Embed Size (px)
Citation preview
1
บทท1
บทนา
1.1 ทมาและความสาคญของปญหา
เหตการณความไมสงบในพนทจงหวดชายแดนใตหรอปาตาน อนประกอบดวยจงหวดปตตาน
ยะลา นราธวาส และบางสวนของจงหวดสงขลา ทประทขน พ.ศ. 2547 ไดสะทอนรากเหงาของปญหาทสง
สมในตงแตอดตจนถงปจจบน ซงลกษณะของปญหาดงกลาวมความซบซอนและมความเชอมโยงกบปญหา
อนๆในหลายมต โดยสถานการณความรนแรงและความไมสงบทเกดขนไดกอใหเกดผลกระทบตอชวต
ทรพยสน ของประชาชนทกกลมในพนท รวมทงมผลกระทบและความสญเสยทเกดขนในกลมเดกและ
เยาวชน ซงนบเปนกลมเปาหมายทมความออนแอทสด
จากสถานการณทเกดขนไดสงผลกระทบท งทางตรงและทางออมตอกลมเดกและเยาวชน
ประกอบดวย การเสยชวตและบาดเจบ ความเปนผทมความบกพรองทางรางกาย (พการ) การตกเปนผตอง
สงสย ถกดาเนนคดและคมขง การพลดพรากจากครอบครวในกรณทคนในครอบครวถกกลาวหาวาเหนตาง
จากรฐ และการตองกลายเปนเดกกาพราจากการสญเสยบคคลในครอบครว โดยเดกทอาศยอยในพนทความ
ขดแยงและความรนแรง จะมผลกระทบทางจตใจทอาจจะนาไปสภาวะความซมเศรา ภาวะวตกกงวล หรอ
แมแตการใชความรนแรงในการจดการปญหาอกดวย“ขณะทการดแลเดกกาพราในพนท 3 จงหวดชายแดน
ใตนน พบวามปญหาเรองผดแลเดกกาพรา ซงสวนใหญเนนทการใหความชวยเหลอเฉพาะ อาท การแจก
สงของ แตไมไดใหความชวยเหลอแบบถาวร ซงลกษณะของการดแลแบบตอเนอง ตลอดจนถงการใหความ
ความรกและความอบอน นอกจากนผดแลเดกกาพรามกอยในวยชราทาใหเกดปญหาสขภาพ เปนอปสรรค
ตอการดแลเดกกาพรา และเดกกาพราสวนหนงตองตดตามครอบครวไปทสวนยาง ทาใหขาดโอกาสใน
การศกษา” (ดร.รง แกวแดง,2555)
กลมเอนจโอในพนทจงหวดชายแดนภาคใตเรมกอตวขนมาภายใตความขดแยงทเกดขนในปพ.ศ.
2547 และเรมขยายตวมากยงขนในปพ.ศ.2551ซงมแนวคดการชวยเหลอเดกกาพราทมในพนทใหมคณภาพ
และมความตอเนอง จากขอมลทไดคนพบวาใน 3 จงหวดภาคใตมการชวยเหลอเดกกาพราอยางกระจด
กระจายทกหนวยงานในสถานบรการของรฐและเอกชน มากมายไดแสวงหาแหลงเงนทนงบประมาณใน
การชวยเหลอเดกกาพราแลวระดบหนง แตยงขาดความตอเนองและการเชอมโยงของคนดแลในสถานท
2
ตางๆจงเปนทมาของการรวบรวมขอมลทมการดแลอยแลวเพอทจะไดตอยอดใหเกดประสทธภาพของการ
ชวยเหลอแกตวเดกเองนาไปสการมคณภาพในการผลตเยาวชนทขาดโอกาสทงหลาย สามารถมแรงใจใน
การอยรวมกนในแผนดนนอยางเทาเทยมกนและเสมอภาค โดยการปลกฝงกระบวนการการชวยเหลออาทร
ซงกนและกน
ตามขอมลสถตจานวนเดกกาพราและเดกยากไรในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตมจานวน
มากกวา 9,000 คน ในจานวนนมทงเดกทไดรบผลกระทบจากเหตการณความไมสงบ ปญหาการหยาราง
และการเสยชวตของครอบครวทเกดจากปจจยตางๆ จากจานวนสถตดงกลาวชใหเหนวาผไดรบผลกระทบ
เหลานนควรไดรบความการชวยเหลอในดานตางๆ เชน ดานการศกษา ดานเงนและการเยยวยาจตใจ
เหตการณความไมสงบททลวงเลยมากกวา10ปแลวนนทาใหผไดรบผลกระทบทวคณมากยงขนผ
ไดรบผลกระทบสวนหนงกเปนลกหลานขาราชการหรอทเรยกวา คนของรฐ ทรฐบาลไดมการเยยวยาอยาง
ตอเนอง แตอกสวนหนงทนอกจากประชาชนธรรมดาแลวผทมสวนเกยวของโดยคอลกหลานททางรฐบาล
ถอวาเปนผคดตางจากรฐนนอาจจะมบางททางรฐบาลไดเขามาเยยวยา แตเปนการเยยวยาเบองตนเทานนจง
ทาใหเกดปญหาตางๆกบผไดรบผลกระทบเหลานนเมอถกตตราหนาวาเปนลกหลานผเหนตางจากรฐทาให
การดาเนนชวตประจาวนลาบากมากขนจงทาใหกลมเอนจโอททางานดานเดกกาพราและหญงหมายเขามา
ชวยเหลอเพออดชองโวของรฐและแกไขปญหาระยะยาว
จากความจาเปนพนฐานดงกลาวทาใหกลมเอนจโอทดาเนนกจกรรมทางดานเดกกาพราและหญง
หมายในพนทดาเนนกจกรรมเพอตอบสนองความตองการเหลานน โดยในงานวจยชนนจดทาขนเพอศกษา
บทบาท หนาทของเอนจโอทงในและตางประเทศในพนทจงหวดชายแดนภาคใต โดยงานชนนจะเปนการ
รวบรวมหนวยงานทงหมดทมเปาหมายเพอการใหความชวยเหลอเดกกาพรา รปแบบของการดาเนนงานของ
แตละองคกร เงนทนสนบสนน ตลอดไปจนถงแนวทางในการทางานและการประสานงานรวมกนของ
หนวยงานดงกลาว
1.2 วตถประสงค
1. เพอสารวจหนวยงานเอนจโอทงในและตางประเทศทจดตงขนเพอนชวยเหลอเดกกาพราในพนท
ความขดแยง อาท ดานการเงน ดานการศกษา และการเยยวยาจตใจ
2. เพอทราบถงทราบถงบทบาทหนาทการทางานของเอนจโอในและตางประเทศในการชวยเหลอ
เดกกาพราในพนทความขดแยง
3
1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ
1. สามารถทาใหทราบถงบทบาทหนาทของเอนจโอในและตางประเทศในการชวยเหลอเดกกาพรา
ในพนทความขดแยงปาตาน
2. สามารถทาใหทราบถงหนาทการทางานของเอนจโอในและตางประเทศในการชวยเหลอเดก
กาพราในพนทความขดแยงปาตาน
3. อาจจะนาขอมลเสนอแกหนวยงานของรฐ เพอเปนขอมลในรวมมอและการพฒนาคณภาพชวต
เดกกาพราในพนทความขดแยงปาตาน
1.4 ขอบเขตของการศกษา
ในโครงงานเรองน ผศกษาจะเกบขอมลโดยการสารวจขอมลทวไปของ เอนจโอ ทมบทบาทหนาท
ในการชวยเหลอเดกกาพราในพนทความขดแยงปาตาน และมงทาการศกษาเปรยบเทยบระหวาง องคกรภาค
ประชาสงคมในพนท ไดแก มลนธนซนตาราเพอสทธมนษยชนและการพฒนา (Nusantara) และองคภาค
ประชาสงคมจากประเทศมาเลเซย ไดแก Pertubuhan Kebajikan Aman Patani Malaysia (AMANI Malaysia)
โดยจะศกษาความแตกตางของบทบาทหนาทระหวางเอนจโอในพนทกบเอนจโอตางประเทศ
1.5 กรอบแนวคดของโครงงาน
เอนจโอตางประเทศ
(AMANI Malaysia)
เดกกาพราในพนท
ความขดแยง
เอนจโอในพนท
(Nusantara)
ดานการเงน
ดานการศกษา
ดานการเยยวยา
4
1.6 เอกสาร / ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ
- ประชาสงคม : ทรรศนะนกคดในสงคมไทย
- ประชาสงคม : พฒนาการและนยยะแหงอนาคต
- Mari MencintaiAnakYatim
1.7 ขนตอนการดาเนนการวจย
1.7.1 รปแบบการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ วธการสวนหนงเปนการศกษา โดยใช
วธเกบขอมลโดยการสารวจหนงสอและเอกสาร และการสมภาษณและการสงเกตการณอยางมสวนรวม
1.7.2 ประชากรและกลมตวอยาง
-ประชากร คอ องคกรภาคประชาสงคมในพนทและตางประเทศ
-กลมตวอยาง คอมลนธนซนตาราเพอสทธมนษยชนและการพฒนา, Pertubuha Kebajikan Aman
Patani Malaysia (AMANI MALAYSIA)
1.8 นยามศพทเฉพาะ
เอนจโอ หมายถง องคกรทไมใชภาคราชการ และไมใชภาคธรกจทแสวงหาผลกาไรกอตงและ
ดาเนนการโดยกลมบคคล ทมความมงมนในอนทจะเขามามสวนรวมในการแกไขปญหาสงคมโดยเฉพาะ
ปญหาดานคณภาพชวตของกลมบคคลผดวยโอกาสและประชาชนผทกขยาก อนเกดจากผลกระทบของการ
พฒนา
ความขดแยง หมายถง การตอสระหวางรฐไทยกบขบวนการตดอาวธมลายปาตาน ทมมาตงแตสมย
อดตจนถงปจจบน ความขดแยงและความรนแรงทเกดขนในสามจงหวดชายแดนภาคใต สวนหนงเกดขน
จากสานกรวมกนของความเปนมลายปาตานและรฐไทยและรฐจนตนาการรวมกนผานกระบวนการรบร
เรองราวประวตศาสตรการเมองปาตาน นอกจากยงเปนผลมาจากการถกกดข ปดกนทงในทางการเมอง
เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม อกทงการกดทบการดารงชวตของชาตพนธมลายปาตาน
ปาตาน หมายถง รฐทมอานาจอธปไตยเปนของตนเองมากอนในอดตกอนทจะถกผนวกเขาอย
ภายใตรฐไทยในปจจบน มอตลกลกษณและเอกลกษณเปนของตนเองโดยเฉพาะหรอทรจกกนคอสาม
จงหวดชายแดนภาคใต ไดแก ปตตาน นราธวาส ยะลาและบางสวนของจงหวดสงขลา
5
บทท2
แนวคดทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของ
การศกษาโครงงานเรองบทบาทเอนจโอตอการชวยเหลอเดกกาพราในพนทความขดแยงปาตานได
นาแนวคดของนกทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของมาเปนแนวทางศกษา ดงน
2.1 แนวคดเกยวกบพฒนาการและบรบทการการกอเกด ลกษณะ ประเภท หรอรปลกษณประชา
สงคม และบทบาทตอสงคมการเมองไทย
2.2 แนวคดเกยวกบการเมองภาคประชาชนกบประชาสงคม
2.3 แนวคดเกยวกบการกอเกดประชาสงคมในสงคมไทย
2.4 แนวคดเกยวกบประชาสงคมกบบทบาทตอสงคมการเมองไทย
2.1 แนวคดเกยวกบพฒนาการและบรบทการการกอเกด ลกษณะ ประเภท หรอรปลกษณประชาสงคม และ
บทบาทตอสงคมการเมองไทย
การปรากฏตวของคา “ภาคประชาสงคม” และ “ภาคประชาชน” เกดขนเพอนามาใชในการอธบาย
กลมกอนของผคนทไมใช “ภาครฐ” หรอภาคราชการและไมใช “ภาคธรกจ” ทเตบโตในชวงรฐบาลพลเอก
