ปญหาการคมครองสทธบตรพชทมฤทธเสพตด:

ศกษากรณพชกระทอม กญชา และกญชง

The Problems of Patent Protection for Plants that Have Addictive

Effects: The Studies of Mitragyna Speciosa, Marijuana and Hemp

ปญหาการคมครองสทธบตรพชทมฤทธเสพตด:

ศกษากรณพชกระทอม กญชา และกญชง

The Problems of Patent Protection for Plants that Have Addictive

Effects: The Studies of Mitragyna Speciosa, Marijuana and Hemp

กานดา เพชรเลศ

การคนควาอสระเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

นตศาสตรมหาบณฑต

มหาวทยาลยกรงเทพ

ปการศกษา 2559

©2560

กานดา เพชรเลศ

สงวนลขสทธ

Wanwipar.

กานดา เพชรเลศ. ปรญญานตศาสตรมหาบณฑต, กนยายน 2560, บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยกรงเทพ.

ปญหาการคมครองสทธบตรพชทมฤทธเสพตด: ศกษากรณพชกระทอม กญชา และกญชง (111 หนา)

อาจารยทปรกษา: ดร.วรรณวภา พวศร

บทคดยอ

ปจจบนเปนทยอมรบในทางการแพทยสากลแลววากญชาเปนสมนไพรทชวยทาใหนอนหลบ

ลดอาการปวด คลนไสอาเจยน ลดอาการเครยดแกโรคลมชก คณสมบตเหลานทาใหผปวยโรคมะเรงม

คณภาพชวตดขน โดยเฉพาะอยางยงลดผลขางเคยงจากการรกษาโรคมะเรงโดยใชคโมบาบดหรอฉาย

แสง ทงนมผลการวจยทดลองสารสกดจากกญชากบเซลลมะเรงทบนทกและปรากฏอยในศนยขอมล

เทคโนโลยชวภาพแหงชาตประเทศสหรฐอเมรกา (The National Center for Biotechnology

Information) รวมถงมปรากฏอยในรายงานวารสารทางการแพทยชนนาของโลกอกดวย

สารนพนธฉบบนมวตถประสงคเพอการศกษาและวเคราะหถงปญหาและอปสรรคทเกยวกบ

การใหความคมครองสทธบตรพชทมฤทธเสพตดในประเทศไทย เพอหาแนวทางในการแกไขปญหา

และอปสรรคในการขอรบความคมครอง โดยการศกษาถงกฎเกณฑระหวางประเทศ กลาวคอ

อนสญญากรงปารสวาดวยการคมครองทรพยสนทางอตสาหกรรม (The Paris Convention for

the Protection of Industrial Property 1979), ความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาท

เกยวกบการคา (The Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property

Rights) กฎหมายประเทศญปน และกฎหมายประเทศอนเดย เปรยบเทยบกบกฎหมายประเทศไทย

เกยวกบการใหความคมครองสทธบตรและการคมครองพนธพชทมฤทธเสพตด และผลการศกษา

พบวาหลกเกณฑในการขอรบความคมครองสทธบตรพชทมฤทธเสพตดในประเทศไทยตามทไดศกษา

มาน ยงมขอบกพรองหรอจดออนหลายประการ ซงทาใหผทประสงคจะไปขอรบความคมครอง

สทธบตร หรอผทประสงคจะทาการวจยพชทมฤทธเสพตดเพอประโยชนทางการแพทย ขาดโอกาสใน

การสรางคณประโยชน ดงนน ผเขยนจงขอเสนอใหการพจารณาเรองการแบงแยกกฎหมายโดยแยก

กญชา กญชง กระทอม ออกจากยาเสพตดชนดอน พจารณาแยกฐานความผดจากกญชาสด กญชา

แหง ผลตภณฑกญชาแปรรป แยกแยะประเภทและโทษ หรอพจารณาโทษจากการนาไปใช ทงควร

เปดกวางใหมการศกษาวจยเพอประโยชนในทางการแพทยโดยใหอยในความควบคมของ

พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษโทษ พ.ศ. 2522

คาสาคญ: สทธบตร, มะเรง, รกษาโรค, กญชา, พชทมฤทธเสพตด

Petlert, K. LL.M., September 2017, Graduate School, Bangkok University.

The Problems of Patent Protection for Plants that Have Addictive Effects: The Studies

of Mitragyna Speciosa, Marijuana and Hemp (111 pp.)

Advisor: Wanwipar Puasiri, Ph.D.

ABSTRACT

Today, it is widely accepted in international medical industry that marijuana is

a herb for treatment. It helps insomnia sleeping better, relieving pain, easing nausea

and vomit, releasing stress, improving seizure disorder, and helps patients withcancer

having a better life, especially from the side effects from chemotherapy andradiology.

In addition, there is a laboratory research for marijuana abstract and cancer cell

recorded by the National Center for Biotechnology Information, as well as shown in

the world’s leading medical journal paper.

This research paper is aimed to study and analyze problems and obstacles

of patent protection for plants with addictive substance in Thailand to find solutions

for the problems and obstacles. This is by the method of studying international laws

and regulations including the Paris Convention for the Protection of Industrial Property

(1979), the Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights, the

Japanese Laws, and the India Laws, in comparison with Thai laws. The research

found that the criteria used to apply for a patent protection in Thailand have many

weaknesses or flaws making those who apply for a patent or do research about plants

with addictive substance for medical use, lack opportunity for doing beneficial research.

Therefore, the author would like to ask for consideration from involving authority to

separate marijuana, hemp, and kratom (Mitragynine) from other addictive drugs.

The penalty should be assessed from types of marijuana whether it is fresh, dried or

processed marijuana. Penalty should also be considered from the purpose of owning

and using marijuana. Moreover, Thailand should be more open about the study and

research of marijuana for medical use under control of the Narcotics Act B.E. 2522

(1979).

Keywords: Patent, Cancer, Cure, Marijuana, Natural Drugs

ฉ

กตตกรรมประกาศ

การคนควาอสระฉบบนไมอาจสาเรจลลวงไดดวยด หากขาดความเมตตาอนเคราะหจากทาน

ดร.วรรณวภา พวศร ทกรณาเปนอาจารยทปรกษาและใหความชวยเหลอในการคนหาบทความ และ

ทาน ดร.กรชผกา บญเฟอง ทกรณารบเปนอาจารยทปรกษารวม ซงทานทงสองไดสละเวลาอนมคายง

เพอใหคาปรกษาทเปนประโยชนและตรวจสอบเนอหาทบกพรองใหการคนควาอสระฉบบนลลวงและ

สาเรจสมบรณ ผเขยนขอกราบขอบพระคณทานทงสองเปนอยางสงไว ณ โอกาสนดวย

ขอกราบขอบพระคณครอบครวของผเขยน ทอบรมเลยงดและทสงเสรมใหผเขยนไดมโอกาส

ศกษาตอในระดบชนปรญญาโท โดยสนบสนนในทกเรองและเปนกาลงใจในการทาการคนควาอสระ

มาโดยตลอด

หากการคนควาอสระฉบบนมคณคาหรอมประโยชนอยบาง ผเขยนขอมอบความดเหลาน

ขอมอบบชาแกบดามารดา ครอบครว และคณาจารยทกทานทไดมอบความรแกผเขยน หากแตวาม

ความบกพรองประการใด ผเขยนขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว

กานดา เพชรเลศ

ช

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ง

บทคดยอภาษาองกฤษ จ

กตตกรรมประกาศ ฉ

สารบญตาราง ฌ

สารบญภาพ ญ

บทท 1 บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญ 1

1.2 วตถประสงคของการวจย 3

1.3 สมมตฐานของการวจย 3

1.4 ขอบเขตของการวจย 4

1.5 วธการศกษา 4

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4

1.7 นยามศพท 4

บทท 2 ความเปนมาแนวความคดเกยวกบการใหความคมครองพชทมฤทธเสพตด

2.1 แนวความคดทางกฎหมายของการจดสทธบตรพชทมฤทธเสพตด 6

2.2 กฎหมายสทธบตรในประเทศไทย 11

2.3 กฎหมายสทธบตรประเทศไทย 20

2.4 เจตนารมณของการคมครองสทธบตรสารสกดจากสมนไพรทมฤทธเสพตด 27

2.5 พระราชบญญตการคมครองพนธพช 27

2.6 การคมครองพนธพชภายใตความตกลงทรปส 37

2.7 การคมครองพนธพชตามกฎหมายไทย 40

บทท 3 กฎหมายสทธบตรและกฎหมายอน ๆ ของตางประเทศและกฎหมายระหวางประเทศ

ทเกยวของกบการใหความคมครองสารสกดจากสมนไพรทมฤทธเสพตด

3.1 กฎหมายทเกยวของกบสารสกดจากสมนไพรทมฤทธเสพตดของประเทศญปน 50

3.2 กฎหมายทเกยวของกบสารสกดจากสมนไพรทมฤทธเสพตดของประเทศอนเดย 57

บทท 4 บทสมภาษณประเดนเกยวกบการใหความคมครองพชทมฤทธเสพตด

4.1 บทนา 79

ซ

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 4 (ตอ) บทสมภาษณประเดนเกยวกบการใหความคมครองพชทมฤทธเสพตด

4.2 บทสมภาษณ 80

4.3 บทวเคราะหจากบทสมภาษณ 87

4.4 ขอคดจากบทสมภาษณ 87

4.5 บทสรปการสมภาษณ 88

บทท 5 วเคราะห เปรยบเทยบกฎหมายไทยและตางประเทศเพอหาแนวทาง

ในการจดทะเบยนสทธบตรสารทมฤทธเสพตดในพชเพอนามาทาเปนยา

5.1 วเคราะหเปรยบเทยบกฎหมายไทยและตางประเทศในการนาสารทมฤทธเสพตด 90

ในพชเพอนามาทาเปนยา

5.2 วเคราะหเปรยบเทยบปญหาในการนาสารเสพตดมาเปนยา ไมขนในสารบญ 94

5.3 วเคราะหเปรยบเทยบแนวทางการแกไขปญหาของประเทศตาง ๆ ทศกษามา 97

ขางตนเกยวกบการนาสารสกดจากพชทมฤทธเสพตดมาเปนยา

บทท 6 บทสรป และขอเสนอแนะ

6.1 บทสรป 103

6.2 ขอเสนอแนะ 104

บรรณานกรม 107

ประวตผเขยน 111

เอกสารขอตกลงวาดวยการขออนญาตใหใชสทธในรายงานการคนควาอสระ

ฌ

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 3.1: ตารางกาหนดคาธรรมเนยม 52

ตารางท 3.2: ตารางอนสญญาและกฎหมายภายในประเทศของญปน 56

ตารางท 3.3: ตารางเปรยบเทยบกฎหมายสทธบตรของประเทศไทยและตางประเทศ 61

ตารางท 3.4: ตารางเปรยบเทยบกฎหมายการคมครองพนธพชระหวางประเทศไทย 67

กบประเทศอนเดย

ตารางท 3.5: ตารางเปรยบเทยบกฎหมายยาเสพตดของประเทศไทยและตางประเทศ 77

ญ

สารบญภาพ

หนา

ภาพท 2.1: ใบกญชา 9

ภาพท 2.2: ใบกระทอม 9

ภาพท 2.3: ใบกญชง 10

ภาพท 2.4: กญชาอดแหง 48

บทท 1

บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญ

กญชง กญชา เปนพชทกลมนกวจยกาลงใหความสาคญในการนาไปใชสรางนวตกรรมทาง

เทคโนโลยชวภาพทมมลคาทางเศรษฐกจมหาศาล ซงประเทศไทยถอเปนเปาหมายสาคญของการ

สารวจทางชวภาพ (Bio Prospecting) เพอนาไปใชประโยชนโดยเฉพาะดานเทคโนโลยชวภาพ

ตวอยางกรณสมนไพรกวาวเครอเปลานอย หรอ Virus ทนกวจยจากประเทศสหรฐอเมรกานาไปใช

ในมะละกอตดแตงพนธกรรม1

กญชงเปนพชทมความเหมอนและคลายกบกญชา โดยกญชงถกจดใหเปนยาเสพตด

เชนเดยวกบกญชาตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 ดวยเหตทกญชงมชอทาง

วทยาศาสตรวา Cannabis Sativa L.Sativa ซงเปนชนดยอยของกญชา แตมสาร Tetrahydrocan

Nabinol หรอ THC ซงเปนตววดคาความเปนสารเสพตดในปรมาณทนอยกวากญชา

ประเทศไทยเลงเหนถงประโยชนมากกวาโทษ จงนามาพฒนาเปนพชเศรษฐกจตามคณสมบต

ทแทจรงของกญชง สงผลใหมการแกไขปรบปรงพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 แกไขใน

ประกาศกระทรวงสาธารณสข ฉบบท 135 (พ.ศ. 2539) เรองระบชอและประเภทยาเสพตดใหโทษ

ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 โดยถอดกญชงออกจากการเปนยาเสพตดแลว

นอกจากประเทศไทยแลวยงมอกหลายประเทศทกลาวถงเรองกญชาวาเปนพชทเปนไดทงทถก

กฎหมายและผดกฎหมาย เชน กฎหมายของมลรฐตาง ๆ ของประเทศสหรฐอเมรกา (United States

of America) ทยอมรบวากญชาเปนยารกษาโรคและสามารถใชเพอประโยชนทางการแพทยไดโดย

จากด ใหใชภายใตเงอนไขตามกฎหมาย ทงมการออกกฎหมายอนญาตใหซอขายกญชาไดอยางเสร

เพอความบนเทงและสนทนาการ ตงแตป ค.ศ. 1978

เมอวนท 6 พฤศจกายน 2555 ประชาชนมลรฐโคโลราโดไดลงประชามตเพอสนบสนนแกไข

กฎหมายแหงรฐเกยวกบการควบคมและการใชกญชาของประชาชนโดยมตเสยงสวนใหญสนบสนนให

มการแกไขกฎหมายวาดวยการควบคมและการใชกญชาในหมวดท 18 มาตรา 16 เพอใหสามารถม

การเพาะปลกจาหนายและใหประชาชนทมอายไมนอยกวา 21 ป ใชกญชาเพอสนทนาการได

เหมอนกบเครองดมแอลกอฮอล ตอมาเมอวนท 10 ธนวาคม 2555 ผวาการรฐไดประกาศผลการลง

มตดงกลาวและมผลบงคบในวนท 1 มกราคม 2557 กฎหมายดงกลาวผานดวยคะแนนเสยงรอยละ

1 สมชาย รตนชอสกล, ประชาคมวจย [Online], ม.ป.ป. แหลงทมา http://rescom.trf.or.th/display/

keydefault.aspx?id_colum=2518.

2

53.6 สงผลตอการจดเกบภาษและการดาเนนคดในมลรฐ California เดอนพฤศจกายน ป ค.ศ. 2012

(พ.ศ. 2555) มลรฐ Colorado และมลรฐ Washington ผานกฎหมายใหการเสพกญชาเพอความ

บนเทงไมผดกฎหมาย ในขณะท Washington D.C. ลดทอนความผดทางอาญาของผเสพและผ

ครอบครองกญชา ถดมาในเดอนกรกฎาคม ป ค.ศ. 2014 (พ.ศ. 2557) ม การจดตงรานขายกญชา

เพอความบนเทงอยางถกกฎหมายเปนครงแรกทเมอง Seattle และในเดอนพฤศจกายน มลรฐ

Alaska และ Oregon กผานกฎหมายใหการเสพกญชาเพอความบนเทงไมใชสงผดกฎหมายในขณะท

เรมมการรางกฎหมายใหสามารถเสพกญชาเพอความบนเทงไดในมลรฐ Nevada, Arizona, Hawaii

และ Massachusetts กระทงเดอนกรกฎาคม ป ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) เปนตนมา การใชกญชา

ทางการแพทยในมลรฐ Washington กถกกากบและควบคมโดย Washington Liquor and

Cannabis Board (LCB) อยางสมบรณ 2

จากงานวจยของ National Institute on Drug Abuse (NIDA) สถาบนยาเสพตดแหงชาต

ของอเมรกา3 ซงไดรบการสนบสนนงานวจยจากรฐบาลกลางสหรฐเปดเผยการทดลองใชสารสกดจาก

กญชาในสตวพบวาสามารถฆาเซลลมะเรงและลดขนาดของเนองอกได และผลจากการทดลองใช

นามนกญชาในหนพบวาสาร Cannabinoids ในกญชา เชน THC และ CBD สามารถฆาเซลลมะเรง

ชวยลดขนาดของเนองอกในสมองชนดรนแรงและยงชวยเพมอานภาพในการฆาเซลลมะเรงรวมถงการ

ลดผลขางเคยงของการให Chemotherapy และการฉายแสงทเปนการรกษาในปจจบนอกดวย4

สาหรบประเทศไทยการใชกญชาไมวาจะในฐานะใดยงคงถอเปนความผดทางกฎหมายอย

พระราชบญญตยาเสพตใหโทษ พ.ศ. 2522 ทาใหกญชาไมสามารถใชประโยชนในทางการแพทยไดทง

ทกญชามสรรพคณในการระงบความเจบปวดใชสาหรบคลายเครยดแกผปวยทมปญหาดานจตใจ หรอ

เพอกจกรรมสนทนาการใหแกผปวยได รวมถงตดโอกาสในการนากญชามาใชตามภมปญญาทองถนใน

การรกษาผปวย ขาดโอกาสในการพฒนากญชาเพอประโยชนดานอตสาหกรรมยา

2 มานพ คณะโต, พนรตน ลยะตกล และสจตตา ฤทธมนตร, รายงานผลการวจยเอกสารนโยบายและการ

จดการปญหากญชา: กรณศกษาประเทศองกฤษและประเทศสหรฐอเมรกา (กรงเทพฯ: จรลสนทวงศการพมพ, 2559).

3 National Institute on Drug Abuse, Marijuana can kill cancer cells, says US government-

funded research [Online], 9 April 2015. Available from http://www.independent.co.uk/

news/world/americas/marijuana-can-kill-cancer-cells-says-us-government-funded-research-

10166406.html.

4 มานพ คณะโต, พนรตน ลยะตกล และสจตตา ฤทธมนตร, รายงานผลการวจยเอกสารนโยบายและ

การจดการปญหากญชา: กรณศกษาประเทศองกฤษและประเทศสหรฐอเมรกา.

3

การแกกฎหมายและกฎระเบยบทเกยวของกเพอจะใหเกดประโยชนตามวตถประสงคใน

ฐานะยาสมนไพรและยาแผนปจจบนใหเปนทยอมรบในวงการแพทยและสาธารณสขรวมถงศกษาวจย

เพอปรบปรงพนธใหเกดประโยชนยงขนภายใตระบบการควบคมโดยใหมระบบการขออนญาตสาหรบ

ผปลกสาหรบการวจยและระบบกากบดแลซงผทไดใบอนญาตตองปฏบตตามอยางเครงครดเชนเดยว

กบตางประเทศ การทกญชงซงจดวาเปนยาเสพตดประเภทเดยวกนกบกญชาผานขนตอนการดาเนน

การตามกฎหมายแลวสงผลใหนาไปสการผลตสารสกดสารทใชในทางการแพทย ในเชงพาณชยและ

อตสาหกรรมยารกษาโรคในทสด โดยรฐบาลจะตองเปนผนาและมนโยบายสนบสนนอยางชดเจน

ทงเปนการลดการนาเขายาจากตางประเทศนาไปสการลดการขาดดลการคา

1.2 วตถประสงคของการวจย

1.2.1 เพอศกษาวเคราะหกฎหมายและหลกเกณฑทางกฎหมายตลอดจนสนธสญญาหรอ

อนสญญาทเกยวของกบการแบงปนผลประโยชนในการนาทรพยากรชวภาพของประเทศไทยไปใช

1.2.2 เพอทาการศกษาความเปนไปไดและโอกาสในการปรบปรงแกไขเพมเตม

พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษพทธศกราช 2522 ใหมบทบญญตรบรองขอยกเวนกญชาทเปน

ยาเสพตดประเภท 5 ใหเปนยาเสพตดทถกตองตามกฎหมายในบางกรณทนามาใชประโยชนทาง

การแพทยรวมไปถงการแกไขหรอออกเปนประกาศกระทรวงสาธารณสขโดยความเหนชอบของ

คณะกรรมการควบคมยาเสพตดใหโทษกาหนดใหสามารถใชกญชาไดทางการแพทยภายใตเงอนไข

และขอกาหนดเทานนกลาวคอ ออกกฎกระทรวงสาธารณสขตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ

พ.ศ. 2522 อนญาตใหเพาะปลกกญชาถกตองตามกฎหมาย และสงเสรมใหเปนพชเศรษฐกจเพอผลต

เปนยารกษาโรค หรอเพอทดลองตามตารบยาแผนปจจบนและเปนยาสมนไพรตามภมปญญาไทย

1.2.3 เพอทาการศกษาและเสนอแนะรปแบบของหนวยงานทเกยวของ หรอ องคกรท

เหมาะสมในการเปนหนวยงานหลกในการบรหารจดการและนาสญญาการแบงปนผลประโยชนใน

การนาทรพยากรชวภาพของประเทศไทยไปใชอยางถกตองเหมาะสมและเปนธรรม

1.3 สมมตฐานของการวจย

ผเขยนเหนวาพชทมฤทธเสพตดมสารทมประโยชนทางการรกษาทางการแพทย ดงนนพช

เหลานนสามารถนามาพฒนาเปนพชทางเศรษฐกจไดแตตองมกฎหมาย ขอบงคบเกยวกบการสกด

การนามาใชทชดเจนและเปนประโยชน มากกวาโทษจากสารเสพตด

4

1.4 ขอบเขตของการวจย

การจดทาสารนพนธฉบบนมงเนนการวเคราะหหลกกฎหมายและหลกเกณฑทเกยวของ

รวมถงรปแบบของสญญาและรปแบบการแบงปนผลประโยชนทเปนธรรม โดยศกษาขอมลดาน

กฎหมายและหลกเกณฑการใหความคมครองสทธบตรแกพชทมฤทธเสพตดเพอหาแนวทางและ

รปแบบทเหมาะสมในการนามาพฒนาและปรบใชใหเขากบหลกเกณฑทมอยในประเทศไทยไดอยางม

ประสทธภาพและเปนธรรม

1.5 วธการศกษา

ศกษาโดยใชวธวจยเอกสาร (Documentary Research) ทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ

โดยรวบรวมขอมลจากหนงสอบทความวทยานพนธแนวคาพพากษา บทบญญตของกฎหมายทเกยวของ

สวนการศกษาและวธการเขยนจะใชวธพรรณนาและวเคราะห (Descriptive and Analytical

Method) โดยจะทาการวเคราะหปญหาตางๆตามความเหนสวนตวโดยอาศยหลกเกณฑจากหลก

กฎหมายของตางประเทศหลกกฎหมายของไทย และตางประเทศ

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.6.1 ทราบความเปนมาและแนวคดตลอดจนความแตกตางในการใหความคมครองสทธบตร

แกพชสมนไพรทมฤทธเสพตด ตามกฎหมายสทธบตร และกฎหมายอน

1.6.2 ทราบหลกการและเจตนารมณของการคมครองสทธบตรพชสมนไพรทมฤทธเสพตด

1.6.3 ทราบถงปญหาในขอบกพรองของกฎหมาย และบทบญญตของกฎหมายทไมมความ

ชดเจนในประเดนปญหากฎหมายของการคมครองสทธบตรแกพชสมนไพรทมฤทธเสพตด

1.6.4 ชใหเหนถงแนวทางในการแกไขปญหาดงกลาวในตางประเทศเพอนามาวเคราะห

เปรยบเทยบและปรบใชใหเกดความเหมาะสมกบกฎหมายและสภาพเศรษฐกจและสงคมของประเทศ

ไทยตอไป

1.7 นยามศพท

1.7.1 พชทมฤทธเสพตด ในสารนพนธนใหหมายความถงพชสมนไพรหรอพนธไมทมสารออก

ฤทธคลายกบประเภทของยาเสพตด

1.7.2 TRIPs คอ ความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา

(Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights)

5

1.7.3 สทธบตรสารสกดจากสมนไพรทมฤทธเสพตด หมายถงหนงสอสาคญทรฐออกให

เพอคมครองการประดษฐคดคนหรอการออกแบบผลตภณฑ ทมลกษณะตามทกาหนดในกฎหมาย

กฎกระทรวง และระเบยบวาดวยสทธบตร พ.ศ. 2522 เปนทรพยสนทางปญญาประเภทหนงท

เกยวกบการประดษฐคดคนหรอการออกแบบ เพอใหไดสงของเครองใชหรอสงอานวยความสะดวก

ตาง ๆ ทเราใชกนอยในชวตประจาวน และใหความคมครองไปถงการเอาพชสมนไพรหรอสารสกด

ธรรมชาตมาผานกระบวนการสงเคราะหทางเคม ทาปฏกรยาเปลยนแปลงแขนของหมตาง ๆ ตาม

โครงสรางสงเคราะหใหเกดสารประกอบแลวนาสารประกอบดงกลาวมาขอรบความคมครองตาม

กฎหมายสทธบตร

1.7.4 การคมครองพนธพชโดยใชกฎหมายสทธบตร หมายถง พชทรฐจะตองใหการคมครอง

ตองเปนพนธพชใหมเทานน และพนธพช ดงกลาวจะตองมลกษณะ 4 ประการ คอ 1) มความใหม

2) มขนตอนการประดษฐทสงขน 3) สามารถนาไปประยกตใชไดในทางพาณชยกรรม และในทาง

อตสาหกรรม 4) ไมขดตอกฎหมายอน จารตประเพณและศลธรรมอนดของประเทศไทย

1.7.5 คาวาสมนไพรตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 หมายถง พชทใช

ทาเปนเครองยา สมนไพรกาเนดมาจากธรรมชาต และมความหมายตอชวตมนษยโดยเฉพาะในทาง

สขภาพ อนหมายถงทงการสงเสรมสขภาพ และการรกษาโรค ความหมายของยาสมนไพรใน

พระราชบญญตยา พ.ศ. 2510 ไดระบวา ยาสมนไพร หมายความวายาทไดจากพฤกษาชาตสตว หรอ

แรธาตซงมไดผสมปรง หรอแปรสภาพ เชน พชกยงเปนสวนของราก ลาตน ใบ ดอก ผล ฯลฯ ซงมได

ผานขนตอนการแปรรปใด ๆ แตในทางการคาสมนไพรมกจะถกดดแปลงในรปแบบตาง ๆ เชน ถกหน

ใหเปนชนเลกลง บดเปนผงละเอยด หรออดเปนแทง แตในความรเขาใจของคนทวไปเมอกลาวถง

สมนไพรมกนกถงเฉพาะตนไมทนามาใชเปนยาเทานน

บทท 2

ความเปนมาแนวความคดเกยวกบการใหความคมครองพชทมฤทธเสพตด

2.1 แนวความคดทางกฎหมายของการจดสทธบตรพชทมฤทธเสพตด

สาหรบยาเสพตดทใชในทางการแพทยนนอยในประเภทท 2 ประกอบดวยกลมมอรฟนและ

โคเคน ซงจะใชเปนยาระงบอาการปวดและใชในการผาตด โดยปจจบนเปนทยอมรบวายาเสพตดให

โทษบางชนด สามารถนามาใชประโยชนไดดในทางการแพทย และมความจาเปนอยางยงในการรกษา

และบรรเทาอาการเจบปวดของคนไข

ยาเสพตดทใชในทางการแพทยจะมคณะกรรมการอาหารและยา หรอ อย. กากบดแลอยาง

เขมงวด โดยจะคอยควบคมการรบ การจาย การเกบรกษาตวยา การกระจายยาเสพตดทใชรกษาไป

ยงสถานพยาบาลตาง ๆ โดยจะจาหนายยาใหแกผทไดรบอนญาตตามกฎหมายเทานน สวนรานขายยา

ทวไปจะไมไดรบอนญาตใหจาหนายหรอมไวครอบครอง แตหากมการจาหนายตองมใบสงแพทยจาก

ทางคณะกรรมการอาหารและยาอยางถกตอง

ปจจบนการใชยาเสพตดในการรกษาของประเทศไทย กาลงอยในระหวางการพฒนาและม

ขอกาหนดทางการแพทยเกยวกบปรมาณการใชสารเสพตดอยางเพยงพอ เพอความเหมาะสมตอ

ผปวย ทงนตองคานงถงผลกระทบตอผปวยเปนหลก และระมดระวงการใชเปนพเศษ โดยในอนาคต

จะมการคดคนและเพมตวยาเสพตดใหม ๆ นามาใชในทางการแพทย เพอใชทาการรกษาผปวยตอไป

ระบบสทธบตรใหความสาคญกบการคมครองผลประโยชนในเชงการคา ดวยเหตผลทวา

แนวทางในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศในปจจบนเปนเศรษฐกจยคใหม เนนการใช

ทรพยสนทจบตองไมได (Intangible Assets) หรอทเขาใจโดยทวไปวาทรพยสนทางปญญา

(Intellectual Property)1 อกทงระบบทรพยสนทางปญญาของประเทศไทยในปจจบนนนให

ความสาคญกบการคมครองทรพยสนทางปญญาและการบงคบใชสทธตามกฎหมายมากกวาการ

สงเสรมและสนบสนนการสรางสรรคและการนาทรพยสนทางปญญาไปใชประโยชน 2

1 กรชผกา บญเฟอง, การคมครองทรพยสนทางปญญากบเศรษฐกจสรางสรรค [Online], 2556.

แหลงทมา http://www.assumptionjournal.au.edu/index.php/LawJournal/article/viewFile/961/865.

2 เสาวรภย กสมา ณ อยธยา, Creative economy ทางเลอกใหมการพฒนาเศรษฐกจของไทย

[Online], 19 สงหาคม 2553. แหลงทมาhttp://www.bu.ac.th/knowledgecenter/executive_journal/

jan_mar_10/pdf/23-28.pdf.

7

ในปจจบนพชถอเปนสงมชวตทมความสาคญตอการดารงชวตของมนษยเปนอยางมากทงใน

ดานการบรโภคการนาพชมาทาเปนยารกษาโรคสมนไพรเครองประดบตลอดจนนามาสรางทพกอาศย

เปนตนดงนนเมอความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยชวภาพมมากขนการพฒนา

ปรบปรงพนธพชโดยนกวทยาศาสตรนกวจยหรอเกษตรกรกมมากขนดวยเชนกนการพฒนาและ

ปรบปรงพนธพชจงมความจาเปนเพอใหพนธพชมคณสมบตดขนและสามารถเพมผลผลตทจาเปนตอ

การดารงชพของมนษยทงนพชนบวาเปนสงมชวตทสามารถขยายพนธไดอยางไมจากดผลประโยชนใน

เชงธรกจหรอในเชงเศรษฐกจยอมเกดขนเนองจากเหตทผซอนนสามารถนาเอาสวนขยายพนธของพช

ไปขยายพนธตอไดอกจงทาใหเกดแนวความคดใหมการนาเอาระบบทรพยสนทางปญญามาใชในการ

คมครองพนธพชขนดงนนระบบสทธบตรจงเปนมาตรการทางกฎหมายอยางหนงทใชคมครองการ

ประดษฐทงสงทไมมชวตและมชวต ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรมทสงออกพชผลทางการ

เกษตรมากทสดประเทศหนงในโลก อกทงเกษตรกรในประเทศกมความรความชานาญในการปรบปรง

ขยายพนธพช การพฒนาปรบปรงพนธพชจงเปนกจกรรมททากนทงโดยนกวทยาศาสตรและเกษตรกร

ไมวาในหองปฏบตการหรอในระดบไรนาจงเกดแนวความคดในการใหความคมครองแกพนธพช

ตาง ๆ ทไดรบการพฒนาปรบปรงพนธใหมคณสมบตดขน เพอชวยสงเสรมใหมการคดคนตลอดจน

นาเทคโนโลยใหม ๆ มาใชในการปรบปรงพนธพช และชวยใหการใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพ

เปนไปอยางยงยน ทรพยากรพนธพชเปนทรพยากรธรรมชาตทสาคญทงตอสงมชวตและสงตาง ๆ ใน

ระบบนเวศ ซงประเทศไทยเปนประเทศหนงทมทรพยากรพนธพชอยางอดมสมบรณ ปจจบนพนธพช

ยงเปนวตถดบสาคญในเทคโนโลยชวภาพ โดยประเทศอตสาหกรรมไดนาระบบทรพยสนทางปญญา

(Intellectual Property) มาใชคมครองการสรางสรรคงานในเทคโนโลยสาขาน อยางไรกดประเทศ

กาลงพฒนาสวนใหญเหนวาการคมครองดวยระบบทรพยสนทางปญญา กอใหเกดผลกระทบอยาง

รนแรงโดยเฉพาะตอการคงอยของทรพยากรพนธพช ซงประเทศไทยเองกไดมการออกพระราชบญญต

คมครองพนธพช พ.ศ. 2542 ซงมลกษณะเปนระบบกฎหมายเฉพาะ (Sui Generis System) ทให

ความคมครองการสรางสรรคจากสตปญญาของมนษยเหมอนเชนกบระบบทรพยสนทางปญญา แตจะ

เหนไดวายงมบางมาตราทบญญตจากดสทธเกษตรกรอย ซงหากเปรยบเทยบระบบกฎหมายของหลาย

ประเทศในแถบเอเชยดวยกนแลว สทธเกษตรกรของประเทศไทยยงไมไดรบความคมครองอยางเตมท

ฉะนนจงควรมการแกไขพระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ. 2542 ในเรองสทธเกษตรกรให

สอดคลองกบผลประโยชนของประเทศและ รบรองสทธเกษตรกรใหมากยงขน

2.1.1 ความหมายของพชทมฤทธเสพตด

ในทางกฎหมายสงทถอวาเปนยาเสพตดนนจะตองมกฎหมายกาหนดไวอยางชดเจน หากไมม

กฎหมายระบไว สงนนกไมใชยาเสพตด แมวาสงทเสพจะมฤทธททาใหเกดการเสพตดไดกตาม ยาเสพ

ตดใหโทษในความหมายมาตรา 4 แหงตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 หมายถง

8

สารเคมหรอวตถชนดใด ๆ ซงเมอเสพเขาสรางกายไมวาจะโดยรบประทาน ดม สบ ฉด หรอดวย

ประ การใด ๆ แลวทาใหเกดผลตอรางกายและจตใจในลกษณะสาคญ เชน ตองเพมขนาดการเสพ

มากขนเรอย ๆ มอาการหลอนยาเมอขาดยา มความตองการเสพทงรางกายและจตใจอยางรนแรงอย

ตลอดเวลาและสขภาพโดยทวไปจะทรดโทรมลง ทงนใหรวมตลอดถงพช หรอสวนของพช ทเปนหรอ

ใหผลผลตเปนยาเสพตดใหโทษ หรออาจใชผลตเปนยาเสพตดใหโทษและสารเคมทใชในการผลตยา

เสพตดใหโทษดงกลาวดวยแตไมหมายความถงยาสามญประจาบานบางตารบตามกฎหมายวาดวยยา

ทมยาเสพตดใหโทษผสมอย3

ยาสามญประจาบานบางตารบ ตามกฎหมายวาดวยยาทมยาเสพตดใหโทษผสมอย สามารถ

แบงไดดงนตามมาตรา 7 แหงพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 แบงออกเปน 5 ประเภท4

ดงน

ประเภทท 1 ยาเสพตดใหโทษชนดรายแรง เปนยาทไมมการนามาใชในทางการแพทยและทา

ใหเกดการเสยงตอการตดยาของประชากรในระดบรนแรง เชน เฮโรอน ยาบา ยาอ เปนตน

ประเภทท 2 ยาเสพตดใหโทษทวไป เปนยาทมประโยชนในการรกษาโรคในระดบนอยจนถง

มาก และทาใหเกดการเสยงตอการตดยาของประชากรในระดบทตองพงระวง เชน มอรฟน โคเคน

เปนตน

ประเภทท 3 เปนยาเสพตดใหโทษทมยาเสพตดใหโทษในประเภทท 2 เปนสวนผสมอยตามท

ไดขนทะเบยนตารบไว เปนยาททาใหเกดความเสยงตอการตดยาของประชากรนอย แตยงคงม

อนตรายและมประโยชนมากในการรกษาโรค เชน ยาแกไอผสม Codeine เปนตน

ประเภทท 4 สารเคมทใชในการผลตยาเสพตดใหโทษในประเภทท 1 หรอ ประเภทท 2 เชน

Acetic Anhydride และ Acetyl Chloride

ประเภทท 5 ยาเสพตดใหโทษทมไดอยในประเภทท 1 ถงประเภทท 4 เชน กญชา พช

กระทอมเหดขควาย เปนตน 5

3 สานกยาและวตถเสพตด กรมวทยาศาสตรการแพทย, วธมาตรฐานสาหรบการตรวจพสจนสารเสพตด

ในปสสาวะ เลมท 1, (นนทบร: คงเกยตรการพมพ, 2558), 98.

4 มาตรา 7 แหงพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522.

5 เรองเดยวกน.

9

ภาพท 2.1: ใบกญชา

ทมา: สานกขาวไทยพบเอส. (2560). เสนอถอด “กญชา-กระทอม” จากกฎหมายยาเสพตด. สบคนจาก

http://news.thaipbs.or.th/content/266132.

ภาพท 2.2: ใบกระทอม

ทมา: นวต แกวประดบ. (2555). กระทอม ยาระงบปวดหรอยาเสพตด. สบคนจาก

http://narcotic.fda.moph.go.th/welcome/?p=2539.

กญชาและกระทอมเปนจดอยในหมวดยาเสพตดประเภทท 5 สารออกฤทธทพบในกญชา

เรยกวา Canabinoid มอยประมาณ 90 ชนด แตทสาคญมเพยง 3 ชนด คอ Canabidiol Canabinol

และ Tetrahydrocannabinal (THC) ตวสาคญทแสดงฤทธและใชเปนอตราวดคาความเขมขนของ

กญชา คอ Tetrahydrocannabinol หรอ THC ซงปรมาณของ THC จะขนอยกบแหลงทปลก

10

สายพนธ และอายของตนกญชา United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC) ได

ประมาณปรมาณของสาร THC ในกญชาแตละรปแบบดงน ในกญชาสดจะมสาร THC ประมาณ 5-

10% ในยางกญชาสกด (Hashish) มสาร THC ประมาณ 20% และในนามนกญชา (Hashish Oil)

มสาร THC มากทสด ประมาณ 60% แตในปจจบนทมการพฒนาสายพนธกญชากนมากขน มการพบ

THC ในดอกสงถง 30% เลยทเดยว ในสวนของพชจาพวกกญชงนนพบวาสามารถสงเคราะหสารท

เรยกวา แคนนาบนอยด (Cannabinoids) ชนดตาง ๆ มากมายทมโครงสรางทางเคมแตกตางกน

ไดแก แคนนาบไดออล (Cannabidiol,CBD) และไอโซเมอร (Isomers) ตาง ๆ ของเตตราไฮโดรแคน

นาบนอล (Tetrahydrocannabinol, THC) ซงสารแคนนาบนอล (Cannabinol, CBN) เปนสาร

ผลตผลจากการออกซเดชน (Oxidation) ของเดลตา-9-เตตราไฮโดรแคนนาบนอลและยงเปนสารม

ฤทธทาใหเกดการเสพตด โดยปรมาณของสารแตละชนดในพชแตละรนจะแตกตางกนไปและขนอย

กบภมอากาศ (Climate) ดน (Soil) ทใชปลกและปจจยอนอกหลายอยาง6

ภาพท 2.3: ใบกญชง

ทมา: อนมต 6 จงหวด 15 อาเภอ ปลก “กญชง” พชเศรษฐกจได. (2559). เดลนวส. สบคนจาก

https://www.dailynews.co.th/regional/615749.

พชกญชง เปนพชจาพวกทอยกลาง ๆ ระหวางพชเสนใยและพชเสพตด (Intermediate)

มปรมาณ 9–THC มากกวาหรอเทากบ 0.5 % (นาหนกตอนาหนกแหง) และปรมาณ CBD มากกวา

หรอเทากบ 0.5 % (นาหนกตอนาหนกแหง) ลกษณะทางกายภาพของ Tetrahydrocannabinol

หรอ THC เปนของเหลวทอณหภมหองมจดเดอด 200 °C (Degree Celsius) ไมคอยละลายนาโดย

6 สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด, รายงานการประชมวชาการเรองพช

กระทอม:สมนไพรหรอยาเสพตด, (กรงเทพฯ: สานกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตด, 2546), 100.

11

สามารถละลายในนาไดเพยง 2.8 กรม/ ลตร ท Degree Celsius แตละลายในตวทาละลายพวก

แอลกอฮอลหรอนามน (Oils) ตาง ๆ ไดดโดยสาร Cannabidial (CBD) จะเปนสารตนทางในการใช

สรางสาร Tetrahydro Cannabinol (THC) และสาร THC

บางสวนจะเกดการ Oxidation กบออกซเจนในอากาศเปลยนไปเปนสาร Cannabinol

(CBN) ซงยงถอวาเปนสารเสพตดดวย โดยสารดงกลาวสามารถนาไปใชในการบาบดโรคได 7 สวนของ

สารออกฤทธทงกญชาและกญชงอยทสวนดอกเปนหลก สาร CBD ทสกดจากดอกของตนกญชา

รวมถงกญชงสามารถรกษาอาการลมชกในเดกได 8 สาร THC สามารถชะลอการสรางโปรตน Beta-

amyloid ทเปนลกษณะสาคญและทาใหโรคอลไซเมอรแยลงได9กญชาทมสาร THC ปรมาณมากกวา

20% CBD ไมถง 1% สามารถรกษามะเรงได 10

ผลกระทบทอาจเกดขนจากบทบญญต มาตรา 7 เปรยบเทยบกรณสทธบตรอนพนธของ

สารสกด Mitragynine จากใบกระทอมของประเทศญปน มดงน 1) การวจยเพอตอยอดการใชสาร

Mitragynine มาใชประโยชนทางยาในรปแบบตาง ๆ ทมหาวทยาลยชบะและมหาวทยาลยโจไซไดจด

สทธบตรไว ทงตวสารและกระบวนการผลตสารกลมดงกลาวและ 2) การแปรสภาพใบกระทอมไปใช

ประโยชนซงอาจมกลมอนพนธของ Mitragynine ทญปนไดจดสทธบตรไว

2.2 กฎหมายสทธบตรในประเทศไทย

ประเทศไทยประกาศใชกฎหมายสทธบตรเมอป พ.ศ. 2522 ตอมาในป พ.ศ. 2535 มการแกไข

พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 โดยมการปรบปรงและพฒนาการคมครองใหมประสทธภาพมาก

ขนในป พ.ศ. 2542 มการแกไขพระราชบญญตสทธบตร (ฉบบท 3) เนองจากประเทศไทยเขารวมเปน

ภาคองคกรการคาโลก (World Trade Organization – WTO) จงมพนธกรณทจะตองออกกฎหมายให

สอดคลองกบความตกลงวาดวยทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา (TRIPS Agreement) และเพอให

มบทบญญตวาดวยอนสทธบตรสาหรบคมครองการประดษฐในเทคโนโลย

2.2.1 ความเปนมาของการคมครองสทธบตร

การคมครองสทธบตรนนมประวตความเปนมาและววฒนาการคอนขางยาวนานมาจาก

ตางประเทศ เมอประเทศไทยตองทาการตดตอซอขายกบตางประเทศรวมถงเกดจากนโยบายของรฐท

7 สมยศ กตตมนคง, รกษาโรคดวยกญชงและกญชา, (กรงเทพฯ: โกกรน โซเชยล เวนเจอร), 28.

8 เรองเดยวกน, 43.

9 เรองเดยวกน, 45.

10 สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด, รายงานการประชมวชาการเรองพช

กระทอม:สมนไพรหรอยาเสพตด, 105.

12

ตองการสงเสรมการพฒนาทางอตสาหกรรมและการคาระหวางประเทศ จงเปนจดเรมตนในการเสนอ

ใหมกฎหมายสทธบตร ซงจะกลาวดงตอไปน

2.2.1.1 ความเปนมาของการคมครองสทธบตรในตางประเทศ

กฎหมายสทธบตรเปนกฎหมายทเกดจากแนวความคดทจะใหความคมครองใน

สงประดษฐทผประดษฐไดคดคนดวยความคดสตปญญาความทมเทวรยะอตสาหะโดยรฐเปนผออก

หนงสอสาคญให (Letter Patent) ซงถอวาเปนการแลกเปลยนระหวางรฐกบผประดษฐคดคนโดยรฐ

ตรากฎหมายออกมาใชเพอใหความคมครองเพอแลกเปลยนกบการเปดเผยสาระสาคญโดยละเอยดใน

สงประดษฐทไมมผใดทราบมากอนตอสาธารณชนและถอวาสงทไดเปดเผยนนเปนสมบตของสวนรวม

ททกคนมสทธทนามาศกษาวจยหรอเขยนในสงทไดคนพบนน ๆ ทงนกเพราะวาสทธของผทรงสทธใน

สทธบตรกคอการใชงานการผลตสงประดษฐตามขอถอสทธ (Patent Claim) ทระบในหนงสอสาคญ

เทานน

ความคดทจะใหความคมครองสงประดษฐนนเรมมมาตงแตสมยอรสโตเตลโดยรฐได

ใหสทธในการผกขาดบางอยางแกคนในรฐตอมาในสมยอาณาจกร- โรมนในสมยจกรพรรดซโนไดออก

กฎหมายยกเลกการผกขาดทาใหมการพฒนาทางความคดเกยวกบการใหความคมครองสงประดษฐ

จนพฒนามาเปนระบบกฎหมายสทธบตรในหนงสอ “Politic” ของอรสโตเตลซงเขยนเมอ 347 ป

กอนครสตศกราชไดกลาวถงการทนครตาง ๆ ใหสทธพเศษหรอสทธผกขาดแกบคคลในการดาเนน

กจการคาขายสนคาวธการดงกลาวไดแพรหลายทงในกรซโรมและอยปตและเทาทมหลกฐานกปรากฏ

วาไดมการใหสทธพเศษรปของสทธบตรมาตงแตชวงสมยกลางแลว (ค.ศ. 1019-1993) ซงเปนไปใน

ลกษณะของสทธพเศษทพระราชทานโดยกษตรย (Royal Prerogative or Grant) สวนใหญเปน

สทธบตรทออกใหสาหรบเทคโนโลยใหมในสมยนนเชนกงหนลมเครองจกรทอผาวธการตอเรอและการ

ทาเหมองแรเปนตน11

ประเทศองกฤษเปนประเทศทรเรมระบบสทธบตรสมยใหมไดมการใหสทธบตรมา

ตงแตป ค.ศ. 1331 โดยกษตรยองกฤษจะออกเอกสารปดผนกทใหสทธผกขาดในการจาหนายสนคาม

กาหนดเวลาอนจากดใหแกบคคลทไดนาการประดษฐเขามาใชงานในประเทศโดยเอกสารดงกลาวม

ชอเรยกวา “Letters Patent” เอกสารสทธบตรฉบบแรกทมชอเสยงมากไดแกสทธบตรทออกใหแก

Johannes Kempe of Flanders เพอเปนการตอบแทนตอการจดตงอตสาหกรรมทอผาขนใน

ประเทศองกฤษอาจกลาวไดวาระบบสทธบตรขององกฤษในสมยนนมลกษณะเปนสทธบตรในการ

นาเขา (Patent of Importation) ทมเจตนารมณเพอจงใจใหมการนาเขาเทคโนโลยสมยใหมโดย

11 ยรรยง พวงราช, คาอธบายกฎหมายสทธบตร, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ: วญชน, 2543), 17.

