81352217 Хүлэмжинд Хүнсний Ногоо Тарих Төсөл

“Хүлэмжинд хүнсний нарийн ногоо тариалах”төсөл

Page 1

“Хүлэмжинд хүнсний нарийн ногоо тариалах”

төсөл

Òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ ñàëáàð: Хөдөө аж ахуй

Òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ ãàçàð: Дорноговь аймгийн Айраг сум

¯éë àæèëëàãààíû ÷èãëýë: Хүлэмжинд хүнсний нарийн ногоо

тариалах

Òºñºë ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà: 2009 îíû 09-ð ñàðûí 01

2012 îíû 05-ð ñàðûí 31

Íèéò çýýëèéí õýìæýý: 20 сая òºãðºã


Page 2

АÃÓÓËÃÀ

1. ªìíºõ ¿ã

2. Òºñëèéí òîäîðõîéëîëò

2.1 Áèçíåñ áà ò¿¿íèé ñòðàòåãè

3. Òºñëèéí ¿íäýñëýë

3.1 Çàõ çýýëèéí ¿íäýñëýë

3.2 ¯éëäâýðëýëèéí çîðèóëàëò á¿õèé òàðèàëàíãèéí ãàçðûí ºíººãèéí

áàéäàë

4. Òºñëèéí òºëºâëºãºº

4.1 Òºñëèéí òîéì

4.2 Òºñëèéí çîðèëãî, çîðèëòóóä

4.3 Òºñëèéí àæëûí òºëºâëºãºº

4.5 Òºñëèéí ¿ð ä¿í à÷ õîëáîãäîë

4.6 Òºñëèéí õºðºíãº îðóóëàëò, ò¿¿íèé çîðèóëàëò

5. Õ¿ëýìæèéí àæ àõóéí òºëºâëºãºº /2009-2019/

5.1 Óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº

5.2 ¯éëäâýðëýë, ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº

5.3 ¯éëäâýðëýëèéí ñàíõ¿¿, ¿ð àøãèéí òºëºâëºãºº


Page 3

1. ªìíºõ ¿ã

Ìàíàé óëñ çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñàãò øèëæèæ ýõýëñýí 1990 -ýýä îíîîñ õîéø

óëñûí õºðºíãººð áàéãóóëàãäñàí õ¿ëýìæèéí àæ àõóéíóóäûí ¿éë àæèëëàãàà

çîãñîíãè áàéäàëä îðæ, õóâüä øèëæèí î÷ñîí öººí òîîíû òîìîîõîí õ¿ëýìæèéí

àæ àõóéíóóä ë ¿éë àæèëëàãààãàà òàñðàëòã¿é ÿâóóëæ áàéíà. Íºãºº òàëààñ ìàíàé

îðíû õóóðàé, õàòóó øèð¿¿í óóð àìüñãàë, óëèðàëûí õýëáýëçýë íü õ¿íñíèé

íàðèéí íîãîîã ýíãèéí íºõöºëä òàðèàëàõ áîëîìæèéã õÿçãààðëàäãààñ çàõ çýýëèéí

õýðýãöýýíä íèéöñýí ÷àíàð, õýìæýý á¿õèé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ¿éëäâýðëýí õàíãàæ

÷àäàõã¿é õàðèí ÷ áîäèò çàõ çýýëèéí õîìîñäëûã áèé áîëãîæ áàéíà.

Ò¿¿í÷ëýí ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äèéí äýëõèéí öàã óóðûí ººð÷ëºëò, ìàíàé îðíûã á¿õýëä

íü õàìàðñàí õóð òóíäàñíû õýìæýýíèé áóóðàëò, õóóðàé ãàíäóó óóð àìüñãàë,

óñàëãààã¿é ãàçàð òàðèàëàí ýðõýëäýã ìàíàé îðíû íºõöºëä åðäèéí òàðèàëàíãèéí

òàëáàéãààñ íàéäâàðòàé óðãàö àâàõ ìàãàäëàë óëàì áàãà áîëæ áàéíà.

Çàõ çýýëèéí õàðèëöààíä øèëæñýíýýð õºäºº àæ àõóéí ºì÷èéí îëîí õýëáýðèéí

àæ àõóéí íýãæ¿¿ä áèé áîëñîí, äýýðõ áîäèò õîìîñäëûã ò¿øèãëýñýí õóâü

õ¿ì¿¿ñèéí àæ àõóé ýðõëýõ ñîíèðõîë óëàì á¿ð íýìýãäýæ áàéãàà çýðýã íü

ñàéøààëòàé ÷ íýã òàëààñ õ¿ëýìæèíä òàðèàëàõ òàðèìëûí íýð òºðºë öººí, ºâ÷èí

õîðòíû ñóäàëãàà áàðàã õèéäýãã¿é, ìýðãýæèëòýé àæèëëàõ õ¿÷íèé õàíãàìæ ìóó,

ìýäëýã ÷àäâàð äóòìàã áàéãàà çýðýã íü àæ àõóéã ¿ð àøèãòàé ýðõëýõ áîëîìæèéã

õÿçãààðëàäàã, íºãºº òàëààñ òýäíèé ¿éë àæèëëàãàà íü äèéëýíõäýý èìïîðòëîõ

õàíäëàãàòàé áàéãàà íü ÷àíàðã¿é, ºíäºð ¿íýòýé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õýðýãëýã÷äýä

òóëãàõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõýä õ¿ðãýäýã.

