2บทท

ความเปนประชาคมอาเซยนกบการอดมศกษาของไทย

To Be ASEAN and Thai Higher Education

อรณ ขยนหาAroon Kayanha

24

บทท 2

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2557

2บทท

ความเปนประชาคมอาเซยนกบการอดมศกษาของไทย

To Be ASEAN and Thai Higher Education

อรณ ขยนหา1

Aroon Kayanha

1อาจารยประจ�าสาขาวชารฐศาสตร คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเกรก

บทคดยอ

บทความวชาการนมวตถประสงคเพอส�ารวจขอมลทจะน�าไปเปนขอเสนอแนะ ตอการพฒนาการอดมศกษาของไทย ซงประเทศไทยมสถานะเปนหนงในประเทศสมาชกประชาคมอาเซยน บทความมเนอหาโดยแบงออกเปน 5 สวน ไดแก สวนทหนงเปนการเกรนน�า สวนทสองคอชดขอมลเกยวกบประชาคมอาเซยนในประเดนการศกษา สวนทสามคอชดขอมลเกยวกบการศกษาในระดบอดมศกษา ของไทย สวนทสคอ กรอบความรวมมอทางวชาการระดบรฐมนตรในอาเซยน และ สวนสดทายคอบทสรปและขอเสนอแนะตอการอดมศกษาของไทย ผลการศกษาพบวา ความเปนประชาคมอาเซยนกบการอดมศกษาไทย ตองขบเคลอนไปในทศทางเดยวกน เนองดวยอาเซยนประกอบดวย ประชาคมการเมองและวฒนธรรม ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน และประชาคมสงคมและวฒนธรรม ซงการอดมศกษาของไทยมการวางแผนและพฒนาอยางตอเนอง เพอเพมขด ความสามารถของบณฑตใหมคณภาพระดบสากล เพอพฒนาความเขมแขงของสถาบนอดมศกษา และสงเสรมบทบาทของการอดมศกษาไทยในประชาคมอาเซยน โดยอาศยกรอบความรวมมอในเวทอาเซยนหลากหลายรปแบบ อาท กรอบความรวมมอระดบรฐมนตรดานการศกษาของอาเซยน ซงถกจดขนอยางตอเนองในการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน

25ความเปนประชาคมอาเซยนกบการอดมศกษาของไทย

บทท 2

ถงแมวาการอดมศกษาไทยมการวางแผนและพฒนาอยางตอเนอง อยางไรกตามผลทไดจากการจดล�าดบคณภาพการศกษาของไทยยงอยในล�าดบต�ากวา หลาย ๆ ประเทศในกลมอาเซยนดวยกน ดงนนการอดมศกษาไทยตองมการพฒนาอยางตอเนอง ทงในเรองของนโยบายทเปนรปธรรม ชดเจน และยดหยนตามสถานการณทเปลยนแปลงในยคปจจบน ยงกวานนคอ ในระดบปฏบตการ ผสอน และผเรยน จ�าเปนอยางยงทตองมทกษะทางดานภาษา และตองตระหนกถงความส�าคญของความเปนประชาคมอาเซยน

ค�าส�าคญ : ประชาคมอาเซยน การอดมศกษาไทย

Abstract

The purpose of this article was to survey knowledge for suggestion to Thai higher education because Thailand is one member of the Association of South East Asian Nations. This article was divided to 5 parts namely : 1) Introduction, 2) Higher education in ASEAN 3) Thai higher education 4) ASEAN Education Ministers Meeting: ASED, and 5) conclusion and suggestion for Thai higher education. The results showed that to be ASEAN and Thai higher education have to move forward together because ASEAN has emphasized on regional cooperation in the “three pillars”, which are security, socio-cultural integration, and economic integration. Thai higher education has planned and developed incessantly to increase Thai Graduates competence in international context, developing Thai Universities, and promoting the roles of Thai higher education. Under ASEAN Corporation Development Programmes, such as ASEAN Education Ministerial Meetings, Thailand and other member countries have opportunity to exchange and learn about each other. Thai higher education has been planning and developing successively; however, Thai educational quality are still classified as low in ASEAN,

26

บทท 2

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2557

so Thailand has to develop a concrete policy and policy implemen-tation especially instructors and learners must have good language skills and realize to be ASEAN.

Key words : ASEAN Community, Thai Higher Education

ค�าน�า

เหลอเพยงอก 1 ป เทานนทจะกาวสความเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ดงนนจ�าเปนตองเตรยมความพรอมรบมอกบการเปลยนแปลงทส�าคญน และไมใชเฉพาะภาคอตสาหกรรมเทานน ยงหมายรวมถง ภาคการศกษา ซงไทยตองมการ ปรบตว เพอใหสอดคลองกบการเปลยนแปลง ไมวาจะเปนทกษะในสาขาวชาตางๆ โดยเฉพาะประเดนทไมสามารถมองขามไปได คอทกษะดานภาษา เมอกาวส “ความเปนประชาคมอาเซยน” แลว ทกภาคสวนจะวางอยบนพนฐานของการแขงขน อยางไรกตาม การเรยนการสอนในระดบปรญญาบณฑตของไทยนน มการจดการเรยนการสอน ทยดหลกผเรยนตองมความรความสามารถและพฒนาตนเองได ผเรยนจงมความส�าคญทสดในกระบวนการศกษา ฉะนนการจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยเพอเปนมนษยทสมบรณทงรางกายจตใจ สตปญญา ความร และคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการด�ารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข2 ดงนน ในกระบวนการเรยนรตองมงปลกฝงจตส�านกทถกตองเกยวกบการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรง เปนประมข รจกรกษาและสงเสรมสทธ หนาทเสรภาพ ความเคารพกฎหมาย ความเสมอภาค และศกดศรความเปนมนษย มความภาคภมใจในความเปนไทย รจกรกษาผลประโยชนสวนรวมและของประเทศชาต รวมทงสงเสรมศาสนา ศลปะ วฒนธรรมของชาต การกฬา ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทย และความรอนเปนสากล ตลอดจนอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มความสามารถในการประกอบอาชพ รจกพงตนเอง มความรเรมสรางสรรค ใฝรและเรยนรดวยตนเองอยางตอเนอง3 ซงเปนสงทการศกษาของไทยมงหวงและจะท�าใหบรรลตามวตถประสงคทไดวางไว

2 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542, มาตรา 6 3 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542, มาตรา 7

27ความเปนประชาคมอาเซยนกบการอดมศกษาของไทย

บทท 2

4 กรอบความรวมมออาเซยน+3 (ASEAN+3) เปนกรอบความรวมมอระหวางประเทศสมาชกอาเซยนกบประเทศนอกกลม 3 ประเทศ คอ จน เกาหลใต และญปน เพอสงเสรมความรวมมอในระดบอนภมภาคเอเชยตะวนออก และเพอน�าไปสการจดตงชมชนเอเชยตะวนออก โดยใหอาเซยนและกระบวนการ ตางๆ ภายใตกรอบความรวมมออาเซยน+3 เปนกลไกส�าคญในการผลกดนใหบรรลเปาหมายทไดตงไว3 พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542, มาตรา 7 5 อาเซยน +6 (ASEAN+6) คอ การรวมกลมกนของ 16 ประเทศ ทประกอบไปดวยกลมประเทศสมาชกอาเซยน 10 ประเทศ รวมกบประเทศทอยนอกอาเซยนอก 6 ประเทศ คอ จน ญปน เกาหลใต ออสเตรเลย นวซแลนด และอนเดย เพอเพมขดความสามารถของกลมในการลงทน การท�าการคา ฯลฯ ใหมศกยภาพสามารถแขงขนกบภมภาคอน ๆ และเพอใหกลมประเทศอาเซยนสามารถด�าเนนเศรษฐกจไดอยางมนคงยงขน