13

ผนาเขาจะไดรบสทธบตรภายใตเงอนไขวาผนาเขาจะตองนาเอาเทคโนโลยสมยใหมนนไปใชงานใน

ประเทศเปนเวลาพอสมควรและจะตองถายทอดความรเกยวกบเทคโนโลยทมการนาเขานนใหแก

บคคลทสนใจดวย

ราชสานกของประเทศองกฤษไดออกสทธบตรการประดษฐในวธแบบใหมของการทา

กระจกส (Stained Glass) ใหแก John of Utyman ในป ค.ศ. 1449 ตอมาไดมการนาเอาสทธบตร

ไปใชในทางทมชอบเนองจากกษตรยองกฤษไดใชสทธบตรเปนเครองมอแสวงหาผลประโยชนและ

รายไดดวยการใหสทธผกขาดแกบคคลทสนทสนมและใหสทธบตรแกบคคลทเสนอผลประโยชนใหเปน

การตอบแทนและเนองจากการทมการใชพระราชอานาจไปในทางทมชอบดงกลาวรฐสภาองกฤษจงได

ออกกฎหมายวาดวยการผกขาดทางการคา (The Statue of Monopoly) ในปค.ศ. 1623 ซงมผลใช

บงคบภายหลงจากทไดรบการลงพระปรมาภไธยในปถดมาซงมสาระสาคญในมาตรา 6 กาหนดใหสทธ

ผกขาดเปนเวลา 14 ปแกเจาของการประดษฐทใหมและเปนประโยชนกฎหมายวาดวยการผกขาดทาง

การคานถอเปนจดเรมตนและเปนแบบอยางของระบบสทธบตรสมยใหมโดยถอวาเปนครงแรกใน

ประวตศาสตรทมการบญญตรบรองสทธของปจเจกชนและมการคมครองประโยชนของสาธารณชนใน

ขณะเดยวกนเจตนารมณสาคญของกฎหมายฉบบดงกลาวหามไวเพอใหความคมครองแกผเปนเจาของ

เทคโนโลยไมหากแตเพอสนบสนนนโยบายของประเทศในดานเศรษฐกจโดยใชสทธบตรเปนเครองมอ

สงเสรมใหเกดความเจรญเตบโตทางอตสาหกรรมและเกดการจางงานในประเทศกฎหมายนเปน

กฎหมายฉบบแรกทรบรองการใชสทธแก “ผประดษฐทแทจรงและผประดษฐรายแรก” (True and

First Inventor) และเปนครงแรกทมการกาหนดระยะเวลาใหสทธผกขาดทชดเจนภายหลงจากท

กฎหมายวาดวยการผกขาดทางการคามผลบงคบใชในประเทศองกฤษแนวความคดเกยวกบการให

ความคมครองแกการประดษฐเพอสงเสรมการคดคนและการพฒนาทางอตสาหกรรมกไดแพรหลาย

ออกไปสประเทศตางๆทงในทวปยโรปและอเมรกาเหนอโดยประเทศสวนใหญในทวปยโรปไดเรมนา

กฎหมายสทธบตรมาใชในชวงกลางของครสตศตวรรษท 19 กลาวคอการบงคบใชกฎหมายสทธบตร

ของประเทศเบลเยยมในป ค.ศ. 1894 กฎหมายสทธบตรของประเทศเยอรมนในป ค.ศ. 1877

กฎหมายสทธบตรของประเทศเนเธอรแลนดในป ค.ศ. 1910 และกฎหมายของประเทศฝรงเศสในป

ค.ศ. 1844 ในชวงปลายศตวรรษท 19 บรรดาประเทศอตสาหกรรมตะวนตกเกอบทกประเทศตาง

กไดบงคบใชกฎหมายสทธบตรเพอใหการคมครองสทธแกผประดษฐและเพอสงเสรมการพฒนาทาง

อตสาหกรรมของประเทศ 12

12 ฉน ประสบพชย, สทธประโยชนของผทรงสทธบตรรวม (วทยานพนธ นตศาสตรมหาบณฑต

มหาวทยาลยรามคาแหง, 2553), 17-18.

14

ประเทศสหรฐอเมรกา โดยรฐสภาสหรฐอเมรกาไดผานกฎหมายสทธบตรฉบบแรก

ในป ค.ศ. 1790 โดยกฎหมายของสหรฐอเมรกา มเจตนารมณ 2 ประการ คอ ประการแรกเพอใหการ

รบรองสทธของผประดษฐ และประการทสองสงเสรมความกาวหนาในทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย

วทยาการ ตามมาตรา 8 ของรฐธรรมนญสหรฐอเมรกา

ประเทศสหรฐอเมรกาซงมแนวความคดในการตอตานอทธพลขององกฤษรวมถงหลก

กฎหมายขององกฤษดวย ภายหลงจากทมการประกาศอสรภาพจากประเทศองกฤษแลว ไดนาหลก

การอนเกยวกบการคมครองสทธบตรตามกฎหมายอนมรากฐานมาจากกฎหมายฉบบน มลรฐตาง ๆ

ในสหรฐอเมรกาไดใหความคมครองแกผประดษฐตงแตชวงทยงเปนอาณานคมขององกฤษอยโดยใช

แบบขององกฤษ บางรฐไดออกกฎหมายสทธบตรของตนเอง เมอมการประกาศใชรฐธรรมนญกไดให

อานาจแกสภาคองเกรสในการออกกฎหมายใหความคมครองแกผประพนธและผทไดทาการประดษฐ

สภาคองเกรสไดออกกฎหมายฉบบแรกในป ค.ศ. 1790 พรอมจดตงหนวยงานของรฐบาลเพอ

รบผดชอบในการบรหารงานตามกฎหมายดงกลาวขนหลงจากนนกไดมการปรบปรงแกไขกฎหมาย

สทธบตรมาโดยตลอด สทธบตรของสหรฐอเมรกาฉบบแรกเปนเรองของการผลตและสกดยา

สทธบตรฉบบแรกทวานลงนามโดยประธานาธบด จอรจ วอชงตน ประธานาธบด

คนแรกของสหรฐอเมรกา ออกให วนท 13 กรกฎาคม ป ค.ศ. 1790 (พ.ศ. 2333) ตรงกบรชสมย

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระพทธยอดฟาจฬาโลกของประเทศไทย เปนสทธบตรทมอบใหแก

นายแซมมวล ฮอบกนส ซงสามารถสกดเกลอ เยาวกะษา ทเรยกวาโพแทสเซยมคารบอเนตจากขเถา

วตถดบโดยประดษฐเครองมอเตาเผาและสาแดงกรรมวธละลาย ตมและทาใหตกตะกอน ซงอนทจรง

กรรมวธดงกลาวกเปนททราบและปฏบตโดยชนชาตอนตาง ๆ ในอดตอยแลว สทธบตรนมอาย

คมครองสบสป ระบบสทธบตรของสหรฐอเมรกาไดถกพฒนาอยางตอเนองจนมประสทธภาพสงสด

ในโลกประเทศหนง

ประเทศญปนระบบสทธบตรของญปนไดมการพฒนามากกวา 100 ป แลวโดยไดม

การออกประกาศใชกฎหมายสทธบตรฉบบแรกเมอป พ.ศ. 2414 กฎหมายดงกลาวไดรบอทธพลจาก

นายยคชฟคซาวาซงเปนนกคดและนกการศกษาในสมยเมจการพฒนาอตสาหกรรมของญปนไดอาศย

ระบบสทธบตรเปนพนฐานมาโดยตลอดนายซาคชโตโยตะเจาของผกอตงบรษทโตโยตาไดเรมกอตง

อตสาหกรรมรถยนตโดยอาศยทนจากการขายสทธบตรเกยวกบหกทอผาซงเขาประดษฐขนเองให

บรษทองกฤษเปนเงน 100,000 ปอนด อตสาหกรรมอน ๆ ของญปนมกจะมววฒนาการทานอง

เดยวกนญปนไดพฒนาสทธบตรมาโดยตลอดปจจบนนบไดวามความทดเทยมกบระบบสทธบตร

แหงยโรป

ประเทศสหภาพโซเวยตการคมครองดานสทธบตรไดมมาตงแตสมยทมการปกครอง

ในระบบสมบรณาญาสทธราชยโดยมกฎหมายสทธบตรฉบบป พ.ศ. 2439 ตอมาในชวงทสงคราม

15

ปฏวตกาลงจะสนสดลงในป พ.ศ. 2462 เลนนไดลงนามในกฎหมายแหงสภาประชาชนวาดวย

การประดษฐ (Statute of the Council of People's Commissars Concerning Inventions)

ซงกาหนดวารฐมหนาททจะตองคมครองและใชผลงานในดานการประดษฐคดคนใหเกดประโยชนแก

สงคมโดยสวนรวมมากทสดกฎหมายสทธบตรของโซเวยตไดมการประกาศใชเมอป พ.ศ. 2516 และ

ไดกลายเปนแมแบบของกฎหมายสทธบตรของประเทศสงคมนยมอน ๆ เชนเยอรมนตะวนออกฮงการ

และเชโกสโลวาเกยเปนตนระบบสทธบตรของสหภาพโซเวยตนบไดวาเปนระบบทมประสทธภาพมาก

เชนเดยวกน

ประเทศออสเตรเลยใหความคมครองแกการประดษฐเรมตนจาก Statute of

Monopolies 1623 ซงเปนกฎหมายของประเทศองกฤษทเรมใหความคมครองแกสทธบตรใน

ลกษณะเปนสทธผกขาดจนถงกลางศตวรรษท 19 ซงประเทศทางตะวนตกไดใหความคมครองแก

ทรพยสนทางปญญาอยางเปนระบบโดยมการออกกฎหมายเกยวกบการคมครองทรพยสนทางปญญา

หลายฉบบจากการไดรบอทธพลของกฎหมายสทธบตรองกฤษประเทศออสเตรเลยจงตรา

พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2497 (Patent Act 1952) ออกใชบงคบหลงจากมการแกไขเพมเตม

หลายครงใน พ.ศ. 2533 จงไดมการตราพระราชบญญตสทธบตรฉบบใหมออกใชบงคบไดแก

พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2533 (Patent Act 1990) ซงยงใชอยจนถงปจจบนนอกจาก Patent

Act 1990 แลวกฎระเบยบทใชบงคบอยดวยยงม Patent Regulation 1991 ซงออกตามความใน

Patent Act 1990 ระเบยบดงกลาวบญญตถงกระบวนการทางทะเบยนของสทธบตรซงเปนการ

ดาเนนการในชนนายทะเบยน13

2.2.1.2 ความเปนมาของการคมครองสทธบตรในประเทศไทย

ในป พ.ศ. 2535 ประเทศไทยซงกอนหนานนไดถกกดดนอยางหนกจากรฐบาล

สหรฐอเมรกา ไดมการแกไขเพมเตมกฎหมายสทธบตรโดยเกรงวาจะถกใชมาตรการตอบโตทางการคา

จากสหรฐอเมรกาการแกไขครงแรกโดยพระราชบญญตสทธบตร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2535 (ประกาศใน

ราชกจจานเบกษาเลม 109 ตอนท 34 ลงวนท 3 เมษายน 2535) ไดกระทาดวยกนหลายประเดนเชน

การขยายขอบเขตของสงทคมครองใหครอบคลมถงผลตภณฑยาอาหารและเครองจกรกลทางการ

เกษตรซงกอนหนานนเปนสงทไมอาจขอรบสทธบตรไดตามกฎหมาย 14

13 กกกอง สมเกยรตเจรญ และคณะ, กฎหมายสทธบตรออสเตรเลย: ศกษาเปรยบเทยบกฎหมาย

[Online], ม.ป.ป. แหลงทมา www.ipitc.coj.go.th/system /attachfile/study_license_aus.pdf.

14 จกรกฤษณ ควรพจน, กฎหมายสทธบตร: แนวความคดและบทวเคราะห, พมพครงท 2

(กรงเทพฯ: นตธรรม, 2544).

16

ในป พ.ศ. 2542 ประเทศไทยไดประกาศบงคบใชพระราชบญญตสทธบตร (ฉบบท 3)

พ.ศ. 2542 (ประกาศในราชกจจานเบกษาเลม 116 ตอนท 22 ลงวนท 31 มนาคม 2542) ซงเปนผล

จากการเจรจาการคาพหภาครอบอรกวยทนานาประเทศไดทาการตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทาง

ปญญาทเกยวกบการคาหรอ TRIPS (Agreement on Trade-related Aspects of intellectual

Property Rights) และไดมการจดตงองคการการคาโลกและมผลบงคบใชทาใหประเทศไทยซงเปน

ภาคสมาชกองคการการคาโลกมพนธะกรณทจะตองออกกฎหมายอนวตการใหสอดคลองกบความ

ตกลงดงกลาวเพอใหการคมครองทรพยสนทางปญญาเปนไปอยางมประสทธภาพโดยไดมการยกเลก

บทบญญตเกยวกบมาตรการสาหรบสทธบตรยาและแกไขปรบปรงบทบญญตเกยวกบการขอรบและ

ออกสทธบตรการประดษฐรวมถงไดมการเพมเตมแกไขคณสมบตของบคคลซงจะขอรบสทธบตรได

ตามบทบญญตวาดวยอนสทธบตร (Petty Patents) ซงใหการคมครองการประดษฐทมเทคโนโลยไม

ถงขนาดทจะไดรบสทธบตรอนจะทาใหเปนประโยชนตอการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยใหสงขน

และแพรหลายยงขน

2.2.2 ความหมายและลกษณะของสทธบตร

ตามขอ 1 (4) ของอนสญญากรงปารสวาดวยการคมครองทรพยสนทางอตสาหกรรม (The

Paris Convention for the Protection of Industrial Property 1979) มไดใหคานยามของคาวา

สทธบตรไวเพยงแตบญญตวา สทธบตรหมายความรวมถงสทธบตรอตสาหกรรมประเภทตาง ๆ ท

กฎหมายของประเทศภาคแหงสหภาพรบรองเชนสทธบตรการนาเขาสทธบตรการปรบปรงสทธบตร

และหนงสอรบรองการปรบปรงการประดษฐเพมเตมเปนตน

องคการทรพยสนทางปญญาโลก (WIPO) ไดใหคานยามของสทธบตรวา “สทธตามกฎหมาย

ซงออกโดยเจาหนาทรฐใหแกบคคลซงไดยนคาขอรบสทธและไดปฏบตตามเงอนไขทไดกาหนดไวโดย

สทธนจะใหอานาจบคคลดงกลาวทจะกดกนผอนมใหกระทาการบางอยางทเกยวกบการประดษฐ

ภายใตกาหนดเวลาอนจากด”

คาวา “สทธบตร” มความหมายสองประการดงนความหมายท 1 พระราชบญญตสทธบตร

มาตรา 3 บญญตวา “สทธบตร” หมายความวา “หนงสอสาคญทออกใหเพอคมครองการประดษฐ

หรอการออกแบบผลตกณฑตามทกาหนดไวในหมวด 2 และหมวด 3 แหงพระราชบญญตน”

ความหมายตามนยนเปนความหมายตามทเขาใจกนโดยทวไปมงถงรปแบบของการใหความคมครอง

สทธตามกฎหมายในลกษณะทเปนเอกสารสทธชนดหนงทานองเดยวกบโฉนดทดน นอกจากน

ความหมายตามนยดงกลาวครอบคลมถงอนสทธบตร (Petty Patent) ตามพระราชบญญตสทธบตร

(ฉบบท 3) พ.ศ. 2542 ดวย

17

ความหมายท 2 สทธบตรหมายถงลกษณะของการคมครองคอสทธพเศษทกฎหมายบญญต

ใหเจาของสทธบตรมสทธแตเพยงผเดยวหรอสทธเดดขาด (Exclusive Right) ในการแสวงหา

ประโยชนจากการประดษฐหรอการออกแบบผลตภณฑทไดรบสทธบตรนนเชนการผลตและการขาย

ผลตภณฑตามสทธบตรมไวเพอขายโดยสทธเดดขาดดงกลาวจะใหอานาจผทรงสทธในการกดกนและ

หวงหามมใหบคคลอนกระทาการแสวงประโยชนจากการประดษฐหรอการออกแบบผลตภณฑโดย

มไดรบอนญาตใชสทธตามสทธบตรหรอการโอนสทธบตรเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงาน

เจาหนาทเปนตนสทธดงกลาวมอยเพยงชวระยะเวลาอนจากดเทาทกฎหมายกาหนดไวเชนสทธบตร

การประดษฐไดรบการคมครอง 20 ป นบแตวนขอรบสทธบตรสวนสทธบตรการออกแบบผลตภณฑ

ไดรบความคมครอง 10 ป นบแตวนขอรบสทธบตรอนสทธบตรมอาย 6 ป ตออายได 2 คราวม

กาหนดคราวละ 2 ป สทธดงกลาวจะหมดไปเมอระยะเวลาสนสดลงทาใหสงนนกลายเปนสาธารณะ

สมบตซงประชาชนทวไปมสทธใชการประดษฐหรอการออกแบบผลตภณฑนนไดโดยไมตองเสย

คาตอบแทนใด ๆ หลกการทสาคญประการหนงคอการไดมาซงความคมครองจะตองเปดเผย

รายละเอยดเกยวกบการประดษฐหรอการออกแบบผลตภณฑทประสงคจะไดรบความคมครองนน

เปนการตอบแทนกบสทธพเศษดงกลาวดวย15

การประดษฐทขอรบสทธบตรได มตวบทกฎหมายบญญตไวในมาตรา 5 ภายใตบงคบมาตรา

9 แหงพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 กาหนดใหการประดษฐทขอรบสทธบตรไดตองประกอบ

ดวยลกษณะดงน คอ เปนการประดษฐขนใหม มขนการประดษฐสงขนและเปนการประดษฐทสามารถ

ประยกตในทางอตสาหกรรมได

(1) เงอนไขของความใหม (Novelty) มการใหคานยามไวตามมาตรา 6 แหงพระราชบญญต

สทธบตร พ.ศ. 2522 กลาวคอ การประดษฐขนใหมไดแกการประดษฐทไมเปนงานทปรากฏอยแลวซง

มความหมายเปนไปในทางเดยวกบกฎหมายสทธบตรทวโลกโดยการประดษฐนนตองไมทาใหเปนท

รจก หรอทาใหปรากฏเปดเผยตอสาธารณชนในรปลกษณะใดลกษณะหนงซงกฎหมายสทธบตรของ

ประเทศไทยใชหลกการใหสทธแกบคคลซงยนคาขอสทธบตรเปนรายแรกเปนผมสทธไดรบสทธบตร

(First to File System)

การพจารณาวาอะไรเปนสงใหมนนกฎหมายใชหลกเกณฑวาการประดษฐทนามาขอรบ

สทธบตรจะตองไมเปนสวนหนงของงานทปรากฏอยแลว (State of the Art) ถาหากการประดษฐนน

เปนสวนหนงของงานทปรากฏเผยแพรตอสาธารณชนอยแลวในวนทมการยนคาขอรบสทธบตรกถอวา

การประดษฐนนขาดความใหมทงนโดยไมตองคานงวาการเปดเผยนนไดกระทาดวยวาจาดวยลาย

ลกษณอกษรหรอดวยวธการใด กฎหมายสทธบตรของประเทศตาง ๆ ไดกาหนดระดบของความใหมไว

15 ยรรยง พวงราช, คาอธบายกฎหมายสทธบตร, 13-14.

18

แตกตางกนขนอยกบนโยบายในการพฒนาเศรษฐกจและนโยบายทางอตสาหกรรมของแตละประเทศ

ซงอาจจาแนกแนวทางการพจารณาความใหมของการประดษฐตามกฎหมายสทธบตรของนานา

ประเทศออกไดเปนสามแนวทางดวยกนดงน

แนวทางแรกการพจารณาความใหมในระดบภายในประเทศ (National Novelty) การพจารณา

ถงการเผยแพรของการประดษฐจะถกจากดอยเพยงภายในประเทศทมการขอรบสทธบตรนน

แนวทางทสองการพจารณาความใหมในระดบโลก (Worldwide Novelty) จะคานงถงการ

เผยแพรของการประดษฐทมอยทกททงในและนอกราชอาณาจกรหากการประดษฐนนถกเปดเผยตอ

สาธารณชนไมวาทใดในโลกกถอวาการประดษฐนนขาดความใหมซงการใชระบบการพจารณาความ

ใหมในระดบโลกนคอนขางจะเปนปญหาตอนกประดษฐเพราะนกประดษฐและผมสทธขอรบสทธบตร

จะตองใชความระมดระวงทจะไมเปดเผยขอมลการประดษฐของตนกอนทจะมการยนคาขอรบ

สทธบตรของตน

แนวทางทสามการพจารณาความใหมแบบผสม (Hybrid Approach) จะพจารณาการ

เผยแพรของการประดษฐประเภทลายลกษณอกษรทปรากฏอยทงภายในและตางประเทศแตจากด

ขอบเขตของการพจารณาการเผยแพรของการประดษฐประเภทการใชงาน (Prior Use) เฉพาะแตสง

ทปรากฏอยภายในประเทศทมการขอรบสทธบตรเทานนเพราะเชอวาการสบคน Prior Use ทปรากฏ

อยในตางประเทศเปนสงกระทาไดยากการพจารณาความใหมแบบผสมนจะชวยลดปญหาในการ

สบคนและในการตรวจสอบความใหมของการประดษฐลงได

(2) ขนการประดษฐทสงขน (Inventive Step) มการใหคานยามไวตาม มาตรา 7 แหง

พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 คอ การประดษฐทไมเปนทประจกษไดโดยงายแกบคคลทมความ

ชานาญในระดบสามญสาหรบงานประเภทนนกลาวคอเปนสงทไมชดแจงหรอไมสามารถคดคนไดงาย

โดยบคคลทมความชานาญในวทยาการนนระดบสามญโดยพจารณาจากการนาการประดษฐทขอรบ

สทธบตรนนมาเปรยบเทยบกบงานทปรากฏอยแลวและความรอยางสามญของบคคลทมความชานาญ

ในวทยาการแขนงนนหากไมเปนทประจกษไดโดยงายหรอไมสามารถประดษฐไดอยางเดยวกนกบการ

ประดษฐทขอรบสทธบตรยอมถอวามขนการประดษฐทสงขน

การพจารณา “ขนการประดษฐทสงขน” (Inventive Step) เปนการประเมนคณภาพ

(Quality) ของการประดษฐดวยการเปรยบเทยบวาการประดษฐนนไดถกพฒนาใหดขนหรอมการ

ปรบปรงขนจาก “งานทปรากฏอยแลวหรอไมเพยงใด” ความมงหมายของเงอนไข “ขนการประดษฐท

สงขน” เพอเปนการรบประกนตอสงคมวาการประดษฐทไดรบสทธบตรนนเปนสงทมคณคาสมควรท

สงคมจะใหสทธเดดขาดเพอแลกเปลยนกบรายละเอยดขอมลของการประดษฐนน

19

ขนการประดษฐทสงขนเปนอกเงอนไขหนงของการขอรบสทธบตรโดยมหลกการวาการ

ประดษฐทมสทธไดรบการคมครองตามกฎหมายตองเปนการประดษฐทมสวนประกอบหรอมลกษณะ

ทางเทคนคทกาวหนาแตกตางไปจากเทคโนโลยทมอยโดยจะตองมการทดสอบวาการประดษฐนนเปน

สงทงายเกนไปหรอเปนสงทชดแจงสาหรบบคคลทมความรเชยวชาญในวทยาการแขนงเดยวกนนน

หรอไม (Test of Non-obviousness) ในการพจารณาขนการประดษฐทสงขนกฎหมายสทธบตร

กาหนดใหใชหลกการทดสอบวาการประดษฐทนามาขอรบสทธบตรเปนสงทบคคลผมความรเชยวชาญ

เฉพาะในวทยาการแขนงนน (A Person Skilled in the Art) สามารถทจะคาดเหนไดหรอไมหรอ

สามารถทจะทาการพฒนาและคดคนการประดษฐอยางเดยวกนไดหรอไมถาผเชยวชาญสามารถคาด

เหนหรอทาการคดคนการประดษฐเชนวานนไดกถอวาการประดษฐนนเปนสงทชดแจงและงายเกนไป

ไมสมควรทจะไดรบความคมครองตามกฎหมาย

การพจารณาขนการประดษฐทสงขนทกฎหมายสทธบตรของนานาประเทศยงคงมความ

แตกตางกนกคอกฎหมายสทธบตรของบางประเทศขนการประดษฐทสงขนหมายถงการมลกษณะทาง

เทคนคทดกวาหรอกาวหนากวา (Advance in the Art) การประดษฐทมอยกลาวคอการประดษฐทม

การขอรบสทธบตรตองเสนอแนวทางใหมทสามารถใชแกปญหาทางเทคนคไดดกวาการประดษฐอนใด

ทมอยในขณะนนสวนกฎหมายของหลายประเทศถอวาการประดษฐทจะมขนการประดษฐทสงขนเมอ

มสงหนงสงใดทแตกตางหรอไดรบการปรบปรงขนจากเทคโนโลยอน ๆ ทมอยกเปนการเพยงพอแมวา

ขอแตกตางหรอสงทไดรบการปรบปรงนนจะไมมคณสมบตทดกวาหรอไมสามารถใหผลทดเยยมกวา

สงทมอยแลวกตาม

(3) สามารถประยกตใชในทางอตสาหกรรม (Industrial Application) มการใหคานยามไว

ตามมาตรา 8 แหงพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 คอการประดษฐทสามารถประยกตใชในทาง

อตสาหกรรมรวมถงหตถกรรมเกษตรกรรมและพาณชยกรรมซงการประดษฐไมวาจะเปนในดาน

ผลตภณฑและกรรมวธตองสามารถนาไปผลตหรอทาซาขนใหมไดในทางอตสาหกรรมหตถกรรมและ

เกษตรกรรมเนองจาเจตนารมณของกฎหมายสทธบตรตองการจะสงเสรมและยกระดบการพฒนาทาง

อตสาหกรรมโดยสงประดษฐนนตองสามารถนาไปใชไดจรงในทางปฏบตไมเปนเพยงนาไปใชในแง

ทฤษฎเทานน

ความสามารถในการนาไปประยกตใชในทางอตสาหกรรมเปนเงอนไขประการทสามของ

การขอรบสทธบตรซงหมายความวาการประดษฐทจะไดรบสทธบตรตองเปนสงทสามารถนาไปใช

ประโยชนในการผลตทางอตสาหกรรมไดเนองจากกฎหมายสทธบตรมเจตนารมณทสาคญในอนทจะ

สงเสรมการยกระดบและพฒนากระบวนการทางอตสาหกรรมกฎหมายจงกาหนดใหการประดษฐท

ขอรบการคมครองตองเปนสงทมประโยชนและสามารถนาไปประยกตใชงานทางอตสาหกรรมได

20

การประดษฐทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายจะตองเปนการประดษฐทสามารถนาไปใช

ประโยชนไดในทางปฏบตโดยไมไดเปนแตเพยงแนวคดกฎเกณฑหรอทฤษฏเทานนกลาวอกนยหนง

กคอถาการประดษฐนนเปนสงทเกยวกบผลตภณฑบคคลหนงบคคลใดจะตองสามารถทาการผลต

ผลตภณฑนนขนมาไดหรอถาการประดษฐนนเปนสงทเกยวกบกรรมวธกจะตองมบคคลทสามารถ

นาเอากรรมวธนนไปทาการผลตผลตภณฑอยางหนงอยางใดขนมาไดหรอสามารถนาเอากรรมวธนน

ไปใชประโยชนทใหผลเปนรปธรรมได

คาวา “มลกษณะทเปนประโยชน” มความหมายวาการประดษฐทขอรบสทธบตรตอง

สามารถนาไปใชงานใหเกดประโยชนในทางปฏบต (Reduction to Practice) ซงการมลกษณะทเปน

ประโยชนนนอาจเปนประโยชนในดานใดกไดมไดจากดเฉพาะประโยชนในทางอตสาหกรรมเทานน

2.3 กฎหมายสทธบตรประเทศไทย

2.3.1 เงอนไขในการไดรบความคมครองสทธบตร

การประดษฐทไมไดรบการคมครองตามกฎหมาย มการใหคานยามไวใน มาตรา 9 แหง

พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 กลาวคอ การประดษฐดงตอไปนไมไดรบความคมครองตาม

พระราชบญญต

(1) จลชพและสวนประกอบสวนใดสวนหนงของจลชพทมอยตามธรรมชาตสตวพช หรอสาร

สกดจากสตวหรอพช

(2) กฎเกณฑและทฤษฎทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร

(3) ระบบขอมลสาหรบการทางานของเครองคอมพวเตอร

(4) วธการวนจฉย บาบด หรอรกษาโรคมนษย หรอสตว และ

(5) การประดษฐทขดตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนด อนามย หรอสวสดภาพของ

ประชาชน

สาหรบกฎหมายทบงคบใชกบสทธบตรพชสมนไพรทมฤทธเสพตดนนยงไมมบทบญญตบงคบ

ไวเปนการเฉพาะกรณ ทงนการทบทบญญตในมาตรา 9(1) หามการขอรบสทธบตรน จะนาไปใชกบ

การขอรบสทธบตรในสารสกดจากสตวหรอพชหรอสารสกดทไดจากพชสมนไพรทมฤทธเสพตดได

หรอไมในเรองนเหนไดชดวาพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 ไมไดบญญตโดยชดแจงวาสารสกดท

ไดจากพชสมนไพรทมฤทธเสพตดนนเปนสงตองหามในการขอรบสทธบตรจะเหนไดวากฎหมาย

สทธบตรไทยมไดหามการคมครองในดานการประดษฐดงกลาวเอาไว16 อกทงหากพจารณาบทบญญต

16 นนทน อนทนนท, ทรพยสนทางปญญาในยคโลกาภวตน เลมท 2, (กรงเทพฯ: สานกอบรมศกษา

กฎหมายแหงเนตบณทตยสภา, 2547), 538.

21

ในมาตรา 9(5) ทหามการขอรบสทธบตรทเปนการประดษฐทขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรม

อนดอนามยหรอสวสดภาพของประชาชนไมใหไดรบความคมครองนนยอมมหมายความวา หากการ

กระทาอยางหนงอยางใดกระทาไปเพอประโยชนในทางการแพทย รวมถงการคนควาวจยเพอขอรบ

ความคมครองสทธบตร หากไมขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด อนามย และสวสดภาพ

ของประชาชนทวไปแลวยอมกระทาได กฎหมายสทธบตรไทยมไดหามการคมครองในดานการ

ประดษฐดงกลาวเอาไว

กรณยามอรฟน17 ทแมจะกลายเปน Generic Drug หรอยาสามญแลวแตกสามารถจด

สทธบตรได (US 6482437 B2, 2002)

ยามอรฟน (Morphine) เปนสารทถกระบใหเปนยาเสพตดใหโทษประเภทท 2 ตามกฎหมาย

ของไทย นามาใชเปนยาแกปวด (Opioid Analgesic Drug) เปนเวลายาวนานรวม 100 ปแลว โดย

ปกตยาทใชรกษาอาการปวดอาจจะมอยหลายสตรตารบ สาหรบอาการปวดชนดทไมสามารถใชยาแก

ปวดตาง ๆ บาบดไดแลว แพทยจะหนมาใชมอรฟนซงเปนอกหนงทางเลอก อกทงการตอบสนองของ

อาการปวดกบผปวยจดอยในเกณฑเปนทนาพอใจ แตสงทตองพงระวงสาหรบการใชมอรฟนคอ

อาการตดยาซงมกจะเกดหลงใชยาเพยงไมนาน18 สารมอรฟนพบมากในพชตระกลฝน (Papaver

Sommiferum) ถกสกดไดครงแรกในป ค.ศ. 1804 (พ.ศ. 2347) จากนนใชเวลาอกประมาณ 50 ป

กวากมการพฒนามอรฟนมาเปนในรปแบบยาฉดและใชกนอยางแพรหลาย ปจจบนจะพบเหนการใช

ยามอรฟนในลกษณะยาชนดรบประทาน ยาฉด ยาพน ยาเหนบทวาร

องคการอนามยโลก (World Health Organization – WHO)19 ไดระบใหมอรฟนเปนยา

จาเปนขนพนฐานของระดบชมชนและมใชแตในสถานพยาบาลทไดรบอนญาตซอและจาหนายเทานน

ดวยมอรฟนจดเปนยาเสพตดใหโทษ การรบยาเขาคลงของสถานพยาบาลจะตองใหเจาหนาทจาก

สถานพยาบาลมารบยาทกระ ทรวงสาธารณสขเทานน หามการจาหนายโดยผานผแทนยาจากบรษท

ใด ๆ ทงสน

ประเภทยาเสพตดหากแบงตามแหลงทเกด (Source of Drugs) จะพบวามอรฟน กระทอม

และกญชา จดอยในประเภทยาเสพตดธรรมชาต (Natural Drugs) กลาวคอ ยาเสพตดทผลตมา

จากพชนนเอง แตหากแบงประเภทตามกฎหมาย โดยแบงตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ

พ.ศ. 2522 ซงแบงออกเปน 5 ประเภท ตามอนตรายและความรนแรงของยาเสพตด และตาม

17 Debregeas, P., Morphine sulfate microgranules, manufacturing process and

pharmaceutical preparations [Online], 19 November 2002. Available from

www.google.com/patents/US6482437.

18 องคการอนามยโลก, ยามอรฟน [Online], ม.ป.ป. แหลงทมา http://www.un.or.th/th/staff/-who.

19 เรองเดยวกน.

22

บทลงโทษจากมากไปหานอย มอรฟนจดเปนยาเสพตดประเภทท 2 สวนกระทอมและกญชานน

จดเปนยาเสพตดประเภทท 5 ซงเปนประเภททอนตรายและความรนแรงของยาเสพตดนอยกวา

มอรฟนดงนนจะเหนไดวาสารสกดจากพชทมฤทธเสพตดหากมการตรวจสอบและทราบถง

คณประโยชนทแทจรงแลวเปรยบเทยบจากตวอยางยามอรฟน ยอมสามารถนามาขอจดทะเบยน

สทธบตรใชเพอสกดเปนยาได อกทงเมอพจารณาถงโทษ อตราความรนแรงตอสงคม หรอในทาง

กฎหมายแลว ยอมไมขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนด อนามย หรอสวสดภาพของ

ประชาชนตามทบญญตไวในมาตรา 9(5) แหงพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 ผเขยนเหนวา

ถามอรฟนซงเปนสารสกดจากฝนยงสามารถนามาใชในทางการแพทยได กไมมเหตผลทจะหามกญชา

มาใชในทางการแพทยเชนกน

ระยะเวลาในการใหความคมครองสทธบตรการประดษฐจะไดรบความคมครองเปนระยะ

เวลา 20 ป นบแตวนยนขอรบสทธบตรในราชอาณาจกร20 โดยกฎหมายสทธบตรกาหนดอายสทธบตร

เพอใหผทรงสทธบตรไดใชสทธตามกฎหมายอยางเตมทภายในระยะเวลาดงกลาวและเมอสทธบตรได

สนอายลงสทธและหนาทของผสงสทธบตรจะสนสดตามไปดวยสทธบตรนนจะตกเปนสาธารณสมบต

ซงบคคลอนสามารถนาสทธบตรนนไปใชประโยชนโดยไมตองขออนญาตจากผทรงสทธบตรอก

2.3.2 วตถประสงคในการใหความคมครองสทธบตร

การทรฐใหความคมครองสทธอนชอบธรรมของผประดษฐและการออกแบบผลตภณฑ

เนองจากมเหตผลหรอนโยบายดงตอไปน

1) เพอคมครองสทธอนชอบธรรมของผประดษฐและผออกแบบ

เนองจากผประดษฐหรอผออกแบบไดใชสตปญญาอนพเศษและไดใชความพยายามรวมทง

เวลาและคาใชจายในการประดษฐคดคนดงนนหากการประดษฐคดคนสามารถทาใหเกดผลตอบแทน

ในทางเศรษฐกจขนไดกควรถอวาเปนสทธตามธรรมชาต (Natural Rights) ของผประดษฐซงรฐควรให

ความคมครองเชนเดยวกบสทธในทรพยสนทางปญญาอนดวย

2) เพอใหรางวลตอบแทนแกผประดษฐและผออกแบบ

เนองจากผลงานของผประดษฐและผออกแบบไดทาใหชวตและความเปนอยของมนษย

ไดรบความสะดวกสบายและมความปลอดภยมากยงขนสงคมกควรใหรางวลตอบแทนแกผทไดสราง

คณประโยชนดงกลาวโดยการใหความคมครองปองกนมใหบคคลอนมาแสวงหาประโยชนจากผลงาน

ดงกลาวโดยไมชอบธรรม

3) เพอจงใจใหมการประดษฐคดคนสงใหม ๆ ขนโดยทวไปแลวการประดษฐคดคนผลตภณฑ

หรอกรรมวธในการผลตสนคาใหม ๆ ขนตองมการลงทนทงในดานคาใชจายเวลาและตองใชกาลง

20 มาตรา 35 แหงพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522.

23

สตปญญาอนพเศษของมนษยเปนอนมากแตเมอความรนนไดเปดเผยใหผอนรแลวไมวาจะโดยการ

เปดเผยรายละเอยดในเอกสารหรอโดยการผลตสนคาออกจาหนายในตลาดบคคลอนจะสามารถเขาใจ

และลอกเลยนแบบไดโดยงายดงนนหากรฐไมมระบบทจะใหความคมครองกจะไมมผใดเตมใจทจะ

ลงทนทาการประดษฐคดคนจงมความจาเปนทรฐจะตองมการจดใหมระบบดงกลาวขนหากรฐม

นโยบายทจะสงเสรมใหมการพฒนาเทคโนโลยใหม ๆ ขนในประเทศ

ระบบสทธบตรจะทาใหผททาการประดษฐเกดความมนใจวาหากเขาสามารถประดษฐ

ผลตภณฑใหม ๆ ไดสาเรจและเปนทตองการของตลาดจะไดรบการปกปองจากรฐไมใหผลอกเลยน

แบบแสวงหาผลประโยชนจากผลงานของเขานอกจากนการใหความคมครองแกผประดษฐยงเปน

แรงจงใจใหบคคลอนในสงคมใชสตปญญาในการพฒนาเทคโนโลยตอไปอกเนองจากไดเหนตวอยาง

ของผประดษฐทไดรบผลตอบแทนจากความสาเรจของเขาอกดวย

4) เพอกระตนใหมการเปดเผยรายละเอยดเกยวกบการประดษฐคดคนใหม ๆ ในการให

ความคมครองแกผประดษฐและผออกแบบนนกฎหมายกาหนดใหผขอรบสทธบตรทาการเปดเผย

รายละเอยดเกยวกบการประดษฐหรอการออกแบบผลตภณฑนนโดยชดแจงสมบรณและรดกมรวมทง

วธการประดษฐทดทสดดวยการเปดเผยดงกลาวจะทาใหบคคลอนสามารถศกษาหรอทาความเขาใจ

เกยวกบการประดษฐนนไดและสามารถนาไปแกไขปรบปรงและพฒนาตอไป อนจะทาใหเกดการ

ประดษฐคดคนใหม ๆ สบตอกนไปอยางไมหยดยงซงจะเปนผลโดยตรงตอการพฒนาอตสาหกรรม

และเศรษฐกจของประเทศ

5) เพอจงใจใหมการถายทอดเทคโนโลยและการลงทนจากตางประเทศการจดระบบการให

ความคมครองดานสทธบตรแกการประดษฐคดคนยอมทาใหเจาของเทคโนโลยทมอยตางประเทศเกด

ความมนใจและเตมใจทจะถายทอดเทคโนโลยใหแกผรวมลงทนหรอผรบอนญาตใหใชสทธในประเทศ

อยางเตมทนอกจากนการใหความคมครองดงกลาวยงเปนการสรางบรรยากาศในการลงทนทดทาให

นกลงทนตางประเทศเกดความมนใจในการลงทนของตนโดยเฉพาะอยางยงการลงทนในการผลต

สนคาหรอบรการทใชเทคโนโลยททนสมยและมประสทธภาพ

หลกเกณฑการขอรบสทธบตรของพชทมฤทธเสพตด

สาหรบหลกเกณฑการขอรบสทธบตรของพชทมฤทธเสพตดในประเทศไทยนน รายละเอยด

ระบไวในเงอนไขในการไดรบความคมครองสทธบตรตามหวขอ 2.3.2 กลาวคอ การประดษฐ การ

ศกษาวจย รวมถงการนามาใชประโยชนทางการแพทยใดกตามทเกยวกบ (1) จลชพและสวนประกอบ

สวนใดสวนหนงของจลชพทมอยตามธรรมชาตสตวพช หรอสารสกดจากสตวหรอพช (2) กฎเกณฑ

และทฤษฎทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร (3) ระบบขอมลสาหรบการทางานของเครองคอมพวเตอร

(4) วธการวนจฉย บาบด หรอรกษาโรคมนษย หรอสตว และ (5) การประดษฐทขดตอความสงบ

เรยบรอย หรอศลธรรมอนด อนามย หรอสวสดภาพของประชาชน จะไมไดรบการคมครองตาม

24

กฎหมายสทธบตรไทย โดยเฉพาะการนาพชทถกระบไวในบญชยาเสพตดของประเทศไทย เชนพช

จาพวกกญชา กญชง กระทอม เปนตน มาทาการประดษฐ ศกษาคนควา หรอทาการวจย ยอมเปน

การกระทาทขดตอกฎหมายและความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด อนามย หรอสวสดภาพของ

ประชาชน

การคมครองพนธพชโดยระบบกฎหมายสทธบตรในประเทศตาง ๆ มกกอใหเกดความขดแยง

ระหวางบคคลอยสองกลมเสมอ คอ

(1) กลมผสงเสรมการพฒนาอตสาหกรรมทตองการใหมการคมครองพนธพชโดยกฎหมาย

สทธบตร เพราะพชเปนสงมชวตทสามารถนามาขยายพนธไดเปนจานวนมาก ดงนนเมอมการจาหนาย

สวนขยายพนธพชไปแลว ผซอสามารถนาเอาสวนขยายพนธเหลานน ไปขยายพนธตอไปอกไดโดยไม

จากด จงเกดกระแสการเรยกรองใหมการคมครองพนธพชทเพยงพอเพอใหการลงทนพฒนาปรบปรง

พนธพชดารงอยตอไป

(2) กลมทตองการปกปองเกษตรกรรม กลาวคอกลมบคคลทไมตองการใหมการคมครองพนธ

พชโดยกฎหมายสทธบตรเนองจากกงวลวาการคมครองสทธบตรพนธพชอาจเกดปญหาและผลกระทบ

ทางลบตาง ๆ ตามมา เหตผลสาคญทไมตองการคมครองพนธพชภายใตระบบสทธบตร มกเปนเหตผล

เกยวเนองกบผลกระทบทเกดขนจากการใหความคมครองสทธบตร ทงนเพราะพชเปนสงทมความ

สาคญตอเกษตรและการดารงชวตของผคนจานวนมาก แตสทธบตรเปนการใหสทธผกขาดทสมบรณ

ซงมระดบของการใหความคมครองทสงมาก ดงนนหากมการออกสทธบตรในพนพชใดพนธพชหนงก

จะสงผลกระทบในทางเศรษฐกจและสงคมอยางรนแรง21 เพราะโดยสภาพของระบบสทธบตรนนหาก

แบงตามลกษณะการผกขาดโดยสภาพแลว มลกษณะเปนการผกขาดโดยสภาพ22 กลาวคอ เปนการ

ใหสทธแตเพยงผเดยวในการใชสอย จาหนายจายโอนโดยเจาของทรพยสนทางปญญาจะตองเปดเผย

ทรพยสนทางปญญาเพอแลกเปลยนกบการคมครองของรฐในระยะเวลาจากด ภายหลงจากสนระยะ

เวลาจากดแลว ทรพยสนทางปญญาดงกลาวจะตองกลายเปนทรพยสนเพอประโยชนแกสาธารณะ

อนเปนไปตามหลกการแลกเปลยนระหวางการผกขาดและประโยชนตอสงคม

การขอรบความคมครองสทธบตรแกพชสมนไพรทมฤทธเสพตดนน ตองกระทาภายใต

หลกเกณฑทกาหนดไว โดยผทรงสทธยนคาขอรบความคมครองสทธบตรตอเจาหนาทของรฐตามแบบ

และพธการทกฎหมายกาหนดหากการประดษฐนนมคณสมบตครบถวนตามกฎหมายกาหนดไว ไมขด

21 จกกฤษณ ควรพจน, กฎหมายระหวางประเทศวาดวยลขสทธสทธบตร เครองหมายการคา, พมพครง

ท 5 (กรงเทพฯ: นตธรรม, 2545), 10.

22 ภมนทร บตรอนทร, หลกการกาหนดคาเสยหายในคดลวงสทธตามกฎหมายทรพยสนทางปญญา:

ศกษาเปรยบเทยบกฎหมายไทยและกฎหมายฝรงเศส [Online], 2554. แหลงทมา http://www.tgcthailand.com

/articles/003-2011.pdf.

25

ตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนด อนามย หรอสวสดภาพของประชาชน23 ผทรงสทธยอมได

รบสทธเดดขาดตามกฎหมายสทธบตรทออกใหโดยเจาหนาทของรฐ ซงสทธบตรทออกโดยรฐจะให

อานาจผทรงสทธในอนทจะกดกนบคคลอนมใหใชประโยชนจากการประดษฐหรอแบบผลตภณฑตาม

สทธบตรซงเทากบวาผทรงสทธเปนผมสทธเดดขาด (Exclusive Rights) มอานาจทจะใชประโยชน

จากการประดษฐนนแตเพยงผเดยวหากบคคลใดนาเอาการประดษฐภายใตสทธบตรไปใชในทางหนง

ทางใดโดยมไดรบความยนยอมจากผทรงสทธถอวาบคคลดงกลาวกระทาละเมดตองรบผดทงในทาง

แพงและทางอาญาอยางไรกดการกระทาบางอยางกไดรบการยกเวนจากการละเมดเชนการใชการ

ประดษฐหรอการออกแบบเพอประโยชนในการศกษาคนควาทดลองหรอวจยเปนตน24

กฎหมายสทธบตรของประเทศตาง ๆ สวนใหญกาหนดใหผทรงสทธบตรตองนาเอาเทคโนโลย

การประดษฐทไดรบความคมครองไปใชงานใหเกดประโยชนภายในประเทศหากผทรงสทธละเลยไม

ปฏบตตามหนาทของตนสทธบตรนนกอาจจะถกรฐบงคบใหบคคลอนนาไปใชประโยชนเสยกไดซง

มาตรการดงกลาวนเรยกวา “มาตรการบงคบใชสทธ” (Compulsory Licensing) หรอรฐอาจทา

การรบเอาสทธบตรทไมมการใชงานนนกลบคนมาเปนของรฐเสยกไดเรยกวา “การรบคนสทธบตร”

(Forfeiture)25 สาหรบผประดษฐหรอผทไดพฒนาเทคโนโลยใหมขนการไดรบสทธบตรจะเปดโอกาส

ใหบคคลดงกลาวทาการผกขาดเทคโนโลยนนและหากผทรงสทธมทนเพยงพอจะดาเนนการขอรบ

ความคมครองในหลาย ๆ ประเทศกไดซงผลของการไดรบสทธผกขาดในหลายประเทศจะทาใหผทรง

สทธมชองทางทจะแสวงหาประโยชน จากเทคโนโลยของตนไดหลายประการรวมทงเขาไปทาการผลต

สนคาจาหนายในประเทศทตนมสทธบตรสงสนคาสาเรจรปเขาไปจาหนาย โอนสทธบตรใหแกบคคล

อนหรอทาสญญาอนญาตใหบคคลหนงบคคลใดในประเทศนนใชเทคโนโลยตามสทธบตรของตนโดย

เรยกเกบคาธรรมเนยมการใชสทธเปนการตอบแทน

แมวาสทธบตรจะใหประโยชนเชงพาณชยแกผทรงสทธแตการคมครองสทธบตรกมขอจากด

หลายประการไมวาจะเปนการทตองเสยคาใชจายจานวนมากเพอขอรบสทธบตรการเสยคาธรรมเนยม

รายปเพอตออายการคมครอง ซงกฎหมายสทธบตรของประเทศตาง ๆ มกจะกาหนดใหผทรงสทธทา

การชาระคาธรรมเนยมรายป ถาผทรงสทธไมชาระคาธรรมเนยมในปใด สทธตามสทธบตรนนกจะ

ระงบสนไปและคาใชจายในการบงคบสทธเปนตนขอจากดทสาคญอกประการ คอ สทธเดดขาดตาม

กฎหมายนนหาไดเปนสทธทมความแนนอนแตอยางใดไมเนองจากในระหวางอายสทธบตรบคคลทวไป

23 มาตรา 9(5) แหงพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522.

24 มาตรา 36 วรรคสอง (1) และมาตรา 63 แหงพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522.

25 จกกฤษณ ควรพจน, กฎหมายสทธบตร: แนวความคดและบทวเคราะห, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ:

นตธรรม, 2544), 90-114.