Ýíý á¿ãäýýñ ¿çýõýä ìàíàé îðîíä õ¿ëýìæèéí àæ àõóéã õºãæ¿¿ëýõ øààðäëàãà

çàéëøã¿é òàâèãäàõ áºãººä õ¿ëýìæèéí àæ àõóéã äýìæñýíýýð õýðýãëýã÷äèéã

÷àíàðòàé, õÿìä ¿íýòýé âèòàìèíëàã àìèí äýìýýð áàÿëàã íàðèéí íîãîîãîîð

õàíãàõ íýã ãàðö áîëîõ þì.


Page 4

2. Òºñëèéí òîäîðõîéëîëò

Òºñëèéí íýð:

Х¿ëýìæèíä õ¿íñíèé íàðèéí íîãîî òàðèàëàõ

Òºñëèéí çîðèëãî:

Монгол орныхоо хөрс шороонд, ñ¿¿ëèéí ¿åèéí òåõíèê, òåõíîëîãèéã

àøèãëàí õýðýãëýã÷äèéí õ¿ñýë ñîíèðõîëä íèéöñýí õèìèéí õîðò áîäèñîîð

áîðäîîã¿é, ýð¿¿ë àõóéí øààðäëàãà õàíãàñàí õ¿íñíèé íîãîî тариалж

хөдөө аж ахуйг хөгжүүлэх зорилготой

Áàéðøèë: “Дорноговь” аймгийн Айраг сум

Òºñºëä øààðäàãäàõ íèéò çàðäàë: 20 сая òºãðºã

Õýðýãæ¿¿ëæ ýõëýõ õóãàöàà:

2009 îíû 09 -ð ñàðààñ

2019 îíû 12 -ð ñàð

Òºñëèéí ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà:

Òºñëèéí ¿ðãýëæëýõ õóãàöààã òºñëèéí õºðºíãº îðóóëàëò

áîëîõ çýýëýý ýðãýí òºëºõ õóãàöàà áóþó 3 æèë áàéíà ãýæ

òîîöîîëñîí

Òºñëèéí íèéò õºðºíãº îðóóëàëò: Íèéò çýýëèéí õýìæýý 20 сая òºãðºã


Page 5

2.1 Áèçíåñ áà ò¿¿íèé ñòðàòåãè

Ýðìýëçýõ ç¿éë

Ýðèí ¿åèéí òýðã¿¿íèé òåõíîëîãò, ãàçàð òàðèàëàíãèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ººðèéí

îðíû õºðñºíä íóòàãøóóëæ, íóòàãøóóëñàí ñàéí ñîðòûí ¿ðýýð õ¿íñíèé íàðèéí

íîãîî òàðèàëæ ýöñèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ãàðãàõàä îðøиíî.

Ýðõýì çîðèëãî

Óëàìæëàë øèíý÷ëýëèéã çîõèñòîé õîñîëñîí ÷àíàðòàé á¿òýýãäýõ¿¿íýýð õàíãàæ,

õýðýãëýã÷äèéã âèðóñûí ºâ÷íººñ ÷ºëººëñºí, àìèí äýìýýð áàÿëàã ñàéí ñîðòûí

õ¿íñíèé íàðèéí íîãîî çýðýã á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýðýãëýý, òààøààëûã äýýøë¿¿ëæ

òºðèéí áîëîí ¿éëäâýðëýëèéí àøèã ñîíèðõîëûã äýýäëýõ.

¯ð ä¿íä õ¿ðýõ ò¿ëõ¿¿ð

Ýðõýì çîðèëãî çîðèëòîî òóëãóóðëàí òýäãýýðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà çàìûã äàðààõ

áàéäëààð òîäîðõîéëæ áàéíà. ¯¿íä:

1. Òýðã¿¿íèé øèíý òåõíèê, òåõíîëîãè àøèãëàõ

2. Ò¿¿õèé ýä, á¿òýýãäýõ¿¿íèé õàíãàìæ, ýöñèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýë

áîðëóóëàëò íü íýã øóãàìä òºâëºð÷ áàéõ

3. Øèíý ñîðòûí ¿ðèéã íóòàãøóóëàõ, íóòàãøóóëñàí ñàéí ÷àíàðûí ñîðòûí

¿ðýýð õ¿íñíèé íîãîîã òàðèàëàõ

¯éëäâýðëýëèéí òàëààð äýâø¿¿ëýõ ñòðàòåãè çîðèëòóóä

- øèíý òåõíèê, òåõíîëîãè ýçýìøèõ

- ò¿¿õèé ýäýý ººðºº áýëýòãýæ, ýöñèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàõ äàìæèëãàä

øèëæ¿¿ëýõ

- ¿éëäâýðëýëèéí á¿ðýí öèêë áèé áîëãîõ.

Ìàðêåòèíãèéí òàëààð äýâø¿¿ëýõ çîðèëòóóä

- Õºäºº àæ àõóéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð õ¿íäèéã õ¿¿õýä çàëóó÷óóäàä òàíèóëæ,

ºäºð òóòìûí õýðýãëýý áîëãîõ


Page 6

- Ò¿¿õèé ýäèéí íàéäâàðòàé çàõ çýýë áèé áîëãîõ

- Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûã òýðã¿¿ëýõ ñóðãàëò-¿éëäâýðëýëèéí àæ àõóéí

õýìæýýíä õ¿ðãýõ

- Ýäãýýð çîðèëòóóäûã äýýøë¿¿ëýõýä îðøèõ ñóðãàëò-¿éëäâýðëýëèéí

õ¿ëýìæèéí àæ àõóéí ýäèéí çàñàã, ¿éëäâýðëýë ìàðêåòèíãèéí äàâóó òàë:

¯éëäâýðëýëèéí ¿éë àæèëëàãàà íü ìàòåðèàë, ò¿¿õèé ýäèéí õàíãàìæààñ õàðààò

áàéäëûã ¿ã¿é áîëãîõ.