ถงแมวาการศกษาของไทยไดวางหลกเกณฑเพอพฒนาระบบการศกษาอยางตอเนอง แตความเปนประชาคมอาเซยนทจะเรมตนขน เทากบวาระบบการอดมศกษาของไทยตองปรบกระบวนทศนเพอรองรบการเปลยนแปลง เพอตงรบการแขงขนในระดบระหวางประเทศ ซงเปนปฏสมพนธทเกดขนขามเขตพรมแดนของรฐ และเกดขนโดยรฐหรอตวแสดงอนๆ ทไมใชรฐ ซงสงผลถงความรวมมอ หรอความขดแยงระหวางประเทศได ความสมพนธดงกลาวอาจจะอยในรปความสมพนธระหวางบคคล กลมบคคล หรอสงคม ซงเกดขนขามขอบเขตของกลมสงคมการเมองหนงๆ มตความสมพนธระหวางประเทศทเกดขนนจงเปนเรองทเกยวของกบความรวมมอ และความขดแยงในเวทระหวางประเทศ การเตรยมความพรอมสความเปนประชาคมอาเซยนของการศกษาระดบปรญญาบณฑตไทย ทส�าคญคอการปรบกระบวนการเรยนการสอนในหลกสตรทมอยเดม โดยเพมมตอาเซยน เพอท�าใหทราบวา อาเซยนคอใคร (Who) มภารกจหรอบทบาทหนาทอะไรบาง (What) มพนทรบผดชอบหรอประเทศสมาชกเทาใด (Where) เนองจากความเปนประชาคมอาเซยนไมไดจ�ากดอยแค 10 ประเทศสมาชก แตยงรวมถง ASEAN+34 และ ASEAN+65 และเมอไหรเราจะกาวสความเปนประชาคมอาเซยนอยางเตมรปแบบ (When) ท�าไมองคการระหวางประเทศในระดบภมภาคน จงมบทบาทความส�าคญ (Why) และทายทสด การศกษาระดบปรญญาบณฑตไทย จะตองเตรยมความพรอมในการรบมอกบการเปลยนแปลงนไดอยางไร (How) เพอเตรยมพรอมสความเปนประชาคมอาเซยน

28

บทท 2

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2557

ชดขอมลเกยวกบอาเซยนในประเดนการศกษา

เมอกลาวถงประชาคมอาเซยน หรอ สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Association of Southeast Asian Nations : ASEAN) หลายทานคงคนเคยกบความเปนองคกรระหวางประเทศในระดบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยสมาชกผกอตงม 5 ประเทศ ไดแก สาธารณรฐอนโดนเซย สหพนธรฐมาเลเซย สาธารณรฐฟลปปนส สาธารณรฐสงคโปร และราชอาณาจกรไทย ซงผแทนทง 5 ประเทศทรวมลงนามในปฏญญากรงเทพ เพอการรวมมอกนทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม หลงจากจดตง ประชาคมอาเซยนเมอ 8 ส.ค. 2510 แลว อาเซยนไดเปดรบสมาชกใหมจากประเทศในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตเพมเตมเปนระยะตามล�าดบ ไดแก บรไนดารสซาลาม สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว สาธารณรฐแหงสหภาพพมา ราชอาณาจกรกมพชา6

ประชาคมอาเซยน กอตงขนโดยมวตถประสงคเรมแรกเพอสรางสนตภาพในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต อนน�ามาซงเสถยรภาพทางการเมอง และความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม และเมอการคาระหวางประเทศในโลกมแนวโนมกดกนการคารนแรงขน ท�าใหอาเซยนไดหนมามงเนนกระชบและขยายความรวมมอดานเศรษฐกจการคาระหวางกนมากขน วตถประสงคหลกทก�าหนดไวในปฏญญาอาเซยน (The ASEAN Declaration) ม 7 ประการ ดงน ประการแรกคอสงเสรมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ความกาวหนาทางสงคมและวฒนธรรม ประการทสอง สงเสรมการมเสถยรภาพ สนตภาพและความมนคงของภมภาค ประการทสาม สงเสรมความรวมมอทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม วชาการ วทยาศาสตร และดานการบรหาร ประการทส สงเสรมความรวมมอซงกนและกน ในการฝกอบรมและการวจย ประการทหา สงเสรมความรวมมอในดานเกษตรกรรมและอตสาหกรรม การคา การคมนาคม การสอสาร และปรบปรงมาตรฐานการด�ารงชวต ประการทหก สงเสรมการมหลกสตรการศกษาเอเชยตะวนออกเฉยงใต และประการสดทายคอ สงเสรมความรวมมอกบองคกรระดบภมภาคและองคกรระหวางประเทศ

6 วทย บณฑตกล (เรยบเรยง), “รจกประชาคมอาเซยน”, (กรงเทพฯ: บรษทสถาพรบคส จ�ากด, 2555), น. 15

29ความเปนประชาคมอาเซยนกบการอดมศกษาของไทย

บทท 2

การท�าใหประเทศสมาชกอาเซยนเปน “ครอบครวเดยวกน” ทมความแขงแกรงและมภมตานทานทด โดยสมาชกในครอบครวมสภาพความเปนอยทด ปลอดภย และสามารถคาขายไดอยางสะดวกมากยงขน ตองประกอบดวย 3 เสาหลก (Pillar) คอ ประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยน ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน และประชาคมสงคมวฒนธรรมอาเซยน ซงทงภาครฐและภาคเอกชน และประชาชนของประเทศอาเซยนจะตองเขามามสวนรวมทง 3 เสาหลก ไดแก7

1) ประชาคมการเมองความมนคงอาเซยน (ASEAN Political-Security Community) ความมนคงและเสถยรภาพทางการเมองเปนพนฐานส�าคญในการพฒนาดานอนๆ ทเนนการรวมตวของอาเซยนเพอสรางความมนใจเสถยรภาพ และสนตภาพในภมภาค เพอประชาชนในอาเซยนอยรวมกนอยางสนตสข และปราศจากภยคกคามดานการทหาร และภยคกคามในรปแบบใหมๆ อาท ปญหายาเสพตด และปญหาอาชญากรรมขามชาต ซงบทบาทของภาคการศกษาในเสาการเมองและความมนคง8 ไดแก การสนบสนนความรและความเขาใจเรองกฎบตรอาเซยนผานหลกสตรอาเซยนศกษาในโรงเรยนรวมถงการแปลเปนภาษาประจ�าชาตในอาเซยน การเนนหลกการประชาธปไตย สทธมนษยชนและสนตภาพในหลกสตรโรงเรยน การสงเสรมความเขาใจในความหลากหลายผานการฝกอบรมการแลกเปลยนและการจดท�าขอมลพนฐานทเกยวของทเขาถงได และการจดใหมรปแบบของการแลกเปลยนทศนคตในดานตางๆ ของผน�าโรงเรยนอยางสม�าเสมอ เชน โครงการ Southeast Asia School Principals’ Forum (SEA-SPF) เปนตน 2) ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community) ปจจบนเศรษฐกจ การคาและการลงทนระหวางประเทศทมการแขงขนสง สงผลใหประเทศตางๆ ตองปรบตวเองเพอใหไดรบประโยชนจากระบบเศรษฐกจ รวมทง การรวมกลมการคากนของประเทศตางๆ เชน สหภาพยโรป และเขตการคาเสรอเมรกาเหนอ รวมทงการรวมกลมในทวปอนๆ โดยบทบาทของภาคการศกษาใน เสาเศรษฐกจ9 ไดแก การพฒนากรอบทกษะฝมอในแตละประเทศสมาชกเพอน�าไป