26

อาจกลาวอางและพสจนไดตลอดเวลาวาการออกสทธบตรดงกลาวไดกระทาไปโดยไมถกตองหรอ

อางวาสทธบตรนนไมสมบรณดวยเหตอยางหนงอยางใดเชนเปนการประดษฐทขาดคณสมบตตาม

กฎหมายหรออางวาผทรงสทธไมใชบคคลทมสทธทจะขอรบสทธบตรและหากขอเทจจรงเปนเชนท

กลาวอางสทธบตรนนกไมใชสทธบตรทสมบรณและอาจถกเพกถอนเสยได เปนตน ขอจากดอกสอง

ประการของการคมครองสทธบตรคอผทรงสทธตองทาการเปดเผยรายละเอยดขอมลของการประดษฐ

ตอสาธารณชนและกฎหมายใหการคมครองเพยงในชวงระยะเวลาอนจากดเทานนดวยขอจากดเหลาน

จงทาใหผเปนเจาของเทคโนโลยไมอาจทาการผกขาดเทคโนโลยของตนไดตลอดไป

2.3.3 กรรมวธการแยกสารเสพตดออกจากใบกระทอม ใบกญชา และใบกญชง

กรมวทยาศาสตรการแพทยโดยศนยวทยาศาสตรการแพทยท 12 จงหวดสงขลา ไดพฒนา

เทคนคการตรวจพสจนสารเสพตดใหสามารถตรวจพสจนตวยาหลายชนดพรอมกนโดยในการดาเนน

การเพยงครงเดยววธการตรวจพสจนทพฒนาขนใชเทคนคทเรยกวา High Performance Liquid

Chromatography: HPLC26 โดยวธในการแยกตรวจสอบสารทพบวาใชกนแพรหลายในทางการแพทย

เรยกวา หลก Chromatography เปนวธการทใชแยกสารผสมโดยอาศยความแตกตางในการกระจาย

ตวของสารแตละชนดสารตางชนดกนมความสามารถในการแยกทแตกตางกน ประสทธภาพของการ

แยกสารขนอยกบชนดของตวดดซบ ซงตวดดซบแตละชนดมความสามารถในการดดซบสารไวบนพนผว

ไดตางกน ตวดดซบทนยมใชคอ Alumina ใชแยกสารไดเกอบทกชนดโดยเฉพาะสารทเปนกรดเปน

กลางหรอเปนเบสออน และยงมตวชะทาหนาทละลายสาร มความสามารถในการชะสารดวยความเรวท

แตกตางกน ตวชะทมขวสงจะพาสารเกอบทกชนดเคลอนทไปไดเรว ในขณะทตวชะทมขวตาจะพาสารท

ถกดดซบนอยออกมากอน

ดงนนในการเลอกตวชะทเหมาะสมกบชนดของตวดดซบและประเภทของสารทตองการแยกจะ

ทาใหความสามารถในการแยกสารบรสทธมประสทธภาพสงสด27 การ Chromatography แบบแผนบาง

(Thin-layer chromatography; TLC)28 เปนเทคนคแยกสารแบบของแขงของเหลว โดยใช Alumina

หรอ Silica Gel เปนตวดดซบและใชตวทาละลายเปนวฎภาคเคลอนท การ Chromatography แบบ

แผนบางนมประโยชนอยางมากในการวเคราะหเชงคณภาพแบบงายและใชสารในการวเคราะหปรมาณ

นอย แตมขอเสยคอใชในการแยกสารปรมาณมาก ๆ ไมดนก

26 “กรมวทยชเทคนคตรวจสคณรอย หาสารเสพตด 10 ชนดในครงเดยว”, ประชาชาตธรกจออนไลน

[Online], 19 กมภาพนธ 2557. แหลงทมา http://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid

=1392797912.

27 เรองเดยวกน.

28 เรองเดยวกน.

27

2.4 เจตนารมณของการคมครองสทธบตรสารสกดจากสมนไพรทมฤทธเสพตด

การบญญตกฎหมายสทธบตรของตางประเทศนนอาจมมาตรการทางกฎหมายทไมเหมอนกน

ขนอยกบววฒนาการและแนวความคดทแตกตางกนไป ซงแนวความคดทมอทธพลตอการบญญต

กฎหมายสทธบตรของประเทศตาง ๆ นนมอย 2 แนวความคดทสาคญ29 คอ

2.4.1 ทฤษฏสทธตามธรรมชาต (Natural Law Doctrine)

ภายใตทฤษฎน การบงคบใชกฎหมายสทธบตรนนเกดขนมาจากความเชอพนฐานทวาการให

ความคมครองสทธบตรเปนการรบรถงสทธของผประดษฐทมอยเหนอการประดษฐของตน เมอบคคล

ใดไดสรางสรรคงานหรอทาการประดษฐคดคนสงใดขนมาและเปนประโยชนตอสงคม การทมการให

สทธเดดขาด (Exclusive Right) ตามกฎหมายจงเปรยบเสมอนกบการทรฐใหรางวลแกผประดษฐเพอ

ตอบแทนในการทผประดษฐไดคดคนเทคโนโลยอนมคณคาขนมา

2.4.2 ทฤษฎนโยบายทางเศรษฐกจ (Economic Policy Theory)

ทฤษฎนโยบายทางเศรษฐกจ (Economic Policy Theory) หรอ ทฤษฎสญญา (Contract

Theory) แนวคดนเชอวาระบบสทธบตรเปนเครองมอทจะกอใหเกดความกาวหนาทางวทยาการและ

สงเสรมความเจรญเตบโตทางอตสาหกรรม การทผประดษฐไดทาการวจยและพฒนา (Research &

Development) เพอใหไดมาซงเทคโนโลยสมยใหมนนเปนกจกรรมทตองอาศยการลงทนจานวนมาก

การใหความคมครองตามสทธบตรจะทาใหผประดษฐเกดความเชอมนวา การทตนไดเสยคาใชจาย

และระยะเวลาทสญเสยไปในการวจยและพฒนาจะไดรบการชดเชยกลบคนมาในรปของสทธเดดขาด

(Exclusive Right) ทผทรงสทธสามารถทจะนาเอาการประดษฐของตนไปแสวงหาประโยชนในเชง

พาณชย ดวยเหตนการใหสทธเดดขาดตามกฎหมายจงเปนเสมอนเครองจงใจใหมการประดษฐคดคน

สรางสรรคนวตกรรมใหม ๆ อกทงยงเปนการสงเสรมใหมการเปดเผยรายละเอยดของการประดษฐ

เพอประโยชนของสงคมในการทจะนาไปพฒนาตอไป30

2.5 พระราชบญญตการคมครองพนธพช

2.5.1 พระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ. 2542

หลกเกณฑการใหความคมครองพนธพชน ผเขยนเลงเหนถงกรณของการใหความคมครอง

พนธพชในแงทวาหากนกวจย หรอแมแตเกษตรกรเอง หากมการคดคนพชทมฤทธเสพตดซงใหฤทธ

เสพตดทนอยลงจากเดม สามารถนามาปลกจนขอรบความคมครองได และหากการคดคนดงกลาว

29 วราภรณ ตงยงศร, มาตรการทางกฎหมายเพอปองกนการกดกนโดยมชอบของผทรงสทธบตร

(วทยานพนธ นตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2531), 23-31.

30 เรองเดยวกน, 23-31.

28

เพยงพอกบทจะนามาผลตยาไดดวย ประชาชนจะเลยงการนาพชดงกลาวมาใชเสพและหนไปใชพชทม

ฤทธเสพตดในมมของยาสมนไพรแทน พชนนกสามารถไดรบการคมครองตามพระราชบญญตคมครอง

พนธพช พ.ศ. 2542 น ประโยชนยอมเกดแกผคดคนสามารถสรางรายไดและอาชพทมนคงสบไป

ดงทไดกลาวแลววา ระบบการคมครองพนธพชในปจจบนแบงออกไดเปน 2 ระบบ คอ

ระบบสทธบตร กบระบบสทธของนกปรบปรงพนธ ประเทศสหรฐอเมรกาถอเปนประเทศทตนแบบท

ใหความคมครองพนธพชดวยระบบสทธบตร แตกยงใหความคมครองพนธพชดวยระบบสทธของนก

ปรบปรงพนธดวย ทงนขนอยกบประเภทของพชทนามาขอรบความคมครอง สวนระบบการใหความ

คมครองพนธพชดวยระบบสทธของนกปรบปรงพนธนนไดถกใชในประเทศทเปนสมาชกอนสญญาย

ปอฟ แมการใหความคมครองพนธพชทงสองระบบนจะมวตถประสงคไมแตกตางกนนก แตกฎหมาย

ทงสองระบบนกมขอแตกตางกนหลายประการ ไมวาจะเปนเงอนไขของการไดมาซงสทธและขอบเขต

ของสทธ ซงจะไดพจารณารายละเอยดดงตอไปน

1) การคมครองพนธพชตามระบบสทธบตร

ประเทศสหรฐอเมรกาเปนประเทศทใหความคมครองสทธบตรในสงมชวตมาอยางยาวนานใน

อดต หลย ปลาสเตอร เคยไดรบสทธบตรในแบคทเรยชนดหนง อยางไรกตาม กยงไมปรากฏวามการจด

ทะเบยนสงมชวตชนสง (Higher Life Forms) เชน พชหรอสตวมากอน โดยทวไปแลว เปนทเชอกนวา

พชเปนสงมชวตทไมสามารถนามาขอรบสทธบตรไดเนองจากเปนผลตผลของธรรมชาต (Product of

Nature) นอกจากนการเปดเผยรายละเอยดการประดษฐซงเปนลกษณะทางพนธกรรม เชน สหรอกลน

ของดอก กเปนสงทกระทาไดยาก จนกระทงเมอป ค.ศ. 1930 รฐสภาสหรฐไดออกกฎหมายสทธบตรพช

โดยใหความคมครองแกพชทขยายพนธโดยไมอาศยเพศ ซงกคอพชทขยายพนธโดยวธการอนนอกจาก

โดยใชเมลด เชน ดวยการเพาะชา ทาบหรอตอนกง เปนตน ตวอยางเชน ตนกหลาบ แตมขอยกเวนวา

พชนนตองไมใชพชทขยายพนธโดยใชหวหรอหนอใตดน (Tuber-propagated Plant) เชน มนฝรง

ทงนเนองจากสวนขยายพนธกบสวนทนามาใชเปนอาหารของพชกลมนเปนสวนเดยวกน รฐสภาสหรฐ

จงไมตองการทจะใหความคมครองแกสวนขยายพนธพชซงสามารถนามาใชบรโภคเปนอาหารดวย31

ความสามารถในการขยายพนธโดยไมอาศยเพศถอเปนเงอนไขสาคญทจะนาพชนนมาจด

ทะเบยนสทธบตร เพราะเปนสงทจะพสจนวาพชนนสามารถขยายพนธตอไปได แตกฎหมายดงกลาวได

สรางเงอนไขของการไดมาซงสทธบตรใหมความแตกตางจากกรณสทธบตรการประดษฐอน โดยกาหนด

เงอนไขแตเพยงวา พชทจะนามาขอรบสทธบตรนนตองมความใหม (Novelty) ไมเปนทประจกษ

โดยงาย (Non-obviousness) และมความแตกตางจากพชอน (Distinctiveness) เทานน สวนเงอนไข

31 ยรรยง พวงราช, คาอธบายกฎหมายสทธบตร, 18.

29

ในการเปดเผยรายละเอยดการประดษฐ กฎหมายฉบบนกาหนดไวแตเพยงวาใหผยนคาขอเปดเผยโดย

สมบรณเพยงเทาทเปนไปไดตามสมควรเทานน (As Complete as is Reasonably Possible)

ตามกฎหมายสทธบตรของสหรฐ สงทนามาขอรบสทธบตรไมจาเปนตองเปนสงทมนษย

ประดษฐคดคนขน (Invention) แตการคนพบ (Discovery) กสามารถนามาขอรบสทธบตรได ใน

กรณของพชกเชนกน พชทนามาขอรบสทธบตรพชไมจาเปนตองเปนพชทถกประดษฐคดคนขนเทานน

พชทถกคนพบกสามารถนามาขอรบสทธบตรได เพยงแตมเงอนไขวาพชนนตองไมใชพชทเกดขนเอง

ในปาตามธรรมชาต ดงนนพชทถกคนพบในพนทเพาะปลก (Cultivated State) ยอมสามารถนามา

ขอรบสทธบตรได ถงแมวาผขอรบสทธบตรจะคนพบพชนนในพนทเพาะปลกซงไมใชของตนเองกตาม

ภายหลงจากอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการคมครองพนธพชใหม (UPOV 1991) มผล

ใชบงคบ ประเทศสหรฐไดขยายความคมครองพนธพชใหกวางขวางมากยงขน ในป ค.ศ. 1970 รฐสภา

ของสหรฐไดออกกฎหมายอกฉบบหนงคอกฎหมายคมครองพนธพช ค.ศ. 1970 (Plant Variety

Protection Act of 1970) เพอใหความคมครองแกพนธพชใหมทขยายพนธโดยอาศยเพศ (Sexually

Propagated Plant) โดยเงอนไขของการจดทะเบยนพนธพชตามกฎหมายนจะเปนไปทกาหนดไวใน

อนสญญายปอฟ โดยมระยะเวลาในการคมครอง 20 ป สาหรบพชทวไป และ 25 ป สาหรบองนและ

พนธพชทเปนไมยนตน หนวยงานทรบจดทะเบยนพนธพชตามกฎหมายฉบบนคอสานกงานคมครอง

พนธพช กระทวงการเกษตรแหงสหรฐ (U.S. Department of Agriculture)

อยางไรกตาม กฎหมายคมครองของพนธพชของสหรฐไดเปลยนแปลงไปนบแตเทคโนโลย

ดานพนธวศวกรรม (Genetic Engineering) มความเจรญกาวหนามากยงขน นกปรบปรงพนธไดนา

เทคโนโลยนมาใชในการตดแตงและเปลยนแปลงพนธกรรมของสงมชวต จงมการคดคนพนธพชชนด

ใหม ๆ ทมคณสมบตตามทมนษยตองการขน เชน พนธมะเขอเทศทมคณสมบตในการคงความสดได

เปนเวลานาน หรอพนธองนทมคณสมบตในการตอตานไวรสซงเปนสาเหตของโรคบางชนด เปนตน

อปสรรคในการขอรบความคมครองพนธพชภายใตระบบสทธบตรจงมนอยลง นกปรบปรง

พนธสามารถทจะแสดงใหเหนวาพนธพชใหมนนเปนการประดษฐทมขนการประดษฐสงขน และความ

กาวหนาทางวทยาศาสตรในหลาย ๆ แขนงกทาใหนกปรบปรงพนธสามารถบรรยายรายละเอยดของ

พนธพชใหมไดดยงขน การเปดเผยรายละเอยดการประดษฐอนเปนเงอนไขของการขอรบสทธบตร

กดเหมอนจะไมเปนอปสรรคอกตอไป นกปรบปรงพนธจงพยายามทเรยกรองใหมการจดทะเบยน

สทธบตรแกพนธพชเหลานตามกฎหมายสทธบตรอรรถประโยชน (Utility Patent) ประกอบกบในป

ค.ศ. 1980 ศาลฎกาของสหรฐไดมคาพพากษาในคด Diamond v. Chakrabarty วา “ทกสงภายใต

ดวงอาทตยซงมนษยประดษฐคดคนขนยอมสามารถนามาขอรบสทธบตรได” (Anything under the

Sun that is made by man)

30

นบแตนนเปนตนมาสานกงานสทธบตรสหรฐจงไดออกสทธบตร (Utility Patent) ใหแกพนธ

พชทมการตดแตงยน (Transgenic Plant) หลายชนด เชน เมอป ค.ศ. 1985 คณะกรรมการวนจฉย

อทธรณของสานกงานสทธบตรไดมคาวนจฉยในคด Ex parte Hibberd, et al. วา ถงแมจะม

กฎหมายสทธบตรพชและกฎหมายคมครองพนธพชใชบงคบกบพนธพชทงทขยายพนธโดยอาศยเพศ

และไมอาศยเพศแลว แตกฎหมายทงสองฉบบนกไมมบทบญญตใดทหามมใหนาพนธพชดงกลาวมายน

คาขอรบสทธบตร จงถอไมไดวากฎหมายสทธบตรหามไมใหมการจดทะเบยนพนธพชดงกลาวน ดงนน

ในกรณนผยนคาขอรบสทธบตรจงมสทธขอรบสทธบตรได แมวาสงทนามาขอรบสทธบตรนนจะเปน

ขาวโพดพนธหนงซงขยายพนธโดยอาศยเพศอนอาจไดรบความคมครองตามกฎหมายคมครองพนธพช

อยแลวกตาม

ตอมาไดมคดขนสการพจารณาของศาลสหรฐเกยวกบการออกสทธบตรใหแกพนธพชใน

คด Pioneer Hi-Bred International v. J.M.E. Ag Supply ซงศาลชนตนและศาลอทธรณได

พพากษาในทานองเดยวกนวา การทรฐสภาออกกฎหมายสทธบตรพชในป ค.ศ. 1930 นน เปนไปเพอ

ขจดอปสรรคในการเปดเผยรายละเอยดการประดษฐซงเปนเงอนไขสาคญในการขอรบสทธบตร โดย

การใหผยนคาขอสงตวอยางของพนธพชทขอรบความคมครองพรอมกบการบรรยายรายละเอยดการ

ประดษฐดวยเอกสารเทานน กฎหมายสทธบตรพชไมไดมวตถประสงคในการหามมใหนาพนธพชมา

ขอรบสทธบตรแตอยางใด นอกจากนนเมอสานกงานสทธบตรไดมการออกสทธบตรใหแกพนธพชท

ขยายพนธโดยอาศยเพศแลว หากรฐสภาเหนวาการออกสทธบตรดงกลาวขดตอเจตนารมณของ

กฎหมายคมครองพนธพชกยอมจะตองออกกฎหมายมาเปลยนแปลงหรอกาหนดหลกเกณฑใหชดเจน

เมอรฐสภาไมไดออกกฎหมายใดมาแกไขหรอสรางความชดเจนขน จงถอวาการออกสทธบตรใหแก

พนธพชไมเปนการขดตอเจตนารมณของกฎหมายสทธบตรแตอยางใด32

จะเหนไดวาในปจจบนประเทศสหรฐมการใหความคมครองดวยระบบสทธบตรแกพนธพช

ทกชนด ซงจะแตกตางจากกฎหมายสทธบตรพชเพราะเปนการใหความคมครองทงแกพนธพชทขยาย

พนธโดยอาศยเพศและทขยายพนธโดยไมอาศยเพศดวย นอกจากกฎหมายสทธบตรของประเทศ

สหรฐอเมรกาซงถอเปนตนแบบของกฎหมายทใหความคมครองสทธบตรแกพนธพชแลว กฎหมายของ

ประเทศฮงการ มองโกเลย และสาธารณรฐเกาหล ยงมบทบญญตทชดแจงในการใหความคมครองแก

พนธพชดวย สวนกฎหมายสทธบตรของประเทศออสเตรเลยและนวซแลนดซงใหความคมครองแก

ลกษณะการผลตขนใหม (Manner of New Manufacture) กอาจตความใหหมายความรวมถงพนธ

พชไดดวย

32 เรองเดยวกน.

31

2) การคมครองพนธพชตามระบบสทธของนกปรบปรงพนธ

การคมครองพนธพชอกระบบหนงกคอ การคมครองภายใตระบบสทธของนกปรบปรงพนธ

ระบบการคมครองพนธพชเชนนไดถกสรางขนโดยอนสญญายปอฟเพอใหเปนระบบกฎหมายเฉพาะ

สาหรบการคมครองพนธพชโดยตรง นบแตอนสญญายปอฟมผลใชบงคบ อนสญญาฉบบนมการแกไข

หลายครงในป ค.ศ. 1972, 1978 และ1991 หลกการตางๆ ทกาหนดไวในอนสญญายปอฟมความ

แตกตางจากระบบสทธบตรหลายประการ เนองจากเปนระบบทพยายามจะแกไขปญหาอปสรรคท

เกดขนทงจากกฎหมายสทธบตรและเพอปองกนไมใหมผลกระทบจากการใหความคมครองสทธบตรท

เขมงวด ซงอาจพจารณาไดดงตอไปน

2.5.2 สงทไดรบความคมครอง

ภายใตระบบกฎหมายสทธบตร สงทไดรบความคมครองคอ “การประดษฐ” (Invention)

กฎหมายไทยใหความหมายของการประดษฐไววาหมายความถง “การคดคนหรอคดทาขน อนเปน

ผลใหไดมาซงผลตภณฑหรอกรรมวธใดขนใหม หรอการกระทาใด ๆ ททาใหดขนซงผลตภณฑหรอ

กรรมวธ” ดงนน สทธบตรการประดษฐจงอาจเปนสทธบตรผลตภณฑหรอกรรมวธกได สวนตาม

อนสญญายปอฟนน สงทไดรบความคมครองกคอ “พนธพช” (Plant Variety)33 จะเหนไดวาตาม

กฎหมายสทธบตรนน คาวา “การประดษฐ” ไดครอบคลมถงทงผลตภณฑ (Product) และกรรมวธ

(Process) ดงนนภายใตระบบสทธบตร กรรมวธการผลต เกบรกษา หรอทาใหดขนซงผลตภณฑจง

สามารถทจะนามาขอรบสทธบตรได แตตามอนสญญายปอฟสงทจะนามาขอรบความคมครองไดตอง

เปนพนธพชเทานน กรรมวธในการปรบปรงพนธพชทแมจะทาใหพนธพชมคณสมบตทดขนกไมอาจ

นามาขอรบความคมครองได แมวากรรมวธนนจะทาใหไดมาซงพนธพชใหมและตองใชระยะเวลาหรอ

เงนลงทนจานวนมากเพยงใดกตาม เนองจากการใหความคมครองพนธพชดวยระบบสทธของนก

ปรบปรงพนธถอเปนระบบกฎหมายเฉพาะ ดวยเหตนเองอนสญญายปอฟ ค.ศ. 1978 มาตรา 2(1)

จงจากดใหประเทศสมาชกตองใหความคมครองพนธพชตามระบบสทธของนกปรบปรงพนธหรอตาม

ระบบสทธบตรเทานน ทงนเพอปองกนไมใหมการคมครองพนธพชชนดเดยวกนทงสองระบบ ซงเปน

การคมครองทซาซอนกน (Double Protection)

ภายใตอนสญญายปอฟ ค.ศ. 1978 ประเทศสมาชกไมมหนาทตองใหความคมครองตาม

กฎหมายแกพนธพชทกชนด โดยเพยงแตมหนาทตองใหคมครองพนธพชเพยง 5 ชนด (Genera or

Species) เมอเขาเปนภาคเทานน แตประเทศสมาชกกมหนาทตองขยายความคมครองไปยงพนธพช

อนเพมขนตามเงอนเวลาทกาหนดไวเทานน หลกการเชนนเปนการเปดโอกาสใหประเทศสมาชกบาง

33 พระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ. 2542.

32

ประเทศสามารถใหความคมครองสทธบตรแกพนธพชทยงไมไดมการประกาศใหไดรบความคมครอง

ตามกฎหมายคมครองพนธพชได

นอกจากนนหลกการหามการคมครองทซาซอนกมไดเปนไปโดยสมบรณ อนสญญายปอฟ

อนญาตใหประเทศสมาชกทใหความคมครองพนธพชดวยระบบสทธบตรอยแลวสามารถใชระบบ

สทธบตรในการคมครองพนธพชนนตอไปได โดยไมจาเปนตองแกไขเปลยนแปลงกฎหมายภายใน

ดงกลาว บทบญญตเชนนเรยกวา “Grandfather Clause” ประเทศทไดรบประโยชนจากบทยกเวนน

กคอประเทศสหรฐอเมรกา ซงเปนประเทศเดยวเทานนทใหความคมครองพนธพชตามระบบสทธบตร

ในขณะทเขารวมเปนสมาชกของอนสญญายปอฟ อยางไรกตามในการแกไขครงลาสดในป ค.ศ. 1991

อนสญญายปอฟไดเปลยนแปลงหลกการเดม โดยกาหนดยกเลกหลกการหามการคมครองทซาซอนกน

ทงหมด ประเทศสมาชกอนสญญายปอฟจงสามารถใหความคมครองพนธพชชนดเดยวกนดวยระบบ

สทธบตรและสทธของนกปรบปรงพนธ ซงหลกการเชนนสอดคลองกบหลกกฎหมายของประเทศ

สหรฐอเมรกาทใหความคมครองพนธพชชนดเดยวกนดวยกฎหมายทงสองระบบ นอกจากนน

อนสญญายปอฟยงกาหนดใหประเทศสมาชกตองใหความคมครองแกพนธพชทกชนดโดยไม

จาเปนตองมการประกาศรายชอของพนธพชทจะใหความคมครองดวย

2.5.3 เงอนไขของการไดรบความคมครอง

ดงททราบกนดอยแลววา เงอนไขของการขอรบสทธบตรมอยดวยกน 3 ประการคอ

การประดษฐนนตองเปนการประดษฐใหม (Novelty) มขนการประดษฐทสงขน (Inventive Step)

และสามารถประยกตใชในทางอตสาหกรรมได (Industrial Application) แตสาหรบเงอนไขของการ

ใหความคมครองพนธพชนนมอยดวยกน 4 ประการคอ พนธพชนนตองเปนสงใหม (New) มลกษณะ

ประจาพนธทแตกตางจากพนธอน (Distinctiveness) มความสมาเสมอของลกษณะประจาพนธ

(Uniformity) และมความคงตวของลกษณะประจาพนธ (Stability) ซงมสาระสาคญดงตอไปน

ก. ความใหม ตามหลกกฎหมายสทธบตรนน การประดษฐทจะนามาขอรบสทธบตรไดคอการ

ประดษฐใหม ซงหมายความวาการประดษฐนนตองไมเคยถกเปดเผยตอสาธารณชนมากอน กลาวอกนย

หนงกคอ การประดษฐนนตองไมใชการประดษฐทเปดเผยอยกอนแลว (State of the Art) สวนวธการ

สถานทหรอเวลาทเปดเผยตอสาธารณชนนนอาจมความแตกตางกนไปตามกฎหมายของแตละประเทศ

แตสาหรบหลกเกณฑความใหมทกาหนดไวในอนสญญายปอฟนนมความแตกตางจากหลก

เกณฑความใหมทกาหนดไวในระบบกฎหมายสทธบตร เพราะพนธพชใหมตามกฎหมายคมครองพนธพช

หมายความถงพนธพชทไมเคยมการนาออกแสวงหาประโยชนเชงพาณชย (Prior Commercialisation)

เทานน ดงนนหากพนธพชทนามาขอรบความคมครองเคยถกนาออกแสดงในนทรรศการหรอแจกจายแก

เกษตรกรมากอน แตไมเคยถกนาออกจาหนายทางการคา พนธพชนนยอมไมขาดความใหมและเปนพนธ

พชทอาจนามาขอรบความคมครองได นอกจากนบางกรณกฎหมายยงจากดความหมายของการจาหนาย

33

(Disposal) สวนขยายพนธนนไวอยางแคบอกดวย เชน กฎหมายคมครองพนธพชของสหภาพยโรปไดให

ความหมายของการจาหนายวาไมรวมถงการจาหนายใหแกบรษทในเครอเดยวกน หรอการจาหนายสวน

ขยายพนธพชทเปนผลมาจากการนาพนธพชนนออกแสดงในงานนทรรศการระหวางประเทศดวย

ข. ลกษณะประจาพนธทแตกตางจากพนธอน พนธพชทจะไดรบความคมครองตองมลกษณะ

ประจาพนธทแตกตางจากพนธพชอนในขณะทยนคาขอรบความคมครองนน ลกษณะประจาพนธท

แตกตางนอาจสงเกตไดจากภายนอก เชน สของดอก ขนาดของใบ หรอความสงของลาตน หรออาจเปน

ลกษณะประจาพนธทไมสามารถมองเหนทางสายตา เชน พนธพชททนทานตอความหนาว ความแหงแลง

ความเคมของดน หรอมกลนของดอกหรอรสชาตของผลแตกตางจากพนธพชอนกได แตการมลกษณะ

ประจาพนธทแตกตางนตองเปนผลมาจากการแสดงออกซงลกษณะทางพนธกรรมของพนธพชนน

เงอนไขของลกษณะประจาพนธทแตกตางเชนนจงอาจเทยบเคยงไดกบหลกเกณฑความใหมทกาหนดไว

ในกฎหมายสทธบตร เนองจากเงอนไขทกาหนดไวเชนนกเปรยบเสมอนกาหนดวาพนธพชนนตองเปน

พนธทไมเคยปรากฏมากอนในขณะทขอรบความคมครองนนเอง หากเปรยบเทยบเงอนไขของการม

ลกษณะประจาพนธทแตกตางกบหลกเกณฑการมขนการประดษฐทสงขนตามกฎหมายสทธบตรจะ

เหนไดวามความแตกตางกน เนองจากตามกฎหมายสทธบตร การประดษฐทจะไดรบความคมครอง

ตองมความกาวหนาทางเทคโนโลยอยางใดอยางหนงเมอเปรยบเทยบกบเทคโนโลยทมอย ณ ขณะนน

แตสาหรบการมลกษณะประจาพนธทแตกตางนน กฎหมายคมครองพนธพชไมไดกาหนดวาพนธพชใหม

นนจะตองมคณสมบตทดไปกวาเดม ดงนนการปรบปรงพนธพชใหมจากพนธพชทมกลนหอมไปเปนพนธ

พชทไมมกลน หรอปรบปรงพนธพชทมดอกสสวยเปนพนธพชทไมมดอก กสามารถนาพนธพชใหมนนมา

ขอรบความคมครองได แมวาจะไมมลกษณะประจาพนธทดขนกตาม

ค. ความสมาเสมอของลกษณะประจาพนธ เงอนไขในขอนเปนเงอนไขทกาหนดไววาพชทกตน

ทอยในรนเดยวกนนนตองมลกษณะประจาพนธทสมาเสมอ เชน มสหรอขนาดของใบ ดอก กานหรอลา

ตนสมาเสมอกน ความสมาเสมอกนนไมไดหมายความวาพชทกตนตองเหมอนกนทงหมด เพราะวาพช

ทกชนดในรนเดยวกนนนอาจมความแตกตางกนบาง เชน ดอกกลวยไมอาจมพนเปนสขาวและมลายจด

สมวง แตตาแหนงของลายจดสมวงอาจแตกตางกนได ความแตกตางภายใตความผนแปรของลกษณะ

ทางพนธกรรมเชนนจงไมอาจถอไดวาพนธพชนนไมมความสมาเสมอของลกษณะประจาพนธ

ง. ความคงตวของลกษณะประจาพนธ ตามกฎหมายคมครองพนธพช ความคงตวของ

ลกษณะประจาพนธหมายความวา พนธพชนนตองไมมลกษณะประจาพนธทเปลยนแปลงไปเมอมการ

ขยายพนธ หรอกลาวโดยงายกคอ พนธพชนนตองไมกลายพนธนนเอง การเปรยบเทยบวาพนธพช

หนงจะมลกษณะประจาพนธทคงตวหรอไมจงตองเปรยบเทยบระหวางพนธพชรนหนงกบพนธพชรน

ตอมา ซงโดยทวไปแลวสานกงานคมครองพนธพชในตางประเทศจะใชระยะเวลาการตรวจสอบอยาง

นอย 2 รน การตรวจสอบคณสมบตของพนธพชในขอนจงตองใชระยะเวลาทคอนขางยาวนาน จะเหน

34

ไดวาเงอนไขของการไดรบความคมครองตามทกาหนดไวในกฎหมายคมครองพนธพชจะมความ

แตกตางจากฎหมายสทธบตร โดยเงอนไข 3 ประการหลงคอ มลกษณะประจาพนธทแตกตาง มความ

สมาเสมอของลกษณะประจาพนธและมความคงตวของลกษณะประจาพนธ ถอเปนเงอนไขทม

ลกษณะทางเทคนค ในตางประเทศจงมกจดตงสานกงานคมครองพนธพช (Plant Variety Rights

Office) ขนเพอใหมหนาทในการตรวจสอบและออกประกาศนยบตรรบรองใหโดยเฉพาะ โดย

สานกงานในลกษณะเชนนจะอยภายใตการกากบของกระทรวงการเกษตรของแตละประเทศ

2.5.4 การเปดเผยรายละเอยดขอมลตอสาธารณชน

ตามกฎหมายสทธบตรผยนคาขอรบสทธบตรมหนาทตองเปดเผยขอมลรายละเอยดการ

ประดษฐในคาขอรบสทธบตรใหชดเจนมากทสดเทาทจะทาได โดยกฎหมายกาหนดวาการเปดเผยนน

ตองชดเจนจนถงขนาดทผมความรความเชยวชาญในแขนงสาขาวชานน (A Person Skilled in the

Ordinary Art) ตองสามารถนาสงทเปดเผยนนไปใชงานไดทนท และสาธารณชนสามารถทจะตรวจ

สอบรายละเอยดการประดษฐทเปดเผยไวในคาขอรบสทธบตรได กฎหมายของบางประเทศยงกาหนด

ใหผยนคาขอตองเปดเผยวธการประดษฐทดทสด (Best Mode) ไวในคาขอรบสทธบตรดวยหลกการ

เชนนมไวเพอใหสาธารณชนสามารถนาความรนนไปใชไดในทนททสทธบตรหมดอายลงเพอแลก

เปลยนกบการทตองใหสทธเดดขาดแกผทรงสทธบตรการประดษฐนน ในอดตการเปดเผยรายละเอยด

การประดษฐของพนธพชใหม ไมวาจะเปนการบรรยายรายละเอยดของส กลน หรอลกษณะทาง

พนธกรรมอน ลวนแตเปนสงทกระทาไดโดยยาก อนสญญายปอฟจงไมไดกาหนดใหผยนคาขอตอง

เปดเผยรายละเอยดของพนธพชเชนเดยวกบทกาหนดไวในกฎหมายสทธบตร แตผยนคาขอกยงคงม

หนาทตองสงตวอยางพนธพชใหมแกหนวยงานททาการตรวจสอบ อยางไรกด สาธารณชนกไมอาจ

เขาถงหรอขอตวอยางพนธพชนนไปตรวจสอบโดยปราศจากความยนยอมของผทรงสทธ ไมวาจะกอน

หรอหลงการขนทะเบยนพนธพชใหมนน ทงนกเนองมาจากวากฎหมายคมครองพนธพชตองการเพยง

แตสงเสรมใหมการคนควาและปรบปรงพนธพชใหม แตไมไดมวตถประสงคในการแลกเปลยนขอมล

ระหวางผทรงสทธกบสาธารณชนเชนเดยวกบระบบสทธบตรนนเอง

2.5.5 ขอบเขตของสทธ

ภายใตระบบสทธบตร ผทรงสทธมสทธแตเพยงผเดยวในการผลต ใช ขาย หรอนาเขาผลตภณฑ

ตามสทธบตร สทธของผทรงสทธบตรถอไดวาเปนสทธผกขาดโดยสมบรณเนองจากผทรงสทธมสทธใน

การกดกนไมใหผอนใชสทธนน โดยปราศจากความยนยอมของผทรงสทธ แตสาหรบสทธของผทรงสทธ

ตามอนสญญายปอฟ ค.ศ. 1978 นน ผทรงสทธมสทธในการผลตสวนขยายพนธ (Propagating

Material) เพอวตถประสงคในการคาและเสนอขายหรอจาหนายสวนขยายพนธเทานน สวนขยายพนธ

ในทนหมายความรวมทงสวนขยายพนธทอาศยเพศและไมอาศยเพศ (Vegetative or Reproductive

Propagating Materials) ดงนนพชหรอสวนของพชทไมสามารถนามาใชในการขยายพนธได เชน ผล

35

ยอมไมตกอยภายใตขอบเขตสทธของนกปรบปรงพนธ ซงหมายความวาผครอบครองสามารถนามา

จาหนายไดโดยไมตองไดรบความยนยอมจากผทรงสทธกอน

จะเหนไดวาระบบสทธของนกปรบปรงพนธตามอนสญญายปอฟ ค.ศ. 1978 เปนระบบทให

สทธเดดขาดแกผทรงสทธในระดบทตากวาระบบสทธบตร ดวยเหตนเองบรษทเมลดพนธขามชาตซง

ครอบครองเทคโนโลยการปรบปรงพนธพชจงไดเรยกรองใหมการแกไขอนสญญายปอฟเพอใหมการ

คมครองในระดบทสงขน และเปดโอกาสใหมการคมครองพนธพชภายใตระบบสทธบตรไดดวย ดงนน

ในการแกไขอนสญญายปอฟครงลาสดเมอป ค.ศ. 1991 สทธของนกปรบปรงพนธจงไดขยายขอบเขต

กวางขวางมากยงขน โดยครอบคลมถงการกระทาตอไปนคอการผลตหรอเพมปรมาณ (Production

or Reproduction) การปรบสภาพเพอการขยายพนธ (Conditioning for the Purpose of

Propagation) การเสนอขาย (Offering for Sale) การขายหรอดาเนนการทางตลาด (Selling or

other Marketing) การสงออก (Exporting) การนาเขา (Importing) การเกบรกษาเพอวตถประสงค

ขางตน (Stocking for any of these Purposes)

นอกจากนน สทธของนกปรบปรงพนธยงมไดจากดอยแคเพยงการกระทาใด ๆ ตอสวน

ขยายพนธเทานน แตยงครอบคลมถงดอกผลของพช (Harvested Material) ดวย หากดอกผลของ

พชนนไดมาจากการนาสวนขยายพนธมาเพาะปลกโดยไมไดรบความยนยอมจากผทรงสทธกอน และ

อนสญญายปอฟยงใหสทธแกประเทศสมาชกในการขยายขอบเขตของสทธนกปรบปรงพนธนอกเหนอ

ไปจากทมเหนอสวนขยายพนธและดอกผลไดอกดวย กลาวคอ ประเทศสมาชกอนสญญายปอฟ

ค.ศ. 1991 สามารถใหความคมครองผลตผลทไดมาโดยตรงจากดอกผลของพนธพชทไดความคมครอง

ดวย (Production Made Directly from Harvested Material) หากผลตผลดงกลาวนนไดมาจาก

การใชดอกผลของพนธพชโดยไมไดรบความยนยอมจากผทรงสทธกอน เพอใหเกดความชดเจนยงขน

โปรดพจารณาจากตวอยางตอไปน หากนายเจมสเปนผทรงสทธในพนธมะละกอสายพนธหนง ตอมา

นายคาไดซอเมลดพนธมะละกอมาจากนายเจมสจานวนหนง ตอมานายคาไมเพยงแตนาเมลดพนธนน

ไปเพาะปลกเทานน แตไดนาเมลดพนธนนมาเพาะจนไดเมลดพนธเพมขนอกเปนจานวนมาก นายคา

ไดนาเมลดพนธทเพาะไดสวนหนงออกจาหนายและอกสวนหนงไดนามานมาปลกเปนตนมะละกอใน

สวนของตนเอง โดยไมไดจายคาตอบแทนใหแกนายเจมส ตอมาเมอตนมะละกอใหผล นายคานาผล

มะละกอออกจาหนาย ดงน หากพจารณาตามอนสญญายปอฟ ค.ศ. 1978 การทนายคานาเมลดพนธ

มาขยายพนธและนาออกจาหนายนนจะถอเปนการละเมดสทธของนายเจมส แตการนาผลมะละกอ

ออกจาหนายไมถอเปนการละเมด เพราะนกปรบปรงพนธจะไมมสทธเหนอดอกผลของพนธพชทได

รบความคมครอง แตหากพจารณาตามอนสญญายปอฟ ค.ศ. 1991 การกระทาเชนนจะถอเปนการ

ละเมดสทธของนกปรบปรงพนธดวย เนองจากในกรณดงกลาวน ผลมะละกอทไดมานนเปนดอกผล

ของการขยายพนธเมลดมะละกอทไมไดจายคาตอบแทนแกผทรงสทธ สทธของนกปรบปรงพนธใน

36

กรณนจงครอบคลมถงการกระทาใด ๆ ตอดอกผลของพนธพชทไดรบความคมครองดวย นอกจากนน

หากขอเทจจรงปรากฏตอไปอกวานายคาไดนาผลมะละกออกสวนหนงมาทาเปนมะละกอแชอมออก

จาหนาย มะละกอแชอมกจะถอวาเปนผลตผลทไดมาโดยตรงจากดอกผลของพนธพชทไดรบความ

คมครอง ซงอนสญญายปอฟ ค.ศ. 1991 ไดใหสทธแกประเทศสมาชกในการออกกฎหมายกาหนดให

การจาหนายผลตผลดงกลาวนนเปนการละเมดสทธของนกปรบปรงพนธไดดวย

นอกจากน สทธของนกปรบปรงพนธตามอนสญญายปอฟ ค.ศ. 1991 ยงไมไดจากดอยเฉพาะ

พนธพชทไดรบความคมครอง (Protected Variety) เทานน นกปรบปรงพนธยงมสทธในพนธพชอนท

มความเกยวของกบพนธพชทไดรบความคมครองอก 3 ประเภทคอ 1) พนธลพธจาเปน (Essentially

Derived Variety) ซงหมายความถง พนธทไดรบการปรบปรงพนธมาจากพนธพชทไดรบความ

คมครอง แตยงคงแสดงออกซงลกษณะทางพนธกรรมของพนธทไดรบการคมครองอยางเดนชด

2) พนธทไมสามารถแยกแยะความแตกตางจากพนธเดมโดยเดนชด และ 3) พนธทจาเปนตองใชพนธ

ซงไดรบความคมครองในการผลตสวนขยายพนธทกครง การขยายความคมครองสทธของนกปรบปรง

พนธเชนนเปนไปเพอไมใหนกปรบปรงพนธรายอนอาศยประโยชนจากการปรบปรงพนธเดม โดยการ

นาพนธพชทไดรบความคมครองมาปรบปรงพนธเพยงเลกนอย แลวนาพนธพชทพฒนาขนใหมนนมา

ขอรบความคมครองตามกฎหมาย ทงทพนธพชทไดมาภายหลงนนมลกษณะทางพนธกรรมทไม

แตกตางพนธทไดรบความคมครองอยางเดนชด

ดงนจะเหนไดวาการคมครองสทธของนกปรบปรงพนธตามอนสญญายปอฟ ค.ศ. 1991

เปนไปอยางเขมงวด และอนสญญาฉบบนยงไดกาหนดใหมขอยกเวนการละเมดสทธของนกปรบปรง

พนธอยางจากด ประเทศกาลงพฒนาหลาย ๆ ประเทศจงหลกเลยงไมเขาเปนสมาชกอนสญญาฉบบน

เนองจากหวนเกรงผลกระทบทจะเกดขนกบระบบเกษตรกรรมภายในประเทศ แตในทางตรงกนขาม

ประเทศทพฒนาแลวซงมเทคโนโลยการปรบปรงพนธทกาวหนาไมเพยงแตตองการทจะเขารวมเปน

สมาชกของอนสญญาฉบบนเทานน แตยงกดดนใหประเทศกาลงพฒนาเขารวมเปนสมาชกดวย เพอให

การคมครองพนธพชใหมเปนไปอยางเขมงวดและทสาคญ ในการเจรจาประเดนทางการคารอบอรกวย

ภายใตความตกลงทวไปวาดวยพกดอตราภาษศลกากรและการคา (General Agreement on Tariff

and Trade หรอทเรยกวาความตกลงแกตต) เพอจดตงองคการการคาโลก กไดมการหยบยกประเดน

เกยวกบการคมครองพนธพชใหมเขาสการเจรจาดวย และในทสดกไดมการกาหนดหลกการในการให

ความคมครองพนธพชไวในความตกลงวาดวยทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา ซงเปนความตกลง

ภาคผนวกฉบบหนงของความตกลงจดตงองคการการคาโลก

37

2.6 การคมครองพนธพชภายใตความตกลงทรปส

ความตกลงระหวางประเทศเกยวกบทรพยสนทางปญญาทมความสาคญมากทสดในปจจบน

คอ ความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา (The Agreement on Trade-