- Ñóðãàëò ¿éëäâýðèéí õ¿ëýìæíèé àæ àõóé õîñîëñîí öîãöîëáîð áèé áîëãîõ

- Á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýëèéí øàò äàìæëàãûã öººð¿¿ëñýíýýð ¿íèéã

áîëîìæèò äîîä ò¿âøèíä õ¿ðãýõ áîëîëöîîã á¿ðä¿¿ëýõýä îðøèíî.

- ªºðèéí õóäàëäààíû ñ¿ëæýýãýýð äàìæóóëàí äîäîðõîé õ¿ðýýíèé

õýðýãëýã÷äýä ¿éë÷ëýõ

3. Òºñëèéí ¿íäýñëýë

Çàõ çýýëèéí ¿íäýñëýë

Õýäèéãýýð õ¿íñíèé íîãîîíû õýðýãöýý æèëèéí äºðâºí óëèðàëä õýëáýëçýëã¿é

áàéäàã áîëîâ÷ òàðèàëàëòûí ¿éë àæèëëàãàà óëèðëûí ÷àíàðòàé, àøèãëàæ áóé

õ¿ëýìæíèé äèéëýíõ õóâü íü çóíû çîðèóëàëòòàé áàéäàã çýðýã íü ¿éëäâýðëýëèéã

õàíãàëòòàé õýìæýýíä ÿâóóëàõã¿é áàéõ ãîë øàëòãààí íü áîëæ áàéíà. Ñòàòèñòèê

ìýäýýíýýñ õàðàõàä 2005 îíû áàéäëààð ìàíàé óëñûí íèéò õ¿í àìûí õ¿íñíèé

íîãîîíû õýðýãöýýíèé äºíãºæ 30 øàõàì õóâèéã äîòîîäûí ¿éëäâýðëýã÷äýýñ

íèéë¿¿ëæ áàéíà ãýñýí ñóäàëãàà áàéäàã.

Öààøèä õ¿íñíèé íîãîîã äîòîîäûí ¿éëäâýðëýëýýð õàíãàõ øààðäëàãà ç¿é ¸ñîîð

òàâèãäàõ áºãººä õ¿íñíèé íîãîîíû ¿éëäâýðëýëèéí áàéäëûã ãðàôèê ¹1 -ñ

õàðàõàä ñ¿¿ëèéí 2002-2004 îíû áàéäëààð õ¿íñíèé íîãîîíû òàðèàëàõ òàëáàéí

õýìæýý ìºí òàðèàëñàí õ¿íñíèé íîãîî îí äàðààëëàí áóóðñàí áàéíà. 2004-2005

îíû áàéäëààð ýðãýýä ºññºí ¿ð ä¿í ãàðñàí õýäèé ÷ õ¿íñíèé íîãîîíû òàðèàëàëò

íü öàã àãààðûí ºð÷ëºëòººñ õàìààðàí õýëáýëçäýã íýëýýä ýðñäýëòýé áàéãààã

õàðóóëæ áàéíà.


Page 7

Ãðàôèê ¹1

7.1

5.9

4.9

5.939.7

59.6

49.2

64.2

0

1

2

3

4

5

6

7

8

2002 2003 2004 2005

0

10

20

30

40

50

60

70

òàðèàëñàí òàëáàé /ìÿí.ãà/ õ¿íñíèé íîãîîíû ¿éëäâýðëýë /ìÿí.òí/

Íºãººòýéã¿¿ð öàã àãààðûí ¿çýãäëýýñ øàëòãààëñàí óðãàöûí àëäàãäàë íü àæ

àõóéí íýãæ¿¿äèéí ñàíõ¿¿ãèéí áîëîìæèéã øàâõñàíààñ õ¿íñíèé íîãîî

òàðèàëàëòûí õýìæýý íèéò ä¿íãýýðýý 2002-2005 îíû õîîðîíä äóíäæààð áóóðàõ

áîëñîí ãîë øàëòãààí íü áîëæýý.

¯éëäâýðëýëèéí ýíýõ¿¿ áóóðàëò íü çàõ çýýëèéí íèéë¿¿ëýëòèéí èë¿¿äëýýñ

øàòãààëààã¿é áºãººä ¿¿íèéã õ¿íèé õîíîãò õýðýãëýõ ôèçèîëîãèéí õýðýãöýýãýý

õàíãàæ ÷àäàõã¿é áàéãààãààð òàéëáàðëàæ áîëíî.

Ýð¿¿ë ìýíäèéí ÿàìíààñ ãàðãàñàí àðãà÷ëàëààð Ìîíãîë õ¿íèé õîíîãò çàéëøã¿é

õýðýãëýõ øààðäëàãàòàé òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû õýìýýã 320 ãð (¿¿íèé 63 õóâü

áóþó 200 ãð íü õ¿íñíèé íîãîî) ãýæ òîãòîîñîí.

