8

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ การพฒนาหนงสออานเพมเตม เรอง ภมปญญาบรรพบรษไทยในอทยานประวตศาสตรสโขทย ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 คณะผวจยไดศกษาเอกสารงานวจยทเกยวของดงน 1. หลกสตรกลมสาระการเรยนร สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม พทธศกราช 2544 1.1 หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 1.2 สาระและมาตรฐานการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ชวงชนท 3 (ม.1 – ม. 3) 2. หนงสออานเพมเตม 2.1 ความหมายของหนงสออานเพมเตม 2.2 ความส าคญของหนงสออานเพมเตม 2.3 จดมงหมายในการสรางหนงสออานเพมเตม 2.4 ลกษณะทดของหนงสอ 2.5 หลกเกณฑในการสรางหนงสอใหมคณภาพ 2.6 ขนตอนในการสรางหนงสอ 2.7 การจดรปเลมหนงสอ 2.8 การหาประสทธภาพ 3. ภมปญญา 3.1 ภมปญญาทองถน 3.2 ความส าคญของภมปญญาทองถน 3.3 สภาพปญหาเกยวกบภมปญญาทองถน 3.4 ภมปญญาบรรพบรษไทยในอทยานประวตศาสตรสโขทย 4. ผลสมฤทธทางการเรยน 4.1 ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน 4.2 จดมงหมายของการวดผลสมฤทธทางการเรยน 4.3 ประเภทของการทดสอบผลสมฤทธทางการเรยน

9

4.4 คณลกษณะของขอสอบทด 4.5 กระบวนการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน 5. ความพงพอใจ 5.1 ความหมายของความพงพอใจ 5.2 แนวคดและทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ 6. งานวจยทเกยวของ 6.1 งานวจยในประเทศ 6.2 งานวจยตางประเทศ

1. หลกสตรกลมสาระการเรยนร สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม พทธศกราช 2544 1.1 หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 เปนหลกสตรแกนกลาง ของประเทศทมจดประสงคทจะพฒนาคณภาพของผเรยนใหเปนคนด มปญญา มคณภาพชวตทด มขดความสามารถในการแขงขน โดยเฉพาะอยางยงการเพมศกยภาพของผเรยนใหสงขน สามารถด ารงชวตอยางมความสขไดบนพนฐานของความเปนไทยและความเปนสากล รวมทงความสามารถของแตละบคคล โดยสถานศกษาตองน าสาระและมาตรฐานการเรยนรทก าหนดในหลกสตรไปจดท าเปนหลกสตรสถานศกษา ในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถนและคณลกษณะอนพงประสงค (2545 หนา ค าน า) ประกอบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 หมวด 4 แนวการจดการศกษา มาตรา 27 วรรค 2 ไดก าหนดใหสถานศกษาขนพนฐาน มหนาทจดท าสาระของหลกสตรตามวตถประสงคในวรรคหนง ในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงคเพอเปนสมาชกทดของครอบครวชมชน สงคม และประเทศชาต จงเหนไดวาหนงสออานเพมเตม เรอง ภมปญญาบรรพบรษไทยในอทยานประวตศาสตรสโขทย มเนอหาสาระในสภาพชมชน ภมปญญาทองถนจดเปนสอการเรยน การสอนประเภทหนงทสามารถสงเสรมใหนกเรยนรกการอานไดตามพระราชบญญตการศกษา พ.ศ. 2542 ทก าหนดไวเชนกน

10

1.2 สาระและมาตรฐานการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมชวงชนท 3 (ม.1 – ม. 3) สาระและมาตรฐานการเรยนรในหลกสตรขนพนฐานทเกยวของกบหนงสออานเพมเตม เรอง ภมปญญาบรรพบรษไทยในอทยานประวตศาสตรสโขทย กลมสาระการเร ยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาชนปท 1 โรงเรยนครมาศ -พทยาคม อ าเภอครมาศ จงหวดสโขทย สาระท 5 ภมศาสตร มาตรฐานท ส 5.2 เขาใจปฏสมพนธระหวางมนษยกบสภาพแวดลอม ทางกายภาพทกอใหเกดการสรางวฒนธรรม และมจตส านก อนรกษ ทรพยากร และสงแวดลอม เพอการพฒนาทยงยน

มาตรฐานการเรยนรชวงชน ม. 1 - 3

สาระการเรยนรชวงชน ม. 1 - 3

1. วเคราะหสงแวดลอมทางธรรมชาตและทรพยากรของประเทศและภมภาคโลก ความตางของโลก ความสมพนธกบระบบเศรษฐกจและสงคมของโลก ความสมพนธกบระบบเศรษฐกจและสงคม รสทธ หนาท กฎระเบยบ สถานการณ กจกรรมทเกยวของกบการจดการทรพยากรและสงแวดลอมปฏบตตน และเสนอแนวทางการแกปญหา เพอสงเสรมคณภาพสงแวดลอมของทองถน

1. สงแวดลอมทางธรรมชาตของประเทศไทยและภมภาคตางๆ ของโลก - มรดกโลกทางธรรมชาตและความส าคญ 2. การพฒนาอาชพและการผลตของทองถนและผลกระทบตอสงแวดลอม 3. การกระท าของมนษยในการเปลยนแปลง 4. สถานการณดานสงแวดลอมทางธรรมชาตระดบทองถน ประเทศไทยและโลก ผลกระทบทมตอคณภาพชวตและสงแวดลอม 5. มาตรการ นโยบาย และการด าเนนงานเพอปองกนและแกปญหาดานสงแวดลอม ทางธรรมชาตในระดบประเทศ 6. กฎระเบยบ ขอบงคบ ของทองถน กฎหมายทเกยวของกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 7. แนวทางการด าเนนกจกรรมและการมสวนรวมปองกนแกปญหาและสงเสรมคณภาพสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตทงภาครฐและเอกชน

11

มาตรฐานการเรยนรชวงชน ม. 1 - 3

สาระการเรยนรชวงชน ม. 1 - 3

2. เหนคณคาของสงแวดลอมทางวฒนธรรม ของประเทศและภมภาคตางๆ ของโลก วเคราะหการกอเกดสงแวดลอมใหมทางสงคมอนเปนผลจากการเปลยนแปลงทางประชากร เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม เปรยบเทยบวถของสงคมไทยและสงคมทมตอสงแวดลอม เขาใจปญหาเสนอแนวทางแกปญหาและปรบเปลยนคานยมและวถเพอการอนรกษสงแวดลอมโดยรวมของประเทศและของโลก

1. ความส าคญและประโยชนของสงแวดลอมทางวฒนธรรมของประเทศไทยและภมภาคตางๆของโลก 2. วถชวต ความเชอ คานยม ประเพณของสงคมไทยและสงคมอนทมผลตอสงแวดลอม 3. ภาวะประชากรในภมภาคตางๆของโลกและผลกระทบจาการเปลยนแปลงทางประชากรทมตอสงแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรม 4. ลกษณะและปจจยการเกดสงแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคมใหม 5. ปญหาและการแกปญหาสงแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรมของทองถนและประเทศ 6. การอนรกษสงแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรมของประเทศไทยและภมภาคตางๆของโลก

3. ประเมนผลกระทบของกจกรรมมนษยและการเปลยนแปลงภาวะประชากร การยายถนทมตอปญหาและวกฤตการณดานสงแวดลอมทางธรรมชาตและทางสงคม ตระหนกถงผลทเกดจากปญหาวกฤตการณตอคณภาพชวต เหนความส าคญของการรกษาคณภาพสงแวดลอม รมาตรการและความพยายามแกปญหาดานสงแวดลอมมทกษะในการตดสนใจเลอกปฏบต มบทบาทในการจดการและแกปญหาดานทรพยากรและสงแวดลอมมทกษะในการตดสนใจเลอกปฏบตมบทบาทในการจดการและแกปญหาดานทรพยากรและสงแวดลอมของทองถน

1. ผลกระทบของการเปลยนแปลงภาวะประชากรทมตอกจกรรมการผลต การบรโภค การพฒนาการใชเทคโนโลย ปญหาวกฤตการณดานสงแวดลอมทมตอการเปลยนแปลง ในระบบนเวศทรพยากรธรรมชาต และสงคมวฒนธรรม ในประเทศและภมภาคตางๆ ของโลก 2. มาตรการ นโยบายและการด าเนนงาน เพอปองกนและแกปญหาดานสงแวดลอม ในระดบประเทศและโลก

12

มาตรฐานการเรยนรชวงชน ม. 1 - 3

สาระการเรยนรชวงชน ม. 1 - 3

4. มทกษะในการศกษา คนควาขอมล ดานสงแวดลอมอยางกวางขวาง และน าขอมลไปใชในการแกปญหาอยางมกระบวนการ

1. กระบวนการศกษา คนควา ตดตามและวเคราะหขอมล จากแหลงความร ดานสงแวดลอมในทองถนประเทศ ภมภาคตางๆของโลกเพอไปใชในการปองกนแกปญหา

2. หนงสออานเพมเตม

2.1 ความหมายของหนงสออานเพมเตม หนงสออานเพมเตม หมายถง หนงสอทมสาระองหลกสตรส าหรบใหนกเรยนอานเพอศกษาหาความรเพมเตมดวยตนเองตามความเหมาะสมของวย และความสามารถในการอานของแตละบคคล (จนตนา,ใบกาซย. 2534,หนา 19)

หนงสออานเพมเตม หมายถง หนงสอทมเนอหาอนเปนประโยชนแกเดกทงในแงการศกษาความรเพมเตมนอกเหนอจากแบบเรยน ใหความสนกเพลดเพลน และแทรกเรองราวนารส าหรบเดกไดดวย (วลลย ปราสาททองโอสท,2520 หนา,37) หลกสตรใหกวางขวางขน โดยเรยบเรยงใหสนกสนาน เขมขน แฝงคตเราความสนใจของนกเรยน

กระทรวงศกษาธการ (2522,หนา 25) กลาววา หนงสออานเพมเตม หมายถง แบบเรยนอกประเภทหนงไมบงคบใช เพยงแตกระทรวงศกษาธการระบรายชอไวในหองสมดโรงเรยน หนงสออานเพมเตมมเนอหาองหลกสตรแตมรายละเอยดมากกวา เขยนชวนอานมากกวาแบบเรยน เพอใหนกเรยนไดอานเพมเตมดวยตนเอง หนงสออานเพมจะมการระบ ไววา ส าหรบเดกในระดบใด วชาใดหนงสอประเภทน โรงเรยนจะบงคบซอไมได

รตนา ฤาธาฤทธ (2519,หนา,46) กลาววา หนงสออานเพมเตม หมายถง หนงสอทเรยบเรยงขนเพอสงเสรมการเรยนวชาตางๆ ทเรยนรตามหลกสตรใหกวางขวางขน โดยเรยบเรยงใหสนกสนาน เขมขน แฝงคต และเราความสนใจของนกเรยน

จากความหมายของหนงสออานเพมเตมทกลาวมาพอสรปไดวา หนงสออานเพมเตม หมายถง หนงสอทจดท าขนเพอใหเดกไดอานหาประสบการณเพมเตม มเนอหา

13

อางองหลกสตรแตมรายละเอยดเฉพาะเรองมากกวาการด าเนนเรอง เรยบเรยงใหสนกสนานเราใจแฝงเนอหาสาระและเหมาะสมกบวยและความสามารถในการอานของแตละบคคล

2.2 ความส าคญของหนงสออานเพมเตม บนลอ พฤกษะวน (2524,หนา 58) และปราณ เชยงทอง (2526,หนา 133) ไดกลาววาหนงสออานเพมเตมเปนสอการเรยนการสอนอยางหนงทกระทรงศกษาธการสงเสรมให หนวยงานของรฐ ทองถน โรงเรยนและเอกชนมสวนรวมในการจดท าโรงเรยนใชเปนสอในการจดกจกรรมการเรยนการสอนในกลมประสบการณตางๆ โดยใหเหมาะสมกบสภาพและความตองการของทองถน ซงการจดท าหนงสอดงกลาว โรงเรยนจะตองน าเนอหาในหลกสตรมาขยาย ใหมความละเอยดมากขนโดยเนนเนอหาสาระทใหความรขอเทจจรงทมคณคาเพลดเพลนอนแตกตางไปจากหนงสอแบบเรยน ความจ าเปนในการใชหนงสออานเพมเตม สรปได ดงน 2.2.1 ชวยขยายเนอหาแบบเรยนใหกวางขน หนงสออานเพมเตมจดท าขนเพอจดมงหมายเฉพาะสวนยอย ทชวยเนนขยายเนอหายงมภาพประกอบ ท าใหเกดความร ความเขาใจไดกวางขวางขน ดขน และงายขนสรางเสรมนสยรกการคนควาและพฒนาการอาน หนงสออานเพมเตมเดกสามารถอานไดอยางอสระไมจ ากดสถานท เปนการสรางเสรมลกษณะนสย ใหรกการศกษาคนควาหาความรดวยตนเอง ฝกทกษะในการอานอยเสมอรวมทงยงเปนการใชเวลาวางใหเปนประโยชนอกดวย 2.2.2 สงเสรมใหเดกมนสยรกการอานหนงสอ หนงสออานเพมเตมมเรองราวเนอหาทสนกสนาน มภาพประกอบและเหมาะสมกบวย จงสามารถเราความสนใจทจะอานไดมากกวาแบบเรยนซงจะปลกฝงใหเกดนสยรกการอานในทสด 2.2.3 ชวยชดเชยความบกพรองทางดานจตใจของเดกหนงสออานเพมเตมทเปนเรองราวสามารถชดเชยความรสกบกพรองทางจตใจ เสรมสรางคณธรรมไดดกวาแบบเรยน 2.2.4 ชวยให เดกไดรบความเพลดเพลน บนเทงใจ ลบสมองและสงเสรมเชาวปญญาหนงสออานเพมเตมมเนอหาทสนกสนานแฝงไวดวยความร มความเหมาะสมกบวย จงเปนสอส าคญทจะสรางความเพลดเพลน สงเสรมเชาวปญญาใหแกเดก

2.3 จดมงหมายในการสรางหนงสออานเพมเตม หนงสออานเพมเตมเปนสอการเรยนการสอนอยางหนง ทกรมวชาการสงเสรมใหโรงเรยนชมชนและทองถน ตลอดจนเอกชนจดท าขนเพอใหผพบเรยนไดมโอกาสไดอานหนงสอทมเอกสารเกยวกบประสบการณจรงในทองถนของตนสอดคลองกบสภาพของปญหาและ