Related Aspects of Intellectual Property Rights) หรอความตกลงทรปส ซงถอเปนความตกลง

ระหวางประเทศทจะมบทบาทอยางสงตอการคมครองทรพยสนทางปญญาในประเทศตาง ๆ เพราะ

ความตกลงนเปนความตกลงระหวางประเทศทกาหนดมาตรฐานขนตาของการคมครองทรพยสนทาง

ปญญาหลายประเภท การบญญตกฎหมายของประเทศทเปนสมาชกองคการการคาโลกจงตอง

สอดคลองกบความตกลงฉบบนดวย

ความตกลงทรปสเปนความตกลงระหวางประเทศทสมาชกขององคการการคาโลก (World

Trade Organization, WTO) ตองผกพนอยางไมมเงอนไข วตถประสงคสาคญของความตกลงฉบบน

กคอ เพอสงเสรมใหมการคมครองสทธในทรพยสนทางปญญาอยางเพยงพอและมประสทธภาพ แตใน

ขณะเดยวกนกตองไมใหมาตรการในการคมครองทรพยสนทางปญญาเปนอปสรรคตอการคาเสร

ระหวางประเทศ

ความตกลงทรปสไมเพยงแตไดนาเอาหลกการสาคญทปรากฏอยในอนสญญาทรพยสนทาง

ปญญาฉบบตาง ๆ ไมวาจะเปนอนสญญากรงปารส อนสญญากรงเบอรน ฯลฯ มาบญญตเรยบเรยงไว

อยางเปนระบบ แตไดรบเอาหลกการพนฐานของความตกลงแกตต ไมวาจะเปนหลกปฏบตเยยงชาตท

ไดรบการอนเคราะหยง (Most-favoured-Nation Treatment Principle) หลกปฏบตเยยงคนชาต

(National Treatment Principle) และหลกตางตอบแทน (Reciprocity Principle) มาบญญตไว

เปนหลกการพนฐานของความตกลงทรปสทประเทศสมาชกตองถอปฏบตดวย

ภายใตความตกลงฉบบน ประเทศสมาชกมหนาทตองออกกฎหมายภายในเพอใหความ

คมครองทรพยสนทางปญญาทกาหนดไวภายในหนงปนบแตความตกลงจดตงองคการการคาโลกมผล

ใชบงคบ โดยทรพยสนทางปญญาตามความตกลงนครอบคลมถงสทธบตร ลขสทธและสทธขางเคยง

เครองหมายการคา สงบงชทางภมศาสตร แบบผงภมของวงจรรวม และการควบคมการปฏบตทเปน

ปรปกษตอการแขงขนทางการคา โดยความตกลงทรปสไดวางบรรทดฐานเกยวกบหลกเกณฑในการ

คมครอง สงทไดรบความคมครอง ขอบเขตของสทธ ตลอดจนการบงคบใชสทธ และกลไกการระงบ

ขอพพาทไว

อยางไรกดความตกลงทรปสมไดมวตถประสงคในการทาใหกฎหมายของประเทศสมาชกม

ความสอดคลองเปนอนหนงอนเดยวกนนน (Harmonization) เนองจากความตกลงนเพยงแตกาหนด

มาตรฐานขนตา (Minimum Standards) ของการใหความคมครองทรพยสนทางปญญาเทานน

ประเทศสมาชกจงสามารถทจะบญญตกฎหมายทรพยสนทางปญญาใหมระดบการคมครองทสงกวา

ความตกลงทรปสได ตราบเทาทไมขดแยงตอหลกการทบญญตไว ความตกลงทรปสไมไดกาหนด

38

วธการในการอนวตการไว ประเทศสมาชกจงมอสระทจะเลอกวธการอนวตรการทเหมาะสมกบระบบ

กฎหมายภายในของแตละประเทศได นอกจากนนเงอนเวลาในการอนวตรการตามความตกลงทรปส

มไดถกกาหนดอยางเครงครด เนองจากประเทศทเขารวมการเจรจามความเหนรวมกนวาประเทศท

เขารวมเปนสมาชกองคการการคาโลกมระดบการพฒนาทางเศรษฐกจทแตกตางกนมาก การกาหนด

ใหประเทศสมาชกทกประเทศตองแกไขปรบปรงกฎหมายภายในภายใตเงอนไขและเงอนเวลาเดยวกน

นนเปนสงทไมสามารถเปนไปไดในทางปฏบต ความตกลงทรปสจงมบทบญญตทผอนปรนใหแก

ประเทศสมาชกบางประเทศ โดยพจารณาจากระดบสถานะทางเศรษฐกจของประเทศสมาชกเปน

สาคญกลาวคอ ประเทศกาลงพฒนา (Developing Countries) และประเทศทเปลยนระบบเศรษฐกจ

จากระบบการวางแผนจากสวนกลางไปสระบบเศรษฐกจแบบตลาด (Country in Transition to a

Market Economy) จะไดรบการผอนผนใหดาเนนการอนวตรการตอไปอกเปนเวลาสป สวนประเทศ

ทพฒนานอยทสด (Least Developed Countries) จะไดรบการผอนผนเปนระยะเวลาสบป

ดงนน เมอความตกลงจดตงองคการการคาโลกมผลใชบงคบเมอวนท 1 มกราคม 2538

ประเทศไทยซงถกจดอยในกลมประเทศกาลงพฒนา จงมพนธกรณทตองอนวตการตามความตก

ลงทรปสใหเสรจสนไปภายในวนท 1 มกราคม 2543 ในระหวางการเจรจารางความตกลงทรปส

ประเดนการคมครองพนธพชถอเปนหวขอทสาคญเรองหนงทมการโตเถยงกนอยางกวางขวาง ในขณะ

ทประเทศทพฒนาแลวตองการทจะใหมการคมครองพนธพชใหมอยางเขมงวด ดวยเหตผลทวาการ

วจยและพฒนาเพอใหไดมาซงพนธพชใหมในปจจบนนนตองอาศยเงนลงทนจานวนมหาศาล การให

ความคมครองพนธพชใหมภายใตระบบทรพยสนทางปญญาจะเปนการสงเสรมใหมการประดษฐ

คดคนพนธพชทมประโยชนตอภาคการเกษตรและอตสาหกรรม แตประเทศกาลงพฒนาสวนใหญกลบ

มความกงวลวาการใหความคมครองพนธพชจะเปนอปสรรคตอระบบเกษตรกรรมและการพฒนาทาง

เศรษฐกจของตน เพราะวาภาคการเกษตรนนถอวามความสาคญตอการพฒนาสาหรบประเทศกาลง

พฒนา ประเทศเหลานลวนแตตองพงพาผลตผลทางการเกษตรเพอสรางรายไดใหแกประเทศ แตกลบ

มระดบการพฒนาเทคโนโลยทางการเกษตรทตาเมอเปรยบเทยบกบประเทศทพฒนาแลว การใหสทธ

ผกขาดในพนธพชจงดเหมอนเปนการเออประโยชนแกบรษทเอกชนในประเทศทพฒนาแลว ทมความ

พรอมทงในแงของทนและเทคโนโลยมากกวาจะเปนการสงเสรมใหเกษตรกรในประเทศกาลงพฒนา

อนรกษและปรบปรงพนธ

ในการเจรจาเพอกาหนดกรอบทางกฎหมายในการคมครองพนธพช ประเทศสหรฐอเมรกาได

เสนอใหนาเอากฎหมายสทธบตรมาใชในการคมครองพนธพชใหม เนองจากประเทศสหรฐอเมรกาม

ความเจรญกาวหนาในเทคโนโลยการปรบปรงพนธ โดยเฉพาะอยางยงในดานพนธวศวกรรม และ

กฎหมายสทธบตรของสหรฐกเปดโอกาสใหมการคมครองพนธพชไดอยแลว ในขณะทประเทศในยโรป

เสนอใหนาระบบคมครองสทธของนกปรบปรงพนธมาใชบงคบ ทงนกเพราะวาประเทศในยโรปสวน

39

ใหญเปนสมาชกของอนสญญาสทธบตรยโรป (European Patent Convention) ซงตามอนสญญา

ฉบบนไดหามมใหมการคมครองพนธพชดวยระบบสทธบตร จนในทสดผลของการเจรจาไมอาจหา

ขอสรปทชดเจนได ความตกลงทรปสจงไดกาหนดหลกเกณฑทเปนไปในลกษณะประนประนอม โดย

กาหนดใหประเทศสมาชกมหนาทตองใหความคมครองสทธบตรแกการประดษฐในทกสาขาเทคโนโลย

แตมขอยกเวนวาประเทศสมาชกอาจไมคมครองพชและสตว (Plant or Animal) ภายใตระบบ

สทธบตรได อยางไรกตามประเทศสมาชกยงคงมหนาทตองใหความคมครองแกพนธพช (Plant

Varieties) ไมวาโดยกฎหมายสทธบตร ความตกลงทรปสไมไดใหคาจากดความหรออธบายความหมาย

ของคาวา “ระบบกฎหมายเฉพาะทมประสทธภาพ” วาหมายความถงระบบกฎหมายในลกษณะใดและ

ความตกลงนกไมไดกลาวถงอนสญญายปอฟไวแมแตนอย แตกมความพยายามจากหลายฝายทจะ

ตความวา ระบบกฎหมายเฉพาะทมประสทธภาพนนกหมายความถงอนสญญายปอฟนนเอง ทงนก

เนองจากอนสญญายปอฟเปนระบบกฎหมายระหวางประเทศทวาดวยการคมครองพนธพชเพยงฉบบ

เดยวทมอยในปจจบนเทานน

อยางไรกด การตความในลกษณะเชนนไมไดรบการยอมรบจากกลมประเทศกาลงพฒนา ซง

เหนวาหากมการออกกฎหมายเฉพาะเพอใหความคมครองพนธพชตามแนวทางของอนสญญายปอฟ

โดยเฉพาะอยางยงตามอนสญญายปอฟฉบบป ค.ศ. 1991 ซงมระดบการคมครองทสงมาก กจะไม

สอดคลองกบวถทางการพฒนาของประเทศตน ประเทศเหลานจงเหนวาเมอความตกลงทรปสไมมบท

บงคบใหประเทศสมาชกออกกฎหมายเฉพาะตามแนวทางของอนสญญายปอฟ ประเทศสมาชกกยอม

มอสระทจะสรางระบบกฎหมายคมครองพนธพชใหสอดคลองกบระดบการพฒนาทางเศรษฐกจและ

เทคโนโลยของตนได

เนองจากประเดนเกยวกบการคมครองสงประดษฐในสาขาเทคโนโลยชวภาพ ซงรวมถงการ

คมครองพนธพช ถอเปนประเดนทมความขดแยงกนมากในระหวางการเจรจา มาตรา 27.3 (b) ของ

ความตกลงนจงไดกาหนดใหมการทบทวนกฎหมายหลกการทกาหนดไวดงกลาวภายในกาหนด 4 ป

นบแตวนทความตกลงจดตงองคการการคาโลกมผลใชบงคบ ซงหมายความวา บทบญญตมาตรา 27.3

(b) ของความตกลงทรปสตองไดรบการทบทวนภายในวนท 1 มกราคม 2542 แมวากาหนดเวลาใน

การทบทวนหลกการตามมาตรา 27.3(b) ดงกลาวไดลวงเลยมาเปนระยะเวลานานแลว แตกระบวน

การในการเจรจาดงกลาวไมอาจเรมตนขนไดเนองจากความลมเหลวของการจดการประชมคณะมนตร

องคการการคาโลกทเมองซแอตเทล ประเทศสหรฐอเมรกา ประกอบกบมความขดแยงระหวาง

ประเทศพฒนาแลวกบประเทศกาลงพฒนาในประเดนเกยวกบการคมครองการประดษฐในสาขา

เทคโนโลยชวภาพมาก

40

จะเหนไดวา ความตกลงทรปสเพยงแตกาหนดหลกการไวอยางกวาง ๆ เทานนวาประเทศ

สมาชกตองใหความคมครองแกพนธพชโดยระบบสทธบตรหรอระบบกฎหมายเฉพาะทมประสทธภาพ

หรอทงสองระบบรวมกน แตความตกลงทรปสกลบละเลยทจะกลาวถงสทธของเกษตรกรในการธารง

รกษาประเพณและวฒนธรรมดงเดมในการใชประโยชนจากพนธพช และไมไดกาหนดเงอนไขในการ

แบงปนผลประโยชนระหวางนกปรบปรงพนธกบเกษตรกรทอนรกษและพฒนาทรพยากรชวภาพมา

ตลอดเวลา การละเลยหลกการเชนนจงเปนการเปดโอกาสใหบรษทเมลดพนธขามชาตทพรงพรอมไป

ดวยเงนทนและเทคโนโลยสมยใหมเขามาแสวงหาทรพยากรพนธกรรมพชจากประเทศกาลงพฒนา

แลวนาไปปรบปรงเพยงเลกนอยกอนทจะสงกลบมาแสวงหาประโยชนในประเทศกาลงพฒนาโดยไม

จาตองจายคาตอบแทนใหแกเกษตรกรหรอชมชนทอนรกษและพฒนาพนธพชมาโดยตลอดได

ในปจจบน ไดมขอเสนอแนะในการกาหนดแนวทางสาหรบการคมครองพนธพชออกเปน

หลายแนวทางดวยกน การทบทวนหลกการใหความคมครองพนธพชตามมาตรา 27.3(b) นจะ

กอใหเกดผลกระทบโดยตรงตอประเทศไทย ในฐานะทเปนประเทศเกษตรกรรม เพราะหากระดบของ

การใหความคมครองพนธพชเปนไปโดยเขมงวดและปราศจากหลกเกณฑในการควบคม กจะสงผลให

อานาจในการผกขาดเมลดพนธตกอยในการควบคมของกลมธรกจดานการเกษตรทมศกยภาพในการ

พฒนาพนธพชใหมเทานน และกอใหเกดผลกระทบตอระบบเกษตรกรรมและเศรษฐกจโดยรวม

ในทางตรงกนขาม หากระดบและเงอนไขของการคมครองพนธพชเปนไปไมสงมากนก กจะเปนการ

สงเสรมใหมการวจยและพฒนาพนธพชใหมทงโดยกลมธรกจและกลมเกษตรกร ทงจะเปนการชวยให

การใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพเปนไปอยางยงยนดวย

2.7 การคมครองพนธพชตามกฎหมายไทย

สาหรบประเทศไทยนน กฎหมายสทธบตรไมไดใหความคมครองแกสตว พช และสารสกด

จากสตวหรอพช มาตงแตกอนทความตกลงทรปสจะมผลใชบงคบ ประเทศไทยจงมหนาทตองออก

กฎหมายคมครองพนธพชในรปแบบในรปแบบหนงตามพนธกรณทกาหนดไวในมาตรา 27.3(b) ของ

ความตกลงทรปส การอนวตการใหเปนไปตามบทบญญตดงกลาวไดเรมตนภายหลงจากความตก

ลงทรปสมผลใชบงคบไมนานนก ในชวงแรกของความพยายามในการยกรางกฎหมาย หลายฝายได

เสนอรปแบบของกฎหมายคมครองพนธพชทแตกตางกนออกไป โดยมขอเสนอทงในรปแบบของ

กฎหมายสทธบตรและการออกกฎหมายระบบเฉพาะ กรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชย ซง

เปนหนวยงานของรฐในการจดการดานทรพยสนทางปญญา ไดเสนอใหมการแกไขกฎหมายสทธบตร

เพอใหความคมครองพนธพช แตขอเสนอนไดรบการคดคานอยางรนแรงจากนกวชาการ และองคการ

พฒนาเอกชนหลายแหง เนองจากเหนวาการใหความคมครองพนธพชดวยระบบสทธบตรจะทาให

บรษทเมลดพนธขามชาตไดรบสทธผกขาดเหนอพนธพชมากเกนไป

41

ตอมากรมทรพยสนทางปญญาจงไดเสนอใหมการคมครองพนธพชตามระบบสทธของนก

ปรบปรงพนธ ซงเปนไปตามหลกเกณฑทกาหนดไวในอนสญญายปอฟ ขณะทกรมวชาการเกษตร

กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดเสนอใหมการคมครองพนธพชใหมตามระบบสทธของนกปรบปรง

พนธ แตใหเพมเตมหลกการในเรองสทธของเกษตรกรทไดรบการยอมรบในองคการอาหารและ

เกษตรกรรม (Food and Agriculture Organization) เขาไวในกฎหมายดวย

ในป 2540 รฐบาลพลเอกชวลต ยงใจยทธ ไดแตงตงคณะกรรมการพจารณายกรางกฎหมาย

คมครองพนธพชขน โดยมตวแทนนกวชาการและองคการพฒนาเอกชนเขารวมดวย จนในทสดประเทศ

ไทยไดเลอกทจะใชกฎหมายระบบเฉพาะเพอคมครองพนธพช และไดมการออกพระราชบญญตคมครอง

พนธพช พ.ศ. 2542 มาใชบงคบ กฎหมายฉบบนไมเพยงแตมเจตนารมณเพอคมครองพนธพชใหม

ตามพนธกรณทกาหนดไวในความตกลงทรปสเทานน แตยงไดใหความคมครองแกพนธพชพนเมอง

ตลอดจนไดมการนาหลกการตาง ๆ ทไดรบการยอมรบในอนสญญาวาดวยความหลากหลายทาง

ชวภาพ (Convention on Biological Diversity) ไมวาจะเปนการรบรองสทธของเกษตรกร

(Farmers’ Rights) การแบงปนผลประโยชนทเปนธรรม (Equitable Sharing of Benefit) และการ

เขาถงทรพยากรชวภาพโดยไดรบความยนยอมลวงหนา (Prior Informed Consent) มาบญญตไวใน

กฎหมายดวย ทงนกเพอสงเสรมใหมการอนรกษและใชประโยชนจาก ทรพยากรชวภาพอยางยงยน

สาระสาคญของพระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ. 2542 มดง ตอไปน

1) สงทไดรบความคมครอง

กฎหมายคมครองพนธพชของไทยไดใหความคมครองแกพนธพช 2 กลม คอ พนธพชใหม

กบพนธพชพนเมองและพนธพชปา โดยพนธพชพนเมองทกฎหมายใหความคมครองจะแบงออกเปน

2 ประเภท คอ พนธพชพนเมองทวไป และพนธพชพนเมองเฉพาะถน มาตรา 3 ของพระราชบญญต

คมครองพนธพช พ.ศ. 2542 ไดใหคาจากดความคาวา “พนธพช” วาหมายความถง

“กลมของพชทมพนธกรรมและลกษณะทางพฤกษศาสตร เหมอนหรอคลายกน มคณสมบต

เฉพาะตวทสมาเสมอ คงตว และแตกตางจากกลมอนในพชชนดเดยวกน และใหหมายความรวมถงตน

พชทจะขยายพนธใหไดกลมของพชทมคณสมบตดงกลาวขางตน”

พนธพชทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายนไมไดจากดอยเฉพาะพนธพชทอยในอาณาจกร

พช (Plant Kingdom) เทานน แตยงใหความคมครองถงเหดและสาหรายอกดวยเนองจากมการนามา

บรโภคเปนอาหาร แตกฎหมายฉบบนจะไมใหความคมครองถงจลชพ (Microorganism) อน เนองจาก

จลชพทไมไดมอยตามธรรมชาตไดรบความคมครองตามกฎหมายสทธบตรอยแลว

42

2) การคมครองพนธพชใหม

พนธพชใหมทจะนามาขอรบความคมครองตามกฎหมายนตองมลกษณะทางเทคนคตามเงอนไข

เชนเดยวกบทระบไวในอนสญญายปอฟ กลาวคอ ตองเปนพนธพชทมลกษณะประจาพนธแตกตางจาก

พนธพชอน (Distinctiveness) มความสมาเสมอของลกษณะประจาพนธ (Uniformity) และมความ

คงตว (Stability) นอกจากนนกฎหมายยงกาหนดอกดวยวา พนธพชนนตองเปนพนธพชใหมทไมเคยม

การนาสวนขยายพนธมาใชประโยชน ไมวาจะเปนการขายหรอจาหนายดวยประการใด ๆ ทงในหรอ

นอกราชอาณาจกรโดยนกปรบปรงพนธ หรอดวยความยนยอมของนกปรบปรงพนธ เกนหนงปกอนวน

ยนขอจดทะเบยน

ตามกฎหมายไทยนน พนธพชทจะไดรบความคมครองนนจะตองเปนพชชนดทไดรบการ

ประกาศกอน โดยกฎหมายไดใหอานาจแกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะกรรมการคมครองพนธ

พชในการประกาศรายชอชนดของพชใหเปนพนธพชใหมทจะไดรบความคมครอง ดงนน หากนก

ปรบปรงพนธไดพฒนาพนธพชใหมขนมา แตพชชนดนนยงไมไดรบการประกาศรายชอใหสามารถ

นามาจดทะเบยนได นกปรบปรงพนธนนกยอมไมสามารถนาพนธพชใหมดงกลาวมาขอรบความ

คมครองได

นอกจากน พระราชบญญตคมครองพนธพชยงไดกาหนดหลกการวา การจดทะเบยนพนธพช

ใหมทไดจากการตดตอสารพนธกรรม (Genetically Modified Plant) จะตองไดรบการประเมนผล

กระทบทางดานความปลอดภยตอสงแวดลอมกอน และหามมใหนาพนธพชทมผลกระทบอยางรนแรง

ในทางตรงและทางออมตอสงแวดลอม สขภาพ หรอสวสดภาพของประชาชนมาจดทะเบยนตาม

กฎหมายอกดวย หลกการเชนนไมไดกาหนดไวเพอหามมใหมการศกษาวจยหรอปรบปรงพนธพชท

อาจมผลกระทบตอสงแวดลอม แตเปนหลกการทกาหนดไวเพยงเพอไมตองการทจะสงเสรมใหมการ

ปรบปรงพนธพชเหลานโดยการหามมใหมการนามาจดทะเบยนเทานน ดงนน ในกรณทพนธพชใหม

นนเปนพชชนดทไดรบการประกาศโดยรฐมนตรแลว แตหากปรากฏวาพนธพชใหมนนเปนพนธพชทม

ผลกระทบตอสงแวดลอม หรอสขภาพของประชาชน พนธพชนนกตองหามมใหนามาจดทะเบยน

หลกการสาคญอกประการหนงในกฎหมายไทยกคอ ในการยนคาขอจดทะเบยนพนธพชใหม

นน ผทยนคาขอจะตองเปดเผยแหลงทมาของพนธพชใหมหรอแหลงทมาของสารพนธกรรมทใชใน

การปรบปรงพนธพช (Disclosure of the Origin of Genetic Resources) ตลอดจนรายละเอยด

กรรมวธในการปรบปรงพนธพชทสามารถทาใหเขาใจกรรมวธดงกลาวไดชดเจน และเปดเผยขอตกลง

แบงปนผลประโยชน (Benefit Sharing) ในกรณทมการใชพนธพชพนเมองทวไปหรอพนธพชปาใน

การปรบปรงพนธพชใหมในทางการคาดวย หลกการเชนนเปนไปเพอแสดงใหเหนวาการเขาถง

ทรพยากรชวภาพนนเปนไปโดยโปรงใสและชอบธรรม และเพอปองกนมใหเกดการกระทาท

เรยกวา “โจรสลดทางชวภาพ” (Biopiracy) ดวย

43

มขอสงเกตวา ตามกฎหมายไทยนน ผทยนคาขอจดทะเบยนพนธพชใหมตองเปดเผยกรรมวธ

ในการปรบปรงพนธพชใหมนนดวย หลกการนไดกาหนดไวทงทสงทนามาจดทะเบยนนนคอพนธพช

ใหม หาใชกรรมวธในการปรบปรงพนธพชไม ดงนน ผยนคาขอจงมหนาทตามกฎหมายทจะตอง

เปดเผยกรรมวธการปรบปรงพนธดวย ถงแมวากรรมวธในการปรบปรงพนธนนจะไมไดรบความ

คมครองตามกฎหมายกตาม

เมอจดทะเบยนพนธพชใหมแลว ผทรงสทธในพนธพชใหมมสทธแตเพยงผเดยวในการผลต

ขาย นาเขา สงออก หรอมไวเพอการกระทาอยางหนงอยางใดดงกลาว ซงสวนขยายพนธของพนธพช

ใหม สทธเชนนถอเปนสทธเดดขาด (Exclusive Rights) ของผทรงสทธ โดยผทรงสทธจะไดรบความ

คมครองเปนเวลาระหวาง 12 ถง 27 ป ทงนขนอยกบชนดของพช อยางไรกตาม มขอสงเกตวา สทธ

ของผทรงสทธดงกลาวนนจะจากดอยเฉพาะการกระทาใด ๆ ตอสวนขยายพนธพชทไดรบการจด

ทะเบยนเทานน สทธในลกษณะเชนนจงมขอบเขตทแคบกวาสทธตามสทธบตรและตามทกาหนดไว

ในอนสญญายปอฟ ค.ศ. 1991 เนองจากกฎหมายไดกาหนดขอยกเวนเกยวกบการกระทาดงกลาว

โดยไมถอวาเปนการละเมดสทธของผทรงสทธไวหลายประการเชน การกระทาเกยวกบพนธพชทไมม

วตถประสงคเพอใชเปนสวนขยายพนธ การศกษาวจย หรอการกระทาใด ๆ เกยวกบพนธพชใหมโดย

สจรต หรอโดยไมมวตถประสงคเพอการคา ตลอดจนการขายหรอจาหนายดวยประการใด ๆ เกยวกบ

สวนขยายพนธพชทถกจาหนายโดยผทรงสทธหรอดวยความยนยอมของผทรงสทธ

ขอยกเวนการละเมดสทธของผทรงสทธในพนธพชทสาคญอกกรณหนงกคอ การใหสทธแก

เกษตรกรในการนาสวนขยายพนธทตนเองเปนผผลตไปใชในการเพาะปลกหรอขยายพนธตอได

หลกการเชนนถอเปนสทธพเศษของเกษตรกร (Farmers’ Privilege) เนองจากเปนทยอมรบกนวา

เกษตรกรเปนผทมบทบาทสาคญในการอนรกษและปรบปรงพนธพชมาตงแตอดตกาล พนธพชใหมท

นกปรบปรงพนธนามาใชในการพฒนาปรบปรงพนธในปจจบนลวนแตเปนผลสบเนองมาจากการอนรกษ

ทรพยากรพนธกรรมพชของเกษตรกรทงนน จงควรใหสทธแกเกษตรกรในการใชประโยชนจากผลผลต

ทไดมาจากสงทอนรกษมาโดยตลอดตอไปโดยไมถกจากดโดยสทธผกขาดของปจเจกชน การรบรองสทธ

ของเกษตรกรในลกษณะเชนนถอเปนหลกการสาคญทไดบญญตไวโดยชดแจงในกฎหมายคมครองพนธ

พชของไทย

อยางไรกด สทธของเกษตรกรตามกฎหมายคมครองพนธพชของไทยยงคงมขอจากด เนองจาก

กฎหมายใหอานาจแกรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะกรรมการในการประกาศใหพนธพชใหมนน

เปนพนธพชทควรสงเสรมใหปรบปรงพนธได และในกรณเชนน เกษตรกรมสทธนาเอาสวนขยายพนธไป

เพาะปลกหรอขยายพนธไดเพยงไมเกนสามเทาของปรมาณทไดมาเทานน นอกจากนยงมขอสงเกตอกวา

ตามความหมายของสทธของเกษตรกรนน เกษตรกรจะมสทธในการเกบรกษาเมลดพนธ (Right to

Save Seed) สทธในการจาหนายเมลดพนธ (Right to Sell Seed) และสทธในการแลกเปลยนเมลด

44

พนธ (Right to Exchange Seed) แตสทธของเกษตรกรทระบไวในกฎหมายไทยนนจากดอยเพยงแต

สทธในการเกบรกษาเมลดพนธพชเพอใชในการปลกรนตอไปเทานน เกษตรกรไมมสทธในการนาสวน

ขยายพนธออกจาหนายหรอนาไปแลกเปลยนกบเกษตรกรรายอน ถงแมวาสวนขยายพนธนนจะไดมา

จากการทตนเองเปนผผลตขนกตาม34

3) การคมครองพนธพชพนเมองและพนธพชปา

ดงทไดกลาวแลววา พระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ. 2542 ไมไดใหความคมครอง

เฉพาะแตพนธพชใหมตามอนสญญายปอฟเทานน แตยงใหความคมครองแกพนธพชพนเมองและพนธ

พชปาอกดวย โดยกฎหมายใหคานยามของพนธพชปาวาหมายความถง “พนธพชทมหรอเคยมอยใน

ประเทศตามสภาพธรรมชาตและยงมไดนามาใชเพาะปลกอยางแพรหลาย” สาหรบพนธพชพนเมอง

นน กฎหมายไดแบงแยกออกเปน 2 ประเภท คอ พนธพชพนเมองเฉพาะถน ซงหมายความถง

“พนธพชทมอยเฉพาะในชมชนใดชมชนหนงภายในราชอาณาจกรและไมเคยจดทะเบยนเปนพนธพช

ใหม” และพนธพชพนเมองทวไป ซงกคอ “พนธพชทกาเนดภายในประเทศหรอมอยในประเทศซง

ไดมการใชประโยชนอยางแพรหลาย” จากคาจากดความน อาจกลาวไดวาพนธพชทกชนดทมอยใน

ประเทศไทยจะไดรบความคมครองตามกฎหมายน แตระดบของความคมครองจะแตกตางกนไปตาม

ประเภทของพนธพชแตละชนด

ตามกฎหมาย พนธพชทมอยเฉพาะในทองทใดทองทหนงในราชอาณาจกรอาจนามาจด

ทะเบยนเปนพนธพชพนเมองเฉพาะถนได หากพนธพชนนมลกษณะเขาเงอนไขตามกฎหมาย

กลาวคอ ตองมลกษณะประจาพนธทแตกตางจากพนธพชอน มความสมาเสมอของลกษณะประจา

พนธ และมความคงตวของลกษณะประจาพนธ โดยกฎหมายไมไดกาหนดเงอนไขในเรองความใหมไว

ดงนนแมจะมการนาสวนขยายพนธของพนธพชพนเมองเฉพาะถนมาแสวงหาประโยชนทางการคามา

กอน พนธพชนนกสามารถนามาจดทะเบยนได

ผทมสทธขอจดทะเบยนพนธพชพนเมองเฉพาะถนจะมใชปจเจกชน แตเปนชมชนซงไดตงถน

ฐานและสบทอดวฒนธรรมรวมกนมาอยางตอเนองเทานนทมสทธนาพนธพชพนเมองเฉพาะถนมาขอ

จดทะเบยน เมอไดจดทะเบยนแลว ชมชนกจะมสทธเดดขาดเหนอพนธพชเฉพาะถนทไดจดทะเบยนไว

สทธนเปนสทธทานองเดยวกนกบสทธในทรพยสนทางปญญาทใหแกนกปรบปรงพนธ แตความแตกตาง

ทสาคญกคอ สทธเชนนเปนสทธรวมกนของชมชน (Collective Rights) มใชสทธของปจเจกชน

(Individual Rights) ดงนนโดยหลกการแลว สทธเชนนจะตองเปนสทธทไมอาจจาหนายจายโอนไป

ยงผอนได

34 จกรกฤษณ ควรพจน, กฎหมายสทธบตร: แนวความคดและบทวเคราะห.

45

สาหรบการคมครองพนธพชพนเมองทวไปและพนธพชปานน กฎหมายไมไดกาหนดเงอนไข

วาตองใหบคคลหรอชมชนใดมาขนทะเบยน แตกฎหมายจะใหความคมครองพนธพชเหลานทนทโดย

ผลของกฎหมาย ลกษณะของการคมครองพนธพชเหลานกมไดเปนไปโดยการใหสทธเดดขาดเชนเดยว

กบสทธในทรพยสนทางปญญา โดยกฎหมายเพยงแตกาหนดวาการเกบ จดหา หรอรวบรวมพนธพช

เหลานเพอวตถประสงคทางการคาตองไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาทและตองทาขอตกลง

แบงปนผลประโยชนกอนเทานน และเงนรายไดตามขอตกลงแบงปนผลประโยชนกจะไมตกเปนของ

บคคลใดบคคลหนง แตจะตองสงเขากองทนคมครองพนธพชเพอใชในการอนรกษและพฒนาพนธพช

ตอไป

จะเหนไดวา กฎหมายคมครองพนธพชของไทยมความแตกตางจากทบญญตไวในอนสญญา

ยปอฟหลายประการ ทสาคญกคอ กฎหมายไทยไมเพยงแตใหความคมครองพนธพชใหมเทานน แต

ยงใหความคมครองแกพนธพชทกชนดทมอยในประเทศไทย นอกจากนน กฎหมายคมครองพนธพช

ฉบบนยงไดรบหลกการใหม ๆ ทกาหนดไวในอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพมาบญญต

ไวในกฎหมายอกดวย ไมวาจะเปนหลกความยนยอมทไดรบการบอกกลาวลวงหนาในการเขาถง

ทรพยากรพนธกรรม หลกการแบงปนผลประโยชน ตลอดจนมการรบรองสทธของเกษตรกรและสทธ

ชมชน กฎหมายคมครองพนธพชฉบบนจงเปนกฎหมายทไมเพยงแตสงเสรมใหมการคดคนปรบปรง

พนธพชใหมทจะกอใหเกดประโยชนแกสงคมและประเทศชาตโดยรวมเทานน แตจะชวยใหมการ

อนรกษไวซงทรพยากรชวภาพและใชประโยชนจากทรพยากรนนอยางยงยนอกดวย

กฎหมายคมครองพนธพชเปนกฎหมายทมความสาคญตอการพฒนาเศรษฐกจในยคท

เทคโนโลยชวภาพไดเขามามบทบาทอยางสงตอวถชวตของผคน การมกฎหมายทสามารถประสาน

ประโยชนของผทเกยวของทกฝายไดอยางเหมาะสมจะชวยยกระดบการพฒนาทงทางเศรษฐกจและ

เทคโนโลย และจะเปนกลไกสาคญททาใหสงคมสามารถขบเคลอนไปขางหนาไดอยางมประสทธภาพ

สารนพนธเลมนไดนาเสนอววฒนาการของกฎหมายคมครองพนธพชทงในระดบระหวาง

ประเทศและในประเทศไทย ชใหเหนวากฎหมายคมครองพนธพชของไทยไดใหความคมครองทงแก

พนธพชใหมและพนธพชทกชนดทมอยในประเทศ และไดกาหนดหลกการในการเขาถงทรพยากร

ชวภาพไวอยางเหมาะสม กฎหมายในลกษณะเชนนจงควรถอไดวาเปนระบบกฎหมายเฉพาะทม

ประสทธภาพตามความหมายของความตกลงทรปส เพราะกฎหมายนไมเพยงแตจะคมครองสทธของ

นกปรบปรงพนธไดอยางมประสทธภาพเทานน แตยงจะทาใหการใชประโยชนจากทรพยากรชวภาพ

เปนไปอยางมประสทธภาพสมกบเจตนารมณของความตกลงทรปสทกประการ รปแบบการคมครอง

46

พนธพชตามกฎหมายไทยจงควรทจะเปนตนแบบของกฎหมายคมครองพนธพชในระดบสากล ซงม

ความเหมาะสมทงตอประเทศทพฒนาแลวและประเทศกาลงพฒนา35

ก. พชทวไป

พระราชบญญตคมครองพนธพช พ.ศ. 2542 มาตรา 3 “พนธพชพนเมองทวไป” หมายความ

วา พนธพชทกาเนดภายในประเทศหรอมอยในประเทศ ซงไดมการใชประโยชนอยางแพรหลาย และ

ใหหมายความรวมถงพนธพชทไมใชพนธพชใหม พนธพชพนเมองเฉพาะถน หรอพนธพชปา

ข. พชหายาก

พชหายาก คอ พชชนดทมประชากรขนาดเลกซงยงไมอยในสถานภาพใกลจะสญพนธ

(Endangered) แตมความเสยงทจะเปนพชทใกลจะสญพนธได พชหายากเปนพชทเราทราบจานวน

ประชากรทมอยตามแหลงตาง ๆ และสวนใหญมจานวนนอยเมอเทยบกบพชชนดอน ๆ พชถนเดยว

ทปรากฏในหนงสอพรรณพฤกษชาต สวนใหญจะเปนพชหายาก ยกเวนพชถนเดยวเพยงไมกชนดทม

จานวนประชากรขนแพรพนธตามธรรมชาตอยมากมาย เชน ถวแปบชาง (Afgekia Sericea) กาญจณการ

(Santisukia Pagetii) และอรพม (Bauhinia Winitii) เปนพชถนเดยวของประเทศไทย แตไมอยใน

สถานภาพพชหายาก เนองจากในถนกาเนดตามธรรมชาตอนจากดนน มจานวนตนหนาแนนทวพนท

พชถนเดยวบางชนดเคยอยในสถานภาพพชหายากมากอน แตตอมามผนาไปขยายพนธปลกเปนการคา

ทวไป จงหมดสภาพพชหายาก พชทสารวจพบวาหายากปจจบน อาจมแนวโนมทจะกระจายพนธอยาง

กวางขวางขนไดในอนาคต หรอพชทมเขตกระจายพนธกวางขวางในปจจบน อาจจะเปนพชหายากตอไป

ในกาลขางหนา พชชนดหนงอาจเปนพชหายากในทองถนหนง แตอกทองถนหนงกลบมการกระจายพนธ

อยางกวางขวางกเปนได36

ค. พชทมสารเสพตด

พชเสพตด (Narcotic Plants)37 หมายถง สารเสพตดซงมความหมายตามกฎหมายและ

ทางการแพทยตางกน

ทางกฎหมายสารเสพตดหมายถงฝนและผลตผลทไดจากฝนโคเคนกญชากระทอมและยาเสพ

ตดทเปนสารสงเคราะหเชน Amphetamine, Barbiturates และ Methadol เปนตน

35 เรองเดยวกน.

36 สานกงานเสรมสรางเอกลกษณของชาต สานกเลขาธการนายกรฐมนตร สานกนายกรฐมนตร, รายงาน

การประชมความหลากหลายทางชวภาพดานปาไมและสตวปา [Online], 21-24 สงหาคม 2548. แหลงทมา

http://www.dnp.go.th/geneticsgroup/diver/proceeding/proceeding48/pdf/6.pdf.

37 กองบญชาการตารวจปราบปรามยาเสพตด, พชเสพตด [Online], 8 สงหาคม 2560. แหลงทมา

www.thaidrugpolice.com.

47

ทางการแพทยสารเสพตดหมายถงสารทมคณสมบตครบทง 3 ประการ คอ

1) เมอไดรบสารนนแลวจะมผลในการทาลายสมอง

2) ตองเพมจานวนหรอปรมาณของสารทเสพขนเรอย ๆ เนองจากรางกายเกดการดอยา

3) ใหโทษทงทางรางกายและจตใจเมอไมไดเสพจะมอาการขาดยาแสดงใหเหนชดเจน พชท

ใหสารเสพตดแมแตเพยงอยางใดอยางหนงตามความหมายในแงกฎหมายหรอการแพทยเรยกวา

Narcotic Plants ทงนนเชนฝนกญชากระทอมเปนตน

พชบางชนดทใหสารเสพตดเพยงเลกนอยและไมกอใหเกดอนตรายรนแรงเชนกาแฟชาโกโก

และยาสบจดวาเปนพชทใหสารเสพตดเชนกนแมมกจะนยมเรยกวา Stimulating Plants สวนหมาก

พลซงใชเปนของขบเคยวเรยกวา Fumitoric and Masticatoric Plants

การจาแนกชนดของสารเสพตด ตามคณสมบตได 5 ประเภท ดงน

1) สารเสพตดประเภทฝนและกลมของฝนสารกลมนไดแกฝนมอรฟนเฮโรอนและอนพนธ

อนๆทสกดไดจากฝนเชนโคเดอนมฤทธกดประสาทและสมอง

2) สารเสพตดประเภทกญชาและกระทอมสารกลมนทาใหผเสพตดมโอกาสเปนโรคจตไดงาย

กญชามฤทธรนแรงในการกดประสาทและหลอนประสาทสวนกระทอมมฤทธในการกระตนให

ประสาทตนตวอยางผดปกตขณะเดยวกนกหลอนประสาทและทาลายประสาทดวย

3) สารเสพตดประเภทยานอนหลบและยาสงบประสาทปกตยาทงสองประเภทนแพทยจะ

เปนผสงใหใชกบคนไขบางรายทจาเปนในปรมาณทเหมาะสมกบแตละกรณแตมผนามาใชเองโดยไมได

รบการแนะนาจากแพทยจงทาใหเกดการเสพตดขนเปนอนตรายตอสมองและระบบประสาทอยางมาก

เชนยานอนหลบพวก Barbiturate ทเรยกวาเซโคนาลหรอเหลาแหงและยาสงบประสาทซงทจรงเปน

ยาระงบประสาทอยางออนสาหรบระงบความกระวนกระวายและผอนคลายความเครงเครยดเชน

Valium และ Labium เปนตน

4) สารเสพตดประเภทแอมเฟตามน (Amphetamine) สารพวกนเรยกทวไปวายามายาขยน

หรอมาขาวเปนยากระตนระบบประสาทสวนกลางทาใหสมองตนตวตลอดเวลาผทนามาเสพสวนมาก

เขาใจผดวาเปนยาแกงวงเปนยาเพมพลงหรอเปนยาลดความอวนยาประเภทนเปนอนตรายตอผเสพ

มากเพราะสมองถกกระตนตลอดเวลารางกายออนลาลงเรอย ๆ เมอหมดฤทธยาจะมอาการออนเพลย

มนงงการทางานของอวยวะตาง ๆ ผดปกตบงคบตวเองไมไดประสาทหลอนและมอาการคมคลงคลาย

เปนโรคจต

5) สารเสพตดประเภทหลอนประสาทและไอระเหยสารประเภทหลอนประสาทไดแกพวก

LSD (Lysergic Acid Diethylamide) ซงเปนสารสงเคราะหมฤทธทาใหเกดอาการประสาทหลอนจต

หลอนเหนแตภาพลวงตาง ๆ ขาดการควบคมตวเองประสาทรบความรสกตาง ๆ ผดปกตไปหมดจต

หลอนเหนแตภาพลวงตาตาง ๆ ขาดการควบคมตวเองประสาทรบความรสกตาง ๆ ผดปกตไปหมดม

48

อาการมนเมาอยกบความฝนทงดและรายปะปนกนผทตดสารเหลานอาจทาอนตรายตอตนเองและ

ผอนไดงายโดยปราศจากเหตผลเนองจากภาพหลอดและขาดการบงคบตวเองสวนสารพวกไอ

ตวอยางพชทใหสารเสพตด

ภาพท 2.4: กญชาอดแหง

ทมา: กองบญชาการตารวจปราบปรามยาเสพตด. (2560). พชเสพตด. สบคนจาก

www.thaidrugpolice.com.

กญชา (Marihuana, Cannabis Sativa L. วงศ Cannabinaceae) พชลมลกมถนกาเนดใน

ทวปเอเซยตนแยกเพศเปนตนตวผและตวเมยตนตวผมใบเรยงกนอยหาง ๆ ตนสงชะลดและมเสนใย

มากจงนาทอเสอผาเรยกวาปอกญชา (Soft Hemp หรอ True Hemp) แตตนตวเมยใบและชอดอก

เรยงแนนกวาและแตกกงกานสาขามากมการปลกกญชาเปนยาประมาณ 3,000 ปกอน ครสตศกราชท

ประเทศจนตอมาทปลกทอนเดย

สวนทนามาสบหรอกนเพอเปนยาเสพตดนนใชยอดของตนตวเมยทกาลงมชอดอกเรยกกนวา

กะหรกญชานามาตากแหงแลวอดเปนฟอนหรอเปนแผนแนน ๆ หรอขยเปนผงหยาบ ๆ แลวสงขายใน

ลกษณะนนกไดเนองจากเปนของตองหามและการสงในลกษณะทกลาวมานยากแกการ ลกลอบขนสงจง

มการแยกเอาเฉพาะยาง (Resin) กญชาโดยใชชอดอกตวเมยใสถงผาแลวตหรอทบ ใหนายางไหลออกมา

ขดยางเหลานนมาอดเปนกอน ๆ

49

สาระสาคญทพบคอสารพวก Cannabinoid ซงมอยประมาณ 30 ชนดทสาคญคอ THC

Tetrahydrocannabinol ในขณะทยงสดอย Cannabinoid อยในรปของ Cannabinoid

Carboxylate แตหลงจากเกบใบและทาใหแหง Carboxylic Acid จะสลายตวและเปลยนแปลงไป

เปน Cannabinoid ซงมฤทธแรงกวารป Carboxylate การสบกญชาใชความรอนไปทาลาย

Carboxylic Acid จงทาใหการสบไดฤทธแรงกวาการกน

กญชาในประเทศไทยมฤทธแรงกวาของเมกซโกถง 3 เทา จงไดรบความนยมอยางมากคณคา

ทางยาใชเพยงเลกนอยผสมอาหารทาใหคนไขทเบออาหารรบประทานไดและนอนหลบ (เปนยาเจรญ

อาหาร) ใชเปนยาระงบประสาทระงบความเจบปวดและเปนยานอนหลบดวย

ผลตอรางกาย

1) เปนยาหลอนประสาท (Hallucinogens) ทาใหเกดอาการเคลบเคลมงนงงเกดภาพหลอน

ตางๆโดยเฉพาะมกเปนไปในแงรายการมองเหนการรบภาพรบ

2) ในแงความรสกทางเพศเมอเสพครงแรกในระหวางอารมณเคลบเคลมมกจะมอารมณทาง

เพศสงกวาปกตแตถาเสพตดตอกนนานถง 3 ป อาจจะหมดความรสกทางเพศไปเลยได เมลดกญชาไม

มสารเสพตดใชในการรกษาโรคโกโนเรย

กระทอม (Negro-peach, Mitragyna Speciosa Korth. วงศ Rubiaceae) พบตามเขต

เหนอและแหลมมลายไทยบอรเนยวฟลปปนสและนวกน สวนทมสารเสพตดคอใบซงอาจนามาใชเคยว

กนสด ๆ หรอตากแหงแลวชงนาดมแบบใบชาหรอใชสบเชนเดยวกบกญชากไดในใบกระทอมมสาร

เสพตดทสาคญคอ Mitragynine ซงคาทางสมนไพรหลายอยางไดแกใชเปนยาแกปวดโดยเฉพาะการ

ปวดกลามเนอใชเปนยาแกไขยานอนหลบและใชเปนยาถายพยาธในเดกถาใชเพยงเลกนอย จะทาให

ผเสพมอาการสดชนปลอดโปรงหายปวดเมอยแตเมอเสพมากกจะเกดอาการเซองซมมนงงเพราะ

ระบบประสาทถกทาลาย

บทท 3

กฎหมายสทธบตรและกฎหมายอน ๆ ของตางประเทศและกฎหมายระหวางประเทศ

ทเกยวของกบการใหความคมครองสารสกดจากสมนไพรทมฤทธเสพตด

3.1 กฎหมายทเกยวของกบสารสกดจากสมนไพรทมฤทธเสพตดของประเทศญปน

3.1.1 กฎหมายสทธบตรของประเทศญปน

ประเทศญปนเปนอกประเทศหนงทใหความสาคญกบการใชประโยชนจากทรพยสนทางปญญา

เปนอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงการใชประโยชนจากสทธบตร เนองจากสทธบตรทงในประเทศญปน

และรวมถงทมาจากตางประเทศมสวนสาคญในการชวยพฒนาอตสาหกรรมและเศรษฐกจของประเทศ

ญปนและสงผลใหญปนนนไดมการพฒนาระบบกฎหมายเกยวของกบทรพยสนทางปญญาอยางตอเนอง

และเปนประเทศเดยวในภมภาคเอเชยทมการพฒนาการคมครองทรพยสนทางปญญาอยางจรงจงตาม

แนวทางของตะวนตก1 กฎหมายฉบบท 1212 (กฎหมายสทธบตร) ประกาศใชเมอวนท 13 เมษายน

พ.ศ. 2502 มผลใชบงคบตงแตวนท 1 เมษายน พ.ศ. 2503 ซงตอมาไดมการแกไขหลายครง ไดแก

กฎหมายฉบบท 140 และ 161 ในป พ.ศ. 2505 กฎหมายฉบบท 148 ในป พ.ศ. 2507 กฎหมายฉบบท

81 พ.ศ. 2508 กฎหมายฉบบท 98 และ 111 ในป พ.ศ. 2509 กฎหมายฉบบท 91 ในป พ.ศ. 2513

กฎหมายฉบบท 42 และ 96 ในป พ.ศ. 2514 กฎหมายฉบบท 10 ในป พ.ศ. 2516 กฎหมายฉบบท 46

ในป พ.ศ. 2518 กฎหมายฉบบท 27 และ 30 ในป พ.ศ. 2521 กฎหมายฉบบท 45 ในป พ.ศ. 2524

กฎหมายฉบบท 83 ในป พ.ศ. 2525 กฎหมายฉบบท 78 ในป พ.ศ. 2526 กฎหมายฉบบท 23 และ 24

ในป พ.ศ. 2527 กฎหมายฉบบท 41 ในป พ.ศ. 2528 กฎหมายฉบบท 27 ในป พ.ศ. 2530 กฎหมาย

ฉบบท 91 ในป พ.ศ. 2531 กฎหมายฉบบท 30 ในป พ.ศ. 2533 กฎหมายฉบบท 26 และ 89 ในป

พ.ศ. 2536 กฎหมายฉบบท 116 ในป พ.ศ. 2537 กฎหมายฉบบท 68 ในป พ.ศ. 2539 กฎหมายฉบบท

51 ในป พ.ศ. 2541 และกฎหมายฉบบท 41 และ 220 ในป พ.ศ. 25423

1 อรณชา สวสดชย, Patent Trolls: บทเรยนจากสหรฐอเมรกาญปนและการเตรยมความพรอม

สาหรบประเทศไทย [Online], 2 พฤศจกายน 2549. แหลงทมา http://www.apheit.siam.edu/jounal/social-

22-2-2559/p151-162.pdf.

2 Patent Act (Act No. 121 of April 13, 1959, as amended up to Act No. 55 of July 10,

2015).

3 กรมทรพยสนทางปญญา, กฎหมายสทธบตรสงประดษฐประเทศญปน [Online], 2560 ก. แหลงทมา

http://www.ipthailand.go.th/th/A2.html.

51

ระบบการใหความคมครองตามกฎหมายนใชระบบการจดทะเบยนสทธบตรการประดษฐ

ขอ 1 (1)4 กาหนดไววา การประดษฐ หมายถง ความคดสรางสรรคในการคดคนหรอคดทา

ขนเกยวกบเทคโนโลยทมความกาวหนาอยางสงทใชกฎธรรมชาต

ขอ 1 (2)5 กาหนดไววา การใชการประดษฐในกฎหมายสทธบตรน หมายถง การกระทา

ดงตอไปน

1) ในกรณของการประดษฐในผลตภณฑ การกระทาทเปนการผลต ใช โอน ใหเชา นาเขา

หรอเสนอโอนหรอใหเชา (รวมทงการเปดเผยหรอแสดงเพอวตถประสงคในการ โอนหรอใหเชา)

ผลตภณฑ

2) ในกรณของการประดษฐในกรรมวธ การกระทาทเปนการใชกรรมวธ

3) ในกรณของการประดษฐในกรรมวธผลตผลตภณฑ การกระทาทเปนการใช โอน ใหเชา

นาเขา หรอเสนอโอน หรอใหเชา ผลตภณฑทผลตโดยกรรมวธและการกระทาตามทไดระบไวในขอ 2

ขางตน6

การประดษฐทจะไดรบความคมครอง จะตองครบองคประกอบ ดงตอไปน

1) จะตองเปนการประดษฐขนใหม

2) จะตองเปนการประดษฐทมขนการประดษฐทสงขน และ

3) จะตองเปนการประดษฐทสามารถประยกตใชในทางอตสาหกรรม

ขอยกเวนของสงทไดรบความคมครอง7

สงตอไปนไมถอวาเปนการประดษฐคอ การประดษฐทมลกษณะขดตอความสงบเรยบรอย

ของประชาชนศลธรรมหรอการสาธารณสข

ขอยกเวนทไมถอวาเปนการละเมดสทธบตร

1) การใชสทธในสทธบตรการประดษฐเพอวตถประสงคในการทดลองหรอคนควาวจย

2) การใชการประดษฐทไดรบสทธบตรกบเรอหรอเครองบนซงไดผานประเทศญปนเทานน

หรอใชกบเครองจกรเครองมออปกรณหรอสวนประกอบอนทถกใชในนน

3) ผลตภณฑทมอยในประเทศญปนกอนยนคาขอรบสทธบตร

4) ผลของสทธในสทธบตรการประดษฐเกยวกบยา (ผลตภณฑทใชเพอการวนจฉย

บาบดรกษาทางการแพทยหรอปองกนโรคทเกดกบมนษย) ทจะผลตขนโดยการรวมยาสองชนดหรอ

4 Patent Act (Act No. 121 of April 1959, Article 2(1) “Invention” in this Act means the

highly advanced creation of technical ideas utilizing the laws of nature.

5 Ibid.

6 กรมทรพยสนทางปญญา, กฎหมายสทธบตรสงประดษฐประเทศญปน.

7 เรองเดยวกน.

52

มากกวาหรอสาหรบการประดษฐในกรรมวธเพอผลตยาโดยรวมยาสองชนดหรอมากกวาจะไม

ครอบคลมถงการกระทาในการเตรยมยาตามใบสงแพทยหรอทนตแพทยหรอยาทไดเตรยมขนตาม

ใบสงแพทยหรอทนตแพทย

อายความคมครอง

สทธบตรการประดษฐจะมผลใชบงคบเมอไดมการรบจดทะเบยนสทธบตรสทธบตรจะไดรบ

การจดทะเบยนเมอไดมการชาระคาธรรมเนยมรายปท 1 ถงปท 3 และมผลใชบงคบเปนระยะเวลา

20 ปนบแตวนยนคาขอรบสทธบตรการตออายการคมครอง

ระยะเวลาในการคมครองสทธบตรการประดษฐ สามารถขยายไดเปนเวลาไมเกน 5 ป โดยผ

ทรงสทธบตรจะตองยนคาขอจดทะเบยนการขยายระยะเวลาตออธบดแหงสานกสทธบตร เนองจากม

ความจาเปนเพอใหไดรบการอนมต หรอการจดการอนซงกาหนดโดยบทบญญตแหงกฎหมายทมง

รบรองความปลอดภย เปนตน ในการใชการประดษฐทไดรบสทธบตร และซงถกกาหนดในคาสง

คณะรฐมนตรอยในลกษณะทวาเมอพจารณาถงในเรองวตถประสงคของการจดการ การดาเนนการท

เกยวของเปนตน จะตองใชเวลามากเพอการกระทาในการจดการทเหมาะสม ซงทาใหไมสามารถใช

การประดษฐทไดรบสทธบตรในระยะเวลาหนงได8

ตารางท 3.1: ตารางกาหนดคาธรรมเนยม

ป จานวน

1. ปท 1 ถง ปท 3 8,400 เยน ตอป เพม 600 เยน ตอ 1 ขอถอสทธ

2. ปท 4 ถง ปท 25 ไมมขอมล

สาหรบคาธรรมเนยมรายปตงแตปท 1 ถง ปท 3 จะชาระในคราวเดยว ภายใน 30 วนนบแต

วนทไดสงคาวนจฉยทจะรบจดทะเบยนสทธบตรใหแกผขอรบสทธบตร ในกรณทผขอรบสทธบตรยน

คารองขอขยายระยะเวลาในการชาระคาธรรมเนยมรายปตออธบดแหงสานกสทธบตร จะอนญาตเปน

เวลาไมเกน 30 วน สวนคาธรรมเนยมรายปท 4 และปอนตอ ๆ ไป จะถงกาหนดชาระทกปนบแตวน

รบจดทะเบยน เชน คาธรรมเนยมรายปท 4 จะตองชาระภายใน 3 ปนบแตวนจดทะเบยนในกรณทผ

ทรงสทธบตรไมสามารถชาระคาธรรมเนยมรายปภายในเวลาทไดกาหนดไว ผทรงสทธยงสามารถชาระ

คาธรรมเนยมรายปไดภายใน 6 เดอนนบแตพนกาหนดวนทตองชาระ โดยเสยคาธรรมเนยมเพมเปน

จานวนเทากบคาธรรมเนยมรายปทจะตองชาระ

8 เรองเดยวกน.

