Page 1 of 20

เอกสารค าบรรยาย วชานตตรรกศาสตร

นทมน คงเจรญ1

ในเอกสารนไดรวบรวมหวขอทไดรบมอบหมายใหบรรยาย นบตงแต การอานงานทางวชาการ

กฎหมาย หลกการ และการใหเหตผลทางกฎหมาย เขาไวดวยกน และสรปความจากการบรรยายใน

หอง เพอเปนแนวทางใหกบนกศกษาในการเขยนงานทางวชาการกฎหมายสน ๆ ขนมาชนหนง อน

เปนเงอนไขสวนหนงของการผานวชาน (การบานทมอบหมาย อยตอนทายของเอกสารน)

โครงสรางของเอกสารน ประกอบไปดวย 5 สวนดวยกน

สวนแรก เปนการเกรนน าถงความส าคญ ขอสงเกตและขอแนะน าในการอานเอกสารในทาง

วชาการ

สวนทสอง เปนขอสงเกตและค าแนะน าส าหรบการศกษาหลกการทางกฎหมาย เพอเชอมโยง

กบการศกษาถงการใชภาษากฎหมาย เพอเปนขอสงเกตส าหรบนตตรรกศาสตร

สวนทสาม เปนการใชตรรกะในการใหเหตผลทางกฎหมาย

สวนทส เปนการทบทวนและแนะน าส าหรบการเขยนงานทางวชาการ

และสดทาย เปนบทสรปพรอมกบรายละเอยดของการบานทนกศกษาจะท าสง ส าหรบวชาน

ความมงหมายของการสรปค าบรรยายน เปนการเพมเตมขอแนะน าเกยวกบการอานและการ

เขยนงานทางวชาการกฎหมาย จากทนกศกษาเคยเรยนมาเรองการคนควาทางกฎหมายและการ

เขยนบทความทางวชาการ ทไดเรยนมาแลว

สวนท 1 การอานงานทางวชาการกฎหมาย

การอานทหลายคนอาจเคยไดยน ไดใชมาแลว เชน การอานแบบผานๆ หรอการอานเอาเรอง

หรอการฝกทกษะในการอานเพอสอบในเวลาทจ ากด เชน การอานแบบ skimming & scanning ก

ตาม แตในทนจะกลาวถงการอานอยางจรงจง เพอใหไดขอมลอยางครบถวย ทราบวาผเขยนตองการ

จะสออะไร มหลกการและพนฐานทางความคดอยางไร และเมอพจารณาเฉพาะในการอานงาน

วชาการทางกฎหมายแลว ผอานจ าเปนตองท าความเขาใจถง บทบญญตของกฎหมาย หลกการทาง

กฎหมาย และการใชบงคบกฎหมายนน อาจจะเปนการอางถงค าพพากษาของศาล หรออาจจะม

รายละเอยดของขอเทจจรงประกอบมา ดงนนผอานจงตองอาศยการอานอยางลกซง

1 เอกสารประกอบค าบรรยาย วชานตตรรกศาสตร วนท 6 เมษายน พ.ศ. 2562

Page 2 of 20

ยงไปกวานน การอานงานทางกฎหมายทหลายคนมกพดวาตองเรยนแบบทองจ า ซงการ

ทองจ าตวหนงสอแบบทอๆนน เปนไปไมไดเลย ทผอานจะจ าไดทกสงอยาง ดงนนนกเรยนกฎหมายจง

จ าเปนตองมวธการอานงานวชาการทางกฎหมายอยางมเทคนค เพอจะท าความเขาใจอยางถองแท

จ าในสวนทเปนสาระส าคญและสามารถน าความรนไปใชในการสอบและการท างาน

การอานเอกสารทางกฎหมายทนกศกษาเคยเรยนผานมาแลว คอการอานตวบทบญญตของ

กฎหมาย (อานตวบท มสวนเหต และสวนผลของกฎหมาย) และการอานค าพพากษาของศาล ในค า

บรรยายน จะแนะน าการอานเอกสารทางวชาการกฎหมาย

1.1. Checklist ขอแนะน าอยางแรกคอ การพจารณาถง 5 ขอน (checklist)2 ไดแก

1. หวเรอง/ ประเดน

2. อางองถง/ ตวบทกฎหมาย

3. สงทเอกสารนนตองการจะบอก

4. ค าศพทกฎหมาย และความหมาย นยยะ

5. ตวอยาง – ขอเทจจรง ทยกขนมาอธบาย

ประกอบ

โดยทวไป การเรมตนอานเอกสารวชาการทางกฎหมาย เรามกจะนกถงต ารากฎหมาย ซงจะ

ประกอบไปดวยบทบญญตของกฎหมาย หลกการและทฤษฎ รวมไปถงแนวทางการใชกฎหมาย ท

มกจะเปนการน าค าพพากษาของศาลมาอธบาย ขอสงเกตต ารากฎหมายทด ควรมแนวคดและบท

วเคราะหกฎหมายและการใชกฎหมายนนอธบายมาอธบายประกอบดวย

นอกเหนอจากต าราทางกฎหมายทจะมความครบถวน เนนไปทการอธบายถงกฎหมายลกษณะ

ใดลกษณะหนงแลว ยงมงานวจย วทยานพนธ ซงจะเปนงานวชาการทมความยาว โดยเจาะลกถง

ปญหากฎหมายบางเรอง มโจทยวจยทชดเจน ซงอาจะเปนประเดนหนงทมความเกยวของกบ

กฎหมายไดหลายฉบบ หลายล าดบชนของกฎหมาย รวมไปถงปญหาการใชกฎหมายนนดวย งานวจย

และวทยานพนธนอาจมความยาวไดประมาณ 100 หนาขนไป จงสามารถอธบายโดยละเอยด ม

ระเบยบวธวจย การเกบขอมลและการวเคราะหโดยอาศยแนวคดทฤษฎ งานวจยและวทยานพนธ

ทางกฎหมายจงเปนงานทคด วเคราะห น าเสนอถงเรองทเปนปญหา และหาทางแกไข มความใหมใน

ขอเสนอทางวชาการ

สดทาย คอบทความทางวชาการ ซงจะมขนาดสน เมอเทยบกบงานวจยและวทยานพนธ

บทความจะมความยาวประมาณ 10 -15 หนาขนไป บทความขนาดยาว อาจมจ านวนหนาถง 50 – 70

หนา โดยปกตแลวจะประมาณ 20-25 หนา ดงนน การน าเสนอในบทความจะกระชบ ชดเจน วา

2 ดดแปลงมาจาก Department of Justice, State of New South Wales, “Reading Legal Documents” (2017) website: http://www.lawaccess.nsw.gov.au

Page 3 of 20

ตองการจะน าเสนออะไร และสวนใหญบทความทางวชาการตองมการดงดดใหผอานเลอกทจะอาน

งานเขยนนน เนองจากมบทความตาง ๆ ใหผอานเลอกอานมากมาย

ลกษณะทดของงานทางวชาการคอ ความเปนอสระ การมขอถกเถยง หรอขอเสนอเปน

ประเดนใหม และมการวเคราะห วจารณทนาสนใจ สมเหตสมผล มการอางองถงองคความรและ

ขอเทจจรงทเชอถอได

อยางไรกด ในทนจะไมไดกลาวถงเอกสารทางกฎหมาย เชน เอกสารในทางวชาชพกฎหมาย

เชน การรางฟอง การท าเอกสารทางกฎหมาย เชน การรางหนงสอสญญา การจดทะเบยนนตกรรม

ตาง ๆ รวมถงการศกษาในสวนทเปนทกษะของการประกอบวชาชพกฎหมายตอไป ซงจะตองไปศกษา

ในแตละวชานน ๆ เชน ในวชาวาความ

1.2 ประเภทของเอกสารทอาน

เอกสารทเราอานนน อาจแบงไดเปนเอกสารปฐมภม (primary source) หรอเอกสารล าดบตน

เชน ขอเทจจรง ขาว ในทางกฎหมาย ถอวาตวบทกฎหมายและค าพพากษาเปนเอกสารล าดบตน 3

กลาวคอ ในชวงเวลานน กฎหมายทประกาศใช มผลบงคบใชอย มเนอหาเชนนน เปนความจรง ณ

จดนน การอธบายและจดประเภทเอกสารท านองนรวมถงค าพพากษาของศาลดวย คอ ศาลเขยนค า

พพากษาและอานค าพพากษานน ถอเปนขอเทจจรงอยางหนง มผลบงคบทางกฎหมายเชนนนจรง

ถอเปนเหตการณทเกดขนจรง หากพจารณาตามหลกการเชนนแลว สญญาทเขยนขนแลว กเปน

เอกสารทางกฎหมายทเปนขอเทจจรงและเปนเอกสารล าดบตน เปน primary source อยางหนง ท

3 Library – State University of New York Oswego, “Primary vs. Secondary Sources” (2019) https://libraryguides.oswego.edu/BRC319 ; Harvard Law School Library, “Legal Research Strategy” (2018) https://guides.library.harvard.edu/law/researchstrategy/primarysources

