หนงสอเรยนสาระทกษะการดาเนนชวต

รายวชา เศรษฐกจพอเพยง

(ทช21001)

ระดบมธยมศกษาตอนตน

(ฉบบปรบปรง 2554)

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน ลขสทธ

เปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

หามจาหนาย

เอกสารทางวชาการลาดบท 19/2555

หนงสอเรยนสาระทกษะการดาเนนชวต

รายวชา เศรษฐกจพอเพยง (ทช21001)

ระดบมธยมศกษาตอนตน

ฉบบปรบปรง 2554

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

เอกสารทางวชาการลาดบท 19/2555

สารบญ

หนา

คานา

คาแนะนาการใชหนงสอเรยน

โครงสรางรายวชาเศรษฐกจพอเพยง ระดบมธยมศกษาตอนตน

บทท 1 ความพอเพยง……………………………………………………………………….. 1

บทท 2 การประกอบอาชพอยางพอเพยง.................................................................................13

บทท 3 การวางแผนประกอบอาชพแบบพอเพยง…………………………………………… 19

บทท 4 เครอขายดาเนนชวตแบบพอเพยง............................................................................... 29

บรรณานกรม

คณะผจดทา

คาแนะนาการใชหนงสอเรยน

หนงสอเรยนสาระทกษะการดาเนนชวต รายวชาเศรษฐกจพอเพยง ทช21001 ระดบมธยมศกษา

ตอนตน เปนแบบเรยนทจดทาขน สาหรบผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบ

ในการศกษาหนงสอเรยนสาระทกษะการดาเนนชวต รายวชาเศรษฐกจพอเพยง ผเรยนควรปฏบตดงน

1. ศกษาโครงสรางรายวชาใหเขาใจในหวขอและสาระสาคญ มาตรฐานการเรยนรระดบ ผลการ

เรยนรท คาดหวง และขอบขายเนอหาของรายวชานน ๆ โดยละเอยด

2. ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด และทากจกรรมตามทกาหนด แลว

ตรวจสอบกบแนวตอบกจกรรมตามทกาหนด ถาผเรยนตอบผดควรกลบไปศกษาและทาความเขาใจใน

เนอหานนใหมใหเขาใจ กอนทจะศกษาเรองตอ ๆ ไป

3. ปฏบตกจกรรมทายเรองของแตละเรอง เพอเปนการสรปความร ความเขาใจของเนอหาในเรอง

นนๆ อกครง และปฏบตกจกรรมของแตละเนอหา แตละเรอง ผเรยนสามารถนาไปตรวจสอบกบครและ

เพอนๆ ทรวมเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได

4. หนงสอเรยนเลมนม 4 บท คอ

บทท 1 ความพอเพยง

บทท 2 การประกอบอาชพอยางพอเพยง

บทท 3 การวางแผนประกอบอาชพแบบพอเพยง

บทท 4 เครอขายดาเนนชวตแบบพอเพยง

โครงสราง รายวชาเศรษฐกจพอเพยง ระดบมธยมศกษาตอนตน (ทช21001)

สาระสาคญ

เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงพระราชดารสชแนะแนว

ทางการดารงอยและการปฏบตตนของประชาชนในทกระดบใหดาเนนชวตไปในทางสายกลางโดยเฉพาะ

การพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความ

มเหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอผลกระทบใด ๆ อนเกดจาก

การเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงนจะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบและความ

ระมดระวงอยางย งในการนาวชาการตาง ๆ มาใชในการวางแผนและดาเนนการทกข นตอน และ

ขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาตใหมสานกในคณธรรม ความซอสตยสจรต

และใหมความรอบรทเหมาะสมดาเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสตปญญาและความรอบคอบ

เพอใหสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวาง ทงดานวตถ สงคม

สงแวดลอมและวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. อธบายแนวคด หลกการ ความหมาย ความสาคญของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงได

2. บอกแนวทางในการนาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการประกอบอาชพ

3. เหนคณคาและปฏบตตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

4. แนะนา สงเสรมใหสมาชกในครอบครวและชมชนใหเหนคณคาและนาไปปฏบตในการ

ดาเนนชวต

ขอบขายเนอหา

บทท 1 ความพอเพยง

เรองท 1 ความเปนมา ความหมาย หลกการแนวคดของหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง

เรองท 2 การแสวงหาความร

บทท 2 การประกอบอาชพอยางพอเพยง

เรองท 1 หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกบการจดการทรพยากรทมอยของ

ตนเอง ครอบครว ชมชน

เรองท 2 หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงกบการประกอบอาชพ

บทท 3 การวางแผนประกอบอาชพแบบพอเพยง

เรองท 1 การวางแผนการประกอบอาชพ ตามหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง

เรองท 2 โครงการและแผนงานประกอบอาชพ ตามหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง

บทท 4 เครอขายดาเนนชวตแบบพอเพยง

เรองท 1 การสงเสรม เผยแพร ขยายผลงานการปฏบตตามหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยงของบคคล ชมชน ทประสบผลสาเรจ

เรองท 2 การสรางเครอขายการประกอบอาชพและการดาเนนชวต

ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เรองท 3 กระบวนการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง

1

บทท 1

ความพอเพยง

สาระสาคญ

เศรษฐกจพอเพยงเปนหลกคด หลกปฏบตในการดาเนนชวตตามแนวทางสายกลางของกลม

บคคลทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ชมชน และระดบประเทศ โดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจใหกาว

ทนตอความเปลยนแปลงในยคโลกาภวตนดวยความพอเพยง คอมความพอประมาณ ความมเหตผล ม

ระบบภมค มกนในตวท ดตอการมผลกระทบตางๆ อนเกดจากการเปล ยนแปลงทงภายนอกและ

ภายในประเทศ โดยจะตองมความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวง ควบคไปกบการมความรท

เหมาะสม มความสานกในคณธรรม เพอใหสมดลและพรอมรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและ

กวางขวางทงทางดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด

ผลการเรยนทคาดหวง

อธบายแนวคด หลกการ ความหมาย ความสาคญของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงได

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความเปนมา ความหมาย ของหลกการแนวคดของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เรองท 2 การแสวงหาความร

2

เรองท 1 ความเปนมา ความหมาย หลกการแนวคดของหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง

ความเปนมาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทช แนวทางการดารงอยและปฏบตตน ทพระบาทสมเดจพระ

ปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชมพระราชดารสแกพสกนกรชาวไทยมาตงแตป พ.ศ. 2517 มใจความวา

“...การพฒนาประเทศจาเปนตองทาตามลาดบขน ตองสรางพนฐาน คอ ความพอม พอกน พอใช ของ

ประชาชนสวนใหญเปนเบองตนกอนโดยใชวธการและใชอปกรณทประหยด แตถกตองตามหลกวชา

เม อไดพ นฐานม นคงพรอมพอควร และปฏบตไดแลว จงคอยสรางคอยเสรมความเจรญและฐานะ

เศรษฐกจขนทสงขนโดยลาดบตอไป...” และนบจากนนเปนตนมาพระองคไดทรงเนนยาถงแนวทางการ

พฒนาหลกแนวคดพงตนเองเพอใหเกดความพอม พอกน พอใชของคนสวนใหญ โดยใชหลกความ

พอประมาณ การคานงถงความมเหตผล การสรางภมคมกนในตวทด ตลอดจนทรงเตอนสตปวงชนชาว

ไทยไมใหประมาท มความตระหนกถงการพฒนาอยางเปนขนเปนตอนทถกตองตามหลกวชา และการม

คณธรรมเปนกรอบในการปฏบตและการดารงชวต

ในป พ.ศ. 2540 ประเทศไทยประสบกบภาวะวกฤตเศรษฐกจ นบวาเปนบทเรยนของการพฒนาท

ไมสมดลและไมมเสถยรภาพ ซงสงผลกระทบตอความเปนอยของประชาชนสวนใหญ สวนหนงเปนผล

มาจากการพฒนาเศรษฐกจและสงคมทไมไดคานงถงระดบความเหมาะสมกบศกยภาพของประเทศ หรอ

ความพรอมของคนและระบบและอกสวนหนงนน การหวงพงพงจากตางประเทศมากเกนไปทงในดาน

ความร เงนลงทน หรอตลาด โดยไมไดเตรยมสรางพนฐานภายในประเทศใหมความมนคงและเขมแขง

หรอสรางภมคมกนทดเพอใหสามารถพรอมรบความเสยงจากความผกผนเปลยนแปลงของปจจยภายใน

และภายนอก บทเรยนจากการพฒนาทผานมานนทาใหประชาชนคนไทยทกระดบในทกภาคสวนของ

สงคม ทงภาครฐ เอกชน ประชาสงคม นกวชาการ หนกลบมาทบทวนแนวทางการพฒนาและการดาเนน

ชวตของคนในชาต แลวมงใหความสาคญกบพระราชดารของพระบามสมเดจพระเจาอยหวในเรองการ

พฒนาและการดาเนนชวตแนวทางเศรษฐกจพอเพยง และศกษาคนควาพฒนาความร ความเขาใจเกยวกบ

แนวคดเศรษฐกจพอเพยงทงในเชงกรอบแนวคดทางทฤษฎและใชเปนแนวในการนาไปประยกตใชใน

ชวตประจาวนมากขน

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดเชญผ ทรงคณวฒจาก

หนวยงานตางๆ มารวมกนพจารณา กลนกรอง พระราชดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทไดพระ

ราชทายแกปวงชนชาวไทยในโอกาสตางๆ ทเก ยวของกบเรองเศรษฐกจพอเพยงแลวสรปเปนนยาม

ความหมายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และไดอญเชญเปนปรชญานาทางในการจดทาแผนพฒนา

เศรษฐกจ และสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545 - 2549) และฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 - 2554) เพอ

3

สงเสรมใหประชาชนทกระดบและทกภาคสวนของสงคมมความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงและนาไปเปนพนฐานและแนวทางในการดาเนนชวตอนจะนาไปสการพฒนาทสมดลและยงยน

ประชาชนมความเปนอยรมเยนเปนสข สงคมมความเขมแขง และประเทศชาตมความมนคง

ความหมายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทเปนแนวคด หลกการ และแนวทางปฏบตตนของแต

ละบคคลและองคกรทกระดบตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน และระดบประเทศทงในการพฒนาและ

บรหารประเทศใหดาเนนไปในทางสายกลาง โดยคานงถงความพอประมาณกบศกยภาพตนเองและ

สภาวะแวดลอม ความมเหตผลและการมภมคมกนทดในตวเองโดยใชความรอยางถกหลกวชาการดวย

ความรอบคอบและระมดระวงควบคไปกบการมคณธรรม ไมเบยดเบยนกน แบงปน ชวยเหลอซงกนและ

กนและรวมมอปรองดองกนในสงคม ซงนาไปสความสามคค การพฒนาทสมดลและยงยนพรอมรบตอ

การเปลยนแปลงภายใตกระแสโลกาภวตนได

หลกแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

พระบาทสมเดจพระเจาอย หวภมพลอดลยเดช ไดพฒนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

เพอทจะใหพสกนกรชาวไทยไดเขาถงทางสายกลางของชวตและเพอคงไวซงทฤษฎของการพฒนาท

ยงยน ทฤษฎนเปนพนฐานของการดารงชวตซงอยระหวางสงคมระดบทองถนและตลาดระดบสากล

จดเดนของแนวปรชญานคอแนวทางทสมดล โดยใชหลกธรรมชาตทเปนเหตเปนผลอยางเชอมโยง

พฒนาใหทนสมย และกาวสความเปนสากลได โดยปราศจากการตอตานกระแสโลกาภวตน

หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมความสาคญในชวงป พ.ศ. 2540 เมอปทประเทศไทยตองการ

รกษาความมนคงและเสถยรภาพทางเศรษฐกจเพอทจะยนหยดในการพงตนเองและพฒนานโยบาย

ทสาคญเพอการฟนฟเศรษฐกจของประเทศ โดยการสรางแนวคดเศรษฐกจทพงตนเองได ซงคนไทยจะ

สามารถเลยงชพโดยอยบนพนฐานของความพอเพยงและการนาแนวคดดงกลาวมาใชกไดผานการทดลอง

ในพระตาหนกสวนจตรลดารโหฐานและโครงการในภมภาคตาง ๆ หลายโครงการ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวมพระราชดารวา มนไมไดมความจาเปนทเราจะกลายเปนประเทศ

อตสาหกรรมใหม (NIC) พระองคไดทรงอธบายวา ความพอเพยงและการพงตนเอง คอ ทางสายกลางทจะ

ปองกนการเปลยนแปลงความไมมนคงของประเทศได และการดาเนนชวตตามหลกเศรษฐกจพอเพยงเชอ

วาจะสามารถปรบเปลยนโครงสรางทางสงคมของชมชนใหดขน โดยมปจจย 2 อยาง คอ

1. การผลตจะตองมความสมพนธกนระหวางปรมาณผลผลตและการบรโภค

2. ชมชนจะตองมความสามารถในการจดการทรพยากรของตนเองอยางครบวงจร

ผลทเกดขน คอ

4

1. เศรษฐกจพอเพยงสามารถทจะคงไวซงขนาดของประชากรทไดสดสวน

2. ใชเทคโนโลยไดอยางเหมาะสม

3. รกษาสมดลของระบบนเวศ และปราศจากการแทรกแซงจากปจจยภายนอก

ปจจบนแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไดมการนาไปใชเปนนโยบายของรฐบาล และปรากฏใน

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 78 (1)วา “การบรหารราชการแผนดนใหเปนไป

เพอการพฒนาสงคม เศรษฐกจและความมนคงของประเทศอยางยงยน โดยตองสงเสรมการดาเนนการตาม

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และคานงถงผลประโยชนของประเทศชาตในภาพรวมเปนสาคญ”

การพฒนาตามหลกเศรษฐกจพอเพยง คอ การพฒนาทตงอยบนพนฐานทางสายกลางและความ

ไมประมาท โดยคานงถงความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนในตวทดตลอดจนใชความร

ความรอบคอบ และคณธรรมประกอบการวางแผน การตดสนใจและการกระทา

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมหลกการพจารณา 5 สวน ดงน

1. กรอบแนวคด เปนปรชญาทชแนะแนวทางการดารงชวตและการปฏบตตนในทางทควรจะ

เปนโดยมพนฐานจากวถชวตดงเดมของสงคมไทยทนาประยกตใชไดตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชง

ระบบทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภยและวกฤตเพอความมนคงและความ

ยงยนของการพฒนา

2. คณลกษณะ เศรษฐกจพอเพยงสามารถนามาประยกตใชกบการปฏบตตนไดในทกระดบโดย

เนนการปฏบตบนทางสายกลางและการพฒนาอยางเปนขนตอน

3. คานยามความพอเพยง ประกอบดวย 3 คณลกษณะ ดงน

3.1 ความพอประมาณ หมายถง ความพอดท ไมนอยเกนไปและไมมากเกนไป โดยไม

เบยดเบยนตนเองและผอน การจะทาอะไรตองมความพอด พอเหมาะ พอควร ตอความจาเปน เหมาะสม

กบฐานะของตนเอง สภาวะสงคมแวดลอม รวมทงวฒนธรรมในแตละทองถ น และไมนอยเกนไป

จนกระทงไมเพยงพอทจะดาเนนการได ซงการตดสนวาในระดบพอประมาณนนจะตองอาศยความรอบร

ความรอบคอบในการวางแผนและตดสนใจอยางมคณธรรมดวย เชน ไมเบยดเบยนตนเองและผอน ไม

ทาใหสงคมเดอดรอน ไมทาลายธรรมชาตและสงแวดลอม

3.2 ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยาง

มเหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนคานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทานน

อยางรอบคอบ ครบวงจรบนพนฐานของความถกตอง ความเปนจรง ตามหลกวชาการ หลกกฎหมาย หลก

ศลธรรม จรยธรรม และวฒนธรรมทดงาม ทงในระยะยาว ทงตอตนเอง ผ อ น และสวนรวม การคด

พจารณาแยกแยะใหเหนความเชอมโยงของเหต ปจจย ตางๆ อยางตอเนอง อยางเปนระบบจะทาใหบรรล

5

เปาหมายไดอยางมประสทธภาพ มขอผดพลาดนอย การทจะวางแผนดาเนนการสงใดอยางสมเหตสมผล

ตองอาศยความรอบร ขยนหมนเพยร อดทนทจะจดเกบขอมลอยางเปนระบบและแสวงหาความรท

ถกตองอยางสมาเสมอ มความรอบคอบในความคด พจารณาตดสนใจ โดยใชสต ปญญา อยางเฉลยว

ฉลาดในทางทถกทควร

3.3 การมภมคมกนในตวทด หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยน

ดานตางๆ ทจะเกดทงในดานเศรษฐกจสงคม สงแวดลอม และวฒนธรรม เพอใหสามารถปรบตวและ

รบมอไดทนท หรอกลาวไดวาการทจะทาอะไรอยางไมเสยงเกนไป ไมประมาท คดถงแนวโนมความ

เปนไปไดของสถานการณตางๆ ทอาจจะเกดขนได แลวเตรยมตนเอง เตรยมวธการทางานรองรบกบการ

เปลยนแปลงตางๆ เพอใหการทางานสามารถดาเนนเปนไปไดอยางราบรนและนามาซงผลประโยชนใน

ระยะยาวและความสขทยงยน

4. เงอนไข การตดสนและการดาเนนกจกรรมตางๆ ใหอยในระดบพอเพยง ตองอาศยทงความร

และคณธรรมเปนพนฐาน ดงน

4.1 เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตางๆ ทเกยวของอยางรอบดาน

ความรอบคอบทจะนาความรเหลานนมาพจารณาใหเช อมโยงกนเพอประกอบการวางแผนและความ

ระมดระวงในขนปฏบต

4 .2 เงอนไขคณธรรม คณธรรมท จะตองเสรมสรางให เปนพนฐานของคนในชาต

ประกอบดวย มความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรต มความอดทน มความเพยร รผดรชอบ

ใชสตปญญาในการดาเนนชวตอยางถกตองและเหมาะสม ไมโลภและไมตระหน ร จกแบงปนและ

รบผดชอบในการอยรวมกบผอนในสงคม

5. แนวทางการปฏบต/ผลท คาดวาจะไดรบจากการนาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไป

ประยกตใช คอ การพฒนาทสมดลและยงยน พรอมกบการเปลยนแปลงในทกดานทงดานเศรษฐกจ สงคม

สงแวดลอม ความรและเทคโนโลย

6

สรปปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

แผนภาพแสดงแนวคดเศรษฐกจพอเพยง 3 หวง 2 เงอนไข

ระบบเศรษฐกจพอเพยง มงเนนใหบคคลสามารถประกอบอาชพไดอยางยงยน และใชจายเงนท

ไดมาอยางพอเพยงและประหยด ตามกาลงของเงนของบคคลนน โดยหลกเลยงการกหนยมสน และถาม

เงนเหลอกแบงเกบออมไวบางสวน ชวยเหลอผ อ นบางสวน และอาจจะใชจายมาเพ อปจจยเสรมอก

บางสวน (ปจจยเสรมในทนเชน ทองเทยว ความบนเทง เปนตน) สาเหตทแนวทางการดารงชวตอยาง

พอเพยง ไดถกกลาวถงอยางกวางขวางในขณะน เพราะสภาพการดารงชวตของสงคมทนนยมในปจจบน

ไดถกปลกฝง สราง หรอกระตนใหเกดการใชจายอยางเกนตว ในเรองทไมเกยวของหรอเกนกวาปจจยใน

การดารงชวต เชน การบรโภคเกนตว ความบนเทงหลากหลายรปแบบ ความสวยความงาม การแตงตว

ตามแฟชน การพนนหรอเสยงโชค เปนตน จนทาใหไมมเงนเพยงพอเพ อตอบสนองความตองการ

เหลานน สงผลใหเกดการกหนยมสน เกดเปนวฎจกรทบคคลหนงไมสามารถหลดออกมาได ถาไมเปลยน

แนวทางในการดารงชวต

13 นกคดระดบโลกเหนดวยกบแนวทางเศรษฐกจพอเพยง และมการนาเสนอบทความ

บทสมภาษณเปนการยนขอเสนอแนวคดเศรษฐกจพอเพยงใหแกโลก เชน

ศ.ดร.วลฟกง ซคส นกวชาการดานส งแวดลอมคนสาคญของประเทศเยอรมน สนใจการ

ประยกตใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงใหเปนทรจกในเยอรมน

ศ.ดร.อมาตยา เซน ศาสตราจารยชาวอนเดย เจาของรางวลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร ป 1998

มองวา ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนการใชสงตาง ๆ ทจาเปนตอการดารงชพ และใชโอกาสใหพอเพยง

กบชวตทด ซงไมไดหมายถงความไมตองการ แตตองรจกใชชวตใหดพอ อยาใหความสาคญกบเรองของ

รายไดและความรารวยแตใหมองทคณคาของชวตมนษย

นายจกม ทนเลย กษตรยแหงประเทศภฎานใหทรรศนะวา หากประเทศไทยกาหนดเรอง

เศรษฐกจพอเพยงใหเปนวาระระดบชาต และดาเนนตามแนวทางนอยางจรงจง “ผมวาประเทศไทย

เงอนไข ความร

(รอบร รอบคอบ ระมดระวง)

เงอนไข คณธรรม

(ซอสตย สจรต ขยน อดทน แบงปน)

นาส

7

สามารถสรางโลกใบใหมจากหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสรางชวตทยงยน และสดทายจะไมหยด

เพยงแคในประเทศ แตจะเปนหลกการและแนวปฏบตของโลก ซงหากทาไดสาเรจไทยกคอผนา”

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงน ไดรบการเชดชสงสดจากองคการสหประชาชาต (UN) โดยนาย

โคฟ อนนน ในฐานะเลขาธการองคการสหประชาชาต ไดทลเกลาฯ ถวายรางวล The Human

Development Lifetime Achievement Award แกพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอวนท 26 พฤษภาคม

2549 และไดมปาฐกถาถงปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง วาเปนปรชญาทมประโยชนตอประเทศไทยและ

นานาประเทศ และสามารถเรมไดจากการสรางภมคมกนในตนเอง สหมบาน และสเศรษฐกจในวงกวาง

ขนในทสด นาย Hakan Bjorkman รกษาการผอานวยการ UNDP ในประเทศไทยกลาวเชดชปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง และ UNDP นนตระหนกถงวสยทศนและแนวคดในการพฒนาของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวฯ โดยทองคการสหประชาชาตไดสนบสนนใหประเทศตาง ๆ ทเปนสมาชก 166 ประเทศยด

เปนแนวทางสการพฒนา ประเทศแบบยงยน

หลกการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

พระราชดารสทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงพระราชทานแกพสกนกรชาวไทยในเรอง

เศรษฐกจพอเพยงน น คอการม ง เนนใหยดวถช วตไทย โดยหนกลบมายดเสนทางสายกลาง

(มชฌมาปฏปทา) ในการดาเนนชวตใหสามารถพงตนเองได โดยใชหลกการพงตนเอง 5 ประการ คอ

(สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร,2547:2-3)

1. ดานจตใจ ทาตนใหเปนทพงของตนเอง มจตใจทเขมแขง มจตสานกทด สรางสรรคใหตนเอง

และชาตโดยรวม มจตใจเอออาทร ประนประนอม ซอสตยสจรต เปนประโยชนสวนรวมเปนทตง ดง

กระแสพระราชดารสในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เกยวกบการพฒนาความวา “...บคคลตองมรากฐาน

ทางจตใจทด คอ ความหนกแนนมนคงในสจรตธรรมและความมงมนทจะปฏบตหนาทใหจนสาเรจ ทง

ตองมกศโลบายหรอวธการอนแยบยลในการปฏบตงาน ประกอบพรอมดวยจงจะสมฤทธผลทแนนอน

และบงเกดประโยชนอนยงยนแกตนเองและแผนดน...”

2. ดานสงคม แตละชมชนตองชวยเหลอเกอกลกน เชอมโยงกนเปนเครอขายชมชนทแขงแรง

เปนอสระ ดงกระแสพระราชดารสความวา “...เพอใหงานรดหนาไปพรอมเพรยงกน ไมลดหลน จงขอให

ทกคนพยายามทจะทางานในหนาทอยางเตมท และใหมการประชาสมพนธกนใหด เพอใหงานทงหมด

เปนงานทเกอหนนสนบสนนกน...”

3. ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ใหใชและจดการอยางฉลาดพรอมทงการเพมมลคา

โดยใหยดหลกการของความยงยนและเกดประโยชนสงสด ดงกระแสพระราชดารสความวา “...ถารกษา

8

สงแวดลอมใหเหมาะสม นกวาอยไดอกหลายรอยป ถงเวลานนลกหลานของเรามากอาจหาวธแกปญหา

ตอไปเปนเรองของเขา ไมใชเรองของเรา แตเรากทาได ไดรกษาสงแวดลอมไวใหพอสมควร...”

4. ดานเทคโนโลย จากสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงรวดเรวเทคโนโลยทเขามาใหมทงดและไมด

จงตองแยกแยะบนพนฐานของภมปญญาชาวบาน และเลอกใชเฉพาะทสอดคลองกบความตองการของ

สภาพแวดลอม ภมประเทศ สงคมไทย และควรพฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาของเราเอง ดงกระแสพระ

ราชดารสความวา “...การเสรมสงทชาวบานชาวชนบทขาดแคลน และความตองการ คอ ความรในดาน

เกษตรกรรมโดยใชเทคโนโลยสมยใหมเปนสงทเหมาะสม...” “...การใชเทคโนโลยอยางใหญโตเตมรป

หรอเตมขนาดในงานอาชพหลกของประเทศยอมจะมปญหา...”

5. ดานเศรษฐกจ แตเดมนกพฒนามกมงทจะเพมรายไดและไมมการมงทการลดรายจาย ในเวลา

เชนนจะตองปรบทศทางใหม คอ จะตองมงลดรายจายกอนเปนสาคญและยดหลกพออย พอกน พอใช

และสามารถอยไดดวยตนเองในระดบเบองตน ดงกระแสพระราชดารสความวา “...การทตองการใหทก

คนพยายามทจะหาความรและสรางตนเองใหม นคงนเพ อตนเอง เพ อท จะใหตวเองมความเปนอย ท

กาวหนา ทมความสข พอม พอกน เปนขนหนงและขนตอไป กคอใหมเกยรตวายนไดดวยตนเอง...” “...

หากพวกเรารวมมอรวมใจกนทาสกเศษหนงสวนส ประเทศชาตของเรากสามารถรอดพนจากวกฤตได...”

ความสาคญของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมความสาคญตอการพฒนาประเทศและพฒนาคน ดงน

1. เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทมความสาคญยงสาหรบการขจดความยากจน และการลดความ

เสยงทางเศรษฐกจ

2. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนพนฐานของการสรางพลงอานาจของชมชนและการพฒนา

ศกยภาพชมชนใหเขมแขงเพอเปนรากฐานของการพฒนาประเทศ

3. เศรษฐกจพอเพยงชวยยกระดบความรบผดชอบตอสงคมของบรษทดวยการสรางขอปฏบตใน

การทาธรกจทเนนผลกาไรระยะยาวในบรบททมการแขงขน

4. หลกการเศรษฐกจพอเพยงมความสาคญเปนอยางย งตอการปรบปรงมาตรฐานของ

ธรรมาภบาลในการบรหารงานภาครฐ

5. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสามารถใชเปนแนวทางในการกาหนดนโยบายของชาต เพอ

สรางภมคมกนตอสถานการณทเขามากระทบโดยฉบพลน เพอปรบปรงนโยบายตางๆ ใหเหมาะสมยงขน

และเพอวางแผนยทธศาสตรในการสงเสรมการเตบโตทเสมอภาคและยงยน

6. ในการปลกฝงจตสานกพอเพยงจาเปนตองมการปรบเปลยน คานยม และความคดของคน

เพอใหเออตอการพฒนาคน

9

7. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชวยใหมนษยมความพออย พอกน พอใช พงตนเองได และม

ความสขตามอตภาพ

8. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชวยใหมนษยอยรวมกบผอนตลอดจนเสรภาพในสงคมไดอยาง

สนตสข ไมเบยดเบยน ไมเอารดเอาเปรยบ แบงปน เออเฟอเผอแผ มจตเมตตตาและจตสาธารณะ

9. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชวยใหมนษยอยรวมกบธรรมชาตและสงแวดลอมไดอยางยงยน

โดยไมทาลาย เหนคณคาและมจตสานกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

10. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชวยใหมนษยอย อยางมรากเหงาทางวฒนธรรม ประเพณ

ประวตศาสตร ภมปญญา คานยม และเอกลกษณของแตละบคคล/สงคม

เรองท 2 การแสวงหาความร

การแสวงหาความรของมนษยเกดจากความตองการของคนทตองการของพฒนาชวตความ

เปนอยของตนเองใหดขน จงเปนแรงกระตนใหมความอยากร อยากเหน อยากเขาใจในปรากฎการณ

ธรรมชาตและสงแวดลอม เพอใหรและเขาใจถงความจรงทควรเชอและยอมรบในความเปนจรงของ

ปรากฎการณตางๆ เหลานน

วธการแสวงหาความรของมนษย มดงน

1. การแสวงหาความรจากประสบการณ (Experience) เปนวธการแสวงหาความรของแตละ

บคคลจากการคนพบดวยตนเองหรอเกดขนโดยบงเอญ (By Chance) เชน การคนพบความรของชารลส

กดเยยร (Charls Goodyear) เกยวกบยางพาราดบเมอถกความรอนจะชวยใหยางนนแขงตว และมความ

ทนทานเพมขน ซงนาไปสการประดษฐยางรถยนตทแพรหลายในปจจบนน หรอเกดจากการลองผดลอง

ถก (By Trial and Error) เชน ผเดนทางไปเทยวในปาถกแมลงกดตอยเกดเปนผนคน ไมมยาทาจงนาใบไม

ชนดใดชนดหนงมาทาแลวหาย จงเกดการเรยนรวาใบไมชนดนนสามารถนามาใชแกผนคนได

2. การแสวงหาความร จากผ ร (Authority) เปนการแสวงหาความร จากคาบอกเลาของผ ร

ผเชยวชาญ หรอผมอานาจหนาทเปนทยอมรบทวไป เชน นกปราชญ ผนา นกบวช หรอการเรยนรจาก

ประเพณ วฒนธรรมทมผร หรอผทมความเชยวชาญในเรองนนๆ เปนผบอกหรอถายทอดความรโดยการ

เขยนหนงสอตารา หรอบอกโดยผานสออนๆ

3. การแสวงหาความร โดยอาศยเหตผลจากการอนมาน (Deductive Reasoning) เปนการ

แสวงหาความรจากความสมพนธเชงเหตผลระหวางขอเทจจรงใหญและขอเทจจรงยอยแลวนามาสรป

เปนความร

10

ขอเทจจรงใหญ : เปนขอตกลงทกาหนดขนเปนขอเทจจรงในวงกวาง

ขอเทจจรงยอย : เปนเหตเฉพาะกรณใดๆ เปนขอเทจจรงในวงแคบทมความสมพนธกบ

ขอเทจจรงใหญ

ขอสรป : เปนขอสรปจากความสมพนธของขอเทจจรงใหญและขอเทจจรงยอย ซง

กลาววาการอนมานคอการสรปสวนใหญไปหาสวนยอย

ตวอยางเหตผลจากการอนมาน

ขอเทจจรงใหญ : ลกชายของลงกานนทกคนเรยนเกง

ขอเทจจรงยอย : พงไพรเปนลกชายคนทสองของลงกานน

ขอสรป : พงไพรเปนคนทเรยนเกง

4. การแสวงหาความรโดยอาศยเหตผลจากการอปมาน (Inductive Reasoning) เปนวธแสวงหา

ความรท ยอนกลบกบวธอนมาน เปนการคนหาความรจากขอเทจจรงยอยๆ โดยพจารณาจากส งท

เหมอนกน ตางกน สมพนธกน แลวสรปรวมเปนขอเทจจรงใหญ

ตวอยางเหตผลจากการอปมาน

ขอเทจจรงยอย : คนทเปนโรคมะเรงระยะสดทาย แตละคนไมสามารถรกษาใหหายได และ

จะตองตายในทสด

ดงนน : กลมคนทเปนโรงมะเรงระยะสดทายตองตายทกคน

5. วธการทางวทยาศาสตร (Scientific Approach) เปนวธแสวงหาความรของมนษยทชารลส ดาร

วน (Charles Darwin) และจอหน ดวอ (John Dewey)ไดพฒนาและนาแนวคดเชงยอนกลบ (Reflective

Thinking) และแนวคดการแกปญหา (Problem Solving) มาเปนพนฐานในการคดเปนกระบวนการศกษา

ขอเทจจรงและความรตางๆ โดยผานการสงเกต การดาเนนการตามแนวคดทฤษฎตางๆ การทดสอบ

การคนพบ การทบทวน และการทาซา ผลตความรใหมจากกระบวนการทมความสมพนธกนและ

เกยวของเปนวฏจกร โดยวธการทางวทยาศาสตร คอ การพจารณาใหใกลความจรงมากทสด โดยอาศย

การศกษาขอเทจจรง ทฤษฎและการทดสอบเครองมอ ดงนนวธการวทยาศาสตร ถอวาเปนวธการทม

หลกเกณฑและเหตผลทสามารถอธบายไดมลกษณะการศกษาทเปนระบบ ตรงไปตรงมาปราศจากความ

ลาเอยงและสามารถพสจนได ประกอบดวย 5 ขนตอนดวยกน ซงเรยกวาขนตอนวธการทางวทยาศาสตร

ดงน

1. ขนปญหา (Problem) เปนการระบและกาหนดขอบเขตของปญหาของสงทตองการศกษา

ใหชดเจน

2. ขนตงสมมตฐาน (Hypotheses) เปนการคาดเดาหรอคาดคะเนคาตอบของปญหาไว

ลวงหนาอยางมเหตผล

11

3. ขนรวบรวมขอมล (Collecting data) เปนการรวบรวมขอมลและขอเทจจรงตางๆ ท

เกยวกบประเดนปญหาทกาหนด

4. ขนวเคราะหขอมล (Analysis) เปนการจดกระทากบขอมลทรวบรวม มาได โดยวธการ

ตรรกศาสตรหรอวธการทางสถต เพอตรวจสอบสมตฐานทตงไว

5. ขนสรปผล (Conclusion) เปนการสรปจากการวเคราะหขอมลวาขอเทจจรงของปญหาท

แทจรงนนคออะไร

ทกษะการแสวงหาความรดวยตนเอง

การแสวงหาความร เปนทกษะทตองอาศยการเรยนรและวธการฝกฝนจนเกดความชานาญทาให

เกด แนวความคดความเขาใจทถกตองและกวางขวางยงขน เนองจากผทแสวงหาความรจะเกดทกษะใน

การคนควาสงทตองการและสนใจอยากรจากแหลงเรยนรตางๆ จะทาใหทราบขอเทจจรง และสามารถ

เปรยบเทยบขอเทจจรงทไดมาวาควรเชอไดหรอไม

ทกษะในการสรางปญญาเพอนาไปสการแสวงหาความรดวยตนเองม 10 ขนตอน ดงน (พฒนา

ทกษะการแสวงหาความรใหกบตนเอง, 2554 : ออนไลน)

1. ทกษะการสงเกต คอ การสงเกตสงทเหน สงแวดลอม หรอสงทตองการจะศกษา โดยสงเกต

เกยวกบแหลงทมา ความเหมอน ความแตกตาง สาเหตของความแตกตาง ประโยชน และผลกระทบ วธ

ฝกการสงเกต คอ การฝกสมาธ เพอใหมสต และทาใหเกดปญญา มโลกทรรศน มวธคด

2. ทกษะการบนทก คอ การบนทกสงทตองจาหรอตองศกษา มหลายวธ ไดแก การทาสรป

ยอ การเขยนเคาโครงเรอง การขดเสนใต การเขยนแผนภม การทาเปนแผนภาพ หรอ ทาเปนตาราง

เปนตน วธฝกการบนทก คอ การบนทกทกครงทมการสงเกต มการฟง หรอมการอาน เปนการพฒนา

ปญญา

3. ทกษะการนาเสนอ คอ การทาความเขาใจในเรองทจะนาเสนอใหผอนรบรได โดยจดจาในสง

ทจะนาเสนอออกมาอยางเปนระบบ ซงสามารถทาไดหลายรปแบบ เชน การทารายงานเปนรปเลม การ

รายงานปากเปลา การรายงานดวยเทคโนโลย เปนตน วธฝกการนาเสนอ คอ การฝกตามหลกการของ

การนาเสนอในรปแบบตาง ๆ ดงกลาวอยางสมาเสมอ จนสามารถนาเสนอ ไดดซงเปนการพฒนาปญญา

4. ทกษะการฟง คอ การจบประเดนสาคญของผพด สามารถตงคาถามเรองทฟงได รจดประสงค

ในการฟง แสวงหาความรจะตองคนหาเรองสาคญในการฟงใหได วธฝกการฟง คอ การทาเคาโครง

เรองทฟง จดบนทกความคดหลก หรอถอยคาสาคญลงในกระดาษบนทกทเตรยมไว อาจตงคาถามใน

ใจ เชน ใคร อะไร ทไหน เมอไร เพราะเหตใด อยางไร เพราะจะทาใหการฟง มความหมายและม

ประสทธภาพมากขน

5. ทกษะการถาม คอ การถามเรองสาคญ ๆ การตงคาถามสน ๆ เพอนาคาตอบมา เชอมตอให

สมพนธกบสงทเรารแลวมาเปนหลกฐานสาหรบประเดนทกลาวถง สงททาใหเราฟง ไดอยางม

12

ประสทธภาพ คอ การถามเกยวกบตวเราเอง การฝกถาม-ตอบ เปนการฝกการใชเหตผลวเคราะห

สงเคราะห ทาใหเขาใจในเรองนน ๆ อยางชดเจน ถาเราฟงโดยไมถาม-ตอบ กจะเขาใจ ในเรองนน ๆ ไม

ชดเจน

6. ทกษะการตงสมมตฐานและตงคาถาม คอ การตงสมมตฐาน และตงคาถาม สงทเรยนรไป

แลวไดวา คออะไร มประโยชนอยางไร ทาอยางไรจงจะสาเรจได การฝกตงคาถาม ทมคณคาและม

ความสาคญ ทาใหอยากไดคาตอบ

7. ทกษะการคนหาคาตอบจากแหลงการเรยนรตาง ๆ เชน จากหนงสอ อนเทอรเนต คยกบคน

แก แลวแตธรรมชาตของคาถาม การคนหาคาตอบตอคาถามทสาคญจะสนก และทาใหไดความรมาก

บางคาถามหาคาตอบทกวถทางแลวไมพบ ตองหาคาตอบตอไปดวยการวจย

8. ทกษะการทาวจยสรางความร การวจยเพอหาคาตอบเปนสวนหนงของ กระบวนการเรยนร

ทกระดบ การวจยจะทาใหคนพบความรใหม ทาใหเกดความภมใจ สนก และมประโยชนมาก

9. ทกษะการเชอมโยงบรณาการ คอ การเชอมโยงเรองทเรยนรมา ใหเหนภาพรวม

ทงหมด มองเหนความงดงาม มองใหเหนตวเอง ไมควรใหความรนนแยกออกเปนสวน ๆ

10. ทกษะการเขยนเรยบเรยง คอ การเรยบเรยงความคดใหประณตขน โดยการคนควา หา

หลกฐานอางองความรใหถถวน แมนยาขน การเรยบเรยงทางวชาการจงเปนการพฒนาปญญาอยาง

สาคญ และเปนประโยชนในการเรยนรของผอนในวงกวางออกไป

กลาวโดยสรป การแสวงหาความรดวยตนเองจะเกดขนได ผแสวงหาความรจะตองฝกฝนทกษะ

ในการสงเกต การบนทก การนาเสนอ การฟง การถาม การตงสมมตฐานและตงคาถาม การคนหาคาตอบ

จากแหลงการเรยนรตางๆ การทาวจยสรางความร การเชอมโยงบรณาการ และการเขยนเรยบเรยง

กจกรรมท 1

1. ใหผเรยนแบงกลมๆละ 3-5 คน สรปความเขาใจเรองความพอเพยงตามหลกแนวคดของปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยงแลว นาเสนอในการพบกลม และเสนออาจารยทปรกษา

2. เศรษฐกจพอเพยงคออะไร ใหผเรยนอธบายพอสงเขป

3. ใหผเรยนอธบายหลกการของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

4. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมความสาคญตอการพฒนาประเทศและพฒนาคนอยางไร จงอธบาย

5. มนษยสามารถแสวงหาความรไดอยางไรบาง จงอธบาย

13

บทท 2

การประกอบอาชพอยางพอเพยง

สาระสาคญ

การประกอบอาชพอยางพอเพยงตองอาศยหลกความพอประมาณ ความมเหตผล ความม

ภมคมกนในตวทดในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มาพจารณาจดการทรพยากรทมอยของตวเอง

ครอบครว และชมไดอยางถกตอง เหมาะสมกบอาชพทตนเองตดสนใจเลอกทาแลวใชเงอนไขความร

เงอนไขคณธรรมเปนเครองมอกาหนดแนวทางปฏบตทมประสทธภาพใชดาเนนงานการประกอบอาชพ

อยางพอเพยง

ผลการเรยนทคาดหวง

บอกแนวทาง ในการนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการประกอบอาชพ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงกบการจดการทรพยากรทมอยของตนเอง

ครอบครว ชมชน

เรองท 2 หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงกบการประกอบอาชพ

14

เรองท 1 หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกบการจดการทรพยากรทมอยของตนเอง

ครอบครว ชมชน

เศรษฐกจพอเพยงเปนเศรษฐกจทพอเพยงกบตนเองทาใหอยไดไมตองเดอดรอน มสงจาเปนททา

ไดโดยตวเองไมตองแขงขนกบใคร และมเหลอเพอชวยเหลอผทไมม อนนาไปสการแลกเปลยนในชมชน

และขยายไปจนสามารถทจะเปนสนคาสงออก เศรษฐกจพอเพยงเปนเศรษฐกจระบบเปดทเรมจากตนเอง

และความรวมมอ วธการเชนนจะดงศกยภาพของ ประชากรออกมาสรางความเขมแขงของครอบครว ซงม

ความผกพนกบ “จตวญญาณ” คอ “คณคา” มากกวา “มลคา”

ในระบบเศรษฐกจพอเพยงจะจดลาดบความสาคญของ “คณคา” มากกวา “มลคา” มลคานนขาด

จตวญญาณ เพราะเปนเศรษฐกจภาคการเงน ทเนนทจะตอบสนองตอความตองการทไมจากดซงไร

ขอบเขต ถาไมสามารถควบคมไดการใชทรพยากรอยางทาลายลางจะรวดเรวขนและปญหาจะตามมา เปน

การบรโภคทกอใหเกดความทกขหรอพาไปหาความทกข และจะไมมโอกาสบรรลวตถประสงคในการ

บรโภค ทจะกอใหเกดความพอใจและความสข (Maximization of Satisfaction) ผบรโภคตองใชหลก

ขาดทนคอกาไร (Our loss is our gain) อยางนจะควบคมความตองการทไมจากดได และสามารถจะลด

ความตองการลงมาได กอใหเกดความพอใจและความสขเทากบไดตระหนกในเรอง “คณคา” จะชวยลด

คาใชจายลงได ไมตองไปหาวธทาลายทรพยากรเพอใหเกดรายไดมาจดสรรสงทเปน “ความอยากทไมมท

สนสด” และขจดความสาคญของ “เงน” ในรปรายไดทเปนตวกาหนดการบรโภคลงไดระดบหนง แลวยง

เปนตวแปรทไปลดภาระของกลไกของตลาดและการพงพงกลไกของตลาด ซงบคคลโดยทวไปไม

สามารถจะควบคมได รวมทงไดมสวนในการปองกนการบรโภคเลยนแบบ (Demonstration Effects) จะ

ไมทาใหเกดการสญเสย จะทาใหไมเกดการบรโภคเกน (Over Consumption) ซงกอใหเกดสภาพเศรษฐกจ

ด สงคมไมมปญหา การพฒนายงยน

ประเทศไทยอดมไปดวยทรพยากรและยงมพอสาหรบประชาชนไทยถามการจดสรรทด โดยยด

" คณคา " มากกวา " มลคา " ยดความสมพนธของ “บคคล” กบ “ระบบ” และปรบความตองการทไม

จากดลงมาใหไดตามหลกขาดทนเพอกาไร และอาศยความรวมมอเพอใหเกดครอบครวทเขมแขงอนเปน

รากฐานทสาคญของระบบสงคม

ในการผลตนนจะตองทาดวยความรอบคอบไมเหนแกได จะตองคดถงปจจยทมและประโยชน

ของผเกยวของ มฉะนนจะเกดปญหาอยางเชนบางคนมโอกาสทาโครงการแตไมไดคานงวาปจจยตาง ๆ

ไมครบ ปจจยหนงคอขนาดของโรงงาน หรอเครองจกรทสามารถทจะปฏบตได แตขอสาคญทสด คอ

วตถดบ ถาไมสามารถทจะใหคาตอบแทนวตถดบแกเกษตรกรทเหมาะสม เกษตรกรกจะไมผลต ยงถาใช

วตถดบสาหรบใชในโรงงานนน เปนวตถดบทจะตองนามาจากระยะไกล หรอนาเขากจะยงยาก เพราะวา

15

วตถดบทนาเขานนราคายงแพง บางปวตถดบมบรบรณ ราคาอาจจะตาลงมา แตเวลาจะขายสงของทผลต

จากโรงงานกขายยากเหมอนกน เพราะมมากจงทาใหราคาตก หรอกรณใชเทคโนโลยทางการเกษตร

เกษตรกรรดวาเทคโนโลยทาใหตนทนเพมขน และผลผลตทเพมนนจะลนตลาด ขายไดในราคาทลดลง

ทาใหขาดทน ตองเปนหนสน

การนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในการจดสรรทรพยากรทมอยของตนเอง ครอบครว

และชมชนจะชวยใหดารงชวตอยางไมเดอดรอน และเกดความยงยน โดยคานงถง

1. รจกใชและจดการทรพยากรทมอยอยางชาญฉลาดและรอบคอบ โดยเรมตนผลตหรอบรโภค

ภายใตขอจากดของรายไดหรอทรพยากรทมอยไปกอน คอใชหลกพงพาตนเอง โดยมงเนนการผลตพชผล

ใหเพยงพอกบความตองการบรโภคในครวเรอนเปนอนดบแรก เมอเหลอจากการบรโภคแลวจงคานงถง

การผลต เพอการคาเปนอนดบรองลงมา รจกประมาณตนโดยใชทรพยากรอยางประหยด ไมฟมเฟอย ใน

การลงทนประกอบอาชพใหเปนไปตามกาลงทรพยและศกยภาพของตนเอง เชน

1.1 ปลกผกสวนครวลดคาใชจาย

1.2 นานาทผานการใชแลวในครวเรอนมารดพชผกสวนครว

1.3 นาพชผกสวนครวทเพาะปลกไดมาบรโภค แบงปนเพอนบาน บางสวนนาไปขายทตลาด

สวนทเหลอนาไปเลยงหม

1.4 นาเงนจากการขายพชผกสวนครวและหมไปซอสนคาและบรการทสมาชกในครวเรอน

ตองการและมความจาเปนในการอปโภคบรโภค

1.5 เกบออมเงนสวนทเหลอจากการบรโภคไวใชจายในอนาคต

1.6 นาเงนสวนหนงมาลงทนซอเมลดพช เพอเพาะปลกตอไป

2. เลอกใชทรพยากรทมอย ใหเกดความยงยนสงสด โดยการนาทรพยากรหรอวสดตางๆ ท

สามารถหาไดงายในชมชนมาใชประโยชน ใชทรพยากรทมอยในชมชนอยางคมคาดวยการหมนเวยนทน

ธรรมชาตในพนท เพอเพมขดความสามารถในการควบคมการผลตไดดวยตนเอง ชวยลดภาระการเสยง

ดานราคาจากการไมสามารถควบคมระบบตลาด ไดอยางมประสทธภาพ และใชทรพยากร โดยคานงท

ไมเปนภยกบสงแวดลอม เชน

2.1 การทาไรนาสวนผสมและการเกษตรผสมผสานเพอใหมการหมนเวยน มสนคา

หลากหลาย ลดภาวะเสยงดานราคา

2.2 การจางแรงงานภายในชมชน เพอสงเสรมใหตนเอง ครอบครว และชมชนมรายได

2.3 การทาปยหมกปยคอกและใชวสดเหลอใชเปนปจจยการผลต (ปย) เพอลดคาใชจายและ

บารงดน

2.4 การเพาะเหดฟางจากวสดเหลอใชในไรนา

2.5 การปลกไมผลสวนหลงบาน และไมใชสอยในครวเรอน

2.6 การปลกพชสมนไพร ชวยสงเสรมสขภาพอนามย

16

2.7 การเลยงปลาในรองสวน ในนาขาวและแหลงนา เพอเปนอาหารโปรตนและรายไดเสรม

2.8 การเลยงไกพนเมอง และไกไข ประมาณ 10 – 15 ตวตอครวเรอนเพอเปนอาหารในครวเรอน

โดยใชเศษอาหาร รา และปลายขาวจากผลผลตการทานา การเลยงสตวจากการปลกพชไร เปนตน

2.9 การทากาซชวภาพจากมลสตว

เรองท 2 หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงกบการประกอบอาชพ

จากพระราชดารส : เศรษฐกจพอเพยง มไดจากดเฉพาะของเกษตรกรหรอชาวไรชาวนาเพยงเทานน

แตเปนเศรษฐกจของทกคนทกอาชพ ทงทอยในเมองและอยในชนบท เชน ผทไดเปนเจาของโรงงาน

อตสาหกรรมและบรษทในระบบเศรษฐกจพอเพยง ถาจะตองขยายกจการเพราะความเจรญเตบโตจากเนอ

ของงาน โดยอาศยการขยายตวอยางคอยเปนคอยไป หรอหากจะกยมกกระทาตามความเหมาะสม ไมใชกมา

ลงทนจนเกนตวจนไมเหลอทมนใหยนอยได เมอภาวะของเงนผนผวน ประชาชนกจะตองไมใชจายฟมเฟอย

เกนตว และ (จากการศกษารายงานการวจยศกษาการประกอบอาชพตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ของชมชนบานโงกนา) นาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชในกระบวนการประกอบอาชพของ

ชมชนบานโงกนา ตาบลนาขยาด อาเภอควนขนน จงหวดพทลง ไดรบการคดเลอกใหเปนหมบาน

เศรษฐกจชมชนพงตนเอง ของจงหวดพทลง ในป 2544 และเปนหม บ านตนแบบในการสงเสรมเศรษฐกจ

พอเพยงทงในระดบครวเรอน กลมองคกร และระดบหมบาน ไดยดหลกทางสายกลาง อนไดแก

3 หวงยดเหนยว และ2 หวงเงอนไขการปฏบต โดยเสนอผลการวคราะหในแตละดานดงน

3 หวงยดเหนยว

1. ดานความพอประมาณ

ชมชนร จ กใชทรพยากรธรรมชาตทมอย อ ยางพอเพยง เหมาะสมแบบคอยเปนคอยไป ใช

เทคโนโลยเทาทจาเปน มรายไดเสรมจากการปลกผก เลยงสกร เลยงโค เลยงปลาดก ไวจนเจอครอบครว

อกทางหนง สภาพเศรษฐกจของครอบครวเหมาะสมตามอตภาพของตน

2. ดานความมเหตผล

ใชทรพยากรทกชนดอยางประหยดและมประสทธภาพสงสด เนนการใชวตถดบภายในทองถน

และตอบสนองตลาดในทองถน เนนการจางงานเปนหลก โดยไมนาเทคโนโลยมาทดแทนแรงงาน มขนาด

การผลตทสอดคลองกบความสามารถในการบรหารจดการ เชน ใชพนททางการเกษตรทวางอย อ ยางค ม คา

โดยการปลกพชผกสวนครวขางบาน พนทสวนขางบาน ตามสายรวบาน บางครอบครว กปลกพชผกและ

ผลไมครบวงจรเพอลดคาใชจาย บางครอบครวกเลยงโค เลยงสกร เลยงปลาดก กลมอาชพทาขนม เพอ

เพมรายไดใหแกครวเรอนจากอาชพเสรม “ชาวบานโงกนาสวนใหญประกอบอาชพอยในชมชน ไมคอยไป

ทางานนอกหมบานและไมคอยมคนนอกมาคาขายหรอประกอบอาชพในหมบาน

17

3. ดานความมภมคมกนในตวทด

เนนการกระจายความเสยงจากการมผลผลตหลากหลาย ไมกอหนจนเกนความสามารถใน

ความบรหารจดการ มการเปดศนยปราชญชาวบานขนทกล มออมทรพยบานโงกนา ถายทอดความร แ ละ

ประสบการณใหกบคนในชมชน และกล มอาชพตางๆ ทงทเปนทางการและไมเปนทางการอยางตอเนอง

มการทากล ม ป ยชวภาพอดเมด ซงทาใหลดคาใชจายในการซอป ยเคมไดคอนขางมาก การรวมกล มทาปลา

ดกราทาใหเพมมลคาของปลาดก และถนอมอาหารเกบไวรบประทานไดนานขน นอกจากชวยในดาน

การประกอบอาชพหลกแลว ยงมกล ม ทาสบ เหลว ยาสระผม ซงกใหการสนบสนน และมส วนร

วมอย เสมอ ในสวนของขอเสนอแนะนน ยงบอกวา อยากใหหนวยงานทางราชการเขามาสงเสรม และให

ความร กบกล มตางๆ อยางสมาเสมอ และตอเนอง และอยากใหมกล มอาชพเสรมนใหความร ด านอาชพบา

งอยาง เชน การซอมรถ มอเตอรไซค การเยบผา การเชอมโลหะ ชางตดผม เปนตน เพราะหลาย

คนอยากใหหนวยงานทางราชการเขามาอบรมใหบาง เพอใหสามารถซอมแซมของตนเองไดและ

ประกอบอาชพเปนธรกจ หรอกลมของตนเอง เพอใหมรายไดเสรมของครอบครวดวย

2 หวงเงอนไขการปฏบต

1. เงอนไขความร

ในการประกอบอาชพของคนในชมชนบานโงกนา มความรอบคอบ มความร และมความ

ระมดระวง มการทาแผนแมบท การแบงงานความรบผดชอบในแตละกล ม ร จกการอนรกษทง

สงแวดลอมและประเพณ ร จ กการฟนฟสงทมคณคาทเคยหายไปแลว ใหกลบมาเปนประโยชนอกครง

หนงตลอดจนมการประยกตภมปญญาของการประกอบอาชพ แบบดงเดม นามาบรณาการกบเทคนคและ

วธการของการประกอบอาชพในสมยปจจบน แตทงนการสงเสรมการใหความร กตองทาอยางเปนระบบ

และตอเนอง ตลอดจนใหเกดความทวถงเพอใหบรรลเปาหมายสวนบคคลและของแตละกลมอาชพตางๆ

ตลอดจนใหสอดคลองกบกระแสโลกทมการเปลยนแปลง และความตองการของผ ร บสนคาและผ ร บ

บรการใหมากขน ทายทสดคอ การสงเสรมใหเยาวชนคนรนใหมไดรบการศกษาสงสดเทาทจะทาได

เพอใหเขาเหลานนกลบมาพฒนาบานเกดภายใตปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หวหนาครอบครวสวนใหญ

