94462285-Moralni-odgoj-seminarski-rad.docx

7/27/2019 94462285-Moralni-odgoj-seminarski-rad.docx

http://slidepdf.com/reader/full/94462285-moralni-odgoj-seminarski-raddocx 1/11

UNIVERZITET U TRAVNIKU

EDUKACIJSKI FAKULTET

MORALNI ODGOJ

SEMINARSKI RAD

Student: Predmetni nastavnik:

Sanja Fazlić Doc.dr.Hazim Selimović

Travnik, februar, 2011.



2

SADRŽAJ:

SADRŽAJ: ................................................................................................................... 21. UVOD .................................................................................................................... 3

2. MORALNI ODGOJ ............................................................................................... 43. CILJ I ZADACI MORALNOG ODGOJA ............................................................ 5

3.1. Upoznavanje morala i njegove teorije ................................................................ 5

3.2. Razvijanje moralnih uvjerenja i stavova ............................................................ 5

3.3. Formiranje navika moralnog ponašanja i djelovanja ......................................... 6

3.4. Odgoj pozitivnih osobina, volje i karaktera ....................................................... 6

4. PRINCIPI MORALNOG ODGOJA ...................................................................... 6

4.1. Kompleksni prikaz moralnom odgoju ................................................................ 7

4.2. Aktivni karakter moralnog odgoja ..................................................................... 7

4.3. Odgoj u kolektivu ............................................................................................... 7

4.4. Jedinstvo zahtjeva i ponašanja ličnosti............................................................... 84.5. Uvažavanje individualnih i uzrasnih ličnosti ..................................................... 85. METODE MORALNOG ODGOJA ...................................................................... 8

5.1. Metoda uvjeravanja ............................................................................................ 8

5.2. Metoda navikavanja ........................................................................................... 9

5.3. Metoda poučavanja ............................................................................................ 9

5.4. Metoda sprječavanja........................................................................................... 9

6. ZAKLJUČAK ...................................................................................................... 10

LITERATURA ........................................................................................................... 11



3

1. UVOD

Odgoj je organizirani proces kojim se izgraĎuju pozitivne osobine ličnosti,stavovi, pogledi na život, crte karaktera, moralne, društvene i radnevrijednosti i treba ga shvatiti kao aktivan proces, odnosno aktivnost onoga

ko organizuje i vrši utjecaj, usmjerava i rukovodi tim utjecajima, i aktivnoučestvovanje u tom procesu onoga na koga se vrši uticanje. Stepen

aktivnosti jednog i drugog faktora zavisi od niza činioca, od dobi i

organiziranosti procesa odgoja, ali je bitno da je ta aktivnost jedna od

osnovnih komponenti odgoja.

Razmatrajući odgoj u vezi sa životom, sadržajima na kojima se ostvaruje,

uslovima u kojima se odvija i organizuje, kao i u vezi sa postignutim

rezultatima, odgoj se može definisati kao najširi pedagoški proces, samimtim i najširi pedagoški pojam, koji obuhvata cjelokupnu organizaciju svih

odnosa, utjecaja, aktivnosti, metoda, sredstava, sadržaja, faktora,organizacionih oblika itd., pomoću kojih se ostvaruje cilj odgoja.

Aktuelnost odgoja je veoma velika posebna u društvu gdje daje velikiznačaj, jer utiče na mnogo faktora koji predstavljaju odgoj u skladu sanormama i principima društva i društvene zajednice.

