มกราคม เมษายน พ.ศ.2555 เหาคน โลนคน และนิติกีฏวิทยา · Lice are bloodsucking wingless insects of the Kingdom

วารสารนตเวชศาสตร ปท 4 ฉบบท 2 มกราคม ndash เมษายน พศ2555

~ 151 ~

เหาคน โลนคน และนตกฏวทยา

อภชาต วทยตะ แสงชย นทวรนารถ

บทคดยอ

เหาเปนแมลงดดเลอดทไมมปก เหาจดอยใน Kingdom Animalia Phylum Arthopoda Class insecta

order Anoplura แมลงชนดนสามารถเปนหลกฐานในการพสจนบคคล คนสามารถเปนโฮสตของเหาไดสามชนด

คอ เหาบนศรษะ เหาตามล าตวและโลน เหาสามารถใชในการสบสวนทางนตวทยาศาสตรได เนองจากเลอดท

ปรสตนกนเขาไปหรอสงทเหาถายออกมา สามารถใชในการตรวจ DNA ในการตรวจทางอณชววทยาได ยงไป

กวานน การทนกนตกฏวทยาพบแมลงเหลานบนศพคนยงเปนการบงชถงสงแวดลอมของสถานททเกดการตาย

ไดอกดวย

ค ารหส เหาคน โลนคน การตรวจ DNA และนตกฏวทยาศาสตร

ภาควชาจลชววทยาและปรสตวทยา คณะวทยาศาสตรการแพทย มหาวทยาลยนเรศวร พษณโลก

ภาควชาเทคนคการแพทย คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร พษณโลก


Human Lice and Forensic Entomology

Apichat Vitta Saengchai Nateeworanart

Abstract

Lice are bloodsucking wingless insects of the Kingdom Animalia Phylum Arthopoda Class insecta order

Anoplura Lice are hematophagus insects that may be useful in identifying individual hosts Humans host three different kinds

of lice head lice body lice and pubic lice These lice are often utilized in forensics investigations because their bloodmeal

and excreta can be used in molecular diagnosis for human DNA detection In addition the insects robustness can be evidence

in a dead environment when forensic entomologists find them on human remains

Keywords Human louse pubic louse DNA investigation and forensic entomology

Department of Microbiology and Parasitology Faculty of Medical Science Naresuan University Phitsanulok

Department of Medical Technology Faculty of Allied Health Sciences Naresuan University Phitsanulok


~ 153 ~

เหาคน (Human louse)

เหาเปนแมลงทมชอวทยาศาสตรเรยกวา Pediculus humanus เหาทมความส าคญทางการแพทยม 2 ชนด

คอ เหาบนศรษะ (Head louse Pediculus humanus var capitis) และเหาตามล าตว (Body louse Pediculus

humanus var coporis)12 เหาเปนแมลงขนาดเลกประมาณ 1-5 มลลเมตร สน าตาลเขมจนถงด า และเปนแมลงท

ดานหลงและดานทองแบนเขาหากน (Dorsoventral) และไมมปก (รปท 1)3 เหาเพศเมยมขนาดใหญกวาเพศผ

เลกนอย เพศเมยมขนาดล าตวยาวประมาณ 35-45 มลลเมตร สวนเพศผมขนาดประมาณ 25-35 มลลเมตร

รปรางลกษณะของเหาแบงเปน 3 สวน คอ สวนหว สวนอก และสวนทอง สวนหวมลกษณะเรยวเลก และแคบ

กวาสวนอก มตาประกอบขนาดเลกมากๆ 1 ค มหนวดสนๆ จ านวน 1 ค หนวดแตละเสนม 5 ปลอง ปากของเหา

เปนแบบแทงดด (Piercing-sucking type) สวนอกของเหาตวเตมวยเชอมตดเปนปลองเดยวกน มรหายใจ 1 ค อย

ทางดานหลง เหามขาทอวนสนแตแขงแรง สวนปลายขามปลองทดดแปลงเปนตะขอ ใชในการยดเกาะใหตวเหา

ตดแนนอยกบเสนผมหรอขนของโฮสต สวนทองของเหาตวเตมวยมความยาวประมาณ 35 ของความยาว

รางกายทงหมด ผวหนงสวนทองสามารถยดหยนและโปงพองออกอยางเหนไดชดเมอเหากนเลอดเตมท สวน

ปลายสดของสวนทองในเหาเพศผมลกษณะแหลมและม Aedeagus (Penis) ทเหนไดชด 1 ค ส าหรบเหาเพศเมย

