3

บทท 2 การตรวจเอกสาร

2.1 พรก (chilli)

เปนพชในตระกล (Family) Solanaceae ซงอยในตระกลเดยวกบมะเขอ มนฝรงและยาสบ ประโยชนของพรกมมากมายหลายดาน เชน ใชในการประกอบอาหาร ซงมคณคาทางอาหาร ส และรสชาตทไมสามารถใชพชอนทดแทนได (ทวศกด, 2539) และพรกยงถอเปนพชสมนไพรรกษาโรคได เชน ผลมรสเผดรอนใชขบเสมหะ แกไข ในปจจบนมการน าพรกมาใชเปนสวนผสม ในยาขบลม ยาขผงทา ถ นวด โดยสารออกฤทธคอ สาร capsaicin (คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล, 2539) สารสเหลอง สสม และสแดงของผล จดเปนสารจ าพวกแคโรทนอยด (carotenoids) ซงมอยมากมายถง 20 ชนด ทส าคญไดแก เบตาแคโรทน (beta-carotene) ซงเปนสารตงตนของวตามนเอทชวยบ ารงสายตา แคโรทนอยดเปนสารทไมละลายในน าแตสามารถละลายในไขมนได ดงนนการใชพรกในสวนผสมของอาหารทงการตมแกงนาน ๆ จงไมท าใหสของพรกจางลง แตอาจจะละลายออกมาบางกบไขมนทอยในน าแกง นอกจากน พรกยงเปนแหลงใหวตามนซในปรมาณทสงมาก กลาวคอ ผลพรก 1 ออนซ (28 กรม) มวตามนซสงถง 100 มก. และวตามนเอ 16,000 หนวย ปรมาณดงกลาวนสงกวาปรมาณวตามนซและวตามนเอทรางกายตองการในแตละวน แตวตามนซสลายตวไดงายเมอถกความรอน ดงนนถาตองการไดวตามนซสงควรรบประทานในรปของพรกสดรวมกบผกสลด ส าหรบผลพรกหรอดอกพรกทมสมวงนนเกดจากสารพวกแอนโทไซยานน ประโยชนของพรกในดานสขภาพ ไดแก ชวยบรรเทาอาการไขหวด ลดการอดตนของเสนเลอด ลดปรมาณคอเลสเทอรอล ลดความเสยงของการเกดโรคมะเรง

แหลงผลตทส าคญของประเทศไทย ไดแก เชยงใหม นครสวรรค ล าพน เพชรบรณ ชยภม ขอนแกน ราชบร กาญจนบร นครศรธรรมราช และชมพร เปนตน

สถตการปลกพรกของประเทศไทยในป 2550 - 2552 มดงนคอ พรกขหน

ป เนอทเพาะปลก (ไร)

เนอทเกบเกยว (ไร)

ผลผลต(ตน)

ราคา (บาท/กก.)

มลคาผลผลต(ลานบาท)

2550 294,183 268,423 371,293 69.72 25,886.897 2551 264,003 245,842 349,976 77.74 27,207.134 2552 263,659 245,565 361,769 73.02 26,416.372

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

4

พรกหยวก ป เนอทเพาะปลก

(ไร) เนอทเกบเกยว

(ไร) ผลผลต(ตน)

ราคา (บาท/กก.)

มลคาผลผลต(ลานบาท)

2550 6,318 5,228 7,763 18.08 140.355 2551 5,811 4,702 7,169 25.34 181.653 2552 5,851 4,741 7,490 18.94 141.869

พรกใหญ

ป เนอทเพาะปลก (ไร)

เนอทเกบเกยว (ไร)

ผลผลต(ตน)

ราคา (บาท/กก.)

มลคาผลผลต(ลานบาท)

2550 137,882 131,709 137,421 15.67 2,153.39 2551 138,048 131,961 144,052 20.17 2,905.53 2552 144,452 132,004 152,949 19.4 2,979.45 ทมา : ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2552)

ในการผลตพรกมปญหาส าคญ คอ การเขาท าลายของโรคและแมลง ท าใหผลพรกไดรบความเสยหาย ทงในดานคณภาพและปรมาณ ซงสาเหตโรคมทงทเกดจากสงไมมชวต เชน การขาดธาตอาหาร และเกดจากสงมชวต ไดแก เชอรา แบคทเรย ไวรส และไสเดอนฝอย ตวอยางโรคทพบเปนประจ า ไดแก โรคใบจดตากบทเกดจากเชอรา Cercospora capsici โรคเหยวเขยวทเกดจากเชอแบคทเรย Pseudomonas solanacearum โรคเหยวหรอโรคโคนเนาเกดจากเชอรา Fusarium oxysporum โรคใบแหงเกดจากเชอรา Alternaria sp. โรคใบดางเกดจากเชอไวรส และโรครากแผลทเกดจากไสเดอนฝอย Pratylenchus sp. เปนตน (มณฉตร, 2541) แตโรคทจดวาเปนโรคส าคญและกอใหเกดความเสยหายตอเกษตรกรผปลกพรกมากทสด คอ โรคแอนแทรคโนส (anthracnose) หรอโรคกงแหงทเกดจากเชอรา Colletotrichum spp. 2.2 โรคแอนแทรคโนสของพรกและเชอราสาเหตโรค Hadden and Black (1989) รายงานวา โรคแอนแทรคโนสของพรกเกดจากเชอรา Colletotrichum 4 ชนด คอ C. capsici, C. gloeosporioides, C. acutatum และ C. coccodes ในประเทศไทย ฉตรนททร และคณะ (2550) รายงานวา เชอราทง 4 ชนดดงกลาวเปน

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

5

สาเหตโรคแอนแทรคโนสของพรกเชนกนโดยพบแพรระบาดเขาท าลายพรกทปลกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอตอนลาง อาการโรคแอนแทรคโนสของพรกทเกดจากเชอรา Colletotrichum แตละชนดเปนดงน

1. อาการโรคแอนแทรคโนสทเกดจากเชอรา C. gloeosporioides บนผลพรกมแผลมรปรางคอนขางกลม กลางแผลมสน าตาลออนจนถงสน าตาลไหม แผลมกแหงและมจดสด าเลก ๆ จ านวนมากกระจายอยทวไป ขอบแผลไมเรยบ และเปนมนตรงกลางแผลเลกนอย มองดคลายกบกลางแผลมลกษณะบมลงไป ขนาดของแผลสามารถลามขยายได และสวนมากมกพบแผลเปนแนวยาวจากบรเวณขวผลลงไป เชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนสเปนเชอราทสามารถสรางสปอรขนาดเลกจ านวนมากในโครงสรางส าหรบผลตสปอรทเรยกวา acervulus ซงมองเหนเปนจดสด าขนาดเลกบนแผล สปอรสามารถปลวแพรระบาดไปกบลม น า หรอน าฝน ดงนนจงพบโรคนเกดระบาดมากในฤดฝน ซงมความชนสง และอณหภมคอนขางสง (นพนธ, 2542; เปรมปร, 2544) 2. อาการโรคแอนแทรคโนสทเกดจากเชอรา C. capsici บนผลพรกมแผลรปวงรหรอกลมสน าตาล ขนาดไมแนนอน เมอเกดอาการรนแรงขนเนอเยอแผลจะบมต ากวาระดบผวผลเลกนอย พบจดสด าเรยงเปนวงซอนกนบนแผล ในสภาพอากาศชนจะพบกลมสปอรของเชอราเยมออกมาเปนสครมหรอสอมชมพ โรคนสามารถเกดอาการกบใบ กง และดอกพรกได (Hadden and Black, 1989) 3. อาการโรคแอนแทรคโนสทเกดจากเชอรา C. coccodes บนผลพรกมแผลรปรางร ขอบแผลไมสม าเสมอ ม acervulus เปนจดสน าตาลขนาดเลก สวนของ spore mass มสสม เมอดใตกลองจลทรรนแบบสเตอรโอ พบ setae สน าตาลด า ปลายงอเลกนอยและมขนาดความยาว สนกวา setae ทพบใน C. capsici ลกษณะ conidia รปกระสวย (Sutton, 1980)

4. อาการโรคแอนแทรคโนสทเกดจากเชอรา C. acutatum บนผลพรกมแผลกลมเมอแผลขยายใหญเปนรปวงร บรเวณกลางแผลสน าตาลออน มตมแขงเลกสด าเรยงซอนกนเปนชน เชอไมมการสราง setae พบ spore mass สสมจ านวนมากบนแผล (Sutton, 1980)

เชอราในสกล Colletotrichum เขาท าลายพชไดหลายวธ มการเขาท าลายทงแบบ intracellular hemibiotrophy จนไปถง subcuticular necrotrophy เชอราสรางโครงสรางในการเขาท าลายพช เชน germ tube, appressorium, intracellular hyphae และ secondary necrotropic hyphae (Perfect et al., 1999) สมศร และไพโรจน (2527) รายงานวา C. capsici สามารถเขาท าลายผลพรกไดโดยตรง โดยจะรนแรงมากในระยะผลพรกสก เมอสปอรตกลงบนผลพรก สปอรจะงอก และสราง infection tube ผานผวพรกลงไป เสนใยของเชอราจะปลอยสารพษ

