บทท 5

สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การศกษาเรองบทบาทของพระสงฆในการสงเสรมและพฒนาสงแวดลอม ศนยการเรยนรเชงปฏบตการเศรษฐกจพอเพยง วดพระบรมธาตดอยผาสม บานอมลอง ต าบลแมสาบ อ าเภอสะเมง จงหวดเชยงใหม มวตถประสงคเพอศกษาถงบทบาทของพระสงฆในฐานะทเปนผน าทองถนในการสงเสรมและพฒนาสงแวดลอม ศกษาถงปจจยทเ กยวของกบบทบาทพระสงฆ พรอมท งกระบวนการและเทคนคในการสงเสรมและพฒนาสงแวดลอมในบานอมลอง ต าบลแมสาบ อ าเภอสะเมง จงหวดเชยงใหม รปแบบการศกษาเปนการศกษาเชงคณภาพ ประชากรและผใหขอมลหลกในการศกษาครงนแบงออกเปน 5 กลมหลก คอ พระสงฆ สมาชกกลมแมบาน สมาชกเกษตรอนทรยดอยผาสม เจาของสวนตนแบบและ กลมนกเรยน/ผปกครอง/คร เครองมอและวธการทใชในการศกษา จะใชประเดนการสงเกตแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม การสมภาษณแบบไมเปนทางการ การสนทนากลม แบบบนทกขอมลแลวน าขอมลทไดมาวเคราะหแบบการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ทตองการแยกแยะองคประกอบตางๆ น ามาตความหมายของปรากฏการณ และชใหเหนถงความสมพนธเชงหนาท เปนการเสนอภาพของชมชนใหเหนรายละเอยดเกยวกบบรบทตางๆ ทเกยวของกน ผวจ ยจงไดสรปเนอหาผลการศกษาวจยไดดงน

5.1 สรปผลการศกษา 5.2 อภปรายผลการศกษา 5.3 ขอเสนอแนะ

138

5.1 สรปผลการศกษา 5.1.1 บรบทของศนยการเรยนรเชงปฏบตการเศรษฐกจพอเพยงวดพระบรมธาตดอยผาสม ศนยการเรยนรเชงปฏบตการเศรษฐกจพอเพยง วดพระบรมธาตดอยผาสม ตงขนภายใตการ

น าของพระอาจารยสรยทธ ชยปญโญ กบ พระอาจารยสงคม ธนปญโญ โดยมชาวบานอมลอง หมท 2 ต าบลแมสาบ อ าเภอสะเมง จงหวดเชยงใหม เปนแนวรวมหลกในการด าเนนงาน ซงเหตผลหลกในการกอตงศนยฯ กเพอตองการแกไขปญหาความทกขยากของคนในชมชน จากการทชาวบานสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม ปลกพชเชงเดยว เชน สตอเบอร เกกฮวย เปนตน และเมอถงจดทดนเสอมสภาพคาใชจายในการซอปยกเพมขน ประกอบกบมโรคเกดขน พชผลทชาวบานปลกกลมตายหมด ทงไวแตหนสนกอนโตทชาวบานสวนใหญตองแบกรบภาระไว และจดนเองกไปกระทบกบลกหลาน เมอพอแมไมมเงนแลวกไมมทนทจะใหลกหลานไดศกษาเลาเรยน หรอตองไปกเงนเพอน ามาเปนทนการศกษาใหแกลก ซงกจะท าใหเขาสวงจรทกขยากอยางไมมทสนสด

