8

 

 

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาวจยเกยวกบความสมพนธระหวางสภาพการดาเนนงานและความพงพอใจของครในศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ทไดรบเหรยญทองในจงหวดสงขลา ผวจยไดศกษาคนควาและรวบรวมความรจากแหลงขอมลตาง ๆ ซงจะนาเสนอตามลาดบหวขอตอไปน

2.1 ความรพนฐานเกยวกบการศกษาอสลาม 2.2 ความเปนมาของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) 2.3 แนวคดเกยวกบกระบวนการทจะสงผลตอความสาเรจในการจดการศกษา 2.4 การบรหารการศกษา 2.5 ความสาเรจในการจดการศกษา 2.6 สภาพการดาเนนของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) 2.7 แนวคดและทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ 2.8 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

2.1 ความรพนฐานเกยวกบการศกษาอสลาม การศกษาเปนปจจยสาคญในการเปลยนแปลงพฒนาบคลกภาพของปจเจกบคคล

ทศนะหรอมมมองเกยวกบการศกษาในแตละศาสนาและกลมแนวคดจะมความแตกตางกนทงนขนอย กบพนฐานแนวคดทางปรชญาหรอความเชอทางศาสนาหรอแนวคดนนๆ อสลามเปนศาสนาทใหความสาคญกบการศกษาเปนอยางยง การศกษาความรถอเปนกญแจดอกสาคญในการนาพาปจเจกบคคลสการศรทธา ยดมนและปฏบตตนในสงทดงามทสอดคลองกบคานยมอสลามทวางอยพนฐานอลกรอานและอลซนนะฮ (ซอลฮะห หะยสะมะแอ, 2551: 1)

2.1.1 ความหมายการศกษาอสลาม การศกษาอสลามเปนการเรยนรกระบวนการในการดาเนนชวต การปลกฝงขดเกลา

คานยมอสลามของผเรยน เพอสรางมนษยใหเปนมนษยทสมบรณและศรทธาตออลลอฮ เปนการศกษาหาความรทงโลกน และโลกหนา การศกษาจงเปนเครองมอหนงในการเปลยนแปลงและพฒนาพฤตกรรมของมนษย ดงนนในบรบทการศกษาอสลาม การศกษาจงเปนเครองมอของการเปลยนแปลงพฤตกรรมของมนษยใหสอดคลองกบคานยมอสลามทวางอยบนพนฐานของอลกรอานและและอลซนนะฮ ทงนไดมนกวชาการอสลาม ใหความหมายคาวา การศกษาอสลาม ไวดงน

Abd al-Rahman Al-Nihlawi (2003) ไดใหความหมายไววา“อลตรบยะฮ” คอ การเพมพนการเจรญงอกงาม การเปลยนแปลงพฤตกรรม เพอใหสอดคลองกบคานยมอสลามทอยบนพนฐานของอลกรอานและอลซนนะฮ โดยมาจากรากศพทภาษาอาหรบสามคาดวยกนดงน

(1) มาจากคาวา يربو ซงมความหมายวา เพมพนและเจรญงอกงาม (รอบา ยรบ) ر

ในความหมายดงกลาวนพระองคอลลอฮไดทรงตรสไวในอลกรอานวา

9

 

 

تم من زكاة تم من ر ليـربـو يف أموال الناس فال يـربو عند اهلل وما آتـيـ ﴿ وما آتـيـ تريدون وجه اهلل فأولئك هم المضعفون ﴾

ความวา: “และสงทพวกเจาจายออกไปจากทรพยสน (ดอกเบย) เพอใหมนเพมพนในทรพยสนของมนษย มนจะไมเพมพนณ ทอลลอฮและสงทพวกเจาจายไปจากซะกาต โดยพวกเจาปรารถนาพระพกตรของอลลอฮ ชนเหลานนแหละพวกเขาคอผไดรบการตอบแทนอยางทวคณ” (อรรม 30: 39)

(2) มาจากคาวา يريب رىب (รอบยา ยรบา) ซงมความหมายวา การกาเนดและการ

เตบโต اربيت فمن يك سائال عين فإين مبكة مرتيل و

ความวา: “ถาผใดถามถงฉน แทจรงฉนอยทมกกะฮ คอ บานของฉนและทนนทฉนไดเตบโตมา”

(3) มาจากคาวา ب ر رب (รอบบะ ยะรบบ) หมายถง การปรบปรงแกไข ใหดขน การสงสอน การปกครองดแล

Imam Al-baidhowy (1306, อางถ งใน ซอลฮะห หะยสะมะแอ, 2551: 4) ได ใหความหมาย ตรบยะฮวา การกระทาหรอการปฏบตสงใดสงหนง เพอนาไปสจดมงหมายทสมบรณ โดยมกระบวนการทคอยเปนคอยไปตามทละขนตอน

Mohd, Yusuf Ahmad (2002: 17, อางถงใน ฮอซาล บนลาเตะ, 2552: 14) การศกษา คอ ความพยายามหนงทจะใหไดรบความร ความชานาญและการใชชวตในอสลามทมรากฐานของอลกรอานและอลซนนะฮ เพอทจะกอใหเกดกรยา ความชานาญ ความเปนปจเจกชน และมมมองชวตในฐานะเปนบาวของอลลอฮ ทมความรบผดชอบเพอทจะนาไปพฒนาตวเอง สงคม สงแวดลอมรอบขางและประเทศชาตเพอจะไดรบความดในโลกนและความสงบสขทยงยนโลกหนา

Hasan al-Sharqawy, (1996: 13, อางถงใน ฮาซน บอราเฮง 2553: 34) กลาววา การศกษาอสลามหมายถง “กระบวนการสรางและพฒนาทรพยากรมนษยจากทไมมความรใหมความร ความสามารถ จากพฤตกรรมทไมดใหดขน กลาวคอ กระบวนการพฒนาความฉลาดทางปญญา ความแขงแรงทางรางกาย ความสะอาดทางจตใจ และเปนกระบวนการเรยนทมความสมดลระหวางความสามารถทางรางกายกบความสมพนธกบอลลอฮ และกบธรรมชาตทงหลายทอลลอฮสรางมา” สวนการศกษาในความหมายทกวางนนหมายถง “กระบวนการเชญชวนมนษยชาตใหมความสมพนธกบพระผอภบาลของเขา ตามแนวการเรยนรทสอดคลองกบหลกการศรทธาอสลาม ซงจะรวมถงความหมายของความรไวดวยกน ไมวาจะเปนการศกษาในสถานศกษาหรอนอกสถานศกษาหรอแมแตทบานกตาม

อล ญามาล (ม.ป.ป, อางถงในนเลาะ แวอเซง, 2551: 39) ไดนยามการศกษาในอสลามวา หมายถง กระบวนการพฒนาและเสรมสรางความเปนอจฉรยภาพของมนษยทครอบคลมและสมบรณ การศกษาในอสลามจะเกยวของกบมตศรทธา ศาสตร จรยธรรม การปฏบตธรรมทม

10

 

 

ระบบอยางมแกนสาร ซงศาสตรในทนหมายถง ชะรอะฮและสาสตรอนๆ ทไดจากการศกษาหรอแสวงหา

สรปไดวาการศกษาในอสลาม ไมใชเปนเพยงความรทสงจากรนสรนเทานน แตการศกษาอสลามนนมความหมายกวางครอบคลมในทกๆดาน การศกษาเปนการเอาใจใสฝกฝนคนหนงคนใดเพอสรางความสมบรณใหแกเขา และเปนการหาความรทางโลกและทางธรรม เพอใหมนษยมความจงรกภกดตออลลอฮ และไปสจดมงหมายหรอสความสมบรณในการศรทธาตออลลอฮตอไป

2.1.2 ความสาคญของการศกษาอสลาม ซอลฮะห หะยสะมะแอ (2551: 18) อสลามเปนศาสนาแหงระบอบการดาเนนชวตท

สมบรณแบบและครอบคลมในทกดานทพระเจาทรงประทานมาเพอเปนทางนาแกมวลมนษยชาต โดยผานบรรดาศาสนทตทานตางๆ ในการทาหนาทนาสาสนหรอหลกคาสอนของพระผเปนเจามาเผยแผแกประชาชาตในแตละยคสมยใหถอปฏบต และไดทรงแตงตงทานนบมฮมมดใหเปนศาสนทตทานสดทายเพอเปนแบบอยางทดและสมบรณแบบในทกๆดานของชวต ดงพระบญญตในคมภรอลกรอานความวา “โดยแนนอนรอซลของอลลอฮมแบบฉบบอนดงามสาหรบเจา” และพระองคไดทรงประทานคมภรอลกรอานมาเปนธรรมนญทมสลมตองยดเปนแนวทางหรอครรลองในการดาเนนชวต ซงหลกการและคาสอนตางๆนน ไดถกบญญตไวสาหรบมสลมใหถอปฏบตและไดใหความสาคญยงตอการศกษาหรอการแสวงหาความร

การศกษาและความรนบเปนสงจาเปนสาหรบมสลมทกคน โดยเฉพาะความรทเปนศาสตรทางดานการประทาน (วะฮย) อยางเชน ความรเกยวกบหลกการศรทธา การปฏบตศาสนาและจรยธรรมการดาเนนชวต คาวา “ความร” หรอ “การเรยนร” และคาทเกยวของไดถกบญญตไวในอลกรอานมากกวา 800 ครง และทานศาสนทตมฮมมดเองไดยนยนหรอกลาวกาชบถงความสาคญของความรการเรยนรไวมากมายและทสาคญยงอลกรอานไดถกประทานลงมาแกทานศาสนทตในครงแรกไดกลาวถงการอานอลกรอานและการเรยนรโดยเฉพาะดงน

سم ربك الذي خلقاقـرأ نسان من علق ﴾ ١﴿ ﴾٣﴿اقـرأ وربك األكرم ﴾٢﴿خلق اإللقلم نسان ما مل يـعلم ﴾٤﴿الذي علم ﴾٥﴿ علم اإل

ความวา “จงอานดวยพระนามแหงพระเจาของเจาผทรงบงเกด ทรงบงเกดมนษยจากกอนเลอด จงอานเถด และพระเจาของเจานนผทรงใจบญยง ผทรงสอนการใชปากกา ผทรงสอนมนษยในสงทเขาไมร” (อลอะลก 96: 1-5)

บรรจง บนกาซน (2544: 32) ไดใหความหมายไววา อสลามเปนศาสนาทสงเสรมและกระตนเตอนใหมสลมศกษาหาความรตลอดเวลา ซงการศกษานนมไดจากดใหศกษาเฉพาะแตเรองอสลามเทานน แตใหศกษาวชาการทางโลกและทางธรรมควบคกนไป คาวา “ตรบยะฮ” (Tarbiyah) (การศกษาหรอคาสงสอน) มาจาก “รอบา” “ยรบ” ซงหมายถง การพฒนาและการขยายตว

บณฑตย สะมะอนและคณะ (2549: 20-21, อางถงใน ศรสดา ไชยวจารณ 2553: 14-15) การศกษาในทศนะอสลามไมไดแบงแยกวา จะตองศกษาเฉพาะวชาการดานศาสนาเพยงดานเดยว

11

 

 

ซงหากพจารณาจากเนอหาคาสอนขางตนแลว จะเหนวา ศาสนาอสลามตองการใหมสลมมความเขาใจและมความรทงทางโลกและทางศาสนาควบคกนไป ซงตรงกบหลกการของอสลามวา “ศาสนาอสลามไมไดแบงแยกศาสนจกออกจากอาณาจกร” แตไมไดดารงชวตดวยความสมดลระหวางชวตทางโลกและชวตทางศาสนา

สรปไดวา การศกษาหาวชาความรถอวาเปนสงสาคญตอชวตของมนษย เพราะการอยรอดของมนษยไมวายคใดกตามตองอาศยการเรยนรตอสงทอยรอบขาง เพราะการศกษาในอสลามไมไดแบงแยกระหวางความรในโลกนและโลกหนา แตการศกษาอสลามใหความสาคญทงสองอยาง การแสวงหาความรจงเปนสงทมความสาคญตอมวลมนษยชาต ในอดตการจดการศกษาของมนษยถกจากดในวงแคบ ๆ ซงตางกบยคปจจบนทการศกษาของมนษยถกจดไวในหลากรปแบบ มโรงเรยนและสถาบนทใหความรกบผคนมากมาย มมหาวทยาลยทงของรฐ และเอกชน

2.1.3 อสลามกบระบบการศกษา อสลามเปนศาสนาแหงการเรยนร ทงในเรองการประกอบอาชพ การดารงชวต สจ

ธรรมความดงานทงหลาย อนกอใหเกดความสขทงโลกนและโลกหนา หากจะศกษาถงประวตศาสตรอสลามดานการศกษาจะเหนวา มมาพรอมกบการสรางมนษยคนแรก คอ ทานศาสดาอาดม ทไดรบการสอนจากพระเจาใหมความสามารถในนามของสงตางๆ ซงพระเจาไดทรงตรสเกยวกบเรองนวา

ؤالء إن ك نتم صادقني ﴾ مساء ه ﴿وعلم آدم األمساء كلها مث عرضهم على المالئكة فـقال أنبئوين

ความวา “และพระองคไดทรงสอนบรรดานามของทงปวงใหแกอาดม ภายหลงไดทรงแสดงสงเหลานนแกมะลาอกะฮ แลวตรสวา จงบอกบรรดาชอของสงเหลานนแกขา หากพวกเจาเปนผพดจรง” (อลบากอเราะฮ 2: 31)

มสลน มาหะมะ (2560) ไดกลาววาการศกษาในอสลามไมใชแคการถายทอดความร ประสบการณหรอทกษะจากชนรนหนงไปยงชนอกรนหนง แตในอสลามการศกษามความหมายทกวางและครอบคลมทกดาน การศกษาเปนกระบวนการอบรมและบมเพาะสตปญญา รางกายและจตวญญาณ เพอผลตมนษยทสมบรณ การศกษาในอสลามจะมความหมายทครอบคลมดงตอไปน 1. ตรบยะฮ หมายถง การอบรม การขดเกลาจตใจ 2. ตะอลม หมายถง การถายทอดความร รวมถงความรทางศาสนาและความร ทางโลก 3. ตะอดบ หมายถง การอบรมบมนสยใหมคณธรรม จรยธรรมและมระเบยบวนย

จากคานยามขางตน สรปไดวา การศกษาในอสลามเปนการศกษาหาความรตลอดชวตเพอพฒนาความเปนมนษย ไมวาจะเปนดานรางกาย สตปญญา และสงคม ลวนเปนการศกษาทงสน โดยมวตถประสงคเดยวกนคอ เพอเปนบาวทดของอลลอฮ และเปนตวแทนของพระองค บนผนแผนดน เพอใหสมาชกในสงคมมคณธรรมและจรยธรรม มความเจรญรงเรองเปาหมายและวตถประสงคของการศกษา

12

 

 

จากความหมายขางตน สรปไดวา การศกษาเปนเปาหมายสาคญของศาสนาอสลามแตเปาหมายสงสดของการศกษาอสลาม ไมใชเปนการเพออนใด แตคอการสรางมนษยเพอการเคารพภกด (อบาดะฮ) และการเปนผแทน(เคาะลฟะฮ) ของพระองคบนผนแผนดน การทมนษยจะเปนบาวทเคารพภกดตออลลอฮ และเปนเคาะลฟะฮได ตองเปนมนษยทศอลห และสงสาคญทจะทาใหมนษยเปนบาวทดของพระองคนนคออสลาม การทจะรจกและเขาใจอสลามตองอาศยการศกษาเทานน

2.2 ความเปนมาของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา)

ความเปนมาของศนยการศกษาอสลามประจามสยด มตงแตอดต แตสมยกอนจะเรยกสอกอเลาะฮมลาย โดยจดการเรยนการสอนทมสยด โดยจดการเรยนในวนเสารและอาทตย นเลาะ แวอเซง และคณะ (2550) ไดกลาววา การจดการศกษาของศนยการศกษาอสลามประจามสยดหรอตาดกา ประกอบดวยแนวคดและพฒนาการการจดการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ซงมรายละเอยดดงตอไปน 2.2.1 แนวคดวาดวยศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา)

ศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ในอดตรจกกนในนามวา “สอกอเลาะฮมลาย” ไดจดตงขนมาเพอดาเนนการจดการเรยนสอนสาหรบเดกและเยาวชนในชมชนมาเปนเวลาชานาน มจดมงหมายเพอใหความรแกผเรยนในเรองขอบงคบพนฐานของศาสนา ตลอดจนอบรมในเรองการปฏบตศาสนกจทจาเปนสาหรบคนมสลม ความหมายและบทบาทของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) นน มนกวชาการไดอธบายไวดงตอไปน

นอาเรฟ ระเดนอาหมด (2548: 5) กลาววา “ตาดกา” (TADIKA) เปนคาภาษามลายซงยอมาจากคาตอไปน TA ยอมาจากคาวา TAMAN แปลวา สวนหรอศนย DI ยอมาจากคาวา DIDIKAN แปลวา สอนหรอฝกอบรม KA ยอมาจากคาวา KANAK – KANAK แปลวา เดกหรอเยาวชน

เมอรวมคาทงสามนแลวจงมความหมายวา ตาดกา คอสถานสอนหรอฝกอบรมจรยศกษาสาหรบเดก นรดดน สารมง (2549, อางถงใน นเลาะ แวอเซง และคณะ, 2550) ไดใหทศนะวา “ตาดกา” (TADIKA) เปนคายอของคาวา TAMAN DIDIKAN KANAK-KANAK แปลวา สวนหรอสถานทอบรมเดกเลก ซงเปนการจดกจกรรมทอยภายใตการดแลของมสยด อยางไรกตาม ตาดกาในความเปนจรงไมเพยงแตจดฝกอบรมเดก ๆ เทานน แตยงไดดาเนนการจดการสอนศาสนาอสลามสาหรบเดกประถมวยดวย ความหมายของตาดกาในบรบทของสามจงหวดในชายแดนภาคใตโดยสวนใหญนน เปนสถานศกษารปแบบหนงทไดรบการจดทะเบยนจากภาครฐเพอทาหนาทในการจดการเรยนการสอนศาสนาภาคบงคบใหแกผเรยน ซงผเรยนสวนใหญเปนเดกนกเรยนทศกษาอยในระดบชนประถมศกษาปท 1-6 ในภมลาเนาทตงของตาดกานน ๆ อาคารเรยนไดสรางขนมาในพนททเปนบรเวณของมสยด มโตะอหมามทาหนาทเปนผบรหารหรอมฏรโดยตาแหนง มสปปรษของมสยดและผทมความรในชมชนทาหนาทเปนผสอน เปนการสอนในลกษณะจตอาสาและบรการวชาการใหแกชมชนโดยอาจไดรบคาตอบแทนบาง มหลกสตรการเรยนการสอนทแนนอน เมอสาเรจการศกษาจาก

13

 

 

ตาดกาสามารถศกษาตอในระดบชนอสลามศกษาตอนกลาง (มตะวซซเตาะฮ) ในโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามควบคกบการศกษาตอในระดบมธยมศกษาได

อบรอเฮม ณรงครกษาเขต, สกรหลงหลงปเตะ แลกาเดร สะอะ (2551: 6 – 7) ไดใหความหมายของโรงเรยนตาดกาวา ตาดกาเปนแหลงเรยนรอสลามศกษาและสถาบนการศกษาสาหรบยวมสลมทเกาแกทสดสถาบนหนง ทกาเนดในสามจงหวดชายแดนภาคใต เดมทสถาบนศกษาแหงนถกเรยกวาฟรฎอยน มดราสะฮมลายหรอบาลาเศาะทมาจากบาลายเศาะลาฮ ทมกจะเรยกสถาบนศกษาแหงน สถาบนการศกษาแหงนมสลมในพนทจงหวดชายแดนภาคใตสวนใหญจะเรยนวาศนยอบรมหรอเรยกวา “โรงเรยน” แตนกวชาการจะไมคอยเรยกวาโรงเรยน บางทานเรยกวาศนยอบรมหรอเรยกวาตาดกาอยางเดยว การเรยกตาดกาวาศนยอบรมศนยหรอ เรยกวาโรงเรยนตาดกานน จะมสองคาหมายถงสถาบน กลาวคอ โรงเรยนและสวนในทนหมายถงศนย หากแปลตรง ๆ คาวาโรงเรยนตาดกา จะมความหมายถงโรงเรยนศนยอบรมเดกเลก คาวาโรงเรยนศนยเดกเลก คาวาโรงเรยนศนยเดกเลกจะดเปนคาแปลตามความเหนของผวจย คาวา ตาดกาอยางเดยวนาจะเปนคาทเหมาะทเรยกสถาบนแหงน อยางไรกตามเมออนาคตรฐไดนาตาดกาบางโรงเขามาในระบบ ตาดกาชนดนกอาจกลายเปนโรงเรยนไมใชสถาบนศกษาหรอศนยอบรมอกตอไป ความจรงวา ตาดกาไมใชชอทเหมาะสมทเรยกสถาบนน เพราะชวงอายของผเขารบการอบรมหรอผเรยนนนจะคานกบคายอคาสดทายของสถาบนน กลาวคอคาวา KA จากคาวา TADIKA หมายถงเดกเลกๆ ทอยในชวงอายระดบอนบาล อยางไรกตามความนยมของชมชนทเรยกสถาบนศกษาแหงนวาตาดกากเปนสงทนาเสยหายมากนก เพยงแตคานตามความหมายทจรงอาจจะขาดความเหมาะสมเทานน

สานกผตรวจราชการประจาเขตตรวจราชการท 12 (2550: 15) ไดใหความหมายของโรงเรยนตาดกาวา ตาดกามาจากคาภาษามลายทลอมาจากระบบการเลยงดเดกเลกในมาเลเซยทเขยนวา TADIKA เปนคายอทมาจากคาวา Taman DIdikan Kanak Kanak ซงสามารถแยกคาเพอใหความหมายในภาษาไทยไดดงน ตา TA มาจากคาวา ตามน Taman แปลวาสวน ด DI มาจากคาวา ดดก Didikan แปลวาการเลยงด/ดแล กา KA มาจากคาวา กาเนาะ กาเนาะ Kanak kanak แปลวา เดกเลก ๆ หรอในบางพนทเรยกเปน ตามนบมบงงนกาเนาะกาเนาะ Taman Bimbingan kanak kanak ซงมคาทตางกนคอ บมบงงน Bimbingan มความหมายคอ การชกนา นาทาง ประคบประคอง ดแล ฯลฯ

สานกงานคณะกรรมการอสลามจงหวดปตตาน (2548: 18) ไดอธบายความหมายของตาดกาวา “ตาดกา” (TADIKA) เปนคามาจากภาษามลาย ทลอมาจากการเลยงดเดกเลกในประเทศมาเลเซย มาจากคาเตมวา TAMAN DIDIKAN KANAK KANAK หมายถง ศนยหรอสถานทดแล นาทาง สอนสง ฝกอบรมใหความรเดกเลกๆ หรออาจหมายถง ศนยพฒนาเยาวชนประถมศกษา (6-12 ป) ในชมชนชาวมสลมจะม “มสยด” ซงนอกจากจะเปนทปฏบตศาสนกจประจาวนแลว ยงเปนศนยรวมในการพฒนาองคความรทางศาสนาแกชมชน เพอพฒนาจตใจสมาชกในชมชน ทงดานศาสนา ประเพณวฒนธรรม ภมปญญา ตลอดจนวถชวตในชมชนครผสอนจะเปนโตะอหมาม หรอครทเปนอาสาสมครจากในชมชนเอง หรอนกเรยนทเรยนอยในสถาบนศกษาปอเนาะในบรเวณใกลเคยงมาสอน โดยจะมคาตอบแทนจากการสอนใหบางเลกนอย ครสวนใหญจะมสอนใหดวยใจ ไมมเงนเดอนตายตว แตปจจบนหนวยงานของรฐไดมการสนบสนนเงนเดอนแกครตาดกาคนละ 2,000 บาทการ

14

 

 

เรยนตาดกาจะเปนการเรยนเพอใหเดกสามารถอานออกเขยนไดจะเนนใหเดกไดรบรถงมารยาท การปฏบตตวของมสลม การสอนการละหมาด การอานอลกรอาน ซงเปนสงทมสลมทกคนจะตองรและปฏบตไดถกตอง

จากความหมายขางตน สรปไดวา ตาดกาหรอศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ทเรยกในปจจบนนน เปนสถานอบรมใหความรวชาดานศาสนาใหกบเดกอายประมาณ 6 – 12 ป โดยมอาคารเรยนอยในบรเวณมสยด ซงปจจบนมหนวยงานหลายฝายเขามามสวนรวมในการจดการศกษา ชวยกนพฒนาการศกษาใหดยงขน มการจดการเรยนการสอนทเปนระบบ โดยมครผสอนสวนใหญเปนคนในพนท และทางานดวยใจทบรสทธ

2.2.2 พฒนาการของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ความเปนมาของศนยการศกษาอสลามประจามสยดตาดกา ในพนทจงหวดชายแดน

ภาคใตสามารถแบงชวงของการพฒนาออกเปน 3 ระยะดงน (นเลาะ แวอเซง, ม.ป.ป) ระยะท 1 การจดการศกษาตามอธยาศย (อดต – ป 2509) การศกษาในศนยการศกษาอลามประจามสยด (ตาดกา) ในสมยอดตจนถง ป 2509

จะเปนการศกษาตามอธยาศย จะมครผสอนโดยผใหความร สวนใหญเปนในหมบาน/ชมชน โดยผทสอนไมไดคดคาตอบแทนใด ๆ สอนโดยหวงผลบญจากพระเจาเทานน การจดการเรยนการสอนในสมยนนอาจจะไมเปนระบบ จะสอนแบบลกษณะงาย ๆ เชน สอนอรกรอานใหกบเดก ๆ การถายถอดความรใหแกสงคม และในสมยนนจะสอนทบาลยเศาะหรอมสยด โดยจะมการสอนอลกรอานในภาคกลางคน และสอนฟรฎอยนในวนเสาร และอาทตย

ระยะท 2 การมสวนรวมจากองคกรเอกชน (ป พ.ศ. 2510-2539) การจดการเรยนการสอนในชวงเวลาน ป พ.ศ. 2510-2539 โดยการจดการเรยนการ

สอนโดยผานรปแบบตาดกาใหแกชาวมสลม ปตตาน นราธวาส และยะลา ทไดดาเนนการมาชานาน ตามความพรอมของแตละชมชนและพนทนน โดยในระยะนมโรงเรยนเอกชน/โรงเรยนราษฎรสงนกเรยนของตนเองมาชวยสอนในตาดกา โดยไมหวงผลตอบแทนใด ๆ แตมชมชนคอยชวยเหลอสนบสนนในดานสวสดการตาง ๆ ตอมาการมสวนรวมของอาสาสมครและคณะกรรมการอสลามประจาจงหวดไดจดตงชมรมตาดกา เพอการประสานงานทสะดวกขน และไดพฒนามาเปนมลนธของแตละจงหวด โดยมการแบงโครงสรางการบรหารชมรมตาดกา แบงออกเปน 5 ระดบ ดงน ระดบสามจงหวด ระดบจงหวด ระดบอาเภอ ระดบตาบล และระดบมสยด เพองายในการประสานงาม หรอมกจกรรมตาง ๆ และทสาคญชมรมตาดกาทกระดบใหความรวมมอ

ระยะท 3 การมสวนรวมจากภาครฐเพอการพฒนา (ป พ.ศ. 2540-ปจจบน) การจดการศกษาในระยะท 3 น ถอวาตาดกาไดพฒนาไดไกลมาก โดยมหนวยงาน

ภาครฐ เขามามสวนรวมในการดแล พฒนาตาดกา โดยมหลายหนวยงานทใหความชวยเหลอทงภาครฐและเอกชน ตอมากรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย ไดเขามาดาเนนการพฒนาศนยในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใต ในป 2547 โดยมการพฒนาบคลากรทางการศกษาในสถานสอนจรยศกษา โดยมการยดหลกวา จะสนบสนนมสยดทจดทะเบยนตาม พระราชบญญตการบรหารองคกรศาสนาอสลาม พ.ศ. 2540 โดยแตละมสยดจะมตาดกาไมเกน 1 แหง โดยมการสนบสนนงบประมาณใหกบครผสอนอตรา 2,000 บาท/คน/เดอน โดยอตราผเรยนไมเกน 80 คน มครผสอนไมเกน 3 คน ถาม

15

 

 

ผเรยนเกน 120 คน มครผสอนไมเกน 4 คน รวมทงไดจดสรรคาบรหารจดการมสยด 1,000 บาท/แหง/เดอน

โดยในปการศกษา 2548 กรมการปกครองไดดาเนนการพฒนาบคลากรในตาดกา และมการนเทศ ตดตามผล โดยมคณะกรรมการนเทศในสถานศกษาทสอนจรยศกษาตาดกา และไดมการมอบรางวลสาหรบตาดกาทอยในการปฏบตงานระดบดเดน

ในปจจบนศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ไดอยภายใตการดแลของสานกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน โดยมสานกงานการศกษาเอกชนจงหวดและสานกงานการศกษาเอกชนอาเภอ ทชวยดแล สงเสรมสนบสนนการจดการศกษาภายในศนยฯ เปนทปรกษา ตลอดจนการนเทศ ตดตามการดาเนนการตางๆภายในศนยฯ การบรรจแตงตงครผสอนในศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) เปนหนาทของหนวยงานทตองรบผดชอบดแล ชวยเหลอสนบสนนการจดการศกษา และยงมหนวยงานทางภาครฐ ศนยอานวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต ศนยอานวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต (ศอ.บต.) ไดเขามาสนบสนนโครงการตางๆ และงบประมาณทางดานกายภาพใหกบศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) จากอดตจนถงปจจบนสามารถสรปไดดงตาราง (นเลาะ แวอเซงและคณะ 2551 : 20-22) ตารางท 1 ตารางสรปพฒนาพฒนาการศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา)

ป พ.ศ. ลาดบเหตการณ กอน พ.ศ. 2510 จดการศกษาตามอธยาศย ไมมระบบทแนนอน ป พ .ศ . 2510-2539

