a. vesalius - KU Leuven · AFGIFTEKANTOOR 3000 LEUVEN 1 - 27STE JAARGANG - NR.4, DECEMBER 2015 - P3A9092 - DRIEMAANDELIJKS OKT-NOV-DEC a. vesalius FACULTEIT GENEESKUNDE - PERMANENTE

AFGIFTEKANTOOR 3000 LEUVEN 1 - 27STE JAARGANG - NR. 4, DECEMBER 2015 - P3A9092 - DRIEMAANDELIJKS OKT-NOV-DEC

a. v e s a l i u sF A C U L T E I T G E N E E S K U N D E - P E R M A N E N T E V O R M I N G

VERENIGING VAN DE ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE VAN DE KU LEUVEN - ALFAGEN

HERESTRAAT 49 - 3000 LEUVEN

COÖRDINATIE: VERENIGING VAN DE ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE VAN DE KU LEUVEN

O&N2, HERESTRAAT 49 BUS 400, B-3000 LEUVEN. TEL. +32 16 33 06 24 / +32 16 33 06 11

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER : O&N2 - C . GEENS , HERESTRAAT 49 BUS 400 , B -3000 LEUVEN

174

A. Vesalius | nr. 4 december 2015

Inhoud

VOORWOORD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

EDITORIAAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

NIEUWS VAN ALFAGEN

Therapiedag 2015 (10 oktober 2015) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179

Si non e vero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

Lenteconcert 2016 (18 maart 2016) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

Ereleden 2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184

Baron André Simonart (em. prof. dr. Lahaye) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185

NIEUWS VAN DE FACULTEIT

Nieuwe SPOC Chemie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186

BMW

Your Future Awaits You . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187

BMW-Alumni Quiz (22 januari 2016) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188

MEDICA

Symposium: ‘De Arts Van Morgen’ (27 februari 2016) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189

KUNST, CULTUUR EN REIZEN

ACCO stelt voor: ‘Samen werken aan herstel’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

Boekbesprekingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

Bye Bye Management . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190

Markante vrouwen in de geneeskunst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192

ANDREAS VESALIUS

Deel II: De laatste reis van Andreas Vesalius en de omstandigheden van zijn dood . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193

ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

Kiezen na het doctoraat: terug naar het land van oorsprong of emigreren? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

NIEUWS UIT UZ LEUVEN

Symposium: ‘Obstructieve longziekten’ (25 februari 2016) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205

Eerste supersnelle simultane PET-MR-scanner in België . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207

PROGRAMMA'S PERMANENTE VORMING EN ALUMNI-ACTIVITEITEN

Kalender van evenementen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212

IN MEMORIAM

Em. prof. dr. G. Deneffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

VERENIGING VAN ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE (ALFAGEN) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222

COLOFON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223

175

nr. 4 december 2015 | A. Vesalius

Voorwoord

Het is altijd een fijn moment om het kalenderjaar af te sluiten met een mooie viering. Met collega Marc Desmet en professor Kanigula Mubagwa hadden wij begin december een dubbele reden om te vieren.

De manifestatie in de Faculty Club rond de ‘Alumnus van het Jaar’ en de lau-reaat van de ‘Prijs professor J. Vandepitte’, is een ankerpunt in de jaarwerking van ALFAGEN. De aanwezige Alumni, vrienden en familie kunnen ook dit jaar getuigen van de aangename sfeer en de emotionele verhalen van de laureaten en hun ‘promotoren’. Hier merkt men goed dat onze organisatie leeft! Jammer genoeg verschijnen de plaatjes pas in ons volgend nummer van dit tijdschrift.

En inderdaad , na het einde van een jaar komt alweer een nieuw werkjaar vol activiteiten en initiatieven. De jongeren-werking die nu van start gaat, is er een voorbeeld van. Onze samenwerking met Medica bouwen wij verder uit en ook onze jongste telg, de afdeling Biomedische Wetenschap-pen, ligt ons nauw aan het hart.

Zoals te verwachten was, laten wij A. Vesalius nog niet los, want onze Vesalianen zitten blijkbaar op een on- uitputtelijke bron. Voor de geïnteres- seerden melden wij dat tevens een andere bekende Alum-nus uit die tijd, de arts- botanicus Rembertus Dodoens uit Mechelen, in 2017 aan een viering toe is. ALFAGEN bekijkt hoe hier- aan mee te werken. Zijn er Alumni met bijzondere interesse, of die materiaal over deze Alumnus bezitten, dat zij het laten weten.

Een goed tegengewicht vormen steeds de verhalen die de UZ Leuven ons aan-reiken en de aanbreng door de studenten, faculteit en de biomedische weten-schappers.

De afdeling Ontwikkelingssamenwerking heeft opnieuw een sterk verhaal dat heel wat collegae en beleidsmensen moet doen nadenken.

176


De diensten Heelkunde zorgden voor een beklijvend In Memoriam voor de zeer geliefde en eminente emeritus professor Georges Deneffe.

Noteer verder dat de webstek een nieuwe gedaante krijgt en dat hierbij ook de vacaturebank meer onder de aandacht komt.

Ten slotte wenst de redactie alle lezers een mooie jaarwende, een zalige kerst-tijd en uiteraard veel leesgenot.

Em. prof. dr. C. GeensVoorzitter ALFAGEN

Editoriaal Waarom lid worden van ALFAGEN?

De vraag?Met deze vraag bestookte een dynamische studente geneeskunde ons tijdens de laatste Raad van Bestuur. De vraag der vragen eigenlijk waar alle alumni-kringen van de diverse faculteiten van de KU Leuven zich over buigen.

Sinds jaar en dag weten wij dat Alumni zich de eerste 25 jaar na het beha-len van hun artsdiploma weinig bekommeren om het lidmaatschap van hun Alumnikring. Alle statistieken tonen aan dat men na 25 jaar afstuderen tot de conclusie komt dat het jammer is dat men de collegae uit die fijne studietijd in de voorbije kwarteeuw zo weinig heeft ontmoet en dat het tijd wordt om daar verandering in te brengen.

Het pas afstuderenMen is na een aantal jaren dat studeren, en al wat erbij komt kijken, eigenlijk wat beu, en men wil nu eindelijk de carrière uitbouwen waarvoor men al die inspanningen heeft gedaan. Diegenen die nog verder doctoreren, of noem het toch maar verder studeren, hebben helemaal geen tijd om met andere dingen bezig te zijn. Zij die echt professioneel van start gaan, hebben evenmin een boodschap aan universitaire naweeën. Wat valt er trouwens aan de univer-siteit voor een afgestudeerde nog te rapen? En hier zit de fout! Een Alumnus die de eigen carrière verder wenst uit te bouwen, kan heel wat hulp vinden

177


bij de eigen faculteit en universiteit, al staan deze instellingen niet steeds te springen om hun Alumni verder te helpen. Vaak bestaat er trouwens ook geen gestructureerd aanbod voor afgestudeerden.

De goede contacten die studenten hadden met hun stageleiders op de diver-se werkplaatsen hebben hen geleerd dat hun vroegere praktijkleermeesters meestal nuttige hulp kunnen bieden bij hun verdere professionele ontplooiing. Maar de Alumni beseffen onvoldoende dat hun leermeesters uit de bachelor- en masterjaren eveneens goede ideeën en advies weten te bieden tijdens de eerste zelfstandige beroepsjaren. Zeker, wanneer zij in de klinische praktijk gaan, kunnen hun adviezen vooral hun patiënten erg van nut zijn. En wees er gerust in dat de meest recente EBM nog steeds best wordt aangereikt binnen het opleidings- of universitair milieu. Met andere woorden, hoe nauwer men tijdens de academische basisopleiding en stages bij de opleiders in de buurt staat, hoe makkelijker men tijdens de verdere loopbaan op de hoogte blijkt van de recente ontwikkelingen in het vakgebied en hoe beter toegang men heeft tot de universitaire zorg die onze patiënten ook regelmatig nodig hebben.

De jaargenotenRaar maar waar, binnen alle faculteiten ziet men hetzelfde. Na een kwarteeuw zoekt men elkaar terug op. De lastigste momenten uit de beroepscarrière zijn meestal voorbij, de kinderen zijn plus of min twintig jaar oud en men valt enigszins terug op zichzelf en denkt aan ‘de vrienden uit de tijd, waar zijn ze nu gebleven, ...?’

Maar wat heeft men gemist? Wel, erg veel en vooral ‘de vrienden uit de tijd’. Immers, heel wat van onze collegae jaargenoten bleven in het universitaire milieu actief en konden bij nood, voor moeilijke kwesties, het best hulp bieden vanuit hun eigen dienst. Elk jaar van afstuderen heeft minstens tien, soms zelfs twintig jaargenoten die binnen het academisch milieu verder evolueer-den. Vaak denken wij na vijf of tien jaar afstuderen dat wij het allemaal zelf veel beter weten dan onze opleiders. Zo nodig ontdekken wij op onze werk-plaatsen collegae die het ook allemaal zeer goed weten en hebben wij onze ‘oude’ opleiders niet meer nodig. Maar niets is minder waar dan dat. Jaarge-noten zijn erg toegankelijk, professoren zijn goede bekenden en eigenlijk ook makkelijk benaderbaar. Terug kunnen grijpen bij complexe klinische situaties naar zij die ons de basis hebben aangeleerd, is een ware luxe, ook al woont men verder dan 100 km van de KU Leuven en staat men daar ook niet steeds op ons te wachten.

178


Cremec’s, stageleiders en perifere opleidersDit zijn vast en zeker de eerste contactpunten voor de perifeer gevestigde artsen. Maar tevens zijn dit al de eerste ankerpunten voor de Alumni van de universiteit. Via lidmaatschap en Alumniwerking kunnen pas afgestudeerden een flinke band houden met hun kwaliteitsvolle opleiding. De meeste ingewikkelde medisch-technische problemen zouden hier ook ter oplossing mogen aangeboden worden.

Maar wat veel leuker is het om naar de moederuniversiteit terug te keren, of daar op zijn minst goede banden mee te hebben, om via bekende collegae, jaargenoten, opleiders en professoren patiëntgebonden kwesties onder ogen te kunnen nemen.

Faculteitskring als toegangswegDe Alumnikring, in casu ALFAGEN, biedt een zekere toegang tot faculteit, UZ Leuven en universiteit, maar ook tot de eigen jaargenoten. Via tijdschrift, webstek, op-leidingsmomenten en culturele manifestaties worden de banden onderhouden en nieuwe contacten gesmeed. De bestaande relaties via jaar- en opleidingsmo-menten krijgen een boost en de nieuwe samenwerkingsmodellen komen aan bod. Kortom, de Alumniwerking kan voor een duidelijke meerwaarde zorgen. Voor een prikje worden Alumni lid van ALFAGEN en wij wijzen hen verder de weg naar een blijvend contact met de faculteit, de UZ Leuven en de KU Leuven. Het staat ieder-een volkomen vrij hoe deze relatie zelf in te vullen en vorm te geven.

Lid zijn van ALFAGENDit doe je zeker voor het eigen profijt en voor de persoonlijke beleving. Maar nog meer voor de professionele ontwikkeling en de maximale dienstverlening aan uw patiënten is de blijvende band met de opleiding een noodzaak. Geen van uw professoren zal een van uw vragen ooit afwijzen. Niemand van uw jaargenoten zal u professionele hulp weigeren. Uw patiënten zullen u dank-baar zijn om uw constante binding met en toegang tot uw opleidingscentrum.

"De menselijke eigenschap die ik het liefst zou willen versterken, is de em-pathie. Ze verenigt ons in een vredige liefdevolle toestand", zo zegt Stephen Hawking. Wees empathisch naar uw universiteit, en uw patiënten en uzelf worden er zeker beter door.