เมอพระนกพฒนาทง 2 รป ไดเขามาเหนสภาพปญหา จงไดเกดความเหนใจชาวบาน และใชหลกธรรมอรยสจ 4 มาคดวเคราะหปญหา และใหชาวบานไดรบรสาเหตของปญหาทแทจรงรวมกน จงเปนการเรมขยบด าเนนงานกอต งศนยฯ โดยมวตถประสงคหลกคอ ท าอยางไรใหชาวบานพนทกขย าก ภายใตการด า เ นนการใน 4 วตถประสงครอง คอ 1 เพ ออน รกษทรพยากรธรรมชาตและปาตนน า 2 เพอใหชาวบานรจกการประยกตใชพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานย งยน 3 เพอใหชาวบานรจกการประยกตใชพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานได 4 เพอความย งยนของอาชพครอบครว โดยการจดการศกษาทพอเพยงสบสานพฒนาตอมรดกของครอบครว โดยการด าเนนงานทงหมดเปนการนอมน าแนวคดเศรษฐกจพอเพยง ของในหลวงมาปรบใชใหเขากบบรบทของชมชน และการด าเนนงานทผานมากเปนไปไดดวยดจนศนยฯ เรมเปนทรจก และมคนสนใจอยากมาเรยนร ซงพลงในการขบเคลอนทส าคญกมาจาก ความเชอความศรทธาทางพระพทธศาสนาของชมชนบานอมลอง ทมตอพระนกพฒนาทง 2 รป นนเอง

5.1.2 บทบาทของพระสงฆในการสงเสรมและพฒนาสงแวดลอม ผวจยไดสรปบทบาทพระสงฆผาน 3 มต ดงน

1. มตการด าเนนโครงการและขบเคลอนกจกรรม พระอาจารยทง 2 รป กบผมสวนไดสวนเสย จะใหความรและค าปรกษาสรางความกระจาง

ในการด าเนนงานกจกรรมตางๆ ของศนยฯ อยางตอเนอง มการเตรยมโครงการตงแตกอนท า คาดการถงผลทอยากจะใหเกดขน แกสภาพแวดลอมทางสงคมและธรรมชาตในทางบวก พรอมทงแสวงหาปจจยทเปนทรพยากรการจดการ ตงแตการเงน แรงงาน การสนบสนนเชงนโยบาย มการสรางกลไกลทางสงคม ใหเกดการมสวนรวมอยางกระตอรอรน และภาคภมใจตอผลของการด าเนนงาน

139

2. มตทางสงคมและเศรษฐกจ จากการศกษาผวจยพบวา สงคมมการเปลยนแปลงไปในทางทดขน เพราะพระนกพฒนา

ทง 2 รป ไดฟนคนชวตแบบวถพทธใหกบชมชน สวนดานเศรษฐกจทชาวบานทรวมโครงการกบศนยฯ ทยดปฏบตตามหลกการเศรษฐกจพอเพยง ตามค าแนะน าของพระนกพฒนาทง 2 รป กมคาใชจายนอยลง แมรายไดจะไมมากเหมอนเดม แตกอยไดอกทงสขภาพกดขน เพราะไมตองใชสารเคมในการก าจดศตรพช สามารถมกนมใชตลอดป และในสวนนพระนกพฒนาทง 2 รปยงมบทบาทส าคญ ในการชวยใหชาวบานไดฝกท า บญช รายรบ-รายจาย ประจ าเดอนอกดวย

3. มตทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สรปผานกจกรรมของศนยฯ กพบวา พระนกพฒนามสวนส าคญอยางยงตอการเปนผน า

พฒนาในทกๆดาน เชน การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและปาไม ท าใหปาตนน ากลบคนสภาพสมบรณ การใชเกษตรอนทรยและสารชวภาพ ท าใหดนกลบมาอดมสมบรณอยในสภาพดอกครง

มการพงพาระบบธรรมชาตทเกอกลกนมากขน การหาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานท าใหไดใชพลงงานทสะอาดจากธรรมชาต ไมท าลายสงแวดลอม และการจดการศกษาแบบโฮมสคลใหเดกมความรคกบคณธรรม เมอมความรคคณธรรมแลวเดกรนน กจะสบสานตอและพฒนาแนวคดทมนษยกบสงแวดลอมตองอยกนแบบสมดล พ งพาอาศยกนอนจะท าให เปนการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมทย งยนไดในอนาคตอยางตอเนองนนเอง จากบทบาทของพระนกพฒนาทง 2 รป กไดท าใหเกดการเปลยนแปลงในทางท ดขน 5 ดานคอ 1 คนเขามามสวนรวมในกจกรรม มความตระหนกดานสงแวดลอม มความรความเขาใจดานสงแวดลอมมากขน 2 สงแวดลอมทงดน น า ปา อดมสมบรณดขนกวาเดมมาก 3 ระบบเศรษฐกจหนมาใชชวตตามแนวเศรษฐกจพอเพยง ท าใหเกดความสมดลของชวตมากขน 4 รายไดมใชตลอดทงป 5 การศกษาน ามาประยกตใชกบอาชพของครอบครวมากขน