- โรงเรยนเอกชนในสามจงหวดชายแดนภาคใตจดสงนกเรยนไปเปนครผสอนใน ตาดกาในเครอขาย - มการจดตงองคกรตาดรกาในรปชมรมตาดกาในแตละจงหวดและชมรมตาดกา ของทงสามจงหวดเพอเปนหนวยงานกลางในการประสานแผนและการกากบดแล การพฒนากจการของตาดกา

ป พ.ศ. 2547 -ตาดกาไดรบการโอนใหอยภายใตการดแลของกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย - มการจดสรรคาตอบแทนผสอน และคาบรหารจดการมสยด - มมสยดไดรบการจดสรรทงสน 1605 แหง ผสอน 4616 คน - จดทาคมอการปฏบตงานและหลกสตรกลาง “หลกสตรอสลามศกษาฟรฎอยน ประจามสยด พ.ศ. 2548 ซงม 8 สาระการเรยนร แบงออกเปน 2 ชวงชน

16

 

 

ตารางท 1 (ตอ)

ป พ.ศ. ลาดบเหตการณ ป พ.ศ. 2548 กรมการปกครองไดดาเนนโครงการ

- การจดสรรคาตอบแทนแกผสอนและตาดกา - การนเทศตดตามแผนงาน - การจดประชมบคลากรสรางความเขาใจโครงการ - การขยายผลโครงการ

มการออกระเบยบและประกาศกระทรวงศกษาธการเกยวกบศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ในสามจงหวดชายแดนภาคใต คอ - ระเบยบกระทรวงศ กษาธการวาดวยศน ยการศ กษาอสลามประจ าม ส ยด (ตาดกา) ในจงหวดปตตาน ยะลา นราธวาส พ.ศ. 2548 - ประกาศกระทรวงศกษาธการ เรอง หลกเกณฑ วธการและเงอนไขการจดสรร เงนอดหนนเพอเปนคาตอบแทนผสอนในศนยการศกษาอสลามประจา -

ป พ.ศ. 2549 สานกผตรวจราชการประจาเขตตรวจราชการท 12 ไดดาเนนโครงการ - การพฒนาเอกสารการสอน - การพฒนาบคลากรและธรการ - การพฒนาอาคารสถานทและศนย - การพฒนาศกยภาพของศนยและความรวมมอ

ป พ.ศ.2548 ปจจบน

ดาเนนการสอนโดยใชหลกสตรอสลามศกษาฟรฎอยน ประจามสยด พ.ศ. 2548

2.2.3 รปแบบการบรหารจดการศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) รปแบบการบรหารจดการศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) เดมทการ

บรหารแลวแตบรบทของชมชน อาจบรหารโดยอหมาม คณะกรรมการบรหารการศกษาขนมาเปนการเฉพาะ แตเมอศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) อยในความดแลของภาครฐจงกาหนดคณะกรรมการบรหารศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ประกอบดวย

1) คณะกรรมการบรหารศนย จานวนไม นอยกวา 7 คน แตไม เกน 13 คน ประกอบดวย

1.1 อหมามประจามสยดเปนประธาน 1.2 กรรมการอนจานวนไมนอยกวา 6 คน แตไมเกน 12 คน โดยความเหนชอบ

ของคณะกรรมการมสยด 1.3 ผสอนตาดกาทอหมามแตงตงเปนกรรมการและเลขานการ

ใหคณะกรรมการบรหารศนย อยในตาแหนง 4 ป หากพนจากตาแหนงแลวอาจไดรบการแตงตงอกได

17

 

 

2) หนาทของคณะกรรมการบรหารศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) 2.1 ดาเนนการบรหารศนยใหสอดคลองกบแนวทางของคณะกรรมการบรหาร

ศนยในทกระดบ 2.2 จดการศกษาอบรมใหแกผเรยนตามหลกสตร 2.3 สงเสรมและพฒนาผสอนใหจดการเรยนการสอนใหมประสทธภาพ 2.4 ใหความเหนชอบในการแตงตงถอดถอนผสอน 2.5 รายงานผลการดาเนนงานของศนยตอหนวยงานทเกยวของ 2.6 ดาเนนการอน ๆ ทไดรบมอบหมาย

3) งบประมาณในการนามาจดการเรยนการสอนของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา)

ในชวงแรกของการกอตงศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) มการเรยไรเงนจากสมาชกในชมชนเพอกอสรางอาคารเรยนหรอจดเลยงนาชาเพอหาเงนมาดาเนนการ โดยการเชญชวนผมจตศรทธารวมบรจาคเงนสมทบในการกอสรางอาคารและวสด อปกรณ ในการจดการเรยนการสอน เชน โตะ เกาอ เมอมการเรยนการสอนเกดขนศนยจะเกบเงนบารงการศกษาจากผปกครองและเปนไปในรปแบบอะลมอลวย เงนทไดจะนามาใชในการบรหารจดการและคาตอบแทนครผสอน

ปจจบนสานกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน ไดประกาศหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการจดสรรเงนอดหนนเพอเปนคาตอบแทนผสอนในศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) และคาบรหารจดการมสยด พ.ศ.2555 แบงไดดงน

1. ผ เรยนจานวนตากวา 60 คน ไดรบการบรรจจากสานกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน จานวนผสอน 4 คน ไดรบคาตอบแทนเดอนละ 3,000 บาทตอคน และคาบรหารจดการมสยดเดอนละ 2,000 บาท

2. ผเรยนจานวนมากกวา 60 คน ไดรบการบรรจจากสานกงานคณะกรรมการการศกษาเอกชน จานวนผสอน 6 คน ไดรบคาตอบแทนเดอนละ 3,000 บาทตอคน และคาบรหารจดการมสยดเดอนละ 2,000 บาท

จะเหนไดวารฐบาลไดมาชวยเหลอศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) คาตอบแทนครผสอนและคาบรหารจดการมสยด โดยทศนยฯ ไดรบงบประมาณจากรฐ ตอเดอนไมนอยกวา 14,000 บาท

2.2.4 หลกสตรอสลามศกษาฟรฎอยน ประจามสยด พ.ศ. 2548 การจดการเรยนการสอนในตาดกาปจจบนไดใชหลกสตรอสลามศกษาฟรฎอยน

ประจามสยด พ .ศ . 2548/ ฮ.ศ. 1426 (ฉบบปรบปรง) ซงหลกสตรดงกลาวนไดกาหนดกรอบสาระสาคญเกยวกบหลกการ จดหมาย โครงสราง กจกรรมพฒนาผเรยน มาตรฐานการเรยน เวลาเรยน การจดหลกสตร การจดเวลาเรยน สาระและมาตรฐานการเรยน การจดการเรยนร การจดการเรยนรในแตละชวงชน สอการเรยนร การวดและการประเมนผลการเรยนร ซงมรายละเอยดดงน

18

 

 

1. ความนา อสลามใหความสาคญเรองการศกษาเปนอยางยง และอสลามบงคบใหมสลมทก

คนศกษาเกยวกบศาสนาอสลาม ดงทอลลอฮ ไดตรสในคมภรอลกรอาน ซเราะห อล-อะลกอายะฮท 4-5 ความวา “ผสอนความรดวยปากกา และผทรงสอนมนษยในสงทเขาไมร” และทานนบมฮมหมด ไดกลาวในประเดนการศกษาเชนเดยวกนความวา “การศกษาเปนสงบงคบสาหรบมสลมทงชายและหญง” (รายงานโดยอะหมดและอบนมาญะฮ)

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ไดบญญตในมาตรา 38 วาบคคลยอมมเสรภาพบรบรณในการถอศาสนา นกายของศาสนาหรอลทธนยมในทางศาสนาและยอมมเสรภาพในการปฏบตตามศาสนาบญญตหรอปฏบตพธกรรมความเชอถอของตน เมอไมเปนปฏปกษตอหนาทของพลเมองและไมเปนการขดตอหนาทของพลเมองและไมเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

ในการใชเสรภาพ ดงกลาวตามวรรคหนง บคคลยอมไดรบความคมครองใหมการกระทาใด ๆ อนเปนการรอนสทธหรอเสยประโยชนอนควรมควรได เพราะเหตทถอศาสนา นกายของศาสนา ลทธนยมในทางศาสนา หรอปฏบตตามศาสนาบญญต หรอปฏบตพธกรรมตามความเชอแตกตางจากบคคลอน มาตรา 46 บคคลซงรวมกนเปนชมชนทองถนดงเดมยอมมสทธอนรกษหรอฟนฟจารตประเพณ ภมปญญาทองถน ศลปะหรอวฒนธรรมอนดของทองถนและของชาต และมอยางสวนรวมในการจดการ การบารงรกษา และการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางสมดลและยงยนนอกจากนมกฎหมายทเกยวของโดยตรง ไดแก พระราชบญญตการบรหารองคกรศาสนาอสลาม พ.ศ. 2540 มาตรท 4 กาหนดใหมสยดเปนสถานทมสลมใชประกอบศาสนกจ โดยจะตองมละหมาดวนศกรเปนปกต และเปนสถานทสอนศาสนาอสลาม และใหคณะกรรมการอสลามประจามสยดมหนาทตามมาตรา 35(4) ใหสนบสนนสปบรษในการปฏบตศาสนกจสงเสรมใหเกดความสามคคและชวยเหลอซงกนและกน ในทางทชอบตามบญญตแหงศาสนาอสลามและไดกาหนดใหอหมามมหนาทตามมาตรา 37 (3) (4) (5) ใหอหมามมหนาท 1.1 แนะนาใหสปบรษประจามสยดปฏบตใหถกตองตามบญญตแหงศาสนาอสลามและกฎหมาย

1.2 อานวยความสะดวกแกมสลมในการปฏบตศาสนกจ 1.3 สงสอนและอบรมหลกธรรมศาสนาอสลามแกบรรดาสปบรษประจามสยด พระราชบญญตการศกษาแหงชาต 2542 ตามมาตรา 6 ใหการจดการศกษาเปนไปเพอพฒนาคนไทย ใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความร และมคณธรรมมจรยธรรม และวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข มาตรา 7 ในกระบวนการเรยนรตองมงปลกฝงจตสานกทถกตอง เกยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตย มาตรา 8 (2) ไดกาหนดใหสงคมมสวนรวมในการจดการศกษา

จากสงทกลาวอางขางตน นบวาเปนขอมลทเอออานวย และใหโอกาสตอการสอนศาสนาอสลามภาคบงคบประจามสยดขน เพอพฒนาเยาวชนใหเปนคนดมคณธรรม และจรยธรรมเปนบาวทไดรบความโปรดปรานจากอลลอฮ พรอมทงเปนคนดของครอบครวและสงคม

19

 

 

2. หลกการ เพอใหการจดการศกษาศาสนาอสลามของมสยดมความสอดคลองกบ

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทกาหนดใหจดการศกษาเนนความรคคณธรรมจงกาหนดหลกการของหลกสตรอสลามศกษาฟรฎอยน ประจามสยดไวเปนบรรทดฐานดงน

การจดการหลกสตรการเรยนรสาหรบเยาวชนมสลมและการใชหลกสตรอสลามศกษาฟรฎอยน ในจงหวดปตตาน นราธวาสและยะลามหลกการสาคญ คอ

2.1 เปนการศกษาทมงใหผเรยนมความร และความเขาใจในหลกการภาคบงคบ(ฟรฎอยน) ของศาสนาอสลาม

2.2 เปนการศกษาเพอปฏบตศาสนกจ และยดมนในหลกการภาคบงคบ(ฟรฎอยน) ของศาสนาในการประกอบศาสนกจ และการดารงชวตประจาวน

2.3 เปนการศกษาทสนองตอความตองการของทองถน 2.4 เปนการศกษาทมงใหผเรยนเปนมสลมทด และเปนสมาชกทดของครอบครว

สงคมและประเทศชาต 2.5 เปนการศกษาพนฐานทสามารถศกษาตอในระดบทสงขน 2.6 เปนหลกสตรการศกษาทสามารถเทยบโอนผลการเรยนร และประสบการณ

ได 3. จดหมาย เปนการศกษาทมงใหผเรยนพฒนาคณภาพชวต มความตระหนกในหลกการศรทธา และปฏบตศาสนกจตามทศาสนากาหนด ดงตอไปน 3.1 มความร ความเขาใจหลกการขนพนฐานของศาสนาอสลาม 3.2 มความสามารถในการอานและการเขยน 3.3 มนสยรกการอาน และใฝหาความรอยเสมอ 3.4 เปนมสลมทด เปนสมาชกทดของสงคม และประเทศชาต 3.5 สามารถนาหลกคาสอนของศาสนาไปใชในชวตประจาวน 4. โครงสราง กาหนดหลกสตรเปน 2 ชวงชน ตามระดบพฒนาของผเรยน คอ ชวงชนท 1 ระดบอสลามศกษาตอนตน ปท 1-3 และชวงชนท 2 ระดบอสลามศกษาตอนตน ปท 4-6 มสาระการเรยนรดานองคความร ทกษะหรอกระบวนการเรยนร และคณลกษณะหรอคานยม คณธรรมจรยธรรมของผเรยน ประกอบดวย 8 รายวชา คอ 1) อล-กรอาน 2) อล-ฮะดษ 3) หลกศรทธา 4) ศาสนาบญญต 5) ศาสนาประวต 6) จรยธรรม 7) ภาษาอาหรบ และ 8) ภาษามลาย 5. กจกรรมพฒนาผเรยน การจดกจกรรมพฒนาผเรยนเปนกจกรรมทจดใหผเรยนไดพฒนาความสามารถของตนเองตามศกยภาพ มงเนนเพมเตมจากกจกรรมทไดจดใหเรยนรตามสาระการเรยนร 8 สาระ การเขารวมกจกรรมทเหมาะสม รวมกบผอนอยางมความสขกบกจกรรมทเลอกดวยตวเอง ตามความถนดและความสนใจอยางแทจรง การพฒนาทสาคญของกจกรรมพฒนาผเรยน ไดแกการพฒนาองครวมของความเปนมนษยใหครบทกดาน ทงรางกาย สตปญญา อารมณ และสงคม โดยอาจจดเปน

20

 

 

แนวทางหนงทจะสนองนโยบายในการสรางเยาวชนของชาตใหเปนผมศลธรรมจรยธรรมมระเบยบวนย และคณภาพ เพอพฒนาองครวมของความเปนมนษยทสมบรณ ปลกฝงและสรางจตสานกของการทาประโยชนเพอสงคม ซงผดาเนนการจะตองดาเนนการอยางมเปาหมายมรปแบบและวธการทเหมาะสม 6. มาตรฐานการเรยนร หลกสตรอสลามศกษาฟรฎอยน ประจามสยดกาหนดมาตรฐานการเรยนร 8 สาระการเรยนรทเปนขอกาหนดคณภาพผเรยนดานความร ทกษะ กระบวนการ คณธรรมจรยธรรมและคานยมของแตละสาระการเรยนร เพอใชเปนจดหมายในการพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะทพงประสงคซงกาหนดเปน 2 ลกษณะ คอ 6.1 มาตรฐานการเรยนรการศกษาอสลามศกษาฟรฎอยนประจามสยด เปนมาตรฐานการเรยนรในแตละสาระการเรยนร เมอผเรยนเรยนจบการศกษาอสลามอสลามศกษา ฟรฎอยน ประจามสยด สามารถนาไปใชในการดารงชวตได 6.2 มาตรฐานการเรยนรชวงชน เปนมาตรฐานการเรยนรในแตละสาระการเรยนร เมอผเรยนเรยนจบในแตละชวงชน คอ อสลามศกษาตอนตน ปท 3 และอสลามศกษาตอนตน ปท6 และถอเปนการจบหลกสตระดบอสลามศกษาตอนตน 7. เวลาเรยน หลกสตรอสลามศกษาฟรฎอยน ประจามสยดกาหนดเวลาในการจดการเรยนร และกจกรรมพฒนาผเรยนไว คอ ชวงชนท1 อสลามศกษาตอนตน ปท3 และอสลามศกษาตอนตน ปท 4-6 มเวลาเรยนประมาณปละ 400-480 ชวโมง โดยเฉลยวนละ 4-6 ชวโมงคอ แตละชวงชน เปดสอนสปดาหละ 2 วนๆละ 5-6 ชวโมง หรอสปดาหละ 5 วน วนละ 2 ชวโมง สาระการเรยนรตองใชเปนหลกเพอสรางพนฐานการคด การเรยนร และการแกปญหา และกจกรรมทเสรมสรางการเรยนรขอกสาระการเรยนร 8 สาระ สามารถจดกจกรรมการพฒนาตนตามศกยภาพ 8. การจดหลกสตร หลกสตรอสลามศกษาฟรฎอยน ประจามสยดเปนหลกสตรทกาหนดมาตรฐานการเรยนรในการพฒนาผเรยนชนอสลามศกษาตอนตน สาหรบนกเรยนทกคนทเปนสปปรษประจามสยดสามารถปรบใชไดกบการจดการศกษาในระบบและการจดการศกษาตามอธยาศย ในการจดการเรยนการสอนนนกาหนดโครงสรางทเปนสาระการเรยนร จานวนเวลาอยางกวาง ๆ ผเรยนเมอเรยนจบ 6 ป โดยคานงถงสภาพปญหา ความพรอม เอกลกษณ และคณลกษณอนพงประสงค ทงนใหมสยดไดจดทารายละเอยดรายวชาในแตละสาระการเรยนรใหครบถวนตามมาตรฐานทกาหนด การจดหลกสตรตองจดสาระการเรยนรใหคราบทง 8 สาระ ในทกชวงชนเหมาะสมกบธรรมชาตการเรยนร และระดบพฒนาการของผเรยนโดยจดหลกสตรเปนรายป การศกษาระดบนเปนชวงแรกเรมของการศกษาศาสนาอสลาม หลกสตรทจดขนมงเนนใหผเรยนพฒนาคณภาพชวต กระบวนการเรยนรทางสงคม ทกษะพนฐาน ดานการอาน การเขยน การคดวเคราะห การตดตอสอสาร และพนฐานความเปนมนษย เนนการบรณาการอยางสมดลทงในดานรางกาย สตปญญา อารมณ สงคม และวฒนธรรม

21

 

 

9. การจดเวลาเรยน ใหผจดการหลกสตรจดเวลาเรยนใหยดหยนไดตามความเหมาะสมในแตละชน ป แตละทองถน ทงการจดเวลาเรยนสาระการเรยนร 8 สาระ และรายวชาทจดทาเพมเตม รวมทงตองจดใหมเวลาสาหรบกจกรรมพฒนาผเรยนทกภาคเรยนตามความเหมาะสม การจดเวลาเรยนสาหรบชวงชนท 1 คอ อสลามศกษาตอนตน ปท 1-31 และชวงชนท 2 คอ อสลามศกษาตอนตน ปท 4-6 ใหจดเวลาเรยนเปนรายป โดยมเวลาเรยนวนละ 5-6 ชวโมง ซงนบเปนจดเรมตนของการศกษาเชนเดยวกบการศกษาในโรงเรยน ผเรยนจาเปนตองพฒนาทกษะพนฐานทจาเปน เพอชวยใหสามารถเรยนวชาอนไดรวดเรวขน ทกษะเหลาน ไดแกภาษามลายและภาษาอาหรบ ดานการอานและการเขยน ดงนน การฝกทกษะดานการอาน และการเขยน จงควรกาหนดเวลาประมาณรอยละ 50 ของเวลาเรยนทงหมดในแตละสปดาห สวนเวลาทเหลอกใชสอนใหครบทกวชา ซงรวมทงกจกรรมพฒนาผเรยนดวย 10. สาระและมาตรฐานการเรยนร หลกสตรอสลามศกษาฟรฎอยน ประจามสยดกาหนดสาระการเรยนรเปนเกณฑในการกาหนดคณภาพของผเรยน เมอเรยนจบหลกสตรซงกาหนดไวเฉพาะสวนทเปนพนฐานในการดารงชวตใหมคณภาพ สาหรบสาระตามทศาสนาบงคบ ตามความสามารถ ความถนด และความสนใจของผเรยน ผจดการหลกสตรสามารถพฒนาเพมเตมได สาระการเรยนรอสลามมรายละเอยดดงตอไปน สาระท 1 อล- กรอาน 1. เขาใจประวต ความสาคญ หลกการอานอล-กรอาน สามารถ ทองจา และอธบายเพอนาไปใชในการดาเนนชวต

2. ยดมนในหลกคาสอนอล-กรอาน และนามาปฏบตในการอยรวมกนไดอยางสนตสข

สาระท 2 อล-ฮะดษ 1. เขาใจความหมาย ความสาคญ สามารถทองจาอล-ฮะดษ และนาไปใชใน การ

ดาเนนชวต 2. ยดมนหลกคาสอนอล-ฮะดษ และนาไปปฏบตตามในการดาเนนชวต

สาระท 3 หลกศรทธา 1. เขาใจความหมาย ความสาคญ หลกฐานของหลกศรทธา และโทษของการ ตง

ภาคตออลลอฮ การสนสภาพจากการเปนมสลม เพอเปนบาวทยาเกรง และภกดตออลลอฮ 2. ยดมนในหลกศาสนา นามาปฏบตอยางเครงครด และสามารถแกปญหาสงคม

และสงแวดลอม เพอการอยรวมกนอยางมความสข

สาระท 4 ศาสนบญญต 1. เขาใจกฎ หลกการ และบทบญญตอสลามเกยวกบอสลามเกยวกบอบาดะฮ

และอน ๆ เพอเปนแนวทางในการปฏบตศาสนกจ และดารงชวตในสงคม ไดอยางมความสข

22

 

 

2. เหนคณคา ปฏบตตามบทบญญตอสลาม และสามารถนามาวเคราะหกบเหตการณทเกดขนบนพนฐานของเหตและผล

สาระท 5 ศาสนประวต 1. เขาใจความหมาย ความสาคญของประวตศาสตรอสลามในแตละยค สมยน

และคอลฟะฮรอซดน 2. มความภาคภมใจในการมวถชวตตามแนวทางของศาสดา

สาระท 6 จรยธรรม 1. เขาใจจรยธรรมอสลาม สามารถนาไปใชในการพฒนาตน บาเพญประโยชน

ตอครอบครว สงคม และสงแวดลอม เพอการอยรวมกนอยางมความสข 2. ยดมนและปฏบตตามจรยธรรมอสลามในการดาเนนชวตอยางถกตอง

สาระท 7 ภาษาอาหรบ เขาใจกระบวนการฟง ด พด อาน และเขยน เหนคณคา และมทกษะในการใช

ภาษาอาหรบ เพอการเรยนร คนควา ตความ บทบญญตอสลาม และสอความหมาย

สาระท 8 ภาษามลาย เขาใจกระบวนการฟง ด พดอาน และเขยน เหนคณคาและมทกษะในการใช

ภาษามลาย เพอการเรยนร สอความหมาย และคนควาความรจากแหลงวทยาการเกยวกบศาสนาอสลามอยางสรางสรรค และมประสทธภาพ 11. การวดและการประเมนผลการเรยนร สถานศกษาประจามสยดในฐานะผรบผดชอบจดการศกษาจะตองทาหลกเกณฑ และแนวปฏบตในการวดผล และการประเมนผลการเรยนของสถานศกษา เพอใหบคลากรทเกยวของทกฝายถอปฏบตรวมกน และเปนไปในมาตรฐานเดยวกน สถานศกษาตองวดผลการเรยนรของผเรยนจากการประเมน ทงใชระดบชนเรยน ระดบสถานศกษา และระดบจงหวด ตลอดจนการประเมนภายนอก เพอใชเปนขอมลสรางความมนใจเกยวกบคณธรรมของผเรยนแกผเกยวของทงภายในและภายนอกสถานศกษา การวดและการประเมนผลระดบชนเรยน จดหมายสาคญของการประเมนระดบชนเรยน คอมงหาคาตอบวาผเรยนมความกาวหนาทงดานความร ทกษะกระบวนการ คณธรรม และคานยมอนพงประสงค อนเปนผลเนองจากการจดกจกรรมการเรยนรหรอไม/เพยงใด ดงนน การวด และประเมนผลจงตองใชวธการทหลากหลาย เนนการปฏบตใหสอดคลอง และเหมาะสมกบสาระการเรยนร กระบวนการเรยนรของผเรยน และสามารถดาเนนการอยางตอเนอง ควบคไปกบกจกรรมการเรยนรของผเรยน โดยประเมนความประพฤต พฤตกรรม การเรยน การรวมกจกรรมและผลงานจากโครงการหรอแฟมสะสมผลงาน ผใชผลการประเมนในระดบชนเรยนทสาคญ คอ ตวผเรยนคร ผสอน และพอ แม ผปกครอง จาเปนตองมสวนรวมในการกาหนดเปาหมาย 12. เกณฑการผานชวงชนและการจบหลกสตร การจดการศกษาตามหลกสตรอสลามฟรฎอยน ประจามสยด ซงใชเวลาประมาณ 6 ป ผเรยนจะสามารถจบการศกษาระดบชนอสลามศกษาตอนตน โดยผเรยนตองเรยนรตามสาระการเรยนรทง 8 กลม และไดรบการตดสนผลการเรยนใหไดตามเกณฑตามทสถานศกษา

23

 

 

กาหนด และผานการประเมนคณลกษณะอนพงประสงค ตามเกณฑทสถานศกษากาหนด ตลอดจนเขารวมกจกรรมพฒนาผเรยนและผานการประเมนตามเกณฑทกาหนด

โดยสรป การจดการเรยนการสอนของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ในปจจบนมจดมงหมายหลกเพอใหการอบรมเกยวกบหลกพนฐานของศาสนาและจรยธรรมอสลามแกเยาวชนในชมชนซงไดมการดาเนนการรวมกบชมชนโดยใชมสยดเปนฐาน ดาเนนการจดการเรยนการสอนอยางมงมนเพอการอบรมและขดเกลาเยาวชนใหอยในครรลองของอสลามทสอดคลองกบวถชมชนของแตละทองถน ทาใหทางราชการโดยกรมศาสนาเหนถงความสาคญ จงไดออกระเบยบวาดวยศนยอบรมศาสนาอสลามและจรยธรรมประจามสยด พ.ศ. 2540 พรอมกบสนบสนนคาตอบแทนครผสอน การดาเนนงานของศนยตาดกาในปจจ บนมความเกยวของโดยตรงกบระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ในจงหวดปตตาน ยะลา นราธวาส พ .ศ . 2548 โดยในระเบยบไดระบไวอยางชดเจนถงโครงสรางการบรหารและคณะกรรมการบรหารศนย และรายละเอยดของสาระสาคญอนๆไวอยางชดเจน พฒนาการตาดกาจากอดตมาจนถงปจจบนไดผานชวงของการจดการศกษาตามอธยาศยมาสการจดการศกษาทเปนระบบ มระเบยบกฎเกณฑทเปนตวกาหนด และมการสนบสนนดานงบประมาณจากรฐอยางเปนรปธรรม อยางไรกตาม การดาเนนงานยงมขอจากดในดานงบประมาณและความไมเปนเอกภาพของหลกสตรการสอน ซงทงหมดทกลาวมานน จดเปนหวขอทสาคญในหลกสตรอสลามฟรฎอยน ประจามสยด พ.ศ. 2548 ซงผบรหารศนยและผสอน จะตองศกษารายละเอยดในตวหลกสตร ใหรอบคอบกอนทจะมการจดการเรยนการสอนภายในศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา)

2.2.5 ความเปนมาศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ในจงหวดปตตาน ยะลา นราธวาส สตล สงขลา (อาเภอจะนะ อาเภอนาทว อาเภอเทพา อาเภอสะบายอย)

ศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) เปนแหลงเรยนรอสลามศกษาของมสยดทตองการใหเยาวชนมความรความเขาใจ มจรยธรรม และปฏบตตามหลกการตามศาสนาอสลาม โดยใชอาคารบรหารมสยดเปนสถานทจดการเรยนร หลกสตรแตละจงหวดจะไมเหมอนกน ใชเวลาในการจดการเรยนการสอนตอนเยนของวนจนทรถงวนศกร หรอวนเสาร – อาทตย ตามความพรอมของชมชน ผสอนเปนผนาศาสนาอาสาสมครในชมชน ผเรยนเปนนกเรยนระดบประถมในโรงเรยนของรฐและโรงเรยนเอกชน ศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) เดมอยในความรบผดชอบของกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย คณะรฐมนต รม ม ต ให โอนมาอ ย ในความ รบผดชอบของกระทรวงศกษาธการเมอวนท 25 ตลาคม 2548 เฉพาะศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ทตงอยในสามจงหวดชายแดนภาคใตและมตคณะรฐมนตร เมอวนท 28 สงหาคม 2550 ใหโอนศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ในจงหวดสตล อาเภอจะนะ อาเภอนาทว อาเภอเทพา และอาเภอสะบายอย ของจงหวดสงขลา เนองจากตองการใหการจดการศกษาอสลามไมซาซอน และใหนกเรยนไดเรยนรตอเนองในหลกสตรอสลามศกษาขนสงขน ขณะทกระทรวงมหาดไทยรบผดชอบไดรวมกบคณะกรรมการอสลามประจาจงหวด และนกวชาการ อสลามศกษาสถาบนตาง ๆ ไดจดทา

24

 

 

หลกสตรอสลามศกษาฟรฎอนประจามสยด พ.ศ. 2548 พรอมทงจดเอกสารประกอบหลกสตร 4 รายการ ทงฉบบไทยและมาลาย

1.แนวทางการใชหลกสตรอสลามศกษาฟรฎอนประจามสยด พ.ศ. 2548 2. มาตรฐานและสาระการเรยนรหลกสตรอสลามศกษาฟรฎอนประจามสยด

พ.ศ. 2548 3. แผนการจดการเรยนร ชวงชนท 1 ปท 1 4. แผนการจดการเรยนร ชวงชนท 2 ปท 4 กระทรวงศกษาธการ โดยสานกบรหารงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน

และสานกงานผตรวจราชการประจาเขตตรวจราชการท 12 สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ และสานกงานเขตพนทการศกษาปตตาน ยะลา นราธวาส สตล สงขลา (อาเภอจะนะ อาเภอนาทว อาเภอเทพา อาเภอสะบายอย) ไดดาเนนการอยางตอเนองกระทรวงมหาดไทย เพอใหศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) สามารถจดการเรยนร เปนมาตรฐานเดยวกนทกแหง ท งนกระทรวงศกษาธการไดมแผนการสงเสรม สนบสนน เพอพฒนาศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ใหดาเนนการไดอยางมคณภาพ