ไดอธบายใหทราบวา การประกอบอาชพซงสวนใหญเปนอาชพเกษตรกรรมนน มการถายทอดความร

จากคนร น ป ร น พอ ร น แม มายงรนลก และหลานไปตลอด สวนใหญแลวเปนการใหความร จากการไดลง

มอปฏบตรวมกน เชน เมอไปปลกยางกจะพาลกหลานไปดวย ในขณะทไปชวยเปนการใหเขาไดมสวน

รวม โดยการสอน แนะนา ใหลกหลานไดเหน การเลยงสกรกเชนกน และอนๆ กเปนลกษณะน ถามมาให

ทางราชการนาความรมาใหกนานๆ มาครง แตกตองเปนหม บาน แตกถอวาเปนหม บานทโชคดท ม

ประชากร ชาวบาน ทเปนแหลงใหความรไดคอนขางมาก ถงแมวาคนรนใหมจะไมเรยนนอกบานมากขน

แตทานกรวบรวมความร และวสดอปกรณในการทามาหากนหรอประกอบอาชพใหเหน

18

2. เงอนไขคณธรรม

มความซอสตยในการประกอบการไมเอารดเอาเปรยบผ บรโภคและไมเอารดเอาเปรยบ

แรงงานลกคา มความขยนอดทน การประกอบอาชพของชมชนบานโงกนาสวนใหญแลว เปนคนทม

ความซ อสตย ในการประกอบอาชพของตนเอง มความขยน อดทน มการแบงปนระหวางครวเรอน

หวหนาครอบครวทมอาชพการทาสวนยางพารา มความซอสตยตอตนเองในการขายผลผลตจากยางพารา

ทเปนนายางมคณภาพ ไมมการใสนาและสงแปลกปลอม มความตระหนกในการเพาะปลก โดยพยายาม

หลกเลยงในการใชสารเคมในการกาจดศตรพช หนมาใชสารกาจดแมลงในธรรมชาตแทน ปยทใชสวน

ใหญกใชปยนาชวภาพ ทผลตขนมาเอง หรอใชมลปยคอก หรอปยชวภาพอดเมด เพอความปลอดภยของ

สมาชกในครวเรอนเอง และยงผลไปถงผทซอไปบรโภค

สวนการเลยงสตวกใชอาหารสตวจากธรรมชาตทมหรอเพาะปลกเอง เชน หญาทใชเลยงโค

เพาะอาหารสกรทเหลอจากเศษอาหาร และอาหารจากพชผก พชธรรมชาตทหาไดเอง หลกเลยงการใช

สารเรงเนอแดง เวลาสวนใหญใชไปในการทามาหาเลยงครว ใหสมาชกไดมสวนรวมหางไกลยาเสพตด

ถงแมวาหม บ านโงกนาจะเปนชมชนปลอดยาเสพตดกตาม ซงในขณะนไดทางานรวมกน และมการสอน

คณธรรมกบครอบครวดวย

กจกรรมท 2

แบงกลมผเรยนตามความสนใจ กลมละ 5 คน แลวดาเนนการดงตอไปน

1. ในแตละกลมระดมความคด ในประเดน “การนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชกบการใช

ทรพยากรทมอยของตนเอง ครอบคว ชมชน” แลวเลอกนาเสนอเพยงหวขอเดยววา กลมของตนสามารถนา

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในจดสรรทรพยากรอยางไร เชน การประหยดคาใชจาย การพงตนเอง

ความมเหตผล มภมคมกน ความร และคณธรรม เปนตน

2. ใหผเรยนแตละกลมเสนอแนวทางการเผยแพรปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในชวตประจาวน

หนาชนเรยน กลมละ 3 – 5 นาท โดยใหผเรยนและผสอนรวมประเมน แนวทางการเผยแพรฯ วา เหมาะสม

หรอควรแกไขอยางไร เชน การเผยแพรโดยใชปายโปสเตอร แผนพบ และการประชาสมพนธทาง Internet เปนตน

3. ผเรยนแตละกลมนาแนวทางการเผยแพรปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในการดาเนนชวต

ไปเผยแพรในสถานศกษาและชมชนใกลสถานศกษา

19

บทท 3

การวางแผนประกอบอาชพแบบพอเพยง

สาระสาคญ

การวางแผนการประกอบอาชพตามแนวทางหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนการกาหนด

ทศทาง ขอบเขต วตถประสงค เปาหมายและวธการประกอบอาชพ โดยมกระบวนการทชดเจนอยางเปน

ระบบ เพอใหบรรลเปาหมาย และความตองการดานอาชพของตนเอง โดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง นอกจากนผเรยนจาเปนตองมความรในเรองการจดทาโครงการและแผนงานประกอบอาชพ เพอ

พฒนาการประกอบอาชพใหประสบความสาเรจ และมความร ความเขาใจ การประกอบอาชพบน

ฐานความร และมคณธรรมในการประกอบอาชพ

ผลการเรยนทคาดหวง

1. ผเรยนสามารถนาความรจากการเรยนไปใชในการวางแผนการประกอบอาชพ ตามปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง

2. ผ เรยนสามารถจดทาโครงงานการประกอบอาชพ ตามแผนงานทวางไวไดอยางถกตอง

เหมาะสม

3. ผเรยนมความร ความเขาใจ การประกอบอาชพบนฐานความร คคณธรรม

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 การวางแผนการประกอบอาชพ ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เรองท 2 โครงการและแผนงานประกอบอาชพ ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

20

เรองท 1 การวางแผนการประกอบอาชพ ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

การประกอบอาชพ คอการทามาหากนของมนษย เปนการแบงหนาท การทางานของคนใน

สงคม และทาใหดารงชวตในสงคมได บคคลทประกอบอาชพจะไดคาตอบแทน หรอรายไดทจะ

นาไปใชจายในการดารงชวต และสรางมาตรฐานทดใหแกครอบครว ชมชน และประเทศชาต ความ

จาเปนของการประกอบอาชพม ดงน

1. เพอตนเอง การประกอบอาชพทาใหมรายไดมาจบจายใชสอยในชวต

2. เพอครอบครว ทาใหสมาชกของครอบครวไดรบการเลยงดทาใหมคณภาพชวตทดขน

3. เพอชมชน ถาสมาชกในชมชนมอาชพและมรายไดดจะสงผลใหสมาชกมความเปนอยดขน

อยดกนด สงผลใหชมชนเขมแขงทางเศรษฐกจและพฒนาตนเองได

4. เพอประเทศชาต เพอประชากรของประเทศมการประกอบอาชพทด มรายไดด ทาใหม

รายไดทเสยภาษใหกบรฐบาลมรายไดไปใชบรหารประเทศตอไป

มนษยไมสามารถผลตสงตางๆมาสนองความตองการของตนเองไดทกอยางจาตองมการแบงกน

ทาและเกดความชานาญ จงทาใหเกดการแบงงานและแบงอาชพตาง ๆ ขน สาเหตทตองมการแบงอาชพ

คอ การทมนษยมความรความสามารถของแตละคนแตกตางกน มตาแหนงทางภมศาสตรและภมประเทศ

ทแตกตางกน และไดรบมอบหมายใหทาหนาททแตกตางกน การประกอบอาชพ เปนเรองสาคญในชวต

เรองหนง เนองจากทกคนตองมอาชพถงจะธารงชวตอยได แตจะเปนอาชพแบบใด ทาอะไร ทาอยางไร

ใหมชวตอยได หรอทาอยางไรถงจะประสบความสาเรจในอาชพททาอย กขนอยกบการวางแผนการ

ประกอบอาชพนน ๆ การประกอบอาชพใหประสบความสาเรจตามความตองการ จาเปนตองมการวาง

แผนการประกอบอาชพทชดเจน เปนระบบ

การวางแผน เปนเรองของการกาหนดความตองการ วธการดาเนนการ และคาดหมาย ผลการ

ดาเนนการในอนาคต โดยใชหลกวชาการ เหตผล มขอมลตวเลขประกอบ มการเสนอปญหาเพอขจด

อปสรรคทจะมาถงเปาหมายขางหนาได ทาใหผปฏบตรไดวาจะทาอะไร ทไหนเมอใด กบใครทาอยางไร

และทาเพออะไรไดอยางชดเจน ซงนาไปสแนวทางการปฏบตงานทถกตองและไดผล

ดงนน การวางแผนการประกอบอาชพ จงเปนการกาหนดทศทาง ขอบเขต วตถประสงค

เปาหมายและวธการประกอบอาชพ โดยมกระบวนการทชดเจนอยางเปนระบบ เพอใหบรรลเปาหมาย

และความตองการดานอาชพของตนเอง การประกอบอาชพมหลายรปแบบ หลายวธการ หลากหลาย

แนวทางทจะทาใหประสบความสาเรจในอาชพนนๆ

21

การวางแผนการประกอบอาชพ กเหมอนกบ เสาไฟทใหแสงสวางตามทองถนนทผานไปมา

เพอใหเกดความปลอดภยในการเดนทางตลอดเสนทางนน การวางแผนการประกอบอาชพจงเปนเรองท

สาคญยง การจะประสบความสาเรจในการประกอบอาชพได กขนอยกบการวางแผนการประกอบอาชพ

ทถกตอง และการทจะวางแผนการประกอบอาชพ ควรจะตองศกษา ดงน

1. การรจกตนเอง การเลอกอาชพดเหมอนจะเปนการตดสนใจครงยงใหญในชวตของคนเรา

เพราะนนคอตวกาหนดรายไดทจะเกดขน จากความสามารถของเราเอง และไมนาเชอวาหลายคนยอมทน

อยกบอาชพทตนเองเกลยดได หรอไมไดใชความสามารถทแทจรงในการทางานเลย เพราะพวกเขาไมเคย

เกดความสงสยวา จรงๆแลวตนเองตองการอะไร “การขาดความเชอมนในตนเอง คอสาเหตหนงททาให

คนบางคนเลอกทางานทหางไกลจากความสามารถทแทจรงของตนเอง และเปนสาเหตใหคนยายตาแหนง

งานของตนเอง หรอเปนสาเหตททาใหคนเราเลอกเปลยนอาชพทงทกาวไปไดเพยงครงทางเทานน”

การสรางความเชอมนใหตนเอง ควรเรมตนจากการคนหาตนเองวา “เราเปนใคร” “เราอยากทา

อะไร” “เราทาอะไรไดด” “เราทาอะไรบอยทสด” และคาตอบทไดกลบมาจะชวยใหเราทราบวาตนเองม

ทกษะความสามารถ ความสนใจ คานยม ความชอบสวนตว และรปแบบการทางานในดานใด

และในชวงทกาลงสารวจตวตนของตนเองนน อยาลมบอกเรองนใหคนในครอบครว เพอนสนทของเรา

ทราบ เพราะพวกเขาอาจชวยใหคณคนพบตวตนของตนเองไดเรวขน ซงคนเหลานนตองเปนคนทรจกคณ

มาเปนเวลาหลายป จงจะสามารถบอกไดวาคณมจดออน-จดแขงในดานใดบาง หรอทาแบบทดสอบ

บคลกภาพหรอความถนด แลวใชประโยชนจากคาแนะนาทไดจากการทาแบบสารวจ “การตอบคาถามท

เกยวกบการประกอบอาชพอาจทาใหทราบขอมลของตนเอง ซงเราไมเคยทราบมากอน แตผเชยวชาญดาน

การประกอบอาชพสามารถชวยใหมองเหนความสามารถในสวนนนๆได”

2. การศกษาการประกอบอาชพ ปจจบนนมอาชพตางๆเกดขนหลายพนอาชพ หากขาดแผนการ

ทางาน อาจกอใหเกดการเลอกอาชพทไมเหมาะสมกบตนเองได หากรจกประเมนความสามารถของ

ตนเองอยางซอสตย โอกาสทจะเลอกอาชพไดอยางเหมาะสมยอมสงตามไปดวย ควรเลอกประกอบอาชพ

โดยยดจากความรสกภายในเปนหลก เลอกงานทเหมาะสมกบตนเองเทานน วธทจะชวยใหเกบขอมล

เกยวกบอาชพทเหมาะสมกบตนเองได ม 2-3 วธ นนกคอ อานรายละเอยดอาชพตางๆในประกาศรบ

สมครงาน หาขอมลในอนเตอรเนต เพราะอนเตอรเนตเปนแหลงขอมลทสามารถใหขอมลทกเรองได

อยางนาอศจรรย นอกจากนยงสามารถหาขอมลจากประสบการณของผอนไดดวย เชน บทสมภาษณของ

ผอนทประกอบอาชพทคณสนใจ หรอสอบถามขอมลการทางานจากผอน ซงขอมลการสมภาษณ เหลาน

อาจจะชวยใหคณทราบสภาพความเปนจรงเกยวกบการทางานนนๆอกดวย

22

3. การตดสนใจ เปนขนตอนสาคญหลงจากไดจบมอกบตนเอง เพอมองหางานทเหมาะสมกบ

ตนเองแลว กมาถงขนตอนสาคญ กลยทธหนงทจะทาใหสามารถตดสนใจได นนกคอ การรางความ

ตองการของตนเองภายใน ระยะเวลาหนงปลงในกระดาษ จากนนกเพมเปน 5 ป หรอ 10 ป ตอไป อกวธ

คอ เปรยบเทยบ ขอดและขอเสยของการทางาน สาหรบสองหรอสามอาชพทตนเองสนใจมากทสด และ

เลอก อาชพทตนเองคดวาเหมาะสมทสด

เม อตดสนใจเลอกแลว กถงเวลาทดสอบสงทเลอกเอาไว ตองคนหาโอกาสใหตนเองอกครง

ยอมรบการฝกงาน เพอโอกาสทจะไดงานในอนาคต หรอเลอกเรยนเกยวกบการทางานนนๆ เพมเตม

รวมทงหาทางอบรมหรอฝกปฏบตงานเกยวกบอาชพทตนเองสนใจนนดวย

การเตรยมตวอยางด ยอมดกวาการสละสทธโดยไมไดลองทาอะไรเลย การทางานชวคราว หรอ

งานอาสาสมครเปนการสงสมประสบการณในงานทางานอยางชาๆ เปนสงจาเปน สาหรบการทางานทม

คณภาพ ซงจะกลายเปนทพอใจของนายจางตอไป นอกจากนควรเปน สมาชกชมชมทมกจกรรมเกยวกบ

การทางาน เพราะจะชวยใหสามารถหาคาแนะนาไดจาก สมาชกทานอนๆ ในการคนหางาน คาแนะนา

รวมทงเปนบคคลอางองใหเราไดอกดวย กเหมอนกบ คณใชนวจมลงไปในนาเพอทดสอบ คณจะพบวา

ตนเองไดประสบการณตางๆ มากมายโดยไมมขอผกมดทงดานเวลา และความมงมน หากคณคนพบวา

อาชพทคณเลอก ไมไดเปนไปตามทตนเองคาดหวงไว กสามารถหาตวเลอกใหมได จนกวาจะพบสงท

ตนเอง ตองการ

แตการวางแผนการประกอบอาชพกยงไมใชจดสนสดสาหรบเรองน กจกรรมตาง ๆ จะเปลยนไป

เรอย ๆ ตามความเปลยนแปลงในตวคณ “คณตองรจกการยดหยน และพรอมทจะพฒนาแผนการของ

ตนเอง เพอคนหาสงใหมๆ ใหกบตนเอง รวมทงมองหาโอกาสสรางความกาวหนาใหตนเองอยเสมอ” ใน

เรองของการทางาน การวางแผนยอมทาใหการทางานมประสทธภาพมากกวาการ การนงเฉย

การประกอบอาชพ สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. การประกอบอาชพอสระ มลกษณะเปนเจาของกจการ ดาเนนการบรหารจดการดวยตนเอง

ในรปของกลมอาชพ หางหนสวน บรษท ฯลฯ การประกอบการหรอเจาของตองมความตงใจ อดทน

ทมเท ไมยอทอตออปสรรค เพอใหกจการดาเนนไปจนเกดความมนคงประสบความสาเรจ การประกอบ

อาชพอสระยงสามารถแบงเปน

1.1 อาชพอสระดานการผลต ผประกอบอาชพตองมกระบวนการ หรอขนตอนการผลตหรอ

การแปรรปสนคาออกไปจาหนายในทองตลาด ในลกษณะขายสงหรอขายปลก เชน การทาอาหาร การทา

สวนผลไม การเลยงปลา ฯลฯ

23

1.2 อาชพอสระดานการใหบรการ เปนอาชพทนยมกนอยางแพรหลายตามสภาพแวดลอม

และวถชวต ทาใหคนทมเวลาวางนอยหนมาพงเทคโนโลยประกอบกบการประกอบอาชพงานการ

ใหบรการมความเสยงนอย การลงทนตา การประกอบอาชพดานนปจจบนจงแพรหลาย เชน บรการทา

ความสะอาด บรการซกรดเสอผา บรการลางรถยนต ซอมอปกรณไฟฟา การทานายโชคชะตา เปนตน

2. การประกอบอาชพรบจาง เปนการประกอบอาชพโดยไมไดเปนผประกอบการ แตตอง

ทางานตามทเจานายมอบหมาย ไดรบคาตอบแทนเปนเงน อาหาร ทพกอาศย และสงจาเปนอน ๆ ปจจบน

สงคมไทยสวนใหญนยมเปนลกจาง เนองจากความรบผดชอบมจากดไมเสยงกบผลกาไรขาดทน ซงอาจ

ทางานในสถานประกอบการขนาดใหญ หรอขนาดเลก หรอเปนธรกจการผลตหรอการบรการ เชน

โรงงานพนกงานขาย พนกงานบรษท พนกงานธนาคาร พนกงานบญช เปนตน

การประกอบอาชพของบคคลทกคน ยอมมงหวงใหตนเองประสบความสาเรจในอาชพ หนาท

การงานทงนน และแนวทาง วธการทจะนาไปสความสาเรจ สามารถยดเปนหลกการ แนวทางในการ

ประกอบอาชพไดทกอาชพ คอหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

การประกอบอาชพตามแนวทางหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ควรยดหลกในการปฏบตตน

ดงน

1. ยดความประหยด ตดทอนคาใชจายในทกดาน ลดละความฟมเฟอยในการดารงชวตอยาง

จรงจง ดงพระราชดารสวา “ความเปนอยทตองไมฟงเฟอ ตองประหยดไปในทางทถกตอง” ปฏบตได

ดวยวธจดบนทกหรอทาบญชครวเรอน

2. ยดถอการประกอบอาชพดวยความถกตอง สจรต แมจะตกอยในภาวะขาดแคลนในการดารง

ชพกตาม ดงพระราชดารสทวา “ความเจรญของคนทงหลายยอมเกดมาจากการประพฤตชอบและการหา

เลยงชพของตนเปนหลกสาคญ”

3. ละเลกการแกงแยงประโยชน และแขงขนกนในทางการคาขายประกอบอาชพแบบตอสกน

อยางรนแรงดงอดต ซงมพระราชดารสเรองนวา “ความสขความเจรญอนแทจรงนน หมายถง ความสข

ความเจรญทบคคลแสวงหามาไดดวยความเปนธรรมทงในเจตนา และการกระทา ไมใชไดมาดวยความ

บงเอญ หรอดวยการแกงแยงเบยดบงมาจากผอน”

4. ใฝหาความร ไมหยดนงท จะหาทางในชวตหลดพนจากความทกขยากครงน โดยตอง

ขวนขวายใฝหาความรใหเกดมรายไดเพมพนขนจนถงขนพอเพยงเปนเปาหมายสาคญ พระราชดารสตอน

หนงทใหความชดเจนวา “การทตองการใหทกคนพยายามท จะหาความร และสรางตนเองใหมนคงนเพอ

ตนเอง เพอทจะใหตวเองมความเปนอยทกาวหนาทมความสข พอมพอกนเปนขนหนง และขนตอไป ก

คอใหมเกยรตวายนไดดวยตวเอง”

5. ปฏบตตนในแนวทางทด ลดละสงยวกเลสใหหมดสนไป ทงนดวยสงคมไทยทลมสลายลงใน

ครงน เพราะยงมบคคลจานวนมใชนอยทดาเนนการโดยปราศจากละอายตอแผนดน พระบาทสมเดจพระ

เจาอยหวไดพระราชทานพระราโชวาทวา “พยายามไมกอความชวใหเปนเครองทาลายตวทาลายผอน

24

พยายามลด พยายามละความชวทตวเองมอย พยายามกอความดใหแกตวอยเสมอ พยายามรกษา และ

เพมพนความดทมอยนนใหงอกงามสมบรณขน” ทรงยาเนนวาคาสาคญทสด คอ คาวา “พอ” ตองสราง

ความพอทสมเหตสมผลใหกบตวเองใหไดและเรากจะพบกบความสข

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง สามารถนามาเปน แนวทางในการประกอบอาชพไดทก

อาชพ เชน อาชพเกษตรกรรม อาชพธรกจ ฯลฯ

เศรษฐกจพอเพยงกบอาชพเกษตรกรรม

อาชพเกษตรกรรม ถอวาเปนอาชพหลกและเปนอาชพสาคญของประเทศ ประชากรของไทยไม

นอยกวารอยละ 60 ยงประกอบอาชพนอย อาชพเกษตรกรรมเกยวของกบการผลต และการจดจาหนาย

สนคาและบรการทางดานการเกษตร ผลผลตทางการเกษตรนอกจากใชในการบรโภคแลวยงใชเปน

วตถดบในการผลตทางอตสาหกรรมอกดวย ไดแก การทานา การทาไร ทาสวน เลยงสตว ฯลฯ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ไดพระราชทานพระราชดารฯ ใหเกษตรกรซงเปนคนสวนใหญของประเทศม

ความแขงแรงพอกอนทจะไปผลตเพอการคาหรอเชงพาณชย โดยยดหลกการ “ทฤษฎใหม” 3 ขน คอ

ขนท 1 มความพอเพยง เลยงตวเองไดบนพนฐานของความประหยดและขจดการใชจาย

ขนท 2 รวมพลงกนในรปกล ม เพอการผลต การตลาด การจดการ รวมทงดานสวสดการ

การศกษา การพฒนาสงคม

ขนท 3 สรางเครอขาย กลมอาชพและขยายกจกรรมทางเศรษฐกจทหลากหลาย โดยประสาน

ความรวมมอกบภาคธรกจ ภาคองคกรพฒนาเอกชน และภาคราชการในดานเงนทน การตลาด การผลต

การจดการและขาวสารขอมล

ทฤษฎใหมเปนแนวพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช เกยวกบการ

จดพนทดนเพอการอยอาศยและมชวตอยางยงยน โดยมแบงพนทเปนสวน ๆ ไดแก พนทนา พนทดนเพอ

เปนทนาปลกขาว พนทดนสาหรบปลกพชไรนานาพนธ และทสาหรบอยอาศย/เลยงสตว ในอตราสวน

3 : 3 : 3 : 1 เปนหลกการในการบรหารการจดการทดนและนา เพอการเกษตรในทดนขนาดเลกใหเกด

ประสทธภาพสงสด ดงน

1. มการบรหารและจดแบงทดนแปลงเลก ออกเปนสดสวนทชดเจน เพอประโยชนสงสดของ

เกษตรกร ซงไมเคยมใครคดมากอน

2. มการคานวณโดยหลกวชาการ เกยวกบปรมาณนาทจะกกเกบใหพอเพยง ตอการเพาะปลกได

ตลอดป

3. มการวางแผนทสมบรณแบบ สาหรบเกษตรกรรายยอย 3 ขนตอน เพอใหพอเพยงสาหรบเลยง

ตนเองและเพอเปนรายได

ขนท 1 ทฤษฎใหมขนตน สถานะพนฐานของเกษตรกร คอ มพนทนอย คอนขางยากจน อยใน

เขตเกษตรนาฝนเปนหลก โดยในขนท 1 นมวตถประสงคเพอสรางเสถยรภาพของการผลต เสถยรภาพ

ดานอาหารประจาวน ความมนคงของรายได ความมนคงของชวต และความมนคงของชมชนชนบท เปน

25

เศรษฐกจพงตนเองมากขน มการจดสรรพนททากนและทอย อาศย ใหแบงพนท ออกเปน 4 สวน ตาม

อตราสวน 30 : 30 : 30 : 10 ซงหมายถง พนทสวนทหนงประมาณ 30% ใหขดสระเกบกกนา เพอใชเกบกก

นาฝนในฤดฝนและใชเสรมการปลกพชในฤดแลง ตลอดจนการเลยงสตวนาและพชนาตาง ๆ (สามารถ

เลยงปลา ปลกพชนา เชน ผกบง ผกกะเฉดฯ ไดดวย) พนทสวนทสองประมาณ 30% ใหปลกขาวในฤดฝน

เพอใชเปนอาหารประจาวนในครวเรอนใหเพยงพอตลอดป เพอตดคาใชจายและสามารถพงตนเองได

พนทสวนทสามประมาณ 30% ใหปลกไมผล ไมยนตน พชผก พชไร พชสมนไพร ฯลฯ เพอใชเปน

อาหารประจาวน หากเหลอบรโภคกนาไปจาหนาย และพนทสวนทสประมาณ 10% ใชเปนทอยอาศย

เลยงสตว และโรงเรอนอน ๆ (ถนน คนดน กองฟาง ลานตาก กองปยหมก โรงเรอน โรงเพาะเหด คอก

สตว ไมดอกไมประดบ พชผกสวนครวหลงบาน เปนตน)

ทฤษฎใหมขนกาวหนา เมอเกษตรกรเขาใจในหลกการและไดลงมอปฏบตตามขนทหนงในทดน

ของตนเปนระยะเวลาพอสมควรจนไดผลแลว เกษตรกรกจะพฒนาตนเองจากขน “พออยพอกน” ไปสขน

“พอมอนจะกน” เพอใหมผลสมบรณยงขน จงควรทจะตองดาเนนการตามขนทสองและขนทสามตอไป

ตามลาดบ (มลนธชยพฒนา, 2542)