7 Association of Southeast Asian Nations, 2014, “Overview”, (Online), Available from: http://www.asean.org/asean/about- asean/overview, 24 November 2014 8 อาส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, “ยทธศาสตรอดมศกษาไทยในการเตรยมความพรอมสการเปนประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558”, (กรงเทพฯ: หางหนสวนจ�ากดบางกอกบลอก, 2553) น. 22

9 เพงอาง, น. 23

30

บทท 2

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2557

สการยอมรบคณสมบตรวมของอาเซยน การสงเสรมการเคลอนยายนกเรยนดวยการพฒนาบญชรายการระดบภมภาคของวสดสารสนเทศดานการศกษาทมในอาเซยน การสนบสนนการเคลอนยายแรงงานฝมอในอาเซยนดวยความพยายามทจะปกปองและปรบปรงมาตรฐานวชาชพและการศกษาในอาเซยน การพฒนามาตรฐานดานอาชพบนขดความสามารถของอาเซยนสระดบภมภาคและนานาชาตและตอบสนองตอความตองการของภาคอตสาหกรรม และการผลกดนใหมการพฒนามาตรฐานสมรรถนะรวมส�าหรบการศกษาระดบอาชวศกษาและมธยมศกษา 3) ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (ASEAN Socio-Cultural Community) เปาหมายคอเปนประชาคมทมประชาชนเปนศนยกลาง มสงคมท เอออาทร ประชากรอาเซยนมสภาพความเปนอยทดและมการพฒนาในทกดาน เพอยกระดบคณภาพชวตประชาชน สงเสรมการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน รวมทงสงเสรมอตลกษณของอาเซยน โดยมแผนปฏบตการดานสงคมและวฒนธรรมอาเซยน ขณะทบทบาทของภาคการศกษาในเสาสงคมและวฒนธรรม10 ไดแก การพฒนาเนอหารวมดานอาเซยนส�าหรบโรงเรยน การเสนอใหมหลกสตรระดบบณฑตศกษาดานศลปะและวฒนธรรมของอาเซยนในสถาบนอดมศกษา การเสนอใหภาษาของอาเซยนเปนวชาเลอกภาษาตางชาตในโรงเรยน การสงเสรมโครงการระดบภมภาคทสรางความตระหนกในความเปนอาเซยน (ASEAN Awareness) ในหมเยาวชน การสนบสนนการเขาถงการศกษาทมคณภาพในชมชนชนบท การ สงเสรมการเรยนรตลอดชวต การจดใหมการประชมวจยดานวชาการของอาเซยนเพอสงเสรมการวจยเพอการพฒนาในภมภาคการสงเสรมความเขาใจอนดและ ความตระหนกดานสงแวดลอมและประเดนส�าคญ ๆ จากชดขอมลทเกยวกบอาเซยนขางตนยอมมผลท�าใหเกดการเปลยนแปลง ในประเดนการศกษา ทงนเพอพฒนาทรพยากรมนษยโดยผานความรวมมอท ใกลชดยงขนในดานการศกษาและการเรยนรตลอดชวต ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอเสรมสรางพลงประชาชนและเสรมสรางความเขมแขงแหงประชาคม

10 เพงอาง, น. 23

31ความเปนประชาคมอาเซยนกบการอดมศกษาของไทย

บทท 2

อาเซยน11 ทงนในป พ.ศ.2549 มการจดประชมรฐมนตรศกษาอาเซยน12 (ASEAN Education Ministers Meeting : ASED) ครงแรกระหวางวนท 21-23 มนาคม 2549 ทสงคโปร โดยจดพรอมกบการประชมสภารฐมนตรศกษาแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต13 (Southeast Asian Ministers of Education Organization : SEAMEO) และมการประชมตอเนองทกป จนถงป พ.ศ.2552 เปนการประชมรฐมนตรศกษาอาเซยนครงท 4 โดยจดขนทจงหวดภเกต ซงรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการของไทยเปนประธานในการประชมครงน ดงนนการตนตวดงกลาวยอมกระทบตอการศกษาของไทยในระดบอดมศกษาอยางหลกเลยงไมได เนองจากการแขงขนทงทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง การศกษาและวฒนธรรมในภมภาคอาเซยน ฉะนนการศกษาในระดบปรญญาบณฑตของไทยควรมการปรบตวและการเตรยมความพรอมในดานตางๆ เพอเตรยมความพรอมอยางยงยนกบการ กาวสประชาคมอาเซยน

ชดขอมลเกยวกบการศกษาในระดบอดมศกษาของไทย

ปจจบนสถาบนอดมศกษาในประเทศไทย มความพยายามในการพฒนาและปรบตวเพอรองรบกบสภาวการณเปลยนแปลงอยางรวดเรว โดยมหาวทยาลยในไทยหลายแหง ไดเปดการเรยนการสอนผานอนเทอรเนตและวางแผนจะเปนมหาวทยาลยนานาชาต และเปนมหาวทยาลยทใชสองภาษา เพอรองรบนกศกษาจากทกภมภาคทวโลก ซงเปนผลพวงจาก โลกาภวตน รวมถงการรวมกลมประชาคมอาเซยน ซงท�าใหเกดการเปลยนแปลงอกมากมาย14 อาท สถาบนอดมศกษาตองแสวงหาเอกลกษณดานคณภาพและความแตกตาง สภาพการแขงขนดานการศกษา

11 Purposes of “CHARTER OF THE ASSOCIATION OF SOUTHEAST ASIAN NATIONS” Article 1 12 การประชมรฐมนตรศกษาอาเซยน เปนกลไกสงสดของความรวมมอระหวางรฐสมาชกกบอาเซยนในดานการศกษา ถกจดขนครงแรกเมอป 2549 ณ ประเทศสงคโปร ซงรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการของสมาชกอาเซยนเขารวมการประชม เพอพจารณาก�าหนดนโยบายทเปนประโยชนรบทราบผล การด�าเนนงาน รวมถงอนมตโครงการและกจกรรมทสอดคลองกบความสนใจและความตองการของสมาชก 13 องคการหรอสภารฐมนตรศกษาแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต หรอ ซมโอ (SEAMEO) เปนองคการระหวาง ประเทศสวนภมภาค กอตงเมอป พ.ศ. 2508 และไดมการ ลงนามในกฎบตร วนท 7 กมภาพนธ พ.ศ. 2511 โดยรฐมนตรศกษาของประเทศอนโดนเซย ลาว มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร ไทย บรไน ดารสซาลาม และสาธารณรฐเวยดนาม (ใต) ณ สาธารณรฐสงคโปร ราชอาณาจกรกมพชา เขาเปนสมาชกในป พ.ศ. 2513 และป พ.ศ. 2549 สาธารณรฐ ประชาธปไตยตมอร-เลสเต เขาเปนสมาชกลาสด 14 เกรยงศกด เจรญวงศศกด, (2557), “ทศทางการอดมศกษาไทย”, (ออนไลน), แหลงทมา: http://www.kriengsak.com 23 พฤศจกายน 2557