179


Nieuws van ALFAGEN

Therapiedag (zaterdag 10 oktober 2015)

Een nieuwe visie op revalidatieNauw samenwerken loont, dat kunnen wij nu wel zeggen! ALFAGEN en onze Alumni Ziekenhuiswetenschappen (AZW) zijn hier samen aan de slag gegaan en het resultaat mocht er best wezen.

Voor onze ‘Vesaliusleergangen’ hebben wij er-voor gekozen om zoveel mogelijk aan te leu-nen bij onderwerpen die vanuit de UZ Leuven en andere bevriende organisaties worden aangeboden. Dit resulteerde in een inhoude-lijk sterk en kwaliteitsvol verhaal, terwijl de organisatie en werkbelasting mooi verdeeld werden.

Revalidatie is zowel vanuit de zorgverstrek-kers als vanuit de zorgvragers een erg com-plexe materie met bovendien een zware economische impact. Heel wat instellingen, organisaties en verzekeraars zijn hier sterk

Dhr. Jo De Cock (midden), administrateur-generaal RIZIV

Prof. dr. Johan Flamaing (UZ Leuven Geriatrie)

Leen de Coninck (ACHG)

180


betrokken partij en de titel van de slotlezing ‘De Kafkaiaanse organisatie van de huidige gezondheidszorg’ liegt er niet om. Wij wisten ook al dat het op het terrein erg moeilijk is om een duidelijke lijn te trekken in organisa-tie, tijdsduur, indicatie en andere elementen van behandeling en evaluatie. Het was dan ook voor ALFAGEN en AZW erg fijn om vast te stellen dat naast verscheiden topmensen van de Vlaamse en federale zorgdepartemen-ten heel wat verantwoordelijken van diverse instellingen aanwezig waren, mee in debat gingen en nog lang bleven napraten.

Uit de inleidende lezing vernamen wij bovendien dat de zesde staatshervor-ming het hele verhaal nog complexer heeft gemaakt en dat het getouwtrek, en het nemen of afstoten van verantwoordelijkheid binnen de Franstalige ge-meenschap, tussen Brussel en Wallonië, nog groter is dan tussen de Vlaamse Gemeenschap en het federale niveau. Dat men binnen de UZ Leuven rond deze materie op een zeer gestructureerde en verantwoorde manier bezig is, was erg goed om te horen. Dit biedt vast een mooie leidraad voor andere instellingen.

Prof. dr. Jan De Lepeleire (ACHG)

Heidi Tanghe (BZIO) en voorzitter ALFAGEN em. prof. dr. Geens

181


De lezingen vanuit ACHG (Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde) her-innerden ons eraan dat de patiënt met zijn wensen, verlangens en mogelijkheden steeds centraal moet blijven staan, al mag dit niet beletten dat een zorgvuldige diagnosestelling en EBM-aanpak even belangrijk zijn.

Het BZIO (Belgisch Zeeinstituut voor Ortho-pedie) bracht van aan de Vlaamse kust een mooi verhaal over hoe patiënten met uiter-mate zorg moeten begeleid worden door-heen gans hun herstelproces en hoe grondig de overstap naar de thuiszorg onder de aan-dacht komt.

Hoeveel centen dit allemaal kost en wie daar nu wel en niet beter van wordt, kwam naar voor in de lezing van de economist met dienst van AZW. Dat dit zeker een kernelement van het hele verhaal is, mag duidelijk zijn.

Zo was de slotlezing ook heel duidelijk en verhelderend waarbij man en paard werden genoemd.

Opdracht volbracht voor deze studiedag, zoveel is duidelijk.

Dank ook aan alle sprekers en medewerkers die deze dag mogelijk maakten.

Dank ook aan het talrijke en kwaliteitsvolle publiek.


Wij gingen in dit korte verslag bewust niet in op de diepere inhoud van dit verhaal. Van enkele sprekers ontvingen wij wel wat tekstmateriaal. Alumni die hiervoor interesse hebben, kunnen de teksten vinden op www.vesaliusonline.be.

V.l.n.r.: Tonny Gypen, Daan Aeyels (AZW) en em. prof. dr. Jan Peers

David Larmuseau (AZW)

182


Si non e vero

De restauratie van de abdij van Park

door de stad Leuven, die erfpachter is

van het gebied, belooft een prachtig

resultaat.

De poorten, de abdijhoeve, het

spreekhuis en de bibliotheek werden

gerestaureerd, en laatst nog werd de

scheefgezakte oude abdijmolen

omgetoverd tot een aangename

brasserie met museum.

De werken zijn volop aan de

gang en nog lang niet voltooid, maar

men is vast van plan de abdij in haar

oude glorie tot in het laatste detail

perfect te herstellen, zoals blijkt uit de

officiële bekendmaking, aangeplakt

bij de ingang.

Em. prof. dr. Luc Missotten

183


Graag inschrijven vóór 13 maart 2016 Reservatie alleen via overschrijving op de rekening van ALFAGEN vzw: BE37 4310 2075 4128 – BIC: KREDBEBB; Vermelding op de overschrijving ‘Concert’ gevolgd door uw naam en lidnummer alumni of personeelsnummer indien van toepassing.

Voorverkoop (tot zondag 13 maart 2016 ) Publieksprijs: € 36 p.p. Ledenprijs: € 24 p.p. voor: Leden van ALFAGEN, Farmaleuven, andere alumniverenigingen, personeel KU

Leuven, UZ Leuven en Associaties (en hun partners) Studenten KU Leuven en Associaties: € 9 p.p. Ereleden: gratis De gereserveerde kaarten liggen aan het onthaal. Na 13 maart, aan de kassa: € 39 p.p.

Meer informatie verkrijgbaar op www.vesaliusonline.be of via het secretariaat ALFAGEN vzw Parking: De Villa – Gasthuisberg Rolstoelpatiënten bereiken het concert via het ziekenhuis

Verantw.uitgever: Chris Geens, ALFAGEN, Herestraat 49 PB400, 3000 Leuven

Vrijdag 18 maart 2016 om 20u Centraal Auditorium – Gasthuisberg – Leuven

Programma: Annelies Van Gramberen en Jeroen D’hoe blazen tijdens ‘American Songs’ de traditie van het Amerikaanse kunstlied nieuw leven in. Ze nemen je mee langsheen deze traditie met eigen interpretaties van folksongs, klassieke songs en grensverleggende opera- en musicalsongs. Deze reeks songs vormt een gevarieerd muzikaal verhaal. Een intrigerende en verrassend toegankelijke muzikale reis, met als rode draad de boeiende artistieke wisselwerking tussen genres binnen de Amerikaanse muziek.

Onthaal om 19u Deuren gaan open om 19u30 Na het concert wordt U een receptie aangeboden.

ALFAGEN 9de Lenteconcert 2016

Annelies Van Gramberen (sopraan) Jeroen D’hoe (piano)

met

‘AMERICAN SONGS’

SECRETARIAAT: ALFAGEN vzw, O&N2-bus 400,

Herestraat 49 3000 Leuven

Tel: 016-33.06.24 [email protected] www.vesaliusonline.be

i.s.m. de Faculteit Geneeskunde KU Leuven, Farmaleuven en Medica

ALumni van de FAculteit GENeeskunde

184


Ereleden 2015

Dokter ABRAMS MortonDokter AGTEN ClementDokter COENEGRACHTS Jean LouisDokter DE NEF JaakDokter DE PAEP JanDokter DEROOVER MarcDokter DE WITTE ElisabethEm. prof. dr. GEENS ChrisEm. prof. dr. JAEKEN JaakDokter JAMAER DaniëlDokter KETELS RobertEm. prof. dr. KNOCKAERT DaniëlDokter KUMS RenildeDokter LACQUET FrancoiseProf. dr. LEGIUS EricDokter LEONARD AndréEm. prof. dr. LERUT AntoonProf. dr. MENTEN JoannesDokter NIETVELT GustaafProf. dr. THOMEER MichaelEm. prof. dr. VAN DE WERF FransDokter VAN DER DONCK PaulProf. dr. VAN HOOTEGEM PhilippeProf. dr. VAN RAEMDONCK DirkDokter VAN RANSBEECK Hilde Dokter VANSTEENKISTE MariaDokter VERHOEVEN EricProf. dr. VERSLYPE Chris

Een bijzonder dankwoord gaat naar onze groeiende groep ereleden die jaarlijks hun erelidbijdrage (150 euro) storten. ALFAGEN kan dankzij deze Alumni een aantal activiteiten steunen en opzetten. Ereleden worden daarom door ALFA-GEN als echte vips behandeld en kunnen rekenen op bijzondere aandacht en zorg bij diverse activiteiten. De bijgewerkte namenlijst kan u steeds vinden op www.vesaliusonline.be. Nieuwe ereleden zijn natuurlijk steeds meer dan welkom!


185


Baron André Simonart

Deze tweetalige Leuvenaarstatig en hoofs in het gebaar,was onberispelijk van gedrag, minzaam, met vaderlijke glimlach,

Hij studeerde met veel toewijdinghaalde steeds grootste onderscheidingkende de farmacopee van buiten,was, eenmaal op dreef, niet te stuiten.

Hij vertelde geen gezever maar was ’n uitmuntend lesgever:niemand dierf een uurtje brossenuit schrik alsnog de rol te lossen.

Hij werkte strikt wetenschappelijk,maakte ’t zichzelf niet gemakkelijk,kende de grenzen van zijn gebied:dan zei hij zelf: "Oewij oeweten ’t niet."

Digitalis, theobromine,canabis, acetyl-choline,hoe zo’n stof door ons lichaam vliedt?hij bekende: "Oewij oeweten ’t niet."

Dat hij in het verzet meestreed,daarover bleef hij zeer discreetwat in Breendonk is geschied?hij antwoordde: "Oewij oeweten ’t niet."

In de spitse splitsingstijdenkoos hij voor de Franse zijde,had hij na ‘Leuven Vlaams’ veel verdriet?het antwoord is: "Oewij oeweten ’t niet."

Em. prof. dr. Dirk Lahaye (lid ALFAGEN)

186


Nieuws van de faculteit

Nieuwe SPOC (Small Private Online Course) chemie

Besmettelijk enthousiasmeHoewel er nog geen empirisch onderzoek naar werd gedaan, valt het toch op dat de passie voor geneeskunde of tandheelkunde bij tieners vaak gewekt wordt door Alumni. Kent u een tiener die door uw besmettelijk enthousiasme gebeten werd om eveneens arts of tandarts te worden? Dan helpt de Faculteit Geneeskunde hem of haar graag bij de voorbereiding op het toelatingsexamen.

Zoals u zich misschien nog herinnert, zijn er twee onderdelen aan het examen: Kennis en Inzicht in de Wetenschappen (K.I.W.) en Infor-matie Verzamelen en Verwerken (I.V.V.). Voor de vakken biologie, fysica, wiskunde en het onderdeel I.V.V. organiseert de faculteit tra-ditiegetrouw voorbereidingssessies tijdens de paasvakantie of op vier zaterdagen in maart

en april 2016. Per dag komt een van de onderwerpen aan bod.

Om de voorbereiding nog grondiger aan te pakken, werd de sessie chemie dit jaar uit de voorbereidingssessies gehaald en nu apart aangeboden in een on-line cursus. In de online cursus komt de leerstof uitgebreider aan bod en de aspirant-arts of -tandarts kan de leerstof op zijn of haar eigen tempo ver-werken. De online cursus komt compleet met extra oefenmateriaal, quizzen en een online forum waar de deelnemers met vragen terechtkunnen. Op de website vindt u een handig filmpje dat meer uitleg biedt over de SPOC (Small Private Online Course) chemie.