ขนท 2 ทฤษฎใหมขนกลาง เมอเกษตรกรเขาใจในหลกการและไดปฏบตในทดนของตนจน

ไดผลแลว กตองเรมขนทสอง คอ ใหเกษตรกรรวมพลงกนในรปกลม หรอ สหกรณ รวมแรง รวมใจกน

ดาเนนการในดาน

(1) การผลต เกษตรกรจะตองรวมมอในการผลตโดยเรมตงแต ขนเตรยมดน การหาพนธพช ปย

การหานา และอน ๆ เพอการเพาะปลก

(2) การตลาด เมอมผลผลตแลว จะตองเตรยมการตาง ๆ เพอการขายผลผลตใหไดประโยชน

สงสด เชน การเตรยมลานตากขาวรวมกน การจดหายงรวบรวมขาว เตรยมหาเครองสขาว ตลอดจนการ

รวมกนขายผลผลตใหไดราคาด และลดคาใชจายลงดวย

(3) ความเปนอย ในขณะเดยวกนเกษตรกรตองมความเปนอยทดพอสมควร โดยมปจจยพนฐาน

ในการดารงชวต เชน อาหารการกนตาง ๆ กะป นาปลา เสอผา ทพอเพยง

(4) สวสดการ แตละชมชนควรมสวสดการและบรการทจาเปน เชน มสถานอนามยเมอยามปวย

ไขหรอมกองทนไวใหกยมเพอประโยชนในกจกรรมตาง ๆ

(5) การศกษา มโรงเรยนและชมชนมบทบาทในการสงเสรมการศกษา เชน มกองทนเพอ

การศกษาเลาเรยนใหแกเยาวชนของชมชนเอง

(6) สงคมและศาสนา ชมชนควรเปนศนยกลางในการพฒนาสงคมและจตใจ โดยมศาสนาเปนท

ยดเหนยว

กจกรรมทงหมดดงกลาวขางตน จะตองไดรบความรวมมอจากทกฝายทเก ยวของ ไมวาสวน

ราชการ องคกรเอกชน ตลอดจนสมาชกในชมชนนนเปนสาคญ

26

ขนท 3 ทฤษฎใหมขนกาวหนา เมอดาเนนการผานพนขนทสองแลว เกษตรกรจะมรายไดดขน

ฐานะม นคงข น เกษตรกรหรอกล มเกษตรกรกควรพฒนากาวหนาไปส ข นท สามตอไป คอ ตดตอ

ประสานงานเพอจดหาทน หรอแหลงเงน เชน ธนาคาร หรอบรษทหางรานเอกชน มาชวยในการทาธรกจ

การลงทนและพฒนาคณภาพชวต ทงน ทงฝายเกษตรกรและฝายธนาคารกบบรษท จะไดรบประโยชน

รวมกน กลาวคอ

(1) เกษตรกรขายขาวไดในราคาสง (ไมถกกดราคา)

(2) ธนาคารกบบรษทสามารถซอขาวบรโภคในราคาตา (ซอขาวเปลอกจากเกษตรกรมาสเอง)

(3) เกษตรกรซอเครองอปโภคบรโภคไดในราคาตา เพราะรวมกนซอเปนจานวนมาก

(เปนรานสหกรณซอในราคาขายสง)

(4) ธนาคารกบบรษทจะสามารถกระจายบคลากร (เพอไปดาเนนการในกจกรรมตาง ๆ ให

เกดผลดยงขน)

ในปจจบนนไดมการนาเอาเกษตรทฤษฎใหมไปทาการทดลองขยายผล ณ ศนยศกษาการพฒนา

และโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร รวมทงกรมวชาการเกษตรไดดาเนนการจดทาแปลงสาธต

จานวน 25 แหง กระจายอยทวประเทศ นอกจากน กรมพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย กระทรวง

เกษตรและสหกรณ กองบญชาการทหารสงสด กองทพภาค กระทรวงกลาโหม และกระทรวงศกษาธการ

ไดมการดาเนนงานใหมการนาเอาทฤษฎใหมนไปใชอยางกวางขวางขน

แผนภาพ จาลองการจดสดสวนพนทตามแนวทฤษฎใหม

ระบบการจดการพนท

1. สระนา ขนาดประมาณ 3 ไร ไวเกบกกนาและเลยงปลาไวบรโภค

2. นาขาว ประมาณ 3 ไร ปลกขาวไวบรโภค และปลกพชผกหมนเวยนตามฤดกาล

3. ไมผลทเหมาะกบสภาพดนฟาอากาศ ประมาณ 3 ไร ควรเปนแบบผสมผสาน และพงพาอาศย

กนเปนชน ๆ เชน

- ไมผลหรอไมใชสอยขนาดใหญ ตนสง เชน สะตอ, มงคด ฯลฯ

27

- ไมผลพมขนาดกลาง เชน มะมวง ลาไย ขนน ชมพ สมโอ ฯลฯ

- ไมผลพมเตย เชน มะนาว สมเขยวหวาน สมจด ฯลฯ

- ไมผลและพชผกขนาดเลก เชน มะเขอ พรก กระเพรา ผกหวาน ฯลฯ

- ผกสวนครว เชน ตะไคร และพชผก ฯลฯ

- ผกประเภทเถา เกาะตนไมใหญ เชน ตาลง, ฟก, บวบ, ถวชนดตางๆ, พรกไทย ฯลฯ

- ผกเลอยกนหว เชน มน ขง ขา

4. ทอยอาศยตามสภาพ คอกปศสตว และพชผกสวนครวทตองการแสงแดด และแปลงปยหมก

(หากไมใชมสลม แนะนาใหเลยงหมหลม) ใชเนอทประมาณ 1 ไร จดระบบภมศาสตร และ

สงแวดลอมทด

5. แนวรวควรเปนพชสวนครวรวกนได เชน หากมเสารวควรปลกแกวมงกร ระหวางเสารว

ควรเปนผกหวาน, ชะอม, ตนแค, มะละกอ ฯลฯ

6. รอบ ๆ ขอบสระนา ปลกพชผกไดตามสภาพ เชน กลวย, ออย, มะรม, แค สวนของสระดาน

ในควรปลกหญาแฝกกนการพงทลายของดนลงสระ

หมายเหต การออกแบบวางผง ควรคานงถงสภาพพนทของแตละรายตามสภาพจรง

เศรษฐกจพอเพยงกบอาชพธรกจ

ธรกจทกประเภทไมวาจะเปนธรกจประเภทการผลต การคา หรอบรการ ลวนแตมความสาคญ

อยางยงตอระบบเศรษฐกจและสงคม เนองจากผลประกอบการทางธรกจมอทธพลตอมลคาทางเศรษฐกจ

และความเจรญเตบโตของประเทศ การดาเนนธรกจในประเทศไทยทผานมามเปาหมายการเจรญเตบโต

ทางเศรษฐกจดวยระบบทนนยมทกระตนใหคนบรโภคตลอดเวลาและมากยงขน เพอผลตอบแทนสงสด

โดยไมคานงถงวธการอนชอบธรรมการขยายตวของผลผลตมงการพงพาอปสงค เทคโนโลย และทนจาก

ตางประเทศ ทาใหความสามารถในการพงพาตนเองตาลง องคกรธรกจถกครอบงาความคดจากกระแส

โลกาภวตนดานลบ สงผลกระทบตอคานยมและทศนคตทเนนความรารวยและความสะดวกสบายเปน

เปาหมาย เหนประโยชนสวนตนมากกวาสวนรวม และขาดจตสานกตอสาธารณะ องคกรธรกจตองเผชญ

กบความเสยงภายใตเงอนไขในระบบเศรษฐกจโลกทมความสลบซบซอนและมการเปลยนแปลงรอบดาน

ดงนน การปรบตวตอกระแสโลกาภวตน จงจาเปนตองอาศยการเรยนรและการยนหยดอย บน

พนฐานของการพงพาตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอสรางศกยภาพการดาเนนธรกจ เพม

ขดความสามารถในการแขงขน และสรางภมคมกนตอผลกระทบจากสภาพแวดลอมภายนอก ในบรบท

ของความเชอมนตอการนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชในองคกรจากประเดนตางๆ ไดแก เศรษฐกจ

พอเพยงใชไดผลดเฉพาะในภาคเกษตร เศรษฐกจพอเพยงคอการประหยดและไมเปนหน การแสวงหา

28

กาไรขดกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไมเหมาะสมกบธรกจในยคโลกาภ

วตน เมอพจารณาจากแนวคด หลกการ และองคประกอบตางๆ ของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง สามารถ

อธบายในประเดนดงกลาว ดงน

เนองจากปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไดนาไปประยกตใชกบภาคเกษตรในระยะแรก เพราะมความ

ขดสนสงกวาภาคอนๆ ทาใหเกดความเขาใจผดวา เศรษฐกจพอเพยงใชไดผลดเฉพาะภาคเกษตรเทานน

ซง ดร.สเมธ ตนตเวชกล (2549: 286) ไดอธบายวา“เศรษฐกจพอเพยงมไดจากดเฉพาะของเกษตรกรหรอ

ชาวไรชาวนาเพยงเทานน แตเปนเศรษฐกจของทกคนทกอาชพ ทงทอยในเมองและอยในชนบท เชน ผท

เปนเจาของโรงงานอตสาหกรรมและบรษทในระบบเศรษฐกจพอเพยง ถาจะตองขยายกจการเพราะความ

เจรญเตบโตของเนองาน โดยอาศยการขยายตวอยางคอยเปนคอยไป หรอหากจะกยมกกระทาตามความ

เหมาะสม ไมใชกมาลงทนจนเกนตวจนไมเหลอทมนใหยนอยได ตองรจกใชจาย ไมฟมเฟอยเกนตว”

อยางไรกตาม เมอพจารณาตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทงในดานองคประกอบและเงอนไข จะเหน

ไดวา หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสามารถนาไปใชไดในทกระดบและประกอบอาชพไดในทกสาขาไม

จากดเฉพาะภาคเกษตร การประยกตใชกบภาคธรกจและภาคเศรษฐกจอนๆ มความสาคญมาก เนองจาก

แนวโนมสงคมไทยเปนสงคมเมองมากขน และการผลตของภาคธรกจมสดสวนสงมาก หากภาคธรกจไม

ใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนแนวทางแลว ยากทจะเกดความพอเพยง (ณฏฐพงศ ทองภกด, 2550: 18)

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสามารถนาทางการบรหารธรกจ โดยไมปฏเสธระบบการตลาด แตเปน

เครองชนาการทางานของกลไกตลาดใหมเสถยรภาพดขน และไม ขดกบหลกการแสวงหากาไร จงไม

จาเปนตองลดกาไรหรอลดกาลงการผลตลง แตการไดมาซงกาไรของธรกจ ตองอยบนพนฐานของการไม

เอารดเอาเปรยบผอน หรอแสวงหาผลกาไรเกนควรจากการเบยดเบยนประโยชนของสงคม ตลอดจนตอง

คานงถงการใชทรพยากรในธรกจอยาง ประหยดและมคณภาพ ดงพระราชดารสเนองในวนเฉลมพระ

ชนมพรรษาวนท 4 ธนวาคม 2550 ความวา (พพฒน ยอดพฤตการ, 2551ก: 2)

“ในเรองเศรษฐกจพอเพยงคออะไร ไมใชเพยงพอ ไมไดหมายความวา ใหทากาไรเลกๆ นอยๆ

เทานนเอง ทากาไรกทา ถาเราทากาไรไดด มนกด แตวาขอใหมนพอเพยง ถาทานเอากาไรหนาเลอดมาก

เกนไป มนไมใชพอเพยง นกเศรษฐกจเขาวาพระเจาอยหว นคดอะไรแปลกๆ กแปลกส ขายไมใหไดกาไร

ซออะไรไมขาดทน เปนเศรษฐกจพอเพยง คอไมตองหนาเลอด แลวไมใชจะมกาไรมากเกนไป หรอนอย

เกนไป ใหพอเพยง ไมใชเรองของการคาเทานนเอง เปนเรองของการพอเหมาะพอด”

นอกจากน ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไมปฏเสธการเปนหนหรอการกยมเงนเพอการลงทนในภาค

29

ธรกจ โดยยงคงมงสรางประสทธภาพและประสทธผลสงสดในการผลต เพอความกาวหนาขององคกร

แตเนนการบรหารความเสยงตา กลาวคอ การกยมเงนเพอลงทนทางธรกจ จะตองมการวเคราะหและ

ประเมนความเสยงทจะกระทบตอธรกจ โดยคานงถงหลกความคมคาและกาหนดมาตรการรองรบความ

เสยงท จะเกดขน (พพฒน ยอดพฤตการ, 2551ข: 1)

หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสงเสรมใหธรกจสามารถแขงขนไดอยางยงยนในระยะยาวและ

สรางความพรอมสาหรบการเปลยนแปลงในอนาคต ธรกจทใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจะแขงขน

อยางพอประมาณตามศกยภาพของตนเอง โดยทาธรกจทมความชานาญหรอสรางความร เพอพฒนา

ตนเองใหมความสามารถในการแขงขนท ดขน

ดงนน หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจงไมสนบสนนระบบเศรษฐกจปดทไมเกยวของกบใคร ไม

คาขาย ไมสงออก หรอหนหลงใหกบกระแสโลกาภวตน แตเปนปรชญาท เนนการพฒนาอยางเปนขน

ตอนบนรากฐานทเขมแขง โดยองคกรธรกจตองรเทาทนความสามารถของตนเอง ใชหลกตนเปนทพง

ของตนเองใหไดกอน จากนนจงพฒนาตนเอง เพอใหธรกจมคณภาพและเขมแขงขน สามารถเปนทพงแก

ผอนได และนาไปสสงคมทมการเกอกลซงกนและกนไดในทสด (สทน ลปยะชาต, นรสา พชยวรตมะ

และอาทสดา ณ นคร, 2550: 9)

จากการรายงานของโครงการพฒนาแหงสหประชาชาตประจาประเทศไทย เรอง “เศรษฐกจ

พอเพยงกบการพฒนาคน” ในป 2550 ไดสนบสนน การนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชในภาค

ธรกจวา เศรษฐกจพอเพยงชวยยกระดบความรบผดชอบตอสงคมของบรษท ดวยการสรางขอปฏบตใน

การทาธรกจทเนนผลกาไรระยะยาวในบรบททมการแขงขน การบรหารธรกจใหเกดกาไรในโลกทกวนน

มความซบซอนมากกวาการคดถงตนทนและผลตอบแทน ธรกจตองคานงถงผมสวนไดสวนเสยจากทก

กลม ตงแตนายจางไปจนถงลกคาและสงคมโดยรวม อยางไรกตาม ธรกจยงตองตระหนกถงความเสยงทม

โอกาสเกดขนไดตลอดเวลาในสภาพแวดลอมทมการแขงขนสงและมการเปลยนแปลงอยางผนาธรกจกบ

การขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงในองคกรรวดเรว (สทน ลปยะชาต, นรสา พชยวรตมะ และอาทสดา ณ

นคร, 2550 : 8) จะเหนไดวา แทจรงแลวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนหลกการเกยวกบการพฒนาตนเอง

เพอเพมความสามารถในการตอบสนองกจการตางๆ รอบดาน โดยไม จากดเฉพาะภาคเกษตรองคกรท

ตองการเตบโตไดอยางย งยนทามกลางกระแสโลกาภวตนจาเปนตองนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไป

ประยกตใช ซงไมขดกบหลกการแสวงหากาไร โดยอยบนพนฐานของการไมเอารดเอาเปรยบผอน และ

คานงถงความเสยงทจะกระทบตอธรกจ

30

เรองท 2 โครงการและแผนงานประกอบอาชพ ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

การประกอบอาชพของคนเรามมากมายหลากหลายอาชพ เชน เกษตรกรรม การปศสตว การปา

ไม การขนสง อตสาหกรรม การคาขาย การแกะสลกไม การเจยระไนพลอย การทอผา ฯลฯ อยางไรกตาม

การทจะคดประกอบอาชพใด ๆ นน จะตองผานการศกษาและวเคราะหความเปนไปได โดยมขอมลตาง ๆ

อยมาก เพยงพอทจะมาใชในการตดสนใจประกอบอาชพนนได เมอคดแลวกควรกาหนด ใหเปนลาย

ลกษณอกษร เพอใหเหนเปนขนตอน แสดงถงความตอเนอง มองเหนขอบกพรองหรอขอมลทขาดไปได

เพอความสมบรณของโครงการและแผนงานการดาเนนงาน

การจดทาโครงการและแผนงานประกอบอาชพ หรอโครงงานการประกอบอาชพ มความสาคญ

และจาเปนตอการประกอบอาชพเพราะถอวาไดมการคดไตรตรองไวลวงหนาแลว จงลงมอปฏบต ความ

ผดพลาดทงหลายยอมนอยลงโดยเฉพาะการวางแผนการดาเนนงานนนจะมความชดเจนเกยวกบแผนการ

ผลต แผนการลงทน และแผนการตลาด

ประโยชนของโครงงานการประกอบอาชพ

1. ทาใหการประกอบอาชพบรรลผลสาเรจตามเปาหมายทกาหนดไว มระบบการทางานและลด

การทางานทซาซอนกน

2. ชวยใหการใชประโยชนจากการใชทรพยากรเปนไปอยางมประสทธภาพ

3. ชวยใหเจาของกจการมความเชอม นในการบรหารงาน และเมอเกดปญหาขนเพราะมการ

วางแผน และคดอยางรอบคอบมาแลว

4. ชวยใหเจาของกจการสามารถตรวจสอบขนตอนการดาเนนงาน และความสาเรจของเปาหมาย

องคประกอบของโครงงานการประกอบอาชพ

เม อตดสนใจเลอกอาชพ และมการวเคราะหความพรอม และความเปนไปไดของอาชพท

ตดสนใจเลอกแลว ขนตอนตอไปคอ การเขยนโครงงานการประกอบอาชพทตดสนใจเลอก การเขยน

โครงงานการประกอบอาชพ มองคประกอบหรอหวขอทตองเขยนดงน

1. ชอโครงการ ควรตงชอโครงการทส อความหมายไดชดเจน เชน โครงการเลยงไกกระทง

โครงการขายผกปลอดสารพษ โครงการจาหนายอาหารสาเรจรป เปนตน

2. เหตผล/แรงจงใจในการทาโครงการ ใหเขยนถงเหตผลทเลอกทาโครงการนน เชน เปนอาชพท

เปนความตองการของตลาด/ชมชน หรอตวผประกอบอาชพมความถนด ความสนใจ ในอาชพนน ๆ

อยางไร เปนตน

3. วตถประสงค ใหเขยนวตถประสงคในการทาโครงการนน ๆ ใหชดเจน เชน เพ อใหม

ประสบการณในการทาอาชพนน ๆ หรอเพอศกษาความเปนไปไดของตนเองในการประกอบอาชพนน ๆ

31

4. เปาหมาย ควรกาหนดเปาหมายในเชงปรมาณและคณภาพใหชดเจน เชน การเลยงไกกระทง

จะเลยง 5 รน รนละกตว

5. ระยะเวลาดาเนนโครงการ ตงแตเรมตนจนสนสดโครงการ ใชเวลาดาเนนการนานแคไหน

เรมตนโครงการเมอใด จะสนสดโครงการหรอขยายกจการชวงใด

6. สถานทประกอบการ ตองระบทตงของสถานททจะประกอบอาชพนน

7. การดาเนนงาน ใหเขยนแสดงขนตอนการดาเนนงานอยางละเอยดตงแตขนวางแผนปฏบตการ

การปฏบตการตามแผน และประเมนปรบปรง การเขยนแผนการดาเนนงานการประกอบอาชพ ควรม

องคประกอบหรอหวขอ ดงน

7.1 แผนการผลต ใหเสนอรายละเอยดวาในการผลต หรอขายสนคาหรอบรการ ตามโครงการ

ทกาหนดนน มขนตอนการผลตอยางไร และกาหนดเวลาตามขนตอนนน ไวอยางไร

7.2 แผนการลงทน ใหระบวาทมาของเงนทนทใชในโครงการประกอบอาชพนน ไดมา

อยางไร เงนทนออกเอง หรอกยมมาจากแหลงเงนทนตาง ๆ

7.3 แผนการตลาด ใหเสนอรายละเอยดวาสนคา หรอบรการในโครงการประกอบ อาชพนน ๆ

มลกคาทคาดหวงจานวนเทาใด และจะวางแผนเพอขยายตลาดให กวางขวางขน อยางไร ในระยะเวลาใด

8. ปญหาและแนวทางแกไข ใหระบปญหาทคาดวาจะเกดขนกบการประกอบอาชพนน ๆ

9. ผลทคาดวาจะไดรบ แสดงใหเหนถงผลของการดาเนนงานในการประกอบอาชพในดานตาง ๆ

เชน ดานความรและประสบการณทไดรบ ดานกาไร และความพงพอใจตาง ๆ

10. ผรบผดชอบดาเนนการ ระบชอผทเปนเจาของกจการ หรอรบผดชอบโครงการในกรณทมผ

รวมโครงการหลาย ๆ คน กใหชอผรวมโครงการทงหมดดวย

การกาหนดโครงงานการประกอบอาชพทตดสนใจเลอก กอนการเรมตนเขยนโครงงานการ

ประกอบอาชพทตดสนใจเลอก มความจาเปนตองศกษา รวบรวมขอมลดานตาง ๆ ในอาชพนน ๆ ดงน

1. ศกษาสารวจความตองการของตลาด โดยการสารวจสภาพ และความตองการ ของชมชน ทจะ

เปนแหลงประกอบอาชพเกยวกบ จานวนประชากร ลกษณะเฉพาะของประชากรซงประกอบดวย เพศ

อาย รายได อาชพ ระดบการศกษาความตองการสนคาและบรการในอาชพนน ๆ จานวนและอปนสยใน

การซอของประชากรในพนท สภาพปญหาและอปสรรคตาง ๆ ทคาดวาจะเกดขน เชน มคแขงขนขาย

สนคาหรอบรการประเภทเดยวกนในพนทนน เปนตน

2. ทาเลทตงกจการ จะตองพจารณาวา ทาเลทตงกจการทจะประกอบอาชพทตดสนใจเลอกนน ม

ลกษณะทจาเปนในสงตอไปนหรอไมเพยงใด การคมนาคม ขนสงสะดวกหรอไม สภาพแวดลอม

เหมาะสมหรอไม มค แขงขนท ขายสนคาบรการ ประเภทเดยวกนหรอไม ถามจะแกปญหาอยางไร

3. สารวจความพรอมของตนเองในทกดาน เชน ดานความร ความสามารถในอาชพ ดานปจจย

การผลตตาง ๆ วามความพรอมหรอไม อยางไร ถาไมพรอมจะแกปญหาอยางไร

32

4. ศกษาความเปนไปไดของอาชพ จะตองพจารณาวาอาชพทเลอกนนจะทาใหรายไดมากนอย

เพยงใด ค มกบทนทลงไปหรอไม จะใชเวลาเทาใดจงจะค มทน รายไดหรอกาไรเพยงพอจะเล ยงชพ

หรอไม หากรายไดไมเพยงพอจะแกปญหาอยางไร เมอไดศกษารวบรวมขอมลดงกลาวแลว และเหนวาม

แนวทางจะดาเนนโครงการได กเรมลงมอเขยนโครงงานการประกอบอาชพ ตามหวขอทกาหนด

ตวอยาง การเขยนโครงงานการประกอบอาชพ

1. ชอโครงการ โครงการจาหนายอาหารสาเรจรป

2. ชอ ผดาเนนโครงการ.......................................

3. ชอ อาจารยทปรกษาโครงการ...........................

4. หลกการและเหตผล อาหารเปนสงจาเปนสาหรบทกคน เราตองรบประทานอาหารทกวน

คนในหมบานของกลมผดาเนนโครงการสวนใหญประกอบอาชพนอกบาน มกไมมเวลาประกอบอาหาร

เอง ใกลหมบานยงมสานกงานของเอกชนซงมพนกงานจานวนมาก แตในบรเวณนมรานจาหนายอาหาร

สาเรจรปนอยคณภาพอาหารและการบรการไมคอยด ไมมรานจาหนายอาหารสาเรจรปทมคณภาพด และ

ราคาปานกลาง สมาชกของกลมมความสามารถในการประกอบอาหารไดด และบรเวณบานของสมาชกม

สถานทกวางเหมาะทจะจดเปนรานจาหนายอาหาร จงไดจดทาโครงการจาหนายอาหารสาเรจรป

5.วตถประสงค

1.เพอใหมประสบการณในการประกอบอาชพจาหนายอาหารสาเรจรป

2.เหนชองทางและมความรความสามารถในการประกอบอาชพจาหนายอาหารสาเรจรป

3.สามารถนาความรทไดจากการเรยนและประสบการณการปฏบตโครงงานอาชพไปใช

ประโยชนในการประกอบอาชพไดอยางเหมาะสม

6. เปาหมาย

ดานปรมาณ ปรงและจาหนายอาหารสาเรจรปในวนเสารและวนอาทตย

ดานคณภาพ นกเรยนทกคนในกลมเหนชองทางในการประกอบอาชพและพฒนาการ

ประกอบอาชพไดอยางเหมาะสม

7. ระยะเวลาดาเนนโครงการตลอดโครงการตงแตเปดภาคเรยนจนถงปดภาคเรยน

(20 พฤษภาคม - 30 กนยายน และ 1 พฤศจกายน – 15 มนาคม )

8. สถานทประกอบอาชพ บานเลขท.....หมท.....ตาบล............อาเภอ.............จงหวด................

9. งบประมาณ

9.1 แหลงเงนทน เงนสะสมของสมาชกกลม คนละ 1,000 บาท

9.2 จานวนเงนทนเรมโครงการ 15,000 บาท

9.3 ทรพยสนถาวร โตะ เกาอ ถวย ชาม และเครองครว สวนหนงยมใชชวคราว / จดซอ

9.4 ทรพยสนสนเปลอง อาหารสด ซอเปนรายวน

33

5. เงนทนขยายกจการ หากกจกรรมประสบความสาเรจกจะนากาไรมาขยายกจการ

6. กาไร (คาดการณ) ในระยะเรมแรกมกาไรประมาณวนละ 300-500 บาท

10. ขนตอนการดาเนนงาน

1. การเตรยมการ

- ศกษาสารวจขอมล

- เขยนโครงการ

- ขออนมตโครงการ

- เตรยมหาทน

- กาหนดรายการอาหารทจะปรงจาหนาย

- ประชาสมพนธใหลกคาเปาหมายทราบ

2 การเตรยมสถานท

- จดตกแตงสถานทj

- เตรยมวสดอปกรณ

3 ขนตอนการดาเนนงานอยางละเอยด

- ศกษาหาความรเบองตนเกยวกบการปฏบตงานอาชพ

- ศกษาสารวจขอมลตาง ๆ เพอสารวจความสนใจประกอบการเลอกอาชพ

- วเคราะหขอมล

- ตดสนใจเลอกอาชพ

- ศกษาวธเขยนโครงงานอาชพ

- ขออนมตโครงงานอาชพ

- ศกษาคนควาหาความรเพมเตม

- กาหนดรายการอาหารทจะจาหนาย

- ประชาสมพนธบอกกลมลกคาเปาหมาย

- เตรยมอปกรณการปรงอาหาร ภาชนะตาง ๆ

- ตกแตงสถานท

- ลงมอปรงอาหารจาหนาย โดยสบเปลยนหมนเวยนการปฏบตหนาทดงน ซออาหารสด

ตกแตง / ทาความสะอาดราน / ลางภาชนะ บรการลกคา เกบเงน – ทาบญช

- ประเมนการปฏบตงานเปนรายวน / รายสปดาห

- ประเมนสรปเมอปฏบตงานเสรจสน

- เสนอแนะแนวทางการพฒนาอาชพ

34

11. ปญหาและแนวทางแกไข

11.1 ปญหา ทคาดวาจะเกดขนระหวางปฏบตงาน

1) ลกคามไมเปนไปตามเปาหมาย

2) ประสบการณในการจาหนายสนคาไมเพยงพอ

11.2 แนวทางแกไข

1) นาอาหารสาเรจรปใสถงไปจาหนายตามบาน / ชมชน

2) ขอคาแนะนาจากอาจารยทปรกษาเปนระยะ

12. ผลทคาดวาจะไดรบ

12.1 ดานความรและประสบการณ นกเรยนทกคนมประสบการณในการประกอบอาชพ

เหนชองทางในการประอบอาชพในอนาคต

12.2 ดานผลผลต ทรพยสน กาไร นกเรยนมรายไดระหวางเรยน ทาใหเหนคณคาของการ

ประกอบอาชพ แบงเบาภาระผปกครอง

ลงชอผเสนอโครงการ…………………………………..

