นํ้าตาล สุขภาพ และการจัดการด้านการบริโภคที่เหมาะสมresource.thaihealth.or.th/system/files/documents/namtaal... ·

นาตาล สขภาพ และการจดการดานการบรโภคทเหมาะสม

บรรณาธการ จนทนา องชศกด

พมพครงแรก กนยายน 2555

จำานวน 1,000 เลม

สนบสนนโดย สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

ฝายเลขานการคณะกรรมการอาหารแหงชาต

แผนงานเครอขายควบคมโรคไมตดตอ

พมพท โรงพมพ องคการสงเคราะหทหารผานศก

ในพระบรมราชปถมภ

กนาตาล สขภาพ และการจดการดานการบรโภคทเหมาะสม

สารบญ

หนา

บทนำา 1

พฤตกรรมการบรโภคของคนไทย 3

นำาตาลกบสขภาพ 21

ผลกระทบในเชงเศรษฐศาสตรและคณภาพชวต 35

ขอกำาหนดและเกณฑทเหมาะสมของนำาตาลในอาหาร 45

หลกฐานทแสดงถงผลการดำาเนนการ 63

ตามนโยบายทางดานโภชนาการในโรงเรยน

แนวทางการควบคมและจำากดการบรโภคอาหารหวาน 81

และเครองดมผสมนำาตาลโดยจำาแนกตามแหลงผลต

การรณรงคและมาตรการทางกฎหมาย 97

เพอปรบพฤตกรรมบรโภค

ขอเสนอแนะมาตรการและการคนควาวจยเพมเตม 119

นาตาล สขภาพ และการจดการดานการบรโภคทเหมาะสม4ข นาตาล สขภาพ และการจดการดานการบรโภคทเหมาะสม

นาตาล สขภาพ และการจดการดานการบรโภคทเหมาะสม 1

บทนา

นำาตาลเปนคารโบไฮเดรตชนดหนงทเปนหนวยยอยทเลกทสด และเปนอาหารใหพลงงานทสำาคญของรางกาย แตหากบรโภคมากเกนไปหรอถบอยเกนไป กจะเกดผลเสยตอรางกาย โดยเฉพาะทำาใหเพมความเสยงตอภาวะอวนและโรคทเกดเนองจากความอวน เชนเบาหวาน หลอดเลอดหวใจ และนำาตาลยงเปนปจจยสำาคญทกอใหเกดโรคฟนผ

ในภาวะปกต นำาตาลทเราบรโภคจะถกยอยและถกดดซมเขาสกระแสเลอด ฮอรโมนอนซลนจะทำาหนาทนำานำาตาลจากกระแสเลอดเขาสเซลของเนอเยอกลามเนอและเนอเยอไขมน เพอรกษาสมดลของระดบนำาตาลในกระแสเลอด นำาตาลในเซลจะถกเกบเปนพลงงานในรปไกลโคเจน และถกนำาออกมาใชเมอรางกายตองการพลงงาน แตหากบรโภคนำาตาลมากเกนไปอยางตอเนองจะทำาใหเกดความไมสมดลและรบกวน ระบบการทำางานของเซลในการตอบสนองตออนซลน ซงในระยะยาวจะทำาใหเกดภาวะอวนและโรคเรอรงหลายอยางได

นำาตาลอาจแบงตามลกษณะทางเคมเปน นำาตาลเชงเดยว (Monosaccharaides) ไดแกกลโคส ฟรกโตส และกาแลคโตส นำาตาลเชงค (Disaccharides)ไดแกซโครส หรอเรยกกนทวไปวานำาตาลทราย ในป 1989 คณะกรรมการนโยบายอาหารดานการแพทย (Committee on Medical Aspects of Food Policy; COMA) ยงไดแบงนำาตาลเปน 3 กลมใหญๆ ตามการเกดฟนผ คอ Intrinsic sugar เปนนำาตาลทอยในเซลของอาหารตามธรรมชาตโดยไมผานกระบวนการใดๆ นำาตาลนม (Milk sugars) เปนนำาตาลทอยในนมและผลตภณฑจากนมตามธรรมชาต และนำาตาลซงไมใชทง 2 ประเภททกลาวมา คอ Non-milk extrinsic sugars เปนนำาตาลทสกดออกมาและแปรรปแลว เชนนำาตาลทราย

(ซโครส) กลโคสไซรป หรอนำาผลไม

นาตาล สขภาพ และการจดการดานการบรโภคทเหมาะสม2

นอกจากน ยงมคำาวา Added sugar หรอ Free sugars ซงม

ความหมายใกลเคยงกบ Non-milk extrinsic sugars โดยใหนยามวา

หมายถงนำาตาลเชงเดยวหรอเชงซอนทเตมลงในอาหาร ทเตมบนโตะ

อาหาร ทงทเปนอาหารปรงเอง อาหารอตสาหกรรม รวมทงนำาตาล

ธรรมชาตในนำาผง นำาหวาน นำาเชอม และนำาผลไมคน แตไมนบนำา

ตาลตามธรรมชาตในอาหาร

นำาตาลจดเปน “พลงงานสญเปลา” เนองจากใหแตพลงงาน

อยางเดยวโดยไมใหสารอาหารอนใดเลย โดย นำาตาล 1 กรมจะให

พลงงาน 4 กโลแคลอร

ในชวงศตวรรษทผานมา ความเจรญทางอตสาหกรรมและความ

มงคงของสงคมทำาใหลกษณะการกนอาหารของมนษยเปลยนไป อาหาร

ประเภทคารโบไฮเดรตสงเคราะห เชน นำาตาล แปงขดขาว เปนอาหาร

ทบรโภคกนในปรมาณสงและมความถบอยครงมากขนในแตละวน ทำาให

เกดโรคตางๆ ตามมาอยางตอเนอง อนเปนผลโดยตรงจากพฤตกรรม

การบรโภคทไมเหมาะสม ดวยเหตดงกลาวจงมกลมนกวชาการและกลม

องคกรทเหนปญหาจากการบรโภคนำาตาลลนเกน รวมกนรณรงคและ

เสนอแนะมาตรการตางๆ เพอใหประชาชนเกดความเขาใจ และเรยกรอง

ใหผมสวนรบผดชอบไดแสดงบทบาทในการคมครอง/สนบสนน

ประชาชน โดยเฉพาะกลมเดก ใหสามารถลดการบรโภคนำาตาลลงถง

ระดบทเหมาะสมกบชวตประจำาวนได


* สำานกทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข

พฤตกรรมการบรโภคของคนไทยทพญ.จนทนา องชศกด*

การบรโภคนาตาลของคนไทยสถตจากแหลงตางๆ ชใหเหนวาคนไทยบรโภคนำาตาลเพม

ปรมาณมากขนอยางตอเนอง ดงเหนไดจากการสำารวจภาวะอาหารและ

โภชนาการของประเทศไทยททำาการสำารวจใน ป พ.ศ. 2503, 2518

และ 2529 พบวาการบรโภคนำาตาลเพมขน จาก 7.0 กโลกรมตอคน

ตอป เปน 9.0 และ 24.0 กโลกรมตอคนตอป ตามลำาดบ1 ขอมลจาก

สำานกงานคณะกรรมการออยและนำาตาลทราย ชวาอตราการบรโภค

นำาตาลของประชากรไทยเพมขนตงแต 12.7 กโลกรมตอคนตอป ใน

ป 2526 เปน 33.8 กโลกรมตอคนตอป ในป 2553 (ภาพท 1)

นำาตาลเหลานเปนนำาตาลสวนเพมขนจากนำาตาลทเราไดรบจากอาหาร

ตางๆ ในธรรมชาต แสดงใหเหนวาในภาพรวมคนไทยมแนวโนมการ

บรโภคนำาตาลเฉลยตอคนสงขนอยางเหนไดชดเชนกน


ภาพท 1 สดสวนการบรโภคนำาตาลภายในประเทศ (กโลกรม/คน/ป)

พ.ศ. 2526-2553

ทมา: สำานกงานคณะกรรมการออยและนำาตาลทราย กระทรวงอตสาหกรรม

www.oie.go.th

การบรโภคนำาตาลทรายของคนไทยนนมทงการบรโภคโดยตรง

และโดยออม ซงขนษฐ รตนรงสมา2 (2555) ไดศกษารปแบบการ

บรโภคนำาตาลทรายของประชากรไทย โดยวเคราะหจากฐานขอมลของ

สำานกงานออยและนำาตาลทราย ป 2540-2553 พบวา สดสวนของ

การบรโภคโดยตรง (หมายถง การจำาหนายผานพอคาคนกลาง หรอ

จำาหนายใหกบผบรโภคโดยตรง) สงกวาสดสวนการบรโภคโดยออม

(หมายถงการจำาหนายใหแกอตสาหกรรมอาหาร เครองดม และยา) โดย

การจำาหนายนำาตาลทรายโดยตรงอยระหวาง รอยละ 54.4 - 71.1

และการจำาหนายนำาตาลทรายโดยออม อยระหวาง รอยละ 28.9 -

45.6 อยางไรกตาม สดสวนการบรโภคโดยตรงมแนวโนมลดลง ใน

ขณะทสดสวนการบรโภคโดยออมมแนวโนมเพมมากขนอยางตอเนอง

แสดงใหเหนถงทศทางการใชนำาตาล ซงจะมาทางอตสาหกรรมอาหาร

สำาเรจรปมากขน (ภาพท 2)


ภาพท 2 สดสวนการบรโภคนำาตาลภายในประเทศทบรโภคโดยตรง

และโดยออม พ.ศ.2540-2553

บรโภคโดยตรง บรโภคโดยออม

ทมา: ขนษฐ รตนรงสมา 2555

เมอพจารณาเฉพาะการจำาหนายนำาตาลทรายโดยออม พบวา

อตสาหกรรมเครองดม มสดสวนยอดจำาหนายสงสด รอยละ 45.5-

47.7 รองลงมาไดแกอาหาร (รวม อาหารกระปองและนำาปลา) นมและ

ผลตภณฑจากนม ลกอมลกกวาด ขนมปง (รวมสราและเบยร) และยา

ตามลำาดบ (ภาพท 3)

การบรโภคอาหารหวานและเครองดมผสมนาตาลหลกฐานเชงประจกษจากการศกษาวจยตางๆ ใหขอมลวาการ

บรโภคนำาตาลทเพมขน มาจากการบรโภคเครองดมและอาหารวางท

เพมขนเปนสำาคญ เชน รายงานการจดกจกรรมครอบครวออนหวาน

ของจนทนา องชศกด ในป 25473 พบวาเดกไทยอายตำากวา 5 ป


เกอบ 2 ใน 3 บรโภคนำาตาลเฉลยวนละ 30.4 กรม (8 ชอนชา)

และ 1 ใน 4 บรโภคมากกวาวนละ 40 กรม (10 ชอนชา) เกนกวา

เกณฑมาตรฐานทแนะนำาไมเกนวนละ 24 กรม (6 ชอนชา)

ภาพท 3 การใชนำาตาลทางออมในอตสาหกรรมอาหารกลมเครองดม

อาหาร ผลตภณฑนม ลกกวาด และขนมปง พ.ศ. 2540-

2553

ทมา: ขนษฐ รตนรงสมา 2555

ปญหาทนาเปนหวงคอกระแสการบรโภคอาหารวางประเภท

เครองดม ขนมขบเคยว ขนมเบเกอรทมนำาตาลเปนสวนผสมใน

ปรมาณมากและรสชาตหวานจด จากขอมลการสำารวจภาวะอาหารและ

โภชนาการของประเทศไทย โดยกองโภชนาการ กรมอนามย ครงลาสด

ในป พ.ศ.25464 พบวา คนไทยดมเครองดมทวไป ซงไมใชนำาดม และ

นม เพมขนคนละ 6.8 เทา ซงเครองดมทวไปนสวนใหญกคอเครองดม

ทมสวนประกอบของนำาตาลปรมาณสง และมการจำาหนายทวไปใน

ทองตลาด ตวเลขของการกนนำาตาลทเพมขน ประกอบกบความนยมใน


เครองดมทมสวนประกอบของนำาตาลปรมาณทสงขนของคนไทย ทำาให

เกดปญหาสขภาพตามมาหลายอยาง

การศกษาในเดก 3-15 ป ของอไรพร จตตแจง5 พบวาเดกได

รบพลงงานจากขนมและเครองดม รอยละ 27 ของพลงงานทควรไดรบ

ใน 1 วน และการศกษาของอารยา ตงวฑรย6 ในป 2550 เกยวกบ

พฤตกรรมการบรโภคอาหารวางและขนมของเดกชนประถมศกษาปท 6

จากโรงเรยนรฐบาลและเอกชนของอำาเภอหาดใหญ ไดขอมลทสอดคลอง

กนวาเดกนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 มพฤตกรรมบรโภคขนมซอง

ทมแปงและไขมนปรมาณมาก โดยบรโภคเฉลยวนละ 3-4 ครง สวน

เครองดมทนยมบรโภคมากทสด คอ นำาอดลม และพบโรคอวนใน

เดกเพมมากขนเมอเทยบกบการศกษาทผานๆมา การศกษานยงพบวา

โดยเฉลยเดกไดรบพลงงานจากขนมและเครองดมประมาณ 495

กโลแคลอร หรอเทยบเทารอยละ 30 ของพลงงานทตองการตอวน

มากกวาปรมาณมาตรฐานทราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย

กำาหนดไวทรอยละ 10 ซงจะสงผลใหรางกายเปลยนพลงงานสวนเกน

นเปนไขมน อาจสงผลใหเดกเกดภาวะนำาหนกเกนหรออวนได

การสำารวจพฤตกรรมการบรโภคอาหารของคนไทยอายตงแต

6 ปขนไปโดยสำานกงานสถตแหงชาต ในป 2548 และ 25527,8 พบวา

คนไทยรบประทานขนมทานเลนและขนมกรบกรอบตอสปดาห เพมขน

จากรอยละ 48.9 เปนรอยละ 51.0 และดมเครองดมประเภทนำาอดลม

และเครองดมทมรสหวานรอยละ 71.7 และ 69.9 ตามลำาดบ ซงเปน

ปจจยสำาคญทเดกและเยาวชนจะไดรบพลงงานสวนเกนจากสวนผสม

นำาตาลทมาจากอาหารวาง นอกจากน การสำารวจการบรโภคเครองดม

รสหวานของเดกไทยทมอาย 3-12 ป ใน 24 ชวโมง9 จำานวน 5,764 คน

ทวประเทศในป 2548 พบวาเครองดมทนยมดมอนดบท 1 คอ นมเปรยว

รอยละ 18.16 รองลงมาเปน นำาหวาน/นำาผลไมเตมนำาตาล รอยละ


14.40 นำาอดลมรสโคลารอยละ 10.33 นำาอดลมสตางๆ รอยละ

5.45 นมรสหวานรอยละ 8.15 เครองดมรสโกโกรอยละ 6.92 และ

ชาเขยวรอยละ 3.41 เปนตน

ในป 2552 กลพร สขมาลตระกล10 ไดศกษาเครองดมทจำาหนาย

ในโรงเรยน เพอใหไดขอมลปรมาณนำาตาลในเครองดมทจำาหนายให

แกนกเรยน และศกษาพฤตกรรมการผลตเครองดมของผประกอบการ

ทจำาหนายเครองดมในโรงเรยน โดยเกบขอมลจากพนท 8 จงหวด

จำานวน 32 โรงเรยน พบวา รอยละ 77.8 ของผจดจำาหนาย มความร

เกยวกบผลกระทบของการบรโภคนำาตาลมากเกนไป แตผจำาหนาย

รอยละ 39.2 เชอวาเครองดมทมรสหวานมประโยชนมากกวานำาเปลา

วธการผสมนำาตาลในเครองดม ใชกะประมาณตามความเคยชน

(73.2%) มากกวาการ ชง ตวง วด การวเคราะหขอมลปรมาณการ

ใชนำาตาลในเครองดม 128 ตวอยาง วดคาความหวานดวยเครองมอ

Refractometer พบวาระดบความหวานของเครองดม เรยงลำาดบจาก

มากไปหานอยไดแก ชานมเยน/ชาเขยว มคาความหวานโดยนำาหนก

รอยละ 31.01 โอวลตนเยน/ไมโลเยน (23.75) เครองดมทผสม

เฮลบลบอย (23.64) นำาสมปน (21.08) โกโกเยน (20.90)

นำาแอปเปล (20.49) นำามะพราว (16.84) นำาเกกฮวย (15.89) และ

นำามะนาว (15.03) ตามลำาดบ

ปจจบน นำาผลไมเปนเครองดมท เดกนยมดมกนมากขน

ผปกครองสามารถเตรยมใหหรอซอหานำาผลไมทบรรจภาชนะชนดตางๆ

ไดงาย บางครอบครว ทารกทอายตำากวา 6 เดอน กอาจไดดมนำา

ผลไมแลว มการศกษาพบวาในนำาผลไมมนำาตาลซโครสอยในปรมาณ

คอนขางสง ซงจากการศกษาของ ศาสตราจารย นายแพทยพภพ

จรภญโญ และคณะ (พภพ จรภญโญ อางถงใน อรวรรณ แยมบรสทธ,

2550)11 ไดทำาการวเคราะหนำาผลไม ในบรรจภณฑทขายในทองตลาด


จำานวน 40 ชนด พบวามนำาตาลซโครสตงแต 2-112 กรมตอลตร

กลโคส 20-58 กรมตอลตร ฟรกโทส 5-75 กรมตอลตร

การศกษาของชลสและคณะ12 สอดคลองกบแนวโนมการบรโภค

ของไทย โดยพบวาในระยะ 40 ปทผานมา การดมเครองดมทมนำาตาล

เพมขนทวโลก เฉพาะในอเมรกาเพมขนเปนสองเทา ในขณะทประเทศ

กำาลงพฒนาเชนอนเดยและจนเฉพาะใน ป ค.ศ. 2007 มการจำาหนาย

โคคาโคลา เพมขนรอยละ 14 และ 18 ตามลำาดบ เครองดมทมสวน

ผสมของนำาตาลไดแกนำาอดลม นำาผลไม เครองดมชกำาลงและวตามน

ซงผเชยวชาญดานสขภาพเรยกรองใหมการลดการบรโภคลง เพราะ

อาจทำาใหเกดโรคอวนได

ปจจยทเสรมใหบรโภคนาตาลมากเกนไปการตลาดของอาหารนบเปนตวกระตนสำาคญททำาใหผคนบรโภค

มากขน ทงนรวมถงอาหารทผลตในระดบอตสาหกรรม นโยบายสงเสรม

การผลตและแปรรปอาหารในทองถน รวมทงการจำาหนายอาหารแบบ

ปรงเองทเขาถงงาย และการโฆษณาเพอกระตนยอดขาย

การตลาดของอาหารในโรงเรยน เปนตวเสรมทสำาคญมากททำาให

เดกบรโภคมากขน การสำารวจสถานการณการตลาดอาหารในโรงเรยน

โดยแผนงานรณรงคเพอเดกไทยไมกนหวาน ในป 255213 ดำาเนนการ

สำารวจสถานการณ เฉพาะเรองเครองดมและขนม ในโรงเรยนรฐและ

เอกชน 291 แหง โดยการสมภาษณ ผบรหารโรงเรยน 291 คน

ผจำาหนายสนคาในโรงเรยน 345 คน นกเรยนชน ป.5/6 จำานวน

8,447 คน ผปกครองนกเรยน 5,695 คน รวมกบการสงเกตการ

โฆษณาประชาสมพนธและชนดผลตภณฑทวางจำาหนายในโรงเรยน

ผลการศกษาพบวา มรานคาทจำาหนายขนมกรบกรอบไมเคลอบนำาตาล

มากทสด คดเปนรอยละ 49.3 ขนมประเภทโปรตนอบแหง รอยละ


38.6 จำาหนายนำาอดลม รอยละ 5.8 มรานคาจำาหนายนำาหวาน/นำา

ผลไมทเตมนำาตาลมากเปน 4.5 เทาของรานคาทจำาหนายนำาผลไมไม

เตมนำาตาล เครองดม/ขนมทจำาหนายดทสด 3 อนดบแรก คอ ขนมปง

ไสตางๆ รงผง ไอศกรม นำาหวาน/นำาผลไม ดานการโฆษณาทางตรง

มหลายรปแบบ ไดแก ปายโฆษณา เอกสาร อปกรณการเรยนท

มตราสนคา รวมทง การแจกสนคาใหลองชม และการมอบคปอง

สวนลดราคาสนคา พบวา การแจกสนคาใหทดลองเปนรปแบบทเขาถง

นกเรยนไดมากทสดเมอเปรยบเทยบกบการตลาดในโรงเรยนในทก

รปแบบ นกเรยนรอยละ 29.1 ยอมรบวาซอสนคาตามทเหนโฆษณาใน

รร. สวนการโฆษณาทางออม/การสนบสนน เปนการประชาสมพนธโดย

ผานทางการจดกจกรรมตางๆ ไดแก การสนบสนนรางวลในกจกรรม

ตางๆ การสนบสนนกจกรรมประกวด การใหทนการศกษา รวมทง

การสนบสนนอปกรณหรอสอการสอน เชน การสนบสนนอปกรณกฬา

โปสเตอรใหความร การตดสนใจเลอกขนม/เครองดมใหจำาหนายใน รร.

สวนใหญทำาในรปคณะกรรมการ โดยคำานงถงเรอง มตรา อย. และผล

ตอสขภาพนกเรยนเปนหลก

นอกจากการบรโภคอาหารและเครองดมทมสวนผสมของนำาตาล

มากเกนไป เพราะตดใจในรสชาตแลว ยงมปจจยเสยงเสรมอนๆ ทเพม

โอกาสใหบรโภคมากเกนควรไดงายขน เชน การใชเวลาอยหนาจอ

ทวหรอคอมพวเตอรมากขน การรบประทานอาหารนอกบานมากขน

ทงน ขณะดทวหรอเลนเกมกจะดมเครองดมทมนำาตาล ควบคไปกบการ

รบประทานของขบเคยว การศกษาถงกจกรรมทมกทำาควบคไปกบการ

รบประทานขนมขบเคยว14 พบวา สวนใหญมกเปน “การดโทรทศน”

คดเปนรอยละ 48.5 ลำาดบรองลงมาคอ “การฟงเพลง/ฟงวทย”

รอยละ 9.5 และ “การชมภาพยนตรทโรงภาพยนตร” รอยละ 8.5

สำาหรบเครองดมทผบรโภคเหนวาเหมาะสมและตองการรบประทาน


พรอมขนมขบเคยว ไดแกเครองดมประเภทนำาอดลม คดเปนรอยละ 53.5

ลำาดบรองลงมาคอ เครองดมประเภทพรอมดมเยน เชน กาแฟ โกโก

คดเปนรอยละ 15.0 นำาเปลารอยละ 13.0 นำาผลไม รอยละ 8.0 และ

นมพรอมดมรอยละ 5.0 จะเหนไดวา ขณะรบประทานขนมขบเคยวนน

ผบรโภคดมนำาอดลมมากทสด สวนเครองดมทมประโยชนเชน

นำาเปลา นำาผลไมหรอนมพรอมดม มผดมนอยกวา นำาอดลม 4-10 เทา

การศกษาในคนอเมรกน พบวาการออกไปรบประทานอาหาร

นอกบาน โดยเฉพาะการไปรบประทานตามภตตาคาร มกทำาอาหารจาน

ใหญ ซงมไขมนและแคลอรมากกวาอาหารททำาทบาน และดมเครองดมท

เตมนำาตาล ทำาใหผใหญในอเมรกามอตราโรคอวนเพมขน15 และจาก การ

ศกษาของ กลลสและบาร-ออร16 พบวา เดกและเยาวชนทเปนโรคอวน

บรโภคเนอและเนอแปรรป รบประทานอาหารนอกบาน ดมเครองดม

ทเตมนำาตาล และมนฝรงอบ มความสมพนธทางบวกกบเปอรเซนต

ไขมนในรางกาย เดกและวยรนทเปนโรคอวน บรโภคเครองดมทเตม

นำาตาลบอยครงกวาเดกทไมอวนอยางมนยสำาคญทางสถต (p < 0.002)

และบรโภคอาหารนอกบานบอยครงกวาเดกทไมอวนอยางมนยสำาคญ

ทางสถต (p < 0.0001)

นอกจากเครองดมมนำาตาลและขนม-ของวางแลว มผตงขอสงเกต

วาแมแตอาหารคาวของไทยกมแนวโนมจะหวานมากขน ดงขอเขยนของ

ในคอลมน “มมมองบานสามยาน” เผยแพรในหนงสอพมพ กรงเทพธรกจ

ฉบบวนท 9 กรกฎาคม 2552 ไดกลาวถงอาหารไทยวา แมรสนยม

ของคนไทยจะถอวาอาหารไทยจะตอง “หวานนำา” แตอาหารคาว

ในปจจบน ไดทวความหวานมากขนกวาในอดต ซงอาจมาจากการ

ทนำาตาลซอหาไดงายขน หรอเปนรสชาตของคนเมองซงนำาตาลเปน

สญลกษณของความมงคง17


ปญหาอกประการหนงทอาจมสวนทำาใหเดกและเยาวชนบรโภค

ขนมหรอ Junk food มากยงขน คอการไมรบประทานอาหารเชา ดง

ผลการสำารวจ สขภาพครงท 418 พบวา ประชากรอาย 15 ปขนไป

กนอาหารครบ 3 มอตอวน คดเปนรอยละ 77.3 และกลมทกนครบ

3 มอนอยทสดคอ อาย 15-29 ป และจากการสำารวจพฤตกรรมการ

รบประทานอาหารเชาของเดกนกเรยนในกรงเทพฯ ชน ป.5-6 ในป

2549 จำานวน 914 คน และชน ป.3-4 ในป 2552 จำานวน 904

คน โดยประไพศร ศรจกรวาล และคณะ (อางใน สนนทา สขสมตร,

2554)19 พบวา เดกชน ป.5-6 รอยละ 48 มพฤตกรรมงดอาหาร

เชาหรอไมกนอาหารเชาสมำาเสมอ ขณะท เดกชน ป.3-4 รอยละ 40

มพฤตกรรมงดอาหารเชา

ทางดานเครอขายคนไทยไรพง20 กไดชวาอาหารมอเชามความ

สำาคญตอสขภาพรางกาย เนองจากนำาตาลในเลอดอยในระดบตำาเมอ

ตนนอนตอนเชา การกนอาหารเชาจะทำาใหระบบเผาผลาญของรางกาย

ทำางานเปนปกต การไมกนอาหารมอเชา ทำาใหชวงเวลาระหวางอาหาร

2 มอหางกนมาก ทำาใหรสกหวมากกวาปกต อาจจะกนอาหารกลางวน

มากเกนความตองการของรางกาย หรอทำาใหกนอาหารจบจบระหวาง

มอ เชน ขนมขบเคยว และนำาอดลม ทำาใหนำาหนกเกนหรออวนไดงายขน

ผลงานวจยจากตางประเทศ ระบวา ผทกนอาหารเชาทกวน จะมโอกาส

เกดภาวะอวน และโรคเบาหวานนอยกวา ผทไมกนอาหารเชาถง 35-50

เปอรเซนต โดยผลวจยลาสดทไดเผยแพรในวารสาร American Journal

of Clinical Nutrition ชวา การงดกนอาหารเชา นอกจากจะเสยงตอ

การเกดโรคอวน และโรคเบาหวานแลว อาจกอใหเกดโรคหวใจได และ

การงดกนอาหารเชาเปนประจำา เปนเวลานานนน นาจะสงผลใหนำาหนก

เพมจนอาจเกดภาวะอวนได21 ทงนพบวา เดกวยรนมกจะเปนกลมท

รบประทานอาหารไมครบทงสามมอ มากกวาวยอน


ในขณะทคนไทยมปญหาการบรโภคนำาตาลมากเกนไป กลบพบวาการบรโภคผกและผลไมของคนไทยนอยกวาทควรจะเปน ดงจะเหนไดจากการสำารวจภาวะสขภาพอนามยของประชาชนคนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 322 พบวาในประชากรอาย 15 ปขนไปทงเพศชายและหญง บรโภคผกและผลไมยงไมถงเกณฑขนตำาทกำาหนดไว คอ 400-800 กรมตอคนตอวน และการบรโภคจะลดลงตามอายทเพมขน โดยกลมอาย 80 ปขนไปพบวาบรโภคนอยทสดประมาณ 200 กรมตอคนตอวนเทานน ในป 2551 มการสำารวจขอมลการบรโภคอาหารของประเทศไทย โดยสถาบนวจยโภชนาการ มหาวทยาลยมหดล23 ภายใตการสนบสนนของสำานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต โดยทำาการสำารวจการบรโภคอาหารของคนไทยตงแตทารกแรกเกดจนถงวยสงอาย พบวาคนกรงเทพฯ ทงกลมผหญงและผชาย ดมนมและกนเนอสตวมากกวาคนตางจงหวด เดกกรงเทพฯ ดมนมโดยเฉลยวนละ 300 มลลลตร และพบวาคนตางจงหวดบรโภคนำาตาล ผลไม และขนมหวานมากกวาคนกรงเทพฯ ทงหญงและชาย สวนอาหารวางนนกลมทนยมบรโภคคอกลมวยรน และพบวาเดกตางจงหวดนยมบรโภคอาหารวางมากกวาเดกในกรงเทพฯ โดยภาพรวมพบวาคนไทยกนอาหารทมไขมนเพมมากขน กนผก-ผลไมลดลง

