1

TEHNOLOGIJA

RADOVA

6 –ZIDARSKI RADOVI

PREDMETNI N

ASTAVNIK:

DRAGAN ARIZANOVIĆ

OSNOVNO O ZIDOVIMA

Zidovi su konstruktivni elementi objekta koji ograničavaju

prostorije i opterećeni su u vertikalnoj ravni.

Najčešće se rade od punih ili šupljih zidnih elemenata od

pečene gline, lakoagregatnog betona, gas-betona i krečno-

silikatnog betona a u znatno manjoj meri koristi se i prirodni

tesani kamen. Za vezivanje elemenata se koristi malter ili lepak

sa mineralnim puniocima.

Malter je mešavina kreča, cementa, kreča i cementa ili drugog

hidrauličnog veziva sa mineralnim agregatom i vodom, kojoj

dodaci mogu poboljšati svojstva.

Maltera u zapremini zida može biti i samo 7% ali je njegova

uloga u ostvarenju željenih mehaničkih svojstava zida i tada

dominantna.

2

18

Veština zidanja se

usavršavala kroz

vekove...

...da bi danas na raspolaganju

imala u mnogo čemu drugačije

materijale...

2

18

...ali ostaci drevnih objekata podsećaju na majstore-

graditelje...

Kineski zid

POSTANAK I PRIMENA OPEKE

Opeka je najstariji grañevinski materijal stvoren rukom.

Prve opeke su nastale pre oko 10.000 godina, liče na hleb od

45 -50 cm, proizveden od gline i sušen na Suncu.

Prvi drveni kalupi za izradu opeka stari su 5.000 godina.

Primena opeke je u prošlosti bila veća nego danas.

Zidane zgrade se primenjuju za objekte do 20 spratova.

Najviša je 16-to spratna zgrada u Čikagu; kod nas nisu prelazile

5 -6 spratova.

Prva istraživanja nosivosti zidova od opeke su počela skoro vek

nakon početka istraživanja nosivosti betonskih zidova.

318

Monadonock

Building

3

OBLIKOVANJE ZIDOVA

Zidane zidove treba razlikovati od pregrada (pogrešno zvanih

pregradni zidovi) koje mogu biti od dasaka, iverice, medijapana,

šper-ploča, gips ploča, staklenih elemenata (kopilit, luksfer),

armiranog stakla i sličnih materijala ili njihovih kombinacija.

Zidovi se mogu imati otvore za vrata, prozore ili instalacije.

Otvori narušavaju ravnomerno prenošenje opterećenja pa se od

pojave efekta svoda obezbeñuju ugrañivanjem čeličnih valjanih

profila, izradom gredih elemenata od armiranog betona ili od

lučno poreñanih zidnih elemenata.

Na obim zidarskih radova utiče oblikovanje unutrašnjih

prostorija: prostorija B/L = 2/8 m ima istu površinu kao ona kod

koje je B/L = 4/4 m ali i 25% veću površinu zidova.

4

VRSTE ZIDOVA

Razlikujemo sledeće vrste zidova:

�noseći zidovi

�nenoseći zidovi -opterećeni sopstvenom težinom,

ne služe za ukrućenje nosećih zidova, ali prenose

vertikalno opterećenje od vetra na noseće elemente;

�zidovi za ukrućenje -služe za ukrućenje zgrade ili

sprečavanje izbočavanja nosećih zidova;

�jednoslojni zidovi -sastavljeni od zidnih elemenata

iste vrste koji su poreñani na preklop u jednom ili više

pravaca i potpuno su zaliveni malterom;

5

VRSTE ZIDOVA

Razlikujemo i sledeće vrste zidova:

�jednoslojni m

ešoviti zidovi -sastavljeni od 2 vrste

zidnih elemenata, iste veličine ali različitog kvaliteta,

zalivenih malterom pa zajedno prenose opterećenje;

�dvoslojni zidovi -sastoje se od 2 paralelna

jednoslojna zida na razmaku ne većem od 2,5 cm;

razmak je popunjen malterom;

�dvoslojni zidovi sa šupljinom -sastoje se od 2

paralelna jednoslojna zida sa razmakom od 5 -10

cm, slojevi su povezani zidnim spojnicama;

meñurazmak je prazan ili se puni termo-izolacijom.