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

6

ออกมา ท าใหเซลลพชตาย กอนทเสนใยจะเจรญตอไป เชอราสามารถตดไปกบเมลด โดยอาจตดอยแคเปลอกหมเมลด (seed coat) แตบางครงอาจเขาท าลายลกลงไปถง endosperm และ embryo ได เชอรา Colletotrichum มรายงานพบครงแรกโดย Tode ในป 1790 ซงไดจดจ าแนกเชอรา ชนดนไวในสกล Vermilaria ตอมาไดมการปรบเปลยนชออยหลายครง จนในทสดจงแยกออกมาเปนสกล Colletotrichum โดย Fries ในป ค.ศ.1821 ส าหรบการจดจ าแนกเชอราชนดนในระดบสปชสมมากถง 900 สปชส โดยอาศยความจ าเพาะเจาะจงตอพชอาศยรวมกบลกษณะทางสณฐานวทยา สามารถจ าแนกได ดงน C. acutatum, C. capsici, C. caricae, C. caudatum, C. circinans, C. coccodes, C. coffeanum, C. corchori, C. crassipes, C. curvatum, C. dematium, C. destructivum, C. falcatum, C. fragariae, C. fusarioides, C. fuscum, C. gloeosporioides, C. gloeosporioides var. minus, C. gnaphalii, C. graminicola, C. musae, C. nigrum, C. nymphaeae, C. paludosum, C. phyllachoroides, C. psoraleae, C. spinaciae, C. sublineolum, C. trichellum, C. trifolii, C. truncatum, C. typhae (Sutton, 1980) อณหภมทเหมาะสมตอการเจรญของเชอคอ 10-30°ซ ความชนสมพทธรอยละ 95-97 สปอรของเชอราแพรระบาดโดยลมและฝน (ชะลอ, 2539) มการแพรระบาดของโรคแอนแทรคโนสแทบทกททมการเกษตร (Johnson and Coates, 1993) เชอรา Colletotrichum หลายชนดสราง phytotoxin ซงมความเปนพษตอพช เชน สารประเภท polysaccharide ท าใหใบ ยอด และ ตนกลาของตน alfalfa เกดรอยซดจาง แหง เหยว และตายในทสด (Frantzen et al., 1982) เชอรา Colletotrichum spp. ซงเปนสาเหตโรคแอนแทรคโนสในพชหลายชนดเชน มะละกอ ฝรง สม องน อะโวกาโด ธญพช พชตระกลถว ผกผลไมตาง ๆ เปนตน สามารถท าลายสวนตาง ๆ ของพช เชน ใบ ตน ดอก และ ผล

การจดจ าแนกเชอรา Colletotrichum มการจดจ าแนกดงน (CABI Bioscience, 2005) Division Ascomycota Class Ascomycetes Order Phyllachorales Family Phyllachorales Genus Colletotrichum

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

7

การวจยครงนเนนทเชอรา C. gloeosporioides และ C. capsici เนองจากเปนชนดทพบแพรระบาดทวไปในแปลงพรกในพนทจงหวดล าปางและเชยงใหม ลกษณะทวไปของเชอทง 2 ชนด มดงตอไปน

1. เชอรา Colletotrichum gloeosporioides เสนใย (mycelium) มการแตกกงกานไดดและเสนใยมผนงกน สของเสนใยมตงแตไมมสถงสน าตาลเขม สราง fruiting body เพอใหก าเนด โคนเดย เรยกวา acervulus ซงมสออนถงสน าตาล (วระณย และคณะ, 2537) acervulus จะสรางบนผวพชตรงชนของ subcuticle, epidermal, subepidermal หรอ peridermal ของพช โดยอาจจะสรางขนเดยว ๆ หรอเปนกลม กานชสปอร (conidiophore) ไมมสถงสน าตาล มผนงกน ผวเรยบ conidia เกดโดยผนงชนในของ conidiogenous cell ดนทะลผนงชนนอกออกมาคลายลกโปง จงเรยกเซลลนวา enteroblastic conidiogenous cell โดย conidiogenous cell ทสรางมลกษณะใส ไมมส ผนงเรยบ รปทรง กระบอก conidia เปนเซลลเดยว ขนาดประมาณ 7 - 20 x 2.5 - 5 ไมโครเมตร สปอรใส ไมมส รปทรงกระบอกหวทายมน (Ploetz et al., 1994) ไมมผนงกน appressoria มสน าตาล ผวเรยบ หรอขรขระ อาจเกดเดยวๆ หรอสรางหลายอนตอกน สปอรจะงอก germ tube ภายใน 6 - 8 ชม. และสราง appressorium สน าตาลเขม ภายใน 10 - 20 ชม. หลงจากนน appressorium จะสราง infection peg แทงเขาไปในชน cuticle เมอเวลาผานไป 48 ชม. infection peg บางอนงอก primary hypha สน ๆ และจะหยดการเจรญและแฝงตวในระยะน โดยไมมการเจรญตอจนกวาสภาพแวดลอมเหมาะสมจงแสดงอาการของโรค (ดวงใจ, 2545) ลกษณะโคโลนของเชอราทเจรญบนอาหารพดเอ มสขาวอมเทาถงสน าตาลด า เสนใยฟ สรางกลมโคนเดยสสม ลกษณะเปนวงซอน ๆ กน บางครงจะพบวามการสราง sclerotia น าตาลเขมถงสด า เปนกลมอยบนอาหารเลยงเชอ (ชะลอ, 2539)

2. เชอรา Colletotrichum capsici (Syd.) Butler & Bisby เชอรา C. capsici มโคโลนสขาวจนถงสเทาด า เสนใยมผนงกน สราง acervulus และ stroma ซงมเสนผาศนยกลาง 70 – 120 ไมครอน ม setae สน าตาลด า ความยาวตงแต 150 ไมครอนขนไป สวนใหญมผนงกน conidiophore ไมมผนงกน และไมแตกกงกาน conidia มเซลลเดยว สใส รปโคงคลาย พระจนทรเสยว (fusaroid) มขนาด 17 – 28 × 3 – 4 ไมครอน เกดเดยว ๆ บน conidiophores (Singh, 1980)

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

8

2.3 การปองกนก าจดโรคแอนแทรคโนส การปองกนก าจดโรคแอนแทรคโนสสามารถท าไดหลายวธ เชน การเขตกรรม การใชเมลดพนธปราศจากโรค การใชพนธ ตานทานโรค และการใชสารเคม ซงการใชสารเคมนนเปนวธทมประสทธภาพมากทสดในปจจบน และเกษตรกรมกนยมใชในการปองกนก าจดโรค แอนแทรคโนส ซงอาจเกดสารพษตกคางท าใหเปนอนตรายตอผ ใ ชสารเคม ผ บ รโภค และสภาพแวดลอม นอกจากนยงท าลายสมดลธรรมชาตของระบบนเวศวทยา ท าใหเกดการดอยาของเชอ และท าใหทวความรนแรงของโรคเพมมากขน ดงนนในปจจบนจงมการคนควาวจยและหาวธในการควบคมโรคโดยชววธเพอลดการใชสารเคมในการปองกนก าจดโรค โดยคดแยกเชอซงอาศยอยในธรรมชาตทเปนปฏปกษตอเชอสาเหตโรคและน ามาใชทดแทนสารเคม การควบคมโรคพชโดยชววธเปนวธการทปลอดภยตอมนษยและสงแวดลอมและยงเปนแนวทางการควบคมโรคไดในระยะยาว นอกจากนยงมการศกษาการใชสารสกดจากพชและสารชนดตาง ๆ เพอใชทดแทนสารเคม

2.3.1 การปองกนก าจดโรคแอนแทรคโนสโดยใชสารสกดจากพช เสาวลกษณ และคณะ (2543) ศกษาการออกฤทธของสารสกดจากพชตอเชอรา

C. gloeosporioides สาเหตโรคแอนแทรคโนสและพบวาทไดผลดทสด คอ น ามนขาลงซงยบยงการเจรญของเสนใยและการงอกของสปอรเชอรา C. gloeosporioides ไดด

สรวรรณ และคณะ (2546) พบวา สารสกดดวยเอทานอล จากสวนของราก ใบ และล าตนของเจตมลเพลงแดง สามารถยบยงการงอกของสปอรเชอรา C. gloeosporioides สาเหตโรค แอนแทรคโนสของมะมวง จากการทดสอบโดยใชวธ glass slide สารสกดจากรากแสดงผลการยบยงการงอกของสปอรเชอราทกไอโซเลทไดรอยละ 100 ไมพบการยบยงในการใชสารสกดจากใบ และกานใบ แตสารสกดจากใบท าใหเสนใยทงอกมความผดปกต ผลการทดลองนแสดงใหเหนวา สารสกดจากรากเจตมลเพลงแดง อาจจะน ามาใชในการปองกนการเกดโรคแอนแทรคโนสของ ผลมะมวงได

บญญวด และคณะ (2547) พบวา สารสกดหยาบทไดจากเปลอกมะมวงพนธเขยวเสวย โชคอนนต น าดอกไม แรด และหนงกลางวน 3 ระยะหลงเกบเกยว คอ ผลแก ผลสก และผลสก เปนโรค โดยการสกดดวย ethanol – dichloromethane แลวแยกสารสกดใหเปนสารกงบรสทธ เมอตรวจสอบประสทธภาพของสารสกดหยาบ พบวาสารสกดหยาบจากเปลอกมะมวงพนธตาง ๆ มประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเชอรา C. gloeosporioides

สภทรา และคณะ (2547) น าสารสกดจากกระชาย ขมน และขง ทงทอยในรปสารสกดหยาบและน ามนหอมระเหย มาทดสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเสนใยของเชอรา

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

9

สาเหตโรคพชหลงการเกบเกยว ไดแก เชอรา C. gloeosporioides, Lasiodiplodia theobromae และ C. capsici พบวา สารสกดหยาบมประสทธภาพชดเจนเมอมความเขมขน 10,000 ppm สวนน ามนหอมระเหย มประสทธภาพชดเจนเมอมความเขมขน 1,000 ppm สารสกดจากพชสมนไพรทน ามาทดสอบสามารถยบยงการเจรญของเสนใยของเชอราเกอบทกชนด

พรชนก และคณะ (2548) พบวา สารสกดวานน า (Acorus calamus L.) ทความเขมขน 1,000 ppm สามารถยบยงการเจรญของโคโลนและการงอกสปอรของเชอรา C. gloeosporioides ไดรอยละ 77.11