สวนปลายสดของทองมรอยเวา และมรเปดของอวยวะสบพนธอยตรงกลาง

เหาตามล าตวและเหาบนศรษะมรปรางภายนอกเหมอนกน แตแตกตางกนคอบรเวณทอาศยบนรางกาย

ของโฮสต ในป คศ 2005 ในการศกษาดานพนธศาสตรประชากรของเหาบนศรษะและเหาตามล าตว โดยศกษา

microsatellite DNA ของเหาทงสองกลม พบวาเหาทงสองชนดมลกษณะทางพนธกรรมทแตกตางกน ถาหากจะ

แยกเหาทงสองชนดออกจากน ควรจะตงชอเหาทอยบนศรษะวา Pediculus capitis สวนเหาทอยบนตวเรยกวา

Pediculus humanus4 เหาตามล าตวมความส าคญในทางการแพทยคอเปนพาหะของโรค Louse-borne epidemic

typhus Trench fever และ Louse-borne epidemic relapsing fever สวนเหาบนศรษะไมมรายงานเปนพาหะโรค

ดงกลาว ในประเทศไทย 125 อยางไรกตาม มการระบวาเหาบนศรษะสามารถเปนพาหะของการตดเชอ

Staphylococcus aureus และ Streptococcus pyogenes5 แมลงนอาศยอยบนศรษะและอยตามขนบรเวณล าตวจะ

กดและดดเลอดคน เนองจากเหามล าตวเรยวยาว และมความคลองตวในการเคลอนไหว จงตดตอในคนไดงาย

มาก ผตดเชออาจไมมอาการมากเทาใดนก แตปรสตอาจสรางความร าคาญได เดกหญงทมเหาบนศรษะ สามารถ


แพรการตดเชอใหแกเพอนรวมชนเรยนเดยวกนไดภายใน 24 ชวโมง ผตดเหามกจะท าใหเกดอาการคนทบรเวณ

ดานหลงและตรงศรษะ ถาเกามากจนเปนหนอง สะเกดแหงกรงได บางครงเกดการตดเชอแบคทเรยแทรกซอน

ท าใหตอมน าเหลองทบรเวณทายทอยและขางคอโตได ในทางตรงกนขาม ผตดเชอบางรายอาจจะไมมอาการใด

มาก ไมคนมาก ถงแมวาเหาจะพบบอยในเดกวยเรยนมากทสด แตปรสตนสามารถพบไดทกเพศทกวย ตวเหา

บนศรษะสามารถมองเหนไดดวยตาเปลา หรออาจใชแวนขยายชวยสองด ผปวยสวนใหญจะมตวเหาบนศรษะ

นอยกวา 10 ตว แตในบางคนอาจพบเหาไดมากถง 2091 ตว6 การตดเหาจะตดตอทางการสมผสโดยตรง เชน

การใชหวแปรงรวมกน การใชหมวกรวมกน การใชหมอนทนอนรวมกน จากศรษะคนหนงไปทศรษะอกคน

หนง เพราะฉะนนจงมกพบระบาดในโรงเรยนไดบอย เพราะเดกนกเรยนจะเลนใกลชดกนมาก12

โรคเหาทหนงศรษะพบไดบอยในเดกวยเรยน โดยเฉพาะเดกผหญง เหาจะดดเลอดกนเปนอาหาร

น าลายเหามสารทระคายผวหนงได ท าใหเกดตมคนตรงรอยกด เหาด ารงชวตแบบปรสต แมลงนอาศยอยบน

หนงศรษะ เสนผม ขน เหาจะดดเลอดกนเปนอาหาร และวางไขบนเสนผม โดยหลงสารไคตน (Chitin) หมปลาย

หนงของไข ใหเกาะตดแนนอย มองเหนไดดวยตาเปลา1 มสขาวขนอยตดกบโคนผม (รปท 2)7 ไขเหาจะฟกเปน

ตวภายใน 7-10 วน5 ไขมขนาดเลกประมาณ 05-1 มลลเมตร สขาวขน เกาะตดแนนกบเสนผม เหนไดดวยตา

เปลา ตวเหาจะวางไขทบรเวณโคนรากผม เมอผมยาวขนกจะเหนไขเหาอยหางจากหนงศรษะมากขน เชน ปกต

ผมจะยาววนละประมาณ 05 มลลเมตร ถาพบไขอยบนเสนผมหางจากหนงศรษะหรอโคนรากผม ประมาณ 15

เซนตเมตร แสดงวาเปนเหามาประมาณ 9 เดอน แลวไขทยงมตวอยจะมสเหลองขน แตไขทวางเปลาไมมตวจะม

สขาวขน4

รปท 1 เหาคน ตวเตมวยเพศเมย (ซาย) และตวเตมวยเพศผ (ขวา) (ทมา httpenwikipediaorgwikiHead_louse)