Page 4 of 20

ถกเขยนขนและมผลบงคบใชในทางกฎหมาย เอามาเปนเอกสารหลกฐาน ทางขอเทจจรง เชน

พนยกรรม เขยนขนแลว เปนความจรง และมผลบงคบใชทางกฎหมายอยางหนง

การพจารณาถงเอกสารทเปนเอกสารล าดบตน ในทน จงรวมถงหนงสอของทางราชการดวย

เชน ค าสงแตงตงขาราชการ เมอถกประกาศออกมาแลว เปนขอเทจจรง ทมผลบงคบตามกฎหมาย

ถอเปนเอกสารทถกท าขนจรง (existing fact) เราใชเอกสารเหลาน เพอการอางอง และวเคราะหใน

ฐานะทเอกสารเหลานเปนวตถแหงการศกษา (object of study)

เอกสารล าดบตนน รวมถงไดอาร อตชวประวตของบคคล และรวมถงบทสมภาษณ เมอผเขยน

(ผวจย) ลงพนท เกบขอมล สถต แบบส ารวจ และบทสมภาษณเชงลก (in-depth interview) จงถอวา

เปนขอมลเบองตน ทจะน ามาพจารณาในฐานะขอเทจจรง เปนขอมลทเกดขนจรง

เอกสารอกประเภทหนงคอ เอกสารทตยภม (secondary source) หรอเอกสารล าดบรอง คอ

เอกสารทเปนความคดเหน4 ขอวจารณ ทผเขยนไดอธบายและใหความเหนของตวเองเอาไวใน

เอกสารนน มการรวบรวมขอมล เพอน าเสนอ โนมนาวใหผอานเขาใจ และคดตามทผเขยนไดตง

ประเดนเอาไว เชน ต ารา บทความทางวชาการ ซงเปนความคดเหน ซงอาจมขอถกเถยงในแนวคด

ประเดนตาง ๆ ในเอกสารนนได เราใชเอกสารเหลาน ในการส ารวจสถานะ องคความร และขอ

ถกเถยงในเรองนน ๆ ซงอาจมความเหนโตแยงได อาจมแนวคด ทฤษฎทางกฎหมายทใช เพออธบาย

ในเรองนน การวพากษวจารณทางวชาการ เกดขนได เพอน าไปสบทสนทนา เพอแลกเปลยนความร

ความเหนทางวชาการ

คณคาของงานเขยนประเภทน อยทขอเสนอแนะ ขอถกเถยง การคนควาและอางอง เวลาอาน

งานเหลาน ใหดวาผเขยนเปนใคร เขยนงานนขนเมอไร บางครงผเขยนอาจเปนปรมาจารยในทาง

กฎหมาย ผมประสบการณและการศกษาในเรองนนมาเปนอยางด อทธพลแนวคดทางกฎหมายอาจ

เปนทยอมรบในวงการวชาการในเรองนน หรอผเขยนอาจเปนคนรนใหม ทท าการศกษาวจยใน

ประเดนนน เกบขอมลในเชงขอเทจจรง ลงพนท สมภาษณ อาจท าใหงานเขยนของผนนมความ

นาสนใจ มประเดนใหม ๆ ทวงวชาการอาจจะไมเคยรมากอน ทส าคญคอดทระเบยบวธวจย และการ

เกบขอมล มระบบการศกษาคนควา และระบบการอางองทนาเชอถอ

4 มขอสงเกตวา ความจรงแลว ในค าพพากษาเองกมความเหนของผพพากษาทใหไว เขยนไว แตเมอมการเขยนค าพพากษาไวแลวและอานค าพพากษาออกมา มผลบงคบตามค าพพากษานน ตวเนอหาของค าพพากษาถอเปนเอกสารทางกฎหมายในการวางหลกกฎหมาย โดยเฉพาะอยางยง ในระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law System ทเรยกอกอยางหนงวา Case Law System ค าพพากษาทอานแลว ถอเปนเอกสารล าดบตน

Page 5 of 20

1.3 การอานอยางมสตและรเทาทน

“เรองเลา มผเลา ผเลา มเปาหมายของการเลาเสมอ”5

ค ากลาวน ย าใหผอานพจารณาถง เจตนารมณและความคด (agenda) ของเอกสารนน

ในทกครงทอานงานใดใดกตาม

การอานเอกสารวชาการ หรอบทความ งานเขยนอน ๆ ผอานจ าเปนตองเพมเตมทกษะในการ

อานมากขน วาผเขยนมจดยนและเขยนเอกสารนนบนความคดอยางไร อดมการณทางกฎหมาย

อยางไร และเอกสารนนตองการจะสอถงขอความอยางไร

ในการอานเอกสารทกชนด ขอใหระลกถง กาลามสตร คอ อยาเชอสงทอานไปเสยทงหมด

จนกวาจะไดพจารณาอยางถองแทเสยกอน การอานอยางมสตคอ ตองตงค าถามกบเรองทอาน6 และ

ตองคดตามดวย ขอแนะน าส าหรบการอานเอกสารทางกฎหมาย ขอใหตระหนกถง สงท “อยาเชอ”

(จนกวาจะไดพจารณาอยางมสต) อยางนอย 3 ประการคอ อยาเชออาจารย (ผเขยนเอกสารนน) อยา

เชอต ารา และอยาเชอกฎหมาย

ขอสงเกตในสวนของอาจารยหรอผเขยนเอกสาร/ต ารากฎหมายนน ผเขยนยอมมรากฐาน

ความคดและอดมการณทางกฎหมาย เชน ผทจบจากฝรงเศส เยอรมน หรอองกฤษ อเมรกา หรอ

ผเขยนทเปนผพพากษา เปนอาจารยมหาวทยาลย หรอทนายความเปนตน แนวคดและความเชอ

ยอมมอทธพลตาง ๆ ประกอบขนเปนเนอหาและพนฐานความคดทเอกสารนนน าเสนอ และเมอเวลา

ผานไป ความคดเหนของผเขยน อาจเปลยนแปลงไปตามสถานการณและประสบการณ รวมถงจดยน

ของผนน ดงนนผอานจงตองใชวจารณญาณของตนเองในการอานดวย เพอท าความเขาใจใหถองแท

ขอสงเกตในเรองของผเขยนน ใหใชกบการอานต าราดวย เนองจากต าราหรอเอกสารทางกฎหมาย

หรอบทความทางวชาการ กเขยนขนโดยบคคลทมความคดและจดยน ทอาจมอคตไดเหมอนกน

จรงอยทงานเขยนทางกฎหมายควรมหลกการ อยบนพนฐานบางประการ เชน ความยตธรรม7

แตบางครงเจตนารมณ และเวลาทเปลยนไป ท าใหเนอหาและหลกการพฒนาและเปลยนแปลงได

5 ศรวณย สขมวาท, เสวนาวชาการ “ชวตรวม รวมชวตกบสตรศกษา สตรนยม” คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม (3 พฤศจกายน 2555). 6 Critical thinking – การคดเชงวพากษ หากสนใจ ควรศกษาเพมเตมภายหลง 7 ซงอาจมขอถกเถยงได วาความยตธรรมมอยจรงหรอ ความยตธรรมอาจไมใชความจรง แตเปนเพยงวาทกรรมเทานน หรอไม? อานเพมเตมใน สมชาย ปรชาศลปะกล, “ความจรงในกฎหมาย กฎหมายในความจรง” (12 มถนายน 2560) จากเวปไซด 101 https://www.the101.world/truth-in-law-law-in-truth/