โครงงานการประกอบอาชพ ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

การจดทาโครงงานการประกอบอาชพ มความสาคญ และจาเปนตอการประกอบอาชพเพราะถอ

วาไดมการวางแผน กอนลงมอปฏบต ความผดพลาด ทงหลายยอมนอยลงโดยเฉพาะการวางแผนการ

ดาเนนงานนนจะมความชดเจนเกยวกบ แผนการผลต แผนการลงทน และแผนการตลาด การจดทา

โครงงานการประกอบอาชพทด ยอมทาใหการประกอบอาชพบรรลผลสาเรจตามเปาหมายทกาหนดไว ม

ระบบการทางาน และลดการทางานทซาซอนกน ทาใหการใชทรพยากรเปนไปอยางมประสทธภาพ ชวย

ใหเจาของกจการมความเชอมนในการบรหารงาน และเมอเกดปญหาขนกสามารถแกไขปญหาไดอยาง

ด เพราะมการวางแผน และคดอยางรอบคอบมาแลว ชวยใหเจาของกจการสามารถตรวจสอบขนตอน

การดาเนนงาน และความสาเรจ ของเปาหมายไดอยางตอเนอง

การจดทาโครงงานการประกอบอาชพ สามารนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมา

ประยกตใชในการวางแผน การดาเนนงานได โดยจะเหนไดวา “เศรษฐกจพอเพยงจรงๆ คอหลกการ

ดาเนนชวตทจรงแททสด กรอบแนวคดของหลกปรชญามงเนนความมนคงและความยงยนของการ

พฒนา อนมคณลกษณะทสาคญ คอ สามารถประยกตใชในทกระดบ ตลอดจนใหความสาคญกบคาวา

ความพอเพยง ทประกอบดวย ความพอประมาณ ความมเหตมผล มภมคมกนทดในตว ภายใตเงอนไขของ

35

การตดสนใจและการดาเนนกจกรรมทตองอาศยเงอนไขความรและเงอนไขคณธรรม” หรอทเรยกวา 3

หวง และ 2 เงอนไข ดงน

ความพอประมาณ ไดแก เรยบงาย ประหยด การทาอะไรทพอเหมาะพอควร สมดลกบอตภาพ

ศกยภาพของตนและสภาวะแวดลอม ตามความสามารถของแตละคน พอประมาณกบภมสงคม

สงแวดลอม สถานการณ การทางานทกอยางตองเรยบงาย ประหยด อยาทางานใหยง ทาใหงายตอการ

เขาใจ มกาหนดการทางานตามลาดบขนตอน และมการปฏบตชดเจน เชน การพฒนาคณภาพการศกษา

ตองรวานกศกษาตองการอะไร ผใชบณฑตตองการอะไร เพราะทกกจกรรม ทกงานททามตนทน อยา

ทางานทงๆ ขวาง ๆ การทางานตองมประโยชน มผลผลตทเกดขน

ความมเหตผล คอ การคด ฟง ปฏบต การทางานตองใชหลกความรในการทางาน วางแผนงาน

ตองระมดระวง ตองใชหลกวชาการชวยสนบสนน อยาใชความรสกและอารมณในการทางาน ทกคนม

ศกยภาพในการทางาน การพฒนาตวเองตองเกดขนจากภายในตวเองของแตละคน จงตองแสดงศกยภาพ

ออกมาใหได

มระบบภมคมกนในตวทด คอ ตองมแผนกลยทธ เชน เปนอาจารยตองมแผนการสอน องคกร

ตองมแผนกลยทธ เปนตน การทางานตองใหเกดประโยชนสงสด ตองมองภาพรวม ทกคนมสวนรวม คอ

การประสานงาน และการบรณาการปรบวธการทางาน หนวยงานองคกรตองมธรรมาภบาลเพอเปนการ

สรางภมคนกนภายในตว

มความร การเรยนรเปนอกปจจยหนงททกคนมกจะมองขามไป เมอคดวาตนเองมความรเพยงพอ

แลว แตในความเปนจรงแลว ทกอาชพยอมตองมการเรยนรอยางตอเนอง เพอเพมพนทกษะ เพอแสวงหา

ความรใหม ความรอบรเกยวกบวชาการตาง ๆ ทเกยวของอยางรอบดาน ความรอบคอบทจะนาความร

เหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผน และความระมดระวงในขนปฏบต หรอ

แมแตใหตนเองมความตระหนกทจะลบความรของตนใหแหลมคมอยเสมอ เพอความกาวหนาในหนาท

การงาน

มคณธรรม การประกอบอาชพตองสมพนธเก ยวของกบบคคล สงคมและสงแวดลอมอยาง

หลกเลยงไมได เพอใหการประกอบอาชพประสบผลสาเรจตามเปาหมาย ไดรบการสนบสนนจาก

ผเกยวของ ผรวมงาน และลกคา ผประกอบอาชพตองมคณธรรม ดงน

- ความขยน อดทน คอความตงใจเพยรพยายามทาหนาทการงาน การประกอบอาชพ

อยางตอเนอง สมาเสมอ ความขยนตองปฏบตควบคกบการใชสตปญญา แกปญหาจนงานเกดผลสาเรจ

ผทมความขยน คอผทตงใจประกอบอาชพอยางจรงจงตอเนอง ในเรองทถกทควร มความพยายามเปน

คนสงาน ไมทอถอย กลาเผชญอปสรรค รกงานททา ตงใจทาหนาทอยางจรงจง

36

- ซอสตย คอการประพฤตตรง ไมเอนเอยง จรงใจไมมเลหเหลยมผทมความซอสตย คอ

ผทประกอบอาชพตรงไปตรงมา ไมคดโกง ไมเอาเปรยบผบรโภค ไมใชวตถทเปนอนตราย และคานงถง

ผลกระทบกบสภาพแวดลอม

- ความอดทน คอ การรกษาสภาวะปกตของตนไวไมวาจะกระทบกระท งปญหา

อปสรรคใด ผมความอดทน ในการประกอบอาชพ นอกจากจะอาศยปญญาแลว ลวนตองอาศย ขนต หรอ

ความอดทนในการตอสแกไขปญหาตางใหงานอาชพบรรลความสาเรจดวยกนทงสน

- การแบงปน / การให คอการแบงปนสงทเราม หรอสงทเราสามารถใหแกผอนไดและ

เปนประโยชนแกผทรบ การใหผอนทบรสทธใจไมหวงสงตอบแทนจะทาใหผใหไดรบความสขทเปน

ความทรงจาทยาวนาน การประกอบอาชพโดยรจกการแบงปนหรอใหสงตาง ๆ ทสามารถใหไดแกลกคา

และชมชนของเรายอมไดรบการตอบสนองจากลกคาในดานความเชอถอ

โครงงานการประกอบอาชพ สามารถนาหลกเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการบรหารจดการไดจรง

ดงจะเหนไดวา เศรษฐกจพอเพยงไมไดทาใหเราอยรอดไปวนๆ เทานน แตจะทาใหเรามความสขอยาง

ยงยน และยงพฒนาตนเองใหรารวยขนไดดวย ซงเปนการรารวยอยางยงยนแบบพอเพยง เศรษฐกจ

พอเพยง คอ การมความพอประมาณ มเหตมผล และมภมคมกน ในดานการบรหารธรกจ เรากตองดกอน

วา เปาหมายธรกจของเราคออะไร มแผนการอยางไร ในการดาเนนตามแผน โดยทไมใชจายมากเกน

ความจาเปน แตอะไรทจาเปนเรากควรจะจาย อะไรทไมจาเปนเราตองลดรายจายสวนนนลง นกเปนการ

ใชจายเงนดวยความพอประมาณ

นอกจากนน เรากตองมเหตผลดวย บรหารธรกจอยางมเหตผลอะไรทจาเปนหรอไมจาเปนกตอง

พจารณาใหด ไมใชวาเหนคนอนทาอะไรกทาตาม คนอนโปรโมชนพเศษอนๆ กทาตามคนอนโฆษณาก

ทาตาม ซงนเปนการใชความรสกนกคดตดสนปญหา ไมไดใชเหตผลเลยดงนนเราตองมเหตผลดวย ใน

การทาอะไรสกอยางกตองพจารณาใหละเอยดถถวนดวาเหมาะสมกบธรกจของเราหรอไม สมควรทา

หรอไม และถาทาเชนนนแลวจะเปนอยางไร

เม อเรามความพอประมาณ มเหตผล แลวกตองมภมค มกนดวย ธรกจของเราจะมภมค มกนท

แขงแรง จงจะอยรอดไดอยางยงยนเพราะถาเราไมมภมคมกนในดานตางๆ เวลาเกดปญหาอะไรขนธรกจ

ของเรากจะออนแอลง กาไรลดลงกระแสเงนสดลดลง ถาถงขนรายแรงอาจจะทาใหธรกจของจบลงไปเลย

กเปนได ตวอยางเชน เรามแผนธรกจและทกอยางเปนไปตามแผน แตเรากยงเตรยมแผนสารองไวดวย

เผอเกดความผดพลาดหรอบางทเราเหนวาธรกจของเรามกระแสเงนสดทไหลเวยนด แตเรากยงกนเงน

บางสวนไว เผอเกดปญหาดานการเงนซงเราไมไดคาดคด ...ดงทกลาวมากเปนการสรางภมคมกนใหกบ

ธรกจของเราไดเชนกน

37

เศรษฐกจพอเพยงจงไมใชเพยงแคการปลกพช เล ยงสตว หรอการใชชวตตามชนบทเทานน

แตเราสามารถนาหลกเศรษฐกจพอเพยงมาบรหารธรกจ เพอใหธรกจของเราอยรอดและเตบโตอยางยงยน

ตลอดไป

การทางาน จงตองยดความพอเพยง ประกอบดวย ความมเหตผล ความพอประมาณ และระบบ

ภมคมกนในตวทด มกระบวนการพฒนาทยดคณธรรม ความเพยร ความรอบร ความซอสตยสจรตใหเขา

สจตใตสานก การทางานกบมนษยตองใชหลกการ หลกวชาการใหสอดคลองกบภมสงคม คอภมประเทศ

และสงแวดลอม ตองปรบกระบวนการทางาน การบรหารจดการ ตองคานงถงผมสวนไดสวนเสย การ

ยอมรบจากเพ อนรวมงานในองคกร เพ อขบเคล อนการทางานใหไปส ความสาเรจ เพอใหบรรล

วตถประสงคทกาหนดไว

กจกรรมท 3

1. ใหนกศกษารวมกลม 3 – 5 คน หาขอมลบคคลทประสบความสาเรจในอาชพทยดหลก

ความพอเพยง โดยบคคลนอาจอยในพนทหรอบรเวณใกลเคยงกได จากนนใหนาขอมลดงกลาวมา

รายงานแลกเปลยนกนในชนเรยน

2. ใหผ เรยนแตละคนพจารณาความพรอมในการเลอกอาชพของตนตามหลกเศรษฐกจ

พอเพยงพรอมเขยนออกมาเปนรายงานนาเสนอหนาชนเรยน จากนนใหเพอนนกศกษารวมวจารณ และ

เกบบนทกนไวในแฟมสะสมผลงานของนกศกษาเอง

38

บทท 4

เครอขายดาเนนชวตแบบพอเพยง

สาระสาคญ

การสงเสรม เผยแพร ขยายผลงานการปฏบตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของบคคล

ชมชนทประสบผลสาเรจสามารถเนนการไดหลากหลายวธ เชน การประชาสมพนธผานสอตางๆ จดตง

เปนศนยศกษาเรยนร ศนยฝกอบรม สรางเครอขาย จดงานมหกรรมประจาป เปนตน

การสรางเครอขายการประกอบอาชพและการดาเนนชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เปนการสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนและรวมกนทางานขององคกรทางสงคมทกฝาย เชน สถาบน

ครอบครว สอมวลชน องคกรเอกชน องคกรภาครฐ ฯ ในการขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ไปสการประกอบอาชพและการดาเนนชวตไดจรงอยางเปนรปธรรม

ผลการเรยนรทคาดหวง

แนะนา สงเสรมสมาชกในครอบครวและชมชนใหเหนคณคาและนาไปปฏบตในการดาเนนชวต

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 การสงเสรม เผยแพร ขยายผลงานการปฏบตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ของบคคล ชมชน ทประสบผลสาเรจ

เรองท 2 การสรางเครอขายการประกอบอาชพและการดาเนนชวต ตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง

เรองท 3 กระบวนการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง

39

เรองท 1 การสงเสรม เผยแพร ขยายผลงานการปฏบตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงของบคคล ชมชน ทประสบผลสาเรจ

การสงเสรม เผยแพร ขยายผลงานการปฏบต ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของบคคล

ชมชน ทประสบผลสาเรจนน มหลายองคกร หลายหนวยงาน ทงภาครฐ และเอกชน ทดาเนนการ

สงเสรม เผยแพร ขยายผลงานการปฏบตของบคคล ชมชนทนอมนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ไปเปนแนวทางในการดาเนนชวต และการแกไขปญหาของชมชน

อาธเชน

1. สานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย

2. สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

3. สานกงานคณะกรรมการพเศษ เพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร

4. มลนธชยพฒนา

5. มลนธประเทศไทยใสสะอาด

6. มลนธสยามกมมาจล (ธนาคารไทยพาณชย)

7. กระทรวงศกษาธการ

8. สานกนายกรฐมนตร (ชมชนพอเพยง) ศนยเครอขายศนยเรยนรเศรษฐกจพอเพยงชมชน

ฯลฯ

นอกจากนยงมองคกรอสระทดาเนนการสงเสรม เผยแพร ขยายผลงานการปฏบต ตามหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของบคคล ชมชน ทประสบผลสาเรจ ไดแก สถาบนเศรษฐกจพอเพยง ทได

ระดมความรวมมอจากทกฝายในการขบเคล อน การแกวกฤตชาต โดยการนอมนาศาสตรของ

พระบาทสมเดจพระเจาอย หวฯ มาส การปฏบต จดตงขนจากการประชมหารอกน ณ โครงการสวน

พระองคสวนจตรลดา ของ 4 องคกร ไดแก โครงการสวนพระองค สวนจตรลดา โครงการอนรกษ

พนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชดาร สมเดจพระเทพรตนราชสดา สยามบรมราชกมาร โครงการ

สงเสรมกสกรรมไรสารพษ และมลนธกสกรรมธรรมชาต เมอวนท 23 ธนวาคม 2545

การดาเนนงานทผานมา สถาบนฯ ไดเปนศนยกลางในการสรางเครอขายขยายผลใหมการ

เรยนร การฝกอบรม ไปสการปฏบตและการดารงชวตของประชาชนบนพนฐานเศรษฐกจพอเพยง โดยม

ผลงานดานตางๆทผานมาดงน

• งานจดตงและพฒนาศนยฝกอบรม โดยสามารถจดตงศนยฝกอบรมภายใตเครอขายเศรษฐกจ

พอเพยงไดกวา 120 ศนยฝกอบรมทวประเทศ

• งานฝกอบรม ณ ศนยฝกอบรมเครอขายเศรษฐกจพอเพยง และการจดทมวทยากรเพอฝกอบรม

นอกสถานทใหกบหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชน รวมถงประชาชนทวไป

40

• งานเผยแพร ประชาสมพนธ หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและศาสตรอนๆของพระราชาใน

การแกวกฤตของประเทศ ผานสอตางๆ อาทเชน สอโทรทศน รายการคนหวงแผนดน รายการจารกไวใน

แผนดน รายการเวทชาวบาน รายการคนละไมคนละมอ รายการ 108 มหศจรรยพอเพยง รายการทาดให

พอด รายการคนพอเพยง รายการคลนกเถาแก ละครเร องหวใจแผนดน และอ นๆอกมากมาย

สอสงพมพ บทความหนงสอพมพคมชดลก “พอแลวรวย” ทกวนเสาร หนงสอ/แผนพบ เผยแพรองค

ความรและการดาเนนงานของเครอขายอยางตอเนอง สออนๆ เสอ สตกเกอร วซด กระเปา และผลตภณฑ

ตางๆทผลตขนเองภายในเครอขาย

• กจกรรมเพอเผยแพรหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและดงแนวรวมการขบเคลอนสรปธรรม

การปฏบตจรงในรปแบบเบญจภาค

- งานมหกรรมคนชวตใหแผนดนในเดอน มนาคม ของทกป

- งานมหกรรมเศรษฐกจพอเพยงในการอนรกษทรพยากรทรวมกบโครงการอนรกษพนธกรรม

พชอนเนองมาจากพระราชดาร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารทกๆ 2 ป

- งานกจกรรมฟนฟลมนาและทะเลไทย เพอฟนฟปาตนนา กลางนา ปลายนา และทองทะเล

ตามหลกการทรงงานของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ฟนฟสมมาชพใหเตมแผนดนตงแตภผาสมหานท

ใหครอบคลม 25 ลมนาทวประเทศ โดยไดดาเนนงานไปแลวในลมนาภาคใต ภาคตะวนออก และภาค

กลาง

• การสถาปนามหาวชชาลยเพอพอ ในการฟนฟปฐพไทยดวยศาสตรของพระราชา ดวยความ

รวมมอของเบญจภาค โดยมการจดตง โพธวชชาลย ณ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ จ. สระแกว ในป

2550 และมเปาหมายในการจดตง โพธวชชาลย ณ สถานทอนๆทวประเทศ เพอเปนทรวมและถายทอด

องคความรศาสตรของพระราชา ใหเตมแผนดน

และนอกจากนยงมเวบไซต ทสงเสรม เผยแพร ขยายผลงานการปฏบตตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง เชน

1. http://www.chaipat.or.th/

2. http://www.rdpb.go.th/RDPB/front/king.aspx

3. http://longlivetheking.kpmax.com/

4. http://www.sufficiencyeconomy.org/

5. http://www.nesdb.go.th/

กรณตวอยางบคคล ชมชน ทประสบผลสาเรจและไดรบการเผยแพร ผลงานการปฏบตตามหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง

1. บคคลทประสบผลสาเรจและไดรบการเผยแพร ผลงานการปฏบตตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง

41

คณสมบรณ ศรสบต

หากเอยชอ คณสมบรณ ศรสบต หลายคนอาจไมรจก แตถา

พ ด ถ ง "ส ว น ล ง น ล " ซ ง เ ป น "ศ น ย ก ส ก ร ร ม ธ ร ร ม ช า ต พ ช

คอนโด ๙ ชน" ชาวบานแหงบานทอนอม หมท ๖ ตาบลชองไม

แกว อาเภอท งตะโก จงหวดชมพร และเกษตรกรสวนใหญใน

จงหวดชมพรคงเคยไดยนชอบคคลผนทไดรบการยอมรบจากหลาย

หนวยงานวาเปนเกษตรกรตวอยาง ท มชวตนาสนใจเปนอยาง

มาก เพราะบคคลผนมความรแคชนประถมปท 4 เคยมอาชพเปน

ชางตดเสอ เปนเจาของรานอาหาร ๙ แหง และเคยเปนเจาของสวนทเรยนทประสบปญหาจนมหนสน

กวา ๒ ลานบาท แตเขากสามารถเปลยนชวตของตนดวยการยดหลกเศรษฐกจพอเพยง และการทาเกษตร

ทฤษฎใหม ตามแนวพระราชดารพระบาทสมเดจพระเจาอยหว จนสามารถปลดหน และกลายเปนผทม

รายไดปละนบลานบาทเลยทเดยว

จด เปล ยนท ท าใหคณสมบรณ เปน เกษตรกรผ ประสบความส า เ รจและคนวนน นค อ

วนท ๔ ธนวาคม ๒๕๔๐ ไดเปดทวด พระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ มพระราชดารสเรองหลกเศรษฐกจ

พอเพยง และการทาเกษตรกรรมทฤษฎใหม ตนฟงแลวถงกบนาตาไหลและยกมอไหวทวมหว และ

เหมอนกบการจดประกายใหเกดความคดทจะทาตาม โดยเขยนปายเอาไววา "จะขอตามเทาพอ" พอตนเชา

กเรมตนสารวจตวเองแลวพบวา รรวทใหญทสดททาใหการทาสวนของตนมปญหาคอเงนทใชซอปยเคม

ปละหลายแสนบาท เมอรเชนนนจงหยดการซอปยทกชนดทนท แลวหนมาใช EM หรอนาจลนทรยทเปน

ประโยชนตอพชแทน ทาใหประหยดคาใชจายในการซอปย พรอมทงหนมาใชวธปลกพชหมดนตาม

แนวทางของในหลวง "ตามหลกเศรษฐกจพอเพยงของพระองค ทรงแนะวาการทาสวนอยาเปลอยดน ควร

ปลกพชหมดนเอาไว จงเปลยนความคดใหม จากสวนทไมมหญาแมแตตนเดยว กลายเปนสวนทปลอยให

หญาขนรกไปหมด ตรงไหนเปนทวางกเอาใบตองหรอเศษใบไมใบหญาไปปดเอาไวพรอมยดหลกลด

รายจาย เพมรายได ขยายโอกาส นนคอ ปลกพชทเราชอบกนแซมตามทวางระหวางตนทเรยน เชน ปลก

ตนสมจ ด ปลกกระชาย ปลกกลวยเลบมอนาง พรอมท งเลกการใชสารเคมทกชนด พอผานไป

ประมาณ ๑ ป ชวตกเรมเปลยน มเงนเหลอจงนาไปปลดหน ใชเวลาประมาณ ๖ ป หนทมอย ๒ ลาน ก

สามารถใชคนเขาไดหมดแลว" คณลงนล เลาอยางภาคภมใจ หลงปลดหนไดแลวคณลงนลทราบวา

ท ชมพรคาบานารสอรท ตาบลสะพล อาเภอปะทว จงหวดชมพร มศนยการศกษากสกรรมธรรมชาตตาม

42

หลกเศรษฐกจพอเพยง จงสนใจและเดนทางไปขอศกษาดวย หลงจากจบการอบรมแลวคดวาตนไดรบ

ความรมากกวาทคาดเอาไว เชน ไดสตรในการทานาชวภาพตางๆ รจกวธปลกพชหมดนทถกตอง วธการร

ไซเคลขยะกลบมาใชประโยชนไดอก การทาป ยชวภาพ ทงปยหมก ปยนา และแนวทางกสกรรม

ธรรมชาตอกมากมาย "สงภาคภมใจมากในขณะนกคอ การทาพชคอนโด ๙ ชน นนคอ การปลกพชเปน

ชน ๙ ชน โดยชนท ๑ คอ การขดบอเล ยงปลา พรอมกบปลกพชนาอยางผกกระเฉด ผกบง บว ชน

ท ๒ คอ การปลกพชจาพวกกลอย มนหอม และพชตระกลหว เชน ขมน กระชาย ชนท ๓ ปลกพรกหนา

ดน และผกเหลยง ชนท ๔ ปลกสมจด ชนท ๕ ปลกกลวยเลบมอนาง ชนท ๖ ปลกทเ รยนพนธ

หมอนทอง ชนท ๗ ปลกสะตอ มงคด ลองกอง โดยทกตนจะปลกพรกไทยดาใหเลอยขนไปบนตนเพอ

เปนรายไดเสรมดวย ชนท ๘ เปนสวนของธนาคารตนไม ทปลกไวกน ไวใช ไวจาหนายพนธ ไมให

ส ม า ช ก ช นท ๙ ป ล ก ไ ม ย า ง น า ๓ ๐ ต น ส ง ต น ล ะ ป ระ ม า ณ ๔ ๐ -๕๐ เม ตร แล ะ เพ า ะ ก ล า ไ ว

อก ๕๐๐ กลา ทงหมดนลวนแลวแตเปนการเดนตามรอยพอทงสน" คณลงนล กลาว

คณลงนล ยงเปดเผยวา นอกจากรายไดจากการขายทเรยนทเปนรายไดหลกแลว ยงมรายไดจาก

พชตางๆ ทปลกแซมเขาไปในสวน นนคอ กลอย สามารถขายไดปละประมาณ ๑ แสนบาท สวน

กระชาย นาไปสงโรงงานผลต เคร องแกง ปละประมาณ 4 ตน พรอมน าสมนไพรคณลง นล

อก ประมาณ ๕ ตน ในราคากโลกรมละ ๑๒ บาท สมจดท ใชใสอาหารแทนมะนาวมรายไดวนละ

ประมาณ ๒ พนบาท กลวยเลบมอนาง จะตดสปดาหละครง ครงละ ๑ ตน ราคากโลกรมละ ๕ บาท โดยม

รานคาแถวศาลพอตาหนชาง อาเภอทาแซะ ขบรถเขามารบซอถงสวน และพรกไทยดาทฝากไวตามตน

มงคด ตนสะตอ ตนลองกอง กขายไดปละประมาณ ๓ แสน

หลงประสบผลสาเรจจากการทาการเกษตรทฤษฎใหม ตามหลกเศรษฐกจพอเพยงจนสามารถ

ปลดหนไดหมดแลว โดยลงนลไดดาเนนการเผยแพร แบงปน องคความรซงไดมาจากการปฏบต โดย

การจดต งศนยกสกรรมธรรมชาตพชคอนโด ๙ ชน ณ บานหมท ๖ ตาบลชองไมแกว อาเภอท ง

ตะโก จงหวดชมพร ซงพรอมทจะเผยแพรความรแกผสนใจ พรอมเปดการทองเทยวเชงเกษตรใน

ลกษณะโฮมสเตยในพนท โดยมการกอสราง "บานดน" ใหผทตองการเขามาเรยนรไดเขาพกดวย

นคอ เรองราวการตอสของ "คณลงนล" หรอ คณสมบรณ ศรสบต เกษตรกรตวอยางทไมยอมแพ

ตอโชคชะตาชวต โดยยดหลกเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดารพระบาทสมเดจพระเจาอยหว จน

สามารถปลดหนปลดสน และยนอยไดดวยลาแขงตนเอง และยงพรอมแบงปนสงทตนไดรบจาก "การเดน

ตามรอยพอ" ใหหลายคนทอาจจะยงมองหาหนทางไมเจออยในขณะนดวย

43

นายเลก กดวงคแกว

นายเลก กดวงคแกว เปนบคคลทสมควรไดรบการยกยองในฐานะททานเปน “ปราชญชาวบาน”

และเปนผนาตามธรรมชาตของชมชน ผลงานทโดดเดนของนายเลก คอ การเผยแพรความคดในการ

อนรกษทรพยากรธรรมชาต โดยประยกต ภมปญญาทองถ นผสานกบแนวคดทางพทธศาสนา

แนวความคดของนายเลกสามารถนาไปปฏบตและกอใหเกดผล อกทงยงสมพนธกบวถเศรษฐกจของ

ชาวบาน บนพนฐาน ของการใชชวตอยางพออย พอกน

ปจจบนนายเลก สามารถสรางเครอขายการเรยนรเพอการ “พงพาตนเอง พงพาธรรมชาตดวย

ความเคารพ” ในกวา 300 หมบาน 94 อาเภอ ในจงหวด 3 จงหวด และเปนคณะกรรมการและวทยากรให

หลายหนวยงาน ทงภาครฐ หนวยงานเอกชนและองคกรชาวบานหลายแหงทวประเทศ

นายเลก กดวงศแกว นบเปนปราชญชาวบานอสานอกทานหนง ทไดเผยแพรแนวความคดดาน

เศรษฐกจพอเพยง เกษตรยงยน เศรษฐกจชมชนและเศรษฐกจวฒนธรรม โดยมรปธรรมการปฏบตอยาง

ชดเจน แนวทางการปฏบตดงกลาวเกดจากกระบวนการเรยนร ทไมแยกการศกษาจากชวต เปนการศกษา

เพ อการอย รวมกบธรรมชาตศกษา ใหรจกการอย รวมกนดวยความเก อกล ศกษาเพ อสรางเศรษฐกจ

พอเพยง ศกษาเพอลดการเหนแกตว และเหนแกผอนมากขน เครอขายกลมอนแปง ทนายเลกเปน

ประธานเปนหนงในผรวมกอตง ประกอบดวยชมชน 7 อาเภอรอบเทอกเขาภพาน เปนตวอยางของชวตท

งดงาม เปนชวตทถนอมรกธรรมชาต ถนอมรกคน ถนอมรกการอยรวมกน ถนอมรกวฒนธรรม และม

จตใจทเกอกลกน อยอยางไท พงพาตนเอง พงพาธรรมชาตดวยเคารพ

ชวตของนายเลกในระยะตนไมแตกตางจากชาวบานบานบว หรอหมบานใกลเคยงทตงอยเชง

เทอกเขาภพาน ขณะนนปาลดความอดมสมบรณไปมากจากการทชาวบานถางปา เพอปลกบอตงแต พ.ศ.