เปรม ตณสลานนท เปนตนมา (ด เอนก เหลาธรรมทศน, 2539 ) ดงนน ในแงมมทางทฤษฎ การอธบายผาน
แนวคดประชาสงคมจงเปนการทาทายตองานของ Fred W. Riggs เรอง “รฐราชการ” หรอ “อามาตยาธป
ไตย” (Bureaucratic Polity) และขอจากดของตวแบบภาครฐสงคมแบบเสร (Liberal Corporatism) โดย
อาจารยเอนก เหลาธรรมทศน มองวา ในสงคมไทยมองคกรนอกภาครฐเกดขนแตองคกรทมพลงตอรองและ
บทบาทในกระบวนการนโยบายสาธารณะกคอ ภาคธรกจ ในขณะทองคกร/กลมกอนอนๆ ถงแมจะมอยบาง
กตาม แตกมลกษณะทเปนกลมจดตงและกากบ ควบคมโดยรฐ
งานเขยนทกลาวถงนยาม ความหมายของประชาสงคม และพฒนาการประชาสงคมในสงคมไทยม
การสารวจเอาไวอยางกวางขวางแลว (เชน จามร เชยงทอง, 2543; ชชย ศภวงศและยวด คาดการณไกล,
2541; อนชาต พวงสาลและ กฤตยา อาชวนจกล, บรรณาธการ, 2542; เอนก เหลาธรรมทศน, 2542; พฤฒ
สาณ ชมพล, ม.ป.ป. ฯลฯ) พนฐานสาคญในการเขาใจนยาม ความหมายของคา “ประชาสงคม” กคอ มการ
ใชในความหมายทแตกตางกนออกไป และมคณลกษณะเฉพาะและพเศษคอ ประชาสงคมเปนแนวคดเชง
6
ยทธศาสตร (strategic concept) (ชลทศ ตงเจรญ, ม.ป.ป.: 1) นนหมายความวา การใหความหมาย ลกษณะ
องคประกอบของประชาสงคม ยทธวธการขบเคลอนประชาสงคมเพอนามาสสงคมการเมองในอดมคตอย
กบประสบการณบทเรยน การระบปญหาและสาเหตทผคนทละกลมกอนเผชญอย รวมทงแนวทางหรอ
วธการขบเคลอนทเลอกใชกแตกตางกนออกไปดวย
ประเดนสาคญจงอยทวา เราไมควรแสวงหาวาอะไรคอความจรงแทแนนอนของคานยาม “ประชา
สงคม” เพราะประชาสงคม (civil society) ในสายตาของคนกลมหนงอาจเปน “สงคมอนารยะ” (uncivil
society) หรอสงคมปศาจ/เปรต (evil society) ในสายตาของคนอกกลมหนง ดงเชน การมองสมชชาคนดวย
ทศนะลบวา พวกสมชชาคนจนเปนพวกชอบใชกาลง ไมใชปญญา เปนการเมองทไมสรางสรรคหรอไมเนน
การสรางความสมานฉนท ในขณะทชาวบานสมชชาคนจนกมประสบการณและทศนะอกแบบวา กลมพวก
ตนมขอมล การระบสาเหตปญหาและความเดอดรอนอยอยางพรอมสรรพ หากแตการเคลอนไหวดวยความ
“สมานฉนท” โดยเนนการสงตวแทนไปพดจาแบบปรกษาหารอแตเพยงอยางเดยวผานเวทกลไกในระบบ
ปกตทรฐจดวางไวกมกไมไดรบความสนใจ เพราะอานาจของตนในวงเจรจาไมเสมอหนากน ดงนน การ
เคลอนไหวโดยการชมนมประทวง เพอสรางพลงตอรองจงเปนสงจาเปนพนฐานทสดของประชาสงคมท
ผคนไมมทรพยากรทางการเมองในระบบปกตเชนน
ดงนน ในทางตรงกนขาม จากบทเรยนของขบวนการเคลอนไหวแบบสมชชาคนจน หรอชาวบานท
เนนไปในแนวทาง “การเมองบนทองถนน” หรอการใชวธการชมนม เดนขบวนประทวง จงกลบมองวา
ประชาสงคมแบบการสรางเวทพดคยปรกษาหารอโดยมงการใช “ปญญา” บางทกไมสอดคลองกบปญหาท
กลมตนเผชญอย เมอเปนดงนจงควรหานยาม ความหมาย จากบทเรยน ประสบการณผานบรบทการทางาน
และพจารณาผานบรบทหรอเงอนไข ปจจยทางสงคมการเมองทมความแตกตางหลากหลายกนออกไปในแต
ละสงคม
อยางไรกด เราอาจมกรอบในการนยามอยางกวางๆ เพอเขาใจวาอะไรคอ ประชาสงคม โดยอาศย
การนยามของ Larry Diamond ทเสนอใหมองประชาสงคมวาคอ เวทแหงชวตทางสงคมทมการจดตงขนเอง
เปนเอกเทศจากภาครฐ และนอกภาคการเมอง อนเปนพนทซงกลมและผกระทาการทางสงคม วฒนธรรม
และเศรษฐกจทหลากหลายมารวมกนแสดงตน เพอและเปลยนขาวสารขอมลและความคด สรางเอกลกษณ
ความผกพน และความเชอรวม โดยมงสจดมงหมายและพทกษ หรอเพมพนผลประโยชนทเปนรปธรรมของ
พวกเขา (วารสารสงคมศาสตร ปท 29 ฉบบท 1: 5)
เมอกลาวถง “ประชาสงคม” คณสมบตสาคญประการหนงคอ ความเกยวพนกบจดมงหมาย
“สาธารณะ” มากกวาจดมงหมาย “สวนบคคล” นนหมายความวา ประชาสงคมเปนเรองของชวตสาธารณะ
ไมใชกจการสวนบคคล (เชน ชวตในครอบครวไมใชเรองของประชาสงคม) อกประการหนงคอ ภาคประชา
7
สงคมออกจากสวนทเรยกวา “สงคมการเมอง” หรอ “ภาคการเมอง” (Political Society) กเพราะการเมอง
ของการขบเคลอนประชาสงคมไมไดมงสการเขาไปกมอานาจรฐ แตเปนการระดมพลงและการแสดงออก
ซงความหลากหลายของผลประโยชน ฯลฯ ทไมไดอยในพนทการขบเคลอนในภาคสงคมการเมอง (เชน
การลงสมครรบเลอกตง ฯลฯ)
2.2 แนวคดเกยวกบ การเมองภาคประชาชนกบประชาสงคม
อะไรคอการเมองภาคประชาชน และ ภาคประชาชนมความแตกตางไปจากภาคประชาสงคมหรอไม อยางไร
ในทศนะของผบรรยายมความเหนวา คา “ภาคประชาชน” และ “ภาคประชาสงคม” รวมไปทงคา“ภาค
พลเมอง” เปนคาทใชในความหมายเดยวกน กลาวคอ ไดกอเกดขนในบรบทซงมการปรากฏตงขององคกร
นอกภาครฐ และเขามามบทบาทในสงคมการเมองไทย หรอกลาวอกนยไดวา ภาคประชาชนไดเขามาแขงขน
อานาจกบภาคธรกจ และภาครฐ
ด เสกสรรค ประเสรฐกล, 2547 ไดชใหเหนวา การเมองภาคประชาชนของไทยเกดขนในบรบทาง
เศรษฐกจ-การเมองทมลกษณะสภาวะหนงรฐสองสงคม หรอสภาพความเหลอมล าในสงคม การเขาถง
ครอบครองทรพยากร ฯลฯ จนทาใหคนจน คนดอยอานาจ ดอยโอกาสทไมสามารถเขาถงทรพยากรได
โดยเฉพาะอยางยง การอาศยพนท กลไก และชองทางภายในระบบการเมองปกต ออกเคลอนไหวในรปแบบ
ตางๆ การเมองภาคประชาชนจงเกดขนเพราะปญหาและขอจากดของประชาธปไตยแบบตวแทนหรอ
การเมองแบบปกต ปญหาการใชอานาจรฐโดยขาดฉนทานมตจากประชาชน ปญหาประชาธปไตยทไร
ประชาธปไตย นอกจากน เสกสรร ยงใหความสาคญกบการปรากฏตวของรฐตลาดทมผลใหรฐไทยมสภาพ
ไรอธปไตยในการกาหนดนโยบายสาธารณะหรอตดสนใจทางการเมองบางดาน
ด เสกสรรค ประเสรฐกล, 2547 จงนยาม การเมองภาคประชาชนวาคอ การเคลอนไหวอยางม
จตสานกทางการเมองของกลมประชาชน เพอลดฐานะการครอบงา รวมทงเพอโอนอานาจบางสวนมาให
ประชาชนใชดแลชวตตนเองโดยตรง เปนปฏกรยาตอบโตการใชอานาจรฐ เพอถวงดอานาจการครอบงา
ของระบบตลาดเสรในภาคประชาชน และเปนกระบวนการใชอานาจทางตรงของประชาชนทมากไปกวา
การเลอกตง เพอเขาไปสกระบวนการทางนโยบายทกขนตอน โดยมจดหมายสาคญคอ การลดระดบการ
ปกครองโดยรฐ จากดขอบเขตอานาจรฐ ใหสงคมดแลตนเอง ถวงดลอานาจรฐดวยแระชาสงคมโดยไมมงยด
อานาจรฐ
เมอพอเหนภาพประเดนถกเถยงเรองนยาม ความหมาย ของ “ประชาสงคม” และ “ภาค
ประชาชน” พอเปนหลกใหจบตองเอยางบางแลว ในสวนตอไปจะเปนการพจารณาใหเหนภาพการกอเกด
ประชาสงคม รวมทลกษณะ ประเภทของประชาสงคมในสงคมไทยดวย
8
2.3 แนวคดเกยวกบการกอเกดประชาสงคมในสงคมไทย
คา “ประชาสงคม” ปรากฏในสงคมไทยในราวกลางทศวรรษท 2520 ซงมคาอนๆ ทใชใน
ความหมายเดยวกนคอ “ภาคประชาชน” และ “ภาคพลเมอง” ปรากฏการณทนามาส “ประชาสงคม” หาก
มองจากพฒนาการและการคลคลายของกลมพลงทางสงคมการเมองไทย ประชาสงคมเกดขนในบรบทซง
กลมนกกจกรรมทางสงคมทไดลงไปทางานกบชาวบานในยคหลงความเสอมถอยของขบวนการสงคมนยม
หรอทบางคนเรยกกนวา “ยคการแสวงหาครงท 2” ในชวงทศวรรษ 2520 ทนามาสการกอตวของแนวคด
วฒนธรรมชมชน ทกอรางสรางตวขนโดยนกพฒนาภาคเอกชน(NGO) ซงเปนนกกจกรรม นกเคลอนไหว
ทางสงคมทลงไปทางานกบชาวบานในพนทชนบท โดยการจดตงองคกรพฒนาเอกชนขนาดเลกขนเพอ
อาศยเปนเครองมอทางานกบชาวบาน โดยมเปาหมายสาคญอยทการสรางความเขมแขงขององคกรชาวบาน
หรอองคกรประชาชน (People Organization-PO)
พฤฒสาณ ชมพล (ม.ป.ป.: 18) จงมองวา “แนวคดประชาสงคมไดคอยๆ ถกสรางขนโดย NGO ของ
ไทยเพอใชเปนเสมอนรมหรอโครงกรอบของการจดสงทคดและปฏบตอยใหเชอมโยงกนอยางเปนองค เพอ
เปนประโยชนทงในการอธบายปรากฏการณของการเปลยนแปลงสงคม และการสรางจนตนาการสงคมใน
อดมคต”
ลกษณะของประชาสงคมดงกลาวนจงอาจเรยกโดยใชคาของ NGO วา เปนประชาสงคมแบบ “งาน
เยน” คอ กจกรรมการทางานของ NGO ทเขาไปมงหนนเสรมใหเกดองคกรชาวบาน หรอองคกรประชาชน
ใหมความเขมแขง และมการแยกกนระหวาง NGO ซงมกจะเปนคนนอกชมชนกบ PO นนคอ องคกร
ชาวบานทเขาไปหนนเสรมดวยรปแบบกจกรรมตางๆ (ดงมคากลาววา งานสาคญของ NGO ยคบกเบกคอ
ปย ปอ บอสวม รวมกลม ประชม สมมนา พาดงาน ฯลฯ) หวใจสาคญในการทางานของ NGO ยคบกเบกจง
ลกษณะของการหนนเสรมใหเกดการจดการชวตสาธารณะกนเองของชาวบาน ไมใหความสนใจในการ
รวมมอกบรฐ หรอระบบราชการ รวมทงภาคอนๆ ดงทมคากลาววา “คาตอบอยทหมบาน” การทางาน
ดงกลาวนจงมลกษณะของการใชพนทชมชนเปนตวตงคอนขางชดเจน หรอมลกษณะ “ประชาสงคมแบบ
ชมชนนยม”
