สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

การศกษาชนดของสาหรายสเขยวในแมน าปาสกจากอ าเภอ ทาเรอ

นครหลวง และพระนครศรอยธยา

The Study on Species of Green Algae in Pasuk River from Ampur

Tharue, Nakornluang and Pranakorn Si Ayutthaya

โดย

องอาจ พฤกษประมล1 ดารานย รบเมอง1 พรพมล พฤกษประมล2

Ongarch Prukpramool1 Daranai Robmuang1 Pornpimon Prukpramool2

คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณภม

1 คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย

1 Faculty of Science and Technology

2 คณะศลปศาสตร

2 Faculty of Liberal Arts

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

การศกษาชนดของสาหรายสเขยวในแมน าปาสกจากอ าเภอ ทาเรอ นครหลวง

และพระนครศรอยธยา

The Study on Species of Green Algae in Pasuk River from Ampur

Tharue, Nakornluang and Pranakorn Si Ayutthaya

องอาจ พฤกษประมล1 ดารานย รบเมอง1 พรพมล พฤกษประมล2

Ongarch Prukpramool1 Daranai Robmuang1 Pornpimon Prukpramool2

บทคดยอ

การศกษาชนดของสาหรายสเขยวจากแมน าปาสก ในเขตอ าเภอ 3 อ าเภอ ไดแก อ าเภอทาเรอ

อ าเภอนครหลวง และอ าเภอพระนครศรอยธยา โดยเกบตวอยางน า 5 จด ไดแก บรเวณวดสะตอ วดสามไถ วด

ใหมชมพล วดไผโสมนรนทร และวทยาลยการตอเรอ ในฤดรอน และฤดฝน พบสาหรายสเขยวทงหมด 10 สกล

14 ชนด ไดแก Actinastrum hantzschii , Closterium sp. , Cosmarium bioculatum, Cosmarium sp. ,

Euglena sp. , Gonium sp. , Phacus sp. , Coelastrum sp. , Pediastrum duplex , Pediastrum simplex

, Scenedesmus quadricauda , Scenedesmus sp. , Scenedesmus sp. , Tetraedron trigonum.

ค าส าคญ : สาหรายสเขยว

1 คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย

1 Faculty of Science and Technology

2 คณะศลปศาสตร

2 Faculty of Liberal Arts

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ABSTRACT

The Study on Species of Green Algae in Pasuk River from Ampur Tharue,

Nakornluang and Pranakorn Si Ayutthaya. The Fifth Point that the Sample Water was Keep

Out are Wat Satue area , Wat Samtai , Wat Maichumphol , Wat Paisomnarin and Torrua

college in Hot Season and Rainy Season . It was found 14 Species 10 Genus of Green

Algae. There were Actinastrum hantzschii , Closterium sp. , Cosmarium bioculatum, Cosmarium

sp. , Euglena sp. , Gonium sp. , Phacus sp. , Coelastrum sp. , Pediastrum duplex , Pediastrum

simplex , Scenedesmus quadricauda , Scenedesmus sp. , Scenedesmus sp. , Tetraedron

trigonum.

Key Word : Green Algae

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

บทน า

สาหราย (Algae) เปนสงมชวตทสามารถสรางอาหารเองไดดวยตนเองจากกระบวนการสงเคราะหแสง

เชนเดยวกบพชทวไป มขนาดเลกตงแตมองดวยตาเปลาไมเหนจนกระทงถงขนาดใหญมความยาวหลายเมตร

เชน สาหรายหางกระรอก สาหรายขาวเหนยว สาหรายฉตร เปนตน สาหรายทกลาวมานคอ พชใน Division

Angiospermae เปนพชชนสง ซงไมใชสาหรายทเราจะกลาวถงกนตอไป (ยวด,2549)

สาหรายสเขยว (Green Algae) อยใน Division Chlorophyta เปนสาหรายกลมใหญทมจ านวนชนด

(Species)มากทสด มมากกวา 450 สกล (Genus) หรอประมาณ 7,500 ชนด พบไดทวไปทงในน าจด น ากรอย

น าทะเล บนบก แมกระทงในอากาศซงจะพบในรปของสปอร ขนาดมตงแตเลกมาก ซงประกอบดวยเซลลเพยง

เซลลเดยวไปจนถงขนาดใหญ (ยวดและฉมาภรณ,2546)

