บทท 1

เครองมอทางกายภาพบาบด

(Physical modality)

อ.พญ.ปรชญพร คาเมองลอ

ภาควชาเวชศาสตรฟนฟ

คณะแพทยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม

วตถประสงค

เมอสนสดการเรยนการสอน นกศกษา

1. รประเภทของเครองมอทางกายภาพบาบด

2. รหลกการของเครองมอทางกายภาพบาบดแตละประเภท

3. รขอบงชและขอหามใชของเครองมอทางกายภาพบาบดแตละประเภท

4. สามารถเลอกการใชเครองมอทางกายภาพบาบดใหเหมาะสมกบกลมโรคได

1

เครองมอทางกายภาพบาบด

(Physical modalities)

เครองมอทางกายภาพบาบด เปนอปกรณทนาพลงงานทางฟสกสมาใชใหเกดผลกบเนอเยอของ

รางกาย โดยมกใชรวมในการรกษาโรคของระบบกลามเนอและกระดก (musculoskeletal disorder) เพอให

การรกษามประสทธภาพมากยงขน โดยเครองมอทางกายภาพบาบดทจะกลาวถงนจะเนนทไดใชบอยในทาง

ปฏบต ไดแก การบาบดดวยความรอน (therapeutic heat) การบาบดดวยความเยน (cryotherapy) ธารา

บาบด (hydrotherapy) การดงคอ-หลง (traction) การบาบดดวยไฟฟา (electrotherapy) เปนตน

การบาบดดวยความรอน (Therapeutic heat)

ความรอนถกนามาใชรกษาโรคตงแตอดตถงปจจบน มการพฒนาเครองมอใหความรอนเพอนามาใช

ในการรกษาหลากหลายรปแบบ ถาแบงตามความลกของความรอนทสงผานเขาเนอเยอสามารถแบงไดเปน

ความรอนตน (superficial heat) และความรอนลก (deep heat)

กลไกการถายเทพลงงานความรอน (Mechanism of heat transfer)

การถายเทพลงงานความรอนมหลายรปแบบ ดงน

1. การนาความรอน (conduction) คอการถายเทความรอนระหวางวตถทสมผสกนโดยตรง เชน การใช

แผนประคบรอนวางบรเวณหลง

2. การพาความรอน (convection) คอการถายเทความรอนผานตวกลางทเคลอนท เชน นา อากาศ

3. การเปลยนรปพลงงาน (conversion) คอการเปลยนรปพลงงานอนเปนพลงงานความรอน เชน การ

เปลยนจากคลนเสยง หรอ คลนแมเหลกไฟฟาความถสงเปนความรอน

4. การแผรงส (radiation) คอการถายเทพลงงานความรอนระหวางวตถโดยตรง โดยไมตองสมผสกน

และไมตองอาศยตวกลาง เชน ความรอนจากดวงอาทตย หลอดไฟ เปนตน

5. การระเหย (evaporation) คอของเหลวเมอไดรบพลงงานความรอนแลวระเหยกลายเปนไอ เชน

vapocoolant sprays

2

ผลทางสรรวทยาของความรอน (Physiologic effect of heat)

ความรอนมผลตอการเปลยนแปลงทางสรรวทยา ดงน

1. ระบบไหลเวยนโลหต (Hemodynamic effect) ความรอนทเพมขนมผลใหหลอดเลอดขยายตว

(vasodilatation) และเพมการไหลเวยนโลหต สงผลใหเพมเมตาบอลซมของเซลลและการทางานของเอนไซม ม

เมดเลอดขาวเพมขน ขอเสยคอกระตนกระบวนการอกเสบเฉยบพลน (acute inflammation) ทาใหเลอดออก

งายและเกดการบวม

2. ระบบประสาทและกลามเนอ (Neuromuscular effect) อณหภมทสงขนมผลเพมการทางานของ

muscle spindle group Ia, Ib fibers และ golgi tendon organ เพมความเรวของการนากระแสประสาท

(nerve conduction) ลดการเกรงของกลามเนอ

3. ขอและเนอเยอเกยวพน (joint and connective tissue) การใหความรอนรวมกบการยด ชวยเพม

ความยดหยนของเสนเอนและเนอเยอเกยวพน ลดการเกดขอยดตด

4. ผลดานอน ๆ (Miscellaneous effects of heat) ความรอนทาใหหลอดเลอดขยายตว เพมการ

ไหลเวยนโลหตขบสารกอใหเกดความเจบปวดทคงคาง (pain mediator) ออกไป กระต นการหลงสาร

endorphins เพม pain threshold และชวยใหกลามเนอผอนคลาย

ขอบงชของการใชความรอน

สาหรบความรอนตนและความรอนลก มขอบงชเหมอนกน แตกตางกนเพยงระดบความลกทไดรบ

ความรอน ขอบงชมดงน

- ลดการอกเสบระยะกงเฉยบพลน ทเกดจากการบาดเจบ หรออบตเหต เชน เสนเอนอกเสบ (tendinitis)

tenosynovitis, bursitis, capsulitis, arthritis

- ลดอาการปวด เชน fibromyalgia, neuroma

- ลดขอยดตด (contracture) ทเกดจากกลามเนอและเสนเอน

- ลดกลามเนอหดเกรง เชน muscle spasm, myofascial pain syndrome

ขอหามของการใชความรอน

ขอหามของการใชความรอนโดยทวไป มดงน

- บรเวณทมการอกเสบระยะเฉยบพลน (acute inflammation) และการบาดเจบของเสนเอนและ

กลามเนอระยะแรก (acute trauma)

3

- บรเวณทมการไหลเวยนโลหตบกพรอง เชน หลอดเลอดอดตน เพราะความรอนทาใหเมตาบอลซม

เพมขน สงผลใหตองการเลอดมาเลยงบรเวณนนเพมขน ถาหากหลอดเลอดอดตนทาใหเลอดมาเลยง

ไมพออาจทาใหเกดการขาดเลอด (ischemia) ได

- ผ ปวยทมภาวะเลอดออกงาย เชน hemophilia

- บรเวณทมอาการบวม (edema)

- บรเวณแผลเปนขนาดใหญ (large scar) เพราะมเลอดมาเลยงนอย ทาใหการถายเทความรอนไมด

- บรเวณทมการรบความรสกผดปกต เชน บรเวณทเปนอมพาต

- บรเวณทเปนมะเรง เพราะจะทาใหแพรกระจายไปทางกระแสโลหตเรวขน

- ผ ทมปญหาดานการสอสาร ทาใหไมสามารถบอกระดบของความรอน เสยงตอการเกดแผลไฟไหม

(burn) เชน เดก คนแก ผ ปวยจตเวช

สาหรบการใชความรอนลก (deep heat) จะมขอหามเพมเตมเฉพาะของแตละเครองมอ ซงจะกลาวถง

ตอไป

1. เครองมอทใหความรอนตน (Superficial heat)