5.1.3 ปจจยทเกยวของกบบทบาทของพระสงฆในการสงเสรมและพฒนาสงแวดลอมบานอมลอง ต าบลแมสาบ อ าเภอสะเมง จงหวดเชยงใหม

ผวจยไดสรปการศกษาออกเปน 2 สวนคอปจจยภายในกบปจจยภายนอกดงตอไปน 1. ปจจยภายใน ประกอบดวย ตวบคคล (พระนกพฒนาทง 2 รป) สอทใชในการจดกจกรรม สถาบนครอบครวระบบ

ความเชอความศรทธาในสถาบนศาสนาของชาวบาน ความสมพนธทางวฒนธรรม บรรยากาศในการท างาน การเงนภายในศนยการเรยนรเชงปฏบตการเศรษฐกจพอเพยง วดพระบรมธาตดอยผาสม

140

2. ปจจยภายนอก ไดแก งบประมาณสนบสนน แหลงทนทงดานการเงนบคลากร วสด อปกรณ เครอขายชมชน การสนบสนนจากประชาชนท งทางตรงและทางออม โดยผใหการสนบสนนหลกของศนย ฯ คอ บรษทโตโยตามอเตอรแหงประเทศไทย กบศนยสงเสรมและพฒนาแผนดนเชงคณธรรม

ปจจยทง 2 นบเปนสวนส าคญทคอยผสมผสานใหการด าเนนงานของศนยฯ เปนไปอยางราบรน และมประสทธภาพ

5.1.4 กระบวนการและเทคนคของพระสงฆในการสงเสรมและพฒนาสงแวดลอม พระนกพฒนาทง 2 รป เรมจากการใชกระบวนการจดประกายความคด และสรางแกนน า

ชาวบานในพนท โดยใชเวทการพดคย พาชาวบานไปศกษาดงานคอยเสรมสรางกระบวนการเตมพลงความเชอมนสเศรษฐกจพอเพยงผานการฝกอบรมหลกสตร “การพฒนากสกรรมสระบบเศรษฐกจพอเพยง” สวนกระบวนการในการท างานของศนยฯ จะเนนการมสวนรวมของทกภาคสวน น าโดยพระอาจารยสรยทธ ชยปญโญ ท าการบรหารจดการเชงนโยบาย การวางแผนงานตางๆ พรอมทงคอยตดตอประสานงาน หางบประมาณสนบสนนกบบคคลและหนวยงานทเกยวของ และมพระอาจารยสงคม ธนปญโญ ทมบทบาทอยางมากในการปฏบตการเชงลก ใหโครงการของศนยฯ ส าเรจตามวตถประสงค ตองคอยท าใหชาวบานเหนจบมอชาวบานท า คอยผลกดน กระตนชาวบานตลอดการด าเนนงาน และมทมงานภายในศนยฯ คอยใหความชวยเหลอ ดานการตดตอประสานงานกบเครอขายจดกจกรรม เครอขายเผยแพรขอมลและเปนครสอนในสวนของโฮมสคลอกดวย

ในกระบวนการท างานของศนยฯ สามารถแยกตามกจกรรมได 2 กจกรรม สวนแรกคอกจกรรมการสรางฐานการเรยนร 9 ฐาน จะเนนดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและปาตนน า การท าเกษตรอนทรยทเปนมตรกบสงแวดลอม พลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน สวนทสองคอการจดการเรยนการสอนแบบโฮมสคล ซงจะเนนการตอยอดมรดกของครอบครว เพอประสทธภาพการด าเนนงานของศนยฯ เปนไปอยางย งยนจากรนสรน