ชยณรงค และคณะ (2548) พบวา น ามนกระชายประกอบไปดวยสารหลกอย 5 ชนดคอ camphene, eucalyptol, ocimen, camphor และ geraniol เมอน าน ามนกระชายและสารทเปนองคประกอบหลกในน ามนกระชายไปทดสอบประสทธภาพในการควบคมเชอราสาเหตโรคพชเชน C. gloeosporioides และ C. capsici พบวาสารบรสทธของ geraniol สามารถทยบยงเชอราทดสอบ ไดดกวาสารประกอบชนดอน ๆ

วระณย และคณะ (2548) ศกษาการควบคมเชอรา Colletotrichum โดยใชสารสกดใบพทธชาดกานแดงในเมทานอล พบวา สามารถยบยงการงอก germ tube ของสปอรเชอรา C. gloeosporioides ไดอยางมประสทธภาพ

กทลวลย (2549) ทดสอบประสทธภาพของผลตภณฑหางไหลในการควบคมเชอรา C. gloeosporioides ในสภาพหองปฏบตการ พบวาสารสกดสตร 6 (หางไหล : ดปล : กานพล อตราสวน 1:1:1 โดยปรมาตรทความเขมขนรอยละ 1 มประสทธภาพดทสดสามารถยบยงการเจรญของเสนใยเชอราสาเหตโรค ไดรอยละ 100 สารสกดสตร 6 ทความเขมขนรอยละ 10 มแนวโนมในการควบคมโรคแอนแทรคโนสทเกดจากเชอรา C. gloeosporioides ของมะมวงน าดอกไม ชวยลดการเกดแผลและขนาดของแผลไดดกวา mancozeb ทความเขมขนรอยละ 0.1 ภายหลงการทดสอบ 7 วน แตภายหลงการทดสอบ 10 วน ทกกรรมวธไมสามารถควบคมโรคได

ชาคลย และคณะ (2549) ทดสอบผลของสารสกดจากกระเจยบแดงในการยบยงการเจรญของเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนสของพรกทเกดจากเชอรา C. gloeosporioides โดยวธ poisoned food technique พบวาสารสกดจากกระเจยบแดงทความเขมขน 10,000 และ 15,000 ppm สามารถยบยงการเจรญของเชอรา C. gloeosporioides ไดรอยละ 78.22 - 83.78 และ 88.40 - 100 ตามล าดบ ทความเขมขน 20,000 ppm ขนไป สามารถยบยงการเจรญของเชอรา C. gloeosporioides ไดรอยละ 100 และจากการทดสอบผลของสารสกดจากกระเจยบแดงตอ การงอกของสปอรของเชอราโดยวธ glass slide พบวา ทความเขมขน 10,000 และ 15,000 ppm

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

10

สามารถยบยงการงอกของสปอร ไดรอยละ 74.33 – 85.33 และ 88.33 – 95.67 ตามล าดบ และทระดบความเขมขน 20,000 ppm ขนไป สามารถยบยงการงอกของสปอรเชอราไดรอยละ 100

ชลดา และชยณรงค (2550) น าพชสมนไพรมาใชควบคมโรคแอนแทรคโนสในผลพรก พบวาสารสกดจากขา กระเจยบแดง พรกไทยด า และเจตมลเพลงแดง สามารถยบยงเชอรา C. gloeosporioides ได

ปยนนท และคณะ (2550) พบวา สารสกด 5 ชนด คอ ขมนชน วานน า ขา กระเทยม และพรกไทย ทระดบความเขมขน 1,000, 3,000, 5,000 และ 10,000 ppm มผลตอการเจรญของ เสนใยเชอรา C. gloeosporioides สารสกดจากวานน าความเขมขน 10,000 ppm ยบยงการเจรญของเสนใยไดสงสด คอรอยละ 87.72 สารสกดจากขมนชน ขา กระเทยม และสารแมนโคแซบ ทระดบความเขมขนเดยวกน สามารถยบยงการเจรญของสปอรไดรอยละ 100 และทดสอบประสทธภาพของสารสกดในการควบคมโรคทตดมากบเมลดพนธ พบวา เมลดพนธ ทแชใน สารสกดมเปอรเซนตเชอรา C. gloeosporioides ทตดมากบเมลดลดลงเมอเปรยบเทยบกบ ชดควบคม โดยมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต การทดสอบการงอกของเมลดพนธหลงการแชในสารสกดทระดบความเขมขน 5,000 และ 10,000 ppm พบวา เปอรเซนตการงอกของเมลดพนธเพมขนเมอเปรยบเทยบกบชดควบคม และพบวาเมลดพนธทผานการแชในสารสกดจะมเปอรเซนตของเมลดทงอกและถกเชอราเขาท าลายแตกตางจากชดควบคมอยางมนยส าคญทางสถต โดยพบวาชดควบคมมเปอรเซนตของเมลดทงอกและถกเชอราเขาท าลายสงถงรอยละ 15.25 นอกจากนยงพบวาเมอใชสารสกด ทระดบความเขมขนทสง คอ 10,000 ppm เปอรเซนตการงอกของเมลดพนธลดลง การทดสอบประสทธภาพของสารสกดตอการยบยงการเกดโรคของผลพรกในหองปฏบตการ มแนวโนมชวยลดความสญเสยจากการเขาท าลายของเชอราได แตการทดสอบการเกดโรคบนตนพรกไมสามารถควบคมโรคแอนแทรคโนสของพรกได

ชลดา (2552) พบวา สารสกดจากไพลสามารถยบยงการเจรญของเชอรา C. capsici และ C. gloeosporioides ไดอยางสมบรณทความเขมขน 2,000 ppm เมอทดสอบสารจากไพลในการควบคมโรคแอนแทรคโนสบนผลพรก ดวยการปลกเชอรา C. capsici โดยวางชนวนทม เสนใยของเชอราบนผลพรกบรเวณทท าแผลไว และพนสารสกดพชจากไพลหลงการปลกเชอเปนเวลา 48 ชม. ประเมนประสทธภาพของสารสกดจากไพลในการควบคมโรคจากเปอรเซนตผลทแสดงอาการเปนโรค และขนาดแผลทลดลง ผลการทดลอง พบวา สารสกดจากไพลท าใหพรกเปน โรคลดลง รอยละ 20 ลกษณะอาการของโรคทปรากฏบนผลพรกทพนสารสกดจากไพลมขนาด

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

11

แผลลดลง แตกตางจากทไมไดพน ผลจากการศกษาแสดงใหเหนวา สารสกดจากไพลมศกยภาพในการน าไปใชควบคมโรคแอนแทรคโนสพรก

2.3.2 การปองกนก าจดโรคแอนแทรคโนสโดยใชไคโตซาน สดคนง (2546) ทดสอบไคโตซานทความเขมขน 4 ระดบคอ รอยละ 0, 0.5, 1.0 และ 2.0

ซงละลายอยในกรดอะซตกความเขมขนรอยละ 0.5 และพบวาไคโตซานทระดบความเขมขน รอยละ 1.0 และ 2.0 มประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเสนใยและการสรางสปอรของ เชอรา C. gloeosporioides ไดสงสด จากการทดลองเคลอบไคโตซานบนผวมะมวงทท าแผลและไมท าแผลกอนการปลกเชอรา พบวา การเคลอบไคโตซานบนผวมะมวงทระดบความเขมขนรอยละ 0.5 และ 1.0 สามารถลดการเกดโรคไดด

ดารณ (2548) ทดสอบการใชสารละลายไคโตซานตอการควบคมโรคแอนแทรคโนส และลกษณะทางส รรวทยาของพ รกพนธ จ นดา โดยการท าแผลก อนการปลก เ ช อ รา C. gloeosporioides และเคลอบผวดวยสารละลายไคโตซานความเขมขนรอยละ 1.2 และ 1.6 พบวา สารละลายไคโตซานทความเขมขนรอยละ 1.6 สามารถชะลอการเกดโรค และรกษา ความแนนเนอของผลพรกไดดกวาสารละลายไคโตซานความเขมขนรอยละ 1.2

ธวช (2548) พบวา สารละลายไคโตซานเขมขน 800 และ 1,600 ไมโครกรม/มล.(pH 4.5) สามารถยบยงการงอกของโคนเดยและยบยงการเจรญเสนใยของเชอราไดอยางสมบรณ เมอปลกเชอรา C. gloeosporioides ทดานหนงของผลมะมวงแลวจมทงผลลงในสารละลายไคโตซานเขมขน 800 ไมโครกรม/มล.ท pH 4.5 สามารถยบยงการเกดโรคไดรอยละ 73.2 ผลมะมวงทเกบรกษาภายหลงการจมในสารละลายไคโตซานทความเขมขนเดยวกนทอณหภม 15 °ซ. เปนเวลา 5 วน แลวจงน ามาปลกเชอรา C. gloeosporioides นน ประสทธภาพในการลดความรนแรงและยบยงการเกดโรคแอนแทรคโนสบนผลมะมวงของสารละลายไคโตซานลดลงมากกวาครงเทยบกบผลทไมผานการเกบรกษา

2.3.3 การปองกนก าจดโรคแอนแทรคโนสโดยชววธ จลนทรยหลายชนดมลกษณะการเปนปฎปกษตอเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนส ไดแก

เชอรา แบคทเรย และยสต ซงมรายงานการศกษาถงประสทธภาพในการยบยงการเจรญและ การงอกของสปอรของเชอราสาเหตโรค ตลอดจนการน าไปทดสอบการปองกนก าจดโรคในพชชนดตาง ๆ