Da bi rezultat odgoja, i sam odgoj bio trajan, potrebna je planska aktivnost,

dugoročna strategija odgojnog djelovanja kao i metoda razgovora,

uvjeravanja, podsticaja, navikavanja i sprječavanja. Pored toga odgajatelj

postavlja norme poželjnog ponašanja i odgojnim sredstvima nastoji da te

norme ispuni. Odgojem se označavaju radnje kojima ljudi pokušavajuunaprijediti posebnost drugih ljudi u bilo kojem pogledu i ne treba posebno

izdvajati odgojne utjecaje na razvijanju fizičkih, moralnih, estetskih i radno

tehničkih komponenti. Odgoj kao složeni proces se razvija pod različitim

okolnostima i na svim mjestima čovjekovog života i rada kao što je porodica, uža i šira društvena zajednica, školske, kulturne i vjerskeustanove, gdje kroz sredstva masovne komunikacije u procesu

profesionalnog rada i bavljenja u društvenim udruženjima u slobodnomvremenu odgoj ima veliki utjecaj.



4

2. MORALNI ODGOJ

Moral je nastao sa nastankom ljudskog društva. Svoj razvoj bilježi u skladu

sa dostignutim nivoom društvenog razvoja i civilizacije. Jedan je od važnijih faktora svakog humanog i demokratskog društva i svrha

mu je formiranje humane i moralne ličnosti koja će težiti za uspostavljanjemistinskih meĎuljudskih odnosa, prilagoĎavanjem uvjetima zajedničkogživota, te prihvatanjem osnovnih pravila, principa i discipline društvenog

ponašanja. Riječ moral dolazi od latinske riječi «moralis - moralni» i riječi «mores -

običaj» što znači moralni, koji pripada moralu, živi u skladu sa moralnimzahtjevima.

TakoĎer, moral je historijska pojava i sadrži uvjetne poglede ljudi koji seiskazuju u obliku moralnih ideala i sistema moralnih vrijednosti gdje su se

moralno etička shvatanja ljudi stalno usavršavala dok nisu dostigla današnjistupanj. Do ovih promjena dolazilo je zbog toga što se i samo društvo

mijenjalo i usavršavalo. Zato su ljudi na raznim stupnjevima svogdruštvenog razvoja različito procjenjivali šta je dobro a šta ne, šta jedozvoljeno, šta smiju a šta ne.Različito su odgovarali na pitanje šta je moralno a šta nemoralno, kako trebada se ponašaju jedni prema drugima a kakav odnos trebaju da imaju premazajednici.

Dakle, moral kao društvena svijest je pravilo ponašanja pojedinca premazajednici i zajednice prema pojedincu i predstavlja skup «nepisanih»

pravila, navika i običaja koji utvrĎuju meĎuljudske odnose i prosuĎuju šta jedobro, ispravno i pravedno u cilju ostvarenja općeg dobra. Za uspjeh odgoja presudno je važno povezati tri bitna elementa svakog

odgoja: odgajanika, odgajatelja i odgojne vrijednosti . Ako nedostaje

samo jedan element odgoj neće biti moguć, jer se meĎusobno nadopunjuju idjeluju u punom skladu.

TakoĎer, za odgoj je posebno važno da u njemu suraĎuje i sam odgajanik.

Ako izostane njegov interes odgoj nije moguć.

Moral i moralnost obuzima svaki aspekt društvenog života i karakterističan je jer je isključivo ljudske vrste, razvija se historijski i usavršava krozgeneracije.



5

3. CILJ I ZADACI MORALNOG ODGOJA

Proces moralnog odgoja proizilazi iz jedinstva njegove objektivne i

subjektivne strane. Objektivnom stranom se istražuju moralni zahtjevidruštva, dok u subjektivnoj strani dolaze do izražaja odnosi ličnosti prema

društvu, ljudima, ovladavanjem i ostvarivanjem društvenih normi. Prematome glavni zadatak odgoja je da vanjski društveni moralni zahtjevi postanusubjektivne norme ponašanja pojedinca kao ličnosti. Proces razvoja moralnog odgoja ostvaruje se usvajanjem odreĎenih znanjana osnovu kojih se formira sistem moralnih vrijednosti, razvijaju moralna

osjećanja i stvara moralno iskustvo.