Page 6 of 20

เชน หลกการเกยวกบการจดการทดน ในยคดงเดม ทดนอาจเปนทรพยากรทมอยมากมาย บคคล

สามารถหกรางถางพง ครอบครองทดนเพอเปนกรรมสทธของตวเองได แตเมอประชากรมากขน แต

ทรพยากรมอยจ ากด จงตองมหลกการบางอยาง เชน การจ ากดการถอครองทดน การจดสรรและ

กระจาย การคมครองพนทอนรกษ แนวคดทเปลยนไปตามเวลาและสถานการณ หากเปนแนวคดทาง

กฎหมายแพง พาณชย หรออาญา อาจจะไมเปลยนแปลงไปมากเทากบกฎหมายมหาชน เชน วธการ

เลอกตง จ านวนสมาชกผแทนราษฎร รวมถงเกณฑการค านวณวาใครเปนผไดรบเลอกตง ดงนน การ

อานงานวชาการ ใหผอานพจารณาถงผเขยน วาเขยนเมอใด มแนวคดและอดมการณทางกฎหมาย

อยางไร

สงทตองระวง อยาเชอสมสสมหา แมแตตวบทกฎหมายกเชนกน กฎหมายมเวลาของการ

บงคบใช เวลาอานกฎหมายใหดเวลาก ากบดวยเสมอ วากฎหมายทก าลงอานอยนน จากเอกสารท

เขยนขนเมอใด และในปจจบนกฎหมายนนมการเปลยนแปลงหรอแกไขอยางไรหรอไม บางครงม

การยกเลกทงฉบบ บางครงยกเลกหรอแกไขเปนบางมาตรา ดงนน เวลาอานกฎหมาย ใหดวา

กฎหมายนน ยงใชบงคบอยหรอไม หากวากฎหมายนนเปลยนแปลงไปแลว การอานงานเขยนนน เรา

ตองจดเอกสารนนเปนการอธบายถงเรองในอดต กลายเปนเหตการณและความคดเหนทาง

ประวตศาสตรไปแลว8

หลกการน น าไปใชเมอเราเปนผเขยนดวย กลาวคอ การเขยนถงกฎหมายตองระบเวลาก ากบ

เสมอ เชน เขยนถงรฐธรรมนญของไทย คงจะเปนตวอยางทชดเจนทสด เราจะระบเพยงวามาตรา

30 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย เพยงเทานนไมได ตองระบดวยวา รฐธรรมนญปไหนดวย

เนองจากรฐธรรมนญไทย นนถกยกเลกบอยเสยยงกวากฎหมายบางฉบบเสยดวยซ า

อกตวอยางส าหรบการตระหนกถงแนวคดของผเขยน เอกสารต าราทางวชาการ หรอกฎหมาย

ทอาจเปลยนไปไดเมอเวลาเปลยน เชน ระบบการเลอกตงของไทย จากป 2540 ทมการก าหนดกลไก

ของพรรคการเมองเพอสงเสรมใหพรรคการเมองใหญ เตบโตและมเสถยรภาพทางการเมอง

ในขณะทปจจบน รฐธรรมนญป 2560 ตองการออกแบบกลไกทางกฎหมายเลอกตง ใหกระจายไปยง

พรรคเลก ๆ เพอเปดโอกาสใหการจดตงพรรคการเมอง และลดทอนอ านาจ และอทธพลของพรรค

การเมองใหญลง ดงนนต ารากฎหมายรฐธรรมนญ กตองเขยนเพออธบายและมองถงจดยนของ

8 ส าหรบนกกฎหมาย การจะตรวจสอบถงความเปนปจจบนของกฎหมาย ใหคนตวบทกฎหมายไดจาก เวปไซดของส านกงานกฤษฎกา (ในสวนทเปนหองสมดกฎหมาย) จะมบทบญญตของกฎหมายทใชบงคบอย ณ ปจจบน http://www.krisdika.go.th/wps/portal/general

Page 7 of 20

รฐธรรมนญแตละยค และนกวชาการทางกฎหมายมหาชนในชวงเวลาตางกน อาจมความคดเหน

เปลยนแปลงไปกได

ดงนน การตระหนกถงเวลาและสถานท (time and space) ในการท าความเขาใจเอกสารทาง

วชาการ จงจะชวยใหผอานเขาใจงานนน และรเทาทนความเปลยนแปลงไดดขน

หลกการเรองเวลาน ใชกบการอานค าพพากษาดวย (โดยเฉพาะอยางยงในระบบกฎหมายแบบ

จารตประเพณ Common Law System or Case Law System ทค าพพากษานนอาจจะถกกลบหลก

แลวกเปนได) ในการอานค าพพากษาของไทย เพอดวามการน ากฎหมายมาตความและบงคบใช

อยางไรนน อานเพอดเหตผลในค าพพากษาและการวางหลกกฎหมาย ซงอาจมการเปลยนแปลงได

เมอเวลาและขอเทจจรงเปลยนไป

ดงนน การอานจงตองมสตวาผเขยนมจดยนในเรองนนอยางไร เวลาและบรบทของเรองทอาน

ไมวาจะเปนสถานทและเวลา บรบททเปลยนแปลงไปอยางไร ยงคงเปนเชนนนอยหรอ มแนวคด

โตแยงเกดขนใหมหรอไม บางครง ตวบทกฎหมายทเขยนไว อาจเปนเพยงตวหนงสอ แตเมอจะ

พจารณาวาเปนจรงหรอไมนน เปนอกเรองหนง กลาวคอ บทบญญตของกฎหมายทเขยนไว ใน

รฐธรรมนญ วามการรบรองสทธและเสรภาพของประชาชน ในการแสดงออก การเขยนไวอยางสวย

หรในตวบท (black letter law) ตองมาพจารณาในการบงคบใชกฎหมายในความเปนจรงดวย วามการ

เคารพเสรภาพในการแสดงออกในทางปฏบตเปนอยางไร9

1.4 จดยนและน าเสยงของเรองทอาน

งานวชาการทางกฎหมาย กเหมอนกบงานวชาการประเภทอน ๆ ทผเขยนยอมมเจตนารมณ

เปาหมายในการเขยนงานนน รวมถงตวบทกฎหมาย และค าพพากษาดวย ยอมมอดมการณทาง

กฎหมายแฝงอย ดงนนการอานจงจ าเปนตองจบประเดนและจดยนของงานนนใหออก เราจะไดน า

งานชนนนไปใชไดอยางถกตอง เชน การอานงานทเกยวกบการจดการระบบทรพยสน ทมาจากตาง

9 ในการศกษากฎหมาย มอย 3 ระดบ คอระดบเบองตนทสด คอการศกษาวากฎหมายบญญตไววาอยางไร (what the law is?) ระดบท 2 คอ การศกษาวามการบงคบใชกฎหมายนนอยางไร (how is the law applied?) ซงอาจพจารณาจากการตความ การใชกฎหมายของเจาหนาทรฐ และการน ากฎหมายนนมาพพากษาคด ระดบท 3 คอการศกษากฎหมายเพอรวากฎหมายทด ทยตธรรมนนควรเปนอยางไร (What the law ought to be?)ทผศกษามความเขาใจถงเจตนารมณของกฎหมาย รวากฎหมายนนควรบญญตและบงคบใชอยางไร จงจะเหมาะสมกบบรบทของสงคมนน จาก Oliver Wendell Holmes, (1897) “The Path of the Law” 10 Harvard Law Review 457. http://moglen.law.columbia.edu/LCS/palaw.pdf ศกษาเพมเตมขอถกเถยงในทางส านกคดทางกฎหมายไดท Stanford Encyclopedia of Philosophy, “The Nature of Law” https://plato.stanford.edu/entries/lawphil-nature/