Õàðèí 2005 îíä æèøìýë íýã õ¿íä íîãäîõ òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû õýìæýý õîíîãò

70 ãð ãýñýí ñòàòèñòèê òîî áàðèìò áàéíà. Ýíý íü áèä õîíîãò çàéëøã¿é õýðýãëýõ

øààðäëàãàòàé òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû 28.9 % -èéã ë õýðýãëýæ áàéíà ãýñýí ¿ã þì.

Ìºí 2003-2006 îíä õ¿íñíèé íîãîîíû èìïîðòûí õýìæýý æèë èðýõ òóñàì ºñ÷

áàéãààã ãàðôèê ¹2 -ñ õàðæ áîëíî. ßëàíãóÿà õ¿íñíèé íàðèéí íîãîîíû õýìæýý


Page 8

æèë äàðààëëàí ºññºí íü ýíý òºðëèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýðýãöýý íýëýýäã¿é

áàéãààã õàðóóëæ áàéíà.

Ãðàôèê ¹2 (Ãðàôèêò òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû õýìæèõ íýãæ òîíí)

573.6

13181457

250

429.8

697

218.1 268.2 287.4

5509759553.6 59723.7

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

2003 2004 2005

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

óëààí ëîîëü ºðãºñò õýìõ

óëààí, íîãîîí ÷èíæ¿¿ Òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî (íàðèéí íîãîî îðîîä) /òîíí/

Ýõ ¿¿ñâýð: Ãààëèéí Åðºíõèé ãàçàð, ãàäààä õóäàëäààíû ìýäýý (2003-2005)

Ýíý á¿ãäýýñ ¿çýõýä áèä õ¿ëýìæèéí àæ àõóéãàà õ¿íñíèé íàðèéí íîãîîíû

÷èãëýëýýð áàéãóóëàõ íü çàõ çýýëèéí ýðýëòýä íèéöñýí çºâ àëõàì áîëíî ãýæ ¿çýæ

áàéãàà þì. ßëàíãóÿ ìàíàé óëñûí íèéò õ¿í àìûí 1/4 õóâü íü îðøèí ñóóäàã

Óëààíáààòàð õîòûí çàõ çýýë íü äýýðõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé õàìãèéí òîì çàõ çýýë íü

þì.

Òèéìýýñ áèäíèé ñàíàë áîëãîæ áàéãàà òºñºë íü ¿ð àøèãòàé, õýðýãæèõ á¿ðýí

áîëîìæòîé.

¯éëäâýðëýëèéí çîðèóëàëò á¿õèé òàðèàëàíãèéí ãàçðûí ºíººãèéí

áàéäàë


Page 9

Ìàíàé òàðèàëàíãèéí òàëáàé íü 307721.08 êâàäðàò ìåòð õàøàà, 2 ã¿íèé õóäàã,

òàðèà÷èí, àãðîíîìè÷ íèéëñýí 5 ¿íèé àæëûí áàéð áîëîõ òóñ òóñ 69.44 êâ.ì, 68.74

êâ.ì õî¸ð ºâëèéí áàéøèíòàé. Ìºí òðàíñôîðìàòð òàâèóëæ ãýðýë öàõèëãààí,

öýâýð óñààð õàíãàãäñàí ãàçàð òàðèàëàí ýðõëýí, ¿ð ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõ

õàíãàëòòàé ìàòåðèàëëàã áààçòàé.

Ãýð îðîíã¿é õýðýã òºâºãò îðîîöîëäîæ áîëçîøã¿é èðãýäèéã ìýðãýæëèéí

àãðîíîìè÷ òàðèà÷äààð ¿íýã¿é ñóðãàæ, îðîí áàéð õîîë õ¿íñýýð õàíãàí

àæèëëóóëàí òýäíèé õºäºëìºðèéí àþóëã¿é áàéäëûã á¿ðä¿¿ëæ íèéãìèéí

áàéäàëä íü áàéíãà àíõààðàõààñ ãàäíà ñàðûí 108000 ¥ -ººð öàëèíæóóëна.

Ãýõäýý ìàíàéõ ýðñ òýñ óóð àìüñãàëààñ øàëòãààëàí çºâõºí çóí, íàìàðûí

óëèðàëä óðãàö àâäàã. Òèéìýýñ ºâëèéí õ¿ëýìæèíä õ¿íñíèé íàðèéí íîãîîã

òàðèàëàí æèëèéí äºðâºí óëèðàëä óðãàö àâàõ ìºí àæëûí áàéðûã øèíýýð áèé

áîëãîõ, íàðèéí ìýðãýæëèéí àãðîíîìè÷ àæèëëóóëæ òàðèàëàõ òàðèìëûí òºðëèéã

íýìýãä¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé áàéíà.

4. Òºñëèéí òºëºâëºãºº

4.1 Òºñëèéí òîéì

ªíººäºð õ¿íñíèé íîãîîã äàëä õºðñºíä òàðèàëàõ, õ¿ëýìæèéí àæ àõóé ýðõëýõ

çàìààð õ¿íñíèé íîãîîíû ¿éëäâýðëýëèéã íýìýãä¿¿ëýõ, ñàéí ÷àíàðûí ¿ðýýð

òàðüæ ýêîëîãèéí öýâýð á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ øààðäëàãà ç¿é ¸ñîîð òàâèãäàæ

áàéíà. Õýäèéãýýð õ¿ëýìæèíä õ¿íñíèé íîãîî òàðèàëàõ ñîíèðõîë õóâü õ¿ì¿¿ñ,

æèæèã àæ àõóéí íýãæ¿¿äýä íýëýýäã¿é áàéãàà õýäèé ÷ äèéëýíõäýý õàëüñàí

á¿ðõ¿¿ëòýé çóíû õ¿ëýìæ àøèãëàäàã, õýìæýýíèé õóâüä áàãà áàéäàã.

