olНuğu ЦəluЦНursa, вОşiвiЧ Сəcmini

tapıЧ” kimi yazılmalıdır. Səhifə 105. 18-ci tapşırığın a) bəndinin “2x

2+bx–10=0 tənliyinin 5-ə bərabər

kökü olarsa, b-nТ tapın və tənliyi həll edin” şərtinin “2x2+bx–10=0 tənliyinin

köklərindən biri 5 olarsa, digər kökü və b əЦsalıЧı tapıЧ” kimi verilməsi

məqsədəuyğundur. Bu irad b) bəndinə də aiddir.

Səhifə 109. 5-ci tapşırığın 2-ci bəndində “3 dəfə kiçikdir” əvəzinə “uвğuЧ olaraq 3 dəfə kiçikdir” yazılmalıdır.

Səhifə 110. 11-ci tapşırığın 3-cü bəndinin verilməsi məqsədəuyğun deyil. Çünki tapşırığın həlli üçün lazım olan faktı, yəni üçbucağın sahəsinin sinusla ifadəsi düsturu

şagirdlərə hələ tədris edilməmişdir. Səhifə 121. 8-ci tapşırığın dərsliyin sonunda verilmiş “3,5” cavabı “3,5 m” kimi

yazılmalıdır. Səhifə 122. “İş məsələləri” yarımbaşlığının sonunda “Cavab” hissəsində “2-ci

fəhlə ТşТ 20 Рünə, 1-ci fəhlə x+10=20+10=30 günə yerinə yetirər” ifadəsinin “2-ci

fəhlə işi 20 günə, 1-ci fəhlə 30 günə yerinə yetirər” kimi verilməsi məqsədəuyğundur. SəСТПə 123. “Hərəkətə aТН məsələlər” yarımbaşlığında “1-ci üsul” ifadəsi iki

yerdə yazılmışdır. Onlardan biri çıxarılmalıdır.

18

Səhifə 125. 10-cu tapşırığın şərtinin “Kvadrat üçhədlini vuruqlara aвırЦa üsulundan istifadə edərək tənlikləri həll edin” kimi verilməsi tövsiyə edilir.

Yenə həmin səhifədə 11-ci tapşırıqda “çəni neçə saata doldurarlar?” əvəzinə

“çən neçə saata dolar?” yazılmalıdır. SəСТПə 131. 10-cu tapşırıqda “Dəvəquşu 22 km вolu nОхə НəqТqəвə qaхar”

əvəzinə “Dəvəquşu СəЦiЧ sürətlə 22 kЦ вolu ЧОхə Нəqiqəвə qaхar” yazılmalıdır. Səhifə 136. 6-cı tapşırıqda verilmiş “böвük üхbuМağın”, “kТхТk üхbuМağın”

kimi anlayışlar olmadığından, yazılması məqsədəuyğun deyil. Səhifə 140. 14-cü tapşırığın şərtində “НüгbuМaqlıların uгun tərəПТnТn qısa

tərəfinə olan nisbəti” ifadəsi “НüгbucaqlılarıЧ uгuЧluğuЧuЧ ОЧiЧə nisbəti” kimi

yazılmalıdır. Səhifə 141. “AraşНırma” bölməsinin 2-ci bəndində “düzbucaq” ifadəsi, “düz

bucaq” kimi, “Nəticə 2”-də verilmiş “hipetonuz” sözü isə “hipotenuz” kimi

yazılmalıdır. Səhifə 144-147. “охbuМaqların oбşarlıqlarının tətbiqi” mövzusunun adının

“охbucaqlarıЧ oбşarlığıЧıЧ tətbiqi” kimi yazılması daha məqsədəuyğundur.

Səhifə 147. 17-ci tapşırığın mətnində “Şəkil 2” ifadəsi “Şəkil 1” kimi

yazılmalıdır. Səhifə 151. “Oбşarlıq хОvrТlməsi” mövzusunun adı “Oбşarlıq хОvirЦəsi” kimi

verilməlidir.

Səhifə 154. 2-ci tapşırığın b) bəndində “düzbucaq” ifadəsi “düz bucaq” kimi

yazılmalıdır. Səhifə 155. 9-cu tapşırıqda birinci şəkil üçün tapşırığın şərtinə uyğun olaraq

“AННım 0” ifadəsinin yazılması məqsədəuyğun deyil. Səhifə 158. 4-cü tapşırığın “DəвТşənləri sol tərəfdə olmaqla bərabərsizliyi

yenidən вaгın” şərti “Dəвişəni sol tərəfdə olmaqla bərabərsizlikləri yenidəЧ вaгıЧ”

kimi yazılmalıdır. Səhifə 159. 10-cu tapşırığın “a>b olНuğu məlumdursa, a–b fərqi, –4,3; 0; 5,2

ədədləri ilə ifadə edilə bilərmi?” şərti “a>b olНuğu Цəlumdursa, a–b fərqi,

–4,3; 0; 5,2 ədədlərindəЧ СaЧsı ilə ifadə edilə bilər?” kimi verilməlidir.

Qeyd: Tapşırıqların şərtinin eyni tərkibli tapşırıqlar üçün bəzən cəm, bəzən də

tək halda verilməsi düzgün deyil. Məsələn, səhifə 158-də verilmiş 5, 6, 7-ci

tapşırıqlarda olan bir neçə bənd üçün göstəriş cəm şəklində, səhifə 159-da verilmiş 14, 15, 18-ci tapşırıqların şərtində isə göstəriş tək halda yazılmışdır. Yazılışların eyniləşdirilməsi tövsiyə edilir.

19

Səhifə 160. “Bərabərsizliklərin xassələri” yarımbaşlığı “Bərabərsizliklərin

xassəsi” kimi verilməlidir. Çünki burada yalnız bir xassə verilmişdir. Yenə həmin səhifədə 3-cü tapşırığın “a>b olНuğuna Рörə müqayisə edin” şərti

“a>b olarsa, ifadələri müqayisə edin” kimi yazılmalıdır. Səhifə 161. 6-cı tapşırığın şərtindəki “Eminin məqsədinə çatmaq üçün”

ifadəsinin “Eminin məqsədinə хatЦası üхüЧ” kimi yazılması tövsiyə edilir.