สวนเทคนคของพระสงฆในการสงเสรมและพฒนาสงแวดลอมนน ผวจยไดศกษาและแยกออกมาเปนเทคนคหลก และเทคนคเกรดยอยของการด าเนนงานในแตละกจกรรม ซงเทคนคหลกแยกออกเปน 4 เทคนค คอ 1 เทคนคการใชบารมและระบบความเชอคานยม 2 เทคนคการมสวนรวม 3 เทคนคการแลกเปลยนเรยนร 4 เทคนคการตดตามและประเมนผล สวนเทคนคเกรดยอยกเปนการรวบรวมถงหลกคด กลยทธการท างาน วธการท างาน การแกไขปญห เฉพาะหนาของนกพฒนาทง 2 รป ในการท างานรวบรวมไวเปนเทคนคเกรดยอยในแตละกจกรรม

141

5.2 อภปรายผลการศกษา การอภปรายผลครงน ผวจยไดอภปราบผลการศกษาตามวตถประสงค และกรอบแนวคดในการศกษา โดยใชหลกการแนวคดทฤษฏและงานวจยจากการรวบรวมวรรณกรรมทเกยวของ ทไดศกษาคนควาทมาเพอสนบสนนการอภปรายใหมความสมบรณมากยงขน สามารถอภปรายผลการศกษาไดดงน พระมหาประยทธ ปยตโต (2546) กลาวถงบทบาทหนาทของพระสงฆทควรกระท าตอสงคมวา บทบาทหนาททางสงคมของสงฆคอ ชวยเหลอใหผอนพนทกข โดยอาศยเมตตาและกรณาธรรม และนนเองทถอเปนบทบาทพระสงฆทพระนกพฒนาทง 2 รปน ามาปฏบต ด าเนนการผานศนยการเรยนรเชงปฏบตการเศรษฐกจพอเพยง วดพระบรมธาตดอยผาสม ซงมาจากการมวสยทศนมความเขาใจสถานการณ สภาพแวดลอมทมความเกยวของสมพนธกบความตองการของทานและชาวบานอยางด ในการแสดงออกถงบทบาทของพระนกพฒนาทง 2 รป ครงนพบวาพระนกพฒนาทง 2 รป ไดใชพระพทธศาสนาทเออตอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนอยางยงซงหากพจารณาบรบทชมชนบานอมลองแลว มความสอดคลองกบค ากลาวของ (นธ เอยวศรวงค, 2531) ทไดกลาวถงการพฒนาและหนการเกษตรในทางเดยวกนวา นบแตแผนพฒนาเศรษฐกจฉบบท 1 เปนตนมานโยบายการพฒนาทกระทบถงการเกษตรกรรม คอการน าเอาตลาดพชผลผกการเกษตรไปสหมบาน พชผลการเกษตรทผลตเพอขายเหลาน ไมมการอตสาหกรรมในประเทศรองรบ สวนใหญแลวกถกสงออกเปนสนคาปฐมภมไปสตลาดโลก ในขณะทประเทศดอยพฒนาอน ตางพากนแขงขนผลตสนคาการเกษตรประเภทเดยวกนออกสตลาด ราคาของสนคาเหลานจงขนอยกบสภาพดนฟาอากาศในโลก ภาวะเชนนเกษตรกรตองแบกรบภาระโดยตรง ดวยเหตนชมชนจงตองพ งพาสารเคมและเทคโนโลย ซงตวเขาเองไมมความรจรงตองพ งพาพชผลในตลาดโลก ตองพงพาวฒนธรรมทคนในเมองก าหนด ไมมอ านาจก าหนดราคาพชผลทตนเองปลก เตมไปดวยหนสนรงรง ไมมความรทจ าเปนส าหรบการผลตแบบน เพราะหมดทรพยากรธรรมชาตไวเกบกนไดอก พระนกพฒนาทง 2 รป เขาใจในสถานการณทเปนอยกบชาวบานเปนอยางด จงมความตงใจทจะพฒนาชมชนใหเปนไปอยางย งยน โดยใชหลกการทสอดคลองกบ เสร พงศพศ (2531) ทกลาววา การพฒนาตองเรมจากฐานวฒนธรรมชมชน ตองรอฟนคณคาดงเดมทชมชนมมาประยกต สรางสรรคทางเลอกขนมาใหม ใหสอดคลองกบสภาพปจจบน ไมใชการถอยหลงไปสสงคมเกาในอดต ซงเปนไปไมไดแตตองสรางแบบแผนการผลต และแบบแผนการด ารงชวตขนมาใหมภายใตคณคาทดงามแบบดงเดม จากหลกการของแนวทางเศรษฐกจพอเพยง ผนวกกบหลกการพฒนาทย งยน และจากการใชหลกธรรมของพระนกพฒนาทง 2 รป ตามหลก อรยสจ 4 จงไดวางแนวทางพฒนาของศนยฯ ไว