~ 155 ~

รปท 2 ระยะไข (nit) ของเหาบนศรษะทตดอยกบเสนผม (ทมา httpenwikipediaorgwikiHead_louse)

วงจรชวต เหามการเจรญเตบโตเปลยนแปลงรปรางแบบไมสมบรณ (Hemimetabolous) เมอตวผและตวเมยผสม

พนธกนแลว ตวเมยจะวางไขยดตดกบเสนผมหรอขนโดยใชกาวเหนยวๆ (Cement) เหาตวเตมวยเพศเมยวางไข

วนละประมาณ 6-9 ฟอง หรอประมาณ 200-300 ฟอง ตลอดชวงชวต8 ประมาณ 7 วน ระยะ nymph จะฟกออกมา

จากไข ลอกคราบ 3 ครง โดยใชเวลาประมาณ 16-18 วน จะเจรญเปนตวเตมวย ทงระยะ nymph และระยะตวเตม

วยจะดดเลอดโฮสต (รปท 3)9 การตดตอของเหามกเกดจากการคลกคลอยใกลชดกน และใชสงของรวมกน

รปท 3 วงจรชวตของเหา (ทมา httpwwwdpdcdcgovdpdxhtmlheadlicehtm)


อาการ

เดกทเปนเหาจะมอาการคนมาก อาจเกาจนหนงศรษะถลอก อกเสบ และเปนแผลตดเชอได นอกจากน

ยงท าใหเดกเสยสมาธในการเรยน บางรายจะมอาการคนศรษะมาก และพบตวเหาและไขเหาซงเหนเปนจดขาว ๆ

ตดอยบนบรเวณโคนผมและเสนผม สวนใหญจะพบทบรเวณเหนอใบหและททายทอย บางรายอาจมอาการคน

มากตอนกลางคน จนนอนหลบไมหลบเปนผลใหพกผอนไมเพยงพอ1-3

การวนจฉย

ผตดเหาสามารถตรวจไดดวยตาเปลาโดยการตรวจพบตวและไขเหา บนศรษะหรอล าตวขนกบชนดเหา

ส าหรบการวนจฉยแยกโรค ตองแยกจากรงแคซงจะเปนสะเกด ขยลอกบนศรษะ ขยนจะไปตดแนนกบเสนผม

เหมอนไขเหา นอกจากนอาจตองแยกลกษณะขยหรอสะเกดจากการตดเหาจากโรคทเกดจากการใชเจลใสผม ซง

เจลใสผมบางครงเมอท าปฏกรยากบเสนผม แลวจะแหงกรง เกาะตดเปนแผนเลกๆ บนเสนผมได1-4

การรกษา

การสระผมวนเวนวนและใชหวเสนยดสางเหาใสกระดาษและเผาท าลาย ท าเชนนทกวนประมาณ 2-3

สปดาห ชวยใหเหาหมดไปไดโดยไมตองใชยาก าจด การใชหวเสนยดควรใชหวซงมซของหวถมากใชสางผมท า

ใหทงตวเหาและไขเหาหลดตดกบหวออกมา นอกจากนวธโกนผมออกใหหมด เปนการรกษาทไดผลด เพราะ

เหาไมมทยดเกาะ เปนวธทสะดวก ไมสนเปลอง124

ส าหรบการใชสมนไพรรกษา เชน ยาฉน ใบหรอเมลดนอยหนา ต าแลวคนกบน าหรอน ามน ชโลมผม

ใหทวศรษะ ทงไว 3-4 ชวโมง จงสระผม เหามกจะเกดในเดกนกเรยน ในการก าจดเหาจ าเปนตองท าซ า เพราะ

ขณะก าจดเหา สมนไพรทใชสามารถฆาตวเหาได แตไขอาจจะถกก าจดไมหมด จงควรใชซ า และแนะน าให

รกษาความสะอาดโดยการสระผมบอย ๆ นอกจากนใชยารกษาหด-เหาขององคการเภสชกรรมซงมลกษณะเปน

ยาน าแขวนตะกอนสขาวขน (Scabicide emulsion) ควรใชอยางระมดระวง และปฏบตตามค าแนะน าในฉลาก

ส าห รบยาท ใชฆ า เหาและไข เหาไดผลด ค อ แกมมา เบนซน เฮกซาคลอไรด (Gamma-123456-

Hexachlorocyclohexane Benhexachlor Gamma isomer of benzene hexachloride) ชอทางการคา คอ Exagama

Forlin Gallogama Gamaphex Gammex Isotox Lindafor Lindagam Lindagrain Lindagranox Lindalo


~ 157 ~

Lindamul Lindapoudre Lindaterra Novigam และ Silvanol ใชทาทวศรษะ หลงสระผมใหสะอาดแลว แลวทง