เราอาจเขาใจลกษณะประชาสงคมในยคการกอเกดดงกลาวนไดมากขน หากพจารณาจากบรบท
ทางสงคมการเมองชวงหลงเหตการณ 6 ตลาคม 2519 ทนาพานสต นกศกษา ปญญาชนจานวนมากเขา
รวมกบขบวนการเคลอนไหวของพรรคคอมมวนสตแหงประเทศไทย หลงวกฤตการณของพรรค
คอมมวนสตและการประกาศใชนโยบาย 66/2523 เรองการเมองนาการทหาร ไดทาใหนกกจกรรมทางสงคม
เหลานกลบสสงคมปกตอกครง ประชาสงคมแบบชมชนนยมจงเกดขนภายใตกระแสการหนหลงใหพรรคฯ
และการปฏเสธอานาจรฐ
9
พฒนาการของการทางานเพอสรางองคกรชาวบานไดเตบโตและขยายมตการทางานในการเชอม
รอยกนเครอขายระหวางองคกรชาวบานในหลายมต เชน ดานกจกรรมกลมออมทรพย เครอขายเกษตรกรรม
ทางเลอกหรอเกษตรผสมผสาน ฯลฯ หรอการเชอมรอยชมชนเขาดวยกนในลกษณะของภมนเวศวฒนธรรม
เชน เครอขายลมนา เครอขายปาชมชน ฯลฯ
ชวงตอมามพฒนาการสาคญคอ การทางานของ NGO ทมลกษณะเขาไปรวมมอกบภาครฐและภาค
ธรกจ หรอภาคอนๆ เกดการทางานในลกษณะของการสรางภาคความรวมมอ โดยเฉพาะบทบาทการทางาน
ของ LDI และ นพ.ประเวศ วะส ไดผลกดนใหเกดการทางานในลกษณะทเรยกวา “เบญจภาค” (ชาวบาน
ราชการ NGO สอมวลชน และนกวชาการ) หรอดวยการสงเสรมใหเกดการทางานแบบ “ประชาคม” หรอ
“ประชารฐ” โดยมงหวงใหเกดความรวมมอกนระหวางภาคสวนตางๆ ในสงคม ความเปลยนแปลงสาคญจง
อยทวา เกดการเขามาเชอมตอระหวางองคกรชาวบาน กบพนทในภาครฐหรอระบบราชการ ในรปแบบ
ลกษณะของการแสวงหาความรวมมอบางมต เชน การสนบสนนดานงบประมาณ ฯลฯ มการทางานทง
ชมชนในชนบทและการหนนเสรม “ประชาคมเมอง” (Civic-Net) (เชน การทางานภายใตคาขวญ “เมองนา
อย หนาบานนามอง” ) ซงจะเหนไดวา กลม องคกร ชมรม ฯลฯ ตางๆ ทมลกษณะกจกรรมในของการจดการ
ชวตรวมกนบางมตไดรบการสนบสนนและหยบยกมากลาวถงอยางกวางขวาง เชน ชมรมอาหารปลอด
สารพษ ตลาดผกปลอดสารพษ หรอตลาดทางเลอกตางๆ ฯลฯ มการเชอมโยงระหวางผผลตกบคนชนกลาง
ในเมองซงเปนผบรโภค
การนยามประชาสงคมแบบชมชนนยม จงหมายรวมถงประชาสงคมแบบเบญจภาค ทมองวา
กจกรรมประชาสงคมกคอ ความรวมมอระหวางภาครฐหรอราชการ ภาคธรกจ ภาคการเมอง สอมวลชน
และประชาชน โดยมนกคดสาคญคอ นายแพทยประเวศ วส (ดรายละเอยดในชชย ศภวงศ และ ยวด
คาดการณไกล บรรณาธการ, 2541) รวมทงแนว “ประชาคม” “ประชารฐ” ซงเนนความรวมมอของภาครฐ
และประชาชน ดงานเขยน ชยอนนต สมทวณชย (2541) “ประชารฐกบการเปลยนแปลง” ไพบลย วฒนศร
ธรรม (2541) เรอง “ประชาคมตาบล” ฯลฯ สวนปฏบตการหนนเสรมประชาสงคมแนวนคอ การทางานของ
สถาบนชมชนทองถนพฒนา (LDI) และงานของพอช)
พนทการเมองในการขบเคลอนวาระของประชาสงคมแนว “ประชาคม” และ “เบญจภาค”จงอยท
การสรางเวทสมานฉนท รวมกบรฐและภาคสวนตางๆ ในการดาเนนกจกรรมสาธารณะ เวทการพดคย
แลกเปลยนเรยนร รวมทงการผลกดนวาระผานการทางานรวมกบภาครฐผานการจดทาแผนชมชน การเขา
ไปใชทรพยากรขององคกรปกครองทองถนผานความรวมมอกบผมอานาจตดสนใจเชงนโยบาย หรอการ
ผลกดนใหวาระของชมชนเขาไปสแผนพฒนาขององคกรทองถน สถาบนหรอหนวยงานรฐ ฯลฯ ดงตวอยาง
กรณสภาแพทยพนบาน จงหวดเชยงราย ไดแสดงใหเหนการผลกดนเพอใหประเดนการแพทยพนบานเปน
ประเดนการทางานของประชาคมสขภาพเชยงราย และผลกดนประเดนการแพทยพนบานใหองคกรรฐ
10
สถาบนการศกษารองรบในหลกสตรและแผนดาเนนการดานสขภาพของจงหวดจนกระทงทาใหวาระของ
ตนไดเขาไปแทรกอยในโครงสรางการบรหารจดการขององคกรรฐ
พฒนาการสาคญกคอ การเกดแนวทางการทางานทยกระดบจากการหนนเสรมใหเกดองคกร
ชาวบานและการจดทาแผนชมชน มาสการเขาไปเชอมโยงกบองคกรทองถน หรอ “ทองถน” (องคการ
บรหารสวนตาบล องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล ฯลฯ) และหนวยงานราชการในสวนภมภาคหรอ
“ทองท” ซงในชวงตนอาจเปนความรวมมอทอาศยการขบเคลอนโดยองคกรชมชน หรอการทางานของ
NGO หรอหนวยงานสนบสนนตางๆ ทสามารถสรางการเชอมรอยกบทองถน ทองท แตในชวงตงแตป
2540 เปนตนมา คาวา “ประชาสงคม” เปนคาทถกใชในกฎหมายหลายฉบบในชวง 10 ปทผานมา นบตงแต
รฐธรรมนญ 2540 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 8 ตอจากนน พ.ร.บ.หลายฉบบมคาวา
“ประชาสงคม” อย และมการกาหนดบทบาทหนาทของผแทนประชาสงคมในกฎหมาย เชน พ.ร.บ. สภา
พฒนาการเมอง พรก.การบรหารกลมราชการจงหวด พ.ร.บ.สภาองคกรชมชน พ.ร.บ.สขภาพแหงชาต ฯลฯ
ซงนามาสพนทเชอมโยงระหวางทองถน-ทองท-ชมชน ทเปนทางการเมองทางการมากยงขน
ดงตวอยางในภมภาคกลาง-ตะวนตก ในป 2541 คณะกรรมการนโยบายสงคมแหงชาต ไดม
โครงการสงเสรมใหมประชาคมจงหวดทวประเทศไทย โดยมลนธพฒนาไทยและสถาบนชมชนทองถน
พฒนา (LDI) ไดสงเสรมใหเกดการขบเคลอนงานภาคประชาชนโดยใชกระบวนการมสวนรวม เพอทาให
เกดการเชอมรอยกลมคนจากองคกรเครอขายตางๆ มารวมกนดาเนนงาน แลกเปลยนเรยนรบทเรยนตางๆ
รวมกน และเกดการขยายผลสการดาเนนงานประชาคมจงหวด ไดแก ประชาคมคนรกแมกลอง มงเนนดาน
การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและภมปญญาทองถนในจงหวดสมทรสงคราม, กลมรกทาจน มงเนนการ
รกษาแมน าทาจนในจงหวดนครปฐมและจงหวดสมทรสาคร, ประชาคมจงหวดราชบร ทขบเคลอนการ
ดาเนนงานภาคประชาชนในหลากหลายประเดน, ประชาคมกาญจนบร พงเปาไปในเรองการอนรกษ
ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ประชาคมจงหวดเพชรบร เรองการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอม, ประชารฐจงหวดประจวบครขนธ ขบเคลอนงานภาพรวมในระดบจงหวด ในประเดน
สาธารณะ
การปรากฏตวของประชาคมอกแบบหนงทอาจจะมภาพทแตกตางไปจากประชาคมในลกษณะ
“งานเยน” “เบญจภาค” หรอ “ประชาคม” ฯลฯ กคอ ในยคทมเรมเกดการเดนขบวน เรยกรองของชาวบานใน
ชมชนทองถนตางๆ อยางกวางขวางชวงครม.สญจรยครฐบาลพลเอกชาตชายราวป 2531 ในบรบทของความ
ขดแยงดานฐานทรพยากร ดน น า ปา ฯลฯ และการปรากฏตวของการรวมตวกนของเครอขายองคกร
ชาวบาน เชน สมชชาคนจน สมชชาเกษตรกรรายยอย ฯลฯ รวมทงเครอขายองคกรชาวบานดานสงแวดลอม
(กรณทอกาซไทยมาเลย กรณโรงไฟฟาบอนอก-บานกรด ฯลฯ) ปญหาและขอจากดของประชาธปไตยแบบ
ตวแทนหรอการเมองแบบปกต ปญหาการทจรตคอรปชนและการใชอานาจรฐโดยขาดฉนทานมตจาก
11
ประชาชน และการปรากฏตวของกลมคนทมคานยม โลกชวตแบบใหมๆ ฯลฯ เหลานไดทาใหเกดการ
รวมตวกนของกลมคนในลกษณะทขดแยงกบรฐ ตอรองรฐ จดความสมพนธภาพรฐ-สงคม ซงมวธการ
เคลอนไหวตอสทางการเมอง และพนททางการเมองเพอผลกดนวาระของตนเองทแตกตางไปจากประชา
สงคมประเภทแรก ซงอาจเรยกวา “ประชาสงคมแบบขบวนการเคลอนไหวทางสงคม”
อยางไรกด ท งประชาสงคมแบบชมชนนยมและแบบขบวนการเคลอนไหวทางสงคม ถกมอง
วา ไมใชประชาสงคมทจะเปนทางออกสาหรบการเมองภาคพลเมองอยางแทจรง ดงในทศนะของ อาจารย
เอนก เหลาธรรมทศน (2541) วจารณแนวคดประชาสงคมแบบชมชนนยมวา มองประชาสงคมในฐานะเปน
ชมชนดงเดมในชนบท และการใหคณคาสงทดารงอยในชมชน ซงขดแยงกบประสบการณการเกดประชา
สงคมในตะวนตก กลาวคอ ประชาสงคมเตบโตขนในเมอง บมเพาะสานกพลเมองผานกจกรรมทางสงคม
ในตลาดภายในสงคมทนนยม ประชาสงคมในแนวนยามเชนนจงหมายถงสงคมใหมทเกดขนแทนทสงคม
ดงเดมทผคนอยภายใตระบบความสมพนธทางสงคมลกษณะแนวตงภายใตระบบศกดนาหรอระบบอปถมภ
สวนประชาสงคมแบบขบวนการเคลอนไหวทางสงคมกมลกษณะทไมกวางขวาง ครอบคลมพนทมากนก
และมลกษณะของความขดแยงรนแรง
งานเขยนสาคญของ อาจารยเอนก เหลาธรรมทศนอกเลมหนงคอ “การเมองของพลเมอง : สสหสวรรษใหม”
มองวา ประชาสงคมเกดขนในสงคมทมความเปนเมอง ดงเสนทางประชาสงคมในตะวนตก พลเมองและ
จตสานกพลเมองเกดขนมาพรอมกบตลาดหรอความเปนเมอง
“...ผมเชอวาการเปนเมองหรอเขาสความทนสมยนน ในขนแรกมนจะปลดปลอยคนออกจากขนบ
จารตเดมใหกลายเปนปจเจกชนทเปนอสระเปนตวของตวเองไมอนาทรรอนใจตอใครคนอนหรอตอสงคม
สวนรวม แตสกระยะหนงคนในเมองจะสนใจเปลยนตวเองจากการเปนปจเจกชนสดขว กลายเปนปจเจกชน
ทเปนสมาชกของประชาสงคมไปได ดงจะเหนไดวา ในรอบกวาหนงทศวรรษทผานมาน มพอคา นกธรกจ
จานวนมาก ซงกคอ ชาวเมองนนเอง ไดรวมตวกนเปนหอการคา และสมาคมธรกจตางๆ ทงในกรงเทพฯ
และตางจงหวดมากมาย...”