เครองมอใหความรอนตนจะใหความรอนสงสดบรเวณผวหนงและชนเนอเยอใตผวหนง มหลายชนด

ไดแก

1.1 ถงหรอแผนประคบความรอน Hot pack/ Hydrocollator pack

ถงประคบรอน เปนถงผาใบทบรรจสาร silicon dioxide ไวภายใน มหลายขนาดและรปแบบตาม

ความเหมาะสมกบสวนตาง ๆ ของรางกาย ดงรปท 1 วธการใชโดยนาเอาถงหรอแผนประคบรอนทแชในถง

อณหภม 70-80 องศาเซลเซยส นาไปหอดวยผาขนหน 6-10 ชน กอนนาไปวางประคบบรเวณทจะทาการรกษา

20-30 นาท ขอดคอใชงานไดสะดวก ขอควรระวงคอไมควรนอนทบบนแผนประคบรอนเนองจากนาหนกทกด

ทบจะรดนาในถงออกทาใหผาทหอเปยกนาความรอนไดมากขนและเกดแผลไหมพอง (burn) ได และระหวาง

รกษาควรตรวจสอบบรเวณทวางแผนประคบรอนทก 5 นาท วาแดงหรอเปนแผลไหมพองหรอไม การดแลรกษา

ถงประคบรอนตองเกบแชอยในนาตลอดเวลา ดงรปท 2 เพราะถาปลอยทงไวใหแหง silica gel จะเสยและไม

สามารถนากลบมาใชไดอก

4

รปท 1 Hot pack แบบตาง ๆ

รปท 2 ถงเกบ Hot pack/Hydrocollator pack

สาหรบการใชถงประคบรอนทบาน ม 2 แบบทนยมคอ กระเปานารอนและกระเปาไฟฟาใหความรอน

สาหรบกระเปานารอนสามารถใชรวมกบผาขนหนชบนาหมาด ๆ หอไดเปนความรอนชน ซงใหความรสกสบาย

กวาความรอนแหง ขอควรระวงคอ ไมควรนอนทบกระเปานารอนโดยตรง เพราะถารวอาจทาใหถกนารอนลวก

เปนแผลได และสาหรบกระเปาไฟฟาใหความรอนไมควรใชรวมกบผาขนหนเปยกเพราะอาจเกดไฟชอตได

1.2 ไขพาราฟน (Paraffin bath)

ไขพาราฟนทใชบาบดรกษาประกอบดวยขผงพาราฟน 7 สวน ตอ mineral oil 1 สวน แชในหมอตม

พาราฟน โดยอณหภมทใชบาบดรกษาอยทประมาณ 52–54 องศาเซลเซยส อณหภมทใชสงกวาธาราบาบดอน

ๆ แตเนองจากไขพาราฟนมการนาความรอนตา และมการแขงตวเคลอบผวหนงเปนฉนวนกนความรอน ทาให

ความรอนคอย ๆ ถายเทสรางกายอยางชา ๆ ผ ปวยจงสามารถทนความรอนได นยมใชรกษาบรเวณมอและขอ

5

นวมอ กอนใชงานควรถอดเครองประดบ ลางมอทาความสะอาดและเชดใหแหง เพอใหไขพาราฟนบรสทธไมม

สงสกปรกเจอปน ไขพาราฟนทใชแลวสามารถนากลบมาใชใหมได

วธการรกษา ม 3 วธ ดงน

1. การจม (dipping method) เปนวธทนยมใช โดยจมมอลงไปในหมอตมพาราฟน แลวยกมอขนทงไวให

ไขพาราฟนแขงตว ดงรปท 3 จมซาอกประมาณ 7-12 ครง จากนนนามาหอพลาสตกและพนทบดวย

ผาขนหนเพอเปนฉนวนกนความรอนอกชน ทงไว 20-30 นาท จงลอกไขพาราฟนออก วธการนสามารถ

เพมอณหภมทเนอเยอใตผวหนงบรเวณแขนประมาณ 4.4 องศาเซลเซยส และกลามเนอ

brachioradialis ประมาณ 1 องศาเซลเซยส

รปท 3 การรกษาดวยขผงพาราฟน โดยวธจม

2. การแช (immersion method) โดยการจมใหไขพาราฟนหมบาง ๆ ประมาณ 2-3 ชนกอน จากนนจง

แชมอลงในหมอพาราฟนนาน 30 นาท ดงรปท 4 โดยระวงไมใหมอโดนบรเวณขอบและกนหมอ วธนม

ผลเพมอณหภมไดสงกวาวธการจม โดยอณหภมทชนเนอเยอใตผวหนงเพมขนประมาณ 5.5 องศา

เซลเซยส กลามเนอ brachioradialis ประมาณ 2.4 องศาเซลเซยส

6

รปท 4 การรกษาดวยขผงพาราฟนโดยวธการแช

3. การใชแปรงทา (brushing method) ทาโดยใชแปรงจมในหมอพาราฟนแลวนามาทาบรเวณทรกษา

ทงใหพาราฟนแขงตว ทาหลาย ๆ ชนจากนนใชพลาสตกและผาขนหนหอทงไว 20-30 นาทเหมาะ

สาหรบบรเวณทยากตอการจมหรอแช เชน ขอเขา และเดกเลก เพราะเดกจะรสกสนกและยนยอมให

ความรวมมอมากขน

ขอบงชของการรกษาดวยขผงพาราฟน มดงน

- ลดอาการปวดและเพมพสยขอมอ เชน ขอมอเสอม (osteoarthritis of hand) ขออกเสบรมาตอยด

(rheumatoid arthritis)

- เสนเอนและขออกเสบระยะรองเฉยบพลน (subacute) หรอเรอรง (chronic) เชน de Quervain’s

disease

- เพมความยดหยนของผวหนง เชน แผลเปนดงรงบรเวณฝามอ โรคหนงแขง (scleroderma)

ขอควรระวง

- ไมใชขผงพาราฟนในระยะขออกเสบเฉยบพลน แผลเปด มการรบความรสกลดลง โรคตดตอทาง

ผวหนง

- เพอความปลอดภยควรมเทอรโมมเตอรตรวจสอบอณหภมของขผงพาราฟนกอนใชงานทกครง

หรอสงเกตจากผวหนาบรเวณขอบถามลกษณะเปนแผนฟลมบางๆ อยแสดงถงอณหภมท

พอเหมาะ

7

1.3 Fluidotherapy

Fluidotherapy เปน เครองมอใหความรอนตนชนดแหง (dry heat) โดยการเปาลมรอนผานเมด

พลาสตกขนาดเลกใหเคลอนทคลายของเหลวในต ปด ดงรปท 5 จงไดผลทงความรอนและการนวดจากการ

เคลอนทของวสดจากแรงลมเปาดวย ระยะเวลารกษานาน 20-30 นาท อณหภมทใชรกษาอยในชวง 46–49

องศาเซลเซยส มผลเพมอณหภมของกลามเนอมอและขอตอ 42 องศาเซลเซยส และกลามเนอเทาและขอตอ

39.5 องศาเซลเซยส ขอดของอปกรณนคอ ผ ปวยสามารถทากายบรหารขยบขอในขณะทาการรกษาได ใช

รกษาบรเวณมอ แขน เทาและขา

ขอบงชของการรกษาดวย fluidotherapy เหมอนกบความรอนตนทวไป

รปท 5 Fluidotherapy

ทมา: www.advancedphysicaltherapy.com

1.4 โคมไฟใหความรอน (Radiant heat)