Èéìýýñ ýëýãäëèéí õóãàöàà óðòòàé (25-35 æèë), áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí õóâüä

ìàø íàðèéí õèéöòýé ºâëèéí õ¿ëýìæ áàðèõ íü æèëèéí äºðâºí óëèãàëä

õ¿ëýìæèéí íºõöºëä õ¿íñíèé íàðèéí íîãîî (ºðãºñò õýìõ, àìòàò ÷èíæ¿¿,

óëààíëîîëü, ñàëàò áàéöàà çýðýã àìèí äýìýýð áàÿëàã íàðèéí íîãîî) -íû íýð

òºðëèéã íýìýãä¿¿ëæ îëîí óëñûí ñòàíäàðòàä íèéöñýí ýêîëîãèéí öýâýð

á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ¿éëäâýðëýæ, äîòîîäûí çàõ çýýëä íèéë¿¿ëýõ áîëîìæèéã

íýìýãä¿¿ëýõèéí çýðýãöýý ñàéí ÷àíàðûí ¿ðèéí ýõ ìàòåðèàëûã ºñãºõ áîëîìæèéã

ýíýõ¿¿ òºñºë íü áèé áîëãîõ þì.


Page 10

4.2 Òºñëèéí çîðèëòóóä

Òºñëèéí çîðèëãî:

Ñóðãàëò - ¿éëäâýðëýëèéí íºõöëèéã ¿ð ä¿íòýé õîñëóóëàõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëñýí,

øèíý äýâøèëòýò òåõíèê òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëñýí 1200 ì2 òàëáàé á¿õèé ãàçðûã

õàìàðñàí (òóñ á¿ð 600 ì2 á¿õèé 2 õ¿ëýìæ) æèëèéí 4 óëèðàëä ýêîëîãèéí öýâýð

á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ õ¿÷èí ÷àäàë á¿õèé ºâëèéí õ¿ëýìæèéí àæ àõóéã

áàéãóóëàõ.

Çîðèëòóóä:

Øààðäëàãàòàé áàðèëãûí ìàòåðèàë áýëýòãýõ

Õ¿ëýìæèéí òîíîã òºõººðºìæ õóäàëäàí àâàõ, ñóóðèëóóëàõ

¯ð áýëýòãýõ, íººöëºõ

Õ¿ëýìæèéí õºðñ áýëýòãýõ

Çîðèóëàëòûí çîîðü 2-ûã áàéãóóëàõ

Õ¿ëýìæèéí êàðàêàç çàíãèäàõ

Äóñëûí óñàëãààíû ñèñòåì áàéðëóóëàõ

Õàëóóí àãààðààð ¿ëýýëãýæ õºðñ àðèóòãàõ ãàí õîîëîé áàéðøóóëàõ

Äóëààëãûí ìàòåðèàë áýëýòãýõ

4.3 Òºñëèéí àæëûí òºëºâëºãºº

Õ¿ëýìæèéí àæ àõóé áàéãóóëàõ òºñëèéí àæëûí òºëºâëºãººã äàðààõ 9 ¿å øàòíû

àæëóóäàä õóâààí òºëºâëºæ áàéãàà áºãººä òºñëèéí çîðèëãîä õ¿ðñýí õ¿ëýìæèéí

àæ àõóé áàéãóóëàõàä 5 ñàðûí õóãàöàà çàðöóóëàãäàõààð áàéíà.

ä/ä Õèéãäýõ àæëóóä Ñàðóóä

III IV V VI VII

1 Øààðäëàãàòàé áàðèëãûí ìàòåðèàë áýëýòãýõ Õ

2 Õ¿ëýìæèéí òîíîã òºõººðºìæ õóäàëäàí àâàõ, ñóóðèëóóëàõ

Õ Õ

3 ¯ð áýëýòãýõ, íººöëºõ Õ

4 Õ¿ëýìæèéí õºðñ áýëýòãýõ Õ

5 Çîðèóëàëòûí çîîðü 2-ûã áàéãóóëàõ Õ


Page 11

6 Õ¿ëýìæèéí êàðàêàç çàíãèäàõ Õ Õ

7 Äóñëûí óñàëãààíû ñèñòåì áàéðëóóëàõ Õ

8 Õàëóóí àãààðààð ¿ëýýëãýæ õºðñ àðèóòãàõ ãàí õîîëîé áàéðøóóëàõ

Õ

9 Äóëààëãûí ìàòåðèàë áýëýòãýõ Õ

4.4 Òºñëèéí ¿ð ä¿í à÷ õîëáîãäîë

Òºñºë õýðýãæèõýä äàðààõ ¿ð ä¿í ãàðíà. ¿¿íä:

ßïîí, ñîëîíãîñûí ñàéí ÷àíàðûí ¿ðèéã íóòàãøóóëæ õ¿ëýìæèéí íºõöºëä

óëààí ëîîëü, ºðãºñò õýìõ, àìòàò ÷èíæ¿¿, ñàëàò áàéöàà, êèì÷è áàéöàà,

áóóöàé çýðýã òàðèìëûí ¿ðñëýã, ¿ðèéí ýõ ìàòåðèàë ãàðãàæ àâàõ áîëîìæ

á¿ðäýíý.