อาจารยเอนก ไมเชอวา ในสภาพสงคมชนบทจะเกดประชาสงคมได เพราะคนชนบทไมมสานกในความเปน
พลเมอง ซงหวใจสาคญคอ “สานกเพอสวนรวม” เพราะคนในชนบทไมมกลมกอน และไมมสงกด จงทาให
พวกเขาขาดคณธรรม จรรยาบรรณ และวนย พวกเขาจงม “สานกไพร” อยในสภาพทตกอยภายใตการปลก
ระดม ปลกเรา และจงใจดวยผลประโยชนไดโดยงาย
“...ทจรงแลวเราไมคอยไดตระหนกกนดวยวาการเปนพลเมองน นตางกบราษฎรตรงไหน
ประชาชนไทยสวนใหญปฏบตตนเยยงราษฎร ยงประชาชนคนชนลางโดยเฉพาะทเปนเกษตรกรยากจน ยง
มองตนเองเปนผนอยคอยรบการอปถมภจากผใหญ พดอกนยหนงคอ พวกเขาคดและปฏบตตอผใหญ
12
ทงหลายประดจดงทครงหนงไพรคดตอหรอปฏบตตอมลนาย โดยเฉพาะอยางยง บรรดานกการเมองทไปลง
สมครรบเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรในเขตพนทชนบทกเปรยบเสมอนมลนายสมยใหม...” (ขด
เสนใตโดยผเขยน)
อาจารยเอนก เหลาธรรมทศน จงไดเสนอ “ประชาสงคมแบบเสรนยม” ซงหมายถง การรวมตวกนของผคน
ในลกษณะกลมองคกร หรอสมาคมภายในสงคมทจดตงขนใหม และทากจกรรมกรรมทางสาธารณะผาน
การตอรอง กดดนใหรฐมนโยบายสาธารณะเพอเออประโยชนแกกลมตน พนททางการเมองจงมลกษณะของ
การเมองแบบกลมผลประโยชน กลมผลกดนตางๆ ดงงานเขยนของ อาจารยเอนก เหลาธรรมทศน จงให
ความสาคญของกลมสมาคมธรกจซงรวมตวกนและเขามามบทบาทในกระบวนการนโยบายสาธารณะผาน
คณะกรรมการรวมรฐ-เอกชน(กรอ.) และมตเรองการกระจายอานาจเพอถายโอนอานาจการจดการชวต
สวนรวมมายงภาคประชาสงคมในทองถนตางๆในรปแบบของการรวมกลมสมาคมของคนชนกลาง
คณปการสาคญทไดจากงานเขยนของ อาจารยเอนก เหลาธรรมทศน กคอ ไดชใหเหนวา เราควร
จะตองนบรวมการรวมกลมกอนของคนชนกลางในเมอง (หรอรวมทงในชนบทดวย เพราะสภาพของชนบท
ไทยไดกลายเปนกงเมอง-กงชนบทไปแลว ดงทปรากฏในเทศบาล หรออบตตางๆ) และตองไมทงการ
รวมกลมในลกษณะของกลมผลประโยชน (Interest Groups) วา นคอ ภาคประชาสงคมทสาคญเชนกน
เพราะกลม องคกรเหลานเขามามบทบาทในการดาเนนกจกรรมเพอปกปอง จดการชวตสาธารณะกนเอง
หรอการเขาไปตอรอง กดดนใหรฐตดสนใจทางนโยบายอยางใดอยางหนงเพอประโยชนของกลมตน
เชนกน
เนองจากการทางานของ NGO มพฒนาการมาจากงานชมชน และองคกรชาวบาน จงทาใหบางครง
มกมองวา กลมองคกรเหลานเขาไปเกลอกกลวกบ “การเมอง” กลาวคอ เขาไปสมพนธกบนกการเมอง นก
เลอกตงทงในระดบชาตและระดบทองถน จนทาใหไมอยากเขาไปทางานดวย ปจจบนกลมกอนเหลาน
เกดขนมากมายและเขามามบทบาทตอชวตสาธารณะของผคนอยางกวางขวางเชนกน ประชาสงคมทงแนว
ชมชนนยมและแนวขบวนการเคลอนไหวทางสงคมวา ถงแมจะมความสาคญแตกเกยวพนกบชวตของผคน
ไมมากนก ประชาสงคมแบบเสรนยมกลบกลายเปนพนทซงชวตของผคนเขาไปสมพนธมากกวาเสยอก
2.4 แนวคดเกยวกบประชาสงคมกบบทบาทตอสงคมการเมองไทย
เราจะมวธการประเมน หรอพจารณาบทบาทของประชาสงคมทมตอสงคมการเมองไทยอยางไร
และควรจะมกรอบและตวชวดผลสาเรจ ลมเหลว หรอผลสะเทอนประชาสงคมอยางไร
Larry Diamond กลาววา ประชาสงคมเปนทงจดหมายและวธการหรอกระบวนการของการพฒนา
ประชาธปไตย นนหมายความวา เขาไดชใหเหนบทบาทของประชาสงคมในกระบวนการสรางและจรรโลง
13
ประชาธปไตย เพราะการทางานของประชาสงคมในการสรางพนททางสงคมการ และการดารงอยใน
กระบวนการสรางและจรรโลงประชาธปไตยดวย บทบาทของประชาสงคมจงมลกษณะทมากไปกวา การ
รวมกลมกอนของผคนในลกษณะของกลมผลประโยชนหรอกลมผลกดนทอาศยกลมเปนเครองมอในการ
ปกปองหรอตอสผลกดนใหไดมาซงผลประโยชนของกลมตน
อยางไรกด เราอาจตองพจารณาบทบาทประชาสงคมทงในมตการสรางและจรรโลงประชาธปไตย
ของสงคมไทย และบทบาทในกระบวนนโยบายสาธารณะดวย เนองจากประชาสงคมกมหลายประเภท
ลกษณะ และมความแตกตางในจดหมาย ดวยเชนกน ดงนน ในการบรรยายจะพจารณาใหเหนทง 2 มต (พอ
เปนตวอยางใหนสตเหนภาพ เพราะคงไมสามารถทาไดครอบคลมทงหมด)
ในมตการสรางและจรรโลงประชาธปไตยของสงคมไทย เราจงเหนบทบาทของขบวนประชาสงคม
ในหลายลกษณะทผลกดนใหเกดการทาใหประชาธปไตยแบบตวแทนซงในทศนะผบรรยายเหนวามความ
จาเปน แตไมเพยงพอ นบตงแตเหตการณพฤษภาทมฬ 2535 เปนตนมาเราจงเหนการเคลอนไหวเพอสราง
และจรรโลงประชาธปไตยในหลายดาน ดงเชน การผลกดนใหเกดการปฏรปการเมองโดย “ขบวนการ
เคลอนไหวธงเขยว” ซงนามาสการขยายการเมองภาคประชาชนเชงสถาบนขน ผบรรยายเหนวา การเมอง
ภาคประชาชนเชงสถาบนกคอ การขยายขอจากดประชาธปไตยแบบตวแทนมาสประชาธปไตยทางตรงมาก
ขน เพราะหวใจของประชาธปไตยทางตรงกคอ การถายโอนอานาจออกจากระบบตวแทนหรอผแทนมาส
การใชกนเองโดยประชาชนมากยงขน ดงเราจะเหนไดจากบทบญญตใหประชาชนสามารถรเรมออก
กฎหมายโดยการเขาชอ การลงประชามต/ประชาพจารณ การถอดถอนผบรหารระดบสงโดยประชาชน
ฯลฯ
นอกจากน ยงเกดการผลกดนใหมการเปลยนแปลงในเชงความสมพนธทางอานาจ ความสมพนธใน
มตของสทธความเปนพลเมอง สทธชมชน การสรางชองทางกลไกการมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจ
หรอการสรางททางในพนทระบบการเมองปกต ดงกรณการเคลอนไหวของขบวนการเคลอนไหวสมชชาคน
จนและอนๆ ซงไดสรางเครอขายรวมรวมกบขบวนการประชาธปไตย ขบวนการคนจนในเมอง ทมเครอขาย
กวางขวาง รวมไปถงขบวนการคนชนกลางในเมอง ฯลฯ ซงพวกเขาเรยกวา กระบวนการสรางและจรรโลง
ประชาธปไตยเพอสราง "รฐธรรมนญทกนไดและประชาธปไตยทเหนหวคนจน" ดงจะเหนไดวามความ
คบหนาไปอยางมากในปจจบนทปรากฏในมาตราตางของรฐธรรมนญ 2550
การเคลอนไหวของคนจนยงผลกดนใหบทบญญตรฐธรรมนญฉบบใหมตางๆ มผลดานบวกตอการ
สรางพนททางการเมองแกขบวนเคลอนไหว กลาวคอ ขบวนการประชาชนสามารถใชรฐธรรมนญในการ
อางอง และเปนฐานการอางความชอบธรรมในการตอสเคลอนไหวเพอการแกปญหาปากทอง และปกปอง
สทธได มการยายอานาจการตดสนใจมาสภาคประชาชนมากยงขน มการปรบสมพนธภาพทางอานาจใน
14
แนวราบ มการสรางกลไกในการมสวนรวมในกลไกการตดสนใจบางอยาง ประชาชนสามารถเสนอปญหา
และสรางประเดนสาธารณะผานกลไกใหมของรฐธรรมนญ เชน องคกรอสระ เชน คณะกรรมการสทธ
มนษยชน วฒสมาชก คณะกรรมาธการรฐสภา ฯลฯ (เรามกจะเหนขบวนการประชาชนมกเชอเชญ สว.