การสำารวจภาวะสขภาพอนามยของประชาชนคนไทยโดยการตรวจรางกายครงท 4 ยงพบขอมลทสอดคลองกนกบการสำารวจ ครงท 3 ทกกลมอายทงเพศชายและหญงยงคงบรโภคผกและผลไมไมถงเกณฑขนตำาทกำาหนดไว และกลมอาย 80 ปขนไปกยงบรโภคนอยทสดเชนเดม การสำารวจสภาวะสขภาพคนไทยครงท 4 ยงพบวาเดกอาย 2 ถง 14 ป กนผกโดยเฉลยวนละ 0.7 สวน นอยกวาขอแนะนำาทระบวาเดกควรกนผก ไมนอยกวา 3 สวนมาตรฐานตอวน ผกและผลไมนบวาเปนอาหารทจำาเปนสำาหรบรางกาย เปนปจจยคมครอง (Protective

factor) ในโรคหลายๆโรค


ปจจยทอาจชวยลดการบรโภคนาตาล แมวาภาคเอกชนผประกอบการอตสาหกรรมอาหาร โดยเฉพาะ

อยางยงในกลมอาหารสำาหรบเดก จะมแนวโนมใชความหวานจาก

นำาตาลเปนตวกระตนยอดขาย แตในทางกลบกนหากมการรณรงคสราง

กระแสจนเกดความตระหนกและความตองการในสงคม ภาคเอกชนก

มกจะปรบเปลยนสตรอาหารใหสอดคลองกบความตองการของตลาด

ตวอยางเชน การสรางแบรนดนำาอดลมปราศจากนำาตาล แมอตราครอง

ตลาดจะตำามากเมอเทยบกบสตรปกต แตกเปนอกทางเลอกหนงใหกบ

ผบรโภค ปจจบนมผลตภณฑและเวชภณฑอยไมนอยทคำานงถงสขภาพ

ไดผลตอาหารกลมทมนำาตาลนอยหรอไมมนำาตาลออกมาจำาหนายใน

ตลาดไทยมากขน เชน การศกษาของอาจารยและนกศกษาสถาบน

ราชภฏพระนครเหนอ24 เพอดการเปลยนแปลงของผลตภณฑและ

เวชภณฑนำาตาลนอยและไมมนำาตาล ทมจำาหนายในทองตลาด โดย

สำารวจรานคาปลก - คาสง รวมถงหางสรรรพสนคาชอดงและรานคา

OTOP ทงในกรงเทพฯ และปรมณฑล พบวาในชวงป 2552 และ

2553 ผลตภณฑไมมนำาตาล-หวานนอย มแนวโนมเพมขนเลกนอย

ไดแกประเภท เครองดม อาหารทวไป ขนมขบเขยว ลกอม-หมากฝรง

เครองปรงรส และยา แตละประเภท แสดงขอความสงเสรมสขภาพ

(การขาย) ใหเหนชดทงภาษาไทยและภาษองกฤษ อาท ไมเตมนำาตาล,

ไมหวาน, หวานนอย, โลว ชการ, ชการ ฟร, นบเปนทางเลอกใหมเพอ

ความสะดวกและสงเสรมคนไทยทสนใจลดการบรโภคหวาน

สรปขอมลจากสำานกงานคณะกรรมการออยและนำาตาลทราย รวม

ทงการศกษาวจยตางๆ ยนยนตรงกนวาคนไทยบรโภคนำาตาลเพมมาก

ขนเปนลำาดบในชวง 50 ปทผานมา ทงน นำาตาลทบรโภคสวนใหญ


มากบเครองดม ขนม ของวาง ทมสวนผสมของนำาตาล รวมทงอาหาร

จานหลกหรออาหารคาวทมแนวโนม “หวาน” มากขน การบรโภคขนม

และเครองดมของเดก คดเปนพลงงานตอวน มากกวาทแนะนำาโดย

ราชวทยาลยกมารแพทยถง 3 เทา การบรโภค ยงถกกระตนจาก

พฤตกรรมการใชชวต โดยเฉพาะการใชชวตในรปแบบ “ไมเคลอนไหว”

เชนการดโทรทศน การใชคอมพวเตอร ฯลฯ ซงมกบรโภคขนมขบเคยว

และเครองดมทมนำาตาลไปพรอมกน นอกจากนน การดมเครองดมยง

เปนพฤตกรรมรวมของการกนขนม โดยเครองดมยอดนยมไดแกนำา

อดลม ปญหาอกประการหนงทอาจมสวนทำาใหเดกและเยาวชนบรโภค

ขนมและเครองดมมากยงขน คอการไมรบประทานอาหารเชาซงพบมาก

ในกลมเยาวชน และการจำาหนายขนมและเครองดมในโรงเรยน ซงเปน

ปจจยกระตนทสำาคญทสด การบรโภคนำาตาลมากเกนไป ยงสวนทาง

กบการบรโภคผก ผลไม ทตำากวาเกณฑมาตรฐานมาโดยตลอด ทกการ

สำารวจและในทกกลมวย การปรบพฤตกรรมบรโภคของคนไทยจงนบ

เปนประเดนเรงดวนทจะตองดำาเนนการ เพอลดความเสยงของปญหา

โรคอวนทเพมขนเปนลำาดบ

เอกสารอางอง1. วณะ วระไวทยะ และสงา ดามาพงษ, ววฒนาการงานโภชนาการ.

นนทบร: กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

2545

2. ขนษฐ รตนรงสมา. (2555). สถานการณการบรโภคนำาตาลของ

ประชากรไทย ว.ทนต.สธ.2555;17(2)

3. จนทนา องชศกด, บบผา ไตรโรจน, สภาวด พรหมมา. รายงานการ

จดกจกรรมรณรงค “วนครอบครวออนหวาน” ในสวนภมภาค

สบคนวนท 10 สงหาคม 2555 เขาถงไดจาก http://www.


sweetenough.in.th/index.php?option=com_jdownloads&view=

viewcategory&catid=4&Itemid=182

4. กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. 2549).

รายงานการสำารวจภาวะอาหารและโภชนาการของประเทศไทย

ครงท 5 พ.ศ. 2546. สบคนวนท 30 กรกฎาคม 2555

เชาถงไดจาก http://www.fhpprogram.org/index.php?

option=com_docman&task=doc_details&gid=6&Itemid=

280

5. อไรพร จตตแจง, ประไพศร ศรจกรวาล, กตต สรณเจรญพงศ,

ปยะดา ประเสรฐสม, และผสด จนทรบาง. (2548). การศกษา

พฤตกรรมบรโภคขนมและอาหารวางของเดก 3-15 ป เอกสาร

รายงานการศกษาของเครอขายเดกไทยไมกนหวาน สบคนวนท

15 กรกฎาคม 2555 เขาถงไดจาก http://www.sweetenough.

in.th/

6. อารยา ตงวฑรย. พฤตกรรมการบรโภคอาหารวางและขนม

ของเดกชนประถมศกษาปท 6 ในอำาเภอหาดใหญ : (2550)

วทยานพนธการศกษาและฝกอบรมตามหลกสตรเพอวฒบตร

แสดงความรความชำานาญในการประกอบวชาชพเวชกรรม สาขา

กมารเวชศาสตรของแพทยสภา พ.ศ.2550 สบคนวนท 18

กรกฎาคม 2555 เขาถงไดจาก http://kb.psu.ac.th/psukb/

bitstream/2553/3828/2/293424.pdf

7. สำานกงานสถตแหงชาต กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการ

สอสาร. (2554). สรปผลการสำารวจ ภาวะเศรษฐกจและสงคม

ของครวเรอน พ.ศ. 2553. กรงเทพ: ศรเมองการพมพ.

8. สำานกงานสถตแหงชาต. สรปการสำารวจพฤตกรรมการดแล

สขภาพของประชากร พ.ศ. 2548 (พฤตกรรมการบรโภคอาหาร)


สบคนวนท 31 กรกฎาคม 2555 เขาถงไดจาก http://www.fhpprogram.org/index.php?option=com_docman&task=docview&gid=60&tmpl=component&format=raw&Itemid=342

9. ปยะดา ประเสรฐสม, องศณา ฤทธอยและ ผสด จนทรบาง. การบรโภคเครองดมของเดกไทยใน 24 ชวโมง ใน ปยะดา ประเสรฐสม. (บรรณาธการ), (2550). นำาตาล ความหวานในขนม เครองดม นมพรอมดม นมผงสำาหรบเดก. กรงเทพ: นโมพรนตงแอนดพบบลชชง.

10. กลพร สขมาลตระกล. รายงานการสำารวจปรมาณนำาตาลในเครองดมเพอพฒนาและสรางแนวทางการ ผสม เคร อ งดมทมปรมาณนำาตาลเหมาะสมจำาหนายในโรงเรยน. สำานกโภชนาการ กรมอนามย เขาถงไดจาก http://www.sweetenough.in.th/index.php?option=com_jdownloads&Itemid=192&task=finish&cid=111&catid=4&m=0

11. อรวรรณ แยมบรสทธ (2550). นำาผลไมกบสขภาพเดก. สบคนวนท 14 กรกฎาคม 2555 เขาถง ไดจาก http://www.doctor.or.th/article/detail/1230

12. Schulze, M.B., Manson;J.E., Ludwig, D.S. et al. (2004).Women incidence of type 2 diabetes in young and middle-Aged. [Electronic Version]. JAMA, 292 (8) 927-934 Retrieved July 10, 2112, from http://jama.ama-assn.org/cgi/content/full/292/8/927

13. สวรรณา เอออรรถการณ, ปยะดา ประเสรฐสม, และจนทนา องชศกด. (2554). การศกษาการจำาหนายขนมในโรงเรยน. สบคนวนท 29 กรกฎาคม 2555 เขาถงไดจาก http://www.sweetenough.in.th/index.php?option=com_jdownloads&view=

viewcategory&catid=4&Itemid=182


14. นาโนเซรช. (ม.ป.ป.) พฤตกรรมการรบประทานขนมขบเคยว. สบคนวนท 10 กรกฎาคม 2555. เขาถงไดจาก http://www.nanosearch.co.th/product_pdf/472.pdf

15. Binkley, J.K, & Eales, J. (2000) The relationship between dietary change and rising US obesity. Intl J Obesity 24:1032-1039, 2000.

16. Gillis, L.J. & Bar-Or, O. (2003). Food away from home, sugar-sweetened drin Consumptio and juvenile obesity. Journal of the American College of Nutrition. 22(6): 539-545.

17. “มมมองบานสามยาน” อาหารไทย ความหวาน และนำาตาล สบคนวนท 2 สงหาคม 2555 หนงสอพมพ กรงเทพธรกจ ฉบบวนท 9 กรกฎาคม 2552 เขาถงไดจาก http://anukpn.wordpress.com/2009/11/16/

18. วชย เอกพลากร (บรรณาธการ) (2552). รายงานสำารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 4 พ.ศ. 2551-2552 (หนา 47-126). กรงเทพ : เดอะกราฟกซสเตมส.

19. สนนทา สขสมตร. (2554). อาหารเชาเรอง (ไม) เลกของเดกๆ. สบคนวนท 6 สงหาคม 2555 เขาถง ไดจาก http://www.thaihealth.or.th/healthcontent/article/18999

20. เครอขายคนไทยไรพง. (ม.ป.ป.). อาหารเชา ไมกนเสยงโรคอวน สบคนวนท 2 สงหาคม 2555 เขาถงไดจาก http://www.never-age.com/diet/diet.php?did=268

21. Davis, J. (2009). The importance of eating breakfast. Retrieved July 11, 2112, from http://www.everydayhealth.com/health-report/healthy-breakfast/importance-of-eating-breakfast.aspx


22. เยาวรตน ปรปกษขาม และ พรพนธ บญยรตพนธ (บรรณาธการ)

(2549). รายงานสำารวจสขภาพ ประชาชนไทยโดยการ

ตรวจรางกายครงท 3 พ.ศ. 2546-2547 (หนา77-158).

กรงเทพ : โรงพมพองคการทหารผานศก.

23. Gourmet Cuisine (2551). การบรโภคอาหารของคนไทย สบคน

วนท 12 กรกฎาคม 2555 เขาถงไดจาก http://www.gour-

metthai.com/newsite/nutrition/nutrition_detail.php?content_

code=CONT328

24. ธานนทร ออนนชมงคล. 200 ผลตภณฑไมมนำาตาล-หวาน

นอย เพอสขภาพคนไทยไมกนหวาน. สบคนวนท 12 กรกฎาคม

2555 เขาถงไดจาก http://www.sweetenough.in.th/index.

php?option=com



นาตาลกบสขภาพพญ. ชตมา ศรกลชยานนท*

ทพญ.จนทนา องชศกด **

ความตองการนาตาลในแตละชวงวย นำาตาลมรสหวานและมกเปนทชนชอบของคนสวนใหญ เปนการ

เตมในอาหาร ขนม และเครองดม แตการบรโภคมากเกนไปสงผลเสย

ตอสขภาพ จะเปนโรคอวน และปญหาโรคหวใจและหลอดเลอด1 สมาคม

โรคหวใจแหงประเทศสหรฐอเมรกา (American Heart Association) ได

มการทบทวนเรองอาหารและวถชวต โดยเฉพาะขดจำากดของการบรโภค

นำาตาลทเตมในอาหาร และแนะนำาใหบรโภคจากอาหารทมนำาตาลตาม

ธรรมชาต และคารโบไฮเดรตเชงซอน ซงจะมการยอยและดดซมชากวา

อาหารหรอเครองดมทเตมนำาตาล เมอบรโภคแลวจะดดซมเขาสรางกาย

อยางรวดเรว อาหารทดตอสขภาพตามธรรมชาตจะมนำาตาลเชงเดยว

(Monosaccharide) ไดแก ฟรคโตส และ นำาตาลเชงค (Disaccharide)

ไดแก ซโครส (sucrose) และแลคโตส (lactose) ซงเปนองคประกอบ

ในผลไม นม และผลตภณฑผก และธญพช

การบรโภคนาตาลเพอไมใหเกดผลเสยตอสขภาพ ดงไดกลาวมาแลววาไมจำาเปนตองเตมนำาตาลในอาหาร แตหาก

จะเตมหรอตองการบรโภค ควรพจารณาปรมาณทมในอาหารนนและ

ควรดตามวยและพลงงานทไดรบตอวน

*คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล **สำานกทนตสาธารณสข กรมอนามย


ขอแนะนาการบรโภคนาตาลทเหมาะสมตอวน องคการอนามยโลก 2003 ใหขอแนะนำาการบรโภคนำาตาลทเตม

ในอาหารไมควรเกนรอยละ 10 ของพลงงานทไดรบใน 1 วน

ตามขอแนะนำาขององคการอนามยโลกและธงโภชนาการ1 ระบวา

นำาตาลคออาหารทใหพลงงานสญเปลา (Empty calories) กลาวคอให

พลงงานโดยไมมสารอาหารอนใด ดงนนจงกำาหนดวาปรมาณนาตาลท

เปน Free sugar รางกายควรไดรบใน 1 วน ควรนอยกวารอยละ 10

ของพลงงานทงหมด หรอไมเกน 200 กโลแคลอรตอวน (Diet, nutrition

and the prevention of chronic diseases. WHO technical

report series 916. Geneva, World Health Organization, 2003:

56) (ตามมาตรฐาน Thai ADA กำาหนดพลงงานทควรไดรบใน 1 วน

เทากบ 2,000 กโลแคลอร) นอกจากน กรมอนามยไดจดทำาเอกสาร

“ธงโภชนาการ” เผยแพร โดยแนะนำาวานำาตาลและนำามน เปนอาหาร

ทอยในประเภท ควรบรโภคแตนอยเทาทจาเปน ไมควรเกน 4, 6 และ

8 ชอนชา ในผทตองการพลงงานวนละ 1600, 2000 และ 2400

กโลแคลอรตามลำาดบ และเปนทนาสงเกตวา การกำาหนด “สารอาหาร

ทแนะนำาใหบรโภคประจำาวนสำาหรบคนไทยอายตงแต 6 ปขนไป

(Thai RDI)” เพอเปนฐานหรอเปนตวเลขกลางในการคำานวณตวเลข

เพอการแสดงฉลากโภชนาการนน มการกำาหนดคาความตองการอาหาร

ประเภทตางๆ ไวเปนปรมาณโดยนำาหนก แต ไมมการกำาหนดปรมาณ

“นำาตาล” ทแนะนำาตอวน แตไดหมายเหตไววา “สำาหรบนำาตาลไมควร

บรโภคเกนรอยละ 10 ของพลงงานทงหมดทไดรบตอวน”

ในป 2555 สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา ไดออกประกาศ

กระทรวงสาธารณสขท เรองการแสดงฉลากโภชนาการในรปแบบ

GDA แบบไมมส ตามมตคณะกรรมการอาหาร เหนชอบประกาศ

กระทรวงสาธารณสข มผลบงคบใช เมอวนท 24 สงหาคม 2554


เรอง การแสดงฉลากของอาหารสำาเรจรปทพรอมบรโภคทนทบางชนด

(ฉบบท 2) กำาหนดใหแสดงคาพลงงาน นำาตาล ไขมน และโซเดยม

ในรปแบบ GDA2 กบอาหาร 5 ชนด ซงเปนกลมอาหารตามประกาศ

กระทรวงสาธารณะสข ฉบบท 305 (พ.ศ.2550) ไดแก มนฝรงทอด

หรออบกรอบ ขาวโพดควทอดหรออบกรอบ ขาวเกรยบหรออาหาร

ขบเคยวชนดอบพอง ขนมปงกรอบหรอแครกเกอรหรอบสกต และ

เวเฟอรสอดไส โดยประกาศฉบบน มผลบงคบใชในวนท 24 สงหาคม

2554 รปแบบฉลากตาม GDA กำาหนดปรมาณพลงงานสงสดทบรโภค

ตอวน มคาเทากบ 2000 กโลแคลอร แบงเปนไดไขมน 65 กรม

นำาตาล 65 กรม โซเดยม 2400 มลลกรม

ปจจบนประเทศสหรฐอเมรกาพบปญหาวา อาหารตลอดจน

อาหารวางและเครองดมเตมนำาตาลในปรมาณทมาก ประสบปญหาของ

ผลเสยจากการบรโภคนำาตาลตอสขภาพอยางมาก กรมวชาการเกษตร

สหรฐอเมรกาจงไดเสนอขอแนะนำาปรมาณนำาตาลทเตมในอาหารได

สงสดตอวนสำาหรบชาวอเมรกน33 จากท ไดศกษาและใหขอแนะนำาในการ

บรโภคนำาตาลดง ตารางท 1 หากจะบรโภคนำาตาลทเตมในอาหาร

ในแตละวยไมควรเกนทกำาหนด กลาวคอ วยกอนเรยน และวยเรยน

ไมควรเกน 4 ชอนชา/วน วยรนไมเกน 5 ชอนชา/วน และผใหญท

สขภาพปกตไมเกน 8 ชอนชา/วน ผทเปนเบาหวานควรลดนอยกวา

คนปกต


ตารางท 1 คำาแนะนำาปรมาณนำาตาลทเตมในอาหารไดสงสดตอวน

จากกรมวชาการเกษตร สหรฐอเมรกา33

กโลแคลอร

วยกอน

เรยน

(1200)

วยเรยน

(1400-

1600)

วยรน

(1800)

ผใหญ

(2000)

ผสง

อาย

(1600)

ปรมาณนำาตาล

(ชอนชา)4 4 5 8 3

จาเปนหรอไมทตองเตมนาตาลในอาหาร มกมความเขาใจผดวานำาตาลเปนสงจำาเปนทชวยใหพลงงาน และ

ตองเพมเพอใหนำาตาลในเลอดไมตำา แตจรงๆ แลวอาหารมอหลก 3 มอ

ทมปรมาณและพลงงานทเหมาะสมครบ 5 หม ไดแก ขาว โดยเฉพาะ

ขาวกลอง เนอสตว ผก และผลไม เมอไดรบการยอยทงขาว ธญพช

และผลไม กจะไดนำาตาล และเปนแหลงพลงงานทเพยงพอ

สำาหรบขาวกลอง ผกและผลไม มใยอาหาร จะชวยใหการยอย

และดดซมระดบนำาตาลในเลอดขนอยางชาๆ และคงอยในเลอดได

ยาวนานกวา ทำาใหอมนานและดกวาการรบประทานขาวขดส หรอ

อาหารทเตมนำาตาล อาหารประเภทแปงสก (Cooked starch) เชน

ขนมปง ขาว มนฝรง จะมผลตอการยอยและดดซมกลโคส เชนเดยวกบ

กลโคส แตถาเปนแปงดบ จะดดซมชากวา และระดบนำาตาลขนอยางชาๆ


ผลของการบรโภคอาหารทมนาตาลสง จากการศกษาผลของเครองดมทใหพลงงานสงจากการเตม

นำาตาล ทำาใหเกดปญหา โรคอวน และไดรบสารอาหารทมประโยชนตอรางกายลดลง3,4 และการไดรบนำาตาลฟรคโตส มากเกนไป มผลตอภาวะดอตออนซลน โรคอวน ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง และเบาหวานชนดท 2 ในคน 5-9 มไขมนในชองทองเพม10

นำาตาลทมากเกนความจำาเปน จะสงผลตอสขภาพดงน

1. ระดบไขมน ชนดของคารโบไฮเดรตสงผลตอระดบไขมนในรางกาย โดย

เฉพาะระดบ Triglyceride (TG) จะสงขน และ high-density lipopro-tein cholesterol (HDL-C) ลดลง11-13

นำาตาลทราย (sucrose) และฟรคโตส มผลตอการเพมขนของระดบ TG หลงบรโภคอาหาร เนองจากมการสราง TG มากขนทตบ และ Very low -density lipoprotein (VLDL) ขณะเดยวกน ลดการทำางานของ lipoprotein lipase ทเซลลไขมน ซงทำาหนาทในการกำาจด TG14,15

2. ความดนโลหต การบรโภคอาหารทมนำาตาลสง อาจสงผลตอความดนโลหตสง16

3. โรคฟนผ การศกษาวจยยนยนวานำาตาลเปนสาเหตของโรคฟนผ

นำาตาลเปนปจจยหนง แมไมใชปจจยเดยวเปนองคประกอบสำาคญของการเกดโรคฟนผ ทงน การศกษากระบวนการทางเคมพสจนวาหลงการ บรโภคนำาตาลซโครส คาพเอชในคราบจลนทรยจะลดตำาลงกวา 5.5

ภายในระยะเวลา 2 นาท โรคฟนผเกดจากการกระทำาของกรดอนทรย

ตอเคลอบฟนทอยบรเวณผวฟน นำาตาลในอาหารจะถกเปลยนแปลง


อยางรวดเรวใหกลายเปนกรดไดภายในไมกนาทโดยการทำางานของ

แบคทเรยในแผนคราบจลนทรยบนผวฟน ทกๆครงทมการบรโภค

นำาตาลกจะเกดการสญเสยแคลเซยมและฟอสเฟตของเคลอบฟน แม

กระบวนการนอาจเกดการยอนกลบไดเมอเวลาผานไดราว 20 นาทถง

2 ชวโมง แรธาตทสญเสยไปกอาจไดรบการแทนทโดยนำาลาย อยางไร

กตาม ถามการบรโภคนำาตาลบอยๆ กจะทำาใหการสญเสยแรธาตของ

เคลอบฟนเกดขนซำาๆจนไมอาจทดแทนได ซงถาการเสยสมดลนเกด

ตดตอกนเปนเวลาระยะหนงกจะนำาไปสการเกดฟนผไดในทสด

นำาตาลทกชนดทำาใหเกดฟนผได แตนำาตาลซโครสอาจมผล

ตอการเกดฟนผสงสด การศกษาของ Woodward และ Walker17

โดยเปรยบเทยบสภาวะฟนผจากฐานขอมลองคการอนามยโลก กบการ

บรโภคนำาตาลของ 90 ประเทศ พบวาโดยภาพรวมคาเฉลยฟนผสมพนธ

กบการบรโภคนำาตาลทเพมขน โดยเฉพาะในกลมประเทศกำาลงพฒนา

แมวาการวจยในระยะหลงๆทมการใชฟลออไรดมากขน จะพบความ

สมพนธของการบรโภคนำาตาลกบการเกดฟนผนอยลง แตการบรโภค

บอยๆและมากเกนไป ยงคงมความสมพนธ โดยภาพรวม การบรโภค

นำาตาลจงยงเปนปจจยเสยงตอการเกดโรคฟนผ

4. การอกเสบในรางกาย (Inflammation)

มรายงานจากหลายการศกษา18-20 พบวาการบรโภคอาหาร

และเครองดมทมนำาตาลสง มความสมพนธกบการเกดการอกเสบและ

Oxidative stress ในรางกาย

5. โรคอวน

โรคอวนเกดจากการไดรบพลงงานจากอาหารมากเกนไป และ

มการใชพลงงานนอยเกนไป นำาตาลเปนอาหารอกกลมหนงทอาจทำาให

คนไดรบพลงงานมากเกนไป โดยเฉพาะจากเครองดมตางๆ รายงานหลาย


การศกษา พบความสมพนธของการเกดโรคอวนกบการดมเครองดม ทมนำาตาลสง21-23 และจะทำาใหบรโภคอาหารเพมขนรอยละ 10 ในเพศหญง และรอยละ 26 ในเพศชาย24 Troiano และคณะ25 รายงานวาพบความสมพนธของการดมนำาอดลมกบโรคอวน การศกษาของ Berkey CS. ในป 200426 รายงานถงการเพม BMI ในเดกอาย 9-14 ป พบวาเดกหญงทดมเครองดมมนำาตาลเปนประจำาจะมนำาหนกมากกวาอยางมนยสำาคญ และทงเดกหญงและชาย พบความสมพนธเชง dose-response ของ การดมเครองดมมนำาตาลกบ BMI และการศกษาของ Ludwig และคณะ27 ถงความสมพนธระหวางความชกของโรคอวนในเดกและการบรโภคเครองดมทมนำาตาล ระหวางป 1995-1997 พบวา 548 คน อายเฉลย 11.7 ป ตดตามตอเนอง 19 เดอน เปรยบเทยบการบรโภคเครองดมทมนำาตาล ตงแตเรมตนจนสนสดโครงการ และความสมพนธกบโรคอวน ผลการศกษาพบวา ทกๆแกวของการดมเครองดมรสหวานทเพมขน จะสมพนธกบการเพมของ BMI และ ความชกของการเกดโรคอวนอยางมนยสำาคญ ผวจยสรปวาการบรโภคเครองดมทมนำาตาล มความสมพนธกบโรคอวนในเดก

6. โรคเบาหวาน การศกษาทผานมา ยงไมสามารถอธบายความสมพนธ

โดยตรงระหวางการบรโภคนำาตาลกบโรคเบาหวาน แตมรายงานถงการเกดโรคเบาหวานชนดท 2 เพมมากขน ในผทบรโภคนำาตาลปรมาณมากและมภาวะอวน เชน การศกษาของ Schulze และคณะ ในป 200428 ไดศกษาตดตามไปขางหนาในกลมพยาบาลหญงเปนเวลา 8 ป พบวากลมตวอยางทดมนำาอดลม เครองดมมนำาตาล และนำาผลไมวนละ 1 ครงหรอมากกวา จะมนำาหนกตวเพมขนมากกวากลมทลดการดมลงอยางมนยสำาคญ และมความเสยงตอการเกดเบาหวานชนดทสอง 1.83 เทา เมอเทยบกบผทดมนอยกวาเดอนละ 1 ครง สำาหรบ


ผทดมนำาผลไมวนละ 1 ครง จะมความเสยงเปน 2 เทา ของผทดมเดอนละ 1 ครงเชนเดยวกน ผวจยสรปวาการดมเคองดมมนำาตาล มความสมพนธกบนำาหนกตวเพมขน และเพมความเสยงในการเปน เบาหวานชนดท 2 ทงนเพราะผดมจะไดรบพลงงานสวนเกนเพมมากขน และมการดดซมนำาตาลไดอยางรวดเรว

7. ความชอบ ทงอาหารรสหวาน และไขมนสงจะกระตนใหเกดความ

อยากอาหาร มการหลง opioids และ dopamine ทำาใหรบประทานอาหารเพมขน29-30 หลายการศกษาในเดกพบวา มความสมพนธ ของความเครยดกบเครองดมทเตมนำาตาล ลกอมและขนมหวาน31-32

8. ผลของเครองดมกบการบรโภคอาหารพลงงานสง รปแบบของอาหารทบรโภค มความสมพนธกบความสมดล

ของพลงงาน มรายงานการศกษาพบวา เครองดมทใหพลงงานสงทำาใหนำาหนกเพมมากกวาอาหารธรรมดา (solid food) ทใหพลงงานสง ไดใหเหตผลวาเครองดมรสหวานสงสญญาณไปศนยความอมในสมองไดนอยกวา solid food ทใหพลงงานสง33-35 และมการศกษายนยนวาการลดเครองดมทเตมนำาตาล มผลตอการลดนำาหนกไดมากกวา solid food ทพลงงานสง36

9. การไดรบสารอาหารอน จากการสำารวจโภชนาการและสขภาพแหงชาต ครงท 3 ของ

ประเทศสหรฐอเมรกาพบวา เครองดมทมนำาตาล ทำาใหการไดรบสารอาหาร แคลเซยม วตามนเอ ธาตเหลกและสงกะสลดลง โดยเฉพาะกลมทบรโภคนำาตาลเกน รอยละ 25 ของพลงงาน มผศกษาพบวาอาหาร

ทมนำาตาลสง มกจะมสารอาหารนอยกวาอาหารทมนำาตาลนอยกวา37

บบทสรป


มการคนพบองคความรใหมๆ เพมมากขน จากการศกษาวจยถง

ผลกระทบของนำาตาลตอสขภาพ แมวาผลของนำาตาลตอการเกดฟนผ

จะเปนโรคทอธบายไดชดเจนทสดดวยปฏกรยาทางเคม แตการศกษา

ทางระบาดวทยา ทงแบบตดขวางและตดตามไปขางหนา ทำาใหเหนถง

ความสมพนธของการบรโภคนำาตาลมากเกนไปกบโรคอวน และทำาให

เพมความเสยงของการเปนโรคเบาหวาน การเพมของไขมน และการ

ไดรบสารอาหารทมคณคาอนๆนอยลง

เอกสารอางอง1. Howard BV, Wylie-Rosett J. Sugar and cardiovascular

disease: a statement for healthcare professionals from the Committee on Nutrition of the Council on Nutrition, Physical Activity, and Metabolism of the American Heart Association. Circulation 2002;106:523-527.