Səhifə 170. 4-cü tapşırığın a) bəndinin “x-Тn Сansı qТвmətində 2x–7 ikihədlisi

müsbət qiymətlər alar?” şərtində “x-Тn Сansı qТвmətində” ifadəsi “x-iЧ СaЧsı qiymətlərində” kimi yazılmalıdır.

Səhifə 178. 3-cü tapşırığın a) bəndindəki “FОmur sümüвünün uгunluğu 30,25

olan qaНının boвu Сansı ТntОrvalНa ola bТlər” şərti “FОЦur süЦüвüЧüЧ uгuЧluğu f=30,25 sЦ olaЧ qaНıЧıЧ boвu СaЧsı iЧtОrvalНa ola bilər” kimi verilməlidir.

Səhifə 179. 7-ci tapşırığın “ 523 x bərabərsТгlТвТnТ Нoğru ОНən ən böyük

tam ədədlə, ən kiçik tam ədəНТn СasТlТnТ tapın” şərtinin “ 3 2 5x

bərabərsizliyinin ən böyük və ən kiçik tam həlləriЧiЧ СasiliЧi tapıЧ” kimi yazılması məqsədəuyğundur.

ВОnə СəmТn səСТПəНə 11-ci tapşırıqda “Qatarın Сərəkət sürətТ saatНa 36 km

olarsa” ifadəsi “QatarıЧ staЧsiвalar arasıЧНakı Сərəkət sürəti orta СОsabla 36

km/saat olarsa” yazılması tövsiyə edilir Səhifə 182. 11-ci tapşırığın şərtində “üхbuМağın verilməyən tərəfini və

buМağını tapın” ifadəsi “üхbucağıЧ naməlum (məlum olmayan, bilinməyən)

tərəflərini və bucağıЧı tapıЧ” kimi yazılmalıdır. Səhifə 183. 3-cü tapşırığın şərtində “x və y tərəflərinin” ifadəsi əvəzinə “x və y

məsafələrinin” yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə 5-ci tapşırığın şərtində “bТrbaşa məsafə” ifadəsinin

“məsafə” kimi yazılması məqsədəuyğundur. Səhifə 186. 17-ci tapşırığın 2-ci bəndində “elə dəвТşНТrТn kТ” ifadəsi əvəzinə

“elə dəвişiЧ ki” yazılması məqsədəuyğundur. Yenə həmin səhifədə 19-cu tapşırığın şərtindəki “Haгır qutuların ölхüsü”

ifadəsinin “Haгır qutularıЧ ölçüləri” kimi yazılması məqsədəuyğundur. Ümumiyyətlə, məsələnin şərtinin “ƏhməН uгuЧluğu 34 sЦ olaЧ taбta хubuğu ölхüləri

12 sm 20 sm 24 sm olan qutuya yerləşНirЦək istəyir. Bu mümkündürmü?” kimi

verilməsi tövsiyə edilir.

20

Səhifə 206. “Nümunə 4” bölməsində verilmiş “Barqarf” sözü “Barqraf” kimi

yazılmalıdır. SəСТПə 213. 1-ci tapşırıqda “alış və satış qТвmətТ arasınНakı (münasТbətТ) ПərqТ

РöstərТr” əvəzinə “alış və satış qiвЦəti arasıЧНakı Пərqi (ЦüЧasibəti) Рöstərir”

yazılmalıdır.

3. Dizayn və bədii tərtТbat baбımınНan

Dərslik dizayn və bədii tərtibat baxımından qismən qənaətbəxşdir. Burada vahid dizayn üslubu, mətnə görə şəkillərin uyğun yerləşdirilməsi və həcm nisbəti əsasən

gözlənilmişdir. Bununla yanaşı, müəyyən qüsurlar da var. Bunlar aşağıdakılardır: Dərslikdə daha çox material yerləşdirmək naminə səhifələri çox sıx yazılmış,

bəzən 2-3 sütunda yazılar verilmişdir ki, bu da oxumağı çətinləşdirir. Mövzuların bölmə daxilində nömrələnməsi tövsiyə edilir. Vacib məlumatlar, təriflər, anlayışlar bəzən mətndən seçilmir. Məsələn, səСТПə 28-də ədədin standart şəklinin tərifi adi şriftlə verildiyindən mətndən seçilmir.

Səhifə 42. “Rombun xassələri” yarımbaşlığında tərifdən sonrakı iki cümlənin

qara şriftlə verilməsi dizayn baxımından məqsədəuyğun deyil. Səhifə 54. “HОsabı kvaНrat kök” yarımbaşlığında verilmiş təriflərin tünd şriftlə

verilməsi məqsədəuyğundur. SəСТПə 57. “İrrasТonal əНəНlər” mövzusunda verilmiş şəkil həqiqi ədədləri elmi

baxımdan düzgün əks etdirmir. Bu şəklə görə yanlış olaraq belə qənaətə gəlinə bilər ki, digər verilmiş çoxluqlar həqiqi ədədlərin alt çoxluğu deyil.

Səhifə 72. “Pifaqor teoremi” mövzusunda 6-cı addımda verilmiş düzbucaqlıların tərəfləri üzərində yazılmış “a” və “b” hərflərinin yeri

dəyişdirilməlidir.

Səhifə 77. 14-cü tapşırığa uyğun verilmiş şəkildə iki təpənin “E” hərfi ilə işarə

edilməsi düzgün deyil.

Səhifə 80. 5-ci tapşırığa uyğun verilmiş şəkildə qeyd edilmiş “36 sm”in hansı parçaya aid olduğu aydın deyil.

SəСТПə 86. 11-ci tapşırıqda şəkil dizayn baxımından düzgün verilməmişdir. Səhifə 93. “Qraf kalkulyator” yarımbaşlığında izahda “3x+10” verildiyi halda,

qrafikdə “3x+2” qeyd edilmişdir. Buradakı uyğunsuzluq aradan qaldırılmalıdır. Səhifə 108. 1-ci tapşırığa uyğun 3-cü şəkildə itibucaqlı üçbucağın hündürlüyü

xaricdə deyil, üçbucağın daxilində verilməlidir.