2507 และเพอปลกมนสาปะหลงตงแตป พ.ศ. 2513 นายเลกเองกปลกปอตงแตป พ.ศ. 2507 และเพอปลก

44

มนสาปะหลงตงแตป พ.ศ. 2513 นายเลกเองกปลกปอเพอขายอย 3 ป จากนนเปลยนมาปลกมนสาปะหลง

อก 3 ป ในระหวางนนกเกดตงคาถามวา ทาไมยงปลกพชเศรษฐกจ ยงจน ยงเปนหนสน คาตอบทนายเลก

ไดรบมาจากการพดคยกบผเฒาผแกในหมบานทใหความคดเรอง “เฮดอย เฮดกน” หรอการใชชวตแบบ

พออย พอกน เหมอนในอดต

ในป พ.ศ. 2530 จงหนมาศกษาปาธรรมชาตบทเทอกเขาภพานใกลบานบว บานเกดและบานทอย

ในปจจบน โดยมผเฒาผแกเปนผใหความร จากนนจงจดระบบชวตของตนเองและครอบครวเสยใหม โดย

ใชแนวคด “ยกปาภพานมาไวทบาน” และความคด “ปลกทกอยางทกน กนทกอยางทปลก” นาพชพนบาน

ประมาณ 200 ชนดมาปลกในดนของตนเองประมาณ 5 ไร ไมใชสารเคม ยาฆาแมลง ถอเปนการ “สราง

ปาใหมใหชวต” และไดขดสระนา 2 บอ เพอเปน “แมนาสายใหมใหครอบครว” เมอทดลองไดผลจงขยาย

พนทเปน 23 ไรเพอใหพอเลยงครอบครว ซงมสมาชก 14 คน ในพนทปลกทงไมผล ไมใชสอย ไมยนตน

หลายชนด และเลยงทงวว ควาย ไกพนบาน ในทสดกสามารถปลดหนสนลกหลานไมตองออกไปทางาน

นอกบาน “พอฝกใหลกๆ ทกคนเปนคนประหยด ใหขจดวตถนยม ใหชนชมความเปนไท ไมใฝใจในการ

เปนทาส ใหสามารถพงพาตนเอง พงพาธรรมชาตดวยความเคารพเพอชวตและสงแวดลอม”

ชวตคอการศกษา การศกษาเพอชวต

ในชวงปพ.ศ. 2530 – 2532 ศนยขอมลทองถนวทยาลยครสกลนคร (ปจจบน คอ สถาบนราชภฏ

สกลนคร) รวมกบสถาบนพฒนาชนบทอสาน ไดรวมกนศกษาวจยกลมชนชาตพนธเผากะเลงบานบว

ตาบลกดบาก โดยสงนายธวชชย กณวงษ บณฑตอาสาสมครเขามาศกษาอยในชมชนเปนเวลา 2 ป นาย

ธวชชยไดตระหนกถงภมปญญาในหมผนาชาวบานหลายคน เชน พอเลก กดวงคแกว, พอเสรม อดมนา,

นายประหยด โททมพล, นายคา กดวงคแกว จากการตงกลมพดคยวเคราะหปญหาในวง “โส” หรอ

สนทนากนอยางเปนทางการ กอใหเกดแนวความคดรวมกนในการแกปญหาทเกดขนกบตนเองและ

ชมชน จงไดรวมกลมกนในป พ.ศ.2532 โดยตงชอกลมวา “กลมกองทนพนธไมพนบาน” ซงในชวงแรก

ไดรวมกนไปศกษาดงานการเพาะพนธหวายทอาเภอวารชภม จงหวดสกลนคร จานวน 30 คน สวนใหญ

เปนคนบานบว หลงจากกลบมาจากการศกษาดงานแลว นายเลกเปน 1 ใน 13 คนจากกลมทเรมทาการ

เพาะขยายพนธหวายพนบานเอง โดยไดรบทนสนบสนนจากมลนธหมบานจานวน 2,500 บาท ทางกลม

ไดนาไปซอถงดาเพ อใชเพาะกลาไมพ นบานมาแจกจายใหกบสมาชกกล ม โดยสมาชกกล มจะเพาะ

ขยายพนธไมพนบานแลวสงใหกองทนกลางรอยละ 10 จากการดาเนนงานมา 3 ป กอใหเกดกองทนกลาง

เพมขนเปน 35,000 บาท

45

ในป พ.ศ. 2534 เปลยนชอจาก “กลมกองทนพนธไมพนบาน” เปน “กลมอนแปง” ซงพอบวศร

ศรสง ปราชญชาวบานจงหวดมหาสารคามเปนผตงให เนองจากเหนวาทบานบวมพชพนธธญญาหาร ผล

หมากรากไมและนาทาอดมสมบรณ หากแปลตามหลกพทธศาสนา คาวา “อน” แปลวา ผ ใหญ คาวา

“แปง” แปลวา สราง “เราเปนผใหญกควรสรางสงตางๆ ไวเพอลกหลานทงเรองการพงตนเอง การสราง

แนวคด การกระทา เพอใหชวตมความสข ถาแปลตามภาษาทองถนกคอ พระอนทร หรอ เทวดาเปน

ผสรางสงตางๆ ไวใหกบพวกเราไดอยไดกน” ป พ.ศ.2535 กลมกองทนพนธไมพนบานไดนากองทนไป

ซอทดนเพอเปนสถานทในการตดตอประสานงาน แลกเปลยนภมปญญา ศกษาทดลองทากจกรรมตางๆ

เพอสนบสนนการพฒนาชมชนและหมบานของตนจานวน 5 ไร 1 งาน และไดทาโครงการเลยงหม

พนบานเพอสรางรายไดเสรมใหสมาชกของกลม

ตอมาในป พ.ศ.2535-2536 กลมอนแปงไดดาเนนการตามวตถประสงคหลก ในการพฒนาชนบท

อยางยงยนในพนทรอบปาเทอกภพาน และไดมคนรนใหมทอย ในชมชนเขามาทาหนาทประสานงาน

ใหกบกล มอนแปง และประสานความรวมมอกบหนวยงานของรฐในทองถ นมากข น โดยเร ม

ประสานงานกบสานกงานปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) ศนยศกษาและพฒนาวนศาสตร

ชมชนท 3, สถาบนวจยและฝกอบรมการเกษตรสกลนคร และไดประสานความรวมมอกนเปนเครอขาย

เกษตรกรรมนเวศภพาน โดยมชมชนเขารวมเครอขาย 22 คน จานวน 289 คน โดยการสงเสรมการเกษตร

แบบยงยน การศกษาและวจยการขยายพนธไมพนบานทมอยรอบเทอกเขาภพาน และการแปรรปพชผก

ผลไมพนบาน

ปลายป พ.ศ. 2539 เครอขายอนแปงไดรบการจดการจดสรรกองทนจากกรมสงเสรมคณภาพ

สงแวดลอม กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ภายใต “โครงการอนรกษปาภพานดวย

เครอขายเกษตรกรรมนเวศ” จานวน 500,000 บาท

ป พ.ศ. 2541 ไดรบการสนบสนนจากกองทนสงแวดลอม (UNDP) ใหทนสงเสรมพลงงานและ

เทคโนโลยทเหมาะสมในระบบเกษตรกรรมนเวศ จานวน 309,000 บาท

ปลายป พ.ศ. 2542 ไดทาการขยายเครอขาย โดยความรวมมอระหวางกระทรวงเกษตรและ

สหกรณ, กรมวเทศสหการและ UNDP ภายใต “โครงการเพมขดความสามารถในการพฒนาการเกษตร

แบบยงยน” ในพนท 12 ตาบล 10 อาเภอ ในจงหวดสกลนคร

ป พ.ศ. 2543 ไดรบการสนบสนนจากกองทนทางสงคม (SIF-MENU 5) หรอโครงการจด

สวสดการชมชนเรงดวนเพอผยากลาบาก จานวน 15 ลานบาท โดยแยกบรหารตามเครอขาย

46

ปจจบนเครอขายอนแปงมการขยายเครอขายเพ มข นทกป ในชวงป พ.ศ. 2542 มสมาชกใน

เครอขายในพนทรอบปาเทอกเขาภพาน 3 จงหวด คอ สกลนคร กาฬสนธ และอดรธาน ซงอยในพนท

จงหวดสกลนคร 5 อาเภอ คอ อาเภอกดบาก อาเภอภพาน อาเภอนคมนาอน อาเภอพรรณนคมและอาเภอ

วารชภม ในพนทจงหวดกาฬสนธ 1 อาเภอ คอ อาเภอคามวง และพนทจงหวดอดรธาน 1 อาเภอ คอ

อาเภอวงสามหมอ จานวนสมาชกในครอบครว 600 ครอบครว และยงมการขยายเครอขายตอไปเรอยๆ

สรางกระบวนการเรยนร สการปฏบต

นายเลก ใหความสาคญตอการเรยนร ส การปฏบตจรง โดยใชวธการรวมกล ม เพ อจด

กระบวนการเรยนร ปลกจตสานก พรอมขยายเครอขายการเรยนร ดงคากลาวของนายเลกทวา “อยากได

ชางปา กเอาชางไปตอ ถาอยากไดคนชนดเดยวกน กตองเอาคนไปตอ คนแบบเดยวกบเรามอยดวยกนทก

ชมชน เพยงแตเราตองไปคนหาเขาทงนน”

ปจจบนกลมอนแปงอยในสมาชกเครอขายภมปญญาไท ซงถอเปนเครอขายระดบชาต มสมาชก

เปนเครอขายองคกรชมชน ระดบอาเภอ และจงหวดอยทกภาคของประเทศ มการเดนทางไปศกษาดงาน

แลกเปลยนความร และในป พ.ศ. 2541 เครอขายภมปญญาไทไดรวมกนพฒนา “แผนแมแบบชมชน”

ขนมาจากประสบการณของชมชนเพอเปนกรอบและทศทางในการพฒนาชมชน โดยแบงเปน 7 ประเดน

คอ การเกษตร สงแวดลอม สขภาพชมชน อตสาหกรรม ธรกจชมชน กองทนและสวสดการชมชนและ

การเรยนร

นายเลก กดวงคแกว นบเปนบคคลท สมควรไดรบการยกยองในฐานะท ทานเปน “ปราชญ

ชาวบาน” และเปนผนาตามธรรมชาตของชมชน ผลงานทโดดเดนของนายเลกคอการเผยแพรความคดใน

การอนรกษทรพยากรธรรมชาต โดยประยกตภมปญญาทองถ นผสานกบแนวคดทางพทธศาสนา

แนวความคดของนายเลกสามารถนาไปปฏบตและกอใหเกดผล อกทงยงสมพนธกบวถเศรษฐกจของ

ชาวบาน บนพนฐานของการใชชวตอยางพออย พอกน คาดงกลาวของผเฒาผแกชาวกะเลงทวา “ภพาน

คอชวต วงและมตรคอพลง พงตนเองคอความหวง ธรรมชาตยงเพอชวตและชมชน” (ผลงานรางวล

ลกโลกสเขยว ครงท 2 ป 2543 http://pttinternet.pttplc.com)

ปจจบน บทบาทหลกของนายเลก กดวงคแกว ในขณะน คอ การขยายแนวความคดและสราง

เครอขาย สวนงานภายในกลมอนแปง สามารถดาเนนงานละกาหนดแนวความคดของตนเอง รวมทงกลม

เยาวชน “เดกกะเลงรกปา” ทมกจกรรมหลกเพอใหเยาวชนไดสบทอดแนวคด วถชวต วฒนธรรมของ

ชมชน นบเปนการเผยแพร ถานทอด ผลงานทประสลผลสาเรจจากรนสรน

47

2. ชมชนทประสบผลสาเรจและไดรบการเผยแพร ผลงานการปฏบตตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง

ชมชนบานจารง ตนแบบเศรษฐกจพอเพยง

บานจารง ตงอยหม ท 7 ตาบลเนนฆอ อาเภอแกลง จงหวดระยอง ภาคตะวนออกของประเทศ

ไทย ดวยสภาพความเปนอยในชมชน เนนการพงพาตนเอง จนเปนทยอมรบและเปนตวอยางทด มผมา

ศกษาดงาน แลกเปล ยนเรยนรตลอดท งป หม บานจารงสงเสรมใหประชาชน ไดนาผกพ นบานมา

รบประทาน อาท ดอกอญชน ยอดมะระ ขมนชน ชะอม ใบชะพล ใบบวบก ยอดเสมดแดง ฯลฯ ใช

ประกอบเปนอาหารหลก รวมถงชวนเชญนกทองเทยวทเขามาเปนลกคาของรานสมตาจารง ไดบรโภคผก

พนบานเหลาน จนกระทงไดเปนสญลกษณของชมชน ทนกทองเทยวรจกและคนเคย กลมผสงอายบานจา

รงเปนตวอยางของการรวมกลม เพอสรางสรรคผลตภณฑคณภาพมากมาย อาท ผลตขาวซอมมอบรรจถง

จาหนายในรานคาของชมชน เพอสงเสรมใหประชาชนมสขภาพทด โดยมโรงสขาวชมชนเองมการผลต

ขาวซอมมออยางตอเนอง และนาเศษแกลบราสงใหกบกลมเกษตรกรพนบานทาปยชวภาพ และนาปลาย

ขาวขายใหกบกลมผเลยงตะพาบนา

48

นอกจากน บานจารงยงกอตง กลมธนาคารขยะ ผคนในชมชนไดเหนคณคาของเศษของทเหลอ

ใช แมแตขยะมการรวมกลมกนจดตงกลมธนาคารขยะและสงแวดลอมรบซอขยะทกประเภทมการคดแยก

ขยะแตละประเภท สามารถนาไปใชประโยชน ทาใหเดก เยาวชนไดรบรถงขยะสงของเหลอใชปลกฝง

คานยม ทศนคตในการรกษสงแวดลอม เมอมคนมาศกษาดงาน กลมผใชนาจะรวมตวกนทาอาหารเลยง

รบ รอง โดยใชผกพ นบานเปนอาหารหลกใหรบประทาน รายไดนาไปเปนกองทนพฒนาหม บาน

นอกจากนบานจารงยงมการบรการทพกชมชนโฮมสเตย ใหกบนกทองเทยว ผสนใจในวถชวตทเนนการ

พงพาตนเอง ไดมาสมผสและแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน ทงนการบรหารจดการชมชน โดยมแกนนา

ทมศกยภาพ สามารถพฒนาสงคมชมชนทพรอมตอการเรยนร นาภมปญญาทองถนมาผสมผสานกบ

เทคโนโลยใหม ๆ นามาปรบใชในป 2548 ไดนาชมชน เครอขายชมชน ผ นาชมชน เขาส โครงการ

มาตรฐานชมชน (มชช.) และสามารถผานการประเมนจากคณะกรรมการ ตดตามประเมนผล ระดบอาเภอ

ระดบจงหวด เปนจดนารองตนแบบ เผยแพร แนะนาชมชน อน ๆ เพอเขาสการประเมนมาตรฐานชมชน

ในปตอ ๆ ไป

จดเรมตนของการพฒนาหมบานเศรษฐกจพอเพยง เรมจากการจดตงรานคาชมชน จากการระดม

หนกนครงแรกเพอจดตงรานคาชมชนขน กองทนพฒนาหมบานไดเงนทงสน 30,000 บาท และมสมาชก

เปนคนในชมชน 120 คน รานคาหมบานดาเนนการในลกษณะสหกรณชมชน เพอจาหนายสนคาอปโภค

บรโภคตาง ๆ ทงจากภายนอก และสนคาการเกษตร ผลผลต สนคาแปรรปทผลตไดในชมชนเอง รานคา

ชมชนจงเปนชองทางในการจาหนายสนคาจากผผลตถงผบรโภคโดยตรง ผใหญชาตชายบอกวาบานจาร

งมวงจรการผลต จาหนาย และบรโภคกนในชมชน ถาชาวบานในชมชนเขาใจถงความสาคญของระบบ

เศรษฐกจชมชน บานจารงกจะสามารถพงตนเองได ไมตองกงวลวาเมอผลตมาแลวจะขายใหใคร หรอเรา

ตองไปซอสนคาจากใคร เพราะบานจารงสามารถสรางผลต ขาย และบรโภคไดเอง ผลกาไรทไดก

ไหลเวยนอยในชมชน เปนเงนทจะใชพฒนาชมชนตอไป รานคาชมชนตงอยบนพนทเดยวกบศนยการ

เรยนรของชมชนและผสงอายบานจารง สถานทแรกทเราไดพบกบผใหญบานชาตชาย เปนทงสถานท

ทางานและพกผอนหยอนใจของชาวบานจารง และเปนททเราไดเหนรอยยม ไดยนเสยงหวเราะดงอยเปน

ระยะ ๆ จนเราอดอมยมตามไปดวยไมได รานคาชมชนเลกแหงนมกาไรเพมขน ทกป มยอดขายปละหลาย

ลานบาท เมอถงเวลาปนผลประจาป ผลกาไรทไดจะถกแบงออกเปน 3 สวน สวนแรกรอยละ 30 จะเกบ

เปนกองทนพฒนาหมบาน รอยละ 35 จายคนใหแกผ ถอหนตามจานวนหน และอกรอยละ 35 จายคน

ใหแกผซอสนคา ตามสดสวนการซอ ซอมากไดมาก ซอนอยไดพอประมาณ พอไดยนเรองจานวนเงนปน

ผลแลวเรากกระซบถามผใหญบานวาคนนอกเขาหนดวยไดหรอไม ผ ใหญชาตชายตอบทนควนวาได

49

แนนอน ทผานมากมชาวบานหมอนมาเขาหนดวย แลวถงแมวาจะมรานคาชมชนแลว แตบางครอบครวก

อาจจะเปดรานคาอยางเดยวกนนอกกได ไมไดมการบงคบหรอจะเปนการขดใจกนอยางไร เพยงแตให

ระบบเศรษฐกจชมชนนยงคงอย และเตบโตขนเรอย ๆ อยางนอยกเปนการแบงกนปนกนในชมชน และ

กระตนใหเกดวงจรการพฒนา อน ๆ ตามมาอกมากมายจากผลกาไรของรานคาชมชนทอย ในกองทน

พฒนาหมบาน เพราะชมชน มกองทน มเงนทจะลงทนทากจกรรมตาง ๆ ใหเกดเปนผลผลตทสอดคลอง

กบเหตและผลตามแนวทางวถชวตของตนเอง เราจะไดพบเหนลกษณะการดาเนนงานแบบรวมมอรวมใจ

รเกบ รแบงปนอยางเดยวกบรานคาชมชนนในกลมกจกรรมอน ๆ อกมากมายมากกวา 20 กลมกจกรรม

ในชมชนบานจารง

นอกจากนนยงมการจดตงกลมกจกรรมการผลต เชน การรวมกลมเกษตรกร เพอสรางเครอขาย

ความเขมแขง กลมกจกรรมการผลตกลมแรก และคาดวาจะเปนกลมทใหญทสดกคอการกลมตาง ๆ ของ

เกษตรและชาวสวน ในชมชนบานจารงมการรวมกลมของเกษตรกร ชาวสวน กลมตางมากมายตามกลม

อาชพของแตละคน อยางทกลาวไปแลววาบางคนอาจสงกดมากกวา 1 กลม เพอสรางเครอขาย สรางความ

เขมแขงใหกบเกษตรกรชาวสวนในชมชน มการแลกเปลยนเรยนรระหวางกน และยงเปนเครอขายกบ

กลมกจกรรมอน ๆ ไดอก อยางทผใหญบานบอกเราวาทบานจารงไมมสงใดเหลอใชหรอสญเปลา ถาเกบ

นามาใชในกระบวนการใดไดกจะถกสงตอใหกบกล มกจกรรมทจะสามารถนาไปใชประโยชนได

อยางเชน เศษแกลบ เศษราจากโรงสขาวชมชนของกลมผสงอายกจะถกสงตอใหกลมเกษตรพนบานนามา

ทาปยอนทรย และนาหมกชวภาพ กลมเกษตรกรชาวสวนกจะนาปยอนทรยและนาหมกชวภาพจากกลม

เกษตรพนบานทขายในรานคาชมชนมาใช สวนปลายขาวทเหลอจากกลมผสงอายกถกสงตอใหกลมผใช

ตะพาบนาเชนกน ทงเกษตรกรชาวสวนและกลมผเลยงตะพาบนารวมถงชาวบานจารงทกคนกจะไดทาน

ขาวจากกลมผสงอายทขายในรานคาชมชน เราตนเตนและทงกบวงจรความสมพนธนไปชวขณะ กอนท

จะนกขนไดวายงไมจบเพยงนนเพราะเมอถงเวลาทรานคาชมชนจะปนผลทกคนกจะไดรบเงนปนผลจาก

ยอดการซอของตวเองอกดวย ผใหญบอกวา ถาเปนนกวชาการอาจเรยกวาหวงโซแหงคณคากวาได

ตอมา กมการจดตงกลมเกษตรพนบานเพอสขภาพชมชน ผใหญชาตชายบอกวาบทเรยนทไดรบ

จากการปลกพชเชงเดยว ประกอบกบขอมลทไดจากการเกบขอมลในชมชน ทาใหชมชนบานจารงเลก

ก า รใ ช ส า ร เค ม หนก ล บ ม า หา อง ค ค วา ม ร แล ะ ภ ม ป ญญา ท ม อย ใ นช ม ช น เ รย น ร ท จะ พ ง พ า

ทรพยากรธรรมชาตของตนเอง มระบบทนนยมของตนเอง ทนทางสงคมนยมกบทนวฒนธรรมนยม

บทเรยนจากพชเชงเดยวและสารเคมเปนจดเปลยนทสาคญครงหนงของบานจารง ชมชนเรมทาความ

เขาใจกบการทาการเกษตรแบบผสมผสาน เพอปรบสมดลใหกบระบบนเวศนและสขภาพชมชน กลม

50

เกษตรพนบานจงถอกาเนดขนในวนท 10 กมภาพนธ พ.ศ. 2543 จานวนสมาชกแรกกอตง 10 คน เพอ

ดาเนนการสงเสรมการทาเกษตรแบบปลอดสารพษในชมชน ทาปยหมก สกดสารชวภาพเพอไลแมลง

รวมทงทานาหมกชวภาพไวใชในกลมและจาหนายใหผสนใจ และทสาคญทสดคอกลมเกษตรพนบาน

เปนกลมทปลกผกพนบานปลอดสารพษจากแปลงเกษตรสาธตแลวนาไปขายใหกบรานสมตาจารง เอาไว

บรการใหชาวบานในชมชนและนกทองเทยวไดทานคกบสมตา บางสวนกระจายขายในชมชนโดยคณปา

หนวงพนกงานขายผกพนบานในชมชน และทานาดอกอญชนสสวยใสไวใหแกนกเดนทางอยางเราดมให

ช นใจ กลมเกษตรพนบานเปนเจาของรายการวทยชมชนรายการหนง เพอใชประชาสมพนธเผยแพร

ความรและรณรงคเกยวกบการทาเกษตรปลอดสารพษในบานจารง คณยายอทย ประธานกลมและนกจด

รายการวทยของกลมเปนตวอยางททาใหเราเชอวาผกปลอดสารพษและผกพนบานตองทาใหทงชาวบาน

ในชมชน และระบบนเวศของบานจารงมสขภาพทท งกายและใจไมแพคณยายแนนอน กลมเกษตร

พนบานแมจะเปนกลมเลก ๆ แตกมการประชมแลกเปลยนความคดเหน รายงานผลการดาเนนงานรวมกน

ระหวางสมาชกและผนาชมชนเชนเดยวกบกลมกจกรรมอนในบานจารง คณยายอทยบอกวาทกวนพธ

สปดาหท 2 ของเดอน สมาชกในกลมจะมาประชมรวมกน และประชมรวมกบกลมอนในวนท 15 ของทก

เดอน คณยายอทยและสมาชกในกลมเกษตรพนบานเรยกไดวาเปนผชานาญการดานการทาเกษตรชวภาพ

ขอมลเกยวกบเกษตรชวภาพของคณยายลวนแตเปนสงใหมทเรายงไมเคยรมากอน คณยายบอกวาถาไมรก

ตองอาน หมนแสวงหาความรอยเสมอ เปนการฝกสมองไมใหออนลาไปตามวย

นอกจากน ทนนยมกบแปรรปผลผลตในชมชน กเปนปจจยหนงท ใหประสบความสาเรจ

หากถามคนเมองอยางพวกเราวามสนคาอปโภคบรโภคชนดใดบางทเราผลตเองและใชเองไดในบาน กวา

ผถามจะไดคาตอบกคงใชเวลานานพอควร แลวสดทายคาตอบสวนใหญคงคลายกนคอ ไมมเลย เราตอง

ซอทกอยางจากหางสรรพสนคา จากตลาด หรอจากแหลงกระจายสนคาใดกตาม เพราะเราเปนสวนหนง

ของระบบเศรษฐกจแบบทนนยม กระแสทนนยมเขาชวงชงความสามารถในการพงตนเองของมนษยมา

นานหลายทศวรรษ ไมเฉพาะในเขตเมองเทานน แตยงรกรานมาถงชมชนในชนบททเคยมความสามารถ

ในการพงตนเองจากทรพยากรภายในชมชน เมอราคาผลผลตในชมชนถกกาหนดจากพอคาและระบบ

เศรษฐกจ วนใดทราคาพชผลตกตา เกษตรผผลตกจะประสบปญหาขายพชผลไมไดราคาทเหมาะสมทนท

ผใหญชาตชายบอกวานนเพราะชมชนพงพาภายนอกมากเกนไป ระบบเศรษฐกจ สงคมภายนอกจงเปน

ตวกาหนดความเปนไปในชมชน แทนทชาวบานในชมชนทเปนเจาของจะกาหนดวถชวตของตนเอง

ความไมมนคงในชวตจงเกดขน

51

ในป พ.ศ. 2526 เมอบานจารงประสบกบภาวะราคาพชผลทางการเกษตรตกตา ทงยงมโรค ม

แมลงทาลายสวนผลไมของชาวบาน เปนประสบการณททาใหความไมมนคงในชวตอนเกดจากการพงพา

ภายนอกมากกวาตนเองปรากฏเดนชดขนภายในชมชน จงมการตงกลมสตรอาสา แมบานเกษตรกรจารง

ขน เพอรวมตวกนแปรรปผลผลตตามฤดกาลใหขายราคาดขนและเกบไวไดนานขน เปนกาวแรกของการ

ทากจกรรมกลมในชมชน เพอการพงตนเอง และเขาไปเปนสวนหนงในการกาหนดราคาสนคาแปรรป

ทางการเกษตรในชมชน โดยเรมจากการทาทเรยนทอด ทเรยนกวน ขนนทอด กลวยกรอบแกว จากของ

หวานจนกระทงมาถงของคาว ทงกะป นาปลารสชาตด สะอาด และทสาคญปลอดสารปนเปอน นอกจาก

การแปรรปสนคาบรโภคแลว กลมแมบานเกษตรกรจารงยงชวยกนผลตสนคาอปโภค เชน แชมพสระผม

จากดอกอญชน นายาลางจาน นายาซกผา เพอการพงตนเองและลดรายจายในครอบครว สนคาอปโภค

บรโภคทไดจากการแปรรปทงหมดมจาหนายใหแกชมชนและบคคลภายนอกผานรานคาชมชน

ปจจบน บานจารงมทนทางสงคมทไดจากการเรยนรเรองของการพงพาตนเองมากวา 20 ปเตม

มกลมกจกรรมมากกวา 20 กลม มประสบการณ ตาง ๆ มบคลากรทมความเสยสละ เหนแกประโยชน

สวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน มภมปญญาทองถน มประเพณวฒนธรรมชมชนบานจารง จงเปนอก