Îð÷èí ¿åèéí òîíîã òºõººðºìæººð òîíîãëîæ òýðã¿¿íèé äýâøèëò àðãà

òåõíîëîãè íýâòð¿¿ëñýíýýð ñàéí ÷àíàðûí ýêîëîãèéí öýâýð á¿òýýãäýõ¿¿í

çàõ çýýëä íèéë¿¿ëýõ

Õ¿ëýìæèéí õàëààëòûí ñèñòåìèéã ñàéæðóóëæ áîëîâñðîíã¿é áîëãîñíîîð

àøèãëàëò íü äýýøèëæ àæ àõóéí îðëîãî íýìýãäýõ ýõ ¿¿ñâýð á¿ðäýíý.

Àæëûí áàéðûã øèíýýð áèé áîëãîõ, ìºí íàðèéí ìýðãýæèëòýí

àæèëëóóëñíààð ýíãèéí èðãýäèéã ñóðãàæ òýäíèéã àìüäðàëûí ýõ ¿¿ñâýðýý

ººðñäèéí ãàðààð áèé áîëãîõ ÷àäâàðò ñóðàëöóóëàõ

Ìºí áàãà íàñíû õ¿¿õä¿¿äèéí ºñºëò áîéæèëòîíä íýìýð áîëîõ ¿¿äíýýñ

ä¿¿ðãèéí öýöýðëýã ÿñëèä çýõ çýýëèéí ¿íýýñ äîîãóóð ¿íýýð ýêîëîãèéí

öýâýð á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëæ áàéõ

4.5 Òºñëèéí õºðºíãº îðóóëàëò ò¿¿íèé çîðèóëàëò

Õ¿ëýìæèéí èæ á¿ðíýýð íü áàéãóóëàõàä ò¿¿íä øààðäëàãàòàé òîíîã

òºõººðºìæ¿¿äèéã õóäàëäàí àâàõ áîëîîä 600 ì2 òàëáàé á¿õèé õ¿ëýìæ 2, 325ì2,

ºíäºð íü 3 ì á¿õèé çîîðü 1-èéã áàðèõ ìàòåðèàëûí çàðäàëä íèéò 20 сая òºãðºã

øààðäëàãàòàé áàéãàà þì.

¹ ¯ç¿¿ëýëò Òîî õýìæýý (øèðõýã)

Íýã á¿ðèéí ¿íý

Íèéò ¿íý (ìÿí.òºã)


Page 12

(ìÿí.òºã)

1 Õ¿ëýìæèíä øààðäëàãàòàé õýðýãñë¿¿ä

Èæ á¿ðýí

1610000

2 ªâëèéí õ¿ëýìæ /600ì2/ 2 8000000 16000000

3 Çîîðü /325ì2, 3ì ºíäºð/ 1 3390000 3390000

Çýýëèéí íèéò ä¿í 20000000

Äýýðõè øààðäëàãàòàé õºðºíãº îðóóëàëòûí çàðöóóëàëò áîëîîä çîðèóëàëòûí

çàðäëûí ç¿éë á¿ðýýð äýëãýðýíã¿éãýýð äîîð õ¿ñíýãòýýð õàðóóëëàà.

Íèéò õ¿ëýìæ, íîãîîí çîîðèíä øààðäëàãàòàé áàãàæ, õýðýãñë¿¿ä

¹ Ìàòåðèàë Õýìæèõ íýãæ

Òîî øèðõýã

Íýã á¿ðèéí ¿íý (òºã)


1 Õ¿ðç ø 10 5000 50000

2 Ñèéð¿¿ëýã÷ Ø 16 5000 80000

3 Ñýðýý Ø 16 5000 80000

4 Õóìñò ñèéð¿¿ëýã÷ Ø 16 6000 96000

5 Ø¿äýò öàâ÷óóð Ø 16 6000 96000

6 Óñàëãààíû õîîëîé Ì 860 800 688000

7 Òýðãýíöýð Ø 5 20000 100000

8 Òàíàëòûí õàé÷ Ø 12 5000 60000

9 Ñîéëòûí óòàñ Ì 1200 300 360000

Ä¿í 1610000

Нîãîîí çîîðü áàðèõàä øààðäàëàãàòàé ìàòåðèàë


Òîî øèðõýã

Íýã á¿ðèéí

¿íý (òºã)


1 õàéðãà êóá.ì 100 7200 72000

2 öåìåíò /50 êã/ Ø 300 4000 1200000

3 òàâèàóðûí áàíç Ø 268 7000 1876000


Page 13

4 õààëãà Ø 1

92000 92000

5 õàäààñ Êã 150 1000 150000

ä¿í 3390000

Õî¸ð õ¿ëýìæèíä øààðäëàãàòàé ìàòåðèàëûí çàðäàë


Òîî øèðõýã

Íýã á¿ðèéí

¿íý

Íèéò ¿íý

(òºã) (ìÿí.òºã)

1 Øèë /4 ìì -èéí çóçààí/ ì. Êâ 434,8 4500 1956600

2 Óãîëíèê òºìºð /75-èéí/ Òí 10 570000 5700000

3 Áàãàíûí àðìàòóð òºìºð

Òí 3,0 450000 1350000

4 Ýëñ êóá.ì 21,45 3300 70785

5 Öåìåíò /50êã/ Ø 551 4000 2204000

6 Õàéðãà êóá.ì 69,35 5200 360620

7 Òîì õààëãà Ø 1.0 160000 160000

8 Õàëààëòûí ñèñòåì èæ á¿ðýí 1.0 1200000 1200000

9 Òîîñãî Ø 42829 70 2997995

Ä¿í 16000000

5. Õ¿ëýìæèéí àæ àõóéí òºëºâëºãºº

5.1 Óäèðäëàãà çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº

Õ¿ëýìæèéí àæ àõóé íü äàðààõ àæèëëàõ õ¿÷íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýéãýýð ¿éë

àæèëëàãààãàà ÿâóóëíà ãýæ òºëºâëºæ áàéíà.