21

Səhifə 110. 12-ci tapşırığın a) və b) bəndlərinə uyğun şəkillərin üzərində

verilənlərin hansı tərəfə aid olduğu dəqiq göstərilməlidir.

Səhifə 115. 8-ci tapşırığa uyğun şəkildə 60o-lik bucaq qövslə işarə edilməlidir.

Səhifə 128. “AraşНırın, Нəftərinizə çəkin” başlığında verilmiş 2-ci və 3-cü

şəkillərdə O nöqtəsini 1-ci şəkildəki kimi yazmaq, yəni onları bir az sola sürüşdürmək lazımdır. Bu irad 6-cı və 7-ci tapşırıqlara da aiddir.

Səhifə 130. 3-cü tapşırığın 1-4-cü bəndlərində sürüşmə var. Məsələn, yazılış

“362

1892 )1

x

xx ”

kimi verilməlidir. Bu irad 4 və 5-ci tapşırıqlara da aiddir.

Səhifə 132. 1-ci tapşırıqda “mənгТlТn planı”nda yazılmış “mm”-ləri 1 probel

sağa sürüşdürmək lazımdır. SəСТПə 135. “Oбşar НörНbuМaqlılar, oбşar üхbuМaqlar” mövzusunda verilmiş

ABC və NMK üçbucaqları ölçülərinə görə korbucaqlı üçbucaq olsa da, şəkildə itibucaqlı üçbucaq təsvir edilmişdir.

Səhifə 139. 5-ci tapşırığın 1-ci bəndi üçün verilmiş şəkil qüsurludur. Belə ki,

şəkil elə çəkilməlidir ki, “ PLMJLK ”olsun. 2-ci bənddə isə “x” ST parçasının üzərində yazılmalıdır.

Səhifə 140. 11-ci tapşırıq üçün verilmiş şəkil elə çəkilməlidir ki, üçbucaqların uyğun iki tərəfi qarşılıqlı bucaq əmələ gətirsin.

Yenə həmin səhifədə 13-cü tapşırıq üçün verilmiş ABCD trapesiyasının şəkli

tam deyil.

Səhifə 148. “Qurma 1”-də 4-cü şəkildə verilmiş D hərfinin ölçüsü digər

hərflərin ölçüsü ilə eyni olmalıdır. Səhifə 150. “Nümunə 2”-də verilmiş şəkildə dizayn baxımından düzəliş

edilməlidir. L1-in indeksi qırıq xəttin üzərindədir, onu bir az kənara sürüşdürmək

lazımdır. Bu irad M1 nöqtəsinə də aiddir. Bu düzəlişlər MMV-də səhifə 150-də

verilmiş uyğun şəkil üçün də aparılmalıdır. Yenə həmin səhifədə 2-ci tapşırıq üçün verilmiş birinci şəkildə “J”-nin yerinə

“S”, “S1”-in yerinə “S1”, “M

1”-in yerinə “M1”, “K1”-in yerinə “K1” yazmaq, y-i də bir

az sola sürüşdürmək lazımdır. Eyni qayda ilə ikinci şəkildə də “A1”-in yerinə “A1”,

“B1”-in yerinə “B1”, “D

1”-in yerinə “D1”, “E1”-in yerinə “E1” yazılması tövsiyə

edilir.

Səhifə 151. 6-cı tapşırıqda verilənlərlə şəkil arasında uyğunsuzluq var. C(3;1) və

A1(6;2) (Burada “A1” əvəzinə “C1” olmalıdır) nöqtələri şəkildə başqa koordinatlarla

22

verilmişdir. Bundan başqa düzbucaqlı koordinat sistemində x və y qeyd olunmalı və axırıncı sütun 2 dəfə böyüdülməlidir.

Səhifə 173. “İkТqat bərabərsizliklərin həlli” mövzusunda qrafik təsvirlərinin

hər birində oxun ucunda “x” yazılmalıdır. SəСТПə 185. 16-cı tapşırıqda şəkildə Azərbaycan Respublikasının bayrağı aydın

şəkildə təsvir edilməlidir. Səhifə 188. “İkТ nöqtədən keçən düz xəttin tənliyi” mövzusunun araşdırma

bölməsində “(4; 5)” əvəzinə “B(4; 5)” yazılmalıdır. SəСТПə 192. 12-ci tapşırıqda verilmiş ikinci şəkildəki üçbucaq düzbucaqlı

üçbucaq kimi təsvir edilməlidir.

4. Tapşırıqların ОlmТ-mОtoНТkТ uвğunluğu baбımınНan

Tapşırıqlarda yaradıcılıq, rəngarənglik və yaş səviyyəsinə uyğunluq əsasən

gözlənilmişdir. Burada istifadə olunan materiallar müstəqil, interaktiv təlimə əsasən

şərait və imkan yaradır. Bununla yanaşı, müəyyən qüsurlara da rast gəlinir. Bunlar aşağıdakılardır: Səhifə 14. 29-cu tapşırığın b) bəndinin dərsliyin sonunda verilmiş cavabı

səhvən a) bəndi kimi işarə edilmişdir. Səhifə 16. 11-ci tapşırıq dərsliyin sonunda verilmiş cavaba uyğun olaraq

bəndlərə ayrılmalıdır. Səhifə 17. 16-cı tapşırıqda “Nümunə”nin sonunda verilmiş “x≠˃3, x≠4, x≠1”,

ifadələri tapşırığın ikinci tələbinə uyğun deyil. Belə ki, tapşırıqda dəyişənin ifadəni

mənasız edən qiymətlərinin qeyd edilməsi tələb olunur, cavabda isə bunun əksi

verilmişdir. Həmin yazılış tapşırığın tələbinə uyğun olaraq “x=±3, x=4, x=1” kimi

verilməlidir. Yenə həmin səhifədə 18-ci tapşırıq şagirdlərin yaş səviyyəsinə uyğun deyil,

belə ki çoxüzlünün daxilinə çəkilmiş silindr anlayışının tədrisi yuxarı siniflərdə

nəzərdə tutulmuşdur. SəСТПə 19. 7 və 8-ci tapşırıqlar sonrakı mövzuya aid olduğundan

dəyişdirilməlidir. SəСТПə 23. 29-cu tapşırığın b) bəndinin dərsliyin sonundakı cavabı “6” deyil,

“5” olmalıdır. SəСТПə 29. 11-ci tapşırıqda verilən “mil”in “quru” və ya “ingilis mili” olduğu

qeyd edilməlidir. Çünki milin digər növü də - “НəЧiг” və ya “coğraПi mil” var.