โดยเฉพาะกลมวฒฯอสระ คณะกรรมการสทธฯ ลงพนทปญหา หรอประกนตวผตองหาในพนทซงมความ
ขดแยงและถกเจาหนาทรฐจบกมอยเสมอๆ)
หลงการรฐประหาร 19 กนยายน 2549 มการประกาศใชกฎหมายอยางนอย 2 ฉบบ ทเขามาหนน
เสรมใหเกดพนทและการขบเคลอนของประชาสงคมหรอการเมองภาคประชาชนทชดเจนมากยงขน
กลาวคอ พ.ร.บ.สภาพฒนาการเมอง และพ.ร.บ.สภาองคกรชมชน
ในมตดานนโยบายสาธารณะ งานวทยานพนธของ เอกพล เสยงดง เรอง “ผลสะเทอนจากการตอส
ของขบวนการคนจนและคนดอยอานาจในสงคมไทยตงแตป 2531-2549” ซงมวตถประสงคเพอศกษาวา
การตอสของขบวนการคนจนและคนดอยอานาจในสงคมไทย ชวงตงแต พ.ศ. 2531-2549 กอใหเกดผล
สะเทอนทางการเมองและสงคมอยางไรบาง เขาเลอกขบวนการคนจนและคนดอยอานาจจานวน 6
ขบวนการ ไดแก สมชชาเกษตรกรรายยอยภาคอสาน เครอขายกลมเกษตรกรภาคเหนอ สมชชาคนจน
เครอขายหนสนชาวนาแหงประเทศไทย เครอขายสลม 4 ภาค และคณะกรรมการสมานฉนทแรงงานไทย
พบวา การตอสของขบวนการคนจนฯกอใหเกดผลสะเทอนทางการเมองและสงคม อยางนอย 2 ประการ คอ
ประการแรก การเคลอนไหวของขบวนการคนจนฯ เพอเขามสวนรวมในกระบวนการทางนโยบายท
เกยวของกบวถชวตของตนโดยตรง แสดงใหเหนถงการเพมพนททางการเมองของคนจนและคนดอยอานาจ
ในระบบการเมองทเปลยนเปนประชาธปไตยมากยงขน ประการทสอง การเคลอนไหวของขบวนการคนจน
ฯ กอใหเกดผลสะเทอนซงกนและกนระหวางขบวนการคนจนในรปของการใชกรอบการกระทารวม
รปแบบองคกรการเคลอนไหวของขบวนการและชดยทธวธการตอสทมความคลายคลงกน สบเนองมาจาก
การเคลอนไหวรวมกนโดยตรงของขบวนการคนจนฯในรปของเครอขายความรวมมอ การไดรบอทธพล
ทางออมผานทางชมชนของขบวนการคนจนฯ การตดตอสอสารระหวางนกเคลอนไหวของขบวนการคนจน
และโครงสรางโอกาสทางการเมองทดารงอย
ปจจบนเราจงเหนไดวา มกฎหมายนโยบายเพอแกไขปญหาใหแกคนจนมากมาย (รวมทงนโยบายท
เรยก “ประชานยม” ดวยเชนกน ) รฐธรรมนญ 2540 และ 2550 ไดมบทบญญตหมวดท 5 วาดวย
แนวนโยบายแหงรฐ ซงคงจะเปนการเกนเลยทจะกลาววา มาจากการเคลอนไหวผลกดนโดยขบวนการ
ประชาสงคมทเตบโตขนมา
ยงมตวอยางอกมากมาย เชน การเคลอนไหวของขบวนการคดคานโครงการฝายราศไศล และอนๆ
แมจะไมมการคดคานทสามารถทาใหเกดการทบเขอน แตสงทเกดขนคอ กระทบตอผมอานาจตดสนใจเชง
15
นโยบายในหลายระดบ เชน การยอมใหมคณะกรรมการแกไขปญหาหรอยอมเจรจา ยอมใหมคณะกรรมการ
ศกษาผลกระทบและนาผลการศกษามาพจารณาตดสนใจในเชงนโยบายการบรหารจดการเขอน ฯลฯ
การเคลอนไหวยงทาใหประเดนเหลานกลายเปนประเดนทางสาธารณะ เชน เดยวกบอกหลาย
ขบวนการเคลอนไหว ดงกรณการเคลอนไหวเรองโฉนดชมชนของชาวบานเครอขายปฏรปทดนแหง
ประเทศไทยไดนาไปสการบรรจเอาไวในนโยบายของรฐบาลพรรคประชาธปตยในทสด (หลงจากท
เคลอนไหวมาหลายป) ในแงนการพจารณาผลสะเทอนจงควรมองอยางเปนกระบวนการและตองดภายใต
พฒนาการดวย (ไมใชดแบบขาว-ดาวาเมอเคลอนไหวแลวแพ-ชนะ สามารถหยดย งไดหรอผลกดนได-
ไมได)
ในระดบพนทการเมองทองถน จะเหนไดวา การเตบโตขององคกรชมชนทตองการสรางพนทเชง
นโยบายระดบทองถนโดยเขาไปเชอมกบทง “ทองถน” และ “ทองท” (เชน งานแบบสภาองคกรชมชน และ
ขบวนจงหวดจดการตนเอง ฯลฯ) กควรพจารณาวา การขบเคลอนโดยประชาสงคมไดนาไปการสรางพนท
เชงนโยบายระดบทองถนทกาวหนามากยงขน
16
บทท 3
วธการศกษา
รายงานเลมน ผศกษาจะเกบขอมลโดยการสารวจขอมลทวไปของ เอนจโอ ทมบทบาทหนาทในการ
ชวยเหลอเดกกาพราในพนทความขดแยงปาตาน และมงเนนทาการศกษาเปรยบเทยบระหวาง องคกรภาค
ประชาสงคมในพนท ไดแก Yayasan Nusantara Bagihakasasi Manusia dan Pembangunan (Nusantara)
และองคภาคประชาสงคมจากประเทศมาเลเซย ไดแก Pertubuhan Kebajikan Aman Patani Malaysia
(AMANI Malaysia) โดยจะศกษาความแตกตางของบทบาทหนาทระหวางเอนจโอในพนทกบเอนจโอ
ตางประเทศ
3.1 วธดาเนนการ
3.2 เครองมอและอปกรณในการรวบรวมขอมล ทใชในการศกษา
3.3 ระยะเวลาในการเกบและรวบรวมขอมล
3.4 การวเคราะหขอมล
3.1 วธดาเนนการ
ผศกษาไดออกแบบการวจยดงน
3.1.1 ศกษาเอกสาร ไดแก ขอมลทไดจากการคนควาหนงสอ เอกสารทางวชาการ วทยานพนธ และ
รายงานวจยตางๆทเกยวของกบบทบาทเอนจโอตอการชวยเหลอเดกกาพราในพนทความขดแยงปาตาน เพอ
ใชประกอบการศกษาโครงงานทมความสมบรณ
3.1.2 ศกษาประวตการจดตงองคเอนจโอทเกยวของกบการชวยเหลอเดกกาพราในพนทชายแดน
ภาคใตและเอนจโอทเขามารวมชวยเหลอเดกกาพราจากประเทศมาเลเซย
3.1.3 การวางแผนเกบรวมรวบขอมล โดยใชวธการ คอ การสงเกต (Observe) การสมภาษณแบบ
เจาะลก (In-depth interview) และศกษาขอมลจากเอกสารทเกยวของ
17
-กาหนดวน เวลา และนดหมายผใหขอมลเพอสมภาษณและเกบรวบรวมขอมลในพนท เวลาและสถานทนด
หมายขนอยกบความสะดวกของผใหขอมลเปนหลก แตทกครงจะมการนดหมายลวงหนาเพอไมใหเกด
ความผดพลาด
การสมภาษณรายบคคลน ขนอยกบจงหวะ เวลา โอกาสและสถานท สาหรบคาถามการวจยจะใช
คาถามแบบเจาะลกถงรายละเอยดของขอมล คาถามแบบนสามารถนาไปใชเกบรวบรวมขอมลไดอกดวย
เนองจากวาผศกษาเปน
3.1.4 นาขอมลทเกบรวบรวมจากการสมภาษณครงทหนงและครงทสอง จดระบบวเคราะหและ
สงเคราะหขอมลตามวตถประสงคของโครงงาน
3.1.5 นาผลวเคราะหและสงเคราะหขอมลการมาเรยบเรยงเขยนรายงานวจย โดยนาเสนอขอมลใน
รปแบบเชงบรรยาย (descriptive research) อธบายและสรปเชงวเคราะห
3.2 เครองมอและอปกรณในการรวบรวมขอมล ทใชในการศกษา
เครองมอและอปกรณในการรวบรวมขอมล ในการศกษาครงนผศกษาใชเครองมอและอปกรณใน
การรวบรวมขอมล ไดแก
3.2.1 แบบบนทกขอมลภาคสนาม โดยไดเตรยมไวลวงหนาเพอสะดวกในการจดหมวดหมของ
ขอมล และวเคราะหโดยบนทกขอมลทวไป จากการสมภาษณ การสงเกต มการใสเลขกากบเพอเรยง จาแนก
ตรวจสอบและวเคราะห
3.2.2 เทปบนทกเสยง เพอใชบนทกการสมภาษณ การสนทนาทเปนประเดนสาคญของผใหขอมล
โดยขออนญาตจากผใหการสมภาษณ ซงชวยใหผศกษาไดขอมลสามารถตรวจสอบกบทบนทกได และได
ขอมลอยางครบถวนตามวตถประสงคทกาหนดไว
3.2.3 สมดบนทกและอปกรณเครองเขยนตางๆ เพอใชบนทกการสมภาษณ และการสนทนาของ
ผใหขอมล
18
3.3 ระยะเวลาในการเกบและรวบรวมขอมล
การศกษาโครงงานเรอง บทบาทเอนจโอตอการชวยเหลอเดกกาพราในพนทความขดแยงปาตาน ใน
ครงนใชเวลาในการเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณสตรองคกรเอนจโอในพนท และองคเอนจโอจาก
ประเทศมาเลเซย ในชวงระหวางชวงเดอน มกราคม 2558 ถงเดอน เมษายน 2558 เปนเวลา 4 เดอน
3.4 การวเคราะหขอมล
การวเคราะหขอมล (Data Analyzed) ผวจยดาเนนการดงน
3.4.1 นาขอมลทไดจากเอกสาร ขอมลภาคสนาม และขอมลทบนทกไวในแถบบนทกไวในแถบ
บนทกเสยงมาถอดความดวยวธการสรปสาระสาคญตามประเดนทกาหนดไวในขอบเขตดานเนอหา ซงการ
วเคราะหขอมลเปนกระบวนการทดาเนนไปพรอมๆกบการเกบขอมลภาคสนามโดยใชการสงเกตและการ
สมภาษณแบบเจาะลกและทาการบนทกขอมลอยางละเอยดในทกแงมม เพอใหครอบคลมเนอหาทกๆดาน
3.4.2 หลงจากนนจงนาขอมลทไดมาประมวล รวบรวมเปนหมวดหมนามาจดระบบระเบยบ
เชอมโยงความสมพนธระหวางแนวคด มาตรวจสอบความถกตองและเกบขอมลเสรมใหมเนอหาสมบรณ
3.4.3 นาขอมลทไดตรวจสอบและเกบขอมลเสรมแลวทงหมด มาศกษาวเคราะหตามขอบเขตดาน
เนอหาทกาหนดเพอนาไปสการตความหมายของตวแปรตางๆ ทมนยตอบทบาทเอนจโอตอการชวยเหลอ
เดกกาพราในพนทความขดแยงปาตาน รายงานผลการศกษา ผศกษาจะเสนอรายงานผลการศกษาคนควาโดย
นาเสนอขอมลในรปแบบเชงบรรยาย (descriptive research) อธบายและสรปเชงวเคราะห
19
บทท4
ผลการวเคราะหขอมล
4.1 มลนธนซนตาราเพอมนษยชนและการพฒนา (NUSANTARA)
4.1.1 ทมาและการจดตงองคกร
สถานการณความไมสงบในพนทจงหวดชายแดนภาคใตของไทยตงแต ป พ.ศ. 2547 ซงตรงกบป
ค.ศ. 2004 จนถงปจจบน สงผลกระทบตอทกฝาย โดยเฉพาะประชาชนในพนท ทตองเผชญกบความสญเสย
ทงการเสยชวต บาดเจบ พการ สญเสยอสรภาพ ทงน เหยอจากเหตการณทตองแบกรบความสญเสยตอเนอง
และยาวนาน นนคอ สตรและเดก
จากความเปนจรงทเลวรายของสภาพสตรและเดกในพนทจงหวดชายแดนภาคใตซงเปนผลอน