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

12

การใชเชอราปฏปกษ Bankole and Adebanjo (1996) ไดแยกเชอจากผวของถวพมทไมเปนโรคพบเชอรา

T. virens และเมอน าเมลดของถวพมมาจมลงใน spore suspension ของเชอรา T. virens ทความเขมขน 108 สปอร/มล. พบวาสามารถลดการเขาท าลายของเชอรา C. truncatum สาเหตโรค brown blotch และผลการทดสอบในแปลงโดยปลกเชอรา C. truncatum บนตนถวพมและพน สปอรแขวนลอย (spore suspension) ของเชอรา T. virens ลงไป พบวาสามารถลดการเกดโรคได

สมตรา (2540) พบวา T. harzianum, PC01 T. hamatum PC02, Ch.globosum และ Ch.cupreum สามารถยบยงการเจรญเตบโตของโคโลนและการสรางสปอรของเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนสได สวนในแปลงทดลองทใชชวผลตภณฑ Chaetomium, Trichoderma และใชสารเคมปองกนก าจดเชอรามระดบการเกดโรคแอนแทรคโนสและปรมาณเชอกอโรคในเศษซากพชในดนไมแตกตางกนทางสถต ภายหลงการทดลองใชชวผลตภณฑ Chaetomium ชนดเมดหวานรอบโคนตน ทก 4 เดอน รวมกบป ยอนทรย พบวาในแปลงทดลองใช Chaetomium สามารถ ทจะลดการเกดโรคแอนแทรคโนสลงไดรอยละ 55.93 และลดปรมาณเชอกอโรคในดนได รอยละ 79.88 สวนในแปลงทดลองทใช Trichoderma ชนดเมดหวานรอบโคนตนทก 4 เดอนรวมกบป ยอนทรย พบวาสามารถลดการเกดโรคแอนแทรคโนส และปรมาณเชอกอโรคในดนได รอยละ 55.53 และ 81.26 ตามล าดบ เมอเปรยบเทยบกบแปลงทดลองใชสารเคมปองกนก าจดเชอราทพนสลบกนทก 7 วน พบวา สามารถลดการเกดโรคไดรอยละ 50.16 และลดปรมาณเชอกอโรคไดรอยละ 23.83 ซงไมมความแตกตางกนทางสถตเมอเปรยบเทยบกบแปลงทดลองใช ชวผลตภณฑ Chaetomium และ Trichoderma

ปรญญา และคณะ (2544) ไดท าการศกษาพบวาเชอรา Trichoderma sp. และเชอรา Gliocladium virens สามารถยบยงการเจรญของเสนใยและควบคมการสรางสปอรของเชอรา Colletotrichum sp. ได และพบวาเชอรา T. harzianum มประสทธภาพในการยบยงการเจรญ ปกคลมเสนใยเชอรา C. gloeosporioides นอกจากนยงพบวาสารทเชอรา T. harzianum สรางสามารถยบยงการงอกของสปอรเชอรา C. gloeosporioides และลดการเกดโรคแอนแทรคโนส บนพรกไดดเทยบเทาการใชสารเคม

สธาสน และเกษม (2544) ทดสอบประสทธภาพของชวภณฑ Chaetomium และ Trichoderma ในการควบคมโรครากเนาและโรคแอนแทรคโนสของสมเขยวหวานในแปลงทดลองทมการระบาดของโรค พบวาแปลงทดลองทใชชวภณฑดงกลาวทงการใชเดยวและใชรวมกน สามารถลดระดบการเกดโรครากเนาและโรคแอนแทรคโนสได

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

13

สทธศกด (2546) น าเชอรา Trichoderma sp. มาทดสอบความสามารถในการยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา C. truncatum สาเหตโรคแอนแทรคโนสของถวเหลองโดยวธ dual culture พบวา เชอรา Trichoderma sp. แสดงการเปนปรสตโดยเขาท าลายเสนใยของเชอราสาเหตโรคพชดวยการแทงทะลเขาไปเจรญอยภายในเสนใยของเชอราสาเหตโรคพช นอกจากนไดท าการคดเลอกเชอราทตดมากบเมลดถวเหลองเพอควบคมโรคแอนแทรคโนสของถวเหลอง โดยพบวา ไอโซเลท ทเปนเชอรา Trichoderma sp. มเปอรเซนตการยบยงเชอรา C. truncatum สงถง รอยละ 80.05 และการทดสอบเปรยบเทยบประสทธภาพของ เชอรา Trichoderma sp. และ สารก าจดเชอรา Thiram ในการปองกนก าจดเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนส C. truncatum บนเมลดถวเหลองพนธชม.2 โดยการคลกเมลด พบวา ทง Trichoderma sp. และ Thiram สามารถลดการเกดโรคและชวยเพมเปอรเซนตความงอกและความแขงแรงของตนกลาเมอเปรยบเทยบกบชดควบคม

วราภรณ และคณะ (2548) ใชเชอรา T. harzianum รวมกบแบคทเรย Bacillus sp. พบวา สามารถยบยงการเกดโรคแอนแทรคโนสทเกดจากเชอรา C. gloeosporioides ในสภาพเรอนปลกพชทดลองได

จนนทนา และวชชา (2548) น าเชอ Gliocladium virens มาทดสอบประสทธภาพการควบคมโรคแอนแทรคโนส บนผลมะมวงพนธน าดอกไมหลงการเกบเกยว พบวา เชอรา G. virens สามารถยบยงการเจรญและการเขาท าลายเสนใยของเชอรา C. gloeosporioides ไดอยางมประสทธภาพ อกทงยงลดการเกดโรคแอนแทรคโนสบนผลมะมวงหลงการเกบเกยวไดผลดเปนทนาพอใจ

พรอษา (2548) พบวา เชอรา Trichoderma sp. ทแยกไดจากใบทไมเปนโรคของ สตรอเบอร สามารถควบคมโรคทเกดจากเชอรา Colletotrichum sp. และโรคใบจดทเกดจาก เชอรา Phomopsis obscurans ของสตรอเบอร

Rocha and Oliveira (1998) รายงานวาเชอรา T. koningii มประสทธภาพสงในการควบคมเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนสของพาสชนฟรตทงในสภาพแปลงและผลผลตหลงเกบเกยว

เลขา และคณะ (2549) แยกเชอราบนซากใบพชทรวงหลน 7 ชนด ไดแก ใบสก ไผ ยคาลป กลวยไม กลวย มะมวง ชมพ รวมทงใบไมทไมทราบชนด พบวาเชอรา Myrothecium verrucaria และ Ciliochorella sp. สามารถยบยงการเจรญของเชอรา C. capsici ในหองปฏบตการ

วารน และคณะ (2549) ไดท าการศกษาเชอรา T. hazianum 7 ไอโซเลท เพอทดสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญ และการปกคลมเสนใยของเชอรา C. gloeosporioides

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

14

สาเหตโรคแอนแทรคโนสของมะมวง พบวา เชอรา T. hazianum สามารถยบยงการเจรญและ ปกคลมเสนใยของเชอรา C. gloeosporioides ได

Soytong et al. (2005) ทดลองพนเชอรา Chaetomium, Penicillium และ Trichoderma บนตนองน พบวา ชวยลดการเกดโรคแอนแทรคโนสทงบนกง ใบ และผลไดดซงมความแตกตางทางสถตเมอเทยบกบกรรมวธควบคม

มโนรตน และคณะ (2550) ทดสอบเชอรา Trichoderma sp. กบเชอราสาเหตโรค แอนแทรคโนส Collectotrichum spp. โดยวธ dual culture บนอาหารเลยงเชอและทดสอบกบ ผลพรกชฟาและพรกหยวก พบวา เชอรา Trichoderma sp. สามารถยบยงเชอราสาเหตโรค แอนแทรคโนส Collectotrichum spp. ไดด และผลพรกทปลกเชอดวย culture filtrate ของเชอรา Trichoderma sp. มขนาดของแผลทเกดจากเชอรา Collectotrichum spp. ลดลง

ธดา และคณะ (2550) ไดเกบตวอยางดนจาก 32 จงหวด น ามาแยกรา Talaromyces ไดจ านวน 309 ไอโซเลท สามารถจ าแนกเชอรา Talaromyces ได 11 ชนด (species) ไดแก Talaromyces austrocalifornicus, T. bacillisporus, T. flavus, T. luteus, T. macrosporus, T. helicus T. indigoticus, T. stipitatus, T. rotundus, T. trachyspermus และ T. wortmannii และคดเลอกเชอรา T. flavus จ านวน 20 ไอโซเลท มาทดสอบประสทธภาพในการควบคมเชอราสาเหตโรคพช 10 ชนด ในสภาพหองปฏบตการ พบวาเชอรา T. flavus สวนใหญสามารถยบยงการเจรญของเชอรา C. capsici, และ C. gloeosporioides ไดอยางมประสทธภาพ

อรอมา และคณะ (2550) ทดสอบมลสตวจ านวน 13 ชนด ไดแก มลเกง กระบอ อฐ ววกวาง ละมง ชาง กระทง แพะ มา กระตาย หน และ ผลการศกษาการเปนปฏปกษของเชอรา Sordaria fimicola กบเชอราสาเหตโรคพช 9 ชนดในหองปฏบตการ พบวา เชอรา S. fimicola จ านวน 6 ไอโซเลท สามารถยบยงการเจรญเตบโตของเชอรา C. capsici ไดมากกวารอยละ 50

Marikar et al. (2008) ทดลองจมผลเงาะ (Nephelium lappaceum) ในสปอรแขวนลอยเชอรา T. harzianum ความเขมขน 106 สปอร/มล.ทผสมกบสารละลายเกลอแคลเซยมคลอไรดความเขมขน 1,100 มก./ลตร พบวาสามารถลดการเกดโรคแอนแทรคโนสทเกดจากเชอรา C. gloeosporioides ได

นพนธ และคณะ (2552) ทดสอบโดยการน าเชอรา T. harzianum มาทดสอบการควบคมโรคแอนแทรคโนสในหองปฏบตการเปรยบเทยบกบสารเคม carbendazim พบวา เชอรา T. harzianum สามารถยบยงการเจรญของเชอรา C. gloeosporioides และ C. capsici สาเหตโรคได