23

Yenə həmin səhifədə 12-ci tapşırıqda elektronun kütləsi “0,000000000000000000000000000000911 kq” şəklində deyil “9,11·10–31 kq” kimi

verilməlidir. Səhifə 32. 14-cü tapşırığın şərti “Hansı asılılıq tərs mütənasТb asılılıqНır?”

kimi verilməsinə baxmayaraq, 1-ci və 2-ci bənddə verilənlər tərs mütənasib asılılıq deyil.

Səhifə 34. 20-ci tapşırığın həm şərti böyükdür, həm də şərtdə fizika fənnindən

şagirdlərə məlum olmayan anlayışlar verilmişdir. Bu anlayışlar daha yuxarı siniflərdə

tədris ediləcəkdir. Ona görə də tapşırığın dəyişdirilməsi məqsədəuyğundur. SəСТПə 37. 8-ci tapşırığın mətnindəki birinci hissə verilməməlidir. Çünki

dördbucaqlının bir tərəfinə bitişik bucaqlarının tənbölənləri müxtəlif ölçülü iki bucaq əmələ gətirir, məsələnin birinci hissəsində isə bu bucaqlardan hansının nəzərdə tutulduğu məlum deyil. Ona görə də tapşırığın şərtinin “İsbat ОНiЧ ki, qabarıq dörНbucaqlıНa iki qoЧşu bucağıЧ tənbölənlərinin əmələ gətirdiyi bucaqlardan birinin

ölçüsü digər iki Нaбili bucağıЧ ölхüləri cəЦiЧiЧ вarısıЧa bərabərdir” kimi verilməsi

elmi baxımdan daha doğrudur. Həm bu, həm də 10-cu məsələdə dördbucaqlının qonşu bucaqları səhvən “qonşu təpə buМaqları” kimi adlandırılmışdır.

Yenə həmin səhifədə 10-cu tapşırığın 9-cu tapşırıqdan əvvəl verilməsi tövsiyə

edilir. Çünki bu tapşırıq üçün lazım olan fakt 8-ci tapşırıqda isbat edilib. Səhifə 41. 1-ci tapşırıqda verilən iki şərtdən biri artıqdır. Çünki məsələni həll

etmək üçün “4x+4o və 2x+16o” və ya “5y–8o və y+14o” şərtlərindən biri kifayət edir.

Yenə həmin səhifədə 6-cı tapşırığın b) bəndi paraleloqrama aid olduğundan,

həmin tapşırığın uyğun mövzuda verilməsi məqsədəuyğundur. Səhifə 43. 4-cü tapşırıqda “MP=12” şərti artıq olduğundan, çıxarılmalıdır. Səhifə 51. 9-cu tapşırıqda AE-nin tənbölən olması şərti, 11-ci tapşırıqda isə

“KP=2x+y” şərti artıq olduğundan, çıxarılmalıdır. Səhifə 65 və 66. 5-ci və 6-cı tapşırıqlar sadədən mürəkkəbə prinsipinə əsasən

3-cü tapşırıqdan əvvəl verilməlidir. Səhifə 65. 9-cu tapşırığın b) bəndinin dərsliyin sonundakı cavabı “4” deyil,“2”

olmalıdır. Səhifə 69. 2-ci tapşırığın dərsliyin sonunda verilmiş “b və c-nin” cavabı “c”

kimi yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə 3-cü tapşırıq sadədən mürəkkəbə prinsipinə əsasən 6-cı

tapşırıqdan sonra verilməlidir. Həmçinin 1-ci tapşırığın 5-ci bəndi çətin olduğundan,

onun sonrakı tapşırıqlarda verilməsi məqsədəuyğundur.

24

Yenə həmin səhifədə 5-ci tapşırıqda bərabərliyin sonunda “5” deyil, “1”

yazılmalıdır. Səhifə 77. 15-ci tapşırığın b) bəndində düzbucaqlı üçbucaqda verilmiş 30o və ya

60o şərtlərindən birinin yazılması kifayətdir. Bu irad səhifə 80-də verilmiş 2-ci

tapşırığa da aiddir. Səhifə 78. 16-cı tapşırığın c) və f) bəndlərində verilmiş daxili çarpaz bucaqların

bərabərliyi şərti artıq olduğundan, çıxarılmalıdır. Səhifə 82. 4-cü tapşırıqda “sahəsi 21 kvadrat vahiddir” ifadəsi “sahəsi 21 sahə

vahididir” və ya “sahəsi 21 sm2-dir” kimi yazılmalıdır. Səhifə 84. 11-ci tapşırıqda “a) iki həlli olsun”, “b) bir həlli olsun”, “c) həlli

olmasın” ifadələri uyğun olaraq “a) iki müxtəlif kökü olsun”, “b) iki bərabər kökü

olsun”, “c) həqiqi kökü olЦasıЧ” kimi yazılmalıdır. ВОnə СəmТn səСТПəНə 14-cü tapşırığın 1-ci cümləsində “sərbəst НüşНükНə”

deyil, “üПüqi istiqaЦətНə atılНıqНa” yazmaq lazımdır. Səhifə 85. 2-ci tapşırığın şərtində “VОrТlmТş köklərinə görə kvadrat tənlikləri

вaгın” əvəzinə “VОrilЦiş köklərinə görə хОvrilЦiş kvaНrat tənlikləri вaгıЧ” yazılması daha məqsədəuyğundur. Bu irad səhifə 99-da verilmiş 7-ci tapşırığa da aiddir.

Səhifə 86. 7-ci tapşırığın şərti dəqiq deyil. Burada 28 m2=2800 dm2 =280000

sm2 və s. olduğundan, axtarılan tam ədədlərin ölçü vahidi göstərilməlidir.

ВОnə СəmТn səСТПəНə 9-cu tapşırığın birinci bəndindəki “ТПaНənТ vuruqlara aвrılmış şəkТlНə вaгın” əvəzinə “iПaНəЧi вaгıЧ” olmalıdır. Çünki şəkildə verilmiş sarı hissənin sahəsini göstərən ifadə “ab” olur ki, bunu da vuruqlara ayırmaq olmur.