Voor informatie over de SPOC en de voorbereidingssessies: http://med.kuleuven.be/toelatingsexamen

187


BMW

Your Future Awaits You

Maand van de toekomst is dit academiejaar aan haar vierde editie toe en heet nu officieel ‘Your Future Awaits You’.

Het is een gezamenlijk initiatief van de opleiding BMW en de Doctoral School Biomedical Sciences KU Leuven.

Het omvat een reeks informatiesessies voor bachelor-, master-, doctoraats-studenten en postdoctorale onderzoekers rond onderwerpen zoals studeren en doctoreren in het buitenland, loopbaanmogelijkheden en solliciteren.

Tijdens de sessie Going abroad (20 oktober 2015) werden stu-denten, doctoraatsstudenten en postdocs gestimuleerd om een buitenlandse stage te onderne-men. Verschillende studenten en onderzoekers kwamen enthou-siast getuigen over hun boeiende buitenlandervaring.

Op 17 november 2015 vond de jaarlijkse Industriedag plaats. Studenten werden geïnformeerd over onderzoeks- en ontwikke-lingsactiviteiten in de industrie en over carrièremogelijkheden in uiteenlopende sectoren. In totaal stelden 25 bedrijven zich voor aan onze studenten.

Informatie over komende events vindt u op de kalender achterin (p. 214).

188


BMW-Alumni Quiz (vrijdag 22 januari 2016)

5de BMW-ALUMNI

QUIZ

Deuren: 19u30 Aanvang quiz: 20u

Schrijf je online in voor 15/01/’16 op www.alumnibmwleuven.be/quiz €20 per ploeg Max.4 personen per ploeg

? ?

? ?

189


Medica

Symposium: ‘De Arts Van Morgen’ (zaterdag 27/02/2016)

Onze gezondheidszorg evolueert met rasse schreden. Nieuw ontwikkelde technologieën zullen niet alleen vernieuwend en verbeterend zijn, maar tege-lijkertijd ook een drastische en verregaande impact hebben op de organisatie van ziekenhuizen en huisartsenpraktijken. De artsen van de toekomst zullen een waaier aan technologieën ter beschikking hebben, maar hiermee neemt het belang van een ethische reflectie van deze steeds verder ontwikkelende gezondheidszorg toe.

Om dit te kaderen organi-seert Medica, de Leuvense vereniging van studenten geneeskunde en biome-dische wetenschappen, op zaterdag 27 februari 2016 de tweede editie van het

symposium ‘De Arts Van Morgen’. Dit symposium zal doorgaan op de Campus Geneeskunde te Gasthuisberg. Omdat wij zowel studenten, ASO/HAIO’s als artsen hopen te verwelkomen, hebben wij gekozen voor het brede onderwerp van digitale geneeskunde. In samenwerking met het Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde, het UZ Leuven, de Faculteit Geneeskunde van de KU Leuven en haar Alumni (ALFAGEN) konden wij een mooi programma sa-menstellen. Onder andere Bart Van den Bosch, Chris Van Hoof, Stefaan Callens, Pascal Borry en Bert Aertgeerts komen een korte lezing geven. Deze lezingen worden gevolgd door een politiek debat. Na afloop van het symposium kan u napraten op de receptie/lunch.

Het volledige programma, alle praktische informatie en de inschrijvingspagina kan u vinden op http://symposium.medica.be.

190


Kunst, cultuur en reizen

ACCO stelt voor:

Kunst, cultuur en reizen

Titel: Samen werken aan herstel (Gids voor cliënten en hulpverleners)Auteur: Grace Verween en Filip AbtsUitgever: ACCOISBN: 978 94 6292 177 1Publicatiedatum: 2015Pagina’s: 176Prijs: € 22,00 (-10% ACCO-korting*) = € 19,80

*10% korting: geldig zowel bij online bestelling als bij aankoop in de boekhandels in Leuven, Antwerpen en Gent. (Bij online bestelling € 2,45 portkost per bestelling.)

Actiecode: AVTS10MZ0911 (geldig tot 15 februari 2016, niet cumuleerbaar met eventuele andere prijsvoordelen)

Herstellen doe je zelf, maar daarom niet alleen. Lotgenoten, familie, vrienden en hulpverleners kunnen zorgen voor een herstelondersteunend klimaat. Dat is ook het opzet van dit werkboek. Vanuit de kracht van ‘peer support’ krijgen cliënten de gelegenheid om stil te staan bij het thema en om van elkaar te leren. Zo kunnen ze opnieuw in contact komen met hun krachten en moge-lijkheden en op zoek gaan naar hun wensen en ambities. Een must-read voor elke hulpverlener die concrete handvaten zoekt om samen met cliënten op herstel te focussen.

Boekbesprekingen

Bye Bye Management Nu haast alle artsen, in hun medische praktijk ook met ‘management’ bezig zijn, past het even na te gaan waar zij de mosterd vandaan hebben.

www.accomedical.be

191


Sinds het concept ‘CanMEDS’ in de opleiding binnensloop, kwam er ook aan-dacht voor de ‘arts als manager’. Nu is management net zoals gezondheids-zorg, een wetenschap op zich en daar weet em. prof. Marc Buelens, eredirec-teur van de Vlerick Business School haast alles van. Dat ‘goed’ management bestaat, daar is hij zeker van, maar over de grote geheimen ervan heeft hij de grootste twijfel.In zijn boek bewandelt hij dan ook met brio de ‘via negativa’. Hij weet ons te vertellen wat goed management zeker niet is en waarschuwt als geen ander voor alle betweters, profeten en andere gloryhunters.Dit is een vrolijk, boeiend, nuttig en vooral goed lees- en herleesbaar boek. Met talloze zeer bekende verhalen en voorbeelden plaatst hij ons in de realiteit van elke dag en geeft hij bijzonder praktisch zicht over wat goed leiderschap zeker niet is. Hij durft ook te spotten met SWOT-analyses, managementsgoeroe’s, veel verdienende CEO’S en andere business coaches.Eigenlijk is dit verplichte leerstof voor al wie leiderschap moet opnemen, bij-voorbeeld in een bedrijfje, hoe klein ook, of in een organisatie met wereldfaam. Als arts hebben wij geleerd dat geneeskunde steunt op gedegen wetenschap-pelijk onderzoek. Maar wanneer wij ons als ‘manager’ gedragen, dan fantase-ren wij erop los. Daarover gaat dit tegendraadse maar zeer fraaie boek.


Titel: Bye Bye ManagementAuteurs: Marc BuelensUitgever: Lannoo CampusISBN: 978 94 01418 32 4Aantal blz.: 200Afwerking: paperbackVerschijningsdatum: 16/09/2014Prijs: € 19.99 (-10% ACCO-korting*) = € 17.99



192


Markante vrouwen in de geneeskunstDit stevige, maar daarom niet minder prettig boek, vertelt eigenlijk de ge-schiedenis van de geneeskunde en de gezondheidszorg van Adam en Eva tot Maggie De Block.

De auteur, een Leuvens Alumnus van onze faculteit, maar ook amateur his-toricus en bekend stadsgids in Brugge, gebruikt als leidraad voor dit werk de figuren van ruim 80 dames die hun stempel hebben gedrukt op de ontwikke-ling van de geneeskunde door de eeuwen heen.

Hij begint dus zijn verhaal in het Tweestromenland, neemt ons mee naar Egypte, het Oude China, Babylonië en weet dat Gula ‘de Grote’ rond 4500 voor Christus de moedergodin en opperarts was.

Feit is dat collega Deruyttere massa’s literatuur moet doorgenomen hebben om dit toch wel encyclopedisch werk samen te krijgen.

Uit de middeleeuwen brengt hij heel wat mooie biografieën mee, maar hij wordt pas helemaal lyrisch wanneer hij Hildegard von Bingen onder de arm neemt.

Ook van renaissance tot verlichting en de negentiende eeuw kent hij alle be-langrijke vrouwelijke artsen, verloskundigen, apothekers, verpleegkundigen, om van de heksen nog te zwijgen.

Maar ook Edith Cavell, Marie Curie en Maria Montessori hebben geen geheim voor hem.

Deel drie, aan het einde, met een aantal Vlaamse topvrouwen in de genees-kunde lijkt er wat bijgesleurd, maar die indruk komt misschien door het feit dat de mythe hier niet aanwezig is.

Toch wel straffe kost, dit werk. Men moet het niet in een ruk lezen, de hoofd-stukken zijn mooi opgesplitst en de vele plaatjes vormen zeker een verrijking van het geheel.


193


Titel: Markante vrouwen in de geneeskunstAuteurs: Michel DeruyttereUitgever: HoutekietISBN: 978 90 8924 3164Aantal blz.: 384Afwerking: softcoverVerschijningsdatum: 15 oktober 2014Prijs: € 24,99 - 10% (ACCO-korting*) = € 22,49



Andreas Vesalius

‘Post Mortem’ Andreae Vesalii (1514-1564)

Deel II. Het graf van Andreas Vesalius op Zakynthos (vervolg en slot na Deel I, in vorig nummer)Maurits Biesbrouck, Theodoor Goddeeris en Omer Steeno

Vesalius stierf dus hoogst waarschijnlijk ten gevolge van ziekte en uitputting. Maar er is ook de kwestie van zijn uiteindelijke begraafplaats. De eerste per-soon, van wie wij weten, dat hij het graf met eigen ogen zag, was Christoph Fürer von Haimendorff in augustus 1565, die in zijn Itinerarium (1621) schrijft, dat hij aan land ging op Zakynthos en er het graf zag van Vesalius. Het is de Duitse versie van Fürer’s verslag, die de meeste details bevat over Vesalius’ graf, en niet de Latijnse, die 25 jaar eerder verscheen. Ook Jean Zuallart had het graf zelf gezien, zoals beschreven in zijn reisverslag van 1587. (17)

Fürer zelf, begon zijn reis, in juli 1565, eveneens vanuit Venetië, en op 6 au-gustus ontscheepte hij op Zakynthos, een goede negen maanden na Vesalius’ dood en gaf een beschrijving van zijn graf.

194


Hij schrijft: Op dit eiland is er een klooster, genaamd S. Maria delle Grazie, waar Vesalius begraven werd... in een graf, met een epitaaf, met zijn wapenschild, met drie windhonden, op een rood schild, een gele adelaar met twee gekroon-de hoofden, en het opschrift: Graf van Andreas Vesalius uit Brussel, die stierf in het jaar 1564, op de 10de oktober, op zijn terugreis van Jeruzalem, op de leeftijd van 58 jaar... (18)

Dit moet natuurlijk zijn ‘op 15 ok-tober’ in plaats van de tiende, en ‘op de leeftijd van 50’ in plaats van 58. De datum moet een schrijffout zijn, want in zijn Latijnse tekst staat wel degelijk ‘op 15 oktober’. Ook de beschrijving van het wa-penschild is onjuist, want - zoals wij weten - stonden er geen wind-honden op, maar wezels.

De ooggetuige van Solenander beschreef het epitaaf eveneens.

Ook hier is de leeftijd verkeerd. Daar Vesalius geboren is op 31 december 1514, was hij op enkele weken van zijn vijftigste verjaardag.

Daar zowel Fürer als Solenander dezelfde verkeerde leeftijd hadden, wijst dit erop dat het epitaaf zelf verkeerd zal geweest zijn, en niet hun verslagen. Om de fouten in het epitaaf recht te zetten, werd er nu drie jaar terug, een grafi-sche reconstructie van gemaakt.