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

15

สาวตร (2552) แยกจลนทรยไดหลายชนดจากใบและผลของพรกเมอน ามาทดสอบโดยวธ bioassay กบเชอรา C. gloeosporioides สาเหตโรคแอนแทรคโนส พบวา ม 3 ไอโซเลททมประสทธภาพดทสดในการยบยงการเจรญของเชอบนอาหารและลดการเกดแผลบนผลพรกได

วรรณวไล และจระเดช (2552) ไดทดสอบประสทธภาพการควบคมโรคแอนแทรคโนสของพรกสาเหตจากเชอรา C. gloeosporioides ในสภาพแปลงดวยเชอรา T. harzianum ไอโซเลท CB-Pin-01 และเชอแบคทเรย B. amyloliquefaciens ไอโซเลท DGg - 13 พบวา ทกกรรมวธสามารถลดการเกดโรคไดอยางมนยส าคญทางสถตเมอเทยบกบกรรมว ธควบคมทใชน ากลนนง ฆาเชอ โดยเชอรา T. harzianum ไอโซเลท CB-Pin-01 และเชอแบคทเรย B. amyloliquefaciens ไอโซเลท DGg-13 รปแบบ LB สามารถลดการเกดโรคไดเทาเทยมกบการใชสารเคมควบคม เชอรา carbendazim

การใชแบคทเรยปฏปกษ Korsten et al. (1995) ไดรายงานถงการทดสอบเชอแบคทเรย Bacillus sp. 33 ไอโซเลท

ซงแยกไดจากสวนของใบและบรเวณผวของผลอะโวกาโด เมอน าไปทดสอบความสามารถ ในการเปนเชอตอตานการเจรญของเชอรา C. gloeosporiodes พบวา แบคทเรย Bacillus sp. ใหผลในการยบยงการเจรญของเชอไดสงทสด Cotes et al. (1997) ท าการแยกเชอแบคทเรยทอยบนผลและใบของมะมวงและผลของอะโวกาโด น าไปทดสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเชอรา C. gloeosporiodes ดวยวธ leaf disc assay ทตดจากใบมะมวงในโรงเรอน น ามาจมดวยน ารอนนาน 30 วนาท แลวน ามาทดสอบกบเชอรา C. gloeosporiodes และเชอจลนทรยปฏปกษทแยกไดท าการบมเชอไว 7 วนในสภาพชน พบวา Bacillus sp. ไอโซเลท 359 สามารถควบคมเ ชอราสาเหตโรค แอนแทรคโนสในอะโวกาโดไดผลด

Jeyalakshmi et al. (1998) ไดทดลองใชจลนทรยปฏปกษ ตาง ๆ ในการตอตานเชอรา C. capsici ทงในหองปฏบตการ และบนตนพรก พบวา เชอ Saccharomyces cerevisiae ยบยงการเจรญของเชอรา C. capsici ไดดทสด รองลงมาคอ B. subtilis โดยการฉดพน 105 และ 120 วน หลงปลก

จนนทนา (2541) ไดท าการทดสอบการยบยงการเจรญของเชอรา C. gloeosporiodes บนอาหารพดเอ โดยเชอแบคทเรย 53 ไอโซเลท ทแยกไดจากใบและผลมะมวงดบพนธน าดอกไม และผลไมตาง ๆ พบวาแบคทเรยไอโซเลท NFB7 และ NFB15 ทแยกไดจากผลมะมวงมประสทธภาพในการยบยงสงทสด เมอน ามาทดสอบความสามารถในการยบยงการเกดโรค

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

16

แอนแทรคโนสบนผลมะมวงพนธน าดอกไมหลงการเกบเกยว โดยการฆาเชอทผวของผลมะมวง ทแกจด แลวน าไปจมในสปอรแขวนลอยของจลนทรยปฏปกษ แลวน ามาวางในกลองพลาสตกชน ท าการปลกเชอรา C. gloeosporiodes ลงบนมะมวงทบมเพาะเชอนาน 10 วน พบวา แบคทเรย ทท าใหพนทแผลเลกลงมากทสด คอ ไอโซเลท NFB15

วลาวลย (2542) ไ ดท าการศกษาถงการควบคมโรคถวเหลอง ทเ กดจากเชอรา C. truncatum สาเหตโรคแอนแทรคโนส และเชอ Xanthomonas campestris pv.glycines สาเหตโรคใบจดนน โดยใชจลนทรยปฏปกษ 12 ไอโซเลทในการควบคมโรค คอ B. subtilis 2 ไอโซเลท ไดแก MK007 และ Abs042, Bacillus sp. 6 ไอโซเลท ไดแก NFB7 และ NFB15 (มะมวง) B4 (จากใบล าไย) G1, G2, และ G3 (จากหญาขาวนก) ยสต 4 ไอโซเลท ไดแก Ciku (จากผลละมดมาเลย) MG1 (จากผลมะเกยง) Pr1 และ Pr2 (จากผลสาลกานยาว) แลวท าการทดสอบบนอาหารพดเอ และเอนเอ ตามล าดบ พบวา ผลการควบคมโรคแอนแทรคโนสของ ถวเหลอง แบคทเรยทมประสทธภาพในการยบยงสงสดคอ MK007 และ B4 รองลงมาคอ NFB15, G3, G1, NFB7, Abs042 และ G2 ตามล าดบ ในกลมยสตนน พบวา ทง 4 ไอโซเลทไมมประสทธภาพในการยบยงของเชอราสาเหตโรค ท าการทดสอบการควบคมโรคแอนแทรคโนสบน ล าตนถวเหลอง โดยน า antagonis ทสามารถยบยงเชอรา C. truncatum บนอาหาร พดเอ ได คอ MK007, B4 และ NFB15 มาท าการปลกเชอบนล าตนรวมกบเชอสาเหตโรคเพอหาตวทสามารถควบคมโรคไดดทสด พบวา แบคทเรยทมประสทธภาพสงสดคอ MK007 และ NFB15 รองลงมาคอ B4

ชลดา และนวลวรรณ (2544) ทดสอบการเปนปฏปกษของเชอแบคทเรย Bacillus sp. ตอเชอรา C. gloeosporioides โรคแอนแทรคโนสของสมโอ โดยวธ paper - disc diffusion พบวา เชอแบคทเรย Bacillus sp. สามารถยบยงการเจรญของเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนส เหนเปนบรเวณใส (clear zone) เกดขนระหวางเชอทดสอบ

ประคอง และคณะ (2547) ท าการแยกเชอจลนทรย 267 ไอโซเลท ซงประกอบดวยเชอรา แบคทเรย และยสต จากใบ ชอดอก และผวผลของมะมวง เมอน าแบคทเรยและยสตจ านวน 146 ไอโซเลท มาทดสอบความสามารถในการยบยงการเจรญของเสนใยเชอรา C. gloeosporioides บนอาหารพดเอ พบวา มแบคทเรย 74 ไอโซเลททสามารถยบยงการเจรญของเสนใยเชอรา C. gloeosporioides ไดรอยละ 24.5 - 49.1 คดเลอกแบคทเรยปฏปกษทมประสทธภาพสงในการยบยงเชอรา C. gloeosporioides จ านวน 40 ไอโซเลท มาใชควบคมโรคแอนแทรคโนสบนใบมะมวงดวยวธ detached leaf technique โดยการปลกเชอสาเหตโรคเปน

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

17

เวลา 24 ชม. กอนพนเซลลแขวนลอยของแบคทเรยปฏปกษ ผลการทดสอบ พบวา มแบคทเรย 12 ไอโซเลทสามารถลดความรนแรงของโรคไดรอยละ 48.61 - 86.11 จงไดน าแบคทเรยทง 12 ไอโซเลทไปทดสอบอกครงโดยการปลกเชอสาเหตโรค หลงจากปลกเชอแบคทเรยปฏปกษแลวเปนเวลา 24 ชม. พบวาแบคทเรยทกไอโซเลทสามารถลดความรนแรงของโรคไดรอยละ 15.39 - 61.54 โดยทไอโซเลท BB133, BB167 และ BB165 สามารถลดความรนแรงของโรคไดรอยละ 61.54 56.41 และ 51.29 ตามล าดบ ในขณะท T. harzianum CB-Pin-01 ลด ความรนแรงของโรคไดรอยละ 46.16

ประคอง (2547) ทดสอบประสทธภาพของแบคทเรยจ านวน 40 ไอโซเลทในการควบคมโรคแอนแทรคโนสบนใบมะมวงดวยวธ detached leaves ผลการทดสอบพบวา แบคทเรย 12 ไอโซเลทสามารถลดอาการโรค และเมอพนเซลลแขวนลอยของแบคทเรยกอนและหลงปลก เชอรา C. gloeosporioides เปนเวลา 24 ชม. พบวา แบคทเรยปฏปกษทกไอโซเลทสามารถลดอาการของโรคได แบคทเรยทมประสทธภาพสงคอ B. licheniformis, B. subtillis และ B. cereus นอกจากนยงพบวาแบคทเรยเหลานสามารถยบยงการงอกของสปอรและการเจรญของเสนใยของเชอรา C. gloeosporioides ได ทงยงท าให spore และ germ - tube ของเชอรา C. gloeosporioides บวมพองและมรปรางผดปกต สวนการทดสอบในสภาพสวน พบวา สารเคม benomyl และแบคทเรยปฏปกษ สามารถลดอาการของโรคไดและในการควบคมโรค แอนแทรคโนสบนผลมะมวงพนธน าดอกไมหลงการเกบเกยว พบวา การใชแบคทเรยปฏปกษ รวมกบน ารอน (55 °ซ. เปนเวลา 5 นาท) สามารถลดอาการของโรคได เมอใชจลนทรยปฏปกษกอนการปลกเชอรา C. gloeosporioides เปนเวลา 24 ชม.