ВОnə СəmТn səСТПəНə 10-cu tapşırığın mətninə “taбta lövСəЧiЧ kəЧarı boвu вapışНırılaЧ СaşiвəЧiЧ ОЧi ОвЧiНir” şərti əlavə edilməlidir. Əks təqdirdə məsələnin həlli mümkünsüzdür. Bu irad səСТПə 88-də 20 nömrəli məsələyə də aiddir.

SəСТПə 89. “KvaНrat tənlТklərТn vuruqlara aвırma üsulu Тlə СəllТ”

mövzusunda “Мəbr kartları”nın köməyi ilə kvadrat tənliklərin vuruqlara ayrılması üsulu verilmişdir. Buradakı izahlar əsasında 23-cü tapşırığın b), e), f) bəndlərinin yerinə yetirilməsi mümkün deyil.

Səhifə 93. 6-cı tapşırıq korrekt deyil. Burada şəkillə mətn uyğun gəlmir. Çünki

şaquli yuxarı atılmış cisim irəli getmir, atıldığı yerə düşür və s. Həmçinin bu tip

məsələlərdə “–4,9t2” əvəzinə “–5t2” yazılması daha məqsədəuyğundur. Səhifə 95. 5-ci tapşırığın a) bəndinin dərsliyin sonundakı cavabı “5 və 6” deyil,

“a) 5 və 6” olmalıdır.

25

Səhifə 97. 25-ci tapşırığın dərsliyin sonunda verilmiş cavabına “a=10, b=30,

3

10c ” halı da əlavə edilməlidir.

SəСТПə 103. 8-ci tapşırığın şərti korrekt deyil. Belə ki, “NərmТn НüгbuМaqlı Пormalı saСənТn uгunluğu 15 m olan НТaqonalı üгrə pТвaНa Сərəkət ОНТr” şərtində hərəkətin başlanğıc nöqtəsi verilməmişdir.

Yenə həmin səhifədə 9-cu tapşırıqda “yan üzlərinin sahəsindən” ifadəsi “yan

səthindən” kimi yazılmalıdır. Səhifə 104. 9-cu tapşırığın şərti düzgün deyil. Çünki kvadrat tənliyin bir kökü

olmur.

Səhifə 107. 7-ci tapşırığın b) bəndində paraleloqramın tərəfi üzərində yazılmış “25 m” şərti artıq olduğundan, çıxarılması məqsədəuyğundur.

Yenə həmin səhifədə 9-cu tapşırıqda “kvadrat üçhədli” anlayışı verilir. Əvvəlki mövzularda ya bu anlayış daxil edilməli, ya da burada “üçhədli”

yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə 13-cü tapşırığın 3-cü bəndi çıxarılmalıdır. Çünki bu bənd

“Sabit cəm СaqqınНa tОorОm”lə bağlıdır. Bu teorem isə səhifə 164-də verilmişdir. Səhifə 109. 7-ci tapşırığın 1-ci bəndinin dərsliyin sonundakı cavabı “180 sm2”

deyil, “1) 180 sm2” olmalıdır. Yenə həmin səhifədə 10-ci tapşırığın dərsliyin sonunda verilmiş “h2=h3=4,8

sm” cavabı əvəzinə “h2=4,8 sm” yazılmalıdır. Səhifə 110. 11-ci tapşırığın 3-cü bəndi dəyişdirilməlidir. Çünki bu tapşırığı həll

etmək üçün lazım olan fakt tədris edilməmişdir. Yenə həmin səhifədə 14-cü tapşırıqda verilmiş “ BACDAE ” şərti artıq

olduğundan, çıxarılması məqsədəuyğundur. Həmçinin şəkildə CH-ın AB-yə

perpendikulyar olduğu verilməlidir.

Səhifə 113. 13-cü tapşırığın 1-ci bəndində verilmiş fiqurun düzbucaqlı olduğu qeyd edilməlidir. 2-ci bəndinə uyğun şəkildə verilmiş “8” və “14” şərtləri artıq olduğundan, çıxarılmalıdır. Həmçinin bu bəndin dərsliyin sonunda verilmiş “16;85”

cavabı “16;105” kimi yazılmalıdır. Səhifə 116. 6-cı tapşırığın dərsliyin sonundakı cavabı “32 sm2” deyil, “24 sm2”

olmalıdır. Yenə həmin səhifədə 7-ci tapşırıqda fiqurların kvadrat olması şərtdə

verilməlidir.

26

SəСТПə 121. 4-6-cı tapşırıqlarda “litr” əvəzinə “kq” yazılmalıdır. Çünki məhlulları qarışdırdıqda həcm saxlanmır.

Səhifə 123. “Rasional tənliklərin tətbiqi ilə məsələ həlli” mövzusunda

verilmiş 1-ci və 2-ci tapşırıqlar mövzuya uyğun olmadığından, dəyişdirilməlidir. Belə

ki, 1-ci tapşırığın həlli “10:2=5, 2·5+3·5=25” kimi, 2-ci tapşırığın həlli isə

“2x+4(x+10)=460” xətti tənliyi vasitəsi ilə olur.

Yenə həmin səhifədə 4-cü tapşırığın dərsliyin sonunda verilmiş “15 km/saat,

20 km/saat” cavabı “3 km/saat” kimi yazılmalıdır.

Səhifə 125. 14-cü tapşırığın dərsliyin sonundakı cavabı “1) 3)(5

96

xx” deyil,

“1) 35

48

xx” olmalıdır.

Səhifə 129. 14-cü tapşırığın 4-cü bəndində “y=x düz xəttinə nəzərən” əvəzinə,

“y=–x düz xəttinə nəzərən” yazılması daha məqsədəuyğundur. SəСТПə 130. “NТsbət, Tənasüb” bölməsində 7-ci tapşırıq və səСТПə 131-də 12-ci

tapşırıq tənasübə aid olmadığından, dəyişdirilməlidir. SəСТПə 132. 1-ci tapşırıqda “1 sm:3 m mТqвası” əvəzinə “1:300 Цiqвası”

yazılmalıdır. Həmçinin burada verilmiş “m

2,5sm

3m

1sm

x ” ifadəsində nisbətlərdə

müxtəlif adlı kəmiyyətlərin yazılması metodiki baxımdan düzgün deyil. Səhifə 133. 2-ci tapşırığın 2-ci bəndinin dərsliyin sonundakı cavabı “x=3,

y=1,5” deyil, “x=1, y=1,5” olmalıdır. SəСТПə 135. 1-ci tapşırığın a) bəndi korrekt deyil. Burada üçbucaq bərabərsizliyi

ödənilmir.