Page 14

¹ Àæèëòíóóä Àëáàí òóøààë Òîî àæèëëàõ

ñàð

1 Òºñëèéí óäèðäàã÷ Çàõèðàë 1 12

2 Борлуулагч Жолооч 1 12

3 Тариалан эрхлэгч Агрономич 2 12

4 Манаач Манаач 1 12

Ä¿í 5

5.2 ¯éëäâýðëýë ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº

Õ¿ëýìæèéí àæ àõóéã á¿òýí æèëèéí òóðø òàñðàëòã¿é ÿâóóëàõ áºãººä ¿éë

àæèëëàãààíû ¿íäñýí ÷èãëýë¿¿äèéã äàðààõ áàéäëààð òîìú¸îëæ áàéíà.

1. Çàõ çýýëèéí øààðäëàãàòàé õ¿íñíèé íàðèéí íîãîî òàðèàëàõ

2. Õ¿íñíèé íîãîî áîëîí áóñàä òºðëèéí ¿ð, ¿ðýñëýã áýëýòãýõ

3. Õ¿ëýìæèéí àæ àõóéã ¿ð ä¿íòýé, òåõíîëîãèéí äàãóó ýðõëýí ÿâóóëàõ

ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãààíû ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ

Áèä õ¿ëýìæèéí àæ àõóéäàà óëààí ëîîëü, ºðãºñò õýìõ, ÷èíæ¿¿, ñàëàò áàéöàà,

áóóöàé çýðýã îëîí òºðëèéí íàðèéí íîãîî òàðèàëàõààð òºëºâëºæ áàéíà. Õàðèí

¿éëäâýðëýëèéí ¿íäñýí îðëîãî íü äîîð õ¿ñíýãòýíä õàðóóëñàí 4 òºðëèéí

á¿òýýãäýõ¿¿íýýñ á¿ðäýõ þì. ¯éëäâýðëýëèéí æèëèéí íèéò õýìæýýã õ¿ñíýãòýýð

õàðóóëàâ. Ýõíèé æèëä õàãàñ æèë òàðèàëíà ãýæ ¿çýýä äàðààãèéí áóþó 2009

îíîîñ õîéø 2019 îí õ¿ðòýë æèëä òîãòìîë 2 óðãàö àâàõààð òºëºâëºæ áàéíà.