142

4 ดาน คอ 1. การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและปาตนน า 2. ปจจย 4 เกษตรอนทรยและสารชวภาพ 3. พลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน 4. การจดการศกษาทพอเพยง ซงจะเหนไดวาเปนการพฒนาแบบองครวมทงระบบ นบวาสอดคลองกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ทเปนหลกการเนนผลเพอการพฒนาอยางย งยน โดยใหความส าคญกบวธการใชความร ความซอสตย ความไมโลภ ความรจกพอ ความขยนหมนเพยร การไมเบยดเบยนกนการรจกแบงปนและชวยเหลอซงกนและกน (คณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง, 2550) ในการด าเนนงานของศนยฯ พระนกพฒนาจะเนนการมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาชมชน คอการรวมคดแกไขปญหา การด าเนนการและกจกรรมในชมชนรวมวางแผนโครงการ รวมปฏบตงานในรปของการเสยสละแรงงาน การบรจาคเงน วสด อปกรณและรวมตดตามการด าเนนงาน บ ารงรกษาสาธารณประโยชนของหมบาน (เกยรตศกด เรอนทองด, 2536) ซงกท าใหการด าเนนงานมประสทธภาพดมาก จากการแลกเปลยนสนทนาธรรมกบพระนกพฒนาทง 2 รป กบผน าชมชนเพอสรปบทเรยนการด า เ นนงานของศนยฯ พบว า ส ง ท ม ส วนท า ให ชมชนม ส วน รวมในการปกปองทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดแก ปจจยทเกดขนภายในชมชนทส าคญทสดคอ มพระผน าทางจตวญญาณมบารมทชาวบานใหความเคารพ ศรทธา เปนผจดประกายแหงความเบกบานทางปญญาของคนในชมชน ทงกระตน ตดตาม สนบสนน อ านวยความสะดวก เพอสงผลใหเปาหมายของการพฒนาคณภาพชวตแบบองครวม (กายใจ) ใหบรรลเปาหมายตามทก าหนดไว สงผลใหเกดการรวมกลมกน เพอปกปองฟนฟสงทเปนรากฐานชวตและฐานการผลตของชมชน ดวยส านกรกในผนแผนดนเกด นบเปนการพฒนาคณภาพชวตควบคไปกบการฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อนเปรยบเสมอนฐานชวตของชมชน นบวาประเดนนการเปนพระสงฆสงผลตอความส าเรจอยางมาก ซงทางหลกธรรมตามพระไตรปฎกกกลาวไวอยางชดเจน ตามค ากลาวของ จตเกษม สรเดช (2533) ทกลาววาในพระไตรปฎกสามารถคนควาไดหลายจดหลายตอน ถงความเปนนกอนรกษธรรมชาตของพระบรมศาสดา ททรงสงสอนขอศลขอวนย ทงโดยตรงและโดยออมรวมสรปใจความหลกๆ 4 ดานคอ 1. ใหอนรกษสตว 2. ใหอนรกษทรพยากรดน 3. ใหอนรกษทรพยากรน า 4. ใหอนรกษพช นบไดวาพระนกพฒนาทง 2 รป ไดท าตามวนยของสงฆ ซงเปนไปตามหลกการพฒนาในยคสมยใหมไดเปนอยางดดวย และสวนเทคนคหลกๆ ทพระนกพฒนาน ามาใชในการด าเนนกจกรรม จะประกอบไปดวยเทคนคการใชบารม และระบบความเชอคานยม การมสวนรวม การแลกเปลยนเรยนร การตดตามและประเมนผล