2.2.6 การประเมนคดเลอกศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต (จะนะ นาทว เทพา สะบายอย) จงหวดสงขลาประจาปงบประมาณ 2559

สานกงานการศกษาเอกชนจงหวดสงขลา (2559) ดาเนนการนเทศตดตามและประเมนผลการดาเนนงานของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) จงหวดสงขลา ประจาป 2559 โดยมแบบประเมนทจดขนโดยสานกงานคณะกรรมการสงเสรมการศกษาเอกชน โดยมรายละเอยดดงน

ตอนท 1 เปนคาถามเกยวกบขอมลทวไป ซงเปนแบบสอบถามปลายเปด ตอนท 2 เปนแบบสอบถามปลายปด หมวดการนเทศ ตดตาม และประเมนผล

ประกอบดวย 5 ดาน จานวน 46 ขอ 1. ดานอาคารสถานทและอปกรณ จานวน 14 ขอ 2. ดานการบรหารจดการ จานวน 19 ขอ

3. ดานวชาการ จานวน 12 ขอ 4. ดานการปลกฝงคณธรรมจรยธรรมผเรยน จานวน 11 ขอ 5. ดานความสมพนธชมชน จานวน 4 ขอ โดยจดระดบคณภาพใหพจารณาตามเกณฑดงน คอ ไดคะแนนดเยยม (80 – 100) เปนกลมโรงเรยนทไดรบเหรยญทอง คะแนนทได (65 – 79) เปนกลมโรงเรยนทไดรบเหรยญเงน คะแนนพอใช (50 – 64) โรงเรยนทไดรบเหรยญทองแดง คะแนนในระดบปรบปรง (1 – 49) เปนกลมโรงเรยนทไดรบรางวลชมเชย

25

 

 

ในการคดเลอก ศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต (จะนะ นาทว เทพา สะบายอย) เพอรบรางวลตาดกาดเดนม 2 ระดบ

1. คณะกรรมการระดบอาเภอ (สานกงานการศกษาเอกชนอาเภอ) ดาเนนการคดเลอกศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ดเดน ใน

ระดบอาเภอเพอแจงผลการประเมนในการคดเลอกให สานกงานการศกษาเอกชนจงหวด ตามคมอประกอบการนเทศ ตดตาม ประเมนการดาเนนงานกจการศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา)

2. คณะกรรมการระดบจงหวด (สานกงานการศกษาเอกชนจงหวดสงขลา) คณะกรรมการระดบจงหวดดาเนนการคดเลอกเพอคดเลอกศนยการศกษา

อสลามประจามสยด (ตาดกา) ดเดน ในระดบจงหวดแลวแจงผลตามคมอประกอบการนเทศ ตดตาม ประเมนการดาเนนงานกจการศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ไดกาหนด

3. ขนาดของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ขนาดของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) แบงออกเปน 3

ขนาด 3.1 ศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) มนกเรยน มากกวา 121

คน ขนไป 3.2 ศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) มนกเรยนไมเกน 81-

120 คน 3.3 ศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) มนกเรยน นอยกวา 7-

80 คน 4. การประเมน คดเลอกศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) โดยมอ

เครองมอ เปนแบบนเทศ ตดตาม และประเมนผลการดาเนนงานของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) จงหวดสงขลา ในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต (จะนะ นาทว เทพา สะบายอย) ซงไดจากคมอประกอบการนเทศของสานกงานการศกษาเอกชนจงหวดสงขลา ประจาป 2559 จานวน 1 ฉบบ ประกอบดวย 3 สวน (รายละเอยดในภาคผนวก จ)

สรปผลการประเมนศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) จงหวดสงขลา ในเขตพฒนาพเศษเฉพาะกจจงหวดชายแดนภาคใต (จะนะ นาทว เทพา สะบายอย) ประจาป 2559 ทงหมดจานวน 196 ศนย ทไดรบประเมนเหรยญทองจานวน 60 ศนย คดเปนรอยละ 30.61

26

 

 

2.3 แนวคดเกยวกบกระบวนการบรหารทจะสงผลตอความสาเรจในการจดการศกษา

2.3.1 ความหมายดานการบรหาร ในการดาเนนกจกรรมใด ๆ เพอใหบรรลวตถประสงคทตงเอาไว การบรหารจดการ

นบเปนขนตอนสาคญยงทจะนาพาองคการไปสความสาเรจ ทงนไดมนกการศกษาไดใหความหมายของการบรหาร ความสาคญของการบรหาร และกระบวนการบรหารไว ดงน นพพงษ บญจตราดล (2540: 3) กลาววา มศพทสองคาทใชกนอย คอ “การบรหาร” (Administration) ใชเปนคากลางในการบรหารกจการทเปนสาธารณประโยชน หรอการบรหารการศกษา (Educational administration) “การจดการ” (Management) มกจะใชในการบรหารธรกจของเอกชน ดงนน คาวา “ผบรหาร” หรอ “ผจดการ” จงใชเรยกผดารงตาแหนงในระดบตาง ๆ ขอกจการทเปนของรฐและเอกชน เมอการบรหารมลกษณะทอาจพจารณาได 2 นยดงกลาว การนยามความหมายของการบรหารจงมลกษณะแตกตางกนไปในแตละทศนคตและแนวคด ดงตอไปน

สมพงศ เกษมสน (2526: 6) กลาววา การบรหาร คอ การใชศาสตรและศลปนาเอาทรพยากรการบรหารมาประกอบการตามกระบวนการบรหาร (Process of administration) ใหบรรลวตถประสงคทกาหนดไวอยางมประสทธภาพ เสนาะ ดเยาว (2543: 1-2) ไดใหความหมายไววา การบรหาร คอ กระบวนการทางานกบคนโดยอาศยคน เพอบรรลวตถประสงคขอองคการภายใตสภาพแวดลอมทเปลยนแปล ซงแยกสาระสาคญของการบรหารออกเปน 5 ลกษณะ คอ 1. การบรหารเปนการทางานกบคนโดยอาศยคน หมายความวา การบรหารเปนกระบวนการทางสงคมคออาศยกลมคนทรวมกนทางาน เพอบรรลเปาหมายขององคการ ผบรหารจะตองรบผดชอบงานใหงานสาเรจโดยอาศยความรวมมอของตนอน การทานกบคนโดยอาศยคนอนนนตองอาศยคณสมบตของผนาอยางหนง คอ ทางานรวมกบคนอนได หรอเปนผมความสมพนธทดกบคนอน 2. การบรหารงานทาใหงานบรรลเปาหมายขององคการ เปาหมายหรอวตถประสงคขององคการ ตองอาศยความรวมมอกนของทกคนจงจะสาเรจได โดยเปาหมายนนจะตองมลกษณะสาคญ 3 ประการ คอ ประการแรก เปาหมายตองสง และสามารถทาไดสาเรจสงเกนไปกทาไมสาเรจ ตาเกนไปกไมทาทายไมมคณคา ประการทสอง การจะไปถงเปาหมายจะตองมระบบงานทด มแผนงานทมประสทธภาพ ประการสดทาย จะตองระบวนเวลาทจะทาใหบรรลเปาหมายนน

3. การบรหารเปนความสมดลระหวางประสทธผล และประสทธภาพ หมายความวา ทางานโดยใชทรพยากรอยางประหยดหรอเสยคาใชจายตาสด 4. การบรหารเปนการใชทรพยากรทมอยอยางจากดใหเกดประโยชนสงสด 5. การบรหารจะตอเผชญกบสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป ผบรหารทประสบความสาเรจจะตองสามารถคาดคะเน การเปลยนแปลงทอาจเกดขนไดอยางถกตอง และสามารถปรบตวเองใหเขากบการเปลยนแปลงนน

27

 

 

สรปไดวา การบรหาร คอ การทางานทมขนตอนและวธการในการดาเนนกจกรรมตาง ๆ เพอใหบรรลเปาหมายทวางไว โดยมผนาและผตามททางานเปนทม ผบรหารจะตองรบผดชอบงานใหสาเรจบรรลวตถประสงคทวางไว

2.3.2 ความสาคญของการบรหารและจดการ นพล แสงศร (2560) ตาราอสลามหลายเลมระบวา ยคของทานนบ ไดกาหนดตว

บคคลทจะรบผดชอบงานในดานตาง ๆ ไดอยางลงตว ตลอดจนเนนเลอกเฟนคนดและมความสามารถเขามารบผดชอบงานไดอยางเหมาะสม ไมวาจะเปนดานการเผยแพร สงคม เศรษฐกจ การทหาร การปกครอง และการศกษา โดยเฉพาะอยางยงหลงการอพยพมาสนครมาดนะฮทานไดนากฎหมายอสลามมาใช วธการดงกลาวนาไปสการเปลยนแปลงครงยงใหญและเปนจดเรมตนของรปแบบการปกครองแบบอสลาม จนถกเรยกวา กยาม อดเดาละฮ (การสถาปณารฐอสลาม) อนเปนผลมาจากการบรหารจดการของทาน เชนเดยวกบความเจรญรงเรองและการขยายตวในงานดานตางๆยค 4 เคาะลฟะฮ ราชวงศอมมยยะฮ และราชวงศอบบาซยะฮลวนไดรบอทธพลมาจากรปแบบการบรหารและจดการของทานนะบ ซงเปนกลไกสาคญในการขบเคลอนสงคมและโลกอสลามใหไปในทศทางทถกตอง กาวหนา และยนยงอยมาจนถงปจจบน ดงทพระองคทรงตรสวา

ما بقوم ﴿ له م عقبات من بـني يديه ومن خلفه حيفظونه من أمر اهلل إن اهلل ال يـغري بقوم سوءا فال مرد له وم ا هلم من دونه م ن وال ﴾ نفسهم وإذا أراد اهلل وا ما حىت يـغري

ความวา “แทจรงอลลอฮจะมทรงเปลยนแปลงสภาพของชนกลมใด จนกวาพวกเขาจะเปลยนแปลงสภาพของพวกเขา และเมออลลอฮทรงปรารถนาความทกขแกชนกลมใดแลว กจะไมมผตอบโตพระองค ” (อรเราะอด 13: 11)

จากอายะฮ อลกรอานขางตน สรปไดวา การบรหารและการจดการนนเกดขนในสมยของทานนบ โดยททานนบจะรบผดชอบงานตาง ๆ ท ไดรบมอบหมายจากอลลอฮ มาบรหารจดการเผยแผศาสนาอสลามใหกบมนษยบนโลก เพอนาไปสการเปลยนแปลงครงยงใหญและเปนจดเรมตนของรปแบบการปกครองแบบอสลาม

2.4 การบรหารการศกษา

การบรหารการศกษาเปนกจกรรมหนง ๆ ทบรหารภายในหนวยงานการศกษา หรอโรงเรยน ใหประสบความสาเรจในดานการจดการศกษาทสงผลตอนกเรยน ทงนไดมนกวชาการศกษาไดใหความหมายของการบรหารการศกษา ดงน นพพงษ บญจตราดลย (2525) ไดกลาววา การบรหารการศกษา หมายถง กจกรรมตาง ๆ ทบคคลหลายคนรวมมอกนดาเนนการ เพอพฒนาสมาชกของสงคมในทก ๆ ดาน นบตงแตบคลกภาพ ความร ความสามารถ พฤตกรรมและคณธรรม เพอใหมคานยมตรงกบความตองการของสงคม โดยกระบวนการตาง ๆ ทอาศยการควบคมสงแวดลอมใหมผลตอบคคลและอาศยทรพยากรตลอดจนเทคนคตาง ๆ อยางเหมาะสม เพอใหบคคลพฒนาไปตรงตามเปาหมายของสงคมทตนดาเนนชวตอย

28

 

 

ภาวดา ธาราศรสทธ (2542 : 6) ไดกลาววา กจกรรมตางๆ ทบคคลหลายคนรวมกนดาเนนการ เพอพฒนาสมาชกของสงคมในทก ๆ ดาน นบแต บคลกภาพ ความร ความสามารถ เจตคต พฤตกรรม คณธรรม เพอใหมคานยมตรงกนกบความตองการของสงคม โดยกระบวนการตาง ๆ ทอาศยควบคมสงแวดลอมใหมผลตอบคคล และอาศยทรพยากร ตลอดจนเทคนคตาง ๆ อยางเหมาะสม เพอใหบคคลพฒนาไปตรงตามเปาหมายของสงคมทตนดาเนนชวตอย

ธรวฒ ประทมนพรตน (2529: 19) ไดใหความหมายไววา การบรหารการศกษา หมายถง กจกรรมการจดการศกษาทกอยางทผบรหารหรอผเกยวของกบการศกษารวมมอกระทาเพอพฒนาผเรยนใหเจรญเตบโตทก ๆ ดาน และในกระบวนการการจดกจกรรมนนมการใชทรพยากร การบรหาร คอ เงน วสด และวธการใหเกดประโยชนสงสด สรปไดวาการบรหารการศกษา เปนกจกรรมหนงของการดาเนนงานทางการศกษา เพอพฒนาการศกษาในดานวชาการ ดานบคลากร ดานการจดการทวไป ภายในโรงเรยนเพอใหเกดประสทธภาพในการทางาน โดยมปจจยหลาย ๆ ดานทจะตองทารวมกน

2.4.1 ปจจยทสงผลตอการบรหารงาน การศกษาเปนการลงทนมหาศาล เมอลงทนไปแลว ควรตองจดอยางมประสทธภาพ

ในการควบคมคณภาพ ตองอาศยหลายฝายเขารวมรบผดชอบ ซงสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต (2534: 12) ไดใหความสาคญของทรพยากรหรอปจจย ดงน 1) การบรหารอาศยปจจยดานบคคลเปนองคประกอบทสาคญทสด 2) การบรหารตองใชทรพยากรการบรหารเปนองคประกอบพนฐาน 3) การบรหารมลกษณะการดาเนนการเปนกระบวนการ 4) การบรหารเปนการดาเนนการรวมกนของกลมบคคล จงตองอาศยความรวมมอของกลมใหเกดพลงรวมกบกลมในอนทจะใหภารกจบรรลวตถประสงค 5) การบรหารทมลกษณะเปนการรวมมอกนดาเนนไปตามเหตผลในการบรหาร นอกจากจะใชกระบวนการกลมรวมมอกนแลว จาเปนตองอาศยปจจยดานทรพยากร ซงประกอบดวยการจดการ บคลากร การเงนและวสดอปกรณ รงเรอง สขารมย (2544: 8 - 14) ไดกลาวถงปจจยทมผลตอความสาเรจในการนานโยบายการปฏรปการศกษาไปปฏบตในระดบสถานศกษากบประสบการณจากนานาประเทศวา ปจจยทสงผลมดงน 1. ภาวะผนาของผบรหารสถานศกษา ซงเปนปจจยลาดบตนทจะชวยใหการปฏรปประสบผลสาเรจ โดยเฉพาะผบรหารสถานศกษาจะตอมทกษะในการจดการสง มประสบการณดานการบรหารมานาน และจะตองมผลงานทแสดงความรบผดชอบตอสาธารณชน 2. คณภาพของคร กลาวคอ จะตองมการพฒนาครอยางตอเนอง โดยมคณสมบตดงน 2.1 มผลงานทเปนเลศ โดยดจากผลงานจากตวนกเรยน 2.2 มความเปนเลศในวชาทสอนหรอมความรในสาขาพเศษ 2.3 มความสามารถในการวางแผนเปนอยางด

29

 

 

2.4 มความสามารถเปนเลศในการสอน การจดการนกเรยนและการรกษาวนยในหองเรยน 2.5 มความเปนเลศในการประเมนโดยใชผลการประเมนปรบปรงความกาวหนาของผเรยน 2.6 มความเปนเลศในการใหคาแนะนาและสนบสนนเพอนคร 3. ความรวมมอองพอแมผปกครอง ซงมความสมพนธอนใกลชดระหวางโรงเรยนกบบาน มผลอยางสงตอการเรยนรของเดก นอกจากประสบการณดานการเรยนร ยงชวยใหเดกเกดพฒนาการทดดานรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณ และสงคม 4. บทบาทของคณะกรรมการสถานศกษาผลจากการบรหารโรงเรยนและการจดการศ กษ าในรป แบบ ยด โรงเรยน เป นฐาน (School - Based Management) โดยองค ก รคณะกรรมการสถานศกษาเปนฐานดงกลาว พบวา ผปกครอง ชมชน มความพงพอใจในการศกษามากขน เนองจากไดมสวนรวมในการจดการศกษา คร - อาจารยและบคลากรทางการศกษามขวญกาลงใจดขน มความรสกเปนเจาของและมความรบผดชอบมากยงขน 5. การมระบบการประเมนผลภายในเปนปจจยหนงทจะนานโยบายไปปฏบตใหประสบผลสาเรจ นนกคอ การมระบบประเมนผลภายใน ซงจะทาใหทราบวาตนเองมการพฒนามากนอยเพยงใด และเปนการรองรบการประเมนภายนอกของสถานศกษาอกดวย สรปไดวาปจจยทจะสงผลตอความสาเรจการบรหารจะตองประกอบดวยปจจยดานบคลากรภายในสถานศกษา ซงประกอบไปดวยผบรหารสถานศกษา คร ซงผบรหารสถานศกษาเปนปจจยทสาคญทสด เขาสงคมไดด พรอมทงชวยเหลอเกอกลผรวมงาน ตลอดจนสรางความศรทธา คานยมทด มความคดรเรมสรางสรรค พรอมทงเปลยนแปลงพฒนาสรางวสยทศนรวมกบผรวมงานตลอดจนชมชนทเกยวของรวมดาเนนงานใหสาเรจลลวงเปนไปตามจดมงหมายทรวมกนวางไวอยามประสทธภาพ ซงจะตองอาศยปจจยดานบคลากรภายใน บคลากรภายนอกสถานศกษา ปจจยดานงบประมาณ ปจจยดานอาคารสถานทและวสดอปกรณ และปจจยดานการบรหารจดการ ชวยสนบสนนใหเกดความสาเรจขนในกระบวนการบรหารโรงเรยนแกนนาปฏรปกระบวนการเรยนร

2.4.2 ปจจยทสงผลตอความสาเรจในการบรหารโรงเรยนคณภาพ ปจจยทสงผลตอความสาเรจในการบรหารโรงเรยนคณภาพ มปจจยหลาย ๆอยางท

สงผลกบโรงเรยน ขนอยกบพนท และบรบทของสถานศกษานน ๆ แนวคดเกยวกบปจจยทสงผลตอความสาเรจในการบรหารโรงคณภาพ มนกวชาการหลายทานไดใหแนวคดเกยวกบปจจยและองคประกอบทสงผลตอความสาเรจในการบรหารโรงเรยนคณภาพ ดงน

สงบ ประเสรญพนธ (2543: 88) ไดสรปผลการศกษาวาโรงเรยนดมคณภาพนน ควรมคณลกษณะดงน 1) การเนนนกเรยนเปนศนยกลาง (Student – cantered) โรงเรยนดมคณภาพพยายามบรการนกเรยน พยายามสรางระบบสนบสนนอยางเปนเครอขายเพอชวยเหลอนกเรยนจดใหนกเรยนไดเขารวมกจกรรมตาง ๆ ของโรงเรยน ใหความสาคญในการจดสวสดการใหนกเรยน โรงเรยนจะระดมอาสาสมคร ผปกครอง ผชวยคร และเพอตวความร เพอทาหนาทชวยการเรยนรของ

30

 

 

นกเรยน ความตองการของนกเรยนจะไดรบตอบสนองกอนสงอน โรงเรยนพยายามสรางบรรยากาศแหงความรวมมอ และความเชอถอไววางใจซงกนและกน 2) เสนอโปรแกรมเรยนทหลากหลายโรงเรยนจะเนนพฒนานกเรยนใหเปนคนรรอบหรอพหสตเปนอนดบแรก ดงนนโรงเรยนจงจดโปรแกรมการเรยนทใหนกเรยนไดมโอกาสเลอกความตองการและความสนใจ จดกจกรรมเสรมหลกสตรทนาสนใจ เนนการศกษาเนอหาเชงลก มการตดตามผลความกาวหนาของนกเรยนและแจงใหนกเรยนไดรบทราบเพอปรบปรงพฒนาตนเอง จดการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรของนกเรยนโรงเรยนจดโครงการสรางการบรหารทมงสนบสนนการเรยนการสอน โรงเรยนออกแบบโปรแกรมเรยนเพอประกนความสาเรจในการเรยนของนกเรยน คร และผบรหารมความเชอวานกเรยนทกคนมความสามารถทจะเรยนได ครแจงความมงหวงในตวนกเรยนใหนกเรยนทราบ จดการเรยนการสอนทมประสทธภาพแกนกเรยนปรบปรงการเรยนการสอนใหตอบสนองตอความตองการของนกเรยน ใชยทธศาสตรในการสอนหลากหลายวธ 3) สรางบรรยากาศท ดแกนกเรยน โรงเรยนดมคณภาพ กาหนดการจดการในสถาบนอยางชดเจนโดยประกาศภารกจ เปาหมาย คานยม และมาตรฐานในการปฏบตงานอยางชดเจน โดยกาหนดขนตอน เปาหมายและทศทางของครอาจารยอยางคงเสนคงวา นกเรยนไดรบการสงเสรมสนบสนนดวยการใหคาชม และมอบรางวล มบรรยากาศทเนนการทางาน มความเชอมนและมความคาดหวงในความสาเรจในการเรยนของนกเรยน ครและผบรหารเปดรบความรวมมอจากชมชน และพยายามสรางภาพสงแวดลอมทสงเสรมการเรยนร มบรรยากาศทเปดเพอรบขอเสนอแนะวทยาการใหม ๆ โรงเรยนอบอวลดวยมตรภาพ และเนนกจกรรมดานวฒนธรรม นาทรพยากรทางการศกษาในชมชนมาใชประโยชนในการเรยนการสอน สรางวนยนกเรยนดวยการใหกาลงใจ และสรางวนยเชงบวก ผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมเปนตวอยางดวยการแสดงออกเพอสนองนโยบายทโรงเรยนประกาศวาสาคญ 4) สงเสรมและปฏสมพนธอนดระหวางบคลากร โรงเรยนมคณภาพพยายามสรางสภาพแวดลอมทสงเสรมการทางานทมมาตรฐานสงใหมครอาจารย บคลากร ครไดเกยรตใหมสวนรวมในการตดสนทมผลกระทบตองานของคร มเสรภาพในการทางานใหบรรลผลสาเรจ มสวนรวมในการสรางสรรคความสมคสมานในหมครอาจารย สรางบรรยากาศทยกยองใหเกยรตกนและกน ครอาจารยรวมมอสงเสรมและพฒนาความสามารถวชาชพแกกน 5) เนนการพฒนาบคลากร ใชระบบประเมนผลครเพอพฒนาคณภาพคร จดใหมการฝกอบรมสมมนา ตามความจาเปนและความตองการของบคลากรคร โรงเรยนพยายามเนนกจกรรมใหครไดแลกเปลยนเรยนรประสบการณ และเทคนคตาง ๆ ในการสอน สรางบรรยากาศพฒนาบคลากรทเปนสวนหนงของการทางานทอาศยความรวมมอทพงพาอาศยกนของบคลากร จดโอกาสตางใหบคลากรไดพฒนาตนเองอยางเพยงพอ โรงเรยนสงเสรมใหครและผบรหารไดมโอกาสทบทวนและวพากษวจารณททกคนไดทาในโรงเรยน 6) จดบคลากรไดมโอกาสเปนผนาตามโอกาสอนควร การบรหารโรงเรยนมไดขนอยกบครใหญทงหมด ผบรหารโรงเรยนเปดโอกาสใหบคลากรครไดมโอกาสในการวมบรหารโรงเรยนในรปแบบตาง ๆ เชนตงเปนทมงาน อาศยการสอสารและสรางความสมพนธระหวางบคลากร ยกยองบคลากรและนกเรยนผมผลงานดานดวยการใหรางวล

31

 

 

7) สงเสรมสนบสนนการแกปญหาอยางสรางสรรค โรงเรยนสงเสรมการแกปญหาทนามาซงความสาเรจทบคลากรทกคนเปนผชนะ ทกคนไดรบผลประโยชนเพอใหบคลากรทกคนไดทางานอยางทมเท มงมน สรางสรรคและทางานไดมาตรฐานสง งานทกงานในโรงเรยนไดรบการสนบสนนอยางดทสดจากโรงเรยนเพอสนบสนนการเรยนการสอน 8) เปดโอกาสใหผปกครองและชมชนเขามสวนรวม โรงเรยนเปดใหมภาคการจดการศกษารวมกนชมชน โรงเรยนสรรหาวธการทดตาง ๆ ในการสอสารและรวมมอกบชมชนเพอสรางสรรคคณภาพโรงเรยน เชอเชญชมชนเขาไปมบทบาทในการจดการศกษาในโรงเรยนโดยเชญประชมเขาไปมบทบาทในการจดการศกษาในโรงเรยนโดยเชญประชมหรอเชญเปนวทยากรของโรงเรยน รบฟงการวพากษวจารณจากชมชนเปดโอกาสใหชมชนแสดงบทบาทในการประชาสมพนธโรงเรยน เปดโอกาสใหผปกครอง และชมชนไดมบทบาทในการวมใหการศกษาแกนกเรยนทกรปแบบ ดงนน โรงเรยนดมคณภาพจงเปนโรงเรยนทสรางพนธมตรเพอบรการชมชนรวมกบโรงเรยน โรงเรยนแจงใหนกเรยนทกคนไดทราบวาพวกเขามความสาคญตอความเจรญและความอยเยนเปนสขของชมชน โรงเรยนยกยองและตอนรบความรวมมอทกประการจากบคลากรทกฝายทงในโรงเรยนและในชมชน

กรมวชาการ (2544: 15) กลาววา โรงเรยนทมคณภาพสงมคณลกษณะ 8 ประการ คอ 1. วสยทศนและคณคา พนฐานทางคณคาทมนคง เปนขอกาหนดทจาเปนอยางยงสาหรบโรงเรยนทครมคณภาพสง 2. ระบบการเรยนการสอน โรงเรยนทสงเสรมคณภาพครไดพฒนาวธจดระบบการเรยนการสอนเพอสนบสนนผลสมฤทธของนกเรยน การทดลองและปรบระบบการเรยนการสอนอยางไตรตรอง และมจตสานกเปนคณลกษณะของโรงเรยนทมลกษณะเดนดวยครทมn “คณภาพ” 3. การบรหารจดการ โรงเรยนทมครมคณภาพอยในระดบสงไดปรบเปลยนระบบภายในเพอสนบสนนแรงบนดาลใจน โดยเฉพาะอยางยงการมทมทางานและการจดระบบการทางานรวมกนในโรงเรยน การบรหารการจดการในโรงเรยนเชนนไดรวมถงโครงสรางการจดเรองเวลาและทรพยากรบคลากร และการสรรหาคร 4. กระบวนการกาหนดนโยบาย หมายถง กระบวนการของโรงเรยนในการแยกแยะความจาเปนเรงดวน การวางแผน การปฏบต และการประเมนผล ซงเปนววฒนาการอนเกดจากประสบการณมากกวาเกดจากกระบวนการตามระบบราชการ 5. ความเปนผนา หมายถง บทบาทของ “คณะผบรหารอาวโส” ในโรงเรยน รวมทงบคลากรทกระดบในโรงเรยนทไดรบการสงเสรมความเปนผนาในการพฒนางานเฉพาะกจตาง ๆ การสงเสรมและกระจายความเปนผนาทวทงโรงเรยน เปนสงจาเปนตอการเปลยนแปลงมโนทศนแบบเดมของครใหญอยางสนเชง สงนตองอาศยการอบรมโดยเฉพาะ 6. การพฒนาบคลากร โรงเรยนหลายแหงพฒนา “โครงสรางพนฐาน” เพอสนบสนนการพฒนาความเปนวชาชพของบคลากร มความเชอมโยงนโยบายเฉพาะหลายนโยบายเพอคณภาพคร เชน การประเมนคร รวมทงการเชอมโยงการบรหารจดการดานอน ๆ เชน การวางแผนและการจดการทรพยากร

32

 

 

7. ความสมพนธกบชมชนและทองถน โรงเรยนทประสบความสาเรจไดสรางความเชอมโยงทมพลงและมการตอบสนองตอชมชนซงเปนผใหคณคาหลกความสมพนธกบองคกรภายนอกเปนสงทสาคญทจะรกษาคณภาพครไว 8. วฒนธรรมของโรงเรยน วฒนธรรมจตวญญาณ และจรยธรรมของโรงเรยนเปนเรองทอธบายไดยาก สวนประกอบทสาคญของวฒนธรรมของโรงเรยน ทแสดงถงคณภาพสงของคร คอ การกระตนใหเสยงและการทดลอง วโรจน สารรตนะ (2544: 22 - 29) ไดรวบรวม องคประกอบในการประเมนความมประสทธผลของโรงเรยนดงน คอ 1) ความมภาวะผนาทด ทงผบรหาร และคณะคร 2) โรงเรยนมจดหมายชดเจน เชอมโยงถงวตถประสงคในชนเรยน การปฏบตและการตดตามผล 3) เนนมาตรฐานดานดานวชาการสง 4) บรรยากาศหองเรยนมชวตชวาแตเปนระเบยบเรยบรอย 5) ครมความสมพนธกบนกเรยนด กระตนการแสดงออก เขาใจจดมงหมายของบทเรยน 6) มการวางแผนและการนาหลกสตรไปปฏบตโดยคานงถงความสอดคลองกบความตองการของนกเรยน 7) คานงถงพฒนาการของนกเรยนทงดานสงคมและอารมณ 8) มคณะครทมคณภาพ มประสบการณและความชานาญ 9) มส งอานวยความสะดวกท เหมาะสม 10) มการบรหารและใชทรพยากรทมประสทธผล 11) มความสมพนธกบชมชน ผปกครอง และผนา และ 12) มศกยภาพในการบรหารเพอการเปลยนแปลงแกปญหาและพฒนาอยางเปนนาหนงใจเดยวกน ซงยงกลาวถงปจจยทสาคญ 12 ตวททาใหโรงเรยนประสบความสาเรจ ประกอบดวย 1) ภาวะผนาของผบรหาร 2) การมสวนรวมของหวหนาฝาย 3) การมสวนรวมของครในการวางแผนการพฒนาและการตดสนใจ 4) ความสามคคของคณะคร 5) เนนการเรยนร 6) การสอนททาทาย 7) สภาพแวดลอมทสงเสรมการทางาน 8) เนนการเรยนการสอน 9) ความสมพนธระหวางครกบนกเรยน 10) การบนทกขอมลเพอการวางแผนและการประเมนผล 11) การมสวนรวมของผปกครองกบวถชวตในโรงเรยน 12) มบรรยากาศทางบวก วระวฒน อทยรตน, และเฉลมชย หาญกลา (2546: 30) ไดแสดงความเหนเกยวกบการบรหารโรงเรยนใหไปสความสาเรจ ในวารสารวชาการ ผบรหารจะตองอาศยยทธศาสตรบางประการในทางบรหาร ซงประกอบดวยสงตอไปน 1. ยทธศาสตรภาวะผนาของผบรหาร ผบรหารตองมความตระหนกเหนความสาเรจเขามาบรหารจดการและมสวนรวมตงแตตน และยงตองตอบ ตดตาม กากบดแล สงเสรมสนบสนนการดาเนนงานอยางตอเนอง 2. ยทธศาสตรการสรางความตระหนกและความรความเขาใจ นบเปนการเรมตนทจาเปนอยางยง ทจะตองมการประชมชแจง ฝกอบรมเพอใหบคลากรเกดความรความเขาใจและมองเหนความสาคญในเรองนนๆอยางจรงจง 3. ยทธศาสตรการทางานเปนทม บคลากรทกคนในโรงเรยนและตองทางานรวมกนอยางตอเนอง แขงขน และมการเชอมโยงระหวางภารกจตาง ๆ ของสถานการศกษา จะทาใหบคลากรรสก อบอนและเตมใจ ทาใหเกดการพฒนาการทยงยน 4. ยทธศาสตรการกาหนดผรบผดชอบ จะตองมผรบผดชอบในการประสาน กากบและตดตามการดาเนนงานอยางเปนระบบ อาจแตงตงในลกษณะของคณะกรรมการคณะทางาน หรอกาหนดใหเปนงานภายใน