53

การตรวจสอบคาขอ9

ขอ 48-3 (1) กาหนดไววา ภายหลงจากยนคาขอรบสทธบตรการประดษฐแลวผตรวจสอบจะ

ดาเนนการตรวจสอบวาเอกสารคาขอรบสทธบตรถกตองตามรปแบบทกาหนดหรอไม

การประกาศโฆษณา10

ขอ 64 (1) กาหนดไววา เมอพนกาหนดเวลา 1 ป 6 เดอนนบแตวนยนคาขอรบสทธบตร

อธบดแหงสานกสทธบตรจะประกาศโฆษณาคาขอรบสทธบตรเพอใหสาธารณชนตรวจสอบ ผขอรบ

สทธบตรสามารถยนคาขอใหประกาศโฆษณาคาขอรบสทธบตรกอนครบกาหนดได เมอไดยนคาขอให

ประกาศโฆษณาแลว จะไมสามารถขอเพกถอนคาขอได

นอกจากน ภายหลงจากทออกสทธบตรใหแกผขอรบสทธบตรแลว จะตองมการประกาศ

โฆษณาสทธบตรทไดรบจดทะเบยนอกครงในหนงสอประกาศโฆษณาสทธบตร เพอใหบคคลภายนอก

คดคาน

ขอ 10111 การกระทาดงตอไปนถอวาเปนการละเมดสทธในสทธบตร หรอสทธพเศษในการ

ระงบหรอปองกนการละเมดดงกลาวคอ ในกรณของสทธบตรการประดษฐในผลตภณฑ การกระทาใน

การผลต การโอน ใหเชา นาเขา หรอเสนอเพอโอนหรอใหเชาสนคาทจะถกนาไปใชเฉพาะเพอการผลต

ผลตภณฑในทางการคา ในกรณของสทธบตรการประดษฐในกรรมวธ การกระทาในการผลต การโอน

ใหเชา นาเขา หรอเสนอเพอโอน หรอใหเชาสนคาทจะถกนาไปใชเฉพาะเพอการใชการประดษฐดงกลาว

ในทางการคา

มาตรการในทางแพง12

ผทรงสทธบตรการประดษฐ หรอผไดรบอนญาตใชสทธแบบเดดขาดอาจขอใหผกาลงกระทา

ละเมดหรอผทกระทาการอนอาจกอใหเกดการละเมดสทธในสทธบตรหรอการอนญาตใหใชสทธหยด

หรองดเวนจากการละเมดดงกลาวได และผทรงสทธบตรหรอผไดรบอนญาตใชสทธอาจขอใหทาลาย

ผลตภณฑทเกดจากการละเมด รวมทงผลตภณฑทผลตโดยการกระทาละเมดทใชกรรมวธทไดรบ

สทธบตร เคลอนยายสงอานวยความสะดวกทใชเพอการกระทาละเมด หรอมาตรการอนใดทจาเปน

ตอการปองกนมใหมการกระทาละเมด

โดยปกตแลว ผทรงสทธบตรหรอผไดรบอนญาตใชสทธ สามารถเรยกคาเสยหายจากผกระทา

ละเมดได โดยจะตองพสจนความเสยหาย โดยคานงถงระดบความรนแรงในความเสยหาย ยอดขายท

9 Patent Act (Act No. 121 of April 1959, Article 48(3).

10 Ibid.

11 Ibid.

12 กรมทรพยสนทางปญญา, กฎหมายสทธบตรสงประดษฐประเทศญปน.

54

ลดลง การขาดคาสทธ การสญเสยยอดขายทประมาณการไว ยอดขายของผกระทาละเมด และ

คาใชจายอนจาเปนเพอการบงคบใชสทธของผทรงสทธบตร

มาตรการในทางอาญา13

ผทรงสทธบตรหรอผรบอนญาตใชสทธแบบเดดขาดสามารถบงคบใชสทธของสทธบตรผาน

กระบวนการทางอาญาโดยแจงความตอพนกงานตารวจ และกฎหมายสทธบตรไดกาหนดโทษทาง

อาญา ดงน

โทษทางอาญา คอ

บคคลใดแสดงเทจเกยวกบผลตภณฑทไมไดรบสทธบตรวาเปนผลตภณฑไดรบสทธบตร หรอ

แสดงวาผลตภณฑของตนเหมอนหรอคลายกบผลตภณฑทไดรบสทธบตรอยางสบสนหลงผด ตอง

ระวางโทษจาคกไมเกน 3 ป หรอปรบไมเกน 3 ลานเยน

กรณทเจาหนาทดาเนนการแทนนตบคคลหรอผกระทาการแทน ลกจาง หรอคนรบใชของนต

บคคล หรอบคคลธรรมดาทไดกระทาละเมดสทธบตรซงเกยวของกบธรกจของนตบคคลหรอบคคล

ธรรมดา นตบคคลหรอบคคลธรรมดาจะตองระวางโทษปรบไมเกน 150 ลานเยน ในกรณทกระทาการ

ฉอฉลหรอแสดงเทจเกยวกบผลตภณฑตามทระบไวในขอ 2 และ 3 ตองระวางโทษปรบไมเกน 100

ลานเยน

โดยปกตแลว ผทรงสทธบตรหรอผไดรบอนญาตใชสทธแบบเดดขาด สามารถเรยกคาเสยหาย

จากผกระทาละเมดได โดยพจารณาจากความรนแรงในความเสยหาย การเสอมเสยชอเสยง ยอดขาย

ทลดลง การขาดคาสทธ การสญเสยยอดขายทประมาณการไว และยอดขายของผกระทาละเมด

ขอ 178 (1) กาหนดไววา เมอมคดฟองรองทเกดขนในประเทศญปน ศาลสงโตเกยวจะมเขต

อานาจเฉพาะคดทมตอการพจารณาคดหรอคาตดสนทจะเพกถอนคารองขอใหมการพจารณาคดหรอ

ฟองรองตอศาล และจะดาเนนการไมไดหลงจากพนกาหนดสามสบวน นบแตวนทไดรบสาเนาคา

วนจฉยหรอคาวนจฉยของศาลแลว ระยะเวลาทกาหนดไวในวรรคกอนจะตองไมเปลยนแปลง14

3.1.2 กฎหมายเกยวกบยาเสพตดของประเทศญปน

กฎหมายวาดวยสารเสพตดและวตถออกฤทธ (The Narcotics and Psychotropics

Control Law) บญญตขนในป พ.ศ. 2496 (ค.ศ. 1953) เพอควบคมยาเสพตดวตถออกฤทธตอจต

ประสาทญปนมกฎหมายแยกจากกนในการควบคมยาเสพตดอย 5 ฉบบ (Japan’s 5 Drug-related

Laws) ไดแก

13 เรองเดยวกน.

14 Patent Act (Act No. 121 of April 1959, Article 178 (1).

55

1) กฎหมายยาเสพตดและควบคมวตถออกฤทธ (Narcotics & Psychotropics Control

Law) สารเสพตดภายใตกฎหมายน ไดแก สารเสพตด ฝน เฮโรอน มอรฟน (143 Narcotics)

สารวตถออกฤทธ (79 Psychotropics) วตถดบทมสารเสพตด (18Narc./ Psycho Raw

Materials) พชเสพตด (5 Narcotics Plants) จดประสงคหลกของกฎหมายยาเสพตดในญปน คอ

การควบคมการนาเขา สงออกการผลต ยาเสพตดและวตถออกฤทธตอจตประสาท โดยมมาตรการเชง

ปองกนอนตรายตอสขภาพของประชาชน การใหการบาบดรกษาผตดยา และสงเสรมงานสวสดการ

สาหรบผตดยา รวมถงการใหคานยามประเภทของยาเสพตดชนดตาง ๆ การผลต การขออนญาต

สถานบาบดรกษายาเสพตด (Article 1-2, Narcotics and Psychotropics Control Law)15

การครอบครองหรอจาหนายเฮโรอน มอรฟน ยาบา (methamphetamine-MAP) มโทษ

จาคกไมเกน 10 ป ปรบไมเกน 5 ลานเยน (ประมาณ 1.9 ลานบาท) (Article 64-2, 64-3, Narcotics

and Psychotropics Control Law) การนาเขาเฮโรอนหรอยาบาจานวนมาก มโทษจาคกตลอดชวต

ปรบไมเกน 10 ลานเยน (ประมาณ 3.8 ลานบาท) โดยไมมโทษประหารชวต กรณเปนผเสพจะมการ

บงคบรกษา (Compulsory Hospitalization) โดยใชเมธาโดน

2) กฎหมายควบคมกญชา (Cannabis Control Law)

ขอ 2416 กรณปลกหรอนาเขา - สงออกกญชาโดยผดกฎหมาย จาคกไมเกน 7 ป หากการกระทา

ดงกลาวเปนไปเพอคากาไร จาคกไมเกน 10 ป หรอจาคกไมเกน 10 ปและปรบไมเกน 3 ลานเยน

(ประมาณ 1.14 ลานบาท) สวนกรณมไว รบไว หรอถายโอนไปซงกญชา โทษจาคกไมเกน 5 ป หากการ

กระทาดงกลาวเปนไปเพอคากาไร จะไดรบโทษตาม ขอ 24-217 คอ จาคกไมเกน 7 ป หรอจาคกไมเกน 7

ปและปรบไมเกน 2 ลานเยน (ประมาณ 7.6 แสนบาท)

3) กฎหมายฝน (Opium Law)

ในสวนของฝน ขอ 51 (1) กาหนดวาผใดปลกตนฝน มฝนไวในครอบครอง สงออกหรอนาเขา

ฝน มโทษจาคกอยางนอย 1 ป แตไมเกน 10 ป กรณผกระทาผดขางตนกระทาไปเพอคากาไร มโทษ

จาคกอยางนอย 1 ป เชนกนและปรบไมเกน 5 ลานเยน การสบฝน มโทษจาคกไมเกน 3 ป สวนผท

จดหาสถานทใหสบฝนเพอการคากาไร มโทษจาคกตงแต 6 เดอน แตไมเกน 7 ป18

15 ฉตรสมน พฤฒภญโญ, กฎหมายควบคมยาเสพตดเปรยบเทยบ [Online], 2560. แหลงทมา

http://phad.ph.mahidol.ac.th/journal_law/3-2/07-Chardsumon%20Prutipinyo.pdf.

16 Article 24 of Cannabis Control Law.

17 Ibid.

18 ฉตรสมน พฤฒภญโญ, กฎหมายควบคมยาเสพตดเปรยบเทยบ.

56

4) กฎหมายควบคมสารกระตน (Stimulants Control Law)

ขอ 41 (2) กาหนดไววากรณผใดนาเขาหรอสงออกจากประเทศซงสารกระตนหรอสาร

กระตนแปรรปมโทษจาคกไมนอยกวา 1 ป ขอ 41(1) หากการนาเขาสงออกดงกลาวกระทาไป

เพอการคากาไรมโทษจาคกและตองทางานไมนอยกวา 3 ปในบางกรณอาจมโทษจาคกและตอง

ทางานไมนอยกวา 3 ปรวมทงมโทษปรบไมเกน 10 ลานเยน

5) กฎหมายควบคมยาเสพตดเฉพาะ (Narcotics Special Law)

กฎหมายเหลานถกเขยนขนในป พ.ศ. 2493 (ค.ศ. 1950) และมการทบทวนแกไขเพอให

สอดคลองกบอนสญญาสหประชาชาตเพอตอตานกฎหมายยาเสพตดและสารออกฤทธตอจตประสาท

(United Nations Convention Against Illicit Traffic in Narcotic Drugs and Psychotropic

Substances) กญชาไมไดถกบญญตในกฎหมายมากอนทประเทศสหรฐอเมรกาจะเขายดครองญปน

ฝนเปนสงตองหามในระหวางการฟนฟยคเมจของประเทศญปนสารกระตนทมมากทสด “ยาบา”

(Methamphetamine) เปนยาใชกนอยางแพรหลายในกลมทหารและคนงาน

ตารางท 3.2: ตารางอนสญญาและกฎหมายภายในประเทศของญปน

สารเสพตดภายใตอนสญญา สารเสพตด กฎหมายภายในประเทศ

Single Convention Opium Opium Law

Cannabis Cannabis Control Law

Other Drugs Narcotics (Narc. & Psycho. Control Law)

Convention on Schedule I Psychotropics (NPCL) Stimulants Control law

Psychotropics Schedule II Table I Psychotropics (NPCL)

Schedule III Table II Psycho. (NPCL)

Schedule IV Table III Psycho. (NPCL) Narcotic (Y-hydroxy

Butylic Acid)

กฎหมายควบคมยาเสพตด (Narcotic Control Law) ของประเทศญปนไดบญญตบงคบใหผ

ตดยาตองเขารบการบาบดรกษา (Compulsory Hospitalization for Treatment of Addiction)

ซงคอนขางไดผลในการควบคมการเสพฝนโดยกาหนดใหการบาบดรกษาเปนสวนหนงของคาพพากษา

คดยาเสพตดในทางกลบกนผตดยาเสพตดชนดอนรวมถงยาบาและสารระเหยจะอยภายใตกฎหมาย

ควบคมสารกระตน (The Stimulant Control) กฎหมายวตถมพษและใหโทษ (The Poisonous

57

and Deleterious Substance Laws) ซงไดมการบงคบรกษาแตหากบคคลใดไมสมครใจจะตอง

ไดรบการตรวจวนจฉยวาอยในภาวะอนตรายทควรจะตองรบการรกษาหรอไมโดยใชกฎหมาย

สขภาพจต (The Mental Health Law) ในการควบคมการใชยาบาและสารระเหยจะเนนทการบงคบ

ใชกฎหมายควบคไปกบระบบสาธารณสขอนเปนตวอยางทดของการปองกนการแพรระบาดของยา

เสพตด ประเทศญปนมนโยบายมงปราบปรามการเสพยาเสพตดอยางหนกเปนไปตามตวแบบทาง

ยตธรรม (Justice Model) ทเนนการใชกฎหมายนาหนาโดยไมไดใชนโยบายลดทอนความผดคดยา

เสพตด (Decriminalization) หรอการลดอนตรายจากการเสพยาเสพตด (Harm Reduction)

หากแตจะเนนทการบงคบใชกฎหมายควบคไปกบระบบสาธารณสขรวมถงการทางานเชงปองกน

(Prevention) มากกวาโดยเฉพาะในหมเยาวชน การใชการควบคมทางสงคมผานระบบความเชอและ

ระเบยบวนยของประชาชนและการบงคบบาบดรกษาอยในคาพพากษาลงโทษผตดยา แตการบงคบ

บาบดกรณยาบาและสารระเหยขนอยกบการประเมนวาบคคลนนตดอยในระดบอนตรายมากหรอไม

สวนในกรณสมครใจรบการบาบดรกษาผตดยาตองลงทะเบยนแสดงตน19

3.2 กฎหมายทเกยวของกบสารสกดจากสมนไพรทมฤทธเสพตดของประเทศอนเดย

3.2.1 แนวคดการใหความคมครองพชสมนไพรทมฤทธเสพตดของประเทศอนเดย

อนเดยเรมบงคบใชกฎหมายสทธบตรมาตงแตป 1911 ดงทเรยกวา Indian Patents and

Design Act หลงประกาศเอกราชจากองกฤษไดมความพยายามปรบปรงแกไขกฎหมายดงกลาว

แตเปนรปเปนรางชดเจนเอาเมอป 1970 และกวาสามทศวรรษทผานมากฎหมายสทธบตรของอนเดย

ปฏเสธการออกสทธบตรแกผลตภณฑดานอาหารและยา โดยยอมออกสทธบตรใหเฉพาะกรรมวธใน

กรณของยา นนหมายถงผผลตทไมใชผคดคนหรอผทรงสทธ (Patentee) สามารถผลตยาตวเดยวกน

ไดดวยกรรมวธทแตกตางไปและจาหนายในทองตลาดไดอยางถกกฎหมาย ดวยเหตน นอกจากบรษท

ยาของอนเดยจะสามารถผลตยาสามญ (Generic Drug) ราคาถก ทเปนยาตวเดยวกบยาตนแบบ

(Original หรอ Patent Drug) ราคาแพงลบลวของบรษทยายกษใหญทงหลาย เปดโอกาสให

ประชาชนรายไดนอยของอนเดยเองเขาถงการรกษาพยาบาล อนเดยยงเปนคลงยาราคาถก ปอนยา

รกษาโรครายแรงอยางมะเรง โรคหวใจ เอดส แกประเทศกาลงพฒนาในหลายทวป ตวอยางเชนในป

2001 คาใชจายในการรกษาดวยยาตนแบบของผปวยตดเชอเอชไอวอยราว 10,000 เหรยญสหรฐตอ

ป สองปถดมา Cipla บรษทยาของอนเดยสามารถผลตยาชดเดยวกนออกจาหนาย ชวยใหคาใชจาย

ลดเหลอเพยง 250 เหรยญสหรฐตอป และปจจบนลดลงเปน 80 เหรยญสหรฐตอป ขณะทยาตนแบบ

ยงคงมราคาแพงกวาราวสเทา ดงมการประเมนวา

19 เรองเดยวกน.

58

หากยอนดกฎหมายสทธบตรของอนเดยในประเดนการบงคบใชสทธ มาตรา 84 จะพบวา

กรอบเหตผลและเงอนไขนนกวางมาก โดยระบวาหลงขนทะเบยนสทธบตรแลวสามป “ผใดทสนใจ”

อาจยนขออนญาตใหมการบงคบใชสทธกบสทธบตรนน ๆ ได และในบรรดาเงอนไขทระบไว เงอนไขท

นาสนใจประการหนงคอ สามารถบงคบใชสทธไดหากประชาชนเขาไมถงนวตกรรมภายใตสทธบตรนน

เพราะมราคา “ไมสมเหตสมผลใหซอหาได” ตามมาตรา 84b

เงอนไขดงกลาวถอเปนการเขยนกฎหมายทเอาประโยชนของประชาชนเปนตวตง แทนทจะ

ตดกบอยกบกรอบทใชโตเถยงกนโดยทวไปวายาหรอผลตภณฑนน ๆ “ตงราคา” สมเหตสมผลหรอไม

3.2.2 กฎหมายสทธบตรของประเทศอนเดย

เงอนไขของการไดรบความคมครอง20

กฎหมายสทธบตรของอนเดยกาหนดหลกเกณฑและเงอนไขการไดรบความคมครองสทธบตร

คอสงประดษฐทสามารถขอรบความคมครองในฐานะสทธบตรไดนนตองเปนการประดษฐเกยวกบ

ผลตภณฑหรอกรรมวธทมความใหมและเกยวกบขนการประดษฐทสงขน (Inventive Step) รวมทง

สามารถประยกตใชในทางอตสาหกรรมไดนอกจากนนแลวกฎหมายสทธบตรของอนเดยไดใหการ

คมครองภมปญญาทองถนและทรพยากรชวภาพโดยกาหนดการประดษฐหรอสงทไมไดรบการ

คมครองมดงน

1) สงประดษฐทมลกษณะไมจรงจง (Frivolous) หรอขดตอกฎธรรมชาตอนดทมอย

(Well Established Natural Laws)

2) สงประดษฐทขดตอรฐประศาสโนบายหรอทเปนเหตใหเกดความเสยหายอยางรายแรงตอ

ชวตหรอสขภาพหรอสงแวดลอมของมนษย สตว หรอพช

3) การคนพบหลกการทางวทยาศาสตร หรอสตรของทฤษฎทเปนนามธรรม หรอการคนพบ

สงมชวตหรอสสารไมมชวตใด ๆ ทเกดขนตามธรรมชาต

4) การคนพบคณคาหรอวธการใชใหมของสสารซงเปนทรจกแลว หรอการใชกรรมวธ

เครองจกร หรอเครองมอซงเปนทรจกแลว เวนแตการใชดงกลาวกอใหเกดผลตภณฑใหมหรอ

เกดปฏกรยาใหมอยางนอย 1 ปฏกรยา

5) สสารทเกดจากการผสมทกอใหเกดภาวะ การรวมเปนกลมของสวนประกอบของสสารนน

หรอกรรมวธสาหรบการผลตสสารดงกลาว

6) การจดการ หรอการจดการใหม หรอการจาลองอปกรณปฏบตการในแตละสวนในวธการ

ซงเปนทรจกกนแลว

20 กรมทรพยสนทางปญญา, กฎหมายสทธบตรสงประดษฐประเทศอนเดย [Online], 2560 ข.

แหลงทมา http://www.ipthailand.go.th/th/A2.html.

59

7) วธการหรอกรรมวธในการทดสอบความสามารถในการปฏบตการของเครองจกร

(Machine) เครองมอ (Apparatus) หรออปกรณอนใดในระหวางการดาเนนขนตอนการผลตใหม

ประสทธภาพมากขน หรอเพอการพฒนาหรอฟนฟเครองจกร เครองมอ (Apparatus) หรออปกรณ

อนใด หรอการควบคมการผลต

8) วธการเกยวกบการเกษตรหรอกรรมวธใด ๆ ทเกยวกบยา ศลยกรรม การบาบด การปองกน

โรค (Prophylactic) หรอการบารงรกษาอนใดเกยวกบความเปนอยของมนษย หรอกรรมวธใด ๆ

สาหรบกาบารงรกษาทคลายกนแกสตวหรอพช เพอการปองกนโรคหรอเพอทจะเพมคณคาในทาง

เศรษฐกจของสงดงกลาวหรอผลตภณฑของสงเหลานน

9) พชและสตวทกชนด รวมถงเมลดพนธ พนธ และกรรมวธทางชววทยาทจาเปนสาหรบการ

ผลต หรอแพรพนธพชและสตว แตไมรวมถงจลชพ (Microorganisms)

10) วธการทเกยวกบคณตศาสตรหรอธรกจหรอโปรแกรมคอมพวเตอรหรอระบบกฎเกณฑ

ทางคณตศาสตร (Algorithms)

11) งานทเกยวกบวรรณคด การละคร หรองานทเกยวกบเพลงหรอศลปกรรม หรอการ

สรางสรรคอนใดทเกยวกบสนทรยศาสตรไมวาอยางใด รวมถงงานภาพยนตรและรายการโทรทศน

12) แผน หรอกฎ หรอวธการ ในการแสดงออกทเกยวกบจตใจหรอวธการในการเลนเกมส

13) การนาเสนอขอมล (A Presentation of Information) และแบบผงภมวงจรรวม

(Topography of Integrated Circuits)

14) การประดษฐทเปนความรดงเดม หรอกลมความรดงเดม หรอการลอกเลยนสงทมอยแลว

หรอความรดงเดม21

กระบวนการกอนการยนคาขอจดทะเบยนสามารถทาไดโดยสานกงานตวแทนเอกชนทมสทธ

ทจะเขาถงรายการของคาขอรบสทธบตรหรอสทธบตรทไดรบไปแลวหรอฐานขอมลทางอเลกทรอนกส

ทวโลก (World Wide Electronic Databases) หรอสงตพมพ (Literature) หรอหนงสอสาคญแสดง

การประกาศโฆษณา (Gazette) เปนตน

กรณทคาขอนนเปนคาขอตามสนธสญญาวาดวยความรวมมอดานสทธบตร (The Patent

Co-operation Treaty: PCT) ซงไดระบเลอกประเทศอนเดยไวการตรวจคนไมจาเปนตองทาแยก

ตางหากเนองจากสานกสทธบตรอนเดยมกใชรายงานการตรวจคนจากประเทศตนทางการตรวจคนคา

ขอในประเทศอนเดยสามารถทาไดโดยการคนหาเอกสารทงนสานกสทธบตรอนเดยไมมฐานขอมล

อเลกทรอนกสของสทธบตรในประเทศอนเดยการตรวจคนจงครอบคลมเพยงบทสรปของเอกสารทได

21 Patent Act (Amendment) Act 2002 Amendment of section 3.-In section 3 of the

principal Act.

60

มการประกาศโฆษณาทอาจเปนบทสรปของคาขอทอยในระหวางพจารณาสวนรายการฉบบเตมนน

ตองขอจากสานกสทธบตรโดยมคาธรรมเนยม

นอกจากนนกฎหมายสทธบตรของอนเดยยงไดกาหนดใหมการเปดเผยรายละเอยด

ประกอบการยนคาขอสทธบตรถาการประดษฐนนมความเกยวของกบความหลากหลายทางชวภาพ

โดยจะตองเปดเผยถงทมาและแหลงกาเนดทางภมศาสตรดวย22 โดยผขอจะตองยนยนวาการใชสงท

เกยวกบความหลากหลายทางชวภาพไดปฏบตตามหลกเกณฑของกฎหมาย Biodiversity Diversity

Act 2002 และไดรบการอนญาตจากหนวยงานทเกยวของกบความหลากหลายทางชวภาพแลว

(องคการความหลากหลายทางชวภาพแหงชาต The National Biodiversity Authority: NBA)

หากมการคดคานและตรวจสอบยอนหลงพบวามการนาเอาการประดษฐทมความเกยวของกบความ

หลากหลายทางชวภาพไปขอรบการคมครองสทธบตรโดยผขอบดเบอนหรอไมเปดเผยเรองแหลง

ทรพยากรหรอแหลงกาเนดทแทจรงหรอขอถอสทธในคาขอสทธบตรเปนสงทมปรากฏอยแลวทวไปก

อาจเปนเหตทาใหมการเพกถอนสทธบตรได

แมวากฎหมายสทธบตรของอนเดยจะมบทบญญตหามโดยชดเจนในการไมใหการคมครอง

การประดษฐทมความเกยวของกบทรพยากรชวภาพหรอการประดษฐดดแปลงจากภมปญญาทองถน

แตปรากฏวามการนาภมปญญาทองถนในการใชทรพยากรชวภาพของอนเดยไปโดยไมไดรบความ

ยนยอมเพอไปขอรบความคมครองสทธบตรในตางประเทศอนเปนการกระทาทเรยกวาโจรสลดทาง

ชวภาพ (Bio-Piracy)23

22 lbid

23 Dinesh Dayma, Protection of Traditional Knowledge in Indian Patent Act [Online],

Retrieved July 13, 2012, Available from www.goforthelaw.com/articles/fromlawstu/article76.htm

p.4-5.

61

ตารางท 3.3: ตารางเปรยบเทยบกฎหมายสทธบตรของประเทศไทยและตางประเทศ

ประเทศไทย ประเทศญปน ประเทศอนเดย

1. กฎหมาย พระราชบญญตสทธบตร

พ.ศ. 2522

Patent Act (Act No.121 of

April 13, 1959

Indian Patents and Design

Act

2. การประดษฐท

ขอรบสทธบตรได

มาตรา 5

1. การประดษฐขนใหม

2. มขนการประดษฐสงขน

3. สามารถประยกตในทาง

อตสาหกรรมได

1. เปนการประดษฐขนใหม

2. มขนการประดษฐทสงขน

3. สามารถประยกตใชในทาง

อตสาหกรรมได

1. ตองเปนการประดษฐ

เกยวกบผลตภณฑ หรอ

กรรมวธทมความใหม

2. เกยวกบขนการประดษฐท

สงขน (Inventive Step)

3. สามารถประยกตใชในทาง

อตสาหกรรมได

3. การประดษฐท

ไมไดรบการ

คมครอง

มาตรา 9

1. จลชพ สวนประกอบสวนใด

สวนหนงของจลชพทมอยตาม

ธรรมชาต สตว พช หรอสาร

สกดจากสตว พช

2. กฎเกณฑและทฤษฎทาง

วทยาศาสตรและคณตศาสตร

3. ระบบขอมลสาหรบการ

ทางานของเครองคอมพวเตอร

หรอสตว และ

4. วธการวนจฉย บาบด หรอ

รกษาโรคมนษย หรอสตว

และ

5. การประดษฐทขดตอความ

สงบเรยบรอย หรอศลธรรม

อนด อนามย หรอสวสดภาพ

ของประชาชน

การประดษฐทมลกษณะขดตอ

ความสงบเรยบรอยของ

ประชาชน ศลธรรม หรอการ

สาธารณสข

1. สงประดษฐทมลกษณะไม

จรงจงหรอขดตอกฎธรรมชาต

อนดทมอย

2. สงประดษฐทขดตอนโยบาย

ของรฐหรอทเปนเหตใหเกด

ความเสยหายอยางรายแรงตอ

ชวต สขภาพสงแวดลอมของ

มนษย สตว หรอพช

3. การคนพบหลกการทาง

วทยาศาสตรหรอสตรของ

ทฤษฎทเปนนามธรรม หรอ

การคนพบสงมชวตหรอสสาร

ไมมชวตใด ๆ ทเกดขนตาม

ธรรมชาต

4. การคนพบคณคา หรอ

วธการใชใหมของสสารซงเปน

ทรจกแลว หรอการใชกรรมวธ

เครองจกร หรอเครองมอซง

เปนทรจกแลว เวนแตการใช

ดงกลาวกอใหเกดผลตภณฑ

ใหมหรอเกดปฏกรยาใหม

อยางนอย 1 ปฏกรยา

(ตารางมตอ)

62

ตารางท 3.3 (ตอ): ตารางเปรยบเทยบกฎหมายสทธบตรของประเทศไทยและตางประเทศ

ประเทศไทย ประเทศญปน ประเทศอนเดย

3. การประดษฐท

ไมไดรบการ

คมครอง

5. สสารทเกดจากการผสมท

กอใหเกดสภาวะการรวมเปน

กลมของสวนประกอบของ

สสารนน หรอกรรมวธสาหรบ

การผลตสสารดงกลาว

6. การจดการ หรอการจดการ

ใหม หรอการจาลองอปกรณ

ปฏบตการในแตละสวนใน

วธการซงเปนทรจกกนแลว

7. วธการหรอกรรมวธในการ

ทดสอบความสามารถในการ

ปฏบตการของเครองจกร

เครองมอ หรออปกรณอนใด

ในระหวางการดาเนนขนตอน

การผลตใหมประสทธภาพมาก

ขน หรอเพอการพฒนาหรอ

ฟนฟเครองจกร เครองมอหรอ

อปกรณอนใด หรอการควบคม

การผลต

8. วธการเกยวกบการเกษตร

หรอกรรมวธใด ๆ ทเกยวกบยา

ศลยกรรม การบาบด การ

ปองกนโรค หรอการบารง

รกษาอนใดเกยวกบความ

เปนอยของมนษยหรอกรรมวธ

ใด ๆ สาหรบกาบารงรกษาท

คลายกนแกสตวหรอพช เพอ

การปองกนโรคหรอเพอทจะ

เพมคณคาในทางเศรษฐกจ

ของสงดงกลาวหรอผลตภณฑ

ของสงเหลานน

(ตารางมตอ)

63

ตารางท 3.3 (ตอ): ตารางเปรยบเทยบกฎหมายสทธบตรของประเทศไทยและตางประเทศ

ประเทศไทย ประเทศญปน ประเทศอนเดย

3. การประดษฐท

ไมไดรบการ

คมครอง

9. พชและสตวทกชนด รวมถง

เมลดพนธ พนธ และกรรมวธ

ทางชววทยาทจาเปนสาหรบ

การผลต หรอแพรพนธพช

และสตว แตไมรวมถงจลชพ

10. วธการทเกยวกบ

คณตศาสตรหรอธรกจ หรอ

โปรแกรมคอมพวเตอร หรอ

ระบบกฎเกณฑทาง

คณตศาสตร

11. งานทเกยวกบวรรณคด

การละคร หรองานทเกยวกบ

เพลงหรอศลปกรรม หรอการ

สรางสรรคอนใดทเกยวกบ

สนทรยศาสตรไมวาอยางใด

รวมถงงานภาพยนตรและ

รายการโทรทศน

12. แผน หรอกฎ หรอวธการ

ในการแสดงออกทเกยวกบ

จตใจหรอวธการในการเลน

เกมส

13. การนาเสนอขอมลและ

แบบผงภมวงจรรวม

14. การประดษฐทเปนความร

ดงเดม หรอกลมความรดงเดม

หรอการลอกเลยนสงทมอย

แลวหรอความรดงเดม

64

ผเขยนไดสรปหลกเกณฑการจดสทธบตรของประเทศไทยเปรยบเทยบกบประเทศอนเดยและ

ญปนไวในรปแบบของตาราง ซงประเทศอนเดยกาหนดวาตองมการเปดเผยรายละเอยดประกอบการ

ยนคาขอสทธบตร ถาการประดษฐนนมความเกยวของกบความหลากหลายทางชวภาพ โดยผยนคาขอ

จะตองเปดเผยถงทมาและแหลงกานดทางภมศาสตรดวย โดยจะตองยนยนวาการใชสงทเกยวกบ

ความหลากหลายทางชวภาพไดปฏบตตามหลกเกณฑของกฎหมาย Biodiversity Diversity Act

2002 (พระราชบญญตความหลากหลายทางชวภาพ) และไดรบการอนญาตจากหนวยงานทเกยวของ

กบความหลากหลายทางชวภาพแลว (องคการความหลากหลายทางชวภาพแหงชาต The National

Biodiversity Authority: NBA ) หากมการคดคานและตรวจสอบยอนหลงพบวา มการนาเอาการ

ประดษฐทมความเกยวของกบความ หลากหลายทางชวภาพไปขอรบการคมครองสทธบตรโดยผขอ

บดเบอนหรอไมเปดเผยเรองแหลง ทรพยากรหรอแหลงกาเนดทแทจรงหรอขอถอสทธในคาขอ

สทธบตรเปนสงทมปรากฏอยแลวทวไปกอาจเปนเหตทาใหมการเพกถอนสทธบตรได

กฎหมายสทธบตรของอนเดยมบทบญญตหามโดยชดเจนในการไมใหการคมครองการ

ประดษฐทมความเกยวของกบทรพยากรชวภาพหรอการประดษฐดดแปลงจากภมปญญาทองถน แต

ปรากฏวามการนาภมปญญาทองถนในการใชทรพยากรชวภาพของอนเดยไปโดยไมไดรบความยนยอม

เพอไปขอรบความคมครองสทธบตรในตางประเทศ อนเปนการกระทาทเรยกวา โจรสลดทางชวภาพ

(Bio-Piracy)

ในประเทศไทยกญชาเปนยาเสพตดผดกฎหมายในทกกรณตงแตป พ.ศ. 2522 และเมอ

พจารณาหลกฐานทางวชาการ เปนทยอมรบกนวากญชามผลตอรางกายและอาจเปนสาเหตทาให

ผเสพมอาการทางจตเวช แตในขณะเดยวกนประโยชนของกญชาเพอสขภาพและการรกษาโรคกม

บนทกอยในประเทศตาง ๆ อยางยาวนานรวมทงประเทศไทยดวย แมใน พ.ร.บ. กญชาฉบบแรก

ป 2477 จะหามการเสพและขายกญชา หรอมอปกรณการเสพใด ๆ แตยงคงอนญาตใหสามารถใช

กญชาในทางการแพทยได (เปนการอนญาตเฉพาะราย) ดงนนทศทางของกญชาทไดจากการทบทวน

วรรณกรรม จงมขอเสนอแนะทตองพจารณา 3 ประเดน

1) การพจารณากฎหมายแยกกญชาออกจากยาเสพตดชนดอน เนองจาก ระดบมลทนทาง

สงคมทมตอผใชกญชาอยในระดบรนแรง มากทสดถงรอยละ 75 เชนเดยว กบยาเสพตดชนดอน ๆ

ประชาชนไทยรบรวากญชาเปนยาเสพตดผดกฎหมาย เกดขนในสงคมไทยมากวา 80 ป ซงเปน

อทธพลสาคญตอระดบมลทนทางสงคม แมวากญชาจะมผลกระทบตอสขภาพนอยกวาสงเสพตดถก

กฎหมายอน (บหร และเครองดมแอลกอฮอล) แตการทระดบมลทนทางสงคมสง สงผลโดยตรงตอ

ประสทธผลการบาบดฟนฟ ผเสพ/ ผตดปกปดตนเอง ขาดการบาบดรกษาอยางตอเนอง แมบาบด

แลวสงคมยงคงตตราทาใหไมสามารถกลบมาใชชวตเยยงคนปกตในสงคมได ดงนน การดาเนน

มาตรการปรบเปลยนทศนคตของสงคมและลดระดบมลทนทางสงคมจงเปนสงจาเปน นอกจากน

65

คนไทยมความรเกยวกบขอกฎหมายทเกยวกบกญชาในระดบตามาก สงคมไทยรบรวา กญชาเปนสง

ผดกฎหมายตามกฎหมายยาเสพตดใหโทษ แตไมสามารถแยกแยะประเภทและโทษได จงรบรวาเมอ

เปนยาเสพตดใหโทษตองมโทษเหมอนกนกบ ยาเสพตดรายแรงชนดอน จงควรพจารณาเรองการ

แบงแยกกฎหมาย

2) การลดทอนความเปนอาญาและกลบไปอนญาตใหใชกญชาทางการแพทยได เหมอนกบ

บญญตไว ใน พ.ร.บ. กญชา 2477 และการแกไขกฎหมายยาเสพตด กฎหมายยาเสพตดในปจจบนม

ความแขงตว ไมเออตอการดาเนนงาน และยงเปนการสรางมลทนทางสงคมใหรนแรงขน การแกไข

กฎหมายยาเสพตดใหมความยดหยนมากพอจนสามารถรองรบการดาเนนการเกยวกบมาตรการลด

อนตรายและการลดทอนความเปนอาญาของพชกญชา สงทควรดาเนนการ อาจพจารณาแยกฐาน

ความผดจากกญชาสด กญชาแหง ผลตภณฑกญชาแปรรป รวบรวมหลกฐานทางวชาการทหนกแนน

เพยงพอ/ วจยในดานการบาบดกญชา การใชกญชาในทางการแพทยในปจจบนยงคงมขอสงสยถง

หลกฐานทางวชาการทหนกแนนเพยงพอในทกขนตอนซงเปนสงทนกวชาการถามถงความเหมาะสมใน

ระเบยบวธการวจยและจรยธรรมการวจย รวมทงระดบของหลกฐานทางวชาการทหนกแนนเพยงพอ

ในการบาบดกญชาทมประสทธผล

3) การพจารณาเรองโทษและอนตรายของกญชา โดยอาจพจารณาวาการใชกญชาเพอ

เหตผลทางการแพทยและใชในครวเรอนตามวฒนธรรมดงเดม (ใชเพอเหตผลทางสขภาพ โดยเฉพาะ

การบาบด รกษาเปนการแพทยทางเลอก และใชเปนเครองประกอบอาหารในครวเรอน) ในปรมาณ

การใชไมมากและไมมการจาหนายจายแจกนาจะพจารณามาตรการการลดทอนทางอาญา

การดาเนนมาตรการขางตน จะชวยใหสงคมไทยสามารถกาหนดนโยบายและมาตรการท

เหมาะสมกบพชทมฤทธเสพตดในสงคมไทยไดอยางเหมาะสมตอไป

สวนประเทศญปนการประดษฐทมลกษณะขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชน ศลธรรม

หรอการสาธารณสข ไมสามารถขอรบความคมครองได

3.2.3 กฎหมายคมครองพนธพชประเทศอนเดย (Protection of Plant Varieties and

Farmers Rights Act 2001)

กฎหมายคมครองพนธพชและสทธของเกษตรกรพ.ศ. 2544 (Protection of Plant Variety

and Farmers Right Act 2001) ตราขนโดยมลกษณะเปนกฎหมายเฉพาะ (Sui Generis) เพอใหม

ระบบการคมครองพนธพชทมประสทธภาพดวยการใหสทธแกเกษตรกรและนกปรบปรงพนธพชการ

สงเสรมการนาพนธพชใหมมาใชประโยชนเพอความกาวหนาทางการเกษตรสรางแรงจงใจโดยใหสทธ

แกนกปรบปรงเพอการวจยและพฒนาอตสาหกรรมเมลดพนธพชโดยกฎหมายดงกลาวไดกาหนดใหม

การจดตงองคการคมครองพนธพชและสทธของเกษตรกร (The Protection of Plant Variety and

Farmers Right Authority) เพอทาหนาทรบจดทะเบยนพนธพชใหมและพนธพชทมอยเดมกาหนด

66

หลกเกณฑเกยวกบการรบจดทะเบยนการบงคบใชสทธการพจารณาใหผลตอบแทนแกเกษตรกร

ชมชนหรอเกษตรกรทมสวนรวมการอนรกษทรพยากรพนธกรรมของสายพนธทองถน (Land Races)

และญาตพนธปา (Wild Relatives) ของพชเศรษฐกจการกากบดแลธนาคารพนธกรรมแหงชาต

(Natioanl Gene Bank) กองทนพนธกรรมแหงชาต (National Gene Fund) เปนตน

3.2.3.1 ความหมายและสงทไดรบความคมครอง

กฎหมายคมครองพนธพชและสทธของเกษตรกรของประเทศอนเดยใหความหมาย

และสงทไดรบการคมครองดงน24

“ลกษณะประจาพนธ” หมายถง ลกษณะประจาพนธของพนธพชซงพจารณาจาก

การแสดงออกของยนหนงหรอหลายลกษณะซงเปนตวกาหนดลกษณะทสามารถถายทอดไดอนมผล

ตอลกษณะผลผลต (Performance) หรอมลคาทสาคญของพนธพชนน

“พนธพชทมตนกาเนดมาจากพนธพชอน” สาหรบพนธพชหนง ๆ (พนธพชเดม)

ใหถอวามตนกาเนดมาจากพนธพชเดมในกรณทพนธพชนน

(1) มตนกาเนดมาจากพนธพชเดมเปนหลกหรอมตนกาเนดมาจากพนธพชซงมตน

กาเนดมาจากพนธพชเดมเปนหลกในขณะทยงคงมการแสดงออกซงลกษณะประจาพนธทเปนผลมา

จากสภาพทางพนธกรรมหรอการผสมผสานของสภาพทางพนธกรรมของพนธพชเดม

(2) สามารถแยกออกจากพนธพชเดมไดอยางเดนชด

(3) มความสอดคลองกบ (เวนแตความแตกตางซงเปนผลมาจากการสบพนธพนธพช

เดมในดานการแสดงออกซงลกษณะประจาพนธทเปนผลมาจากสภาพทางพนธกรรมหรอการ

ผสมผสานของสภาพทางพนธกรรมของพนธพชเดม)

“พนธพชทมอยแลว” หมายถง พนธทมอยในประเทศอนเดยดงตอไปน

(1) พนธพชไดมการแจงตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตเมลดพนธ พ.ศ. 2509

(ฉบบ 54 ค.ศ. 1966)

(2) พนธพชของเกษตรกร

(3) พนธพชซงเปนทรจกทวไป

(4) พนธพชอนใดซงเปนสาธารณสมบต (Public Domain)

“เกษตรกร” หมายถง บคคลดงตอไปน

(1) ผทาการเพาะปลกพชดวยการเพาะปลกลงบนทดนดวยตนเอง

(2) ผทาการเพาะปลกพชดวยวธการควบคมโดยตรงซงการเพาะปลกบนทดนโดย

บคคลอนใด

24 Article 2 of Plant Varieties and Farmers Rights Act 2001.

67

(ตารางมตอ)

(3) ผอนรกษและรกษาพนธพชปาหรอพนธพชพนเมองหรอเพมมลคาใหกบพนธพช

ปาหรอพนธพชพนเมองดงกลาวดวยการคดเลอกและจาแนกคณสมบตทเปนประโยชนของพนธพช

เหลานนไมวาโดยลาพงหรอรวมกบบคคลอน

“พนธพชของเกษตรกร” หมายถง พนธพชทมลกษณะดงตอไปน

(1) พนธพชทเกษตรกรไดทาการเพาะปลกสบตอกนมาและเกบเกยวมาจากฟารม

(2) พนธพชทเปนญาตพนธปา (Wild Relative) หรอสายพนธทองถน (Land Race)

ของพนธพชซงเกษตรกรรจกกนโดยทวไป

“กองทนพนธกรรม” หมายถง กองทนพนธกรรมแหงชาต (National Gene Fund)

“พนธพช” หมายถง กลมของพชยกเวนจลนทรยในชนตาสดซงเปนทรจกของหนวย

พฤกษศาสตรหนง ๆ ทมลกษณะดงตอไปน

(1) สามารถจาแนกไดจากการแสดงออกซงลกษณะทเกดจากพนธกรรมเฉพาะของ

กลมพชนน ๆ

(2) สามารถแยกออกจากกลมพชอนใดไดดวยการแสดงออกซงลกษณะอยางนอย

หนงอยาง

(3) สามารถพจารณาเปนหนวยหนงในแงความเหมาะสมในการนาไปขยายพนธแลว

ไมเปลยนแปลงและรวมถงสวนขยายพนธของพนธพชนนพนธพชทมอยแลวพนธพชทตดตอพนธกรรม

พนธพชของเกษตรกรและพนธพชทมตนกาเนดมาจากพนธพชอน

ตารางท 3.4: ตารางเปรยบเทยบกฎหมายการคมครองพนธพชระหวางประเทศไทยกบประเทศอนเดย

ไทย อนเดย

1. กฎหมาย

พระราชบญญตคมครองพนธพช

พ.ศ. 2542

Protection of Plant Varieties and

Farmers Rights Act 2001

2. วตถประสงค

การคมครอง

เพอสงเสรมใหมการปรบปรงพนธและพฒนาพนธ

พชใหมเพมเตมจากทมอยเดมโดยการใหสทธทาง

เศรษฐกจแกนกปรบปรงพนธตอบแทนในการ

คดคนและปรบปรงพนธพชใหมอนเปนการ

สงเสรมการพฒนาทางดานเกษตรกรรม นอกจาก

นนแลวยงเปนการอนรกษพนธพชพนเมองเฉพาะ

ถนพนธพชพนเมองทวไปและพนธพชปาโดยเปด

โอกาสใหชมชนมสวนรวมในการดแลรกษาและใช

ประโยชนพนธพชอยางยงยน

เพอใหมระบบการคมครองพนธพชทม

ประสทธภาพดวยการใหสทธแกเกษตรกรและ

นกปรบปรงพนธพชการสงเสรมการนาพนธพช

ใหมมาใชประโยชนเพอความกาวหนาทาง

การเกษตรสรางแรงจงใจโดยใหสทธแกนก

ปรบปรงเพอการวจยและพฒนาอตสาหกรรม

เมลดพนธพช

68

ตารางท 3.4 (ตอ): ตารางเปรยบเทยบกฎหมายการคมครองพนธพชระหวางประเทศไทยกบประเทศ

อนเดย

ไทย อนเดย

3. สงทไดรบ

การคมครอง

พนธพชใหม (จดทะเบยน)

- พนธพชพนเมองเฉพาะถน (จดทะเบยน)

- พนธพชปา (ไมตองจดทะเบยน)

- พนธพชพนเมองทวไป (ไมตองจดทะเบยน)

พนธพชใหม (จดทะเบยน)

- พนธพชทมอยแลว (อาจไดรบการจดทะเบยน

ภายในระยะ เวลาทกาหนดหากพนธนนม

ลกษณะถกตองตามหลกเกณฑวาดวยการม

ความแตกตางจากพนธอนความสมาเสมอของ

ลกษณะประจาพนธและความคงตว)

4. หนวยงานท

รบผดชอบ

กรมวชาการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ

กรมทรพยสนทางปญญา

The Plant Varieties and Farmers Rights

Protection Authority)

3.2.3.2 สทธตามกฎหมาย

แบงออกเปน 4 ระดบ25 คอ

1) สทธของนกปรบปรงพนธพช

กฎหมายนกาหนดใหนกปรบปรงพนธพชซงจะมสทธเดดขาด (Exclusive Rights)

ในผลผลตการขายการจดจาหนายนาเขาหรอสงออกพนธพชทไดรบการคมครองโดยการจดทะเบยน

แลวหรออนญาตใหบคคลอนใชสทธดงกลาวได26 การอนญาตสทธตองกระทาในรปแบบทกาหนดไว

โดยระเบยบขอกาหนดสวนการรบจดทะเบยนและออกหนงสอสาคญแสดงการจดทะเบยนพนธพช

ตามกฎหมายนยอมใหสทธแตเพยงผเดยวแกนกปรบปรงพนธพชหรอผสบสทธตวแทนหรอผไดรบ

อนญาตใหใชสทธของนกปรบปรงพนธพชในอนทจะทาการผลตขายทาการตลาดจดจาหนายนาเขา

และสงออกซงพนธพชนนอยางไรกตามในกรณของพนธพชทมอยแลว (เวนแตนกปรบปรงพนธพชหรอ

ผสบสทธของนกปรบปรงพนธพชทาการพสจนสทธของตน) ใหถอวารฐบาลกลางและรฐบาลแหงรฐ

หรอในกรณทไดมการแจงพนธพชทมอยแลวดงกลาวในรฐหรออาณาเขตใดของรฐตามมาตรา 5 แหง

พระราชบญญตเมลดพนธ พ.ศ. 2509 (Seeds Act, 1966) ใหถอเปนเจาของสทธดงกลาว27 25 Ministry of Agriculture Government of India, Protection of plant varieties and

farmers’rights authority [Online], 13 July 2012. Available from www.plantauthority.gov.in

/pdf/G_Brochure_English.pdf p.1.