2. National Cancer Institute. Usual intake of added sugars. In: Usual Dietary Intakes: Food Intakes, US Population 2001-04. November 2008. Available at: http://riskfactor.cancer.gov/diet/usualintakes/pop/t35.html. Accessed Janu-ary 4, 2009.

3. Vartanian LR, Schwartz MB, Brownell KD. Effects of soft drink consumption on nutrition and health: a systematic review and meta-analysis. Am J Public Health 2007;97: 667- 675.

4. Tordoff MG, Alleva AM. Effect of drinking soda sweetened with aspartame or high-fructose corn syrup on food intake

and body weight. Am J Clin Nutr 1990;51:963-969.

5. Lê KA, Tappy L. Metabolic effects of fructose. Curr Opin


Clin NutrMetab Care. 2006;9:469-475.

6. Havel PJ. Dietary fructose: implications for dysregulation

of energy homeostasis and lipid/carbohydrate

metabolism. Nutr Rev. 2005;63:133-157.

7. Gross LS, Li S, Ford ES, Liu S. Increased consumption

of refined carbohydrates and the epidemic of type 2

diabetes in the United States: an ecologic assessment.

Am J Clin Nutr 2004;79:774 -779.

8. Elliott SS, Keim NL, Stern JS, Teff K, Havel PJ. Fructose,

weight gain, and the insulin resistance syndrome. Am J

Clin Nutr 2002;76:911-922.

9. Dhingra R, Sullivan L, Jacques PF, Wang TJ, Fox CS,

Meigs JB, et al. Soft drink consumption and risk of

developing cardiometabolic risk factors and the meta-

bolic syndrome in middle-aged adults in the community.

Circulation 2007;116:480-488.

10. Stanhope KL, Schwarz JM, Keim NL, Griffen SC, Bremer

AA, Graham JL, et al. Consuming fructose-sweetened,

not glucose-sweetened, beverages increases visceral

adiposity and lipids and decreases insulin sensitivity

in overweight/obese humans. J Clin Invest. 2009;119:

1322-1334.

11. Hellerstein MK. Carbohydrate-induced hypertriglyceridemia:

modifying factors and implications for cardiovascular risk.

Curr Opin Lipidol 2002;13:33-40.

12. Mensink RP, Zock PL, Kester AD, Katan MB. Effects


of dietary fatty acids and carbohydrates on the ratio of

serum total to HDL cholesterol and on serum lipids and

apolipoproteins: a meta-analysis of 60 controlled trials.

Am J Clin Nutr 2003;77:1146 -1155.

13. Appel LJ, Sacks FM, Carey VJ, Obarzanek E, Swain JF,

Miller ER III, et al. Effects of protein, monounsaturated

fat, and carbohydrate intake on blood pressure and serum

lipids: results of the OmniHeart randomized trial. JAMA

2005; 294:2455-2464.

14. Fried SK, Rao SP. Sugars, hypertriglyceridemia, and

cardiovascular disease. Am J Clin Nutr. 2003;78:873S-

880S.

15. Chong MF, Fielding BA, Frayn KN. Mechanisms for the

acute effect of fructose of postprandial lipemia. Am J

Clin Nutr 2007;85:1511-1520.

16. Dhingra R, Sullivan L, Jacques PF, Wang TJ, Fox CS,

Meigs JB,et al. Soft drink consumption and risk of de-

veloping cardiometabolic risk factors and the metabolic

syndrome in middle-aged adults in the community. Circu-

lation 2007; 116:480-488.

17. Woodward M., and Walker A.R.P. (1994) Sugar consumption

and dental caries: Evidence from 90 countries. Br Dent

J; 176, 297-302

18. Liu S, Manson JE, Buring JE, Stampfer MJ, Willett

WC, Ridker PM. Relation between a diet with a high

glycemic load and plasma concentrations of high-sensitivity


C-reactive protein in middle-aged women. Am J Clin Nutr

2002;75:492- 498.

19. Price KD, Price CS, Reynolds RD. Hyperglycemia-induced

ascorbic acid deficiency promotes endothelial dysfunction

and the development of atherosclerosis. Atherosclerosis

2001;158:1-12.

20. Scribner KB, Pawlak DB, Ludwig DS. Hepatic steatosis

and increased adiposity in mice consuming rapidly vs.

slowly absorbed carbohydrate. Obesity (Silver Spring)

2007;15:2190-2199.

21. Bachman CM, Baranowski T, Nicklas TA. Is there an

association between sweetened beverages and

adiposity? Nutr Rev 2006;64: 153-174.

22. Malik VS, Schulze MB, Hu FB. Intake of sugar-sweetened

beverages and weight gain: a systematic review. Am J

Clin Nutr. 2006;84:274-288.

23. Palmer JR, Boggs DA, Krishnan S, Hu FB, Singer

M, Rosenberg L. Sugar-sweetened beverages and

incidence of type 2 diabetes mellitus in African American

women. Arch Intern Med. 2008;165:1487-1492.

24. Flood JE, Roe LS, Rolls BJ. The effect of increased

beverage portion size on energy intake at a meal. J Am

Diet Assoc. 2006;106:1984 -1990.

25. Troiana R.P., Briefel R.R., maeeoll M.D., Bialostosky

K. (2000) Energy and fat intakes of children and

adolescents in the United States: Data fron National


Health and Nutrition Examination Surveys. Am J Clin

Nutr;70:1343S-1353S.

26. Berkey CS, Rockett HRH, Field AE, Gillman MW, and

Colditz GA. Sugar-Added Beverages and Adolescent Weight

Change. OBESITY RESEARCH Vol. 12 No. 5 May 2004

778-788

27. Ludwig D.S., Petersen K.E., Gortmaker S.L.(2000)

Relation between consumption of sugar-sweetened

drinks and childhood obesity ; a prospect ive ,

observational analysis. Lancet 357:505-508

28. Shulze MB., Manson JAE., Ludwig DS.,Colditz GA., Stampfer

MJ., Willett WC and Hu FB., Sugar-Sweetened Beverages,

Weight Gain, and Incidence of Type 2 Diabetes in Young

and Middle-Aged Women. JAMA, (2004); 292(8):927-

934 Downloaded From: http://jama.jamanetwork.com/ on

08/13/2012

29. Kelley AE, Bakshi VP, Haber SN, Steininger TL, Will MJ,

Zhang M. Opioid modulation of taste hedonics within the

ventral striatum. Physiol Behav. 2002;76:365-377.30. Pelchat ML, Johnson A, Chan R, Valdez J, Ragland JD.

Images of desire: food-craving activation during fMRI. Neuroimage. 2004;23:1486-1493.

31. Nguyen-Michel ST, Unger JB, Spruijt-Metz D. Dietary correlates of emotional eating in adolescence. Appetite. 2007;49:494-499.

32. Oliver G, Wardle J. Perceived effects of stress on food


choice. Physiol Behav. 1999;66:511-515.33. Dallman MF, Pecoraro N, Akana SF, La Fleur SE,

Gomez F, Houshyar H, et al. Chronic stress and obesity: a new view of “comfort food.” Proc Natl Acad Sci U S A.2003;100:11696 -11701.

34. Mattes R. Fluid calories and energy balance: the good, the bad, and the uncertain. Physiol Behav. 2006;89:66-70.

35. DiMeglio DP, Mattes RD. Liquid versus solid carbohydrate: effects on food intake and body weight. Int J Obesity. 2000;24:794-800.

36. Chen L, Appel LJ, Loria C, Lin PH, Champagne CM, Elmer PJ, et al. Reduction in consumption of sugar-sweetened beverages is associated with weight loss: the PREMIER trial. Am J Clin Nutr. 2009;89:1299 -1306.

37. Johnson R K, Appel LJ, Brands M, Howard BV, Lefevre M, Lustig RH, et al.Dietary Sugars Intake and Cardiovascular Health. A Scientific Statement From the American Heart Association. Circulation 2009; 120: 1011-1020.


ผลกระทบในเชงเศรษฐศาสตรและ

คณภาพชวต ทพญ.จนทนา องชศกด*

การบรโภคนำาตาลมากเกนไป อาจสงผลกระทบเชงเศรษฐศาสตร

2 ดาน ดานแรกคอผลกระทบโดยตรงดานคาใชจายทเพมขนของบคคล

หรอครวเรอน ดานทสองมาจากคาใชจายเนองมาจากสขภาพและการ

เจบปวย ขอมลเชงประจกษแสดงใหเหนวาการบรโภคนำาตาลมากเกนไป

ทงในเชงปรมาณและความถ กอใหเกดปญหาสขภาพทสำาคญ 2 ประการ

คอ โรคอวน (และโรคทตามมาจากความอวน) และโรคฟนผ

การทบทวนวรรณกรรมตอไปนจงเนนทผลกระทบทเกดจากโรคอวน

และโรคฟนผเปนหลก

คาใชจายของบคคลหรอครวเรอนสำานกงานสถตแหงชาต (2543) ไดรายงานผลการสำารวจภาวะ

เศรษฐกจและสงคมของครวเรอน พ.ศ. 25431 ไววาครวเรอนไทยม

คาใชจายในการซอนำาตาลและขนมหวานเฉลย 101 บาท/เดอน กาแฟ

และชา 94 บาท/เดอน เครองดมไมมแอลกอฮอล (ไดแกนำาอดลม

นำาหวาน นำาผลไม ฯลฯ) 87 บาท/เดอน โดยครวเรอนในกรงเทพมหานคร

และภาคกลางมรายจายกลมนสงสด รองลงมาไดแกภาคใต ภาคเหนอ

และภาคตะวนออกเฉยงเหนอตามลำาดบ

*สำานกทนตสาธารณสข กรมอนามย


คาใชจายในการซอนำาตาลและขนมหวานในครวเรอนน อก

สวนหนงทมากกวา เปนคาใชจายสำาหรบเปนคาขนมใหเดกและ

เยาวชนไปโรงเรยน ดงเชนการศกษาของ สถาบนมายา หรอสถาบน

ศลปวฒนธรรมเพอการพฒนา ในโครงการเดกไทยรทน เมอป 25472

รายงานวา เดกและเยาวชนอาย 5-24 ป ประมาณ 21 ลานคน

ใชจายเงนเปนคาขนมไปโรงเรยน ปละ “หนงแสนหกหมนหนงพนหา

รอยแปดสบลานบาท” หรอคดเปนรอยละ 15.7 ของเงนงบประมาณ

แผนดน พ.ศ.2547 หรอมากกวางบประมาณประจำาปของ 6 กระทรวง

หลกรวมกน การศกษาในครอบครวไทย 16 ลาน ครวเรอน ใหเงน

ลกซอขนม เฉลยคนละ 9,810.56 บาท ตอป หรอเฉลย 800 บาท

ตอคนตอเดอน ในขณะทครอบครวใชจายเงนเพอการศกษาของลกเฉลย

ปละเพยง 3,024 บาท นอยกวาเงนซอขนมถง 3.24 เทา

สำาหรบการศกษาของเครอขายเดกไทยไมกนหวานในป 25483

โดยการสำารวจในเดกอาย 3-12 ป ในโรงเรยนและศนยพฒนาเดก

เลก ใน 24 จงหวดทวประเทศนน พบวาเดกมคาใชจายเปนคาขนม

เฉลยคนละ 8-10 บาท/วน คาเครองดม 5 บาท/วน รวมประมาณ

13-15 บาท/วน เมอคดตอเดกทงหมด จะมมลคาเปนคาขนมและ

เครองดม117-135 ลานบาท/วนเลยทเดยว นอกจากนยงพบวาการ

ไดรบนำาตาลจากเครองดมตอขนม คดเปนสดสวน 7.4 : 2.8

ขอมลทงสองของการศกษาขางตน ยนยนเพมเตมจากขอมลชด

ยอยทบนทกดวยระบบบญชครวเรอน เชนรายงานบญชครวเรอน ของ

ตำาบลกำาแมด อ.กดชม จ.ยโสธร รายงานโดยสำานกงานกองทนสนบสนน

การวจยจงหวดยโสธร เมอ 14 มถนายน 25554 พบวาครวเรอน

ในตำาบล มรายจายคาขนมขบเคยว 142 บาท คา ชา กาแฟ

นำาอดลม 105 บาท คาขนมเดกไปโรงเรยน 1,226 บาท รวมเปน

รายจาย 1,473 บาท/เดอน หรอคดเปนรอยละ 42.7 ของรายจาย


คาอาหาร หรอเปนรอยละ 11.7 ของรายไดตอเดอน ในขณะทจาย

คาผกผลไมเพยง 98 บาท

คาใชจายของประชาชน ยงอาจพจารณาไดจากตวเลขมลคา

การตลาดของขนมหวาน ขนมขบเคยว และเครองดม นตยสาร

Positioning5 รายงานตลาดขนมหวานสำาเรจรปป 2552 วา ในเอเชย

มอตราการขยายตวประมาณรอยละ 5.7 โดยแบงสดสวนเปนขนม

ในกลมชอคโกแลตมากทสดถงรอยละ 51.2 ตามดวยขนมหวานจาก

นำาตาลรอยละ 31.6 และหมากฝรงรอยละ 15.6 ตามลำาดบ สวนตลาด

ขนมหวานสำาเรจรปของไทยในป 2551 มมลคาตลาดรวมในประเทศ

กวา 10,000 ลานบาท แบงสดสวนไดโดยประมาณเปนกลมลกอมถง

รอยละ 50 หมากฝรงและชอคโกแลตมสดสวนเทาๆ กน คอ รอยละ

25 ซงในทกผลตภณฑมมลคาตลาดสงขนอยางตอเนอง ในขณะทตลาด

ขนมขบเคยวป 2552 มมลคาตลาดอยทประมาณ 12,000 ลานบาท6

ขณะทศนยวจยกสกรไทย รายงานสดสวนมลคาตลาดเครองดม

ป 2553-2554 เพมขนจาก 75,000 ลานบาท เปน 84,000

ลานบาท ในป 2554 แบงสดสวนเปนนำาดมบรรจขวดรอยละ 25.0

นำาอดลม 45.0 นำาผกผลไม 11.2 ชาพรอมดม 10.8 และฟงกชนนล ดรงก

7.1

นอกจากน ขอมลจากบรษท The Nielsen Co.Ltd. รายงานวา

ป 2552-2554 มลคาการตลาดของนำาผลไมเพมจาก 8,494 ลาน

บาท เปน 10,384 ลานบาท สวนมลคาตลาดนำาอดลมมแนวโนมสง

ขนตงแตป 2552 จาก 28,443 เปน 29,738 ทงนมลคาการตลาด

ทงของเครองดมและของวาง เพมขนเกอบทกหมวด ดงตารางท 2


ตารางท 2 มลคาการจำาหนายเครองดม Sugar beverage, Non alcohol ทกประเภท ขนมถงสำาเรจรปประเภทตางๆ ทง

ประเทศ ป 2552 - 2554

มลคาทงประเทศ

มลคาจำาหนาย

(Sale Value/ลานบาท)

2552 2553 2554

1. นำาผลไม 8,494 10,104 10,384

2. นำาอดลม 28,443 30,995 29,738

3. ชาพรอมดม (RTD Tea) 6,317 7,788 9,462

4. กาแฟพรอมดม (RTD coffee) 8,804 9,419 9,747

5. Instant Coffee (Pure) 4,231 4,128 4,133

6. Instant coffee (ชนด Mix,

3 in 1 และ อนๆ) (Kgs)

10,907 12,878 14,296

7. เครองดมชกำาลง (Energy

Drinks)

15,210 16,654 17,592

8. Liquid Milk

(UHT+Pasteurize+Sterlise)

34,674 36,853 39,709

9. Snack ทเปน โปรตน 5,665 6,086 7,126

10. Snack อนๆ 14,739 16,055 18,210

11. Biscuits 8,007 8,837 9,947

12. Candy 5,385 5,468 5,995

13. Ice Cream 4,836 5,393 5,805

ทมา: บรษท The Nielsen Co., Ltd., มถนายน 2555


ผลกระทบในเชงเศรษฐศาสตรและคณภาพชวตจากโรคอวนมการศกษาทงในประเทศไทยและตางประเทศ ทยนยนวาโรคอวน

สงผลกระทบในทางลบตอระบบเศรษฐกจของประเทศ ปญหาทเกดจากโรคอวนมไดมผลเฉพาะตอระบบสาธารณสขเทานน แตมผลตอสขภาพและการเสยชวตกอนวยอนควร มนทรตม ถาวรเจรญทรพยและคณะ (2554)8 ไดศกษาผลกระทบในเชงเศรษฐศาสตรและคณภาพชวตจากโรคอวนในประเทศไทย โดยคดคาใชจายทางตรงและทางออมจากโรคทมสาเหตมาจากความอวนครอบคลม 13 โรค พบวาคาใชจายดานสขภาพทเกดขนจากโรคอวนในปดงกลาว มมลคาสงถง 5,584 ลานบาท คาใชจายทเกดขนในเพศหญงสงกวาเพศชาย 2.5 เทา โรคทมสาเหตมาจากความอวนซงกอใหเกดการสญเสยคารกษาพยาบาลมากทสด 3 อนดบ ไดแก เบาหวาน หวใจขาดเลอด และมะเรงลำาไสตามลำาดบ ทงน ตนทนทางเศรษฐกจทเกดจากโรคอวนในประเทศไทยมมลคารวมทงสนถง 12,142.2 ลานบาท คดเปนรอยละ 0.13 ของผลตภณฑมวลรวมประชาชาต และคาใชจายดานสขภาพจากโรคอวน คดเปนรอยละ 2.2 ของคาใชจายดานสขภาพทงหมดในปเดยวกน

ในดานผลกระทบของโรคอวนตอคณภาพชวต การศกษาของ มนทรตมและคณะ ยงพบวา โรคอวนสงผลกระทบดานลบตอคณภาพชวตอยางมนยสำาคญ โดยพบวาผทมนำาหนกเกนและมภาวะอวน รายงานวา “มปญหา” ในการเคลอนไหวและการเจบปวด ไมสขสบาย สงกวาผมนำาหนกปกต

การศกษาจำานวนปทสญเสยปสขภาวะของประชากรไทยตามกลมของสาเหตระหวาง พ.ศ.2542 และ 2547 จำาแนกตามเพศ และกลมของสาเหต พบวา ความสญเสยปสขภาวะทเกดจากโรคทมสาเหตมาจากความอวน พบไดในกลมอาย 30-59 ป และ 60 ป ขนไป โดยในกลมอาย 60 ป ขนไป สาเหตหลกทงในชายและหญง ไดแก โรคหวใจและหลอดเลอด โรคมะเรง และโรคเบาหวาน9


ผลกระทบในเชงคณภาพชวตจากโรคฟนผความถของการบรโภคนำาตาล มความสมพนธโดยตรงกบการเกด

โรคฟนผซงเปนสาเหตของการสญเสยฟนในประชากรทกวย โรคในชอง

ปากสวนใหญแมจะไมรนแรงจนเปนเหตใหเสยชวต แตเปนโรคทกอให

เกดการสญเสยทางเศรษฐกจและคณภาพชวตของประชากร การศกษา

ของทรงชย ฐตโสมกล และคณะ ในป 2550 ในกลมเดกกอนวยเรยน

จ.สงขลา พบวาผลกระทบจากการทเดกปวดฟนคอ เดกจะรองไหงอแง

(รอยละ 69.2) กนอาหารไดนอยลง (รอยละ 67.2) เคยวอาหารไมได

(รอยละ 63.4) เดกมอารมณหงดหงด (รอยละ 61.4) และมกลนปาก

(รอยละ 59) ในขณะทผปกครองรอยละ 14.0-17.4 ตองหยดงานมา

ดแลเดกหรอพาเดกไปหาหมอ10

การสำารวจของกองทนตสาธารณสข กรมอนามยในป 2550

รายงานวา ในรอบปทผานมา โรคฟนผสงผลกระทบตอการใชชวต

ประจำาวนของเดกวยเรยน รอยละ 30.8 ตองทรมานกบการปวดฟน

รอยละ 4.3 หรอประมาณ 43,000 คน ตองขาดเรยนเฉลย 2.5 วน

เพราะการปวดฟน เชนเดยวกบเยาวชนอาย 15 ป รอยละ 26.5 ปวดฟน

รอยละ 4.1 ตองขาดเรยนเฉลย 4.5 วนในรอบปทผานมาเพราะการ

ปวดฟน11

ดานผสงอาย ปญหาจากการสญเสยฟนทำาใหประสทธภาพการ

บดเคยวลดลง การศกษาของ Brennan DS และคณะ ในป 2551

รายงานการศกษาในประเทศออสเตรเลยวาจำานวนฟนทใชงานไดใน

ชองปาก มความสมพนธทางตรงกบประสทธภาพการบดเคยว และ

ประสทธภาพการบดเคยว มความสมพนธโดยตรงกบสขภาพทวไป

การเลอกรบประทานอาหาร และความสขในการกนอาหาร ซงเปนตว

สะทอนคณภาพชวต12 ขอมลดงกลาวยนยนเชนเดยวกนจากการทบทวน

งานวจยอยางเปนระบบของ Gerritsen AE รายงานในป 255313


ซงสรปไววามหลกฐานทหนกแนนวาการสญเสยฟนมผลตอคณภาพชวต

ตำาแหนงและจำานวนฟนทสญเสยไป ทำาใหความรนแรงของปญหา

แตกตางกนไป

สรปการบรโภคนำาตาลมากเกนไป สงผลตอการสญเสยทางเศรษฐกจ

ทงทางตรงและทางออม ทางตรงไดแกคาใชจายเพอการบรโภคอาหาร

ทมสวนประกอบของนำาตาล เชน เครองดม ขนมขบเคยว และการ

ซอนำาตาลใชในครวเรอน ทางออมไดแกคาใชจายดานสขภาพและการ

สญเสยคณภาพชวต เมอเกดโรคทสวนหนงเปนผลมาจากการบรโภค

นำาตาลมากเกนควร ทงน การสญเสยทางเศรษฐกจเฉพาะจากคาขนม

และเครองดมของเดกวย 3-12 ป สงถง 117-135 ลานบาท/วน และ

คาใชจายดานสขภาพทเกดขนจากโรคอวนตอป มมลคาสงถง 5,584

ลานบาท

เอกสารอางอง1. สำานกงานสถตแหงชาต สำานกนายกรฐมนตร. การสำารวจภาวะ

เศรษฐกจและสงคมของครวเรอน พ.ศ. 2543.

2. เดกไทยรทน http://www.jthai.thmy.com/article/child.htm

3. ปยะดา ประเสรฐสม องศณา ฤทธอย ผสด จนทรบาง การบรโภค

ขนมและเครองดมของเดกไทยอาย 3-12 ป พ.ศ. 2548 ใน

เครอขายเดกไทยไมกนหวาน นำาตาล ความหวานในขนม เครองดม

นมพรอมดม นมผงสำาหรบเดก พ.ศ.2550. มโนพรนตงแอนด

พบบลชชง.

4. สำานกงานกองทนสนบสนนการวจยจงหวดยโสธร. (2555)

โปรแกรมบญชรายรบรายจายครวเรอน โครงการวจยเชง

ปฏบตการเพอการเปลยนแปลง (KCC) สำานกงานกองทน


สนบสนนการวจยจงหวดยโสธร. สบคนวนท 1 สงหาคม

2555เขาถงไดจากhttp://www.trfyasothon.com/select_news.

php?news_id=23

5. ตลาดขนมหวานสำาเรจรป’52 : เผชญความทาทายรอบดาน.

(2552, สงหาคม 2). Positioning Magazine สบคนวนท 31

กรกฎาคม 2555 เขาถงไดจากhttp://www.positioningmag.com/

prnews/prnews.aspx?id=81978

6. ขนมขบเคยวป’52 : กำาลงซอหด...มลคาตลาดลดลง 5% (2552,

กมภาพนธ 18). Positioning Magazine สบคนวนท 31

กรกฎาคม 2555 เขาถงไดจาก http://www.positioningmag.

com/prnews/prnews.aspx?id=77436

7. Business brief นำาดมบรรจขวดป’54 : เตบโตรอยละ 15...ทามกลาง

สภาพอากาศไมเอออำานวย. (2544, เมษายน 22). ศนยวจย

กสกรไทย. 17 (3089).

8. มนทรตม ถาวรเจรญทรพย, เนต สขสมบรณ, ไพบลย พทยา

เธยรอนนต, จอมขวญ โยธาสมทธ, วชย เอกพลากรและ ยศ

ตระวฒนานนท. (2554). การศกษาผลกระทบในเชงเศรษฐศาสตร

และคณภาพชวตจากโรคอวนในประเทศไทย. นนทบร: เดอะ กราฟโก

ซสเตมส”

9. สำานก นโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข รายงาน

การศกษาภาระโรคและการบาดเจบของประชากรไทย พ.ศ.2547

สบคนวนท 6 สงหาคม 2555 เขาถงไดจาก http://www.thaibod.

net/documents/bod2547.pdf

10. ทรงชย ฐตโสมกล, องคณา เธยรมนตร, สพชรนทร พวฒน,

รว เถยรไพศาลม วรรธนะ พธพรชยกล, ออยทพย ชาญการคา

และคณะ (2550, กรกฎาคม). รายงานผลการวจย การศกษา


ระยะยาวถงปจจยทมผลตอการพฒนาการของฟนและใบหนา และ

การเกดโรคตางๆ ในชองปากของเดกอาย 4-5 ขวบ ใน อำาเภอ

เทพา จงหวดสงขลา. เอกสารอดสำาเนา. คณะทนตแพทยศาสตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร

11. กองทนตสาธารณสข กรมอนามย. (2550). รายงานผลการสำารวจ

สภาวะสขภาพชองปาก ระดบประเทศ ครงท 6 ประเทศไทย พ.ศ.

2549-2550. กรงเทพ: โรงพมพ องคการสงเคราะหทหารผานศก

12. Brennan DS, Spencer AJ, Roberts-Thomson KFTooth loss,

chewing ability and quality of life. Qual Life Res. 2008

Mar;17(2):227-35.

13. Gerritsen AE, Allen PF, Witter DJ, Bronkhorst EM และ

Creugers NH. Tooth loss and oral health-related quality

of life: a systematic review and meta-analysis. Health and

Quality of Life Outcomes 2010, 8:126 เขาถงไดจาก http://

www.hqlo.com/content/8/1/126/



ขอกาหนดและเกณฑทเหมาะสม ของนาตาลในอาหารดร.เนตรนภส วฒนสชาต และศรพร ตนจอ*

อาหารและเครองดมทบรโภคประจำาวนมแหลงทมาหลายรปแบบ

เชน เตรยมดวยตนเองทบาน ซอจากรานอาหาร แผงลอย หาบเร หรอจาก

ผลตภณฑอาหารและเครองดมสำาเรจรปทผลตเชงอตสาหกรรม เปนตน

ดงนนในการควบคมการบรโภคอาหารและเครองดมทมนำาตาลสง

นอกจากผบรโภคจะจำากดหรอควบคมการใชนำาตาลกบอาหารและ

เครองดมทเตรยมเอง หรอหลกเลยงการเตมนำาตาลไดแลว ผผลตหรอ

ผประกอบควรใหความรวมมอในการปรบลดปรมาณนำาตาลลง เพอ

ใหไดผลตภณฑทางเลอกเพอสขภาพจำาหนายในทองตลาด เนองจาก

ผลตภณฑอตสาหกรรมทจำาหนายสวนใหญเปนอาหารวางประเภทขนม

ขบเคยว ขนมอบ ไอศกรม เครองดมนำาอดลม เครองดมผลไมปรงแตง

กลนรส ชา และกาแฟ เปนตน ลวนแตมนำาตาลเปนสวนผสมในปรมาณสง

เรยกไดวาเปนนำาตาลซอนเรน (hiden sugars) ซงมองไมเหนจาก

ลกษณะปรากฎของผลตภณฑ หากผบรโภคไมสนใจอานฉลากอาหาร

หรอขอมลโภชนาการบนบรรจภณฑแลวกจะไมทราบวามปรมาณนำาตาล

มากเพยงใด จงไมระวงการบรโภคนำาตาลทมากเกนไป ดงนน

แนวทางสำาคญในการควบคมและจำากดการบรโภคนำาตาลนน หนวยงาน

ทเกยวของควรมมาตรการสงเสรมการจดทำาขอมลโภชนาการในรปแบบ

*สถาบนคนควาและพฒนาผลตภณฑอาหาร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร


ทสอใหผบรโภคเขาใจและทราบปรมาณนำาตาลในผลตภณฑอาหารและ

เครองดมนนๆไดงาย หรออาจเปนรปสญลกษณตางๆตลอดจนควรมการ

จดทำาขอกำาหนดและเกณฑทเหมาะสมของนำาตาลทควรบรโภคในแตวน

สำาหรบคนไทย โดยการศกษาแนวทางการดำาเนนการจดทำาขอกำาหนด

ปรมาณนำาตาลในตางประเทศ

การจดทาขอกาหนดการบรโภคนาตาลสาหรบคนไทยเปนทแนชดแลววาอาหารและโภชนาการมบทบาทสำาคญในการ

ปองกนทงโรคขาดสารอาหาร (nutrient deficiency) และโรคไมตดตอ

เรอรง (non-communicable chronic diseases) เชนโรคเบาหวาน

โรคความดนโลหตสง โรคหวใจ เปนตน ในการสงเสรมสขภาพทดทาง

โภชนาการ ประเทศไทยไดจดทำาขอกำาหนดปรมาณสารอาหารทรางกาย

ควรไดรบประจำาวนสำาหรบคนไทยเปนครงแรก ในป พ.ศ. 2516 และ

ไดปรบปรงขอมลสารอาหารใหครอบคลมยงขนในป พ.ศ. 2532 ตอมา

ในป พ.ศ. 2546 ไดมการทบทวนและปรบปรงขอกำาหนดสารอาหาร

เพมเตมความรดานอาหารและโภชนาการใหทนสมยและเปนสากลมาก

ขนเพอเปนประโยชนตอนกวชาการทจะนำาขอมลไปใชอางอง ทงนได

มการกำาหนดปรมาณคารโบไฮเดรตรอยละ 45-65 ของพลงงานท

รางกายควรไดรบตอวนแตยงไมมการกำาหนดปรมาณนำาตาลทเตมลง

ในอาหาร (กองโภชนาการ, 2549)

ในการจดทำาธงโภชนาการ (Nutrition flag) เพอแนะนำาให

ประชาชนเลอกกนอาหารทถกตองตามหลกโภชนาการ ตามหลกอาหาร

5 หม และจำานวนหนวยบรโภคของอาหารแตละกลมทใหสารอาหาร

เหมาะสมตามอาย เพศ และกจกรรมประจำาวน เพอนำาไปสการปฏบต

ทเขาใจไดงายขนในการเลอกอาหารทมประโยชนตอสขภาพ ทงนได

แนะนำาใหจำากดการบรโภคนำาตาลเพอปองกนปญหาไขมนไตรกลเซอไรด


ในเลอดสงและลดปญหาฟนผ โดยมขอแนะนำาปรมาณนำาตาลทควรเตม

ในอาหารเพอปรงแตงรสไวไมควรเกน 4 ชอนชาสำาหรบผทตองการ

พลงงาน 1,600 กโลแคลอร, 6 ชอนชาสำาหรบผทตองการพลงงาน

2,000 กโลแคลอร และ 8 ชอนชา สำาหรบผทตองการพลงงาน

2,400 กโลแคลอร นอกจากนขอปฏบตการกนอาหารเพอสขภาพทด

ของคนไทย (Food based daily guideline) ทเรยกวาโภชนบญญต 9

ประการ ไดเสนอแนะใหหลกเลยงหรอจำากดการบรโภคนำาตาล ไมเกน

รอยละ 10 ของพลงงานทควรไดรบจากอาหารตอวน หรอไมควรเกน

วนละ 40-55 กรม หรอ 3-4 ชอนโตะ โดยเฉพาะควรหลกเลยงขนม

หวานและเครองดมประเภทนำาหวานและนำาอดลม (คณะกรรมการจด

ทำาขอกำาหนดสารอาหารทควรไดรบประจำาวนสำาหรบคนไทย, 2546.)