33

 

 

5. ยทธศาสตรการวางแผนและกากบดแล ตองมการวางแผนและจดระบบการดาเนนงาน การกากบดแล จดใหมการประชม การตรวจสอบ ตดตาม และการประเมนผลตามระยะเวลา ทกาหนดอยางสมาเสมอ 6. ยทธศาสตรการมสวนรวมและการปรกษาหารอกบผมสวนเกยวของ นอกจากการรวมมอกนทางานของบคลากรทกฝายแลว ควรมการประชมเพอปรกษาหารอกบสถานศกษาอน ๆ ในเขตพนทการศกษาเดยวกน หรอใกลเคยง เพอใหเกดการแลกเปลยนความรและประสบการณซงกนและกน นบเปนการชวยใหสถานศกษามโลกทศนทกวางขน อกทงยงเปนการกระตนใหสถานการศกษาตองพฒนาตนเองใหกาวทนสถานศกษาแหงอนอกดวย ประนอม ทวกาญจน (2560) กลาวไว ดงน 1. ควรมความพรอมดานปจจยในการผลตอยางเพยงพอ (readiness of essence) ทงดานอาคารสถานท บคลากร สออปกรณตลอดจนงบประมาณในการลงทน 2. มการกระจายงาน กระจายอานาจ (decentralization) โดยมการกระจายงานกระจายอานาจในแนวราบ เพอเปดโอกาสใหทกฝายมสวนรวมคด รวมทา และรวมตดสนใจ 3. เนนระบบในการทางาน (system approach) แบบครบวงจร (Plan-Do-Check-Action/PDCA) โดยคานงถงปจจย (input) กระบวนการ (process) และผลผลต (product) 4. การทางานแบบมสวนรวม (participation) เนนระบบทมงาน (team planning) โดยมการทางานเปนกลม (working group) เพอใหเกดความสามคคและรกองคกร 5. โรงเรยนตองมเอกภาพในการบรหาราน (unity) โดยมเปาหมายชดเจนรวมกนและดาเนนกานไปสเปาหมายตรงกน 6. ตองจดการศกษาเพอปวงชน (education for all) และพฒนาไปสการเปนโรงเรยนของชมชนและสงคม (community school) โดยใหโอกาสและความเสมอภาคแกทกคน 7. การจดการศกษาโดยยดนกเรยนเปนสาคญทสด (the very important person ere student V.I.P.) คานงถงความแตกตางของบคคล นกเรยนทกคนสามารถเรยนรไดตามศกยภาพของตน มการใชวธการสอนหลากหลายเหมาะสมกบผเรยน 8. ระบบการประกนคณภาพท เปนมาตรฐานอยางชดเจน (insurance and standard) โดยการสรางระบบการประกนคณภาพและความเปนมาตรฐานเพอสรางความเชอมนเลอมใสศรทธาแกสงคมและชมชน 9. มผ นาในการพฒนาเพอใหชมชนเขมแขง (leadership of social) โดยมกาประสานความรวมมอ พงพาซงกนและกน ในการพฒนาเพอใหกาวใหทนสงคมยคขอมลขาวสารทไรพรมแดน ดงนนโรงเรยนจาเปนตองจดการศกษาโดยปฏบตทงโรงเรยน อนทจะสงผลตอคณภาพของผ เรยนเปนสาคญใหสมกบ เปน “โรงเรยนคณภาพ” ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 (เพมเตม พ.ศ. 2545) อารง จนทวานช (2547: 13-14) ไดกาหนดองคประกอบความเปนโรงเรยนคณภาพตามกรอบแนวคดในมตองคประกอบเชงระบบ จานวน 14 องคประกอบดงน

1) สภาพแวดลอมภายนอกของโรงเรยนด มสงคม บรรยากาศ สงแวดลอมเอออานวยตอการจดการศกษาทมคณภาพ 2) คร ผบรหารและบคลากรทางการศกษามออาชพ และ

34

 

 

มจานวนพอเพยง 3) ลกษณะทางกายภาพของโรงเรยนไดมาตรฐาน 4) หลกสตรเหมาะสมกบผเรยนและทองถน 5) สอ / อปกรณเทคโนโลยทนสมย 6) แหลงการเรยนรในโรงเรยนหลากหลาย 7) งบประมาณมงเนนผลงาน 8) การจดกระบวนการเรยนรเนนผ เรยนสาคญทสด 9) การจดบรรยากาศเรยนรเออตอการพฒนาคณภาพผเรยน 10) กรบรหารจดการด ใชโรงเรยนเปนฐาน เนนการมสวนรวม 11) การประกนคณภาพการศกษามประสทธภาพ เปนสวนหนงของระบบบรหารโรงเรยน 12) ผเรยนมคณภาพมาตรฐาน มพฒนาการทกดาน เปนคนด คนเกง มความสข เรยนตอและประกอบอาชพได 13) โรงเรยนเปนทชนชมของชมชน และ 14) โรงเรยนเปนแบบอยางและใหความชวยเหลอแกชมชนและโรงเรยนอน จะเหนไดวาปจจยทสงผลตอการจดการโรงเรยนใหมคณภาพนน มปจจยหลายๆดาน ปจจยดานภายในและปจจยดานภายนอก ทงนกขนอยกบผบรหารโรงเรยนแตละโรงเรยนวาจะบรหารโรงเรยนอยางไร ทสาคญทสดกคอ ผบรหารและบคลากรภายในโรงเรยนจะตองรวมมอกนบรหารใหประสบความสาเรจ ใหเปนโรงเรยนทมคณภาพ และชวยพฒนาใหดตอไป 2.5 ความสาเรจในการจดการศกษา ความสาเรจในการจดการศกษา ไมไดขนอยกบปจจยใดปจจยหนง แตมหลายปจจยทสงผลตอความสาเรจ ซงตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ป 2542 ไดกาหนดใหโรงเรยน สถานศกษา รวมกบบคคล ครอบครว ชมชน องคกรเอกชนและสวนทเกยวของทกฝายในสงคมรวมสนบสนนการจดการศกษาใหประสบความสาเรจ สอดคลองกบสภาพปญหาความตองการของชมชน โดยมงเนนกระบวนการกระจายอานาจการบรหารสสถานศกษาความสาเรจในการบรหารโรงเรยนเปนปจจยสาคญทจะทาใหโรงเรยนสามารถอยรอดและมเสถยรภาพอนมนคง โดยมนกวชาการไดใหความหมายดงน จนทราน สงวนงาม (2545: 121) ไดรวบรวมแนวคดและผลงานท เกยวกบความสาเรจของสถานศกษา จากนกวจยและนกวชาการศกษาหลายทาน และไดสรปปจจยททาใหสถานศกษามคณลกษณะสถานศกษาทประสบความสาเรจ ดงน

1. ภาวะผนาและแบบผนาของผบรหาร 2. การกาหนดเปาหมายหรอวตถประสงคทชดเจนของสถานศกษา 3. การเปนผนาทางวชาการของผบรหาร 4. บรรยากาศของโรงเรยน 5. ทกษะดานมนษยสมพนธ 6. การใชอานาจหนาทและการตดสนใจ 7. ความสามารถในการแกปญหา และการพฒนางาน 8. ความสมพนธระหวางผบรหารกบผรวมงาน 9. ความพงพอใจในการทางาน 10. ความสามารถในการยดหยนตอสถานศกษาเฉพาะหนา 11. ประสบการทางการบรหาร 12. ความสมพนธระหวางบานกบสถานศกษา

35

 

 

วรภรณ บญเจยม (2546: 40) ไดศกษาปจจยทสงผลตอการประเมนคณภาพภายนอกเพอพฒนาคณภาพของสถานศกษาขนพนฐาน ไดแก ปจจยดานลกษณะของการประเมนภายนอกและรปแบบของการใชผลการประเมนภายนอกของสถานศกษา

จากแนวคดและทฤษฎตาง ๆ ในทศนะของผวจยเหนวาความสาเรจในการบรหารจดการศกษา ใหประสบความสาเรจ มอยหลายปจจย ซงถาหากโรงเรยนใหความสาคญกบปจจยทสงผลตอความสาเรจ ผวจยเชอวา การทจะพฒนาการศกษา คงไมยากอกตอไป และผทมสวนเกยวของในการบรหารจะตองรวมมอกน

การวจยในครงน ผวจยไดนาแนวคดและทฤษฎตาง ๆ มาบรณาการในแตละดาน ทคาดวาจะสงผลตอการจดการศกษาใหประสบผลสาเรจ และไดรบรางวล ทสามารถบอกความเปนสถานศกษาทประสบความสาเรจตามทกลาวมาทงหมดนน หากสถานศกษาสามารถพฒนาปจจยตางๆ เหลานใหเจรญงอกงามและมความชดเจนในการปฏบตแลว กจะทาใหสถานศกษานนๆ มความเปนไปไดทจะกาวเขาสความเปนสถานศกษาทประสบความสาเรจตามเปาหมายของสถานศกษาได คอ ดานอาคารสถานทและสงแวดลอม ดานบคลากร ดานวชาการ ดานงบประมาณ และดานความสมพนธชมชน

2.6 สภาพการดาเนนของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา)

ศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) เปนสถานทเรยนรอสลามศกษาและอบรมปลกฝงจรยธรรม วฒนธรรมประเพณอนดงามและภมปญญาไทย ทสาคญทสดใหกบเยาวชนมสลมในพนทจงหวดชายแดนภาคใต สมควรอยางยงทตองไดรบการสงเสรมใหมการพฒนาไปยงเปนระบบโดยเฉพาะดานการบรหารการจดการศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ดานการเรยนการสอนตลอดจนเสรมกาลงใจใหกบผบรหารศนยฯและผสอน สภาพการดาเนนงานของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ในปจจบนการดาเนนกจการของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) มอยหลายดาน แตผวจยไดศกษา 5 ดาน ดงน ดานอาคารสถานทและสงแวดลอม ดานบคลากร ดานวชาการ ดานงบประมาณ และดานความสมพนธชมชน 2.6.1 การบรหารดานอาคารสถานทและสงแวดลอม

อาคารสถานทเปนปจจยสาคญอยางหนงทสาคญในการบรหารโรงเรยน เปนปจจยภายนอก แตเปนสงจาเปนมากในการจดการศกษาและการดารงชวตของมนษย ไดมนกวชาการศกษาหลายทานใหความหมายของอาคารสถานทเอาไวดงน อบล บญชม (2548: 21) อาคารสถานทหมายถง อาคารทใชในการศกษาสาหรบการเรยนการสอนตงแตหองเรยน อาคารโรงฝกงาน หองปฏบตการและสถานทนกเรยนไปฝกงาน กระทรวงศกษาธการ (2546: 183) อาคารสถานทหมายถง บานเรอน ราน แพ สานกงานอาคารหรอสงปลกสรางอยางอนใด ซงบคคลไดเขาอยหรอเขามาใชสอยได รวมทงอฒจนทรหรอสงปลกสรางถาวรหรอสงปลกสรางชวคราว สงเหลานลวนเปนองคประกอบทสาคญทาใหการเรยนการสอนประสบความสาเรจ

36

 

 

จากความหมายดงกลาวสรปไดวา อาคารสถานท คอ อาคารทปลกสรางสาหรบใชในการจดการเรยนการสอนสาหรบนกเรยน ไมวาจะเปนการสรางแบบชวคราวหรอการสรางแบบถาวร ลวนเปนสงอาคารประกอบภายในโรงเรยนทงสน

1) ความสาคญของอาคารสถานท ปจจยสาคญท เกยวของกบอาคารสถานท ทจะนามาซงความสาเรจของสถานศกษามนกวชาการหลายทานไดกลาวถงเกยวกบอาคารสถานทวา เปนสงทมความสาคญสามารถชวยสนบสนนในดานการบรหารจดการศกษาใหประสบความสาเรจไดตามวตถประสงค ดงน รง พสวสด (2529: 111) ไดกลาวไววา งานอาคารสถานท มความสาคญเปนอยางมาก ในการชวยเสรมสรางความเจรญงอกงามทางรางกาย จตใจ สตปญญาและสงคมของนกเรยนและบคลากรอยมาก อาคารสถานทยงใชพบปะสรางสรรคระหวางนกเรยนตอนกเรยน ครตอคร ครตอผบรหาร ผบรหารตอนกเรยนและผบรหารโรงเรยนกบประชาชนทวไป อกทงเปนขวญและกาลงใจในการทางานของครและบคลากรทกคนในโรงเรยนดวย ดงนนอาคารสถานทจงเปนแหลงทใหการศกษา เพอหลอหลอมใหเปนคนดอยในสงคมไดอยางปกตสข สปรชา หรญโร (2531: 175) ไดเสรมความสาคญของสถานทและสงแวดลอมในโรงเรยนวา มสวนชวยสรางเสรมความเจรญงอกงามทางดานรางกาย จตใจ สตปญญาและสงคมของนกเรยน เปนศนยกลางกจกรรมทางการศกษา เพอนกเรยนและชมชน นอกจากนอาคารและสภาพแวดลอมในโรงเรยนยงมอทธพลหลอหลอมพฤตกรรม คานยม เจตคต และสงคมของนกเรยน โดยจาแนกเปนบรเวณหองเรยน เปนหองเรยนทวไป และหองเรยนวชาเฉพาะ บรเวณบรการสนบสนนการเรยน เชนหองพกคร หองนา – หองสวม หองพยาบาล หองสมดเปนตน บรเวณพกผอนหยอนใจ และบรเวณทพกอาศย จากความหมายดงกลาวพอสรปไดวา อาคารสถานทนนเปนสงสาคญในการจดการเรยนการสอน เปนสถานทแหลงเรยนร เปนเปนองคประกอบทสาคญ หากอาคารมความพรอมคงทน แขงแรงดนน การจดการเรยนการสอนกจะประสบผลสาเรจ สามารถจดการไดอยางถกตองและเหมาะสม กบความเปนอยกบผเรยน และผเรยนกมความสขกบการเรยน

2) ความหมายสภาพแวดลอม สภาพแวดลอมเปนสงสาคญในการจดการเรยนการสอน เพราะเปนบรรยากาศในการเรยน ถาอากาศดกจะทาใหสงผลตอการเรยนไดด บรรยากาศเปนสงสาคญตอบคลากร ครและนกเรยนในโรงเรยน โดยมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายไวดงน กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ (2540: 14) ใหความหมายสภาพแวดลอม หมายถง สภาวะแวดลอมทางธรรมชาต หรอสงทมนษยสรางขนทมอทธพลตอบคคล สงแวดลอมมผลกระทบตอสขภาพอนามยของบคคล การจดสภาพแวดลอมในโรงเรยนยอมขนอยกบความซาบซงในสนทรยศาสตรของผบรหาร และบคลากรทเกยวของลกษณะทสวยงามของสภาพแวดลอมในสถาบน ควรพจารณาความสวยงามอยางธรรมชาตหรอจากธรรมชาต สวยงามดวยการสรางความสวยงามของสงแวดลอมตาง ๆ ขนมา สถาบนควรสรางใหเดกซาบซงในความงาม ทงทเปนอยโดยธรรมชาต และทมนษยสรางขน

37

 

 

พจนานกรมราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดใหความหมายสภาพแวดลอมไววา คอ สภาพสงตาง ๆ ทมลกษณะทางกายภาพและชวภาพทอยรอบตวมนษยซงเกดขนโดยธรรมชาตและสงทมนษยไดทาขน สาเนยง วลามาศ (2542: 23) กลาววา บรรยากาศและสงแวดลอมทดในโรงเรยนจะมสวนเสรมสรางความคด จตใจ และคณธรรมตางๆ อนพงประสงคโรงเรยนทสะอาดรมรน เรยบงาย สดชน แจมใส มชวตชวา วสด อาคารสถานทซงไดมการดแลใหมความเปนปจจบนจะทาใหครและนกเรยนไดมอทธพล ทาใหเปนคนละเอยดออน จตใจแจมใส รกสวย รกงาม รกความสะอาด รกความสงบเรยบรอย และเกดความรมรน อารง จนทวานช (2547: 15) กลาววา สภาพแวดลอม คอลกษณะภายนอกโรงเรยนทด มสงคม บรรยากาศ สงแวดลอมเอออานวยตอการจดการศกษาทมคณภาพ สรป ภาพแวดลอม หมายถง การจดบรรยากาศ สภาพแวดลอมภายในบรเวณโรงเรยนใหรมรน สะอาด และเปนปจจบน ใหเออตอการจดการศกษา และเหมาะสมกบผเรยนเพอชวยใหผเรยนสามารถพฒนาตนเองไดอยางเตมท เพราะสภาพแวดลอมนน เปนสงสาคญมากตอบรรยากาศในการเรยนการสอน 3) ขอบขายสภาพแวดลอม วฒนา ปญญาฤทธ (2536: 240) ไดใหขอบขายเกยวกบการจดสภาพแวดลอมไวดงตอไปน สภาพแวดลอม มขอบเขตใน 2 สวน คอ 1. สภาพแวดลอมทางดานกายภาพ เปนสวนทเกยวของกบ อาคารสถานทบรเวณโดยรอบ รวมทงสวนทเปนสนาม วสดอปกรณ เครองมอเครองใชตาง ๆ การจดเนอทและการใชสอย ทงนการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพ ตองตอบสนองตอเปาหมายในการพฒนาเดก โดยตองคานงถงความตอการดานสขภาพอนามย และมาตรฐานดานความปลอดภย สภาพแวดลอมดงกลาวไดแก

1.1 การจดหองเรยนและหองประกอบ 1.2 การจดเนอททากจกรรมตาง ๆ

1.3 การจดบรเวณและเนอทสาหรบเกบวสดสงของ 1.4 การจดหาวสดอปกรณ สงของ เครองมอเครองใช 1.5 การจดสถานทเพอตอบสนองความตองการทางดายกายภาพ 1.6 การจดบรเวณและเนอทวาง

1.7 แสงสวาง 1.8 การดแลความปลอดภย 1.9 หออาหาร 1.10 หองนาหองสวม 1.11 โตะ เกาอ 1.12 หองนอนและเครองใช 1.13 ทเกบของสวนตว 1.14 ทแสดงผลงาน

38

 

 

1.15 สทใชบรเวณตาง ๆ 1.16 การประเมนผลการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพ

2. สภาพแวดลอมดานกจกรรมและประสบการณ เปนสวนทเกยวของกบการกาหนดชวงเวลาของการทากจกรรมและกจกรรมตาง ๆ ทปรากฏไวในตารางกจกรรมประจาวนและกจกรรมอน ๆ ทเดกทาตลอดทงวน ซงมอย 2 สวน คอ สวนทเปนกจวตรประจาวน เชน การขบถาย การพกผอน และสวนทเปนกจกรรมทเกยวของกบการเรยน ทงนจะตองคานงถงความไดสดสวนระหวางกจกรรมประจาวนในแตละกจกรรม ดงนนสภาพแวดลอมดานกจกรรมและประสบการณจงเกยวของกบ

2.1 บรรยากาศภายในสถานศกษา 2.2 ประชากรในโรเรยนทงเดก และผใหญ 2.3 การปฏสมพนธระหวางเดกตอเดก เดกตอผใหญ ผใหญตอผใหญ 2.4 ความรสกทมตอกฎระเบยบของหอง 2.5 การจดดาเนนการดานสขภาพอนามย 2.6 การกาหนดระเบยบการปฏบตตาม 2.7 ระบบการจราจร 2.8 ระดบเสยง การกาหนดขอตกลงดานการใชเสยง 2.9 การรกษาระเบยบขอตกลงของหอง สมชาย ศรเพชร (2544: 13-14) ไดรวบรวมการแบงบรรยากาศการเรยนการสอน

ออกเปน 2 ประเภท ดงน คอ 1. บรรยากาศทางกายภาพ การสรางบรรยากาศทางกายภาพ หรอบรรยากาศสงแวดลอมทดขอหองเรยนมผลตอการเรยนการสอนและเจตคตทดของผเรยนและลกษณะของหองเรยนทมบรรยากาศทางกายภาพเหมาะสมควรเปนดงน 1.1 หองมสสนนาดและเหมาะสม สบายตา อากาศถายเทไดดและสรางพอเหมาะปราศจากเสยงรบกวน มขนาดกวางขวางเพยงพอกบจานวนผเรยน 1.2 หองเรยนควรมบรรยากาศ ความเปนอสระของผเรยน การทางานรวมกนเปนกลม ตลอดจนการเคลอนไหวในกจกรรมการเรยนการทกประเภท 1.3 หองเรยนตองสะอาด ถกสขลกษณะนาอย ลอดจนมความเปนระเบยบเรยบรอย 1.4 สงทอยภายในหองเรยน เชน โตะเกาอ สอการสอนประเภทตาง ๆ เชนกระดานดา จอ เครองฉายภาพขามศรษะ สามารถเคลอนไหวไดและสามารถดดแปลงใหเอออานวยตอการสอนและการจดกจกรรมประเภทตาง ๆ ได 1.5 การจดเตรยมหองเรยนใหพรอมตอการสอนในแตละครง เชน ใหมความเหมาะสมตอการสอนวธตาง ๆ ตวอยางเชน เหมาะสมวธสอนโดยกระบวนการกลมวธบรรยาย และวธการแสดงละคร

39

 

 

2. บรรยากาศทางจตใจ หรอบรรยากาศทางจตวทยา มความสาคญตอการเรยนการสอนเพราะการเรยนการสอนอยางมชวตชวาและราบรนนน ผเรยนกบผเรยน ผสอนกบผเรยน ตองมความสมพนธกนและมปฏสมพนธกน บรรยากาศทางจตใจมดงน 2.1 บรรยากาศความคนเคยหรอความสมพนธระหวางผสอนและผเรยน โดยบรรยากาศดงกลาวผสอนและผเรยนรวมกนสราง ไดแก บคลกภาพของผสอน ไดแก การยมแยมแจมใสการแตงกายสภาพและสะอาด มอารมณขนทาทางเหมาะสม การใชคาพดเหมาะสมและมนาเสยงนาฟงพฤตกรรมการสอนของผสอนเปนพฤตกรรมทเปดโอกาสใหผเรยนทากจกรรมดวยตนเองมความเปนประชาธปไตยและพฤตกรรมการเรยนของผเรยน การเขารวมกจกรรมดวยความเตมใจ

2.2 บรรยากาศทเปนอสระ คอ เปดโอกาสใหผเรยนมอสระการคนควาความรดวยตนเอง

2.3 บรรยากาศททาทาย คอบรรยากาศทผสอนสรางใหผเรยนกระตอรอรนสนใจตดตามคนควาศกษา ตลอดจนการสรางบรรยากาศแขงขนกนระหวางบคคลหรอระหวางกลม

2.4 บรรยากาศของการยอมรบนบถอ คอ บรรยากาศทผเรยนยอมรบนบถอผสอนในฐานะผใหความรและมความสามารถทางดานเนอหาและกระบวรการถายทอดความร

2.5 บรรยากาศขอการควบคม เปนบรรยากาศททาใหผเรยนในหองเรยนมวนยในตนเอง ปฏบตตามกฎเกณฑ ระเบยบวนย ของหองเรยนอยางเหมาะสม ทงดานการแตงกาย ภาษาทาทาง ตลอดจนเวลาทใช มความสภาพและเปนผมสมมาคารวะ

2.6 บรรยากาศขอการกระตนความสนใจคอ ททาใหผเรยนเกดแรงจงใจ เพอไปสเปาหมายทกาหนด สรปไดวา สภาพแวดลอม หมายถง การจดบรรยากาศ และสภาพแวดลอม ใหเออตอการจดการศกษา และเหมาะสมกบผเรยน เพอชวยสงเสรมใหผเรยนสามารถพฒนาตนเองได ซงประกอบดวย โรงเรยน อาคารเรยนจะตองมความมนคง กวางขวาง และสวยงาม หองเรยนมคณภาพ และมขนาดทเหมาะสม มหองนาหองสวมเพยงพอกบจานวนนกเรยน มระบบความปลอดภยในโรงเรยน มการจดสภาพแวดลอมและบรรยากาศเออตอการเรยนรและ บรรยากาศความคนเคยระหวางครกบผเรยนใหหองเรยน 2.6.2 การบรหารดานบคลากร

1) แนวคดเกยวกบการบรหารงานบคคล บรหารงานบคคล คอ การกระทาใด ๆ ของฝายบรหารทจะทาใหบคคลสองฝาย

ในหนวยงาน คอฝายบรหาร และฝายปฏบต เกดความเขาใจในหนาท บทบาท และความสมพนธของงานจนมแนวคดทจะชวยเหลอเกอกลกน โดยยดความเจรญกาวหนาของหนวยงานเปนหลก เปาหมายของการบรหารงานบคคล คอ การดาเนนงานขององคการบรรลเปาหมาย สงเสรมสนบสนนใหบคลากรไดทางานอยางมประสทธภาพ ประสบความสาเรจในการทางาน ซงจะสงผลตอการพฒนาคณภาพการศกษาของผเรยนเปนสาคญ โดยมผใหความหมายเกยวกบการบรหารงานบคคล ดงน

Lunenburg & Ornstein (ม.ป.ป, อางถงใน ปทมา พทธเสน, 2551: 13) ไดใหความหมายไววา การบรหารงานบคคล หมายถง กระบวนการสรรหาบคลากร เรมตงแตการวางแผน การสรรหา การคดเลอก การฝกอบรมและการพฒนา การประเมนผลการปฏบตงาน การจด

40

 

 

สวสดการและผลประโยชนเกอกล เพอสรางความสมพนธทดในการทางานในองคกรใหบรรลผลสาเรจตามวตถประสงคขององคกร พรพรรณ อนทรประเสรฐ (2550: 75) สรปวา การบรหารงานดานบคคลในสถานศกษา มความสาคญมาก เพราะเปนปจจยแหงความสาเรจในการบรหารองคกร หากสถานศกษาใดประกอบไปดวยบคลากรทางการศกษาทเปนมออาชพอยางแทจรง คอ มความร มความสามารถ มสมรรถนะในงานหลก มคณธรรมและจรรยาบรรณทเหมาะสมกบการจดการศกษา ยอมสงผลใหสถานศกษาแหงนนมทงคณภาพและประสทธภาพ สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2552: 57) ไดใหความหมายของการบรหารงานบคคล หมายถง การหาทางใชคนทอยรวมกนในองคกรนน ๆ ใหทางานไดผลดทสด สนเปลองคาใชจายนอยทสด ในขณะเดยวกนกสามารถทาใหผรวมงานมความสข มความพอใจ ทจะใหความรวมมอและทางานรวมกบผบรหาร เพอใหงานองคกรนน ๆ สาเรจลลวงไปดวยด ปทมา พทธเสน (2551: 14) สรปวา การบรหารงานบคคล หมายถง การดาเนนการเกยวกบบคคล นบตงแตการวางแผน สรรหา การใช การพฒนา ตลอดจนดแลรกษาไวเพอใหบคลากรมประสทธภาพในการดาเนนงานพอเพยง สามารถปฏบตงานใหสาเรจลลวงตามเปาหมายขององคกร สรยพร รงกาจด (2556: 42) สรปไววา การบรหารงานบคคล หมายถง การดาเนนการทมงสงเสรมใหครในโรงเรยนมประสทธภาพ สงผลตอการพฒนาคณภาพของผเรยนโดยดาเนนการครอบคลมตงแตการวางแผนอตรากาลง การกาหนดตาแหนง การสรรหา และการบรรจแตงตง การสรางเสรมประสทธภาพในการปฏบตงาน การวนยและการรกษาวนย และการลาออกจากราชการ

พมพพฑรา สนธรตน (2558: 28) สรปไววา การบรหารงานบคคล เปนงานทเกยวของกบการจดหา การจดบคคลไดเกดผลขนทงในดานทกษะความร ความสามารถ การบารงรกษาบคคล ทงในดานความร และขวญกาลงใจ ตลอดจนการใหพนจากงานเพอประโยชนตอการดาเนนการขององคกรทมประสทธภาพ ธงชย สนตวงษ (ม.ป.ป) ไดใหความหมายวา การบรหารงานบคคล หมายถง ภารกจของผบรหารทกคนและของผชานาญการดานบคลากร โดยเฉพาะทมงปฏบตในกจกรรมทงปวงท เกยวกบบคลากรเพอใหปจจยดานบคคลขององคการเปนทรพยากรทมประสทธภาพสงสดตลอดเวลาทจะสงผลสาเรจตอเปาหมายขององคการ