สาหรายสเขยวมคลอโรฟลลเอและบ มการสรางแปงภายในคลอโรพลาสต แทนทจะเกบสะสมไวใน

ไซโทพลาซม (วนเพญ, 2549) สาหรายสเขยวหลายชนดมประโยชนเชน Chorella และ Dunaliella ใชท า

ผลตภณฑอาหารเสรม (สรวศ,2543)

แหลงน าทมสารอาหารหรอสารอนทรยนอย น าจะมคณภาพด จะพบสาหรายสเขยวประเภทเดสมดส

ไดแก Staurastrum, Staurodesmus, Cosmarium และ Closterium เปนตน แตแหลงน าทมสารอาหารหรอ

สารอนทรยมาก จะพบสาหรายสเขยวแกมน าเงน เชน Oscillatoria และสาหรายยกลนอยด เชน Euglena จง

อาจใชสาหรายเปนสงมชวตทใชตดตามตรวจสอบสภาวะแวดลอมทางน าไดอกทางหนง (ยวด, 2548 ;ยวด

,2549)

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

แมน าปาสกเปนแมน าทมความส าคญในพนทภาคเหนอตอนลางและภาคกลางอยางมากทงอปโภค

บรโภค โดยเฉพาะเพอใชในการเกษตร และมโครงการตางๆอกมากมาย อาท เชน ลมน าปาสกไดเรมมาตงแต

การกอสรางเขอนพระราม ๖ เพอแกไขปญหาขาดแคลนน าในระดบหนง เนองจากการพฒนาและการขยายตว

ทางเศรษฐกจและสงคมมไมมากนก ตอมาเมอจ านวนประชาชนเพมมากขน มการขยายพนทเกษตรกรรมและ

การพฒนาประเทศในดานตาง ๆ อยางกวางขวางเปนผลท าใหเกดการขาดแคลนน า เนองจากราษฎรในพนท

ลมน าน าน ามาใชโดยไมประหยดประกอบกบในชวงฤดน าหลาก บรเวณลมน าปาสกและบรเวณลมน า

เจาพระยาตอนลาง มกจะประสบปญหาอทกภยบอยครง และบางปไดรบความเสยหายรนแรงดงเชน ป 2538

ท าใหรฐบาลหนมาใหความสนใจในการพฒนาลมน าปาสกอยางเรงดวน ลมน าปาสก เปนลมน าขนาดกลาง

และเปนสาขาส าคญของลมน าเจาพระยา โดยมพนทลมน าประมาณ 14,520 ตารางกโลเมตร และมปรมาณ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

น าทาเฉลยทงปประมาณ 2,400 ลานลกบาศกเมตร แตเนองจากลกษณะลมน าแหงนมความลาดชนสงจงมผล

ท าใหในฤดฝน กระแสน าไหลหลากจากดานบนลงมาอยางรวดเรวบาลนตลง ทวมและท าความเสยหายใหกบ

เรอกสวนไรนาตลอดจนบานเรอนและทรพยสนของราษฎรเปนประจ าทกป สงผลกระทบถงพนทในบรเวณ

กรงเทพมหานครและปรมณฑลอกดวย ในทางกลบกนในฤดแลงมกจะประสบปญหาขาดแคลนน าใชเพอ

การเกษตร แมจะไดรบน าจากแมน าเจาพระยามาชวยเสรมแตกยงไมเพยงพอ

(http://www.belovedking.com/index.php?option=com_content&view=category&id=9&Itemid=59)