32

บทท 2

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2557

ทรนแรงขน เนองจากผเรยนมโอกาสเลอกสถาบนอดมศกษาไดมากขน ดงนนสถาบนอดมศกษาตางพยายามพฒนาตนเองใหมความเชยวชาญ และมประสทธภาพทสด สถาบนอดมศกษาตางมงสรางเครอขายความรวมมอกบหนวยงานภายนอกหรอสถาบนอดมศกษาอนๆ มากขน เพอเสรมจดออนจดแขงกนและกน สถาบนอดมศกษาเฉพาะทาง มแนวโนมวามบางมหาวทยาลยมงจดการศกษาเฉพาะทเปน การลงลกระดบเชยวชาญ สถาบนอดมศกษามงผลตผลงานวจย สถาบนอดมศกษา บนเครอขายอนเทอรเนต เนองจากความกาวหนาดานเทคโนโลยสารสนเทศ ท�าให การเรยนแบบ E-education หรอ E-learning เปนทนยมมากขน สถาบนอดมศกษาทใชหลกสตรตนแบบจากตางประเทศ การขยายตวดานการลงทนทางการศกษาทแข งขนมากขนขณะเดยวกนการอดมศกษาของไทยมการ เตรยมความพรอมสการเปนประชาคมอาเซยนในหลายประเดนไดแก ประการแรกคอ การเพมขดความสามารถของบณฑตใหมคณภาพมาตรฐานในระดบสากล และสงทควรด�าเนนการเพอเพมขดความสามารถของบณฑต นนคอ สงเสรมการเรยนการสอนภาษาองกฤษและระบบวดผลการเรยนการสอนภาษาองกฤษทมประสทธภาพ ตงแตการศกษาระดบพนฐานไปจนถงระดบอดมศกษา สงเสรมการผลตและพฒนาอาจารยดานการสอนภาษาองกฤษ รวมทงภาษาของประเทศสมาชกอาเซยนทงในระดบการศกษาขนพนฐาน อาชวศกษาและอดมศกษา สงเสรมการเรยนการสอนภาษาของประเทศสมาชกอาเซยนและความรเกยวกบอาเซยนตงแตระดบพนฐานไปจนถงระดบอดมศกษา และการวจยดานอาเซยนศกษาในสถาบนอดมศกษา รวมทงการพฒนาสอการเรยนการสอนดานอาเซยนศกษาและการน�าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการเรยนการสอน สงเสรมการ แลกเปลยนนกศกษาโดยสนบสนนการถายโอนหนวยกต ระหวางสถาบนอดมศกษาของไทยกบประเทศสมาชกอาเซยนอยางตอเนอง และเปนระบบ และสงเสรมการ จดกจกรรมเพอเปดโลกทศนและเปดโอกาสใหนกศกษาไทยไดแสดงความสามารถในเวทระดบนานาชาตโดยเฉพาะอยางยงระดบอาเซยน รวมถงกจกรรมเพอสรางความตระหนกในการเปนพลเมองอาเซยน15

15 ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, “ยทธศาสตรอดมศกษาไทยในการเตรยมความพรอมสการเปนประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558”, (กรงเทพฯ: หางหนสวนจ�ากดบางกอกบลอก, 2553) น. 68

33ความเปนประชาคมอาเซยนกบการอดมศกษาของไทย

บทท 2

ประการทสองคอ การพฒนาความเขมแขงของสถาบนอดมศกษาเพอการพฒนาประชาคมอาเซยน โดยสงเสรมใหสถาบนอดมศกษาก�าหนดสดสวนอาจารยระดบปรญญาเอกใหสงขน รวมทงสนบสนนใหอาจารยผลตผลงานทางวชาการเพอเลอนต�าแหนงทางวชาการโดยเฉพาะอยางยงในระดบศาสตราจารยใหมากขน สรางเครอขายดานการวจยระหวางศนยความเปนเลศของสถาบนอดมศกษาไทยกบสถาบนอดมศกษา/หนวยงาน/องคกรทงภาครฐและเอกชนในประเทศและในอาเซยนในสาขาทสอดคลองกบทศทางการพฒนาประเทศและทศทางของอาเซยน สนบสนนทนวจยระดบปรญญาเอก ทนพฒนาอาจารย และทนสนบสนนเพอผลตงานวจยและเผยแพรผลงานวจย เชน ในการประชมทางวชาการระดบภมภาคและวารสารทางวชาการในระดบนานาชาต เปนตน16

และประการทสามคอ การสงเสรมบทบาทของอดมศกษาไทยในประชาคมอาเซยน ไดแก การประชาสมพนธขอมลเกยวกบกระบวนการด�าเนนงานสการรวมตวเปนประชาคมอาเซยนและความเคลอนไหวในการเจรจาเปดเสรการคาบรการดานการศกษาในอาเซยนและระหวางอาเซยนกบประเทศคเจรจาแกสถาบนอดมศกษาและผทเกยวของอยางตอเนอง สงเสรมการสรางความตระหนกในเรองเอกลกษณของไทยและประเทศสมาชกอาเซยน รวมทงสงเสรมกจกรรมสมพนธในหมประชาชน ประชาคมอดมศกษาและเยาวชนอาเซยน สงเสรมความรวมมอระหวางสถาบน การศกษากบหนวยงานทเกยวของในการเตรยมการเพอใชประโยชนและปองกน ผลกระทบทเกดจากการเคลอนยายก�าลงคนขามชาต เชน การระบาดของโรค ยาเสพตด และอาชญากรขามชาต เปนตน โดยสถาบนอดมศกษาแกนหลกในสาขาทมความเชยวชาญและเปนความตองการของเขตพนทเศรษฐกจตางๆ โดยเชอมโยง ระหวางสถาบนอดมศกษาไทยทมความเชยวชาญและตอบสนองตอการพฒนาพนทเศรษฐกจตางๆ กบสถาบนอดมศกษาในอาเซยน สงเสรมใหอาจารยในสถาบนอดมศกษาไทยไปสอนหรอท�าวจย ใหบรการวชาการ ท�านบ�ารงศลปวฒนธรรมแกสถาบนอดมศกษาในอาเซยน17

16 เพงอาง, น. 69

17 เพงอาง, น. 71-72

34

บทท 2

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2557

กรอบความรวมมอระดบรฐมนตรทางวชาการในอาเซยน

นบแตประเทศไทยไดผลกดนใหมการจดตงกลไกความรวมมอดานการศกษาระดบรฐมนตรของอาเซยนขนเมอเดอนสงหาคม พ.ศ. 2548 ทกรงเทพมหานคร และในปลายปเดยวกนทประชมสดยอดอาเซยนครงท 11 ทมาเลเซย ไดมมตเหนชอบ ใหการประชมรฐมนตรศกษาอาเซยน (ASED) เปนการประชมประจ�าปของอาเซยน โดยจดประชมคขนานกบการประชมสภารฐมนตรศกษาแหงเอเชยตะวนออก เฉยงใต (SEAMEO) ทงคเปนเวทการหารอในระดบนโยบายเพอใหรฐมนตรดานการศกษาของประเทศอาเซยนไดแลกเปลยนขอคดเหนและผลกดนความรวมมอดานการศกษาเพอการพฒนาทรพยากรมนษยและเสรมสรางขดความสามารถในการแขงขนของอาเซยนในเวทระหวางประเทศ รวมทงสงเสรมใหการศกษามบทบาทส�าคญในการสรางประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยนและประชาคมอาเซยน ตอไป ประเดนความรวมมอทไดจากการประชมรฐมนตรดานการศกษาของอาเซยนระหวางป พ.ศ. 2548-2552 สรปไดดงน18 การประชมอยางไมเปนทางการของรฐมนตรศกษาอาเซยน (ASED) ทกรงเทพมหานคร เมอวนท 19 สงหาคม พ.ศ. 2548 โดยมรฐมนตรดานการศกษาของ บรไนดารสซาลาม กมพชา อนโดนเซย ลาว มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร ไทย เวยดนาม เลขาธการอาเซยน ผอ�านวยการส�านกเลขาธการรฐมนตรศกษาแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต และเจาหนาทระดบสงจาก 9 ประเทศดงกลาวเขารวมการประชม การประชม ASED ครงท 1 และการประชม SEAMEO ครงท 41 ทสงคโปร เมอวนท 23 มนาคม พ.ศ. 2549 ทประชมไดรบทราบวาการประชม ASED ไดรบความเหนชอบจากทประชมสดยอดอาเซยนครงท 11 ทมาเลเซย เมอเดอนธนวาคม พ.ศ. 2548 ใหเปนการประชมประจ�าปของอาเซยนโดยจดคขนานกบการประชม SEAMEO ตามขอเสนอของทประชมอยางไมเปนทางการของรฐมนตรดานการศกษาของอาเซยนการประชมครงนรฐมนตรดานการศกษาของอาเซยนไดเนนย�า ในประเดนความรวมมอดานการศกษา