14

ความตองการของทองถน ท าใหนกเรยนมความร กวางไกลออกไปนอกเหนอจากการอานหนงสอแบบเรยนทหลกสตรก าหนด จดมงหมายในการสรางหนงสออานเพมเตม (ณรงค ปานทอง,2526 หนา,79 - 81) ไดกลาว สรปไดดงน 1. เพอปลกฝงทศนคต คานยม คณธรรมและวฒนธรรมอนดงามตามขนบธรรมเนยมประเพณไทย 2. เพอสรางเสรมจนตนาการ และความคดสรางสรรค 3. เพอใหความรขาวสารใหมๆ ขอเทจจรงทถกตองทนอกเหนอจากบทเรยน ในรปแบบทเหมาะสมกบเดก 4. เพอชวยใหเดกมหนงสอทมเนอหาสาระเหมาะสมกบวย 5. เพอสรางนสยรกการอาน การคนควา และเกดทกษะในการอาน 6. เพอชวยใหเดกรจกการใชเวลาวางใหเกดประโยชน 7. เพอใหเดกไดรบความบนเทงสนกสนานเพลดเพลนไดรบความจรรโลงใจ ความสขและสนองความตองการของวยเดก 8. เพอชวยในการถายทอดมรดกทางวฒนธรรมและศรทธาในเอกลกษณไทย หนงสออานเพมเตมจดเปนหนงสอเสรมประสบการณชนดหนง มจดมงหมายเพอใหความร ทถกตอง เหมาะสมและสอดคลองกบความสนใจของเดก ชวยใหเดกไดรบความรประสบการณมทกษะ เจตคต ตลอดคณธรรมตางๆ มความสนกสนานเพลดเพลนสรางนสยรกการอานและใชเวลาวางใหเปนประโยชน

2.4 ลกษณะทดของหนงสอ รญจวน อนทรก าแหง (2520,หนา 101-102) มความคดเหนเกยวกบวรรณกรรมส าหรบเดก สรปไดดงน 1. ตรงกบความสนใจของเดก ความสนใจเกยวกบเดกในทน หมายถง ความสนใจทเดกมอยตามธรรมชาตอนเกยวกบความชอบ ความตองการ และรสนยม ซงจ าแนกไดดงน 1.1 เปนหนงสอทอานสนก คอ ใหความเพลดเพลนอารมณ 1.2 สงเสรมจตนาการ เดกเปนวยทมจนตนาการและชอบสรางจนตนาการ ใหออกมาเปนรปรางอยแลว ถาหนงสอเรองใดชวยสรางเสรมใหโอกาสใหเดกไดรวมจนตนาการของตนไปพรอมๆกนดวย จะเปนทพอใจมากขน 1.3 สงเสรมใหเกดความมนใจ เชน เปนเรองกลาวถงความส าเรจของตวละครหรอตวบคคลในเรองซงท าใหผอานพลอยเกดความภาคภมใจรวมไปดวยสนองอารมณท

15

ปรารถนา หมายความวา อารมณเกดขนตามความตองการตามธรรมชาต เชน อยากเปนผมความส าเรจ อยากเปนคนเกง อยากไดความรก เปนตน หนงสอทมเนอเรองสนองอารมณตางๆ ตามทเดกปรารถนา แตสนองแลวใหเปนในทางสรางสรรค โดยแฝงขอคดเหนหรอคตเลกๆ นอยๆ ไวโดยไมใหรตว และเดกจะจบขอคดเหนหรอคตนนไดหรอไม ผเขยนไมควรกงวลไปมากเกนไปเพราะถาพยายาม “เนน” มากเกนไปจนเดกจบไดเหนชดเจน เดกอาจจะเกดความรสกเปนปฏปกษไมอยากจะยอมรบขอคดหรอคตท เดกคดวาผเขยนพยายาม “ยดเยยด” หรอพยายาม “สงสอน” 1.4 สงเสรมความร เมอพนวยทารกเดกยอมเกดความอยากรอยากเหนมากขนตามวยหนงสอและการเขยนตวพยญชนะอยางสนก หนงสอทใหความรเกยวกบธรรมชาตศกษาอยางงาย หนงสอทใหความรเกยวกบสภาพแวดลอมอยางไมซบซอน หนงสอทชวยเสรมสรางบคลกภาพกลอมเกลาจตใจใหประณตเหลาน เปนวรรณกรรมทด และจ าเปนส าหรบเดกทงสน ตวอยางเชน ณ ชายหาดทรายสะอาด เรยงรายโดย ดร.พาณ เชยววาณช และ หมอมดษฏ บรพตร สงมชวตในทะเล ของสรนทร ชวงโชต หนงสอเรองยามวางของชยพฤกษ จะชวยสงเสรมใหเดกไดรจกคดใชเวลาไมวางใหเปนประโยชนและผานไปดวยความเพลดเพลน 2. เคาโครงเรอง เคาโครงเรอง ของหนงสอทด ตองไมซบซอน มแนวคด (Theme) ทเดนชดซงเดกจะสามารถจบโดยงาย เรองสน ไมยาว เยนเยอ ตวละครอยในวยใกลเคยงกบผอาน 3. ส านวนภาษา ควรเปนภาษาทงาย ชดเจนเปนค าธรรมดาทเดกจะสามารถเขาใจไดทนทโดยไมตองคดหาค าแปล เดกพอใจทจะตดตามเรองดวยภาพมากกวาดวยตวหนงสอ ฉะนนหนาหนงสอควรใชค าบรรยายเพยงเทาทจ าเปนจรงๆ บางเรองอาจบรรยายดวยภาพทงเลม โดยเดกจะไดใชจนตนาการผสมความคดสนกไปกบเรองดวย 4. ภาพ เปนหวใจของหนงสอส าหรบเดกทเดยวเพราะเดกชอบความเพลดเพลนความสนกชอบอานหนงสอดวยภาพมากกวาดวยตวหนงสอ ภาพทงามมชวตและเชญชวน ใหเดกสนใจหยบหนงสอมาดและอาน ฉะนนหนงสอวรรณกรรมทดส าหรบเดกไมควรขาดภาพประกอบเลยเปนอนขาด ภาพประกอบนนจะเปนลกษณะใดกได เปนภาพวาด ภาพลายเสน ภาพถาย ภาพสเกตซ แตคณสมบตส าคญนนจะตองเปนภาพทมความรสก มชวต มความเคลอนไหวสอดคลองกบเนอเรอง และอธบายเรองใตภาพนนจะเปนภาพส หรอขาวด ากได ถาเปนภาพส การใหสนนควรมศลปะทจะสงเสรมใหภาพนนมชวตยงขน

16

5. รปเลม ถวลย มาศจรส (2539 หนา 31) กลาวไวในดานรปเลมหนงสอมสงทควรพจารณา คอ 5.1 ขนาด เราไมสามารถก าหนดขนาดหนงสอเดกใหเปนการตายตวไดเพราะเดกชอบเปลยนความสนใจอยเสมอ ไมชอบสงทซ าซากจ าเจ อาจจะมตงแตขนาดเลก 4 x 2.5 นว หรอขนาด 12.5 x 9 นว นอกจากนนรปเลมอาจจะเปนไปในลกษณะของแนวนอนบาง แนวตงบาง ความยาวกอาจตงแต 20 แผนขนไปจนถง 40 - 50 แผนกได ทงนยอมแลวแตเนอเรองและวยของผอาน ผเขยนตงใจเขยนใหถากลาวอยางงายๆ หนงสอนนไมควรใหญหรอหนกจนเกนก าลงของผอานใหอยในขนาดทผอานจะยกหยบหรอเปดอานไดอยางสบาย หนงสอส าหรบเดกมกจะมรปเลมทแปลกตาเพอดงดดความสนใจของเดกสามารถแบงไดเปน 4 รปแบบ คอ 1. หนงสอ Dic-Cut คอ หนงสอทตดเปนรปตางๆ เชน รปดาว รปรถ เปนตน 2. หนงสอ Pop up คอ หนงสอสามมต เมอเปดหนงสอออกมาจะมรปแบบตางๆ ทยนขยายออกมาจากหนาหนงสอ ในตางประเทศทมการพมพกาวหนา หนงสอประเภทนจะมเสยงประกอบ 3. หนงสอ pright คอ หนงสอแนวตงปกต 4. หนงสอ Oblong คอ หนงสอแนวนอนทวๆ ไป 5.2 การจดหนงสอ ควรมความประณตตงแตปกของหนงสอ ภาพทหนาปกควรสอดคลองกบเนอเรอง เพอเรยกความสนใจแกผอานและเปนการน าทางผอานไปสเนอเรอง นอกจากนควรจดท าภาพปกนนดวยความประณตบรรจง เพอสรางรสนยมและความเขาใจ ในความงามแหงศลปใหเกดขนแกผอานดวย การจดหนาในหนงสอ หนงสอส าหรบเดกนน ผจดพมพควรใจกวางและ อยาประหยดจนเกนควร ถาหากประหยดหนากระดาษจนเกนไปจะเสมอนการประหยดการอานของเดกโดยไมเจตนา การทงหนาใหวางไวกอนขนเรองเปนการปลอยสมองของเดกใหวางกอนทจะรบเรองหรอท าความเขาใจกบเรอง การทงหนากระดาษแตละหนาหนงสอใหวางมากๆ อาจจะทงหนาบาง คอนหนาบาง เปนสงทควรท าเพราะจะชวยใหเดกสามารถท าความเขาใจและคดตามเรองไดรวดเรวขน โดยเฉพาะเดกเลกในระดบชนประถมศกษาปท 1-2 การเวนเนอทดานรมของหนงสอ ทงดานในและดานนอกใหมากเปนสงทควรท าเพราะจะชวยใหเดกอานหนงสอดวยความสบายตายงขน

17

ตวหนงสอนนนยมกนวา ถาเดกเลกเทาไร ตวหนงสอกควรโตขนใหไดสดสวนกบก าลงสายตาของเดก และควรพมพดวยตวทอานไดงาย กระดาษทใชพมพหนงสอส าหรบเดก ควรเปนกระดาษดเพอใหทงภาพและตวหนงสอชดเจนแจมแจง การเยบเลม ทนทาน แขงแรง เพราะเดกยงไมรจกการหยบหนงสอดวยความ ทะนถนอม เบามอแมผใหญจะไดพยายามแนะน าในเรองนอยแลวกตาม การตรวจบรฟ ความใหถกตอง อยาใหมผดได เพราะวยเยาวเปนวยทก าลงจดจ าและจดจ าสงทผดแกยากทสด

ประภาศร สหอ าไพ (2531. หนา 108) ไดใหหลกในการพจารณาหนงสอวรรณกรรมเดกซงมลกษณะดงน 1. ตรงความสนใจตามธรรมชาตวยเดก สนก สงเสรมจนตนาการใหเกดความมนใจสนองอารมณปรารถนาใหมความร เนอหาสาระไดแกนสาร 2. เคาโครงแนวคดเดน ไมซบซอน งาย สน 3. ส านวนภาษาชดเจนชอบบทสนทนา 4. รปเลมไมใหญเกนไป จดหนาประณต มชองวาง ตวหนงสอใหญ โปรงตา

พรจนทร จนทรวมลและคณะ (2534 หนา 9) แนวคดเกยวกบลกษณะหนงสอส าหรบเดกทด คอ หนงสอทเดกอานแลว สนกสนานเพลดเพลนมเนอหาสาระตรงกบใจทเดกอยากจะอาน มรปเลมสสนสวยสะดดตาชวนใหหยบขนมาดมาอานโดยไมตองบงคบไมวาจะเปนใหความรหรอบนเทงคดตามลกษณะทเดน แบงออกได 3 ประการ คอ 1. ดานเทคนคการพมพและการจดรปเลม การจดพมพภาพและตวอกษร นนตองชดเจนปกตองสวยงามดงดดความสนใจ ขนาดรปเลมตองเหมาะสมกบความตองการของเดก การจดหนาดโปรงตา ภาพกบตวอกษรไมทบกน และชอเรองควรดงดดความสนใจของเดก 2. ดานเนอหา เนอหานาสนใจ มความสนกสนาน ความยากงาย ความเหมาะสมกบวย เนอหาถกตอง การด าเนนเรองควรเราใจชวนใหตดตาม เนอหาของเรองในแงของความสน ยาวจะตองเหมาะสมกบวยของเดกเปนอยางมาก ไมยาวเกนไปหรอสนเกนไป เดกแตละวย ประโยชนและแงคดหลงจากการอานหนงสอเลมนแลวเดกจะไดรบ

18

ประโยชนจากการอานไปแลวอยางไรบางและส านวนภาษาจะตองเหมาะสมกบวยของเดกเปนอยางยง

2.5 หลกเกณฑในการสรางหนงสอใหมคณภาพ ประโยชนของการประเมนคณคาหนงสอ ส าหรบผสอน บรรณารกษและผปกครองคอ จะใหสามารถเลอกอานหนงสอทดส าหรบเดก เกณฑเบองตนการพจารณาหนงสอทดส าหรบเดก คอ ตองตรงกบความสนใจของเดก มโครงเรองทด มแกนของเรองทชดเจน มฉากทตรงกบสภาพความเปนจรง บคลกของตวละครมลกษณะเฉพาะตว การด าเนนเรองและ การเขยนเรอง เหมาะสม รปเลมนาสนใจ เกณฑในการสรางหนงสอใหคณภาพ จะตองพจารณาองคประกอบตางๆ ดงน 2.5.1 โครงเรอง สงส าคญทสดส าหรบการสรางหนงสอ คอ การเขยน โครงเรอง โครงเรองทดจะตองเหมาะสมสอดคลองกบวตถประสงคของหนงสอ โดยตดตอสบเนองเปนเรองเดยวกนไมซบซอน มแนวคดโดดเดน มเหตใหผอานอยากตดตาม โครงเรองควรเรมจากจดภายในเรองคลคลายสภายนอก (inside-out) มความสมพนธกบพนฐานประสบการณของเดกเพอใหผอานไดเกดแนวคด ทรรศนะจากลกษณะของตวละครชใหผลของความพยายามดานคณธรรมของบคคล บางตอนควรมความตลกขบขนหรอแสดงความราเรงสนกสนาน จะท าใหมชวตชวามากและเรองควรจบลงดวยดเพอใหผอานมความสขใจขน 2.5.2 ฉาก ในเรองจะตองชดเจน นาเชอถอตองตรงกบความเปนจรง ฉากจะบอกใหรวาเรองเกดขนทไหน เมอใด บรรยากาศควรเปนบรรยากาศทเดกคนเคย ชวยเสรมประสบการณท าใหผอานมความรสกเหมอนอยในสถานการณนน 2.5.3 แกนของเรอง เปนแนวคดของเรองควรเปนเรองงายๆ ในชวตประจ าวน ประสบการณของเดก มคตสอนใจ แฝงคณธรรม แนวคดจะชวยเดกดานพฒนาการและ การปรบตวของเดก เชน เดกทประสบปญหาในเรองท านองเดยวกนกบตวละคร นอกจากน ยงชวยสนองความตองการเรยนร ความเหนอกเหนใจและมความเขาใจสภาพความเปนไป ของชวตอกดวย 2.5.4 ตวละคร ควรมวยใกลเคยงกบเดก เพราะเดกยงยดตงเองเปนศนยกลาง ไมควรมตวละครมากเพราะอาจท าใหเรองซบซอน ตวละครมบคลกเดนในตวเปนไปตามธรรมชาตคนจรงๆ มพฤตกรรมสมเหตสมผลมความสนใจตอเนอเรองและเปนตวอยางทด ใหเดกลอกเรยนแบบได