143

หากมองในภาพรวมบทบาทของพระนกพฒนาทง 2 รป จะมงในการพฒนาคนศกยภาพของคนยกระดบคณภาพชวตของประชาชนใหดขน ควบคไปกบการพฒนาดานเศรษฐกจและสงแวดลอมทางธรรมชาต ดน น า ปา โดยแบงบทบาทของพระนกพฒนาทง 2 รป มความเกยวพนกบ 3 มต หลกๆ คอ มตการด าเนนโครงการและการขบเคลอน มตทางสงคมและเศรษฐกจ มตทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สอดคลองกบงานวจยของ ประสพสข พนธประยร (2535) ทพบวา พระสงฆเปนผน าทองถนทมบทบาทส าคญในการฟนฟอนรกษสงแวดลอม โดยทชาวบานมความศรทธาเปนพลงในการอนรกษ และพยายามทจะสรางความเขาใจใหกบชมชน ใหเกดความส านกในการอนรกษทรพยากรปาไม และด าเนนชวตตามหลกธรรมของพระพทธศาสนาเชน ศล 5 พรหมวหาร 4 อรยสจ 4 และสงคหวตถ 4

ผลจากการสงเสรมท ากจกรรมของศนยการเรยนรเชงปฏบตการเศรษฐกจพอเพยง วดพระบรมธาตดอยผาสม ปจจบนไดรบความสนใจและขยายผลไปยงสมาชกในชมชนอยางรวดเรว ค าตอบตอค าถามทวาท าไมชาวบานหนมาสนใจ นนคอการทชาวบานกลมหนงไดทดลอง และคนพบค าตอบดวยตนเองจากการปฏบตจรง แมจะเรมท าแตผลทไดรบสามารถอภปรายไดคอ การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและปาตนน า ซงถอเปนทนทางทรพยากรธรรมชาตทส าคญของชมชนโดยการสรางฝายชะลอน า (Check Dam) เพมความชมชนในผนดน ปองกนไฟปาปองกนการบกรกท าลายปา โดยการปลกตนไมในใจคน การปลกไมใชหนกบธนาคารตนไม โดยการปลกปา 3 อยางประโยชน 4 อยาง ตามแนวทางพระราชด ารคอ พออย พอกน พอใช และพอรมเยน ความมนคงทางเศรษฐกจของครอบครว และการพฒนาคณภาพชวตของเกษตรกร การปลกพชหลากหลายชนดผสมผสานกนทงไมยนตน พชลมลก ท าใหครอบครวมอาหารบรโภคและมรายไดจากการขายผลผลตทงระยะสน และระยะยาว ประกอบกบเปนการลดตนทนในการผลต ทงนเนองจากมการพงพาปจจยการผลตจากภายนอกนอยมาก นอกจากนยงเปนการผลตทมความสอดคลองกบสภาพของเกษตรกร อกทงสมาชกในครอบครว ทงสาม ภรรยา สามารถท างานรวมกน เปนความสงบสขทเกดขนในครอบครว ทไมตองวงตามกระแสทางการตลาด มเวลาอยกบครอบครว และท ากจกรรมรวมกบชมชนสงคมไดมากขน เกดความย งยน และความสมดลของระบบนเวศ การปลกพชในลกษณะผสมผสาน โดยเฉพาะพชทองถนทมความเหมาะสมกบระบบนเวศทองถน เปนการฟนฟระบบนเวศ ดน น า ปา และความหลากหลายทางชวภาพไดเปนอยางด นอกจากนเทคนคการท าระบบกสกรรมธรรมชาต ของวดพระบรมธาตดอยผาสม ยงมเทคนคการหมดน โดยการน ากาบของตนกลวยคลมดน เพอใหเกดความชมชน การทบถมของเศษใบไม และซากพชกอใหเกดอนทรยวตถ สงผลใหดนชมชน รวนซย น า อากาศ ถายเทไดด นอกจากนพชบางชนด เชน ตนกลวย ยงเปนตวชวยกกเกบน าในดน ซงในชวงฤดแลงกจะชวยคายน าใหความชมชน และเปนรม