18 เพงอาง, น. 24

35ความเปนประชาคมอาเซยนกบการอดมศกษาของไทย

บทท 2

การประชม ASED ครงท 2 และการประชม SEAMEO ครงท 42 ท อนโดนเซย เมอวนท 16 มนาคม พ.ศ. 2550 ทประชมไดเนนย�าในประเดนการ สงเสรมความรวมมอดานการศกษาเพอประชาคมอาเซยนทเขมแขงและมความยดหยน และเพอคณภาพชวตทดขนของประชาชนอาเซยน การประชม ASED ครงท 3 และการประชม SEAMEO ครงท 43 ทมาเลเซย เมอวนท 15 มนาคม พ.ศ.2551 ทประชมเหนวาความรวมมอดานการศกษาเปนหวใจส�าคญในการเพมขดความสามารถของประเทศสมาชกอาเซยนและเปนมตทส�าคญของเสาหลกสามดานของประชาคมอาเซยนไดแก ประชาคมการเมองและความมนคงประชาคมเศรษฐกจ และประชาคมสงคมและวฒนธรรม พรอมทงไดเนนย�าบทบาทของการศกษาในการเพมความตระหนกเรองความเปนอาเซยน การเสรมสรางอตลกษณของอาเซยน และการสรางความเขาใจในความแตกตางทางวฒนธรรมในอาเซยน การประชม ASED ครงท 4 และการประชม SEAMEO ครงท 44 ทจงหวดภเกตเมอวนท 5-8 เมษายน พ.ศ.2552 ทประชมรบทราบความกาวหนาการด�าเนนงานของส�านกเลขาธการอาเซยนในเรองของกฎบตรอาเซยนทมผลบงคบใชตงแตวนท 15 ธนวาคม พ.ศ.2551 และผลการประชมสดยอดอาเซยนครงท 13 ทชะอ�า-หวหน พรอมทงกจกรรมความรวมมอภายใตกรอบซมโอและ กรอบเครอขายมหาวทยาลยอาเซยน19 (ASEAN University Network: AUN) นอกจากนทประชมไดรวมกนพจารณาการขอแกไขกฎบตร AUN เพอใหบทบาทการด�าเนนงานของเครอขายมหาวทยาลยอาเซยนมความเหมาะสมกบสถานการณในปจจบน รวมถงใหสอดรบกบกฎบตรอาเซยนทระบวา AUN เปนองคประกอบหนงในองคกรระดบรฐมนตรอาเซยนเฉพาะสาขา (ASEAN Sectoral Ministerial Bodies) ในดานประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน โดยทประชมไมขดของในการขอ แกไขกฎบตร AUN และเหนชอบทจะลงนามรวมกนในกฎบตรดงกลาวในการประชม ASED ครงท 5 และการประชม SEAMEO ครงท 45 จดขนในระหวางวนท 25-30 มกราคม 2553 ทเมองเซบ ฟลปปนส หลงจากนนไดมการหารอมาโดยตลอด และการประชม ASED ครงท 6 และการประชม SEAMEO ครงท 46

19 เครอขายมหาวทยาลยอาเซยน เปนความรวมมอของสถาบนอดมศกษาระหวางประเทศสมาชกสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต กอตงขน เมอเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2538 รวม 13 สถาบน ตอมาไดขยายความรวมมอระหวางอาเซยนเพมมากขน จดตงขนเพอพฒนาทรพยากรมนษยของภมภาคและสรางความส�านกในความเปนอาเซยน

36

บทท 2

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2557

จดขนทสาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม หลงจากนนจดขนทประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว วนท 12 กนยายน พ.ศ. 2557 และในป พ.ศ. 2558 ทไทยจะเปนเจาภาพในการจดประชมสภาซมโอ ครงท 48 เพอใหอดมศกษาของไทยมความพรอมส ประชาคมอาเซยน กระทรวงศกษาธการจงไดก�าหนดกรอบและแนวทางในการปฏบตดานการศกษาของไทย เพอเตรยมความพรอมในการเขาสประชาคมอาเซยนใน ป พ.ศ. 2558 ทจะถงน โดยก�าหนดกรอบอาเซยนส�าหรบแนวทางการศกษาไทยดงน20 ส�านกปลด กระทรวง ศกษาธการก�าหนดใหด�าเนนงานภายใตกรอบรฐมนตรศกษาอาเซยน กรอบประเทศ อาเซยนกบประเทศคเจรจา เสรมสรางความตะหนกเกยวกบอาเซยน และการ จดตงสถาบนนานาชาตเพอพฒนาผบรหารการศกษา สวนส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมโครงการ Education Hub School และอยระหวางด�าเนนโครงการ Spirit of ASEAN (Sister/ Partner School และ Buffer School) ขณะทส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา มโครงการแลกเปลยนนกศกษามาเลเซย-อนโดนเซย-ไทย การประชมอยางไมเปนทางการระหวางผบรหารระดบสงดานการอดมศกษา และการจดท�ายทธศาสตรดานการอดมศกษาอาเซยน ส�านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา โครงการเวทแลกเปลยนความรเกษตรนานาชาต จดการเรยนการสอนบรการสงคมรวมกบนกศกษาสงคโปร โครงการแลกเปลยนกบ Institute of Technical Education College East สงคโปร โครงการพฒนาโรงเรยนเทคนคลาว แลกเปลยนนกศกษาทวภาคระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสงกบบรไนดารสซาลาม โรงเรยนพระราชทานฯ วทยาลยก�าปงเฌอเตยลกมพชา รวมมอ กบศนยระดบภมภาควาดวยการศกษาแบบเปดของซมโอ (SEAMEO Regional Open Learning Center : SEAMOLEC) ส�านกเลขาธการสภาการศกษา จดโครงการสมมนาการวจยการศกษาไทย-มาเลเซย บรรยายทางวชาการเรองความตะหนกเรองการกาวสอาเซยน บรรยายเรองการจดการศกษาเพอปวงชนและคน ดอยโอกาสใหกบผแทนมาเลเซย โครงการพฒนานโยบายการศกษาสอาเซยน : กรณศกษาไทย-ลาว-เวยดนาม โครงการความรวมมอไทย-ลาว โครงการความรวมมอไทย-เวยดนาม นอกจากนนส�านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษา

20 องคความรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน, (2557), “อดมศกษาไทยพรอมรบประชาคมอาเซยน”, (ออนไลน), แหลงทมา: http://www.thai-aec.com, 14 พฤศจกายน 2557