Page 8 of 20

สถานทกน เชน ในประเทศจนหรอเวยดนาม ทมอดมการณทางการเมองเปนแบบคอมมวนสตหรอ

สงคมนยม กจะมทศทางของกฎหมายไปในการจดการแบบสวนรวมเปนหลก ตางงานงานกฎหมาย

ของประเทศเสรนยม ทมองวากฎหมายตองคมครองระบบทรพยสนสวนบคคลเปนหลก ระบบการ

จดการทางกฎหมายกจะแตกตางกนไปกบหลกกฎหมายและกระบวนการทใชอยในประเทศเสรนยม

ความแตกตางของงานทางวชาการทางกฎหมาย นอกจากจะขนอยกบอดมการณทางกฎหมาย

แลว ยงมส านกคดทางกฎหมาย10 ทผเขยนนนเชอถอ อนจะเปนลกษณะของการใชกฎหมายและการ

ตความกฎหมายของผนนดวย และลกษณะของผเขยน เชน เปนผมแนวคดแบบอนรกษนยม หรอ

แบบเสรนยม หรอแบบสงคมนยม กจะสะทอนออกมาในงานเขยนทางวชาการของเขาดวย

น าเสยง (tone)ของเรองทอาน เปนสวนส าคญอยางหนงทจะท าความเขาถงงานวชาการนน

โดยทวไปมกมการกลาววางานทางวชาการตองมความเปนกลาง ซงเรองนมขอควรระวงอย วาความ

เปนกลางจรง ๆ นนมอยหรอไม

อยางไรกด เทาทพบ งานเขยนแทบทกชนดมเจตนารมณของผเขยนแทรกอยเสมอ เชน งาน

เขยนนนเขยนจากอดมการณอยางไร เชน เสรนยม ทนนยม หรอ สวสดการสงคม อนรกษ

สงแวดลอม น าเสยงหรอ tone ของการเขยนกเชนกน งานเขยนโดยมากตงอยบนพนฐานของความ

ตองการโนมนาวผอานใหเหนจรงตามทผเขยนเสนอ ดงนนจงมการใหเหตผลสนบสนน ชแจง ใหเหน

ถงเรองราวและแนวคดทตองการน าเสนอนน

แตในบางครงผเขยนอาจมความตงใจจะวพากษวจารณ หรอโตแยงงานอกเรองหนง หรอจะ

เปรยบเทยบ หรอถงขนาดบางครงเปนการเสยดส กเปนได ดงนนการอานอยางละเอยดจง

จ าเปนตองจบประเดนใหได วาตองการจะสอสารอะไร

จากทมขอแนะน าและขอสงเกตเกยวกบการอานงานวชาการทางดานกฎหมาย (รวมถง

เอกสารทางกฎหมายแบบตางๆ) ส าหรบสวนแรกน จะยกแผนภาพมาเพอประกอบการอธบาย ให

เหนภาพอยางงาย ๆ วา เมออานงานเอกสารตาง ๆ ใหระลกไววาเราก าลงจบประเดนของผเขยนท

พยายามจะเลาเรองราวใหเราฟง

10 ส านกคดทางกฎหมาย (school of legal thought) ทเรยนผานมาแลวในวชาหลกกฎหมายเบองตนและบคคล และจะไดเรยนอยางลกซงตอไปในวชานตปรชญา

Page 9 of 20

การอานจงควรไดภาพคราว ๆ ดงปรากฏขางบนน วา:

- เปนเรองเกยวกบอะไร

- มขอเทจจรงทเกดขนเกยวกบเรองนนอยางไรบาง

- มใครเขามาเกยวของบาง และเกยวของอยางไร

- อะไรคอสาเหตและผลของปรากฎการณดงกลาว

- มแนวคดพนฐานทเกยวของอยางไร

- มขอถกเถยง หรอแนวคดโตแยงหรอไม อยางไร

- เรองนนมบทบญญตทางกฎหมายใดทเกยวของบาง

- มการใชบงคบกฎหมายนนอยางไร

สวนท 2 หลกการทางกฎหมาย

จากการเรยนกฎหมาย ผเรยนควรจะสามารถเขาใจถงหลกการทางกฎหมาย แนวคดพนฐาน

หรออดมการณทางกฎหมายทแทรกอยในทกอณของกฎหมายทถกบญญตขน นบตงแตการเรยนใน

ชนป ท 1 ดงนน การน าเอาหลกการทางกฎหมายมาเปนแนวทางในการท าความเขาใจ และปรบใช

กฎหมายจงเปนสงส าคญ ในการเรยนวชานตตรรกศาสตรน ตองการจะชแนะใหนกศกษาไดตระหนก

ถงหลกการ แนวคด และทฤษฎทางกฎหมายทน ามาอธบายและเปนแนวทางในการใชกฎหมาย

ในการอานทางกฎหมาย จงตองอาศยแนวคดทางกฎหมายอยเสมอ เมอเราอานงานทาง

กฎหมาย ใหสงเกตและจบประเดนใหได วางานชนนน มแนวคดทางกฎหมายวาอยางไร ซงบางครง

ผเขยนอาจไมไดระบอยางชดเจน หรอแมแตบางครงผเขยนอาจไมรสกตวดวยซ าไป วาตนเองม

แนวคดและอดมการณทางกฎหมายเปนอยางไร ผอานจงจ าเปนตองตความ หรอท าความเขาใจ โดย

การอานอยางวเคราะหใหถองแท และจบประเดนใหได วาผเขยนตองการจะบอกอะไร สออะไร

Page 10 of 20

ในทางตรงขาม เมอเราเปนผเขยน ใหระลกอยเสมอวา เราคด วเคราะห และเขยนงานนน บน

พนฐานแนวคดอยางไร การมกรอบคดทชดเจน จะท าใหงานเขยนของเรามขอบเขตและอธบายได

อยางสมเหตสมผล อนเปนลกษณะหนงของคณภาพทางวชาการทด และน าไปสขอความทเรา

ตองการสอสารวาอยางไร เราตองการจะบอกอะไร และหากจะมผรวมถกเถยง สนทนากบเรา จะได

ตอบกนถกตอง พดเรองเดยวกน โตเถยงกนดวยเหตผล ตรงเปาหมาย

การยดหลกการทางกฎหมาย จะท าใหเรามความคดเหน ขอถกเถยงและขอเสนอ ทถกตอง

ชดเจน รวมถงสามารถชใหเหนขอบกพรองหรอผดพลาดตาง ๆ ได เชนตวอยาง การปรบใชแนวคด

เกยวกบความเสมอภาคของบคคล ทมหลกการวาทกคนมสทธในการก าหนดอนาคตของตนเอง

ดงนน ทกคนจงมสทธเลอกตงอยางเทาเทยมกน หากเราตระหนกถงหลกการดงกลาวอยางชดเจน

เมอเราพบค ากลาวหรอขอถกเถยงตาง ๆ เราจะสามารถช วามขอบกพรองอยางไร เชน “เสยงของ

คนเมอง 3 แสนคนมคณภาพมากกวา 15 ลานเสยงของคนตางจงหวด ” หรอ “คนทศกษาต ากวา

ปรญญาตร ไมมสทธลงคะแนนเลอกตง” หรอ “หลกการ 1 คน 1 เสยงไมเหมาะทจะใชกบสงคมไทย”

เปนตน

* บทแทรก สรปค าบรรยายจากอาจารยไพสฐ

ทกษะส าหรบนกเรยนกฎหมาย ( Skills for Law Student)