สรปไดวา การบรหารงานบคคล หมายถง การดาเนนงานตาง ๆ เกยวกบนโยบายและโครงการเกยวกบตวบคคล การคดเลอกบคลากร การพฒนาบคลากร การกาหนดสงตอบแทนตาง ๆ การเสรมสรางแรงจงใจในการปฏบตงาน ตลอดจนการสรางมนษยสมพนธทดในการทางานในองคกร เพอใหไดมาซงบคคลทมความร ความสามารถ เพอใหการทางานบรรลเปาหมายสงสด การบรหารงานบคคลในสถานศกษาเปนภารกจสาคญทมงสงเสรมใหสถานศกษาสามารถปฏบตงานเพอตอบสนองภารกจของโรงเรยนได

41

 

 

2) ความสาคญของการบรหารงานบคคล ทรพยากรพนฐานของการบรหารงานทกชนด ทเรยกกนยอ ๆ วา 4M ไดแก บคคล (Man) เงน (Money) วสดอปกรณ (Materials) และการจดการ (Management) นน บคคลมความสาคญมากทสด เพราะบคคลเปนผจดหาและใชทรพยากรอน ๆ ในทกขนตอนของกระบวนการบรหารประสทธภาพของงานจะมคณภาพหรอไม ขนอยกบความร ความสามารถและทกษะของบคคลเปนสาคญ วชย โถสวรรณจนดา (2551: 1) กลาววา มนษยเปนผรบผดชอบ มความคดสรางสรรคอยในตวเอง หนาทหลกของผบรหารจงเปนการนาศกยภาพของทรพยากรมนษยในองคกรมาใชใหเกดประโยชนสงสด ดวยการสรางบรรยากาศในการทางานทด สงเสรมและใหกาลงใจ พฒนาผปฏบตงาน รวมทงกระตนใหมการเพมพนประสทธภาพในการทางานเพมขน อดม พนธรกษ (2553: 51) กลาววา การบรหารงานบคคลมความสาคญอยางยงตอองคกร เพราะบคลากรเปนหวใจของการบรหาร หากองคกรใดไมใหความสาคญตอการบรหารงานบคคลแลว จะทาใหงานดานอน ๆ ในองคกรดาเนนไปอยางไรประสทธภาพและไมบรรลประสทธผล เพชร กลาหาญ (255 : 16) กลาววา องคกรจะประสบความสาเรจในการทางานมากนอยเพยงใดนน สงทสาคญคอ การบรหารงานบคคล ผบรหารจาเปนจะตองมความรทางดานพฤตกรรมศาสตร รหลกในการบรหารทรพยากรมนษย ตองเขาใจธรรมชาตของคนและธรรมชาตของงานมากขน มการวางแผนทเหมาะสม มการใชคนใหเหมาะสมกบงาน ตามวตถประสงคและความตองการขององคกร เพอใหองคกรมความเจรญกาวหนา ไมกอใหเกดปญหาหรอความขดแยงในองคกร ซงจะนามาซงประโยชนตอองคกรและผทปฏบตงานในองคกร กลาวโดยสรป การบรหารงานบคคลมความสาคญมากและเปนปจจยสาคญทสดในการดาเนนงานขององคกรใหบรรลเปาหมายตามทกาหนดไว บคคลมความสาคญมากทสด เพราะบคคลเปนผจดหาและใชทรพยากรอน ๆ ในทกขนตอนของกระบวนการบรหารประสทธภาพของงาน กขนอยกบความร ความสามารถและทกษะของบคคลเปนสาคญรวมถงเปนผขบเคลอนการพฒนาไปสเปาประสงคทตองการ องคกรตาง ๆ จงพยายามสรรหาบคคลทมความรความสามารถเขามารวมงานเพอใหการดาเนนงานขององคกรเปนไปอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลของงาน

3) ขอบขายของการบรหารงานบคคล ขอบขายและภารกจของการบรหารงานบคคล เปนกรอบแนวทางในการดาเนนงานทผบรหารควรนาไปวางแผนงานดานการบรหารงานบคคล ราชกจจานเบกษา (2550: 29 - 31) ตามกฎกระทรวง เรอง การกาหนดหลกเกณฑและวธการกระจายอานาจการบรหารและจดการศกษา พ.ศ. 2550 ขอ 1 ไดดาเนนการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาในดานวชาการ ดานงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคล และดานการบรหารทวไป ไปยงคณะกรรมการเขตพนทการศกษา สานกงานเขตพนทการศกษา หรอสถานศกษาในอานาจหนาทของตน แลวแตกรณ ซงไดกาหนดขอบขายดานการบรหารงานบคคลไว ดงน

42

 

 

1. ดานการบรหารงานบคคล 1.1 การวางแผนอตรากาลง 1.2 การจดสรรอตรากาลงขาราชการครและบคลากรทางการศกษา 1.3 การสรรหาและบรรจแตงตง 1.4 การเปลยนตาแหนงใหสงขน การยายขาราชการครและบคลากรทางการศกษา 1.5 การดาเนนการเกยวกบการเลอนขนเงนเดอน 1.6 การลาทกประเภท 1.7 การประเมนผลการปฏบตงาน 1.8 การดาเนนการทางวนยและการลงโทษ 1.9 การสงพกขาราชการและการสงใหออกจากราชการไวกอน 1.10 การรายงานการดาเนนการทางวนยและการลงโทษ 1.11 การอทธรณและการรองทกข 1.12 การออกจากราชการ 1.13 การจดระบบและการจดทาทะเบยนประวต 1 .14 การจดท าบญ ชราย ชอและใหความเหน เกยวกบการเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ 1.15 การสงเสรมการประเมนวทยฐานะขาราชการครและบคลากรทางการศกษา สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2552: 6 - 7) สถานศกษามผอานวยการสถานศกษาเปนผบงคบบญชาขาราชการ และรบผดชอบการบรหารงานของสถานศกษาทมโครงสรางการบรหารงานตามกฎหมายทมขอบขายภารกจทกาหนดซงการแบงสวนราชการภายในสถานศกษาเปนไปตามกฎระเบยบทคณะกรรมการเขตพนทการศกษากาหนด ซงจะแบงสวนราชการเปนกลม หรอฝาย หรองาน ตลอดจนกาหนดอานาจหนาทของแตละสวนราชการ ซงจะตองครอบคลมขอบขายและภารกจของสถานศกษาทกระทรวงศกษาธการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา ทงดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไป ซงมขอบขายและภารกจของการบรหารงานบคคล มดงตอไปน 1. การวางแผนอตรากาลงและกาหนดตาแหนง 2. การสรรหาและการบรรจแตงตง 3. การเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตราชการ 4. วนยและการรกษาวนย 5. การออกจากราชการ การบรหารงานบคคลในสถานศกษา เปนภารกจสาคญทม งสงเสรมใหสถานศกษาสามารถปฏบตงานเพอตอบสนองภารกจของสถานศกษา เพอดาเนนการดานการบรหารงานบคคลใหเกดประโยชนและมประสทธภาพ เปนภารกจทสาคญในการบรหารงานใหประสบความสาเรจ ทผบรหารจะตองใหความสาคญอยางยง เพราะการพฒนาการศกษานน ขนอยกบบคลากรภายในโรงเรยนทจะตองรวมมอกนพฒนา

43

 

 

2.6.3 การบรหารงานวชาการ การบรหารงานวชาการเปนงานทสาคญสาหรบผบรหารสถานศกษา โดยเฉพาะ

อยางยงเปนงานทจะตองปรบปรงคณภาพการเรยนการสอน ซงเปนจดมงหมายหลกของสถานศกษาและเปนเครองชความสาเรจ และความสามารถของผบรหาร โดยมนกวชาการศกษาหลายทานเสนอแนวคดและใหความหมายทคลายคลงกนโดยมรายละเอยดดงน ชมศกด อนทรกษ (2546: 2) ไดกลาวถงงานวชาการไววา งานวชาการคอ งานทเกยวของกบหลกสตร และการพฒนาหลกสตรกระบวนการถายถอดความรไปยงกลมเปาหมายหรอผเรยน การจดสอและเทคโนโลยการศกษา การวดและประเมนผล การประกนคณภาพรวมถงการจดบรรยากาศเพอประโยชนทางวชาการ กมล ภประเสรฐ (2545) ไดใหความหมายวา การบรหารงานวชาการ หมายถง การบรหารดานการพฒนาหลกสตรสถานศกษา การจดการเรยนการสอน และการประเมนผลการเรยนการสอนเพอพฒนาคณภาพการศกษาอนเปนเปาหมายสงสดของภารกจของสถานศกษา อาภา บญชวย (2537: 2 ) ไดใหคานยามเกยวกบการบรหารวชาการไว ดงน การบรหารงานวชาการ หมายถง การบรหารกจกรรมทกชนดในโรงเรยนทเกยวของกบการปรบปรงพฒนาการเรยนการสอนใหไดผลด มประสทธภาพมากทสด จะเหนไดวาการบรหารงานวชาการ เปนงานหลกทสาคญของงานโรงเรยนทงระบบ สวนใหญอยทงานวชาการ ซงเปนบทพสจนความสาเรจหรอความลมเหลวของการบรหารการศกษา ดงนนผบรหารจะตองใหความสาคญในงานดานวชาการ และจาเปนจะตองสนบสนนใหเตมท 1) แนวคดการบรหารงานวชาการ งานวชาการเปนงานหลก หรอเปนภารกจหลกของสถานศกษาทพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มงใหกระจายอานาจในการบรหารจดการไปใหสถานศกษาใหมากทสด ดวยเจตนารมณทจะใหสถานศกษาดาเนนการไดโดยอสระ คลองตว รวดเรว สอดคลองกบความตองการของผเรยน สถานศกษาชมชนทองถนและการมสวนรวมจากผมสวนไดเสยทกฝาย ซงเปนปจจยสาคญทาใหสถานศกษามความเขมแขงในการบรหารและหารจดการ สามารถพฒนาหลกสตรและกระบวนการเรยนรตลอดจนการวดผลและประเมนผล รวมทงการวดปจจยเกอหนนการพฒนาคณภาพนกเรยน ชมชนทองถนไดอยางมคณภาพ 2) วตถประสงคการบรหารงานวชาการ 1. เพอใหสถานศกษาบรหารงานดานวชาการไดโดยอสระ คลองตว รวดเรว และสอดคลองกบความตองการของนกเรยน สถานศกษา ชมชนและทองถน 2. เพอใหการบรหารและการจดการศกษาของสถานศกษาไดมาตรฐานและมคณภาพสอดคลองกบระบบประกนคณภาพการศกษา และการประเมนคณภาพภายในเพอพฒนาตนเองและการประเมนภายนอกจากหนวยงานภายนอก 3. เพอใหสถานศกษาพฒนาหลกสตรและกระบวนการเรยนร ตลอดจนจดปจจยเกอหนนการพฒนาการเรยนรทสนองตามความตองการของผเรยน ชมชนและทองถน โดยยดผเรยนเปนสาคญ ไดอยางมคณภาพและประสทธภาพ

44

 

 

4. เพอใหสถานศกษาไดประสานความรวมมอในการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษาและบคคล ครอบครว องคการ หนวยงานและสถาบนอน ๆ อยางกวางขวาง

การบรหารงานวชาการเปนงานทสาคญสาหรบผบรหารสถานศกษา โดยเฉพาะอยางยงเปนงานทจะตองปรบปรงคณภาพการเรยนการสอน ซงเปนจดมงหมายหลกของสถานศกษาและเปนเครองชความสาเรจ และความสามารถของผบรหาร การบรหารงานวชาการทถอวาเปนหวใจหลกสาคญของการบรหารการศกษาหรอบรหารสถานศกษาใหประสบผลสาเรจหรอบรรลเปาหมายของสถานศกษา 3) ความสาคญของการบรหารงานวชาการ ผบรหารโรงเรยนตองดาเนนการในโรงเรยนม 6 งาน คอ งานวชาการเปนงานทสาคญทสด สวนงานอน ๆ เปนเพยงสวนประกอบหรอปจจยทสงเสรมงานวชาการใหมคณภาพจดมงหมายของงานวชาการอยทการพฒนานกเรยนใหมคณภาพมความร มจรยธรรม งานวชาไมใชงานทเพยงแตทาใหนกเรยนสามารถอานออก เขยนไดเทานน แตยงจะตองมความสามารถ ปรบตวในสงคม และเปนพลเมองทด ซงงานวชาการของโรงเรยนมความสาคญ ดงน อาภา บญชวย (2533: 2) ไดกลาวถงความสาคญของงานวชาการไววา งานดานวชาการ ซงถอเปนหวใจสาคญหรอเรยกไดวาเปนงานหลกของสถานศกษาหรอโรงเรยน สวนงานอนๆ เปนงานทมาสนบสนนวชาการใหมคณภาพ ดงนน งานวชาการมใชเพยงแตใหนกเรยนอานออก เขยนได ทาเลขเกง เทานน แตยงตองรวมถงการดารงชวตในสงคมรวมกบผอนอยางมความสข งานวชาการยงเนนการออกไปประกอบวชาชพไดและเปนงานทรบผดชอบตอคณภาพของพลเมองทจะออกไปชวยพฒนาประเทศในอนาคตดวยและใหเหตผลสนบสนนความสาคญของงานวชาการ ในดานของการใชเวลาในการบรหารงานของผบรหารโรงเรยน ซงใชเวลาในการบรหารงานวชาการ มากกวางานอน ๆ ในรอบสปดาห (35 ชวโมง) ชมศกด อนทรกษ (2544: 4) ไดชใหเหนถงความสาคญของงานวชาการ ไววา งานวชาการ เปนงานหลกและมความสาคญยงทกาหนดบทบาท และภารกจของหนวยงาน หรอสถานศกษาใหบรรลวตถประสงค มประสทธภาพและประสทธผล บคลากรสามารถปฏบตงานไดอยางมทศทาง ไมกอใหเกดความสบสนในบทบาทหนาท และผบรหารสถานศกษาตองรวางานใดเปนงานหลก หรองานสนบสนน

ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2544: 1) ไดกลาวถงความสาคญของงานวชาการ ไววางานวชาการ เปนหวใจของสถานศกษา เนองจากงานวชาการเกยวของกบหลกสตร การจดโปรแกรมการศกษา และจดการเรยนการสอน ซงสงผลตอมาตรฐาน และคณภาพของสถานศกษาทกระดบ ทกประเภท ซงพจารณาผลงานดานวชาการ

อทย บญประเสรฐ (2540: 25) ไดกลาวถง ความสาคญของงานวชาการ วางานวชาการเปนงานหลก เปนงานทใหญทสดของระบบ เปนงานทเปนหวใจของสถานศกษา และมหลกสตรซงเปนสวนทสาคญทสดของงานวชาการ ทจะตอบสนองและสนบสนนงานวชาการใหไดผลผลตทมคณภาพ

45

 

 

ความสาคญของงานวชาการตามทศนะของศาสนาอสลาม อสลามไดเนนหนกของการศกษาความรสนบสนนใหมสลมนนเรยนรทางโลกและทางธรรม เพอจะไดนาความรเหลานนมาปฏบตในชววถ ดงทอลลอฮทรงตรสวา

لكم وإذا قيل ﴿ أيـها الذين آمنوا إذا قيل لكم تـفسحوا يف المجالس فافسحوا يـفسح اهلل مبا تـعم لون خبري ﴾ الذين آمنوا منكم والذين أوتوا العلم درجات واهلل انشزوا فانشزوا يـرفع اهلل

ความวา “โอบรรดาผศรทธาเอย เมอไดมเสยงกลาวแกพวกเจาวา จงหลกทใหในท

ชมนม พวกเจากจงหลกทใหเขาเพราะอลลอฮจะทรงใหทกวางขวางแกพวกเจา (ในวนกยามะฮ) และเมอมเสยงกลาววาจงลกขนยนจากทชมนมนน พวกเจากจงลกขนยน เพราะอลลอฮจะทรงยกยองเทดเกยรตแกบรรดาผศรทธาในหมพวกเจา และบรรดาผไดรบความรหลายชน และอลลอฮทรงรอบรยงในสงทพวกเจากระทา” (มญาดาละ 22 : 11)

งานวชาการถอวาเปนหวใจของการบรหารการศกษา เพราะจดมงหมายของสถานศกษา กคอ การจดการศกษาใหมคณภาพ ซงขนอยกบงานวชาการทงสน งานวชาการเปนกจกรรมการจดการเกยวกบงานดานหลกสตร การนาหลกสตรไปใช แบบเรยน งานการเรยนการสอน งานสอการเรยนการสอน งานวดผลและประเมนผล งานหองสมด งานนเทศการศกษา งานวางแผนการศกษา และงานประชมอบรมทางวชาการ เพอสงเสรมใหผเรยนบรรลจดหมายของการศกษาทกาหนดไว อยางมประสทธภาพ

2.6.4 การบรหารดานงบประมาณ การบรหารงบประมาณ เปนการบรหารเกยวกบ รายรบ - รายจาย และผลการ

ดาเนนงาน ทงนไดมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายไว ดงน Frank (ม.ป.ป อางถงใน ณรงค สจพนโรจน , 2530: 1-3) ใหค าจากดความไววา งบประมาณคอ แผนเบดเตลด ซงแสดงออกไปในรปตวเงนในโครงการดาเนนงานทงหมดในระยะเวลาหนง แผนนจะเปนการรวมถงการงบประมาณ บรการ กจกรรม โครงการและคาใชจาย ตลอดจนทรพยากรทมอานาจในการสนบสนนในการดาเนนงานใหบรรลผลตามแผน Gulick (ม.ป.ป, อ างถ งใน ภ รโญ สาธร , 2529: 66) ได ให ความหมายไว วา งบประมาณหมายถง การจดทางบประมาณการเงน การวางแผนหรอโครงการในการจายการบนชและการควบคมดแลกจการจายเงน การตรวจสอบบนชโดยรอบคอบและรดกม กระทรวงศกษาธการ (2546:39-40) ไดใหความหมายการบรหารงบประมาณ หมายถง การดาเนนงานทประกอบดวยการจดทาและเสนองบประมาณ การจดสรรงบประมาณ การตรวจสอบ ตดตาม ประเมนผล และรายงานการใชเงน และผลการดาเนนงาน การระดมทรพยากร และการลงทนเพอการศกษา การบรหารการเงน การบรหารบนช และการบรหารพสดและสนทรพย สรปไดวา การบรหารงบประมาณ คอ การควบคมคาใชจายงบประมาณเปนไปตามแผนงาน และโครงการทไดรบอนมตงบประมาณ เพอปองกนการวไหล โดยการควบคมการเบกจายเงน การตรวจสอบตามระเบยบทหนวยงานกาหนด

46

 

 

ความสาคญของงบประมาณ การบรหารงบประมาณความสาคญตอการบรหารการศกษา เพราะงบประมาณจะนาไปใชในการบรหารจดการในดานตางๆ และไดมนกวชาการหลายทานไดกลาววางบประมาณมความสาคญ ในการบรหารจดการศกษาไวดงน ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2535: 64) กลาววา งบประมาณเปนสงทจาเปนและตวบงชถงความสาเรจของการใชหลกสตร ถามการเตรยมงบประมาณไวเพยงพอ การใชหลกสตรกจะสาเรจไดดวยด เพราะงบประมาณจะนาไปใชในการบรหารจดการในดานตาง ๆ เชน คาจางตอบแทนของอาจารย ผสอน คาใชสอยดานดารพฒนาเอกสารหลกสตร การจดหาวสดอปกรณ สอการเรยนการสอน ตลอดจนการปรบปรงอาคารสถานท สานกงานคณะกรรมการประถมศกษาแหงชาต (2540: 36-37) ไดกลาววา ในการบรหารงบประมาณนน มความสาคญ 3 ประการ คอ 1. ความสาคญตอการวางแผน การงบประมาณเปนเครองมอสาคญในการวางแผนของฝายบรหารเพราะในการจดทางบประมาณ จะตองวเคราะหทางเลอกทเหมาะสมโดยประหยดเปนประโยชนและมความเปนไปได ซงจะตองกาหนดวตถประสงค เปาหมายของงานททาและระยะเวลาของการบรรลวตถประสงคดงกลาว ตลอดจนหนาทและกจกรรมทสวนตาง ๆ ตองรบผดชอบเพอใหงานบรรลเปาหมายในรปของ “แผนพฒนา” หรอ “แผนการเงน” 2. ความสาคญตอการประสานงาน เมอกาหนดนโยบาย วตถประสงค เปาหมายและแนวทางในการดาเนนงานใหบรรลสาเรจแลว เปนหนาทของหวหนาหนวยงานทตองวางแผนดาเนนงานในหนวยงานใหประสานสอดคลองกน ทงในและระหวางหนวยงานอน ซงเราเรยกวา “การประสานแผน” ในรปของ “แผนปฏบตการ” หรอ “แผนการใชเงน” หรอ “แผนงบประมาณ” จะมผลชวยลดความซาซอนความสญเปลาและความขดแยง ตลอดจนประโยชนสงสดของการใชงบประมาณ ซงมอยขอนขางจากด 3. ความสาคญตอการควบคมและดาเนนงาน นอกจากงบประมาณจะมความสาคญตอการวางแผน การประสานงานระหวางหนวยงานตาง ๆ แลว ฝายบรหารยงสามารถใชแผนงบประมาณเครองมอ ควบคม กากบ ตดตาม และตรวจสอบการปฏบตงานของหนวยงานตางๆ ในขนตอนการบรหารแผน และตดตามการประเมนผลของแผนซงจะทาใหทราบความกาวหนา ปญหาอปสรรคเพอปรบปรงแกไขปญหาไดทนตอเหตการณและเปนขอมลในการวางแผนปรบปรงการดาเนนงานใหมประสทธภาพยงขน สรปไดวาการบรหารงบประมาณมความสาคญมากตอการจดการศกษา เพราะเปนสงมความสาคญตอการวางแผน การจดทางบประมาณในการบรหารโรงเรยน ไมวาจะเปนในดาน อาคารสถานท สอการเรยนการสอน ลวนจะตองใชงบประมาณในการซอ ดงนนโรงเรยนจะตองมการวางแผนในการใชงบประมาณ เพอใหเกดประโยชนสงสดของการใชงบประมาณของโรงเรยน

47

 

 

2.6.5 การบรหารดานความสมพนธชมชน งานสมพนธชมชนเปนการสรางความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชนทสาคญตอ

การบรหารงานของโรงเรยน ซงโรงเรยนตองใหความสนใจและนาไปปฏบต ในการระดมทรพยากรทางความคดและทนทรพยจากชมชนมาชวยในการพฒนาโรงเรยน มนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของการมสวนรวมไวดงน

กรมสามญศกษา (2543: 18) ใหความหมายของการมสวนรวมวาหมายถงการเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมในการตดสนใจรวมดาเนน รวมสนบสนนและสงเสรมในกจการใด ๆ ทมผลกระทบถงตวประชาชน ทงโดยตรงและโดยออม

Good (1973: 115 อางถงใน สายหยด ประกคะ, 2552: 63) ใหคานยามการมสวนรวม วาเปนการดาเนนกจกรรมรวมกนระหวางบคคลตงแต 2 คนขนไป โดยจดมงหมายเดยวกนตองการผลลพธในสงทมงหมายอยางเดยวกน และทกคนยอมรบในจดมงหมายนน สยาม สมงาม (2541: 38) กลาวถง ความหมายของการมสวนรวมของชมชนการจดการศกษา วาเปนการเปดโอกาสใหคณะกรรมการสถานศกษา ผปกครองและชมชนเขามามสวนรวมในการขจดการศกษากบสถานศกษา เสนอแนะความคดเหน ความตอการ สนบสนนและจดหางบประมาณ ทรพยากรตาง ๆ ทจาเปนในการพฒนาการศกษาและมสวนรวมตรวจสอบการดาเนนงานขอสถานศกษา โดยมเปาหมายของความสาเรจเดยวกน

ชาญวฒ เจมจารญ (2548: 59) กลาวสรป ความหมายของการมสวนรวมของชมชน เปนการเปดโอกาสใหประชาชนหรอคนมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมยางใดอยางหนง มการตดสนใจรวมกนเพอใหบรรลวตถประสงค มการตดตอสอสาร มความเอออาทรตอกน มการเรยนรรวมกนในการกระทาและมการจดการ ไพรช มณโชต (2544: 60) ไดกลาวสรปถง คามหมายของชมชน คอบรเวณทมคน หรอประชาชนจานวนหนงอาศยอย รวมกน และมการกระทาอยางเดยวกนหรอคลายกน สรปไดวา การมสวนรวมของชมชน คอ การเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมตดสนและดาเนนการในกจการใด ๆ ทมผลกระทบตอประชาชน ในการทมบคคลและผทเกยวของในการทากจกรรมใหบรรลวตถประสงคของโรงเรยน เขามามอทธพลตอกระบวนการดาเนนกจกรรมในการพฒนา รวมทงมสวนไดรบประโยชนจากผลการพฒนาอยางเทาเทยมกน โดยมการดาเนนการรวมกนในงานดานกระบวนการวางแผน รวมดาเนนการ รวมประเมน และรวมปรบปรงแกไข เพอใหการปฏบตนน ๆ ประสบความสาเรจตามวตถประสงค

1) ขอบขายการมสวนรวมของชมชน งานสมพนธชมชนเปนการสรางความสมพนธระหวางโรงเรยนกบชมชนทสาคญตอการบรหารงานของโรงเรยน ซงโรงเรยนตองใหความสนใจและนาไปปฏบต ในการระดมทรพยากรทางความคดและทนทรพยจากชมชนมาชวยในการพฒนาโรงเรยน โดยมขอบขายงานดงน 1. งานกรรมการสถานศกษา งานทเกยวของกบผปกครอง ชมชน ในรปของคณะกรรมทมสวนไดสวนเสยกบการรวมพฒนาโรงเรยนเพอใหนกเรยนมการพฒนาทดขน

48

 

 

2. งานสานสมพนธ งานทตองการใหมการรบขาวสารระหวางโรงเรยนกบชมชนและงานตาง ๆ ทชมชนและโรงเรยนไดรวมกนจดขนเพอเปนการพฒนาทองถนและสงผลถงการพฒนาโรงเรยน 3. งานเยยมบานนกเรยน งานทตองประสานกบผปกครองเพอพฒนาคณภาพของผเรยนใหมศกยภาพ และรวมถงการแกปญหารวมกนระหวางผปกครองและโรงเรยน 4. งานทนทรพยเพอการพฒนาการศกษา งานทเกยวของกบการจดหาทนเพอชวยเหลอนกเรยนทขาดทนทรพยทสงผลถงการพฒนาผเรยนอกทงเปนการชวยเหลอผอนทไดรบความเดอดรอนทงในสวนของผปกครอง ชมชน และสงคม หรอเกดภาวะเหตการณตางๆทเกดขนในประเทศ

กรมสามญศกษา (2543: 5) ไดกลาวถงแนวทางเกยวกบการมสวนรวมของชมชนตอการจดการศกษาตามทกาหนดในพระราชบญญตศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ครงท 2) พ.ศ. 2545 มดงน 1. แนวทางการจดการศกษา สถานศกษา และชมชนมการประสานความรวมมอในการจดกระบวนการเรยนรเพอพฒนาผเรยนตามศกยภาพสงเสรมความเขมแขงของชมชนโดยจดกระบวนการเรยนรภายในชมชนเพอใหชมชนมการศกษา อบรม การแสวงหาความร ขอมล ขาวสาร และรจกเลอกภมปญญาและวทยาการตาง ๆ เพอพฒนาชมชนไดสอดคลองกบสภาพปญหาและความตอการรวมทงวธการสนบสนนใหมการแลกเปลยนประสบการณการพฒนาระหวางชมชน 2 . การบรหารและการจดการศกษา กาหนดใหองคกรชมชนรวมเปนคณะกรรมการเขตพนทการศกษา และคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ซงจะรองรบการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาจากกระทรวงใน 4 ดาน ไดแก ดานวชาการงบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไป 3. การระดมทรพยากรบคคลและทรพยากรอนกาหนดใหหนวยงานทางการศกษาระดมทรพยากรบคคลในชมชนใหมสวนรวมในการจดการศกษา ระดมทรพยากรและการลงทนจากชมชนมาใชจดการศกษา โดยเปนผจดและมสวนรวมในการจดการศกษา

สยาม สมงาน (2541: 39) รวบรวมลกษณะของการมสวนรวมของชมชน แบงออกเปน 11 ลกษณะ ดงน 1) การรวมประชม 2) การออกความคดเหนและขอเสนอแนะ 3) การตปญหาใหกระจาง 4) รออกเสยงสนบสนนคดคานปญหา 5) การออกเสยงเลอกตง 6) การบรจาคเงน 7) การบรจาควตถ 8) การชวยเหลอดวยแรงงาน 9) การใชโครงการทเปนประโยชนใหถกตอง 10) การชวยเหลอในการรกษาโครงการ และ 11) การทานกบตวนาการเปลยนแปลงในภาพรวม นงรตน ศรพรหม (2543: 22-24) กลาวถงแนวทางการมสวนรวมของชมชนในการจดการศกษาม 3 รปแบบ ดงน 1. การเขามามสวนรวมการบรหารและจดการ สถานศกษาควรเปดโอกาสใหผปกครอง ชมชนเขามามบทบาทในรปคณะกรรมการชดตาง ๆ ของสถานศกษา การเขามามสวนรวมในรปแบบนสถานศกษาจะมผรวมใหคาปรกษารวมตดสนใจในเรองตาง ๆ ชวยสอดสองดแลและวางแผนพฒนาสถานศกษามกจกรรมหลากหลายสถานศกษาสามารถจดใหผปกครองชมชน เขามาม

49

 

 

สวนรวมในการบรหารจดการศกษา ไดแก การรวมกาหนดเปาหมายของสถานศกษา รวมจดทาธรรมนญสถานศกษา จดหาทนการศกษา การพฒนาบคลากร การพฒนาอาคารสถานท สภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกสถานศกษาการจดอาหารเสรม (นม) อาหารกลางวน จดโครงการเยยมบาน การประชาสมพนธสถานศกษา 2. การเขามามสวนรวมในดานวชาการ ผปกครอง ชมชน สามารถเขามามสวนรวมในการจดกจกรรมการเรยนรของนกเรยนไหลายรปแบบ ไดแก การเปนผสงเสรมการเรยนรของเดกทบาน การเปนวทยากร การเปนผชวยครเปนผรวมประเมนผลและกจกรรมอน ๆ 3. ดานกจกรรมอน ๆ ในโรงเรยน ผปกครองเขามามสวนรวมโดยการไดรบเชญเปนแขกของโรงเรยนหรอรวมเปนคณะกรรมการจดงานในกจกรรมตาง ๆ เชน วนสาคญทาศาสนา การแขงขนกฬา การจดนทรรศการการแสดงผลงานของนกเรยน เปนตน