6

ZIDARSKI M

ATERIJALI

Puna opeka od gline ima dimenzije NF-a 12/25/6,5 a njena

težina je oko 3,5 kg.

U starim objektima su opeke veće 14/29/6,5 -stari format.

Potrošnja pri zidanju je 365 kom/m

3zida a zbog loma opeke se

obično računa sa 380 kom/m

3zida.

Prema pritisnoj čvrstoći opeke delimo na marke i razlikujemo

marke 25, 50, 75, 100, 150 i 200.

Najniže marke (M 25, M 50, M 75) se koristi isključivo za ispunu

i izradu nenosećih zidova.

Poroznost materijala odreñuje njena izolaciona svojstva pa je

minimalni dozvoljeni procenat upijanja vode od 6%.

7

4

ELEMENTI ZA IZRADU ZIDOVA

Za zidanje se koriste zidni elementi različitih dimenzija,

razvrstani u sledeće grupe proizvoda:

�pune opeke i fasadne opeke od gline,

�pune opeke od gline sa olakšanom osnovnom

masom,

�šuplje opeke, fasadne opeke i blokovi od gline,

�šuplje opeke i blokovi od gline sa olakšanom

osnovnom masom,

�šuplji blokovi od betona,

�krečno-silikatne pune i šuplje opeke,

�krečno-silikatni šuplji blokovi i fasadne opeke,

�zidni blokovi od gasbetona,

�prirodni neobrañeni i obrañeni kamen...

8

PRIMENA BLOKOVA

Opeke i blokovi imaju oblik paralelopipeda pravougaonog ili

kvadratnog poprečnog preseka.

U toku proizvodnje u njima ostaju šupljine čiji je presek

kvadratnog, pravougaonog, ovalnog, romboidnog ili drugih

oblika.

Šupljine su izolatori i olakšavaju manipulaciju elementa pri radu.

Uslov u pogledu veličine šupljina je da je ukupno olakšanje

mase veće od 15%.

Blokovi za zidanje su odgovor na potrebu bržeg zidanja.

Dimenzije blokova: 25/19/19(100 kom/m

3zida d = 19 cm) ili

29/19/12(128 kom/m

3zida d = 12 cm) ili 24/25/19.

Zidanje blokovima omogućava manji rad na izradi spojeva

(količina maltera je oko 5 puta manja).

9

18

MALTER

Malter je mešavina veziva, agregata i vode pa je sredstvo za

povezivanje elemenata jer ima neophodnu čvrstoću.

Agregat može biti prirodni, drobljeni ili od ekspandirane gline.

Malterima se mogu dodavati aditivi ali ne i oni koji sadrže soli

hlora.

Razlikujemo:

�krečni malter -mešavina kreča, agregata i vode;

�produžni malter -mešavina kreča, cementa, agregata i

vode;

�cementni malter -mešavina cementa, agregata i vode.

10

5

PRIMENA BLOKOVA

U produžnom malteru se, umesto kreča, sve više primenjuje

hidraulično vezivo za zidanje i malterisanje.

Za radove manjeg obima treba nabaviti suvu mešavinu i spraviti

malter pre ugrañivanja.

Agregat za maltere je sa maxD = 4 mm.

Za završni sloj je malter sa peskom sa maxD = 2 mm.

Maltere delimo prema pritisnoj čvrstoći na klase:

M1, M2, M5, M10, M15

“M” je oznaka srednje pritisne čvrstoće nakon 28 dana izražene

u N/mm2 .

11

PRIPREMA ZA IZVOðENJE RADOVA

Za malterisanje se koristi krečni malter ili produžni malter, a

mnogo reñe cementni malter (fasade i sl.).

Oprema za mašinsku izradu mešavina daje oko 5 m

3 /h.

Opeka i blokovi dolaze spakovani na palete.

Deponije peska se formiraju na čistoj, suvoj podlozi sa padom

za odvoñenje atmosferske vode.

Pesak pripremiti i deponovati u metalnim silosima fabrike

betona (bunkerima) jer u njima ima potrebnu zaštitu.