Zuallart schreef, dat Zakynthos een eiland is, dat erg onderhevig is aan aard-bevingen, en hij vermeldt ook het graf in de Santa Maria delle Grazie. Die kerk werd ook de Annunciata genoemd en behoorde tot het klooster van Sint Fran-

Fig. 1. Grafische reconstructie van Vesalius’ epitaaf door Theodoor Goddeeris (2012), na de vermeerdering (‘upgrade’) door Keizer Karel V. Maurits Biesbrouck werkte het uit (acryl op papier) en op basis daarvan realiseerde Chantal Pollier haar sculptuur van het wapen voor het Vesalius-monument dat op 4 september 2014 werd onthuld op de hoek van de Lombardoustraat met het Solomos-plein in Zakynthos-stad

195


ciscus. Hijzelf zag het graf in 1586. Toen hij dit schreef, 22 jaar na Vesalius’ dood, was het koperen grafopschrift verdwenen. Het was gestolen door de Turken, die het eiland plunderden in 1571.

Pavlos Plessas was de eerste die ons, nu enkele jaren terug, erop wees dat er naast Fürer en Zuallart, nog een derde ooggetuige was van Vesalius’ graf. Be-wijs hiervoor trof hij aan in de Italiaanse vertaling van de wereldatlas Theatrum Orbis Terrarum van Abraham Ortelius (1527-1598) door Filippo Pigafetta. Deze vertaler deed verschillende persoonlijke toevoegingen aan de tekst, waaronder gegevens van zijn bezoek aan Zakynthos. Hij schrijft daarin:

De discussie over het epitaaf van Cicero terzijde latend, die niet op dit eiland [Zakynthos] stierf, voeg ik, Filippo Pigafetta, eraan toe, dat ik het graf gezien heb van Andreas Vesalius uit Brussel, beroemd anatoom en de eerste om in de juiste Latijnse bewoordingen en met moderne figuren de bouw van het menselijk lichaam weer te geven, zoals te zien is in zijn bewonderenswaar-dige boeken. Toen hij terugkeerde van een pelgrimstocht naar het Heilig Land beëindigde hij hier zijn leven na roemvolle jaren. Een opschrift tot zijn nagedachtenis was aan-gebracht boven de deur van de kerk van Sint Franciscus, in gou-den letters op zwart fluweel, dat later door de Turken in 1571 werd weggenomen. Zo werd dit eiland op gelijke wijze geadeld door het gebeente van zo’n beroemde per-sonen. (19)

Pigafetta zag het graf in 1586 toen hij daar in juli aanwezig was, dus ongeveer op hetzelfde mo-ment als Zuallart. Maar hij kan het eiland wellicht reeds bezocht hebben in 1568, op zijn reis naar Cyprus, of gedurende zijn reis naar Egypte en de berg Sinaï in 1576-1577. Wanneer zijn informatie

Fig. 2. Titelpagina van Zuallart’s Le tresdevot voyage de Ierusalem (Antwerpen: Arnould s’Coninckx, 1608)

196


van 1568 stamt of gebaseerd was op betrouwbare inlichtingen later, dan kunnen de Turken toen twee Vesalius-inscripties meegeno-men hebben: zijn epitaaf van het graf en één aan de ingang van de kerk.

Dankzij Fürer, Zuallart en Pigafetta zijn wij zéker dat Vesalius in die kerk begraven is en niet - zoals sommige historici beweerden - langs de kant van een of andere weg. Zij was gebouwd in 1488. Jammer genoeg is ze op 18 okto-ber 1840 verwoest door een aard-beving. Zij werd daarna herbouwd, maar volgens Pietro Capparoni (1923) iets meer landinwaarts, hoewel dat laatste hooguit enkele meter kan zijn. (20, 21) Steeds meer documenten wijzen daarop. In 1893 werd ze opnieuw door een

aardbeving verwoest. Nu werd ze niet meer herbouwd, en het puin werd ge-bruikt door de vissers langs de kust, om er hun huizen mee te herbouwen, zoals verteld door Barbianis. (22) Barbianis was een apotheker op Zakynthos, en hij was de eerste om daar onderzoek te doen naar Vesalius. In de biblio-theek van Zakynthos-stad is onlangs een oude map ontdekt met brieven en documenten die over deze kerk handelen. Een eerste vlugge consultatie ervan wijst eveneens op géén of hoogstens een geringe verplaatsing van de kerk anno 1840, maar zij moeten nog in detail bestudeerd worden.

Er is dus meteen een inspanning gedaan, om Vesalius een waardige begraaf-plaats te geven. Het epitaaf met zijn wapenschild, dat reeds zo kort na zijn dood aanwezig was, is daarvan het bewijs. De mensen van Zakynthos, dat zich toen onder de Venetiaanse voogdij bevond, waren er zich goed van bewust om wie het hier ging.

Fig. 3. Titelpagina van Führer von Haimendorff’s Reis-Beschreibung in Egypten, Arabien, Palästinam, Syrien, etc. (Neurenberg, Wolfgang Endters, 1646)

197


In de literatuur duikt naar aanleiding van zijn begrafenis regelmatig de ver-wijzing op naar, nu eens een goudsmid of juwelier, dan weer een handelaar uit Neurenberg en met de naam Georges Boucher of Georg Buchner, die voor Vesalius’ graf zou gezorgd hebben. Naar ons aanvoelen moet dit telkens om dezelfde persoon gaan, namelijk dezelfde man die ook de ooggetuige was waarover Solenander het had en die, zelf teruggekeerd uit Kaïro, Vesalius ver-gezeld had op het laatste deel van zijn terugreis uit Jeruzalem. In het munten-kabinet van Neurenberg werd nog herinnerd aan een medaille van de gilde der goudsmeden met de beeltenis van Georgius Buchner, daterend van 1592, en met de vermelding dat hij toen 56 jaar oud was. (23) Dit betekent dat hij moet geboren zijn in 1536 en op het ogenblik van de feiten op Zakynthos nog een jongeman was van 28 jaar. Zijn graf bestaat nog steeds in Neurenberg, terwijl dat van Vesalius ten gevolge van de verschillende aardbevingen op Zakynthos uit het zicht verdween.

Diezelfde man uit Neurenberg, die Vesalius’ lichaam op Zakynthos had begra-ven, was opmerkelijk genoeg vrij korte tijd later aanwezig bij een bijeenkomst in Keulen met Johannes Echtius (Jan Echt, 1515-1576) en Johannes Metellus. (24) Vesalius en Echtius hadden elkaar gekend. Zij bespraken Vesalius’ dood en het relaas hiervan deelde Metellus in een brief van 17 april 1565 mee aan Arnold Birckmann. (25) Deze brief staat ook op het schutblad van een exem-plaar van de De Humani Corporis Fabrica uit 1555, momenteel in privé-bezit. (26) Twee dagen daarvoor (op 15 april 1565) schreef Metellus daarover reeds aan Cassander, maar met minder details. Echtius was ook bevriend met Cassander. (27) Momenteel wordt Echtius algemeen erkend als de allereerste ‘scorbuut-specialist’, maar geen van de brieven van Metellus laat toe een ver-band te leggen tussen deze ziekte en Vesalius’ doodsoorzaak.

In de aanloop naar de herdenking in 2014 van 500 jaar sinds de geboorte van Vesalius en 450 jaar sinds zijn dood op het Griekse eiland Zakynthos, is

Fig. 4. Pigafetta’s toevoeging aan zijn vertaling van Ortelius’ atlas Teatro del Mondo (Antwerpen: Plantijn,1612)

198


door een groep bestaande uit specialisten op het gebied van geologische informatica-sys-temen (GIS) en gedreven kunstenaars, zoals Pascale Pollier en haar zus Chantal, een po-ging ondernomen om het graf precies te lo-caliseren en de overblijfselen van Vesalius op te graven. Hun bedoeling was nog min noch meer om zijn schedel, eens teruggevonden, te bezorgen aan Richard Neave, een forensisch kunstenaar in Londen, die daar voor het Brit-se gerecht gelaatsreconstructies uitvoert om slachtofferidentificaties vooruit te helpen. Dit was ook de opzet van hun werk in Zakynthos. Hierbij werden zij in zeer grote mate gesteund door Theo Dirix, consul van België in Athene. Een nauwkeurige localisatie van Vesalius’ begraafplaats was mogelijk dankzij het werk

van dr. Sylviane Déderix (UCL/FORTH). Zij nam deel aan het project dankzij de tussenkomsten van de Limburger Jan Driessen, directeur van de Ecole Belge d’Athènes/Belgische School te Athene (EBSA) en hoogleraar aan de Université Catholique de Louvain, en van Apostolis Sarris, adjunct-directeur van het Instituut voor Mediterrane Studies (Foundation for Research and Technology, Hellas, IMS-FORTH). Zij analyseerde en bewerkte de kaarten bijeengebracht door Pavlos Plessas, Akis Ladikos en Theo Dirix. Uiteindelijk heeft haar werk geleid tot een gedetailleerde kaart van Zakynthos-stad met daarop de inplan-ting van de Santa Maria delle Grazie in het jaar 1892. Maar zowel openbare als privé-belangen verhinderden spijtig genoeg een verdere exploratie van deze omgeving, waardoor opgravingen op dat ogenblik onmogelijk werden.

Dit alles heeft ook geleid tot een evocatief kunstwerk, een meer dan levens-groot bronzen écorché kijkend naar een hoofd - dat van ‘Vesalius’ - rustend in zijn linkerhand, uitgevoerd door Pascale Pollier en Richard Neave, op basis van een kleiner voorontwerp door deze laatste. De sokkel in steen van Zakynthos, met vooraan de reconstructie van het wapenschild in gekleurde Belgische marmer, is van Chantal Pollier.

Op de internationale conventie Vesalius Continuum van 4 tot 8 september 2014, in Sarakinado in Zakynthos, werd het boek In Search of Andreas Vesalius: the

Fig. 5. Theo DIRIX. In Search of Andreas Vesalius: the Quest for the Lost Grave, Leuven: Lannoo Campus, 2014

199


Quest for the Lost Grave (Leuven: Lannoo Campus, 2014) van Theo Dirix aan het publiek voorgesteld. (28) Daarin is de zoektocht naar het graf zo in detail beschreven dat een volledige status praesens wordt gegeven met de meest recente kennis daarover. Het kan alleen bekomen worden via bestelling in de boekhandel of via www.lannoocampus.be.

Uiteindelijk komen wij tot vier conclusies: 1. Andreas Vesalius had niets te doen met de Inquisitie: hij trok naar Jeruzalem om religieuze redenen, en de koning maakte van de gelegenheid gebruik om hem zijn jaarlijkse financiële steun mee te geven voor het onderhoud van de Heilige Plaatsen. 2. Vesalius stierf niet bij een schipbreuk. Hij stierf hoogstwaarschijnlijk door een combi-natie van ziekte en uitputting. 3. Hij werd begraven in de Santa Maria delle Grazie. Zijn stoffelijk overschot is evenwel nog niet gevonden. 4. Zijn graf had een epitaaf. (29)

DankwoordOnze oprechte dank aan Pavlos Plessas voor zijn hint naar Filippo Pigafetta en aan Theo Dirix, Consul van België in Athene, voor het nalezen van het manus-cript en voor zijn nuttige wenken.

Referenties en noten 17. Christoph FÜRER VON HAIMENDORFF. Itinerarium Aegypti, Arabiae, Palaestinae, Syriae, aliarumque regi-

onum orientalium ..., Norimbergae, ex officina Abrahami Wagenmanni, 1621, [16] 118 pp.; later als Reis-Beschreibung in Egypten, Arabien, Palästinam, Syrien, etc.: M. beygef. Landtafel u. ders. Erkl. Sambt Kurt-zem Anh. Jacob Fürers von Haimendorff, s. Brüders, Constantinopolitanischer Reise, Nürnberg, Endter, 1646, 384 pp. Tevens Jean ZUALLART. Il devotissimo viaggio di Gerusalemme ... dal Sigr. Giovanni Zuallardo, Roma, F. Zanetti & Gia. Ruffinelli, 1587.