ไว 12 ชวโมง และสระผมซ าลางออก โดยจะฆาตวเหาไดหมด แตไขเหายงไมถกก าจดใหหมด จงแนะน าให

ทายาซ าอก 1 สปดาห แลวใชหวซถๆ สางผมใหไขเหาหลดออก หรอใชทาศรษะ ทงไว 12 ชวโมง ลางออกใชทา

ตดตอกน 3 วน ส าหรบการใชสารก าจกเหาอนเชน เบนซลเบนโซเอต 25 (25 Benzyl benzoate) ชโลมทว

ศรษะ โพกผาทงไวประมาณ 12-20 ชวโมง วธทสะดวก คอ ใสยาตอนเยน แลวทงไวคางคนหลงจากนนสระผม

ใหสะอาด พรอมทงใชหวเสนยดสางเอาไขเหาออกมา อกหนงสปดาหตอมา ควรท าซ าอกครง เพราะเปนระยะท

ไขเหาทหลงเหลออยจะฟกตวอกครงหนง4 แพทยอาจตองพจารณาใชยาปฏชวนะ หากเกดมเชอแบคทเรยแทรก

ซอนเกดขน รวมทงอาจใชยากลมแอนตฮสตามน (antihistamin) เพอระงบอาการคน1245

การปองกน

ควรสระผมใหสะอาดเปนประจ าอยางนอยสปดาหละ 2 ครง และไมคลกคลหรอใชสงของรวมกบผตด

เหา นอกจากนครหรอผปกครองควรตรวจเหาใหเดกอยางนอยสปดาหละ 1 ครง และแนะน าใหเพอนและ

สมาชกในครอบครวก าจดเหาพรอมกนดวยวธทถกตอง ซงเปนการปองกนการแพรระบาดของโรคเหาได โดย

แนะน าใหเดกตองรกษาความสะอาดของรางกาย และสระผมเปนประจ า หากสมาชกในครอบครวเปนเหาควร

น าเครองใชของผตดเหาไปลางท าความสะอาด สวนเครองนงหมควรน าไปตากแดดหรอเขาเครองอบผา1245

สวนเหาตามล าตว จะมงเนนก าจดตวเหาและไขเหาทอยตามเสอผาเปนหลก การรกษาความสะอาดของรางกาย

ดวยการอาบน าบอยๆ อาจจะท าใหก าจดเหาได

โลนคน (Pubic louse)

ชอวทยาศาสตรของโลน คอ Pthirus pubis พบไดทวโลก และมกพบในชวงเดอนทมอากาศเยน10 ตว

เตมวยแมลงนมขนาดประมาณ 2 มลลเมตร สขาวเทา ลกษณะล าตวอวนปอมกวาเหา โลนมสวนทองคอนขางสน

และกวางเกอบเทากบความยาวของล าตว ดานขางของปลองทองแตละปลองมตมยนออกมา โลนมขาคแรกผอม

และเลก สวนขาคท 2 และ 3 มขนาดใหญ ปลายขาแตละขางจะมองตะขอทใหญ รปรางลกษณะภายนอกดงกลาว

ท าใหเหมอนกบกามป จงมชอเรยกโลนอกอยางหนงวา Crab louse15 (รปท 4)11 ปรสตนอาศยอยตามขน


โดยเฉพาะบรเวณหวเหนาดดกนเลอดคนเปนอาหาร หากอดอาหาร 24 ชวโมง ตวโลนจะไมสามารถด ารงชวต

อยได1245

รปท 4 ตวเตมวยโลน (Pthirus pubis) (ทมา httpenwikipediaorgwikiCrab_louse)

วงจรชวต

โลนมวงจรชวตคลายคลงกบเหา โลนอาศยอยตามขนบรเวณอวยวะสบพนธ (Pubic hair) หรอบรเวณ

Peri-anal region บางครงอาจพบอาศยทขนตามใบหนา ขนหนาอก ขนตา ขนคว หนวดเครา ขนรกแร และขน

ตามสวนตางๆ ของรางกาย812 ตวเตมวยเพศเมยวางไขตดกบเสนขน วนละประมาณ 2-3 ฟอง หรอประมาณ 30

ฟอง ตลอดชวงชวต13 ไขฟกเปนตวออน (Nymph) ภายใน 6-8 วน แลวเจรญเตบโตจนเปนตวเตมวย ประมาณ

13-17 วน จากไขจนกลายเปนตวเตมวยใชเวลาประมาณ 20-28 วน (รปท 5)14 โลนมอายอยไดประมาณ 1 เดอน