ศรรตน และคณะ (2549) แยกจลนทรยผวพชจากทรงพมมะมวงโดยใชอาหารเอนจว และ จวายพ รวมกบขนตอน enrichment technique และน ามาทดสอบเพอคดเลอกจลนทรยทมลกษณะเปนปฏปกษกบเชอรา C. gloeosporioides สามารถคดเลอกได 4 ไอโซเลท เปนแบคทเรย 3 ไอโซเลท และยสต 1 ไอโซเลท จากจลนทรยผวพชทงหมด 347 ไอโซเลท ผลการทดสอบประสทธภาพของจลนทรยปฏปกษในการปองกนการเขาท าลายของเชอราบนมะมวงน าดอกไม แสดงใหเหนวาจลนทรยปฏปกษสามารถลดระดบความรนแรงของโรคแอนแทรคโนส ลงไดอยางมนยส าคญเมอใชจลนทรยปฏปกษพรอมหรอกอนการปลกเชอรา 12 ชม.

ปฏมาพร และคณะ (2549) พบวา เชอ Bacillus spp. มคณสมบตในการเปนปฏปกษ ตอเชอราสาเหตโรคของพรก สามารถยบยงการเจรญของเสนใยเชอรา C. capsici สาเหตโรค แอนแทรคโนส และ Cercospora capsici สาเหตโรคใบจดตากบ

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

18

จราพร และคณะ (2550) แยกเชอแบคทเรยจ านวน 54 ไอโซเลท และน าไปทดสอบความสามารถในการยบยงการเจรญของเสนใยเชอรา C. capsici สาเหตโรคแอนแทรคโนส ของพรก รวมทงทดสอบการก าจดเชอราแอนแทรคโนสทตดมากบเมลดโดยวธเคลอบเมลดดวยแบคทเรยแตละไอโซเลท เปรยบเทยบกบสารเคม carbendazim และน ากลน และตรวจสอบดวยวธ blotter plate พบวา carbendazim สามารถก าจดเชอทตดมากบเมลดพรกไดอยางสมบรณ ในขณะทแบคทเรยปฏปกษ สามารถก าจดเชอทตดมากบเมลดไดระหวางรอยละ 74.40 - 87.20 และจากการจ าแนกชนดแบคทเรยปฏปกษ พบวา ทงหมดเปน Bacillus spp.

อดม และคณะ (2551) ศกษาศกยภาพของแบคทเรย B. magaterium ในการเปนศตรธรรมชาตตอเชอรา C. gloeosporioides โดยการปลกเชอแบบไมท าแผลในหองปฏบตการดวย spore suspension ของรารวมกบ cell culture ของแบคทเรย B. magaterium ลงบนใบออน ของมะมวงพนธน าดอกไมระยะหลงของการเปลยนส (mango - leaf assay) พบวา แบคทเรย B. magaterium สามารถท าใหขนาดของแผลลดลงไดอยางมนยส าคญ

จฑารตน และคณะ (2552) น าแบคทเรยมาทดสอบประสทธภาพในการยบยงการเจรญของเชอรา C. gloeosporioides สาเหตโรคแอนแทรคโนสของผลองน ดวยวธ dual culture พบวาเชอแบคทเรย สามารถสรางปฏชวนะสารเพอยบยงการเจรญของเชอรา C. gloeosporioides ไดโดยเฉพาะไอโซเลท Endo 2(2) และ Endo 3(1) ทยบยงการเจรญของเสนใยเชอราสาเหตโรคไดถงรอยละ 55.67 และ 54.33 จากการทดสอบประสทธภาพการควบคมโรคแอนแทรคโนสบนผลองน โดยท าแผลดวยเขมทผานการฆาเชอบนผลองนแตละผล แลวหยดเชอจลนทรยทดสอบ ปรมาตร 100 มล./แผล หลงจากนนบมผลองน 24 ชม. จงหยดสปอรแขวนลอยของเชอรา C. gloeosporioides แลวบมตออก 7 วน พบวา แบคทเรยทดสอบไอโซเลท Endo 2(2) สามารถยบยงการเกดโรคแอนแทรคโนสบนผลองนไดรอยละ 89.60 การใชเชอยสตปฏปกษ

นวลวรรณ และคณะ (2530) แยกยสตจากเงาะและเพมปรมาณของยสตโดยเลยงในอาหารทเปนกรดออน ท าการศกษาเปนปฏปกษของยสตในการยบยงการงอกของสปอรเชอรา C. gloeosporiodes ในสภาพการเจรญทมเซลลยสตปะปนอย พบวา การงอกของสปอรลดลงอยางมาก และสงเกตพบวา germ tube มลกษณะโปงพองในระยะแรกของการงอก หลงจากนน 24 ชม. มการพฒนาทผดปกตของเสนใย คอ มอาการบวมพองและแตกแขนงผดปกต รวมทง การหดสนลงของเสนใยอกดวย

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

19

จนนทนา และวชชา (2549) พบวา เชอยสต Issatchenkia orientalis สามารถยบยง การเจรญของเสนใยและการงอกของสปอรเชอรา C. gloeosporioides สาเหตโรคไดเมอเลยงรวมกนในอาหารเหลวพดบ สปอรของเชอราสาเหตโรคทปลกเชอบนผลมะมวงไมสามารถเจรญงอกไดเชนกนเมอมเชอยสต พบลกษณะทบงชวาเชอยสตสรางสารบางชนดทมผลยบยงการเจรญเสนใยของเชอราสาเหตโรคแอนแทรคโนส ทงชนดสารทซมแผไปในอาหารเลยงเชอ และทเปน สารระเหย การแชผลมะมวงในเซลลยสตแขวนลอยในน ากลนนาน 40 นาท ชวยลดการเกดแผล แอนแทรคโนสบนผลไดอยางมนยส าคญทางสถต และเมอแชผลมะมวงในน ารอน 52 °ซ. นาน 5 นาท กอนแชในเซลลยสตแขวนลอยในน ากลน พบวา เพมประสทธภาพในการปองกนก าจดโรค ไดด เชอยสต I. orientalis มศกยภาพสงในการน าไปใชปองกนก าจดโรคแอนแทรคโนสของมะมวงหลงการเกบเกยว 2.4 ลกษณะทวไปของเชอรา Trichoderma และแบคทเรย Bacillus

เชอรา Trichoderma

เปนเชอราจ าพวก saprophyte (Troutman and Matejka,1978) จดเปน soil saprophyte และเปน mycoparasite โดยใชเสนใยขดเปนวงรอบ ๆ เสนใยเชอราสาเหตโรคพช จากนนเ ขาไปเจรญในเสนใยของเชอราสาเหตโรคพชไดโดยการยอยผนงเซลล แลวใชอาหารจากเชอราโรคพช เจรญไดดในดนทมความชนแตไมแฉะ มชวตยนยาวไดในสภาพดนทมความชนสง พบวา ในดนทปราศจากแหลงอาหารเชอราชนดนอยไดนานกวา 130 วน การเจรญเตบโตขอ ง เชอรา Trichoderma spp. สามารถถกกระตนใหเจรญเตบโตไดโดยการใชสารไธแรม (thiram) แตจะถกยบยงโดยสารเบโนมล (banomyl) เชอราชนดนมความทนทานตอสารเมตาแลกซล (metalaxyl) และแอมโมเนย เชอรา Trichoderma spp. จดเปนเชอราทมประสทธภาพสงในการควบคมเชอราสาเหตโรคพช เนองจากมการเจรญเตบโตและเพมปรมาณไดอยางรวดเรวจงสามารถแขงขนและเขาท าลาย เ ช อราสาเหตโรคพชกบเ ช อราชนดอนไดอยางรวดเรว นอกจากนน เ ช อรา Trichoderma spp. ยงสามารถด ารงชวตอยในดน พบไดทวไปในโลกและงายตอการแยกจากดน เศษซากไมทยอยสลาย และอนทรยวตถอน ๆ เชอรา Trichoderma spp. มอตราการเจรญเตบโตในอาหารเลยงเชออยางรวดเรวและสรางสปอรสเขยวเปนจ านวนมาก บางครงพบวาโคโลนจะ ไมมส หรอมสเหลองออน สเหลอง สน าตาลเหลอง สเขยว หรอสเหลองอมเขยว และมหลายชนด (species) ทสราง chlamydospore เชอรา Trichoderma spp. พบวา มการใชครงแรกในชวงป ค.ศ. 1930 และปตอมาไดมการน าเอาเชอรา Trichoderma spp. มาใชในการควบคม เชอสาเหต

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

20

โรคพชชนดตาง ๆ (Gams and Bisset, 1998, Howell, 2003) เนองจากเชอรา Trichoderma spp.เปนเชอปฏปกษตอเชอสาเหตโรคพชหลายชนด (Robert and Deboras, 1998)

เชอรา Trichoderma จดจ าแนกดงน (Rifia, 1969; Beagle–Ristaino and Papavizas, 1985) Kingdom Fungi Phylum Ascomycota Class Euascomycetes Order Hypocreales Family Hypocreaceae Genus Trichoderma