Moralno odgojenim se ne može smatrati ne onaj koji može da postupamoralno, već onaj koji ne može da postupi na drugačiji način. Osnovni cilj moralnog odgoja odnosi se na formiranje pojedinca kao

moralnog subjekta koji misli, osjeća i djeluje u skladu sa zahtjevima

društvenog morala, vrijednosti zahtjeva i pravila i koji će tokom svog života

težiti uspostavljanju istinskih ljudskih odnosa u kojima će čovjek bitinajvrjednije biće, cijeniti se i poštovati njegovo dostojanstvo i gdje će seostvariti bratstvo i jednakost svih članova ljudske zajednice. Zadatak moralnog odgoja predstavlja spremnost, volju i želju odgajatelja dase ostvari odreĎeni cilj i da pokaže šta bi odgajanik trebao da čini ako bi muse za to pružile odgovarajuće mogućnosti i uslovi.

U moralnom odgoju zadaci obuhvataju:

upoznavanje morala i njegove teorije,

razvijanje moralnih uvjerenja i stavova,

formiranje navika moralnog ponašanja i djelovanja, odgoj pozitivnih osobina, volje i karaktera.

3.1. Upoznavanje morala i njegove teorije

Upoznavanje morala jako je značajno u procesu moralnog formiranja. Stičući znanje o moralu odgajanik se osposobljava da pravilno vrednujesvoje ponašanje i da zauzima kritičan stav prema takvom ponašanju idjelovanju.

Ostvarenje ovog zadatka zahtijeva da se kod mladih ličnosti formirajusposobnosti za ocjenjivanje moralnih vrijednosti koje se manifestiraju u

meĎuljudskim odnosima u različitim situacijama.

3.2. Razvijanje moralnih uvjerenja i stavova

Za pravilno moralno postupanje odgajanika samo usvajanje moralnih

saznanja nije dovoljno. Nakon moralne spoznaje daljnji korak u moralnom

oblikovanju je formiranje moralnih uvjerenja i stavova. Da bi kod

odgajanika formirali moralna uvjerenja i stavove potrebno je formirati

unutarnji aktivni odnos i stav prema moralnim pojmovima i kategorijama,

da ih oni prihvate kao vlastite stavove i da postupaju i djeluju u skladu sa

njima.



6

3.3. Formiranje navika moralnog ponašanja i djelovanja

Formiranje navika moralnog ponašanja i djelovanja je zadatak koji obuhvatasamo formiranje moralnih navika. Od navika zavisi odnos pojedinca prema

drugim ljudima i one predstavljaju temelj ponašanja.

Ukoliko su formirane pravilno moralne navike osiguravaju tačne iadekvatne postupke u raznim životnim sredinama kao što su porodica,škola, radna organizacija, komunikacija sa ljudima i slično.

3.4. Odgoj pozitivnih osobina, volje i karaktera

Ovo je jedan od važnijih zadataka moralnog odgoja. Zadatak je da kododgajanika se razviju pozitivne voljne osobine kao što su: odlučnost,smjelost čvrstina, otpornost izdržljivost i sl. s tim da se suzbijaju negativneosobine kao što su: lijenost, površnost, kolebljivost, neodgovornost i sl.

4. PRINCIPI MORALNOG ODGOJA

Principi zauzimaju posebno mjesto u moralnom odgoju i predstavljaju jedan

od glavnih elemenata koji u potpunosti izražava njegovu suštinu. Termin princip potiče od latinske riječi « principum» što znači početak i označavaosnovu od koje se polazi i kojom se upravlja u različitim oblastimadjelatnosti. Principi obuhvataju čvrsto postavljene ciljeve. Moralni odgojima niz specifičnosti u odnosu na druge poglede odgoja, što se na odreĎennačin odnosi na njegove principe. Moralni principi se razmatraju kao najpotpuniji, osnovni zahtjev moralnog

ponašanja. U svakoj ukupnosti moralni principi zahtijevaju odreĎen oblik ponašanja i vladanja koji je dat u posebnim pravilima koji proizilaze iz principa. Pravila se učvršćuju u moralnim odnosima društva kao norme.Moralni pr incipi odreĎuju društvenu orijentaciju ponašanja, formulišumoralne zahtjeve u najopširnijem vidu, predstavljaju strategiju moralnih