26 Article 28 of Plant Varieties and Farmers Rights Act 2001.

27 Ibid.

69

2) สทธของนกวจย

นกวจยสามารถใชพนธพชทไดจดทะเบยนแลวภายใตกฎหมายนโดยบคคลทใชพนธ

พชดงกลาวเพอทาการทดลองหรอวจยและการใชพนธพชโดยบคคลใดเพอเปนแหลงเรมตนของพนธ

พชเพอประโยชนในการสรางพนธพชอน ๆ แตทงนจะตองไดรบการอนญาตจากนกปรบปรงพนธของ

พนธพชทไดรบการจดทะเบยนหรอในกรณทจาเปนตองมการใชพนธพชดงกลาวซาอกเพอเปนสาย

พนธพอแม (Parental Line) สาหรบการผลตพนธพชทพฒนาขนใหมดงกลาวในทางการคา28

3) สทธของเกษตรกร

สทธของเกษตรกรเปนสงทกฎหมายนใหความสาคญเชน

(1) ใหสทธเกษตรกรผทาการอนรกษทรพยากรพนธกรรมของสายพนธทองถน

(Land Races) และญาตพนธปา (Wild Relatives) ของพชเศรษฐกจและทาการปรบปรงสายพนธ

ทองถนและญาตพนธปาดงกลาวดวยการคดเลอกและรกษาอนเปนทยอมรบและไดรบการตอบแทน

จากกองทนพนธกรรมแหงชาต (National Gene Fund) ตามวธการทกาหนดแตอยางไรกตามวตถดบ

ทไดรบการคดเลอกและรกษาไวตองไดถกนามาใชเปนตวใหพนธกรรมในพนธพชทพงรบจดทะเบยน

ไดตามกฎหมายน29

(2) ใหสทธเกษตรกรในการเกบใชเพาะปลกปลกซาแลกเปลยนแบงปนและทสาคญ

ทถอไดวาเปนแกนหลกของสทธเกษตรกรคอสทธในการขายเมลดพนธพชทผลตขนในฟารมใหกบ

เกษตรกรคนอนแมวาจะเปนเมลดพนธทไดรบการคมครองโดยสทธของนกปรบปรงพนธพชกตามพนธ

พชของเกษตรกรพงไดรบการจดทะเบยนหากคาขอจดทะเบยนประกอบดวยคาแถลงครบถวนตามท

กาหนด30 ในกรณพนธพชทมฐานพนธกรรมสวนใหญของพนธคมครอง (Essentially Derived

Variety: EDV) ทพฒนามาจากพนธเกษตรจะไมไดรบอนญาตใหนาไปใชในเชงพาณชยนอกจากไดรบ

ความยนยอมจากเกษตรกรหรอชมชนทเกยวของ31

4) สทธของชมชน

กฎหมายนไดกาหนดใหสทธแกชมชนโดยการใหบคคลกลมบคคล (ไมวาเปนผททา

การเกษตรหรอไม) หรอองคกรของรฐหรอองคกรทไมใชของรฐ (Non-Government Organization)

อาจยนขอเรยกรองในนามของหมบานหรอชมชนทองถนในอนเดยตอศนยแหงใดทไดรบการแตงตง

จากสานกงานคมครองพนธพชและสทธของเกษตรกร (The Protection of Plant Variety and

28 Ibid.

29 Ibid.

30 Ibid.

31 Ibid.

70

Farmers Right Authority) ซงไดมการประกาศแจงในหนงสอประกาศโฆษณาดวยความเหนชอบ

ของรฐบาลกลางอนเนองมาจากการทประชาชนในหมบานหรอชมชนทองถนนนแลวแตกรณไดม

สวนรวมในววฒนาการของพนธพชใด32 เพอทจะขอรบผลประโยชนจากสทธเรยกรองนนในนามของ

หมบานหรอชมชนทองถนดงกลาวหากศนยทไดรบการแตงตงจากองคการคมครองพนธพชและสทธ

ของเกษตรกรไดพจารณาแลวเหนวาหมบานหรอชมชนทองถนดงกลาวไดมสวนรวมอยางสาคญใน

ววฒนาการของพนธพชซงไดรบการจดทะเบยนตามกฎหมายนใหรายงานผลนนตอสานกงานฯ ทราบ

หากภายหลงจากทสานกงานฯไดทาการสอบสวนและพบวาพนธพชตามรายงานนน

ไดรบการจดทะเบยนตามบทบญญตของกฎหมายนสานกงานฯ อาจออกหนงสอแจงตามวธการท

กาหนดตอนกปรบปรงพนธพชผทรงสทธในพนธพชนนและภายหลงจากทไดใหโอกาสแกนกปรบปรง

พนธพชในการยนคาคดคานตามวธการทกาหนดและไดรบฟงคาชแจงแลวสานกงานฯอาจออกคาสง

ใหมการจายเงนหรอคาชดเชยใหแกบคคลหรอกลมบคคลหรอองคกรของรฐหรอองคกรทไมใชของรฐ

ซงไดทาการเรยกรองตอสานกงานฯตามทเหนสมควรทงนตองอยภายใตขอจากดใด ๆ ทแจงโดย

รฐบาลกลาง

3.2.3.3 หลกเกณฑและเงอนไขการไดรบความคมครองพนธพช

พนธพชใหมจะไดรบการจดทะเบยนหากมความใหม (Novelty) ตามหลกเกณฑคอ

ความแตกตางจากพนธอน (Distinctness) ความสมาเสมอของลกษณะประจาพนธ (Uniformity)

และความคงตว (Stability)

สวนพนธพชทมอยแลวอาจไดรบการจดทะเบยนภายในระยะเวลาทกาหนดหากพนธ

นนมลกษณะถกตองตามหลกเกณฑวาดวยการมความแตกตางจากพนธอน (Distinctness) ความ

สมาเสมอของลกษณะประจาพนธ (Uniformity) และความคงตว (Stability) ตามทกาหนดไวใน

ระเบยบขอกาหนดของสานกงานคมครองพนธพชและสทธของเกษตรกร (Protection of Plant

Varieties and Farmers’ Rights Authority

โดยหลกเกณฑในการพจารณาวาพนธพชใดควรไดรบความคมครองตามเงอนไข

ขางตนนนใหพจารณาโดยอาศยหลกดงน

1) ความใหม (Novelty) โดยหากในวนทยนคาขอจดทะเบยนสวนขยายพนธหรอ

วตถดบทเกบเกยวได (Propagating or Harvested Material) ของพนธพชนนไมเคยมการขายหรอ

จาหนายดวยประการใด ๆ โดยความยนยอมของนกปรบปรงพนธพชหรอผสบสทธของนกปรบปรง

พนธพชเพอวตถประสงคในการใชประโยชนพนธพชนน

32 Ministry of Agriculture Government of India.

71

(1) ในประเทศอนเดยเกนกวา 1 ป

(2) ภายนอกประเทศอนเดย ในกรณของไมตนหรอไมเถา เกนกวา 6 ป

หรอในกรณอน เกนกวา 4 ปกอนวนทยนคาขอจดทะเบยนดงกลาว

ทงนการทดลองพนธพชใหมซงยงไมเคยมการขายหรอจาหนายดวยประการใดๆยอม

ไมมผลกระทบตอสทธทจะขอความคมครองนอกจากนนการทสวนขยายพนธหรอวตถดบทเกบเกยว

ไดของพนธพชดงกลาวกลายเปนทรจกโดยทวไปนอกจากดวยวธการทกลาวถงขางตนในวนทยนคาขอ

จดทะเบยนยอมไมมผลกระทบตอหลกเกณฑวาดวยความใหมของพนธพชนน

2) การมลกษณะประจาพนธแตกตางจากพนธอนอยางเดนชด (Distinct) หากพนธ

พชนนสามารถแยกออกอยางเดนชดจากพนธพชอนใดซงเปนททราบโดยทวไปวามอยในประเทศใด

ประเทศหนงในเวลาทยนคาขอจดทะเบยนดวยการแสดงออกซงลกษณะประจาพนธอยางนอยหนง

ลกษณะอนงใหถอวาการยนคาขอเพอขอรบสทธของนกปรบปรงพนธพชในพนธพชใหมหรอเพอจด

ทะเบยนพนธพชดงกลาวในทะเบยนพนธพชทางการในประเทศภาคอนสญญาเปนการทาใหพนธพช

เปนทรจกโดยทวไปนบตงแตวนทยนคาขอในกรณทคาขอนนนาไปสการใหสทธของนกปรบปรงพนธ

พชหรอการบนทกพนธพชนนลงในทะเบยนทางการดงกลาวแลวแตกรณ

3) มความสมาเสมอของลกษณะประจาพนธ (Uniformity) หากพนธพชนนมความ

สมาเสมอของลกษณะประจาพนธอยางเพยงพอภายใตเงอนไขวาอาจมการเปลยนแปลงทคาดหมายได

เนองจากลกษณะเฉพาะของการขยายพนธ

4) มความคงตว (Stable) หากลกษณะประจาพนธของพนธพชนนยงคงเหมอนเดม

ภายหลงจากทมการขยายพนธซาอกหรอในกรณของวงจรการขยายพนธหนง ๆ เมอสนสดแตวงจร

ดงกลาว

3.2.3.4 การแบงปนผลประโยชน

การแบงปนผลประโยชนเปนอกสงหนงทมความสาคญกบสทธของเกษตรกรเปน

อยางยงโดยกฎหมายนกาหนดใหมการประกาศการรบจดทะเบยนเพอใหบคคลกลมบคคลหรอ

ประชาชนชาวอนเดยองคกรเอกชนหรอองคกรของรฐหรอองคกรทไมมความเกยวพนกบรฐบาล

(NGOs) สามารถยนคารองเพอขอแบงปนผลประโยชนทเกดจากการใชพนธพชของตนเพอการพฒนา

ในเชงพาณชยและความตองการของตลาดตอสานกงานคมครองพนธพชและสทธของเกษตรกรซงจะ

พจารณาวาผยนคารองนนเหมาะสมจะไดรบการแบงปนผลประโยชนหรอไมทงนโดยใหโอกาสแกนก

ปรบปรงพนธพชในการยนคาคดคานคารองขอแบงปนผลประโยชนไดตอสานกงานคมครองพนธพช

และสทธของเกษตรกรไดเมอสานกงานฯพจารณาแลวเหนสมควรผปรบปรงพนธจะตองสงเงนเขา

72

กองทนพนธกรรมโดยจายผลประโยชนใหผยนคารองเพอขอแบงปนผลประโยชนผานทางกองทน

พนธกรรมแหงชาต (National Gene Fund)33

3.2.4 กฎหมายเกยวกบยาเสพตดประเทศอนเดย (Narcotic Drugs and

Psychotropic Substances Act, 1985)

Narcotic Drugs and Psychotropic Substances Act, 1985 หรอ พระราชบญญตยาเสพ

ตดและสารออกฤทธตอจตประสาท พ.ศ. 2528 เรยกกนทวไปวาพระราชบญญต NDPS คอ

พระราชบญญตของรฐสภาอนเดยทหามไมใหบคคลใดผลต เพาะปลก ครอบครอง ขาย ซอ จดเกบ

หรอ กนใด ๆ ซงยาเสพตดยาเสพตดหรอวตถออกฤทธ34 ซงกฎหมายฉบบนมความคลายคลงกบ

กฎหมายยาเสพตดประเทศไทย

ยาเสพตดและสารออกฤทธตอจตประสาท (Psychotropic Substances Bill) ประกาศใช

เมอวนท 23 สงหาคม พ.ศ. 2528 โดยรฐสภาไดรบความยนยอมจากประธานาธบด Giani Zail Singh

เมอวนท 16 กนยายน พ.ศ. 2528 มผลใชบงคบเมอวนท 14 พฤศจกายน พ.ศ. 2528 พระราชบญญต

NDPS ไดรบการแกไขสามครงในป พ.ศ. 2531, 2544 และ 2557 พระราชบญญตนครอบคลมทวทง

อนเดยและใชกบพลเมองอนเดยทกคน ทงนอกประเทศอนเดยและทกคนบนเรอและอากาศยานทจด

ทะเบยนในอนเดย

อนเดยไมมกฎหมายเกยวกบยาเสพตดจนกระทงป ค.ศ. 1985 การสบบหรกญชาในอนเดยเปน

ทรกนมาตงแตอยางป พ.ศ. 2543 และไดรบการกลาวถงเปนครงแรกในรฐ Atharvaveda ซงมขนเมอ

ไมกรอยปกอนครสตกาลสานกงานคณะกรรมการกากบการศกษาเกยวกบการใชกญชาในอนเดยไดรบ

การแตงตงในป พ.ศ. 2436 รายงานทคณะกรรมาธการไดจดทาขนมอยางนอย 3,281 หนา โดยม

พยานหลกฐานเกอบ 1,200 คน

กญชาและสารอนพนธกญชาสามารถขายอยางถกตองตามกฎหมายในอนเดยป 1985

การบรโภคกญชาไมไดถกมองวาเปนพฤตกรรมทเบยงเบนทางสงคมแตถกมองวาคลายกบการบรโภค

เครองดมแอลกอฮอล ความกดดนของชาวอเมรกนเพมมากขนในชวงป 1980 และในป 1985 รฐบาล

Rajiv Gandhi จงไดยอมจานนและตรากฎหมาย NDPS ซงหามการเสพยาเสพตดทงหมดในอนเดย

3.2.4.1 หลกเกณฑและเงอนไข

พระราชบญญตยาเสพตดและสารออกฤทธตอจตประสาท พ.ศ. 2528 หรอ NDPS

เปนพระราชบญญตของรฐบาลกลาง ประกอบดวยบทบญญตหลก 6 บท โดยในแตละบทแบงไดดงน

บทท 1 คอบทเบองตนขอบเขตของพระราชบญญต บทท 2 เปนบทบงคบ บทใหอานาจของเจาหนาท

33 Article 26 of Plant Varieties and Farmers Rights Act 2001.

34 Recreational use of marijuana: Always a way of life in our country - Times of India.

73

การหามและการควบคม บทท 3 เรองของความผดและบทลงโทษ บทท4 เรองของขนตอนการ

ดาเนนการตาง ๆ บทท 5 เรองของมาตรการการรบทรพยทไดมาอยางไมถกตอง และบทท6 บท

เบดเตลด พระราชบญญตฯดงกลาวไมอนญาตใหปลกพชทมสารเสพตดทวไป

ขอ 835 หามการดาเนนการดงตอไปน

(1) ปลกพชโคคาหรอเกบสวนใด ๆ ของพชโคคา หรอ

(2) เพาะปลกฝนหรอพชกญชาหรอ

(3) ผลตสงออกจากอนเดยหรอขนสงยาเสพตดหรอวตถออกฤทธทางจตประสาท

ใด ๆ ยกเวนเพอวตถประสงคทางการแพทยหรอทางวทยาศาสตร และในลกษณะและขอบเขตทบญญต

ไวในบทบญญตแหงพระราชบญญตนหรอตามกฎหรอคาสงทไดทาขนและในกรณทมบทบญญตใด ๆ

ดงกลาวกาหนดขอกาหนดใด ๆ โดยวธการอนญาต ใบอนญาตหรอการอนญาตตามขอกาหนดและ

เงอนไขใบอนญาต ใบอนญาตหรอการอนญาตดงกลาวโดยมเงอนไขวาภายใตบงคบแหงบทบญญตอน ๆ

ของพระราชบญญตนและหลกเกณฑทบญญตไวในกฎขอหามเกยวกบการเพาะปลกพชกญชาเพอการ

ผลตกญชาหรอการผลตการครอบครองการใชการบรโภค ซอ, ขาย, การขนสง, คลงสนคา, นาเขา

ระหวางรฐและสงออกระหวางรฐของกญชาเพอวตถประสงคอนนอกเหนอจากวตถประสงคทาง

การแพทยและวทยาศาสตรจะมผลเฉพาะเมอวนทรฐบาลกลางประกาศในราชกจจานเบกษา ประกาศ

ในนามของนตบคคลดงตอไปน (1) ไมมอะไรในสวนนใหใชกบการสงออกดอกปอปปฟางเพอเปนของ

ตกแตงบาน

ขอ 1036 ใหเปนอานาจรฐทจะอนญาตใหควบคมและกากบดแลได

(1) ภายใตบงคบบทบญญตแหงมาตรา 8 รฐบาลของรฐอาจตามกฎหมาย

(ก) อนญาตและควบคม

(1.1) การครอบครองการขนสงนาเขาระหวางประเทศการสงออกระหวาง

รฐคลงสนคาการขายการซอการบรโภคและการใชฟางงาดา

(1.2) การครอบครองขนสงนาเขาระหวางรฐการสงออกระหวางประเทศ

การขายการซอการบรโภคและการใชฝน

(1.3) การเพาะปลกพชกญชาใด ๆ การผลตการผลตการครอบครองการ

ขนสงนาเขาระหวางประเทศการสงออกระหวางประเทศการขายการซอการบรโภคหรอการใชกญชา

(ยกเวน Charas)

35 Narcotic Drugs and Psychotropic Substances Act, 1985.

36 Ibid.

74

(1.4) การผลตฝนยาหรอสารปรงแตงใด ๆ ทมยาทผลตจากวสดทผผลต

ไดรบอยางถกตองตามกฎหมาย การสงออกตางประเทศการใชหรอการบรโภคผลตภณฑอน

นอกเหนอจากฝนและโคคา

(1.5) การผลตและครอบครองฝนทเตรยมไวจากฝนทถกตองตามกฎหมาย

โดยตดยาเสพตดทลงทะเบยนกบรฐบาลของรฐเกยวกบคาแนะนาทางการแพทยเพอการบรโภคสวน

บคคลของเขา: โดยทหากไมไดระบไวอยางชดแจงในกฎทกาหนดไวในอนวรรค (iv) และ (v) ไมมสวน

ใดในสวนท 8 นามาใชบงคบกบรฐระหวางประเทศการนาเขาสงออกระหวางการขนสงการครอบครอง

การซอการขายการใชหรอการบรโภคยาเสพตดทผลตซงเปนทรพยสนและอยในความครอบครองของ

รฐบาล: หากวายาดงกลาวทอางถงในเงอนไขกอนหนานจะไมถกขายหรอสงมอบใหกบบคคลอนซง

ภายใตกฎทรฐบาลรฐกาหนดไวภายใตขอยอยขางตนไมมสทธไดรบความครอบครองของตน

(ข) กาหนดเรองอน ๆ ทจาเปนเพอใหการควบคมของรฐเปนไปอยางม

ประสทธภาพในเรองใด ๆ ทระบไวในขอ (ก)

(2) โดยเฉพาะอยางยงและโดยปราศจากอคตตออานาจทวไปทกลาวมาขางตนกฎ

ดงกลาวอาจ

(ก) ใหอานาจแกรฐในการประกาศสถานทใด ๆ เพอเปนคลงสนคาซงจะ

เปนหนาทของเจาของใหเกบฟางขาวเปยกทกชนดเชนเดยวกบทมการนาเขาจากตางประเทศและม

วตถประสงคเพอสงออกระหวางประเทศหรอสงออกจากประเทศอนเดย เพอควบคมการเกบรกษา

ฟางขาวโพดเพอขายหรอสงออกระหวางประเทศหรอสงออกจากอนเดย เพอเรยกเกบคาธรรมเนยม

สาหรบคลงสนคาดงกลาวและกาหนดลกษณะและระยะเวลาในการจดเกบฟางขาวเปยกไวเปน

คาใชจายในการผดนดชาระคาธรรมเนยม

(ข) กาหนดขอบเขตทอนญาตใหใชสทธในการเพาะปลกพชกญชาไดทกเมอ

โดยคาสงของรฐบาลรฐหรอตามคาสงของรฐบาลแหงรฐ

(ค) ระบวาเฉพาะผเพาะปลกทไดรบอนญาตจากหนวยงานของรฐทไดรบ

อนญาตเทานนจะไดรบอนญาตใหประกอบกจการโรงงานกญชาได

(ง) กาหนดใหกญชาทกชนดผลตผลจากทดนทปลกพชกญชาใหแก

ผปฏบตงานของเจาหนาทของรฐทไดรบมอบอานาจในนามดงกลาว

(จ) ใหอานาจรฐในการแกไขปญหาเปนครงคราวซงเปนราคาทจายใหกบ

ผเพาะปลกสาหรบสงกญชา

(ฉ) กาหนดรปแบบและเงอนไขของใบอนญาตหรอใบอนญาตสาหรบ

วตถประสงคทระบไวในอนวรรค (i) ถง (vi) ของอนวรรค (ก) ของสวนยอย (1) และหนวยงานทม

ใบอนญาตหรอใบอนญาตดงกลาว และคาธรรมเนยมทอาจเรยกเกบได

75

บทลงโทษสาหรบบคคลทฝาฝนตอพระราชบญญตยาเสพตดและสารออก

ฤทธตอจตประสาท พ.ศ. 2528 หรอ NDPS ระบไวเปนแบบแยกชนดและประเภทของพชทมสารเสพ

ตดเปนสวนประกอบ โดยแยกไดดงน

ขอ 1437 บทบญญตพเศษเกยวกบกญชา รฐบาลอาจออกคาสงโดยทวไป

หรอพเศษและภายใตเงอนไขทระบไวในคาสงดงกลาวอนญาตใหปลกกญชาเพอจดประสงคในการทา

อตสาหกรรม เสนใยหรอเมลดหรอเพอวตถประสงคในการทาสวนโดยไมคานงถงสงทมอยในมาตรา 8

ขอ 1538 การลงโทษสาหรบการฝาฝนทเกยวของกบฟางปอปป "เมอใดก

ตามทขดตอบทบญญตใด ๆ ของพระราชบญญตนหรอกฎหรอคาสงใด ๆ ททาขนหรอเงอนไขของ

ใบอนญาตทไดรบอนญาตใหผลต ครอบครอง ขนสง นาเขาระหวางรฐสงออกระหวางประเทศ ขาย

ซอ ใช หรอละเวนไปทคลงสนคาโกดงฟางหรอขจดหรอกระทาใด ๆ ในแงของคลงสนคาจะตองมโทษ

(ก) การฝาฝนขอกาหนด จะมโทษจาคกซงอาจขยายไดถงหกเดอนหรอปรบ

หนงหมนรปหรอทงจาทงปรบ

(ข) ในกรณทการฝาฝนนนเกยวของกบปรมาณทนอยกวาปรมาณเชง

พาณชย ตองระวางโทษจาคกโดยสบปและปรบจานวนหนงแสนรป

(ค) การฝาฝนทเกยวของกบปรมาณการคาตองระวางโทษจาคกไมเกนหนงป

ปรบเปนเงนสองแสนรป

ขอ 1639 การลงโทษสาหรบการฝาฝนกบพชโคคาและใบโคคา “หากขามไป

จากบทบญญตแหงพระราชบญญตนหรอกฎหรอคาสงใด ๆ ททาขนหรอเงอนไขของใบอนญาตทไดรบ

ตามขอตกลงปลกพชโคคาหรอรวบรวมสวนใดสวนหนง เปนพชโคคาหรอผลตครอบครองขายซอจด

จางนาเขาระหวางรฐสงออกระหวางประเทศหรอใชใบโคคาจะตองมโทษจาคกอยางเขมงวดเปน

ระยะเวลาซงอาจขยายไปถงสบปหรอปรบ

ขอ 1740 การลงโทษสาหรบการฝาฝนทเกยวของกบฝน "เมอใดกตามทฝา

ฝนบทบญญตแหงพระราชบญญตนหรอกฎหรอคาสงใด ๆ ทเกดขนหรอเงอนไขของใบอนญาตทไดมา

ซงผลตขนครอบครอง ขาย ซอ หรอนาเขา

(ก) การฝาฝนขอกาหนดเกยวกบปรมาณนอยโดยมโทษจาคกอยางเขมงวด

หกเดอนหรอปรบหนงหมนรปหรอทงจาทงปรบ หรอ

37 Ibid.

38 Ibid.

39 Ibid.

40 Ibid.

76

(ข) ในกรณทการฝาฝนนนเกยวของกบปรมาณทนอยกวาปรมาณเชง

พาณชย แตมากกวาปรมาณนอยและตองระวางโทษจาคกโดยเครงครดเปนระยะเวลาอนสมควรซง

อาจขยายไปถงสบปและดวยการปรบจานวนหนงแสนรป หรอ

(ค) การฝาฝนทเกยวของกบปรมาณการคาโดยตองระวางโทษจาคกไมเกน

หนงป แตไมเกนหนงป ใหปรบเปนเงนสองแสนรป

ขอ 1841 การลงโทษสาหรบการฝาฝนกฎหรอคาสงใด ๆ หรอเงอนไขของ

ใบอนญาตทไดรบตามทกาหนดใหเพาะปลกฝนหรอผลตครอบครอง การขายการซอการขนสงการ

นาเขาระหวางรฐการสงออกระหวางรฐหรอการใชฝนจะตองมโทษ

(ก) การฝาฝนขอกาหนดเกยวกบปรมาณนอยตองมการจาคกอยางเขมงวด

สาหรบคาทอาจขยายไปถงหกเดอนหรอปรบซงอาจขยายไปถงหนงหมนรปหรอทงจาทงปรบ

(ข) ในกรณทการฝาฝนนเกยวของกบปรมาณการคาโดยตองระวางโทษ

จาคกอยางเขมงวดไมนอยกวาสบป แตไมเกนยสบปและตองระวางโทษปรบไมนอยกวาหนงแสนรป

ถงสองแสนรป (ถาม) ถาศาลมคาสงใหลงโทษในขอหาปรบเปนเงนสองแสนรป

(ค) หากฝาฝนในกรณอน ๆ มโทษจาคกสบปและปรบหนงแสนลานรป

ขอ 1942 การลงโทษสาหรบการยกยอกฝนโดยผเพาะปลก “ผเพาะปลก

ใด ๆ ทไดรบอนญาตใหเพาะปลกฝนในบญชของรฐบาลกลางทยกยอกหรอจาหนายอยางผดกฎหมาย

ซงฝนทผลตหรอสวนหนงสวนใดกตาม ตองระวางโทษจาคกอยางเขมงวดไมนอยกวาสบปแตอาจใช

เวลาถงยสบปและตองระวางโทษปรบไมนอยกวาหนงพนบาทแตอาจขยายไดถงสองแสนรปหากศาล

มคาสงใหบนทกในการตดสนใหปรบเปนเงนสองแสนรป

ขอ 2043 การลงโทษสาหรบการฝาฝนในเรองของพชกญชงและกญชา

"เมอใดกตามทฝาฝนบทบญญตแหงพระราชบญญตนหรอกฎหรอคาสงใด ๆ ททาขนหรอเงอนไขของ

ใบอนญาตทไดรบตามทกาหนดไว”

(ก) ปลกพชกญชา หรอ

(ข) ผลต, ครอบครอง, ขาย, ซอ, ขนสง, นาเขาระหวางประเทศ, สงออก

ระหวางประเทศหรอใชกญชาจะตองมโทษ

ในกรณทการฝาฝนดงกลาวเกยวของกบขอ (ก) โดยมการจาคกอยาง

เขมงวดเปนระยะเวลาซงอาจขยายไดถงสบปและตองระวางโทษปรบเปนจานวนเงนหนงแสนรป

41 Ibid.

42 Narcotic Drugs and Psychotropic Substances Act, 1985.

43 Ibid.

77

และในกรณทการฝาฝนดงกลาวเกยวของกบอนวรรค (ข)

(A) และเกยวของกบปรมาณนอย ๆ โดยตองระวางโทษจาคกอยางเขมงวด

เปนระยะซงอาจขยายไดถงหกเดอนหรอปรบซงอาจขยายไปถงหนงหมนรปหรอทงจาทงปรบ

(B) และเกยวของกบปรมาณทนอยกวาปรมาณเชงพาณชย ตองระวางโทษ

จาคกอยางเขมงวดเปนระยะเวลาซงอาจขยายไดถงสบปและปรบเปนจานวนเงนหนงแสนรป และหาก

เกยวของกบปรมาณการคา ตองระวางโทษจาคกไมนอยกวาหนงป แตไมเกนหนงป

ขอ 2144 การลงโทษสาหรบการฝาฝนทเกยวของกบการผลตยาเสพตดและ

การเตรยมการ "เมอใดกตามทฝาฝนบทบญญตแหงพระราชบญญตนหรอกฎหรอคาสงใด ๆ ททาขน

หรอเงอนไขของใบอนญาตทไดรบตามขอตกลงผลต, ครอบครอง, ขาย, ซอ, การนาเขาระหวางรฐการ

สงออกระหวางรฐหรอการใชยาทผลตหรอยาเตรยมทมสวนผสมของยาทผลตขนมาจะตองมโทษ

(ก) การฝาฝนขอกาหนด ตองจาคกหกเดอนหรอปรบหนงหมนรปหรอทงจา

ทงปรบ

(ข) ทเกยวของกบการฝาฝนปรมาณนอยกวาปรมาณการคา แตมากกวา

ปรมาณขนาดเลกทมโทษจาคกอยางเขมงวดสาหรบระยะซงอาจขยายไปถงสบปและปรบซงอาจขยาย

ไปถงหนงแสนรป

(ค) การฝาฝนทเกยวของกบปรมาณการคาโดยตองระวางโทษจาคกไมเกน

หนงป แตไมเกนหนงป

ตารางท 3.5: ตารางเปรยบเทยบกฎหมายยาเสพตดของประเทศไทยและตางประเทศ

ประเทศไทย ประเทศญปน ประเทศอนเดย

1. กฎหมาย 1. พระราชบญญตยาเสพ

ตดใหโทษ พ.ศ.2522

2. พระราชบญญตปองกน

และปราบปรามยาเสพตด

พ.ศ. ๒๕๑๙

3. พระราชบญญตมาตรการ

ในการปราบปรามผกระทา

ความผดเกยวกบยาเสพตด

พ.ศ. ๒๕๓๔

1) กฎหมายยาเสพตดและ

ควบคมวตถออกฤทธ

(Narcotics &

Psychotropics Control

Law)

2) กฎหมายควบคมกญชา

(Cannabis Control Law)

3) กฎหมายฝน (Opium

Law)

Narcotic Drugs and

Psychotropic

Substances Act, 1985:

NDPS หรอ พระราชบญญต

ยาเสพตดและสารออกฤทธ

ตอจตประสาท พ.ศ. 2528

(ตารางมตอ) 44 Ibid.

78

ตารางท 3.5 (ตอ): ตารางเปรยบเทยบกฎหมายยาเสพตดของประเทศไทยและตางประเทศ

ประเทศไทย ประเทศญปน ประเทศอนเดย

1. กฎหมาย 4. พระราชบญญตวธ

พจารณาคดยาเสพตด พ.ศ.

๒๕๕๐

5. พระราชบญญตวตถท

ออกฤทธตอจตและประสาท

พ.ศ. ๒๕๑๘

6. พระราชกาหนดปองกน

การใชสารระเหย

พ.ศ. ๒๕๓๓

7. พระราชบญญตฟนฟ

สมรรถภาพผตดยาเสพตด

พ.ศ. ๒๕๔๕

4) กฎหมายควบคมสาร

กระตน (Stimulants

Control Law)

5) กฎหมายควบคมยาเสพ

ตดเฉพาะ (Narcotics

Special Law)

-

2. วตถประสงคการ

คมครอง

เพอปรบปรงพระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522

ใหเหมาะสมกบปญหาโดย

แกไขโทษในความผด

เกยวกบการมไวใน

ครอบครองจาหนายซงยา

เสพตดใหโทษใหมโทษขนสง

ลดลง และเพมมาตรการใน

การปองกนและปราบปราม

ยาเสพตดใหโทษโดยใหมการ

คนไดโดยไมตองมหมายคน

ใหอานาจสงตรวจหรอ

ทดสอบวาบคคลใดมยาเสพ

ตดใหโทษอยในรางกาย

หรอไม ฯลฯ

เพอควบคมยาเสพตดวตถ

ออกฤทธตอจตประสาท

ญปนมกฎหมายแยกจาก

กนในการควบคมยาเสพ

ตดอย 5 ฉบบ (Japan’s

5 Drug-related Laws)

ไมอนญาตใหปลกพชทม

สารเสพตดทวไปและจะม

ความผดหากมการซอ เสพ

มไวในครอบครอง หรอขาย

บทท 4

บทสมภาษณประเดนเกยวกบการใหความคมครองพชทมฤทธเสพตด

4.1 บทนา

สาหรบหวขอนจะขอกลาวถงกรณศกษาทกาลงเปนทใหความสนใจสาหรบสงคมไทย คอ

กรณทรฐอนมตใหปลกพชกญชงได 6 จงหวงหวด1 โดยเมอวนท 27 ธนวาคม 2559 นายศรนทรยา

สทธชย เลขาธการสานกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตด (ป.ป.ส.) ไดกลาวถงความคบหนา

เกยวกบพชเสพตดและสารเสพตด ซงไดแก กญชง กญชา กระทอม และเมทแอมเฟตามน เพอ

ประโยชนทางการแพทยนายศรนทรยา เผยวา ขณะนคณะรฐมนตรอนมตให “กญชง” สามารถปลก

เปนพชเศรษฐกจได แตยงจากดในพนท 6 จงหวด โดยจะปลกไดในบางอาเภอของ จ.เชยงใหม

จ.เชยงราย จ.นาน จ.ตาก จ.เพชรบรณ และ จ.แมฮองสอน ซงสายพนธทปลกจะตองมสารออกฤทธ

ตอจตและประสาท (Tetrahydrocannabinol: THC) ไมเกน 1 เปอรเซนต โดยเยอของตนกญชง

สามารถนามาเปนสงทอได ขณะเดยวกนโรงงานยาสบจะเปนผรบซอผลตภณฑจากตนกญชงจาก

เกษตรกรโดยตรง2

จากทมาของพระราชเสาวนยของสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ในป พ.ศ. 2546

พระองคทานอยากเหนการพฒนาพชกญชง หรอ Hemp พชเศรษฐกจของชาวไทยภเขา หลงจากม

ดารสไมนานรฐบาลไดจดตงสถาบนวจยและพฒนาพนทสงขนทสถานเกษตรหลวงปางดะ อยางไรกตาม

พชตระกลดงกลาวยงถกควบคมโดยพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 กลาวคอ การปลก

จะตองมการขออนญาต ปจจบนมพนทสาหรบปลก Hemp กวา 2,000 ไร โดยมงเนนพฒนาพนธทม

สารเสพตดตาและการนาไปใชประโยชนในแงของเสนใยเปนหลก3 ดวยเหตของกฎหมายทยงคงถอเปน

ขอจากดอยหากจะนาไปใชประโยชนในดานอน เชน ในตางประเทศโดยเฉพาะประเทศสหรฐอเมรกาม

การวจยและวดผลวาสามารใชเปนยา4 ใชเปนยาสาหรบลดการอาเจยนในคนไขทเปนมะเรงและมปญหา

เรองคโม อกประการหนงคอใชเปนยาสาหรบรกษาผปวยทมอาการเบออาหารขนรนแรง 5

1 สถานเกษตรหลวงปางดะ, Spot สารคด Hemp หรอ กญชง พชเศรษฐกจชาวไทยภเขา [Online], 5

พฤษภาคม 2560. แหลงทมา www.youtube.com/watch?v=eRx3EdSJkIQ.

2 “อนมต 6 จงหวดปลก ‘กญชง’ ได ‘กระทอม-กญชา’ รอกอน”, เดลนวส [Online], 5 พฤษภาคม

2560. แหลงทมา www.dailynews.co.th/regional/545295.

3 สรตา ปนมณ, สารคด Hemp หรอ กญชง พชเศรษฐกจชาวไทยภเขา [Online], 12 พฤศจกายน

2559. แหลงทมา www.youtube.com/watch?v=eRx3EdSJkIQ.

4 เรองเดยวกน.

5 เรองเดยวกน.

80

4.2 บทสมภาษณ

คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยรงสต นาโดยลาดบท 1 ผศ.ดร.ภญ.สรางค ลละวฒน อาจารย

ประจาภาควชาเภสชเวทและตวยา ลาดบท 2 รศ.ดร.ภญ.นรศา คาแกน อาจารยประจาหมวดวชา

เภสชเวทและตวยา ลาดบท 3 ภญ.วรวรรณ สายงาม นกวจยประจาศนยวจยรงสตและ ลาดบท 4

ผศ.ดร.ภญ.ธนภทร ทรงศกด คณบดคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยรงสต ไดมโครงการวจยกญชา

ทงหมด 3 โครงการ6

โครงการทหนง เปนการควบคมคณภาพวตถดบโดยการควบคมตวสารเคมหลกทอยในกญชา

2 ชนด คอ THC (delta-9-Tetrahydrocannabinol) และตวท 2 คอ CBD หรอ Cannabidiol

โครงการทสอง อาจารยสรางค ลละวฒน เปนผทาการทดสอบฤทธโดยทาในสตวทดลองเพอ

ยบยงมะเรงทางเดนนาด

โครงการทสาม เปนการพฒนาตารบทเปนสวนผสมสารสกดทควบคมปรมาณสารสาคญได

โดยการทาออกมาในรปของสเปรยฉดพนในชองปากซงแตละงานวจยจะเชอมโยงกน

ผเขยนขออนญาตนาบทสมภาษณของคณะผวจยในโครงการดงกลาว โดยจะเขยนอธบาย

เพอใหเขาใจงายและดวยหวงวาจะเปนประโยชน ดงน

คาถามท 1: กอนหนานไปเลงเหนประโยชนอะไรในกญชา ทาไมถงเลอกกญชามาทางานวจย

อาจารยสรางค ลละวฒน: จรง ๆ อยางททราบกนดวากญชาเปนพชเสพตดในประเทศไทย

การทจะนามาทาวจยจะตองขออนญาต โดยจดเรมตนเลยกคอไดมสวนรวมในการศกษาวจยชวะ

สงเคราะหของสาระสาคญในตนกญชา และไดสบคนพบวาในคนมสารทคลายกบสาระสาคญในกญชา

ซงจบกบตวรบแลวออกฤทธตอเซลลปกตและเซลลมะเรงได แลวพอดงานททาอยแลวเกยวของกบ

เซลลมะเรงดวย โดยเปนการนาเอาสมนไพรตาง ๆ มาทดสอบฤทธในการตานมะเรง ดงนนกเลยม

โอกาสนาเอากญชามาทาการศกษาดวย ซงพบวาไดผลด เลยอยากทจะตอยอดไปเรอย ๆ

และจากผลงานตพมพแลว กมคาถามเกยวกบการใชกญชาในโรคมะเรงมาอยางตอเนอง แต

งานวจยเปนการทาในหลอดทดลอง ซงยงบอกไมไดวาการใชในผปวยมะเรงจะตองใชขนาดเทาไหร

ใชนานแคไหน ใชยงไง กเลยคดวา ถาเราทาตอไดจรง ๆ กนาจะเปนประโยชนกบหลาย ๆ คน ซงม

รายงานการวจยวากญชาสามารถใชไดกบมะเรงหลายชนด แตงานวจยทเราทาไปแลวจะเปนมะเรง

ทางเดนนาดซงยงไมมรายงานการวจย เรากเลยไดทาเปนคนแรก

6 “เคลยรใหกระจาง “กญชาทางการแพทย” คยกบ 3 อาจารย ม.รงสต ผวจยกญชาเพอรกษามะเรง”,

ผจดการออนไลน [Online], 15 พฤษภาคม 2560. แหลงทมา www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?

NewsID=9600000012158.

81

คาถามท 2: การทจะผลกดนเอากญชามาใชในวงการแพทย เจอปญหา อปสรรค

อะไรบางหรอไม

อาจารยสรางค ลละวฒน: เราตดปญหากคอตรงทกญชาเปนพชเสพตด ตองขออนญาตทา

การวจยโดยใชพชเสพตด ขออนญาตคณะกรรมการจรยธรรมเพอทาการทดลองในสตวทดลอง กเลย

จะทางานตอคอนขางลาบาก แตดวยทานอธการบด ดร.อาทตย อไรรตน ทานมนโยบายทจะสงเสรม

งานนดวย กเลยมโอกาสไดมาทางานวจยกญชาตอ ตอนนเราไดรบงบประมาณวจยจากสถาบนวจย

ของมหาวทยาลยรงสต แตตองรอในเรองของการขออนญาตทาการวจยโดยใชพชเสพตด

อาจารยนรศา คาแกน: อปสรรคทเราเจอดานแรกจะเหมอนกบทอาจารยสรางคบอกเลยคะ

เนองจากในประเทศไทย กญชาจดอยในยาเสพตดใหโทษประเภท 5 เพราะฉะนน ในการรวมตวกน

ของนกวชาการ จะรวมตวกนในรปของซเปอรคลสเตอร เพอขบเคลอนโดยมกระทรวงสาธารณสขเปน

แกนนา แมวาเราจะไมไดงบกอนใหญนนมา แตเราคดวาเราตงใจทจะทางานนตอไป เพราะเราเลงเหน

ประโยชนของกญชาในทางการแพทยจรง

คาถามท 3: ขอมลจากงานวจยไดผลอยางไรบางเกยวกบเรองน มผลยนยนใชไหมวา

กญชาสามารถรกษาโรคมะเรงไดจรง ๆ

อาจารยนรศา คาแกน: ในสวนของการวจยเขาจะมผลงานวจยออกมาหลายอยาง

ยกตวอยางโครงการแรก เปนเรองการวจยสารเคมทอยในกญชา ซงพบวากญชาจะมสารประกอบหลก

เปน “แคนนาบนอยดส” (Cannabinoids) ประกอบดวยสารเคมประมาณ 100 ชนดจากสารทงหมด

ประมาณ 500 ชนด ซงจาก 100 ชนดนไดนามาวจยวเคราะหกนมการนามาใชทางการแพทยอย 2

ชนด ตวท 1 คอ THC (delta-9-Tetrahydrocannabinol) และตวท 2 คอ CBD (Cannabi diol) ซง

พบวา THC จะมฤทธยบยงมะเรงและมฤทธยบยงอาการปวดไดด แตมผลตอจตและประสาท ขณะท

CBD ซงโครงสรางทางเคมคลายกน แตไมมฤทธตอจตและประสาท เมอทาการทดลองวจยในคน โดย

การเปรยบเทยบปรมาณของ THC และ CBD ทเหมาะสมในรปแบบของอตราสวนของสาร 2 ตว ซง

จะใชไดอยางมประสทธภาพในการรกษาทดแลวกไมกอใหเกดการเสพตด

ในสวนการวจยของเรา เราจะนาพชกญชามาสกดแลว จะสามารถควบคมปรมาณไดวาใน

1 มลลลตรของสารสกด จะมสาร THC เทาไหร และมสาร CBD เทาไหร แลวเราถงจะเอามาทาเปน

ผลตภณฑสเปรยฉดพนในชองปาก ซงเราจะควบคมปรมาณการใชแตละครงไดคะ

อาจารยสรางค ลละวฒน: ถาจะใหยนยนกจะเปนระดบททาในหลอดทดลองทไดตพมพไป

แลว และกจะมาดตอวาในสตวทดลองนนจะไดผลจรงหรอไม ถาในสตวทดลองไดผลด กมแนวโนมทจะ

ไปนาใชในการวจยในคนตอไปได ซงการวจยกเหมอนกบการหายาใหมอน ๆ ไมวาจะยาอะไรกตามก

จะตองผานขนตอนของพรคลนก พรคลนกกคอทาในหลอดทดลอง แลวกจะมาทาในสตวทดลองกอน

82

แลวกคอยไปทาในระดบคลนกโดยการทาในคนตอไป ตอนนเรากยงคงอยในขนตอนพรคลนกอยคะ โดย

อยในระหวางการขออนญาตทจะใชกญชามาทาวจย

อาจารยนรศา คาแกน: คออนนกจะอยในขนตอนคะ เพราะวาสวนตวอาจารยมองวากญชาท

ถกจดเปนยาเสพตดใหโทษ เปนของกลางมปรมาณเยอะมากเลย แลวกถกเผาทาลายเปนประจาทกป

ปหนงเปนตน ๆ เลย สวนนนนาจะเอามาใชในการศกษาวจยน โดยการทเราตองไปขออนญาต

คณะกรรมการยาเสพตดใหโทษแหงชาต และจะตองขออนญาตจากกระทรวงสาธารณสขทเปนเจาภาพ

หลก ซงตอนนกญชาทเปนยาเสพตดใหโทษของกลางเกบรกษาอยทสานกงาน ป.ป.ส. กบกองบญชาการ

ตารวจปราบปรามยาเสพตด ในสวนนกคอมนยงเปนขนตอนทเราจะตองขอใชประโยชนเพอทาวจย

แลวกขออนญาตครอบครอง

เราตองมการครอบครองดวยคะเพราะวาตามพระราชบญญตแลว จะหามจาหนาย หามผลต

หามครอบครอง หามสงออก หามนาเขา ครอบคลมทงหมดเลย แลวบงเอญวาพชกญชา สวนทใชจะเปน

ชอดอกตวเมย แลวสารสกดทไดจากนจะถกจดเปนยาเสพตดใหโทษประเภท 5 แตวาสารบรสทธทเปน

THC และ CBD จะถกจดใหเปนวตถออกฤทธตอจตประสาทประเภท 1 เหมอนกบวาเราถกควบคมดวย

สอง พ.ร.บ. น จงยากทจะหยบจบมาทา อนนกเปนดานของเอกชน เปนมหาวทยาลยของเอกชน เราก

เลยถกควบคม เพราะวา พ.ร.บ. วตถออกฤทธตอจตประสาทประเภทท 1 จะอนญาตในสวนของราชการ

เรากเลยคดวาถาเราจะใชสารบรสทธเราจะตองขนกบหนวยงานทางรฐบาลดวยเพอทจะตองครอบครอง

อาจารยสรางค ลละวฒน: ใชคะ ตอนนเราไมสามารถครอบครอง THC ทเปนสารบรสทธได

เรากเลยจะทาวจยโดยใชสารสกด ซงจดเปนยาเสพตดประเภท 5 ทสามารถครอบครองไดกอน แต

วตถออกฤทธประเภท 1 ยงไมไดเพราะวาขอจากดทเราเปนมหาวทยาลยเอกชน

อาจารยนรศา คาแกน: เรากเลยจะตองประสานงานหลายหนวยงาน ทาใหถกตองตามระเบยบ

กฎหมาย เพราะวา ทางกองบญชาการปราบปรามยาเสพตด และกองควบคมวตถเสพตด จะตองขอด

Research Proposal แลวจะจากดปรมาณการใชเพอการศกษาวจยเทานน อยางอาจารยสรางค จะตอง

ใชในสตวทดลอง กจะตองคานวณมาเลยคะวาจะตองใชสารสกดเทาไหร อาจารยวรวรรณจะทาพฒนา

ตารบ กตองประมาณการใชไปเลยวาจะพฒนากตารบ ตองใชสารสกดเทาไหร โดยทวาในสวนโครงการท

1 จะตองเตรยมสารสกดใหเพยงพอตอการใช กตองบอกวาจะตองใชปรมาณวตถดบเทาไหร จงจะไดสาร

สกดเทาน เพอสงมอบใหโครงการ 2 และโครงการ 3 เพราะวาเราตองทารายงานการใช ซงเปนการ

ควบคมปรมาณ คอนขางยากพอสมควร เวลาครอบครองยาเสพตด เราจะตองมตเซฟเกบไวเลย จะมรหส

เปดกนแค 3 คน ซงเวลาเบกจาย เรากจะตองควบคมกนเขมงวดคะ

83

คาถามท 4: ในแงของการวจยแลวกญชาอาจจะมประโยชน แลวในแงของโทษทพบม

อะไรบาง

อาจารยนรศา คาแกน: โทษจะขนอยกบการนาไปใช ซงมหลายวธ ยกตวอยางการใชกญชา

โดยการสบ พบวาจะทาใหเกดหลอดลมอกเสบ หลอดลมตบได และอาจจะทาใหเกดมะเรงปอดได

การใชกญชาโดยการรบประทาน จะผานกระบวนการเมตาบอลซมทตบ จะทาใหตวยาสาคญลดลงไป

เหลออยประมาณแค 6 เปอรเซนต เพราะฉะนน เราจงคดวาเราจะพฒนาตารบซงสามารถทจะดดซม

ได โดยไมตองผานการเมตาบอลซมทตบ ซงมนจะเปนทางเลอกทวาไมตองไปใชวธการบรหารยาวธ

อน ณ ตอนน หลายคนทคดวาเอาไปสบเองกได จะหวงผลในทางจตชวยใหเกดความสบายใจ เพม

ความอยากอาหาร ซงเขากมการทดลองนะคะวา การออกฤทธของกญชาไมไดทาใหเสพตดอยางถาวร

เพราะฉะนนอาจารยมองวาประโยชนมมากกวาโทษ ถาในแงมมของการเปรยบเทยบระหวาง

ประโยชนกบโทษนะคะ ซงกนาจะถกเลอกใหเอามาใชในวงการแพทยได

อาจารยวรวรรณ สายงาม: สาหรบยาหรอพชสมนไพร หากเราใชโดยทไมรปรมาณท

เหมาะสม กอาจกอใหเกดอนตรายได รวมถงกญชาเอง หากนามาใชโดยไมมการควบคมเพอหวงผลใน

การลดอาการปวดจากโรคมะเรง หรออาการใด ๆ กตามทผใชตองการ ยอมใหโทษมากกวาประโยชน

แนนอนคะ เพราะวาปรมาณหรอขนาดยาทเหมาะสมในการใชรกษาในแตละคน ยอมแตกตางกน

ขนกบความสามารถในการดดซมของรางกายหรอความทนตอยาของรางกายแตละคน รวมถงกญชา

เองกเชนเดยวกน เพราะฉะนน เราจงไมสามารถบอกไดวาการนาไปใชดวยตนเอง จะทาใหเกด

อนตรายมากนอยแตกตางกนอยางไร จงตองมขอมลจากงานวจยมาสนบสนนวาผปวยควรใชยาหรอ

สมนไพรในปรมาณเทาไหร นามาสการพฒนาผลตภณฑทมคณภาพ สามารถควบคมขนาดยาในผปวย

ไดอยางเหมาะสม มความสมาเสมอในการบรหารยา ซงจะกอใหเกดประโยชนตอผใชมากยงขน

อาจารยสรางค ลละวฒน: การนามาใชเพอการรกษาโรค ถงแมวาจะเปนสารเดยวกนแตการ

รกษาโรคแตละชนดทไมเหมอนกน ขนาดของยากจะไมเหมอนกน เพราะฉะนน การทเราจะเอามาสบ

เองเพอรกษาโรคคงจะยาก เพราะแมวาเปนมะเรงทไมเหมอนกน ขนาดยาทใชกไมเหมอนกน ระยะ

เวลาในการรกษากไมเหมอนกน ดงนนการทเราเอามาใชเองคงจะควบคมตรงนนไดยาก อาจจะตอง

ทาการวจยวามะเรงชนดนใชมากนอยแคไหนใชระยะเวลานานแคไหนทจะรกษาโรคได ถาใชมาก

เกนไปกอาจจะเปนพษตอระบบอนดวย เพราะฉะนนการนาไปใชเองจะคอนขางอนตราย รวมถง

สมนไพรบางชนดดวยคะ

84

คาถามท 5: ถากาวผานตรงนได สามารถหยบจบกญชามาใชในวงการแพทยไดจรง ๆ

คดวาวงการแพทยในประเทศไทยจะเปนไปในทศทางไหน

อาจารยสรางค ลละวฒน: ในคนไขทเปนมะเรงทางเดนนาด มกจะมาพบแพทยเมอเรมม

อาการ ซงมกจะเปนในระยะทาย ๆ แลว และยาสาหรบมะเรงทางเดนนาดยงไดผลไมด เรากเลยมองวา

ถาเราทาการวจยตรงนขนมาไดและสามารถใชไดจรง ๆ กนาจะเปนประโยชนเพราะวาคนไทยยงเปนอย

เยอะ โดยปจจยเสยงของมะเรงทางเดนนาดอยางหนงคอ ผททานปลานาจด มเกลด ทปรงไมสก ซงม

ตวออนของพยาธใบไมตบอย เมอคนทานเขาไปแลว พยาธตวออนจะออกมา และเขาไปในทางเดนนาด

แลวเจรญเตบโตเปนตวเตมวย ซงพยาธทาใหเกดการระคายเคองและอกเสบของทางเดนนาดบอย ๆ

จนกลายเปนมะเรงได กเลยคดวานาจะเปนประโยชนคอนขางเยอะ

อาจารยนรศา คาแกน: อบตการณการเกดมะเรงทางเดนนาดในประเทศไทย มคอนขางมาก

ดงนน ทอาจารยสรางคเลอกมะเรงทางเดนนาด กเพราะวาในประเทศไทยจะมคนเปนกนมาก

เพราะฉะนนงานวจยเรากจะตอบโจทยสาหรบคนไขในประเทศไทยไดคะ

อาจารยวรวรรณ สายงาม: จงเปนทมาของโครงการทสาม ทเราจะพฒนาตารบสเปรยฉดพน

ในชองปากจากสารสกดกญชา โดยงานวจยนจะมการคานวณปรมาณสารสาคญทมความเหมาะสม ทา

ใหเกดความมนใจในระดบหนง วาจะไมเกดอนตรายตอผใช สาหรบในเบองตน เราหวงผลเกยวกบการ

ลดอาการปวดในผปวย เพอชวยเพมคณภาพชวตของผปวย โดยสเปรยชนดนมการวางจาหนายแลวใน

ตางประเทศ ซงเปนผลตภณฑทมผลการศกษาในมนษยแลวพบวาคอนขางปลอดภย แตสาหรบประเทศ

ไทยไดจดใหกญชาเปนยาเสพตดใหโทษประเภท 5 ตาม พ.ร.บ. ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 ทาใหไม