ลกษณะทวไปของเชอรา Trichoderma เชอราไตรโคเดอรมา Trichoderma spp. จดเปนเชอราชนสงทเจรญไดดในดน เศษซากพช ซากสงมชวตรวมทงอนทรยวตถตามธรรมชาต เช อรา Trichoderma spp. บาง ไอโซเลทสามารถเปนปรสตโดยการพนรดเสนใยเชอราสาเหตโรคพชแลวสรางเอนไซม เชน ไคตเนส (chitinase) เบตา – 1,3 กลคาเนส (ß – 1,3 – glucanase) และเซลลเลส (cellulose) ซงมคณสมบตยอยสลายผนงเสนใยเชอราสาเหตโรคพช จากนนแทงเสนใยเขาไปเจรญอยภายใน เสนใยเชอโรคพช เปนสาเหตใหเชอโรคพชสญเสยความมชวต สงผลใหปรมาณของเชอโรคพชลดลง นอกจากนเชอรา Trichoderma spp. สวนใหญจะเจรญสรางเสนใยและสปอรไดคอนขางรวดเรว จงท าใหมความสามารถสงในการแขงขน (competition) กบเชอโรคพช ดานการใชอาหารและแรธาตตาง ๆ จากแหลงอาหารในธรรมชาต ตลอดจนการใชสารทจ าเปนตอการเจรญของเสนใยไดเปนอยางด ขณะทบางไอโซเลทสามารถสรางสารปฏชวนะ (antibiotics) ไตรโคเดอรมน (trichodermin) ออกมาเพอยบยงหรอเขาท าลายเสนใยของเชอโรคพชจนเกดการเหยวสลาย (lysis) ได (จระเดช และวรรณวไล, 2542) Bissett (1984) ไดอธบายลกษณะของเชอราชนดนวาเปนเชอราทเจรญรวดเรวบนอาหารหลายชนด สราง conidiophore ทแตกกงกานสาขาโดยทปลาย conidiophore มโครงสรางใหก าเนด conidium หรอ spore เรยกวา phialide รปรางคลาย ลกโบรลง conidium ทเกดจากปลาย phialide จะรวมกนเปนกลมกอน (slime head) เหนเปน สเขยวหรอใส (hyaline) เชอรา Trichoderma spp. จดเปนเชอราทมประสทธภาพสงในการเจรญแขงขนกบเชอราสาเหตโรคพชเนองจากมการเจรญเตบโตและเพมปรมาณไดอยางรวดเรวและสามารถมชวตรอดอยไดในทมอณหภมเยนจดประมาณ 10 – 12 °ซ (Johnson et al., 1987)

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

21

ลกษณะโคโลน (colony) ของเชอรา Trichoderma spp. มการสรางเสนใยทเจรญเตบโตรวดเรว เสนใย (mycelium) ไมมส มผนงกนระหวางเซลล ผนงเรยบ มการแตกกงกานมากมาย เรมแรกโคโลนมผวหนาเรยบ ไมมส (translucent) หรอสขาว ตอมาโคโลนมลกษณะเปนปยฝายฟอยางหลวมๆ (loosely floccose) หรอเปนกระจกหนาแนน (compactly tuft) หรอมลกษณะทงสองแบบในโคโลนเดยวกนหรอมลกษณะอยระหวางทง 2 แบบ การเกาะกนเปนกระจกของโคโลนมสวนเกยวของกบโครงสรางของกานชสปอร (conidiophore) ตวอยาง เชน T. hamatum มโคโลนเปนกระจกหนาแนน สงเกตพบวาระบบการแตกกงกานของกานชสปอรของเชอราชนดน มความซบซอนมาก (complicate) การสรางสปอรของเชอรา Trichoderma ทส าคญ คอ บรเวณทสรางสปอรมลกษณะเปนวงรอบ หรอเปนวงแหวน ซงเกดจากอทธพลของแสง และเมอโคโลนมอายมากขนจะมการสราง conidiophore ขนมาใหม บรเวณรอบนอกทสรางสปอร ท าใหเหนการเกดวงรอบ (zonation) ไมชดเจน บางไอโซเลทมลกษณะเปนแบบปยฝาย (floccose) การสราง zonation สามารถสงเกตไดในขณะทเชอยงมอายนอยเทานน (นชนารถ, 2535) สของโคโลนสวนใหญเกดมาจากการสรางสของสปอร (phialospore) โดยปกตเชอรา T. virens มโคโลนสเขยวเขม แตบางครงอาจจะแสดงสทแตกตางออกไปอยางชดเจน ตงแต สเหลองไปจนถงสเขยวออน สวนโคโลนของเชอรา T. polysporum มสขาวเนองจาก phialospore ไมมส นอกจากสสปอรทมผลตอสของโคโลนแลวยงมปจจยอนอก คอ ปรมาณสปอรทสราง ท าใหโคโลนมสเขมขนหรอออนลง การสรางผลกส หรอปลอยสออกมา ท าใหสของอาหารเลยงเชอเปลยนไป ชนด และความเปนกรดดาง (pH) ของอาหารเลยงเชอ มผลตอสของโคโลน และการสรางเสนใยทยดตวออกและเปนหมน (sterile hyphal elongation) เหนอกระจกของ conidiophore ของเชอรา T. hamatum ท าใหโคโลนมสเขยวหรอสเขยวอมเทา (grayish – green) ลกษณะของ chlamydospore มผนงหนา เปนโครงสรางเพอความอยรอดหรอการอย ขามฤด สวนใหญจะสรางระหวางเสนใย สวนทบรเวณปลายเสนใยไมคอยพบ มรปรางกลม (globose) เปนสวนใหญ สวนรปกระสวย (ellipsoid) พบนอยมาก (Rifia, 1969) กานชสปอร (conidiophore) ของเชอรา Trichoderma มการแตกกงกานหลายแบบและสรางสลบซบซอนกนมาก มองดโครงสรางดานนอกเปนรปกรวย (conical) หรอเปนแบบปรามด (pyramid) ตวอยางเชน เชอรา T. hamatum และ T. polysporum มกาน conidiophore ยาว แตกกงกานดานขางสนและหนา มลกษณะเฉพาะ คอ สรางเสนใยทยดตวออกและเปนหมน

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

22

เปนเสนยาวคลายแส พบอยทปลายกานของ conidiophore สวนเชอรา T. longibrachiatum มเสนแกนกลางของกาน conidiophore คอนขางยาว และแตกกงกานสนเชนกน ส าหรบเชอรา T. virens และ T. Koningii สราง conidiophore ทมการแตกกงกานดานขางออกมาจากจดเดยวกนเหมอนกบพวกเชอรา Verticillium กานชสปอร (phialide) ทอยปลายสดของกานสปอรเปนแหลงใหก าเนดสปอร สวนมากจะมรปรางคลายขวดรปชมพ (flask) หรอลกพนโบวลงทฐานแคบกวาตรงกลางเลกนอยและคอย ๆเรยวไปยงสวนปลาย ซงตรงปลายจะเปนรปกรวยแคบ ๆ (conical neck) หรอใกลจะเปนทรงกระบอก (subcylindrical terminal phialide) โดยทวไป phialide จะแตกออกมาจากจดก าเนดเปนวงกวางและปลายโคงงอ ท าใหมองดานขางคลายเขาสตว (horn – shaped) และอาจเกดบนกงกานของ conidiophore ทแตกดานขาง ลกษณะเรยงกนของ phialide เปนวงรอบไมสม าเสมอ มจ านวนถง 5 อน เกดทปลายกานของ conidiophore ซงเกดจากเซลลทใหก าเนด หรอ เกดตลอดกงกานแบบเดยว ๆ และสลบกนไป หรอเกดตรงขามเปนค ๆ แตสวนใหญอนทอยปลายสดมกเกดเดยว ๆ และคอนขางยาวกวาอนทอยขางลาง (นชนารถ, 2535) ลกษณะทวไปของ phialide ในเชอรา Trichoderma แตละชนด (Beagle–Ristaino and Papavizas (1985) มดงน 1. เชอรา T. koningii phialide มลกษณะกลมและสน การจดเรยง phialide แตกออกจากจดเดยวกนแบบ verticillate เปนมมกวางกวาเชอรา Verticillium แตไมสม าเสมอและเปนมาตรฐานอยางเชอรา Verticillium เพราะไมไดเกดทระดบเดยวกน 2. เชอรา T. virens สวนใหญแสดงการเรยงตวของ phialide และมลกษณะทแตกตางไปจากกลมอนโดยการแตกกงกาน conidiophore เปนแบบงาย ๆ ไมยงยาก และมความเปนระเบยบนอย ไมอยเปนกลมหนาแนนอยางเชอรา T. koningii และ ชนด (species) อน ๆ จงมลกษณะทตางไปจากเชอรา Verticillium มากขน 3. เชอรา T. hamatum และ T. polysporum การเรยงตวของ phialide มลกษณะเฉพาะ คอ เกดการรวมกลมกนเปนกอน (aggregate) เนองจาก conidiophore เปนแบบกระจกหนาแนน ลกษณะ phialide อวนและสน และรปรางเปนแบบผลสาล (pear – shaped) จนถงรปไข (ovoid) สวนใหญเปนรปไข เรยงตวกนอยางใกลชดและหนาแนนบนกงกานทแตกแขนง (side branch) ออกไปซงมขนาดสนและหนา

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

23

4. เชอรา T. piluliferum มลกษณะเรยงตวของ phialide ซงอาจจะแยกเปนอกแบบหนงเนองจากมการแตกกงกานของ conidiophore เปนแบบ koningii – type แตการเรยงตวของ phialide เปนแบบ hamatum - type ลกษณะของสปอร (phialospore) เกดเดยว ๆ หรอเกาะกลมกนเปนกอนกลม (globose) หรอคอนขางกลม (subglobose) ขนาดเสนผาศนยกลางต ากวา 15 ไมครอน อยบนปลาย phialide สปอรตอกนเปนแถวพบนอยมากและเปนแถวสน ๆ บางครงกลมสปอรทเกดบน phialide ขางเคยงอาจรวมกนเปนกอน (conidial head) ทใหญขน ผนงของสปอรเรยบหรอขรขระเลกนอย ไมมส (hyaline) หรอสเขยวเหลอง (yellowish - green) จนถงสเขยวเขม (dark green) รปรางคอนขางกลม (subglbose) รปไขหวกลบและสน (short obovoid) หรอรปไขหวกลบ (obovoid) รปกระสวย (ellipsoid) หรอรปทรงกระบอกเรยวแบบกระสวย (elliptic-cylindrical) จนถงเปนรปสเหลยมผนผา (oblong) (นชนารถ, 2535) การจดจ าแนกชนดของเชอรา Trichoderma ใชลกษณะความแตกตางของโคโลน (colony) กานสปอร (conidiophore) เซลลทใหก าเนดสปอร (phialide) และสปอร (phialospore) (Rifia, 1969)