postupaka i ponašanja tradicije moralnog života, opšti program djelatnosti. Principi koji se uspješno primjenjuju u praksi moralnog odgoja su:

kompleksni prilaz odgoju,

aktivni karakter moralnog odgoja,

odgoj u kolektivu,

jedinstvo zahtjeva i ponašanja ličnosti, uvažavanje individualnih i uzrasnih osobnosti. Uz principe moralnog odgoja može se uskladiti i sam sadržaj moralnogodgoja, jer uključuje odreĎeni sistem moralnih i odgovarajućih normi,kategorija i pravila koje odgajanici moraju usvojiti da bi proces moralnog

odgoja bio uspješan. Sadržaj moralnog odgoja obuhvata: Odgoj u duhu humanizma što označava prije svega ljubav prema

ljudskom biću, vjeru u njega i poštovanje čovjeka kao osnovne vrijednosti,

borbu za ostvarivanje ljudskih prava, oslobaĎanje ličnosti i ljudskodostojanstvo. Humanizam kao takva pojava je osnova cjelokupnog ljudskog

morala.



7

Odgoj u zajednici i za zajednicu podrazumijeva učenje o meĎuljudskoj saradnji, toleranciji, uzajamnom pomaganju, prijateljstvu itd. Postiže se

procesom socijalizacije, a ostvaruje se odgojem u zajednici za zajedničkiživot meĎu ljudima. Odgoj u duhu patriotizma ima za cilj da se u čovjeku probudi poštovanje

prema svom narodu i svojoj domovini, jer je on njen dio, a ona njegovamajka, koja ima svoju historiju iza sebe sa kulturnim tekovinama koje svaki

njen pripadnik treba poštivati kao i odgoj u duhu tolerancije prema

nacionalnim, vjerskim i kulturnim vrijednostima naroda.

Odgoj u duhu poštivanja drugih naroda je usko vezan za patriotizam i

predstavlja pozitivan stav i odnos prema pripadnicima drugih naroda i

nacionalnosti i njihovim zemljama, poštovanje njihovih osjećanja i njih kao

ličnosti, jer solidarnost meĎu narodima i zemljama, simbolizuje saradnju, prijateljstvo i zaštitu slobode, nezavisnost i jednakost svih naroda. Odgoj u duhu pravilnog odnosa prema radu predstavlja pozitivan odnos

prema radu i označava razvijanje potpomaganja smisla za zajednički rad,

vladanje samim sobom, povećanje produktivnosti itd. Ovu vrstu odgoja je potrebno razvijati prije svega u porodici, zatim u školi, a i kasnije kroz cijeliživot.

4.1. Kompleksni prikaz moralnom odgoju

Kompleksni prilaz odgoju predstavlja usklaĎenost cilja, zadatka, različitihmetoda i postupaka odgojnog djelovanja. Pri objašnjavanju ovog prilaza uodgoju, neophodno je uvijek imati u vidu pogled na odnos cjeline i dijelova,

sistem odgoja u cjelini kao i u njegovim pojedinim stranama, aspektima i

elementima.

4.2. Aktivni karakter moralnog odgoja

Najefikasniji put prihvatanja moralnih normi je konkretna aktivnost koja

sadrži pogodne mogućnosti za vježbu ponašanja, formiranje navika, učenja i pozitivnih crta karaktera. Praćenjem moralnog iskustva koje odgajanik stičedoživljavanjem konkretnih aktivnosti ispunjenim moralnim znanjem ivrijednostima, omogućuje se povezivanje izmeĎu kognitivnog i afektivnog ,onoga što se nameće sa strane i onoga što pojedinac prihvata kao sastavnidio svog iskustva.

Potrebno je voditi računa i o aktivnoj ulozi koju odgajanik ima u vlastitojorganizaciji, jer on posmatra, ispituje stvari oko sebe i na taj način saznaje iuči o društvu i okolini u kojoj živi.