19

2.5.5 แนวการเขยนเรอง ควรใชภาษาทเหมาะสม เขาใจงาย ชดเจน ไมวกวน ถอยค าและส านวน และค าศพท เหมาะสมกบวยและวฒภาวะของเดก การบรรยายเหตการณ อานแลวเกดภาพพจนและจนตนาการทใหเดกเกดอารมณคลอยตาม มความประทบใจ และสนกสนานในเนอเรองตางสมยตองใชภาษาทเหมาะสมกบสมยทบรรยายในทองเรอง หากเปนบทรอยกรองตองใหถกตองตามฉนทลกษณ ผเขยนควรศกษาบญชของกรมวชาการแลวเลอกค ายากงายจากการอาน กลาวโดยสรป คอ การเขยนเรองจะตองใชภาษาถกตอง อานงาย ท าใหผอานเกดภาพพจน เกดอารมณและทรรศนะทด 2.5.6 รปเลม 1) รปเลมไมก าหนดขนาดทแนนอนได ควรใหมความสะดวกตอชวง มอในแตละวยทหยบจบหรอถอหนงสอเลมนน ผลการวจยพบวา หนงสอทจดท าในแนวตง จะสะดวกกวาการอานหนงสอแนวนอนและไมควรมขนาดใหญหรอเลกเกนไป ขนาดหนงสอ ของเดกคอ 6 X 8 นว นอกจากน กระดาษตองมคณภาพดเยยม เยบเลมคงทนถาวรปลอดภยความหนาบางเหมาะสมกบวย ใชในชนประถมศกษาปท 4,5,6 ไมควรเกน 40 หนา การจดหนาควรใหมความกระจาง มทวางเพอใชเปนทพกสายตาของเดก จดภาพเหมาะสม กบเนอเรอง หนาปกดงดดสายตานาสนใจ สงทควรค านงถง คอภาพประกอบกบเนอเรอง มขนาดตวอกษรทเหมาะสม ปกหนา ปกรองควรมชอเรอง ชอผแตงและผแปล (ถาม) ผวาดภาพประกอบ และภาพปกหลงตองสอดคลองกลมกลนกบปกหนา (มดชน สารบญ ครบถวนและไมควรผดพลาดในการพมพ) 2) ภาพ ภาพเปนหวใจของหนงสอส าหรบเดก หนงสอหรอวรรณกรรมส าหรบเดกทดไมควรขาดภาพประกอบ เพราะภาพประกอบจะชวยตกแตงหนงสอใหนาสนใจ สงเสรมจนตนาการ และชวยขยายความเขาใจในการอานไดดยงขน ดงนน ภาพประกอบจะตองตรงกบความเปนจรง อธบายเนอเรองไดชดเจนเปนภาพทมชวตจตใจ หรอแสดงอาการเคลอนไหวของสงตางๆ มขนาดพอเหมาะกบหนงสอ และถาเปนภาพส เดกจะสนใจมากกวาภาพขาวด า 3) ตวอกษร ขนาดของตวอกษรทเหมาะส าหรบเดกชนประถมศกษา ปท 4,5,6 คอ ขนาดประมาณ ¼ นว – ½ นว มความชดเจน ไมเลอะเลอน เวนวรรคถกตอง สะกดการนตถกตองเหมาะสม เชน ด า น าเงน เขยว เปนตน ไมมสเจอจาง อานยาก เชน สเหลอง ไมวางตงอกษรทบภาพจนท าใหภาพหมดคณคาและควรเวนวางรอบขอความในหนาหนงๆ ประมาณ 0.5 นว (ณรงค ทองปาน. 2526 หนา 79)

20

4) คณคาหนงสอ ตองวางจดมงหมายจะใหอะไรกบผอานชวยพฒนาความสนใจในการอาน เดกทขาดสงใดอานแลวรสกวาตนไดรบสงชดเชยในดานอารมณไดดชวยปลกฝงทศนคตทดตอผอาน ควรพจารณาวาหนงสอแตละเลมมจดมงหมายทเกด ใหประโยชนดาน ตางๆ ทผเขยนตองการใหเกดกบผอานมากนอยเพยงใด (รญจวน อนทรก าแหง,2520,หนา 70 - 87; บนลอ พฤกษะวน,2521,หนา 83-91; อรสา กมารปหต,2526,หนา 342 - 344; ปราณ เชยงทอง,2526.)

ในการจดท าหนงสอส าหรบเดกจ าเปนอยางยงผจดท าจะตองยดเอาหลกเกณฑ ในการสรางหนงสอใหมคณภาพ ไมวาจะเปนดานรปเลม เนอหา และลลาการเขยนใหเปนแนวทางเพอใหสามารถจดท าหนงสอไดดมคณคา ตรงกบความสนใจและเกดประโยชนแกเดกมากทสด

2.6 ขนตอนในการสรางหนงสอ จนตนา ใบกาซย (2534,หนา 109 - 133) และฉววรรณ คหาภนนท (2527 หนา 12 - 21) ไดกลาวไววา การสรางหนงสอเปนงานละเอยดตองอาศยความเขาใจ ความรอบคอบ เพอใหไดหนงสอตรงกบจดมงหมายของผสรางและผอานเสนอแนะ ขนตอนในการพฒนาหนงสอสรปไดดงน 1. ศกษาหาความรเกยวกบการท าหนงสอ จากตวอยางหนงสอทชนะ การประกวด 2. แหลงความรตางๆ ทมอยหลากหลายเลอกเนอหาซงอาจไดมาหลายทาง เชน น าเนอเรองมาจากค าอธบายรายวชาในหลกสตรการเรยน น ามาจากสภาพแวดลอม ในทองถน น ามาจากเรองจดรวมทชาวโลกสนใจหรอไดจากความสนใจและความตองการอานของเดกวยตางๆ 3. เขยนโครงเรอง (Plot) โครงเรองจะครอบคลมถงจ านวนหนา หวขอเรอง ความสนยาวของแตละหวเรอง น าสการจดรปเลมและจดวางหนาใหเหมาะสมกบภาพประกอบ ควรจดท าโครงเรองยอๆ ใหเหนชดเจนทงเรองโดยทการวางจดมงหมายหรอแกนของเรอง แลวจงผกตดเปนโครงเรอง การวางโครงเรองเปนการชวยใหเขยนด าเนนการไปในขอบเขต ทวางไว ตองมหวขอรายละเอยดตามล าดบขน จากงายไปหายาก เนอเรองจะตองสมพนธ กนตลอด ไมออกนอกขอบขาย วกวน ซ าซาก ควรมบทน า บทสรป มคตเตอนใจ หลงจากการเขยนโครงเรองแลวจงเขยนเนอเรองยอๆ ของเรองงทจะแตงขนมา ซงจะใหรายละเอยดมากกวาโครงเรอง

21

4. การเขยนบทสครปต (Script) เปนการน าเรองทไดจากโครงเรองและ เนอเรองยอมาเขยนขนตอนของเนอเรองและรป โดยการบอกวาแตละหนาของหนงสอตงแต ปก ใบรองปก หนาปกใน จนถงหนาสดทาย การเขยนบทสครปตนเปนแนวทางในการจดวางภาพและรปเลมของหนงสอไดวาหนงสอเรองนในแตละหนาจะมภาพอะไรบาง บรรยายอะไรบาง และจ านวนหนา 5. การท าดมม (Dummy) คอ การท าหนงสอจ าลองของหนงสอทจะท าขนมาอาจจะเปนเลมเลกๆ จากนนน ารายละเอยดจากบทสครปตทเขยนขนมา เขยนและวาดรปลงท ดมมตงแตปกไปจนถงหนาสดทายเปนการทดลองท ากอนพมพเปนรปเลม เพอดความเหมาะสม 6. การท ารปเลม (Format) หมายถง ลกษณะรปรางและขนาดกระดาษ ขนาดตวหนงสอตวพมพ ลกษณะ ขนาดรปเลมควรมขนาดพอเหมาะหยบถอไดสะดวก ความหมายของหนงสอควรมขนาดเหมาะสมกบอายผอาน ซงยดความกะทดรดเปดอานงายเปนเกณฑ รปรางทนยมในการสรางหนงสอ คอ ขนาดเลก 13 X 18.5 ซ.ม. หรอ 16 หนายก (แนวตงหรอแนวนอน) ขนาดกลาง 14 X 21 ซ.ม. หรอ 16 หนายก (แนวตงหรอแนวนอน) ขนาดใหญ 18 X 26 ซ.ม. หรอ 8 หนายก (แนวตงหรอแนวนอน) 6. การตงชอ ควรเปนชอนาสนใจ แปลกใหม รจกใชถอยค าส านวนทเดกชอบใจและเกดภาพพจน ชอเรองอาจพจารณาจากชอของเรอง จ านวนตวละคร ชอสตว เนอเรอง ชอสถานท หรอ ลกษณะรปรางหนงสอ

2.7 การจดรปเลมหนงสอ สพตรา ชมเกต (2522,หนา 5 - 6) อรสา กมารปกหต (2526,หนา 338 - 339) ณรงค ทองปาน (2526,หนา 63 - 93) ฉววรรณ คหาภนนท (2527 หนา 10 - 11) และจนตนา ใบกาซย (2542,หนา 17-19) ใหความเหนการจดรปเลมวาแบงเปนสวนตางๆสรปดงน 1. ลกษณะภายนอกทวไปของหนงสอ ขนาด ขนาดของหนงสอส าหรบเดกถอเอาตามความสะดวก ควรยดหลกวาเดกสามารถหยบถอ กางเปดหนงสอไดสะดวกตามวยของเดกและควรเปนหนงสอประเภทแนวตง ปกแขง กะทดรด แบบแนวตง

22

รปเลม สวนมากมสองแบบ คอ แบบแนวตง (Upright) และรปเลมแบบแนวนอน (Obiong) มรปรางแปลกเขากบเนอหาภายใน เชน เนอหาภายในเปนเรองเกยวกบกระตาย รปเลมจะมลกษณะเปนตวกระตาย การเยบเลม วสด ทใชตองทนทานและเยบดวยความประณต 2. สวนตางๆ ของเลมหนงสอ 2.1 หนาปก (Cover) ภาพควรสอดคลองกบเนอเรอง สสนสะดดตา บนปกมชอหนงสอ ชอผแตง ชอผวาดภาพประกอบตวโตชดเจน ภาพดงดดความสนใจ ชกจงใหอยากเปดอาน บางเลมอาจจะมปกหม (Jacket) ลกษณะคลายปก เปนปกออนหรอ ปกแขงกได ปกดานใน (Back of cover) สวนหลงของปกสวนใหญจะทงวาง ถามรายละเอยด เปนรายละเอยดเกยวกบการพมพ ใบรองปก (Half title page) คอ สวนใหญเวนไวหรออาจจะใสชอชดหนงสอเลมอนๆ ทผแตงเรองนเขยนไว ปกใน (Title page) มกอยดานขวามอ การจดปกใน แบงออกเปน 3 ตอน ดงน 1. มชอเรองและชอรอง 2. มชอผแตง ผจดท า ผรวบรวม 3. เรองของการจดพมพ ปกรองใน (Copyright page หรอ Dedication) เปนสวนหลงของปกใน อาจใชเปนค าอทศ หรอบคคลทอปการะในการแตง หนาค าน า หรอค าชแจง เปนหนาแสดงวตถประสงคของการเขยนหนงสอประวต ความเปนมาหรอค าชแจงการใชหนงสอ 3.1 สของตวอกษร หนงสอสวนมากมกพมพตวอกษรลงบนพนสขาว เพราะตนทนในการพมพต ากวาการพมพบนกระดาษส สของตวอกษรมกเปนสด า ขนาดของตวอกษร ผจดท าควรพจารณาเลอกใชตวอกษรทเหมาะกบวยของเดก เดกประถมศกษาควร ใชตวอกษรขนาด 24 พอยท ควรพมพใหชดเจนไมเลอะเลอน การวางหนาหรอการจดหนา จดภาพและค าบรรยายใหเหมาะสมสามารถจดไดหลายวธ ดงน

23

3.1.1 ภาพอยคนละหนากบค าบรรยาย จะอยในลกษณะหนาค อาจจะอยดานขวามอ ตามสนใจของคนทมองดานขวากอนเสมอ เพอความสมดลควรน าภาพไวดานซายมอ 3.1.2 ภาพวางไวหนาเดยวกบค าบรรยาย ทงดานบนดานลาง ปะปนกนไป 3.1.3 ภาพและค าบรรยายอยหนาเดยวกนวางไวทงดานบน ดานลาง และกระจายตามหนากระดาษตามทวาง 3.1.4 ภาพและค าบรรยายกระจายตดตอกนทงสองหนาค ท าใหมองเหนชดเจนซงมกเปนภาพใหญๆ แตตองเยบกระดาษกลางเลม ใหหนากระดาษตดกนอยางเรยบรอยแนบสนท ภาพและค าบรรยายจะตอเนองกนไดสนท ดแลวเปนภาพเดยวกน 3.2 ส แบบ และขนาดของภาพ ภาพมความส าคญพอๆ กบเนอเรอง เพราะภาพชวยใหเกดความเพลดเพลน ความกระจางแจง ความสวยงาม สควรสมจรง เพราะจะท าใหเดกเรยนรไปดวย ภาพมทงภาพวาด เดกระดบกลาง (6 – 10 ขวบ) หมายถงเดกชวงชนท 1 และชวงชนท 2 ตอนตนขอบภาพสธรรมชาต ควรพจารณาภาพใหเหมาะสมกบเรองภาพประกอบเนอเรองควรจดภาพและเรองไวอยางละครงหนา นกเรยน ชนประถมศกษาชอบภาพขนาดโต 3.3 คณภาพกระดาษ ควรเปนกระดาษด หนา มน แขงแรงทนทานตอ การหยบถอของเดก 3.4 จ านวนหนาประมาณ 30 – 100 หนา 4. สวนหลง ประกอบดวยสงเหลานจดเรยงตามล าดบ คอ 4.1 หนากจกรรมหรอค าอธบายศพททเปนรปภาพ ท าใหเดกเขาใจเนอเรองดยงขน อาจประกอบดวยบรรณานกรม ดชนและภาคผนวก 4.2 รองปกใน (ปกหลง) สวนใหญจะเวนไวบางครงจะมรายละเอยดเกยวกบการจดพมพหรออาจใชชอชดหนงสอของผแตงคนเดยวกนกบทแตงหรอเขยนเรองนน 4.3 ปกหลง อาจเวนวางเปลา แตปจจบนนยมมภาพประกอบ ซงถอวาเปนสวนหนงของปกหนาเพอเราความสนใจ การออกแบบปกหนาและปกหลงนยมใหเปนแผนเดยวกน