18. Eigen vertaling uit: Christoph FÜRER VON HAIMENDORFF. Reis-Beschreibung... (zie ref. 15) p. 7-8: "Gegen dem Abend kamen wir zu der Insul Zante... In dieser Insul ist ein Closter S. Maria della Gracia genannt, darinnen ligt Vesalius der weltberühmte Medicus und Anatomicus begraben, mit einem Epitaphio samt seinem Wappen, in welchem drey gelbe Windspiel in einem rohten Feld, und auff dem Helm ein gelber Adler mit zweyen Köpffen und Cronen, darauff diese Uberschrifft: Andreae Vesalii Bruzellensis tumulus, qui obiit Anno Domini M.C.LXIV. 10. Octobris cum ex Hierosolyma rediisset, anno aetatis suae LVIII."

19. Eigen vertaling uit: Teatro del Mondo di Abramo Ortelio dal medesimo poco innanzi la sua morte riveduto, e di tavole nuove, e commendi adorno, e arrichito; Con la Vita dell’Autore traslata in Lingua Toscana da Filippo Pigafetta, Anversa nella Plantiniana, 1612: "Aggiungo Filippo Pigafetta, lasciando il disputar de gli Epitafii di Cicerone, il qual non mori in quell’isola; che ho veduto la sepoltura d’Andrea VVessalio di Bruselles, celebre anatomista, & il primiero, che sapesse con le parole vere Latine & con le figure tra moderni rappresentar la fabrica del corpo humano, come si vede ne suoi libri ammirabili. Il qual ritornando dal pellegrinaggio di terra Santa, quivi se fine di vivere, gia pien d’anni & di gloria; posta la memoria di lui sopra la porta della Chiesa di S. Francesco in lettero d’oro, affisse in veluto nero: le quali poi da Turchi l’anno 1571 furon levate: tal che quest’isola è parimente nobilitata con l’ossa di persona cotanto famosa." Zie ook Pavlos [PLESSAS], ‘The tomb of Vesalius and Filippo Pigafetta’s testimony’ in Pampalaia Zakunthinès, April 3rd, 2013, 4 pp., ill. <http://pampalaia.blogspot.com> en ook Theo DIRIX, In Search of Andreas Vesalius. The Quest for the Lost Grave, Leuven, Lannoo Campus, 2014, p. 129.

20. Pietro CAPPARONI. ‘Ricerche sulla morte e sulla tomba di Vesal - (nota preventiva)’ in Yperman, 1923, 1: 17-18.

200


21. Pavlos PLESSAS. E-post berichten aan de auteurs van 19 april 2015.22. Nicolas Ant. BARBIANIS, O André Vésale kai è proodos tès anatomias [Andreas Vesalius and the evolution of

anatomy] - L’évolution de l’anatomie et André Vésale, Athens, 1953, 32 pp., ill. In het Grieks met een Franse samenvatting op pp. 7 and 8.

23. Christoph Andreas IV IMHOFF. Sammlung eines Nürnbergischen Münz-Kabinets welches mit vieler Mühe so vollstaendig, als moeglich, in wenig Jahren zusammengetragen, und sodann auf das genaueste be-schreiben worden, Ersten Theils, zwote Abtheilung, Nürnberg, Paul Jonathan Felszecker, 1782; zie p. 703.

24. Johannes Metellus (ca 1517-1597) werd geboren in Franche-Comté, in Poligny, als Jean Matal (Matalius), ook Sequanus genoemd, maar verbleef het grootste deel van zijn leven in Leuven, waar hij als cartograaf Gemma Frisius en Gerardus Mercator leerde kennen. Tegen het einde van zijn leven verbleef hij in Keulen, waar in 1598 zijn kaarten van Amerika postuum werden gepubliceerd. Samen met Matthias Flacius, Achil-les Gasser, Conrad Gessner, Joris Cassander, John Bale en Cornelius Wouters vormden zij de humanisti-sche groep rond Kaspar von Niedbruck. Hij was bevriend met de Portugese auteur Hieronymus Osorius. Zie R.W. TRUMAN, Jean Matal (Johannes Matalius Metellus), ami fidèle de Jeronimo Osorio et son ‘De rebus Emmanuelis à Cologne’, gevonden in augustus 2012 in <http://www.uc.pt/fluc/eclassicos/pu-blicacoes/ficheiros/humanitas4344/19_Truman.pdf>; tevens IDEM, ‘Jean Matal and his relations with Antonio Agustin, Jeronimo Osorio da Fonseca, and Pedro Ximenes’ in M.H. Crawford (ed.), Antonio Agustin between Renaissance and Counter-Reform, London: Warburg Institute, 1993, pp. 247-263. Het volledigst is Peter Arnold HEUSER, Jean Matal. Humanistischer Jurist und europäischer Friedensdenker (um 1517-1597), 2003, Köln Weimar Wien: Böhlau Verlag; en IDEM, ‘The correspondence and casual poetry of Jean Matal (c. 1517-1597)’ in LIAS, 30 (2003) 2, pp. 213-298.

25. Franz en Arnold Birckmann, afkomstig uit het hertogdom Gelre, twee bekenden van Erasmus, kochten in 1511 een huis in Keulen, dat de naam kreeg ‘Zur fetten Henne’, wat ook hun drukkersmerk zal worden. Ze vestigden zich eerst als boekhandelaars met internationale faam om later ook zelf aan het drukken te slaan. Franz stierf al in 1530, waarna zijn broer verder deed tot zijn dood in 1541. Nadien runde de weduwe Agnes (+1580) het bedrijf tot 1561. Vervolgens namen de beide zonen het over, Arnold de Jonge (1523-1574) en Johann II (1527-1572). Een derde broer Theodoor Birckmann (+1586) was geneesheer en een aanhanger van Paracelsus, waardoor de drukkerij werk van Paracelsus uitgaf in monopolie. Na de dood van de twee broers drukkers, droeg Theodoor in 1585 de zaak over aan zijn zwager Arnold Mylius. De brief van Metellus zal dus aan Arnold Birckmann de Jonge gericht zijn. Zie Arnold Birckmann gevonden augustus 2012 in <de.wikipedia.org/wiki/Arnold_Birckmann>.

26. Dat was het persoonlijk exemplaar van Nicolas Senn (1844-1908), dat via de John Crerar Library in Chi-cago in de University of Illinois aldaar terechtkwam. Toen de universiteit dit dubbel exemplaar van hun Fabrica 1555 via Christie’s liet veilen op 31 maart 1995, kwam het terecht in de collectie van Stephen Joffe, waar het zich nog steeds bevindt. Zie Peter Arnold HEUSER, ‘The Correspondence and Casual Poetry of Jean Matal (c. 1517 - 1597). A Preliminary Inventory’ in Lias. Sources and Documents 30, 2003; zie nr. 152.

27. Rob van de SCHOOR. ‘Georgius Cassander: Searching for Religious Peace in his Correspondence (1557-1565)’ in Jeanine De Landtsheer en Henk Nellen, Between Scylla and Charybdis. Learned Letter Writers Navigating the Reefs of Religious and Political Controversy in Early Modern Europe, Leiden: Brill, 2011; zie pp. 133-134. Georg Cassander (Pittem, 1513 - Keulen, 3 februari 1566) was een Vlaams theoloog die in Leuven studeerde. Hij gaf eerst les in Brugge en Gent, maar trok in 1549 naar Keulen, waar hij zich na een grondige studie van de verschillen tussen het katholicisme en de reformatorische gedachte toewijdde aan het project van de hereniging. Zijn verzameld werk werd in 1616 in Parijs gepubliceerd.

28. Theo DIRIX. In Search of Andreas Vesalius: the Quest for the Lost Grave, Leuven: Lannoo Campus, 2014, 159 pp., ill.

29. Voor meer details zie: Maurits BIESBROUCK, Omer STEENO. ‘The last months of Andreas Vesalius. Part I - From Monzon (Aragon) to Jerusalem’ in Vesalius - Acta Internationalia Historiae Medicinae, 2010, 16 (no. 2): 100-106, ill.; ‘The last months of Andreas Vesalius. Part II - From Jerusalem to Zakynthos (Zante)’ in Vesalius - Acta Internationalia Historiae Medicinae, 2011, 17 (no. 1): 30-34, ill.; en Maurits BIESBROUCK, Theodoor GODDEERIS, Omer STEENO. ‘The Last Months of Andreas Vesalius: a Coda’ in Vesalius - Acta Internationalia Historiae Medicinae, 2012, 18 (no. 2): 70-75, ill.

201


Ontwikkelings- samenwerkingKiezen na het doctoraat: terug naar het land van oorsprong of emigreren? Het dilemma van doctoraatsstudenten

De grote stroom migranten die dag na dag over het TV-scherm passeert, laat niemand onberoerd. Altijd hebben mensen hun geluk elders gezocht wanneer de staat waarin ze leven geen toekomstperspectieven bood. Migratie heeft dikwijls te maken met levensbedreigende omstandigheden zoals oorlog en vervolging. Hiermee voelt de internationale gemeenschap zich gemakkelijk solidair. Maar oorlog is niet de enige reden voor migratie; het heeft steeds te

www.alumni-ontwikkelingssamenwerking-leuven.be

Doctoraat prof. Florent Songo (Kinshasa 2012)

202


maken met hoop op beterschap: beter onderwijs, een betere gezondheidszorg, een grotere mobiliteit, een groter comfort, grotere veiligheid voor zichzelf en voor de kinderen. Buiten de context van oorlog en vervolging worden deze oor-zaken van migratie minder gemakkelijk geaccepteerd door het ontvangende land waar snel de perceptie ontstaat dat de migrant in concurrentie staat met de eigen geprivilegieerde levensomstandigheden.

Congolese studenten die een tijdlang in Leuven studeerden, meestal in het ka-der van een doctoraat, worden allen geconfronteerd met de vraag: blijven of te-rugkeren? Vooral omdat de meesten vrienden en familie hebben in België en/of Frankrijk die op deze vraag geantwoord hebben met te blijven. Deze vraag is pertinent omdat ontwikkelingsorganisaties steeds hopen op een terugkeer om lokale competenties duurzaam te ontwikkelen, en zo aan capaciteitsopbouw te doen. ‘Brain drain’ verarmt het land van oorsprong en verrijkt de migratielanden.

Men hoeft maar even te kijken naar enkele cijfers van de WHO over gezondheids-indicatoren (levensexpectantie, kindersterfte, maternele sterfte, ...), inkomen en onderwijs in de Democratische Republiek van Congo, om te beseffen dat Congo behoort tot een van de meest fragiele staten. Toch zien we geen sterke migratie-stroom vanuit Congo, zelfs niet op het toppunt van de oorlogen in Oost-Congo.

Wat leren in dit verband onze eigen ervaringen met Congolese doctoraatsstu-denten-arts waarvan de eerste in Leuven promoveerde in 1973? Tussen 1973 en 1995 volgden 24 Congolese artsen een volledige doctoraatsopleiding aan de KU Leuven. In die tijd werden voltijdse studiebeurzen gegeven, waardoor de student met zijn familie de ganse studietijd in België kon blijven, variërend tussen vier en zes jaar. Het studieonderwerp was in de meeste gevallen wei-nig ontwikkelingsrelevant en diende vooral te passen in het onderzoek van de Belgische promotor. De naam Afrika kwam dan ook maar slechts in 8 van de 24 titels voor. De meeste promotoren waren professor geweest in Kinshasa of hadden minstens een link met het universitair onderwijs in Congo. Aanvanke-lijk werd het Congolees diploma gemakkelijk gehomologeerd in België. Na het behalen van hun doctoraat keerden slechts dertien studenten met hun familie terug naar Congo. Elf bleven in Europa of vertrokken naar de VS of Canada.