โลนสามารถตดตอผานทางเพศสมพนธ เชอจะตดจากขนของคนหนงไปยงอกคนหนง แตจะไมตดบนผม1245

การตดตอทางอนทมใชจากเพศสมพนธ เชน การนอนเตยงหรอใชผาเชดตวรวมกบคนทตดเชอ ใสเสอผาของคน

ทตดเชอ หรอนงบนโถสวมทมเชออย 124515


~ 159 ~

รปท 5 วงจรชวตของโลน (ทมา httpwwwcdcgovparasiteslicepubicbiologyhtml)

อาการ

จากการศกษาผปวยทเปนโรค Pediculosis pubis จ านวน 118 คน16 พบวาผทมอาการคนอยางรนแรงรอย

ละ 859 มรอยถลอกรอยละ 248 และม Maculae ceruleae บรเวณหนาทองและตนขารอยละ 08 อาการทส าคญ

คออาการคนบรเวณทตดเชอโดยเฉพาะบรเวณหวเหนา อาจจะสงเกตเหนตวโลนทหวเหนา หรอสงเกตพบไขท

โคนขนหวเหนาหรออาจจะพบรอยช าบรเวณทตวโลนดดเลอด นอกจากนอาจจะพบตวโลนในบรเวณอน เชน

ขนรกแร เครา ขนคว ขนตา15


สามารถเหนไขหรอตวเชอดวยตาเปลา หรออาจจะใชแวนขยาย หรอหากสงสยการตดโลน อาจไปพบ

แพทย เพอน าปรสตสองกลองจลทรรศนเพอวนจฉย1515


Permethrin cream ทาบรเวณทตดเชอทงไว 10 นาแลวลางออก ไมใชบรเวณทขนตา


Lindane shampoo ใชสระขนบรเวณทเปนทงไว 4 นาทแลวลางออก ไมใชบรเวณขนตา ไมใชในคนท

เปนโรคลมชก ไมใชบรเวณทมแผล หรอคนทอง หรอเดกอายนอยกวา 2 ป

Pyrethrins ใชสระขนทงไว 10 นาท แลวลางออก124515 การโกนขนบรเวณทปรสตอาศยอยทงเปนการ

รกษาทดวธหนง1


หลงจากรกษา ควรก าจดไขเนองจากการรกษาดวยสารเคมจะฆาตวเตมวยแตไมสามารถก าจดไขโลนให

หมดไป การเปลยนชดและทนอนใหมทสะอาดเปนการปองกนการตดปรสตนอกทางหนง นอกจากนรกษาค

นอนและงดรวมเพศจนกระทงรกษาหายขาดแลว หลงจากรกษาแลวเสอผา ทนอน เครองใชยงตดตอ

เพราะฉะนนตองน าเสอผา ผาหม เครองนอนทงหลายไปตมและอบแหงดวยความรอน14515

เหา โลน และนตกฏวทยา

นตกฏวทยา (Forensic Entomology) หมายถง การน าความรทางดานชววทยาของแมลงซงเปนสงมชวต

ใน Phylum Arthropoda มาประยกตใชอางองในกระบวนการทางกฎหมาย17 เชน การใชตวออนและตวเตมวย

แมลงในการประเมนเวลาหลงการตาย (Post mortem interval หรอ PMI) จากโครงสรางหรออวยวะของตวออน

หรอตวเตมวย18-20 นอกจากนขอมลจากแมลงทมายงศพยงใชเปนประกอบกบหลกฐานอนในทเกดเหต เปนอก

หนทางหนงทสามารถใชเปนขอมลในการบงคบใชกฎหมาย เพอลงโทษตวผกระท าความผดหรอหาสาเหตการ

ตาย 21-23 เชน การน าสตวขาขอทกนซากศพวเคราะหหายาหรอสารพษซง Derrick ไดระบในงานทบทวนเอกสาร

วา สวนของกลามเนอของตวออนหนอนแมลงวนสามารถตรวจยาหรอสารทผตายไดรบได นอกจากนยาห รอ

สารทผตายไดรบยงสมารถตรวจจากอาหารทตวออนแมลงวนไดกนจากศพเขาไปไดอกดวย รวมทงตวออน

ระยะดกแดของหนอนแมลงสามารถใชเปนหลกฐานในการตรวจยาหรอสารพษได และมความเปนไปไดทยา

หรอสารพษอาจอยในตวดกแดไดนานเปนป ยงไปกวานนยาหรอสารพษจากศพยงสามารถตรวจแมลงปกแขง

ในทเกดเหตทกนตวออนหนอนแมลงวนเปนอาหารไดดวย24 นอกจากน Gagliano-Candela และ Aventaggiato

ระบรายงานการใชสตวขาขอถกใชในการตรวจหาสารพษในทางนตพษวทยา ดวยเทคนคการตรวจสารพษท

แตกตางกนไปในแตละรายงาน 25 ส าหรบหลกฐานทส าคญทางนตวทยาศาสตรอกประเภทหนงคอ สาร


~ 161 ~

พนธกรรม Deoxyribonucleotide DNA ซงจะเปนลกษณะส าคญทใชพสจนตวบคคลได ในทางนตวทยาศาสตร