24

ในการพฒนาหนงสอ ผพฒนาตองวางจดมงหมายวาจะสรางหรอพฒนา ใหเดกระดบใดอานตองการใหเดกรอะไรบาง การน าเสนอเนอหาตองศกษาความสนใจของเดกตามหลกจตวทยา รปภาพและตวอกษรตลอดจนรปเลมมความส าคญมากในการจดท าเพราะหนงสออานประกอบทจะพฒนาส าหรบเดกหรอผอานตองตรงกบความสนใจและธรรมชาตตามวยของเดกหรอผอาน ความรเรองการจดรปเลมหนงสอ คณะผศกษาสามารถน าไปวางแผนลวงหนาจะท าออกมาในรปแบบใด โดยน าไปท าหนงสอจ าลองขนมากอนเพอจะไดหนงสอ เลมจรงทมคณภาพทงรปรางและเนอหา

2.8 การหาประสทธภาพ พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2542,หนา 504) ไดใหความหมายวาประสทธภาพ หมายถง ความสามารถทท าใหเกดผลในการท างาน

ชยยงค พรหมวงค (2520) กลาววา ระดบประสทธภาพของชดการสอนทชวย ใหผเรยนเกดการเรยนร เปนระดบทผผลตชดการสอนจงจะพงพอใจวา หากชดการสอน มประสทธภาพถงระดบนนแลว ชดการสอนนนกมคณคาจะน าไปสอนนกเรยนและคมคาแก การลงทนผลตออกมาเปนจ านวนมาก 2.8.1 เกณฑการวดประสทธภาพ การก าหนดเกณฑประสทธภาพกระท าได โดยการประเมนผลพฤตกรรมของผเรยน 2 ประเภท คอ พฤตกรรมตอเนอง (กระบวนการ) และพฤตกรรมขนสดทาย (ผลลพธ) โดยก าหนดคาประสทธภาพเปน E 1 (ประสทธภาพของกระบวนการ) และ E 2 (ประสทธภาพของผลลพธ) 1) การประเมนพฤตกรรมตอเนอง (Transitional Behavior) คอประเมนผลตอเนองซงประกอบดวยพฤตกรรมยอยหลายๆ พฤตกรรม เรยกวา กระบวนการ (Product) ของผเรยน ทสงเกตจากการประกอบกจกรรมกลม (รายงานของกลม) และรายงานบคคล ไดแก งานทไดรบมอบหมาย และกจกรรมอนใดทผสอนก าหนดไว 2) การประเมนพฤตกรรมขนสดทาย(Terminal Behavior) คอ ประเมนผลลพธ(Product) ของผเรยน โดยพจารณาจากการสอบหลงเรยนและสอบไล ประสทธภาพของชดการสอนจะก าหนดเปนเกณฑทผสอนคาดหมายวาผเรยนจะเปลยนพฤตกรรมใหเปนทพงพอใจ โดยก าหนดเปนเปอรเซนตของผลเฉลยของคะแนนการท างาน และการประกอบกจกรรมของผเรยนทงหมด นนคอ E 1 / E 2 คอประสทธภาพของกระบวนการ/ประสทธภาพของผลลพธ

25

ตวอยาง 80/80 หมายความวาเมอเรยนจบชดการสอนแลว ผเรยนจะสามารถท าแบบฝกหดหรองานไดผลเฉลย 80% การท าแบบทดสอบหลงเรยนไดผลเฉลย 80% การก าหนดเกณฑ E

1/ E

2 ใหมคาเทาใดนนใหผสอนเปนผพจารณา

ตามความพงพอใจ โดยปกตเนอหาทเปนความรความจ ามกตงไว 80/80 หรอ 90/90 สวนเนอหาทเปนทกษะหรอเจตคตอาจตงไวต ากวาน เชน 75/75 จะเหนไดวาประสทธภาพของกระบวนการ (E

1) คอการน าเอาคะแนนของ

แบบฝกหดหรอผลงานในขณะประกอบกจกรรมกลม/เดยวของนกเรยนทกคน รวมกนหารดวยจ านวนผเรยนแลวน าคาทไดหารดวยคะแนนเตมของแบบฝกหด ทกชนรวมกนคณดวย 100 สวนประสทธภาพของผลลพธ (E 2 ) กคอการน าคะแนนรวม ของการทดสอบหลงเรยนหารดวยจ านวนนกเรยน (คะแนนเฉลย) แลวน าคาทไดหาร ดวยคะแนนเตมของแบบทดสอบหลงเรยนคณดวย 100 นนเอง 2.8.2 ขนตอนการหาประสทธภาพ เมอผลตชดการสอนเปนตนแบบแลว ตองน าชดการสอนไปหาประสทธภาพ ตามขนตอนดงน 1).แบบเดยว (1:1) คอทดลองกบผเรยน 3 คนโดยใชนกเรยนทมผลสมฤทธทางการเรยนออน ปานกลาง และเดกเกงค านวณหาประสทธภาพเสรจแลวปรบปรงใหดขน โดยปกตคะแนนทไดจาก การทดลอง แบบเดยวนจะไดคะแนนต ากวาเกณฑมาก แตไมตองวตกเมอปรบปรงแลวสงขน 2) แบบกลม (1:10) ทดลองกบผเรยน 6 - 10 คนคละผเรยนทเกงกบออนค านวณหาประสทธภาพแลวปรบปรง คะแนนของผเรยนจะเพมขนอกเกอบเทาเกณฑโดยเฉลยหางจากเกณฑประมาณ 10% นนคอ E 1 / E 2 ทไดจะมคาประมาณ 70/70 3) ภาคสนาม (1 : 100) ทดลองกบผเรยนทงหมด ค านวณหาประสทธภาพแลวท าการปรบปรง ผลลพธทไดควรใกลเคยงกบเกณฑทตงไวหากต ากวาเกณฑไมถง 5% กใหยอมรบ

26

3. ภมปญญา

3.1 ภมปญญาทองถน ภมปญญาทองถน (Local Wisdom) หรอภมปญญาชาวบาน (Popular Wisdom) คอ ความรทเกดจากประสบการณในชวตของคนเราผานกระบวนการการศกษา สงเกต คดวเคราะหจนเกดปญญา และตกผลกมาเปนองคความรทประกอบกนขนตางๆ อาจกลาวไดวา ภมปญญาทองถนจดเปนพนฐานขององคความรสมยใหมทชวยในการจดการเรยนร การแกปญหา การจดการและการปรบตวในการด าเนนชวตของคนเรา ภมปญญาทองถน เปนความรทมอยทวไปในสงคม ชมชนและในตวของผรเอง หากมการสบคนหาเพอศกษาและน ามาใชกจะเปนทรจกจนเกดการยอมรบ ถายทอดและการพฒนาไปส คนรนใหม ตามยคสมยได

รตนะ บวสนธ (2533,หนา 69) กลาววา ภมปญญาทองถนหรอภมปญญาชาวบาน หมายถง กระบวนการเปลยนแปลงแผนการด าเนนชวตของบคคลซงอยในทองถน โดยสามารถด าเนนชวตอยางมความสข สอดคลองกบสภาพสงคมทเปลยนไปในแตละยคสมยบคคลทสามารถปรบเปลยนแบบแผนชวตทเรยกวา ปราชญชาวบานหรอปราชญทองถน

ประเวศ วะส ( 2534,หนา 82) ไดกลาววา ภมปญญาทองถนสะสมขนมาจากประสบการณของชวต สงคม ในสภาพลอมทแตกตางกน และถายทอดสบตอกนเปนวฒนธรรม

จากความหมายของภมปญญาทองถนทวงการศกษาและนกการศกษาหลายทาน ไดกลาวมาสามารถสรปไดวา ภมปญญาทองถน หมายถง ความร ความสามารถ ทเกดจากประสบการณในการด าเนนชวตของแตละคนผานกระบวนการศกษา การสงเกต การคดวเคราะหจนเกดปญญา และตกผลกเปนองคความร ตอกนมาเปนวฒนธรรมในรปแบบตางๆเพอการด ารงชวตของคนในชมชน

3.2 ความส าคญของภมปญญาทองถน ภมปญญาทองถนเปนองคประกอบทส าคญในการพฒนาทองถน อนสงผลถง การพฒนาประเทศชาตโดยสวนรวม มนกวชาการหลายทานไดแสดงความคดเหนเกยวกบความส าคญของ ภมปญญาทองถนไวดงน

27

ประเวศ วะส ( 2533,หนา 31 - 34) ไดกลาวถง ความส าคญของภมปญญาชาวบาน สรปไดวา สจธรรมทเดนชดไมวาสงคมใดหรอชมชนใดกตาม เมอเกดขนหรอด ารงอยมานานลวนจะตองมภมปญญาของตนเองไมเชนนนกอยได การพฒนาประเทศทผานมามองในดานความคดและความรแลวรฐบาลกบเอกชนไมคอยใหความส าคญในภมปญญาชาวบานหรอความดงเดมของสงคมไทย ดวยความไมเขาใจอาจเหนวาภมปญญาชาวบานเปนสงทคร าครตองพฒนาใหทนสมยตามแบบยโรป เมอผานการตอเนองเปนเวลานาน ผลทตามมาอาจพดไดวา ชนบทถกท าลายยอยยบเกดสภาพลมสลายทงทางดานสงคม เศรษฐกจและวฒนธรรมกอผลกระทบถงครอบครวเนองจากความสมดลของชวตเทาทเคยเปนอยมากอนถกท าลาย

สรเชษฐ เวชชพทกษ (2534,หนา 88 - 89) ไดกลาวถง ความส าคญของ ภมปญญาชาวบาน สรปไดวา ภมปญญาชาวบานมความเกยวของกบวฒนธรรม เนองจากวฒนธรรมเปนความเจรญงอกงามของชมชน การพฒนาเปนการท าใหดขน เจรญงอกงามขน ดงนน การด าเนนงานดานวฒนธรรมกบการพฒนาจงตองใชปญญาคนหาสงทมอยแลวฟ นฟ ประยกตและสรางเสรมสงใหมบนรากฐานเทาทคนพบนน ซงภมปญญาเปนรากฐานของการพฒนา

สรปไดวา ภมปญญาทองถนเปนองคประกอบส าคญในการพฒนาทองถน อาจสรป ไดวา ภมปญญาทองถนเปนมรดกส าคญทบรรพบรษไดสบทอดมายงคนรนหลง มความเกยวของกบการด าเนนชวต โดยสะทอนออกมาในรปของขนบธรรมเนยมประเพณ ความเชอ ศาสนา ภาษา วรรณกรรม ศลปกรรม การเลนละคร ดนตร ตลอดจนชวต ความเปนอยและวทยาการตางๆ ซงเปนมรดกทางปญญาเปนศกดศรของทองถน และนอกจากนภมปญญายงมสวนส าคญในการสงเสรมการจดการศกษาจากชมชนสโรงเรยน สการพฒนาประเทศตอไป

3.3 สภาพปญหาเกยวกบภมปญญาทองถน สภาพปญหาเกยวกบภมปญญาทองถน เปนสวนหนงของสงคมยอมไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงของสงคม ปญหาทเกยวกบภมปญญาทองถนนนมหลายประการ โดยมนกวชาการหลายทาน แสดงความคดเหนไวดงน

รง แกวแดง (2541,หนา 211 - 214) ไดชใหเหนภมปญญาไทย ของดทระบบการศกษาไทยละเลย เมอรบระบบการศกษาแบบตะวนตกเขามา นกการศกษาไทยไมสนใจ

28

ปรบปรงและไมยกยองภมปญญาไทย ท าใหเสยมรดกทล าคาของชาตไปมาก สาเหตทท าใหภมปญญาไทยมสภาพตกต าอยางในปจจบนคอ 1. สงคมไทยละเลย ไมใหความส าคญของภมปญญาไทยมานาน เมอมระบบโรงเรยนสอนความรแบบสากลเกดขน ภมปญญาไทยกถอยรนไปจากระบบการศกษาไทย 2. ขาดการรวบรวม ศกษา วจย และพฒนา ในเรองภมปญญาไทยเพอน ามาใชในวถชวตของสงคมดงจะเหนไดวางานวจยในปจจบนทงสถาบนอดมศกษาและสถาบนวชาการทงของหนวยราชการและเอกชน สวนใหญจะท าการศกษาเรองทเปนวชาการแบบสากลซงเปนศาสตรสมยใหมการคนควาวจยเรองภมปญญาไทยมนอย 3. ไมมการศกษาภมปญญาไทยในโรงเรยน การศกษาในระบบโรงเรยนของเรา มงไปทางความรทางสากลแบบตะวนตกเปนสวนใหญจากเดมการศกษาภมปญญาไทย มประมาณ 80 - 90% ของเนอหาแตปจจบนมเหลออยเพยง 5 – 10 % เทานน เชนภาษาไทย ดนตรไทย นาฎศลปไทย เปนตน 4. ไมมการสงเสรมแผนงานหรอโครงการเกยวกบการสงเสรมปญญาไทย จากหนวยงานทรบผดชอบดแลการศกษาของประเทศไมวาจะเปนกรมทดแลนโยบายและแผนหรอกรมทดแลสถานศกษามนอยมาก

จากทรรศนะของนกวชาการดงกลาว สรปไดวา สภาพปญหาเกยวกบภมปญญาทองถนมหลายปราการ เชน ปญหาของการขาดการสบทอด ปญหาการขาดการยอมรบ ปญหาอนเกดจากผล กระทบของกระแสความเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และการเมอง ปญหาของการบรหารงานราชการแผนดนแบบศนยอ านาจและปญหาขาดการรวบรวมศกษาคนควาวจย เกยวกบภมปญญาทองถน ไมมการศกษาภมปญญาทองถน ในโรงเรยนและไมมการเสรมและการพฒนาจงเปนเหตใหสงคมไทยละเลยคณคาของภมปญญาทองถน