37ความเปนประชาคมอาเซยนกบการอดมศกษาของไทย

บทท 2

ตามอธยาศย จดศนยการเรยนรชมชนใหประเทศเพอนบาน อบรมเทคนคการจดนทรรศการ การน�าเสนอขอมล สงเสรมความรเรองความหลากหลายทางชวภาพ ชมชนในศนยวทยาศาสตรของประเทศเพอนบาน ส�านกงานเลขาธการครสภา ครสภา ไดเขารวมเปนภาคองคกรสมาชกสภาครอาเซยน โดยรวมกบองคกรครในกลมประเทศอาเซยน 5 ประเทศไดแก อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร และไทย กอตงขนในป พ.ศ. 2521 ปจจบนมภาคสมาชก 23 องคกรจาก 9 ประเทศ และเครอขายมหาวทยาลยอาเซยน (AUN) ได จดกจกรรมแลกเปลยนนกศกษาภายในอาเซยน มการพฒนาหลกสตรและการประเมนหลกสตรในสาขาวชาตางๆ เชน เคม คอมพวเตอร วศวกรรมศาสตร ฯลฯ จากกรอบความรวมมอดงกลาว กระทรวงศกษาธการยงไดพจารณาแนวทางการด�าเนนงานตามปฏญญาอาเซยนดานการศกษาเพอก�าหนดเปนนโยบาย เชน 1) การเผยแพรความร ขอมลขาวสารเกยวกบอาเซยน เพอสรางความตระหนกและเตรยมความพรอมของคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา นกเรยน นกศกษา และประชาชน เพอกาวสประชาคมอาเซยน ภายในป พ.ศ. 2558 การพฒนาศกยภาพของนกเรยน นกศกษาและประชาชนใหมทกษะทเหมาะสมเพอเตรยมความพรอมในการกาวสประชาคมอาเซยน เชน ความรภาษาองกฤษ ภาษา เพอนบาน เทคโนโลยสารสนเทศ ทกษะและความช�านาญทสอดคลองกบการปรบตวและเปลยนแปลงทางอตสาหกรรมและการเพมโอกาสในการหางานท�าของประชาชน 2) การพฒนามาตรฐานการศกษาเพอสงเสรมการหมนเวยนของนกศกษาและคร อาจารย ในอาเซยน รวมทงใหมการยอมรบในคณสมบตทางวชาการรวมกนในอาเซยน การสงเสรมความรวมมอระหวางสถาบนการศกษาตางๆ และการ แลกเปลยนเยาวชน 3) การพฒนาระบบการศกษาทางไกล ซงชวยสนบสนนการศกษาตลอดชวต การสงเสรมและปรบปรงการศกษาดานอาชวศกษาและการ ฝกอบรมทางอาชพทงในขนตนและขนตอเนอง ตลอดจนสงเสรมและเพมพนความรวมมอระหวางสถาบนการศกษาของประเทศสมาชกอาเซยน 4) การเตรยมความพรอมเพอเปดเสรทางการศกษาในอาเซยนเพอรองรบการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ประกอบดวยการจดท�าความตกลงยอมรบดานการศกษา การพฒนา ความสามารถ ประสบการณในสาขาวชาชพส�าคญตางๆ เพอรองรบการเปดเสรการศกษาควบคกบการเปดเสรดานการเคลอนยายแรงงาน 5) การพฒนาเยาวชนเพอเปนทรพยากรส�าคญในการกาวสประชาคมอาเซยน รฐมนตรวาการกระทรวง

38

บทท 2

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2557

ศกษาธการไดมอบหมายใหองคกรหลกเตรยมจดท�าแผนการด�าเนนงานและแตงตงคณะอนกรรมการจากหนวยงานทเกยวของ เพอเตรยมการรองรบในเรองดงกลาว โดยใหพจารณาถงระบบการศกษาในอาเซยน และนโยบายของประเทศเพอนบาน เพอใหเกดความรวมมออยางแทจรงในอาเซยนตอไป

บทสรปและขอเสนอแนะตอการอดมศกษาของไทย

การกาวสความเปนประชาคมอาเซยนจะเรมตนอยางเปนทางการในป พ.ศ.2558 น กบการศกษาของไทยทไดวางแนวนโยบายเตรยมพรอมส�าหรบอนาคตอนใกลน ยงกวานนกรอบความรวมมอระดบรฐมนตรทางวชาการในอาเซยน หรอกรอบความรวมมอในระดบรองลงมา มแนวทางในการสงเสรมและสนบสนนดานการคนควาและพฒนารวมกน ถงแมวาระบบการศกษาในระดบปรญญาบณฑตของไทยมพรอมในหลายดาน แตยงประสบกบปญหาพอสมควรในการกาวสความเปนประชาคมอาเซยน ซงสามารถวเคราะหภาพรวมไดดงน

จดแขง (Strengths) จดออน (Weaknesses)

มแผนงาน กฎ ระเบยบ ทชดเจน ขาดความตอเนองในเชงนโยบาย

มงบประมาณสนบสนน ระบบการประเมนผลซบซอน

มการกระจายอ�านาจทางการศกษา ขาดการปฏรปการศกษาแบบบรณาการ

โอกาส (Opportunities) วกฤต (Threats)

เปนศนยกลางทางภมรฐศาสตร คณภาพบณฑตต�า

ความรวมมอทางวชาการในกลมอาเซยน ปรมาณบณฑตมมากกวาต�าแหนงงาน

การวจยในระดบนานาชาตและพฒนา สภาพเศรษฐกจกบการวางงาน

ตารางท 1 วเคราะหภาพรวมการศกษาระดบปรญญาบณฑตของไทย

39ความเปนประชาคมอาเซยนกบการอดมศกษาของไทย

บทท 2

เมอพจารณาภาพรวมการศกษาระดบปรญญาบณฑตของไทยจะพบวา มทง จดแขง จดออน โอกาส รวมถงวกฤต ทเกดขนพรอมๆ กน โดย จดแขงของการศกษา ระดบปรญญาบณฑตของไทย อยทการเตรยมแผนงาน มกฎ ระเบยบ ทชดเจน เพอก�าหนดแนวทางเกยวกบการศกษาของไทย อาท พระราชบญญตการศกษา แหงชาต พทธศกราช 2542 พระราชบญญตสถาบนอดมศกษาเอกชน พ.ศ. 2546 เปนตน นอกจากนนภาครฐไดจดสรรงบประมาณใหกระทรวงศกษาธการทสงมาก เมอเทยบกบกลมประเทศในอาเซยน และมขนตอนการกระจายอ�านาจทางการศกษา ทงในระดบชาตและทองถน ขณะเดยวกนการศกษาระดบปรญญาบณฑตของไทย ยงมจดออน ทไมควรมองขามไดแก การขาดความตอเนองในเชงนโยบาย กลาวคอ รฐบาลทผานมาไมมความตอเนองในเชงนโยบาย เมอมการเปลยนแปลงตวรฐมนตร หรอรฐบาล สวนระบบการประเมนผลของการศกษาในระดบปรญญาบณฑตของไทย นนมความซบซอน แมนวามหลายหนวยงานในการตรวจประเมนคณภาพ หากแต ไมไดชวยใหเกดการพฒนาในเชงคณภาพ ยงกวานนคอ การปฏรปการศกษา ของไทยยงขาดการบรณาการ นนคอใหหลายหนวยงานเขามามสวนรวมในการ พฒนา โดยเฉพาะภาคอตสาหกรรมกบภาคการศกษาทตองจดท�าหลกสตรใหตรง กบความตองการของตลาดแรงงานมากขน เพอสรางโอกาส ทางดานการศกษา ของไทยในเวทอาเซยน เนองจากภมรฐศาสตรประเทศไทยตงอยใจกลางภมภาคอาเซยน จงเหมาะกบการสรางความรวมมอทางวชาการในกลมอาเซยน สงเสรมการวจยในระดบนานาชาตและพฒนารวมกนในระดบมหาวทยาลย เพอลดวกฤตการศกษาไทยในประเดนคณภาพบณฑตต�า กลาวคอ ปจจบนมหลายทางเลอกในการศกษามากขน และเนนในเชงพาณชย หากแตขาดการควบคมคณภาพของการศกษา สงผลใหปรมาณบณฑตมมากกวาต�าแหนงงานเนองจากเนนการผลตบณฑตในคณะวชาทสรางรายไดใหกบมหาวทยาลยนนๆ แตลมค�านงถงความตองการ ของตลาดแรงงานทแทจรง ประกอบกบสภาพเศรษฐกจผนผวนตลอดเวลาสงผล ใหเกดการวางงานมากขน อยางไรกตาม หลายภาคสวนเรมตงค�าถามกบการศกษาของไทย “ท�าไมการศกษาในระดบอดมศกษาของไทยถกจดอนดบเปนประเทศ ทายกลมอาเซยน” พจารณาจากตารางท 2