โคมไฟใหความรอนโดยการแผรงสอนฟาเรดซงเปนคลนแมเหลกไฟฟาชวงทมความยาวคลน 770-

12500 นาโนเมตร แบงออกเปน 2 ชนด ไดแก

1. Luminous infrared heat lamp เปนโคมไฟทใหแสงสวางจากหลอดไฟ โดยใหเปนแสงอนฟาเรดชนด

near-infrared ความยาวคลน 770-1500 นาโนเมตร

2. Non-luminous infrared heat lamp เปนโคมไฟทไมใหแสงสวาง โดยใหแสงอนฟาเรดชนด far-infrared

ความยาวคลน 1500-12500 นาโนเมตร

8

ปรมาณความรอนทเกดขนจะแปรผกผนกบระยะทางยกกาลงสองและมมของแสง โดยถาแสงทามมตง

ฉากกบพนผวทรกษาจะไดความรอนสงสด โดยทวไปการรกษาจะวางโคมไฟหางจากบรเวณทรกษา 30-60

เซนตเมตร ใชเวลารกษานาน 15-20 นาท มผลทาใหเนอเยอทลก 2 เซนตเมตร มอณหภมเพมขน 1.3

องศาเซลเซยส เหมาะสาหรบผ ปวยทไมสามารถทนนาหนกของ hot pack ทกดทบได ขอควรระวงคอ ทา

ใหเปนผนแพแสง ผวหนงแหง ผวหนงแกกอนวย

2. เครองมอทใหความรอนลก (Deep heat/ Diathermy)

คาวา diathermy มาจากคาวา dia (through) และ therme (heat) เครองมอในกลมน ไดแก

ultrasound diathermy, shortwave diathermy และ microwave diathermy เครองมอในกลมนจะทาใหเกด

ความรอนสงสดทชนกลามเนอ เอนและกระดก โดยไมทาใหความรอนทผวหนงและเนอเยอใตผวหนงสงเกนไป

อณหภมทเหมาะสมสาหรบการรกษา คอ อณหภม 40-45 องศาเซลเซยส เพราะทาใหเกดการขยายตวของ

หลอดเลอด และเพมเมตาบอลซม แตถาอณหภมสงกวานจะเกดการทาลายเนอเยอ และเกดอาการปวด

2.1 Ultrasound diathermy

อลตราซาวดเปนคลนเสยงความถสงกวาทมนษยไดยน (มากกวา 20,000 เฮรตซ) มคณสมบต

เหมอนกบคลนเสยงทวไปคอ ตองอาศยตวกลางในการเคลอนทผาน มการรวม การหกเห และการสะทอน โดย

ชวงความถทถกนามาใชเพอการบาบดรกษาคอ 0.8-3 เมกะเฮรตซ ทาใหเกดความรอน (thermal effect) และ

การสนสะเทอน (non-thermal effect) ตอเนอเยอไดในระดบลก 2-5 เซนตเมตร

กลไกการทางานใช reverse piezoelectric effect ผานผลกควอตซ หรอ เซรามก ซงมคณสมบต

piezoelectric คอเมอสนสะเทอนเกดเปนกระแสไฟฟา ดงนนกลบกนเมอใหกระแสไฟฟาผานผลกควอตซทอย

ในหว transducer จงเกดการสนสะเทอนทความถจาเพาะเปลยนเปนพลงงานความรอนในเนอเยอทรกษา ดง

รปท 6

โดยทวไปความถทใชขนกบความลกของเนอเยอทรกษา ถาเปนบรเวณทอยตน เชน ขอมอ หรอ

temporomandibular joint จะใชความถสง 3 เมกะเฮรตซ ใหพลงงานลงไดตน 1-2 เซนตเมตรใตตอผวหนง

สวนความถตากวาจะใหพลงงานลงไปในเนอเยอไดลกกวา การรกษาสวนใหญใชความเขม (intensity) 0.5 –

2.0 วตตตอตารางเซนตเมตร ระยะเวลารกษา 5-10 นาท และตองใช coupling agent เชน ultrasound gel,

mineral oil เปนตวกลางปองกนการสะทอนกลบของคลนในอากาศ เพอใหคลนเสยงสามารถสงผานลงไปใน

เนอเยอบรเวณทรกษาไดมากทสด อลตราซาวดทาใหอณหภมบรเวณเนอเยอทอยระหวางชนกลามเนอและ

9

กระดกสงขนไดถง 45 องศาเซลเซยส ดงนนในกรณทตองการรกษาเนอเยอทอยลก เชน ขอสะโพก การใช

อลตราซาวดจะไดผลดกวา shortwave diathermy และ microwave diathermy

รปท 6 ultrasound diathermy

ผลทางสรรวทยาของ ultrasound

1. ผลของความรอน (thermal effect) ชวยเพมความยดหยนของเนอเยอ เพมการไหลเวยนโลหต

ความเรวการนากระแสประสาท และการทางานของเอนไซม ลดการอกเสบ ลดปวด

2. ผลอน ๆ นอกเหนอจากความรอน (non-thermal effect) ไดแก

- Micro-massage จากการสนสะเทอนของโมเลกลเนอเยอตวกลางทคลนเสยงเคลอนทผาน

ชวยกระตนกระบวนการเมตาบอลซม ชวยลดบวม เพมการซมผาน (permeability) ของผนง

เซลลและหลอดเลอด กระตนกระบวนการ healing

- Cavitation effect คอการเกดฟองอากาศหดขยายในเนอเยอ (stable cavitation) แตถา

ฟองอากาศรวมตวใหญขนและแตกตว (unstable cavitation) จะทาใหเกดการเปลยนแปลง

ของอณหภมและแรงดนอยางมาก เกดการบาดเจบของเนอเยอได สามารถลดการเกด

cavitation effect นโดยใชอลตราซาวด ความถสง ความเขมตา และหลกเลยงบรเวณเนอเยอ

ทมของเหลวมาก

- Standing waves เกดจากการรวมกนของคลนเสยงในตาแหนงรอยตอของเนอเยอทมความ

หนาแนนตางกน เชน กระดกและเนอเยอเกยวพน ทาใหบรเวณนนมความรอนสงกวาบรเวณ

อน ๆ (focal heating) การขยบหว transducer เคลอนทไปมาระหวางรกษาชวยลดการเกด

standing wave ได

10

ขอบงชเฉพาะของการใช ultrasound

- ใชรกษาบรเวณเนอเยอทอยลก เพราะอลตราซาวดใหความรอนสงสดท กระดก กระดกออน

เอน และกลามเนอ ตามลาดบ

- ใชรกษาบรเวณทมโลหะได

ขอหามใชเฉพาะของการใช ultrasound

- ขอหามของการใชความรอนทวไป

- บรเวณสมอง ลกตา อวยวะสบพนธ

- บรเวณมดลกขณะมประจาเดอน หรอตงครรภ

- ใกลเครองกระตนหวใจ

- บรเวณกระดกสนหลงทผาตด laminectomy

- บรเวณทเปนมะเรง

- ในเดกท epiphyseal plate ยงไมปด

- ขอเทยมทใช bone cement ซงม methyl methacrylate เปนสวนประกอบ

2.2 Shortwave diathermy

Shortwave diathermy เปนเครองมอทเปลยนพลงงานคลนแมเหลกไฟฟาเปนพลงงานความรอน ดง

รปท 7 ความถทใชคอ 13.56, 27.12 และ 40.68 เมกะเฮรตซ โดยทนยมใชบอย ไดแก 27.12 เมกะเฮรตซ