3.4 ภมปญญาบรรพบรษไทยในอทยานประวตศาสตรสโขทย

3.4.1 การจดการน า น ามความส าคญตอเมองสโขทยมาก เนองจากเมองนตงอยบนทราบเชงเขา มความลาดเอยงทางทศตะวนตกไปทศตะวนออก หากไมมการกกเกบน าไวน ากจะไหลทงออกไปหมด แหลงน าของเมองสโขทยมอยเพยง 2 แหลง คอ ล าน าแมล าพนทไหลมาจากเมองเถน ล าปาง และอกแหลงหนงคอน าปาทไหลลงมาจากเชงเขาหลวงทางดานทศตะวนตก

29

แตแหลงน าทงสองแหลงนไมสมดล คอจะท าใหน ามากไปในหนาฝน น าปาจะไหลผานอยางรวดเรวและรนแรงตามสภาพความชนของเมอง สวนในหนาแลงน าจะขาด เมองสโขทย จงจ าเปนตองมการจดการน าเปนอยางดใหมน าใชไดตลอดปดวยการกอคนดนแบบตางๆ ไวเปนจ านวนมาก เพอใชชะลอความเรวและชกน าปาจากเทอกเขาใหไหลไปลงคเมองและตะพงหรอสระตางๆ ในเมอง อกทงเมองเกาในอดตยงมบอเลกๆ อกมากมายกระจายอยทวไป สวนในตวเมองกจะจดท าทอดนเผาชกน าเขาออกตระพงตางๆ ทวถงกน อกทงในฤดแลงกยงสามารถชกน าจากสรดภงส หรอท านบกนน าทางทศเหนอเขามาใชในเมองไดเปนอยางดอกดวย เมองสโขทย เปนเมองทมผเชยวชาญการจดผงเมองอยางมระเบยบแบบแผนชดเจนและเปนเมองทมผช านาญการจดระบบน าในการอปโภคบรโภค ผงเมองของเมองสโขทยจงเกยวของกบระบบชกน าและระบายน า เชอมโยงกนไดหมดทงนอกเมองและในเมอง เมองสโขทยจงมผงเมองแตกตางไปจากบรรดาบานเมองใหญๆ ทอนๆ ในดนแดนสยาม ทงในสมยกอนหนาและสมยหลงๆ เพราะระบบชกน าและระบายน าของเมองสโขทยมความกาวหนาทางเทคโนโลยและมขนาดใหญโตกวาบานเมองอนๆ “เหตทระบบน ากาวหนาและใหญโตมากกวาทอนๆ กเพราะเมองสโขทยตงอยบรเวณทสงเชงเขาหางจากแมน ายมประมาณ 12 กโลเมตร จงอาศยน าจากแมน ายมไมได ฤดฝนมน าปาไหลหลากลงมาจากเทอกเขามากเกนความตองการและมกรนแรงจนท าลาย เหยาเรอน สวนไรนา ฤดรอนกแลงน าและรอนระงม มหน าซ าน าซมน าซบจากใตดนกอยลกลงไปเกนก าลงทจะขดมาใชใหเปนประโยชนไดดวยเหตนชาวสโขทยโบราณจงสรางสรรคและหยบยมเทคโนโลยทกาวหนามาจดระบบน าไวใชบรโภคอปโภค คอ การขดตระพงหรอสระน าไว กกเกบน า และพนคนดนขนมาเปนแนวชกน าระบายน าใสตระพง ระบบน าสมยแรก คอ วดพระพายหลวงบรเวณทเรยกวา วดพระพรายหลวง คอเมองสโขทยสมยเกา คน าลอมรอบวดพระพายหลวงจงเปนคเมองสโขทยสมยแรกทกวนนชาวบานเรยกคน าหรอคเมองนวา “หวยแมโจน” ทเปนคเมองสมยแรกกคอการจดระบบน าสมยแรกดวย ทมมคเมองดานทศเหนอตอกบดานทศตะวนตกเปนแนวคนดนและรองน า แนวคนดนและรองน าสายนตดพงออกไปทางทศตะวนตกเฉยงเหนอเปนระยะทางมากกวา 2 กโลเมตร เพอชกน าปามากกเกบไวในหวยแมโจน ถามน าเหลอใชจากการบรโภค กจะมทางน าไหลไปลงล าน าแมล าพนทางทศตะวนออก

30

3.4.2 ก าแพงเมองสามชน ในชวงรชสมยพอขนรามค าแหง สโขทยเจรญรงเรองอยางมากมการสรางปราการก าแพงคเมอง 3 ชน ลอมรอบตวเมองเปนรปสเหลยมผนผาขนาดใหญ ก าแพงเมอง คอก าแพงเมองชนนอก ก าแพงเมองชนกลาง ก าแพงเมองชนใน ซงในศลาจารกหลกท 1 กลาววา “รอบเมองสโขทยนตรบรไดสามพนสรอยวา มนตชย เทวญวโรปกรณ (2526) แอนก สหนาตย (ม.ป.ป.) สรปวา ก าแพงเมองดานตะวนออกยาว 12,80 เมตร ดานตะวนตกยาว 13,360 เมตร ดานเหนอยาว 1,700 เมตร ดานใตยาว 1,750 เมตร ฐานก าแพงกวาง 29 เมตร สงประมาณ 5 – 7 เมตร คเมองลกประมาณ 2.50 เมตร กวางประมาณ 29.48 เมตร การคดพนทภายในตวเมองสโขทยจากขอบก าแพงเมองดานในมจ านวนพนททงหมด 1,592 ไร 2 งาน เมองสโขทยมประตอย 4 ทศ ประตดานทศตะวนออก คอ ประตก าแพงหก ประตทศตะวนตก คอ ประตออ ประตทางทศเหนอ คอ ประตศาลหลวง ประตดานทศใต คอ ประตนะโม การกอสรางก าแพงเมองและคเมองมจดประสงคหลายประการดวยกน แบงเปนจดประสงคหลกมผลโดยตรงกบการกอสรางและจดประสงครองซงเปนผลประโยชนทมตามมาภายหลง พอสรปรวมกนไดดงน ประการแรก ก าแพงเมองและคเมองเปนองคประกอบส าคญของการเปนเมองทชชดถงขอบเขตของเมอง มงสรางเปนเครองปองกนขาศกศตร เพอประโยชนเมอเกดภาวะศกสงคราม ประสองทสอง เพอชกน าและเกบกกน าไวใชในการอปโภคบรโภคของชาวเมอง เนองจากเมองสโขทยตงอยทลาดชายเขา อยในพนทสงลาดเอยง จากทศตะวนตกไปสทราบลมทศตะวนออก สภาพดนฟาอากาศแหงแลงฝนตกนอยและหางไกลจากแมน ายมซงอยทางทศตะวนออก ถง 12 กโลเมตร จงมความจ าเปนอยางยงทตองขดคเมอง เพอชกน าจาก สรดภงสและ อางเกบน าอนๆ ใหไหลเขาสตวเมองตามคลองเสาหอ คลองแมล าพนและคลองอน ๆ แลว กกน าไวตามคเมอง สระน า ตะพงตางๆ เพอไวใชในฤดกาลขาดแคลนน า และจากการส ารวจตรวจพบทอธารน า ซงทดน ามาจากเขาสะพานหนเขาสตวเมอง มท านบปดกนน าไวไมให ไหลออกไป นอกจากนยงใชเปนการระบายน าออกสเมอง ในกรณทน ามนมมากเกนความตองการและยงใชปองกนน าไหลเขาสตวเมองมากเกนความตองการ เชน ก าแพงเมองใน

31

ดานทศตะวนออกระหวางประตก าแพงหก กบมมก าแพงดานทศเหนอใชปองกน ไมใหน าในคลองแมล าพนไหลผานเขาสตวเมองในฤดน าหลาก เปนตน ประการทสาม ใชส าหรบเลยงสตวน าจ าพวกปลา ซงศลาจารกหลกท 1 บรรทดท 18 กลาววา “เมอชวพอขนรามค าแหง เมองสโขทยนดในน ามปลา ในนาปลามขาว” ซงสมยปจจบนน ชาวเมองสโขทยยงคงหาปลาตามคเมองอยเปนประจ าและหากสงเกตตามบรเวณกนเครองถวยสโขทยมกจะเขยนรปปลาอยดวย นอกจากนมบรเวณใกลเคยงกบก าแพงและคเมองยงใชเปน ทเลยงสตวจ าพวก ชาง มา วว ควาย เพราะวาในศลาจารกกลาวถงสตวประเภทน และ จากการขดบรเวณภายในตวเมองของ งานโบราณคด กไดพบกระดกสตวเหลานดวยเชนกน ประการทส เนองจากคเมองชนในลอมรอบภายในเมองทง 4 ดาน และเชอมตอกบสระน า หรอตะพงตางๆ จ านวนมาก ซงบรเวณใกลเคยงกบคเมอง สระน าหรอตะพงเหลานนาจะมผคนอาศยอย ฉะนนคเมองจงอาจจะใชเปนเสนทางคมนาคมภายในตวเมองดวย และจากศลาจารกหลก ท 4 ดานท 3 บรรทดท 1 ซงช ารดมากมค าวา “ ---- เรอ เดนเทาขนบนถนนไปถง ซงแสดงวามการสญจรไปมาและอาจใชเปนกจวตรประจ าวนภายในเมองอกดวย

3.4.3 สงคโลก สงคโลก คอ ภาชนะเครองใชสมยโบราณทปนดวยดนแลวน ามาเผาและเคลอบ สงคโลก คอ รปแบบหนงของเครองปนดนเผาทมชอเรยกทางภาษาองกฤษวา Porcelain แต สงคโลกจะมสและลวดลายเฉพาะตว จากหลกฐานของการคนพบ สงคโลกไดนยมสรางขนในสมยสโขทยเปนราชธาน ประวตศาสตรบางเลมกลาววาพอขนรามค าแหงมหาราช ไดทรงน าชางปนถวยชามมาจากเมองจนเพอสอนใหชาวไทย ภาชนะทพบสวนใหญไดแก ถวย ชาม ไห หมอ ขวด กระปก กาน า ตะเกยง นอกจากนยงปรากฏเปนรปปนตกตา รปคน รปสตว ยกษ เทวดา สงห ลกมะหวด ชอฟา ปลาส เปนตน เครองสงคโลกสมยโบราณ จะปนดวยดนแลวน ามาเผา และหากจะเคลอบหรอเขยนลวดลายตองน าภาชนะทเผาไดทแลวเขยนลวดลาย ชบดวยน ายาเคลอบลวดลาย ทเขยนมกเปนสด าหรอสน าตาล น ายาทใชเคลอบมกเปนสนวลหรอสเขยวออน เตามใชเผา มหลายแบบจากหลกฐานการคนพบ มกจะขดเตาเปนรองลกใชวธกอคลม แบงสวนของเตาออกเปน 3 สวน สวนแรกเปนทใสฟนจดไฟใหความรอน สวนท 2 เปนทบรรจภาชนะทจะเผา

32

เคลอบสวนท 3 เปนปลองควน บางเตาจะสรางงาย โดยขดเปนหลม มภาชนะวางกอไฟสมดวยแกลบ เตาทใชเผานเรยกวา “ เตาทเรยน ” ลวดลายทปรากฏในถวยชามสงคโลก โดยเฉพาะสวนกนชามมกจะเปนลายกงจกร ลายปลา ดอกไม บางครงจะเปนกง หอย ป และรปพรรณพฤกษาตางๆ อาจแสดงถงความอดมสมบรณของสโขทยสมยนน สมกบค าวา “ในน ามปลาในนามขาว” สเคลอบทสวยเดนเปนสญลกษณของสงคโลก สมยสโขทย คอ สเขยวไขกา หรอ เซลาดอน ในปจจบน เครองเคลอบดนเผาหรอสงคโลกชนทสมบรณสวยงาม จะหาไดยากมาก ราคาแพง เพราะเปนทนยมและรจกกนทวโลก แมจะไดมชางฝมอไดพยายามใชสารเคม นวตกรรมใหม ๆ มาชวยในการผลตขนใหมกยงไมสวยงามมคณคาเทยมเทาสงคโลกในสมยโบราณ

3.4.4 ศลปะ อาณาจกรในยคตนของประวตศาสตรชาตไทยแหงนมศนยกลางตงอยท ราบลมแมน ายม นกวชาการชอวาปจจยส าคญทท าใหชมชนบรเวณนพฒนาขนเปนบานเมองในชวงพทธศตวรรษท 18 – 19 ไดนนกเพราะตงอยบนท าเลซงเปนชมชนทางของการตดตอคมนาคมและการคาของผคนระหวาภมประเทศ อาณาจกสโขทยเจรญรงเรองสงสดในสมยพอขนรามค าแหง ดวยพระองคทรงเปนนกรบและนกปกครองทปรชาสามารถ แตหลงจากนนอาณาจกรกเรมเสอมลง แมจะมสถานการณดขนบางในสมยพระยาลไท โดยเฉพาะในดานศาสนา ในชวงเวลาเดยวกนนอ านาจของอยธยากเรมแผขนมาทางเหนอและในทสดเมอพระมหาธรรมราชาท 4 แหงสโขทยสวรรคต สโขทยและบานเมองในแวนแควนนกตกเปนสวนหนงของอาณาจกรอยธยาโดยสมบรณ อยางไรกตามตลอดชวงระยะเวลาเกอบสองรอยปของอาณาจกรสโขทย ไดสรางสรรคผลงานไวเปนมรดกแกอาณาจกรรนหลงหลายสง โดยเฉพาะในทางศาสนาและศลปวฒนธรรม ประจกษพยานส าคญทหลงเหลออยถงปจจบนคอสงกอสรางตางๆ ในเมองโบราณซงมคณคาจนไดรบประกาศจากองคกรยเนสโกแหงสหประชาชาตใหเปนมรดกโลกทางวฒนธรรม เปนทยอมรบกนวาสถาปตยกรรมและศลปกรรมทเกดจากการรงสรรคของชางฝมอชาวสโขทยเมอ 700 กวารอยปนนถอวาเปนสดยอดฝมอ งามเปนเลศทสดในสยามไมมชาง ยคสมยใดเทยบเคยงได ถงกบยกใหเปนศลปะยคคลาสสกขนาดของไทยเลยทเดยว โดยเฉพาะพระพทธรปทออนชอยงดงาม และเจดยทรงพมขาวบณฑทโดดเดนเปนประธานอย