สามารถนาเขายาดงกลาวเพอมาจาหนายได งานวจยนจงเปนการทดลองเบองตนในระดบหองปฏบต

การเพอใหไดสตรตารบทมคณภาพและมความคงตว ซงเราจะเปรยบเทยบประสทธภาพกบสเปรยทม

จาหนายในตางประเทศ โดยทาการทดสอบทงลกษณะทางกายภาพและทางเคม เพอคดเลอกผลตภณฑ

ทมความคงตว ซงในอนาคตหากกญชาสามารถผานกฎหมายได เรากจะสามารถผลตยาดงกลาวขนมาใช

เองในประเทศโดยทไมตองเสยงบประมาณนาเขายาจากตางประเทศ

อาจารยสรางค ลละวฒน: ในมมของนกวจยคดวาถามผลการวจยทออกมาชดเจนวาใชไดก

นาจะทาใหมความเชอถอทจะนาไปใชไดมากขน โดยเฉพาะอยางยงถามการทดลองทสามารถเอาไปใช

ในคนแลวมความปลอดภย ซงอาจจะยงกงวลถงผลตอจตประสาท แตถาใชในระดบยาทไมออกฤทธ

ตอจตประสาทมากนกแลวทาใหไดผลกบมะเรงด อนนกนาจะเปนแรงผลกดนอยางหนงทจะทาใหคน

นาไปใชไดมากขน

85

คาถามท 6: พอจะเปนไปได หรอพอจะเหนแววบางไหมทประเทศไทยจะมกญชาใชใน

วงการแพทย

อาจารยนรศา คาแกน: เนองจากวาเปนพระราชบญญต เปนกฎหมาย อาจารยคดวาตอง

รวมมอกนทกหนวยงาน ณ ตอนนจะเหนกระทรวงยตธรรม เสนอวา ควรจะมการเปลยนแปลง

ประเภทของกญชา แลวกจะอนญาตใหใชบางกรณ เชน กรณทใชในทางการแพทย เพราะฉะนน

ถางานวจยของเรา พบวา กญชาสามารถจะใชในการยบยงมะเรงทางเดนนาดทพบมากในคนไทยไดด

เรากสามารถทจะนาไปใชเปนหลกฐานทางวทยาศาสตร เพอสนบสนนการเปลยนแปลงขอกฎหมาย

ขอกาหนดได เรากคดวางานวจยน จะชวยเพมความมนใจทสามารถนาไปใชประโยชนไดจรง แลวก

สามารถควบคมการใชได มนกเหมอนกบกลมทเปนอนพนธของฝน ซง ณ ตอนนกสามารถควบคมให

ใชในทางการแพทยได แลวกสามารถใชไดดดวย โดยเฉพาะผปวยทเปนมะเรง หรอผปวยเอดส ซงม

ความจาเปนทจะตองใชยาทผลตในประเทศ

เคยไดยนมาวา ฝนในประเทศไทยดทสดในโลก กญชาในประเทศไทยกเชนกนคะ ในเมอเรา

มแหลงธรรมชาตทดแลวกเปนวตถดบทด ถอวาเปนขอไดเปรยบ ซงเรากมองเหนประโยชนของมน

อยางชดเจน

คาถามท 7: แลวในทางกลบกนถาผลกดนผานขนมาจรงๆ คดวาจะทาใหมปญหาตามมา

หรอไมอยางไร ถากญชาถกกฎหมายขนมา คดวาประเทศจะเปนอยางไรตอไปคะ

อาจารยนรศา คาแกน: อาจารยขอยกตวอยางยาแกหวดตวหนงแลวกนนะคะ ชอวา

“Actifed” ทมสวนผสมของซโดเอฟดรน (Pseudoephedrine) ซงตวยานตอนหลงกมการควบคม

การใชใหเฉพาะตามใบสงแพทย แลวกมการจายยาในโรงพยาบาล คลนกและสถานพยาบาลเทานน

ซงในสวนของกญชาเอง ถามความเปนไปไดจรง ๆ ขนมา สามารถทจะนามาใชในวงการแพทยได

อาจารยคดวาถาจากดการใชเฉพาะทมใบสงแพทย และใชเฉพาะในสถานพยาบาลเชนกน จะสามารถ

ควบคมไมใหเอาไปใชในทางทผดได

อาจารยสรางค ลละวฒน: อยางทเราทราบการใชกญชาสงผลตอจตประสาท การใชไป

นานๆ อาจจะทาใหเปนโรคจต จตเภท กจะเกดปญหาคอนขางเยอะ เพราะฉะนนตรงนกยงควรจะ

ควบคมอย ใหนามาใชไดจากดเฉพาะวงการแพทย เพราะถาถกกฎหมายไปเลยอาจจะสรางปญหาได

โดยเฉพาะปญหาทางดานอาชญากรรมอาจจะเพมตามมา

อาจารยนรศา คาแกน: ใชคะ หางายแลวกปลกงายดวย อยางทเปนขาวกเหนวาบางคนปลก

ในคอนโดมเนยมเลยกม เขาจะใชแสงไฟแทนแสงสวางจากขางนอก กยงปลกขนเลย เพราะฉะนน

อาจารยมองวา ถาเอามาทาใหถกกฎหมาย ทาใหเปดเผย แลวเอามาใชประโยชนไดจรง อยางนจะ

ดกวา เพราะวาดจากปรมาณของกลางทจบกมไดนนมมาก แสดงวามผใชกนมาก และหนงในผใชนน

86

อาจจะเปนผปวยทเขาทกขทรมานจากโรคมะเรงกได ซงเขากไมสามารถไปซอไดทไหน นอกจากตอง

ไปลกลอบใช

อยางมคนรจกทเขากเปนมะเรงปอด ลกสาวเขาสงซอเมลดกญชาทางอนเทอรเนตเอามาปลก

เอง เขากเอามาสกดแลวกกน ซงบางครงกมอาการทเรยกวาเมากญชา เพราะวาเขาไมสามารถควบคม

ตวสารสาคญได บางครงปรมาณพอด บางครงมากเกนไป ทง ๆ ทใชวธการเดยวกน เรากเลยมองวาใน

สวนนถาใชกระบวนการผลตทด ทาใหถกตองตามมาตรฐาน การนาไปใชเปนยา จะทาไดอยางดทสด

อาจารยสรางค ลละวฒน: อาจารยมองวาอยากใหมนถกกฎหมายนะคะ แตวาถกกฎหมาย

ในทนกตองมการควบคมกลมทจะนาไปใช โดยกลมทจะเอามาใชเปนยากตองมการกากบดแล

อาจารยนรศา คาแกน: อยางในสหรฐอเมรกากจะยงอนญาตแคบางรฐ ซงในสวนนทาง

ป.ป.ส. ทางองคการสหประชาชาตเอง กยงมการปลดลอกใหใชเปนบางรฐ เพราะฉะนน ประเทศไทย

ถามการทบทวนนโยบาย ทบทวนขอกาหนดทางกฎหมายนมนจะชวยชวตผปวยมะเรงไดเยอะเลยคะ

แลวตอนนคนไขทกขทรมานจากเคมบาบดคอนขางเยอะ กญชากจะชวยเพมคณภาพชวตในสวนทจะ

เปนการใชรวมกบเคมบาบดไดดวย มนกจะเปนทางเลอกทผสมผสานกนไป แลวกจะทาใหคนมอายยน

ยาวมากขนไดคะ

คาถามท 8: ตรงนยากงายอยางไรทจะทาใหทกภาคสวนเขาใจ และคาดหวงอยางไรใน

อนาคตบาง

อาจารยนรศา คาแกน: คดวาหลายภาคสวนตองมาชวยกน ทาใหงานวจยทมผลกระทบตอ

สขภาพ ทาใหเกดเสยงดงขนมา วาเรามหลกฐานยนยนทชดเจนขน สมมตวามการอนญาตใหนาเขายา

ทมสวนผสมของกญชา กจะตองมาทาการทดลองทางคลนกในคนไทยอกเหมอนกน ในขณะทการวจย

ของเราจะทาในคนไทยเลยซงอาจารยคาดหวงวา เราจะสามารถนาเอามาใชและควบคมเฉพาะกลมได

ซงในอนาคตคนไทยอาจจะไดใชประโยชน เพราะวารปแบบยาทเราทาวจย ถอวาเปนตวทปลอดภย

ทสดแลวคะ

อาจารยวรวรรณ สายงาม: คดวาสงททาอยนจะกอใหเกดประโยชนในการรกษาอาการปวด

ของผปวยมะเรง โดยไมจากดวาเปนมะเรงชนดไหน หากยาทพฒนาขนสามารถชวยระงบอาการปวด

ของผปวยได กจะชวยเพมคณภาพชวตของผปวย ซงเปนสงททมวจยคาดหวง

อาจารยสรางค ลละวฒน: กคงตองอาศยความรวมมอกน ในสวนของเรา กทาวจยเพอทาง

การแพทย แตในสวนอน อยางเชนในดานสงคมทมเสวนากนมากวาการนาไปใชแลวจะเกดประโยชน

หรอปญหาอยางไรบาง กตองเปนสวนทตองเขามารวมมอกน เพราะฉะนนจะมหลายกลม หลายภาค

สวนทเขามาชวยกนผลกดน นอกจากผลกดนแลวกยงตองชวยกนควบคมใหเกดประโยชนสงสดดวย

87

4.3 บทวเคราะหจากบทสมภาษณ

จากบทสมภาษณดงกลาวเหนไดวาการทจะผลกดนเอากญชามาใชในวงการแพทยนน ปญหา

และอปสรรคหลกกคอการบญญตใหกญชาเปนพชเสพตด ประเภทท 5 การทจะนากญชาหรอพชท

ระบวาเปนสารเสพตดมาทาการวจยนน จะตองมการขออนญาตเพอทาการวจยโดยใชพชเสพตดกอน

รวมถงขออนญาตตอคณะกรรมการจรยธรรมเพอทาการทดลองในสตวทดลองดวย

การจะทางานวจยในแตละชนนอกจากเลงเหนถงประโยชนแลว โทษของสงทจะนามาวจย

ยอมเปนสาระสาคญเชนเดยวกน ซงโทษของกญชานนขนอยกบการนาไปใช ซงมหลายวธ ยกตวอยาง

การใชกญชาโดยการสบ พบวาจะทาใหเกดหลอดลมอกเสบ หลอดลมตบได และอาจจะทาใหเกด

มะเรงปอดได การใชกญชาโดยการรบประทาน จะผานกระบวนการเมตาบอลซมทตบ จะทาใหตวยา

สาคญลดลงไป เหลออยประมาณแค 6 เปอรเซนต โดยอาจารยนรศรา คาแกนกลาวไววาการออกฤทธ

ของกญชาไมไดทาใหเสพตดอยางถาวร เพราะฉะนนอาจารยมองวาประโยชนมมากกวาโทษ ถาใน

แงมมของการเปรยบเทยบระหวางประโยชนกบโทษนะคะ ซงกนาจะถกเลอกใหเอามาใชในวงการ

แพทยได

ในสวนของอาจารยวรวรรณ สายงาม และอาจารยสรางค ลละวฒน เหนตรงกนวาปรมาณ

หรอขนาดยาทเหมาะสมในการใชรกษาในแตละคนยอมแตกตางกน ขนกบความสามารถในการดดซม

ของรางกายหรอความทนตอยาของรางกายแตละคน รวมถงกญชาเองกเชนเดยวกน เพราะฉะนนเรา

จงไมสามารถบอกไดวาการนาไปใชดวยตนเอง จะทาใหเกดอนตรายมากนอยแตกตางกนอยางไร

จงตองมขอมลจากงานวจยมาสนบสนนวาผปวยควรใชยาหรอสมนไพรในปรมาณเทาไหร นามาสการ

พฒนาผลตภณฑทมคณภาพ สามารถควบคมขนาดยาในผปวยไดอยางเหมาะสม มความสมาเสมอใน

การบรหารยา ซงจะกอใหเกดประโยชนตอผใชมากยงขน

4.4 ขอคดจากบทสมภาษณ

การจะผลกดนใหพชทมฤทธเสพตดสามารถนามาสกดเปนยาเพอใชสาหรบประโยชนทาง

การแพทย รวมถงการคดคน การสรางประโยชนใหกบประเทศนน ความสาเรจลวนแลวแตตองเปนไป

ดวยความรวมมอ รวมใจ ของทกภาคสวนจงเปนสงสาคญทจะทาใหการกระทาดงกลาวสาเรจลลวงได

ดงเชนในกรณของโครงการวจยทง 3 โครงการน หลายภาคสวนตองชวยกน ทาใหงานวจยทมผล

กระทบตอสขภาพ ทาใหทกภาคสวนทราบวามหลกฐานยนยนทชดเจนขน อยางเชนในดานสงคมทม

เสวนากนมากวาการนาไปใชแลวจะเกดประโยชนหรอปญหาอยางไรบาง ซงนอกจากผลกดนแลวกยง

ตองชวยกนควบคมใหเกดประโยชนสงสดดวย

88

4.5 บทสรปการสมภาษณ

จากบทสมภาษณประกอบไปดวย 3 โครงการหลก โครงการทหนงเปนการควบคม

คณภาพวตถดบโดยการควบคมตวสารเคมหลกทอยในกญชา 2 ชนด คอ THC (delta-9-

Tetrahydrocannabinol) และตวท 2 คอ CBD หรอ Cannabidiol โครงการทสองเปนการทดสอบ

ฤทธโดยทาในสตวทดลองเพอยบยงมะเรงทางเดนนาด และโครงการทสาม เปนการพฒนาตารบทเปน

สวนผสมสารสกดทควบคมปรมาณสระสาคญได โดยการทาออกมาในรปของสเปรยฉดพนในชองปาก

ซงแตละงานวจยจะเชอมโยงกน โดยทง 3 โครงการ ผเขยนขอสรปสาระสาคญ ดงน

โครงการทหนง เปนการควบคมคณภาพวตถดบโดยการควบคมตวสารเคมหลกทอยในกญชา

2 ชนด คอ THC (delta-9-Tetrahydrocannabinol) และตวท 2 คอ CBD หรอ Cannabidiol

จากบทสมภาษณสามารถสรปไดวา สารประกอบหลกในกญชา เรยกวา “แคนนาบนอยดส”

(Cannabinoids) ประกอบดวยสารเคมประมาณ 100 ชนดจากสารทงหมดประมาณ 500 ชนด ซง

จาก 100 ชนดนไดนามาวจยวเคราะหกนมการนามาใชทางการแพทยอย 2 ชนด ตวท 1 คอ THC

(delta-9-Tetrahydrocannabinol) และตวท 2 คอ CBD (Cannabi diol) ซงพบวา THC จะมฤทธ

ยบยงมะเรงและมฤทธยบยงอาการปวดไดด แตมผลตอจตและประสาท ขณะท CBD ซงโครงสราง

ทางเคมคลายกน แตไมมฤทธตอจตและประสาท เมอทาการทดลองวจยในคน โดยการเปรยบเทยบ

ปรมาณของ THC และ CBD ทเหมาะสมในรปแบบของอตราสวนของสาร 2 ตว ซงจะใชไดอยางม

ประสทธภาพในการรกษาทดแลวกไมกอใหเกดการเสพตด ในสวนการวจยเราจะนาพชกญชามาสกด

แลว จะสามารถควบคมปรมาณไดวาใน 1 มลลลตรของสารสกด จะมสาร THC เทาไหร และมสาร

CBD เทาไหร แลวเราถงจะเอามาทาเปนผลตภณฑสเปรยฉดพนในชองปาก ซงเราจะควบคมปรมาณ

การใชแตละครงได

แตตอนนไมสามารถครอบครอง THC ทเปนสารบรสทธได เรากเลยจะทาวจยโดยใชสารสกด

ซงจดเปนยาเสพตดประเภท 5 ทสามารถครอบครองไดกอน แตวตถออกฤทธประเภท 1 ยงไมได

เพราะวาขอจากดทเราเปนมหาวทยาลยเอกชน เพราะพชกญชา สวนทใชจะเปนชอดอกตวเมย สาร

สกดทไดจากนจะถกจดเปนยาเสพตดใหโทษประเภท 5 แตวาสารบรสทธทเปน THC และ CBD จะ

ถกจดใหเปนวตถออกฤทธตอจตประสาทประเภท 1 เหมอนกบวาเราถกควบคมดวยสอง พ.ร.บ. จง

ยากทจะหยบจบมาทาการวจย ดวยเหตผลทวา พ.ร.บ. วตถออกฤทธตอจตประสาทประเภทท 1

จะอนญาตแคในสวนของราชการ

89

โครงการทสอง อาจารยสรางค ลละวฒน เปนผทาการทดสอบฤทธโดยทาในสตวทดลองเพอ

ยบยงมะเรงทางเดนนาด โดย อาจารยสรางค ลละวฒน กลาวไววา หากจะใหยนยน กจะเปนการ

ยนยนระดบททาในหลอดทดลอง และจะตองดกนตอไปวาในสตวทดลองนนจะไดผลจรงหรอไม ถาใน

สตวทดลองไดผลด แนวโนมทจะไปนาใชในการวจยในคนกยอมเปนไปได ซงไมวาจะยาอะไรกตามก

จะตองผานขนตอนของพรคลนก พรคลนกกคอทาในหลอดทดลองแลวกจะมาทาในสตวทดลองกอน

และทาในระดบคลนกโดยการทาในคนตอไป

โครงการทสาม เปนการพฒนาตารบทเปนสวนผสมสารสกดทควบคมปรมาณสระสาคญได

โดยการทาออกมาในรปของสเปรยฉดพนในชองปาก ซงแตละงานวจยจะเชอมโยงกน โดยงานวจยน

จะมการคานวณปรมาณสาระสาคญทมความเหมาะสม สาหรบในเบองตนการลดอาการปวดในผปวย

โดยสเปรยชนดนมการวางจาหนายแลวในตางประเทศ ซงเปนผลตภณฑทมผลการศกษาในมนษยแลว

พบวาคอนขางปลอดภย แตสาหรบประเทศไทย ไดจดใหกญชาเปนยาเสพตดใหโทษประเภท 5 ตาม

พ.ร.บ. ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 ทาใหไมสามารถนาเขายาดงกลาวเพอมาจาหนายได งานวจยน

จงเปนการทดลองเบองตนในระดบหองปฏบตการเพอใหไดสตรตารบทมคณภาพและมความคงตว

ซงเราจะเปรยบเทยบประสทธภาพกบสเปรยทมจาหนายในตางประเทศ โดยทาการทดสอบทง

ลกษณะทางกายภาพและทางเคมเพอคดเลอกผลตภณฑทมความคงตว ซงในอนาคตหากกญชา

สามารถผานกฎหมายได ประเทศไทยจะสามารถผลตยาดงกลาวขนมาใชเองในประเทศโดยทไมตอง

เสยงบประมาณนาเขายาจากตางประเทศ

ความเปนไปไดทประเทศไทยจะมกญชาใชในวงการแพทยจากความคดเหนของคณะวจยทง

3 ทาน ระบไววาถางานวจยไดผลและพบวากญชาสามารถจะใชในการยบยงมะเรงทางเดนนาดทพบ

มากในคนไทยไดด กสามารถทจะนาไปใชเปนหลกฐานทางวทยาศาสตรเพอสนบสนนการเปลยน

แปลงขอกฎหมาย ขอกาหนดได เหมอนกบกลมทเปนอนพนธของฝน ซง ณ ตอนนกสามารถควบคม

ใหใชในทางการแพทยได แลวกสามารถใชไดดดวย โดยเฉพาะผปวยทเปนมะเรง หรอผปวยเอดส ซงม

ความจาเปนทจะตองใชยาทผลตในประเทศ แตในทางกลบกนถาผลกดนผานขนมาจรง ๆ ปญหาท

อาจตามมา คอ อยางทเราทราบการใชกญชาสงผลตอจตประสาท การใชไปนาน ๆ อาจจะทาใหเปน

โรคจต จตเภท กจะเกดปญหาคอนขางเยอะ เพราะฉะนนตรงนกยงควรจะควบคมอย ใหนามาใชได

จากดเฉพาะวงการแพทย เพราะถาถกกฎหมายไปเลยอาจจะสรางปญหาได โดยเฉพาะปญหาทางดาน

อาชญากรรมอาจจะเพมตามมา

บทท 5

วเคราะห เปรยบเทยบกฎหมายไทยและตางประเทศเพอหาแนวทาง

ในการจดทะเบยนสทธบตรสารทมฤทธเสพตดในพชเพอนามาทาเปนยา

5.1 วเคราะหเปรยบเทยบกฎหมายไทยและตางประเทศในการนาสารทมฤทธเสพตดในพชเพอ

นามาทาเปนยา

การประดษฐทไมไดรบการคมครองตามกฎหมายของประเทศไทย ระบไวใน มาตรา 9 แหง

พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 การขอรบความคมครองสทธบตรแกพชสมนไพรทมฤทธเสพตด

ตองกระทาภายใตหลกเกณฑทกาหนดไว โดยผทรงสทธยนคาขอรบความคมครองสทธบตรตอเจาหนาท

ของรฐตามแบบและพธการทกฎหมายกาหนดหากการประดษฐนนมคณสมบตครบถวนตามกฎหมาย

กาหนดไว ไมขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนด อนามย หรอสวสดภาพของประชาชนตามท

บญญตไวในมาตรา 9(5) ยอมสามารถขอรบความคมครองตามกฎหมายสทธบตรประเทศไทยได

ระบบการใหความคมครองตามกฎหมายของประเทศญปนใชระบบการจดทะเบยนสทธบตร

การประดษฐเชนเดยวกบประเทศไทย โดยระบหลกเกณฑไวดงตอไปน

Patent Act No. 121 of April 1959 ขอ 2(1) กาหนดไววา การประดษฐ หมายถง

ความคดสรางสรรคในการคดคนหรอคดทาขนเกยวกบเทคโนโลยทมความกาวหนาอยางสงทใชกฎ

ธรรมชาต

ขอ 2(2) กาหนดไววา การใชการประดษฐในกฎหมายสทธบตรน หมายถง การกระทา

ดงตอไปน

1) ในกรณของการประดษฐในผลตภณฑ การกระทาทเปนการผลต ใช โอน ใหเชา นาเขา

หรอเสนอโอนหรอใหเชา (รวมทงการเปดเผยหรอแสดงเพอวตถประสงคในการ โอนหรอใหเชา)

ผลตภณฑ

2) ในกรณของการประดษฐในกรรมวธ การกระทาทเปนการใชกรรมวธ

3) ในกรณของการประดษฐในกรรมวธผลตผลตภณฑ การกระทาทเปนการใช โอน ใหเชา

นาเขา หรอเสนอโอน หรอใหเชา ผลตภณฑทผลตโดยกรรมวธและการกระทาตามทไดระบไวในขอ 2

ขางตน

การประดษฐทจะไดรบความคมครอง จะตองครบองคประกอบ ดงตอไปน

1) จะตองเปนการประดษฐขนใหม

2) จะตองเปนการประดษฐทมขนการประดษฐทสงขน และ

3) จะตองเปนการประดษฐทสามารถประยกตใชในทางอตสาหกรรม

91

ของสงทไดรบความคมครอง

การประดษฐทมลกษณะขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชน ศลธรรม หรอการ

สาธารณสข

ขอยกเวนทไมถอวาเปนการละเมดสทธบตร

1) การใชสทธในสทธบตรการประดษฐ เพอวตถประสงคในการทดลองหรอคนควาวจย

2) การใชการประดษฐทไดรบสทธบตรกบเรอ หรอเครองบนซงไดผานประเทศญปนเทานน

หรอใชกบเครองจกร เครองมอ อปกรณ หรอสวนประกอบอนทถกใชในนน

3) ผลตภณฑทมอยในประเทศญปนกอนยนคาขอรบสทธบตร

4) ผลของสทธในสทธบตรการประดษฐเกยวกบยา (ผลตภณฑทใชเพอการวนจฉย

บาบดรกษาทางการแพทย หรอปองกนโรคทเกดกบมนษย) ทจะผลตขนโดยการรวมยาสองชนดหรอ

มากกวาหรอสาหรบการประดษฐในกรรมวธ เพอผลตยาโดยรวมยาสองชนดหรอมากกวาจะไม

ครอบคลมถงการกระทาในการเตรยมยาตามใบสงแพทยหรอทนตแพทย หรอยาทไดเตรยมขนตาม

ใบสงแพทยหรอทนตแพทย

แนวคดการใหความคมครองพชสมนไพรทมฤทธเสพตดของประเทศอนเดย ตาม Patent

Act (Amendment) Act 2002 Amendment of Section 3

กฎหมายสทธบตรของอนเดยกาหนดหลกเกณฑและเงอนไขการไดรบความคมครองสทธบตร

คอ สงประดษฐทสามารถขอรบความคมครองในฐานะสทธบตรไดนน ตองเปนการประดษฐเกยวกบ

ผลตภณฑหรอกรรมวธทมความใหม และเกยวกบขนการประดษฐทสงขน (Inventive Step) รวมทง

สามารถประยกตใชในทางอตสาหกรรมได นอกจากนนแลวกฎหมายสทธบตรของอนเดยไดใหการ

คมครองภมปญญาทองถนและทรพยากรชวภาพ โดยกาหนดการประดษฐหรอสงทไมไดรบการ

คมครองมดงน

1) สงประดษฐทมลกษณะไมจรงจง (Frivolous) หรอขดตอกฎธรรมชาตอนดทมอย (Well

Established Natural Laws)

2) สงประดษฐทขดตอรฐประศาสโนบายหรอทเปนเหตใหเกดความเสยหายอยางรายแรงตอ

ชวตหรอสขภาพหรอสงแวดลอมของมนษย สตว หรอพช

3) การคนพบหลกการทางวทยาศาสตร หรอสตรของทฤษฎทเปนนามธรรม หรอการคนพบ

สงมชวตหรอสสารไมมชวตใด ๆ ทเกดขนตามธรรมชาต

4) การคนพบคณคาหรอวธการใชใหมของสสารซงเปนทรจกแลว หรอการใชกรรมวธ

เครองจกร หรอเครองมอซงเปนทรจกแลว เวนแตการใชดงกลาวกอใหเกดผลตภณฑใหมหรอ

เกดปฏกรยาใหมอยางนอย 1 ปฏกรยา

92

5) สสารทเกดจากการผสมทกอใหเกดภาวะ การรวมเปนกลมของสวนประกอบของสสารนน

หรอกรรมวธสาหรบการผลตสสารดงกลาว

6) การจดการ หรอการจดการใหม หรอการจาลองอปกรณปฏบตการในแตละสวนในวธการ

ซงเปนทรจกกนแลว

7) วธการหรอกรรมวธในการทดสอบความสามารถในการปฏบตการของเครองจกร

(Machine) เครองมอ (Apparatus) หรออปกรณอนใดในระหวางการดาเนนขนตอนการผลตใหม

ประสทธภาพมากขน หรอเพอการพฒนาหรอฟนฟเครองจกร เครองมอ (Apparatus) หรออปกรณ

อนใด หรอการควบคมการผลต

8) วธการเกยวกบการเกษตร หรอกรรมวธใด ๆ ทเกยวกบยา ศลยกรรม การบาบด การปองกน

โรค (Prophylactic) หรอการบารงรกษาอนใดเกยวกบความเปนอยของมนษย หรอกรรมวธใด ๆ สาหรบ

กาบารงรกษาทคลายกนแกสตวหรอพช เพอการปองกนโรคหรอเพอทจะเพมคณคาในทางเศรษฐกจของ

สงดงกลาวหรอผลตภณฑของสงเหลานน

9) พชและสตวทกชนด รวมถงเมลดพนธ พนธ และกรรมวธทางชววทยาทจาเปนสาหรบการผลต

หรอแพรพนธพชและสตว แตไมรวมถงจลชพ (Microorganisms)

10) วธการทเกยวกบคณตศาสตรหรอธรกจ หรอโปรแกรมคอมพวเตอร หรอระบบกฎเกณฑ

ทางคณตศาสตร (Algorithms)

11) งานทเกยวกบวรรณคด การละคร หรองานทเกยวกบเพลงหรอศลปกรรม หรอการ

สรางสรรคอนใดทเกยวกบสนทรยศาสตรไมวาอยางใด รวมถงงานภาพยนตรและรายการโทรทศน

12) แผน หรอกฎ หรอวธการ ในการแสดงออกทเกยวกบจตใจหรอวธการในการเลนเกมส

13) การนาเสนอขอมล (A Presentation of Information) และแบบผงภมวงจรรวม

(Topography of Integrated Circuits)

14) การประดษฐทเปนความรดงเดม หรอกลมความรดงเดม หรอการลอกเลยนสงทมอยแลว

หรอความรดงเดม

นอกจากนนกฎหมายสทธบตรของอนเดยยงไดกาหนดใหมการเปดเผยรายละเอยด

ประกอบการยนคาขอสทธบตร ถาการประดษฐนนมความเกยวของกบความหลากหลายทางชวภาพ

โดยจะตองเปดเผยถงทมา และแหลงกาเนดทางภมศาสตรดวย โดยผขอจะตองยนยนวาการใชสงท

เกยวกบความหลากหลายทางชวภาพไดปฏบตตามหลกเกณฑของกฎหมาย Biodiversity Diversity

Act 2002 และไดรบการอนญาตจากหนวยงานทเกยวของกบความหลากหลายทางชวภาพแลว

(องคการความหลากหลายทางชวภาพแหงชาต The National Biodiversity Authority: NBA)

93

หากมการคดคานและตรวจสอบยอนหลงพบวา มการนาเอาการประดษฐทมความเกยวของกบความ

หลากหลายทางชวภาพไปขอรบการคมครองสทธบตรโดยผขอบดเบอนหรอไมเปดเผยเรองแหลง

ทรพยากรหรอแหลงกาเนดทแทจรงหรอขอถอสทธในคาขอสทธบตรเปนสงทมปรากฏอยแลวทวไปก

อาจเปนเหตทาใหมการเพกถอนสทธบตรได

แมวากฎหมายสทธบตรของอนเดยจะมบทบญญตหามโดยชดเจนในการไมใหการคมครอง

การประดษฐทมความเกยวของกบทรพยากรชวภาพหรอการประดษฐดดแปลงจากภมปญญาทองถน

แตปรากฏวามการนาภมปญญาทองถนในการใชทรพยากรชวภาพของอนเดยไปโดยไมไดรบความ

ยนยอมเพอไปขอรบความคมครองสทธบตรในตางประเทศ อนเปนการกระทาทเรยกวา โจรสลดทาง

ชวภาพ (Bio-Piracy)

จากการเปรยบเทยบหลกเกณฑการใหความคมครองสทธบตรพชทมฤทธเสพตดประเทศไทย

และในตางประเทศจะเหนไดวาการประดษฐเกยวกบจลชพ สวนประกอบสวนใดสวนหนงของจลชพท

มอยตามธรรมชาต สตว พช หรอสารสกดจากสตว พช หรอพชทมฤทธเสพตด ซงถอเปนยาเสพตด

ไมไดรบการคมครองตามกฎหมายไทย สาหรบประเทศอนเดยมขอหามโดยชดเจนในการไมใหการ

คมครองการประดษฐทมความเกยวของกบทรพยากรชวภาพหรอการประดษฐดดแปลงจากภมปญญา

ทองถน และประเทศญปนวางหลกเกณฑไววาการประดษฐทมลกษณะไมขดตอความสงบเรยบรอย

ของประชาชน ศลธรรม หรอการสาธารณสข สามารถขอรบความคมครองได ซงการคมครองดงกลาว

ครอบคลมกวากฎหมายไทยและกฎหมายอนเดยมาก

จากหลกเกณฑการขอรบความคมครองสทธบตรของประเทศญปนทครอบคลมมากกวา

ประเทศไทยและประเทศอนเดยนน กรณกลมนกวจยญปนซงศกษาวจยรวมกบมหาวทยาลยไทยยน

จดสทธบตรกระทอมท คอ “สทธบตรอนพนธของสารสกด Mitragynine จากใบกระทอม กระบวน

การผลต ยา และการนาไปใชรกษาโรคในคนและสตว” ผลกระทบสทธบตรดงกลาวจะไมกระทบกบ

การปลก การนาใบกระทอมมาใชในรปแบบใบสด หรอการแปรรปเบองตน (ตากแหง บด ปน ตม

เปนตน) แตมผลกระทบกบสงเหลาน คอ

1) การวจยเพอตอยอดการใชสาร Mitragynine มาใชประโยชนทางยาในรปแบบตาง ๆ ท

มหาวทยาลยชบะและมหาวทยาลยโจไซไดจดสทธบตรไว ทงตวสารและกระบวนการผลตสารกลม

ดงกลาว

2) การแปรสภาพใบกระทอมไปใชประโยชนซงอาจมกลมอนพนธของ Mitragynine ทญปน

ไดจดสทธบตรไว ผลกระทบจะไมเกดขนกบประเทศไทย หากญปนมไดจดสทธบตรในประเทศไทย

แตปจจบนญปนกาลงยนขอจดสทธบตรดงกลาวใหมผลตอประเทศไทยและหลายประเทศทวโลก

ผานระบบสทธบตร PCT แมสทธบตรนไมไดเปนการจดสทธบตร Mitragynine หรอ

94

7-hydroxymitragynine โดยตรงแตเปนการใชประโยชนทเกดขนเนองจากการเขาถงและใชประโยชน

จากทรพยากรชวภาพและภมปญญาทองถนของประเทศไทยแลวนาไปตอยอด ดงนนผทเกยวของตอง

ดาเนนการใหเปนไปตามหลกการและแนวทางทอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ กาหนดไว

วา การขออนญาตเขาถง (Prior Informed Consent) ความตกลงรวมกน (Mutually Agreed Terms)

และการเขาถงและแบงปนผลประโยชนอยางเปนธรรม (Access and Benefit Sharing) ฯลฯ

ดวยเหตผลทวากระทอมเปนพชเสพตดทถกระบไวในพระราชบญญตยาเสพตด พ.ศ. 2522

ประเภทท 5 และเพราะปญหาดานกฎหมาย ประเทศไทยควรมการจดระบบฐานของขอมลทดเพราะ

ปจจบนญปนมฐานขอมลสมนไพรไทยซงทาโดยอาจารยไทย เมอเกดการนาไปใชประโยชนหรอการนาไป

วจยพฒนาตอ นอกจากผลกระทบทกลาวมาแลวขางตนนนอาจจะมผลกระทบอน ๆ ตามมาอกดวย

5.2 วเคราะหเปรยบเทยบปญหาในการนาสารเสพตดมาเปนยา ไมขนในสารบญ

การนาพชทมสารเสพตดมาใชเปนยานน มการใชอยางแพรหลายในตางประเทศ ดวยเลงเหน

ถงสรรพคณทแทจรงของพชดงกลาวโดยเฉพาะในสหรฐอเมรกา ขอมลทไดรบการเผยแพรในปจจบน

เปนททราบกนดวาประชาชนในประเทศสหรฐอเมรกา จานวนกวา 59.3% สามารถเขาถงและใช

กญชาทางการแพทยได โดยอาศยอยในรฐทกญชาถกกฎหมายจานวนทงหมด 29 รฐ มบรษทยาเมด

คาจาจา จากด สกดสารจากกญชาและนาไปใชเปนยารกษาโรคมะเรงเมดเลอดขาวชนดเฉยบพลน

(AML) ไดรบการแตงตงโดย FDA (American Food and Drug Administration หรอ FDA) หรอ

องคการอาหารและยาของประเทศสหรฐอเมรกาเมอไมนานมาน และมการประกาศใชอยางเปน

ทางการ รวมถงมการจดงานแถลงขาวโดย Henry Lowe, Ph.D. ผกอตง บรษท ยาเมดคาจาจา จากด

ท Eden Gardens Kingston และไดนาเสนอผลการวจยในการประชม Catalyst Health 2017 ท

Harvard Medical School ในเดอนเมษายน1

และคดฟองรองของเดกสาววย 11 ป2 ทฟองรฐบาลสหรฐฯ ในขอหาทาใหกญชาผดกฎหมาย

หากยอนกลบไปเมอ 3 ป กอนเดกหญง Alexis Bortell ปวยเปนโรคลมชกขนรนแรงจนไมมยาชนด

ไหนทสามารถบรรเทาอาการเธอได แตแลวเธอกไดลองใช CBD Oil ซงเปนสารหนงในกญชาจน

อาการดขนมาก แตปญหาคอ กญชาผดกฎหมายในเทกซส ซงเธออาศยอยในขณะนน ทาใหการเขาถง 1 “เคลยรใหกระจาง “กญชาทางการแพทย” คยกบ 3 อาจารย ม.รงสต ผวจยกญชาเพอรกษามะเรง”,

ผจดการออนไลน [Online], 15 พฤษภาคม 2560. แหลงทมา www.manager.co.th/Home/ViewNews.aspx?

NewsID=9600000012158.

2 CBS Dallas News, 11-Year-Old Sues Federal Government To Legalize Medical

marijuana; ‘I’m doing what i consider pretty well – 866 days seizure free [Online], 3 August

2017. Available from https://goo.gl/U6CTWb.

95

ยาของเธอเปนไปไดยาก ครอบครวของเธอจงตดสนใจยายไปโคโลราโด ซงเปนรฐทอนญาตใหใช

กญชาอยางถกกฎหมายเพอใหเธอไดรบการรกษา จนปจจบนเธอบอกวาเธอไมมอาการชกมา 2 ป

กวา ๆ แลว

แตในปจจบน พบวารฐกลางสหรฐฯ มความพยายามทจะปดกนกญชามากกวาเดม จากความ

พยายามของอยการสงสดผโดงดงในวงการกญชาสหรฐฯ Mr. Jeff Sessions เจาของประโยคดง “คน

ด ๆ เคาไมสบกญชากนหรอก” ดวยเหตนเองจงทาให Bortell กบอก 4 ครอบครว รวมกนเปนโจทก

ยนฟองรฐบาลกลางสหรฐฯ ในขอหาททาใหกญชาเปนยาเสพตดประเภท 1 ซงไมสามารถใชเปนยา

หรอทาการทดลองใด ๆ ไดตามขอกฎหมาย และพยายามออกกฎหมายมาปดกน ซงสงผลกระทบกบ

ผปวยทตองใชยาจากกญชาโดยตรง

Bortell กลาววา “เดก ๆ อยางพวกเราไมสามารถเดนทางไปไหน ๆ อยางคนอนเขาได เราไม

สามารถไปเทยวอทยานแหงชาต ไมสามารถเดนทางออกนอกรฐได" นนกเพราะเดก ๆ เหลานตองใช

ยาอยตลอด แตยาของพวกเขากลบผดกฎหมายในสถานทเหลานน

“ฉนพยายามคยกบพวกเคา พยายามใหขอมลเคา แตบางทเคากเปนแคคนทมอคตสง

(Hater)” Bortell กลาววาเธอพยายามจะชนะคนทตอตานยาทไดผลสาหรบเธอคาฟองของทง 5

ครอบครวไดถกยนไปยงศาล New York ซงจาเลย คอ ปปส. อย. และ Mr. Jeff Sessions เมอเดอน

กรกฎาคมทผานมา แตปจจบนยงคงไมมความคบหนาใด

สาหรบประเทศสหรฐอเมรกา การครอบครองกญชายงคงเปนการกระทาผดตามกฎหมาย

ของรฐบาลกลาง แตม 8 มลรฐ ทมกฎหมายเกยวกบกญชาเพอใชในการแพทยทมประสทธภาพ

ในขณะทการจบกมยาเสพตดสวนใหญจะทาโดยเจาหนาทของมลรฐและทองถน เนองจากรฐบาลไม

สามารถบงคบใหตารวจรฐและทองถนบงคบใชกฎหมายทออกโดยรฐบาลกลางได ผใชกญชาในฐานะ

ยาจงมกจะสามารถหลกเลยงการดาเนนคดฟองรองในรฐเหลานได แตเนองจากรานขายยาไมไดขาย

กญชา บางศนยจาหนายบางแหงซงเรยกวา “คลบของผซอ” ไดเกดขนมาและการดาเนนงานเหลาน

ไดถกขดขวางโดยการบงคบใชกฎหมายของรฐบาลกลาง ตอมาศาลฎกาไดพจารณาปญหาในคด “ของ

คลบของผซอ” ศาลไดมคาวนจฉยเปนเอกฉนทวา ขอกลาวอางถงความจาเปนทางการแพทยขดกบ

การหามผลตและจาหนายกญชา ในกฎหมาย The Controlled Substances Act: CSA โดย CSA

ไดจาแนกกญชาเปนยาเสพตดในบญชท 1 ซงกญชาถอวาไมมผลประโยชนทางการแพทยขณะทขอ

ตดสนใจในคดดงกลาวไมทาใหกฎหมายของมลรฐเกยวกบกญชาในฐานะเปนยาใชไมได แตกลบเพม

อานาจใหแกรฐบาลทจะดาเนนคดภายใต CSA ในทกรฐ

96

ดงทกลาวมาแลว ความพยายามในการบงคบใชกฎหมายของรฐบาลกลางไมไดเลงเปาหมาย

ไปทกลมคนทครอบครองหรอปลกกญชาในจานวนนอยเพอการแพทย แตเนนทคลบแหงผซอ (คด

U.S. v. Oakland Cannabis Buyers Cooperative) ป พ.ศ. 2555 มลรฐโคโลราโด และวอชงตน

ไดลงประชามต (เขาชอเพอเสนอกฎหมาย หมายเลข 205 –Initiative 205) เพออนญาตใหประชาชน

ของ 2 รฐดงกลาวสามารถขาย หรอเสพกญชา เพอการพกผอนหยอนใจไดอยางถกตองตามกฎหมาย

โดยประชาชนทมอาย 21 ปขนไป สามารถ ครอบครองกญชาไดไมเกนคนละ 28.5 กรม ขณะเดยวกน

ยงเปดใหรานคาทไดใบรบรอง สามารถขาย กญชา และจายเงนเขารฐผานระบบจดเกบภาษเชนเดยว

กบทใชกบรานขายแอลกอฮอลทวไป นอกจากนมลรฐโคโลราโด ยงอนญาตใหประชาชนสามารถปลก

กญชาเพอใชเสพเองไดไมเกน 6 ตน ขณะทมลรฐ วอชงตน ยงคงหามการปลกกญชาเพอใชเสพเอง

ตามเดมตอไป โดยผตองการเสพกญชาตองหาซอจากรานคาทไดรบอนญาตแลวเทานน อยางไรกตาม

แมทงสองมลรฐจะใหการเสพกญชาในมลรฐของตนถกกฎหมาย แตรฐบาลกลางสหรฐฯ ยงคงจดให

กญชาเปนยาเสพตดทผดกฎหมาย

เมอเปรยบเทยบกรณการยนจดสทธบตรสทธบตรอนพนธของ “สารสกด Mitragynine จาก

ใบกระทอม กระบวนการผลต ยา และการนาไปใชรกษาโรคในคนและสตว” ทประเทศญปนถอสทธ

ในสทธบตรดงกลาวอย ปญหาหลกทพบ คอ พชทงสองถอเปนยาเสพตดประเภทท 5 ของประเทศ

ไทย สวนกญชาเปนยาเสพตดประเภทท 1 ของสหรฐอเมรกา และเปนยาเสพตดตามขอ 8 แหง

พระราชบญญตยาเสพตดและสารออกฤทธตอจตประสาท พ.ศ. 2528 ของประเทศอนเดย แตสาหรบ

ประเทศญปน การกระทาหรองดเวนกระทาการใดตอพชทงสองชนดทกลาวมา หากไมขดตอความ

สงบเรยบรอย หรอศลธรรม อนามย ของประชาชน ยอมสามารถกระทาไดและไมถอวาขดตอ

กฎหมาย ตรงนถอเปนความไดเปรยบของประเทศญปน

ผเขยนเหนวาการบญญตกฎหมายลงโทษรนแรงเพอขมขยบยงปกปองสงคม อาจกลายเปน

ปญหาไดหรอไม เพราะเมอกาหนดโทษรนแรงขน ราคายาเสพตดจะแพงขนไปดวย การบญญต

กฎหมายยาเสพตดเพอลงโทษผเสพเพยงอยางเดยว ยอมไมเพยงพอในการระงบยบยงการตดยา ทงน

จะตองเขาใจธรรมชาตของการตดยาดวย การเสนอใหมรกษาดวยการทายาทดแทนยาเสพตดนาจะให

ผลดมากกวาการใชกฎหมายบงคบ โดยเฉพาะการใชกญชาในประชากรเดกยงคงเปนความกงวลอยาง

ตอเนองและผลขางเคยงของการใชกญชาสงผลตอพฒนาการของสมอง และเปนอนตรายตอโครงสราง

หนาทของสมอง นอกจากนควนของกญชา มนามนดบและสารเคมทเปนอนตรายอน ๆ แตยงไมม

คาแนะนาโดยแพทยในขณะน และยงไมมวจยทตพมพและชใหเหนถงประโยชนของการใชกญชาใน

เดกและวยรนในบรบทของการจากด

97

การดาเนนคดทางอาญาสาหรบการครอบครองกญชา มผลกระทบตอเยาวชนในประเทศ

สหรฐอเมรกา โดยเฉพาะอยางยงเดกและเยาวชนของชนกลมนอย ปจจบนมหลกฐานไมสนบสนนการ

มงเนนการลงโทษสาหรบเดกและเยาวชนทใชกญชา แตควรมการศกษาโปรแกรมการรกษาการใช

กญชาเพอหยอนใจ หรออตราการใชกญชาของเยาวชนเพมขน ดงนนการลดทอนความผดในการ

ครอบครองกญชาสาหรบผเยาวและเยาวชนอาจจะเปนทางเลอกทเหมาะสมเพอดาเนนคดทางอาญา

ทนท การควบคมกญชาควรจะควบคมอยางใกลชดคลายกบผลตภณฑยาสบและเครองดมแอลกอฮอล

ในแงของขอจากดเกยวกบการตลาดและการขายใหกบผทอายออนกวากป และหามใชกญชาในวทยา

เขต มหาวทยาลย โรงเรยน อยางไรกตามแมวาจะมการควบคมของการบรโภคยาสบและเครองดม

แอลกอฮอลอยางตอเนอง แตเยาวชนยงคงถกเปนเปาหมายรวมกน ดงนนการควบคมทม

ประสทธภาพมากขนคอการปกปองเดกและวยรนจากอนตรายทอาจเกดขน

เพอใหเกดประโยชนสงสดแกประเทศไทย การอนญาตใหทาการศกษาวจยหรอใชประโยชน

ตามสรรพคณทแทจรงของพชดงกลาวควรตรากฎหมายใหอานาจทชดเจนแกหนวยงานทเกยวของ

ระบบทลงโทษจากการนาไปใช หรอระบพนททชดเจนสาหรบการใชกญชา ดงตวอยางจากคดฟองรอง

ของเดกสาววย 11 ป ทฟองรฐบาลสหรฐฯ ในขอหาทาใหกญชาผดกฎหมาย แมผลการตดสนจะยงไม

เปนทสนสด และสาหรบประเทศสหรฐอเมรกานน การครอบครองกญชายงคงเปนการกระทาผดตาม

กฎหมายของรฐบาลกลางอย แตม 8 มลรฐทมกฎหมายเกยวกบกญชา ทสามารถใชในการแพทยได

ในขณะทการจบกมยาเสพตดจะทาโดยเจาหนาทของมลรฐและทองถน รฐบาลไมสามารถบงคบให

ตารวจรฐและทองถนบงคบใชกฎหมายทออกโดยรฐบาลกลางได ผใชกญชาในฐานะยารวมถงเดกสาว

วย 11 ป สามารถหลกเลยงการดาเนนคดฟองรองในรฐเหลานได

5.3 วเคราะหเปรยบเทยบแนวทางการแกไขปญหาของประเทศตาง ๆ ทศกษามาขางตนเกยวกบ

การนาสารสกดจากพชทมฤทธเสพตดมาเปนยา

ตวอยางคดของ Francis Hester คณปวย 74 ป โดนจบในขอหาคากญชา และสคดวาตน

“แกเกนจะตดคก”3

Francis Hester วย 74 ป ชาวองกฤษ โดนจบขอหาคากญชา พรอมของกลางกญชา 0.5

กโลกรมกวา โดยคณปคนดงกลาวยอมรบกบศาลวาขายกญชาใหกบคนสงวย ในบรเวณทพกจรง

เพราะคนเหลานนตองการกญชาเพอรกษาโรคทมากบความแกทงหลาย ซงเขาคดวาการกระทาของ

3 Devon News, 74-year-old cannabis dealer 'getting too old for this [Online], 28

September 2017. Available from www.devonlive.com/news/devon-news/74-year-old-cannabis-

dealer-544809.