รปแบบของความรอนทเกดขนขนกบชนดของ shortwave diathermy unit และปรมาณนาในเนอเยอ โดยระดบ

ความลกของความรอนทไดจะตนกวาอลตราซาวด

11

รปท 7 shortwave diathermy

รปแบบของ shortwave diathermy unit

1. Inductive applicators โดยการใช inductive coil ทาใหเกดกระแสไฟฟาหมนวน (eddy current) และ

เปลยนเปนพลงงานความรอนในเนอเยอ โดยทาใหเกดความรอนสงทสดบรเวณเนอเยอทมนาเปน

สวนประกอบมาก เชน กลามเนอ applicator ทใชมหลายรปแบบ เชน drum, pad, cable

2. Capacitive applicator เหนยวนาใหเกดกระแสไฟฟา ระหวาง capacitor plate 2 อนทวางครอม

ตาแหนงรกษา ดงรปท 8 เกดความรอนสงทสดบรเวณเนอเยอทมสวนประกอบของนานอย เชน ไขมน

เสนเอน ขอตอ และกระดก

ขอบงชเฉพาะ

- ใชรกษาบรเวณทมขนาดใหญ เชน หลง

- ผ ปวยทเปลยนขอเทยมแบบทใช bone cement ซงม methyl methacylate หรอ high

density polyethylene เปนสวนประกอบ เนองจากไมทาใหความรอนเพมสงขน

ขอหามใชเฉพาะ

- บรเวณทมโลหะฝงอย เชน หลงการผาตดใส plate, small clip, intrauterine device, deep

brain stimulator เนองจากทาใหเกดความรอนเพมสงขน

12

- ผ ปวยทใส cardiac pacemaker, stimulator เพราะอาจทาใหหวใจเตนผดจงหวะได

- ระหวางมประจาเดอน หรอตงครรภ

- ในเดกบรเวณกระดกยงมการเจรญเตบโต

- ใส contact lenses

ระหวางรกษาตองถอดเครองประดบตาง ๆ ออกใหหมด เนองจากความรอนจะสะสมในโลหะทาใหเกด

แผลไฟไหม (burn) ได และควรใชผาขนหนวางเพอซบเหงอทออกระหวางรกษาเพอไมใหเกดความรอนมาก

เกนไปทผวหนง ใชเวลารกษานาน 20-30 นาท

รปท 8 การรกษาดวย shortwave diathermy โดยใช capacitive plate

2.3 Microwave diathermy

Microwave diathermy เปนเครองมอใหความรอนลก โดยเปลยนพลงงานแมเหลกไฟฟาเปนพลงงาน

ความรอน ดงรปท 9 ความถทใช ม 2 ความถคอ 915 เมกะเฮรตซ และ 2,456 เมกะเฮรตซ ใหความรอนไดดใน

เนอเยอทมนาเปนสวนประกอบมาก ความลกไดถงชนเนอเยอใตผวหนงและกลามเนอตน ๆ ปจจบนไมเปนท

นยมเนองจากความรอนระดบลกนอยกวา shortwave diathermy และการดแลรกษายงยากกวา มขอบงชและ

ขอหามเฉพาะเชนเดยวกบ shortwave diathermy สวนผลแทรกซอนอาจทาใหเกดตอกระจกได

13

รปท 9 เครอง Microwave diathermy

ทมา: http://www.hospimedicaintl.com

การบาบดดวยความเยน (Cold/ Cryotherapy)

Cryotherapy คอการใชความเยนเพอการรกษา อปกรณสวนใหญใชหลกการถายเทความรอนโดยการ

นาความรอน (conduction) เชน cold pack, cryotherapy compression unit ยกเวน whirlpool ใชการพา

ความรอน (convection) และสเปรยความเยน (vapocoolant spray) ใชการระเหย (evaporation) โดยการ

เปลยนแปลงของอณหภมมากหรอนอย ขนกบ ชนดของความเยนทใช เชน นาแขง หรอ นา ความแตกตางของ

อณหภมระหวางเนอเยอและความเยนทใช ปรมาณไขมนใตผวหนง และระยะเวลาทรกษา

ผลทางสรรวทยา

1. ระบบไหลเวยนโลหต

- ความเยนทาใหหลอดเลอดผวหนงหดตว แตถาใชอณหภมทเยนเกนไป ตากวา 1 องศา

เซลเซยส นานเกน 15 นาท กลบทาใหหลอดเลอดขยายตว (reactive vasodilatation) หรอ

Hunting phenomenon

- ชวยลดการอกเสบระยะเฉยบพลน (acute inflammation)

2. ระบบประสาทและกลามเนอ

- ทาใหการนากระแสประสาทสวนปลายชาลง แตถาไดรบความเยนนานเกนไปอาจทาใหเกด

การบาดเจบของเสนประสาทแบบ neurapraxia หรอ axonal degeneration ได

14

- ลดความเจบปวด โดยการเพม pain threshold

- ลดการเกรงกลามเนอได จากการลด firing rate ของ muscle spindle (group Ia, II fibers)

และ golgi tendon organ แตตองใชเวลารกษานาน 10-30 นาท และผลทไดเปนแบบชวคราว

3. ขอตอและเนอเยอเกยวพน

- ลดการทางานของ synovial collagenase

- ทาใหความยดหยนของเสนเอนลดลง และเพมความฝดของขอ (joint stiffness)

4. ผลดานอน ๆ

- ลดเมตาบอลซมของเซลล

- ทาใหรสกผอนคลาย

ขอบงชของการใชความเยน

- การบาดเจบของกลามเนอ กระดกและขอระยะเฉยบพลน เชน sprain, strains, tendinitis,

tenosynovitis, bursitis, capsulitis เพอลดการอกเสบ บวม

- myofascial pain syndrome มกใช vapocoolant spray ฉด ตามดวยการยดกลามเนอ

- ตามหลงการผาตดกระดกและขอ

- ลดอาการเกรงกลามเนอ

- แผลไฟไหม (burn) เฉยบพลนทไมรนแรง

ขอหามของการใชความเยน

- ผ ททนตอความเยนไมได (cold intolerance) กระตนใหกลามเนอเกรงมากขน

- มภาวะ cold hypersensitivity ทาใหเกดลมพษ หรอการบวมเฉพาะท (angioedema)