144

เงาใหแกพชอนๆ อกดวย สขภาพอนามยของครอบครว ปญหาการใชสารเคมทางการเกษตรทมตอสขภาพอนามย และสงแวดลอมในชมชนการทเกษตรกรเขารวมกจกรรมน ท าใหมความรความเขาใจและมความตระหนกมากขน เมอชาวบานกลมหนงไดเรมการท าระบบกสกรรมธรรมชาตโดยการ ลด ละ เลก สารเคม โดยการปลกพชผสมผสานปลอดสารเคม ดงนนจดทนาสนใจของระบบกสกรรมธรรมชาต คอการไมเปนผผลต และผบรโภคทยอมจ านนตอกระแสของตลาดอกตอไป เกดแปลงสาธตจากการรวมกลมของเกษตรกร จ านวน 14 ราย รวมพนททงหมดประมาณ 10 ไร โดยผลผลตทเกษตรกรไดรบจากการท าเกษตรอนทรย จะน ามาใสบาตรท าบญถวายใหวดใชประกอบอาหาร เมอมมากกมการแจกจายใหแกเพอนบาน เหลอถงน าไปขาย ซงจะมแมคาในหมบาน 2 คนมารบซอ และน าไปบรรจถงจ าหนายทตลาดเมองใหม ในนามของศนยกสกรรมธรรมชาต เปนผกปลอดภยจากสารพษ เกษตรกรเกดการเรยนร มความรเพมขนในเรองการท าเกษตรอนทรย สามารถผลตปยหมกชวภาพ สารไลแมลงจากพชสมนไพร และน าสมควนไมใชเองได ท าใหตนทนในการผลตต าไมกอใหเกดหนสนเพมขน กอใหเกดความมนใจในแนวทางการประกอบอาชพ สขภาพกายและสขภาพจตดขน สามารถพงพาตนเองไดอยางย งยน มเกษตรกรบานอมลองจ านวน 30 รายใหความสนใจหนมาท าการเกษตรอนทรย อยางจรงจง นอกจากนเกษตรกรรายอนๆ ทงจากภายในหมบานเดยวกน และตางหมบานประมาณ 20 หมบานเกดความสนใจ เขามาศกษาดงานจากแปลงสาธตและจะน าไปปฏบต ซงท าใหเกดเครอขายของเกษตรอนทรยขยายเพมมากขน วถชวตของชาวบานบานอมลองมการเปลยนแปลงไปในทศทางทดขน จากการรวมมอระหวางศนยการเรยนรเชงปฏบตการเศรษฐกจพอเพยง วดพระบรมธาตดอยผาสม และชาวบานกอใหเกดโครงการไรคณธรรมมาสานตอ โดยการปลกพชแบบผสมผสานและไมใชสารเคม เกษตรกรกลมเปาหมายมการประยกตใชพลงงานอยางคมคา โดยมการรวบรวมน ามนเกาทใชแลวมาบ าบดเพอท าเปนไบโอดเซล การหมกมลสตวเพอเปนแกสชวภาพ มการจดการวสดทเหลอทงอยางถกวธ ดวยการประยกตใชวทยาการสมยใหม มการท าน ายาเอนกประสงค มการจดการศกษาทพอเพยงใหแกลกหลานชาวบานเกษตรกรในหมบานและชมชนใกลเคยง โดยจดแบบตามอธยาศยหรอ โฮมสคล ทงนเพอใหสอดคลองกบบรบทและวถชวตของชมชน เพอการสานตอภมปญญาและมรดกตกทอดตางๆ จากรนสรน อนจะท าใหเกดการพฒนาอยางย งยนทแทจรงได