• Skill หรอ ทกษะ หมายถงอะไร

หมายถง ความสามารถของมนษย (ในทางดานใดดานหนง)

• เกดขนไดอยางไร

เกดจาก การมประสบการณในเรองใด ๆ ในชวงระยะเวลาหนง หรอ จ านวนหนง หรอ

เกดจาก การฝกฝนในเรองหนงเรองใดจนมความช านาญ

• ในสวนทจะเกยวของกบนกเรยนกฎหมาย จ าเปนตองมทกษะอะไรบาง

ทกษะส าหรบนกเรยนกฎหมาย มทกษะอยสองสายทนกเรยนกฎหมายจะตองฝกฝน

ทกษะสายท 1 ทกษะทางการเรยนร ( Cognitive Skills)

ทกษะสายท 2 ทกษะทางพฤตกรรม (Non-Cognitive Skills)

Page 11 of 20

ทกษะสายท 1 ทกษะทางการเรยนร ( Cognitive Skills)

ทกษะทเกยวกบการเรยนรในทางกฎหมาย มมากมาย ยงเราม skill ในทางกฎหมายมาก ๆ

เรายงมความสามารถในทางกฎหมายทรอบดาน ในทนจะยกตวอยาง ทกษะทางการเรยนร

ดงตอไปน

1. ทกษะในการเขาใจกฎหมายในเชงระบบของกฎหมาย (Anatomy of Legal System)

ในทางกฎหมาย เราสามารถทจะสรปไดวา ในระบบกฎหมายทกระบบจะประกอบดวยสวนท

ส าคญๆและมความเชอมโยงกนดงภาพ

ดงนน ในการเรยนกฎหมาย หากนกเรยนกฎหมายสามารถทจะเขาใจกฎหมายแตละเรองท

เรยนและเหนถงองคประกอบทส าคญและเชอมโยงถงกนและกนได กจะท าใหเกดทกษะในดาน

การคดวเคราะหไปสปญหาหรอตอบค าถามอน ๆ ตอไปได เชน เรองนเปนปญหาอยทตวบท หรอ

อยทแนวคด หรอเปนปญหากลไกการบงคบการใหเปนไปตามกฎหมาย หรอทกดานทก

องคประกอบเปนปญหารวมกน

เราสามารถน าเอาแผนภาพนไปใชในการพจารณากฎหมายไดในแตละเรอง โดยกรอบแนวคด

ทางกฎหมายเปนเครองก าหนดส าคญ เพราะบางครงตวบทบญญตของกฎหมายอาจเขยนไวไม

ครอบคลม หรอไมเปนไปตามทแนวคดทางกฎหมายพงรบรองไว เชน เสรภาพในการแสดงออก ท

แนวคดในการคมครองเสรภาพในการแสดงออกมอย แตตวบทบญญตของกฎหมายไปไมถงใน

การคมครองเสรภาพนน ในขณะทกลไกในการบงคบใชกฎหมาย เชน การด าเนนการเพอใหบรรล

เปาหมายของกฎหมาย เชน การเปดโอกาสใหบคคลไดแสดงออกอยางไรบาง

แผนภาพน อาจใชกบกฎหมายแพง กฎหมายอาญา และกฎหมายมหาชนไดทงหมด และท า

ใหเราเขาใจความสมพนธระหวางแนวคด ตวบท และกลไกการบงคบใชกฎหมายในสงคมได หาก

สวนหนงสวนใดเกดปญหาขน จะไดวเคราะหและแกไขขอบกพรองนนไดอยางถกตอง

Concept of Law

Law Machnism Legal Text

Page 12 of 20

2. ทกษะในการเชอมโยงขอเทจจรง กบ หลกกฎหมาย การเรยนในทางกฎหมายในทาง

วชาชพ มเนอหาทครอบคลม ปญหา 2 กรอบใหญๆ คอ ปญหาขอเทจจรง และปญหาขอกฎหมาย

ปญหาขอเทจจรง ทกษะทนกเรยนกฎหมายตองมคอ การจบประเดนขอเทจจรงใหได วา

ประเดนหลกคออะไร ประเดนรองคอ อะไร

ส าหรบปญหาขอกฎหมาย ทกษะทนกเรยนกฎหมายตองมคอ ทกษะในการตความ

กฎหมาย

เครองมอในการฝก Skill

Fact Unit of Analysis Legal Principle

ขอเทจจรง

ทวไป

ขอเทจจรง

ทสนใจ

ประเดน

ทาง

กฎหมาย

มาตรา หลกการ แนวคด

ทฤษฎ

A B C

G

F E D

นกศกษาตองปรบเอาขอเทจจรง และพจารณาถงหลกการทางกฎหมาย เพอน ามาเปนการ

วเคราะหของตวเอง

ตวอยางของการปรบใชแนวทางการวเคราะห และฝกทกษะของนกกฎหมาย จากตาราง

ขางบนน คอ เมอมเหตการณเกดขน เชน อบตเหตรถชนกน [A] ขอเทจจรงทนกกฎหมายจะสนใจ

ถกเถยงกนคอ ใครผดใครถก โดยการพจารณาจากเหตการณและพฤตกรรมในขอเทจจรงทเกดขน

[B] และน าไปสการวเคราะหกฎหมาย [C] เชน ผขบรถมาชนคนเดนขามถนนอย ผขบรถนน ตอง

รบผดชดใชคาเสยหายแกคนเดนถนนหรอไม อยางไร

ในทางประเดนกฎหมาย เรมจากแนวคดทฤษฎกฎหมาย เชน ความรบผดทางละเมด มทฤษฎ

ความผด Fault theory ทผจงใจหรอประมาทเลนเลอ กอใหเกดความเสยหายแกผอน ตองรบผด

[D] มาสหลกกฎหมายละเมด [E] และในเรองละเมดน มมาตรา 420 เปนบทบญญตทก าหนด

เงอนไขในรายละเอยดทางกฎหมายวาจะกอใหเกดความรบผดในมลละเมดอยางไร [F]

จากทงขอเทจจรงและขอกฎหมายดงกลาว มาถงจดทส าคญ อนเปนหวใจของการวเคราะห

กฎหมาย คอผขบรถชนคนเดนถนน ตองชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกผเสยหาย หรอไม ภายใต

กฎหมายอยางไร [G]

Page 13 of 20

จากตารางการวเคราะหกฎหมายทกลาวมาน สามารถน ามาปรบใชกบบทกฎหมายในเชง

วเคราะหภาพใหญขน ส าหรบการเขยนบทความเชงวชาการกฎหมายไดเชนกน ยกตวอยางจาก

การใชประโยชนในทดน การมทดนรกรางวางเปลาไมท าประโยชนอยมากมาย [A] ประเดน

ขอเทจจรงทสนใจคอ เจาของทดนแตกลบปลอยททงไว ทไมท าประโยชน ในขณะทมเกษตรกรไร

ทดนท ากน [B] มาตรการทางกฎหมายในการจดการกรณการปลอยทดนใหรกรางวางเปลา ม

หนวยงานใดด าเนนการหรอไม อยางไร [C]

เมอพจารณาทางดานหลกการทางกฎหมาย เรมจากแนวคดทฤษฎ ทมองวาการใชประโยชน

ในทรพยากร ตองเปนไปเพอใชประโยชนสงสด - อรรถประโยชนนยม Utilitarianism [D] หลก

กฎหมายเรองการทงรางทดน [E] ทมองวาการใหสทธในการถอครองทดน เจาของทนนตองใช

ประโยชนในทดน และมบทบญญตของกฎหมาย มาตรา 6 ของประมวลกฎหมายทดน ระบไวอยาง

ชดเจน [F]

เมอมทงขอเทจจรงปรากฏวามการทงราง ปลอยทดนไว ไมท าประโยชน (ในทางขอเทจจรง)