- บรเวณเสนประสาททอยตน เชน peroneal เสนประสาททงอกใหม

- บรเวณทมหลอดเลอดสวนปลายขาดเลอด (peripheral vascular disease)

- ผ ทเสยการรบความรสกรอน-เยน และผ ทไมสามารถสอสารได

- มภาวะ cryoglobulinemia

- ม Raynaud’s disease/ phenomenon

15

เครองมอใหความเยน มหลายรปแบบ ไดแก

1. Cold packs

มหลายรปแบบ เชน ถงนาแขง แผนเจลสาเรจรป ดงรปท 10 แชไวในชองแชแขง เวลาใชงานใหนามา

หอดวยผาขนหนชบนาหมาด ๆ กอนนาไปประคบบรเวณทตองการรกษา นาน 20-30 นาท สามารถประคบซา

ไดทก 1-2 ชวโมง เพอลดอาการปวดและอกเสบ

รปท 10 แผนเจลความเยน

2. Ice massage

Ice massage คอการใชนาแขงถนวดผวหนงบรเวณทตองการรกษา ใชเวลาตาแหนงละ 5-10 นาท ทา

ใหไดผลทงความเยนและผลจากการนวด ผ ใชสามารถทาอปกรณไดเองโดยการทานาแขงใสถวยกระดาษ อาจ

ใสแทงไมไวเพอใชเปนดามจบ เวลาใชงานใหฉกกนถวยกระดาษออกเพอใหนาแขงสมผสกบผวหนงโดยตรง

พบวาหลงใชนาแขงถนวด 5 นาท ทาใหกลามเนอตนขาดานหลงทอยลก 2 เซนตเมตร มอณหภมลดลงได 4

องศาเซลเซยส กลามเนอ biceps brachii มอณหภมลดลงไดถง 16 องศาเซลเซยส

16

3. Cold water immersion

Cold water immersion คอการแชสวนของรางกาย เชน แขน ขา ลงในนาเยนอณหภมประมาณ 5-13

องศาเซลเซยส เพอใหไดรบความเยนโดยรอบ ดงรปท 11 พบวาสามารถลดอณหภมทกลามเนอ

gastrocnemius ลงถง 6 องศาเซลเซยส หลงจากแชนาน 30 นาท ไดผลดสาหรบแผลไฟไหม นารอนลวก

รปท 11 Cold water immersion

ทมา: www.mytreadmilltrainer.com

4. Cryotherapy-compression unit

Cryotherapy-compression unit มลกษณะเปนปลอกหมหรอถงเทา ภายในบรรจนาเยนหมนวนอย

อาจใชรวมกบการอดดวยลม (pneumatic compression) ดงรปท 12 จงใหผลทงความเยนและแรงกดจาก

ภายนอก มกใชเพอลดบวม อาการปวดและอกเสบหลงการผาตด เชน ผาตดเอนขอเขา สวนใหญใชอณหภม 7

องศาเซลเซยส และความดน 60 มลลเมตรปรอท

รปท 12 Cryotherapy-compression unit

ทมา: www.quickmedical.com

17

5. Vapocoolant spray

สารทาใหเกดความเยนทนยมใชคอ fluoromethane สามารถลดอณหภมทผวหนงไดอยางรวดเรว ลด

การเกดอาการปวดเนองจากการหดเกรงของกลามเนอ ใชรกษาการบาดเจบจากกฬาระยะเฉยบพลน หรอ

myofascial pain syndrome โดยการฉดสเปรยรวมกบการยดกลามเนอ ดงรปท 13 วธการฉดมขนตอนดงน

ถอสเปรยความเยนหางจากผวหนง 45 เซนตเมตร เอยงทามม 30 องศา ฉดจากบรเวณ trigger point ขนานกบ

แนวเสนใยกลามเนอไปยง referred pain ในทศทางเดยวกน 2-5 รอบ ดวยความเรวประมาณ 4 นวตอวนาท

โดยเวนชวงพกเลกนอยระหวางการฉดแตละครงเพอปองกน skin freezing

รปท 13 การใชสเปรยความเยนรกษา myofascial pain syndrome

ทมา: www.mhhe.com/hper/physed/athletictraining/ch15.mhtml

ธาราบาบด (Hydrotherapy)

เปนการใชนาอนหรอนาเยนเพอบาบดรกษา โดยอาศยคณสมบตของนา ดงน

- การถายเทความรอนโดย การนาความรอน (conduction) และการพาความรอน

(convection)

- แรงลอยตว (buoyancy) ในการพยงตว ลดแรงทกระทาตอขอ

- การใชแรงตานจากนาเพอฝกเพมความแขงแรงของกลามเนอแขนขา

- Hydrostatic pressure ชวยใหลดบวมจากการไหลเวยนโลหตหรอนาเหลองบกพรอง

ชนดหรอวธการของธาราบาบด (Hydrotherapy) มดงน

18

1. ถงนาวน (Whirlpool baths and Hubbard tanks)

Whirlpool baths and Hubbard tanks เปนถงใสนาทควบคมอณหภมและกระแสนาวน whirlpool ม

หลายขนาดใชรกษาสวนแขนขา ดงรปท 14 เนองจากเปนการแชบางสวนของรางกายจงสามารถทนตอ

อณหภมทคอนขางสงได สวน Hubbard tanks มขนาดใหญใชสาหรบแชไดทงตว ดงรปท 15 ดงนนจงควรใช

อณหภมประมาณ 34-36 องศาเซลเซยส เพอไมให core temperature มการเปลยนแปลงมาก สงทควร

พจารณาดวยเสมอในการเลอกใชอณหภมคอกระแสนาวนจะทาใหรสกวารอนหรอเยนกวานาทอยนง โดยกอน

และหลงใชงานทกครงตองลางทาความสะอาดตวถงทใชให sterile มากทสด เพอปองกนการแพรเชอไปสผ อน

ขอบงช

- แผลทวไปและแผลไฟไหม โดยกระแสนาวนชวยชะลางสงสกปรกจากแผล

- ใชรกษาโรคขออกเสบรมาตอยด กลามเนอหดเกรง และขอฝด

ขอเสย

- เสยคาใชจายสง เพราะตองเปลยนนาและทาความสะอาดทกครงหลงใชงาน และตอง

ระมดระวงเวลายายตวผ ปวยขนลงถง ปจจบนจงไมนยมใช

รปท 14 Whirlpool

ทมา: www.advancedphysicaltherapy.com

19

รปท15 Hubbard tank

ทมา: www.vmmc.gov.ph

2. Contrast Baths

เปนการรกษาโดยการแชนาอน (อณหภม 42-45 องศาเซลเซยส) สลบกบนาเยน (8.5-12.5 องศา

เซลเซยส) อณหภมทแตกตางกนมาก จะทาใหหลอดเลอดเกดการหด-ขยายตวสลบกน เกด reflex hyperemia

และชวยลดอาการปวด บวม

ขนตอนการรกษาเรมจากการแชสวนทตองการรกษาลงในนาอนกอนเปนเวลา 10 นาท จากนนแชนา

เยน 1 นาท สลบกบนาอน 4 นาท สลบกนไป 5-6 รอบ จนครบ 25-30 นาท โดยถาตองการลดบวมใหสนสดท