40

บทท 2

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2557

ตารางท 2 คณภาพการศกษาไทยเปรยบเทยบประเทศในอาเซยน

อนดบ การศกษาขนพนฐาน อนดบ การศกษาระดบมธยมและอดมศกษา

1 สงคโปร 1 สงคโปร

2 มาเลเซย 2 มาเลเซย

3 บรไน 3 บรไน

4 อนโดนเซย 4 ฟลปปนส

5 เวยดนาม 5 อนโดนเซย

6 ไทย 6 กมพชา

7 ฟลปปนส 7 เวยดนาม

8 กมพชา 8 ไทย

ทมา: มตชนออนไลน (http://www.matichon.co.th)

จากผลการจดอนดบของ “World Economic Forum-WEF” ในรายงาน “The Global Competitiveness Report 2013-2014” ตอระบบการศกษาไทย ชวาการศกษาไทยนบตงแตระดบประถม มธยม ถงมหาวทยาลย มคณภาพต�ากวาประเทศเพอนบานอยาง สาธารณรฐสงคโปร สหพนธรฐมาเลเซย บรไนดารสซาลาม สาธารณรฐอนโดนเซย สาธารณรฐฟลปปนส สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชน ลาว และราชอาณาจกรกมพชา ขอมลดงกลาวควรก�าหนดเปนระเบยบวาระแหงชาต และถอเปนเรองทมความส�าคญ ทตองปรบปรงเพมเตมจากสงทไดก�าหนดไว เพอพฒนาใหอยในระดบแนวหนาของกลมประเทศอาเซยน โดยประเดนทจะตองปรบปรงมรายละเอยดดงน

1) ระดบนโยบาย 1.1) การปรบตวและการเตรยมความพรอมของรฐบาลในเชงนโยบาย คอ กระทรวงศกษาธการและกระทรวงทเกยวของ ตลอดจนหนวยงานทเกยวกบสถาบนอดมศกษาควรมนโยบาย และแผนยทธศาสตรรองรบการเตรยมความพรอมของการศกษาไทยในการกาวเขาสประชาคมอาเซยน ซงทผานมายงไมมความชดเจน ในการน�าไปสการปฏบต ซงควรมนโยบายในการปรบตวและการเตรยมความพรอมในการกาวเขาสประชาคมอาเซยนแกมหาวทยาลยในประเทศไทยอยางเปนรปธรรม ถงแมรฐบาลหรอรฐมนตรจะมการเปลยนแปลง

41ความเปนประชาคมอาเซยนกบการอดมศกษาของไทย

บทท 2

ดงนนส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) กระทรวงศกษาธการเปนหนวยงานหนงตองกระตนใหสถาบนอดมศกษาเกดความตนตว พฒนานสต นกศกษา บณฑต เพอรองรบการเปลยนแปลงทจะเกดขน และตระหนกถงความส�าคญของการเขารวมเปนประชาคมอาเซยนตามกฎบตรอาเซยน ซงจะท�าใหการเปดเสรการคาบรการดานอดมศกษา และการบรณาการ การเปนประชาคมอาเซยน เปนปจจยส�าคญในการจดท�ากรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป ฉบบท 2 เพอใหระบบอดมศกษาเตรยมพรอมในการรองรบใหประเทศไทยเขาสประชาคมอาเซยนได ดงนน ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาตองก�าหนดให เพมขดความสามารถ ของบณฑตใหมคณภาพมาตรฐานในระดบสากล โดยพฒนาการใชภาษาองกฤษ ในระดบสากล โดยพฒนาการใชภาษาองกฤษในระดบทใชงานได พรอมทงพฒนา ดานวชาชพ และการท�างานขามวฒนธรรมพฒนาความเขมแขงของสถาบนอดมศกษา และสงเสรมบทบาทของอดมศกษาไทยในประชาคมอาเซยนทงในเชงบวกและ เชงลบ สงเสรมใหประเทศไทยเปนศนยกลางการศกษาในกลมประเทศเพอนบาน 1.2) สถาบนระดบอดมศกษาตองเสรมหลกสตรในทกคณะ และภาควชาใหนกศกษาตระหนกในเรองของอาเซยน รายวชาทเจาะลกเรองเศรษฐกจ การเมอง สงคมและวฒนธรรมของประเทศอาเซยน และเพมภาษาประเทศในกลมอาเซยนเสรมเขาไป อดมศกษาในฐานะองคกรคลงสมองของชาต ตองเตรยมก�าลงคนของชาตใหพรอม หากคณภาพบณฑตไทยสบณฑตประเทศสมาชกอาเซยนไมได ประเทศไทยจะสญเสยตลาดแรงงานใหกบแรงงานตางชาต บณฑตไทยทจบออกมา จะตองเผชญกบปญหาการตกงานมากขน สงผลใหเกดปญหาเศรษฐกจ สงคมการเมองตามมา มหาวทยาลยไทยควรตนตวในการพฒนานกศกษา บณฑต บคลากร หลกสตร เพอเตรยมความพรอมเขาส ประชาคมอาเซยน ถอเปนทศทางทด ส�านกงาน คณะกรรมการการอดมศกษา อาจจดตง “ศนยอาเซยนศกษา” (ASEAN Studies Center) ขน เพอชวยเตรยมความพรอมการศกษาไทยสประชาคมอาเซยน เตรยม ความพรอมเปนศนยบรการเบดเสรจครบวงจร (One-stop Service) ดานอาเซยน ในภมภาคมการสรางฐานความรอาเซยนทสมบรณใหเปนแหลงอางอง เชอมโยง เชงเครอขายฐานขอมลตางๆ จดกจกรรม กระตนความเปนอาเซยน (ASEAN Alert) ใหทกภาคสวนเตรยมความพรอมสประชาคมอาเซยน หลงจากพฒนาการด�าเนนงานใหศนยอาเซยนศกษาเปนทรจกและเปนทยอมรบอยางกวางขวางขนใน

42

บทท 2

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2557

ระดบภมภาคและระดบนานาชาต มเครอขายกบหนวยงานภายนอกประเทศไทย เพมขนแลว ควรเนนการสรางความเขมแขงแกสถาบนอดมศกษาตางๆ ในการจดท�าและพฒนาหลกสตร การใหความรผานการเรยนการสอน และการประเมนคณภาพการเรยนการสอนรวมกนเพอการพฒนาขนตอไป ควรเนนการศกษาวจยประเดนตางๆ หลงการเขาสประชาคมอาเซยนอยางเตมตว