33

กลางศาสนสถาน นอกจากรปศลปะหลายอยางของสโขทยลวนไดแรงบนดาลใจมาจากพระพทธศาสนาฝายเถรวาทกไดสบทอดตอมาถงสมยอยธยาและรตนโกสนทรในทสด จงนบวางานของสโขทยเปนรากฐานของงานศลปะไทยในปจจบน พระพทธรป ถอวางดงามเปนเลศกวาทกสกลในเมองไทย อยางทนกเลงพระเขาเรยกกนวา “หนานาง คางหยก” ชางสโขทยนยมท ารปเพยงสปาง คอ นง ยน เดนและนอน แตละปางน ามาจากพทธประวตส าคญ เชน ทานงมาจากตอนพระพทธองคทรงตรสร ทานอนมาจากตอน พระพทธองคทรงปรนพพาน เปนตน พระพทธรปสมยสโขทยทมชอเสยงมากทสดคอพระพทธรปปางลลา ( เดน) โดยเฉพาะแบบทเปนประตมากรรมลอยตวนนนบไดวาเปน การสรางครงแรกของโลก เจดยทรงปราสาทยอด คอ เจดยทมสวนกลางเปนเรอนธาตเจาะรองทงสดาน เพอเปนซมส าหรบประดษฐานพระพทธรป สวนบนของเจดยท าเปนยอดแหลมซงไดอทธพลจากศลปะลานนา ประกอบดวยเจดยทรงระฆงตอดวยปลายแหลมเปนปลายยอด เจดยทรงระฆง (ทรงลงกา) เปนเจดยทรงกลมทนยมโดยทวไป เมอแรกนนคงไดรบอทธพลมาจากศลปะลงกาผานทางพกาม เจดยทรงนเปนทนยมตอไปถงสมยอยธยาดวย ความแตกตางของเจดยทรงระฆงสมยสโขทยกบสมยอยธยาคอเจดยของสโขทยไมมเสาหานบนบลลงกส าหรบรองรบปลองไฉน เจดยชางลอม การท าชางค าเปนแถวประดบลอมฐานเจดยนาจะมคตมาจากชางแบกโลกหรอจกรวาลจากคมภรศาสนาพราหมณหรอศาสนาพทธนกายมหายาน เมอน ามาใชในศาสนาพทธนกายเถรวาทไดแปลงความหมายเปนชางค าจนพระศาสนา โดยชางเปนเครองแสดงความยงใหญ ความมอ านาจทมานอบนอมใตเงาพระศาสนา รปแบบชางลอมมทงแบบครงตวและแบบเตมตว เจดยทรงพมขาวบณฑ หรอ ทรงดอกบวตม เปนรปแบบสถาปตยกรรมทชางสโขทยคดขน ไดดดแปลงมาจากศลปะทมอยกอน เชน ประสาทขอม แตไดแปลงไปมากจนแทบไมเหลอ เคาเดม ลกษณะเดนของเจดยทรงนคอ การน าเอารปทรงของดอกบวมาประดบบนสวนยอดเจดย ทเปนเชนนอาจเพราะดอกบวเปนดอกไมบชาทส าคญทสดในพทธศาสนาเปนเครองนอม

34

สกการตอพระพทธเจาและเปนสญลกษณของหวใจมนษย เจดยทรงพมขาวบณฑนเปนทนยมเฉพาะในสมยสโขทยเทานน 4. ผลสมฤทธ ทางการเรยน

4.1 ความหมายของผลสมฤทธทางการเรยน พวงรตน ทวรตน (2530,หนา 29) ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ความรความเขาใจ ความสามารถและทกษะทางดานวชาการ รวมทงสมรรถภาพทางสมองและ มวล ประสบการณทงปวงทเดกไดรบการเรยนการสอน ท าใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมในดานตางๆ ซงแสดงใหเหนไดดวยคะแนนจากแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

4.2 จดมงหมายของการวดผลสมฤทธทางการเรยน พวงรตน ทวรตน (2530,หนา 29 - 30) การวดผลสมฤทธทางการเรยน เปนการตรวจสอบระดบความสามารถของสมรรถภาพทางสมองของบคคลวา เรยนรอะไรบาง และมความสามารถในดานใด มากนอยเพยงใด เชน มพฤตกรรมดานความรความจ า ความเขาใจ การน าไปใชการวเคราะห การสงเคราะห และการประเมนคา มากนอยอย ระดบใด นนคอ การวดผลสมฤทธทางการเรยน เปนการตรวจสอบพฤตกรรมของผเรยน ในดานพทธพสยนนเองซงเปนการวด 2 องคประกอบตามจดมงหมายและลกษณะของวชาการทเรยน คอ 1. การวดดานปฏบต เปนการตรวจสอบความรความสามารถทางการปฏบตโดยใหผเรยนไดปฏบตจรงใหเหนเปนผลงานปรากฏออกมาทสงเกตและวดได เชน วชา ศลปศกษา พลศกษา การชาง เปนตน การวดแบบนจงตองวดโดยใช “ขอสอบภาคปฏบต” ซงการประเมนผลจะพจารณาทวธปฏบตและผลงานทปฏบต 2. การวดดานเนอหา เปนการตรวจสอบความรความสามารถเกยวกบเนอหารวมทงพฤตกรรมความสามารถในดานตางๆ อนเปนผลมาจากผลการเรยนการสอนมวธการสอบวดได 2 ลกษณะ คอ การสอบปากเปลา การสอบแบบนมกจะท าโดยรายบคคลซงเปนการสอบท ตองการดผลเฉพาะอยาง เชน การสอบอานหนงสอ การสอบสมภาษณ ซงตองการดการใชถอยค าในการตอบค าถาม รวมทงการแสดงความคดเหนและบคลกภาพตางๆ เชน การสอบปรญญานพนธซงตองวดความร ความเขาใจในเรองทท า และค าถามกสามารถเปล ยนแปลงหรอเพมเตมไดตามตองการ

35

การสอบแบบใชเขยนตอบ เปนการสอบวดทใหผสอบเขยนเปนตวหนงสอตอบ ซงมรปแบบตอบอย 2 แบบ คอ แบบไมจ ากดค าตอบ ไดแก การสอบวดทใชขอสอบแบบอตนยความเรยง แบบจ ากดค าตอบ ซงเปนการสอบทก าหนดขอบเขตของค าถามทจะ ใหตอบ หรอก าหนดค าตอบทใหเลอก ซงใหเลอก ซงมรปแบบของค าตอบอย 4 รปแบบ คอ แบบเลอกทางใดทางหนง แบบจบค แบบเตมค า แบบเลอกค าถาม การวดผลสมฤทธทางการเรยนกบกลมพฤตกรรมทตองวด เปนการวดพฤตกรรมการเรยนร 3 ดาน คอ 1. พฤตกรรมการเรยนรดานพทธพสย เปนพฤตกรรมทแสดงออกถงความสามารถและความคด รวมทงการแกปญหาเกยวกบสงตางๆ อนเปนผลจากการเรยนการสอนซงพฤตกรรมดานความรและความคด ประกอบดวยพฤตกรรมยอย 6 ขนตอน ดงตอไปน 1.1 ความร ความจ า หมายความวา ความสามารถของบคคลทจะรกษาไว ซงเรองราวตางๆ ทไดรบจากการเรยนการสอนและประสบการณตางๆ รวมทงสงทสมผสกบประสบการณนนๆ และสามารถถายทอดออกมาไดถกตอง 1.2 ความเขาใจ หมายถง ความสามารถในการแปลความ ตความและสรปความเกยวกบสงทไดพบซงเปนเรองราวและเหตการณตาง ๆ ทไดรบรและสามารถสอความเขาใจทตนมอยนนไปสผอนไดอยางถกตอง 1.3 การน าไปใช หมายถง ความสามารถในการน าความร ทฤษฎ หลกการ กฎเกณฑ และวธการตาง ๆ ซงไดรบจากการเรยนรไปใชแกปญหาในสถานการณจรงในชวตประจ าวน หรอ สถานการณใหมทคลายคลงกนไดอยางถกตองเหมาะสม 1.4 การวเคราะห หมายถง ความสามารถในการจ าแนกเรองราว ขอเทจจรงหรอเหตการณใด ๆ ออกเปนสวนยอย ๆ และสามารถบอกไดวาสวนยอย ๆ นนแตละสวนส าคญอยางไร สวนใดส าคญทสด แตละสวนมความสมพนธกนอยางไรและมหลกการใดรวมกนอย 1.5 การสงเคราะห หมายถง ความสามารถในการผสมผสานสวนยอย ๆ เขาดวยกนใหเปนสวนใหญ ท าใหไดผลผลตทแปลกใหมและดไปกวาเดม พฤตกรรมดานน

36

เนนใหเกดความคดสรางสรรคใหม ๆ 1.6 การประเมนคา หมายถง ความสามารถในการวจย ตราคาประมาณ การสงตาง ๆ ไดอยางมหลกเกณฑเปนทยอมรบโดยทวไป กลาวสรปไดวา พฤตกรรมการเรยนรดานพทธพสย คอ พฤตกรรมยอยดานความร ความจ าเปน พฤตกรรมทมระดบต าสดถอเปนพฤตกรรมขนพนฐาน สวนพฤตกรรมยอยดานความเขาใจ การน าไปใช การวเคราะห การสงเคราะห และการประเมนคา เปนพฤตกรรมทสงขนตามล าดบในการเรยนการสอนโดยหลกทวไปนน ตองการใหผเรยนเกดพฤตกรรมสงกวาความร ความจ า คอเปนการพฒนาใหเกดความคด 2. พฤตกรรมการเรยนรดานจตพสย เปนพฤตกรรมทแสดงออกถงการเปลยนแปลงทางดานจตใจ เจตคต คานยม ความสนใจ ความช นชมของบคคลตอสงตาง ๆ ประกอบดวย พฤตกรรมยอย 5 ขน ดงน (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช,2544,หนา 435 – 436. กรมวชาการ,2539,หนา 11 – 14.) 2.1 ขนการเรยนร (Receiving) เปนจดพฒนาการขนแรกทสด ในขนนบคคลจะมความรสกรบรตอสงทปรากฏเมอไดรบการกระตนจะเกดความรสกตอสงใดสงหนง เปนจดเรมตนทจะเรยนรในเรองราวตาง ๆ ซงเปนจดส าคญยงในการเรยนการสอน หรอการท างาน เพราะถาไมมการรบรนกเรยนไมเปดใจรบสงเราขอมลตาง ๆ รปแบบการปฏบตตาง ๆ แลวยอมจะไมเกดการเรยนรใด ๆ ทงสน การรบรปแบงเปน 3 ขนยอย ดงน 2.1.1 การรบร เปนการเรมรสก นกคดตอเหตการณ ตงขอสงเกต รบรความแตกตางของสงเราทมากระทบ เชน รบรความแตกตางของภาพ เสยง รปรางเหตการณตาง ๆ เชน รตววาขณะนก าลงเรยนวชาอะไร หรอครก าลงจะใหท าอะไร 2.1.2 การตงใจรบร เปนการเตมใจเอาใจใส ฝกใฝตอสงเรา เรมสะสมความร ประสบการณในสงเรานน ๆ และน ามารวมกน หรอยอมรบเพอปฏบตแตยงไมมความคดเหน การประเมนหรอการตดสนใด ๆ ในการเรยนการสอนใด ๆ ถานกเรยนตงใจรบรกจะรบสงทจะเรยนไดมากถาตงใจนอยกรบไดนอยหรอไมไดเลย 2.1.3 การเลอกรบร เปนการจ าแนกความแตกตางเพอเลอกสรรรบเฉพาะอยางหรอเฉพาะเรองทสนใจหรอเลอกตอบค าถามเฉพาะบางค าถามทสนใจ 2.2 ขนการตอบสนอง (Responding) เปนพฒนาการสงขนซงตอเนองมาจากขนทหนง กลาวคอ บคคลไมเพยงแตรบรสงเราเฉย ๆ เทานน แตเรมมปฏกรยาตอบสนองตอสงเราทตนรบร แบงเปน 3 ขนยอย ดงน

37

2.2.1 ยนยอมตอบสนอง เปนความรสกทยอมรบหรอยอมปฏบตตามสถานการณหรอเรองราวนนยนยอมปฏบตตามกฎเกณฑ หรอหลกการทไดรบมา เชน ในสงทเขาไดรบรมา เปนการยอมท าตามดวยความรสกทวาจ าเปนตองท าตาม 2.2.2 เตมใจตอบสนอง เปนความรสกวาจะตองท าตามปฏบตตามในกจกรรมนน ๆ ดวยความสมครใจในขนนบคคลจะเรมอาสาทจะท าหรอเขาเรมปฏบตการกบผอนหรอพยายาม หลกเลยงทจะปฏบตในพฤตกรรมทไมถกตอง เชน อาสาตอบค าถาม สมครเขารวมชมนมตาง ๆ 2.2.3 พอใจตอบสนอง เปนการตอบสนองดวยความรสกเตมใจพอใจตอพฤตกรรมหรอการแสดงออกของผอนในพฤตกรรมทพงประสงค แสดงความไมพอใจหรอขดแยงในสงทเปนพฤตกรรมไมพงประสงคเปนการเลอกสรรแสดงตอบสนองตอสงเรา เชน ในการพฒนาระเบยบวนย ในขนนนกเรยนจะเรมพอใจตอพฤตกรรมหรอการแสดงออกของผอนทเกยวกบความมระเบยบวนยและหรอเรมมความขดแยงตอพฤตกรรมหรอการแสดงออก ทไมมระเบยบวนยเปนตน 2.3 การเหนคณคา เปนขนทบคคลเรมเหนคณประโยชนของสงทเขารบรและสงทเขาตอบสนองแลวโดยยอมรบวาทเขารบมาน ามาปฏบตนน เปนสงทมคณคามประโยชน มความหมายตอเขาในสงทเปนคณลกษณะทพงประสงค สวนคณลกษณะทไมพงประสงคบคคลจะเรมรสกวาไมมประโยชน ไมมความหมาย ไมมคาตอเขาแลว บคคลจะพฒนาถงความรสกในขนนไดโดยอาศยการสะสมไวเรอย ๆ ซงเปนการเกดขนอยางชา ๆ ซ งตองอาศยเวลา จงจะเปนพฤตกรรมการเหนคณคาทมความแนนอนคงเสนคงวาวามการกระท าทสม าเสมอพอควร ในขนนแบงเปน 3 ขนยอย ดงน 2.3.1 การยอมรบคณคา เปนการยอมรบในคณคาของสถานการณ เรองราว เชอในคณคาของคณลกษณะนน ๆ และพยายามเพมพนประสบการณในเรองราวนน ๆ พยายามปฏบตตามบอยครง 2.3.2 การชนชมในคณคา เปนการยอมรบนยมคณคาของสถานการณถงระดบทตองการทจะแสดงออกอยางใดอยางหนงตองการตดตามเขาชวยเหลอสนบสนนใหความรวมมอในกจกรรมทสงเสรมสงทเขาเหนดวย 2.3.3 ยดมนในคณคา มความเชอมนและแนวแน มความศรทธาในเรองราวนนวาควรจะท าตามและพยายามหาโอกาสทจะแสดงออกอยางใดอยางหนง เชน เขารวมเปนสวนหนงของกลมหรอกจกรรมหรอโตแยงขดขวางการกระท าทไมพงประสงค