นาเยน

ขอบงช

- โรคขออกเสบรมาตอยด

- อาการปวดจากระบบประสาท (neuropathic pain)

- Complex regional pain syndrome

ขอหามใช

- ผ ปวยทมปญหาหลอดเลอดสวนปลาย เชน arteriosclerotic endarteritis, Burger’s disease

20

การบาบดดวยไฟฟา (electrotherapy)

การบาบดดวยไฟฟา เปนการนาพลงงานไฟฟามาใชเพอรกษาผ ปวย โดยมวตถประสงคของการใช

ไฟฟาบาบดทางเวชศาสตรฟนฟ ดงน

1. การใชไฟฟากระตนเพอใหกลามเนอหดตว

การใชไฟฟากระตนเพอใหกลามเนอหดตว (neuromuscular electrical stimulation) สามารถแบง

การกระตนตามลกษณะของกลามเนอ ดงน

1. การกระตนกลามเนอทมเสนประสาทมาเลยง (Stimulation of normal muscle) เพอคงความ

แขงแรงของกลามเนอ มกใชกรณทไมสามารถขยบกลามเนอได เชน ใสเฝอก

2. การกระตนกลามเนอทขาดเสนประสาทมาเลยง (Stimulation of denervated muscle) ใช

เพอชะลอการลบของกลามเนอ

3. การกระตนกลามเนอออนแรงจากความผดปกตของระบบประสาทสวนกลาง (Stimulation

of decentralized muscle) เพอใหเกดการทางานของกลามเนอ เชน การกระตนกลามเนอ tibialis anterior ให

ขอเทากระดกขนเพอชวยเดน เปนตน เรยกการกระตนแบบนวา functional electrical stimulation (FES)

2. การใชไฟฟากระตนเพอลดการเจบปวด

โดยการใช Transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS) ซงเปนเครองมอทใหกระแสไฟฟา

ผานขวไฟฟา 2 ขวเพอกระตนกระแสประสาท มกใชเพอลดอาการปวด ดงรปท 16 วธการใชเพอลดปวดม 2

วธ ไดแก

1. Conventional TENS or Hi TENS (high frequency, low intensity TENS) เปนการกระตน

เสนประสาทขนาดใหญสงผลยบยงเสนประสาทขนาดเลกทนาความรสกเจบปวดไปสสมอง ตามทฤษฎของ

gate control theory วธการกระตน ใชกระแสไฟฟาความถสง 80-125 เฮรตซ ปรบความแรงจนผ ปวยรสก

เหมอนมมดไตและยงไมเหนกลามเนอหดตว วธการนลดปวดไดเรวภายใน 30 นาทหลงรกษา โดยผลการลด

ปวดเกดเฉพาะชวงทกระตนไฟฟา สามารถใชตอเนองไดทงวน แตถาใชไปนาน ๆ การลดปวดอาจลดลง

เนองจากผ ปวยเรมมการปรบตวเคยชน ตองปรบลกษณะการกระตนใหม

2. Acupuncture like TENS or Low TENS (low frequency, high intensity TENS) เปนการลด

ปวดโดยการกระตนใหมการหลงสารระงบปวดทระบบประสาทสวนกลาง เชน beta endorphin และ

encephalin วธการกระตนโดยปรบความถตา 4-8 เฮรตซ ปรบความแรงจนเรมเหนกลามเนอหดตว ใชเวลา

21

รกษาประมาณ 20-60 นาท ไมควรใชนานกวานเพราะอาจทาใหเกด delayed onset muscle soreness ใหผล

ลดปวดไดชากวาแบบแรก แตคงอยนาน 6-7 ชวโมงหลงหยดกระตนไฟฟา

รปท 16 เครองกระตนไฟฟา

ทมา: www.mhhe.com/hper/physed/athletictraining/ch15.mhtml

ขอบงชของ TENS

- ลดการปวดระยะเฉยบพลน เชน หลงการผาตด

- ลดการปวดโรคระบบกลามเนอ กระดกและขอ เชน ขอเขาเสอม

- ลดการปวดหลงการบาดเจบของเสนประสาท หรอ ไขสนหลง (neuropathic pain)

- ลดปวดประจาเดอน

ขอหามใช

- ผ ปวยทใช cardiac pacemakers, electrical implants

- ผ ปวยทหวใจเตนผดจงหวะ

- บรเวณดานหนาของคอ ตาแหนง carotid sinus, epiglottis

- บรเวณทอง หลงสวนลางและตนขาของหญงตงครรภ

- มแผลอกเสบ ตดเชอ แผลเปด บรเวณทตด electrode

ผลขางเคยง

- การใชไฟสงทาใหระคายเคองผวหนง หรอแผลไหม

- ผนแพแผน electrode

3. การใชไฟฟากระตนเพอผลอน ๆ

มการใชเพอลดการเกรงของกลามเนอ รกษาแผลกดทบ ปองกนไมใหหลงคดเพมขน เปนตน

22

การดง (Traction)

การดง เปนการใชแรงดงกระทาเพอยดเนอเยอ แยกขอตอหรอกระดก โดยแรงทกระทาตองมากและ

นานเพยงพอในทศทางทเหมาะสมเพอตานแรงตานจากการเคลอนทของรางกายในทศทางตรงขาม มหลายวธ

เชน การดงดวยมอ การใชนาหนกถวง การใชเครองดง ซงการใชเครองดงสามารถปรบแรงดงใหตอเนอง หรอ

ดงสลบชวงพกได เครองดงทใชม 2 ชนด คอ เครองดงคอ ดงรปท 17 และเครองดงเอว ดงรปท 18 และ 19

ผลทางสรรวทยา

- ยดกลามเนอเพอลดอาการเกรง

- ลดแรงกดหมอนรองกระดกสนหลง

- ทาให intervertebral foramen กวางออก ลดการกดรากประสาท

- แยกขอตอของกระดกคอหรอหลง

ขอบงชของการดง

- ภาวะหมอนรองกระดกโปง (herniated nucleus pulposus)

- รากประสาทถกกดทบ (nerve root impingement)

- โรคขอกระดกสนหลงเสอม (spondylosis)

- มอาการเกรงของกลามเนอคอหรอหลง (paraspinal muscle spasm)

ขอหามทวไปการดง

- การอกเสบตดเชอของกระดกสนหลงหรอหมอนรองกระดกสนหลง (osteomyelitis, discitis)

- มะเรงของกระดก หรอ ไขสนหลง (primary or metastatic bone tumor, spinal cord tumor)

- กระดกสนหลงหกหรอเคลอน

- หญงตงครรภ

- ไขสนหลงถกกดทบ (cord compression)

- ความดนโลหตสงทควบคมไมได (uncontrolled hypertension)

- กระดกพรนขนรนแรง (severe osteoporosis)