ในขณะทหลกกฎหมายในการมงหมายใหน าทดนออกมาใชประโยชน (ในทางหลกกฎหมาย) แต

ท าไมจงเกดปญหาทงรางทดนอยอยางดาษดน เกดอะไรขน น ามาสประเดนการวเคราะหกฎหมาย

[G] ผศกษาตองคนควาวาเกดอะไรขนกบการบงคบใชกฎหมายน ยอนกลบไปดในแผนภาพ

สามเหลยม ทงแนวคด (Concept of Law) มอยอยางชดเจนในเจตนารมณของกฎหมาย และในตว

บทกฎหมาย (Legal Text) กมบญญตชดเจน ดงนนจงตองมาวเคราะห ในกรณของการบงคบใช

กฎหมาย (Legal Mechanism) เชน กรมทดน เจาหนาทไมบงคบใชกฎหมายหรออยางไร ผท า

การศกษาจงตองไปคนควาหาขอมลวาเกดอะไรขนกบกลไกการบงคบใชกฎหมายน

ทกษะสายท 2 ทกษะทางพฤตกรรม (Non-Cognitive Skills)

ตวอยาง ของทกษะในสายน ไดแก

1. ทกษะในการแกไขปญหาตางๆ ( ทงทเปนปญหาในทางกฎหมายและไมใชปญหา

ในทางกฎหมาย )

2. ทกษะในการเขาใจเหตการณ หรอ การคดถงเหตการณตางๆอยางเปนระบบ

3. ทกษะในการคดเชงสรางสรรค / การคดในเชงบวก

4. ทกษะการท างานรวมกบผอน

Page 14 of 20

5. ทกษะในการมวฒภาวะทางอารมณ

6. ทกษะในการสอสาร น าเสนอ การสรป การประมวลความคด

7. ทกษะในการเจรจาตอรอง

8. ทกษะในการตดสนใจ

9. ทกษะในการปรบตว การมความยดหยนทางความคด

10. ทกษะในการเขาใจภาษา( รวมถง ภาษากาย สหนา ทาทาง ทาท )

11. ทกษะในการใชเทคโนโลย และการรเทาทนเทคโนโลยนน

สวนท 3 ตรรกะและการใหเหตผลทางกฎหมาย

ตรรกะ (logic) คอ ความคดอยางใชเหตผล11 การเรยนกฎหมาย ขนอยกบการใชภาษาทเปน

ตรรกะอยางมาก กลาวคอ การใชภาษา ก าหนดความหมาย การตความ และการใชเหตผลเชอมโยง

กน อยางมตรรกะ (สมเหตสมผล) ในการศกษาถงการคดอยางใชเหตผลน เรยกวาวชาตรรกศาสตร

หรอตรรกวทยา คอวชาทวาดวยกฎเกณฑการใชเหตผล ซงในวชาน มเปาหมายหลกในการฝกฝนให

นกศกษามทกษะในการใชภาษากฎหมาย ทมเหตผล ทงการอาน โดยฝกการอานและท าความเขาใจ

ถงเหตผลทางกฎหมาย และการเขยน ทสามารถเขยนและอธบายกฎหมายไดอยางมเหตผล รวมไป

ถงการปรบใชกฎหมายอยางถกตอง สมเหตสมผลดวย

การคดและการแสดงออกโดยการใชภาษาน ท าโดยการกลาวอาง และพสจนวาเปนเหตเปนผล

กน โดยจะมการพสจนอย 2 วธ คอ นรมย และอปมย

อปนย (Induction) หมายถง วธการสรปในการคนควาหาความจรงจากการรวบรวมกรณยอย ๆ

หลายกรณ แลวน ามาเปนขอสรปแบบทวไปวาเปนเชนนน เรยกอยางงายวา การสรปจากยอยไปใหญ

ตวอยางเชน คนทกคนตองหายใจ สนขทกตวตองหายใจ แมวทกตวกตองหายใจ ทงคน สนข และ

แมว ลวนแตเปนสงมชวต ดงนนสรปไดวา สงมชวตทกชนดตองหายใจดวยกนทงสน

นรนย (Deduction) หมายถง วธการน าเอาหลกการทเปนความรพนฐาน อนเปนหลกการทวไป

น าไปปรบใชกบขอเทจจรงอนเปนเงอนไขกรณยอย ๆ ตามหลกเกณฑทเรารมา เรยกอยางงายวา

การสรปจากใหญไปยอย ตวอยางเชน เรารหลกการทวไปวา สงมชวตทกชนดเกดมาแลวตองตาย อน

11 พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554

Page 15 of 20

เปนกฎเกณฑทวไป จากความรน น าไปปรบใชกบกรณยอย ๆ วา คนกเปนสงมชวต ดงนนเมอคนเกด

มาแลวจงตองตายสกวนหนง สนกกเปนสงมชวต ดงนนเมอสนขเกดมาแลว กตองตาย ซงสงมชวต

ทกชนดตองตกอยภายใตกฎเกณฑนทงสน จงสรปไดวา ทงคนและสนก กตองตายดวยกนทงสน

จากทงสองวธน จะประกอบไปดวยสองสวนดวยกน คอ ขออาง และบทสรป การพจารณา

ขออางตาง ๆ เพอจะน าไปสบทสรปทสมเหตสมผลมากทสด การใชตรรกศาสตรมาปรบเขากบการใช

กฎหมาย คอการน าเอาขออางนน เพอน าไปสขอสรปทสมเหตสมผลมากทสด ในการตความและการ

ปรบใชกฎหมาย

อยางไรกดาม การใชเหตผลกลาวอาง

บางคร งมการใช เหตผลผด หรอท เรยกวา

ตรรกวบต (fallacy) คอการกลาวอางแลวน าไปส

ข อสร ปแบบผด ๆ อาจ เป น ได ในร ปแบบ

ดงตอไปน

รปแบบของตรรกวบต ตวอยาง การทวนยอนขออาง “คณยงไมถอวาเปนนกศกษาของมหาวทยาลย เพราะยงไมไดรายงานตว”

แตเมอยอนกลบขออาง ท าใหผดตรรกะ “คณไมสามารถรายงานตวได จนกวาคณจะเปนนกศกษาของมหาวทยาลย” คอตองรายงานตวกอน จงจะมสถานะเปนนกศกษาของมหาวทยาลย

การใชภาษาก ากวม “เขาหยดงาน เพราะตาเจบ” - ค าก ากวม “สามวนจาก นารเปนอน” หรอ “สามวนจากนาร เปนอน” - การเวนวรรค “วนน คณมาท างานตรงเวลา” – การท าใหเขาใจวาทกวนมาไมตรงเวลา

การสรปนอกประเดน “ทาทางวนนจะฝนตก เราเลกอานหนงสอกนเถอะ” ฝนตก กบการอานหนงสอไมเกยวของกน ถาเปลยนเปน ฝนตก เราไมตองออกไปขางนอกกน จะเกยวของกนมากวา

การสรปเกนขออาง “คนเรยนจบสง ๆ บางคน ยงโกงเกงมากขน ดงนนอยาเรยนสงกนเลย” เปนการสรปเกนเลยไป คนเรยนจบสง ๆ ไมไดโกงทกคน

การดวนสรป “แมไมใหชนไปเทยวงานวดเมอวาน แมไมรกชนเลย” แคแมหามไปเทยวเพยงครงเดยว

การไมสามารถเปนตวแทน “รปภ.ทไอคอนสยามพดภาษาองกฤษเกงมาก คนไทยนเกงจรง” รปภ.ทไอคอนสยาม ไมใชตวแทนของคนไทยทงหมด

การอางสาเหตผด “เมอไรนอนดก เธอกเปนหวดทกท วนนเปนหวดมาอกละ เมอคนนอนดกละส ” สาเหตของการเปนหวดอาจมาจากหลายสาเหต แมเขาจะเปนหวดจากการนอนดก แตคราวนอาจจะไมไดมาจากการนอนดกกได

สงทเกดขนภายหลงคอผล “เขาประสบอบตเหต เพราะเพงไปเปลยนยางรถมา” การสรปวาเปนผล เนองจากกอนหนานไปท าสงนนมา ทง ๆ ทอาจจะใชหรอไมใชกได ยงไมไดมการพสจน