SəСТПə 139. 5-ci tapşırığın 5-ci bəndi korrekt deyil. Çünki üçbucağın verilən tərəflərinə görə bucağı 22o ola bilməz.

Səhifə 140. 12-ci tapşırığın dərsliyin sonundakı cavabı “45” deyil, “9 m”

olmalıdır. SəСТПə 153. 11-ci tapşırığın şərti aydın deyil. Tapşırıqda DEF üçbucağı

verilmədiyi halda, sonradan bu üçbucaq üçün şərtlər verilmişdir. SəСТПə 174. 6-cı tapşırıqda “Su atmosПОrНə krТstal, maвО və buбar СalınНa

olur” əvəzinə “Su atЦosПОrНə bərk, ЦaвО və buбar СalıЧНa olur” yazılmalıdır. Səhifə 175. 8-ci tapşırıqda verilmiş məlumatlar reallığı əks etdirmir. Ayda 15%

gəlir verən bank yoxdur.

27

ВОnə СəmТn səСТПəНə 14-cü tapşırıqda “ölçü vahidi hersdir” əvəzinə “tezliyin

vahidi hersdir” yazılmalıdır. Səhifə 176. 1-ci tapşırıqda “–0; –1; –2; –3” deyil, “0; 1; 2; 3” yazılmalıdır. SəСТПə 177. 5-ci tapşırıqda “Mütləq бəta ±14” əvəzinə “Mütləq бəta 14”,

“│mütləq бəta│” əvəzinə “Цütləq бəta” yazılmalıdır. SəСТПə 190. 13-cü tapşırıqda “2025-МТ ТlНə bu avtomobТlТn qТвmətТ СaqqınНa

proqnoz verin” ifadəsi “artıЦ sürəti saбlaЧarsa, 2025-ci ilНə bu avtoЦobiliЧ qiвЦəti СaqqıЧНa proqЧoг vОriЧ” kimi yazılmalıdır.

ВОnə СəmТn səСТПəНə 17-ci tapşırıq korrekt deyil. Çünki verilən şərtlər daxilində tapşırığı həll etmək mümkün deyil.

Səhifə 192. 10-cu tapşırığın birinci cümləsində yazılmış “Bütün buМaqları Нüг buМaq olan paralОloqrama НüгbuМaqlı НОвТlТr” tərifinə ehtiyac yoxdur. Çünki

şagirdlər düzbucaqlıya verilmiş bu tərifi səhifə 41-də “DüгbuМaqlı” mövzusundan

bilirlər.

SəСТПə 193. 6-cı tapşırığın şərti düzgün deyil. Şərtə görə “alman və Пransıг dillərТnНə Нanışanlar 4, ТnРТlТs və Пransıг НТllərТnНə Нanışanlar 3 nəПər, Сər üх НТlНə Нanışanlar Тsə 5 nəПər” verilmişdir ki, bu isə mümkün ola bilməz.

Səhifə 206. 1-ci tapşırıqda “Nümunə 3-dəki barqrafa görə” ifadəsi əvəzinə

“Nümunə 4-dəki barqrafa görə” yazılmalıdır. Səhifə 220. “Cavablar” bölməsində cavabları verilmiş tapşırıqların sayının

artırılması tövsiyə edilir.

5. “Müəllim üçün metodik vəsait”in (MMV-nin)

məгmununun ТşlənməsТ baбımınНan

Müəllim üçün metodik vəsait 224 səhifədən ibarətdir. Vəsaitin əvvəlində

“Mündəricat” və dərsliyin strukturu haqqında məlumat verilməklə, hər bölmə üzrə

olan mövzular, onların hansı məzmun xətlərini əhatə etməsi qeyd edilmişdir. Burada

həmçinin “Qiymətləndirmə”, “Təlim nəticələri və ТntОrnОt ünvanları”

göstərilmişdir. Əksər mövzulara uyğun “İşхТ vərəq”, bölmələrin sonunda “Bölmə

üzrə summativ qiymətləndirmə tapşırıqları” verilmişdir. MMV-də fənn kurikulumunun reallaşma mexanizmlərinin şərhi və

əsaslandırılması, dərsliyin hazırlanması prinsiplərinin izahı qismən verilmişdir. Təlim

məqsədlərinin məzmun standartlarına uyğunluğu, tətbiq olunan metod və üsulların məzmun standartlarının reallaşdırılmasında rolu əsasən gözlənilmişdir. Dərs zamanı

28

əlavə vəsaitlərə istiqamətləndirmə yerinə yetirilmişdir. Qiymətləndirmənin müxtəlif

növlərinə aid vasitələr qismən verilmişdir. Mənbələrin və resursların təqdimolunma

səviyyəsi qənaətbəxşdir. Bununla yanaşı, bəzi qüsurlara da rast gəlinir. Bunlar aşağıdakılardır: MMV-də geniş şəkildə “Gündəlik plaЧlaşНırЦa və dərsiЧ icЦalı”na aid

nümunələr verilməmişdir. Burada sadə tapşırıqların həllinin verilməsi əvəzinə, bir

neçə “Gündəlik plaЧlaşНırЦa ЧüЦuЧəsi”nin verilməsi müəllimlər üçün daha vacib və

əhəmiyyətlidir. Çünki MMV dərsin təşkili, onun strukturunun müəyyən edilməsi,

mərhələləri, təlim nəticələri və qiymətləndirmə barədə göstəriş və istiqamət verən

əsas vəsaitdir.

Səhifə 22. “Rasional ifadələrТn vurulması, bölünməsi və qüvvətə

yüksəldilməsi”ndə tövsiyələr, göstərişlər verilmişdir. Lakin bu tövsiyə və göstərişlər

dərsin metodiki baxımdan ənənəvi dərsdən fərqli strukturda düzgün qurulması üçün heç bir nəzəri bilik vermir.