จะเหนไดวาขอกำาหนดและแนวทางตางๆ ในดานอาหารและ

โภชนาการทเกยวของกบการบรโภคนำาตาลหรออาหารทมรสหวาน

นน ยงไมชดเจนและเปนแนวทางเดยวกนในการนำาไปปฏบตเพอใหเกด

ประสทธผลทดตอสขภาพของประชาชนทกเพศทกวย โดยเฉพาะกลมเสยง

เชน เดกทมนำาหนกเกน หรอเปนโรคอวน ซงมโอกาสเปนโรคไมตดตอ

เรอรงตางๆตามมา จากรายงานขององคการอนามยโลกในป ค.ศ. 2003

(WHO, 2003, A) ชใหเหนวาอตราทเพมสงขนของโรคอวนและโรคฟนผ

ในประเทศแอฟรกาใต มความสมพนธกบการบรโภคนำาตาลทเพมสงขน

ทงในเขตเมองและชนบท ประกอบกบความนยมบรโภคอาหารจานดวน

(fast food) ขนมและเครองดมทมนำาตาลสงเพมขนในทศทางเดยวกบ

อบตการณโรคเรอรงตางๆ ทเพมสงขนในหลายประเทศ โดยเฉพาะ

ประเทศสหรฐอเมรกาพบวาประชากรเปนโรคอวนราว 1 ใน 3

จงไดมความพยายามในการลดอตราปวย โดยเฉพาะโรคอวน

ดวยกจกรรมรณรงคใหความรในการเลอกอาหาร การออกมาตรการ

ขอเสนอแนะตางๆ เพอควบคมการบรโภคนำาตาลใหอยในเกณฑทเหมาะสม


โรคอวนเปนปญหาสำาคญสำาหรบประเทศไทยเชนกนเนองจากการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมของเดกไทยในการบรโภคอาหารทไมสมดลโดย

เฉพาะขนมและเครองดมทมรสหวาน มผลกระทบตอสขภาพรางกาย

นำาไปสปญหาภาวะโภชนาการเกนและโรคอวนทเพมขนอยางตอเนอง

จากการสำารวจภาวะโภชนาการในเดกนกเรยนอนบาลถงประถมศกษา

ทวประเทศในป พ.ศ. 2544, 2545 และ 2546 พบเดกมภาวะ

โภชนาการเกนรอยละ 12.3, 12.8 และ 13.4 ตามลำาดบ และการ

สำารวจในกรงเทพมหานครพบวาเดกอาย 0-5 ป มนำาหนกมากเกน

เกณฑเพมขนจากรอยละ 7.4 (พ.ศ. 2545) เปนรอยละ 10.9 (พ.ศ.

2547) และเดกประถมศกษามนำาหนกมากเกนเกณฑรอยละ 9.2 และ

ในป พ.ศ. 2548 พบวาเดกวยเรยนอวนรอยละ 12 ดงนนในป พ.ศ.

2546 “เครอขายเดกไทยไมกนหวาน” ไดเรมรณรงคลดการบรโภค

นำาตาลโดยแนะนำาปรมาณนำาตาลท เหมาะสมตอสขภาพสำาหรบ

ประชากรโดยทวไปคอ “บรโภคไมควรเกนวนละ 6 ชอนชา หรอ

24 กรม” (ประไพศร ศรจกรวาล. 2549).

นอกจากมการจดทำาขอกำาหนดและเกณฑปรมาณนำาตาลทควร

บรโภคตอวนแลว การสงเสรมใหผบรโภคไดรบขอมลโภชนาการจาก

ผลตภณฑอาหารและเครองดมทวางจำาหนาย (Nutrition facts) เปน

แนวทางทสำาคญทชวยใหผบรโภคสามารถเลอกซออาหารทมสารอาหาร

ทเหมาะสมตอสขภาพรางกาย โดยเฉพาะทราบถงปรมาณนำาตาลจาก

อาหารนนๆ เพอการบรโภคนำาตาลอยางเหมาะสมตามเกณฑ ในป 2550

และ 2554 สำานกงานอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข (ประกาศฯ

ฉบบท 305 (พ.ศ.2550) และ พ.ศ.2554 เรอง การแสดงฉลาก

ของอาหารสาเรจรปทพรอมบรโภคทนท) ไดเรมนำาฉลากโภชนาการ

อยางงาย และฉลาก GDA (Guideline daily amount) แบบสเดยว

มาใชกบผลตภณฑอาหาร 5 กลม เชน มนฝรง ขาวโพด ขาวเกรยบ


ขนมขบเคยวอบพอง ขนมปงกรอบ/บสกต และ เวเฟอรสอดไส ตาม

นโยบายลดหวานมนเคมเพอคนไทยมสขภาพด ซงแสดงปรมาณ

พลงงาน ไขมน นำาตาลและโซเดยมตอซองดานหนาบรรจภณฑ และ

กำากบดวยคารอยละของปรมาณทบรโภคไดตอวน สำาหรบคารอยละของ

นำาตาลทแสดงบนฉลาก GDA คดจากปรมาณสงสดทบรโภคไดตอวน

เทากบ 65 กรม จากพลงงาน 2,000 กโลแคลอร หรอรอยละ 13

ของพลงงาน เนองจากคดรวมนำาตาลทมในผลไมตามธรรมชาตและ

นำาตาลแลคโตสในนม จงมคาสงกวาขอแนะนำาขององคการอนามยโลก

ภาพท 1 ฉลาก GDA ของไทย

แหลงทมา: http://newsser.fda.moph.go.th/food/file/BenefitAdmin/

GDA4Sec2011/GDA4Sec2011_8.pd

เกณฑกำาหนดอกเรองทมความสำาคญเพอการปองกนการตดรส

หวานตงแตวยทารก คอ ประกาศกระทรวงสาธารณสข (กระทรวง

สาธารณสข, ฉบบท 286) เรอง นมดดแปลงสำาหรบทารกและนม

ดดแปลงสตรตอเนองสำาหรบทารกและเดกเลก ซงไดกำาหนดใหนม

ดดแปลงสำาหรบทารกและนมดดแปลงสตรตอเนองสำาหรบทารกและ


เดกเลก อาหารทารกและอาหารสตรตอเนองสำาหรบทารกและเดกเลก “หามเตมนำาตาล นำาผง หรอวตถทใหความหวานอนใด ยกเวน นำาตาลแลคโตสหรอคารโบไฮเดรตอนทมใชนำาตาลทมความหวานเทยบเทา หรอนอยกวานำาตาลแลคโตส” และตองแสดงขอความ “ไมควรเตมนำาตาล นำาผง หรอวตถใหความหวานใดๆ อก เพราะอาจทำาใหทารก และเดกเลกฟนผและเปนโรคอวนได” บนฉลากผลตภณฑ

การจดทาขอกาหนดและเกณฑทเหมาะสมของนาตาลทควรบรโภค : ในระดบนานาชาต

ในแตละประเทศไดกำาหนดแนวทางในการบรโภคอาหารเพอสขภาพทด (Food Based Dietary Guidelines, FBDG, 2010) สำาหรบประชาชนไดถอปฏบตโดยแนะนำาใหบรโภคอาหารหลากหลายประเภทอยางสมดล และแนะนำาใหหลกเลยงไขมนและเกลอเปนสวนใหญ สำาหรบนำาตาลจะแนะนำาใหบรโภคแตพอสมควร เนองจากวฒนธรรมการบรโภคอาหารและปญหาดานโภชนาการของประชากรในแตละประเทศแตกตางกน การวางมาตรการ ออกขอกำาหนดและเกณฑตางๆ เพอลดปญหาการบรโภคนำาตาลเกนความตองการของรางกายทนำาไปสโรคเรอรงตางๆ จงมแนวทางแตกตางกนไป ดงน

สหรฐอเมรกา (Dietary Guidelines for Americans, 2010) แนะนำาใหจำากดการบรโภคอาหารและเครองดมทมการเตมนำาตาลหรอบรโภคแตเพยงเลกนอย ขณะท Food Guide Pyramid แนะนำาใหบรโภคนำาตาลไมเกนวนละ 6 ชอนชาตอพลงงาน 1,600 กโลแคลอร หรอ 12 ชอนชาตอพลงงาน 2,200 กโลแคลอรหรอ 18 ชอนชาตอพลงงาน 2,800 กโลแคลอร

ออสเตรเลย (Australian Dietary Guidelines) แนะนำาใหบรโภคนำาตาล อาหารและเครองดมทมสวนประกอบของ


นำาตาลพอสมควร จำากดอาหารทมนำาตาลสงและมสาร

อาหารนอย

สหราชอาณาจกร (United Kingdom) แนะนำา “หามบรโภค

อาหารและเครองดมทมรสหวานมากเกนไป”

เนเธอรแลนด กำาหนดปรมาณคารโบไฮเดรตรอยละ 50-60

รวมถงนำาตาลรอยละ 15-25 ของพลงงานทไดรบตอวน

อนเดย (Dietary Guidelines for Indians) แนะนำา “ใชนำาตาล

เทาทจำาเปน”

แอฟรกาใต (South African Guidelines for Healthy

Eating) แนะนำาไมควรบรโภคนำาตาล (added sugars) เกน

รอยละ 6-10 ของพลงงานทรางกายไดรบในแตละวน และ

“บรโภคอาหารและเครองดมทมนำาตาลเทาทจำาเปนและไม

ควรบรโภคระหวางมออาหาร”

ในขอแนะนำาการบรโภคอาหารบางประเทศ ไดแก แคนาดา

เกาหล ญปน จน และฟลปปนส ไมมการกลาวถงหรอแนะนำาการ

บรโภคอาหารหรอเครองดมทเกยวของกบนำาตาลเลย

การจดทาขอกาหนดและเกณฑทเหมาะสมของนาตาลในระดบ

องคกรดานสขภาพองคการอนามยโลก (WHO, 2010, B) ไดแนะนำาใหลดการ

บรโภคอาหารและเครองดมทมนำาตาลสงเพอสขภาพฟนทดและภาวะ

โภชนาการทสมดล โดยจำากดปรมาณนำาตาลไมควรเกนรอยละ 10 ของ

พลงงานทรางกายควรไดรบในแตละวน หรอนอยกวา 50 กรม หรอ

12 ชอนชา สำาหรบพลงงาน 2,000 กโลแคลอร โดยระบเปน free

sugars หรอ added sugars ซงหมายความถง นำาตาลรปแบบใดๆ

และนำาเชอม (syrups) ทใชกบกระบวนการผลตอาหาร และการ


เตรยมอาหาร เชน ขนมปง เคก เครองดม เจลล ไอศกรม รวมถง

นำาตาลทเตมลงในชากาแฟ และนำาตาลทเตมแตงรสชาตอาหาร เปนตน

และขอกำาหนดนไดรวมถงนำาผง และนำาผลไมตางๆไวดวย ตวอยางนำา

ตาลทใชเตมในกระบวนแปรรปอาหาร ไดแก นำาตาลทราย นำาตาลสรำา

นำาตาลมะพราว นำาตาลดบ นำาเชอม นำาผง นำาผลไมเขมขน คอรนไซรป

ไฮฟรคโทสคอรนไซรป เดกซโทส ฟรคโทส กลโคส คอรนสวท แทนเนอร

อนเวอรสซกา แลคโทส มอลโทส มอลดไซรบ โมแลส ซโครส เปนตน

ซงปรมาณนำาตาลทแนะนำาดงกลาวไดถกนำาไปใชแนะนำาใหกบประชากร

ในหลายประเทศ

สมาคมโรคหวใจแหงสหรฐอเมรกา (American Heart

Association; AHA,2009) แนะนำาใหจำากดปรมาณการบรโภคนำาตาล

จากอาหารและผลตภณฑ รวมถงนำาตาลทเตมบนโตะอาหารไวอยาง

ละเอยดและชดเจนเนองจากการสำารวจในป 2001 พบวาคนอเมรกน

ไดรบพลงงานจากนำาตาลทใชเตมผลตภณฑอาหารและเครองดมสงมาก

ถง 132 กโลแคลอรตอคนตอวน และพบวารอยละ 20 ของกลม

ตวอยางทสำารวจไดบรโภคนำาตาลมากถง 316 กโลแคลอร (79 กรม)

ตอคนตอวน ซงพลงงานจากนำาตาลสวนเกนจะเปลยนเปนไขมนสะสมใน

รางกายและเปนตนเหตของโรคอวนทเพมขนอยางตอเนองในประเทศน

AHA(2009) จงไดกำาหนดปรมาณนำาตาลทควรบรโภคสำาหรบคน

อเมรกนดงน ผชายไมควรบรโภคเกน 150 กโลแคลอร คดเปน 36 กรม

หรอ 9 ชอนชา ซงอาจแตกตางกนไปขนอยกบความตองการของพลงงานของรางกายแตละบคคล อาย เพศ และกจกรรมทางกาย

ผหญงไมควรบรโภคนำาตาลเกน 100 กโลแคลอรของพลงงานทควรไดรบตอวน คดเปน 24 กรม หรอ 6 ชอนชา


เดกกอนวยเรยนทตองการพลงงาน 1,200-1,400 กโลแคลอรตอวนไมควรบรโภคนำาตาลเกน 64 กโลแคลอร หรอ 4 ชอนชา

เดกเลกชวงอาย 4-8 ป ทตองการพลงงาน 1,600 กโลแคลอรตอวนไมควรบรโภคนำาตาลเกน 48 กโลแคลอร หรอ 3 ชอนชา

วยรนทตองการพลงงาน 1,800-2,000 กโลแคลอรตอวน

ไมควรบรโภคนำาตาลเกน 5-8 ชอนชา

องคการเกษตรแหงสหรฐอเมรกา (United States Department

of Agriculture;USDA, 2005) แนะนำาใหจำากดการบรโภคนำาตาลไม

ควรเกน 10 ชอนชาตอวน (160 กโลแคลอร) ตอพลงงานทรางกาย

ไดรบ 2,000 กโลแคลอร หรอจำากดพลงงานจากไขมนรวมกบนำาตาล

ทเตมในอาหารไมควรเกนรอยละ 5 - 15 ของพลงงานทรางกายควร

ไดรบตอวน และหลกเลยงการบรโภคผลตภณฑอาหารทมนำาตาลใน

ปรมาณสง และควรจำากดเครองดมประเภทตางๆ เชน นำาอดลม และ

นำาผลไมผสม เนองจากมนำาตาลสงประมาณ 30 - 60 กรมตอหนวย

บรโภค เมอรบประทาน 1 ขวด/กระปอง อาจทำาใหรางกายไดรบนำา

ตาลเกนปรมาณทแนะนำา สงผลใหรางกายไดรบพลงงานจากอาหารโดย

รวมตอวนมากเกนไป ทงน USDA( 2005) ไดกำาหนดปรมาณนำาตาล

ทควรไดรบตอวน ตามความตองการพลงงานของแตละบคคล ไวดงน พลงงาน 1,600 กโลแคลอร จำากดปรมาณนำาตาลในอาหาร

24 กรม (6 ชอนชา) พลงงาน 2,000 กโลแคลอร จำากดปรมาณนำาตาลในอาหาร

40 กรม (10 ชอนชา) พลงงาน 2,400 กโลแคลอร จำากดปรมาณนำาตาลในอาหาร

56 กรม (14 ชอนชา)


พลงงาน 2,800 กโลแคลอร จำากดปรมาณนำาตาลในอาหาร

72 กรม (18 ชอนชา)

สำานกงานอาหารและยาแหงสหรฐอเมรกา (United States

Food and Drug Administration; USFDA) ยงไมมการกำาหนดปรมาณ

การบรโภคนำาตาลอยางชดเจน เชนเดยวกบคาพลงงานทควรไดรบตอวน

หรอปรมาณโซเดยม คอเลสเตอรอล และไขมน เพยงแตไดใหคำานยาม

“sugar free” และ “no sugar added” ในการกลาวอางบนฉลาก

โภชนาการเพอใหผบรโภคไดรบขอมลจากฉลากผลตภณฑอาหารได

อยางถกตอง อยางไรกตามผเชยวชาญดานสขภาพ ไดกำาลงพยายาม

ผลกดนการกำาหนดปรมาณการบรโภคนำาตาลในเกณฑสงสด ไมเกน 10

ชอนชา หรอ ปรมาณนำาตาล 40 กรม ซงนำามาใชเปนฐานคดรอยละ

ของปรมาณนำาตาลทมในผลตภณฑบนฉลากอาหาร (% Daily Values)

Smart choice program มหลกการเพอกระตนใหผบรโภค

ตระหนกถงคณคาทางโภชนาการของอาหารเพอสขภาพมากขนโดย

สงเกตไดงายจากฉลากสญลกษณขดถกทแสดงดานหนาบรรจภณฑ ซง

ผลตภณฑอาหารหรอเครองดมทจะไดรบตราสญลกษณตองผานเกณฑ

ทไดกำาหนดไวดงแสดงในตาราง จะเหนไดวาเกณฑปรมาณนำาตาลท

กำาหนดไวนอยกวาหรอเทากบรอยละ 25 ของพลงงาน หรอคดเปน

500 กโลแคลอร เปนเกณฑทสงมากเกอบ 5 เทา (Nutrition Qualifying

Criteria, n.d.) หากนำาไปเทยบกบขอกำาหนดของสมาคมโรคหวใจแหง

สหรฐอเมรกา จงไมนาเปนแนวทางทดหรอเหมาะสมในการเลอกซอ

อาหารสำาหรบผบรโภคทตองการควบคมการบรโภคนำาตาลเพอสขภาพ


ภาพท 2 สญลกษณ Smart Choices

แหลงทมา http://www.smartchoicesprogram.com/

เกณฑปรมาณสารอาหาร (Nutrition Qualifying Criteria) ท

กาหนดสาหรบ Smart Choice

Total Fat (ไขมนทงหมด) นอยกวาหรอเทากบรอยละ 35

ของพลงงาน

Saturated Fat (ไขมนอมตว) นอยกวาหรอเทากบรอยละ 10


Trans Fats ตองเปน 0

Cholesterol (คอเรสเตอรอล) นอยกวาหรอเทากบ 60 มก.

ตอหนงหนวยบรโภค

Added Sugars (นำาตาล) นอยกวาหรอเทากบรอยละ 25


Sodium (โซเดยม) นอยกวาหรอเทากบ 480 มก.

ตอหนงหนวยบรโภค

แหลงทมา http://www.smartchoicesprogram.com/professionals.

html


ฉลาก GDA (Guideline Daily Amounts) ในป ค.ศ.1998

รฐบาลองกฤษรวมกบภาคเอกชน ไดออกประกาศกำาหนดการแสดง

ปรมาณสารอาหารทสงผลกระทบตอสขภาพดานหนาบรรจภณฑอาหาร

(front of pack) เพอใหผบรโภคสงเกตไดงายและชวยในการตดสนใจ

เลอกซอไดอยางรวดเรว เชน พลงงาน ไขมนอมตว นำาตาล และโซเดยม

แสดงหนวยนำาหนกสารอาหารนนตอหนงหนวยบรโภค และรอยละของ

ปรมาณทรางกายตองการตอวน ซงรปแบบของกรอบทแสดงขอมลนน

อาจจะเปนแบบสเดยวหรอเปนสไฟจารจรกได ไดแก สเขยว สเหลอง

และสแดง โดยแตละสจะสอใหทราบถงระดบปรมาณสารอาหารทมอย

ในผลตภณฑ ตามเกณฑทกำาหนดไว สำาหรบนำาตาลมดงน นำาตาลนอยกวา 5 กรมตออาหาร 100 กรม ระบวา

นำาตาลนอยและแสดงแถบสเขยว นำาตาลปานกลาง 5-15 กรมตออาหาร 100 กรม ระบวา

นำาตาลปานกลางและแสดงแถบสเหลอง นำาตาลสงมากกวา 15 กรมตออาหาร 100 กรม ระบวา

นำาตาลสงและแสดงแถบสแดง

ภาพท 3

รปแบบสสญลกษณ

ตาม เกณฑปร ม าณ

สารอาหารทมความ

เสยงตอสขภาพ


สำาหรบประเทศไทย กไดมการจดทำาฉลาก GDA ดวยเชนกน

ฉลาก GDA คอ การแสดงสญลกษณทางโภชนาการเพมเตมจากการ

แสดงฉลากโภชนาการ โดยแสดงในรปแบบเปนคาพลงงาน ไขมน

นำาตาล และ โซเดยม เพอใหขอมลสารอาหารทมผลตอภาวะนำา

หนกเกนและโรคอวน เพอใหผบรโภคเขาใจงายกวาการแสดงฉลาก

โภชนาการ โดยอาหารทตองแสดงฉลาก GDA น ไดแกอาหารตาม

ประกาศกระทรวงสาธารณะสข ฉบบท 305 (พ.ศ. 2550) คอ

มนฝรงทอดหรออบกรอบ ขาวโพดควหรออบกรอบ ขาวเกรยบหรอ

อาหารขบเคยวชนดอบพอง (extruded snack) ขนมปงกรอบหรอ

แครกเกอรหรอบสกต และ เวเฟอรสอดไส (สมาคมวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยทางอาหารแหงประเทศไทย. (ม.ป.ป.)

สมาคมนกกำาหนดอาหารแหงสหราชอาณาจกร (The British

Dietetic Association; BDA) ไดกำาหนดนำาตาลทควรบรโภคตอวน

ไมเกน 60 กรม หรอรอยละ 10 ของพลงงานทรางกายควรไดรบ

2,000 กโลแคลอร โดยจะไมรวมนำาตาลแลคโตส แตรวมถงนำาตาลท

ไดจาก นำาผง นำาผลไม อาหารแปรรปและนำาตาลทเตมบนโตะอาหาร

เชนเดยวกบขอกำาหนดของ WHO โดยเนนถงประเภทนำาตาลทมหลาก

หลายชนดซงตองคดรวมทงหมด ซงดรายละเอยดชนดและปรมาณนำา

ตาลไดจากขอมลสวนผสมอาหารบนฉลากอาหาร และปรมาณนำาตาล

ทงหมดจากขอมลโภชนาการ

สถาบนโภชนาการแหงชาต ประเทศอนเดย (National Institute

of Nutrition) และ Institutes of the Indian Council of Medical

Research ไดปรบปรงขอแนะนำาการบรโภคอาหารประจำาวนสำาหรบ

ประชากรในประเทศอนเดยในป ค.ศ. 2011 โดยกำาหนดปรมาณนำาตาล

ทควรไดรบตอวนขนอยกบกจกรรมทางกายหรอความตองการพลงงาน

ทงเพศชายและเพศหญงทมกจกรรมทางกายนอยและปานกลาง


ควรบรโภคนำาตาลวนละ 4 และ 6 สวน ตามลำาดบ หากมกจกรรม

ทางกายหนก เพศชายควรบรโภคนำาตาลวนละ 11 สวน และเพศหญง

9 สวน ในทารกอาย 6-12 เดอน เดกเลกอาย 1-3 ป, 4-9 ป และ

10-12 ป ควรบรโภควนละ 2, 3, 4 และ 5 สวน ตามลำาดบ และ

วยรนเพศหญงอาย 13-18 ป ควรบรโภควนละ 5 สวน และวยรน

เพศชายอาย 13-15 ป ควรบรโภค 4 สวน และอาย 16-18 ป

ควรบรโภค 6 สวน โดยกำาหนดใหนำาตาล 1 สวน เทากบ 5 กรม

องคการมาตรฐานสนคาอาหารของสหราชอาณาจกร (Food

Standard Agency; FSA) ไดตระหนกถงปญหาสขภาพจงตองการให

ผลตภณฑอาหารและเครองดมมประโยชนตอสขภาพมากยงขน โดยม

ขอเสนอใหโรงงานอตสาหกรรมอาหารลดปรมาณไขมนและนำาตาลใน

ผลตภณฑ ลดขนาดผลตภณฑใหเลกลง และเพมความหลากหลายให

มากขน โดยผลตภณฑเครองดมทมสวนผสมนำาตาลมากกวา 8 กรม

ตอ 100 มลลลตร ตองลดปรมาณนำาตาลลงอยางนอยรอยละ 4 ของ

ปรมาณนำาตาลทมอยเดมภายในป 2012 และกำาหนดใหขนาดบรรจ

ของเครองดมตองมปรมาตรไมเกน 250 มลลลตร ภายในป 2015

สมาคมนกกำาหนดอาหารประเทศออสเตรเลย (Dietetic

Association of Australia; DAA) ไดกำาหนดใหบรโภคนำาตาลแต

พอประมาณ โดยไมระบปรมาณไวแตอยางใด เนองจากมแนวคดวา

นำาตาลไมไดเปนตนเหตเพยงเรองเดยวททำาใหเกดโรคอวนหรอ

โรคเรอรงตางๆ ดงนนขอแนะนำาการบรโภคเพอสขภาพทดสำาหรบ

คนออสเตรเลยนจงเนนการควบคมปรมาณพลงงานทไดรบตอวน

เปนหลก สงเสรมการบรโภคคารโบไฮเดรตเชงซอนทมเสนใยสง และ

อาหารทมคา glycemic index ตำา รวมกบการออกกำาลงกายเปนประจำา


สรป ขอกำาหนดและเกณฑทเหมาะสมของนำาตาลในอาหารทง

ทจดทำาในประเทศไทยและระดบนานาชาตนน สวนใหญมแนวทางท

สอดคลองกน ดงนนขอแนะนำาทสามารถนำาไปปฏบตไดโดยทวไป คอ

การจำากดปรมาณนำาตาลไมควรเกนรอยละ 10 ของพลงงานทรางกาย

ควรไดรบในแตละวน หรอ นอยกวา 50 กรม หรอ 12 ชอนชา

สำาหรบพลงงาน 2,000 กโลแคลอร โดยระบเปน free sugars หรอ

added sugars ซงหมายความถง นำาตาลรปแบบใดๆ และนำาเชอม

(syrups) ทใชกบกระบวนการผลตอาหาร และการเตรยมอาหาร นำาตาล

ทเตมลงในชากาแฟนำาตาลทเตมแตงรสชาตอาหาร รวมถงนำาผงและ

นำาผลไมตางๆ ซงถาคดเปนนำาตาลทผสมอยในอาหารหรอผลตภณฑ

แปรรปตางๆ 6 ชอนชา ปรมาณนำาตาลทเตม (table sugars) ใน

อาหาร เชนกวยเตยว หรอเครองดมชากาแฟ จงไมควรเกนวนละ

6 ชอนชา สำาหรบผบรโภคทมนำาหนกเกนหรอเปนโรคอวนทมภาวะ

เสยงตอโรคเรอรงตางๆ โดยเฉพาะเดก การใชขอกำาหนดของสมาคม

โรคหวใจแหงสหรฐอเมรกาหรอขอกำาหนดของสถาบนโภชนาการ

แหงชาตประเทศอนเดย ทมการกำาหนดปรมาณนำาตาลทควรบรโภคตอ

วนโดยแยกตามวยตางๆ นาจะเปนแนวทางทดสำาหรบใชในการกำาหนด

เกณฑปรมาณนำาตาลทเหมาะสมสำาหรบคนไทย

บรรณานกรมการบรโภคนำาตาล ทำาไมตอง 6 ชอนชา. (2010). สบคนวนท 14

กรกฎาคม 2555 เขาถงไดจาก http://www.meedee.net/

magazine/med/medical-life/5667

การแสดงสญลกษณทางโภชนาการโดยใชขอมลฉลากโภชนาการ

ตามประกาศ กระทรวงสาธารณสข. (ม.ป.ป.). สบคน


วนท 2 สงหาคม 2555 เขาถงไดจาก http://newsser.fda.moph.go.th/food/file/BenefitAdmin/GDA4Sec2011/ GDA4Sec2011_8.pdf

กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. ( 2549). รายงานการสำารวจภาวะอาหารและโภชนาการของประเทศไทย ครงท 5 พ.ศ. 2546. สบคนวนท... 21 กรกฎาคม เขาถงไดจาก http://www.nutrtion.anamai.moph.go.th.