2) ระดบปฏบตการ 2.1) คณาจารย/ผสอน ตองเปดกวางสโลกภายนอกตองพฒนาเพมขดความสามารถของบณฑตใหมคณภาพมาตรฐานระดบสากล สงเสรมโครงการแลกเปลยนนกศกษา พฒนาอาจารยและบคลากร สระดบสากล พฒนาหลกสตรและการเรยนการสอน เพอยกระดบอดศกษาไทยใหเขมแขง สอดรบการพฒนาของประชาคมอาเซยน รวมถงการปรบตวดานการเตรยมความพรอมของอาจารยและบคลากรทางการศกษา คอ อาจารยในมหาวทยาลยตางๆ ทตองพฒนาศกยภาพของตนเองทางดานการเรยนการสอน การวจย การบรการทางวชาการ และการท�านบ�ารงศลปวฒนธรรม โดยเฉพาะภาษาองกฤษซงเปนภาษากลางของการสอสารในภมภาคอาเซยน อยางไรกตามระบบมหาวทยาลยยงไมมระบบการเสรมสรางและสนบสนน ใหพนกงานมหาวทยาลย ไดมการพฒนาศกยภาพของตนเองทงทางดานภาษา และ การศกษาตอในระดบสงขนไปอยางเพยงพอตอการรองรบการกาวเขาสประชาคมอาเซยนจากผทเกยวของและจากมหาวทยาลยในสงกดเอง ถอวาเปนปจจยทส�าคญสงผลตอการศกษาไทยในระดบอดมศกษา และการเตรยมความพรอมเพอรองรบ การกาวเขาสประชาคมอาเซยนดานการศกษา รฐบาลและหนวยงานทเกยวของตอง มมาตรการในการแกไขปญหาดงกลาวโดยเรวและมนโยบายทชดเจนตอบคลากรทางดานการศกษา 2.2) นสตนกศกษาสวนใหญ ยงขาดความเขาใจ หรอตระหนกถงเรองประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ในป พ.ศ. 2558 โดยเฉพาะนสตนกศกษาทก�าลงจะกาวเขาสตลาดแรงงานเปนเรองนาเปนหวง เพราะการรวมตวเปนประชาคมอาเซยนผลทจะเกดขนตามมา คอ การเปดเสรการคาบรการการศกษามการขยายตว การศกษาขามพรมแดนระหวางประเทศสมาชกอาเซยนกวางขวางขน การเคลอนยาย องคความร ก�าลงคนนกศกษา และบคลากรศกษา มความสะดวกขนดวย และการปรบตวดานการเตรยมความพรอมของนกศกษา คอ นกศกษานนหลกเลยงไมได ทจะตองเรยนรปรบตว และเตรยมการพรอมรบมอกบสถานการณในอนาคต เชน

43ความเปนประชาคมอาเซยนกบการอดมศกษาของไทย

บทท 2

นกศกษาตองมความสนใจและตระหนกถงผลทเกดขน อนเนองมาจากการรวมตว ของประเทศตางๆ สประชาคมอาเซยนในสวนของขอดและขอเสยอยางเขาใจ การเกดขนของประชาคมอาเซยน ซงสงคมยคใหมจะสะทอนความเปนสงคมพหวฒนธรรมเพมมากขน รวมถงการเรยนรของนกศกษายคใหม จ�าเปนตองปรบทงกระบวนการเรยนร ปรบทศนคตทจะตองตระหนกถงความเปนชาต การปรบกระบวนทศนการเรยนรยคใหมควรเปนไปอยางมเปาหมาย อยางคนรเทาทนสถานการณ การสรางความสามารถในการท�างานรวมกบผอนทตางวฒนธรรมได และเรยนรประเทศเพอนบานทงในดานประวตศาสตรและวฒนธรรมเพอใหเกด ความเขาใจอนดระหวางกน พรอมกบสรางโอกาสเรยนรภาษาตางประเทศ ตองเพม ทกษะทางดานภาษาองกฤษใหมากขนใหสามารถสอสารไดเปนอยางด 2.3) การปรบตวและการเตรยมความพรอมของชมชนทองถนในการกาว เขาสประชาคมอาเซยนเปนเรองทส�าคญ เพราะชมชนถอเปนฐานการเรยนรทส�าคญ และถาหากชมชนทองถนไมมมาตรการหรอแผนรองรบการกาวเขาสประชาคม อาเซยน กจะเกดความเสยเปรยบทางดานการแขงขน ทางดานภมปญญา วฒนธรรม ทองถนทถอวาเปนสงทอยคกบสงคมไทยมาอยางยาวนาน ตลอดจนการสรางชมชน เศรษฐกจอาเซยน ทจ�าเปนตองมผน�าชมชนทองถนทมวสยทศน ใหมความสามารถในการบรณาการเชอมโยงเศรษฐกจของประชาคมอาเซยนใหเขากบเศรษฐกจโลก โดยชมชนตองมกลไกและสถาบนการศกษาตางๆ ในทองถนนนตองมการสนบสนนในการประสานงานและการด�าเนนการประชาสมพนธ และใหความรเกยวกบประชาคมอาเซยนแกผน�าชมชน และประชาชนในทองถนเพอเรยนรและปรบตวในการวางแผนชมชนทองถน เพอรองรบการกาวเขาสประชาคมอาเซยนตอไป

เอกสารอางอง

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. ทศทางการอดมศกษาไทย. http://www.kriengsak.com 23 พฤศจกายน 2557.พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542.วทย บณฑตกล. 2555. รจกประชาคมอาเซยน. กรงเทพมหานคร : บรษท สถาพรบคส จ�ากด.

44

บทท 2

วารสารรมพฤกษ มหาวทยาลยเกรก

ปท 32 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2557

ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. 2553. ยทธศาสตรอดมศกษาไทยใน การเตรยมความพรอมสการเปนประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558. กรงเทพมหานคร : หางหนสวนจ�ากด บางกอกบลอก.สรรค วรอนทร. 2545. การกระจายอ�านาจทางการศกษา. กรงเทพมหานคร : หางหนสวนจ�ากด ภาพพมพ.ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กระทรวงศกษาธการ. กรอบแผนอดมศกษา ระยะยาว 15 ป ฉบบท 2 (พ.ศ. 2551-2565). www.knit.or.th 30 กนยายน 2550.ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา. 2553. แผนการศกษาแหงชาต ฉบบปรบปรง (พ.ศ. 2552-2559). กรงเทพมหานคร: บรษท พรกหวานกราฟฟค จ�ากด.ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา. 2551. สมรรถนะการศกษาไทยในเวทสากล พ.ศ. 2550. กรงเทพมหานคร : บรษท พรกหวานกราฟฟค จ�ากด.ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา. 2551. สมรรถนะการศกษาไทยในเวทสากล พ.ศ. 2551. กรงเทพมหานคร : บรษท พรกหวานกราฟฟค จ�ากด.องคความรประชาคมเศรษฐกจอาเซยน. อดมศกษาไทยพรอมรบประชาคมอาเซยน. http://www.thai-aec.com. 14 พฤศจกายน 2557Association of Southeast Asian Nations. Overview. http://www.asean.org/asean/about-asean/overview November 24, 2014.Keith Watson. “South-East Asia and Comparative Studies.” Journal of International and Comparative Education 1,1 (2012, March) : 31-39.United nations Educattional, Scientific and Cultural Organization. 2014. Education Systems in ASEAN+6 Countries : A Comparative Analysis of Selected Educational Issues. Bangkok : the United nations Educattional, Scientific and Cultural Organization.