38

ทเกดขนในคณคาทเขายอมรบ 2.4 การจดระบบ (Organization) ในขนนบคคลจะรวบรวมสงทเปนคณคาไวในจตใจหลายอยางซงจะท าใหเกดระบบภายในโดยเขาพยายามปรบตวเองใหเขากบคณลกษณะหรอพฤตกรรมทเขายอมรบและเหนคณคานนและพยายามพจารณาเชอมโยงความสมพนธระหวางคานยม (Value) ทเขาเหนคณคาหลาย ๆ อยางพรอมกน แลวพยายามจดล าดบคานยมตาง ๆ ทรบมาแลวปรบใหเขากบสงตาง ๆ ทยอมรบนน ๆ ในขนนแ บงออกเปน 2 ขนยอย ดงน 2.4.1 การสรางระบบคณคา เปนการสรปยอดระหวางคณคาของเรองราว ตาง ๆ ทบคคลยดมนเขาดวยกนสรางความเขาใจในคานยมซงเขาจะแสดงออกโดยการเขากลมรวมสรางแนวคด เปนตน 2.4.2 การจดระบบคานยม เปนการเรยงล าดบความส าคญของสงท มคณคาตาง ๆ แยกแยะและจดคณคาตาง ๆ ใหผสมกลมกลนเขาดวยกน สรางแผน สรางกฎเกณฑใหสอดคลองกบสงทเขายอมรบ เมอสรางระบบขนแลวจะน าไปใชกบตวเอง หรอพยายามชกชวนใหผอนยอมรบระบบนนดวย 2.5 การสรางลกษณะนสย (Characterization) เปนพฒนาการขนสงสด เมอบคคลเรมตนยอมรบสงทบคคลเหนวาจดระบบตาง ๆ จนเขารปแลว บคคลจะตดกบระบบจนเปนลกษณะเฉพาะของตวเอง แลวปฏบตหรอยดถอตอไปจนเกดการแสดงออกตอบสนองรปแบบทคงเสนคงวาจนจดไดวาเปนลกษณะประจ าตวของเขาในทสด ขนการสรางลกษณะนสย แบงเปน 2 ขนยอย ดงน 2.5.1 สรางขอสรป เปนความพยายามปรบปรงระบบตนเองใหสมบรณตามแนวทตนเองตองการ 2.5.2 กจนสย เปนการแสดงออกอยางสม าเสมอจนไดรบการยอมรบอยางมเอกลกษณเฉพาะตวของเขาซงแสดงวาไดเกดคณลกษณะเฉพาะนน ๆ ในตวของเขาแลว เมอบคคลไดมาจนถงขนเกดกจนสยแลวจะมความคงเสนคงวาของการปฏบตการ มสวนรวมหรอเขาไปจดกจกรรมตาง ๆ ของสวนรวมทสอดคลองกบคานยมหรอคณลกษณะของเขา มการเทดทนหรอเสยสละ เพอยนยน อดมคตทเขายดมน หรอยกเลก โตแยง หลกเลยงพฤตกรรมทไมพงประสงคโดยทวไปจะมปรากฏการณทเปนทยอมรบของสงคมสวนใหญ ไดแก การไดรบยกยองยอมรบ รบรางวลหรอเกยรตยศ ไดรบการกลาวถงในสงคมหรอ

39

กลมชนทเขาเปนสมาชก เชน เมอกลาวถงความซอสตยจะนกถงบคคลบางคนในกลมทมคณลกษณะดานนเปนพเศษจนเปนทยอมรบของคนทวไป เปนตน 3. พฤตกรรมการเรยนรดานทกษะพสย เปนพฤตกรรมทแสดงออกถงความสามารถในการใชกลไกทางกายและทางสมองไดสมพนธกนจนสามารถใชสวนตาง ๆ ของรางกายท างานอยางมจดหมาย ซงแบงพฤตกรรมออกเปน 7 ขนยอย ดงน 3.1 การรบร เปนการรบรโดยประสาทสมผสเกยวกบรปธรรม เชน วตถ สงของและนามธรรม เชน คณสมบตหรอความสมพนธ 3.2 การเตรยมพรอม เปนความพรอมทงทางใจ ความพรอมทางกายและความพรอมทางอารมณ 3.3 การเลยนแบบ เปนการท าตามหรอเลยนแบบ 3.4 การปฏบตได เปนพฤตกรรมตอบสนองทพฒนาจนเปนนสย 3.5 การตอบสนองทซบซอน เปนการแสดงออกทซบซอนตามกระบวนการปฏบตอยางไมลงเล และเปนไปโดยอตโนมต 3.6 การดดแปลง เปนขนททดลองหาวธอนมาปฏบตหลงจากทไดปฏบตวธเดมจนช านาญแลว เพอเพมประสทธภาพใหมากขน 3.7 การรเรม เปนการประยกตสงทไดดดแปลงแลว เพอใหเกดสงใหมขน

4.3 ประเภทของการทดสอบผลสมฤทธทางการเรยน พวงรตน ทวรตน (2530,หนา 30 - 32) กลาววา การทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนสามารถกระท าได 2 ลกษณะ คอ 1. การทดสอบแบบองกลม หรอการวดผลแบบองกลม เปนการทดสอบหรอการสอบวดทเกดจากแนวความเชอ ในเรองความแตกตางระหวางบคคล ทวาความสามารถของบคคลใด ๆ ในเรองใดนนไมเทากน บางคนมความสามารถเดน บางคนมความสามารถดอยและสวนใหญจะมความสามารถปานกลาง การกระจายความสามารถของบคคลถาน ามาเขยนกราฟจะมลกษณะคลาย ๆ โคงรประฆงหรอทเรยกวา “โคงปกต” ดงนนการทดสอบ แบบนจงยดคนสวนใหญเปนหลกในการเปรยบเทยบ โดยพจารณาคะแนนผลการสอบของบคคลอนทสอบดวยขอสอบฉบบเดยวกน จดมงหมายของการทดสอบแบบน เพอจะกระจายบคคลทงสองกลมไปตามความสามารถของแตละบคคล กลาวคอ คนทมความสามารถสงจะไดคะแนนสง คนทมความสามารถดอยกวากจะไดคะแนนลดหลนลงมาถงคะแนนต าสด

40

2. การทดสอบแบบองเกณฑ หรอการวดผลแบบองเกณฑ ยดความเชอในเรองการเรยนเพอรอบร กลาวคอ ยดหลกการวาในการเรยนการสอนนน จะตองมงสงเสรมใหผเรยนทงหมดประสบความส าเรจในการเรยน แมวาผเรยนจะมลกษณะแตกตางกนกตาม แตทกคนไดรบการสงเสรมใหพฒนาไปถงขดความสามารถสงสดของตน โดยอาจใชเวลาแตกตางกนในแตละบคคล ดงนน การทดสอบแบบองเกณฑ จงมการก าหนดเกณฑขนแลว น าผลการสอบของแตละบคคลเทยบกบเกณฑทตงไว ไมไดน าผลการสอบไปเปรยบเทยบกบบคคลอน ๆ ในกลม ความส าคญของการทดสอบน จงอยทการก าหนดเกณฑเปนส าคญ เกณฑหมายถงการตรวจสอบดวาใครเรยนไดถงเกณฑและใครยงเรยนไมถงเกณฑ ควรไดรบการปรบปรงแกไขตอไป เชน อาจใหมการเรยนซอมเสรม เปนตน ประโยชนของแบบทดสอบการวดผลสมฤทธทางการเรยนมดงน 1. ใชส ารวจทว ๆ ไปเกยวกบต าแหนงการเรยนในโรงเรยน เมอเปรยบเทยบกบเกณฑปกตท าใหเขาใจนกเรยนไดดขน 2. ใชแนะแนวและประเมนคาเกยวกบการสอบได สอบตกของแตละบคคล จดออน และจดเดนของแตละบคคล การสอนซอมเสรมใหกบนกเรยนฉลาด และนกเรยนทตองการความชวยเหลอ การปรบปรงการสอน 3. ใชจดกลมนกเรยนเพอประโยชนในการจดการเรยนการสอน 4. ชวยในการวจยทางการศกษา เปรยบเทยบผลการเรยนในวชาทสอนแตกตางกนโดยใชแบบทดสอบมาตรฐานเปนเครองมอวด

4.4 คณลกษณะของขอสอบทด วเชยร เกตสงห (2517,หนา 27 - 30) และชวาล แพรตนกล (2516,หนา 123 - 138) กลาววา การไดทราบคณลกษณะทดของขอสอบจะท าใหสามารถทดสอบมาตรฐาน ไดดอยางมคณภาพ ซงคณลกษณะทดม 10 ประการ คอ 1. มความเทยง หมายถง คณลกษณะของขอสอบทสามารถวดไดตรงจดมงหมายทตงไวความเทยงตรงนจ าแนกออกเปนหลายชนด คอ 1.1 ความเทยงตามเนอหา คอ ขอสอบทมค าถามสอดคลองตรงตามเนอหาในหลกสตร 1.2 ความเทยงตามโครงสราง หมายถง ลกษณะของขอสอบทวดสมรรถภาพความเปนจรงของสมองดานตาง ๆ ตรงตามทไดก าหนดไวในหลกสตร

41

1.3 ความเทยงตามสภาพ หมายถง ลกษณะของขอสอบทวดไดตรงสมรรถภาพความเปนจรงของเดกในขณะนน 1.4 ความเทยงตรงเชงพยากรณ คอ ขอสอบทวดและท านายไววาเดกคนใดจะเรยนวชาอะไรไดดเพยงไรในอนาคต 2. มความเชอมน หมายถง แบบทดสอบทสามารถวดไดแนนอน ไมเปลยนแปลง การวดครงแรกเปนอยางไร เมอวดซ าอกผลการวดกยงเหมอนเดม 3. มอ านาจจ าแนก คอ สามารถจ าแนกเดกเกง – ออนได เมอทดสอบแลวบอก ไดวา ใครเกง ใครออน อยางไร เมอทดสอบแลวปรากฏวาเดกเกงมกท าถกและเดกออนมกท าผด สามารถแยกเดกไดตรงตามสภาพความเปนจรง 4. มความเปนปรนย ขอสอบทมความเปนปรนยมคณสมบต 3 ประการ คอ 4.1 มความชดเจนในความของค าถาม ทกคนอานแลวเขาใจตรงกนวาถามอะไร 4.2 มความคงทในการตรวจใหคะแนน คอ ใหใครตรวจไดคะแนนเหมอนกน 4.3 มความแจมชดในการแปลความหมายของคะแนน คอ ตองแปลคะแนนทไดเปนอยางเดยวกน เพอประโยชนในการเปรยบเทยบ 5. มประสทธภาพ คอ มคณสมบตทแสดงถงการประหยด เชน ลงทนนอย มราคาถก งายในการด าเนนการสอบ พมพชด อานงาย และใหผลในการสอบวดผล ทเทยงตรงและเชอถอได เปนตน 6. มการวดลกซง หมายถง ขอสอบทถามครอบคลมพฤตกรรมหลาย ๆ ดาน เชน มค าถามวดความเขาใจ การน าไปใช การวเคราะห สงเคราะห และการประเมนคา ไมถามเพยงแตพฤตกรรมดานความร ความจ า ตามต าราเพยงอยางเดยว เปนตน 7. มความยตธรรม หมายถง ขอความของขอสอบตองไมมชองทางแนะให เดกฉลาด ใชไหวพรบในการเดาไดถก หรอไมเปดโอกาสใหเดกเกยจครานตอบได คอตองเปนขอสอบทไมล าเอยงตอกลมหนงกลมใดโดยเฉพาะ 8. มความเจาะจง คอ ค าถามตองชดเจน ไมคลมเครอ ไมถามหลายแง หลายมม 9. มความยากงายพอเหมาะ ไมยากหรองายเกนไป ถามขอยากกควรมของายเปนการทดแทน โดยยดหลกวาเมอดรวม หรอโดยเฉลยแลวมความยากปานกลาง

42

10. มการกระตนยวย โดยจดขอสอบงาย ๆ ไวในตอนแรก แลวจงคอย ๆ ถามใหยากขนตามล าดบเปนการเราใหเดกเกดความพยายามทจะท าขอสอบใหไดทงหมด

4.5 กระบวนการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน พวงรตน ทวรตน (2530,หนา 47 - 52 อางองจาก Rose,1954,p 103) ในการปฏบตงานใดกตามหากผปฏบตทราบกระบวนการท างานวามขนตอนอยางไร และปฏบตไปตามขนตอนเหลานน จงท าใหสามารถด าเนนการไปตามเปาหมายได ในเรอง การสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน หากผสรางทราบขนตอนในการสรางและปฏบตตามขนตอนจะท าใหสามารถสรางขอสอบไดอยางมประสทธภาพ 1. ขนวางแผน สงทควรปฏบตในการวางแผนสรางขอสอบ คอ 1.1 ก าหนดจดมงหมาย ในการสรางขอสอบทกครงก าหนดจดมงหมายใหชดเจนและแนนอนวาเพอวตถประสงคใด 1.2 ก าหนดเนอหาและพฤตกรรมทตองการวด ในขนนหากก าหนดขอบขายของเนอหาและพฤตกรรมทจะออกขอสอบไดเหมาะสม จะชวยใหขอสอบท ความเทยงตรง 1.3 ก าหนดชนดและรปแบบของขอสอบ ในการสอบวดตองเลอกใชชนดและรปแบบของขอสอบใหเหมาะสม 1.4 ก าหนดสวนประกอบอน ๆ ทจ าเปนในการออกขอสอบและในการเลอกขอสอบคอ การก าหนดเวลาในการสรางขอสอบ บคลากรในการสรางขอสอบ จ านวนขอสอบ เวลาในการทดสอบ วธการตรวจ และใหคะแนน เปนตน 2. ขนเตรยมงาน เปนการเตรยมสงทเอออ านวยตอการสรางขอสอบ ไดแก หลกสตร หนงสอแบบเรยน ท าการวเคราะหหลกสตร อปกรณในการพมพ การอดส าเนา ฯลฯ 3. ขนลงมอปฏบต เปนขนลงมอเขยนขอสอบ ในกรณการสรางขอสอบนน ท าในรปแบบคณะกรรมการ คณะกรรมการแบงงานกนเขยนขอสอบ แลวนดหมายหรอมาประชมวเคราะหขอสอบทสรางขน 4. ขนประเมนหรอตรวจสอบคณภาพ มวตถประสงคเพอน าผลไปปรบปรงขอสอบ มขนตอนดงน 4.1 ขนประเมนเบองตน คอ การวจารณขอสอบ โดยพจารณาในประเดนตอไปนคอ