คณะกรรมการจดทำาขอกำาหนดสารอาหารทควรไดรบประจำาวนสำาหรบคนไทย (2546.). ปรมาณสารอาหารอางองทควรไดรบประจำาวนสำาหรบคนไทย. กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

ประกาศกระทรวงสาธารณสข (ฉบบท 286) เรอง นมดดแปลงสำาหรบทารกและนมดดแปลงสตรตอเนองสำาหรบทารกและเดกเลก (ฉบบท 2)

ประกาศกระทรวงสาธารณสข ฉบบท 305 (พ.ศ.2550) และ พ.ศ.2554 เรอง การแสดง ฉลากของอาหารสาเรจรปทพรอมบรโภคทนท)

ประไพศร ศรจกรวาล. (2549). นำาตาล ทำาไมตอง 6 ชอนชา. สำานกโภชนาการ กรมอนามย กระทรวง สาธารณสข เอกสารเผยแพรเครอขาย “เดกไทยไมกนหวาน” สบคนวนท 24 กรกฎาคม 2555 เขาถงไดจาก http://nutrition.anamai.moph.go.th/temp/main/view.php?group=3&id=71

สมาคมวทยาศาสตรและเทคโนโลยทางอาหารแหงประเทศไทย. (ม.ป.ป.)Guideline Daily Amounts หรอ GDA. สบคนวนท 7 สงหาคม 2555 เขาถงไดจาก http://www.fostat.org/ pr-news/news-update/57-general-pr-news/118-guide-line-daily-amounts-gda-


American Heart Association. (2009). Dietary Sugars Intake and Cardiovascular Health: A Scientific Statement from the American Heart Association. Circulation 120:1011-1020.

Food based Dietary Guidelines. (2010). Dietary Guidelines for Americans. Retrieved June 11, 2012 .from http://www.fao.org/ag/humannutrition/nutritioneducation/fbdg/en/

Nutrition Qualifying Criteria. ( n.d.). Retrieved June 25, 2012, from http://www.smartchoicesprogram.com/nutrition.html

Unites States Department of Agriculture (USDA). ( 2005). What are “added sugars”?. Retrieved June 8, 2012, from http://www.mypyramid.gov

World Health Organization. (2003 a). Diet, Nutrition and the Prevention of Chronic Diseases: Report of a Joint WHO/FAO expert consultation. WHO Technical Re-port Series No. 916.

World Health Organization. (2003 b). Population intake goals for preventing diet related diseases. In Diet nutrition and the prevention of chronic diseases report of a joint WHO/FAO expert consultation. WHO Technical Report Series No 916.

Signposting and traffic light labelling. Available source http://www.food.gov.uk/

Whitney, E.N., and Rolfes, S.R. 2005. Understanding Nutrition.

10th edition Singapore: Thomson Learning.



หลกฐานทแสดงถงผลการดาเนนการตามนโยบายทางดานโภชนาการในโรงเรยนพญ. ชตมา ศรกลชยานนท*

มาตรการทเกยวของกบการปรบพฤตกรรมบรโภค มกเนนไปทกลมเดก และมาตรการในโรงเรยนจดวามการดำาเนนการมากทสด การทบทวนตอไปนเพอคนควาถงหลกฐานเชงประจกษ (Evidence based) ทแสดงถงผลการดำาเนนงานดานโภชนาการของโครงการตางๆในโรงเรยน

1. การดาเนนการตามนโยบายทางดานโภชนาการในโรงเรยน การทบทวนงานวจยทวโลกอยางเปนระบบ (Systematic

review) ถงผลกระทบของนโยบายของดานอาหารและโภชนาการในระดบโรงเรยน จากงานวจยทงสน 18 การศกษา ตงแตเรมตนถงป 2007 การศกษาวจยทงหมดเปนการศกษาวจยของประเทศสหรฐอเมรกาและยโรป ซงทำาในกลมเดกนกเรยนระดบอนบาล (2-5 ป), ระดบประถมศกษา (6-10 ป) และระดบมธยมศกษา (11-18 ป) โดยระบประเภทของนโยบายทางดานโภชนาการไว 3 ประเภท1 ดงน

1. แนวทาง/คำาแนะนำาดานโภชนาการ มทงหมด 9 การศกษา (มาตรฐานโภชนาการดานการวางแผนเมนอาหารและ เครองดมทจำาหนายในโรงเรยน)

2. กฎระเบยบเกยวกบอาหารทสงผลเสยตอสขภาพ มทงหมด 2 การศกษา (นโยบายโภชนาการทมการเขมงวด เพอจำากดการเขาถงอาหารทสงผลเสยตอสขภาพ)

*คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล


3. โครงการ/โปรแกรมดานราคา มทงหมด 8 การศกษา (ทงโปรแกรมกำาหนดราคาฟร หรอการควบคมการกำาหนดราคาของอาหารทขายใหกบนกเรยน)

ผลการการศกษาองคประกอบโดยรวม พบวา 1. การจดเมนอาหาร การบรโภคอาหารทเหมาะสมของ

นกเรยนโดยมงเนนการลดปรมาณไขมนในอาหาร รวมทงเพมการบรโภคผกและผลไม

งานวจย 4 การศกษา พบวา การไดรบไขมนทงหมดลดลงอยางมนยสำาคญ (-2.0% ถง -10.9% ของพลงงาน) และลดไขมนอมตวลงได (-0.9% ถง -5.2% ของพลงงาน)

งานวจย 2 การศกษา พบวา การบรโภคผกและผลไมเพมขนหลงจากมการใหโปรแกรมแนะนำา (เพมจาก 0.30 เปน 0.37 เสรฟ/วน)

การศกษาของประเทศสหรฐอเมรกน พบวา มการบรโภคขนมขบเคยวทมไขมนตำาและการจำาหนายผกและผลไมเพมขนอยางมนยสำาคญ หลงจากมการลดราคาของอาหารทมไขมนตำา

มเพยงการศกษาวจย 2 การศกษา ทศกษาความพรอมของการควบคมอาหารทมผลเสยตอสขภาพในโรงเรยน และรายงานขอจำากด ในการลดการจำาหนายอาหารทหามจำาหนายในโรงเรยน ไดแก เครองดมรสหวานและมนฝรงทอด(1)

2. การศกษายงไมมการประเมนผลกระทบจากการเพมราคาอาหารทมผลเสยตอสขภาพ

การศกษาของประเทศสหรฐอเมรกน พบวา มการบรโภคขนมขบเคยวทมไขมนตำาและการจำาหนายผกและผลไมเพมขนอยางมนย

สำาคญ หลงจากมการลดราคาของอาหารทมไขมนตำา


การทบทวนงานวจยอยางเปนระบบ (Systematic review) เกยวกบโปรแกรม/โครงการในระดบโรงเรยนตงแตป 1990 ถง 2007 พบวา การสงเสรมการบรโภคผกและผลไม มการศกษาวจยทงสน 42 การศกษา การศกษาวจยจำานวน 29 การศกษา ศกษาในเดก อาย 6-12 ป และการศกษาวจย 13 การศกษา ศกษาในวยรน อาย 13-18 ป สำาหรบเดกอาย 6-12 ป มหลกฐานชดเจนวาการใหโภชนศกษาอยางเดยวหรอการจดสงแวดลอมใหผลตอการปรบเปลยนพฤตกรรมนอยมาก ทไดผลดมกเปนโปรแกรมทใชการบรณาการหลายๆองคประกอบ (multi-component intervention) นอกจากการใหความร ไดแก การจดสงแวดลอมทเออ นโยบาย การมสวนรวมของผปกครอง กจกรรมตางๆ เปนตน สวนการศกษาในวยรนโปรแกรมทใชการบรณาการหลายๆองคประกอบไดผลดานพฤตกรรมนอยกวาการใหความรหรอโภชนศกษา2

Cullen และคณะ ไดศกษาการประเมนการเปลยนแปลงในการบรโภคอาหารกลางวนของนกเรยนกอนและเมอมการดำาเนนนโยบายทางดานโภชนาการในรฐเทกซส ประเทศสหรฐอเมรกา และไดแสดงหลกฐานใหเหนวา การดำาเนนนโยบายดานโภชนาการ ชวยเพมคณภาพทางโภชนาการของอาหารกลางวนของนกเรยน นโยบาย ดงกลาวมการจำากดปรมาณไขมนจากอาหาร และนม จำากดสวนของอาหารวางทมไขมนและนำาตาลสงไมเกน 200 กโลแคลอรตอ 1 สวนเสรฟ และจำากดจำานวนครง ผลการศกษา พบวา การดำาเนนนโยบายมความสมพนธกบการเพมขนของการบรโภคอาหารกลางวนนกเรยน (ทงพลงงาน, ผลไม, ผกและนม) รวมทงการบรโภคเครองดมทมรสหวาน ลดลงอยางมนยสำาคญ (จาก 5.4 เหลอ1.5 ออนซ) เชนเดยวกบลกอม มนฝรงทอดและขนมหวานกลดลงอยางมนยสำาคญ สรปนโยบายดานโภชนาการของรฐในโรงเรยนสามารถปรบปรงคณภาพทางโภชนาการของอาหารกลางวนใหดขน3,4


ผลการวเคราะหลาสดของขอมลจากการศกษาของ Cullen และคณะ พบวา ผลกระทบของการดำาเนนนโยบายทางดานโภชนาการตอพลงงานจากอาหารบรโภค ซงมความสมพนธกบโรคอวนและภาวะ metabolic syndrome นกเรยนบรโภคอาหารพลงงานสงลดลงอยางมนยสำาคญ และไดรบสารอาหารทเหมาะสมเพมขนจากอาหารกลางวน5

งานวจยเชงสำารวจในโรงเรยน ในนกเรยนมากกวา 5,000 คนในระดบชนประถมศกษาปท 5 ในเมองโนวาสโกเชย (Nova Scotia) ประเทศแคนาดา6 พบวา นกเรยนศกษาในโรงเรยนทมนโยบายดานโภชนาการทครอบคลมและปฏบตตามขอแนะนำาของ CDC7 (การปรบปรงอาหารในโรงเรยน การใหโภชนศกษา และการสรางกองทนสขภาพ ฯลฯ) นกเรยนมพฤตกรรมการบรโภคทดกวาเมอเปรยบเทยบกบโรงเรยนทมเพยงนโยบายดานโภชนาการทครอบคลมนอยกวาหรอไมมนโยบาย

การศกษาในประเทศแคนาดาเปรยบเทยบการบรโภคอาหารของนกเรยนกอนและหลงดำาเนนการนโยบายดานโภชนาการของโรงเรยนระดบประถมศกษา Prince Edward Island พบวา แนวโนมในการบรโภคอาหารทมผลเสยตอสขภาพ (เชน นำาอดลม, ขนมหรอลกอม) ของนกเรยนลดลง 2 เทา และปฏบตตามขอแนะนำาของ Canada’s Food Guide ในการบรโภคผก ผลไม และนม การศกษาครงนม ขอจำากด โดยขนาดของกลมตวอยางมขนาดเลกเพยง 11 โรงเรยน ซงดำาเนนงานเรมโครงการป 2002 มนกเรยนจำานวน 971 คน และตดตามผลการดำาเนนงานป 2007 มนกเรยนเหลอจำานวน 555 คน และไมมกลมควบคม และเสนอแนะใหขยายผลการศกษาตลอดจนการ บรณาการองคความรดานโภชนาการเขาในหลกสตร8

การสำารวจการดำาเนนการตามขอแนะนำาดานโภชนาการ

ทเกดขนในป 2010 ของสถาบนการแพทย (Institute of Medicine;

IOM) เพอบรบาลเดกและผใหญดานโภชนาการ และคำาแนะนำาเกยวกบ


อาหารและอาหารวาง ทงขณะอยในโรงเรยนและหลงเลกเรยนในรฐ

Minnesota พบวา มขอจำากดในการเขาถงการตดฉลากผลตภณฑและ

ขอกำาหนดในฉลากทไมสอดคลองกบคำาแนะนำา การจำากดการเขาถง

อาหารทไมดตอสขภาพเนองจากโรงเรยนตางๆ มการทำาสญญา

การคารวมกน และการขนราคาธญพชและลดราคาอาหารทมโซเดยมสง

ผวจยไดใหขอสรปวา ควรสรางโอกาสในการพฒนานโยบายของรฐบาล

และภาคอตสาหกรรมรวมกนเพอสนบสนนโรงเรยนในความพยายามท

จะสงเสรมการมอาหารวางทดตอสขภาพหลงเลกเรยน หลายรฐมการ

เสนอใหภาคอตสาหกรรมตดฉลากผลตภณฑทระบขอมลตามขอแนะนำา

ของ IOM 2010 ตดฉลากอาหารและขอแนะนำามาตรฐานทเขาใจงาย9

2. การจำากดความเหมาะสมของเครองดมรสหวานทมนำาตาล

ในประถมศกษาและการกำาหนดใหโรงเรยนลดการบรการเครองดม

รสหวาน

1) การศกษาในสหรฐอเมรกาจาก โรงเรยนมธยม 64 แหง

มจำานวนนกเรยนมากกวา 9,000 คน ทเขารวมโครงการ พบวาการ

บรโภคเครองดมทมรสหวานทเตมนำาตาลมความสมพนธกบการม

เครองดมรสหวานบรการในโรงเรยนมธยม โดยประเมนจากจำานวน

เครองจำาหนายอตโนมตและสถานทจำาหนายในโรงเรยน และโรงเรยนท

มนโยบายทเขมแขงการควบคมสถานทจำาหนายเครองดมรสหวานทเตม

นำาตาล จะเปนตวทำานายการบรโภคเครองดมทมรสหวานของนกเรยน

การกำาหนดและปฏบตตามนโยบายทเออตอสขภาพ เปนปจจยเสรมเชง

บวกตอการสงเสรมสขภาพและโภชนาการของวยรน10

2) การศกษาจาก 7 โรงเรยนระดบมธยมศกษา Maine

Public โดยศกษาวจยแบบกงทดลอง เพอลดเครองดมทมนำาตาลใน

โรงเรยน และเปรยบเทยบการรายงานการบรโภคเครองดมรสหวาน


ทมนำาตาลและเครองดมผสมโซดาทปรงเอง ระหวางโรงเรยนกลมทเขา

รวมโครงการ 4 โรงเรยน (n = 235), และกลมควบคม 3 โรงเรยน

(n = 221) ผลการศกษาพบวา โรงเรยนทเขารวมโครงการ บรโภค

เครองดมรสหวานทมนำาตาลลดลงอยางมนยสำาคญ เมอเทยบกบ

โรงเรยนในกลมเปรยบเทยบ เดกผหญงกลมทดลองมการบรโภค

เครองดมผสมโซดาลดลงรอยละ 33 และกลมควบคมมการบรโภค

เครองดมผสมโซดาเพมขนรอยละ 29, เดกผชายกลมทดลองมการดมนม

เพมขนรอยละ 13 และกลมควบคมมการดมนมลดลงรอยละ 16 ทงนผวจย

ใหขอเสนอแนะวา ในอนาคตควรใหความสำาคญกบการศกษาเครองดม

รสหวานทมนำาตาลสงและการตรวจสอบแหลงทมาของเครองดม11

3) การศกษาแบบ Cohort ระดบประเทศของสหรฐอเมรกา12

ใชกลมตวอยางขนาดใหญเปนนกเรยนเกรด 5 จำานวนทงหมด 10,719 คน

โดยศกษาความสมพนธระหวางการบรโภคเครองดมทมรสหวานและ

ระดบความเหมาะสมของการจดการเครองดมในโรงเรยน (ไมมเครองดม

ทมรสหวานและเครองดมทางเลอกเพอสขภาพ เชนนำานำาผลไมและนม)

โดยมการสอบถามเดกนกเรยนเกยวกบความถของการบรโภคเครองดม

ทมรสหวานตอวนยอนหลง 1 สปดาห และ สมภาษณผบรหารโรงเรยน

เกยวกบอาหารและเครองดมททมรสหวานทมในโรงเรยน ผลการศกษา

พบวา โรงเรยนทไมมนโยบายดานโภชนาการและอนญาตใหจำาหนาย

เครองดมรสหวาน รอยละ 24 ของเดกนกเรยนมการบรโภคเครองดม

รสหวาน เมอเทยบกบ รอยละ 8 ของเดกในโรงเรยนทไมมการจำาหนาย

เครองดมทมรสหวาน ซงมการศกษาทคลายคลงกน13 พบวา เดกใน

โรงเรยนทมการจำากดเรองอาหารวาง/ขนมวาง มการบรโภคผกและ

ผลไมมากกวาเดกในโรงเรยนทไมมการการจำากดเรองอาหารวาง/

ขนมวาง


3. การขนราคาอาหารทสงผลเสยตอสขภาพ เพอเพมยอดขาย

ของอาหารและเครองดมเพอสขภาพ

1) แนวความคดเรองการจดการกบราคาอาหารทจำาหนาย

ในโรงเรยนไดรบการแนะนำาจากงานวจยของ French และคณะ

ในป 2001 ซงแสดงใหเหนวา กลยทธการลดราคา และเพมผลตภณฑ

อาหารไขมนตำา จะเพมยอดขายของอาหารไขมนตำา และสรางทางเลอก

ดานอาหารเพอสขภาพแกนกเรยน14

2) การศกษาใน Southern Mississippi การศกษาแบบ

กงทดลองในโรงเรยนกลมตวอยางจำานวน 18 โรงเรยนขนาดเลกใน

ชนบท นกเรยนสวนใหญเปนชาวอฟรกนอเมรกน และชมชนดอยโอกาส

ซงมการเปลยนการขายเครองดมจากเครองจำาหนายอตโนมต เปน

เครองดมทดกบสขภาพมากขนไดแกนำาผลไม 100% นำาเปลาและปรบ

ลดราคาอาหารและเครองดมเพอสขภาพ ลงรอยละ 10-25 ผลการศกษา

พบการเปลยนแปลงการบรโภคอาหารและเครองดมทมนำาตาลลดลง

เปนการสรางทางเลอกดานอาหารเพอสขภาพแกนกเรยน15

4. นโยบายทางดานโภชนาการในการงดจำาหนายอาหารทม

ผลเสยตอสขภาพในโรงเรยน

1) การศกษาในโรงเรยนมธยม 3 โรงเรยนในสหรฐอเมรกา

เพอสนบสนนวา การงดจำาหนายอาหารทมผลเสยตอสขภาพในโรงเรยน

สงผลใหนกเรยนไดรบอาหารทมผลเสยตอสขภาพลดลงและไมพบ

การบรโภคชดเชยทบาน ผวจยใหขอเสนอแนะวา นโยบายทางดาน

โภชนาการในการงดจำาหนายอาหารทมผลเสยตอสขภาพในโรงเรยน

เปนแนวทางในการสงเสรมโภชนาการในเดก16

2) การศกษาแบบภาคตดขวางระดบชาตของสหรฐอเมรกา ในนกเรยนเกรด 1-12 โรงเรยนภาครฐ 287 โรงเรยน พบวา


เดกนกเรยนมธยมจะดมเครองดมรสหวานและไดรบพลงงานมากกวาเดกประถม และการไมจำาหนายขนม อาหารวาง และเครองดมทม นำาตาลในโรงเรยน ชวยลดการดมเครองดมรสหวานทเตมนำาตาลและขนมขบเคยวทมพลงงานสงแตคณคาทางโภชนาการนอย17

แนวทางการลดการบรโภคเครองดมรสหวานทมนาตาล1. American Heart Association ไดแนะนำากลยทธการ

บรโภคอาหารสำาหรบเดกทมอายมากกวา 2 ปขนไป ใหบรโภคอาหารผกและผลไม ธญพช อาหารไขมนตำา นมและผลตภณฑนมทไมมไขมน ถว ปลาและเนอสตวไมตดมน เสนอแนวทางการบรโภคอาหารเพอสขภาพของประชาชน โดยการบรโภคทเนนอาหารไขมนตำา หลกเลยงอาหารไขมนอมตวและไขมนทรานส หลกเลยงอาหารทมปรมาณนำาตาลและเกลอในปรมาณสง เชน เครองดมรสหวานทมนำาตาล หรอขนม กรบกรอบทมโซเดยมสง รวมทงควรมการออกกำาลงกายทเหมาะสมสำาหรบการควบคมนำาหนกใหปกต18

2. Centers for Disease Control and Prevention (CDC)19

คำาแนะนำาสำาหรบกมารแพทยเพอแนะนำาเดกและวยรน เกยวกบการบรโภคเครองดมใหพลงงานและเครองดมสำาหรบนกกฬา ดงน

1) เครองดมใหพลงงานและเครองดมสำาหรบนกกฬา สารคาเฟอนและสารกระตนในเครองดมใหพลงงาน จะออกฤทธกบ จตประสาท มผลเสยตอสขภาพไมควรใหเดกและวยรนบรโภค

2) แนะนำาวา เดกและวยรนควรหลกเลยงเครองดมใหพลงงาน หากดมมากจะทำาใหไดรบพลงงานเกนและเพมความเสยงตอการเกดโรคอวนหรอมภาวะนำาหนกเกน รวมทงมปญหาสขภาพชองปากและฟน

CDC ไดใหขอแนะนำาในการปองกนโรคอวนสำาหรบประชาชนในประเทศสหรฐอเมรกา เกยวกบการลดการบรโภคเครองดมรสหวานทมสวนประกอบของนำาตาล ดงน


1) ควรจดบรการอาหารและเครองดมเพอสขภาพในสถานท

บรการสาธารณะ รายงานการศกษาประสทธภาพของการบรณาการ

กจกรรมตางๆดานโภชนาการในโรงเรยนเพมการบรโภคผกและผลไม

และลดการบรโภคไขมนอมตวและไขมนในเดกวยเรยน20,21

2) การเขาถงอาหารทดตอสขภาพในสถานทบรการสาธารณะ

เชน การมจำาหนายในราคาถก

รายงานผลการวจยพบวาการลดราคาของอาหารสขภาพ

ยอดขายเพมขน22,23 และยอดขายผลไมและแครอทในโรงอาหารของ

โรงเรยนสงขนหลงจากทราคาลดลง24

3) เพมพนทในซเปอรมารเกตหรอเพมจำานวนซเปอรมารเกต

ในททยงไมเพยงพอในการจำาหนายอาหารทดตอสขภาพ รายงานผล

การวจยพบวาการเขาถงอาหารทดตอสขภาพมากขนในซเปอรมารเกต

มความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคทดเพมขน25

4) สรางแรงจงใจใหรานคาปลกดานอาหาร จำาหนาย

อาหารและเครองดมเพอสขภาพในพนทชมชน การศกษาพบวาการม

สถานทจำาหนายอาหารและเครองดมเพอสขภาพเพมขน สงผลตอการ

เลอกเครองดมทดตอสขภาพเพมขน การบรโภคผกและผลไมเพมขนและ

ภาวะโภชนาการเกนลดลง26

5) จำากดขนาด (Portion size) ของอาหารและเครองดมทม

ผลเสยตอสขภาพในสถานทบรการสาธารณะ การศกษาพบวาการ

ลดขนาดบรรจภณฑของอาหารและเครองดมจะลดปรมาณพลงงานท

ไดรบ27,28

6) จำากดการโฆษณาของอาหารและเครองดมทมผลเสยตอ

สขภาพ รายงานผลการหามโฆษณาอาหารจานดวนในเดกทางรายการ

โทรทศนสามารถลดอตราโรคอวนในเดกอาย 3-11 ปไดรอยละ 18%

และจำานวนของวยรนอาย 12-18 ปไดรอยละ 14%29


7) สรางความรความตระหนกดานโภชนาการและไมสนบสนนเครองดมรสหวานทมนำาตาล รายงานการศกษาระยะยาวพบวาการสรางความรความตระหนกดานโภชนาการทำาใหการดมเครองดมรสหวานทมนำาตาลลดลงอยางตอเนอง30

CDC ไดเสนอกลยทธลดการบรโภคเครองดมรสหวานทม นำาตาล โดยนำาประประยกตใชกบชมชน โรงเรยน สถานประกอบการ และหนวยงานดานการแพทย ประกอบดวย 7 กลยทธ31 คอ

1. จดการใหเกดการเขาถงการเครองดมทเหมาะสมและ นำาดมทสะอาด

2. จำากดการเขาถงเครองดมรสหวานทเตมนำาตาล 3. สงเสรมการบรโภคและเขาถงเครองดมทางเลอกเพอ

สขภาพ เชน นำา นมพรองมนเนย นมไขมนตำา หรอนำาผลไม 100% เปนตน

4. มการควบคมการตลาดเกยวกบเครองดมรสหวานทเตม นำาตาล และลดการตลาดเครองดมรสหวานทเตมนำาตาลทจะสง ผลกระทบตอเดก

5. มการลดราคาเครองดมทางเลอกเพอสขภาพใหมากกวาเครองดมรสหวานทเตมนำาตาล

6. มการคดกรองและใหคำาปรกษาเกยวกบการบรโภคเครองดมรสหวานทมสวนประกอบของนำาตาล โดยใหเปนสวนหนงของงานดานการแพทย

7. เสรมทกษะและความรแกผใหบรการดานการแพทยในการควบคมดานเครองดมรสหวานทมสวนประกอบของนำาตาล

3. American Academy of Pediatrics ไดเสนอคำาแนะนำาสำาหรบกมารแพทยเกยวกบการบรโภค

เครองดมใหพลงงานและเครองดมสำาหรบนกกฬา ในเดกและวยรน32

ดงน


1. เครองดมใหพลงงานและเครองดมสำาหรบนกกฬา

สารคาเฟอนและสารกระตนในเครองดมใหพลงงาน ออกฤทธกบ

จตประสาท มผลเสยตอสขภาพไมควรใหเดกและวยรนบรโภค

2. แนะนำาวา เดกและวยรนควรหลกเลยงเครองดมให

พลงงาน หากดมจะทำาใหไดรบพลงงานเกนและเพมความเสยงตอการ

เกดโรคอวนหรอมภาวะนำาหนกเกน รวมทงมปญหาสขภาพชองปาก

และฟน

4. Institute of Medicine of the National Academies

มการวางแผนการปฏบตงานการปองกนโรคอวนในเดกใน

องคกรปกครองสวนทองถน ดานการบรโภคเพอสขภาพในประเทศ

สหรฐอเมรกา ประเดนการแนะนำาใหลดการบรโภคเครองดมรสหวาน

ทเตมนำาตาล และเพมจดบรการนำาดมฟรและปลอดภยในทสาธารณะ

เพอสงเสรมการดมนำาแทนการบรโภคเครองดมรสหวานทเตมนำาตาล33

ขอเสนอแนะจากการตดตามความคบหนาในการแกไขปญหา

โรคอวนระดบชาต34 ในประเดนลดการบรโภคเครองดมทเตมนำาตาล

จะอยในสวนของการผลตอาหารเพอสขภาพทเหมาะสมกบทกสถานท

มงเนนการสรางสงแวดลอมของอาหารและเครองดมเพอสขภาพ โดย

ใหรฐบาลและผทเกยวของมการปรบใชนโยบายและดำาเนนการปฏบต

เพอลดการบรโภคของเครองดมรสหวานทเตมนำาตาลในปรมาณทมาก

เกนความจำาเปน

5. National Association of County and City Health

Officials (NACCHO)35

มการแถลงการณนโยบายทครอบคลมการปองกนโรคอวน โดย

แนะนำาแกชมชนทองถนเกยวกบการลดการบรโภคเครองดมรสหวาน

ทเตมนำาตาล จดสถานทพกผอนหยอนใจและเพมจดบรการนำาดมฟร


ทปลอดภยในทสาธารณะ เพอสงเสรมใหบรโภคนำาแทนเครองดมทม

รสหวานทมเตมนำาตาล

6. USDA Dietary Guidelines for Americans 2010

ในป 2010 องคกร US Department of Agriculture

(USDA) และองคกร US Department of Health and Human

Services (HHS) ไดรวมมอกนกอตง Dietary Guidelines Advisory

Committee (DGAC) เปนคณะกรรมการรวมใหคำาปรกษาและการ

ปรบปรงแกไขคำาแนะนำาเกยวกบการบรโภคอาหาร ไดแนะนำาการลด

การบรโภคเครองดมรสหวานทเตมนำาตาล

สรปการศกษาวจยเพอประเมนผลโครงการเกยวกบดานอาหารและ

โภชนาการในโรงเรยน แสดงใหเหนวาหากมการดำาเนนการอยาง

จรงจง กจะสงผลตอพฤตกรรมและสขภาพของเดก อยางไรกตาม

การศกษาวจยทแสดงใหเหนผลในระยะยาวยงมอยนอย สวนใหญองคกร

ตางๆมกออกเปนคำาแนะนำาหรอแนวปฏบตใหแกโรงเรยนเปนหลก

ซงมทงดานการควบคมเครองดมทมนำาตาล การควบคมดานการตลาด

มาตรการดานราคา และการสรางความตระหนกรใหแกนกเรยนและ

คนทเกยวของ

เอกสารอางอง 1. Jaime PC, Lock K. Do school based food and nutri-

tion policies improve diet and reduce obesity? Prev Med

2009; 48:45-53.