หนงหมบานเศรษฐกจพอเพยงทนาชนชมอยางยง (หนงสอพมพเดลนวส 10 กมภาพนธ 2552)

ชมชนไมเรยง

ชมชนไมเรยง เปนตาบลเลก ๆ แหงหนง ขนาดพนทประมาณ 45 ตารางกโลเมตร อยในอาเภอ

ฉวาง จงหวดนครศรธรรมราช มประชากรจานวนประมาณ 1,382 ครวเรอน และประกอบอาชพทาสวน

ยางพาราเปนหลกมาตงแตบรรพบรษ โดยเฉพาะหลงจากทรฐมนโยบายสงเสรมการเกษตรเชงพาณชย

ดวยการปลกยางพาราเปนพชเดยว และทาใหวถชวตของชาวไมเรยงขน อยกบยางพาราตงแตนนเปนตน

52

มา ความหวงและชวตของชาวบานยงผกตดกบยางพาราอยางแนบแนนมากขน หลงจากทชมชนไมเรยง

ประสบวาตภยแหลมตะลมพก ในป พ.ศ. 2505 วาตภยครงนนไดทาใหพ นท ปาไมและสวนยางเดม

รวมทงพนทเพาะปลกของชมชนไมเรยงถกทาลายราบเรยบ ชาวบานจงไดขยายพนทการทาสวนยางพารา

มากขน เพอทดแทนพนทการเกษตรและพนทปาไมทถกทาลาย โดยปลกยางขนมาใหมจากการสนบสนน

ดานทนและพนธยาง ของกองทนสงเคราะหการทาสวนยาง

ชวตทขนอยกบยางพารา เมอถงเวลาทราคายางตกตามาก ชาวชมชนไมเรยงซงเปนชาวสวนยาง

ขนาดเลกทไมคอยจะพอกนอยแลว ยงเดอนรอนอยางหนก หนสนลนพนตว บางคนถงขนาดลมละลาย

ตองขายสวนยาง ชาวชมชนไมเรยงนาโดยประยงค รณรงค จงไดพดคยและรวมกนวเคราะหวาปญหาคอ

อะไร สาเหตของปญหามาจากอะไร แนวทางแกไขปญหาควรเปนเชนใด และใครควรเปนผมสวนรวมใน

การแกปญหา จากการวเคราะหสภาพปญหาและหาทางออก รวมกนของชาวชมชนไมเรยง พบวา ปญหา

ทเกดขนของเกษตรกรชาวสวนยาง คอ ทาไมชาวสวนยางจงมแตความยากจน ขณะทพอคายางไมวา

เจาของโรงรมยาง หรอผคายางตางกรารวยจากการประกอบธรกจยางพารา ซงจากการวเคราะหปญหา

โดยอาศยประสบการณทผานมาของชาวบาน พบวา การทเกษตรกรขายยางในราคาถกนน เนองจากถกกด

ราคาจากพอคาคนกลางหลายชน อกทงปญหาหลกคอการทชาวสวนยางขาดความรทงดานการจดการ

และดานขอมลขาวสาร ไมรภาวะตลาด โดยเกษตรกรเปนเพยงผผลตเทานน และอกสวนหนงมาจากการ

ผลตยางแผนของชาวบาน ยงไมมคณภาพและไมมมาตรฐานเพยงพอ ดงนนแนวทางการแกปญหา จงตอง

มการรวมกลมเกษตรกรเพอรวมกนปรบปรงคณภาพยางแผนทมการควบคมคณภาพ และใชเทคโนโลย

ในการผลตเพอใหขายยางปรมาณมากๆ ใหไดราคาและมคณภาพ เปนทตองการของตลาด

ในเวลาตอมาประยงค รณรงค และชาวบานกลมหนง จงไปศกษาดงานโรงงานยางแผนอบแหง

ขององคการสวนยางนาบอน และโรงงานของเอกชนเมอป พ.ศ.2525 และเกดความมนใจวาการประกอบ

กจการโรงงาน เพอแปรรปยางนาจะเปนคาตอบของการแกไขปญหาทงดาน การควบคมการผลต และการ

ตดปญหาพอคาคนกลาง หลงจากนนพวกเขาจงไดรวมกลมประชมปรกษาหารออกหลายครง เพอหา

ขอสรปเรยนรจากการศกษาดงาน และวางแผนดาเนนการเพอจดตงโรงงานแปรรปยาง โดยกาหนดขนาด

ของโรงงานและกาลง การผลตภายใตทนและกาลงทมอย พรอมกบการทางานดานความคดกบชาวบาน

ดวยการพดคยทาความเขาใจ เพอสรางแนวรวมและระดมทน จนในทสด “กลมเกษตรกรชาวสวนยางไม

เรยง” จงกอเกดขนมา เมอวนท 1 มถนายน 2527 และเรมทาการผลตเปนครงแรก เมอวนท 20 ตลาคม

2527 ดวยสมาชกกอตงจานวน 37 คน มกาลงการผลตยางอบแหงวนละ 500 กโลกรม จนปจจบนสามารถ

ขยายสมาชกเปน 179 คน และมกาลงการผลตสงสดไดถงวนละ 5 ตน

53

เรยนรประสบการณการบรหารธรกจชมชน

โครงสรางของ “กลมเกษตรกรชาวสวนยางไมเรยง” ประกอบดวย คณะกรรมการบรหารทมาจาก

การเลอกตงจากสมาชก และสมาชกของกลม และจางผจดการ พนกงานประจา และแรงงานในโรงงาน

เพอทาหนาทดาเนนการธรกจของกลมภายใตการกากบตดตามของกรรมการบรหาร และประชมใหญ

สมาชกทกปเพอชแจงผลงานและแสดงบญช สาหรบดานการจดการนน ทางกลมฯ จะรบซอนายางจาก

สมาชก และนามาแปรรปเปนยางแผนสงขายใหกบพอคา ทงนมการทาบญชดานการเงนอยางชดเจน อก

ทงเงนหมนเวยนทใชในการซอขาย คาตอบแทน และรายไดจากการขายสนคา ไดใชกลไกผานธนาคาร

เพอสรางเครดตและสรางความโปรงใส สามารถตรวจสอบได นอกจากนยงมการตดตาม ราคายางพารา

และขอมลขาวสารเกยวกบความตองการ ยางพาราของตลาดโลก และตดตามดานนโยบายของรฐท

เกยวของ ทาใหทางกลมฯ รเทากน ตอขอมลขาวสารและการเปลยนแปลง

ตลอดเวลาทดาเนนธรกจ ทางกลมฯ ไมเคยผดพลาดหรอมปญหาดานคณภาพสนคาและการสง

มอบ แมวาบางครงจะมปญหาปรมาณการผลตไมเพยงพอกพยายามจดการแกไขปญหา เพอไมใหผด

สญญา และเสยเครดต โดยกอนหนาทจะมวกฤตเศรษฐกจ ทางกลมฯ ไดขายสนคาใหกบบรษทผสงออก

โดยตรงมาโดยตลอด ดวยการเสนอสนคาตวอยางใหกบผสงออกและคดเลอกผสงออกทเสนอตวมา

ขณะนแมวาจะไมไดคาขายกบผคาสงออก กขายใหกบบรษทผคารายใหญของภาคใต

จากโรงงานยางแปรรปสการผลตเพอการพงตนเอง

การดาเนนการตางๆ ของกลมเกษตรกรชาวสวนยางไมเรยงตงแต ป 2527 ไมใชสตรสาเรจ แต

เกดขนจากกระบวนการเรยนรของชาวชมชนไมเรยงเอง ทมจตใจมงการเรยนรอยางไมรจบเพอสรป

บทเรยนและแกปญหาท เกดข นพรอมทงเตรยมรบมอตอปญหาใหมๆ ลองผดลองถกเพ อหาขอสรป

รวมกน ประกอบกบการมผนาซอสตยสจรต รบผดชอบตอสวนรวม ทาใหกลมฯ สามารถดาเนนธรกจ

อยางตอเนองมาถง 16 ป (พ.ศ.2527-2543) อยางไรกตามแมวาทางกลมเกษตรกรชาวสวนยางไมเรยงจะ

สามารถ แกปญหาดานคณภาพยาง การขาย และการลดตนทนการผลต แตปญหาอนๆ ทนอกเหนอจาก

ความสามารถในการจดการภายในยงมอย ไมสนสด เชน ปญหาความตองการของตลาดโลก ปญหา

คณภาพและปรมาณนายาง ทข นอยกบดนฟาอากาศ หรอปญหาดานนโยบายของรฐ เปนตน จากการ

พดคยปรกษาหารอกนอยางสมาเสมอ พวกเขาจงไดคาตอบใหมวา ยางพาราไมสามารถเปนคาตอบเดยว

สาหรบการดารงชวต

ประกอบกบขอจากดของการดาเนนการธรกจเฉพาะสมาชกของกลมเกษตร ทยงไมสามารถขยาย

สมาชกเพมเตมไดเนองจาก กาลงรบซอยงมไมเพยงพอ แตสงสาคญทสด คอ ความสข ความอยดกนด

54

และความสามารถในการพงตนเองของชาวชมชนไมเรยง “ศนยศกษาและพฒนาชมชนไมเรยง” จงเกด

ขนมา เพอเปนเวทการแลกเปลยนเรยนรของชาวชมชนไมเรยง ในดานตางๆ ไดแก ดานการศกษา ดาน

เกษตรกรรมยงยนและสงแวดลอม ดานสาธารณสขชมชน ดานธรกจและอตสาหกรรมชมชน และดาน

กองทนชมชน ทงน ม "สภาผนาชมชนไมเรยง" ทมาจากตวแทนของหมบานตางๆ หมบานละ 5 คน รวม

เปน 40 คน ประกอบดวย ทงหญงและชาย และคนรนหนมสาว รนผใหญวยกลางคน และรนอาวโส ทา

หนาทบรหารและรวมกนจดทาแผนพฒนาชมชนขน

โดยกจกรรมหนงของแผนพฒนาชมชนไมเรยงทเปนการเปลยนทศทาง ของเกษตรกรรมแผน

ใหมทมงเนนการปลกพชเชงเดยว และฝากชวตไวกบยางพารา มาเปนการแสวงหาความหลากหลายของ

การประกอบอาชพการเกษตร และม งเนนการพ งตนเองไดภายในชมชนเปนหลก คอ การพฒนา

ความสามารถของเกษตรกรและเสรมสรางเศรษฐกจชมชน ประกอบดวย กจกรรมการเกษตร 8 กจกรรม

ไดแก กลมเพาะเลยงปลา กลมผกปลอดสารพษ กลมแปรรปขาว กลมเพาะเลยงไกพนเมอง กลมผลต

อาหารสตว กลมเพาะเลยงสกร กลมสมนไพร และกลมเพาะเลยงเหด

กลมกจกรรมตางๆ เหลาน มวตถประสงคชดเจนในการผลตเพอการพงตนเองของชมชนและ

เชอมโยงกบตลาดภายนอก โดยผานการจดการของแตละกลมทมองคกรบรหารของตน โดยแตละ

กจกรรมมการวเคราะหความตองการและความเปนไปไดของการผลตและการตลาด ตลอดจนการ

ประมาณการสวนแบงของตลาดภายใน ของชมชนไมเรยงทมจานวนหนงพนกวาครอบครว รวมไปถง

การเชอมโยงสเครอขายตางๆ ในระดบอาเภอ ระดบจงหวด ระดบภาค และระดบประเทศ นอกจากนแต

ละกลมยงมการสอดประสาน ของกจกรรมและปจจยนาเขาทมอยภายในชมชนอยางเปนระบบ เชน กลม

ผลตอาหารสตวทาหนาทสงอาหารคณภาพ ดราคาถกวาทองตลาดใหกบกลมเลยงสตวประเภทตางๆ กลม

เพาะเลยงเหดไดขเลอยจากไมยางพารา หรอการมงผลตไกสามสายเลอดไมเรยง ทเปนพนธผสมจากไก

พนธ ไข พนธ เน อ และไกพ นบาน เพ อเปนการลดตนทนใหไดมากท สด นอกจากน ตอไปสนคาทก

ประเภทตอไปจะอยภายใต ชอ "ไมเรยง" อนเปนการเปดตวสนคาตอตลาดภายนอก

สาหรบดานแหลงเงนทนนน ในเบองตน ชาวชมชนไมเรยงไดรบการสนบสนนจากกองทน

ชมชน (SIF) และมการระดมทนจากการขายหนใหกบสมาชกกลม โดยตอไปจะมการสนบสนนดาน

เงนทนจากธนาคารหมบาน และกลมออมทรพยตางๆ ทไดจดตงขนมาแลว ทงน ในอนาคตผนาชมชน

คาดหวงวา กลมกจกรรมแตละกจกรรมนอาจสงผลใหมการตงบรษทชมชนไมเรยงทมชาวบานรวมเปน

เจาของ รวมบรหาร และรวมรบผลประโยชนขนอก 8 บรษท กเปนไปได

เครอขายการเรยนรและมวลมตร

55

ปจจบนชมชนไมเรยง มเครอขายตางๆ มากมาย ต งแตระดบตาบล อาเภอ จงหวด จนถง

ระดบประเทศ โดยเครอขายดงกลาว ไดแก เครอขายยางพารา เครอขายยมนา (ชาวสวนยางพารา-ชาวสวน

ไมผล-ชาวนา) เครอขายภมปญญาไท เครอขายสาธารณสขชมชน นอกจากนชมชนไมเรยงยงเปนแหลง

ศกษาดงานชมชนเขมแขงใหกบชมชนตางๆ ทวประเทศ อกทงการดารงอยของชมชนนนไมไดมความ

โดดเด ยวหรอตอส แตเพยงลาพง แตไดรบการสนบสนนท งดานเงนทน ดานคาปรกษา ดานการ

ประสานงาน และดานการอานวยความสะดวกใหเกดกระบวนการเรยนร ทงจากองคกรพฒนาเอกชน

ไดแก มลนธหมบาน ทไดทางานในพนทตงแตป พ.ศ.2532 และจากองคกรภาครฐ อยางเชน องคกร

บรหารสวนจงหวด ทจดสรรงบประมาณในการกอสรางโรงงานยางแหงใหม เกษตรจงหวด-อาเภอ-ตาบล

กองทนชมชน ฯลฯ

การถายทอด เผยแพร สงทเกดขนจากกระบวนการเรยนรอนยาวนาน ตลอดระยะเวลาเกอบ 40 ป

ของชมชนไมเรยง แมจะไมครบถวนสมบรณ แตส งท คนพบจากการศกษาคร งน คอ การสราง

กระบวนการเรยนร และความใสใจ ความตนตวทจะเรยนรของชมชนอยางยนหยด และตอสกบปญหา

รวมกน อนเปนปจจยสาคญท สดของการดาเนนงานธรกจชมชน โดยมสวนตางๆ ท งภาครฐและ

ภาคเอกชนหนนชวยใหกระบวนการเรยนรบงเกดผล ขณะทผลกาไรจากการประกอบการซงเปนเรอง

รองลงมา แตกมความสาคญเพราะเปนตวขบเคลอนใหกลมอยรอด และทสาคญอกประการหนงคอ การม

จตสาธารณะแยกแยะ ประโยชนสวนตนและประโยชนสวนรวมของผนา ทงน ปจจยตางๆ เหลานแมวา

ไมอาจเปนสตรสาเรจ แตอยางนอยทสดบทเรยนจากไมเรยงกสามารถเปนแนวทาง ในการสนบสนน

ธรกจชมชนในพนทอนๆ ตอไป (สถาบนชมชนทองถนพฒนา (สทพ.) http://www.ldinet.org/2008/)

เรองท 2 การสรางเครอขายการประกอบอาชพและการดาเนนชวต ตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง

เครอขาย (Network) เปนรปแบบทางสงคมทเปดโอกาสใหเกดปฏสมพนธระหวางองคการเพอ

การแลกเปลยน การสรางความเปนอนหนงอนเดยวกน และการรวมกนทางานโดยมฐานะเทาเทยมกนการ

สรางเครอขายการทางานเปนวธการทางานทไดรบความนยมทงในภาคธรกจและในการทางานเชงพฒนา

สงคม นอกเหนอจากคาวา "เครอขาย" หรอ "Network" ในทางดานธรกจ เราจะไดยนคาเรยกชอตาง ๆ ทม

ความหมายใกลเคยง เชน คาวา แนวรวมในเชงกลยทธ หรอ Strategic Alliance หนสวนในการทางาน

หรอ Partner เปนตน ลกษณะของเครอขาย โดยทวไปมลกษณะ ดงน

56

เครอขายมลกษณะเปนโครงสรางทางความคด (Cognitive structures) ไมวาจะพฒนาไปถง

ระดบใด บคคลทเกยวของในองคกรเครอขายจะมกรอบความคดเกยวกบองคกรเครอขายใกลเคยงกน ใน

ดานความรความสามารถและความตองการ

องคกรเครอขายไมมลาดบขน (Hierarchy) การเชอมโยงระหวางองคกรเครอขายเปนไปใน

ลกษณะแนวราบ แตละองคกรเปนอสระตอกน แตระดบความเปนอสระของแตละองคกรอาจไมเทากน

องคกรเครอขายมการแบงงานกนทา (Division of labour) การทองคกรเขามารวมเปนเครอขาย

กน เพราะสวนหนงคาดหวงการพงพงแลกเปลยนความสามารถระหวางกน ดงนน หากองคกรใดไม

สามารถแสดงความสามารถใหเปนทประจกษ กอาจหลดออกจากเครอขายได ในทางตรงกนขามหากได

แสดงความสามารถ กจะนาไปสการพงพงและขนตอกน การแบงงานกนทา ทงยงเปนการลดโอกาสท

องคกรใดองคกรหนงจะแสดงอานาจเหนอเครอขายดวย

ความเขมแขงขององคกรทรวมกนเปนเครอขาย จะนาไปสความเขมแขงโดยรวมของเครอขาย

ดงนน การพฒนาของแตละองคกรเครอขาย จงเปนสงสาคญ

องคกรเครอขายกาหนดการบรหารจดการกนเอง (Self-regulating) ในการทางานรวมกนใน

ลกษณะแนวราบ จาเปนตองมความสมานฉนท โดยผานกระบวนการทางประชาธปไตย ซงหมายถงการ

ตอรอง ตกลงระหวางองคกรเครอขายเกยวกบการบรหารจดการภายใน เพอใหเครอขายสามารถบรรล

วตถประสงคได

ความสาเรจขององคกรเครอขายมใชจะไดมาเพยงชวขามคน แตตองอาศยระยะเวลา ในการบม

เพาะความสมพนธ ความศรทธา และความไวเนอเชอใจ ตลอดจนการสรางกรอบทางความคด เพอใหเกด

การแลกเปลยนขอมลขาวสาร การแกไขปญหารวมกนอยางสรางสรรค รวมทงการดาเนนการรวมกน

ระหวางองคกร

การสรางเครอขายการเรยนรของชมชนอยางเปนระบบ

(1) สนบสนนการถายทอดและแลกเปลยนประสบการณการเรยนรระหวางคนในชมชน

เดยวกนและระหวางองคกรชมชนดวยกนในทกรปแบบโดยเนนการใชประโยชนจากภมปญญาทองถน

หรอปราชญชาวบานทมอย และมการรบรองวทยฐานะของการเรยนร ดงกลาว

(2) สงเสรมการดาเนนงานในลกษณะวทยาลยประชาคม ททาหนาทจดการศกษาและฝกอาชพ

แกประชาชนและเจาหนาทผปฏบตงานในชมชนในรปแบบทหลากหลายตามความสนใจและความถนด

โดยไมจากดพนฐานความร

(3) สงเสรมใหองคกรทางสงคมทกฝาย เชน สถาบนครอบครว สถาบนทางศาสนา สอมวลชน

สถาบนการศกษาทงสวนกลางและภมภาค ฯลฯ เขามามสวนรวมในการสรางเครอขายการเรยนรของ

ชมชน โดยเฉพาะอยางยงบทบาทของบาน วด โรงเรยน

57

การสรางเครอขายการประกอบอาชพและการดาเนนชวต ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดพระราชทานพระราชดารเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง และทรง

ยดมนหลกการนมาโดยตลอด แตนโยบายเกยวกบเกษตรทผานมาของรฐบาลเนนการ ผลตสนคา เพอ

สงออกเปนเชงพาณชย คอ เมอปลกขาวกนาไปขาย และกนาเงนไปซอขาว เมอเงนหมดกจะไปก เปน

อยางนมาโดยตลอดจนชาวนาไทยตกอยในภาวะหนสน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงตระหนกถง

ปญหาดานน จงไดพระราชทานพระราชดารใหจดตงธนาคารขาว ธนาคารโค-กระบอ เพอชวยเหลอ

ราษฎร นบเปนจดเรมตนแหงทมาของ “เศรษฐกจพอเพยง” นบตงแตอดตกาล แมกระทงโครงการแรก

ๆ แถวจงหวดเพชรบร กทรงกาชบหนวยราชการมใหนาเครองกลหนกเขาไปทางาน รบสงวาหากนาเขา

ไปเรวนก ชาวบานจะละทงจอบ เสยม และในอนาคตจะชวยตวเองไมได ซงกเปนจรงในปจจบน

จากนนไดทรงคดคนวธการทจะชวยเหลอราษฎรดานการเกษตร จงไดทรงคด“ทฤษฎใหม” ขน

เมอป 2535 ณ โครงการพฒนาพนทบรเวณวดมงคลชยพฒนาอน เนองมาจากพระราชดารจงหวดระบ

ร เพอเปนตวอยางสาหรบการทาการเกษตรใหแกราษฎร ในการจดการดานทดนและแหลงนาใน

ลกษณะ 30 : 30 : 30 : 10 คอ ขดสระและเลยงปลา 30 ปลกขาว 30 ปลกพชไรพชสวน 30 และสาหรบ

เปนทอยอาศย ปลกพชสวนและเลยงสตวใน 10 สดทาย

ตอมาไดพระราชทานพระราชดารเพมเตมมา โดยตลอดเพอใหเกษตรกร ซงเปนคนสวนใหญ

ของประเทศมความแขงแรงพอ กอนทจะไปผลตเพอการคาหรอเชงพาณชย โดยยดหลกการ “ทฤษฎ

ใหม” 3 ขน คอ ขนท 1 มความพอเพยง เลยงตวเองได ขนท 2 รวมพลงกนในรปกลมเพอการผลต

การตลาด การจดการ รวมทงดานสวสดการ การศกษา การพฒนาสงคม ขนท 3 สรางเครอขาย กลม

อาชพและขยายกจกรรมทางเศรษฐกจทหลากหลาย จากแนวทางหลกการ“ทฤษฎใหม” สามารถนาส

แนวคดระบบเศรษฐกจแบบพอเพยง ทนาไปใชไดกบทกภาคสวนในสงคมชมชน ดงน

ขนทหนง มความพอเพยง เลยงตวเองไดบนพนฐานของความประหยด ขจดการใชจาย เปน

ระบบเศรษฐกจทยดถอหลกการทวา “ตนเปนทพงแหงตน” โดยมงเนนการผลตพชผลใหเพยงพอกบ

ความตองการบรโภคในครวเรอนเปนอนดบแรกเมอเหลอพอจากการบรโภคแลว จงคานงถงการผลตเพอ

การคาเปนอนดบรองลงมา ผลผลตสวนเกนทออกสตลาดกจะเปนกาไรของเกษตรกร ในสภาพการณ

เชนนเกษตรกรจะกลายสถานะเปนผกาหนดหรอเปนผกระทาตอตลาด แทนทวาตลาดจะเปนตวกระทา

หรอเปนตวกาหนดเกษตรกรดงเชนทเปนอยในขณะน และหลกใหญสาคญยง คอ การลดคาใชจาย โดย

การสรางสงอปโภคบรโภคในทดนของตนเอง เชน ขาว นา ปลา ไก ไมผล พชผก ฯลฯ

58

ขนทสอง รวมพลงกนในรปกลม เพอทาการผลต การตลาด การจดการ รวมทงดานสวสดการ

การศกษา การพฒนาสงคม ฯลฯ ระบบเศรษฐกจแบบพอเพยงใหความสาคญกบการรวมกลมของชาวบาน

ท งน กล มชาวบานหรอองคกรชาวบานจะทาหนาท เปนผ ดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจตาง ๆ ให

หลากหลาย ครอบคลมทงการเกษตรแบบผสมผสาน หตถกรรมการแปรรปอาหาร การทาธรกจคาขาย

และการทองเทยวระดบชมชน ฯลฯ เมอองคกรชาวบานเหลานไดรบการพฒนาใหเขมแขง และมเครอขาย

ทกวางขวางมากขนแลวเกษตรกรทงหมดในชมชนกจะไดรบการดแลใหมรายไดเพมขน รวมทงไดรบ

การแกไขปญหาในทก ๆ ดาน เมอเปนเชนน เศรษฐกจโดยรวมของประเทศกจะสามารถเตบโตไปได

อยางมเสถยรภาพ ซงหมายความวาเศรษฐกจสามารถขยายตวไปพรอม ๆ กบสภาวการณดานการกระจาย

รายไดทดขน

ขนทสาม สรางเครอขายกลมอาชพและขยายกจกรรมทางเศรษฐกจใหหลากหลาย โดยประสาน

ความรวมมอกบภาคธรกจ ภาคองคกรพฒนาเอกชน และภาคราชการ ในดานเงนทน การตลาด การผลต

การจดการ และขาวสารขอมล ระบบเศรษฐกจแบบพอเพยงตงอยบนพนฐานของการมความเมตตา ความ

เอออาทร และความสามคคของสมาชกในชมชนในการรวมแรงรวมใจเพอประกอบอาชพตาง ๆ ให

บรรลผลสาเรจ ประโยชนทเกดขน จงมไดหมายถงรายไดแตเพยงมตเดยว หากแตยงรวมถงประโยชนใน

มตอน ๆ ดวย ไดแก การสรางความมนคงใหกบสถาบนครอบครว สถาบนชมชน ความสามารถในการ

อนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนากระบวนการเรยนรของชมชนบนพนฐานของภม