Tussen 1995 en 2005 was er een dip in de aanwezigheid van Congolese docto-raatsstudenten in Leuven. Onder impuls van prof. Jan Dequeker, en naar aan-leiding van de viering van vijftig jaar Faculteit Geneeskunde in Kinshasa, kwam

203


er een nieuw elan in de doctorale opleiding van Congolese artsen. Maar na 2005 waren de fulltime beurzen vervangen door ‘sandwichbeurzen’ (VLIR-UOS, BTC, Stichtingen zoals UNIFOS, het latere Marc Vervenne Fonds, onze Alumni-vereniging), waarmee de student drie tot vier maanden in Leuven verblijft, en de rest van het jaar aan de eigen universiteit of het eigen ziekenhuis actief is. Enkel de Interfacultaire Raad (IRO) geeft nog fulltime doctoraatsbeurzen van vier jaar. Door dit type beurs blijft de kandidaat verbonden met de problema-tiek van het eigen land, en blijft hij/zij participeren aan de activiteiten van de dienst. Ook de familie blijft in het thuisland. Maar er zijn ook nadelen aan dit systeem waarvan de voornaamste een te laag (of geen) budget is voor lokale onderzoeksactiviteiten. De tijd in het thuisland is een struggle for life waar data verzamelen niet direct de hoogste prioriteit is. Vermits nu alle projecten getoetst worden op hun ontwikkelingsrelevantie is er minder belangstelling van Belgische promotoren voor typisch Congolese onderwerpen. De gebrek-kige kennis van het Engels, dat tijdens de korte verblijven niet bijgeschaafd wordt, is een belangrijke handicap. Ook zijn in Leuven het doctoraatsprogram-ma en lessenrooster niet aangepast aan tijdelijke verblijven. Vermits de stu-dies geneeskunde en de specialisaties in Congo in het verleden gepaard gingen met merkelijke vertragingen, en een doctoraat pas kan aangevat worden na de

Doctoraat prof. Gertrude Luyeye (Leuven 2015)

204


specialisaties, zijn de studenten in het algemeen ouder dan 35 jaar. Hierdoor komen ze niet meer in aanmerking voor sommige beurzen.

Sinds 2009 werken een dertigtal Congolese doctoraatsstudenten aan een docto-raat met medewerking van een Leuvense promotor, de meesten met een sand-wichbeurs. (Voor meer details zie www.alumni-ontwikkelingssamenwerking- leuven.be) Hiervan werden er tien verdedigd, waarvan zes aan KU Leuven. Vier zijn geprogrammeerd voor oktober-december 2015, waarvan één in UGent. Tegen eind december 2015 zullen veertien doctoraten verdedigd zijn van de cohorte die in 2009 begonnen is. Belangrijk hierbij is dat alle studenten met een PhD teruggekeerd zijn naar Congo waarvan de meesten op dit ogenblik professor zijn aan de universiteit van Kinshasa. Geen enkele student is tijdens een van hun korte verblijven in België gebleven.

Van de 38 artsen, verpleegkundigen en kinesisten die onze vereniging in Leuven ondersteund heeft in het kader van medische samenwerking tussen ziekenhuizen, is eveneens iedereen teruggekeerd naar Congo.

Het is niet duidelijk hoe de keuzes tot terugkeer tot stand kwamen. In welke mate spelen de voor- en nadelen van een sandwichbeurs een rol, in welke mate het uitzicht op een betere toekomst in Congo? Hoe bepalend is de leef-tijd? De meeste kandidaten hebben bij de start van een doctoraat reeds een academische functie, zijn medisch actief in privé-ziekenhuizen buiten de uni-versiteit, hebben een familie, kinderen die naar school gaan. Ook het geloof dat een dag zal komen dat Congo zal behoren tot de ‘emerging countries’ is sterk aanwezig. Kinshasa is een ‘booming city’, in enkele jaren tijd uitgegroeid tot een stad van tien miljoen inwoners. Dit creëert een positieve dynamiek ondanks alle organisatorische moeilijkheden en lamentabele infrastructuur.

Ontwikkelingssamenwerking Artsen & Apothekers Alumni-Leuven poogt, met de weinige middelen die ze heeft, in te spelen op wederzijds vertrouwen, financieel tussen te komen waar andere beurssystemen tekortschieten, samen aan de weg te timmeren, duurzame perspectieven van samenwerking aan te bieden. Daarom besteden we ook veel aandacht aan de postdoctorale fase waarbij middelen ter beschikking gesteld worden om klinisch-wetenschappelijk onderzoek verder te zetten en actief te blijven participeren aan wetenschappelijke initiatieven. Hoop geven voor de toekomst maakt de keuze ‘blijven of vertrekken’ iets minder moeilijk.

Em. prof. dr. Fons Verdonck

205


Nieuws uit UZ Leuven

Symposium: ‘Obstructieve longziekten’ (donderdag 25 februari 2016)

Het internationaal symposium ‘Obstructieve longziekten’ zal plaatsvinden op 25 februari 2016. Het is reeds de zeventiende editie van dit evenement, geor-ganiseerd door de dienst Pneumologie van het UZ Leuven, Campus Gasthuis-berg en de KU Leuven.

Het symposium zal zich toespitsen op verschillende klinische, ethische en eco-nomische aspecten met betrekking tot obstructieve longziekten en zal een in-teressante klinische update bieden, aangezien experten van over heel Europa en de Verenigde Staten uitgenodigd zijn.

Zoals in eerdere edities zal er eerst een korte inleiding gegeven worden door de voorzitters van de werkgroepen van de twee voorafgaande dagen, gevolgd door verschillende presentaties over klinische updates over enerzijds ‘Severe asthma: going off the beaten track’ en ‘COPD: the old phenotypes and risk fac-tors revisited’ anderzijds.

Wij hopen dat dit programma u opnieuw kan bekoren en hopen u talrijk te mogen verwelkomen in Leuven.

Organisatiecomité: prof. dr. G. Verleden - prof. dr. J. Vansteenkiste Wetenschappelijk comité: prof. dr. L. Dupont - prof. dr. W. Janssens - prof. T. Troosters

Meer informatie: www.lung.be of [email protected] Programma: http://www.uzleuven.be/en/ig-pneumologie/programmeDienst Pneumologie (wetenschappelijk secretariaat)UZ Leuven (Campus Gasthuisberg, Herestraat 49, 3000 Leuven)Tel: +32 16 34 68 02 - Fax: +32 16 34 68 03

206


17e

IN

TERN

ATIO

NAA

L SY

MPO

SIU

M

Donderdag 25 februari 2016

Campus Gasthuisberg KU Leuven – UZ Leuven

Obstructieve longziekten Organisatiecomité

G. Verleden – J. Vansteenkiste Wetenschappelijk comité

L. Dupont – W. Janssens – T. Troosters

Programma – symposium 15.00-16.00 Registra0e

Welkomstwoord G.Verleden(Leuven,BE)

Inleiding L.Dupont(Leuven,BE)

Severeeosinophilicasthma E.Bel(Amsterdam,NL)Fungalallergyinsevereasthma D.Denning(Manchester,UK)Neutrophilicasthma I.Pavord(Leicester,UK)

Non-inflammatoryasthma S.Wenzel(PiMsburgh,USA)18.30-19.30WalkingdinnerInleiding W.Janssens(Leuven,BE)

COPDcardiacandvasculardiseaseJ.Hurst(London,UK)

COPDandwasSng:newopportuniSesR.Casaburi(UCLA,Torrance,USA)PhysicalinacSvityasriskfactorandimportantoutcome H.Watz(Hamburg,DE)

IndividualizaSonoftrainingprograms–phenotypesinthelead S.Singh(Leicester,UK)Conclusies J.Vansteenkiste(Leuven,BE) Informatie: www.lung.be wetenschappelijk secretariaat dienst pneumologie UZ Leuven campus Gasthuisberg Herestraat 49, B-3000 Leuven Tel: +32 16 346802 Fax: +32 16 346803 [email protected]

207


Eerste supersnelle simultane PET-MR-scanner in België

In UZ Leuven kunnen artsen voortaan studies doen en patiënten onderzoe-ken met een gloednieuwe, snelle en simultane PET-MR-scanner: daarmee is UZ Leuven de eerste in België en een van de eerste in de wereld.

Het nieuwe toestel combi-neert de voordelen van MR met een hooggevoelige PET-scanner en maakt het moge-lijk om structurele, functionele en moleculaire informatie ge-lijktijdig te verkrijgen. Dank-zij een interuniversitaire sa-menwerking zullen artsen en onderzoekers uit heel Vlaan-deren het nieuwe toestel kun-nen gebruiken.

Prof. dr. Koen Van Laere, diensthoofd nucleaire ge-neeskunde, is coördinator van de interuniversitaire sa-menwerking: "We zullen niet alleen onderzoek kunnen doen naar de werkingsme-chanismen van hersenaan-doeningen, tumoren en hart-afwijkingen, maar ook uiterst gedetailleerde scans kunnen maken om een vroegtijdige diagnose te stellen. Boven-dien gebeurt dat met een veel kleinere stralingsbelasting dan met de huidige PET-CT-toestellen."

PET en MRDe techniek van MR of magnetische resonantie is uitstekend om zachte weef-sels in beeld te brengen met een hoog contrast en veel ruimtelijke details. MR

"De gelijktijdige, snelle combinatie van PET en MR maakt het mo-gelijk onderzoek uit te voeren waar we tien jaar geleden nog niet van konden dromen."

208


Een nieuwe stap naar gepersonaliseerde maar kosteneffectieve precisiegeneeskunde

209


is ook de beste keuze om een functieonderzoek te doen waarbij de patiënt een taak moet uitvoeren.

Een PET-scan (positron-emissietomografie) is dan weer uitermate geschikt om chemische of moleculaire activiteit in beeld te brengen: een licht radioac-tieve vloeistof ingespoten bij de patiënt gaat rechtstreeks naar de plaatsen waar moleculaire processen plaatsvinden die een ziekte veroorzaken, zoals tumorvorming, verstoorde chemische signaaloverdracht of eiwitneerslag als bij de ziekte van Alzheimer.

De combinatie van die twee doeltreffende beeldvormingstechnieken zorgt voor een juistere en snellere diagnose en voor een betere geïndividualiseerde planning van behandelingen.

InteruniversitairDe simultane, snelle PET-MR is operationeel op vier plaatsen in Europa, met name in Parijs, Zürich, Uppsala en Umeå (Zweden). In Leuven werd nu het vijfde toestel in Europa opgestart, gefinancierd door UZ Leuven zelf en de Vlaamse Herculesstichting voor wetenschappelijk onderzoek, in samenwerking met de diensten nucleaire geneeskunde en radiologie, en onderzoekers van UZ Gent en UZA.

Prof. dr. Koen Van Laere: "We zullen het toestel heel breed gebruiken voor on-derzoek naar de ontstaansmechanismen en gevolgen van ziekten in de her-senen, het hart en andere organen. Ook voor de diagnose en opvolging van tumorvorming, zoals bij patiënten met darm-, borst- en prostaatkanker, zal de PET-MR een meerwaarde zijn."

Haarfijne beeldvorming"De toepassing bij patiënten met de ziekte van Alzheimer is een mooi voor-beeld. We zullen tegelijkertijd structuurafwijkingen, functie- en netwerkver-andering, maar ook neurochemische veranderingen kunnen meten, zoals de neerslag van amyloïde of tau-eiwit. Daardoor kun je niet alleen de ziekte en haar gevolgen veel vroeger en nauwkeuriger in beeld brengen, maar ook de effecten van nieuw ontwikkelde medicatie meten."