การเปนปฏปกษตอเชอโรคพชของเชอรา Trichoderma (Bilai, 1963) เชอรา Trichoderma มลกษณะการเขาท าลายเชอสาเหตโรคพชได 3 แบบคอ

1. การเปนปรสต (parasitism) 2. การแขงขน (competition) 3. การสรางสารปฏชวนะ (antibiotics)

1. การเปนปรสต (parasitism) เชอรา Trichoderma บางไอโซเลทเปนปฏปกษโดยตรงตอเชอโรคพช โดยการพนรด แลวแทงสวนของเสนใยเขาไปภายในเสนใยของเชอราสาเหตโรคพชท าใหเสนใยตาย (จระเดช และวรรณวไล, 2542) เชอราทสามารถเจรญเบยดเบยนบนเชอสาเหตโรคพชโดยอาศยอาหารจากเชอสาเหตโรค เรยกวา ไมโคปรสต (mycoparasite) การเปนปรสตของเชอรา Trichoderma sp. เปนการสรางเสนใยเจรญพนรอบๆ เสนใยของเชอสาเหตโรคพชและสงเอนไซม B-1,3-glucanase และ chitinase เพอจะยอยสลายผนงเซลลของเชอสาเหตโรค (วรศกด, 2544) Weindling (1932) ไดอธบายถงขบวนการเปนปรสตของเชอรา T. lignorum ตอ Rhizoctonia solani โดยเสนใยของเชอราปฏปกษจะพนรอบ ๆ เสนใยของเชอสาเหตโรคแลวจงแทงเขาไปภายในเสนใยของเชอสาเหตโรค ซงตอมาพบวา cytoplasm ของเชอสาเหตโรค จะสลายตว และ Elad et al. (1980) ไดรายงานวา เชอรา T. harzianum เปนปรสตกบเชอรา

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

24

Rhizoctonia solani โดยการสรางเสนใยเจรญเขามาใกลเสนใยของเชอรา R. solani แลวจงพนรดและเจรญเขาไปในเสนใย R. solani เสนใยเชอรา T. harzianum เจรญบนผวของ sclerotia โดยใชกลอง light microscopy พบเสนใยของเชอรา T. harzianum มากมายบนผวของ sclerotia และเจรญแทงเขาสชน rind ของ sclerotia (Benhamou and Chet, 1996) เชนเดยวกบปฏกรยาระหวางเชอรา T. harzianum และเชอสาเหตโรคพช Sclerotina sclerotiorum ทเลยงรวมกนบนอาหารและในดนทอบฆาเชอ ซงเมอตรวจสอบโดยใชกลอง light microscopy และกลอง SEM พบวา บนอาหารทเลยงรวมกนนนเสนใยของเชอรา T. harzianum เจรญไปสเสนใยของเชอรา S. sclerotiorum และพนรดลอมรอบเสนใย ท าใหผนงเซลลบางสวนของ sclerotia แตกออก สวนในดนทอบฆาเชอ พบวา conidium ของเชอรา T. harzianum จะงอกเสนใยแตกแขนง และสรางสวนคลาย appressorium ซงใชยดและแทงผนงเซลลของเชอรา S. sclerotiorum (Inbar et al., 1996) 2. การแขงขน (competition) เปนกลไกหนงทจลนทรยปฏปกษสามารถยบยงการเจรญของเชอสาเหตโรคพชไดคอการเจรญทรวดเรวเพอครอบคลมพนทและการแยงอาหาร เพอการด ารงชพกอนทเชอสาเหตโรคพชจะเจรญเตบโตท าใหเชอสาเหตโรคพชขาดอาหารเชน เชอรา Trichoderma จะมการเจรญเตบโตทรวดเรวเกดการแขงขนและแกงแยงเพอทอยอาศยและอาหารไดด ทงนปจจยทเกยวของตอการแกงแยงแขงขนกคอ ความเปนกรดเปนดาง (pH) คณสมบต ของดน รวมทงสภาพแวดลอมอน ๆ ดวย (วรศกด , 2544) เชอรา Trichoderma spp. มความสามารถเขาครอบครองรากพชไดเรวกวาเชอสาเหตโรค เมอเตมจลนทรยปฏปกษลงไปในวสดปลกทใชเพาะปลกมะเขอเทศ สม พรก คนไฉ และฝรง พบวามการครอบครองพนทรากพชของจลนทรยปฏปกษรอยละ 76 – 100 โดยเชอรา T. harzianum และเชอแบคทเรย B. subtilis เจรญเขาครอบครองไดดทสด (Nemes et al., 1996) 3. การสรางสารปฏชวนะ (antibiotics) ขบวนการสรางสารปฏชวนะ หมายถงการยบยงการเจรญของจลนทรยชนดหนงทเกดจากสารทสรางขนจากสงมชวตอกชนดหนง โดยทวไปแลวสารดงกลาวน จะมผลตอการยบยงการเจรญเตบโตและอาจท าใหเชอโรคตายได สารทสรางขนดงกลาวนอาจจะซมผานเขาสเซลลเชอโรคพช และความเปนพษของสารเคมอนทรยดงกลาว จะมผลตอการยบยงเชอโรคพช สารดงกลาวนอาจเรยกโดยทวไปวา สารปฏชวนะ (เกษม, 2532) ซงเชอรา Trichoderma ผลตสาร viridian และ trichodermin นอกจากนยงผลตสารปฏชวนะทมผลในการยบยงเชอแบคทเรยทง gram + และ gram – เชน Suzukacillin® และ Alamethicine® การผลตเอนไซมทยอยเชอสาเหตโรคพชโดยตรง เปนปจจยรวมอยางหนงของการยบยงการเจรญ

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

25

ของเชอสาเหตโรคพช เอนไซมทส าคญในการยอยสลายผนงเซลลของเชอสาเหตโรคพชทส าคญ คอ เอนไซม protease, B-1,3-glucanase, chitinase และ cellulose ทงการสรางเอนไซมและการสรางสารปฏชวนะหรอสารพษอาจออกฤทธรวมกน ท าใหเชอจลนทรยปฏปกษสามารถเขาท าลายเชอสาเหตโรคพชไดอยางกวางขวาง (วรศกด, 2544) Lorito et al. (1993) รายงานวา เชอรา T. harzianum ไอโซเลท P1 สราง chitinolytic enzymes สามารถยบยงการงอกของสปอรและ การเจรญของ germ tube ส าหรบเชอราทม chitin เปนองคประกอบของผนงเซลล พบวา ระดบของการยบยงจะสมพนธกบระดบของ chitin ในผนงเซลลเชอราเปาหมาย ในการประเมนความสามารถในการยบยงเชอรา Cylindocladium floridanum ของเชอรา T. harzianum, T. viride, T. koningii, T. virens, T. polysporum และ T. hamatum พบวา ไอโซเลททมประสทธภาพสงสดจะผลตสาร 6 – n – pentyl – 2H – pyran – 2 – one ในอาหารเลยงเชอซงสามารถยบยงการเจรญของเสนใย และการสราง microsclerotia ของเชอรา C. floridanum (Dumas et al., 1996) แบคทเรย Bacillus

ลกษณะทวไปของแบคทเรย Bacillus sp. คอเซลลรปรางเปนทอนตรง ขนาด 0.3 – 2.2 x 1.2 – 7.0 ไมโครเมตร สวนใหญเคลอนทไดโดยมหาง (flagella) ทดานขางของเซลล ตดสแกรมบวก มเมตาโบลซมแบบหายใจโดยใชออกซเจนเปนตวรบ electron ตวสดทาย เปน strictly fermentative มทง 2 แบบ คอ strict aerobe หรอ fucultative anaerobe ปกตพบไดในดน ปรมาณ G-C อยในชวงกวาง คอ 32 - 62 โมลเปอรเซนต ตาม Bergey ’s Manual of Bacterminative Bacteriology เลมท 8 จดเปนสงมชวตพวกโปรคารโอต (procaryotae) อยใน Kingdom Procaryotea แบงออกเปน 2 division โดย แบคทเรยอยใน division ท 2 ซง Bacillus ถกจดอยในกลมท 15 คอ Endospore - forming rods and cocci (อภญญา, 2526)

การจดจ าแนกกลมของเชอ Bacillus subtillis ตามรายงานของ Madigan et al. (2009) Kingdom Bacteria Phylum Proteobacteria Class Bacilli Order Bacillales Family Bacillaceae Genus Bacillus Species Bacillus subtilis

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร

26

B. subtilis เปนจลนทรยปฏปกษกลมแบคทเรยทไดรบการคดเลอกวามประสทธภาพสงในการปองกนก าจดโรคพชทเกดจากเชอราทส าคญในประเทศไทย ไดแก โรครากเนา โคนเนาในทเรยนทเกดจากเชอ Phytophthora palmivora โดยใชผสมน าพน หรอทาแผล สามารถพนไดทงในชวงดอกบานเพอปองกนเชอราเขาท าลายดอกไมท าใหดอกไหมหรอรวง และไมมผลตอแมลงผสมเกสร นอกจากนพบวาสามารถใชควบคมโรคพชไดอกหลายชนด อ าท โรคก งแหง (แอนแทรคโนส) ในพรก โรคกาบใบแหงในขาว โรคหนาดอกเนาในกะหล าดอก โรคล าตนไหมในหนอไมฝรง โรคดอกเนา ใบจดล าไย โรคแคงเกอร (ขกลาก)ในสม มะนาว และโรคของไมดอกไมประดบบางชนด

สถาบนวจยเทค

โนโลย

เกษตร