2) ความสาคญของการมสวนรวมของชมชน มนกวชาการหลายทานทไดกลาวถงความสาคญ และประโยชนของการมสวนรวมของประชาชนในการจดการศกษาใหประสบผลสาเรจไววา ธงชย สนตวงษ (2530: 420) กลาววาการมสวนของชมชนในการพฒนา และเปลยนแปลงพฤตกรรมของคนในชนบทนน ทาใหประชาชนไดทางานรวมกนและเรยนรทกษะหรอความคลองแคลวในการจดการชมชนในขณะทไดรวมงานพฒนาของตน ยวฒน วฒเมธ (2534: 67) กลาววา สาระสาคญของการมสวนรวมของประชาชนนน หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการคดรเรมการพจารณาตดสนใจการเขารวมปฏบตและรวมรบผดชอบในเรองตาง ๆ อนมผลกระทบถงตวประชาชนเอง การมสวนรวมของประชาชน เปนแนวคดทางยทธศาสตรของหลกการพฒนาชมชนทจะทาใหประชาชนบงเกดมความศรทธาในตวเอง (Sense of belonging) ในการดาเนนการตามโครงการพฒนาตาง ๆ ในชมชนซงจะนาไปสความสามารถ และประสทธภาพในการปกครองตนเองในระบอบประชาธปไตยของประชาชน จารส นมนวล (2540: 249) กลาววา การมสวนรวมเปนกระบวนการทมความสาคญตอการพฒนากจกรรมสาคญทตองทากคอ ผลกดนใหประชาชนไดมสวนรวมอยางจรงจง (Active participation) ในการดาเนนงานพฒนา ทงนกเนองจากหลกสาคญทวา ถาประชาชนไดมสวนรวมเปนวธการทจะไดมาซงขอมลเกยวกบสภาพทองถน ความตองการและเจตคตของประชาชน ถาประชาชนไดมสวนรวมในการคดคนปญหาและวางแผนพฒนาแลว จะทาใหประชาชนตอมสวนรวมในการพฒนาทองถนของตนเอง สรปไดวา ความสาคญและประโยชนของการมสวนรวมของชมชนในการบรหาร เปนสงททกคนทาดวยความเตมใจ นอกจากนเปนการสรางสรรคผลงานและพฒนาใหเปนไปไดอยางราบรน และถกเปาหมายตามวตถประสงคไดมากยงขน ปญหาและอปสรรคจะลดนอยลง รวมปฏบตและรวมรบผดชอบในเรองตาง ๆ อนมผลกระทบมาถงตวประชาชนเอง เพอนาไปสจดหมายรวมกนและทางานนนใหสาเรจ

50

 

 

2.7 แนวคดและทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ ความพงพอใจเปนความรสกหรอความคดทอยขางใน จะเปนทางบวกหรอทางลบนน

กจะแสดงออกมาดวยการกระทา ทงนไดมนกวชาการไดใหความหมายไวดงน

2.7.1 ความหมายของความพงพอใจ ประสทธ ววฒนตระกล (2550: 10) สรปวา ความพงพอใจหมายถง ความรสกทด หรอทศนะคตทางทดของบคคล ซงมกจะเกดไดรบการสนองตอบทตนตองการกจะเกดความรสกทดในสงนน ตรงกนขามหากความตองการทตนไมไดรบการสนองตอบความไมพงพอใจกจะเกดขนได ยงยทธ สมพา (2542) สรปวา ความพงพอใจ หมายถง ความรสกหรอเจตคตของบคคลทมตอสงใดสงหนง อนเกดจากพนฐานของการรบร คานยม และประสบการณทแตละบคคลไดรบและจะเกดขน กตอเมอสงนนสามารถตอบสนองความตองการใหบคคลนนได ซงระดบความพงพอใจของแตละบคคลยอมมความแตกตางกน สมศกด คงเทยง และอญชล โพธทอง (2542 : 278 - 279) กลาวไวสรปไดวา 1. ความพงพอใจเปนผลรวมของความรสกของบคคลเกยวกบระดบความชอบหรอไมชอบตอสภาพตาง ๆ 2. ความพงพอใจเปนผลของทศนคตทเกยวของกบองคประกอบตาง ๆ 3. ความพงพอใจในการทางานเปนผลมาจากการปฏบตงานทด และสาเรจจนเกดเปนความภมใจ และไดผลตอบแทนในรปแบบตาง ๆ ตามทหวงไว

ราชบณฑตยสถาน (2546: 793) ใหความหมายของความพงพอใจวาหมายถง รก ชอบใจสรปไดวา ความพงพอใจ หมายถง ความร สกท ด ชอบ ความประทบใจ ภมใจ ยนดในส งทสอดคลองกบความตองการของตน หรอการมเจตคตทดตอการกระทาของบคคลหรอสงใดสงหนง ซงมาจากกการกระทา โดยการเปรยบเทยบกบสงอนททาใหเกดความพงพอใจ อาจใชสตปญญาและพนฐานทางอารมณเปนผตดสน ดงนนการจดการเรยนการสอนใหมประสทธภาพ ผสอนตองพยายามสรางสงจงใจใหเกดขน เพอใหผเรยนเกดความพงพอใจ มความสนใจ และกระตอรอรน ทจะเรยน เพอใหการจดการเรยนการสอนนนประสบความสาเรจตามความคาดหวง

คานง เดนดวง (2550: 40) ใหความหมายของความพงพอใจ คอ ความรสก ชอบใจ พอใจ ยนด และมความสข ซงความรสกเชนนเกดขนเพราะเมอเขาไปมสวนรวมในการปฏบตกจกรรม หรอไดรบผลกระทบจากการปฏบตกจกรรม ซงเมอเขาไปรวมกจกรรมหรอไดรบผลกระทบ จากการปฏบตกจกรรม ซงเมอเขาไปรวมกจกรรมแลวไดรบการตอบสนองความตองการอยางเพยงพอ

อรทย บญชวย (2544: 10) ใหความหมายความพงพอใจไววา ความพงพอใจเปนเรองทเกยวของกบอารมณความรสกและทศนของบคคล อนเนองมาจากสงเราและแรงจงใจ ซงจะปรากฏออกมาทางพฤตกรรม โดยแสดงออกมาในลกษณะของความชอบ ความพงพอใจ ทจะเลอกสงใดสงหนง

ศภสร โสมาเกต (2544: 49) ใหความหมายความพงพอใจไววา ความพงพอใจ หมายถง ความรสกนกคดหรอเจตคตของบคคลทมตอการทางาน หรอการปฏบตกจกรรมในเชงบวก ดงนนความพงพอใจในการเรยนจงหมายถง ความรสกพอใจ ชอบใจ ในการรวมปฏบตกจกรรมการเรยนการสอน และตองการดาเนนการนน ๆ จนบรรลโดยทความพงพอใจในการเรยน จะ

51

 

 

ประกอบดวย องคประกอบ 4 ดาน คอ ดานเน อหา ดานส อการเรยนร และดานการวดและประเมนผล

เทพศกด บณยรตพนธ (2536 : 24) ใหความหมายความพงพอใจวา หมายถง ความพงพอใจของผรบบรการตอเจาหนาท ในการชวยแกไขปญหาความเดอดรอนใหแกประชาชนและความพงพอใจทมตอความตงใจของเจาหนาทในการใหบรการแกประชาชน

สรปความหมายของความพงพอใจไดวา ทศนคตทางบวกของบคคลทมตอสงใดสงหนง เปนความรสกหรอทศนคตทดตองานททาของบคคลทมตองานในทางบวก ความสขของบคคลอนเกดจากการปฏบตงานและไดรบผลเปนทพงพอใจ ทาใหบคคลเกดความกระตอรอรน มความสข ความมงมนทจะทางาน มขวญและมกาลงใจ มความผกพนกบหนวยงาน มความภาคภมใจในความสาเรจของงานททา และสงเหลานจะสงผลตอประสทธภาพและประสทธผลในการทางานสงผลตอถงความกาวหนาและความสาเรจขององคการอกดวย 2.7.2 ทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ

ทฤษฎเกยวกบความพงพอใจ มนกวชาการไดใหความหมายไวดงน จาเนยร พลหาร (2553: 82) ไดกลาวถงทฤษฎทสาคญ ดงน 1) ทฤษฎลาดบขนความตองการ (Theory of need gratification) เปนทฤษฏลาดบขนความตองการของ Abraham Maslow ไดตงสมมตฐานเกยวกบความตองการของมนษยไววามนษยมความตองการอยเสมอ ความตองการใดไดรบการตอบสนองแลว จะมความตองการอนเขามาแทนทความตองการทไดรบการสนองตอบจะไมเปนสงจงใจอกตอไป แตความตองการทไมไดรบการตอบสนองนนเปนสงจงใจแทน มนษยมความตองการแบงออกเปน 5 ลาดบ คอ 1.1 ความตองการทางดานรางกาย (Physical needs) เปนความตองการขนพนฐานของมนษย ไดแก ความตองการเกยวกบอาหาร นา อณหภมทเหมาะสม ยารกษาโรค ความตองการบรรยากาศ เปนตนเมอมนษยไดรบการตอบสนองในดานความจาเปนพนฐานแลว มนษยจะมความตองการในระดบสงขนไป และความตองการดงกลาวจะเปนเครองกระตนพฤตกรรมของมนษย 1.2 ความตองการความมนคงปลอดภย (Safety needs) ม 2 แบบ คอ ความตองการความปลอดภยดานรางกายและจตใจ กบความมนคงทางเศรษฐกจ ความตองการความปลอดภยทางรางกายและจตใจ ไดแก ความมนคงในการทางาน ไมถกไลออกจากงานโดยงาย 1.3 ความตองการความรกและความเปนเจาของ (Belongingness needs) ไดแก ความตองการเปนสมาชกหรอสวนหนงของกลม ตองการความรก ตองการการยอมรบ ตองการมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ มความรสกวาตนเปนสวนหนงของหนวยงาน ความตองการดงกลาวเปนสงจงใจทสาคญประการหนงตอพฤตกรรมของมนษย 1.4 ความตองการเกยรตยศชอเสยง (Esteem needs) หมายถง ความตองการใหผ อนยอมรบนบถอ ตองการเปนบคคลทมคณคามความมนใจในตนเอง ตองการเปนผทมความสามารถความตองการเกยรตยศของแตละบคคลมมากนอยตางกน บางคนตองการความพงพอใจทไดรบความสาคญระดบททางาน บางคนตองการระดบชาต งานเปนสงสาคญทาใหคนมโอกาสแสดงความสามารถ แตงานประจาโดยเฉพาะทไดรบมอบหมาย ควบคมตรวจสอบอยางใกลชด มกไม

52

 

 

มโอกาสใหคนแสดงความสามารถไดอยางเตมทและไมเปดโอกาสใหมการแขงขนทาใหเกดความเบอหนาย

1.5 ความตองการทจะไดรบความสาเรจในชวต (Self-actualization) เปนความตองการขนสงสดของบคคล ไดแก ความตองการทสาเรจทกสงทกอยางตามความนกคด ความคาดหวงของตนเอง ไดทาอะไรทตนเองตองการและมความสขสงทตนทา Maslow (1970, อางถงใน สทธ ทองประดษฐ, 2536: 108 - 111) กลาวถงความตองการและความพงพอใจของมนษย ซงเขานาประสบการณทไดจากการเปนนกจตวทยาและผใหคาปรกษามาเปนพนฐานในการเสนอทฤษฎสรางแรงจงใจ (Need Hierarchy Theory) ทอธบายถงพฤตกรรมของมนษยวามความตองการตามลาดบขน 5 ขน ดงน 1. ความตองการทางรางกาย (Physiological Needs) เปนความตองการขนพนฐานทสาคญทสดเพอใหดารงชวตอยได เชน อาหาร อากาศ นาดม ทอยอาศย เครองนงหม ยารกษาโรค ความตองการทางเพศ ความตองการพกผอน เปนตน 2. ความตองการความปลอดภยและความมนคง (Safety and Security Needs) เปนการตองการความปลอดภยและมนคงทงทางรางกาย เชน ตองการไดรบการคมครองปกปอง ตองการกฎระเบยบและกฎหมาย ตองการอสระสวนตว ตองการการดแลรกษาเมอเจบปวยและความปลอดภย และความมนคงทางเศรษฐกจ เชน ตองการซอขายแลกเปลยน ตองการทางานทมความมนคง ปลอดภย ตองการมเสถยรภาพ เปนตน 3. ความตองการทางสงคม (Social Needs) เปนความตองการทเปนทงผใหและผรบจากสงคม ถาไมไดรบความพงพอใจในขนน จะเกดความรสกโดดเดยว อางวาง วาเหว ถกตดออกหรอถกปฏเสธจากสงคม ซงมาสโลวเหนวาสามารถทาใหเกดผลตอเนองไปถงการปรบตวทไมดของสงคมได 4. ความตองการยอมรบนบถอ (Esteem Needs) เปนความตองการเกยรตยศ ชอเสยง การยอมรบนบถอจากคนอนและการยอมรบนบถอตนเอง เคารพตนเอง อาจแบงไดเปน 2 ประเภท คอ การยอมรบนบถอภายในตน เชน ความตองการสมฤทธผล ความตองการมความสามารถ (Competence) ความภาคภมใจในคณภาพของงานททาจะชวยใหเกดการยอมรบนบถอในตนเองมากขนและการยอมรบนบถอตนเองจากภายนอก เชน การไดรบความสนใจ การมผอนยอมตาม การยอมรบจากผอน เปนตน 5. ความตองการความสาเรจสงสดแหงตน (Self - actualization Needs) เปนความตองการพฒนาตนเองตามศกยภาพสงสด ไดแสดงออกซงทกษะและความเปนเลศในบางสงบางอยางทตนมและมอารมณทแสดงออกถงบคลกภาพทสมบรณ เปนกระบวนการทไมมวนสนสด นนคอ เมอมความรสก (Sense) วาตนถงจดหมายปลายทางสดทาย (Ultimate Goal) แลวกมเปาหมายตอไปเรอยตามศกยภาพของตน ความตองการขนนไมสามารถอธบายไดอยางสมบรณเพยงพอเหมอนกบความตองการในขนอน เพราะความตอการความสาเรจสงสดแหงตนมแนวโนมวา บคคลจะมศกยภาพทเกยวของกบพฤตกรรมความสาเรจแหงตนเพมขนเรอย ๆ

ปรยาพร วงศ อ น ตรโรจน (2541: 227 - 229) กล าวถ ง แมคเคลแลน ด (Mc Clelland) นกจตวทยาชาวอเมรกน ซงอธบายแรงจงใจใฝสมฤทธวาเปนความตองการทจะ

53

 

 

ทางานใหประสบความสา เรจ ถอวาแรงจงใจท สาค ญท ส ดของมน ษย และมอ ทธพลตอความสาเรจของตนเอง เขาศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจใฝสมฤทธกบพนฐานทางวฒนธรรมทเนนความสาเรจ คอ ทมาของสงคมทประสบความสาเรจ ทงนเพราะวฒนธรรมทางสงคมทเหนความสาเรจจะทาให พอแมเลยงดอบรมลกตวเอง ฝกใหเดกชวยตนเอง ฝกการคดแกปญหาและใหการเสรมแรง พฤตกรรมทมงความสาเรจในการเรยนและการทางาน การอบรมเลยงดดงกลาวจะพฒนาใหเดกเตบโตเปนคนทตองการความสาเรจ มแรงจงใจใฝสมฤทธสงดวย

ลกษณะของบคคลทมแรงจงใจใฝสมฤทธสง จะมลกษณะตอไปน 1. มความกลา กลาคด กลาทา กลาตดสนใจกลาเผชญกบความสาเรจ หรอ

ความลมเหลว 2. มความมงมนพยายาม ชอบทางานททาทายความคดและความสามารถ 3. มความเชอมนในตนเองและตดตามผลการตดสนใจของตนเอง

4. มความรอบรในการตดสนใจ และตดตามผลการตดสนใจของตนเอง 5. มความสามารถในการคาดการณลวงหนาไดแมนยา

6. มความสามารถท จะเลอกท างานท จะประสบความสาเรจไดมากและดวยความสามารถทมอย จากทกลาวมาขางตน สามารถสรปทฤษฎความพงพอใจไดดงน ความพงพอใจคอสงทแสดงความรสกทางบวกสงผลทาใหเกดความสข ซงการวดความพงพอใจนนจะตองวดทางดานความรสกหรออารมณ และเลอกใชเครองมอวดใหเหมาะสม ซงขนอยกบสถานการณและความจากดของการศกษา

2.7.3 ความหมายของความพงพอใจในการปฏบตงาน ความพงพอใจเปนปจจยท สาคญประการหนง ซ งมผลตอความสาเรจในการ

ทางาน ใหเปนไปตามเปาหมายทวางไวอยางมประสทธภาพ ซงมนกจตวทยาและนกการศกษาไดใหความหมายของความพงพอใจไวดงน

กตมา ปรดดลก (2529: 278 - 279) ไดรวบรวมความหมายของความพงพอใจในการทางานดงน 1. ความพงพอใจในการทางานตามแนวคดของ คารเตอร (Carter) หมายถง คณภาพ สภาพ หรอระดบความพงพอใจของบคคล ซงเปนผลมาจากความสนใจ และทศนคตของบคคลทมตอคณภาพและสภาพของงานนน ๆ 2. ความพงพอใจในการทางานตามแนวคดของ เบนจามน (Benjamin) หมายถง ความรสกทมความสข เมอไดรบผลสาเรจตามความมงหมาย ความตองการ หรอแรงจงใจ 3. ความพงพอใจในการทางานตามแนวคดของ เอรเนสท (Ernest) และโจเซพ (Joseph) หมายถง สภาพความตองการตาง ๆ ทเกดจากการปฏบตหนาทการงานแลวไดรบการตอบสนอง 4. ความพงพอใจตามแนวคดของ จอรจ (George) และเลโอนารด (Leonard) หมายถง ความรสกพอใจในงานททาและเตมใจทจะปฏบตงานนนใหบรรลวตถประสงค

54

 

 

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (ราชบณฑตยสถาน, 2546: 577 - 578) ซงความหมาย พงพอใจจากพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดใหความหมายวา

พอใจ หมายถง สมใจ ชอบใจ เหมาะ พงใจ หมายถง พอใจ ชอบใจ

ธงชย สนตวงษ (2542: 359) กลาววา ถาบคคลหนงไดมองเหนชองทางหรอโอกาสจะสามารถสนองแรงจงใจทตนมอยแลว กจะทาใหความพงพอใจของเขาดขน หรออยในระดบสง

วนย จตตปรง (2541: 17) ใหความหมายของความพงพอใจในการปฏบตงาน หมายถง ความรสกทดเจตคตทดตอการปฏบตงานและการทบคคลปฏบตงานดวยความสขจนเปนผลใหการทางานนนประสบความสาเรจสนองนโยบายและบรรลวตถประสงคขององคกร ดงนนความพงพอใจในการปฏบตงานของบคลากรจงจาเปนและมความสาคญอยางยงทผบรหารจะตองสราง ใหเกดกบบคลากรใหได โดยเฉพาะกบครซงเปนบคลากรทจะจดกจกรรมการเรยนการสอน เพอพฒนาใหเดกนกเรยนเปนคนทมคณภาพเพอเปนเครองมอสาคญในการพฒนาประเทศใหมความกาวหนา

อศยาพร สวรรณกฏ (2541: 16) ไดใหความหมายความพงพอใจในการทางาน หมายถง ภาพความรสกความพงพอใจทมตองาน และสงแวดลอมในการทางานเกดจากการไดรบการสนองตอบความตองการทงรางกายและจตใจ กอใหเกดความเตมใจทจะปฏบตงานใหบรรลเปาหมายทวางไวอยางมประสทธภาพ Good (1973 : 320 อางถงใน ลดดาวลย ใจไว, 2558) ไดใหความหมายความพงพอใจในการปฏบตงานวาเปนคณภาพ สภาพ หรอระดบความพงพอใจ ซงเปนผลมาจากความสนใจ และทศนคตของบคคลทมตองาน และ ลทนส (Luthans, 1977: 420) ไดใหความหมายความพงพอใจในการปฏบตงานวาเปนผลรวมขององคประกอบตาง ๆ ซงสนองความตองการ และเปนศกยภาพทเจรญขนเปนทศนคตแฝงอย ซงสอดคลองกบ กลเมอร (Gilmer, 1966: 255) ไดกลาววา ความพงพอใจในการปฏบตงาน หมายถง ผลของทศนคตตาง ๆ ของบคคลทมตอองคประกอบของงาน

แนงนอย พงษสามารถ (2519: 319) เชอวา ความพงพอใจในการปฏบตงานเปนผลมาจากทาทของบคคลทมตอสงตาง ๆ หลาย ๆ ดานในการทางาน

นฤมล มชย (2535: 15) กลาววา ความพงพอใจเปนความรสกหรอเจคตทดตอการปฏบตงานตามภาระหนาท และความรบผดชอบนน ๆ ดวยใจรก มความกระตอรอรนในการทางาน พยายามตงใจทางานใหบรรลเปาหมาย และมประสทธภาพสงสด มความสขกบงานททาและมความพงพอใจ เมองานนนไดผลประโยชนตอบแทน

จรญ ทองถาวร (2536: 222 – 224 อางถงใน นรษา นราศร, 2544: 28) ไดกลาวถงความตองการพนฐานของมนษย โดยไดสรปเนอความมาจากแนวคดของมาสโลว (Maslow) สรปไดไววา ความตองการพนฐานของมนษยแบงเปน 5 ระดบ ดงน 1. ความตองการทางรางกาย เปนความตองการพนฐาน ไดแก ความตองการอาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรค

55

 

 

2. ความตองการมนคงและปลอดภย ไดแก ความตองการมความเปนอยอยางมนคง มความปลอดภยในรางกายและทรพยสน มความมนคงในการทางาน และมชวตอยอยางมานคงในสงคม 3. ความตองการทางสงคม ไดแก ความตองการความรก ความตองการเปนสวนหนงของสงคม 4. ความตองการเกยรตยศชอเสยง ไดแก ความภมใจ การไดรบความยกยองจากบคคลอน 5. ความตองการความสาเรจแหงตน เปนความตองการในระดบสงสด เปนความตองการระดบสง เปนความตองการทอยากจะใหเกดความสาเรจทกอยางตามความคดของตน จากความหมายของความพงพอใจในการปฏบตงานทบคคลตาง ๆ ไดกลาวมาแลว พอสรปไดวา ความพงพอใจในการปฏบตงาน หมายถง ความรสกทด รสกชอบ พอใจ มความสข ทมตอองคประกอบและสงจงใจในดานตาง ๆ ของงาน และผปฏบตงานไดรบการตอบสนองความตองการของเขาได

สรป ได ว า ความพ งพอใจ เป นส งสาค ญ ในการปฏ บ ต งาน ไม ว าจะ เป นหนวยงานหรอโรงเรยน หากบคคลนนมความพงพอใจในการท ตวเองทาอย กจะทาใหเกดความสาเรจอน ๆ ตามมา ความพงพอใจในการปฏบตงานในระดบสงเปนสงทพงปรารถนาสาหรบผบรหารทกคน เพราะจะชวยใหการบรหารเปนไปอยางราบรน และการปฏบตงานของบคลากรในหนวยงานเปนไปอยางมประสทธภาพและมประสทธผล การสรางความพงพอใจในการปฏบตงานจงเปนสงจาเปนอยางยงสาหรบทกคน 2.7.4 ความสาคญของความพงพอใจ

ความพงพอใจมความสาคญมากในการทางานไมวาจะเปนงานอะไรกตาม หากทางานแลวมความพงพอใจในการทางาน กทาใหเดสงอน ๆ ตามมา

อรรถกจ กรณทอง (2535: 16) กลาววาความสาคญของความพงพอใจเมอเกดความตองการคนกกาหนดเปาหมาย หลายอยางเพอสรางความพงพอใจ กาลงความตองการของแตละบคคลทจะขนอยกบปจจย ดงน 1) วฒนธรรมและคานยม 2) ความสามารถทางรางกาย 3) ประสบการณ และ 4) สงแวดลอมและสภาพทางสงคม

Porter and Applewhite (1968: 6 อางถงใน สชาดา ธรรมนยม 2551: 26) ไดใหความหมายความสาคญของความพงพอใจในงานวา หมายถง ความสขความสบายทไดรบจากสภาพแวดลอมทางกายภาพในททางาน มความสขทไดรบจากการทางานรวมกบเพอนรวมงาน และความพงพอใจเกยวกบรายได

พรรณ ช.เจนจต (2528: 288) กลาววา ความสาคญของความพงพอใจเปนเรองของความรสกทบคคลมตอสงใจสงหนง ซงมอทธพลทาใหแตละคนสนองตอบสงเราแตกตางกนออกไป บคคลจะมความพงพอใจมากหรอนอยเกยวกบสงใดน บคคลรอบขางมอทธพลอยางยง ความพงพอใจของบคคลมแนวโนมทจะขนกบคานยมของคนรอบขาง ความพงพอใจมแหลงทกาเนด 4 ประการ คอ 1) การอบรมแตเลก ๆ เปนไปในลกษณะคอยๆดดซมการเลยนแบบพอกบแมและคน

56

 

 

เคยงขาง ไมตองมใครมาสอน ดงนน ความพงพอใจจงเปนเรองของการเรยนร 2) ประสบการณของบคคล 3) การรบถายทอดจากความพงพอใจทมอยแลว และ 4) สอมวลชน

ความพงใจมความสาคญมากในการดาเนนชวต ไมวาจะเปนการอยรวมกน การทางานรวมกบเพอน และมความพงพอใจในสงทตนเองเปนอย ลวนมความสาคญทงสน ทมนษยทกคนตองการในการดารงชวตเพอความอยรอดและมความสข

2.7.5 แนวคดเกยวกบการวดความพงพอใจ การวดความพงพอใจ สามารถทจะทาการวดไดหลายวธ ทงนจะตองขนอยกบความ

สะดวก ความเหมาะสม ตลอดจนจดมงหมายหรอเปาหมายของการวดดวย จงจะสงผลใหการวดนนมประสทธภาพเปนทนาเชอถอได ไดมนกวชาการไดใหความหมายไวดงน

ผาสวรรณ สนทวงศ ณ อยธยา (2532: 68) ไดอธบายไววา การวดดานจตนสย หรอความรสกเปนการวดพฤตกรรมทเกยวของกบความรสกหรออารมณ เชน ความสนใจ ความพอใจ ความซาบซง เจตคตหรอทศนคต คานยมการปรบตว ทศนคตเปนการวดถงความรของบคคลอนเนองมาจากการเรยนรหรอประสบการณตอสงตาง ๆ ทคอนขางถาวรในระยะหนง แตอาจเปลยนได และทศนคตกสามารถระบทศทาง ความมากนอยหรอความเขมได 1. ขอตกลงเบองตนในการวดทศนคต มกมขอตกลงเบองตน (เชดศกด โฆวาสนธ, 2522: 94 - 95) ดงน 1.1 การศกษาทศนคตเปนการศกษาความคดเหน ความรสกของบคคลทมลกษณะคงเสนคงวาหรออยางนอยเปนความคดเหนหรอความรสกทไมเปลยนแปลงไปในชวงเวลาหนง 1.2 ทศนคตไมสามารถสงเกตหรอวดไดโดยตรง ดงนนการวดทศนคตจงเปนการวดทางออมทางแนวโนมทบคคลจะแสดงออกหรอประพฤตปฏบตอยางมระเบยบแบบแผนคงทไมใชพฤตกรรมโดยตรงของมนษย 1.3 การศกษาทศนคตของมนษยนน ไมใชเปนการศกษาแตเฉพาะทศทางทศนคตของบคคลเหลานน แตตองศกษาถงระดบความมากนอยหรอความเขมของทศนคตดวย 2. การวดทศนคต มหลกเบองตน 3 ประการ (บญธรรม กจปรดาบรสทธ, 2547: 222) ดงน 2.1 เนอหา (Content) การวดทศนคตตองมสงเราไปกระตนใหแสดงกรยาทาทออกสงเรา โดยทวไปไดแก สงทตองทา 2.2 ทศทาง (Direction) การวดทศนคตโดยทวไปกาหนดใหทศนคตมทศทางเปนเสนตรงและตอเนองกนในลกษณะเปน ซาย - ขวา และ บวก - ลบ 2.3 ความเขม (Intensity) กรยาทาทและความรสกทแสดงออกตอสงเรานน มปรมาณมากหรอนอยแตกตางกน ถามความเขมสงไมวาจะเปนไปในทศทางใดกตาม จะมความรสกหรอทาทรนแรงมากกวาทมความเขมปานกลาง 3. มาตรวดทศนคต (Attitude Scale) เครองมอทใชวดทศนคต เรยกวา มาตราสวน ประมาณคา (Rating Scale) เครองมอท ใชวดทศนคตท นยมใชและรจกกนแพรหลายม 4 ชนด ไดแก มาตรวดแบบเธอรสโตน (Thurstone Type Scale) มาตรวดแบบลเครท (Likert Scale) มาตรวดแบบกตตแมน (Guttman Scale) และมาตรวดของออสกด (Osgood Scale)

57

 

 

ซงแตละประเภทม ขอจากด ขอด ขอเสยแตกตางกน ดงนนการจะเลอกใชมาตรวดแบบใดขนอยกบสถานการณและความจากดของการศกษา (บญธรรม กจปรดาบรสทธ 2547 : 294 - 306)