"Een ander goed voorbeeld is de diagnose bij prostaatkankerpatiënten: de structuur en verdachte lymfeknopen kunnen we haarfijn in kaart brengen met

210


MR, terwijl de PET met een specifieke speurstof (68Ga-PSMA of prostaatspeci-fiek membraanantigen) de tumorcellen, inclusief uitzaaiingen in klieren of bot, heel sterk doet oplichten."

"In totaal hebben we voor het toestel al meer dan twintig biomedische en diag-nostische onderzoeksprojecten gepland, waaronder enkele in samenwerking met de farmaceutische industrie. We verwachten dat ook andere onderzoe-kers snel hun weg zullen vinden."

SimultaanHet feit dat de beeldvorming op hetzelfde moment gebeurt, is op de eerste plaats een voordeel voor de patiënt zelf. Kinderen, ouderen of mensen met dementie worden minder belast doordat de twee onderzoeken samen en dus sneller gebeuren. Daarnaast zijn er lichaamszones waarbij het moeilijk is om foto’s van een afzonderlijk gemaakte MR en PET op elkaar te leggen, zoals bij tumoren in de hals of buik: organen in die zone verschuiven makkelijk, waar-door je twee apart gemaakte beelden niet haarfijn op elkaar kunt leggen.

Nog belangrijker is dat je met simultane beeldvorming ook onderzoek kunt doen naar tijdsafhankelijke fenomenen. Prof. dr. Koen van Laere: "Het effect

211


meten van medicatie op de hersenen of een onderzoek doen waarbij de patiënt taken moet uitvoeren, kan zowel met een functionele MR-techniek als met PET. Als je die twee onderzoeken afzonderlijk doet, zal de situatie nooit exact hetzelfde zijn. Nu kunnen we een PET en MR bekijken van die ene bepaalde si-tuatie op hetzelfde moment, waardoor we een veel juister en completer beeld hebben wat er zich in de hersenen van psychiatrische of neurologische pati-enten afspeelt."

SupersnelJarenlang bleek het technisch onmogelijk om de PET-technologie te combi-neren met magnetische resonantie omdat de detectoren niet werkten in het enorme magneetveld van MR. GE Healthcare ontwikkelde een supersnelle PET-detector die wel combineerbaar is met MR. De razendsnelle digitale de-tector met een responstijd van 400 picoseconde - een miljoenste van een mil-joenste seconde - zorgt voor lichaamsbeelden met een uitstekende kwaliteit, minder ruis en heeft een beter ruimtelijk onderscheidend vermogen. Daardoor kan men kleinere structuren in de hersenen zien en kleinere lymfeknopen on-derscheiden die eventueel aangetast zijn door kanker. Bovendien maken die supersnelle detectoren het mogelijk om de activiteit van weefsels juister te meten en te vergelijken met voorgaande onderzoeken bij de patiënt. Resul-taat: een snellere en juistere diagnose en betere opvolging van behandelings-effecten.

Professor Van Laere: "De combinatie van deze twee technieken geeft ons het beste van twee werelden. De gelijktijdige snelle beeldvorming maakt het mo-gelijk onderzoek uit te voeren waar we tien jaar geleden nog niet van konden dromen. Voor oncologische onderzoeken heeft PET-CT-beeldvorming momen-teel een nauwkeurigheid van ongeveer 90 procent. Met PET-MR en de nieu-were speurstoffen in het PET-onderzoek hopen we in de nabije toekomst naar een nauwkeurigheid van 95 tot 98 procent te kunnen gaan. Het is een nieuwe stap naar gepersonaliseerde maar kosteneffectieve precisiegeneeskunde."

Bron: InfuUZ UZ Leuven

212


Programma’s Permanente Vorming en alumni-activiteiten

Kalender van evenementen

➤ ALFAGENVrijdag 18 maart 2016: Lenteconcert (zie ook p.183) Auditorium CAG - O&N1 Campus GasthuisbergMeer informatie: www.vesaliusonline.be

➤ AZW (Alumni Ziekenhuiswetenschappen)Woensdag 24 februari 2016: Jobbeurs Medisoc & Alumni 2016Donderdag 24 maart 2016: Update ziekenhuisfinancieringMeer informatie: https://alum.kuleuven.be/azw/activiteiten/

➤ Biomedische kwaliteitszorgBinnen de onderzoeksgroep Biomedische Kwaliteitszorg van het Departement Maatschappelijke Gezondheids-zorg en Eerstelijnszorg organiseert men een opleiding ‘Kwaliteitszorg in een biomedische, biotechnologische of farmaceutische omgeving’. De opleiding is multidiscipli-nair en praktijkgericht, en speelt in op de groeiende vraag naar kwaliteitszorg en -bewaking. Hierbij worden weten-schappelijk gefundeerde denkkaders, procedures, technieken en werkwijzen aangereikt die de kwaliteit van het professionele handelen kunnen verhogen. De vijftien sessies zijn verspreid over een academiejaar (niet tijdens school-vakanties) en dienen tijdens dat jaar bijgewoond te worden, gevolgd door het uitwerken van een paper. De paperverdediging vindt plaats in de maand mei 2017. Het is mogelijk aan te sluiten bij een of meerdere namiddagen in-dien u over dat onderwerp specifiek meer achtergrond wil hebben.

213


Enkel voor de volgende sessies kan nog worden ingeschreven:

Donderdag 14/01/2016: Sessie 6: Leren uit incidenten Human Error en de menselijke bijdrage bij incidentenMethoden voor het analyseren van incidenten in de dagelijkse praktijkPraktijkvoorbeelden

Donderdag 28/01/2016: Sessie 7: Accreditatie, certificatie en erkenningenAccreditatie en certificatie, wat zijn de verschillen? Welk systeem is het meest geschikt in welke organisatievorm?Praktijkvoorbeelden

Donderdag 18/02/2016: Sessie 8: Kwaliteitsindicatoren Wat zijn kwaliteitsindicatoren? Wanneer zijn indicatoren nuttig?Praktijkvoorbeelden

Donderdag 03/03/2016: Sessie 9: Logistiek Management/ProcesmanagementBasisbegrippen van logistiek management en mogelijke valkuilenTransportmanagementTranceerbaarheid van goederen en lotregistraties

Donderdag 17/03/2016: Sessie 10: Risk management en risicoanalyse Sleutelrollen in risk managementPraktijkvoorbeelden

Donderdag 14/04/2016: Sessie 11: Toestellen en ruimte - kwaliteitsvereisten en IQC, kalibratie en IVD-directieve Kwaliteitsvereisten en IQCKalibratiecertificatenRichtlijn van medische hulpmiddelen - IVD-directieve en de praktijk

Donderdag 28/04/2016: Sessie 12: Analyse van kwaliteitsgegevensSoorten kwaliteitsgegevensVerwerken en analyseren van kwantitatieve en kwalitatieve dataOpstellen van validatierapporten

214


Donderdag 12/05/2016: Sessie 13: Naar effectieve kwaliteitsverbetering Wat hindert of bevordert kwaliteitsverbetering?Op theorie & evidentie gebaseerde verbeterplannenHoe een verandering tot een goed einde brengen?Welke knelpunten kunnen we verwachten tijdens een verbeteringstraject?

Donderdag 26/05/2016: Sessie 14: Kwaliteitsproblemen en omgaan hiermee Struikelpunten bij een externe ISO auditComputer en software validatieZiekenhuisaccreditatie: een leerproces

Voor elke gevolgde sessie wordt een attest van deelname uitgereikt.

Meer informatie: med.kuleuven.be/pv/kwaliteitszorg gbiomed.kuleuven.be/bqa E-mail: [email protected]

➤ BMW Your future awaits you (zie ook p. 187)Dinsdag 16 februari 2016: Looking for a job (infosessie over jobmogelijkheden binnen farmaceu-tische industrie en biotech)

Dinsdag 15 maart 2016: Biomedical scientists@work (panelgesprek en getuigenissen door Alumni, tewerk-gesteld in verschillende domeinen)

Meer informatie & inschrijven: med.kuleuven.be/bmw Het programma wordt continu verder uitgewerkt.

BMW-Alumni: Vrijdag 22 januari 2016: BMW Alumni Quiz (zie ook p.188)Donderdag 3 maart 2016: BMW Alumni Cantus

215


➤ MEDICA Zaterdag 27 februari 2016: Symposium ‘De Arts Van Morgen’ Meer informatie: http://symposium.medica.be (zie ook p. 189)

Dinsdag 8 maart 2016: Aperitiefconcert

Woensdag 23 maart 2016: Biomedisch congres

➤Namens het Pentalfa-team wensen we u een heel gelukkig en gezond nieuw-jaar. Ook in dit nieuwe jaar brengt Pentalfa een gevarieerd aanbod van lezin-gen. Vanaf 19u30 bent u welkom voor een hapje en een drankje, om 19u55 begint de sessie. Hieronder vindt u een overzicht van de volgende sessies. Op de website van Pentalfa kan u meer gedetailleerde informatie vinden per onderwerp.

Pentalfaprogramma tweede trimester 2015-201607/01/2016 Neurologische complicaties Prof. dr. Tim Van Mieghem tijdens de zwangerschap 14/01/2016 Nieuwe genetische technieken Prof. dr. Eric Legius in de medische praktijk 21/01/2016 Metabolize this!Van neonatale Prof. dr. Eva Morava screening tot volwassen worden met een aangeboren stofwisse- lingsziekte 28/01/2016 Nieuwe evoluties bij de aanpak Prof. dr. Eric Van Cutsem van rectumcarcinoma 04/02/2016 Screening naar gynaecologische Prof. dr. Eric Van Limbergen tumoren in de eerste lijn18/02/2016 Tubereuze sclerose van kind Prof. dr. Bert Bammens tot volwassene: een ziekte met vele gezichten25/02/2016 Suïcide risico en preventie Prof. dr. Stephan Claes 03/03/2016 Schimmels in de longen Prof. dr. Lieven Dupont 10/03/2016 Uitdagingen in de prenatale Prof. dr. Koen Devriendt diagnose

216


17/03/2016 De aanpak van psychische Prof. dr. Chantal Van Audenhove klachten in de huisartsenpraktijk 24/03/2016 Laboratoriumgeneeskunde: Prof. dr. apr. Koen Poesen van technologische innovatie naar een klinische meerwaarde

Blijf op de hoogte!Website: http://www.pentalfa.be/Facebook: http://www.facebook.com/kuleuven.pentalfa Twitter: http://www.twitter.com/KUL_Pentalfa LinkedIn: http://www.LinkedIn.com/groups/Pentalfa-4571026

Heeft u nog vragen of wenst u meer informatie, dan kan u ons ook via de ge-bruikelijke kanalen contacteren:

Adres: Pentalfa - Onderwijs en Navorsing II Herestraat 49 bus 400 - 3000 LeuvenTelefoon: 016 37 77 09E-mail: [email protected]

➤ PNEUMOLOGIE Donderdag 25 februari 2016: Symposium: ‘Obstructieve longziekten’ (zie ook p. 205)

Meer informatie: www.lung.be of [email protected]

Programma: http://www.uzleuven.be/en/ig-pneumologie/programme

217


In Memoriam

Em. prof. dr. Deneffe (°10-02-1935 - †03-08-2015)

Georges Deneffe werd geboren op 10 februari 1935. Hij was laureaat Grieks-Latijnse humaniora aan het H. Hartcollege van Tervuren. Tijdens zijn studie geneeskunde engageerde hij zich in het leger (1953). In 1959 promoveerde hij tot doctor in de geneeskunde aan de KU Leuven en hierna volgde hij de militai-re applicatieschool en de lessen aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde te Antwerpen (laureaat van zijn promotie).