2. Van Cauwenberghe E, Maes L, Spittaels H, van Lenthe

FJ, Brug J, Oppert JM, De Bourdeaudhuij I. Effective-

ness of school-based interventions in Europe to promote

healthy nutrition in children and adolescents: systematic

review of published and ‘grey’ literature. Br J Nutr 2010;

103:781-97.

3. Cullen KW, Watson KB. The impact of the Texas Public

School Nutrition Policy on student food selection and

sales in Texas. Am J Public Health 2009; 99:706-712.

4. Cullen KW, Watson K, Zakeri I. Improvements in middle

school student dietary intake after implementation of the

Texas Public School Nutrition Policy. Am J Public Health

2008; 98: 111-117.

5. Mendoza JA, Watson K, Cullen KW. Change in dietary

energy density after implementation of the Texas Public

School Nutrition Policy. J Am Diet Assoc 2010; 110:434-

440.

6. Centers for Disease Control and Prevention. Guidelines

for school health programs to promote life-long healthy

eating. MMWR Recomm Rep 1996; 45(RR-9):141.7. Veugelers PJ, Fitzgerald AL. Effectiveness of school

programs in preventing childhood obesity. Am J Public Health 2005; 95:432-435.

8. Mullally M, Taylor J, Kuhle S, Bryanton J, Hernandez K, McKenna M, Gray B, Veugelers P. A Province-Wide School Nutrition Policy and Food Consumption in El-


ementary School Children on Prince Edward Island. Can J Public Health 2010;101:41-43.

9. Nanney MS, Glatt C. Exploring implementation of the 2010 Institute of Medicine’s Child and Adult Food Care Program recommendations for after-school snacks. Public Health Nutr 2011; 4:1-7.

10. Johnson DB, Bruemmer B, Lund AE, Evens CC, Mar CM. Impact of school district sugar-sweetened beverage policies in student beverage exposure and consumption in middle schools. J Adol Health 2009; 45:S30-S37.

11. Whatley Blum JE, Davee AM, Beaudoin CM, Jenkins PL, Kaley LA, Wigand DA. Reduced availability of sugar-sweetened beverages and diet soda has a limited impact on beverage consumption patterns in Maine high school youth. J Nutr Educ Behav 2008; 40:341-347.

12. Jones SJ, Gonzalez W, Frongillo EA. Policies that restrict sweetened beverage availability may reduce consump-tion in elementary-school children. Public Health Nutr 2010;13:589-95. Epub 2009 Oct 28.

13. Gonzalez W, Jones S, Frongillo E. Restricting snacks in U.S. elementary schools is associated with higher frequency of fruit and vegetable consumption. J Nutr 2009; 139:142-144.

14. French SA, Jeffrey RW, Story M, Breitlow KK, Baxter JS Hannan P, Snyder MP. Pricing and promotion effects on low-fat vending snack purchases: the CHIPS study. Am J Public Health 2001; 91:112-117.


15. Brown DM, Tammineni SK. Managing sales of beverages

in schools to preserve profits and improve children’s

nutrition intake in 15 Mississippi schools. J Am Diet

Assoc 2009 ; 109: 2036-42.

16. Schwartz MB, Novak SA, Fiore SS. The impact of remov-

ing snacks of low nutritional value from middle schools.

Health Educ Behav 2009;36:999-1011.

17. Briefel RR, Crepinsek MK, Cabili C, Wilson A, Gleason

PM. School food environments and practices affect di-

etary behaviors of US public school children. J Am Diet

Assoc. 2009;109;S91-S107.

18. Dietary Recommendations for Children and Adolescents:

A Guide for Practitioners. Pediatrics 2006; 117:544-559.

19. Keener D, Goodman K, Lowry A, Zaro S, & Kettel KL.

Morbidity and Mortality Weekly Report: Recommended

Community Strategies and Measurements to Prevent Obes-

ity in the United States. Atlanta, GA: U.S. Department of

Health and Human Services, Centers for Disease Control

and Prevention; 2009.

20. Brownson RC, Haire-Joshu D, Luke DA. Shaping the

context of health: a review of environmental and policy

approaches in the prevention of chronic diseases. Annu

Rev Public Health 2006;27:341--70.

21. CDC. The guide to community preventive services: what

works to promote health? New York, NY: Oxford Uni-

versity Press; 2005.


22. French SA, Story M, Jeffery RW. Environmental influ-ences on eating and physical activity. Annu Rev Public Health 2001;22:309--35.

23. Seymour JD, Yaroch AL, Serdula M, et al. Impact of nutrition environmental interventions on point-of-purchase behavior in adults: a review. Prev Med 2004;39(Suppl 2):S108--36.

24. French SA, Story M, Jeffery RW, et al. Pricing strategy to promote fruit and vegetable purchase in high school cafeterias. J Am Diet Assoc 1997;97:1008--10.

25. Larson NI, Story MT, Nelson MC. Neighborhood environ-ments: disparities in access to healthy foods in the U.S. Am J Prev Med 2008;36:74--81.

26. Zenk SN, Schulz AJ, Hollis-Neely T, et al. Fruit and vegetable intake in African Americans’ income and store characteristics. Am J Prev Med 2005;29:1--9.

27. Kral TV, Rolls BJ. Energy density and portion size: their independent and combined effects on energy intake. Physiol Behav 2004; 82:131--8.

28. Rolls BJ, Roe LS, Meengs JS. Reductions in portion size and energy density of foods are additive and lead to sustained decreases in energy intake. Am J Clin Nutr 2006; 83:11--7.

29. Ritenbaugh C, Teufel-Shone NI, Aickin MG, et al. A life-style intervention improves plasma insulin levels among Native American high school youth. Prev Med 2003;

36:309--19.


30. Shin-Yi C, Inas R, Michael G. Fast-food restaurant ad-

vertising on television and its influence on childhood

obesity. J Law Econ 2008;51: 599 - 618.

31. Centers for Disease Control. The CDC Guide to Strate-

gies for Reducing the Consumption of Sugar-Sweetened

Beverages; March 2010.

32. Dietary Recommendations for Children and Adolescents:

A Guide for Practitioners. Pediatrics 2006; 117:544-559.

33. Institute of Medicine of the National Academies. Local

Government Actions to Prevent Childhood Obesity. Report

Brief; 2009.

34. Institute of Medicine of the National Academies. Ac-

celerating Progress in Obesity Prevention: Solving

the Weight of the Nation (Recommendations). 2012.

[cited July5,2012]; Available from: (http://www.iom.edu/~/

media/Files/Report%20Files/2012/APOP/APOP_insert.pdf)

35. National Association of County and City Health Officials.

Position Statement: Nutrition, Physical Activity and Obes-

ity. January 2010. [ cited July5,2012]; Available from:

(http://www.naccho.org/advocacy/positions/upload/10-01-

Obesity-Prevention-Policy-Statement.pdf)



แนวทางการควบคมและจากดการบรโภคอาหารหวานและเครองดมผสมนาตาลโดยจาแนกตามแหลงผลตดร.เนตรนภส วฒนสชาต*

ปจจบนคนไทยบรโภคนำาตาลมากขนจากผลตภณฑอาหาร ขนม

และเครองดมตางๆ ถงวนละ 99 กรมหรอ 25 ชอนชาตอคน (ภาพท 1)

สงกวาปรมาณทองคการอนามยโลก (WHO, World Health Organization,

2003) ไดกำาหนดไววาไมควรบรโภคนำาตาลทใชเปนสวนผสม

ปรง หรอเตมลงในอาหาร (added sugars) เกนวนละ 50 กรม หรอ

12 ชอนชา ถาคดเปนนำาตาลทผสมอยในอาหารหรอผลตภณฑแปรรป

ตางๆ 6 ชอนชา ดงนนปรมาณนำาตาลทเตม (table sugars) ในอาหาร

เชนกวยเตยว หรอเครองดมชากาแฟ จงไมควรเกนวนละ 6 ชอนชา

ทงนไมรวมถงนำาตาลในธรรมชาตจากผกและผลไม ซงพลงงานทได

รบจากการบรโภคนำาตาลทมากเกนไปจะมผลเสยตอสขภาพอยางมาก

มรายงานวจยหลายเรองไดแสดงถงความสมพนธการบรโภคนำาตาล

เกนความตองการของรางกายตอการเกดเปนโรคอวน โดยเฉพาะ

นำาตาลฟรกโทสทสงผลตอการการสรางและสะสมไขมน (triglycerides)

ในรางกายไดมากกวานำาตาลชนดอนๆ ทำาใหไขมนและคอเลสเตอรอล

สงในเลอด และเกดเปนโรคเบาหวานประเภทท 2 ได

*สถาบนคนควาและพฒนาผลตภณฑอาหาร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร


ปญหาการบรโภคนำาตาลทไมสมดลซงเกนความตองการของ

รางกาย จนสงผลตอการเกดภาวะโภชนาการเกน (overnutrition)

กลายเปนโรคอวน เพมความเสยงตอโรคทางอายรกรรมตางๆ เชน

โรคเบาหวาน หลอดเลอดอดตน ไขมนและคอเลสเตอรอลในเลอดสง

โรคหวใจ รวมทงโรคมะเรง เปนตน ซงมอตราการตายเพมขนทกป

ทงในเขตสงคมเมองทกชมชนและเขตชนบท จงเปนเรองสำาคญมากท

ควรปองกนหรอหยดการบรโภคนำาตาลจากอาหารและเครองดมตางๆ

ทใหพลงงานสวนเกนกบรางกายนน มสาเหตสวนหนงมาจากประชาชน

สวนใหญยงขาดความรในการเลอกบรโภคอาหารทมคณคาทาง

โภชนาการตอสขภาพรางกาย ประกอบกบการโฆษณาสงเสรมการขาย

กนอยางมาก จงมอทธพลอยางสงตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม

การบรโภคขนมและเครองดมผสมนำาตาลของเดกไทยทมากเกนพอด

การตานทานกระแสการแขงขนกนทางการตลาดของบรษทผลตอาหาร

และเครองดมตางๆ ทพยายามใชกลยทธทกวธการเพอแยงชงลกคาให

ซอผลตภณฑทวางตลาดใหมนนทำาไดยากมาก ตองอาศยความรวมมอ

จากทกภาคสวนทมแนวคดสอดคลองกนในการวางมาตราควบคมหรอ

จำากดการบรโภคนำาตาลใหลดลงอยางไดผลอยางเปนรปธรรมเพอเดก

ไทยมสขภาพด เจรญเตบโตเปนผใหญทมคณภาพตอประเทศในอนาคต

แนวทางการควบคมและจากดการบรโภคอาหารหวานและเครอง

ดมผสมนาตาลการควบคมและจำากดการบรโภคอาหารหวานและเครองดม

ผสมนำาตาล โดยมนโยบายหรอมาตรการทชวยสนบสนนใหประชาชน

สามารถลดการบรโภคนำาตาลลงไดนน เปนเรองทควรปฏบตและควร

ใหความสำาคญกบอาหารและเครองดมทมแหลงการผลตแตกตางกน

ในแตละระดบ เชน อาหารทวไป (Primary products) ผลตภณฑ


ชมชน (Community products) ผลตภณฑอตสาหกรรม (Industrial

products) เปนตน เพอใหไดประสทธผลจากมาตรการการควบคมตาม

บรบทของกลมเปาหมายทแตกตางกน ตลอดจนการมสวนรวมของ

ภาคสวนทเกยวของ มกลไกหรอระบบทชดเจนในการดำาเนนงานจะ

สงผลใหสามารถดำาเนนการแบบบรณาการได

อาหารทวไป (Primary products) กลมนครอบคลมอาหารและเครองดมทจำาหนายทวไปท

ผบรโภคมกซอรบประทานในชวตประจำาวน แบงเปน 2 ลกษณะ คอ

1. สวนผสมนำาตาลและสารใหความหวานแทนนำาตาลสำาหรบ

เปนวตถดบในอาหารและเครองดม

นำาตาลทใชกบอาหารมหลายชนด ไดแก นำาตาลทรายหรอ

นำาตาลซโครส (sucrose or table sugar) นำาตาลสรำา นำาตาลมะพราว

นำาตาลดบ นำาตาลฟรกโทส (fructose) ซงพบมากในผลไมรสหวานและ

นำาผง นำาตาลแลกโทส (lactose) ทพบในนม รวมถงนำาเชอมฟรกโทส

คอรนไซรป ไฮฟรคโทสคอรนไซรป (นำาตาลสงเคราะหจากแปงขาวโพด

หรอแปงมนสำาปะหลง) นอกจากนยงมนำาตาลกลโคสหรอเดกซโทรส

(glucose or dextrose) คอรนสวทแทนเนอร อนเวอรสซกา มอลโทส

มอลดไซรบ และโมแลส เปนตน นำาตาลเหลานมกใชในกระบวนการผลต

อาหารในเชงอตสาหกรรม การเตรยมอาหารทวไปปรงจำาหนาย รวมถง

นำาตาลทเตมลงในชา กาแฟ หรอใชเตมแตงรสชาตอาหาร เปนตน

สารใหความหวานแทนนำาตาล หมายถงกลมของสารทม

รสหวานสามารถใชปรงอาหารแทนนำาตาลได จดเปนสารเจอปนอาหาร

(food additives) ในหมวดอาหารควบคมเฉพาะตามพระราชบญญต

อาหารป พ.ศ. 2522 แบงเปนสองกลม คอกลมทสงเคราะหขนมา

เชน saccharin, aspartame, sucralose, neotame และ acesulfame


potassium กบกลมทเปนสารธรรมชาต เชน หญาหวาน (stevia),

sorbitol, xylitol และ erythritol เปนตน สารใหความหวานสวนใหญ

โดยเฉพาะกลมทสงเคราะหจะมความหวานสงกวานำาตาลเปนรอยเทา

ดงนนปรมาณการใชจงนอยมากจนไมใหพลงงานแกรางกาย

2. อาหารและเครองดมท เตรยมเองและจำาหนายตาม

รานฟาสตฟด รานอาหารทวไป แผงลอย หาบเรและจดจำาหนาย

ตางๆ

เนองจากวถชวตคนไทยในปจจบนเปลยนแปลงไป ตอง

ทำางานแขงกบเวลาจนไมมเวลาในการประกอบอาหารใหกบตนเอง

และครอบครว จงจำาเปนตองพงพาอาหารนอกบานมากขนโดยเฉพาะ

คนในเขตเมอง จากการสำารวจพฤตกรรมการบรโภคของคนไทย พบวา

มากกวา รอยละ 30 จะซออาหารนอกบานรบประทานทง 3 มอ โดย

เฉพาะกลมททำางานหรอใชชวตนอกบานและอาศยในเขตเทศบาล เชน

ขาราชการ นกเรยน นสต-นกศกษา พนกงานรฐวสาหกจ และลกจาง

ทวไป และ มากกวา รอยละ 70 จะซออาหารมอกลางวนรบประทาน

สวนชนดอาหารทรบประทานบอยในแตละวนประกอบดวย ขาวและ

กบขาว รอยละ 88 อาหารจานเดยว/อาหารตามสง รอยละ 45 และ

กวยเตยว รอยละ 31 ของประชากรทงหมดทสำารวจ สวนพฤตกรรม

การปรงรสชาตของอาหารพบวาคนสวนใหญนยมเตมเครองปรงรสเปน

นสย มากถงรอยละ 88


แนวทางการควบคมเพอลดการบรโภคนาตาลจากอาหารและเครองดมทจาหนายตามรานฟาสตฟด รานอาหารทวไป แผงลอย หาบเร

และจดจาหนายตางๆโดยแบงตามระดบหนวยงานทมศกยภาพในการออกมาตรการ

ควบคมดแล สนบสนนการสรางเสรมสขภาพ และการจดกจกรรม

รณรงคการสรางความรวมมอในเรองตางๆ ดงน

มาตรการระดบโรงเรยน

1. จดกจกรรมการใหความรความเขาใจเรองอาหารและ

โภชนาการทดตอสขภาพระหวางคร นกเรยนและผปกครอง ผประกอบ

การรานคาอาหารภายในโรงเรยนและรอบๆ โรงเรยน

1.1 สอสารขอมลเกยวกบการบรโภคนำาตาลทมากเกนความ

ตองการของรางกายแลวจะกอใหเกดโรคตางๆ ทมผลตอคณภาพชวต

ทำาใหการเสยคาใชจายจำานวนมากในการรกษาพยาบาล

1.2 แนะนำาเมนอาหารและเครองดมทางเลอกเพอสขภาพท

ใชนำาตาลนอย

1.3 จดเวทแขงการประกอบอาหารหรอเครองดม หวานนอย

ระหวาง คร นกเรยนและผปกครอง

1.4 จดทำาหลกสตรการเรยนการสอนทมเนอหาเกยวของกบ

อาหารและโภชนาการ การอานฉลาก ควรรและเขาใจขอมลโภชนาการ

และ ฉลากแบบ front of pack หรอ GDA เปนตน

2. ปรบปรงสภาวะแวดลอมในโรงเรยนใหเออตอการลด

พฤตกรรมการบรโภคนำาตาล เชน

2.1 กำาหนดรายการอาหารกลางวนทดตอสขภาพไมใส

นำาตาล และอาหารวางหวานนอย (หรอจดเปนผลไม) บรการใหกบ

นกเรยน


2.2 ใหรานคาจำาหนายอาหารและเครองดมตามนโยบาย

รณรงคลดบรโภคนำาตาลเพอสขภาพทดของโรงเรยน และเนนการ

จำาหนายผลไมตามฤดกาลแทนอาหารวางรสหวาน ประเภทตางๆ

2.3 หามจำาหนายเครองดมผสมนำาตาลทกชนดในโรงเรยน

หรอจำากดปรมาณนำาตาลทใชไมควรเกนรอยละ 5

2.4 จดหานำาดมสะอาดบรการใหฟร ในจดตางๆ ทเหนไดงาย

2.5 กำาหนดวนปลอดนำาตาล หรอ free sugar day 1 วน

ตอสปดาห

3. จดกจกรรมสรางเสรมสขภาพ เชน มการออกกำาลงกายท

เหมาะสมเปนประจำา

มาตรการระดบชมชน

1. ผนำาชมชนจดกจกรรมการใหความรความเขาใจเรองอาหาร

และโภชนาการทดตอสขภาพแกเจาของรานอาหาร แผงลอย หาบเร

และจดจำาหนายตางๆ ภายในชมชน

1.1 สอสารขอมลเกยวกบการบรโภคนำาตาลทมากเกนความ

ตองการของรางกายแลวจะกอใหเกดโรคตางๆ ทมผลตอคณภาพชวต

ทำาใหการเสยคาใชจายจำานวนมากในการรกษาพยาบาล

1.2 แนะนำาเมนอาหารและเครองดมทางเลอกเพอสขภาพท

ใชนำาตาลนอย

2. สรางเครอขายรานคาจำาหนายอาหารและเครองดมนำาตาลนอย

ทางเลอกเพอสขภาพ ตามนโยบายรณรงคลดบรโภคนำาตาลเพอสขภาพ

ทดของชมชน และจดกจกรรมมอบใบประกาศรบรองคณภาพอาหาร

ดานโภชนาการ

3. บรการอาหารและเครองดมนำาตาลนอยทางเลอกเพอสขภาพ

ในเทศกาลงานบญตางๆ ของชมชน


4. จดหานำาดมสะอาดบรการใหฟร เชนวด สวนสาธารณะ

สถานทราชการตางๆ ภายในชมชน

5. หามจำาหนายเครองดมผสมนำาตาลทกชนดในสถานทราชการ

หรอจำากดปรมาณนำาตาลทใชไมควรเกนรอยละ 5

6. จดกจกรรมสรางเสรมสขภาพ เชนมการออกกำาลงกายท

เหมาะสมเปนประจำา ภายในชมชน

มาตรการภาครฐ

1. สงเสรมคานยมในการรบประทานอาหารและเครองดมทไม

เตมนำาตาล เชน เครองดมชากาแฟ กวยเตยว และผลไมตดแตง เปนตน

2. กำาหนดตามรานฟาสตฟด แสดงขอมลโภชนาการของอาหาร

และเครองดมทจำาหนาย ณ จดขายพรอมมบรการอาหารและเครองดม

ทางเลอกเพอสขภาพจำาหนายอยางนอย 1 อยาง

3. สงเสรมใหมการจดอาหารวางเพอสขภาพ (Healthy snacks)

ทกครงทมการจดประชม อบรม สมมนา งานบญ งานประเพณ และ

กจกรรมชมชน

4. สนบสนนใหปรบปรงขอกำาหนดแนวทางในการบรโภค

อาหารสำาหรบคนไทย โดยเพมเตมขอความวา “ไมควรจดเครองดม

หรอนมผสมนำาตาลใดๆใหกบเดกเลกทงทบานและศนยเลยงเดก”

5. สนบสนนผปกครองทมรายไดตำาหรอฐานะยากจน สามารถ

จดหาอาหารและเครองดมทดตอสขภาพหวานนอยในราคาถกใหกบ

ลกหลานในครอบครวได

6. สงเสรม สนบสนน สรางคานยมการบรโภคอาหารทม

วตถดบประเภทปลา พช ผก ผลไมไทย รวมถงสมนไพรทองถนเปน

องคประกอบหลก และสงเสรมคานยมในการรบประทานอาหารทใช

กรรมวธ อบ นง ตม ลวก และไมเตมนำาตาล


7. สนบสนนกองทนเพอสงเสรมสขภาพโดยเฉพาะทารกและ

เดกเลก

8. สนบสนนนมแม จนครบ 12 เดอน

9. จดทำาแนวทางการเลอกซออาหารและเครองดมทเหมาะสม

ตอสขภาพสำาหรบเดก

10. กำาหนดขอบงคบในการควบคมการขายอาหารหวานและ

เครองดมผสมนำาตาลในสถานศกษา

แนวทางการควบคมเพอลดการบรโภคนาตาลจากผลตภณฑชมชนผลตภณฑชมชน หมายถง ผลตภณฑของผผลตในชมชนทเกด

การรวมกลมกนประกอบกจกรรมใดกจกรรมหนง ทงทจดทะเบยนอยาง

เปนทางการหรอทไมมการจดทะเบยนเปนทางการ ซงรวมกลมเอง

โดยธรรมชาต เชน ผลตภณฑโครงการหนงตำาบล หนงผลตภณฑ

(OTOP) ทผานการคดเลอกจากจงหวด และ/หรอหนวยงานทเกยวของ

เปนไปตามมาตรฐานผลตภณฑชมชนทสำานกงานมาตรฐานผลตภณฑ

อตสาหกรรมไดประกาศกำาหนดไวแลว ผลตภณฑอาหารและเครองดม

ทผลตในระดบชมชนสวนใหญมกใชกระบวนการผลตและแปรรป เชน

การตมสก นง ทอด อบ และใชวธการถนอมรกษาอาหารอยางงาย

เชน การอบแหง ตวอยางผลตภณฑชมชนทมสวนผสมนำาตาลในปรมาณ

ทควรควบคมและจำากดการบรโภค ไดแก ขนมไทย ขนมขบเคยว

เครองดมนำาผลไม พชผกสมนไพร ผลตภณฑหม/ปลาปรงแตง และ

ซอสจมตางๆ เปนตน

โดยแบงตามระดบหนวยงานทมศกยภาพในการออกมาตรการ

ควบคมดแล สนบสนนการสรางเสรมสขภาพ และการจดกจกรรม

รณรงคการสรางความรวมมอในเรองตางๆ ดงน


มาตรการระดบชมชน1. ผนำาชมชนจดกจกรรมการใหความรความเขาใจเรองอาหาร

และโภชนาการทดตอสขภาพแกผผลตผลตภณฑชมชน/กลมแมบาน 1.1 สอสารขอมลเกยวกบการบรโภคนำาตาลทมากเกนความ

ตองการของรางกายแลวจะกอใหเกดโรคตางๆ ทมผลตอคณภาพชวต ทำาใหการเสยคาใชจายจำานวนมากในการรกษาพยาบาล

1.2 จดอบรมการพฒนาผลตภณฑอาหารและเครองดมทางเลอกเพอสขภาพทใชนำาตาลนอย เพมชองทางโอกาสการตลาดสง โดยเฉพาะการสรางนวตกรรมผลตภณฑชมชนจากวตถดบทองถน

2. สนบสนนการพฒนาและจำาหนายผลตภณฑชมชนในกลมอาหารและเครองดมทางเลอกเพอสขภาพทใชนำาตาลนอย

3. สนบสนนโรงเรยน ศนยเดกเลกในชมชน บรการอาหารและเครองดมทใชนำาตาลนอย

4. สรางกลมอาสาสมครในชมชนจดกจกรรมรณรงคการบรโภคอาหารและเครองดมทดตอสขภาพอยางตอเนอง และสรางความรวมมอกบทกกลมคนและทกภาคสวนในทองถน

5. สรางศนยเรยนรดานอาหารและโภชนาการประจำาชมชน6. จดหางบประมาณตงเปนกองทนเพอสงเสรมสขภาพโดย

เฉพาะทารกและเดกเลก

มาตรการระดบภาครฐ1. สำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม สงเสรมและ

พฒนาคณภาพผลตภณฑชมชนในดานโภชนาการเพอสขภาพทด ปรบสตรผลตภณฑอาหารและเครองดมทมนำาตาลสงใหมสวนผสม นำาตาลลดลง

2. จดทำาเกณฑรบรองคณภาพผลตภณฑทมการปรบลดนำาตาล และเครองหมายตราสญลกษณแสดงบนฉลากเพอสงเสรมดานการตลาด

ของผลตภณฑใหเปนทยอมรบอยางแพรหลาย


3. สนบสนนการจดงานแสดงสนคาผลตภณฑชมชน โดยเนน

ผลตภณฑอาหารและเครองดมนำาตาลนอยทมประโยชนตอสขภาพ

4. จดประกวดผลตภณฑชมชนทมคณภาพทางโภชนาการเพอ

สขภาพทด

5. จดอบรมการพฒนาผลตภณฑทางเลอกเพอสขภาพนำาตาลนอย

อายการเกบ บรรจภณฑ การแสดงฉลาก และการขยายตลาดโดย

หนวยงานหรอภาครฐ

แนวทางการควบคมเพอลดการบรโภคนาตาลจากผลตภณฑ

อตสาหกรรมผลตภณฑอาหารและเครองดมทผลตเชงอตสาหกรรมสวนใหญจะ

มกลยทธทางการตลาดเพอสงเสรมการจำาหนายใหผบรโภครจก ยอบรบ

และซอสนคานนไดอยางรวดเรว ดงนนบรษทตางๆ จงมการแขงขนกน

อยางมากเพอสรางชองทางการตลาดดวยวธการตางๆ เชน การโฆษณา

ดวยดาราชนนำาเปนพรเซนเตอรเชญชวนใหซอสนคา การลดแลกแจกแถม

การชงโชค และการจดกจกรรมสงเสรมการขายตางๆ เปนตน เพอหวง

ผลกำาไรจากการจำาหนายผลตภณฑใหไดสงสด ในปจจบนการสงเสรม

การขายมกจะพงเปาไปทกลมผบรโภคทเปนเดกและเยาวชน ซงชกจง

ชวนเชอไดงาย ผลตภณฑอาหารและเครองดมทมนำาตาลสง ไดแกขนม

ขบเคยว ขนมเบเกอร เครองดมตางๆ ลกอม เยลล ชอคโกแลต และ

ซอสจมตางๆ เปนตน โดยเฉพาะอตสาหกรรมการผลตเครองดมผสม

นำาตาลมการขยายตวเพมขนอยางตอเนอง ซงมทศทางไปในทางเดยว

กบการเพมจำานวนเดกทมนำาหนกตวเกนเกณฑจนถงโรคอวนและโรคไม

ตดตอเรอรงทเพมขนอยางตอเนองเชนกน


มาตรการภาคอตสาหกรรม1. จดทำาแผนสงเสรมการตลาด หาชองทางการจดจำาหนาย และ

สรางแบรนดอาหารสขภาพของไทย2. วจยการตลาดเพอนำาไปสการพฒนา ปรบปรงรปแบบ

ผลตภณฑอาหารและเครองดมทมนำาตาลนอยเพอสขภาพ และชองทางการจำาหนาย

3. ประเมนสถานการณการตลาดในแตละผลตภณฑเพอปรบปรงและขยายการตลาด

มาตรการระดบภาครฐ

1. ใหความรความเขาใจเรองอาหารและโภชนาการทดตอ

สขภาพแกประชาชน 1.1 สอสารขอมลเกยวกบการบรโภคนำาตาลทมากเกนความ

ตองการของรางกายแลวจะกอใหเกดโรคตางๆ ทมผลตอคณภาพชวต ทำาใหการเสยคาใชจายจำานวนมากในการรกษาพยาบาล

1.2 สรางคานยมใหเขาใจวา นำาตาลทเตมในอาหารตางๆ เปนพลงงานสวนเกนทไมจำาเปนตอสขภาพรางกาย ทสำาคญคอ นำาตาลสวนเกนนเปนโทษตอรายกายได และและเครองดมผสมนำาตาลทงหลายนเปนแหลงสำาคญของนำาตาลสวนเกนทควรหลกเลยง

1.3 สงเสรมใหผบรโภคทราบและเขาใจขอมลโภชนาการทแสดงบนฉลากภาชนะบรรจ ทงแบบเตมรปแบบ และแบบ GDA (Guideline Daily Amount)

2. สนบสนนใหบรษทตางๆพฒนาผลตภณฑอาหารและเครองดม

ทางเลอกเพอสขภาพทใชนำาตาลนอย และสงเสรมการตลาดใหประชาชน

เขาใจประโยชนทดตอสขภาพ

3. ควบคมการตลาดของผลตภณฑอาหารและเครองดมผสม

นำาตาลทเสยงตอสขภาพ


3.1 กำาหนดขนาดบรรจ (container size) ผลตภณฑ

อาหารและเครองดมผสมนำาตาลทเหมาะสมเชน อาหารจานดวนขนาด

มาตรฐาน เครองดมขนาด 8 ออนซ หรอ 225 มล. และ หามจำาหนาย

ขนาด supersize หรอ ขนาด 32 ออนซแบบเตมฟร (free refill)