เนองมาจากเหตการณความไมสงบตางๆ ทาใหเดกและสตรดงกลาว ถกละเมดสทธ ทงทางดานรางกาย
จตใจ สงคมวฒนธรรมและจตวญญาณ ดวยเหตนจงทาใหมการรวมกลมกนกอตงเปน “เครอขายสตรจงหวด
ชายแดนภาคใตเพอสนตภาพ” ในป พ.ศ. 2551 ซงตรงกบป ค.ศ. 2008 และตอมาในวนท 29 มกราคม 2553
ไดจดทะเบยนเปน “สมาคมสตรจงหวดชายแดนภาคใตเพอสนตภาพ” หรอทรจกกนในนาม (DEEP
PEACE)
ปจจบนนจานวนเดกกาพราและแมหมายเพมมากขน ประกอบกบเรามโครงการ “บานเดกกาพรา”
ซงเปนการดแลเดกกาพราในทกๆดานโดยเฉพาะในดานการใหศกษาอยางตอเนอง และเรายงมการ
เตรยมการเพอสรางโรงเรยนและทพกสาหรบเดกกาพราอกดวย เราจงตองมการดาเนนการจดทะเบยนเปน
มลนธเพอรองรบโครงการดงกลาวโดยจะใชชอมลนธวา “มลนธนซนตาราเพอสทธมนษยชนและการ
พฒนา”หรอ (NUSANTARA) ขณะนการจดทะเบยนมลนธยงไมแลวเสรจ เราจงไดดาเนนงานโดยใชชอวา
เครอขายนซนตาราเพอสทธมนษยชนและการพฒนา (NUSANTARA) ภายใตสมาคมสตรจงหวดชายแดน
ภาคใตเพอสนตภาพ (DEEP PEACE)
วสยทศ น
“ทรพยากรมนษยตองไดรบการพฒนาและคมครองดานสทธและสามารถเขาถงโอกาสในดานตางๆ
อยางเหมาะสม”
พนธกจ
1. สรางเครอขายกบองคกรตางๆ ในพนทและนอกพนท
2. ประชาสมพนธองคกรและกจกรรมตางๆ ขององคกรใหเปนทรจกผานสอตางๆ
3. ใหความชวยเหลอเดกกาพราและเดกดอยโอกาสทางดานการศกษา การเยยวยาสภาพจตในและ
ดานอนๆ
20
4. พฒนาศกยภาพของเดกกาพราและเดกดอยโอกาสรวมทงคณะทางาน
5. พฒนาหลกสตรการเรยนการสอนสาหรบเดกกาพรา
6. สรางความมนคงทางการเงนใหกบองคกรอยางย งยน
วตถประสงค
1. เพอปกปองและคมครองสทธมนษยชน
2. เพอคมครองสทธเดกผยากไรหรอดอยโอกาส
3. เพอสรางโอกาสทางการศกษา
4. เพอสงเสรมการกอตงกลมของเยาวชนในชมชนสการพฒนาทองถน
5. เพอเสรมสรางอาชพใหกบครอบครวเดกกาพรา และยากจน
6. เพอพฒนาศกยภาพของเดกกาพราและยากจน
7. เพอสงเสรมและรกษาอตลกษณของคนในพนท
8. เพอเปนศนยกลางในการประสานงานใหความชวยเหลอเดกกาพรายากจนและผดอยโอกาสท
ไดรบผลกระทบ
4.1.2 จานวนเดกกาพราจากสถานการณความไมสงบฯ และเดกยากจนท Nusantara มขอมล
จานวนเดกกาพรา
เดกกาพราจากเหตการณความไมสงบฯ
จงหวด เพศชาย เพศหญง
ยะลา 41 81
ปตตาน 14 21
นราธวาส 38 31
สงขลา - -
รวม 93 139
รวมทงสน 232
เดกกาพราทวไป
จงหวด เพศชาย เพศหญง
ยะลา 67 99
ปตตาน 60 44
นราธวาส 44 48
สงขลา - -
21
รวม 171 191
รวมทงสน 362
รวมจานวนเดกกาพราทงหมด
• ชาย 264 คน
• หญง 330 คน
รวม 594 คน
จานวนเดกยากจน
จงหวด เพศชาย เพศหญง
ยะลา 62 60
ปตตาน 15 16
นราธวาส 14 24
สงขลา 8 4
รวม 99 104
รวมทงสน 203
รวมจานวนเดกทงหมด
• เดกกาพรา 594 คน
• เดกยากจน 203 คน
รวมทงสน 797 คน
จานวนเดกท Nusantara ใหความชวยเหลอ
• ใหทนการศกษาระยะยาวจนเรยนจบ จานวน 70 คน
• ใหทนระยะส นตามโครงการตางๆ เชน ทนซากาต ทนรอมฎอน ทนรายอ และอนๆ
จานวน 274 คน
• รวมทงสน 344 คน
22
สถตเดกกาพราจากสถานการณความไมสงบฯ
สาหรบตวเลขเดกกาพราในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต และ 4 อาเภอของ จ.สงขลานน ศนย
ขาวอศรารายงานเอาไวเมอวนท 11 ม.ค.57 โดยอางขอมลกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของ
มนษย (พม.) ปรากฏวา
1. จงหวดปตตาน มเดกกาพราทงสน 2,130 คน
2. จงหวดยะลามเดกกาพราทงสน 1,225 คน
3.จงหวดนราธวาสมเดกกาพราทงสน 1,918 คน
4. 4 อาเภอของ จงหวดสงขลามเดกกาพราทงสน 175 คน
รวมทกพนท 5,448 คน
4.1.3 บทบาทหนาทการทางานของมลนธนซนตาราเพอสทธมนษยชนและการพฒนาภายใต
โครงการโครงการโรงเรยนบานเดกกาพรา PATANI
จากขอมลสถตพบวาจานวนเดกกาพราและเดกยากจนในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตกวา 9,000
คน ซงจานวนดงกลาวรวมทงเดกกาพราทไดรบผลกระทบจากสถานการณความไมสงบ ปญหาการหยาราง
และการเสยชวตดวยสาเหตอน
เดกทไดรบการอปการะจากเครอขายฯทางดานการศกษาอยางตอเนองทงคาเลาเรยน คาอาหาร คา
เสอผา หนงสอ และอปกรณการเรยนอนๆ ม 70 คน ชาย 29 คน หญง 41 คน และมเดกกาพราและเดกยากจน
อกจานวนหนงทไดรบการชวยเหลอในรปแบบตางๆ ผานโครงการเทานน
ในอนาคตอนใกลนเครอขายฯจะพยายามหาชองทางตางๆ เพอทจะใหสามารถชวยเหลอเดกกาพรา
และเดกยากจนใหมากกวาน เพอใหเดกไดรบดแลทงทางดานกายภาพ ทางดานสขภาวะและจตใจ รวมถง
การใหความชวยเหลอดานสวสดการตางๆ โดยปจจบนทางเครอขายฯไดดาเนนการกอสรางบานพกเดก ซง
ตงอย ณ ตาบลบาโลย อาเภอยะหรง จงหวดปตตาน บนเนอทประมาณ 11 ไร แตอาคารกาลงสรางยงไมแลว
เสรจ คาดวาจะสามารถดแลและใหความชวยเหลอเดกกาพราและยากจนไดครอบคลมมากยงขน เพอใหเดก
กาพราและยากจนทไดรบความชวยเหลอเปนบคคลากรทมคณภาพในอนาคตตอไป
เปนททราบกนทวไปวาเดกเปนทรพยากรทมคาทสดทจะเตบโตเปนผ ใหญทมคณภาพและ
ขบเคลอนสงคม ไปสสงคมทดในอนาคต ทกวนนปญหาของเดกนนมหลากหลาย ไมวาจะเปนการกระทา
ทารณตอเดก การทเดกถกทอดทง การทเดกขาดโอกาสในดานการศกษา เดกเรรอน การถกกดกนทางสงคม
และอนๆ โดยเฉพาะอยางยงในพนทพเศษอยางพนทจงหวดชายแดนภาคใตของไทยทมปญหาเหลาน และม
23
ปญหาทพเศษกวาพนทอนๆ นนคอ เดกๆในพนทนเตบโตขนมาพรอมกบการรบรเหตการณความรนแรง
เปนประจา บางคนไดรบความบอบช าทางจตใจเนองจากตองสญเสยบคคลอนเปนทรกในครอบครว และ
เดกบางคนไดรบบาดเจบทางรางกายเนองจากการใชความรนแรงในพนท สงเหลานทาใหเดกขาดโอกาสใน
การมพฒนาการทสมบรณ และยงขาดโอกาสดานอนๆในชวต โดยเฉพาะดานการศกษาเลาเรยน การม
คณภาพชวตทด เนองจากเปนกาพราขาดผนาครอบครวไปจากเหตการณความรนแรง
ในขณะนสถตเดกกาพรา ทเกดจากเหตการณความไมสงบ มอยหาพนคนกวาคน นบต งแต
เหตการณป 2547 ซงเปนจานวนทมากและไมสมควรจะเกดขน แตในความเปนจรงแลวตวเลขเหลานมอย
จรง และเดก ๆ เหลานกมอยจรงเชนกน แลวยงมแนวโนมวาจะเพมขนทกวนอกดวย ตราบเทาทยงมความ
รนแรงอยในพนท การเขาใจและหยบยนโอกาสใหกบเดกเหลานเปนสงทสงคมทาได เพอเยยวยาและฟนฟ
สภาพจตใจและเพมเตมโอกาสของเดกเหลาน โดยเฉพาะโอกาสทางศกษาทขาดหายไป
บานและโรงเรยน เปนสถานททมอทธพลตอเดกและเยาวชนมากทสดกวาได เนองจากทงบานและ
โรงเรยนเปนสงแวดลอมทเดกจะเรยนรประสบการณ วชาการ กจกรรม ตลอดจนเปนแหลงบมเพาะ ลอ
หลอมเดกใหเปนคนทมคณภาพ มความสามารถ มคณธรรม จรยธรรม และเตบโตเปนเดกทมคณภาพเปน
คนดและชวยเหลอสงคมในภายภาพหนา
ปจจบนในพนทจงหวดชายแดนภาคใต (PATANI) มเดกกลมหนงซงไดรบผลกระทบจากเหตการณ
ความไมสงบ ประสบกบการสญเสย บดาหรอ บคคลในครอบครว ทาใหเปนเดกกาพรา สงผลใหมโอกาส
นอยกวาเดกคนอน ๆ เดก ๆ กลมน ทไดรบความกระทบกระเทอนดานจตใจ จากเหตการณ จะมคณลกษณะ
พเศษ ทจะตองไดรบการดแล โดยผทเขาใจเฉพาะ ทงนเพอจะชวย ไดรบการเยยวยาจตใจ และฟนฟให
มารดามพฒนาการ และการเ รยนรตลอดจน มสขภาพรางการทสมบรณ เหมอนเดกคนอน ๆ
มลนธนซนตาราเพอสทธมนษยชนและการพฒนา”หรอ (NUSANTARA) เปนองคกร ทมพนธะกจ
ในการชวยเหลอเดกกาพราและยากจน จงเหนควรใหมการจด โครงการ “โรงเรยนบานเดกกาพรา PATANI
” อนจะเปนการสงเสรมใหเดกมการศกษา สามารถเรยนรในการอยรวมกนเพอเปนพลเมองทดของสงคมใน
อนาคตตอไป เพอเปนแหลงเรยนร ศกษาเลาเรยน ตลอดจนเปนแหลงพกพง เยยวยา พรอมไปกบการพฒนา
เดกกาพราในพนท จงหวดชายแดนภาคใต ในบรบททเหมาะสมกบสภาพของเดก และเปนการแบงเบาภาระ
ของครอบครว และ พฒนาเดกใหเปนคนด มคณภาพ และเปนอนาคตทดของชาตตอไป
24
วตถประ สงค
1. เพอสงเสรมใหเดกกาพราไดรบการศกษาในหลกสตรการศกษาขนพนฐาน
2. เพอเปนทพกพงและชวยเหลอดานตางๆแกเดกกาพรา
3. เพอบาบดและเยยวยาจตใจทบอบชาของเดกกาพรา
4. เพอบมเพาะใหเดกกาพราเปนผใหญทดในอนาคต
รปแบบโครงการ
สรางโรงเรยนบานเดกกาพรา โดย จดหลกสตรการเรยนการสอนดงน
1. จดการเรยนการสอนตามหลกสตรการเรยนการสอนขนพนฐาน ทงทางดานศาสนาและสามญ
2. กจกรรมเสรมอบรมศาสนาทางทฤษฎและปฏบต (Pondok modern)
3. กจกรรมเสรมพฒนาผเรยนโดยจดใหมกจกรรมตาง ๆเพอฝกการเปนผนา การเปนผให และ
เปนคนดของสงคม ทสาคญเปนบาวทดตอเอกองคอลลอฮ ซ.บ.