98

เขาเปนการชวยเหลอสงคม และคดวาเขาแกเกนกวาทจะมาคายาเสพตดและแกเกนกวาทจะตดคก

แลว นอกจากน Hester ยงบอกกบศาลถงครอบครวของเขาทตองดแลภรรยาวย 82 ป และลกสาวท

ปวยทางจตจากการสญเสยสามไปอยางกระทนหนดวย และตวของเขาเองกเรมมอาการของอลไซ

เมอรในระยะเรมตนแลว

ศาลตดสนวา Hester มหนาทของพอทตองดแลลก มหนาทของสามทตองดภรรยา และเคาก

ยงมปญหาสขภาพของตวเองทตองดแล ซงศาลเชอวาการถกจบครงน เขาจะไมกลบไปทาผดอกแลว

ศาลจงสงปรบเปนเงน 410 ปอนด แตไมลงโทษจาคก

จากการคาตดสนของศาล สามารถอธบายไดวาประเทศองกฤษนน กฎหมายกญชา หรอ

แมแตการตดสนคดของศาล ไดรบการพฒนาจากแนวปฏบตของตารวจ นบแตป พ.ศ. 2542 ทใช

ดลพนจไมดาเนนคดกบผเสพกญชา เนองจากตารวจมทรพยากรจากด จาเปนตองใชในการปองกน

อาชญากรรมรายแรงมากกวา จงทาการตกเตอนผเสพกญชาเปนสาคญ เนองจากกญชาไมใชยาเสพตด

รายแรง และทายทสดรฐสภาไดยอมรบแนวคดดงกลาวของตารวจ ในป พ.ศ. 2548 การครอบครอง

กญชาในปรมาณเลกนอย จงไมเปนความผดอาญาอกตอไป เวนแตผใชเปนเดกทตากวา 17 ป

การครอบครองโดยปรมาณสง ใกลโรงเรยน สนามเดกเลน หรอมพฤตการณทนาเชอวาจะม

ไวเพอจาหนายใหแกเยาวชน จงจะถกจบและฟองรองเปนคด

การปลกกญชาเปนความผดดานการผลต ตามมาตรา 8 มการหามผครอบครองยนยอมใหใช

สถานทอยางเตมใจเพอ การผลต จดสงยาควบคมเคมภณฑของฝนเพอสบ หรอการสบกญชา ยาง

กญชา ฝนสก

มาตรา 7 เพอเปนการยกเวนการกระทาบางอยางจากบทบญญตความผด ซงเกยวกบการใช

เพอการบาบดรกษาโรคหรอเพอการทาวจยทดลองทางวทยาศาสตร ขอบงคบเกยวกบการใชยาในทาง

ทผด ป ค.ศ. 1985

โดยรายการ กฎขอบงคบไดกาหนดการจดกลมบคคลทมอานาจหนาทในการจดการดแลเรอง

ยาควบคม ในขณะทปฏบตงานตามวชาชพและวางเงอนไขเขมงวดอยางมากเกยวกบการนาเขา การ

สงออก การผลต การจดสง การมไวในครอบครอง การสงยาและการเกบบนทกนามาใชกบ ยาในบญช

1 ไดแก LSD และกญชา แตอนโลมใหนามาใชหรอมไวในครอบครองเฉพาะเพอการวจย หรอ

วตถประสงคอนโดยผทไดรบอนญาตจดทะเบยนไวหรอมไวเพอใชทางการแพทยตามปกตและแพทย

ทไมมใบอนญาตไมสามารถสงยาได กญชาและกลมกญชาทออกฤทธตอจตประสาทบางตวและสารท

อนพนธหรอพฒนามาจากสงอนจดอยในกลมยาบญช 1 ซงทาไดโดยผมใบอนญาต Nabilone (กลม

กญชาสงเคราะห)

99

จะเหนไดวาศาลในประเทศองกฤษใชดลพนจไมดาเนนคดกบผเสพกญชา กเพอเปนแนว

ทางการแกปญหาเมอมคดคลายคลงกบตวอยางดงกลาว โดยใชการตกเตอนผเสพกญชาเปนสาคญ

เนองจากมองวากญชาไมใชยาเสพตดรายแรง การครอบครองกญชาในปรมาณเลกนอย ครอบครอง

เพอบาบดรกษาโรค จงไมเปนความผดอาญาอกตอไป และกาหนดขอยกเวนในประชากรเดกเอาไว

ชดเจน

ในประเทศญปน การปลกกญชาปลกกญชาเพอทายานน สามารถกระทาไดภายใตกฎหมาย

ควบคมกญชา โดยหากพบการครอบครองโดยไมไดรบอนญาตเกดขน ญปนบญญตถงบทลงโทษไว

ชดเจน ตามทระบไวในขอ 24 กลาวคอ กรณปลกหรอนาเขา - สงออกกญชาโดยผดกฎหมาย จาคกไม

เกน 7 ป หากการกระทาดงกลาวเปนไปเพอคากาไร จาคกไมเกน 10 ป หรอจาคกไมเกน 10 ปและ

ปรบไมเกน 3 ลานเยน (ประมาณ 1.14 ลานบาท) สวนกรณมไว รบไว หรอถายโอนไปซงกญชา โทษ

จาคกไมเกน 5 ป หากการกระทาดงกลาวเปนไปเพอคากาไร จะไดรบโทษตาม ขอ 24-2 คอ จาคกไม

เกน 7 ป และปรบไมเกน 2 ลานเยน (ประมาณ 7.6 แสนบาท)

ขาวอดตดาราดงญปนทเพงลงสมคร ส.ว. ถกแจงขอหามกญชาในครอบครอง ในป พ.ศ. 2559

เปนตวอยางของการบงคบใชกฎหมายควบคมกญชาในประเทศญปน

เจาหนาทสานกงานควบคมยาเสพตดคนโตะ กระทรวงสาธารณสข แรงงานและสวสดการ

ญปน บกคนบาน รถยนต และเกสตเฮาสของ ซายะ ทาคาก อดตนกแสดงหญงชอดงทเมองอชกะค

จงหวดโอกนาวาทางตอนใตสดของญปน พบใบกญชาแหงหลายสบกรมในบานและภายในรถยนตของ

เธอ ถกแจงขอหาฝาฝนกฎหมายควบคมกญชา และการกระทาดงกลาวถอวาเปนการกระทาทขดตอ

ความสงบเรยบรอยของประชาชน นอกจากนตารวจยงจบกมชายสองคนทอยในบานของเธอ พรอม

กบยดหลอดและมวนกระดาษทเชอวาใชเปนอปกรณในการสบเปนของกลาง อยางไรกด อดตดารา

หญงปฏเสธขอหา ยนยนวากญชาทพบไมไดเปนของเธอ และชายหนงในสองคนทถกจบปฏเสธเชนกน

แตคนสดทายซงเปนผบรหารบรษทแหงหนงยอมรบ

เธอลงสมครรบเลอกตงสมาชกสภาสงในกรงโตเกยว ในฐานะผสมครของพรรคฟนฟใหม เมอ

เดอนกรกฎาคม โดยมนโนบายสนบสนนใหยกเลกการหามใชกญชาเพอวตถประสงคทางการแพทย

หากไดรบเลอก แตไมประสบผลสาเรจ

สาหรบพระราชบญญตสทธบตรประเทศอนเดย (แกไข) ป พ.ศ. 2545 แกไขเพมเตมสวนท

3 มาตรา 10 บญญตหามโดยชดเจนในการไมใหการคมครองการประดษฐทมความเกยวของกบ

ทรพยากรชวภาพหรอการประดษฐดดแปลงจากภมปญญาทองถน หากปรากฏวามการนาภมปญญา

ทองถนในการใชทรพยากรชวภาพของอนเดยไป โดยไมไดรบความยนยอม เพอไปขอรบความคมครอง

สทธบตรในตางประเทศ จะตองมการเปดเผยรายละเอยดประกอบการยนคาขอสทธบตร ถาการ

100

ประดษฐนนมความเกยวของกบความหลากหลายทางชวภาพโดยจะตองเปดเผยถงทมา และ

แหลงกาเนดทางภมศาสตรดวย โดยผขอจะตองยนยนวาการใชสงทเกยวกบความหลากหลายทาง

ชวภาพไดปฏบตตามหลกเกณฑของกฎหมาย Biodiversity Diversity Act 2002 และไดรบการ

อนญาตจากหนวยงานทเกยวของกบความหลากหลายทางชวภาพแลว (องคการความหลากหลายทาง

ชวภาพแหงชาต The National Biodiversity Authority: NBA) หากมการคดคานและตรวจสอบ

ยอนหลงพบวา มการนาเอาการประดษฐทมความเกยวของกบความหลากหลายทางชวภาพไปขอรบ

การคมครองสทธบตรโดยผขอบดเบอนหรอไมเปดเผยเรองแหลงทรพยากรหรอแหลงกาเนดทแทจรง

หรอขอถอสทธในคาขอสทธบตรเปนสงทมปรากฏอยแลวทวไปกอาจเปนเหตทาใหมการเพกถอน

สทธบตรได

เปนการบญญตหลกเกณฑและแนวทางการแกปญหาไวอยางครบถวนสาหรบกรณทหากม

คณะวจยหรอบคคลอนใดทไมไดรบอนญาตจากรฐบาลของอนเดย ใหนาทรพยากรชวภาพไปใช หรอ

เพอไปขอรบความคมครองสทธบตรในตางประเทศ การกระทาเชนวานนจะไดรบการเพกถอนทนท

เพราะถอวาอนเดยไมไดรบประโยชนรวมดวย

ขณะทปจจบนกญชาในประเทศไทย ยงถกระบวาเปนยาเสพตดประเภทท 5 วนพธท 18

ตลาคม 2560 ทผานมา ภายหลงจากมขาวคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยรงสต ไดออกรายงานผล

วจยสารสกด THC ในกญชาวามผลอยางไรตอเซลลมะเรงของผปวยมะเรงรายหนงในหลอดทดลอง

ผลปรากฏวาเซลลมะเรงนนฝอตายลง และในปนคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยรงสต กจะมการ

ทดลองในหนทดลองครงแรกเพอใหไดความชดเจนยงขน คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยรงสตได

ขอรบกญชาจาก พล.ต.ท.สมหมาย กองวสยสข ผบญชาการปราบปราบปรามยาเสพตด เพอมาวจย

ซงคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยรงสตรบมอบกญชาคณภาพดทไดจากการจบกมจานวน 40

กโลกรมใหมาวจยโดยเฉพาะ

นบตงแตวนนนเปนตนมามทงผปวย และญาตพนองของผปวยโรคมะเรงจานวนมาก ไดเขา

มาหาทคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยรงสต เพอขอความชวยเหลออยางไมขาดสาย และมความหวง

วาจะไดรบสวนแบงกญชาดงกลาวหรอมชองทางทมารกษาชวตของผปวยมะเรง แตคณะเภสชศาสตร

มหาวทยาลยรงสต กไมสามารถหากญชามาใหผปวยเชนนนได เพราะกญชาทไดรบมาถกดแลควบคม

อยางเขมงวดจากเจาหนาทเพอการวจยในหนทดลองเพยงอยางเดยวเทานน ทงนเปนเพราะกญชาอย

ในบญชยาเสพตดตามกฎหมาย

ในการประชมกรรมการบรหารมหาวทยาลยรงสต ไดมการแจงความคบหนาใหในการดาเนนการ

ทาเรองขอครอบครองกญชาตอไปใหทนเวลาเพอรอการวจย กอนทจะหมดระยะเวลาการครอบครอง

หากทาเรองไมทนกญชาเหลานนกจะตองสงมอบคนเพอเผาทาลายตอไป ดร.อาทตย อไรรตน อธการบด

101

มหาวทยาลยรงสต จงเหนวาควรขยายผเขารวมในกรรมการการวจยและพฒนาเรองกญชาใหมากขน

เพอเรงรดเรองทจะเปนประโยชนตอผปวยและมนษยชาตทรอความหวงอยเปนสาคญ

อยางไรกตามทประชมตางเหนพองตองกนวาเรองดงกลาวมความละเอยดออนและมอปสรรค

ทางกฎหมายอยมาก ดร.อาทตย อไรรตน อธการบด จงเหนวาอาจจาเปนตองใชอานาจรฐหรออาศย

คาสงของ คณะรกษาความสงบแหงชาต หรอ คสช. มาตรา 44 เพอหาทางปลดลอกใหกญชาออกจาก

บญชยาเสพตดเพอใชวจยและรกษาในทางการแพทยได

วนพฤหสบดท 19 ตลาคม 2560 มญาต 5 คน ของผปวยมะเรงปอดระยะทส มาขอความ

ชวยเหลอดวยความหวงเดยว จาก ดร.อาทตย อไรรตน เพราะหมอระบวาจะมชวตไดอกเพยง 3 เดอน

เทานน แต ดร.อาทตยกไมสามารถหากญชาใหผปวยได เพราะเปนเรองทผดกฎหมาย แตกเปนเรองท

นาเศราใจวาคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยรงสต มกญชาทจะทดลองวจยทอาจทาใหรผลการทดลอง

ในหนได แตดวยขอจากดทางกฎหมายกญชาเหลานกลบไมสามารถมไวใหความหวงกบชวตคนปวยท

มเวลาเหลออยอกไมนานได และกวาจะรอกฎหมายใหผานได กคงมคนเสยโอกาสในการทจะได

ทดลองใชกญชาเพอรกษาโรคมะเรง หรอแอบใชกนอยางไมถกตอง หรอแอบใชกนโดยทหมอไมเขาใจ

ในเงอนไขการรกษาระหวางการใชกญชา ดงนนคงจะมผปวยทตองเสยชวตอกมาก หากจะรอ

ผลการวจยเพยงอยางเดยว หรอรอกฎหมายทเปนไปอยางลาชามากเชนน

ดวยเหตผลทผปวยโรคมะเรงไมมเวลาทจะรอคอยกฎหมายทลาชาเชนนนได ทางออกเพอ

“มนษยธรรม” คอตองชวยเรงแกไขกฎหมายเพอปลดลอกกญชาออกจากบญชยาเสพตดและให

สามารถนามาใชในการวจยและรกษาในมนษยไดใหเรวทสด ดร.อาทตย อไรรตน อธการบด จงไดลง

นามแตงตงคณะกรรมการพจารณาศกษาและพฒนาการวจยพชเสพตดขน โดยมงหวงวาจะรวมพลง

เรงผลกดนเรองนใหเรวทสด

วนศกรท 20 ตลาคม 2560 ศาสตราจารยพเศษ วชา มหาคณ คณบดคณะนตศาสตร

มหาวทยาลยรงสต เปนประธาน ไดจดประชมอยางเรงดวน และไดรบความรวมมอจากขาราชการกรม

แพทยแผนไทยและแพทยทางเลอกในการรวมแลกเปลยนขอมลความรแลว ยงจะรวมมอกนผลกดน

เรองดงกลาวตอไปอกดวย ทงนขอสรปในเบองตนจากการประชมมหาวทยาลยรงสต และกรมแพทย

แผนไทยและแพทยทางเลอก เมอวนศกรท 20 ตลาคม 2560 คอ

1) มหาวทยาลยรงสต รวมกบ กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก จดทาขอเสนอ

ใหมการอนญาตนากญชามาใชทางการแพทย ทงในรปแบบเปนตารบยาตามภมปญญาการแพทย

แผนไทย การแพทยพนบาน การแพทยทางเลอก การแพทยแบบบรณาการผสมผสาน โดยมงเนนตอ

ประโยชนและความปลอดภยของผปวยเปนสาคญ รวมทงการวจยพฒนาผลตภณฑจากกญชาเพอ

นามาใชประโยชนดานการดแลสขภาพ

102

2) กรมการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก เปนหนวยงานหลกในการควบคมดแลการ

ใชกญชาทางการแพทย กบคนไขทงในการใหบรการดแลรกษาและการศกษาวจยในมนษย โดยรวมกบ

เครอขายหนวยบรการทวประเทศ

3) มหาวทยาลยรงสต เปนหนวยงานหลกในการประสานใหเกดเครอขายการวจยและพฒนา

ผลตภณฑจากกญชาเพอนามาใชในทางการแพทยและการดแลสขภาพ

ทประชมยงไดเสนอใหมการตงคณะกรรมการเพมเตม และอนกรรมการชดตาง ๆ เพมเตม

และมอบหมายให อ.คมสน โพธคง รองคณบดคณะนตศาสตร มหาวทยาลยรงสต เปนผยกราง

กฎหมายตาง ๆ เพอปลดลอกกญชาใหสามารถนามาใชในทางการแพทยได

ทงนแนวทางการแกปญหาทสาคญ เชนการใหความรเกยวกบพชทมฤทธเสพตดจงเปนทาง

ออกทดสาหรบการแกปญหาการนาสารเสพตดมาเปนยา ทงนสาหรบยาหรอพชสมนไพร หากเราใช

โดยทไมรปรมาณทเหมาะสม กอาจกอใหเกดอนตรายได รวมถงกญชาเอง หากนามาใชโดยไมมการ

ควบคมเพอหวงผลในการลดอาการปวดจากโรคมะเรง หรออาการใด ๆ กตามทผใชตองการ ยอมให

โทษมากกวาประโยชน เพราะวาปรมาณหรอขนาดยาทเหมาะสมในการใชรกษาในแตละคนยอม

แตกตางกน ขนอยกบความสามารถในการดดซมของรางกายหรอความทนตอยาของรางกายแตละคน

เพราะฉะนน เราจงไมสามารถบอกไดวาการนาไปใชดวยตนเอง จะทาใหเกดอนตรายมากนอย

แตกตางกนอยางไร จงตองมขอมลจากงานวจยมาสนบสนนวาผปวยควรใชยาหรอสมนไพรในปรมาณ

เทาไหร นามาสการพฒนาผลตภณฑทมคณภาพ สามารถควบคมขนาดยาในผปวยไดอยางเหมาะสม

มความสมาเสมอในการบรหารยา ซงจะกอใหเกดประโยชนตอผใชมากยงขน

แมแตการนามาใชเพอการรกษาโรค ถงแมวาจะเปนสารเดยวกน แตการรกษาโรคแตละชนด

ทไมเหมอนกน ขนาดของยากจะไมเหมอนกน เพราะฉะนนการทเราจะเอามาสบเองเพอรกษาโรคคง

จะยาก เพราะสมมตวาเปนมะเรง ซงมะเรงมหลายชนดและไมเหมอนกน ขนาดยาทใชกไมเหมอนกน

ระยะเวลาในการรกษากไมเหมอนกน ดงนนการทเราเอามาใชเองคงจะควบคมตรงนนไดยาก อาจจะ

ตองทาการวจยวามะเรงชนดนใชมากนอยแคไหน ใชระยะเวลานานแคไหนทจะรกษาโรคได ถาใชมาก

เกนไปกอาจจะเปนพษตอระบบอนดวย เพราะฉะนนการนาไปใชเองจะคอนขางอนตราย รวมถง

สมนไพรบางชนด ทงนอาจารยวรวรรณ สายงาม และอาจารยสรางค ลละวฒน อาจารยประจาคณะ

เภสชศาสตร มหาวทยาลยรงสตและเปนนกวจยประจาศนยวจยรงสต กลาวไวในบทสมภาษณ

บทท 6

บทสรป และขอเสนอแนะ

6.1 บทสรป

ประเทศไทยมองเหนถงประโยชนของกญชง มากกวาโทษตามคณสมบตทแทจรง สงผลใหม

การแกไขปรบปรงพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 แกไขในประกาศกระทรวงสาธารณสข

ฉบบท 135 (พ.ศ. 2539) เรองระบชอและประเภทยาเสพตดใหโทษตามพระราชบญญตยาเสพตดให

โทษ พ.ศ. 2522 โดยถอดกญชงออกจากการเปนยาเสพตดแลว ประกอบกบพระราชเสาวนยของ

สมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ในป พ.ศ. 2546 พระองคทานอยากเหนการพฒนาพช

กญชง หรอ Hemp อยากใหนามาพฒนาเปนพชเศรษฐกจ ดงนน ประเทศไทยกควรมหลกเกณฑและ

วธทางกฎหมายภายใตระบบการควบคมเกยวกบพชกญชาโดยใหมระบบการขออนญาตสาหรบผปลก

สาหรบการวจยและระบบกากบดแลเพอจะใหเกดประโยชนตามวตถประสงคในฐานะยาสมนไพรและ

ยาแผนปจจบนใหเปนทยอมรบในวงการแพทยและสาธารณสขซงจากดเฉพาะผทไดรบใบอนญาต

เทานนจงจะมสทธปลก หรอทาการวจยและดวยประโยชนของพชดงกลาวเองทาใหผเขยนใหความ

สนใจและอยากจะทาการศกษาวจยในหวขอน

เมอเปรยบเทยบหลกเกณฑการใหความคมครองสทธบตรพชทมฤทธเสพตดในประเทศไทย

และในตางประเทศเหนวาขอดของกฎหมายอนเดยคอมความชดเจนในเรองของการหามนาทรพยากร

ชวภาพมาขอรบความคมครอง ทงนครอบคลมถงในการขอความคมครองระดบตางประเทศอกดวย

กลาวคอ หากมการนาทรพยากรชวภาพหรอภมปญญาทองถนของอนเดยไปขอรบความคมครอง

สทธบตร ผขอจะตองระบแหลงทมา แหลงภมศาสตรใหชดเจน มเชนนนจะเปนเหตแหงการเพกถอน

การขอรบความคมครองดงกลาวซงในขณะเดยวกนประเทศไทยมขอกาหนดชดเจนในเรองการนาพชท

ถกระบใหเปนยาเสพตดมาขอรบความคมครองสทธบตร หรอแมแตนามาทาการศกษาวจยกตามหา

การกระทาดงกลาวไมไดรบอนญาตจากหนวยงานทเกยวของ และไมไดรบสงมอบพชชนดดงกลาว

อยางถกตอง การศกษาวจยหรอแมแตการมไวครอบครองเพอรกษาโรค ยอมเปนการกระทาทผด

กฎหมาย ตองระวางโทษตามทกฎหมายกาหนด

สาหรบขอเสยผเขยนเหนวาหากมความจาเปนในการศกษาวจยจะเปนไปคอนขางยาก

ดวยตดปญหาทางกฎหมายดงเชนประเทศไทย

แมวาประเทศญปนจะไมมขอกาหนดทชดเจนในเรองของการหามนาทรพยากรชวภาพ หรอ

พชทมสารเสพตดมาขอรบความคมครองสทธบตร หรอทาการศกษาวจย แตเมอศกษาในมมของ

กฎหมายยาเสพตดของประเทศญปนแลว พบวาแมญปนจะอนญาตใหปลกกญชาเพอทาเปนยาได

104

แตหากขอเทจจรงปรากฏวาผใดปลก หรอมไวในครอบครอง ซงกญชาเกนกวาทกาหนดไวในกฎหมาย

ควบคมกญชา ผนนถอวามความผด

เพราะฉะนนจะเหนไดวากฎหมายของประทศไทย ประเทศอนเดย และประเทศญปนมความ

คลายคลงกนในแงขอการจากดการใชพชทมสารเสพตด แตกฎหมายของประเทศไทยและประเทศ

อนเดย มขอดกวากฎหมายของประเทศญปนเพราะวามขอกาหนดหามทชดเจนกวา ฯลฯ

แตในขณะทกฎหมายของประเทศอนเดยกยงชดเจนในเรองของการระบการนาทรพยากร

ชวภาพมาขอรบความคมครอง ครอบคลมถงในการขอความคมครองระดบตางประเทศ คอ หากมการ

นาทรพยากรชวภาพหรอภมปญญาทองถนของอนเดยไปขอรบความคมครองสทธบตร ผขอจะตอง

ระบแหลงทมา แหลงภมศาสตรใหชดเจน มเชนนนจะเปนเหตแหงการเพกถอนการขอรบความ

คมครองดงกลาว ซงประเทศไทยไมม

ประเดนตอมาเมอประเทศไทยไมมหลกเกณฑดงกลาวเฉกเชนประเทศอนเดย ทาใหการจด

สทธบตรสารอนพนธจากใบกระทอมฯโดยกลมนกวจยญปน ดาเนนการโดยปราศจากการแบงปน

ผลประโยชนอยางเทาเทยมและยตธรรมกบประเทศไทย ซงไมเปนไปตามอนสญญาระหวางประเทศ

วาดวยความหลากหลายทางชวภาพ ทกาหนดใหพชสมนไพรและภมปญญาทองถนทปรากฏใน

ดนแดนประเทศไทย อยภายใตสทธอธปไตยของประเทศไทย การวจยของนกวจยตางชาตและ

นกวจยไทยซงเกดขนหลง พ.ร.บ. คมครองพนธพชมผลบงคบใชตงแตป 2542 เปนตนมา เกยวกบ

พนธพชปาหรอพนธพชทวไปของไทย ตองแจงและขออนญาตตามกฎหมาย และในกรณทมการจด

สทธบตรซงนาไปสผลประโยชนทางการคาจะตองขออนญาตและแบงปนผลประโยชนกบ

คณะกรรมการคมครองพนธพช

เมอปรากฏหลกฐานชดเจนวา การจดสทธบตรของญปนในกรณน ไมมการปฏบตตามพนธกรณ

เกยวกบการเขาถง การทาความตกลงรวมกน และการแบงปนผลประโยชนอยางเทาเทยมและเปน

ธรรมตามอนสญญาฯ เทากบวาการดาเนนการของกลมนกวจยจากญปนในกรณนเขาขายการกระทาท

เรยกวา “โจรสลดชวภาพ” ทละเมดความตกลงระหวางประเทศและจรยธรรมการวจยระหวาง

ประเทศ ประเทศไทยจงควรมบทบญญตภายในเพอประกอบอนสญญาระหวางประเทศวาดวยความ

หลากหลายทางชวภาพ

6.2 ขอเสนอแนะ

จากทผเขยนไดศกษาถงความเปนมาของระบบกฎหมายการใหความคมครองสทธบตรการ

ประดษฐในตางประเทศเชนประเทศญปนประเทศอนเดยและขอตกลง TRIPs ทอยในความกากบดแล

บรหารจดการขององคกรทรพยสนทางปญญาโลกทเกยวของกบการใหความคมครองในประเดนของ

สทธบตรการประดษฐกลาวโดยสรปในสาระสาคญของบทบญญตในประเดนการใหความคมครอง

105

ผลตภณฑทมหนาทการใชงานดงนเมอเราไดทราบแนวทางของกฎหมายตางประเทศในประเดนท

เกยวกบการคมครองสทธบตรการประดษฐในแตละประเทศแลวจะเหนไดวาแตละประเทศทผเขยนได

หยบยกขนมาศกษาและเปรยบเทยบในสารนพนธเลมนนนไมมประเทศใดเลยทจะไมพดถงการให

ความคมครองสทธบตรสงประดษฐดงนนหากจะนามาศกษาเปรยบเทยบและเสนอแนะแนวทางท

ผเขยนกลาวถงอปสรรคในการพจารณาหรอบงคบใชขอกฎหมายในการกาหนดเงอนไขกานากญชามา

ใชในทางการแพทยได ทงนใหอยในอานาจการดแลและควบคมโดยรฐไมสามารถจดทะเบยนสทธบตร

พชสมนไพรทมฤทธเสพตดได

ผเขยนเหนวาหากประเทศไทยอยากใหความคมครองสทธบตรตอพชทมฤทธเสพตดอยางใน

ตางประเทศ ผเขยนขอเสนอใหมมาตรการดงตอไปน

1) ควรพจารณาเรองการแบงแยกกฎหมาย โดยแยกกญชาออกจากยาเสพตดชนดอน

แยกแยะประเภทและโทษ อาจพจารณาจากการนาไปใช

2) การลดทอนความเปนอาญาและกลบไปอนญาตใหใชกญชาทางการแพทยได เหมอนกบ

บญญตไว ใน พ.ร.บ. กญชา 2477 และ การแกไขกฎหมายยาเสพตดในปจจบนใหเออตอการดาเนนงาน

มความยดหยนมากพอ อาจพจารณาแยกฐานความผดจากกญชาสด กญชาแหง ผลตภณฑกญชาแปรรป

3) ไมควรบญญตใหพชกระทอม กญชา เปนยาเสพตดประเภท 5 ตามพระราชบญญตยาเสพ

ตดใหโทษ พ.ศ. 2522 เพราะมบทลงโทษทรนแรง ไมไดสดสวนกบผลกระทบทเกดจากการใชพช

กระทอมและกญชา ควรมบทบญญตวาดวย “พชสารเสพตด” ในพระราชบญญตยาเสพตด เพอ

ควบคม กากบดแลพชกระทอม (รวมถงกญชาและกญชง) เปนการเฉพาะ ทงควรเปดกวางใหมการ

ศกษาวจยเพอประโยชนในทางการแพทย โดยใหอยในความควบคมของ พ.ร.บ. ยาเสพตดใหโทษ

โทษ พ.ศ. 2522 ดงเชน มาตรา 26 ซงบญญตเปนขอยกเวนไววาหากรฐมนตรเหนชอบหรออนญาตให

ผลต จาหนาย นาเขา สงออก หรอมไวในครอบครองซงยาเสพตดใหโทษในประเภท 4 หรอในประเภท

5 มการขออนญาตใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทกาหนดในกฎกระทรวง เพอใหเกด

มาตรการกากบดแลทเหมาะสม

การดาเนนมาตรการขางตน จะชวยใหสงคมไทยสามารถกาหนดนโยบายและมาตรการท

เหมาะสมกบพชทมฤทธเสพตดในสงคมไทยไดอยางเหมาะสมตอไป

และขอเสนอใหม(ขอยกเวน/ หรอขออนโลม) ในมาตรา 9 การประดษฐดงตอไปนไมไดรบ

ความคมครองตามพระราชบญญต

(1) จลชพและสวนประกอบสวนใดสวนหนงของจลชพทมอยตาม ธรรมชาต สตว พช หรอ

สารสกดจากสตวหรอพช

(2) กฎเกณฑและทฤษฎทางวทยาศาสตรและคณตศาสตร

(3) ระบบขอมลสาหรบการทางานของเครองคอมพวเตอร

106

(4) วธการวนจฉย บาบด หรอรกษาโรคมนษย หรอสตว

(5) การประดษฐทขดตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนด อนามยหรอสวสดภาพของ

ประชาชน

ทงนหากพจารณามาตรา 9 (1) กอาจทาใหเขาใจไปวากฎหมายไทยไมอนญาตใหมการขอรบ

สทธบตรในจลชพและความตกลงเศรษฐกจไทย-ญปนจะบบใหไทยตองคมครองจลชพอยางทไทยไม

เคยทามากอน แตในความเปนจรงจาเปนตองแยกจลชพและสวนใดสวนหนงของจลชพออกเปน 2

ลกษณะ คอ จลชพทเกดขนตามธรรมชาต และจลชพทเกดจากการสรางขนโดยมนษย (ไมวาจะโดย

อาศยกรรมวธทางจลชววทยาในลกษณะใด) เฉพาะจลชพลกษณะแรกเทานนทกฎหมายสทธบตรไทย

ปฏเสธไมใหการคมครอง สวนจลชพประเภทหลงนน กฎหมายไดคมครองมานานแลวตงแตเรมใช

กฎหมายสทธบตรในป พ.ศ. 2522 อกทงยงเปนไปตามพนธกรณระหวางประเทศในความตกลงทรปส

ซงกาหนดใหสมาชกองคการการคาโลกคมครองจลชพ หากจลชพนนเปนการประดษฐทมนษยสราง

ขน เชน จลชพทถกดดแปลงพนธกรรมใหมคณสมบตขจดคราบนามนทไดรบสทธบตรสหรฐและใน

หลายประเทศ (Diamond v Chakra Arty) กเปนสงทกฎหมายไทยใหการคมครองเชนเดยวกน แต

อยางไรกดกฎหมายไทยยงไมมการใหความคมครองสทธบตรสารสกดจากสมนไพรทมฤทธเสพตด

สวนประเดนทผเขยนไดหยบยกขนมาดวยตองการใหรฐออกกฎหมายรองรบโดยเฉพาะนน

คอประเดนของการนาพชสมนไพรทมรายชอเปนยาเสพตดใหโทษประเภทท 5 ตามพระราชบญญต

ยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 มาสกดสารโดยวธทางวทยาศาสตรเพอใหไดยารกษาโรคนน ยงไมม

กฎหมายขอใดบญญตใหการรบรองวาการศกษาวจยพชสมนไพรดงกลาว สามารถขอรบความคมครอง

สทธบตร ตามพระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 ได ดวยการกระทาดงกลาวเปนการประดษฐทขด

ตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนด อนามยหรอสวสดภาพของประชาชน ตามมาตรา 9(5) แหง

พระราชบญญตสทธบตร พ.ศ. 2522 ดงน หากพจารณาตความบทบญญตมาตรา 9(5) โดย

ละเอยดจะเหนวาการนาพชสมนไพร ไมวาจะเปนพชชนดใดกตาม หากถกระบไวในบญชยาเสพตดไม

วาการกระทาดงกลาวจะกระทาไปเพอประโยชนทางการแพทยกตาม การกระทาดงกลาวยอมขดตอ

ความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนด อนามยหรอสวสดภาพของประชาชน จงไมสามารถขอรบความ

คมครองตามกฎหมายสทธบตรนไดดวยความเคารพ ผเขยนไดหยบยกประเดนนขนมา เพยงเพอ

ตองการใหรฐไดตระหนกถงคณประโยชนและสรรพคณของ กระทอม กญชา และกญชง รวมไปถงการ

อนญาตใหนาพชประเภทดงกลาวมาใชเพอประโยชนทางการแพทยและดานอนภายใตมาตรการกากบ

ดแลทเหมาะสม รวมถงกาหนดหลกเกณฑ เงอนไขทชดเจน จากดการใชดลพนจของเจาพนกงาน เชน

การออกใบอนญาตการผลต นาเขา สงออก จาหนาย หรอครอบครองในปรมาณมากตามทกาหนดไว

และอาจมโทษปรบทางปกครอง หรอโทษอาญาแตไมควรมอตราโทษสง ซงทงทงนอาจจะไมตองถงขน

ถอดพชดงกลาวออกจากบญชยาเสพตด

107

บรรณานกรม

การทดลองท 6 chromatography. (ม.ป.ป.). สบคนจาก http://www.sci.nu.ac.th/chemistry/

directionlab/media_doc/256221/Lab6.pdf.

กรชผกา บญเฟอง. (2556, กรกฎาคม-ธนวาคม). การคมครองทรพยสนทางปญญากบเศรษฐกจ

สรางสรรค. สบคนจาก http://www.assumptionjournal.au.edu/index.php/Law

Journal/article/viewFile/961/865.

กกกอง สมเกยรตเจรญ, ปญญา ดานพฒนามงคล, กรกนยา สวรรณพานช, วชรนทร ภนรศ, วรวฒน

กสลางกรวฒน, ธนชพนธ วสทธวงศ และคณะ. (ม.ป.ป.). กฎหมายสทธบตรออสเตรเลย:

ศกษาเปรยบเทยบกฎหมายไทย. สบคนจาก www.ipitc.coj.go.th/system

/attachfile/study_license_aus.pdf.

กองบญชาการตารวจปราบปรามยาเสพตด. (2560). พชเสพตด. สบคนจาก

www.thaidrugpolice.com.

กรมประชาสมพนธ. (ม.ป.ป.). เศรษฐกจสรางสรรค (Creative economy) อกหนงทางเลอกฝาวกฤต

เศรษฐกจของไทย. สบคนจาก http://thainews.prd.go.th/view.php?m_newsid=

255211090235&tb=N255211.

กรมวทยชเทคนคตรวจสคณรอย หาสารเสพตด 10 ชนดในครงเดยว. (2557). ประชาชาตธรกจ

ออนไลน. สบคนจาก www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1392797912.

กรมทรพยสนทางปญญา. (2560 ก). กฎหมายสทธบตรสงประดษฐประเทศญปน. สบคนจาก

http://www.ipthailand.go.th/th/A2.html.

กรมทรพยสนทางปญญา. (2560 ข). กฎหมายสทธบตรสงประดษฐประเทศอนเดย. สบคนจาก

http://www.ipthailand.go.th/th/A2.html.

เคลยรใหกระจาง “กญชาทางการแพทย” คยกบ 3 อาจารย ม.รงสต ผวจยกญชาเพอรกษามะเรง.

(2560). ผจดการออนไลน. สบคนจาก www.manager.co.th/Home/ViewNews.

aspx?NewsID=9600000012158.

จกกฤษณ ควรพจน. (2541). กฎหมายระหวางประเทศวาดวยลขสทธสทธบตร เครองหมายการคา

(พมพครงท 5). กรงเทพฯ: นตธรรม.

จกรกฤษณ ควรพจน. (2544). กฎหมายสทธบตร: แนวความคดและบทวเคราะห (พมพครงท 2).

กรงเทพฯ: นตธรรม.

จกกฤษณ ควรพจน. (2545). กฎหมายระหวางประเทศวาดวยลขสทธสทธบตร เครองหมายการคา

(พมพครงท 5). กรงเทพฯ: นตธรรม.

108

ฉตรสมน พฤฒภญโญ. (2560). กฎหมายควบคมยาเสพตดเปรยบเทยบ. สบคนจาก

http://phad.ph.mahidol.ac.th/journal_law/3-2/07Chardsumon%20P rutipinyo.pdf.

ฉน ประสบพชย. (2553). สทธประโยชนของผทรงสทธบตรรวม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต,

มหาวทยาลยรามคาแหง.

นนทน อนทนนท (บก.). (2555). ทรพยสนทางปญญาในยคโลกาภวตนเลมท 2. กรงเทพฯ:

สานกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา.

นวต แกวประดบ. (2555). กระทอม ยาระงบปวดหรอยาเสพตด. สบคนจาก

http://narcotic.fda.moph.go.th/welcome/?p=2539.

สมชาย รตนชอสกล. (ม.ป.ป.). ประชาคมวจย. สบคนจาก http://rescom.trf.or.th/display/

keydefault.aspx?id_colum=2518.

พรเพญ เพชรสขศร. (2541). แนวการวจยเพอพฒนานโยบายแกไขปญหายาเสพตดในประเทศไทย.

พษณโลก: โกลบอลพรนท.

ไพศาล ลมสถตย. (2559). ศกษาทบทวนมาตรการทางกฎหมายเพอการจดการพชกระทอม:

กรณศกษากฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศ. ใน รายงานการสมมนาเรองการปฏรป

แนวทางการปฏบตตอพชกระทอมในประเทศไทย. สบคนจาก

http://www.thaidrugwatch.org/download/2559-06-01_kratom_paisal.pdf.

ภมนทร บตรอนทร. (2554). หลกการกาหนดคาเสยหายในคดลวงสทธตามกฎหมายทรพยสนทาง

ปญญา: ศกษาเปรยบเทยบกฎหมายไทยและกฎหมายฝรงเศส. สบคนจาก

http://www.tgcthailand.com /articles/003-2011.pdf.

มานพ คณะโต. (2556). สถานการณกญชา พ.ศ. 2545-2554 ในสงเคราะหสถานการณสารเสพตด

พ.ศ.2545-2555. กรงเทพฯ: สานกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตด กระทรวงยตธรรม.

มานพ คณะโต, พนรตน ลยะตกล และสจตตา ฤทธมนตร. (2559). นโยบายและการจดการปญหา

กญชา: กรณศกษาประเทศองกฤษและประเทศสหรฐอเมรกา (รายงานผลการวจย).

กรงเทพฯ: จรลสนทวงศการพมพ.

ยรรยง พวงราช. (2543). คาอธบายกฎหมายสทธบตร (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: วญชน.

วราภรณ ตงยงศร. (2531). มาตรการทางกฎหมายเพอปองกนการกดกนโดยมชอบของผทรง

สทธบตร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต,

สทธบตรยา vs สทธประชาชน บททดสอบยาก ๆ ของอนเดย. (ม.ป.ป.). สบคนจาก

http://info.gotomanager.com/news/details.aspx?id=94770.

สถานเกษตรหลวงปางดะ. (2560). Spot สารคด Hemp หรอ กญชง พชเศรษฐกจชาวไทยภเขา.

สบคนจาก www.youtube.com/watch?v=eRx3EdSJkIQ.

109

สมนไพรตองหาม. (ม.ป.ป.). สบคนจาก http://www.bangkokbiznews.com/news/detail/717749.

เสาวรภย กสมา ณ อยธยา. (2553). Creative economy ทางเลอกใหมการพฒนาเศรษฐกจของ

ไทย. สบคนจาก http://www.bu.ac.th/knowledgecenter/executive_journal/

jan_mar_10/pdf/23-28.pdf.

สมยศ กตตมนคง. (ม.ป.ป.). รกษาโรคดวยกญชงและกญชา. กรงเทพฯ: โกกรน โซเชยล เวนเจอร.

สานกขาวไทยพบเอส. (2560). เสนอถอด “กญชา-กระทอม” จากกฎหมายยาเสพตด. สบคนจาก

http://news.thaipbs.or.th/content/266132.

สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด. (2546). พชกระทอม: สมนไพรหรอ

ยาเสพตด. กรงเทพฯ: สานกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตด.

สานกงานเสรมสรางเอกลกษณของชาต สานกเลขาธการนายกรฐมนตร สานกนายกรฐมนตร. (2548).

พชถนเดยวและพชหายากของประเทศไทย. ใน รายงานการประชมความหลากหลายทาง

ชวภาพดานปาไมและสตวปา. สบคนจาก http://www.dnp.go.th/geneticsgroup/diver/

proceeding/proceeding48/pdf/6.pdf.

สานกยาและวตถเสพตด กรมวทยาศาสตรการแพทย. (2558). วธมาตรฐานสาหรบการตรวจพสจน

สารเสพตดในปสสาวะ เลมท 1. นนทบร: คงเกยตรการพมพ.

แหลงขอมลจากกองบญชาการตารวจปราบปรามยาเสพตด. (ม.ป.ป.). สบคนจาก

http://www.thaidrugpolice.com/-cannabis-marihuana-ganja/.

อนมต 6 จงหวด 15 อาเภอ ปลก “กญชง” พชเศรษฐกจได. (2559). เดลนวส. สบคนจาก

https://www.dailynews.co.th/regional/615749.

อรณชา สวสดชย. (2549). Patent Troll: บทเรยนจากสหรฐอเมรกา ญปนและการเตรยมความ

พรอมสาหรบประเทศไทย. สบคนจาก http://www.apheit.siam.edu/ jounal/social-

22-2-2559/p151-162.pdf.

องคการอนามยโลก. (ม.ป.ป.). ยามอรฟน. สบคนจาก http://www.un.or.th/th/staff/-who.

CBS Dallas News. (2017). 11-Year-Old Sues Federal Government To Legalize Medical

marijuana; ‘I’m doing what i consider pretty well – 866 days seizure free.

Retrieved from https://goo.gl/U6CTWb.

Dayma, D. (2012). Protection of traditional knowledge in Indian Patent Act. Retrieved

from http://www.goforthelaw.com/articles/fromlawstu/ article76.htm.

Debregeas, P. (2002). Morphine sulfate microgranules, manufacturing process and

pharmaceutical preparations. Retrieved from www.google.com/patents/

US6482437.

110

Devon News. (2017). 74-year-old cannabis dealer 'getting too old for this. Retrieved

from www.devonlive.com/news/devon-news/74-year-old-cannabis-dealer-

544809.

Ministry of Agriculture Government of India. (2012). protection of plant varieties and

farmers’ rights authority. Retrieved from http://www.plantauthority.gov./pdf

/G_Brochure_English.pdf p.1.

National Institute on Drug Abuse. (2015). Marijuana can kill cancer cells, says US

government-funded research. Retrieved from http://www.independent.co.uk/

news/world/americas/marijuana-can-kill-cancer-cells-says-us-government-

funded-research-10166406.html.

111

ประวตผเขยน

ชอ – นามสกล กานดา เพชรเลศ

อเมล lilkanda.petl@gmail.com

ประวตการศกษา นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยกรงเทพ

ปการศกษา 2558

มธยมศกษา โรงเรยนบญวฒนา