ถวลย ธาราโภชน (2536: 77) กลาววา การวดความพงพอใจ คอ เปนการวดความรสกหรอการวดทศนคตนน จะวดออกมาในลกษณะของทศทาง (Direction) ซงมอย 2 ทาง คอ ทางบวกหรอทางลบ และการวดในลกษณะปรมาณ (Magnitude) ซงเปนความเขมขน ความรนแรง หรอระดบทศนคตไปในทศทางทพงประสงค หรอไมพงประสงคนนเอง ซงวธวดมอยหลายวธ เชน การใชแบบสอบถาม การสมภาษณ การสงเกต ซงมรายละเอยดดงน 1. การใชแบบสอบถาม เปนการใชแบบสอบถามทมคาอธบายไวอยางเรยบรอย เพอใหทกคนตอบออกเปนแบบแผนเดยวกน วธนเปนวธทนยมใชมากทสด ในการวดความพงพอใจ มาตราวดทนยมและใชอยในปจจบน คอ มาตราสวนแบบลเครท (Likert Scale) ซงประกอบดวย ขอความทแสดงถงความพงพอใจของบคคลทมตอสงเราอยางใดอยางหนง มระดบความรสก 5 ระดบ เชน มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด

2. การสมภาษณ เปนวธวดความพงพอใจทางตรงทางหนง ซงตองอาศยเทคนคและวธการทดจงจะทาใหไดขอมลทเปนจรงได

3. การสงเกต เปนวธการวดความพงพอใจ โดยสงเกตพฤตกรรมของบคคล เปาหมาย ไมวาจะแสดงออกจากการพด กรยาทาทาง วธนจะตองอาศยการกระทาอยางจรงจง และการสงเกตอยางมระเบยบแบบแผน ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2536 : 153 - 154) ไดกลาวถง วตถประสงคของการวดความพงพอใจในงานโดยสรปไดดงน

1. เพอใหทราบถงสาเหตของความพงพอใจและไมพอใจในงาน 2. เพอทราบถงความสมพนธ ระหวางความพงพอใจในงานกบผลงานทออกมา 3. เพอจะไดเรยนรถงสภาพแวดลอมตางๆ ทกอใหเกดความพงพอใจและไมพอใจใน

งาน 4. เพอทราบถงความสมพนธระหวางความพงพอใจในงานกบการฝกอบรมการขาด

งาน หยดงานบอยๆ การเปลยนงาน การลาออก และการแกปญหา อยางไรกตามปญหาทนาสนใจมากทผบรหารสวนมากอยากทราบกคอ สาเหตของความพงพอใจและไมพงพอใจในงาน

ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2535 : 154 - 155) ไดกลาวถง แบบวดความพงพอใจในงาน ในหนวยงานตางๆ ไดใหความสนใจกบความพงพอใจในงานมาก นกจตวทยาไดสรางแบบวดความพงพอใจในงานตามนยามศพทและตามจดมงหมายของการวดการแบงแบบวดจงมหลายลกษณะ แบบวดความพงพอใจในงานโดยสรป ดงน

1. แบบสารวจปรนยเปนแบบวดทมคาถามและคาตอบใหเลอกตอบ โดยผตอบตองตอบตามทตนเองมความคดเหนและความรสกทเปนจรงขอมลทไดสามารถทวเคราะหไดเชงปรมาน

2. แบบสารวจเชงพรรณนาเปนแบบสอบถามทผตอบดวยคาพดและขอเขยนของตนเองเปนแบบสมภาษณหรอคาถามปลายเปดใหผตอบตอบไดอสระ ขอมลทไดเปนไปในลกษณะเชงคณภาพ

58

 

 

3. การแบงวดตามคณลกษณะของงาน คอ การวด แบบวดทวดความพงพอใจของบคคลทมความสขอยกบงานโดยสวนรวมแวดลอมตางๆ ทกอใหเกดความพงพอใจและไมพงพอใจในงานซงบางองคการถอเปนเปาหมายสาคญทจะตองใหมขนอยางสมบรณแบบ หทยรตน ประทมสตร (2542 : 14) ไดกลาวไววา การวดความพงพอใจ เปนเรองทเปรยบเทยบไดกบความเขาใจทว ๆ ไป ซงปกตจะวดไดดวยการสอบถามจากบคคลทตองการจะถาม มเครองมอทตองการจะใชในการวจยหลาย ๆ อยาง อยางไรกดถงแมวาจะมการวดอยหลายแนวทางแตการศกษาความพงพอใจอาจแยกตามแนวทางวดไดสองแนวคดตามความคดเหนของซาลซนคค ครสเทนส กลาวคอ 1. วดจากสภาพทงหมดของแตละบคคล เชน ททางาน ทบานและทก ๆ อยางทเกยวของกบชวต การศกษา ตามแนวทางนจะไดขอมลทสมบรณ แตทาใหเกดความยงยากกบการทจะวดและเปรยบเทยบ 2. วดไดโดยแยกออกเปนองคประกอบ เชน องคประกอบทเกยวกบงาน การนเทศงานเกยวกบนายจาง จากแนวคดเกยวคดกบวดความพงพอใจ ทกลาวมาแลว พอจะสรปไดวาการวดความพงพอใจเปนเรองเปรยบเทยบ ความรสกตอความตองการหรอความชอบของตวบคคล เพอสนองความตองการหรอบรรลจดมงหมายทจะใหเกด การวดความพงพอใจในงานนน มการแบงการวดตามลกษณะของขอความทตงคาถาม ไดแกการสารวจ การสงเกต และการสมภาษณ เพอไดรวาคนๆนนมความพงพอใจในระดบใด อาจจะออกมาในดานลบหรอดานบวกกขนอยกบบคคลนน ๆ 2.8 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 2.8.1 งานวจยทเกยวของกบสภาพการดาเนนของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา)

ในการวจยครงน ผวจยไดศกษาคนควาเอกสารวจยทเกยวของกบ ปจจยทสงเสรมความสาเรจในโรงเรยนในดานอาคารสถานทและสงแวดลอม ดานบคลากร ดานวชาการ ดานงบประมาณ และดานความสมพนธชมชน ดงน

นายอภสทธ ดายโซะ (2555) ไดศกษาเรอง “สภาพการดาเนนงานของศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ทไดรบเหรยญทองในจงหวดสตล” มวตถประสงคเพอ 1) ระดบสภาพการดาเนนงานของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ในจงหวดสตล 2) เปรยบเทยบระดบสภาพการดาเนนงานของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ในจงหวดสตล จาแนกตามอาย ประสบการณ ระดบการศกษาสามญและระดบการศกษาศาสนา เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถาม มาตราสวนประมาณคา วเคราะหขอมลคารอยละ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐานผลการวจยพบวา 1) สภาพการดาเนนงานของศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ในจงหวดสตล ดานบคลากร ดานงบประมาณ ดานอาคารสถานท ดานบรรยากาศ และดานการมสวนรวมของชมชน พบวาภาพรวมและรายขออยในระดบมาก 2) การเปรยบเทยบการดาเนนงานของศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ในจงหวดสตล จาแนกตามอาย ประสบการณ ระดบการศกษาสามญและระดบการศกษาศาสนา พบวา ผบรหารศนยฯ ทม

59

 

 

อาย ประสบการณ ระดบการศกษาสามญและระดบการศกษาศาสนาทตางกน ทกดานไมแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถต ยกเวนระดบการศกษาสามญทพบวา มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

ศรสดา ไชยวจารณ (2553) ไดศกษาเรอง “วถชวตมสลมกบการจดการศกษาของชมชน : กรณศกษาศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) นจมดดนตาบลทรายขาย อาเภอโคกโพธ จงหวดปตตาน” เปนการวจยเชงคณภาพ มวตถประสงคเพอ 1) ศกษาภมหลงของชมชน และพฒนาการตาดกาตงแตอดตจนถงปจจบน ตลอดจนวธการถายทอดความร และบทบาทตอการพฒนาเยาวชนในชมชน 2) ศกษาการจดการเรยนรตามหลกศาสนาอสลามของชมชน 3) ศกษาความสมพนธระหวางวถชวตของชมชนกบการจดการศกษาของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา)โดยมผใหขอมลหลก 17 คน เครองมอทใชในการวจยคอ แบบสมภาษณ การสงเกตการณ และการสนทนากลม ผลการวจยพบวา 1) การใชชวตของชมชนบานควนลงมความผกพนกบศาสนา โดยมสถาบนการศกษาดานศาสนาเปนผประสานความสมพนธระหวางคนและศาสนาเขาดวยกนผานกระบวนการเรยนรและการจดการของชมชน กระบวนการดงกลาวสามารถเหนไดจากการเขารวมกจกรรมทางดานศาสนาของคนในชมชนทงผนาศาสนา ผนาชมชน เดก เยาวชน และประชาชน 2) การจดการเรยนรตามหลกศาสนาอสลามของชมชน มงเนนใหผเรยนศรทธาตออลลอฮ. นาหลกคาสอนมาเปนวถแหงการดาเนนชวต ผานกระบวนการมสวนรวม การพดคยอยางสมาเสมอ นาเรองราวทงในอดตและปจจบน การทากจกรรมทางศาสนามาบรณาการเปนบทเรยนเพอถายทอดแกเดกและเยาวชนใหสอดคลองกบความเปลยนแปลงของชมชน 3) คนในชมชนไดเรยนรระบบคณคาทางศาสนาผานวธการดาเนนชวต ประเพณวฒนธรรม ความเชอ การปฏบตศาสนกจ ถานทอดกระบวนการเรยนรโดยสถาบนศาสนาสถาบนการศกษา และสถาบนครอบครว ประยกตใชฐานความคด ความเชอใหเหมาะสมตอสถานการณและสภาวการณในปจจบนทเปลยนแปลงไป ตลอดจนการเลอกผสมผสานเกบความรทเขามากระทบจากภายนอกอยางเหมาะสม

นายอบดนหาด อะละมาด (2555) ไดศกษาเรอง “สภาพการบรหารงานวชาการของผบรหารศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ในจงหวดสตล” มวตถประสงคเพอ 1) เพอศกษาสภาพการดาเนนงานวชาการของศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ในจงหวดสตล 2) เพอเปรยบเทยบสภาพการดาเนนงานวชาการของศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ในจงหวดสตล จาแนกตามเพศ อาย ประสบการณ และวฒทางการศกษา เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถาม และแบบสมภาษณ ใชสถตทใชในการวเคราะหขอมลประกอบดวยคารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบคาท และการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว ผลการวจยพบวา สภาพการดาเนนงานวชาการของผบรหารศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ในจงหวดสตลโดยภาพรวมอยในระดบปานกลางเมอพจารณารายดานพบวา ดานหลกสตร ดานกระบวนการจดการเรยนร ดานหองสมด ดานสอเทคโนโลยเพอการศกษาและดานการวดและประเมนผล อยในระดบปานกลาง เมอเปรยบเทยบสภาพการดาเนนงานวชาการของศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ในจงหวดสตลของผทมเพศ อาย ประสบการณ วฒการศกษาดานสามญพบวา ไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต ยกเวนวฒการศกษาทางศาสนา โดยมความ

60

 

 

แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตดานหลกสตรอยทระดบ .05 ดานกระบวนการจดการเรยนร .05 ดานสอเทคโนโลยเพอการศกษา .01 และดานการวดผลและประเมนผลอยทระดบ .01 ตามลาดบ

พมพร ไชยตา และคณะ (2553) ไดศกษาเรอง “ปจจยเชงสาเหตทสงผลตอความสาเรจของการบรหารโรงเรยนขนาดเลก สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน” มวตถประสงค เพอศกษาปจจยทสงผลตอความสาเรจของการบรหารโรงเรยนขนาดเลก และเพอสรางโมเดลความสมพนธโครงสรางเชงเสนของปจจยทสงผลตอความสาเรจของการบรหารโรงเรยนขนาดเลก สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เครองมอทใชเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณสถตทใชวเคราะหขอมล พนฐานของกลมตวอยางใชโปรแกรมสาเรจรป SPSS สวนการวเคราะหแบบจาลองความสมพนธโครงสรางเชงเสนและการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนใชโปรแกรมลสเรล ผลการวจยพบวา ตวแปรทสงผลทางบวกสงสดตอความสาเรจของการบรหารมากทสด คอ ปจจยสภาพแวดลอมรองลงมาเปนปจจยพฤตกรรมผนาของผบรหาร และปจจยความผกพนตอองคการ ตามลาดบ และรวมกนทานายความสาเรจในการบรหารโรงเรยนขนาดเลก ไดรอยละ 87 อยางมนยสาคญทระดบ .01 ทงน ความผกพนตอองคการสงผลทางตรงตอความสาเรจ ปจจยสภาพแวดลอมสงผลโดยตรงและโดยออมผานปจจยการมสวนรวมของชมชนและปจจยความผกพนตอองคการ ปจจยดานพฤตกรรมผนาของผบรหารสงผลโดยตรงและโดยออมผานปจจยการมสวนรวมของชมชน ปจจยความผกพนตอองคการ และสงผลโดยออมผานปจจยบรรยากาศองคการและปจจยความผกพนตอองคการ ปจจยการมสวนรวมของชมชนสงผลโดยออมตอความสาเรจ โดยสงอทธพลผานปจจยความผกพนตอองคการ ปจจยบรรยากาศองคการสงผลโดยออมตอความสาเรจโดยผานปจจยบรรยากาศองคการ และปจจยความผกพนตอองคการ อยางมนยสาคญทระดบ .01 แลวไดรปแบบความสมพนธโครงสรางเชงเสนปจจยทสงผลตอความสาเรจของการบรหารโรงเรยนขนาดเลก ทมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษทนาเชอถอและยอมรบได

ยกตนนท หวานฉา (2555) ไดศกษาเรอง “การบรหารสถานศกษากบประสทธผลของโรงเรยนในอาเภอคลองหลวง สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปทมธาน เขต 1” มวตถประสงคเพอ1) ระดบการบรหารสถานศกษาของโรงเรยน 2) ระดบประสทธผลของโรงเรยน 3) ความสมพนธระหวางการบรหารสถานศกษากบประสทธผลของโรงเรยนใน อาเภอคลองหลวง สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาปทมธาน เขต 1 เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามแบบมาตรวดประเมนคา 5 ระดบ สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน ผลการวจยพบวา 1) การบรหารสถานศกษา และ 2) ประสทธผลของโรงเรยน อยในระดบ มาก ทงโดยรวมและรายดาน และ 3) ความสมพนธระหวางการบรหารสถานศกษากบประสทธผลของโรงเรยน ในอาเภอคลองหลวง สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาปทมธาน เขต 1 พบวาโดยภาพรวม มความสมพนธกนในระดบสง อยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .01

วชาญ เกษเพรช (2545) ไดศกษาเรอง “การดาเนนงานตามกระบวนการบรหารระบบคณภาพกบความสาเรจของการบรหารงานในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดสกลนคร” มวตถประสงคเพอ 1) เพอศกษาการดาเนนงานตามกระบวนการบรหารระบบคณภาพกบความสาเรจของการบรหารงานในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมศกษาสามญ จงหวด

61

 

 

สกลนคร 2) เพอเปรยบเทยบการดาเนนงานตามกระบวนการบรหารระบบคณภาพกบความสาเรจของการบรหารงานในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมศกษาสามญ จงหวดสกลนคร ตามความคดเหนของผบรหารและครผสอน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามเกยวกบการดาเนนงานตามกระบวนการบรหารระบบคณภาพกบความสาเรจของการบรหารงานในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา จงหวดสกลนคร ตามความคดเหนของผบรหารและครผสอน สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คา t-test คา F-test และการวเคราะหการถดถอยพหคณ ผลการวจยพบวา 1) ระดบการดาเนนงานตามกระบวนการบรหารระบบคณภาพกบความสาเรจของการบรหารงานในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมศกษาสามญ จงหวดสกลนคร โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง 2) ระดบความสาเรจของการบรหารงานในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมศกษาสามญ จงหวดสกลนคร โดยภาพรวมอยในระดบมาก

ศรพร โงนสาย และคณะ (2553) ไดศกษาเรอง “ปจจยบรรยากาศโรงเรยนกบองคการแหงการเรยนรทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว” มวตถประสงคเพอศกษาระดบของบรรยากาศโรงเรยน องคการแหงการเรยนรของโรงเรยน และประสทธผลของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว และความสมพนธระหวางบรรยากาศโรงเรยนกบองคการแหงการเรยนรทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ สถตท ใชในการวเคราะหขอมล ประกอบดวย คะแนนเฉลย ความเบยงเบนมาตรฐาน สมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน และการวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน (Stepwise Multiple Regression Analysis) ผลการวจย พบวา 1. บรรยากาศโรงเรยน ดานบรรยากาศแบบเปด และบรรยากาศแบบผกพน อยในระดบมาก บรรยากาศแบบไมผกพน อยในระดบปานกลาง และบรรยากาศแบบปด อยในระดบนอย 2. องคการแหงการเรยนรของโรงเรยนและประสทธผลของโรงเรยน อยในระดบมาก 3. ปจจยบรรยากาศโรงเรยนดานบรรยากาศแบบเปดและองคการแหงการเรยนร ดานความรอบรแหงตน แบบแผนความคดอาน การมวสยทศนรวม การเรยนรเปนทม และความคดเชงระบบ มความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยน ในระดบสง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 บรรยากาศโรงเรยนดานบรรยากาศแบบผกพน มความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยน ในระดบคอนขางตา อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 4. ปจจยบรรยากาศโรงเรยน ดานบรรยากาศแบบเปด และองคการแหงการเรยนร ดานการเรยนรเปนทม ความคดเชงระบบ และความรอบรแหงตน สามารถพยากรณประสทธผลของโรงเรยนสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสระแกวไดรอยละ 73.90

ศราภรณ ชวยบารง และคณะ (2553) ไดศกษาเรอง “ปจจยทสงผลตอคณภาพการศกษาของโรงเรยนสงกดสานกงาน เขตพนทการศกษาประถมศกษาบรรมยเขต 1” มความมงหมายเพอ 1) ศกษาระดบความคดเหนของผบรหารสถานศกษาและคร เกยวกบปจจยทสงผลตอคณภาพการศกษาของโรงเรยน 2) หาความสมพนธระหวางปจจยดานกระบวนการบรหาร ดานกระบวนการเรยนการสอน ดานกระบวนการประกนคณภาพการศกษา และ 3) ศกษาปจจยทสามารถพยากรณคณภาพการศกษาของโรงเรยน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถามซงม 2 ลกษณะ ไดแกแบบตรวจสอบรายการ แบบมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ มคาความเชอมนเทากบ .96 สถตทใชในการวเคราะหขอมล คอรอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน สมประสทธ

62

 

 

สหสมพนธพหคณและ การถดถอยพหคณแบบขนตอน ผลการวจยพบวา 1. ผบรหารสถานศกษาและครมความคดเหนเกยวกบปจจยทสงผลตอคณภาพการศกษา ของโรงเรยน โดยรวม อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวาอยในระดบมาก ทกดาน เชนกน โดยเรยงลาดบคาเฉลยจากมากไปหานอย ดงนดานกระบวนการบรหาร ดานกระบวนการ ประกนคณภาพการศกษา และดานกระบวนการเรยนการสอนตามลาดบ 2. ความสมพนธระหวางปจจยดานกระบวนการบรหาร ดานกระบวนการเรยนการสอน ดานกระบวนการประกนคณภาพการศกษา มความสมพนธทางบวกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 และปจจยแตละปจจยมความสมพนธทางบวกกบคณภาพการศกษา อยางมนยสาคญทางสถตท ระดบ .01 พจารณาตวแปรปจจยทมคาสมประสทธสหสมพนธสงสดคอ ดานกระบวนการประกน คณภาพการศกษา และดานกระบวนการบรหาร พบวามความสมพนธกนในระดบสง สวนดาน กระบวนการเรยนการสอนมความสมพนธกนในระดบปานกลาง 3. ปจจยดานกระบวนการประกนคณภาพการศกษาและดานกระบวนการบรหารรวมกน ม ความสมพนธทางบวกกบคณภาพการศกษาอยในระดบสง และสามารถพยากรณคณภาพการศกษา ไดรอยละ 81

พระมหาสรพงษ การญ (2551) ไดศกษาเรอง “ปจจยทสงผลตอความสาเรจในการจดการศกษาในโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกบาล : กรณศกษา โรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกบาล วดตากฟา อาเภอตากฟา จงหวดนครสวรรค” มวตถประสงคเพอศกษาปจจยทสงผลตอความสาเรจในการจดการศกษาของโรงเรยนพระปรยตธรรม แผนกบาล วดตากฟา อาเภอตากฟา จงหวดนครสวรรค การวจยเชงคณภาพ เกบขอมลโดยการสมภาษณเชงลก การสงเกตแบบมสวนรวม และการศกษาเอกสาร การวเคราะหขอมลใชการวเคราะหเนอหา ผลการวจบพบวา 1) ดานปจจยนาเขา 1. ผบรหาร ซงมลกษณะเปนพระนกบรหาร นกพฒนา นกการศกษามความสามารถในการวางแผน มความเสยสละ ตดสนในดวยความยตธรรม 2.ครมความสามารถในการพฒนาตนเอง มความรบผดชอบ เขาใจหลกสตร และเปนแบบอยางท ด 3.หลกสตร ครเตรยมหลกสตรกอนใชและประเมนผล 4.อาคารทมการจดอาคารสถานทและสงแวดลอมอยางด 5.งบประมาณ มการใชจายตามวตถประสงค 6. สอการเรยนการสอน มการนาสอมาใชงานไดเหมาะสม 2) ดานกระบวนการ 1.ผบรหารโรงเรยนมอบงานตามถนด ตรวจสอบงาน ประชมแนะนาคร จดหางบประมาณ อาคารสถานท อปกรณเพยงพอ และแกปญหารวดเรว 2.ครมเตรยมเนอหาเหมาะ ใชสอการเรยนการสอนด มรายงานผล และใหผเรยนมสวนรวม 3.มการนเทศครเปนการภายใน ประเมนผลโดยการเยยมชนเรยน และแนะนารายบคคล 4.ชมชนมสวนรวมในการจดการศกษา คอ บรจาคทรพยสงของ มาชวยงาน และเปนลกจางรายเดอน กลมคนทมสวนรวมคอ บคคลในชมชน ไดแก ประชาชนทกหนวยงานในอาเภอตากฟา กลมบคคลนอกชมชน ไดแก ประชาชนนอกอาเภอตากฟา และวธการเขามามสวนรวมสวน ไดแก มสวนรวมโยนสมครใจและถกชกชวน

ทรรศนย วราหคา (2554) ไดศกษาเรอง “การศกษาการจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรของโรงเรยน วดจนทรประดษฐาราม ส งกดส านกงาน เขต พนท ภ าษ เจรญ กรงเทพมหานคร” มวตถประสงคเพอศกษาและเปรยบเทยบการจดการสภาพแวดลอมเออตอการเรยนรของโรงเรยนวดจนทรประดษฐาราม สงกดสานกงานเขตพนทภาษเจรญ กรงเทพมหานคร ตามความคดเหนของครและนกเรยนใน 4 ดาน ดานอาคารสถานท ดานการจดการเรยนร ดานการบรหาร และดานกลมเพอน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล แบบสอบถามประมาณคา 5 ระดบ สถตท

63

 

 

ใชในการวเคราะหขอมลไดแก รอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และสถตทดสอบท ผลการวจยพบวา 1) การจดสภาพแวดลอมทเออตอการจดการเรยนรของโรงเรยนวดจนทรประดษฐาราม สงกดสานกงานเขตพนทภาษเจรญ กรงเทพมหานคร ตามความคดเหนของคร โดยภาพรวมและรายดานมการปฏบตอยในระดบมาก 2) การจดสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนรของโรงเรยนวดจนทรประดษฐารามตามความคดเหนของนกเรยน โดยภาพรวมและรายดานทง 4 ดาน มการปฏบตอยในระดบมาก 3) การเปรยบเทยบการจดการสภาพแวดลอมเออตอการเรยนรของโรงเรยนวดจนทรประดษฐาราม สงกดสานกงานเขตพนทภาษเจรญ กรงเทพมหานคร ตามความคดเหนของคร เมอจาแนกตามระดบชนทสอนและประสบการณสอน พบวา มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 4) การเปรยบเทยบการจดการสภาพแวดลอมเออตอการเรยนรของโรงเรยนวดจนทรประดษฐาราม สงกดสานกงานเขตพนทภาษเจรญ กรงเทพมหานคร ตามความคดเหนของนกเรยนจาแนกตามเพศของนกเรยน พบวา มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

อานวย จอมใจ (2545) ไดศกษาเรอง “ปจจยทสงผลตอความสาเรจการบรหารงานโรงเรยนแกนนาปฏรปกระบวนการเรยนร จงหวดเชยงราย” มวตถประสงคเพอศกษาปจจยทสงผลตอความสาเรจในการบรหารงานของโรงเรยนแกนนาปฏรปกระบวนการเรยนร และเปรยบเทยบปจจยทสงผลตอความสาเรจการบรหารงานของโรงเรยนแกนนาปฏรปกระบวนการเรยนร เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบสอบถามแบบมาตรการประมาณคา 5 ระดบ โดยหาคาความถรอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน ผลการวจยพบวา ปจจยทสงผลตอความสาเรจการบรหารงานโรงเรยนแกนนาปฏรปกระบวนการเรยนรในระดบมากทกดานเรยงลาดบคาเฉลยจากมากไปนอยคอบคลากรภายในสถานศกษา การบรหารจดการ บคลากรภายนอกสถานศกษา งบประมาณและอาคารสถานทและวสดอปกรณ ผลการเปรยบเทยบปจจยทสงผลตอความสาเรจการบรหารตามเงอนไขเวลาทเขาสโรงเรยนแกนนาปฏรปกระบวนการเรยนรตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษา ครวชาการและประธานคณะกรรมการสถานศกษาพบวา ไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต และผลการเปรยบเทยบปจจยทสงผลตอความสาเรจการบรหารงานโรงเรยนแกนนาปฏรปกระบวนการเรยนรตามขนาดของโรงเรยนพบวา ไมมความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตเชนกน

เตมดวง จานง (2550) ไดศกษาเรอง “ปจจยทสงผลตอความสาเรจในการบรหารโรงเรยนคณภาพของโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร” มวตถประสงคเพอ 1) ปจจยทสงผลตอความสาเรจในการบรหารโรงเรยนคณภาพของโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร 2) เพอเปรยบเทยบปจจยทสงผลตอความสาเรจในการบรหารโรงเรยนคณภาพของโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร จาแนกตามขนาดของโรงเรยน ระดบการศกษา และประสบการณในตาแหนง 3) ศกษาความสมพนธระหวางปจจยแตละดาน กบความความสาเรจในการบรหารโรงเรยนคณภาพของโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร และ 4) สรางสมการพยากรณทานายความสาเรจในการบรหารของโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร โดยใชปจจยดานตางๆ เปนตวพยากรณ เครองมอสถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คารอยละและคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน เปรยบเทยบปจจยทสงผลตอความสาเรจในการบรหารโรงเรยนคณภาพโดยใชการทดสอบท (t-test) และวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว และทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการเชฟเฟ และคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน ผลการวจยพบวา 1) ปจจยท ส งผลตอความสาเรจในการบรหารโรงเรยนคณภาพของโรงเรยนสงกด

64

 

 

กรงเทพมหานคร ในภาพรวมดานภาวะผนา ดานการประกนคณภาพ และดานหลกสตรสถานศกษา มคาเฉลยอยในระดบมากทสด ในขณะดานทเหลออยในระดบมาก ไดแก 1. ดานการจดกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญ 2. ดานการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน 3. ดานสภาพแวดลอม และ 4. ดานการมสวนรวมของชมชน 2) ปจจยทสงผลตอความสาเรจในการบรหารโรงเรยนคณภาพของโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร เมอจาแนกตามระดบการศกษาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ ระดบ .001 โดยการเปรยบเทยบรายคพบวา กลมปรญญาตรหรอเทยบเทาแตกตางกนกลบกลมสงกวาปรญญาตรอยางมนยสาคญท ระดบ ระดบ .05 แตเมอจาแนกตามขนาดของโรงเรยนและประสบการณในตาแหนงไมแตกตางกน 3) ความสาเรจในการบรหารโรงเรยนคณภาพของโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร มความสมพนธกบ 1. ดานสภาพแวดลอม 2. ดานภาวะผนาของผบรหาร และ 3. ดานการมสวนรวมของชมชน อยในระดบปานกลางสวนอก 4 ดาน มความสมพนธอยในระดบมาก 4) สมการพยากรณทานายความสาเรจในการบรหารโรงเรยนคณภาพของโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร โดยพจารณาจากคามาตรฐานของระดบปจจย

2.8.2 งานวจยทเกยวของกบความพงพอใจของคร พสมย สงจนทร (2549) ไดศกษาเรอง “ความพงพอใจกบการปฏบตงานของครใน

สถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชมพร เขต 2 ”มวตถประสงคเพอ 1) ความพงพอใจของครในสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชมพร เขต 2 2) การปฏบตงานของครในสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชมพร เขต 2 และ 3) ความสมพนธระหวางความพงพอใจในการปฏบตงานของคร ในสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชมพร เขต 2 เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามเกยวกบความพงพอใจตามแนวคด ของเฮอรซเบรก และการปฏบตงานตามแนวคดของกระทรวงศกษาธการ การวเคราะหขอมล โดยใชคาความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน ผลการวจยพบวา 1) ความพงพอใจของครในสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชมพร เขต 2 โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก 2) การปฏบตงานของครในสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชมพร เขต 2 โดยภาพรวมอยในระดบปานกลางเมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานการพฒนาหลกสตร ดานกระบวนการจดการเรยนร ดานการวดและประเมนผลและการเทยบโอนผลการเรยนร และดานการพฒนาแหลงการเรยนร อยในระดบมาก และ 3) ความพงพอใจกบการปฏบตงานของคร ในสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชมพร เขต 2 โดยภาพรวมและรายดานมความสมพนธกนอยางมนยสาคญทสถตทระดบ .01

บญม เวยงนนท (2556) ไดศกษาเรอง “ความพงพอใจในการ ปฏบตงานของครผสอนในสถานศกษาขนพนฐานขนาดเลก สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา ประถมศกษาบรรมย เขต 1” มวตถประสงคเพอศกษาระดบความพงพอใจในการปฏบตงานของครผสอนในสถานศกษาขนพนฐานขนาดเลก สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาบรรมย เขต 1 ใน 4 ดาน คอ ดานลกษณะของงานทปฏบต ดานสภาพการการทางานดานความกาวหนาในงาน ดานการยอมรบนบถอและเปรยบเทยบระดบความพงพอใจของครผสอน 4 ดานนน จาแนกตามระดบการศกษาและประสบการณในการทางาน เครองมอทใชในการวจย แบบมาตราสวนประมาณคา วเคราะหขอมลโดย