Á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýëòèéí õýìæýý

¹ Á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð

Õýìæèõ íýãæ

íýãæèéí äóíäàæ

¿íý ¥

2010 2011 2012

ãàðö /êã/

ãàðö /êã/ Ãàðö /êã/

1 Óëààí ëîîëü Êã 1300 6000 6750 6750

2 ªðãºñò õýìõ Êã 1200 7800 8400 8400

3 Óëààí, íîãîîí ÷èíæ¿¿

Êã 1200

2400 2500 2500

4 Ñàëàò áàéöàà Êã 2000 1200 2400 2800

Ä¿í 17400 19050 20450


Page 15

Áîðëóóëàëòûí îðëîãûí òºëºâëºãºº

¹ Á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð

Õýìæèõ íýãæ

íýãæèéí

äóíäàæ ¿íý ¥

2010 2011

ãàðö /êã/

áîðëóóëàëò /ì.¥/

ãàðö /êã/

áîðëóóëàëò /ì.¥/

1 Óëààí ëîîëü êã 1300 6000 7800000 6750 8775000

2 ªðãºñò õýìõ êã 1200 7800 9360000 8400 10080000

3 Óëààí, íîãîîí ÷èíæ¿¿

êã 1200

2400 2880000 2500 3000000

4 Ñàëàò áàéöàà êã 2000 1200 2400000 2400 4800000

Ä¿í 17400 22440000 19050 26655000

Òºñëèéí ¿éë àæèëëàãààíû íýã æèëèéí çàðäëûí òîîöîî

¹ Çàðäëûí àíãèëàë Æèëä /ìÿí.¥/

1 Ýëýãäëèéí çàðäàë 400000

2 Öàõèëãààíû çàðäàë 892.8

3 Õàíãàìæûí ìàòåðèàëûí çàðäàë 1000000

4 Òýýâýðëýëòèéí çàðäàë 3645000

5

Öàëèí 1460000

¯¿íýýñ: íèéãìèéí äààòãàëûí øèìòãýëèéí çàðäàë (13%) 189800

6 Õºäºëìºð õàìãààëàëòûí çàðäàë 169600

7 Äààòãàëûí çàðäàë 500000

Зээлийн хүүгийн зардал 1% 2400000

Ä¯Í 10657200

Ýëýãäëèéí çàðäàë

¹ ¯íäñýí õºðºíãèéí òîî 2009 îí 2010 îí


Page 16

íýð

àí

õí

û º

ðòº

ã

ýë

ýãä

ýë

òî

îö

îõ

õó

âü

íè

éò

ýë

ýãä

ëè

éí

ä¿

í

àí

õí

û º

ðòº

ã

ýë

ýãä

ýë

òî

îö

îõ

õó

âü

íè

éò

ýë

ýãä

ëè

éí

ä¿

í

1 ªâëèéí õ¿ëýìæèéí áàéð 2 20000000 2 400000 19600000 2 392000

Ä¿í 400000 392000

Õàíãàìæûí ìàòåðèàëûí çàðäàë

¹ Ìàòåðèàëûí

íýðñ õýìæèõ

íýãæ òîî

õýìæýý

¯íý

íýãæ ¥

íèéò /ì.¥/

1 Óñàëãààíû õóâèí 8ë 6 5000 30.0

2 Òàíàëòûí õàé÷ ø 6 5000 30.0

3 Óñ íººöë¿¿ð 3000 ë 1 168.5 168.5

4 Ñîéëòûí óòàñ Ì 2000 300 600.0

5 Ñàíäàë ø 30 1500 45.0

6 ×èéäýí 150 ëï /ø/ 80 250 20.0

7 Öàõèëãààí òîîëóóð 220 âò 2 7000 14.0

8 Õ¿ðç ø 10 3000 30.0

9 Ñàâ óãààõ òýâø ø 2 10000 20.0

10 Àðèóòãàëûí áîäèñ Êã 50 850 42500

Ä¿í 1000000

Òýýâýðëýëòèéí çàðäàë

¹ Òýýâýðëýõ á¿òýýãäýõ¿¿í

òý

ýâ

ðè

éí

èð

æ

î÷

èõ

çàé

/êì

/

òý

ýâ

ýð

ëý

õ

à÷

àà

íû

õý

ìæ

ýý

/òí

/

10

0 ê

ì

çà

ðö

óóë

àõ

øà

òõ

óó

í /

ë/

íý

ãæ ø

àòà

õó

óí

û

¿í

ý

íý

ã ð

åé

ñò

çà

ðö

óóë

àõ

øà

òà

õó

óí

û

çà

ðä

àë

íè

éò ð

åé

ñè

éí

òî

î

íè

éò ç

àð

äà

ë

/ìÿ

í.ò

ºã/

1 Ìàòåðèàë òýýâýðëýëò 100 10 20 1350 27000 12 324000

íýã æèëä ãàðàõ òýýâðèéí çàðäàë

2 Õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ 100 10 20 1350 27000 123 3321000

Ýõíèé æèëä á¿ãä 3645000

Öàëèí, íèéãìèéí äààòãàëûí øèìòãýëèéí çàðäàë

№ Ажилтнууд Албан Тоо Ажиллах Сарын Жилд НДШ


Page 17

тушаал сар цалин

Òºñëèéí óäèðäàã÷ Çàõèðàë

1 12 330000 3960000 5148000

Борлуулагч Жолооч

1 12 280000 3360000 436800

Тариалан эрхлэгч Агрономич

2 12 300000 7200000 936000

Манаач Манаач

1 12 250000 3000000 390000

Дүн 17520000 2277600

Õºäºëìºð õàìãààëàëòûí çàðäàë

¹ íýð òºðºë

1 õ¿íä îëãîõ

àæèë÷äûí òîî

íýã á¿ðèéí

¿íý

á¿ãä ¿íý

/ìÿí.¥/

1 àæëûí ãóòàë 1 4 18000 72000

2 óñíû ãóòàë 1 4 12000 48000

3 ºìä, öàìö 1 4 12000 48000

4 áýýëèé 2 4 400 1600

á¿ãä 169600

Äààòãàëûí çàðäàë

¹ õºðºíãèéí òºðºë

Äààòãóóëàõ áàéãóóëàìæèéí

òîî Äààòãàëûí õýìæýý /¥/

Æèëèéí äààòãàëûí

õóðààìæ /ì.¥/

1 Х¿ëýìæ 2 250000 500000

ä¿í 500000

Цэвэр ашгийн тооцоо

Борлуулалтын

орлого

Нийт зардал Ашиг Татвар 10% Цэвэр ашиг

22440000 10657200 11782800 1178280 10604520

Хөрөнгө оруулалтын зээлийн эргэн төлөлтийн хуваарь


Page 18

Он Сарууд Зээлийн

үндсэн

төлбөр

Үндсэн

зээлийн

үлдэгдэл

Зээлийн

хүү

Сард

төлөх нийт

зээл

төлөлт

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

700000 19300000 200000 900000

700000 18600000 193000 893000

700000 17900000 186000 886000

700000 17200000 179000 879000

700000 16500000 172000 872000

700000 15800000 165000 865000

700000 15100000 158000 858000

700000 14400000 151000 851000

700000 13700000 144000 844000

700000 13000000 137000 837000

700000 12300000 130000 830000

700000 11600000 123000 823000

Õýñãèéí ä¿í

8400000 1938000 10338000

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

700000 10900000 116000 816000

700000 10200000 109000 809000

700000 9500000 102000 802000

700000 8800000 95000 795000

700000 8100000 88000 788000

700000 7400000 81000 781000

700000 6700000 74000 774000

700000 6000000 67000 767000

700000 5300000 60000 760000

700000 4600000 53000 753000

700000 3900000 46000 746000

700000 3200000 39000 739000


8400000 930000 9330000


Page 19

2012 îí

1 700000 2500000 32000 732000

2 700000 1800000 25000 725000

3 700000 1100000 18000 718000

4 700000 400000 11000 711000

5 400000 0 4000 404000


3200000 90000 3290000

Ä¿í 20000000 0 2958000 22958000

Documents

81352217 Хүлэмжинд Хүнсний Ногоо Тарих Төсөл