มรายงานจ านวนมากทใชเทคนคการตรวจ DNA ในการคลคลายคด ไมวาจะเปนการตรวจสารพนธกรรมนดวย

เทคนค Restriction Fragment Length Polymorphism (RFLP) และ Polymerase Chain Reaction (PCR) ซง

นอกจาก nuclear DNA แลว mitochondrail DNA ยงมรายงานการใชในงานนตวทยาศาสตรเพมขนอกดวย21

การตรวจ DNA ในทางนตวทยาศาสตรสามารถไดจากสงสงตรวจหลายชนด เชน เนอเยอ ปมรากผม

เลอด เปนตน โดยเฉาะอยางยงสงสงตรวจทเปนเลอดในทเกดเหตเปนหลกฐานทมความส าคญในการตรวจ

DNA เพอสบสวนคดทางนตวทยาศาสตร2627 เนองจากเหาและโลนเปนสงมชวตทเปนปรสต และเนองการ

ด ารงชวตของแมลงทงสองชนดนทตองดดกนเลอดจากโฮสตทมนอาศยอย จงมการศกษาเพอตรวจหา DNA ใน

แมลงทงสองนเพอใชเปนหลกฐานในการพสจนบคคลนตวทยาศาสตร ทงจากเลอดทปรสตดดกนเขาไปและสง

ทแมลงขบถายออกมา (Excreta)28-30 โดย Replogle ประสบความส าเรจในการตรวจ genotype ของคนโดยใช

mitochondrial DNA สวน D1S80 HUMTH01 ดวยเทคนค Amplified Fragment Length Polymorphism (AMP-

FLP) จากการตรวจสงขบถายจากโลน Pthirus pubis28 ในป 1998 Lord และคณะ สามารถเพมจ านวนและหา

ล าดบเบสของ human mitochondrial DNA จากตวโลน ทไดดดกนเลอดคนเขาไป29 ในการตรวจ DNA ดวย

เทคนค PCR โดยสวน short tandem repeats ท loci D13S317 D7S820 และ D16S539 จากเหาบนศรษะ

Pediculus humanus L 1758 ทดดกนเลอดท 246814 17 20 และ 24 ชวโมงหลงดดเลอด คณะผวจยพบวา

genomic DNA ของโฮสตทถกดดเลอดสามารถตรวจไดจาก 2 ถง 20 ชวโมง หลงเหาดดเลอดไปแลว เมอน า

เลอดจากเหาทดดเลอดจากคน 2 คนผสมกน สามารถตรวจ DNA จากเลอดผสมไดท 0 ถง 3 ชวโมง และการ

ตรวจ DNA ยงจะสามารถตรวจไดถงแมเหาจะดดเลอดจากโฮสต 3 คน อยางไรกตามผวจยตงขอสงเกตวาการ

ตรวจ DNA จากเลอดทเหาดดกนเลอดอาจเกดปญหาในการแปลผลไดหากเหากนเลอดของทงผตองหาและเหยอ

เขาไปเพราะเกดการตดตอของเหาในทเกดเหต30 เนองจากการศกษาดงกลาวสกด DNA จากเหา 2 ถง 3 ตว

Davey และคณะ ไดท าการศกษาการสลายของ mtDNA เลอดกระตายทถกเหาตามล าตวดดเลอด (ท าการทดลอง

โดยใหเพยงตวเดยวทกนเลอดโฮสต) ผวจยพบวา DNA ขนาด 199 bp จะสลายชากวา DNA ขนาด 283 bp อยาง

มนยส าคญ31 นอกจากนคณะผวจยยงพบวาเมอ mtDNA 199 bp สามารถตรวจไดจากเหานานถง 24 ชวโมง

หลงจากเหาดดเลอดไปแลว ในขณะทขนาด 283 bp ตรวจพบไดหลงจากเหาดดเลอด 0 ถง 12 ชวโมง นอกจากน

การพบเหาและโลนในทเกดเหตสามารถใชประกอบหลกฐานในการสอบสวนทางนตวทยาศาสตรได โดยเหาจะ


อาศยในพนททแหงเทานนและจะอาศยอยบนโฮสตเทาทอณหภมรางกายโฮสตเหมาะสมเทานน ซงขอมลน

สามารถประกอบการประมาณเวลาในการตายของเหยอรวมกบขอมล ในการแขงตวของกลมเนอ (Rigor mortis)

และการตกของเมดเลอดหลงการตาย (Lividity) ในกรณของการตายในลกษณะ Recent death ภายในเวลา 24