Cement i kreč deponovati u zatvorenim, hidroizolovanim

prostorijama sa podom uzdignutim min 30 cm od zemlje.

Slaganje vreća sa cementom u najviše 6 slojeva.

12

18

Organizacija prostora je

preduslov za efikasan i

produktivan rad

Zidarske skele pomažu

da rad na visini daje iste

efekte kao rad sa ploče

ZIDARSKI A

LAT

Ručni alat za zidarske radove pored posude za kraći

transport i držanje maltera (tekme) sadrži:

�fanglukojom se malter zahvata i polaže na podlogu,

�mistrijukojom se malter ravna i raznosi po podlozi,

�ravnjaču(perdaška, gladilica) kojom se glačanjem

obrañuju malterisane površine,

�zidarski čekić kojim se lome elementi ili skidaju suvišni

delovi očvrslog maltera.

Za kontrolu pravca, vertikalnosti i horizontalnosti slojeva

služe konac, visaki libela.

Za izradu i ravnanje podne košuljice se koristi helikopter.

13

6

18

ZIDARSKI A

LAT

PRAVILA ZIDANJA

�pre početka rada opeku (blokove) treba dobro nakvasiti,

�na gornju površinu konstrukcije (po trasi budućeg zida)

se polaže deblji sloj maltera d = 1 -2 cm,

�pošto se taj sloj malo prosuši na njega se polaže prvi

red opeka (blokova),

�zidanje vršiti u horizontalnim redovima -prema obliku

osnove,

�slojevi se moraju polagati vertikalno, jedan iznad

drugog,

�treba koristiti cele opeke/blokove a samo kod uklapanja

zidova primeniti njihove delove,

14

18

PRAVILA ZIDANJA

�zabranjena je upotreba parčića manjih od 1/4 opeke,

�spojnice moraju biti ispunjene malterom, a iscureli

malter treba okresatidok je još svež,

�spojnice moraju biti vertikalne i pomaknute u odnosu na

najbliže spojnice nižeg sloja za 1/4 ili 1/2 elementa

kojim se zida, odnosno minimum 6 cm.

�zid treba završiti armiranim serklažom a ako je H > 3 m

treba ga ojačati dopunskim serklažom.

15

7

18

Američki

slog

Preplet

slog

Holandski

slog

Španski

slog

Podužni

slog

Riblja

kost

18

Formiranje ugaonog dela zida sa vertikalnim serklažom

MALTERISANJE ZIDOVA

Zidovi se malterišu sa obe strane i zid štiti od atmosferilija a

gladak sloj gustog maltera sprečava gubitke toplote.

Malter mora biti otporan na mehanička, hemijska i termička

dejstva. On pokriva kablove elektro-instalacija i cevi vodovoda

na zidovima.

Zbog jakog vetra i/ili visoke temperature treba preduzeti

posebne organizaciono-tehničke mere: primena aditiva ili izrada

PVC barijera na spoljnim zidarskim skelama.

Ako je t < 5 oC treba preduzeti zagrevanje prostorija.

Malter nanosimo na nakvašen zid čije su spojnice očišćene od

maltera i šuta. Prethodno proveravamo njegovu ravnost.

Malter se nanosi u 2 sloja (ruke) a ako su neravnine velike,

izvode se 2 osnovna i 1 završni.

1618

8

1818

IZRADA PODNIH KOŠULJICA

Da bi se pravilno postavile i lako održavale podne obloge traže

kvalitetnu, ravnu podlogu sa ili bez nagiba.

Sloj mora biti tanak -od sitnog agregata, pa se za izradu podnih

košuljica (estrih) najčešće koristi cementni malter.

Debljina zavisi od uloge i može biti promenljiva ukoliko je gornja

površina pod nagibom.

Najčešće je d = 2 -4 cm pa se, zbog razlike termičkih

naprezanja estriha i podne konstrukcije, površina deli na

pravilna polja površine 20 -30 m

3sa spojnice 3 -5 mm.

1818

9

33

ZIDARSKI R

ADOVI

NA STAMBENOM OBJEKTU

ZA VIŠEPORODIČNO STANOVANJE

34

35

36

10

37

38

39

40

11

41

42

43

44

12

45

46

47

48

13

49

50

51

52

14

53

54

55

56