- หมอนรองกระดกกดทบเสนประสาทตาแหนงตรงกลาง (central disc protrusion) เพราะการ

ดงอาจทาใหกดรากประสาทเพมขน

23

1. การดงคอ (cervical traction)

สามารถดงไดทงทานอนและทานง มมทเหมาะสมสาหรบการรกษาคอ มมกมศรษะประมาณ 20-30

องศา เพอให intervertebral foramen เปดกวาง นาหนกทใชดงขนกบวตถประสงคของการรกษา นาหนก 5-7

กโลกรม ชวยลดการเกรงของกลามเนอคอ แตถาตองการดงเพอแยกขอตอ (joint distraction) ตองใชนาหนก

มากกวา คอ รอยละ 7 ของนาหนกตว การดงในทานอนผ ปวยจะสามารถควบคมศรษะไดดกวาและรสกผอน

คลายกวา แตทานงสามารถจดมมการดงไดถกตองกวา

ขอหามเฉพาะของการดงคอ

- การบาดเจบจากอบตเหตบรเวณคอ (acute whiplash injury)

- โรคหลอดเลอดบรเวณกานสมองตบ (vertebrobasilar arterial insufficiency)

- โรคหลอดเลอดแดง carotid หรอ vertebral ตบแขง (atherosclerosis of carotid or

vertebral arteries)

- กระดกคอปลองท 1 และ 2 ไมมนคง จากโรคขออกเสบรมาตอยด

รปท 17 การดงคอในทานง ควรนงกมศรษะประมาณ 20-30 องศา

24

2. การดงเอว (Lumbar traction)

สามารถดงไดทงทานอนหงายหรอนอนควา ถาตองการดงเพอแยกขอตอ(joint distraction) ควรดงใน

ทานอนหงายขอสะโพกงอ 70 องศา นาหนกทใชดงขนกบวตถประสงคในการรกษา ถาตองการลดการเกรงของ

กลามเนอ ใชนาหนกรอยละ 25 ของนาหนกตว ถาตองการแยกขอตอ ตองใชนาหนกตวเพมขนถงรอยละ 50

ของนาหนกตว ใชเวลารกษา 20-40 นาท การดงนานกวานไมทาใหผลการกษาดขน

ขอหามเฉพาะของการดงเอว

- ตงครรภ

- ภาวะไสเลอน (Hiatal hernia)

- หลอดเลอดแดงใหญโปงพอง (Aortic aneurysm)

- มอาการแสดงของการกด cauda equine (cauda equine syndrome)

- โรคปอดชนด restrictive lung disease

รปท 18 การดงเอว รปท 19 เครองดงเอว

ควรมการประเมนผลหลงจากรกษาไปแลว 5-6 ครง กรณทดงแลวมอาการไปยงสวนปลายมากขน

(peripheralization of symptoms) ควรหยดดงทนทเพราะอาจกระตนใหอาการของโรคแยลงได และควรตรวจ

การรบความรสกและกาลงกลามเนอซา การรกษาทไมไดผลมกเกดจากการจดทาไมถกตองและใชนาหนกไม

เหมาะสม

25

การนวด (massage)

การนวดเปนการใชมอกระทาตอเนอเยอของรางกายในหลายรปแบบเพอการบาบดรกษา

ผลทางสรรวทยา

1. ผลทางกลศาสตร (Mechanical effect)

- ลดอาการเกรงกลามเนอ ใหความตงตวลดลง

- ลดการยดตดของเนอเยอใตผวหนงและแผลเปน

- เพมการไหลเวยนกลบของโลหตและนาเหลอง

- เพมการเคลอนไหวขอตอ ขอยดตดทไมรนแรง

- ชวยระบายเสมหะ

2. ผลทางระบบประสาทและรเฟลก (Neural reflexive effect)

- ลดอาการปวด จากกระตนการหลง endogenous endorphins และกลไกของ gate control

theory คลาย TENS

3. ผลทางจตใจ (Psychological effect)

- เกดความรสกผอนคลาย

- ลดความวตกกงวล และความตงเครยดของจตใจ

ขอบงช

- ภาวะกลามเนอหดเกรง (Muscle spasm)

- ภาวะไหลตด (Frozen shoulder)

- Myofascial pain syndrome

- อาการปวดหลงทสมพนธกบการใชงาน (Mechanical back pain)

- ภาวะบวมนาเหลองแบบไมอดตน (Non-obstructive lymphedema)

- อาการปวดปลายประสาทหลงเปนงสวด ปวดปมประสาท

- การเกรงจากความผดปกตของระบบประสาทสวนกลาง เชน โรคหลอดเลอดสมอง โรคพารกนสน

ขอหาม

- หลอดเลอดดาอดตน (deep vein thrombosis)

26

- ผวหนงอกเสบ (skin infection)

- มแผลเปด (open wound)

- บรเวณทเปนมะเรง (malignancy)

- บรเวณทมกระดกหก (fracture)

- บรเวณทมการกดทบเสนประสาท (nerve entrapment)

เทคนคการนวดแบบ Swedish

เปนวธการแบงการนวดทนยมทสด แบงได 4 วธ ดงน

- Effleurage/ stroking massage เปนการลบตามผวหนง อาจใชนามนหรอแปงทาเพอลดความฝด

แบงเปนการลบเบาๆ ทาใหเกด reflexive effect ชวยใหผอนคลาย หรอลบแบบมแรงกดรวมดวยทา

ใหเกด mechanical effect การนวดจากสวนปลายเขาหาสวนกลางลาตวจะชวยลดบวม เพมการ

ไหลเวยนกลบของหลอดเลอดดาและทางเดนนาเหลอง

- Petrissage/ kneading massage เปนการใชหวแมมอและนวมอทง 2 ขางบบคลงผวหนงและ

กลามเนอ ชวยลดการยดตดของเนอเยอ เคลอนยายของเหลว

- Tapotement/ percussion massage เปนการใชมอทง 2 ขางเคาะหรอทบเปนจงหวะเรว ๆ ประมาณ

2-6 ครงตอวนาท

- Friction or deep friction massage เปนการใชนวหวแมมอกดและนวดเปนวงกลมหลาย ๆ รอบแลว

คอย ๆ ยกเปลยนตาแหนงไปเรอย ๆ ชวยลดการยดตดของเนอเยอขางใตผวหนง

เทคนคการนวด แบบตะวนออก แบงไดดงน

- การกดบนจดฝงเขม (Acupressure) เปนการกดจดตามตาแหนงฝงเขมแทนการฝงเขม เชอวาจะ

ชวยใหเกดสมดลของเสนลมปราณระหวางหยนและหยาง

- นวดจดสะทอนทฝาเทา (Reflexology) เปนการกดจดฝาเทา โดยจดทกดเจบบนฝาเทาจะสะทอน

ถงอาการเจบปวยทสวนอน ๆ ของรางกาย การนวดลงบนจดเหลานสามารถทาใหอาการดขนได

27

การบาบดดวยเลเซอร (laser)

Laser ยอมาจาก Light amplification by stimulated emission of radiation เลเซอรมคณสมบต