145

5.3 ขอเสนอแนะ 5.3.1 ขอเสนอแนะทไดจากการศกษา เพอใหเกดการด าเนนการจดการศนยการเรยนรเชงปฏบตการเศรษฐกจพอเพยง วดพระบรมธาตดอยผาสม บานอมลองต าบลแมสาบ อ าเภอสะเมง จงหวดเชยงใหม ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ และตอบสนองวตถประสงคของการด าเนนการของศนยการเรยนรเชงปฏบตการเศรษฐกจพอเพยง วดพระบรมธาตดอยผาสม อยางแทจรง ผลการวจยครงนสามารถไดมาซงขอเสนอแนะแนวทางดงน

1. การด าเนนงานของศนยการเรยนรเชงปฏบตการเศรษฐกจพอเพยง วดพระบรมธาตดอยผาสม เปนโครงการทมบทบาทส าคญในการนอมน าแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง มาประยกตใชในพนทด าเนนการอยางเปนรปธรรม และการบรณาการผสมผสานสประเดนอนๆ ทเกยวของในชมชน ในการด าเนนการไดรบการสนบสนนหลกดานงบประมาณจากบรษทโตโยตามอเตอร ประเทศไทยจ ากด และศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม ผลจากการด าเนนกจกรรมสามารถเหนเปนทประจกษ ทงการอนรกษและฟนฟพนทปาตนน า การสงเสรมระบบกสกรรมธรรมชาต การจดการศกษาโดยครอบครวและชมชน

ดงนนผใหการสนบสนนตางๆ ควรใหการสนบสนนในการด าเนนกจกรรมอยางตอเนองเพอเปนการสานตอการด าเนนงานในพนทของศนยในระยะตอไป และจดใหมการตดตามประเมนผลการด าเนนงานในทกป

2. ควรจดระบบการท างานในเชงการบรหารจดการ ดวยฐานขอมลทเขาถงไดอยางสะดวกจากทกฝาย

3. ควรเพมระดบเนอหาแหงการมสวนรวมของชมชนทสนใจและบรเวณใกลเคยงโดยเปดโอกาสใหชมชนท าความคนเคยกบแนวคดของศนยการเรยนรเชงปฏบตการเศรษฐกจพอเพยง และการด าเนนกจกรรมของศนยฯ เพอน าสการตดสนใจ รวมด าเนนการเปนเครอขายทเขมแขงในอนาคต

5.3.2 ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป การศกษาครงนเปนการศกษาทมงเนนเรองบทบาทของพระสงฆในการสงเสรมและพฒนา

สงแวดลอม ดงนนควรจะมการด าเนนงานอยางตอเนอง เพราะการศกษาครงนเปรยบเสมอนเปนอกทางหนงของจดเรมตน ใหไดน าขอมลทไดไปพฒนาตอยอดงานเดมและชมชนไดมองเหนรปแบบการด าเนนงานของศนยฯ เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาใหเกดความย งยนตอไป ส าหรบประเดนทควรจะมการศกษาและพฒนาเพมเตม ผวจยมขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไปดงน

146

1. เนองจากงานวจยชนนเนนการศกษาแบบองครวมในบทบาทของพระสงฆในการสงเสรมและพฒนาสงแวดลอม จงขาดการวจยเชงลกในสวนของการปฏบตงานของชมชนในกจกรรมตางๆ ของศนย วาพบเจออปสรรคอะไรบาง มแนวทางการแกไขปญหาอยางไร มประโยชนอยางไรตอชมชนและในชวตประจ าวนของชมชน ทปฏบตงานตามแนวทางของศนยมชวตประจ าวนแตกตางกบชมชนทอยตามยคสมยการพฒนากระแสหลกอยางไร

2. ควรมการเนนศกษาเรองอทธพลของสอ ทสงผลตอการปรบเปลยนความคดใหชมชนและหนวยงานภายนอกคลอยตามแนวทางการด าเนนงานของศนยฯ วามรปแบบอยางไร และสามารถพฒนารปแบบสอ เพอใชเปนคมอการพฒนาชมชน การศกษาสงแวดลอมอยางมสวนรวมและทายสดเพอน าไปใชในพนททมบรบทใกลเคยงกน เปนการพฒนาสบทอดความส าเรจสชมชนอน อนจะเปนประโยชนตอประเทศชาตสบตอไป