นอกจากปญหาขาดแคลนน าในหนาแลงแลว ยงมปญหาเรองคณภาพน าทสมควรไดรบการตรวจสอบ

ดวย ความส าคญดงกลาวท าใหผวจยมความสนใจทจะศกษาถงสาหรายสเขยวในแมน าปาสกจากอ าเภอ

ทาเรอ นครหลวง และพระนครศรอยธยา เนองจากอาจใชสาหรายสเขยวเปนดชนชวดถงคณภาพน าได

วธการวจย

ขนตอน

1. วางแผนก าหนดจดพนทเกบตวอยาง โดยเกบตวอยางน าท แมน าปาสก โดยเกบตวอยางน า 5 จด

ไดแก บรเวณวดสะตอ วดสามไถ วดใหมชมพล วดไผโสมนรนทร และวทยาลยการตอเรอ

2. เกบตวอยางน าใน ฤดรอน และ ฤดฝน และวดคาคณภาพน าเบองตน ไดแก คาปรมาณออกซเจน

(mg / L) อณหภม (องศาเซลเซยส) และคา pH ของน า

3. เกบตวอยางน าน ากลบมาหองปฏบตการ ท าการศกษาชนดของสาหรายสเขยวจากตวอยางน าโดย

ใชกลองจลทรรศน แลวถายภาพสาหรายสเขยวทเหนจากกลองจลทรรศน

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ผลและวจารณ

ลกษณะทางกายภาพของน าในบรเวณทเกบตวอยางทง 5 จด ในชวง 2 ฤดกาล แสดงผลดงตารางท

1,3 และชนดของสาหรายสเขยวบรเวณจดทส ารวจในชวง 2 ฤดกาล แสดงผลดงตารางท 2,4

ตารางท 1 แสดงผลการส ารวจลกษณะทางกายภาพของน าบรเวณจดทส ารวจในชวงฤดรอน ( เมษายน 2557)

แมน าปาสก บรเวณทเกบตวอยาง หนา_ _ _ ปรมาณออกซเจน (mg/l) อณหภม ( °C) คา pH อยธยา วทยาลยการตอเรอ 6.44 33.4 6.5 อยธยา วดไผโสมนรนทร 4.84 33.5 6.7 นครหลวง วดใหมชมพล 5.66 33.9 6.8 นครหลวง วดสามไถ 5.03 33.6 6.8 ทาเรอ วดสะตอ 5.25 34.5 6.7

จากตารางท 1. จากการส ารวจลกษณะทางกายภาพของน าบรเวณจดทส ารวจในชวงฤดรอน พบวา

คาปรมาณออกซเจนสงสดคอ 6.44 mg /l. หนาวทยาลยการตอเรอ คาปรมาณออกซเจนต าสด 4.84 mg / l.

หนาวดไผโสมรนทร อณหภมสงสด 34.5°C หนาวดสะตอ อณหภมต าสด 33.4 °C หนาวทยาลยการตอเรอ

คา pH สงสด 6.8 หนาวดวดสามไถและวดใหมชมพล คา pH ต าสด 6.5 หนาวทยาลยการตอเรอ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ตารางท 2 แสดงผลการส ารวจชนดของสาหรายสเขยวบรเวณจดทส ารวจในชวงฤดรอน

แมน าปาสก บรเวณทเกบตวอยาง หนา_ _ _ ชนด อยธยา วทยาลยการตอเรอ 2 อยธยา วดไผโสมนรนทร 4 นครหลวง วดใหมชมพล 2 นครหลวง วดสามไถ 2 ทาเรอ วดสะตอ 6

ตารางท 3 แสดงผลการส ารวจลกษณะทางกายภาพของน าบรเวณจดทส ารวจในชวงฤดฝน ( สงหาคม 2557)

แมน าปาสก บรเวณทเกบตวอยาง หนา_ _ _ ปรมาณออกซเจน (mg/l) อณหภม ( °C) คา pH อยธยา วทยาลยการตอเรอ 4.41 32.9 6.4 อยธยา วดไผโสมนรนทร 5.34 32.4 6.5 นครหลวง วดใหมชมพล 4.96 32.8 6.6 นครหลวง วดสามไถ 4.03 32.4 6.6 ทาเรอ วดสะตอ 5,01 33.3 6.8

จากตารางท 3. จากการส ารวจลกษณะทางกายภาพของน าบรเวณจดทส ารวจในชวงฤดฝน พบวา คา

ปรมาณออกซเจนสงสดคอ 5.34 mg /l. หนาวดไผโสมรนทร คาปรมาณออกซเจนต าสด 4.03 mg / l.

หนาวดสามไถ อณหภมสงสด 33.3 °C หนาวดสะตอ อณหภมต าสด 32.4 °C หนาวดไผโสมรนทรและวดสาม

ไถ คา pH สงสด 6.8 หนาวดสะตอ คา pH ต าสด 6.4 บรเวณวทยาลยการตอเรอ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ตารางท 4 แสดงผลการส ารวจชนดของสาหรายสเขยวบรเวณจดทส ารวจในชวงฤดฝน

แมน าปาสก บรเวณทเกบตวอยาง หนา_ _ _ ชนด อยธยา วทยาลยการตอเรอ 4 อยธยา วดไผโสมนรนทร 7 นครหลวง วดใหมชมพล 4 นครหลวง วดสามไถ 5 ทาเรอ วดสะตอ 10