43

4.1.1 ขอค าถามวด วดในสงทตองการวดหรอไม 4.1.2 ขอค าถามชดเจนเขาใจตรงกนหรอไม 4.1.3 ขอค าถามมค าตอบทแนนอนเพยงค าตอบเดยวหรอไม 4.1.4 ขอค าถามในภาษารดกม เหมาะสมกบระดบชนของนกเรยนหรอไม ในกรณเปนขอสอบเลอกตอบ พจารณาวาตวลวงเหมาะสมหรอไม เชน เรยงล าดบเนอหาเรยงจากงายไปหายาก และการเรยงตวเลอกในแตละขอเหมาะสมสวยงามหรอไม เปนตน 4.2 ขนตรวจสอบคณภาพหลงการทดสอบ ขอสอบทผานการวเคราะห และปรบปรงแกไขแลวน าไปพมพเพอน าไปทดลอง (Try Out) เมอน าไปทดลองแลวน ามาตรวจ ใหคะแนนและตรวจสอบคณภาพ โดยพจารณาในเรองตอไปน 4.2.1 ความยากงายของขอสอบ 4.2.2 อ านาจจ าแนกของขอสอบ 4.2.3 คาความเทยง 4.2.4 หาคาสถตพนฐานของขอสอบ ไดแก คาเฉลย สรปไดวา การวดผลสมฤทธทางการเรยนเปนพฤตกรรมหรอความสามารถของบคคลทเกดจาการเรยนการสอนเปนพฤตกรรมทพฒนามาจากการฝกอบรมสงสอนโดยตรง อนประกอบดวยพฤตกรรม 6 ดาน คอ ความร ความจ า ความเขาใจ การน าไปใช การวเคราะห การสงเคราะห และการประเมนคา ดงนน ในการจดการเรยนการสอน และ การวดผลสมฤทธทางการเรยน ควรใหครอบคลมพฤตกรรมทง 6 ดาน 5. เอกสารเกยวกบความพงพอใจ

5.1 ความหมายของความพงพอใจ ความพงพอใจ (Satisfaction) เปนทศนคตทเปนนามธรรมไมสามารถมองเหน เปนรปรางได การทจะทราบวาบคคลมความพงพอใจหรอไมนน สามารถสงเกตไดจาก การแสดงออกทคอนขางสลบซบซอน จงเปนการยากทจะวดความพงพอใจไดโดยตรง แตสามารถวดไดโดยทางออม โดยการวดความคดเหน และการแสดงความคดเหนนนจะตองตรงกบความรสกทแทจรงจงจะสามารถวดได มผใหความหมายของความพงพอใจไวหลากหลายทศนะ พอสรปไดดงน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (2546,หนา 557 - 558) ไดใหความหมายวา พอใจ หมายถง สมใจ ชอบใจ เหมาะใจ พงใจ

44

ประกอบ กลบตร (2545,หนา 43) กลาววา ความพงพอใจ หมายถง คณภาพหรอระดบความพงพอใจ ซงเปนผลจากความสนใจตางๆ และทศนคตของบคคลตอกจกรรม กาญจน เรองมนตร (2543,หนา 1) ใหความหมายวา ความรสก เชน ความรสกรก ความรสกชอบ ภมใจ สขใจเตมท ยนด ประทบใจ เหนดวย อนจะมผลใหเกดความ พงพอใจในการท างาน มการเสยสละ อทศแรงกาย แรงใจและสตปญญาใหแกงานอยางแทจรง สมศกด คงเทยง และอญชล โพธทอง (2542,หนา 278 – 279) กลาววา 1. ความพงพอใจเปนผลรวมของความรสกของบคคลเกยวกบระดบความชอบ หรอไมชอบตอสภาพตางๆ 2. ความพงพอใจเปนผลของทศนคตทเกยวของกบองคประกอบตางๆ 3. ความพงพอใจในการท างานเปนผลมาจากการปฏบตงานทด และส าเรจ จนเกดเปนความภมใจ และไดรบผลตอบแทนในรปแบบตางๆ ตามทหวงไว สรชย ชนโย (2540,หนา 7) กลาวถงความพงพอใจในการปฏบตงานวา เปนสภาวะของอารมณในทางบวก หรอเปนความพอใจอนเปนผลมาจากการประเมนประสบการณในงานของคนหนงๆ และงานนนท าใหบคคลไดรบความตองการทงดานรางกายและจตใจ ชวลต เหลารงกาญจน (2538,หนา 8) กลาววา ความพงพอใจ หมายถง ความรสกหรอทศนคตของบคคลทมตอปจจยตางๆ ทเกยวของกบความรสกพอใจจะเกดขน เมอความตองการของบคคลไดรบการตอบสนอง หรอบรรลจดมงหมายในระดบหนง ความรสกดงกลาวจะลดลงหรอไมเกดขนจากความตองการหรอจดมงหมายนนไมไดรบการตอบสนอง ศลใจ วบลกจ (2534,หนา 42) กลาววา ความพงพอใจ หมายถง สภาพของอารมณบคคลทมตอองคประกอบของงานและสภาพแวดลอมในการท างานทสามารถตอบสนองตอความตองการของบคคลนน พน คงพล (2529,หนา 21) สรปความหมายของความพงพอใจวา เปนความรสกรก ชอบ ยนด เตมใจ หรอเจตคตของบคคล ทเกดจากการไดรบการตอบสนองความตองการ ทงดานวตถและดานจตใจ

45

กตตมา ปรดดลก (2529,หนา 321) ไดใหความหมายความพงพอใจสรปไดวาความรสกชอบหรอพอใจของบคคลทมตอองคประกอบและสงจงใจตางๆ โดยสงนนสามารถตอบสนองความตองการของเขาได จากความหมายขางตนพอสรปไดวา ความพงพอใจ หมายถง ความรสกรก ชอบ พอใจหรอเจตคตทดของบคคลทมตอสงใดสงหนง ซงเกดจากการไดรบการตอบสนอง ความตองการหรอความคาดหวงในทางทดทงดานวตถและดานจตใจ เปนความรสกทมความสขเมอไดรบความส าเรจตามความตองการหรอแรงจงใจ

5.2 แนวคดและทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ สมพงษ เกษมสน (2518มหนา 298 อางใน นรษา นราศร.2544,หนา 28) บคคลจะเกดความพงพอใจไดนน จะตองมการจงใจ ซงไดกลาวถงความพงพอใจวา การจงใจเปนการชกจงใหผอนปฏบตตาม โดยมมลเหตจากความตองการ 2 ประการ คอ ความตองการทางรางกาย และความตองการทางจตใจ

นฤมล มชย (2535,หนา 15) กลาววา ความพงพอใจเปนความรสกเจตคตทดตอการปฏบตงานตามภาระหนาท และความรบผดขอบนน ๆ ดวยใจรกมความกระตอรอรน ในการท างาน พยายามตงใจท างานใหบรรลเปาหมายและมประสทธภาพสงสด มความสข กบงานทท าและมความพงพอใจ เมองานนนไดผลประโยชนตอบแทน

จรญ ทองถาวร (2536,หนา 22 – 24 อางใน นรษา นราศร. 2544,หนา 28) กลาวถงความตองการพนฐานของมนษย โดยไดสรปเนอความมาจากแนวคดของมาสโลว(Maslow) สรปไดวา ความตองการพนฐานของมนษยแบงเปน 5 ดานดงน 1. ความตองการทางรางกายเปนความตองการพนฐาน ไดแก ความตองการอาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค 2. ความตองการความมนคง และปลอดภย ไดแก ความตองการมความเปนอยอยางมนคง มความปลอดภยในรางกายและทรพยสน มความมนคงในการท างานและมชวตอยอยางมนคงในสงคม 3. ความตองการทางสงคม ไดแก ความตองการความรก ความตองการเปนสวนหนงของสงคม 4. ความตองการเกยรตยศชอเสยง ไดแก ความภมใจการไดรบความยกยองจากบคคลอน

46

5. ความตองการความส าเรจแหงตน เปนความตองการระดบสงสด เปนความตองการทอยากจะใหเกดความส าเรจทกอยางตามความคดของตน

สเตาส และเชเลย (Stauss & Sayles. 1960,p 119 – 121) กลาววาความรสกพงพอใจในงานทท าและเตมใจทจะปฏบตงานนนใหบรรลวตถประสงคขององคกร คนจะพอใจในงานทท ากตอเมองานนนใหประโยชนตอบแทนดานวตถและจตใจ ซงสามารถสนองตอบความตองการขนพนฐานของเขาได 6. งานวจยทเกยวของ

6.1 งานวจยในประเทศ อมรรตน เชงหอม (2541) ไดพฒนาหนงสออานเพมเตมเรอง “วนส าคญ ของไทย” กลมสรางเสรมประสบการณชวต นกเรยนชนประถมศกษาปท 1 ผลการวจยพบวา หนงสออานเพมเตมมประสทธภาพ 80/80 ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนหลงการเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

ชนฐดา ฤทธแดง (2542) ไดสรางหนงสออานเพมเตม เรอง “ประเพณทองถนสมทรปราการ” นกเรยนชนประถมศกษาปท 5 ผลการวจยพบวาหนงสออานเพมเตม มประสทธภาพตามเกณฑมาตรฐาน 87.78/86.67 เปนไปตามเกณฑประสทธภาพ 80/80 ทก าหนดผลสมฤทธทางการเรยน หลงการอานหนงสออานเพมเตมสงกวากอนการอาน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

นาฎสน ชยแกว (2543) ไดสรางหนงสออานเพมเตม เรอง “มลพษอตสาหกรรมเหมองหน และโรงโมหน” ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 ผลการวจยพบวาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนชนประถมศกษาปท 1 หลงการอานหนงสออานเพมเตมสงกวากอนการอานอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 และความพงพอใจของนกเรยนทมตอหนงสออานเพมเตมอยในระดบดมาก

สชาต เจรญฤทธ (2543) ไดสรางหนงสอสงเสรมการอานเรอง “เทยวเมองพงงา” หนงสออานเพมเตมทสรางขนเนอหาตรงกบสภาพความเปนจรงและความสนใจของทองถนทงประวตความเปนมา สถานทส าคญและแหลงทองเทยวทมอย ท าใหนกเรยนเขาใจเนอหาในหนงสอและชวยใหเขาใจเนอเรองไดดยงขน

47

กฤษณา ทมแสนและคณะ (2546) ไดสรางหนงสออานประกอบกลมสาระ การเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 เรอง “ก าแพงเพชรเมองมรดกโลก” ผลการศกษาพบวาหนงสออานประกอบเรอง “ก าแพงเพชรเมองมรดกโลก” มประสทธภาพ 82.42/88.56 สงกวาเกณฑมาตรฐาน 80/80 ทก าหนดไวและผลสมฤทธทางการเรยนหลงการอานหนงสออานประกอบเรองก าแพงเพชรเมองมรดกโลก สงกวากอนการอานอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

กชกร สมจตรและคณะ (2548) ไดสรางหนงสออานเพมเตมเรอง “ค าขวญจงหวดนาน” ส าหรบชนประถมศกษาปท 5 ผลการวจยพบวา หนงสออานเพมเตม เรอง “ค าขวญจงหวดนาน” มประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 และมประสทธภาพ 82.66/84.44 นกเรยนทเรยนโดยใชหนงสออานเพมเตมเรอง “ค าขวญจงหวดนาน” สงกวาเกณฑทตงไวอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 นกเรยนมความพงพอใจตอหนงสอ อานเพมเตมในดานรปแบบของหนงสอและคณคาทไดรบอยในระดบดมาก

รตนา แสนเกษม และคณะ (2548) ไดพฒนาหนงสออานเพมเตมเรอง “ค าขวญจงหวดพษณโลก”ส าหรบนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ผลการวจยพบวาหนงสออานเพมเตมเรอง “ค าขวญจงหวดพษณโลก” มประสทธภาพตามเกณฑ 80/80 และมประสทธภาพ 84.84/85.93 ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนหลงเรยนสงกวากอนเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 นกเรยนมความพงพอใจตอหนงสออานเพมเตมเรอง “ค าขวญจงหวดพษณโลก” ในภาพรวมอยในระดบมากโดยมความพงพอใจตอลลาการเขยนและวธการน าเสนอความพงพอใจตอองคประกอบรปเลม และการพมพอยในระดบมากทสด

6.2 งานวจยตางประเทศ

Sewell, Elizabeth (2003) ไดท าการศกษา นกเรยนในระดบประถมศกษาทเลอกหนงสออานเสรมในเนอหาดวยตนเอง ผลจากการศกษาพบวานกเรยนรอยละ 63.7 เลอกไมตรงกบระดบนกเรยนทก าลงอาน และรอยละ 36.3 เลอกตรงกบระดบการอานระหวางเรยน ซงนกเรยนสวนใหญเลอกหนงสอจากมมหนงสอในหองเรยนสงมาก 90 เลมจาก 168 เลม ดงนนครผสอนตองรถงความตองการของหนงสอทเดกชอบ และควรกระตนใหเดกรจกเลอก สงเกตขอมล เพอจะไดหนงสออานเสรมไดตรงกบเนอหาในบทเรยน

48

Campbell ไดท าการวจยเมอ ค.ศ. 1879 ไดวจยถงความนยมในหนงสอ ทไดรบความนยมอยางมาก พบวา หนงสอทไดรบความสนใจอยางมากนนเปนเพราะมรปรางลกษณะนาสนใจ มการออกแบบด ตวหนงสอไมแนน มภาพประกอบกระจายอยทวเลมแผนภาพตางๆ มความสมพนธกบเนอหามากทสด และภาษาทใชมอารมณขน มรการเชอมโยงความคดรวบยอดทเปนนามธรรมมากๆ เขาดวยกบสถานการณทใชกมอารมณขน