ชวโมงได32 นอกจากน Durden ไดระบในหนงสอ Medical and Veterinary Entomology วา ประชากรของเหา

จะตายประมาณ 4 หลงจากทถกแยกจากโฮสตของมน ทอณหภม 26 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธใน

อากาศ 65 และทอณหภม 22 องศาเซลเซยส เหาจะตายภายใน 7 วน33

บทสรป

ปจจบนนทงในประเทศไทยและตางประเทศ มขอมลทเกยวของกบการใชเหาและโลนในทางนต

วทยาศาสตรอยนอยมาก โดยเฉพาะในประเทศไทยยงไมพบขอมลดานนเลย ขอมลทผนพนธไดรวบรวมมาเปน

การแสดงใหเหนวาเหาและโลนสามารถน ามาใชประโยชนทางนตกฏวทยาไดจรง โดยการสกด DNA จากเลอด

คนในตวเหาหรอโลนทดดเลอดคนเขาไปหรออาจจะใชประโยชนในการประมาณระยะเวลาการตายแบบคราว ๆ

แตอยางไรกตามยงคงตองมการศกษาเพมเตมอกมากในเรองของเทคนคการสกด DNA ของคนจากเหาหรอโลน

เพอความแมนย าและความถกตอง แลวจงน าไปใชใหเกดประโยชนสงสดในการพสจนบคคล

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณ Mr Matthew Robert Furguson ผอ านวยการสถาบนพฒนาภาษามหาวทยาลยนเรศวร ในการใหค าแนะน า

เกยวกบการเขยนบทคดยอภาษาองกฤษ

References

1 วชต พพธกล สตวขาขอทางการแพทย ใน สมาน เทศนา และ ผวพรรณ มาลวงษ บรรณาธการ ปรสตวทยาทางการแพทย พมพครงท 1 ขอนแกน โรงพมพมหาวทยาลยขอนแกน 2544 300-37 2 Service MW Medical entomology for students 2nd ed UK Cambridge University press 2000 3 http enwikipediaorgwikiHead_louse (สบคนเมอ 26 กรกฏาคม 2554) 4 Leo NP Hughes JM Yang X Poudel SKS Brogdon WG Barker SC The head and body lice of humans are genetically distinct (Insecta Phthiraptera Pedicululidae) evidence from double infestations Heredity 2005 95 34-40 5 Burkhart CN Burkhart CG Fomite transmission in head lice J Am Acad Dermatol 2007 56(6) 1044-7


~ 163 ~

6 อษาวด ถาวระ ประครอง พนธอไร อนสรณ มาลยนวล และจตต จนทรแสง ภาวการณเปนเหาของเดกนกเรยนชนบทในภาคตางๆ ของประเทศไทย วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย 2531 30 75-82 7 httpenwikipediaorgwikiCrab_louse (สบคนเมอ 27 กรกฎาคม 2554) 8 Service MW A guide to medical entomology London amp Basingstoke The Macmillan Press LTD 1980 9 httpwwwdpdcdcgovdpdxhtmlheadlicehtm (สบคนเมอ 31 กรกฎาคม 2554) 10 Mimouni D Ankol OE Gdalevich M Grotto I Davidovitch N Zangvil E Seasonality trends of pediculosis capitis and Phthirus pubis in a young adult population follow-up of 20 years J Eur Acad Dermatol Venereol 2002 16 257-9 11 httpenwikipediaorgwikiCrab_louse (สบคนเมอ 27 กรกฎาคม 2554) 12 James MT Harwood RF Hermsrsquos medical entomology 6th ed New York Macmillan Publishing Co Inc 1969 13 Burkhart CN Gunning W Burkhart CG Scanning electron microscopic examination of the egg of the pubic louse (Anoplura Pediculidae) Int J Dermatol 2000 39 201-2 14 httpwwwcdcgovparasiteslicepubicbiologyhtml (สบคนเมอ 31 กรกฎาคม 2554) 15 คณาจารยภาควชาเภสชเคม คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากร สารก าจดเหา สารเคมในชวตประจ าวน(สบคนจาก httpwwwpharmsuacthcheminlifecmsindexphpbath-roompediculus-humanus เมอ มถนายน 2554) 16 Ko CJ Elston DM Pediculosis J Am Acad Dermatol 2004 50 1-12 17 วสทธ ชะรโต นตกฏวทยา วารสารนตเวชศาสตร 2552 2(3) 39-50 18 แสงชย นทวรนารถ นพวรรณ บญช อภชาต วทยตะ การวด cephalopharyngeal skeleton ของ Chrysomya megacephala ระยะ third in star larvae ทเกบจากมหาวทยาลยนเรศวร จงหวดพษณโลก วารสารเทคนคการแพทย 2553 38(1) 3100-6 19 Greenberg B Kunich JC Entomology and the law Cambridge Cambridge University press 2002 20 Smith KG Annual of forensic entomology London The trustees of the British museum 1986 21 Nickell J Fischer JF Crime science method of forensic detection USA The university press of Kentucky 1999 22 Saferstein RCriminalistics an introduction to forensic science 8 ed USAPearson printic hall 2004 23 Stuart HJ Jon JN Forensic science an introduction to scientific and investigative technique USA CRC press 2002 24 Derrick J Pounder Forensic entomo-toxicology J Forensic Sci Soc 199131(4) 469-72 25 Gagliano-Candela R Aventaggiato L Thedetection of toxic substances in entomological specimens Int J Legal Med 2001 114 197-203 26 กรเกยรต วงไพศาลสน ดเอนเอกบงานนตเวช วารสารนตเวชศาสตร 2550 1(1)91-6 27 กรเกยรต วงไพศาลสน ดเอนเอ สกระบวนการนตวทยาศาสตร วารสารนตเวชศาสตร 2550 1(2) 35-6 28 Replogle J Lord WD Budowle B Meinking TL Taplin D Identification of host DNA by amplified fragment length polymorphism analysis preliminary analysis of human crab louse (Anoplura Pediculidae) excreta J Med Entomol 1994 31(5) 686-90 29 Lord WD DiZinno JA Wilson MR Budowle B Taplin D Meinking TL Isolation amplification and sequencing of human mitochondrial DNA obtained from human crab louse Pthirus pubis (L) blood meals J Forensic Sci 1998 43(5)1097-100