พเศษแตกตางจากแสงทว ๆ ไป ดงน

- มาจากคลนความถเดยวทาใหเหนเปนแสงสเดยว (monochromaticity)

- เปนคลนแบบ phase เดยวกน (coherence)

- มการกระจายแสงนอย จงมทศทางทแนนอน (directionality)

- มความเขม (intensity) สงมาก

Laser ทใชในการรกษามความยาวคลน 600–1300 นาโนเมตร ผานผวหนงลงไปไดลก 1–4 มลลเมตร

ชนดของ Laser แบงออกเปน 2 ชนด ดงน

- High-intensity หรอ Hot laser ใหความรอนและทาลายเนอเยอ มกใชในการผาตดผวหนง

- Low-intensity หรอ Cold laser ใหพลงงานตา นอยกวา 35 จลตอตารางเซนตเมตร ใชในการ

บาบดรกษาทางเวชศาสตรฟนฟ สาหรบระยะเฉยบพลนใชพลงงาน 0.05-1 จลตอตารางเซนตเมตร

สวนระยะเรอรงใชพลงงานสงขนเปน 35-40 จลตอตารางเซนตเมตร

ผลทางสรรวทยา ถงแม laser ผานผวหนงลงไปไดไมลกแตพลงงานทไดรบกระตนใหเกดการเปลยนแปลงทาง

เคมทาใหเกดผลตอเนอเยอชนลกได

1. ผลตอเซลล

- เพมการสราง ATP และ nucleic acid

- กระตนการทางานของ macrophages

- กระตน fibroblastใหสราง collagen เพมขน

2. เปลยนแปลงการนากระแสประสาท และการงอกของเสนประสาท

3. ทาใหหลอดเลอดขยายตว (vasodilatation)

ขอบงช

- ลดปวด

- ชวยสมานแผลและกระดกหก

- โรคระบบกระดกเสนเอนและกลามเนอ เชน เสนเอนอกเสบ ขออกเสบรมาตอยด

28

ขอหามใช

- บรเวณลกตา

- ภายใน 4-6 ชวโมงหลงรกษา radiotherapy

- บรเวณทมเลอดออก

- บรเวณตอมไรทอ

- บรเวณทเปนมะเรง

- บรเวณทองหรอหลงของหญงตงครรภ

- Epiphyseal line ในเดก

- บรเวณทมการตดเชอ

- บรเวณทการรบความรสกผดปกต

ขอควรระวง

- ตองใสแวนตาพเศษทปองกนไมใหแสงเลเซอรเขาตาทกครง ทงผ รบการรกษาและผ บาบด เพราะแสง

เลเซอร อาจทาลายจอประสาทตาได ดงรปท 20

รปท 20 การรกษาดวย Laser

29

การบาบดดวยคลนกระแทก (Shockwave therapy)

Shockwave therapy เปนการใชคลนกระแทกทมพลงงานสงรกษาโรคระบบกระดกและกลามเนอทม

อาการเจบปวดเรอรง

ผลทางสรรวทยา

- เพม cell membrane permeability การไหลเวยนโลหตและเมตาบอลซมของเซลล

- กระตนการทางานของ fibroblast ซงชวยในกระบวนการซอมแซมเนอเยอ

- ทาใหเกดฟองอากาศขยายและหดตวในเนอเยอ ชวยสลายแคลเซยมทสะสมผดปกตในเนอเยอ

- ลดปวด ผานกลไก gate control theory

ประเภทของ Shock wave แบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก

- Extracorporeal shockwave therapy (ESWT) เปนคลนกระแทกทมพลงงานสง ผานลงไปในเนอเยอ

ไดลกและโฟกสกวา

- Radial shockwave therapy (RSWT) คลนกระแทกจะแผกระจายออกเปนรศมในเนอเยอ พลงงาน

นอยกวาจงผานลงไปในเนอเยอทอยตน และไมโฟกสเทา ESWT ดงรปท 21

การรกษาดวยคลนกระแทกนอาจสงผลตอเนอเยอขางเคยงทาใหปวดมากขนขณะรกษาได จงควรใช cold

pack เพอลดผลขางเคยง

รปท 21 Radial shockwave therapy

30

ขอบงช

- เสนเอนอกเสบเรอรง เชน plantar fasciitis, calcified tendonitis of shoulder, lateral epicondylitis,

noninsertional achilles tendonopathy

- กระตนใหเกด bone healing เชน stress fracture, delayed union/ non-union bone

ขอหามใช

- มความผดปกตของการแขงตวของเลอด หรอรบประทานยาละลายลมเลอด

- หญงตงครรภ

- บรเวณทมเหลกฝงอย

- บรเวณกระดกหก

- บรเวณ growth plate ในเดก

- มประวต rupture plantar fascia

- การบาดเจบระยะเฉยบพลน

ผลขางเคยงจากการรกษา

- อาการปวดชวคราว

- เปนกอนเลอด (Hematoma)

- ผวหนงแดง

- จดเลอดออก (Petechiae)

- ปวดกลามเนอ

สรป การใชเครองมอทางกายภาพบาบดใหเกดประโยชน ผ ใชงานตองเลอกใชใหเหมาะสมกบผ ปวยแตละ

ราย โดยตองคานงถงผลทางสรรวทยา ขอบงชและขอควรระวงตาง ๆ ของเครองมอ เพอไมใหเกดผลขางเคยง

หรอผลเสยแกผ ปวย และควรใชเปนการรกษารวมกบการรกษาอน ๆ เชน การออกกาลงกาย เพอใหการรกษาม

ประสทธภาพสงสด

31

บรรณานกรม

1. ภทรา วฒนพนธ. เครองมอกายภาพบาบด. ใน: จกรกรช กลาผจญ, บรรณาธการ. เวชศาสตรฟนฟ

สาหรบเวชปฏบตทวไป, ภาควชาเวชศาสตรฟนฟ คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

เชยงใหม: สทนการพมพ; 2549. หนา 28-35.

2. Brault JS, Kappler RE, Grogg BE. Manipulation, traction and massage. In: Braddom RL,

Buschbacher RM, Chan L, Kowalske KJ, Laskowski ER, Matthews DJ, et al. editors.

Physical medicine & rehabilitation 3rd ed. China: Elsevier; 2007. p. 437-57.

3. Weber DC, Hoppe KM. Physical agent modalities. In: Braddom RL, Buschbacher RM, Chan

L, Kowalske KJ, Laskowski ER, Matthews DJ, et al. editors. Physical medicine &

rehabilitation 3rd ed. China: Elsevier; 2007. p. 459-77.

4. Mysiw WJ, Jackson RD. Electrical stimulation. In: Braddom RL, Buschbacher RM, Chan L,

Kowalske KJ, Laskowski ER, Matthews DJ, et al. editors. Physical medicine & rehabilitation

3rd ed. China: Elsevier; 2007. p. 479-506.

5. Anderson MK, Hall SJ, Martin M. Foundations of athletic training: prevention, assessment,

and management. 5th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2012.

6. Cameron MH, editor. Physical agents in rehabilitation: from research to practice. 2nd ed.

USA: Elsevier; 2003.

32