การเปรยบเทยบผดฝาผดตว (false analogy)

“ทหารคอรวของชาต ดงนนทหารตองไปอยทชายแดนเทานน” คอการเปรยบเทยบในเชงหนาท ไมใชทตงวาตองไปอยชายแดน

Page 16 of 20

“การใชเทคโนโลยกเหมอนดาบสองคม คงขายไดราคาด ” คอการเปรยบเทยบทการใช แตเอาไปประมาณเปนราคา จงไมถกตอง (ไมสมเหตผล)

การอางพวก (stereotyping) “คนเหนอ ใจงาย” เปนการเหมารวมทงหมด ซงไมเปนความจรง แตละคนอาจไมเหมอนกน

การรวมหม เหมารวม ไม ด ภ าพกว า ง (Hasty Generalization)

“นกกฬาของเราเกงทกคน ปนเราตองไดเหรยญทองเยอะกวาประเทศอนแนนอน” การดวาแตละคนเปนคนเกง อาจมปจจยอนทมากกวานน สงผลใหไมเปนไปตามทเราคาดหมาย เชน แมนกกฬาของเราจะเกง แตไมมความตงใจเอาชนะ กอาจท าใหแพชาตอนได “บล เกตส กบสตฟ จอบส กไมไดจบมหาวทยาลย ยงประสบความส าเรจไดเลย งนเรากไมจ าเปนตองเรยนมหาวทยาลยละส” คนเรยนไมจบมหาวทยาลย แตเขาอาจมความสามารถและอตสาหะอยางอนทเรายงไมไดน ามาประกอบการพจารณา และในทางตรงกนขาม คนหลายคนทไมจบมหาวทยาลย ลมเหลวในชวตกม

การแยกหม “เธอจบจากองกฤษมาใชมย ไหนเลาราชนวคตอเรยใหฟงหนอย“ การรลกษณะโดยรวม แตเมอแยกพจารณา อาจไมเปนไปตามทสนนษฐานกได

พวกสดขว (ไมมกลางๆ) “เนองจากเงนบรจาคในปนไดรบมานอย ดงนนเงนรางวลกจะนอยลดลนกนไปนะ - ถาเงนมนนอย กไมตองใหรางวลเลยละกน” พวกไมได กจะไมเอาเลย “พวกขขโมย มสนดานโจร ไวใจไมได ชาตนอยาไดจางงานพวกมนอกเลย” พวกทไมใหอภย คนทเคยท าผดมา กจะผดไปทงชวต

การเอาตามคนอน (appeal to authority fallacy)

“ในโฆษณาดาราคนนนทานวตามนนทกวน รปรางดด ชนทานวตามนนบาง ชนตองสวยอยางเขาแนๆ” การเชอตามค ากลาวอาง โดยไมไดพสจนวาเปนจรงหรอไม การทเขาโฆษณา อาจจะไมไดใชในชวตจรงกได การมรปรางดของดารา อยทการควบคมอาหารและออกก าลงกายอยเสมอตางหาก

คนส วนใหญ เหนด วย ค อถกตอง (appeal to popularity)

“รถคนหลงกฝาไฟแดงมา ท าไมต ารวจไมจบ” การทใครๆกท ากน ไมไดแปลวาสงนนดและถกตอง

สรปไปเอง (appeal to ignorance)

“ทานมะละกอจเอมโอไปกอนเถอะ ยงไมมรายงานวาเปนอนตรายตอคนนะ” การยงมาสามารถพสจนไดวาอนตราย ไมไดหมายความวาปลอดภย สรปสนนษฐานไปเอง

การวกกลบไปทตนเรอง (begging the question)

“ประเทศเราไมมการโกงกนหรอก เพราะมกฎหมายหามการคอรบชนไวแลว” แมจะมกฎหมายหามหรอก าหนดไวเปนความผด ไมไดหมายความวาจะไมเกดเหตการนนขน

ถาไมทางแรก กแปลวาทางทสอง (false dilemma)

“ถาเธอไมเลอกลงต แสดงวาเธอเลอกทกกแนนอนเลย” ประเทศไทย ไมไดมแคลงตกบทกก “จบกฎหมายมาเหรอ จากจฬาฯหรอธรรมศาสตรละ” โรงเรยนกฎหมายในประเทศไทย ไมไดมแคจฬาฯหรอธรรมศาสตรเทานน

ยงคดยงไปกนใหญ (slippery slope)

“ตนสายแบบน เดยวกโดยไลออก ตกงาน บานถกยดแนนอน” จากสาเหตเลกนอย อางองจนเลยเถดไปไกล

ทแยกวายงม (fallacy of relative privation)

“ท าไมจบผมคนเดยว ผมใชแคมดแทง คนอนใชปนยงดวยนะ” การมคนอนท าผดยงกวา การกระท านนกยงผดอยด

จากตวอยางของตรรกะวบตทยกมาในตารางขางบน เปนการสรางขอถกเถยงและน าไปส

บทสรปทผดเพยนไป ดงนนจงควรระวงเมอน าไปปรบใชในงานเขยนของตวเอง12

12 อานเพมเตมไดท สฤณ อาชวานนทกล, “Word + Logical Fallacy of the Day” รวมรวมตอนท 1 (6 มถนายน 2558) จากเวปไซด https://www.scribd.com/document/270669219/Word-Logical-Fallacy-of-the-Day#download

Page 17 of 20

การใหเหตผลโดยทวไป เมอเรากลาวอางและอธบาย อยางสมเหตสมผล สอดคลองกบแนวคด

และสามญส านกของคนทวไป เราจะท าใหการลาวของเรามน าหนก นาเชอถอ เมอเปรยบเทยบการ

ใหเหตผลโดยทวไปกบการใหเหตผลทางกฎหมาย มขอตางกนคอ การใหเหตผลทางกฎหมายนนม

บรรทดฐาน ตามแนวคดและหลกการทางกฎหมายทชดเจน เปนมาตรฐาน เปนการใหเหตผลในการ

บญญตกฎหมาย และในการตดสนคด ท าใหสงคมและประชาชน ประจกษในความถกตองของการใช

กฎหมายนน

ตวอยางของการน าไปใชในการปรบบทกฎหมายเขากบขอเทจจรง ใหสมเหตสมผล

ความจรงท 1 ผใดท ารายผอน จนเปนเหตใหเกดอนตรายแกกายหรอจตใจ ผนนกระท า

ความผดฐานท ารายรางกาย

ความจรงท 2 ผใดกอใหผอนกระท าความผด ไมวาดวยการใช บงคบ ขเขญ... หรอดวยวธใด ผ

นนเปนผใชใหกระท าความผด และผใชตองรบโทษเสมอนเปนตวการ

ขอสรป ผยยงใหผใดท ารายรางกายผอน ตองรบโทษเสมอนเปนตวการในการท ารายรางกาย

นกกฎหมายตองใชการใหเหตผลทางกฎหมายอยตลอดเวลา นบตงแตการบญญตกฎหมาย

การใชกฎหมาย และการตดสนคด (ผานทางกระบวนการนตบญญต บรหาร และตลาการ) การให

เหตผลทางกฎหมายอยางสมเหตสมผล ท าใหสงคมใชกกฎหมายไดอยางวญญชนปฏบตกน

การน าเอาหลกตรรกศาสตรมาปรบใชในกฎหมาย โดยการน าหลกการทวไปมาปรบใชกบ

ขอเทจจรง13 ซงในระบบกฎหมายแบบลายลกษณอกษร (Civil Law System) ใชเปนวธการทาง

กฎหมาย (นตวธ หรอ legal method) ทตองปรบใชกฎหมายลายลกษณอกษรกอน เนองจากเปน

กฎหมายทวไป แตหากเปนระบบกฎหมายจารตประเพณ ทมาของกฎหมายทเปนหลกคอค าพพากษา

ของศาลทวางหลกกฎหมายไว ตวบททเปนลายลกษณอกษร เปนบทกฎหมายเฉพาะ ทตองตความ

อยางแคบ

การใหเหตผลทางกฎหมาย (legal reasoning) อาจท าได 3 แบบ ไดแก

การใหเหตผลแบบนรนย Deduction คอการน าเอาหลกการทวไป ปรบใชกบเหตการณท

เกดขน เชนกฎหมายในเรองใดเรองหนง เปนหลก แลวเมอมขอเทจจรงเกดขน กปรบขอเทจจรงเขา

กบขอกฎหมาย ออกมาเปนบทสรปวาเหตการณนน มผลทางกฎหมายอยางไร

13 อานเพมเตมใน ประสทธ ปวาวฒนพานช, “ขอสงเกตเกยวกบการใหเหตผลทางกฎหมายและการตความในค าพพากษาของศาล” ประชาไท วนท 28 กนยายน 2551 จากเวปไซด https://prachatai.com/journal/2008/09/18336