30 Mumcuoglu KY Gallili N Reshef A Brauner P Grant H Use of human lice in forensic entomology J Med Entomol 2004 41(4) 803-6 31 Davey JS caseyCS Burgess IF Cable J DNA detection rates of host mtDNA in bloodmeals of human body lice (Pediculus humanus L 1758) Med Vet Entomol 2007 21 293-6 32 Gernnard DE Forensic entomology an introduction West Sussex England Wiley 2007 33 Mullen G Durden LA Lice Medical and veterinary entomology Amsterdam Academic Press 2002


Human Lice and Forensic Entomology

Apichat Vitta Saengchai Nateeworanart

Abstract

Lice are bloodsucking wingless insects of the Kingdom Animalia Phylum Arthopoda Class insecta order

Anoplura Lice are hematophagus insects that may be useful in identifying individual hosts Humans host three different kinds

of lice head lice body lice and pubic lice These lice are often utilized in forensics investigations because their bloodmeal

and excreta can be used in molecular diagnosis for human DNA detection In addition the insects robustness can be evidence

in a dead environment when forensic entomologists find them on human remains

Keywords Human louse pubic louse DNA investigation and forensic entomology

Department of Microbiology and Parasitology Faculty of Medical Science Naresuan University Phitsanulok

Department of Medical Technology Faculty of Allied Health Sciences Naresuan University Phitsanulok


~ 153 ~










































สขาวขน4



~ 155 ~









อาการ
























~ 157 ~

























อยได1245












~ 159 ~


อาการ




































~ 161 ~

































บทสรป










References



~ 163 ~





~ 153 ~










































สขาวขน4



~ 155 ~









อาการ
























~ 157 ~

























อยได1245












~ 159 ~


อาการ




































~ 161 ~

































บทสรป










References



~ 163 ~





















สขาวขน4



~ 155 ~









อาการ
























~ 157 ~

























อยได1245












~ 159 ~


อาการ




































~ 161 ~

































บทสรป










References



~ 163 ~





~ 155 ~









อาการ
























~ 157 ~

























อยได1245












~ 159 ~


อาการ




































~ 161 ~

































บทสรป










References



~ 163 ~





อาการ
























~ 157 ~

























อยได1245












~ 159 ~


อาการ




































~ 161 ~

































บทสรป










References



~ 163 ~





~ 157 ~

























อยได1245












~ 159 ~


อาการ




































~ 161 ~

































บทสรป










References



~ 163 ~






อยได1245












~ 159 ~


อาการ




































~ 161 ~

































บทสรป










References



~ 163 ~





~ 159 ~


อาการ




































~ 161 ~

































บทสรป










References



~ 163 ~





























~ 161 ~

































บทสรป










References



~ 163 ~





~ 161 ~

































บทสรป










References



~ 163 ~











บทสรป










References



~ 163 ~





~ 163 ~






Documents

มกราคม เมษายน พ.ศ.2555 เหาคน โลนคน และนิติกีฏวิทยา · Lice are bloodsucking wingless insects of the Kingdom