Način saznanja koji se odnosi na nezavisna istraživanja navodi da formiraideje o normativnim očekivanjima koje djeluju u društvu.

4.3. Odgoj u kolektivu

Kolektiv predstavlja društveni okvir za ostvarivanje moralnog odgoja, aliistovremeno i faktor tog odgoja. Na primjer, u školi, od nastavnika seočekuje da organizuje zajednički život učenika u kolektivu i da ih poveže u

sistem odnosa, razumijevanja i meĎusobne pomoći. Posredstvom sistemauzajamnih odnosa učenik postaje moralni subjekt koji djeluje na druge, ali i



8

prima utjecaj od drugih. Život u kolektivu utiče na to da učenici sve višeshvataju dominizam odnosa izmeĎu ličnih želja, interesovanja i zahtjevakolektiva, kao i odgovornost prema kolektivu i njegovim članovima. Na tajnačin stvaraju se povoljni uslovi za razvoj ličnosti i učvršćivanje

prijateljstva.

4.4. Jedinstvo zahtjeva i ponašanja ličnosti

Neophodno je da sistem odgoja, posebno moralnog, prožima ideja topline,ljubavi, razumijevanja i dubokog uvažavanja ličnosti. Uvažavanje ličnostine znači i odstupanje od utvrĎenih normi i obaveza i prelaska preko

ponašanja koja nisu u skladu sa moralnim postupcima. Zahtjev je važnoobjediniti sa kontrolom koja ne smije biti neutralna.

4.5. Uvažavanje individualnih i uzrasnih ličnosti

U moralnom odgoju što se odnosi na obezbjeĎenje usklaĎenosti izmeĎusadržaja, metoda postupka kao i profila psihološkog uzrasta pojedinca,

poznavanje individualnih osobnosti, omogućava efikasnije djelovanje na pojedinca, usmjeravanje njegovog razvoja u željenom pravcu kao i primjenudiferenciranih i individualnih prilaza. U pogledu razvoja morala mogu se

javiti dvije vrste teškoća: jedne nastaju ako postaju težnje za ubrzanimrazvojem, a druge ako je moralni razvoj usporen.

5. METODE MORALNOG ODGOJA

Metode moralnog odgoja sastoje se od niza postupaka i sredstava,meĎusobno povezanih u sistemu usmjerenih ka cilju. One su ukupnost

odgojnih postupaka usmjerenih na oblikovanje moralnog profila odgajanika.

Odgajatelj metodom obraĎuje sadržaj i ostvaruje cilj i zadatak te svrhumoralnog odgoja.

U odgoju se upotrebljavaju slijedeće metode:

metoda uvjeravanja,

metoda navikavanja,

metoda poučavanja, metoda sprječavanja.

5.1. Metoda uvjeravanja

Uvjeravanje se sastoji u primjeni specifičnih sredstava moralnogdjelovanja kao što su: objašnjavanje, pouka, primjer etički razgovor i

slično. Ovo je osnovna ali ne i jedina metoda moralnog odgoja. Metoda

uvjeravanja pomaže u otklanjanju uzroka otuĎivanja ličnosti, produbljuju seetički pogledi, smanjuju nepravilni postupci ličnosti i ličnost se izvodi na

pravi put bez velikih kriza. Ova metoda se najčešće pojavljuje u oblikumoralnog vrednovanja postupaka, u obliku ostvarenja ideala.



9

5.2. Metoda navikavanja

Navikavanje donosi velike rezultate u odgojnom radu. Ovom samom

metodom ne mogu se razviti sve osobine ličnosti, ali se sa ovom metodom

učvršćuje temelj za daljnju izgradnju moralnog profila čovjeka.

U moralnom odgoju metoda navikavanja se najčešće primjenjuje privježbanju u moralnim postupcima i navikavanju u procesu rada. Duže isistematičnije vježbanje i navikavanje odgajanika dovodi do većih rezultata

na polju moralnog odgoja. Da se ne bi izrodila u obavezu metodu

navikavanja treba kombinirati sa svim metodama.