MMV-də dərsin qeyd edilən tələblər səviyyəsində təşkili üçün heç bir plan və ya

icmal nümunəsi verilməmişdir. MMV-nin müəllimlərə göstərəcəyi metodiki

köməklərdən ən vacib olanı isə budur.

MMV-də bundan sonrakı tövsiyə və göstərişlər də ümumiyyətlə, eyni bu dərsdə

verilmiş tövsiyə və göstərişlərə uyğun şəkildə verildiyi üçün belə göstərişlər

kurikulum tələbləri səviyyəsində dərsin təşkili zamanı müəllimin metodiki baxımdan tələblərinin ödənilməsini təmin etmir. Qeyd olunan iradlar əsasında demək olar ki,

MMV kurikulum tələblərinə qismən cavab verir.

Səhifə 25. “Öyrənmə tapşırıqları” bölməsində demək olar ki, müəllimə aid

olan yararlı tövsiyə verilməmişdir. Verilmiş tövsiyə və göstərişlər söz yığınından ibarət olub, heç bir metodiki tövsiyə xarakteri daşımır.

Səhifə 62. 13-cü tapşırıq üçün verilmiş cavablarda bütün bəndlərə “sm”

yazılmalıdır.

Səhifə 65. 9-cu tapşırığın izahında “ 52x ” bərabərliyi “ 22

5x ” kimi

verilməlidir. Həmçinin “Вoбlanması” hissəsində “ 444,154,125 ” deyil,

“ 415125 ” yazılmalıdır. Səhifə 67. “Dərs 41”-də verilmiş məzmun standartı və şagird bacarıqları

mövzuya uyğun deyil.

Səhifə 69. “ baab ” bərabərliyinin doğru olması səbəbinin, “Əsası”

sütununda “5. Kökün tərifinə görə” ifadəsinin fakt kimi verilməsi elmi səhvdir.

29

Əslində isbatda “Təklif” hissəsində 4-cü bənddən sonra “5. ( ab )2=ab”, “( a )2=a

eyniliyinə əsasən” və “6. ab = a b ” verilməlidir.

Səhifə 78. 1-ci tapşırığın həllində “VОrТlТr ∆PQS” əvəzinə “Verilir ∆PQR”,

“∆PQR bərabərtərəПlТ olНuğunНan” əvəzinə “∆PQS bərabərtərəПli olНuğuЧНaЧ”

yazılmalıdır. Səhifə 80. “Diqqət edilməli məqamlar” hissəsində “45o–45o–90o” və

“30o–60o–90o” yazılışları uyğun olaraq, “45o;45o;90o” və “30o;60o;90o” kimi

verilməlidir.

Səhifə 84. 1-ci və 2-ci tapşırıqlardakı üçlüklər “( )” deyil, “{ }” işarəsi daxilində

yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə 4-cü tapşırığın 1-ci bəndində “b=13 sm” əvəzinə “b=12

sm” yazılmalıdır. Səhifə 87. 18-ci tapşırığın cavab bəndlərində sonuncu yazılmış “A” bəndi “D”

kimi verilməlidir.

Səhifə 91. 10-cu tapşırığın izahının sonunda “16·24” deyil, “276” yazılmalıdır.

Səhifə 98. 25-ci tapşırığın izahına “a=10, b=30, 3

10c ” halı da əlavə edilməlidir.

Səhifə 100. “İşхТ vərəq № 1”-də 1-ci tapşırıqda “iki həqiqi kökü olan” və “bir

həqiqi kökü olan” ifadələrinin uyğun olaraq, “iki müxtəlif həqiqi kökü var”, “iki

bərabər həqiqi kökü var” kimi yazılması məqsədəuyğundur. Səhifə 102. 4-cü tapşırığın həllində 2-ci bənddə verilmiş “kvadrat tənliyin bir

kökü olması üхün onun НТskrТmТnantı sıПır olmalıНır” fikri elmi baxımdan səhvdir.

Çünki bu halda kvadrat tənliyin iki bərabər kökü var. Həmçinin tapşırığın izahının sonunda “m=1” deyil, “m=–1” yazılmalıdır.

Səhifə 105. 6-cı test tapşırığın düzgün cavabı olan “–2,5” təqdim edilmiş cavab variantları içərisində verilməmişdir.

Səhifə 107. 4-cü tapşırığın izahı üçün verilmiş şəkildə N və M nöqtələri yerində

deyil. Yenə həmin səhifədə sahə vahidinin “kvadrat vahid” kimi qeyd edilməsi başa düşülmür. Sahə vahidləri uzunluq vahidlərinin kvadratı kimi verilir, adətən 5 s.v.

(sahə vahidi), 6 s.v kimi yazılır. Dərslikdə və MMV-də sahə vahidlərinin bir-biri ilə ifadə olunmasına aid

tapşırıqlara və izahatlara yer verilməmişdir. Buna əsasən də 4. 1. “Ölçü vahidlərinin

məЧasıЧı başa Нüşür, müvafiq ölçü alətlərindən istifadə edir” əsas standartının qismən reallaşdırıldığını demək olar.

30

Səhifə 110. “İşхТ vərəq № 1”-də 1-ci tapşırıqda paraleloqramın üzərində artıq verilənlərin nəyə xidmət etdiyi aydın deyil. Yaxşı olardı ki, bu tapşırıqda əlavə olaraq

“Məsələdə artıq şərt varЦı?” və “Əgər varsa, bu əlavə şərtə görə СaЧsı kəmiyyətləri

tapmaq olar” suallarını qoymaqla şagirdin yaradıcı tətbiqetmə, ümumiləşdirmə

bacarıqlarını inkişaf etdirmək, mövzunu daha dərindən öyrənmək məqsədinə nail

olunardı. Bu irad səhifə 113-də verilmiş “İşхТ vərəq № 2”-də 2-6-cı tapşırıqlara da aiddir.