ในฤดรอน ปรมาณน าในแมน านอยลงมาก มผลใหน าในแมน ามสารอนทรยมาก ท าใหน ามคณภาพ

ไมคอยดนก ท าใหพบสาหรายสเขยวจ านวนนอยชนด พอถงฤดฝน ปรมาณน าในแมน ามากขน ท าใหในน าม

สารอนทรยนอยลง ท าใหน ามคณภาพดขน ท าใหพบสาหรายสเขยวมากชนดขน หนาวดสะตอ อ.ทาเรอ น าม

คณภาพดทสด ท าใหพบสาหรายสเขยวมากกวาทอน หนาวดใหมชมพลและวดสามไถ อ.นครหลวง คณภาพ

น าไมคอยดนก ท าใหพบสาหรายสเขยวนอยกวาทอนๆ

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

สรปและขอเสนอแนะ

จากการศกษาชนดของสาหรายสเขยวจากแหลง น าทแมน าปาสก ใน อ. นครหลวง อ. ทาเรอ อ.

พระนครศรอยธยา จ.พระนครศรอยธยา พบวา มสาหรายส เขยว จ านวน 6 วงศ (Family) 10 สกล

(Genue) 14 ชนด ( Species) โดยสวนใหญจ าแนกไดเพยงระดบสกล แตสามารถกลาวไดวาเปนแตละชนด

ไดแก

วงศ ( Family ) สกล (Genus) หรอชนด (Species)

Scenedesmaceae Actinastrum hantzschii Desmidiaceae Closterium sp. Desmidiaceae Cosmarium bioculatum Desmidiaceae Cosmarium sp. Volvocaceae Gonium sp. Euglenaceae Phacus sp. Euglenaceae Euglena sp.

Hydrodictyaceae Pediastrum duplex Hydrodictyaceae Pediastrum simplex Scenedesmaceae Scenedesmus sp. Scenedesmaceae Scenedesmus quadricauda Scenedesmaceae Scenedesmus sp. Scenedesmaceae Coelastrum sp.

Oocystaceae Tetraedron trigonum

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ขอเสนอแนะ

1. ในการส ารวจชนดของสาหรายสเขยวนน ถาไดรบงบประมาณเพมขน จะท าใหสามารถศกษาโดยมความถ

ของจ านวนครงและจ านวนจดทศกษาไดมากขน ผลการศกษาจะไดผลชดเจนขน

2. ในการส ารวจครงนศกษาเฉพาะชนดของสาหรายสเขยวเทานน แตในแหลงน ายงมสงมชวตอนๆทนาสนใจ

อกหลายชนด ซงนาจะมการศกษาเพมขนอกในโอกาสตอไป

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณสาขาชววทยา คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลสวรรณ

ภม ศนยหนตรา ทใหความอนเคราะหดานเครองมอและอปกรณตางๆทใชในการท าการวจยครงน

ขอขอบคณคณาจารยและเจาหนาททกทาน ทใหความชวยเหลอและใหค าปรกษาตลอดจนแนะน า

ในการศกษาชนดของสาหรายสเขยว จนงานวจยนส าเรจลลวงไปไดดวยด

บรรณานกรม

ยวด พรพรพศาล. 2548. สาหรายน าจดในภาคเหนอของประเทศไทย. โชตนาพรนท จ ากด, เชยงใหม. 361น.

ยวด พรพรพศาล. 2548. สาหรายวทยา. โชตนาพรนท จ ากด, เชยงใหม. 545น.

ยวด พรพรพศาล และ ฉมาภรณ นวาศะบตร. 2546. คมอปฏบตการสาหรายวทยา. ภาควชาชววทยา

คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. 112น.

วนเพญ ภตจนทร. 2549. วทยาสาหราย. โอ. เอส. พรนตง เฮาส, กรงเทพฯ. 517น.

สรวศ เผาทองศข. 2543. สาหราย. โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ. 356น.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ศรพร บญดาว, http://web.rid.go.th/research/vijai_rid/wd/algae.html กลมงานวชพช ส านกวจยและ

พฒนา

http://www.thai-tour.com/thai-tour/central/ayutthaya/data/map.htm

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

ภาคผนวก

Actinastrum hantzschii

Closterium sp.

หหหหEuglena sp.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

Phacus sp.

Gonium sp.

Coelastrum sp.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

Pediastrum simplex

Pediastrum duplex

Scenedesmus sp.

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

Scenedesmus quadricauda

Scenedesmus sp.

Tetraedron trigonum

สวพ.

มทร.ส

วรรณภ

ม

Cosmarium bioculatum

Cosmarium sp.