5.3. Metoda poučavanja

U metodi poučavanja zadatak odgajatelja je da odgajaniku pomogne dausvoji moralne pojmove i norme te da shvati moralno - etičkevrijednosti. Oblici ove metode su: objašnjavanje, etički razgovor,diskusija o moralnim problemima i slično. Uz pomoć metode poučavanja formira se odgajanikova moralna svijest kaovažan uslov za moralno ponašanje i djelovanje.

5.4. Metoda sprječavanja

Ova metoda se primjenjuje ukoliko odgojni postupci ne daju željenerezultate od strane odgajanika. Sprječavanje je oblik odgojnog rada gdjese odgajaniku onemogućuje da učini nešto što je suprotno moralnimnormama i pravilima. Njen zadatak je potiskivanje loših neželjenih

odgojnih utjecaja te odvikavanje od loših uvjerenja i navika i formiranje povoljnih uslova za oblikovanje pozitivnih stavova. Ova metoda je važna zastvaranje elementarne discipline u početku rada sa nekim kolektivom, a da

bi smo mogli raditi, treba spriječiti smetnje koje dolaze od nedisciplinovanosti. Sredstva sprječavanja su: nadzor, opomena, prijetnja,zabrana, zahtjevi i kazne.



10

6. ZAKLJUČAK

Važnost moralnog odgoja je velika i od bitnog je značaja za razvoj moralne

svijesti čovjeka, zato moralni odgoj mora početi još od najranijeg uzrasta u porodici koja je jako bitna za taj primarni razvoj. Najvažniji faktor u

formiranju i uobličavanju moralnog odgoja je odgajatelj. Treba naglasiti danema jedinstvene formule koja se može primijeniti na različite uzraste. Unajvećoj mjeri to zavisi od individualnih uslova i uslova sredine. Kodsvakog uzrasta treba podsticati i razvijati samokontrolu i procjenjivanje

vlastitih i tuĎih postupaka. Prenošenju moralnog odgo ja na odgajanika

prethodi već ostvareni moralni odgoj odgajatelja jer bez toga ne bi biloželjenog cilja. Zajednički pregled literature je otkrio da moralno obrazovanje postaje sve

više popularna tema u području psihologije i obrazovanja. U izvještajima

medija navodi se povećanje nasilnog maloljetničkog kriminala, kršenjaljudskih prava, brojne zloupotrebe, samoubojstva te mnoge druge radnje

koje su uzrok pojedinca ili grupe koja ne poštuju moralna prava samogodgoja.

Iako nisu svi od tih društvenih pitanja moralne prirode, a većina su složenog

porijekla, tu je i rastući trend prema povezivanju rješenja za ove i srodnih

društvenih problema za nastavu moralnih i društvenih vrijednosti u oba

javnim i privatnim školama.

U starim vremenima veliki značaj se davao moralnom odgoju koji se nije

definisao kao prenošenje i sticanje znanja već oblikovanje cjelokupne osobečovjeka. Danas se to odnosi na ispunjenje dužnosti koje se odnosi nadruštvo i naciju.



11

LITERATURA

(2008.) Pedagogy and the Knowledge Society. Zagreb. Učiteljski fakultet;

Tomić R, Osmić I, Karić E, (2006.) Pedagogija. Tuzla. Filozofski fakultet

Grandić P. (2004.) Uvod u pedagogiju, Novi Sad. Priručnik

LITERATURA – INTERNET

http://hr.wikipedia.org

Forum vrt znanja i vrlina http://feqiir.informe.com/forum/pedagogija-kao-

nauka-dt29.html očitano 30.01.2011.

http://hr.wikipedia.org/


http://feqiir.informe.com/forum/pedagogija-kao-nauka-dt29.html






Documents

94462285-Moralni-odgoj-seminarski-rad.docx