ณ จดขาย รานอาหารจานดวน สถานบนเทง โรงภาพยนตร และ

สนามกฬา

3.2 กำาหนดพลงงานตอหนวยบรโภคสำาหรบขนมขบเคยว

เชน 100 กโลแคลอรตอซอง เปนตน

3.3 ควรมการควบคมการสงขอความสงเสรมการจำาหนาย

ทางโทรศพท โดยเฉพาะสนคาอาหารทมโทษตอสขภาพเดก (messages

to phones) โดยเฉพาะในกลมเดก

3.4 กำาหนดจดวางจำาหนายอาหารและเครองดมผสมนำาตาล

ทเสยงตอสขภาพ และหามการ สงเสรมการจำาหนาย ณ จดขาย

3.5 อาหารชดทเสรฟพรอมเครองดมผสมนำาตาล ควรมการ

ปรบปรงใหทดแทนดวยนำาผลไม 100% หรอนำาเปลาทสะอาด

3.6 สนบสนน ผลกดนใหเกดกจกรรมการรณรงคเพอ

สรางกระแสผลต และการบรโภคผลตภณฑอาหารและเครองดมเพอ

สขภาพนำาตาลนอยใหมากขนอยางตอเนอง

4. สรางระบบแรงจงใจดวยมาตรการทางภาษและราคา

ใหผประกอบการผลตผลตภณฑอาหาร และเครองดมเพอสขภาพนำาตาล

นอยใหมจำาหนายมากขน

5. จดทำานโยบายการควบคมหรองดการโฆษณาอาหารทไมเปน

ประโยชนตอสขภาพและเครองดมผสมนำาตาลตางๆ ทมงเปาไปทกลมเดก

และหามการใชรปภาพผกผลไมหรออาหารใดๆ รวมทงตวการตน

บนภาชนะบรรจอาหารเพอสอใหเขาใจผดวาดตอสขภาพ


6. สงเสรมกลไกการพฒนาทกษะชวตอยางมประสทธภาพ ให

กบเยาวชนในทกระดบการศกษา เพอสรางความร ทศนคตดานการ

เลอกบรโภคอาหาร มความรเทาทนตอกระแสสงคมหรอกลยทธการ

ตลาด เพอใหมพฤตกรรมการบรโภคทเหมาะสม

7. จดทำานโยบายใหรานอาหารจานดวน จดนำาดมสะอาดท

ลกคาเขาถงไดงายกวาเครองดมรสหวาน

8. จดทำามาตรการการเกบภาษเครองดมผสมนำาตาล (1 สตางค

ตอมลลลตร) และนำาเงนภาษเขากองทนสงเสรมสขภาพและปองกนเดก

นำาหนกเกนและโรคอวน

9. งดการขายหรอเสรฟเครองดมผสมนำาตาลในงานแสดง/

กจกรรมตางๆ ทหนวยงานรฐจด ณ สถานทตางๆ โดยจดนำาดมสะอาด

ใหดมฟร

10. ไมรบการสนบสนนสปอนเซอรการโฆษณาจากบรษท

เครองดมผสมนำาตาล ในงานแสดง/กจกรรมตางๆทหนวยงานรฐจด

ณ สถานทตางๆ

11. สรางความรวมมอกบสมาคมภตตาคาร หนวยงานทเกยวของ

กบการจำาหนายอาหารตางๆ เชน อาหารจานดวน อาหารหาบเร

รวมทงรานอาหารภายในโรงเรยน เพอกำาหนดเมนอาหารและเครองดม

นำาตาลนอยทางเลอกเพอสขภาพอยางละชนด จำาหนายใหกบประชาชน

12. รณรงคเชญชวนการดมนำาเปลา เพอสราง green environment

ใหกบชมชน โรงเรยน ซงเปนวธการหนงทชวยลดมลภาวะจากการ

กำาจดภาชนะบรรจตางๆ


สรปบทบาทของภาครฐ ผผลตผประกอบการ และหนวยงานท

เกยวของทกภาคสวน ควรรวมมอกนการจดการแกไขปญหาการบรโภค

นำาตาลมากเกนของผบรโภคในปจจบนแบบบรณาการ โดยการสงเสรม

สนบสนนมาตรการตางๆ รวมกนรณรงค สรางความร ความตระหนก

สงเสรมการมพฤตกรรมการบรโภคอาหารและเครองดมหวานนอย

การใชมาตรการดานกฎหมายการออกระเบยบขอบงคบควบคมการ

ตลาดเพอใหผบรโภคเขาถงอาหารและเครองดมทไมมคณประโยชนตอ

สขภาพไดยากขน พรอมกบการสงเสรมการจำาหนายอาหารและเครอง

ดมทมประโยชนตอสขภาพ (healthier choices) นนนาจะเปนแนวทาง

ทจำาเปนซงจะชวยใหคนไทยมสภาพแวดลอมทเออตอพฤตกรรมการ

บรโภคอาหารเพอสขภาพมากขน ถงแมวาจะมปจจยหลายประการทม

อทธพลตอความชอบทจะเลอกซออาหารและเครองดมทมรสหวานและ

เปนเรองยากมากทจะคงรกษาพฤตกรรมการบรโภคและการใชชวตทด

ตอสขภาพ

เอกสารอางองสำานกงานสถตแหงชาต. รายงานการสำารวจอนามยสวสดการและการ

บรโภคอาหารของประชากร ป พ.ศ. 2552.

สำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอสาหกรรม (มอก.) กระทรวง

อตสาหกรรม. การรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชน. สบคน

วนท 19 กรกฎาคม 2555 เขาถงไดจาก http://www.tisi.

go.th

ศนยวทยบรการ สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวง

สาธารณสข. สารใหความหวานแทนนำาตาล. สบคนวนท 26

กรกฎาคม 2555 เขาถงไดจาก http://elib.fda.moph.go.th


First 5 LA Public Policy Brief. Sugary drinks: A Big Problem

for Little Kids. Available from https://www. First

5LA.org.

กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. รายงานการสำารวจ

ภาวะอาหารและโภชนาการของประเทศไทย ครงท 5 พ.ศ.

2546. Available from http://www.nutrtion.anamai.moph.

go.th 2549.

กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. ธงโภชนาการ.

สบคนวนท 18 กรกฎาคม 2555 เขาถงไดจาก http://

www.anamai.moph.go.th.

คณะกรรมการจดทำาขอกำาหนดสารอาหารทควรไดรบประจำาวนสำาหรบ

คนไทย.(2546) ปรมาณสารอาหาร อ า งอ งท ค วร ได ร บ

ประจำาวนสำาหรบคนไทย. กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

ประไพศร ศรจกรวาล. นำาตาลทำาไมตอง 6 ชอนชา ? เอกสารเผยแพร

เครอขาย “เดกไทยไมกนหวาน” สบคนวนท 20 กรกฎาคม

2555 เขาถงไดจาก http://www.nutrtion.anamai.moph.

go.th

ปยะดา ประเสรฐสม. (2550). นำาตาล ความหวานในขนม เครองดม

นมพรอมดม และนมผงสำาหรบเดก.

กองทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

เนตรนภส วฒนสชาต. (2551) ขนมรอบๆ ตวเดก บรโภคเทาใดจง

พอด. อาหาร. 38 (1) : 20-29.

สำานกงานคณะกรรมการออยและนำาตาลทราย (2552) รายงานปรมาณ

การผลตและการจำาหนายนำาตาลทรายในประเทศไทย;.

กระทรวงอตสาหกรรม.


World Health Organization. (2003). Population intake goals

for preventing diet related diseases. In Diet,nutrition

and the prevention of chronic diseases : report of a

joint WHO/FAO expert consultation. WHO Technical

Report Series: 916. 28. Geneva, Switzerland.


การรณรงคและมาตรการทางกฎหมายเพอปรบพฤตกรรมบรโภค ทพญ. จนทนา องชศกด*

องคการอนามยโลกไดระบวา การปองกนและแกไขปญหาโรคอวน

มมาตรการทสำาคญอย 2 ดานคอดานอาหารและโภชนาการ และดานการ

ออกแรงกาย มาตรการดานอาหารและโภชนาการ มวตถประสงคเพอ

ลดการไดรบพลงงานมากเกนไปจากการบรโภคอาหารทมพลงงานสง

ไดแกอาหารประเภทไขมนและนำาตาล และมกควบคไปกบการเพมการ

บรโภคผกและผลไม อยางไรกตามการแกปญหาตามขอเสนอดงกลาว

ไมใชเรองงาย เพราะปจจยทขบเคลอนใหคนบรโภคมากเกนไปหรอ

ออกแรงกายนอยเกนไป เปนเรองซบซอน มความเกยวของกบสงคม

วฒนธรรม คานยม และวถชวตทเปลยนไป รวมทงเรองผลประโยชน

ทางเศรษฐกจ

มาตรการเพอควบคมการบรโภคอาหารหวานมาตรการเพอควบคมการบรโภค อาจพจารณาไดเปน 3 แนวทาง

ไดแก

1. การสอสารและใหความร

2. การดำาเนนโครงการในพนท (setting) ตางๆ เชน มาตรการ

ในโรงเรยน ในททำางาน ในภาคสาธารณสข

3. มาตรการเชงนโยบายและการสรางสงแวดลอมทเออตอ

สขภาพ



1. การสอสารและใหความร

เปนไปเพอจดประสงคในการสรางหรอปรบเปลยนพฤตกรรม

สขภาพของบคคลและสงคม ในการใหความรเพอปรบเปลยนพฤตกรรม

บรโภค ตองคำานงวาพฤตกรรมการบรโภคอาหาร เปนสวนหนงของ

การพฒนารสนยมและอปนสยการบรโภคทสรางมาตงแตเดก เชน หาก

เดกไดรบการฝกฝนใหรบประทานผก กจะมนสยชอบรบประทานผก

และสามารถรบประทานตอเนองไปไดจนเปนผใหญ หากเดกถกฝกให

รบประทานอาหารหวานเปนประจำา กจะตดรสหวานและเพมระดบของ

ความหวานมากขนเรอยๆ ปจจยทมสวนสำาคญททำาใหเดกไดรบอาหารท

ถกหลกทางโภชนาการ ไดแกครอบครว ทคอยดแล ฝกฝน และจดการ

ใหเดกไดรบอาหารทด และไมตดอาหารทไมมประโยชนหรออาจเปนผล

เสยตอรางกายในระยะยาว ปจจยทสอง ไดแก ตวเดกเอง ทจะตองถก

ฝกฝนใหเกดบรโภคนสยทเหมาะสม และประการสดทายคอ สงแวดลอม

และคนรอบขาง ทจะใหแรงเสรมทงทางบวกและทางลบ หรอเปนแบบ

อยางใหเดกดำาเนนรอยตาม

การใหความรเพอใหเกดความเขาใจ ตระหนก และเกดการ

ปรบพฤตกรรมระดบบคคล นบเปนกจกรรมพนฐานทจะตองกระทำา

ยงในกรณทกลมเปาหมายเปนเดกจะตองใหนำาหนกในเรองการทำาความ

เขาใจและสรางความรวมมอของผปกครอง กรณทกลมเปาหมายเปน

ผใหญ จะใหความสำาคญกบเรองการตงเปาหมายในการปรบพฤตกรรม

และใหแรงเสรมเพอพฒนาพฤตกรรมยอยๆใหคอยๆกาวหนาขนเปน

ลำาดบ และเสรมแรงใหปฏบตตอเนองจนเปนนสย การปรบพฤตกรรม

การบรโภค ยงตองคำานงถงความสามารถในการควบคมตนเองให

สามารถลด ละ เลก พฤตกรรมทไมพงประสงคได ในกรณลดการ

บรโภคหวานซงเปนภาวะของความสข ความอรอย เปนเรองยากยงนก

ทเดกจะทำาไดดวยตนเองตามลำาพง หรอแมแตผใหญกยากทจะควบคม


พฤตกรรมแหงความสขนได จำาเปนตองมการจดระเบยบหรอบรบทบาง

อยาง เชน จำากดปรมาณเครองดมหรอของหวานในบาน สรางนสยดม

นำาเปลาในมออาหาร เปนตน เพออำานวยใหเกดพฤตกรรมลดหวานได

งายขน เมอทำาพฤตกรรมตอเนองจนเกดทกษะ ทำาตอไปไดนาน จน

คงทนกลายเปนนสยหรอรสนยมในทสด

การสอสารยงเปนเครองมอสำาคญของการเสนอแนะนโยบาย

เพราะเปนชองทางใหประชาชนไดรบรและเขามามสวนรวมกำาหนด

นโยบายทตนเองมสวนไดสวนเสย และการสอสารยงเปนชองทางให

ขอมลแกผกำาหนดนโยบายดวยอกทางหนง

2. การดำาเนนโครงการในพนท (setting) ตางๆ

การดำาเนนโครงการในพนท อาจมกจกรรมทงในเรองการให

ความร การจดการสงแวดลอม และการสรางกตกาหรอนโยบายควบค

กนไปทง 3 ประเดน ทงน ความหมายของการจดการสงแวดลอม

ในมมของการรณรงคลดการบรโภคนำาตาล มไดหมายความเพยง

เรองการรวมกนดแลสงแวดลอมและธรรมชาตเทานน แตหมายถง

การเปลยนแปลงสภาพแวดลอมของการดำารงชวตประจำาวนใหเออตอ

การมพฤตกรรมบรโภคทดไดงายขน

การดำาเนนโครงการในพนทตางๆ อาจทำาไดหลายระดบ เชน

ระดบครอบครว การจดการในครอบครว อาจประยกตใช

แนวคดเรองการจดการสงแวดลอมมาใชในบาน เชน ลดการซอหา

อาหารและเครองดมทมนำาตาลเขาบาน ลดการซอนำาอดลม นำาหวาน

ขนมหวานไวในตเยน ลดชวโมงการดทวเพราะเปนโอกาสใหบรโภคขนม

และเครองดมมากขนและเคลอนไหวนอยลง เปนตน


ระดบองคกร

เปนการสรางขอตกลงรวมหรอมมตในองคกร เพอใหคนใน

องคกรเกดพฤตกรรมการบรโภคทด เชน เพมชองทางอาหารทางเลอกเพอสขภาพ โดยกำาหนดให

เครองขายอาหารอตโนมต (Vending machine) มการจำาหนายนม นำาเปลา ควบคไปกบเครองดมมนำาตาลอนๆ

การจดตงเครองทำานำาเยนเพอกระตนใหบคลากรในองคกรดมนำาเปลาแทนการดมนำาอดลมหรอเครองดมเตมนำาตาล

การมปายแสดงพลงงาน ไขมน นำาตาล ในอาหารทจำาหนายในองคกร

สงเสรมการขายผลไมและผกปลอดสารพษในองคกร โดยงดเวนการเกบคาเชาสถานท

กำาหนดใหการจดอาหารวางในทประชมขององคกร เปนผลไมหรออาหารวางเพอสขภาพ ฯลฯ

โครงการรณรงค “ประชมไดผล คนไดสขภาพ”1 เปนตวอยาง

หนงทประสบความสำาเรจในเรองการจดการสงแวดลอมในองคกร

เพอลดการบรโภคนำาตาลและอาหารพลงงานสง เนองจากอาหารวาง

ถอเปนสงแวดลอมชนดหนงสำาหรบผทตองประชมเปนประจำา โครงการ

จงเสนอแนะใหจดอาหารวางพลงงานตำาในการประชม มการจดทำาคมอ

อาหารวางและเครองดมพลงงานตำาทปรมาณพอเหมาะ สงเสรมการ

จดผลไมเปนอาหารวาง จดอบรมผจดอาหารวางของหนวยงานตางๆ

การประเมนผลในระยะ 2 ป พบวา ผจดอาหารวางปรบเปลยนการ

จดอาหารวางเปนชนดพลงงานตำา (ไมเกน 150 กโลแคลอร) เพมขน

จากรอยละ 25 เปนรอยละ 50 และอาหารวางพลงงานสงกวา 300

กโลแคลอร ลดลงจากรอยละ 30 เหลอรอยละ 5 และมการประยกต


เมนอาหารวางเพอสขภาพไปใชในหอผปวยของโรงพยาบาล ใชในการ

ประชมขององคกรทองถนและโรงเรยน เปนตน

ระดบชมชน

หากคนในชมชนมความรความเขาใจถงผลเสยของการบรโภค

นำาตาลมากเกนไป อาจมการออกนโยบายชมชน ใหจดสภาพแวดลอม

ทเออใหเกดพฤตกรรมทพงประสงคได มตวอยางรปธรรมทเกดขนใน

บางพนท เชน ชมชนออนหวานจงหวดลำาปาง2 มขอตกลงใหลดการ

บรโภคนำาอดลมและนำาหวานในงานเลยงงานบญ เปลยนมาดมนำาเปลา

หรอกรณการจดระเบยบรานคาใหจดวางลกอม/ขนมหวานสงกวามอ

เดกหยบไดเอง ทตำาบลระวะ อ.ระโนด จ.สงขลา3 เปนตน

การรณรงคลดการบรโภคสปดาหละ 1 วน “Soda free Sunday”

ในชมชน King County4 เปนอกตวอยางหนงของการรณรงคในชมชน

เพอกระตนใหคนในชมชนหยดพกการดมนำาอดลมหรอเครองดมทม

นำาตาล 1 วน/สปดาห ในวนอาทตย

การรณรงค วนเบาหวานโลกของประเทศไทย ในป 2553 ม

การจดกจกรรมรณรงคลดนำาตาล ตานเบาหวาน (No sugar day)

เนองในโอกาสวนเบาหวานโลก เมอวนท 12 พฤศจกายน 2553

โดยเชญชวนใหประชาชน ลด ละ เครองดมทมนำาตาล ลดปรมาณ

การใชนำาตาลในอาหาร ลดเครองปรงทเปนนำาตาล และรบประทาน

ผลไมแทนของหวาน

ระดบโรงเรยน

การจดการในระดบโรงเรยนถอเปนมาตรการทนบวาสำาคญ

ทสด ในการปองกนปญหาเดกอวน ทงดานพฤตกรรมการบรโภคและ

การออกแรงกาย ทงน องคการอนามยโลก ไดเสนอแนะแนวทาง

แกปญหาเดกอวนวา ควรผลกดนและสงเสรมใหเกดนโยบายระดบชาต


เพอปรบปรงการบรโภคและออกกำาลงกาย และในขอ 43 ของเอกสาร

Global Strategy on Diet, Physical activities and Health5 กลาว

ถงกจกรรมในโรงเรยนวา จะตองสนบสนนอาหารสขภาพและการ

ออกกำาลงกาย เพราะโรงเรยนมอทธพลตอชวตสวนใหญของเดกวยเรยน

จงมหนาทตองปกปองสขภาพของเดก ทงโดยการใหขาวสาร สงเสรม

อาหารสขภาพ การออกกำาลงกาย อาหารของโรงเรยนควรเปนอาหาร

สขภาพทควบคมนำาตาล เกลอ และไขมน

โรงเรยนปลอดนาอดลมในสหรฐอเมรกา

บทบาทของโรงเรยนทผานมา โรงเรยนมกออกมาตรการหรอ

มาตรฐานแบบกวางๆ ครอบคลมทกเรอง ทำาใหไมเหนผลในการปฏบต

จงมผออกความเหนใหใชมาตรการทพงตรงไปทตวปญหาอยางแทจรง

เชน การเสนอใหใชมาตราการทางกฎหมายเพอหามจำาหนายนำาอดลม

ในโรงเรยน ซงประเทศสหรฐอเมรกานบเปนประเทศทแสดงบทบาท

อยางชดเจนทสด โดยการออกกฎหมายระดบรฐ เชนรฐแคลฟอเนย

อาคนซอส คอนเนคตกต แมสสาชเสท ฯลฯ รวมกวา 38 รฐ ในอก

ทางหนง กองทนคลนตน (Clinton Foundation) รวมกบ สมาคม

โรคหวใจแหงสหรฐอเมรกา และบรษทผผลตเครองดมยกษใหญของ

สหรฐฯสามราย ไดแก โคก เปปซ และ แคดเบอร เชวปส ไดประกาศ

ขอตกลงความรวมมอในการกำาจดเครองดมทมแคลอรและนำาตาล

สงออกจากตจำาหนายเครองดมอตโนมตของโรงเรยนภายในปการ

ศกษา 2009 -2010 และจะทดแทนดวยเครองดมประเภทนำาเปลา

นำาผลไมแบบไมเตมนำาตาล นมพรองมนเนย และนำาอดลมแบบปราศจาก

นำาตาล รวมทงจะลดขนาดปรมาณของผลตภณฑลงดวย

หนงสอพมพ Los Angeles Times6 และสำานกขาวรอยเตอร7

ไดเผยแพรงานวจยประเมนผลทดำาเนนการโดย Lindsey Turner และ


Frank Chaloupka จาก the Institute for Health Research and

Policy ของมหาวทยาลยชคาโก มลรฐอลนอยส โดยตดตามขอมล

โรงเรยนทงประเทศเปนเวลา 5 ป ระหวางป ค.ศ. 2007 จนถง

2011 พบวา สถตจำานวนโรงเรยนประถมทจำาหนายนำาอดลมและ

เครองดมเตมนำาตาล มแนวโนมลดลง และจำานวนนกเรยนทซอนำาอดลม

และเครองดมมนำาตาล ลดลงจากรอยละ 47 ในป 2007 เหลอรอยละ

33 ในป 2011 และยงพบวาเครองจำาหนายอตโนมตทมเครองดมม

นำาตาล ลดลงจากรอยละ 16 ในป 2008 เปนรอยละ 11 ในป 2011

ทงน แนวปฏบตในโรงเรยนทกำาหนดโดยสถาบนการแพทย The

Institute of Medicine (IOM) แนะนำาวาเครองดมทโรงเรยนควรจด

ใหนกเรยน ควรเปนนำาเปลา นำาผลไมแท 100% และนมพรองมน

เนยเทานน

มาตรการในโรงเรยนของประเทศไทย

การจำาหนายขนมและเครองดมทมพลงงานสงและไมเปน

ประโยชนตอเดก เปนปญหาทพบเหนไดทวไปในโรงเรยน ทผานมาม

การจดกจกรรมใหความรดานการบรโภคแกนกเรยนมาอยางตอเนอง

แตมาตรการเชงนโยบายหรอการออกระเบยบควบคมยงไมมความ

ชดเจนนก

ในชวงป พ.ศ.2549-2551 กรมอนามย รวมกบแผนงานรณรงค

เพอเดกไทยไมกนหวาน และเครอขายคมครองผบรโภค เสนอแนะ

มาตรการควบคมการจำาหนายนำาอดลม เครองดมและขนมในโรงเรยน

ผานสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เพอใหมการกำาหนด

มาตรการควบคมการจำาหนายนำาอดลมและขนมในโรงเรยน มผลให

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มมตเหนชอบวาควรม

การออกระเบยบแจงเปนแนวปฏบตไปยงสถานศกษาในสงกด เพอหาม


จำาหนายขนมกรบกรอบและนำาอดลมในสถานศกษาเมอเดอนตลาคม

25498 และสำานกอำานวยการ สพฐ.ไดทำาหนงสอขอความรวมมอไปยง

สำานกงานเขตพนทการศกษา ใหแจงสถานศกษาในสงกดใหทราบทวกน

เมอวนท 29 พฤษภาคม 2551 ตามหนงสอท ศธ 04188/481

การตดตามประเมนผลจำานวนโรงเรยนปลอดนำาอดลม รายป

ปละ 1 ครง ตามระบบของสำานกทนตสาธารณสข กรมอนามย ในป

2553 มโรงเรยนปลอดนำาอดลมคดเปนรอยละ 72.67 ของโรงเรยน

ทกสงกด เพมจากป 2552 รอยละ 1.26 การประเมนผลอตราการ

บรโภคนำาอดลมของเดกวยเรยน ในพนทโครงการ 25 จงหวด พบ

วาการดมนำาอดลมลดลงเลกนอย จากสปดาหละ 5 วน ในป 2549

เปน 2.1 วน, 1.7 วน และ 1.5 วน/สปดาห ในป 2551, 2552

และ 2553 ตามลำาดบ

การปรบพฤตกรรมบรโภคเพอลดการกนหวานในศนยพฒนา

เดกเลก ไดมการกำาหนดมาตรฐานศนยเดกเลกนาอย โดยใหจด

ผลไมเปนอาหารวางใหแกเดก ชวยใหเดกไดบรโภคผลไมเพมขน และลด

การบรโภคขนมในขณะทอยในศนยเดกเลก ศนยพฒนาเดกเลกทมการ

จดผลไมเปนอาหารวางใหเดกอยางนอย 3-5 วน/สปดาหเพมขนจาก

รอยละ 79.3 ในป 2552 เปนรอยละ 85.5 ในป 2553

นอกจากน มการสรางสรรคนวตกรรมของพนท เพอลดการ

บรโภคนำาตาลในเดก9 เชน มาตรการ “ลดนำาตาลในครวโรงเรยน”

ในจงหวดราชบร ตรง ลำาปาง แพร โดยลดการจดซอนำาตาลเพอปรง

อาหารทกประเภทในโรงเรยน สงผลใหนกเรยนและบคลากรในโรงเรยน

ลดการบรโภคนำาตาลจากอาหารทกประเภททปรงในโรงเรยน การ

ประเมนผลใน 3 จงหวด คอ สระบร ราชบร และตรง พบวาทำาใหเดก

บรโภคนำาตาลลดลง โรงเรยนใน จ.ราชบร ลดการซอนำาตาลลงถง 1.8

หมนบาทตอป10 มาตรการดงกลาวเปนทพงพอใจของโรงเรยน เพราะ


ชวยประหยดงบประมาณ ทำาใหขยายพนทไปกวางขวางและดำาเนนการ

ไดอยางยงยน

นวตกรรม No Sugar Day วนสขภาพดไมมนำาตาล สปดาหละ

1 วนทโรงเรยน เชน โรงเรยนแสงวทยา จงหวดสระบร11 สรนทร

ภเกต ลำาพน พะเยา อดรธาน ในวนดงกลาวมการใหความรแกนกเรยน

โรงเรยนจดเมนผลไมแทนขนม ลดการใชนำาตาลในโรงครว รานคางด

ขายนำาหวาน ไมวางเครองปรง เปนตน

รปแบบการสงเสรมการออมคาขนม9 เปนอกมาตรการหนงท

มการพฒนาขนเพอลดการบรโภคขนมของเดก ดำาเนนการในจงหวด

หนองคาย ลำาปาง อดรธาน นาน พทลง โดยศนยพฒนาเดกเลก

รวมกบธนาคารออมสน หรอธนาคารอนในชมชน สงเสรมเดกใหออม

คาขนม และพฒนาตอยอดสการฝากเงนออมทงเดกและผปกครอง

ทกเดอน เปนกจกรรมทไดรบการยอมรบจากผปกครองและชมชน และ

กอใหเกดประโยชนหลายมต เชน เดกๆ ไมกนขนมถงทศนย ลดขยะ

ผปกครองประหยดคาใชจาย สรางนสยการออมทงผปกครองและเดก

ครเกดความภมใจและไดรบการยอมรบจากชมชน

นอกจากน ยงมมาตรการทนาสนใจอนๆ เชนการกำาหนดพนท

(Zoning) และชวงเวลาในการขายขนมและเครองดมในโรงเรยนของ

จงหวดเชยงใหม หรอจงหวดสระบร ปรบขอตกลงในสญญาใหเลก

จำาหนายนำาอดลมและเปลยนมาขายนำาเปลาในโรงเรยนแทน จงหวด

อดรธานและลำาพน มการจดระเบยบรานคา โดยใหวางลกอมไวสงกวา

ระดบทเดกหยบเองได เปนตน

จดออนของการพฒนามาตรการในโรงเรยนของไทย อยทยงขาด

การประเมนใหเหนผลลพธเชงประจกษ และตอยอดใหเกดการขยาย

พนทไปใหกวางขวางยงขน


ตวอยางการจดการสงแวดลอมในโรงเรยนของประเทศอนๆ

ตวอยางการจดโปรแกรมในโรงเรยน (School-based health

program) เพอสงเสรมนสยการบรโภคอาหารทถกตองมหลายรปแบบ

ดงตวอยางในตารางท 3

ตารางท 3 แสดงประเทศและมาตรการทใชเพอการจดมาตรการ

อาหารในโรงเรยน

ประเทศ แนวนโยบายการจดมาตรการอาหารในโรงเรยน

ญปน ไมมการจำาหนายอาหารทกชนดในโรงเรยนประถม

โรงเรยนเปนผจดอาหารกลางวนใหนกเรยน พรอมนมจด

1 กลอง และผลไมในมอกลางวน ไมมการจดอาหารวาง

หรอเครองดมทมนำาตาลใหนกเรยน

มาเลเซย อาหารขยะจะไมมขายในโรงอาหารของโรงเรยน ตาม

คำาแนะนำาของกระทรวงศกษาธการ ค.ศ. 1999 และ

ในป ค.ศ. 2005 รฐบาลไดออกแนวทางการปฏบตการ

จำาหนายอาหารในโรงเรยนโดยการไมสนบสนนการขาย

อาหารไขมนสงและเครองดมทมนำาตาลสง แตไมไดออก

มาตรการควบคมตอตโนมตขายอาหารและเครองดมใน

โรงเรยน

สงคโปร มมาตรการเฝาระวงอาหารและเครองดมทขายใน

โรงอาหารของโรงเรยนและรานคาในโรงเรยน ตาม

นโยบายกระทรวงการศกษาทไดจดโครงการผอมบางและ

แขงแรง (Slim and fit) ในป ค.ศ.1992 นอกจากน สงคโปร

มนโยบาย หามขายเครองดมทมนำาตาลมากกวา 8 กรม

นำาอดลมจงไมผานมาตรฐาน



บรไน โรงอาหารในโรงเรยนทงของรฐบาลและเอกชนหาม

ขายนำาอดลม ลกกวาด ขนมกรบกรอบ ไอศกรม และ

บะหมกงสำาเรจรป ตามแนวทางคำาแนะนำาของกระทรวง

สาธารณสขสำาหรบอาหารการกนในโรงเรยน ค.ศ. 2002

เวยดนาม ไมอนญาตการสงเสรมการขายในโรงเรยนทกชนด ตาม

มาตรา 185 ตามพระราชบญญตการพาณชย ค.ศ.