Page 18 of 20

การใหเหตผลแบบอปนย Induction คอการปรบใชเหตการณยอย ๆ เพอน าไปสการสราง

หลกการทวไป เปนการแสวงหาหลกการจากกรณทเกดขน เพอสรางความถกตองชอบธรรมในแตละ

กรณ ใหเหมาะสมเปนการเฉพาะราย เมอมการสะสมกนของการวางหลกการเฉพาะรายเหลานน

แลว คดทเกดขน การวางหลกจงคอย ๆ ตกผลก เปนบรรทดฐานแหงคด (doctrine of precedent

induction)

การใหเหตผลแบบเทยบเคยง Analogy คอการปรบใชหลกเกณฑเดยวกน กบขอเทจจรงท

เหมอนกน เพอใหเกดผลอยางเดยวกน เชน สมยกอน เราใชรถมากน มการวางหลกกฎหมาย

เกยวกบการทรถมานนเสยหลก วงลงไปขางทาง ท าใหพชผลของชาวบานทปลกไวเสยหาย คนบงคบ

รถมานนตองจายคาเสยหายทเกดขน ในปจจบน พาหนะของเรากลายจากรถมา เปนรถยนต การ

เทยบเคยงคอ การเทยบยานพาหนะ จากรถมาเปนรถยนต ผขบขรถยนตไปแลวเสยหลกลงขางทาง

ท าใหทรพยสนของเจาของทดนขางทางนนเสยหาย จงปรบบทเทยบเคยงกบกรณรถมา ใหเจาของ

รถยนตตองจายคาเสยหายใหแกเจาของทดน เปนตน

การใหเหตผลทางกฎหมายจะ “ฟงขน” หรอไมนน อยทความสมเหตสมผลของการปรบใชหลก

กฎหมายใหเขากบขอเทจจรง การอธบายของผใชกฎหมายนน มหลายกรณทการอธบายเหตผลทาง

กฎหมายไมเปนทยอมรบของสงคม เนองมาจากการไรเหตผล หรอการไมสมเหตสมผลของการ

อธบาย ดงนนนกกฎหมายจงตองฝกฝนในการเขยนและการใหเหตผลทางกฎหมาย

สวนท 4 การเขยนทางวชาการ

เปาหมายในสวนของการเขยนรายงานน เพอจะแนะน าและฝกทกษะใหแกนกศกษา ในการ

เขยนบทความ รวมไปถงการท ารายงาน ซ งนกศกษาจะไดท าอยางแนนอนในการศกษา

ระดบอดมศกษา เพอ ฝกเขยนอยางมโครงราง แบบงาย ๆ ขอส าคญของการฝกหดน เพอเขยนและ

เรยบเรยงความคดใหเปนระบบ มการใหเหตผลทางกฎหมายและการวเคราะห ฝกการเขยนท

ไมใชการตดแปะ แตเปนการเขยนโดยใชภาษาของตวเอง มระบบการอางองทถกตอง

การจะเขยนงานทดได ผเขยนตองอาน (การอานน ทงเพอใหไดความรความเขาใจ ไดขอมล

แนวคดและเนอหาของกฎหมาย และเพอดเทคนคการเขยนของผอน วาใชรปแบบของการเขยน

อยางไร) คนทอานมาก รมาก มกจะเขยนไดด เพราะมคลงความรและ การใชถอยค า ประกอบกบการ

มวธมอง วเคราะหไดดขนและการใชภาษาไดดขน

Page 19 of 20

นอกจากน การเขยนเปนทกษะอยางหนงทตองฝกฝน หมนเขยนบอย ๆ เวลาเขยนมากขน กจะ

คลองขน และการเขยนตองมการขดเกลา มรางแรก ทก าหนดโครงราง ประเดน แลวไปสบคนขอมล

(ดเอกสารการบรรยายของอาจารยอษณย ทโพสใหใน cmu online) มาประกอบการคนควาและ

วธการอางอง การเขยนอางองอยางไร) เพอตงขอสงเกตและสรางขอถกเถยงได เมอหาขอมลม

ประเดนพอสมควรแลว กเรมรางโครงทจะเขยน แบงเปนหวขอยอย ๆ ตงประเดนและมเหตผล

ขอมลสนบสนน (ขอมลทเขยน แนวคดทอาง ตองมการอางองเสมอ ดการเขยนอางองในเอกสาร

ของอาจารยอษณย และดขอแนะน าในการเขยนบทความในเอกสารของอาจารยพรชย ใน e-

document for student เพออานประกอบวธการ paraphrase ) โครงรางของการเขยนจะประกอบไป

ดวย บทน า (introduction) เนอหา (content) และบทสรป (conclusion)

การเขยนน เมอไดรางแรกแลว ลองอานทวนสงทตนเองเขยน ดวาอานแลวเขาใจหรอไม

น าเสนออยางทเราอยากจะบอก สอสารหรอไม ถามถอยค าหรอประโยคใดก ากวม สบสน ใชค า

ฟมเฟอย กแกไขปรบปรง (self-editing) แลวจงหาเพอนชวยอานดวาเราสอสารเขาใจหรอไม

(กระบวนการดงแผนภาพดานลางน)

อานขอแนะน าส าหรบการเขยนบทความวชาการ ในไฟล PowerPoint

มตวอยางของบทความขนาดสน (4 หนา) ทแนบมาให – ส าหรบบทความน ใหนกศกษาสงเกต

การเขยน วามการจดโครงรางของบทความ เปน บทน า, เนอหาทมการแบงหวขอยอย (อยาลมยอ

หนา แตละยอหนา ควรม topic เดยว – ขนประเดนใหม ขนยอหนาใหม), และมบทสรป

เลอกเรองทจะเขยนจากหวขอทเราสนใจ

คนควาหาขอมล:1. ขอเทจจรง/2. แนวคด/ชอถกเถยง3. ตวบทกฎหมาย/4. การใชกฎหมาย

รางโครงทจะเขยน (outliine) - บทน า- เน อหา- สรป

เขยนรางท 1

(มอางองดวย - ใชระบบการอางองแบบ

footnote)

อานและแกไขดวยตวเอง self-editingงานเขยน

Page 20 of 20

สวนท 5 การบาน

ใหนกศกษาเขยนบทความทางวชาการ ขนาดสน 5 หนา ( + หรอ - ได 1 หนา) โดยมขอก าหนด

ดงตอไปน

- ใช front 16 Angsana or Cordia – single space

- สงในรปแบบไฟล MS Word ทาง CMU online ภายในวนท 15 พฤษภาคม กอนเทยงคน

- เรยบเรยง ไดใจความ มประเดนกฎหมาย (อาจเปนปญหากฎหมาย หรอปญหาขอกฎหมายก

ได) บทวเคราะห สมเหตสมผล

- ตองมเชงอรรถ แตไมตองมบรรณานกรม

เกณฑในการตรวจ

1.ตองมประเดนขอถกเถยง และระบบการอางอง

2. จดแบงเปนหวขอยอย