In het leger was hij verantwoordelijk als eenheidsdokter van een korps en het is in deze omstandigheden dat hij in juli 1960 in de turbulenties van de onaf-hankelijkheid naar Congo werd gestuurd. Het is de moeite om de aandacht te vestigen op het feit dat tijdens zijn verblijf aldaar hij getuige is geweest van de crash van een DC-6 militair vliegtuig in de Kivu want Georges was de al-lereerste dokter die ter plaatse kwam om hulp te verlenen. Tijdens deze crash zijn er 41 Belgen overleden. Nadien is hij eenheidsgeneesheer geweest in Düren (Duitsland) en hij heeft zijn opleiding chirurgie aangevat bij prof. dr. A. Lacquet (Sint-Rafaël).

Bij het beëindigen van zijn oplei-ding in 1965 werd hij hoofd van de dienst Chirurgie in het Militair Hospitaal te Soest (Duitsland). Hij moest in de tussentijd echter naar Albertstad (Belgisch Congo) om het ANC (Armée Nationale Congolaise) als chirurg te steunen in gevechten tegen de Mulelerebellen.

Na drie jaar algemene heelkunde in het Militair Hospitaal te Soest heeft hij een fellowship thoraxheel-kunde aangevat in Toronto General

218


Hospital waar hij zich kon specialiseren bij prof. Pearson. Toronto was onder leiding van Griff Pearson uitgegroeid tot een wereldvermaard centrum in tho-raxchirurgie.

Na zijn fellowship is hij teruggekeerd naar België. Hij was een tijdlang repeti-tor geweest aan de Faculté Notre Dame de la paix te Namen en dit omdat hij goede contacten had met prof. Berben, die daar hoogleraar anatomie was en die hij goed kende vanuit de militaire achtergrond want prof. Berben was ook een militaire dokter. In 1973 werd professor Deneffe lector in de anatomie aan de Faculteit Geneeskunde van de KU Leuven.

Vanaf 1975 werkte hij binnen de staf van de dienst Cardio-thoracale en Vas-culaire heelkunde (diensthoofd prof. dr. G. Stalpaert) als longchirurg in Pel-lenberg en dit in nauwe samenwerking met de dienst Pneumologie. In 1980

219


heeft Georges Deneffe het leger verlaten als luitenant-kolonel en werd hij be-noemd als gewoon hoogleraar in Leuven aan de Faculteit Geneeskunde met een specifieke opdracht voor het onderrichten in de anatomie in de toenmalige kandidaturen. In Pellenberg heeft hij zich toegelegd op de specifieke aspecten van de longchirurgie en dit gedurende 25 jaar tot de verhuis van Pellenberg naar Gasthuisberg in 1993. Bij deze verhuis werden de afdeling van Thoracale Chirurgie van Pellenberg en de afdeling Thoracale Chirurgie van Sint-Pieter ge-fusioneerd tot één dienst Thoraxheelkunde onder leiding van prof. dr. T. Lerut. In deze dienst bekleedde prof. Deneffe de functie van diensthoofd Longchirur-gie. In oktober 2000 werd prof. Deneffe toegelaten tot het emeritaat.

Georges Deneffe was zeer gedreven en gepassioneerd door zijn vak dat hij uitoefende met een uiterste precisie om steeds de perfectie na te streven. Zijn zin voor precisie en perfectie zien we ook terugkomen in zijn colleges van ana-tomie en hij heeft gedurende zijn loopbaan talloze generaties van studenten begeleid in hun eerste stappen in de menselijke ontleedkunde. Legendarisch was zeker zijn examen anatomie, bekend als de ‘lijkenmarathon’, waarbij de studenten binnen een tijdspanne een aantal anatomische structuren moesten kunnen identificeren en uitleggen.

Zijn wetenschappelijke belangstelling ging vooral uit naar de mediastinale stadiëring en de behandelingsmogelijkheden van niet-kleincellig bronchus-carcinoom. Vanuit Toronto bracht hij de ervaring van mediastinoscopie bij de stadiëring van het niet-kleincellig bron-chuscarcinoom. Hij was zeer sterk geïnte-resseerd in de rol van nieuwe beeldvorming zoals PET-CT bij de stadiëring van het medi-astinum. Prof. Deneffe hield zeer zorgvuldig al zijn resultaten van ingrepen bij. Hij had hiervoor geen Excel of computer nodig, maar deed dit op steekfiches. Hij kende beter dan gelijk welke chirurg zijn postoperatieve com-plicaties en de overleving van zijn patiënten.

Prof. Deneffe heeft hele generaties chirur-gen opgeleid in de longchirurgie. Hij was altijd heel erg begaan met de opleiding van assistenten en assisteerde zoveel als mo-

220


gelijk delen van de ingreep of de volledige ingreep aan zijn assistenten. De huidige stafleden van de dienst Thoraxchirurgie van het UZ Leuven hebben hun oplei-ding longchirurgie van prof. Deneffe gekregen. Zij blij-ven hem eeuwig dankbaar voor de enorme ervaring die hij met hen deelde. Door de intense samenwerking met de dienst Pneumologie heeft prof. Deneffe ook heel wat Vlaamse longartsen opgeleid in de respiratoire oncologie. Prof. Deneffe had een uitzonderlijk goede verstandhou-ding met de verwijzende longartsen en was steeds heel erg begaan met zijn patiënten. Zijn patiënten, zijn ver-pleegkundig, paramedisch en medisch personeel droe-gen hem op handen.

Prof. Deneffe was zeer bescheiden en nam zelden het hoge woord op ver-gaderingen, congressen of symposia. Ongetwijfeld zijn Georges Deneffe en zijn vriend Pierre Rocmans, diensthoofd Longchirurgie aan de ULB, de twee boegbeelden van de longchirurgie in België. Bovenal was Georges Deneffe een minzaam persoon, bescheiden, charmant en steeds uiterst correct in de om-gang met collegae, studenten, personeel en vrienden. Hij was dan ook steeds een graag geziene gast op diverse professionele en sociale activiteiten. Hier-bij kwam zeker zijn andere passie naar boven, namelijk de klassieke muziek. Georges miste geen enkele opportuniteit om een klassiek concert bij te wonen en zijn bewondering te uiten voor het gepresteerde werk van de muzikanten. Zelf was hij een begenadigd pianist die regelmatig optrad ("pianoteerde" zoals hij zei) in vriendenkring. Hij speelde ook tijdens aperitiefconcerten georgani-seerd door Medica (de studenten van de Faculteit Geneeskunde) en dit heeft ertoe bijgedragen dat hij ook door zijn studenten op handen werd gedragen.

Met het overlijden van prof. Georges Deneffe verliezen de UZ Leuven en de KU Leuven een van hun meest prominente vertegenwoordigers. Wij bieden dan ook aan de beide kinderen van prof. Deneffe, in naam van de Faculteit Ge-neeskunde, de UZ Leuven en alle medewerkers van de dienst Thoraxheelkunde van de UZ Leuven, onze gevoelens van christelijke deelneming aan.

Prof. dr. P. De Leyn, diensthoofd Thoraxheelkunde UZ Leuven, namens alle stafleden en alle medewerkers

van de dienst Thoraxheelkunde UZ Leuven

221


Aan prof. Em. Dr. Georges Deneffe

Eerbetoon aan een vriend

Een aantal alumnireizen hebben we samen beleefd, jij als medereiziger, ik als begeleider.

Samen ontdekten we gebieden en landen, culturen en talen, en spraken we, discussieerden we over wat we zagen en groeiden naar elkaar toe. Vol en-thousiasme en met onverdroten moed vatte je dan ook iedere alumnireis aan. Gretig en op eenvoudige wijze dronk je van de kelk van wijsheid, gepassioneerd door die vreemde geschiedenis, cultuur en kunst, door wat andere volkeren aan tradities, gewoonten en kennis hadden.

Een enorme leergierigheid legde je aan de dag, daarbij een oog voor ieder de-tail, ieder feit, voor het mooie en het fijne, meedenkend over verschillende in-terpretaties, daarbij steeds openstaand voor een andere visie, je exploreerde en ontdekte, en was gebiologeerd door wat het leven aan schoonheid te bie-den heeft, wat de menselijke cultuur aan rijkdom opgebouwd heeft, kortom de anatomie van het leven stond steeds bij jou centraal, en daarbij ontsnapte er geen enkele molecule, geen enkel stukje fijnmazig weefsel aan jouw aandacht.

En zo vertrekt een goede vriend voor wie ik veel bewondering koesterde, voor-al door de wijze waarop hij een vriendelijk gebaar, een mooi woord, een fijne geste voor ieder van ons over had, en toch heb ik tegelijk het gevoel dat we nog steeds samen reizen, nog steeds samen ontdekken aan alles wat deze won-derbaarlijke wereld te bieden heeft.

Jij bent vertrokken op jouw reis, wij blijven hier, maar we koesteren je glimlach en je vriendschap.

Beste Georges, we zullen je hard missen.

Erik Gobin Dienst Alumni

222


Vereniging van Alumni van de Faculteit Geneeskunde (ALFAGEN) van de KU Leuven O&N2 − Campus Gasthuisberg − Herestraat 49 bus 400 − 3000 Leuven Tel. +32 16 33 06 24 / +32 16 33 06 11Email: [email protected]

Lidmaatschap 2015: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .€ 50 Erelid: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .€ 150 Afgestudeerd vóór 1974: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .€ 35 Afgestudeerd in 2012, 2013 of 2014: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .€ 30 Laatste fase basisopleiding arts: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .GRATIS Laatste fase BMW: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .GRATIS Werkzaam in een ontwikkelingsland: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .GRATIS

Ontwikkelingshulp geneesheren en apothekers Alumni Leuven

O&N2 − Campus GasthuisbergHerestraat 49 bus 400, 3000 Leuven Tel. +32 16 33 06 24 / +32 16 33 06 11 Email: [email protected] Website: www.alumni-ontwikkelingssamenwerking-leuven.be

Bijdragen voor de actie 'Medische Ontwikkelingshulp' zijn steeds welkom op rekening IBAN: BE80 4310 0585 0177 en BIC: KREDBEBB van "Ontwikkelingshulp Geneesheren en Apothekers-Alumni Leuven"

Meer info op www.alumni-ontwikkelingssamenwerking-leuven.be

***Stortingen van minimum 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar***

223


Hoofdredactie: Chris GeensRedactieraad: Chris Geens, Luc Missotten, Fons Verdonck, Jaak Jaeken, Anouk De Smet, Chris Mertens, Hilde Terclavers, Dirk Van Raemdonck en Sonja WuytsEindredactie: Hilde TerclaversLay-out & druk: Drukkerij Van der Poorten - Leuven Verantwoordelijke uitgever: Chris Geens, O&N2 − Campus Gasthuisberg Herestraat 49 bus 400 − 3000 Leuven

AFGIFTEKANTOOR 3000 LEUVEN 1 - 27STE JAARGANG - NR. 4, DECEMBER 2015 - P3A9092 - DRIEMAANDELIJKS OKT-NOV-DEC

a. v e s a l i u sF A C U L T E I T G E N E E S K U N D E - P E R M A N E N T E V O R M I N G

VERENIGING VAN DE ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE VAN DE KU LEUVEN - ALFAGEN

HERESTRAAT 49 - 3000 LEUVEN

COÖRDINATIE: VERENIGING VAN DE ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE VAN DE KU LEUVEN

O&N2, HERESTRAAT 49 BUS 400, B-3000 LEUVEN. TEL. +32 16 33 06 24 / +32 16 33 06 11

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER : O&N2 - C . GEENS , HERESTRAAT 49 BUS 400 , B -3000 LEUVEN