ผลทคาดวาจะไดรบ
1. เดกกาพราไดรบการศกษาขนพนฐานทด
2. เดกกาพราไดรบการชวยเหลอในดานตางๆ ไมวาจะเปนดานการศกษา ดานการเงน ดานจตใจ
เปนตน
3. เดกกาพราไดรบการเยยวยาและมกาลงใจในการศกษา
4. เดกกาพราเปนตวอยางทด เปนคนดของสงคม
4.2 Pertubuhan Kebjikan Aman Patani Malaysia (AMANI MALAYSIA)
AMANI MALAYSIA ไดกอตงขนมาโดยจดทะเบยนอยางถกตองตามกฏหมายของประเทศ
มาเลเซยโดยกอตงขนมาโดยเฉพาะภายใตฐานแนวคดการชวยเหลอปญหาความขดแยงในพนทชายแดน
ภาคใต หรอ ปาตาน ดวยการเขามารวมชวยเหลอในดานตางๆ อาทเชน การชวยเหลอดานการเงน,สนบสนน
25
ดานศลธรรม การศกษา ปญหาทางดานสงคม และการเผยแพรขาวสารประชาสมพนธ AMANI
MALAYSIA เรมเคลอนไหวเมอตนป ค.ศ 2009 บนพนฐานความรบผดชอบและการชวยเหลอมอบเงน
บรจาคบนพนฐานหลกสทธมนษยชนของประชาชนปาตาน
วตถประสงค
1. สรางความตระหนกและการสนบสนนจากประชาชนโดยเฉพาะอยางยงในประเทศมาเลเซยและ
ทวโลกไดรบรถงปญหาความขดแยงในปาตาน
2. ใหการฝกอบรบและการพฒนาศกยภาพเพอสนบสนนการทางานของนกกจกรรมหนมสาวในปา
ตาน
3. เพอการบรจาคและชวยเหลอดานมนษยธรรมแกผไดรบผลกระทบตอเหตการณความไมสงบใน
พนทปาตาน
4. พยายามเคลอนไหวเพอแกไขนโยบายในประเทศมาเลเซย อาเซยน และระดบโลกสการแกไข
ปญหาความขดแยงในพนทปาตาน
4.2.1 บทบาท Pertubuhan Kebajikan Aman Patani Malaysia ภายใตการจดโครงการตางๆดงน
4.2.1.1 โครงการ BACK TO SCHOOL
4.2.1.2 โครงการลกบญธรรม AMANI AMALAYSIA
BACK TO SCHOOL
เมอเทากาวเขามาพนททกาลงประสบปญหาความขดแยงเราจงเปนเปาหมายในการเยยมเยยนครอบ
ครบทไดรบผลกระทบจากปญหาสถานการณความรนแรงดงกลาว เมอมองถงปญหาเดกทสญเสยพอแมทา
ใหเรารดงดดใหอยากเขารวมและเรยนรชวตเหลานน เดกๆเหลานนจะตองอยมชวตตอไปโดยทไมมพอหรอ
แมอยดวย บางครงเดกๆเหลานนอาศยอยกบแมเพยงลาพงและในขณะเดยวกนเดกกาพราทไมมแมกระทง
พอและแมสวนมากจะอาศยอยกบญาตใกลชด
หากคานกถงการเรยนทกาลงจะเปดเทอมเรวๆนเราถงมองเหนถงความตองในการเตรยมอปกรณใน
การเรยนของเดกกาพราเหลาน AMANIไดเลงเหนถงความสาคญเพอมอบทนทางการศกษาใหแกเดกกาพรา
26
เพออนาคตหนาของนองๆตอไป ผลกระทบทเกดขนจะไมทาใหขดขวางนองๆในการทจะมชวตทดใน
อนาคต ดงนนทางAMANI ไดถอโอกาสเพอทจะมอบทนทางการศกษาใหแกนองๆเดกกาพราเหลาน
โครงการมอบทนทางการศกษา (Kembali Ke Sekolah) นดาเนนโดยการรวมมอกบมลนธนซนตา
ราเพอมนษยชนและการพฒนา (NUSANTARA) เบองตนเรากาเนดเปาหมาย 70 คนเดกกาพราทอยภายใต
การดแลของมลนธฯซนตาราเพอมนษยชนและการพฒนา (NUSANTARA) และในอนาคตเราจะขยายการ
มอบทนทางการศกษาในวงกวางมากยงขน โดยโครงการครงนเราใชภายใตหวขอ “เดกกาพราปาตานเราให
ความสาคญ”
ลกษณะการมอบทนทางการศกษา
1. กระเปานกเรยน
2. ชดนกเรยนและรองเทานกเรยน
3. อปกรณเครองเขยน
4. ทนการศกษา
โครงการมอบทนทางการศกษา (Kembali Ke Sekolah)นเปนกาวแรกทสาคญในการชวยเหลอเดก
กาพราทไดรบผลกระทบจากความขดแยงทเกดขนทปาตานเพอการศกษาอยางเนองและในขณะน น
โครงการนเปนโครงการทสนบสนนการคดและแรงบนดาลใจในดานการเรยน
ในการนทาง AMANI MALAYSIA ขอใครควรเรยนเชญทกทานโดยเฉพาะสงคมประเทศมาเลเซย
เพอรวมกนใหการสนบสนนและรวมมอในการดาเนนโครงการนใหสาเรจลลวงในการชวยเหลอเดกกาพรา
ทไดรบผลพวงจากความขดแยงทเกดขนทปาตานและหวงวาความพยายามอนหนอยนดนสามารถชวยเหลอ
เดกกาพราเหลานได
โครงการลกบญธรรม AMANI AMALAYSIA
สงคมสวนใหญไดรบรถงปญหาความไมสงบทเกดขนในปาตาน(ชายแดนภาคใตของไทย) ทยงไม
สามารถหาขอยตไดนน ผลกระทบทเกดขนจากปญหาความขดแยงทยดยาวดงกลาวนนทาใหเดกๆหลายชวต
ตองเสยผเปนพอบางคนกสญเสยผเปนแม เมอตองสญเสยผนาทถอวาเปนกระดกสนหลงใหครอบครวทคอย
เลยงเดกกาพราเหลานกตองหวงการพงพาจากญาตผใกลชด
27
ขณะเดยวกนทาง AMANI MALAYSIA ถอโอกาสเขามาชวยเหลอเดกกาพราทไดรบผลกระทบจาก
เหตการณความไมสงบดงกลาวโดยการดาเนนกจกรรมเพอมนษยชนและทาง AMANI MALAYSIA ได
รวมมอกบทางองคเอนจโอในพนทเพอสะดวกในการชวยเหลอตางๆและในขณะเดยวนนไดเคลอนไหวเพอ
สานความสมพนธฉนทพนอง (SAUDARA)
ในการกจกรรมทเกยวของกบเดกกาพราทไดผลกระทบจากเหตการณความไมสงบเราAMANI
MALAYSIA ไดสรางความสมพนธและรวมมอกบมลนธนซนตาราเพอมนษยชนและการพฒนาทได
ขบเคลอนประเดนเกยวของกบเดกกาพราทไดรบผลกระทบจากเหตการณความไมสงบ ในปน (2015)
AMANI MALAYSIA พยายามเพอทจะชวยเหลอเดกกาพราเหลานอยางจรงจงโดยการดาเนนโครงการ
“ลกบญธรรม AMANI MALAYSIA”
วตถประสงค
1. เพออปการะเดกกาพราทสมควรรบความชวยเหลออยางมาก
2. เพอแบงเบาภาระทางครอบครวหรอผดแลเดกกาพราทครอบครวยากจน
3. สรางแรงบนดาลใจใหแกเดกกาพราทสญเสยครอบครวจากเหตการณความไมสงบ
ในการประเชญหนากบปญหาความขดแยงทยงยดเยอและยงไมมทสนสด บคคลทไดรบผลกระทบ
ทหลกเลยงไมไดคอเดกกาพราทตองแบกรบปญหาในการดาเนนชวตประจาวน จงทาให AMANI
MALAYSIA ดาเนนโครงการภายใตหวขอ “ รอยยมทยนยาว (Mengukir Senyuman Berpanjangan)” เพอท
สรางแรงบนดาลใจใหเดกกาพราเหลานนสามารถยนยดในชวตเหมอนเดกทวไป
28
บทท5
สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ
การศกษาวจยเรอง: บทบาทเอนจโอตอการชวยเหลอเดกกาพราในพนทความขดแยงปาตาน ซงผ
ศกษาจะเกบขอมลโดยการสารวจขอมลทวไปของ เอนจโอ ทมบทบาทหนาทในการชวยเหลอเดกกาพราใน
พนทความขดแยงปาตาน และมงทาการศกษาเปรยบเทยบระหวาง องคกรภาคประชาสงคมในพนท ไดแก
มลนธนซนตาราเพอสทธมนษยชนและการพฒนา (Nusantara) และองคภาคประชาสงคมจากประเทศ
มาเลเซย ไดแก Pertubuhan Kebajikan Aman Patani Malaysia (AMANI Malaysia) โดยจะศกษาความ
แตกตางของบทบาทหนาทระหวางเอนจโอในพนทกบเอนจโอตางประเทศ โดยมวตถประสงคทสาคญคอ
เพอสารวจหนวยงานเอนจโอทงในและตางประเทศทจดตงขนเพอชวยเหลอเดกกาพราในพนทความขดแยง
อาท ดานการเงน ดานการศกษา และการเยยวยาจตใจและเพอทราบถงทราบถงบทบาทหนาทการทางานของ
เอนจโอในและตางประเทศในการชวยเหลอเดกกาพราในพนทความขดแยง รปแบบการวจยครงนเปนการ
วจยเชงคณภาพ วธการสวนหนงเปนการศกษา โดยใชวธเกบขอมลโดยการสารวจหนงสอและเอกสาร และ
การสมภาษณและการสงเกตการณอยางมสวนรวม นามาวเคราะหขอมลแลวนาเสนอรายงานผลในลกษณะ
พรรณนา วเคราะห เปนรายงานวจยฉบบสมบรณ
ในบทนนาเสนอหวขอทสาคญไดแก ผลสรปการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะบางประการท
เปนประโยชนตอการพฒนาความรทาความรจกบทบาทเอนจโอตอการชวยเหลอเดกกาพราในพนทความ
ขดแยงปาตานมากยงขนและ เพอเปนขอมลสนบสนนแกหนวยงานทเกยวของและอาจเปนขอมลไวพจารณา
ตอการกาหนดนโยบายของรฐ
5.1 สรปผลการศกษา
มลนธนซนตาราเพอสทธมนษยชนและการพฒนา ภาคประชาสงคมในพนทและAMANI
MALAYSIA ภาคประชาสงคมตางประเทศ เปนองคกรทมการขบเคลอนชวยเหลอประเดนเดกกาพราท
ไดรบผลกระทบจากความขดแยงปาตานไมวาจะเปนดานงานเงน ดานการศกษา และรวมถงการเยยวยาระยะ
ยาวทไดรบความไววางใจประชาชนในพนทโดยเฉพาะครอบครวผทไดรบผลการกระทบจากเหตการณไม
สงบในพนทโดยตรง
29
มลนธนซนตาราเพอมนษยชนและการพฒนามหนาทรวบรวมและรบเลยงดโดยการใหโอกาสเดก
กาพราทไดรบผลกระทบจากเหตการณสถานการณความไมสงบเทาทรบไวในปจจบนมอยในการดแล
จานวน 70 คน และในอนาคตจะเพมขนเรอยๆเทาทสามารถดและไดขณะเดยวกนกไดกอสรางหอพก
สาหรบเดกกาพราและโรงเรยนเดกกาพราทไดดาเนนกอสรางไปแลวยงไมแลวเสรจและองคกรภาคประชา
สงคมจากประเทศมาเลเซย AMANI MALAYSIA นนไดรวมมารวมชวยเหลอเดกกาพราโดยทรวมมอกบ
มลนธนซนตาราเพอมนษยชนและการพฒนา โดยการมอบทนเพอสมทบการเหลอตางๆ ไมวาจะปนดาน
การเงน การศกษาและรวมถงการเยยวผไดรบผลกระทบระยะยาวจะเหนไดวาการประสานรวมมอกน
ระหวางเอนจโอในพนทและตางประเทศโดยเฉพาะเอนจโอจากมาเลเซยทวถชวตคลายคลงกบคนปาตาน
ทงศาสนาและวฒนธรรม ซงถอวาเปนการชวยเหลอฉนทพนอง
5.2 ขอเสนอแนะ
1. รฐตองมการสนบสนนและขบเคลอนหนวยงานทเคลอนไหวดงกลาวเพอการตอยอดและ
ยกระดบคณภาพชวตเดกกาพรา
2. รฐตองเรงสรางนโยบายการชวยเหลอระยะยาวตอเดกกาพราทไดรบผลพวงจากเหตการณความ
ไมสงบไมวาเดกกาพราดงกลาวจะเปนลกหลานผทรฐมองวาเปนผเหนตางทนบวนยงเพมทวคณมากขนและ
จะตองใหการชวยเหลอนนเทาเทยมกนกบลกหลานคนทวไป
30
บทท6
รายงานการปฏบตงาน
องคกรพฒนาเอกชน (อพช.) หรอทเรยกกนในชอวากลม NGO เปนองคกรทไมใชภาคราชการและ
ไมใชภาคธรกจทแสวงหากาไร แต NGO เปนกลมบคคลทมความมงมนในการเขามามสวนรวมในการแกไข
ปญหาสงคม โดยเฉพาะปญหาคณภาพชวตของกลมผยากไรและดอยโอกาสทเกดจากผลกระทบของการ
พฒนา มความมงมนทจะทาใหประชาชนมความสามารถในการพงพาตนเองเพอพฒนาคณภาพชวต และ
สรางความย งยนใหกบสงคม
วตถประสงคในการปฏบตงาน
1. เพอศกษาเรยนรการวางตวและประสบการณจรงในการฝกงานไปเปนแนวในการประกอบอาชพใน
อนาคต
2. เพอเรยนรการทางานขององคกรทไมใชภาคราชการในการดาเนนกจกรรมตางๆขององคกร
3. เพอทราบถงจตวญญาณความเปนนกจตอาสาและการทางานเพอสงคม
ชอและสถานทตงของสถานประกอบการ
ชอหนอยงาน Pertubuhan Kebajikan Aman Patani Malaysia (AMANI MALAYSIA)
ทตง No 64, Lorong Bertam Indah 4/7, Taman Bertam Indah, 13200 Kepala Batas, Pulau Pinang
โทร : +6019-5454924/+6019-4131472
Email : [email protected]
31
Pertubuhan Kebjikan Aman Patani Malaysia (AMANI MALAYSIA)
AMANI MALAYSIA ไดกอตงขนมาโดยจดทะเบยนอยางถกตองตามกฎหมายของประเทศ
มาเลเซยโดยกอตงขนมาโดยเฉพาะภายใตฐานแนวคดการชวยเหลอปญหาความขดแยงในพนทชายแดน
ภาคใต หรอ ปาตาน ดวยการเขามารวมชวยเหลอในดานตางๆ อาทเชน การชวยเหลอดานการเงน,สนบสนน
ดานศลธรรม การศกษา ปญหาทางดานสงคม และการเผยแพรขาวสารประชาสมพนธ AMANI
MALAYSIA เรมเคลอนไหวเมอตนป ค.ศ. 2009 บนพนฐานความรบผดชอบและการชวยเหลอมอบเงน
บรจาคบนพนฐานหลกสทธมนษยชนของประชาชนปาตาน
วตถประสงคขององคกร
1. สรางความตระหนกและการสนบสนนจากประชาชนโดยเฉพาะอยางยงในประเทศมาเลเซยและ
ทวโลกไดรบรถงปญหาความขดแยงในปาตาน
2. ใหการฝกอบรบและการพฒนาศกยภาพเพอสนบสนนการทางานของนกกจกรรมหนมสาวในปา
ตาน
3. เพอการบรจาคและชวยเหลอดานมนษยธรรมแกผไดรบผลกระทบตอเหตการณความไมสงบใน
พนทปาตาน
4. พยายามเคลอนไหวเพอแกไขนโยบายในประเทศมาเลเซย อาเซยน และระดบโลกสการแกไข
ปญหาความขดแยงในพนทปาตาน
32
โครงสรางองคกร
ระยะเวลาการปฏบตงาน
เรมฝกงานตงแต วนท 12 เดอน มกราคม พ.ศ.2558 ถงวนท 30 เดอน เมษายน พ.ศ.2558
โดยปฏบตงาน 16 สปดาห 5 วนตอสปดาห วนละ 8 ชวโมง เวลา 8.30 – 16.30 น.