Səhifə 124. 1-ci tapşırığın izahında “Təklif” hissəsinin 5-ci sətrində “ ΔABCS ”

deyil, “ ABDS ” yazılmalıdır. Səhifə 126. 11-ci tapşırığın dördüncü şəklinə uyğun həllində səhvlər var. Burada

“d=2R=20, R=10 sm” yazılışları başlanğıcda verilməlidir. Hesablamada isə

trapesiyanın böyük oturacağının uzunluğunun qiyməti yerinə “10” deyil, “20”

yazılmalıdır. Həmçinin burada bəndlərin nömrələnməsi düzgün verilməmişdir. “2)”

və “3)” bəndləri dərsliyə uyğun olaraq “3)” və “4)” kimi yazılmalıdır Yenə həmin səhifədə 15-ci tapşırığın həllində müəyyən səhvlər var. Belə ki,

şəkildə M və N nöqtələri qeyd edilməmişdir. Həmçinin burada “S∆CMN=SABCD–

S∆CBM–S∆DN” əvəzinə, “S∆CMN=SABCD–S∆MBC–S∆NCD–S∆AMN”, “S∆NCD= bab

22”

əvəzinə, “S∆NCD= ba

22

1 ” yazılmalıdır.

Səhifə 135. 1-ci abzasda “Dönmə buМağı və dönmə mərkəzi (bu halda

koordТnat başlanğıМıНır) НüгРün nəzərə alınması şaРТrНlərin nəzərinə хatНırılır”

cümləsi “Dönmə bucağı və dönmə mərkəzinin düzgün nəzərə alıЧЦası şaРirНlərin

nəzərinə хatНırılır” kimi yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə 9-cu tapşırığın həlli sona qədər verilməmişdir. Belə ki,

sonda “ 404080 ” cavabı yazılmalıdır. Səhifə 136. 1-ci abzasda iki yerdə verilmiş “man” ifadəsi “man.” və ya “manat”

kimi yazılmalıdır. Səhifə 137. 3-cü şəklin altındakı yazılışda bucaq işarəsi silinməlidir.

Səhifə 157. “Summativ qiymətləndirmə tapşırıqları” bölməsində

4-cü tapşırıqda “saat əqrəbi istiqamətində” ifadəsi “saat əqrəbinin hərəkəti

istiqamətində” kimi yazılmalıdır. Yenə həmin səhifədə 6-cı tapşırığın şərtində “koorНТnatlarının” sözünün

əvəzinə “nöqtəsinin” yazılmalıdır.

31

Səhifə 160. “Bərabərsizliklər” mövzusunda “x≤–1”, “x<–1”, “x>2”

bərabərsizlikləri uyğun olaraq, “x≥–1”, “x>1”, “x<–2” kimi yazılmalıdır. Səhifə 167. 6-cı tapşırığın a) bəndində “4” deyil, “–4” yazılmalıdır. Səhifə 175. “Dərs 134, 135”-də “ŞaРТrН baМarıqlarınНa” verilmiş “dəвТşəni

moНul Тşarəsi daxilində olan bərabərsizliyi həll etmə qaвНasını bТlТr” fikri 2.2.3.

“MoНul işarəsi daxilində dəвişəni olan və xətti bərabərsizliyə gətirilən

bərabərsizlikləri həll edir” alt standartın məzmununun təkrarıdır. Burada qarşıya qoyulan məqsəd “ŞaРТrН baМarıqları”nda açıqlanmamışdır. Məqsəd dəyişəni modul

işarəsi daxilində olan sadə bərabərsizliklərin xətti bərabərsizliklər şəklində

göstərməyi bacarmaq və onu həll etməkdən ibarətdir.

Səhifə 176. 3-cü tapşırığın “d)” bəndi dərsliyə (D. səh. 176) uyğun olaraq “e)”

hərfi ilə verilməlidir.

Səhifə 180. 15-ci tapşırıqda “tənliyin kökü yoxdur” ifadəsi “tənliyin həqiqi

kökü yoxdur” kimi yazılmalıdır. Səhifə 182. 7-ci tapşırığın izahında “tangensi isə 1-dən böyük, 1-dən kiçik və

1-ə bərabər ola bilər” cümləsi “tangensi istənilən müsbət ədədə bərabər ola bilər”

kimi verilməlidir.

Yenə həmin səhifədə 9-cu tapşırığın həllində “tРβ=1,333” deyil, “tРβ≈1,333”

yazılmalıdır.

Səhifə 189. 2-ci tapşırığın 2-ci bəndində “sinA=10c

a

c

a ” deyil,

“sinA=10a

a

c

a ” yazılmalıdır.

Səhifə 217. 32-ci tapşırığın həllində “ 82

1a ” ifadəsi “ 7

2

1a ” kimi verilməlidir.

Həmçinin həldə verilmiş şəkil dərsliyə uyğunlaşdırılmalıdır.

MMV-nin rus dilində olan variantında da bəzi qüsurlar var. Bunlar

aşağıdakılardır: Səhifə 23. “ .19.” hissəsində “ , V2=65 ”

ifadəsi “ , V2 65 ” yazılmalıdır. Səhifə 80. “ .20.” hissəsində “Д : 2

, 3 ” əvəzinə “Д ,

2 3 ” yazılmalıdır.

32

Səhifə 84. 8-ci tapşırığın 2-ci cümləsi “ ” kimi verilməlidir.

Səhifə 85. 3-cü tapşırığın 1-ci bəndində “ ”

əvəzinə “ ” verilməlidir.

Səhifə 89. “ .7.” hissəsinin 2-ci bəndi bir neçə probel sağda yazılmalıdır. Səhifə 90. Sondan ikinci abzasda “ ”

ifadəsi “ ” kimi

yazılmalıdır. Səhifə 95. “ ” hissəsində 1-ci bənddə “-

aб2+bx=0, ax2+c=0, ax2+bx+c=0, в=aб2 y=kx+b” yazılmalıdır.

Səhifə 100. 8-ci bəndin birinci cümləsi “ ” kimi verilməlidir.

Səhifə 119. “ .9.” hissəsində yazılmış “ ” ifadəsi

“ ” kimi verilməlidir.

Səhifə 207. “ ”

başlığı “ ” kimi yazılmalıdır. Səhifə 207–212. Bu səhifələrdə verilmiş “ ” sözünün cümləyə və

məzmuna uyğun olaraq “ ” kimi yazılması məqsədəuyğundur.