65

 

 

หาคาความถ คารอยละ คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบทแบบกลมตวอยางอสระและการทดสอบเอฟแบบความแปรปรวนทางเดยวและการทดสอบความแตกตางเปนรายคโดยวธการของเชฟเฟ ผลการวจยพบวา ครผสอนในสถานศกษาขนพนฐานขนาดเลก สงกด สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาบรรมย เขต 1 มระดบความพงพอใจในการปฏบตงานในดานลกษณะของ งานทปฏบตดานสภาพการทางาน ดานความกาวหนาในงานดานการไดรบการยอมรบนบถออยใน ระดบมาก ตามลาดบ เมอศกษาเปรยบเทยบระดบความพงพอใจในการปฏบตงานแตละดานจาแนกตามระดบการศกษา พบวา ดานลกษณะของการปฏบต ดานสภาพการทางาน ดานความกาวหนาในงานไมแตกตางกน สวนดานการไดรบการยอมรบนบถอ พบวา แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยครผสอนทมระดบการศกษาปรญญาตรลงมามระดบความพงพอใจในการปฏบตงานมากกวา ครผสอนทมระดบการศกษาสงกวาปรญญาตรและศกษาเปรยบเทยบระดบความพงพอใจในการปฏบตงานแตละดานจาแนกตามประสบการณในการทางาน พบวา ดานความกาวหนาไมแตกตางกน สวนดานลกษณะของงานทปฏบต ดานสภาพการทางาน ดานการยอมรบนบถอ พบวาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยครผสอนทมประสบการณในการทางาน ตากวา 10 ป มความพงพอใจในการปฏบตงานมากกวาครผสอนทมประสบการณในการทางาน 10 – 20 ปขนไป

ลดดาวลย ใจไว (2558) ไดศกษาเรอง “ความพงพอใจของครตอการบรหารจดการการศกษาของผบรหารโรงเรยนในกลมโรงเรยนศรราชา 1 สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาชลบร เขต 3” มวตถประสงคเพอศกษาและเปรยบเทยบความพงพอใจของครตอการบรหารจดการศกษาของผบรหารโรงเรยนในกลมโรงเรยนศรราชา 1 สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาชลบร เขต 3 จาแนกตามวฒการศกษา และประสบการณในการทางาน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบสอบถามชนดมาตรสวนประมาณคา และคาความเชอมนแบบสอบถาม ผลการวจยพบวา 1) ความพงพอใจของครตอการบรหารจดการศกษาของผบรหารโรงเรยนในกลมโรงเรยนศรราชา 1 สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาชลบร เขต 3 โดยรวมและรายดาน โดยเรยงลาดบจากมากไปหานอย ไดแก ดานการบรหารงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคล และดานการบรหารงานวชาการ สวนดานการบรหารงานทวไป มการบรหารจดการศกษาเปนอนดบสดทาย 2) ผลการเปรยบเทยบความพงพอใจของครตอการบรหารจดการศกษาของผบรหารจดการศกษาของผบรหารโรงเรยนในกลมโรงเรยนศรราชา 1 สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาชลบร เขต 3 จาแนกตามวฒการศกษา โดยรวมและรายดานทกดานแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต และจาแนกตามประสบการณในการทางาน โดยรวมแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ยกเวน ดานการบรหารงานบคคล แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

2.8.3 งานวจยทเกยวของกบความสมพนธระหวางสภาพการดาเนนงานของศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) และความพงพอใจของคร

ถวล ทองสมฤทธ (2550) ไดศกษาเรอง “ความสมพนธระหวางการบรหารงานตามเกณฑมาตรฐานของผบรหารสถานศกษา กบการปฏบตงานของครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครในสถานศกษาขนพนฐาน ชวงชนท 1- 2 สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสพรรณบร” การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาระดบการบรหารงานตามเกณฑมาตรฐานของ ผบรหารสถานศกษา ระดบการ

66

 

 

ปฏบตงานของครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครในสถานศกษา เปรยบเทยบระดบการบรหารงานตามเกณฑมาตรฐานของผบรหารในสถานศกษา และระดบการปฏบตงาน ของครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพคร จาแนกตามขนาดสถานศกษา และศกษาความสมพนธ ระหวางการบรหารงานตามเกณฑมาตรฐานของผบรหารสถานศกษา กบการปฏบตงานของคร ตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครในสถานศกษาขนพนฐาน ชวงชนท 1-2 สงกดสานกงานเขตพนท การศกษาสพรรณบร กลมตวอยางทใชในการวจยเปนครวชาการ 84 คนและครหวหนากลม สาระการเรยนร 249 คน รวมจานวน 333 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามแบบ มาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ ซงมคาความเชอมน เทากบ 0.98 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว ทดสอบความแตกตางรายคดวยวธการของเชฟเฟ และคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน ผลการวจย พบวา 1. การบรหารงานตามเกณฑมาตรฐานของผบรหารสถานศกษา โดยภาพรวมอยใน ระดบมาก สวนรายมาตรฐานอยในระดบมาก เรยงลาดบคาเฉลย จากมากไปหานอย คอ มาตรฐานท10, 11, 14, 12 และ 13 ดงน ผบรหารมภาวะผนา และมความสามารถในการบรหารจดการ สถานศกษามการจดองคกร โครงสรางและการบรหารงานอยางเปนระบบ สถานศกษาสงเสรม ความสมพนธและความรวมมอกบชมชนในการพฒนาการศกษา สถานศกษามการจดกจกรรมและการเรยนการสอนโดยเนนผเรยนเปนสาคญ และสถานศกษามหลกสตรทเหมาะสมกบผเรยนและ ทองถน มสอการเรยนการสอนทเออตอการเรยนร 2. การปฏบตงานของครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพครโดยภาพรวมอยในระดบมาก สวนรายมาตรฐานอยในระดบมาก เรยงลาดบการปฏบตจากมากไปหานอย 3 ลาดบแรก คอ มาตรฐานท 8, 9 และ 10 ดงน ครปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกผเรยน รวมมอกบผอนใน สถานศกษาอยางสรางสรรค รวมมอกบผอนในชมชนอยางสรางสรรค สวนมาตรฐานทมการปฏบต ระดบมาก ทมคาเฉลยตา ทสดคอครรายงานผลการพฒนาคณภาพของผเรยนไดอยางมระบบ 3. ผลการเปรยบเทยบระดบการบรหารงานตามเกณฑมาตรฐานของผบรหาร สถานศกษา จาแนกตามขนาดสถานศกษา ขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญ ไมแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 4. ผลการเปรยบเทยบระดบการปฏบตงานของครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพคร จาแนกตามขนาดสถานศกษา ขนาดเลก ขนาดกลางและ ขนาดใหญ ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญ ทางสถตทระดบ 0.05 5. การบรหารงานตามเกณฑมาตรฐานของผบรหารสถานศกษามความสมพนธทางบวกใน ระดบสง กบการปฏบตงานของครตามเกณฑมาตรฐานวชาชพคร อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

ชชชน ทองแยม (2547) ไดศกษาเรอง “การศกษาความสมพนธระหวางการใชพลงอานาจของผบรหารโรงเรยนกบความพงพอใจของคร ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร”การวจยครงนมวตถประสงค เพอศกษาระดบการใชพลงอานาจของผบรหารโรงเรยน ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร เพอศกษาระดบความพงพอใจของครตอการใชพลงอานาจของผบรหารโรงเรยน เพอเปรยบเทยบความแตกตางในการใชพลงอานาจของ ผบรหารโรงเรยนทมขนาดตางกน เพอเปรยบเทยบความแตกตางของความพงพอใจของคร ตอการใชพลงอานาจของผบรหารในโรงเรยนทมขนาดตางกน และเพอศกษาความสมพนธระหวางการใชพลงอานาจของผบรหารโรงเรยน และความพงพอใจของครตอการใชพลงอานาจของ ผบรหารโรงเรยน ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ไดแก ครในโรงเรยน

67

 

 

สงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาญจนบร จานวน 360 คน เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถาม แบงออกเปน 2 ตอน คอ ตอนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 การใชพลงอานาจของผบรหารกบความพงพอใจของคร สาหรบการวเคราะหขอมล ใชวธการ หาคาเฉลย (μ) คาความเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว (one way analysis of variance) คาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s product moment coefficient) การวเคราะหขอมลใชคอมพวเตอรโปรแกรม SPSS สาหรบวนโดว 10.0 ผลการวจยพบวา ระดบการใชพลงอานาจของผบรหารโรงเรยน ในสงกดสานกงาน เขตพนทการศกษากาญจนบร โดยภาพรวมอยในระดบมาก 6 ดาน การใชอานาจเรยงตามลาดบ คาเฉลยจากมากไปหานอย ดงน พฤตกรรมดานการอางอง ดานขาวสาร ดานความเชยวชาญ ดานการพงพา ดานกฎหมาย และดานการใหรางวล สวนดานการบงคบอยในระดบนอย ความ พงพอใจของครตอการใชพลงอานาจของผบรหารโรงเรยน โดยภาพรวมอยในระดบมาก 6 ดาน ความพงพอใจเรยงลาดบคาเฉลยจากมากไปหานอยดงน พลงอานาจอางอง พลงอานาจขาวสาร พลงอานาจความเชยวชาญ พลงอานาจพงพา พลงอานาจตามกฎหมายและพลงอานาจการใหรางวล สวนพลงอานาจการบงคบครพอใจในระดบปานกลาง ผบรหารโรงเรยนทมขนาดตางกน มการ ใชพลงอานาจไมแตกตางกน ความพงพอใจของครตอการใชพลงอานาจของผบรหารโรงเรยน ทมขนาดแตกตางกนไมแตกตางกน การใชพลงอานาจของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธ ทางบวกกบความพงพอใจของครในภาพรวม อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01

ทวศก ด กวยะปาณ ก (2547) ไดศ กษาเรอ ง “ความสม พน ธระห วางพฤตกรรมการบรหารของผบรหารกบสภาพขวญในการปฏบตงานของคร – อาจารยวทยาลยเทคนค สงกดสถาบนการอาชวศกษาภาคกลาง 1-6 ในชวงการปฏรปการอาชวศกษา สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา”การวจยครงน มวตถประสงคเพอศกษาระดบพฤตกรรมการบรหารของผบรหาร และระดบขวญในการปฏบตงานของคร – อาจารย รวมทงศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรม การบรหารของผบรหารกบขวญในการปฏบตงานของคร – อาจารย วทยาลยเทคนค สงกดสถาบนการอาชวศกษาภาคกลาง 1–6 ในชวงปฏรปการอาชวศกษา สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา กลมตวอยางทใชในการศกษาวจยเปนคร – อาจารยผสอนจานวน 316 คน ไดมาโดยวธสมตวอยางอยางงาย (simple random sampling) อยางเปนสดสวนจากแตละวทยาลย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เปนแบบสอบถามประเภทมาตราสวนประมาณคา (rating scale) ซงมคาความเชอมน (reliability) เทากบ 0.97 สถตทใชคอ คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และคาสห ส ม พ น ธขอ ง เพ ย ร ส น (Pearson’s product moment correlation coefficient) โด ย ใชโปรแกรม SPSS for Windows version 9.0 ในการวเคราะหขอมล ผลการวจยสามารถสรปไดดงน 1. พฤตกรรมการบรหารของผบรหารวทยาลยเทคนคตามความคดเหนของคร – อาจารย ในภาพรวมอยในระดบปานกลาง เรยงตามลาดบคาเฉลยทง 6 ดานคอ ดานการกาหนดเปาหมาย การตดตอสอสาร การตดสนใจ การควบคมบงคบบญชา การเปนผนาและดานการจงใจ 2.ขวญในการปฏบตงานของคร – อาจารย วทยาลยเทคนคในภาพรวมอยในระดบ ปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน อยในระดบมาก 2 ดาน เรยงตามลาดบคาเฉลยคอ ดานการยอมรบความสามารถของตนเองและดานความรสกตนเองมความสาคญ อยในระดบปานกลางม 6 ดาน เรยงตามลาดบคาเฉลยคอ

68

 

 

ความรสกสมฤทธผลในการทางาน ความรสกเปนเจาของ การมสวนรวมกาหนดนโยบาย ความพงพอใจในสภาพงานท ด การไดรบความ ย ตธรรม และดานความม นคงปลอดภย 3. พฤตกรรมการบรหารของผบรหารกบขวญในการปฏบตงานของคร – อาจารยวทยาลยเทคนค มความสมพนธทางบวกในระดบสง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 (r = 0.760)

สชาดา ธรรมนยม (2551) ไดศกษาเรอง “การศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนกบความพงพอใจตอการบรหารกจการนกศกษาของครในโรงเรยนอาชวศกษาเอกชน จงหวดพระนครศรอยธยา” การวจยครงน มวตถประสงค เพอศกษาภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนความพงพอใจตอการบรหารกจการนกศกษาของครในโรงเรยนและเพอศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนกบความพงพอใจตอการบ รหารกจการนกศกษาของคร ในโรงเรยนอาชวศกษาเอกชน จงห วดพระนครศรอยธยา เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถาม สถตทใชในการวเคราะหขอมลไดแก คารอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน และคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน ผลการวจยพบวา 1) ครมความเหนวาผบรหารโรงเรยนมภาวะผนาการเปลยนแปลงในภาพรวมอยในระดบมากเรยงตามลาดบ คอ ดานการสรางแรงบนดาลใจ ดานการกระตนปญหา ดานการมอทธพลอยางมอดมการณและดานการคานงความเปนปจเจกบคคล 2) ครมความพงพอใจตอการบรหารกจการนกศกษาในภาพรวมอยในระดบมากเรยงตามลาดบ คอ ดานงานกจกรรม ดานการแนะแนวอาชพและจดหางาน ดานการปกครอง ดานงานโครงการพเศษ และงานสวสดการและพยาบาล 3) ภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนกบความพงพอใจตอการบรหารดานกจการนกศกษาของครมความสมพนธกบอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โดยมความสมพนธกนคอนขางสง (r=.743) จากเอกสารและงานวจยท เกยวของ สรปไดวา ปจจยททาใหโรงเรยนประสบความสาเรจไดรบรางวลตางๆ เปนโรงเรยนทมคณภาพนน มปจจยหลายๆดาน และในดานความพงพอใจของครทอยในสถานศกษากเปนสวนหนงในการพฒนางานและบรหารโรงเรยนอกดวย ดงนนในการวจยครงน ผวจยจงสนใจศกษา ความสมพนธระหวางสภาพการดาเนนงานและความพงพอใจของคร ในศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ทไดรบเหรยญทองในจงหวดสงขลา โดยมสภาพการดาเนนในศนย 5 ดาน ดานอาคารสถานทและสงแวดลอม ดานบคลากร ดานวชาการ ดานงบประมาณ และดานความสมพนธชมชน  

 

 

 

 

69

 

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยเรอง ความสมพนธระหวางสภาพการดาเนนงานและความพงพอใจของคร ในศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ทไดรบเหรยญทองในจงหวดสงขลา เปนการวจยเชงสารวจ (Survey Research) ซงมขนตอนในการดาเนนงานวจยดงน

3.1 ประชากร 3.2 เครองมอทใชในการวจย 3.3 วธการสรางเครองมอ 3.4 วธการเกบรวบรวมขอมล 3.5 การวเคราะหขอมล 3.6 สถตทใชในการวเคราะหขอมล

3.1 ประชากร ประชากร (Population) ทใชในการวจยครงนไดแก ศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ในจงหวดสงขลา สงกดสานกงานการศกษาเอกชนจงหวดสงขลา ทไดรบระดบคณภาพเหรยญทองจากการนเทศ ตดตาม และประเมนผลการดาเนนงานศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ในจงหวดสงขลา ของสานกงานการศกษาเอกชนจงหวดสงขลา ประจาป 2559 จานวน 60 ศนย ผใชขอมลคอ ครผสอน จานวน 120 คน ตารางท 2 แสดงจานวนประชากร จาแนกตามอาเภอทตงศนยฯ ทไดรบเหรยญทอง

ลาดบท อาเภอ ศนยการอสลามประจามสยด(ตาดกา)

จานวนประชากร

1 จะนะ - กามาลหยะ 2 2 - นรลมฮมมาดยะ 2 3 - บานหวดนใต 2 4 - มฮายรน 2 5 - นรดดน 2 6 - บานนนท 2 7 - บานเลยบ 2 8 - บานควนหวชาง 2 9 - นรลกอมาร 2 10 - ดารสลาม(ปากจด) 2

70

 

ตารางท 2 (ตอ)

ลาดบท อาเภอ ศนยการอสลามประจามสยด(ตาดกา)

จานวนประชากร

11 จะนะ - บานทาลอ 2 12 - บานนายา 2 13 - บานโอน 2 14 - นรลอมาน 2 15 - คประด 2 16 - ประสานสามคค 2 17 - บสตานดดน 2 18 - นรลอสลาม 2 19 - มะวายวทยา 2 20 เทพา - บานคลองขด (นรลฮดายะห) 2 21 - นรลฮดายะ (บานทาหย) 2 22 - บานปากอ 2 23 - ดารลดนยะห 2 24 - ตกวาอลเลาะห 2 25 - หนองสาย 2 26 - เกาะครก 2 27 - นรลอฮซาน 2 28 - นหมง(ปาโอน) 2 29 - สถานเทพา 2 30 - อามาลเอยะซาน 2 31 - นรดดน 2 32 - บานปาแก 2 33 - นาเกาะ 2 34 - ตาแปด 2 35 - ยามตนนาอม 2 36 - ฮดายาตลอสลาม 2 37 - ยามอคตกวา 2 38 - มฮามาดยะห 2 39 - ฟหลาลนนาอม 2 40 - จาเราะบซ 2

71

 

ตารางท 2 (ตอ)

41 เทพา - จะลาลดดน 2 42 - นรลตยะ 2 43 - ปเหลาหลนง 2 44 - ตกญดลอาบดน 2 45 - บานลาไพล 2 46 - นรลมตตากน 2 47 - มตมาเอนนะ 2 48 นาทว - ศนยฯ ดารโอรป (โคกแค) 2 49 - ดารลอบาดะห (ทงแหล) 2 50 - บานปลกผอม 2 51 - บานประกอบตก 2 52 - บานโหมย 2 53 - บานซอง 2 54 - บานโครง 2 55 - บานหมอคง 2 56 - มฟตาฮดดน 2 57 สะบายอย - บานชางนย 2 58 - ยามาตลคอยรยะห 2 59 - บานหวยบอน 2 60 - นรดดน(ลองควน) 2

รวม 60

3.2 เครองมอทใชในการวจย 3.2.1 เครองมอทใชในการวจยเชงสารวจ

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลสาหรบวจยเชงสารวจเปนแบบสอบถามเกยวกบสภาพการดาเนนงานและแบบสอบถามเกยวกบความพงพอใจของคร ในศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ทไดรบเหรยญทองในจงหวดสงขลา โดยใชเครองมอทสรางขนโดยผวจย ซงศกษาคนควาจากเอกสารวชาการท เกยวของ และนามาประยกต ปรบปรงเพอสรางเปนแบบสอบถามทใชในการวจยครงน ซงมทงหมด 3 ตอน ประกอบดวย ตอนท 1 แบบสอบถามเกยวกบสภาพทวไปของผตอบ

ตอนท 2 แบบสอบถามเกยวกบสภาพการดาเนนงานศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ลกษณะขอคาถามแบบประมาณคา (Rating scale) 5 ระดบ ประยกตตามแนวทางของ ลเครท (Likert scale) โดยกาหนดคาของคะแนนของชวง นาหนกเปน 5 ระดบ

72

 

5 หมายถง ระดบการปฏบตอยในระดบมากทสด

4 หมายถง ระดบการปฏบตอยในระดบมาก 3 หมายถง ระดบการปฏบตอยในระดบปานกลาง

2 หมายถง ระดบการปฏบตอยในระดบนอย 1 หมายถง ระดบการปฏบตอยในระดบนอยทสด

ตอนท 3 แบบสอบถามเกยวกบความพงพอใจในการปฏบตงานของครผสอนในศนยฯ ลกษณะขอคาถามแบบประมาณคา (Rating scale) 5 ระดบ ประยกตตามแนวทางของ ลเครท (Likert scale) โดยกาหนดคาของคะแนนของชวง นาหนกเปน 5 ระดบ

5 หมายถง ครมความพงพอใจอยในระดบมากทสด 4 หมายถง ครมความพงพอใจอยในระดบมาก 3 หมายถง ครมความพงพอใจอยในระดบปานกลาง

2 หมายถง ครมความพงพอใจอยในระดบนอย 1 หมายถง ครมความพงพอใจอยในระดบนอยทสด

3.3 วธการสรางเครองมอ 3.3.1 แบบสอบถามเกยวกบสภาพดาเนนงานศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา)

ในการสรางเครองมอเพอใชในการเกบรวบรวมขอมล ผ วจยดาเนนการสรางแบบสอบถาม ตามขนตอน ดงรายละเอยดตอไปน 1. ศกษาเอกสาร งานวจย ตาราตางๆ ทเกยวของกบรายละเอยดการบรหารงานในสถานศกษา และเรองอนๆ ทเกยวของ

2. ศกษาวธการสรางแบบสอบถามจากเอกสาร และตารา 3. ดาเนนการสรางแบบสอบถามกรอบแนวคดทกาหนดไว

4. นาเสนออาจารยทปรกษา เพอพจารณาความถกตองเหมาะสม ตลอดจนใหคาแนะนา ในการปรบปรงแกไขแบบสอบถาม 5. นาเสนอแบบสอบถามทปรบปรงแลว เสนอผเชยวชาญจานวน 3 ทาน หลงจากผเชยวชาญตรวจแลว ผเชยวชาญ ใหแกไข ปรบปรงแบบสอบถาม ตรวจสอบความถกตองเชงเนอหา (Content Validity) ความถกตองของการแกไขภาษา โดยหาคาความสอดคลองกบนยามศพท (Index of Congruence : IOC ) แลวคดเลอกไวเฉพาะขอคาถามทมคาดชนความสอดคลองตงแต 0.5 – 1.00

6. ปรบปรงแบบสอบถามตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ แลวนามาเสนออาจารยทปรกษาตรวจสอบอกครงหนง 7. นาแบบสอบถามทปรบแลวไปทดลองใช (Try Out) กบกลมตวอยาง จานวน 30 คน เปนครผสอนในศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ในจงหวดสงขลา ทใชในการทดลองเครองมอ เพอหาคาความเชอมน โดยหาคาสมประสทธอลฟา (Alpha Coefficient) ของครอนบาค

73

 

(Cronbach) ซงมคาเทากบ 0.89 รายละเอยดคาสมประสทธอลฟาของการดาเนนงานของศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) แตละดานตามตารางท 3 ขางลางน ตารางท 3 คาสมประสทธอลฟา ของแตละดานของการดาเนนงาน ในศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ทไดรบเหรยญทองในจงหวดสงขลา

สภาพการดาเนนของศนยฯ คาสมประสทธอลฟา

ดานอาคารสถานทและสงแวดลอม 0.92

ดานบคลากร 0.76 ดานวชาการ 0.92 ดานงบประมาณ 1

ดานความสมพนธชมชน 0.84 คาความเชอมนทงฉบบ 0.89

8. จดทาแบบสอบถามฉบบสมบรณ เพอนาไปเกบรวบรวมขอมลกบประชากร 3.3.2 แบบสอบถามเกยวกบความพงพอใจของคร ในศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา)

ในการสรางเครองมอเพอใชในการเกบรวบรวมขอมล ผ วจยดาเนนการสรางแบบสอบถาม ตามขนตอน ดงรายละเอยดตอไปน 1. ศกษาเอกสาร งานวจย ตาราตาง ๆ ทเกยวของกบรายละเอยดการบรหารงานในสถานศกษา และเรองอน ๆ ทเกยวของ 2. ศกษาวธการสรางแบบสอบถามจากเอกสาร และตารา 3. ดาเนนการสรางแบบสอบถามกรอบแนวคดทกาหนดไว 4. นาเสนออาจารยทปรกษา เพอพจารณาความถกตองเหมาะสม ตลอดจนใหคาแนะนา ในการปรบปรงแกไขแบบสอบถาม 5. นาเสนอแบบสอบถามทปรบปรงแลว เสนอผเชยวชาญจานวน 3 ทาน หลงจากผเชยวชาญตรวจแลว ผเชยวชาญ ใหแกไข ปรบปรงแบบสอบถาม ตรวจสอบความถกตองเชงเนอหา (Content Validity) ความถกตองของการแกไขภาษา โดยหาคาความสอดคลองกบนยามศพท (Index of Congruence : IOC ) แลวคดเลอกไวเฉพาะขอคาถามทมคาดชนความสอดคลองตงแต 0.5 – 1.00 6. ปรบปรงแบบสอบถามตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ แลวนามาเสนออาจารยทปรกษาตรวจสอบอกครงหนง 7. นาแบบสอบถามทปรบแลวไปทดลองใช (Try Out) กบกลมตวอยาง จานวน 30 คน เปนครผสอนในศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ในจงหวดสงขลา ทใชในการทดลองเครองมอ เพอหาคาความเชอมน โดยหาคาสมประสทธอลฟา (Alpha Coefficient) ของครอนบาค (Cronbach) ซงมคาเทากบ 0.81

74

 

8. จดทาแบบสอบถามฉบบสมบรณ เพอนาไปเกบรวบรวมขอมลกบประชากร 3.4 วธการเกบรวบรวมขอมล

ในการดาเนนการเกบรวบรวมขอมลเชงสารวจผวจยดาเนนการตามขนตอนดงน 3.4.1 สารวจรายชอศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) เปนกลมประชากร 3.4.2 ขอห น งส อ ข อค วาม อ น เค ราะ ห เก บ ข อ ม ล เ พ อ ก าร ว จ ย จ าก บ ณ ฑ ตศ ก ษ า มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน ถงอหมามประจาศนยการศกษาอสลามประจามสยด (ตาดกา) ทเปนกลมประชากรเพอขออนญาตและขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล

3.5 การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลโดยใชเครองโปรแกรมคอมพวเตอร spss โดยแบงการวเคราะห

ออกเปน 2 สวน คอขอมลเบองตนและการวเคราะหขอมลเพอตอบ คาถามวจย ซงมวธการวเคราะหขอมลวธการทางสถต ดงน 3.5.1 การวเคราะหขอมลเบองตนซงเปนการวเคราะหเกยวกบสถานภาพของผตอบในสวนนเปนการวเคราะหขอมลโดยใชสถตบรรยาย (Descriptive statistic) ไดแกความถ รอยละ เพออธบายลกษณะของกลมตวอยาง 3.5.2 การวเคราะหขอมลเพอตอบคาถามวจยตามวตถประสงค

1) วเคราะหสภาพการดาเนนงานของศนยฯ สถตทใชคอ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน

เกณฑของการแปลความหมายโดยใช คะแนนเฉลยของสภาพการดาเนนงานของศนยฯ ตามแนวคดของ ประดอง กรรณสด (2538:72) มรายละเอยดดงน

คาเฉลย 4.50 – 5.00 หมายถง ระดบการปฏบตอยในระดบมากทสด คาเฉลย 3.50 – 4.49 หมายถง ระดบการปฏบตอยในระดบมาก คาเฉลย 2.50 – 3.49 หมายถง ระดบการปฏบตอยในระดบปานกลาง

คาเฉลย 1.50 – 2.49 หมายถง ระดบการปฏบตอยในระดบนอย คาเฉลย 1.00 – 1.49 หมายถง ระดบการปฏบตอยในระดบนอยทสด 2) วเคราะหระดบความพงพอใจในการปฏบตงานของครผสอนในศนยฯ สถตทใชคอ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน เกณฑของการแปลความหมายโดยใช คะแนนเฉลยสภาพการดาเนนงานของศนยฯ ตามแนวคดของประดอง กรรณสด (2538:72) มรายละเอยดดงน

คาเฉลย 4.50 – 5.00 หมายถง ครมความพงพอใจอยในระดบมากทสด คาเฉลย 3.50 – 4.49 หมายถง ครมความพงพอใจอยในระดบมาก คาเฉลย 2.50 – 3.49 หมายถง ครมความพงพอใจอยในระดบปานกลาง

คาเฉลย 1.50 – 2.49 หมายถง ครมความพงพอใจอยในระดบนอย คาเฉลย 1.00 – 1.49 หมายถง ครมความพงพอใจอยในระดบนอยทสด

75

 

3.5.3 วเคราะหความสมพนธระหวางสภาพการดาเนนงานของศนยฯ และความพงพอใจของครในศนยการศกษาอสลามประจามสยด(ตาดกา) ทไดรบเหรยญทองในจงหวดสงขลา โดยใชคาสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson product moment correlation coefficient)

เกณฑการแปลผลจากคาสมประสทธสหสมพนธทคานวณได (พวงรตน ทวรตน, 2540: 44) ดงน

คาสมประสทธสหสมพนธ .81 – 100 หมายถง มความสมพนธระดบสง คาสมประสทธสหสมพนธ .61 – 80 หมายถง มความสมพนธระดบคอนขางสง คาสมประสทธสหสมพนธ .41 – 60 หมายถง มความสมพนธระดบปานกลาง คาสมประสทธสหสมพนธ .21 – 40 หมายถง มความสมพนธระดบคอนขางตา คาสมประสทธสหสมพนธ .01 – 02 หมายถง มความสมพนธระดบตา

3.6 สถตทใชในการวเคราะหขอมล ในการวจยครงน ผวจยไดทาการวเคราะหขอมลโดยการประมวลผล และวเคราะห

ขอมลดวยเครองคอมพวเตอรเพอการวเคราะหหาคาตางๆ โดยใชสถตดงตอไปน 3.6.1 คารอยละ (Percentage) 3.6.2 คาเฉลย (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) 3.6.3 คาสมประสทธสหสมพนธ

3.6.4 คาสมการถดถอยพหคณ