รายละเอยดเกยวกบงานทปฏบต
ตาแหนงหนาททไดรบมอบหมาย คอ ผชวยเลขานการ นกออกแบบหนงสอ ผประสานงานองคกร
หรอหนวยงานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต และผชวยวจยเรองปญหาการทจรตเรองขาวของรฐบาล
มาเลเซย จากการฝกประสบการณวชาชพในองคกร Pertubuhan Kebajikan Aman Patani Malaysia (AMANI
MALAYSIA)โดยมผลการศกษาเรยนร ดงน
o งานออกแบบตางๆ เชนการออกแบบหนงสอ ออกแบบปายไวนล เปนตน
o ทาหนงสอโครงการ โดยการฝกงานครงนไดรบโครงการดแลโดยเฉพาะ 4 โครงการดวยกน
o ตดตอประสานงานกบผสนใจบรจาคทนใหแกเดกกาพรา
o แปลเอกสารและขาวสารทเปนภาษาไทย
ประธาน
รองประธาน
เหรญญก เลขานการ รองเหรญญก รองเลขนการ
คณะกรรมการ คณะกรรมการ คณะกรรม คณะกรรมการ
ทปรกษาอาวโส
33
o ผชวยวจยเรองปญหาเรองการทจรตขาวของรฐบาลมาเลเซย
o ผชวยดาเนนการโครงการเลยงอาหารฟรใหแกคนไมมทอยอาศยตลอด 4 เดอน
ขนตอนและวธการปฏบตงาน
องคกร AMANI MALASIA เปนองคกรทดาเนนการกจกรรมตางๆโดยผานรปแบบโครงการไดรบ
งานในดาเนนการและตดตามงาน ทงหมด 4 โครงการ ขนแรกตองวางแผนตารางกจกรรมในสอดคลองกบ
ระยะเวลาของโครงการวามความเหมาะสมกนหรอเปลา แลวเรมรางโครงการโดยไดรบการปรกษาจากพ
เลยงแลวดาเนนการออกแบบปายโฆษณาประชาสมพนธและทาการตดตดตอประสานงานผมความเกยวของ
ตางๆเพอทาการขอทน การจดหาทนจะแบงเปน2 สวน คอ ทนสาหรบเดกกาพรา และทนสาหรบการดาเนน
โครงการดานสทธมนษยชนและการพฒนาตางๆ เมอไดรบการตอบรบจากแหลงทนแลวจงทาดาเนน
โครงการตามวตถประสงคทวางไว
ชอและตาแหนงของพนกงานทปรกษา
ชอ Noor Afifaliza Binti Ali
ตาแหนง The Secretary of,Pertubuhan Kebajikan Aman Patani Malaysia (AMANI Malaysia)
โทรศพทสวนตว : +6019-5454924
Email : [email protected]
สรปผลการปฎบตงาน
ขาพเจาไดฝกปฏบตงานสหกจศกษา ณ Pretubuhan Kebajikan Aman Patani (AMANI
MALAYSIA) ซงเรมตงแตวนท 12 มกราคม พ.ศ. 2558 ถงวนท 30 มนาคม พ.ศ. 2558 โดยปฏบตงาน 16
สปดาห 5 วนตอสปดาห ตาแหนงหนาททไดรบมอบหมาย คอ คอ ผชวยเลขานการ นกออกแบบ
หนงสอ ผประสานงานองคกรหรอหนวยงานในพนทจงหวดชายแดนภาคใต และผชวยวจยเรองปญหาการ
ทจรตเรองขาวของรฐบาลมาเลเซย จากการฝกประสบการณวชาชพในองคกร Pertubuhan Kebajikan Aman
Patani Malaysia (AMANI MALAYSIA) ทาใหเขาการทางานขององคกรภาคประชาสงคมมากยงขน และ
คาดวาจะสามารถนามาใชประโยชนกบตวเองแลวหนวยงานในพนทได
34
ประโยชนทไดรบจากการปฏบตงาน
ประโยชนตอตนเอง
1. ไดเรยนร และเขาใจในระบบการทางานของหนอยงานภาคประชาสงคมมากยงขน อาทเชน มความเขาใจ
ในเรองของระบบทางานภายในองคกรและตางองคกร และการตดตอประสานงานหรอการทางานรวมกน
ของภาคประชาสงคม
2.ไดรบประสบการณจรงจากการทางานฝกสหกจศกษา
3.ไดเรยนรและเขาใจถงการดาเนนชวตจรงในการทางาน ทาใหเราสามารถพฒนาศกยภาพความเปนอยใหม
มมมองและทศนคตทดขน และพรอมทจะทางานจรงในอนาคตอนใกลไดอยางมศกยภาพและประสทธภาพ
สงสด
4. เกดการพฒนาตนเอง การทางานรวมกบผอนเปนหมคณะ มความรบผดชอบการจดการ และความ
มนใจในตนเองมากขน และเกดทกษะการสอสาร
5. ไดรบขอมลทเปนประโยชนเพอนามาจดทาเปนรายงานทางวชาการ
6. ทราบถงปญหาและแนวทางการแกไขปญหาของหนวยงานขณะปฏบตงานอยางมระบบและแบบแผน
ประโยชนตอ AMANI MALAYSIA
1.สามารถชวยแบงเบาภาระหนาทองคกรได
2.การตดตอประสารงานกบองคภาคประชาสงคมในพนทจงชายแดนภาคใตอาจจะใชภาษาทแตกตางการ
บางครงตองอธบายในหนวยการดงกลาวเขาใจเพอการมสวนรวม เลยไดทาหนาทเปนสอกลางลามแปลท
ชวยใหองคกรภาคประชาสงคมในพนทและชาวบานสามมารถสอสารใหเขาใจมากยงขน
3.ทาให AMANI MALAYSIA ไดขยายเครอขายและสรางความสมพนธกบองคกรไดหลากหลายยงขน
35
ประโยชนตอมหาวทยาลย
1.เปนการสรางภาพลกษณทดดานการสงเสรมการศกษาและพฒนาคณภาพบณฑตเพอเตรยมพรอมเขาส
ประชาคมอาเซยน
2.มหาวทยาลยไดรบขอมลยอนกลบ เพอนามากาหนดหรอพฒนาหลกสตรการเรยน การสอนใหมความ
ทนสมยและสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน
3. เปนการเพมศกยภาพของอาจารยและเพมประสบการณในภาคปฏบตและสามารถนาปญหาทเกดขนจรง
มาประยกตใหเปนปญหาหรอประเดนศกษาในหองเรยนได
ประสบการณทประทบใจ/ประสบการณพเศษ
สาหรบในเรองประสบการณทประทบใจมหลากหลายเรองดวยกน เนองจากเปนคนแรกทไดเขารบ
ฝกสหกจทหนวยงานดงกลาวทาใหการตอนรบจากหนอยงานไดเปนอยางด พทหนอยงานทางานหลายองค
ตางกตองการดงใหไปเรยนรองคกรของตวเองอกดวยและองคกรตางๆนนสอดคลองกบสาขาวชาทไดศกษา
จงทาใหเกดแรงบนดาลใจทจะกลบมาประยกตใชในพนททมความคลายคลงกนและสามารถออกทา
กจกรรมอยตลอดเวลาและการเปนผชวยวจยเรองปญหาการทจรตขาวของรฐบาลมาเลเซยทาใหเขาการ
ทางานของเอนจโอทอยในพนทและเอนจโอทเอนจโอทอยทศนยกลางวามการทางานอยางไร
ปญหาและขอเสนอแนะ
สถานประกอบการ
ปญหา อปสรรคจากวธการทางาน /กระบวนการทางาน ของงานตางๆทขาพเจาปฏบตและ
รบผดชอบ สรปไดดงน
ปญหาดานอปกรณคอมพวเตอร เนองจากมเครองคอมพวเตอรเพยง 1 เครอง
ไมเพยงพอ จงทาใหทางานไดชา
อปกรณทางานไมคอยมประสทธภาพ ซงทาใหการทางานเกดความลาชา ตวอยาง
เชน เครองถายเอกสารเสย คอมพวเตอรรนเกา
ระบบอนเตอรเนต เพราะทสานกงานททางานอยไมไดตดต งอนเตอรเนตจง
จาเปนตองสมครอนเตอรเอง
36
มหาวทยาลย
1.ปญหาการทาวซาไปตางประเทศทความขดของเนองจากเจาหนาทดานไมเขาใจฝกงานระหวาง
ประเทศเปนอยางไร
2.ปญหาความเขาใจเกยวกบสหกจศกษา
ตอตนเอง
1.ปญหาในการวางตว
2.ขาดการตดสนเดดขาดในบางเรอง
ขอเสนอแนะ
หากมรนถดไปจะไปฝกสหกจตางประเทศมหาลยและหนอยงานทเกยวของจาเปนตองทาหนงสอ
การทาวซาและดาเนนการทาความเขาใจกบเจาหนาทดานใหเรยบรอย
37
บรรณานกรม
การเสรมสรางความเขมแขงของประชาสงคมไทย” (บทสรปสาหรบผบรหาร) สนบสนนโดย
สถาบนวจยสงแวดลอมไทย (ม.ป.ป.)
โครงการวจยเรอง “มาตรการกฎหมายในการเสรมสรางความเขมแขงของประชา สงคมไทย”
(บทสรปสาหรบผบรหาร) สนบสนนโดยสถาบนวจยสงแวดลอม
ไทย (ม.ป.ป.)
จามร เชยงทอง. ววฒนาการของประชาสงคมในสงคมไทย สถาบนวจยเพอการพฒนา
ประเทศ ไทย (TDRI), 2543
ชชย ศภวงศ ยวด คาดการณไกล บรรณาธการ. ประชาสงคม : ทรรศนะนกคดในสงคมไทย
/ประเวศ วะส ... [และคนอน ๆ ; กรงเทพฯ : มตชน, 2541
พษณ เสงยมพงษ “ประชาสงคมทามกลางภาครฐและภาคเอชน : การปฏสมพนธและบทบาทใน
กระบวนการนโยบายสาธารณะไทย” เอกสารประกอบการประชมทาง
วชาการเนองในครบวาระ 50 ป คณะรฐศาสตร จฬาฯ ซงจดขนในวนท 14 และ 17-20
ส.ค. 2541 ณ ศนยการประชมแหงชาตสรกต และ ณ อาคารประชาธปก-ราไพพรรณ จฬาฯ
ไพบลย วฒนศรธรรม. ประชาคมตาบล กรงเทพฯ : สถาบนชมชนทองถนพฒนา, 2540
ยทธนา วรณปตกลและสพตา เรงจต สานกพลเมอง กรงเทพมหานคร : มลนธการเรยนรและ พฒนาประชา
สงคม, 2542.
ธเนศ อาภรณสวรรณ . ประชาสงคม : พฒนาการและนยยะแหงอนาคต [จลสาร] กรงเทพฯ :
สถาบนชมชนทองถนพฒนา, 2540
38
ภาคผนวก
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