1997

สหรฐ

อเมรกา

โรงเรยนสวนใหญในสหรฐฯยงไมมนโยบายใดๆ เปน

พเศษเพอควบคมการตลาดในโรงเรยน รฐนวยอรคและ

แคลฟอรเนยมกฏหมายหามหรอจำากดกจกรรมสงเสรม

สนคาตางๆ ในโรงเรยนของรฐ แตรฐนวเมกซโกอนญาต

ใหมการโฆษณาในและรอบรถโรงเรยน ป 2002 ทเมอง

Oakland รฐแคลฟอรเนย หามจำาหนายนำาอดลมและ

ลกกวาดในทกโรงเรยน Los Angeles ซงประกอบดวย

โรงเรยนทงหมด 611 โรง เดกนกเรยน 736,000 คนก

มการลงคะแนนเสยงใหหามจำาหนายนำาอดลมในโรงเรยน

ประเทศ

ในยโรป

กฎระเบยบเกยวกบการตลาดอาหารสำาหรบเดกยงม

ไมสมำาเสมอ มทงเขมงวดอยางมาก (เชน หามโฆษณาท

มงกลมเยาวชนอายตำากวา 12 ปในนอรเวยและสวเดน)

ม 8 ประเทศทมกฎระเบยบทชดเจนในการควบคมการ

ตลาดอาหาร (ไดแก เดนมารก ฟนแลนด เยอรมน

ไอรแลนด สเปนและสหราชอาณาจกร)



ไทย นโยบายโรงเรยนปลอดนำาอดลม สพฐ.ไดทำาหนงสอ

ขอความรวมมอไปยงสำานกงานเขตพนทการศกษา ให

แจงสถานศกษาในสงกดใหทราบทวกน เมอวนท 29

พฤษภาคม 2551 ตามหนงสอท ศธ 04188/481

3. มาตรการเชงนโยบายและการสรางสงแวดลอมทเออตอ

สขภาพ

ทผานมาประเทศตางๆมกใชมาตรการ “downstream” โดย

เนนทการปรบเปลยนพฤตกรรมรายบคคล เพราะมแนวคดวาปญหาน

เปนเรองของสทธและความรบผดชอบสวนบคคล เชนเดยวกบทภาค

อตสาหกรรมอาหารมกใชประเดน “สทธและความรบผดชอบสวน

บคคล” เพอคดคานมาตรการเชงนโยบายตางๆ อยางไรกตาม ปจจบนผ

กำาหนดนโยบายและผทำางานเพอแกปญหาดานการบรโภค ตางยอมรบวา

มาตรการ “downstream” มกใชไมคอยไดผล การอาศยเพยงความ

สามารถสวนบคคล อาจไมเพยงพอในการตอตานสงเราทมอยรอบตว

ในสภาพสงคมปจจบน จงเรมหนมาพจารณา “upstream” ซงเปน

มาตรการดานนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ ซงมงเปาทการปรบเปลยน

สงแวดลอม สภาพสงคมและวฒนธรรมในภาพรวม

องคการอนามยโลกไดเสนอแนะวา นโยบายดานอาหารเพอ

ควบคมปองกนโรคอวน อาจทำาไดใน 4 ลกษณะ คอ

1. ควบคมการจำาหนายอาหารทใหพลงงานสง (restriction on

supply of high caloric foods)

2. การแสดงขอมลบนฉลาก (product labeling)

3. ควบคมโฆษณา (Restriction of advertising)


4. ใชมาตรการดานราคา (Price control) ซงม 2 ดาน คอ

การเพมราคาอาหารทำาลายสขภาพ เชนการเพมภาษ และการลดหรอ

ชดเชย ราคาอาหารเพอสขภาพ

ทผานมา มกรณตวอยางของประเทศตางๆทเรมใชมาตรการเชง

นโยบายมาบางแลว อาทเชน

1. ควบคมการจาหนายอาหารทใหพลงงานสง

ในทางปฏบต เปนไปไดทงมาตรการระดบการออกกฎหมาย

หรอระดบมต/ขอตกลงองคกร เชน การออกประกาศกระทรวง

สาธารณสขฉบบท 286 โดยสำานกงานคณะกรรมการอาหารและยาของ

ไทย ในป 2549 เพอมใหมการเตมนำาตาลในนมผงสตรตอเนองสำาหรบเดก

สงผลใหอตราการจำาหนายนมผงสำาหรบเดกทกสตร มสดสวนนมไมเตม

นำาตาลเพมขนตามลำาดบ สวนมาตรการระดบขอตกลงองคกร เปนรปแบบ

ทใชมากในโรงเรยน เชน สงคโปร ไมอนญาตใหจำาหนายเครองดมท

มนำาตาลเกนรอยละ 8 ในโรงเรยน

การควบคมการจำาหนายอาหารทใหพลงงานสง ยงอาจ

หมายถงการลดขนาด ตวอยางเชน รฐนวยอรคของสหรฐอเมรกา มการ

เสนอใหออกกฎหมายควบคมขนาดแกวเครองดมเตมนำาตาลทจำาหนาย

ในโรงภาพยนตร ภตตาคาร ศนยอาหาร ไมใหเกน 16 ออนซ12 เปนตน

2. การแสดงขอมลบนฉลาก

เปนมาตรการสากลซงใชในการใหขอมลแกประชาชนเพอ

การตดสนใจ แตมกพบปญหาวาประชาชนไมเขาใจขอความบนฉลาก

จงมความพยายามศกษาและพฒนารปแบบฉลากทเขาใจงายและเปน

ไปตามกตกาของกฎหมาย ตวอยางเชน การพฒนาประกาศกระทรวง

สาธารณสขฉบบท 305 เรองฉลากโภชนาการอยางงายบนบรรจภณฑ

ขนม 5 ชนด ไดแก มนฝรงทอดหรออบกรอบ ขาวโพดควทอดหรอ


อบกรอบ ขาวเกรยบหรออาหารขบเคยวชนดอบพอง ขนมปงกรอบ

หรอแครกเกอรหรอบสกต และเวเฟอรสอดไส ในป 2550 พรอม

แสดงคำาแนะนำา “บรโภคแตนอยและออกกำาลงกายเพอสขภาพ” การ

ประเมนผลพบวาผบรโภครอยละ 81.3 เหนดวยกบการแสดงฉลาก

โภชนาการและคำาเตอน อยางไรกตาม สำานกงานคณะกรรมการอาหาร

และยา ไดออกประกาศบงคบใชฉลากโภชนาการ GDA ตามประกาศ

กระทรวงสาธารณสข เรอง การแสดงฉลากของอาหารสำาเรจรปทพรอม

บรโภคทนทบางชนด (ฉบบท 2) โดยกำาหนดใหอาหาร 5 ชนด ไดแก

มนฝรงทอดหรออบกรอบ ขาวโพดควทอดหรออบกรอบ ขาวเกรยบ

หรออาหารขบเคยวชนดอบพอง ขนมปงกรอบหรอแครกเกอรหรอบสกต

และเวเฟอรสอดไส ตองแสดงคาพลงงานนำาตาล ไขมน และโซเดยม

ในรปแบบ GDA มผลบงคบใชตงแตวนท 24 สงหาคม 2554

3. การควบคมโฆษณา

การควบคมโฆษณาเพอปองกนโรคอวน มกจะเนนไปท

การควบคมการตลาดอาหารสำาหรบเดก เนองจากเดกเปนกลมยงไม

สามารถตดสนใจดวยตวเองอยางสมบรณ ในป 2004 องคการอนามย

โลกไดจดทำาเอกสาร Global strategy on diet, physical activity and

health และไดมการสำารวจวาประเทศตางๆไดลงมอทำามาตรการอะไร

กนบาง เพอควบคมโรคไมตดตอเรอรงเหลาน และหนงในมาตรการท

ใหความสำาคญคอเรองการออกกฎระเบยบตางๆ เพอควบคมเรองการ

ตลาดของอาหาร โดยเฉพาะในกลมเปาหมายทเปนเดก โดยเนนเฉพาะ

กระบวนการททำาใหผบรโภคเหนชดเจน ไดแก การโฆษณา (advertising)

และการสงเสรมการขาย (promotion) ทงในสอทวไป และการทำาการ

ตลาดอาหารในโรงเรยน ซงมความสำาคญเปนอนดบสอง รองจากการ

โฆษณาทางทว13


ในป 2010 สมชชาสขภาพโลก ไดออกโรงหนนขอเสนอแนะ

เพอควบคมการตลาดอาหารและเครองดมสำาหรบเดก เพอเปนแนวทาง

ใหประเทศตางๆพฒนานโยบายของตน เพอควบคมการตลาดอาหาร

เดกเพอลดการบรโภคไขมน นำาตาล และเกลอทมากเกนไป

การทำาการตลาดอาหารในโรงเรยน มเปาหมายทเดกโดยตรง

ทงนเพราะเดกมอำานาจในการจายเงนซอของดวยตวเอง และยงทำาให

เกดความภกดตอตราสนคาซงจะเปนประโยชนดานการตลาดในระยะยาว

ปจจบนการออกกฎเพอควบคมการขายอาหารพลงงานสง

และเครองดมประเภทนำาอดลมและนำาหวานในโรงเรยน มการดำาเนน

การอยางกวางขวางในหลายประเทศ มาตรการทใชมตงแตการหาม

จำาหนายสนคาทกประเภทในโรงเรยน เชนประเทศญปน การหาม

ขายอาหารไขมนสงและเครองดมทมนำาตาลสง เชนมาเลเซย สงคโปร

เวยดนาม บรไน สำาหรบประเทศไทย กระทรวงศกษาธการไดกำาหนด

ใหโรงเรยนและสถานศกษา ปลอดการสงเสรมการขายและการวาง

จำาหนายอาหารทมผลเสยตอสขภาพเดก โดยใหงดการจำาหนายขนม

กรบกรอบและนำาอดลม อยางไรกตาม การดำาเนนการยงไมเกดขน

อยางเปนรปธรรม ตอมาในป 2552 มมตสมชชาสขภาพแหงชาต

ครงท 214 ยอมรบยทธศาสตรในการจดการปญหาภาวะนำาหนกเกนและ

โรคอวน โดย ระบไวในยทธศาสตรกลมท 1 ขอท 2 ใหมการควบคม

การตลาดของสนคาอาหารประเภทไขมน นำาตาล และโซเดยมสง

และเสนอใหมการดำาเนนการเชงนโยบายในโรงเรยนดงตอไปน

1. หามจำาหนายขนมและเครองดมทกประเภททมการเตม

นำาตาลในโรงเรยน

2. โรงเรยนควรจดใหมอาหารกลางวนทมคณคาทาง

โภชนาการในปรมาณทเพยงพอสำาหรบเดกทกคน และมนำาเปลาสะอาด

ปลอดภยไวบรการเดกอยางทวถง และเขาถงไดโดยสะดวก


3. สนบสนนใหเกดระบบความชวยเหลอดานงบประมาณแกโรงเรยน เพมเตมจากงบประมาณปกตทไดรบจากภาครฐ เชน การออกกฎหมายใหเออตอระบบงบประมาณทองถน การยกเวนภาษแก ผบรจาค มาตรการทางสงคม หรอมาตรการอนๆ

4. การใชมาตรการดานภาษและราคา รายงานขององคการอนามยโลกไดแนะนำาใหประเทศตางๆ

พจารณาการใชมาตรการทางภาษอาหาร เพอจดการกบวกฤตโรคอวน และโรคเรอรง โดยเฉพาะอาหารและเครองดมทมนำาตาล ไขมน โซเดยม และพลงงานสง ซงมความสมพนธชดเจนตอความเสยงของโรคเรอรงตางๆ หลกฐานทางวชาการยนยนใหเหนวาระบบภาษเปนหนงในมาตรการทไดผลและมความคมคา และยงเปนสงททำาได ขอมลวชาการจากตางประเทศแสดงใหเหนวารฐหรอประเทศทมการเกบภาษอาหารและเครองดมพลงงานสงจะมปญหาภาวะนำาหนกเกนและโรคอวน นอยกวา และยงทำาใหรฐไดรบงบประมาณเพมขน โดยไมไดเพมภาระแกประชาชนอยางทอตสาหกรรมนำาอดลมมกกลาวอาง ปจจบนจงมหลายประเทศทเรมใชมาตรการทางภาษและราคากบเครองดมกลมนำาอดลม เชน รฐสภาของฝรงเศสอนมตใหเพมภาษนำาอดลม 3-6 ยโรเซนต ตอลตร มผลบงคบใชตงแตวนท 1มกราคม 2555 รฐบาลคาดวาจะชวยลดการบรโภค ทำาใหลดปญหาโรคอวน และรฐยงไดงบประมาณเพมเตมอกปละ 156 ลานเหรยญสหรฐอเมรกา15 สหรฐอเมรกาเปนอกประเทศทมความพยายามเสนอรางกฏหมายนในระดบรฐ เชนฮาวาย เสนอในเพมภาษ 17 เซนตตอขวด เมอเดอนกมภาพนธ ป 2555 แตยงไมสำาเรจ16 สวนในองกฤษ ผเชยวชาญจากมหาวทยาลยออกซฟอรด กไดเสนอใหขนภาษนำาอดลมอกรอยละ 20 เชนกน17 ขณะเดยวกน มรายงานจากกรมเจรจาการคาระหวางประเทศ คดลอกจาก Arabian Business.com วนท 10 พฤษภาคม 255518 รายงานวา คณะมนตร


ความรวมมอรฐอาวอาหรบ (Gulf Cooperation Council: GCC) ซงเปนกลมความรวมมอของ ประเทศรฐรมอาวอาหรบ 6 ประเทศ ประกอบไปดวย ซาอดอาระเบย คเวต โอมาน สหรฐอาหรบเอมเรตส (UAE) กาตาร และบาหเรน กำาลงพจารณาขนภาษสำาหรบสนคา นำาอดลมและบหรอกรอยละ 50 เพอเปนมาตรการในการควบคมการบรโภคของคนในประเทศ

การทบทวนวรรณกรรม โดยวรศกด พทธาศร (2552)19 พบ

วาประเทศตางๆกำาลงหามาตรการเพมภาษสนคาททำาลายสขภาพ เชน

ในองกฤษกำาลงพจารณาการจดเกบภาษมลคาเพมหลายอตราสำาหรบ

อาหารทมคณคาทางโภชนาการตำา ในแคนาดามการใชมาตรการภาษ

กบสนคาประเภทเครองดม ลกอม หมากฝรง และขนมขบเคยว เครอขาย

โรคหวใจในยโรปเรยกรองใหมการออกนโยบายเกยวกบอาหารอยาง

ครอบคลมและบรณาการ สหรฐอเมรกา มการผานรางกฎหมายเพอ

ลดการบรโภคอาหารทสงผลเสยตอสขภาพ ผานมาตรการเพมราคา

ในหลายมลรฐเตรยมการทจะขยายมาตรการภาษกบสนคาประเภท

เครองดมไมมแอลกอฮอล และสนคาอนๆ ซงมาตรการภาษดงกลาว

กำาลงถกนำามาใชมากขนในหลายประเทศ การศกษามาตรการทาง

ภาษในรฐตางๆ ในอเมรกา พบวารฐทไมมการเกบภาษเครองดมหรอ

ขนมขบเคยว มความชกของการเกดโรคอวนสงกวารฐทมการเกบภาษ

ดงกลาวถง 4 เทา อยางไรกตาม การทบทวนดงกลาวพบวา ในภาพ

รวมการขนภาษเพยงเลกนอยอาจไมสงผลกระทบตอราคาหรอยอดขาย

แตทำาใหรฐมรายไดเพมขนเพอนำามาใชในโครงการสงเสรมสขภาพตางๆ

และในทางทฤษฏการขนราคาอาจสงผลตอการเปลยนแปลงรปแบบการ

บรโภคของผมรายไดนอย ซงจะไดรบผลดดานสขภาพมากกวา

สำาหรบประเทศไทย มการศกษาเพอประเมนถงความเปนไป

ไดในการใชมาตรการภาษและราคาเพอปองกนและแกไขปญหาโรคอวน


โดย วรศกด พทธาศร ไดศกษา การวเคราะหและสงเคราะหขอเสนอแนะ

กรณการขนภาษนาอดลม พบวาหากขนภาษนำาอดลม อาจมผลตอการ

ลดการบรโภคในภาพรวมรอยละ 0.2 แตเกดผลดในแงเพมรายไดให

กบประเทศ

สรปรปแบบการรณรงคเพอลดการบรโภคนำาตาล มกทำาควบคไป

กบการรณรงคดานการบรโภคอนๆ อาจแบงไดเปน 3 วธ คอการสอสารใหความรเพอปรบเปลยนพฤตกรรม การดำาเนนโครงการในพนท (setting) และการใชมาตรการเชงนโยบายและการสรางสงแวดลอมทเออตอสขภาพ ปจจบนยอมรบกนวา การแกปญหาเรองการบรโภค มใชเปนเรองของสทธและความรบผดชอบสวนบคคลเทานน เพราะการอาศยเพยงความสามารถสวนบคคล อาจไมเพยงพอในการตอตานสงเราทมอยรอบตวในสภาพสงคมปจจบน จงตองพจารณามาตรการดานการจดการสงแวดลอมและนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ ซงมงเปา ทการปรบเปลยนสงแวดลอม สภาพสงคม วฒนธรรม และวถชวตของผคนในภาพรวม

มาตรการเชงนโยบายดานอาหารเพอควบคมปองกนโรคอวน อาจทำาไดใน 4 ลกษณะ คอควบคมการจำาหนายอาหารทใหพลงงานสง การแสดงขอมลบนฉลาก ควบคมโฆษณา และการใชมาตรการดานราคา เพอเพมราคาอาหารทำาลายสขภาพ และลดหรอชดเชยราคาอาหารเพอสขภาพ ทง 4 มาตรการมการดำาเนนการไปบางแลวจนถงระดบประเมนผลในหลายประเทศ

เอกสารอางอง 1. เมธน คปพทยานนท และ วรวทย ใจเมอง. (2553). การประเมน

ผลโครงการ Healthy meeting “ประชมไดผล คนไดสขภาพ” กรงเทพ: โรงพมพองคการทหารผานศก.


2. ปยะดา ประเสรฐสมและ ขนษฐ รตนรงสมา. (2553, 14-15 พฤศจกายน). การประชมโครงการรวมพลคนออนหวาน บรณาการและสรางสรรคนวตกรรมเพอเดกไทยสขภาพด โรงแรมเอเชยแอรพอรต ปทมธาน เครอขายเดกไทยไมกนหวาน.

3. องคณา เธยรมนตร. (ม.ป.ป). ถอดบทเรยนโครงการเสรมสราง

กจกรรมเพอรณรงคเดกใตไมกนหวาน. ฝายทนตสาธารณสขชนบท

ภาคใต คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

4. Soda free Sundays: Take a break from sugary drink’. (n.d.)

Action plan for organizations. Retrieved August 1,2012,

from http://sodafreesundays.com/?page_id=139

5. WHO. (2004). Global strategy on diet, physical activities

and health.

6. Fewer schoolkids can buy sugary drinks at school.( 2012,

July 6). The Los Angeles Times. p., 6 2012. 20 . Re-

trieved July 22, 2012, from http://www.latimes.com/health/

boostershots/la-heb-schools-drinks-20120705,0,6757253.

story

7. Pittman, G.( 2012, July 5 ) Fewer public schools selling

sugary drinks. Reuters Retrieved August 2, 2012, from

http://www.reuters.com/article/2012/07/05/us-schools-

sugary-drinks-idUSBRE86414P20120705

8. สพฐ.สงโรงเรยนเปนเขตปลอดนำาอดลม (2550, พ.ค. 4)

หนงสอพมพเดลนวส สบคนจากhttp://www.oknation.net/blog/

print.php?id=32196


9. แผนงานรณรงคเพอเดกไทยไมกนหวาน. รวมพลคนออนหวาน

บรณาการและสรางสรรคนวตกรรมเพอเดกไทยสขภาพด. 14-15

พฤศจกายน 2553

10. ทง! ครวโรงเรยนลดนำาตาล ลดโรค-เศรษฐกจโรงเรยนรง

หนงสอพมพคมชดลกออนไลน สบคนวนท 11 สค 2555 เขาถง

ไดจาก http://www.komchadluek.net/detail/

11. ลกแสงวทยาไมกนหวาน สบคนจาก http://www.sv-school.com/

Seangvitthaya_school/gdmi_kin_hwan.html

12. Joseph Ax, ( 2012, June 4). Legal challenges to New

York soda ban face uphill climb. Reuters Retrieved August

1, 2012, from http://www.reuters.com/article/2012/06/04/

us-usa-sugarban-legal-idUSBRE85315120120604

13. WHO. (2012). A framework for implementing the set of

recommendation on the marketing of foods and non-alcoholic

beverages to children. Retrieved August 3, 2012, from

http://www.who.int/dietphysicalactivity/MarketingFramework

2012.pdf

14. มตสมชชาสขภาพแหงชาตครงท 2 เขาถงไดจาก http://www.

samatcha.org/?q=node/209

15. Gray, N. (2012). French authorities approve soda tax

legislation. Retrieved August 1, 2012, from http://www.

foodnavigator.com/Legislation/French-authorities-approve-

soda-tax-legislation


16. Stanford, D.D. (2012).Anti-obesity soda tax as lobbyists

spend millions: Retail. Retrieved August 3, 2012, from

http://www.bloomberg.com/news/2012-03-13/anti-obesity-

soda-tax-fails-as-lobbyists-spend-millions- retail.html

17. Cheng, M. (2012). U.S. experts : Tax soda to fight

obesity epidemic. Retrieved August 4, 2012, from http://

www.usatoday.com/news/health/story/2012-05-15/UK-

soda-tax/54979080/1

18. กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ. (2555). GCC พจารณา

ขนภาษนำาอดลมและบหรอยางนอยรอยละ50. สบคนวนท 31

กรกฎาคม 2555 เขาถงไดจาก http://www.dtn.go.th/index.

php?option=com_content&view=article&id=8046%3Agcc--

50&catid=240%3Adtn-news&Itemid=166&lang=th

19. วรศกด พทธาศร และ วมลรตน พทธาศร. (2552) การวเคราะห

และสงเคราะหขอเสนอแนะ กรณการขนภาษนำาอดลม สนบสนน

โดยแผนงานรณรงคเพอเดกไทยไมกนหวาน. กรงเทพ:



ขอเสนอแนะมาตรการและการคนควาวจยเพมเตมทพญ.จนทนา องชศกด*

แมวาการศกษาวจยเกยวกบนำาตาลจะทำาใหเราเขาใจบทบาทของ

นำาตาลตอสขภาพมากขนเปนลำาดบ แตมาตรการทจะชวยสนบสนนและ

ควบคมใหคนมพฤตกรรมบรโภคนำาตาลไดอยางพอเหมาะ ยงจำาเปน

ตองพฒนาอกมาก รวมทงการศกษาวจยเพอประเมนถงผลสมฤทธของ

มาตรการตางๆทไดลงมอทำาไปแลวยงมนอย นอกจากน มาตรการ

ทจะสนบสนนใหภาคอตสาหกรรมอาหารลดระดบความหวานของ

ผลตภณฑลง กยงเปนประเดนทตองศกษาและประสานงานกนอกมาก

ดงนนเพอใหการปรบพฤตกรรมการ “ลดหวาน” ของคนในสงคมเปนไป

อยางไดผล จำาเปนตองมการคนควาวจยดานวชาการ และหามาตรการ

เพมเตม เพอสนบสนนใหคนไทยมพฤตกรรมการบรโภคหวานในปรมาณ

ทไมเปนภยตอสขภาพ



ขอเสนอแนะมาตรการและการคนควาวจยทควรมการดาเนนการ เพมเตม

ก. กลมเปาหมายทเปนเดก1. ดานขอมลพนฐาน 1) การจดระบบเฝาระวงตวชวดสำาคญทสะทอนสขภาพอนเกด

จากการบรโภคของเดก ทำาใหมฐานขอมลทเปนเอกภาพ รวมทงพฒนากระบวนการใชขอมลใหเตมประสทธภาพ เพอการแกไขปญหา

2) การจดระบบเฝาระวงปรมาณนำาตาลในอาหารเดกเปนประจำาทกป ซงรวมถงอาหารหลก อาหารวาง และเครองดม หรออาหารทเดกสวนใหญนยมบรโภค เพอใหทราบความเคลอนไหวของการเตมนำาตาลในอาหารเดก และนำาเสนอขอมลจากระบบเฝาระวงฯ ใหสงคมรบรและมสวนรวมในการจดการกบปญหา

3) การศกษาตดตามพฤตกรรมการบรโภคอาหาร ขนม และเครองดมของเดก และผลกระทบตอสขภาพ

4) การพฒนากระบวนการเกบขอมลเพอใหไดฐานขอมลทเปนมาตรฐานเดยวกน ซงสามารถเปรยบเทยบกนได

2. การพฒนามาตรการ 1) การพฒนารปแบบการจดการในโรงเรยนและศนยเดกเลก

เพอใหไดมาตรฐานอาหารสำาหรบเดกทมคณคาอยางพอเพยง โดยการมสวนรวมของโรงเรยน ครอบครว ผกำาหนดนโยบายระดบทองถน และฝายสาธารณสข การพฒนาอาหารสำาหรบเดก ควรเปนการบรณาการโดยคำานงถงความปลอดภยทงในแงสารเคม จลนทรย และสารอาหารทพอเหมาะ

2) พฒนากระบวนการใหขอมลแกพอแมและผปกครอง เพอใหตระหนกและมทกษะในการปองกนการ “ตดหวาน” ของเดกตงแต

แรกเกด


3) ศกษากระบวนการทนำาไปสการควบคมการตลาดอาหาร

ในโรงเรยน รวมทงการใชกฏหมายทองถน เพอจดระเบยบรานคารอบ

สถานศกษา

ข. กลมเปาหมายประชาชนทวไป

1. การศกษาวจยเพอพฒนาสตรอาหารหวานนอย ในอาหาร

ขนม เครองดม ทเปนผลตภณฑชมชน (OTOP) พรอมทงวจยพฒนา

ดานการตลาด

2. ศกษาทศนคตและปจจยททำาใหผประกอบการอาหาร/

เครองดม ปรงเอง (เชนรานอาหาร แผงลอย) ลดปรมาณนำาตาลใน

อาหาร/เครองดม

3. ศกษาทศนคตและปจจยททำาใหผบรโภคสามารถปรบ

พฤตกรรม “ลดหวาน” ในระดบบคคลและครอบครว

4. การพฒนาโครงการวจยปฏบตการระยะยาว เพอ

เปลยนแปลงวถการกนอยและสงแวดลอมทเออตอพฤตกรรมบรโภคท

เหมาะสมและแกปญหาโรคอวน

5. การพฒนากระบวนการเกบขอมลเพอใหไดฐานขอมลท

เปนมาตรฐานเดยวกน ซงสามารถเปรยบเทยบกนได

ค. ภาครฐ

1. การพฒนามาตรฐานปรมาณนำาตาลในอาหารเดกทผลต

ในระดบอตสาหกรรม เชน นม อาหารเสรม และอาหารทเดกสวนใหญ

นยมบรโภค รวมทงหามาตรการสงเสรมผประกอบการทผลตอาหารท

ดตอสขภาพ เชน นมหรออาหารเสรมสำาหรบเดกทไมเตมนำาตาล โดย

อาจใชมาตรการดานภาษและราคาเปนตวกำากบ


2. มาตรการดานกฎหมายเพอควบคมการตลาดอาหาร

สำาหรบเดก โดยเฉพาะการโฆษณาผานสอมวลชน และการตลาดอาหาร

ในโรงเรยน

3. ศกษาการใชมาตรการภาษและราคากบอาหารและ

เครองดม เพอควบคมและแกปญหาปญหาโรคอวน

4. การพฒนาฉลากโภชนาการ หรอปายแสดงปรมาณ

นำาตาล ไขมน โซเดยม ทประชาชนอานเขาใจงายและเหนไดชดเจน

5. ศกษากระบวนการพฒนานโยบายระดบองคกร/ชมชน

เพอสนบสนนใหคนในองคกร/ชมชน พฤตกรรมบรโภคไดอยางเหมาะสม

6. สนบสนนใหมมาตรการสรางสขภาพในททำางาน (Healthy

workplace) ในดานอาหารและออกกำาลงกาย ทงหนวยงานภาครฐและ

เอกชน โดยอาจใชมาตรการดานภาษหรอผลตอบแทนเปนตวกำากบ

ง. การศกษาวจยเพอประเมนผลการเปลยนแปลงพฤตกรรม

และผลกระทบตอสขภาพ

1. ประสทธผลของโครงการหรอมาตรการ ทกอใหเกดการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมลดการบรโภคอาหาร ขนม เครองดม กลมทให

พลงงานสงและมนำาตาลสง

2. ผลกระทบของนโยบายตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมและ

สขภาพของประชาชน


บนทก

Documents

นํ้าตาล สุขภาพ และการจัดการด้านการบริโภคที่เหมาะสมresource.thaihealth.or.th/system/files/documents/namtaal... ·