ปญญาทองถ น รวมท งการรกษาไวซ งขนบธรรมเนยมประเพณท ดงามของไทยใหคงอย ตลอดไป

นอกจากน การสรางเครอขายใหประสบผลสาเรจ จาเปนตองมการสรางความผกพนและความ

รบผดชอบตอการสรางเครอขายรวมกน เองใชเวลา ตองเคารพและความไววางใจซงกนและกนเปนสง

สาคญ และตองพงระลกไวเสมอวาในภาพรวม องคกรทรวมเครอขายจะตองไดรบประโยชนจากการ

สรางเครอขาย ตองหมนสรปบทเรยนการทางาน วเคราะหจดแขงจดออนตางๆ และตองจาไวเสมอวา

ในชวงการรวมเปนเครอขายหรอประสานงานกน สถานการณอาจมการเปลยนแปลง เราตองตระหนกถง

ปญหา และมความยดหยนพอสมควร ทสาคญทสดคอ ตองมความรบผดชอบในความสาเรจ หรอความ

ลมเหลวรวมกน

เรองท 3 กระบวนการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง

“...ในการพฒนาประเทศนนจาเปนตองทาตามลาดบขนเรมดวยการสรางพนฐาน คอ ความ

พอมพอกน พอใชของประชาชนกอนดวยวธการทประหยดระมดระวง แตถกตองตามหลกวชา เมอ

พนฐานเกดขนมนคงพอควรแลว จงคอยสรางเสรมความเจรญขนสงขนตามลาดบตอไป ...การถอหลกท

59

จะสงเสรมความเจรญใหคอยเปนไปตามลาดบดวยความรอบคอบ ระมดระวง และประหยดนน กเพอ

ปองกนความผดพลาดลมเหลว และเพอใหบรรลผลสาเรจไดแนนอนบรบรณ”

พระบรมราโชวาทในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร 19 กรกฎาคม 2517

จากพระบรมราโชวาทและพระราชดารสของพระองค นบตงแตป 2517 เปนตนมา จะพบวา พระองคทาน

ไดทรงเนนยาแนวทางการพฒนาทอยบนพนฐานของการพงตนเอง ความพอมพอกน พอมพอใช การรจก

ความพอประมาณ การคานงถงความมเหตผล การสรางภมคมกนทดในตว และทรงเตอนสตประชาชนคน

ไทยไมใหประมาท ตระหนกถงการพฒนาตามลาดบขนตอนทถกตองตามหลกวชาการ ตลอดจนม

คณธรรมเปนกรอบในการดารงชวตซงทงหมดนเปนทรกนภายใตชอวา เศรษฐกจพอเพยง

การขบเคล อนเศรษฐกจพอเพยง มเปาหมายหลกเพ อสรางเครอขายเรยนร ใหมการนาหลก

เศรษฐกจพอเพยงไปใชเปนกรอบความคด เปนแนวทางในการปฏบต ตลอดจนเปนสวนหนงของวถชวต

ของคนไทยในทกภาคสวน

วตถประสงคของการขบเคล อนเพ อสรางความรความเขาใจท ถกตอง เก ยวกบหลกเศรษฐกจ

พอเพยงใหประชาชนทกคนสามารถนาหลกปรชญาฯ ไปประยกตใหไดอยางเหมาะสม และปลกฝง

ปรบเปลยนกระบวนทศนในการดารงชวตใหอยบนพนฐานของเศรษฐกจพอเพยง ตลอดจนนาไปสการปรบ

แนวทางการพฒนาใหอยบนพนฐานของเศรษฐกจพอเพยง การขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง เปนการเสรม

พลงใหประเทศไทยสามารถพฒนาไปไดอยางมนคงภายใตกระแสโลกาภวฒน โดยใหความสาคญกบการ

สรางฐานรากทางเศรษฐกจและสงคมใหเขมแขงรกษาความสมดลของทนและทรพยากรในมตตางๆ

ตลอดจนสามารถปรบตวพรอมรบตอการเปลยนแปลงตาง ๆ ไดอยางเทาทน และนาไปสความอยเยนเปนสข

ของประชาชนชาวไทย

การดาเนนการตามแนวทางหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงนน นอกเหนอจากททรงทดลองและ

ปฏบตจรงในสวนจตรลดาฯ และโครงการพระราชดารตาง ๆ แลว ไดมผสนใจนามาใชเปนหลกในการ

ดาเนนชวตทงในประเทศและตางประเทศแลวมากมาย ซงเราจาเปนทจะตองเขาไปศกษาหาวา ในแตละ

พนทไดมผนาเอาปรชญานไปใชอยางไรบาง โดยเฉพาะอยางยงทนาไปใชแลวประสบความสาเรจ

การขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงดานการศกษา

ในการขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในภาคการศกษานน จะตองมงพฒนาทตวครกอน

เปนอนดบแรก เพราะครถอวาเปนทรพยากรทสาคญในการถายทอดความร และปลกฝงสงตางๆ ใหแก

เดก ดงนนจงควรสงเสรมครใหมความร ความเขาใจเกยวกบหลกเศรษฐกจพอเพยงอยางถองแทกอน

เพราะเมอครเขาใจ ครกจะไดเปนแบบอยางทดใหแกเดกได ครจะสอนใหเดกรจกพอ ครจะตองรจกพอ

กอน โดยอยอยางพอเพยงและเรยนรไปพรอมๆ กบเดก โดยเฉพาะอยางยง ตองมสตในการเลอกรบขอมล

ตางๆ ทเขามา รจกเลอกรบและรจกตอยอดองคความรทมอย หมนศกษา เพมพนความร อยางเปนขนเปน

60

ตอน ไมกาวกระโดด ในการเลอกรบขอมลนน ตองรจกพจารณารบอยางเปนขนเปนตอน รจกแกไข

ปญหาอยางเปนขนเปนตอน ประเมนความรและสถานการณอยตลอดเวลา จะไดรจก และเตรยมพรอมท

จะรบมอกบสภาพ และผลจากการเปลยนแปลงในมตตางๆไดอยางรอบคอบและระมดระวง

เปาหมายสาคญของการขบเคลอน คอ การทาใหเดกรจกความพอเพยง ปลกฝง อบรม บมเพาะ

ใหเดกมความสมดลทางเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอมและวฒนธรรม โดยสอดแทรกแนวคดปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงใหเขาเปนสวนหนงของหลกสตร สาระเรยนรตางๆเพอสอนใหเดกรจกการใชชวตได

อยางสมดล ตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง เหนคณคาของทรพยากรตางๆ รจกอย รวมกบผ อน ร จก

เออเฟอเผอแผและแบงปน มจตสานกรกษสงแวดลอม และเหนคณคาของวฒนธรรมคานยม ความเปน

ไทย ทามกลางการเปลยนแปลงตางๆ รวาตนเองเปนองคประกอบหนงในสงแวดลอมและวฒนธรรมของ

โลก การกระทาของตนยอมมผลและเชอมโยงกบสภาพแวดลอมในโลกทตนเองเปนสมาชกอยดวย ซง

การจะบรรลเปาหมายดงกลาวขางตน สาคญคอครจะตองรจกบรณาการการเรยนการสอนใหเดกและ

เยาวชนเหนถงความเชอมโยงในมตตางๆ ทงดานสงแวดลอม วฒนธรรม สงคม และเศรษฐกจ ซงความ

เปนองครวมนจะเกดขนได ครตองโดยใชความรและคณธรรมเปนปจจยในการขบเคลอน

นอกจากน ในการสงเสรมใหนาหลกปรชญาฯไปใชในสถานศกษาตางๆ นน อาจจะใชวธ

“เขาใจ เขาถง และพฒนา” ตามหลกการของพระบาทสมเดจพระเจาอยหววา สาคญทสดครตองเขาใจ

เรองปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงกอน โดยเขาใจวาแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงนน เปน

แนวคดทสามารถเรม ตน และปลกฝงไดผานการทากจกรรมตางๆ ในโรงเรยน เชน กจกรรมการรกษา

สงแวดลอมในโรงเรยนการกาจดขยะในโรงเรยนการสารวจทรพยากรของชมชนฯลฯ

กอนอน ครตองเขาใจเรองเศรษฐกจพอเพยง ทาตวเปนแบบอยางทด โดยกลบมาพจารณาและ

วเคราะหดวา ในตวครนนมความไมพอเพยงในดานใดบาง เพราะการวเคราะหปญหาจะทาใหรและเขาใจ

ปญหา ทเกดจากความไมพอเพยง รวมทงควรใหเดกมสวนรวมในการวเคราะหปญหาดวย โดยการ

วเคราะหนตองดาเนนไปบนพนฐานของความรและคณธรรม โดยเฉพาะคณธรรมนน เปนสงทควร

ปลกฝงใหเกดขนในใจเดกใหไดกอน ผานกจกรรมทครเปนผคดขนมา โดยครในแตละโรงเรยนจะตองมา

นงพจารณากอนวา จะเรมตนปลกฝง แนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจากจดไหน ทกคนควรมา

รวมกนคดรวมกนทา สามคคกนในกระบวนการหารอ

หลงจากทครไดคนหากจกรรมทจะปลกฝงแนวคดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงแลว ครควร

จะตองตง เปาหมายการสอนกอนวาครจะสอนเดกใหรจกพฒนาตนเองไดอยางไรโดยอาจเรมตนสอนจาก

กจกรรมเลกๆนอยๆ ทสามารถเรมตนจากตวเดกแตละคนใหไดกอน เชน การเกบขยะ การประหยด

61

พลงงาน ฯลฯ เพอใหเดกไดเรยนรถงความเชอมโยงระหวางปจจย ทตนเองมตอสงแวดลอมภายนอกใน

ดานตางๆ 4 มต

ในสวนของการเขาถงนน เมอครเขาใจแลว ครตองคดหาวธทจะเขาถงเดก พจารณาดกอนวาจะ

สอดแทรกกจกรรมการเรยนรเศรษฐกจพอเพยง เขาไปในวธคดและในวชาการตางๆ ไดอยางไร ทงน อาจ

จดกจกรรมกลมใหนกเรยนไดรวมกนคด รวมกนทา รจกแบงหนาทกนตามความสามารถของเดกในแต

ละชวงชน เชน ในกจกรรมการเกบขยะเพอรกษาความสะอาดของโรงเรยนนน ครอาจจดกจกรรมสาหรบ

เดกในแตละชวงชน คอ

ชวงชนท 1 สรางกจกรรมทสนบสนนใหเดกชวยกนเกบขยะ (ใหเดกรหนาทของตน ในระดบ

บคคล)

ชวงชนท 2 สรางกจกรรมทสนบสนนใหเดกชวยกนเกบขยะและนบขยะ (ใหรจกการวเคราะห

และรถงความเชอมโยงของตนเองกบสมาชกคนอนๆ ในโรงเรยน)

ชวงชนท 3 สรางกจกรรมทสอนใหเดกรจกเชอมโยงกบชมชนภายนอกรอบๆ โรงเรยน เชน

สรางกจกรรมทสอนใหเดกรจกแบงแยกขยะ รวมมอกบชมชนในการรกษาสงแวดลอมในพนททโรงเรยน

และชมชนของเขาตงอยดวย

กจกรรมทงหมดนสาคญคอ ตองเนนกระบวนการมสวนรวมของทกฝาย โดยสถานศกษาควรตง

เปาใหเกดการจดการศกษาตามแนวทางของเศรษฐกจพอเพยง สอดแทรกเขาไปในกระบวนการเรยนร

สอนใหเดกพงตนเองใหไดกอนจนสามารถเปนทพงของคนอนๆในสงคมไดตอไป

การจดการศกษาตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง สามารถดาเนนการไดใน 2 สวน ไดแก สวนท 1

เก ยวของกบการบรหารสถานศกษา สวนท 2 เปนการจดการเรยนร ของผ เ รยน ซ งสวนท 2 น

ประกอบดวย การสอดแทรกสาระเศรษฐกจพอเพยง ในหลกสตรและสาระเรยนรในหองเรยนและ

ประยกตหลกเศรษฐกจพอเพยงในการจดกจกรรมพฒนาผเรยน

การขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงดานการศกษาในระยะแรก ไดเรมจากการไปคนหากจกรรม

พฒนาผเรยนทมคณลกษณะ และการจดการทสอดคลองกบหลกเศรษฐกจพอเพยง คอพอประมาณกบ

ศกยภาพของนกเรยน พอประมาณกบภมสงคมของโรงเรยนและชมชนทตง เชน เดกชวงชนท 2 ทา

สหกรณได เดกชวงชนท 4 ดแลสงแวดลอม มการสงเสรมใหใชความรอยางรอบคอบระมดระวง ฝกให

เดกคดเปนทาเปนอยางมเหตผล และมภมคมกนสงเสรมใหเดกทางานรวมกบผอน มความซอสตย สจรต

รบผดชอบ ไมเอารดเอาเปรยบผอน มวนย มสมมาคารวะ ปลกฝงจตสานกรกษสงแวดลอม สบสาน

วฒนธรรมไทย กลาวคอ สอนใหผเรยน ยดมนในหลกศลธรรม พฒนาคนใหเขารจกทาประโยชนใหกบ

62

สงคมและชวยดแลรกษาสงแวดลอม และตวกจกรรมเองกตองยงยน โดยมภมคมกนในดานตางๆ ถงจะ

เปลยนผอานวยการแตกจกรรมกยงดาเนนอยอยางนเรยกวามภมคมกน

การคนหาตวอยางกจกรรมพฒนาผเรยน กเพอใหมตวอยางรปธรรม ในการสรางความเขาใจ

ภายในวงการศกษาวาหลกเศรษฐกจพอเพยงหมายความวาอยางไร และสามารถนาไปใชในกจกรรม

พฒนาผเรยนไดอยางไรบาง หลงจากนน กสงเสรมใหบรณาการการเรยนรผานกจกรรมเหลาน เขาไปใน

การเรยนรสาระตางๆ บรณาการเขากบทกสาระเรยนร เชน วทยาศาสตร เพอทาใหเกดสมดลทาง

สงแวดลอม บรณาการเขากบวชาคณตศาสตร ในการสอนการคานวณทมความหมายในการดารงชวต

อยางพอเพยง หรอบรณาการเขากบสาระภาษาไทย ภาษาองกฤษ สขศกษา พลศกษา การงานอาชพ

เทคโนโลยตางๆ ไดหมด นอกเหนอจากการสอนในสาระหลกคอในกล มสาระสงคมศกษาศาสนา

วฒนธรรมเทานน

สาหรบมาตรฐานการเรยนร มวตถประสงคใหทกชวงชนเขาใจหลกเศรษฐกจพอเพยงและ

สามารถประยกตใชได แตถามาตรฐานเรยนรของทกชวงชนเหมอนกนหมดกจะมปญหาทางปฏบต จง

ตองกาหนดขอบเขตทชดเจนในการเรยนการสอนของแตละชวงชนและแตละชนป ดงน

ชวงชนท 1 เนนใหเดกพงตนเองได หรอใชชวตพอเพยงระดบบคคลและครอบครว เชน ประถม

1 ชวยเหลอคณพอคณแมลางจานชาม เกบขยะไปทง กวาดบาน จดหนงสอไปเรยนเอง แบงปนสงของให

เพอน กนอาหารใหหมดจาน ประถม 2 วเคราะหรายจายของครอบครว จะมเปนตารางกรอกคาใชจาย

ตางๆ ของครอบครว คณแมซออะไรบาง คณพอซออะไรบาง เดกจะไดรพอแมหาเงนมายากแคไหน เชน

ยาสฟนหลอดละ 46 บาท จะตองไมเอามาบบเลน จะตองสอนใหเดกเหนคณคาของสงของ ใหเดก

ตระหนกถงคณคาของเงนทอง จะไดฝกนสยประหยด ครอบครวมรายไดและรายจายเทาไร เดกจะไดฝก

จตสานกและนสยพอเพยง มหลายโรงเรยนทาแลว ประถม 3 สอนใหรจกชวยเหลอครอบครวอยาง

พอเพยงและรจกแบงปนชวยเหลอผอนมสวนรวมสรางครอบครวพอเพยง

ชวงชนท 2 ฝกใหเดกรจกประยกตใชหลกความพอเพยงในโรงเรยน สามารถวเคราะหวางแผน

และจดทาบนทกรายรบ-รายจายของตนเองและครอบครวอยางมประสทธภาพ มสวนรวมในการสราง

ความพอเพยงระดบโรงเรยน และชมชนใกลตว โดยเรมจากการสารวจทรพยากรตางๆ ในโรงเรยนและ

ชมชน มสวนรวมในการดแลบารงรกษาทรพยากรตางๆ ทงดานวตถ สงแวดลอม ภมปญญา วฒนธรรม

และรวบรวมองคความรตางๆ มาเปนขอมลในการเรยนรวถชวตของชมชนและเหนคณคาของการใชชวต

อยางพอเพยง

63

ชวงชนท 3 ประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยงกบชมชน มสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของชมชน

สามารถสารวจและวเคราะหความพอเพยงในระดบตางๆ และในมตตางๆ ทงทางวตถ สงคม สงแวดลอม

และวฒนธรรมในชมชนใกลตว เหนคณคาของการใชหลกพอเพยงในการจดการชมชน และในทสดแลว

สามารถนาหลกการพอเพยงมาประยกตใชในชวตประจาวนของแตละคน จนนาไปสการปรบเปลยน

พฤตกรรมสความพอเพยงไดในทสด

ชวงชนท 4 เตรยมคนใหเปนคนทดตอประเทศชาต สามารถทาประโยชนใหกบสงคมได ตองเรม

เขาใจความพอเพยงระดบประเทศ และการพฒนาประเทศภายใตกระแสโลกาภวฒน เชน การวเคราะห

สถานการณการคาระหวางประเทศ หรอการศกษาสถานการณสงแวดลอมสภาพปญหาดานสงคมเปน

อยางไรแตกแยกหรอสามคคเปนตน

ขณะนคณะทางานขบเคลอนดานการศกษาและเยาวชน ทางานรวมกบ กระทรวงศกษาธการ และ

อกหลายหนวยงาน วสยทศนของการขบเคลอน คอ สานเครอขาย ขยายความร ควบคประชาสมพนธ เพอ

สงเสรมความรความเขาใจในหลกปรชญาฯ และใหบคลากรดานการศกษา สามารถนาหลกคดหลกปฏบต

เศรษฐกจพอเพยง มาบรณาการสการเรยนการสอนในทกกลมสาระการเรยนรของทกระดบไดอยาง

ถกตอง ชดเจน และเปนรปธรรม ตลอดจนผ บรหารสามารถนาหลกปรชญาฯ ไปใชในการบรหาร

สถานศกษาเพอใหเกดประโยชนและความสข

การขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงในองคกรธรกจ

เมอองคกรธรกจตระหนกถงความจาเปนและมความเชอมนตอการดาเนนธรกจดวยหลกปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง การจะขบเคลอนปรชญาเศรษฐกจพอเพยงภายในองคกรใหมความชดเจนเปนรปธรรม

ไดนน ผนาธรกจตองมความมงมนและยดถอเปนแนวปฏบต ซงการพฒนาองคกรและกลไกตางๆ เรมจาก

กาหนดนโยบายเศรษฐกจพอเพยง นาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาผสมผสานกบกลยทธขององคกร โดย

ใชหลกความพอประมาณ ความมเหตผล และการสรางภมค มกนทด บนพนฐานความรและคณธรรม

พรอมทงถายทอดเปนแผนงาน และผลกดนไปสการปฏบตอยางจรงจงและตอเนอง เพอใหการดาเนน

กจการขององคกรมความสมดลและเจรญเตบโตในระยะยาว อยางไรกตาม แมวาปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงจะมแนวคดในกรอบเดยวกน แตการนาไปประยกตใชในองคกรธรกจ สามารถปรบใชไดหลาย

รปแบบ โดยไม มสตรสาเรจตายตว ดงนน ผนาธรกจจงตองพจารณาถงความเหมาะสมกบเงอนไขและ

สภาวะทองคกรกาลงเผชญอย โดยประยกตใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเขากบการบรหารธรกจดาน

ตางๆ ดงตอไปน

64

ดานการผลต

ผนาธรกจกาหนดขนาดการผลตทเหมาะสมตามกาลงความสามารถในการผลตขององคกร โดย

ไมรบคาสงซ อสนคาหากความสามารถในการผลตไมเพยงพอ วางแผนการใชทรพยากร โดยยดหลก

ความคมคาและมประสทธภาพสงสด ใชเทคโนโลยทเหมาะสมและถกตองตามหลกวชาการ โดยเฉพาะ

สนบสนนการใชวตถดบท มอย ในประเทศ และเทคโนโลยในการผลตจากภมปญญาไทย มงเนนคณภาพ

การผลตตามมาตรฐาน ไมเอารดเอาเปรยบคคา วางระบบการจดการวตถดบและสนคาคงคลงอยางม

ประสทธภาพ กระจายความเสยงโดยมผลผลตท หลากหลาย มนโยบายการจางงานเพอกระจายรายได

โดยไม นาเครองจกรมาทดแทนแรงงานโดยไมจาเปน และจดระบบบาบดของเสยโดยไมสรางมลพษตอ

สงแวดลอมดานการตลาด

ผนาธรกจตองมความรอบรในธรกจทดาเนนการอย และนาความรในขอเทจจรงมาใชในการ

กาหนดนโยบายการตลาด วางแผน และบรหารจดการอยางมเหตผลและเปนธรรม เพอประโยชนแก

องคกรธรกจอยางแทจรง ยดหลกการรกษาความสมดลในการแบงปนผลประโยชนของธรกจระหวางผม

สวนไดสวนเสยอยางสมเหตสมผล ตงแตผบรโภคพนกงาน บรษทคคา สงคม และสงแวดลอม ไดแก การ

ตงราคาสนคาในราคายตธรรม หลกเลยงการโฆษณาชวนเชอเกนจรง เพอมงหวงยอดขาย

ในระยะสน ใชกลยทธดานการวจย เพอสรางนวตกรรมในสนคา ทงดานการออกแบบและพฒนา

สนคาใหม รวมถงการแกไขและปรบปรงสนคาเดมใหมคณสมบต คณประโยชน และคณภาพเพมขน

รกษาความลบของผบรโภค ซงจะชวยใหเกดความสมพนธทางธรกจ มงดาเนนธรกจโดยไมเอาเปรยบ

ผอน ซอสตย และมคณธรรมตอคคา เพอสรางคณคาใหแกองคกรธรกจ

ในระยะยาวสวนการขยายธรกจขององคกร ผนาธรกจตองพจารณาถงความพรอมทกดานอยาง

รอบคอบ เนนธรกจทมความถนด และขยายธรกจอยางคอยเปนคอยไป โดยตอบสนองตลาดทองถนกอน

ขยายไปสสวนภมภาคและตางประเทศ มมาตรการกระจายความเสยง โดยเพมชองทางการกระจายสนคา

ใหมๆ อยเสมอ มความรอบคอบและระมดระวงในการคดพจารณาตดสนใจเรองตางๆ ใหกระจางแจงใน

ทกแงมม เพอปองกนความผดพลาดหรอความเสยหายทอาจจะเกดขน

นอกจากน ผนาธรกจควรตรวจสอบและตดตามสภาวะทางการตลาดอยางตอเนอง รเทาทนการ

เปลยนแปลง คาดการณไดถงโอกาสและอปสรรคทจะเกดขนในอนาคต เพอเพมโอกาสในการแขงขน

สรางความพรอมและปรบตวใหเขากบสถานการณปจจบนไดอยางเหมาะสม ดวยการวเคราะหจดแขง

และจดออนภายในองคกร ประเมนสถานการณความเสยงลวงหนา เพอวางแผนรบมอไดทนทวงท เนน

65

การกระจายความเสยงจากการมผลตภณฑทหลากหลายและแปรสภาพไดงาย เพอลดผลกระทบจากวฏ

จกรทางเศรษฐกจ

ดานการเงน

ผนาธรกจวางแผนการลงทนในธรกจทสจรตไม กอใหเกดผลเสยตอสงคม วเคราะหถงความ

คมคาในการลงทนอยางรอบคอบดวยเหตผล และลงทนในธรกจทหลากหลาย เพอลดความเสยงดาน

การเงน หลกเลยงการลงทนบนพนฐานของเงนกท เกนขดความสามารถในการชาระหน รกษาอตราสวน

หนสนตอทนใหเหมาะสม และกาหนดนโยบายการลงทนโดยไม หวงผลกาไรในระยะสน ควรเนนความ

มนคงในระยะยาว ทากาไรแต พอประมาณ โดยไมมากเกนไป จนธรกจตองประสบภาวะเสยงหรอขาด

ภมคมกนในธรกจ และทากาไรไมนอยเกนไป จนธรกจไม สามารถอย รอดได จดระบบการสะสมเงน

ออมและเงนทนหมนเวยนอยางเหมาะสม

ผนาธรกจควรสนบสนนการกระจายอานาจและการตดสนใจไปยงสวนงานตางๆ ในองคกร โดย

ใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงใหกวางขวางและครอบคลมทกสวนงาน มงเนนการใชงบประมาณอยาง

สรางสรรค โดยกาหนดกรอบแนวทางในการตดสนใจอนมตและดาเนนงานโครงการตางๆ ขององคกร

ใหเปนไปตามหลกธรรมาภบาลทด มระบบกลไกการตรวจสอบและตดตามผลการใชงบประมาณ การ

จดซอจดจาง และการดาเนนงานตางๆ อยางโปรงใส

ดานทรพยากรบคคล

ผนาธรกจเหนคณคาและใหความสาคญกบการพฒนาพนกงานอยางตอเนอง โดยนาหลกปรชญา

เศรษฐกจพอเพยงมาใชในการบรหารทรพยากรบคคลดานตางๆ ไดแก การคดเลอกพนกงานดวยหลก

ยตธรรม โดยเนนคนดท ซอสตยและคนเกงท มคณภาพ เนนการทางานเปนทม ฝกอบรมการใชหลก

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงใหแกพนกงานทกระดบในองคกร สงเสรมการศกษาและวจย เพอพฒนาองค

ความรและนวตกรรมในดานผ นาธรกจกบการขบเคล อนเศรษฐกจพอเพยงในองคกรตางๆ ใหเกด

ประโยชนสงสดแกผบรโภคและองคกร วางแผนการเตรยมความพรอมของพนกงานในอนาคต กาหนด

ตวชวดการประเมนผลงานดวยความโปรงใสและเปนธรรม เปลยนแปลงระบบการเลอนตาแหนงจาก

หลกความอาวโสหรอหลกอปถมภ เปนยดหลกความสามารถของบคคล กาหนดระดบคาจางพอประมาณ

แก ฐานะขององคกรและสอดคลองกบตลาดแรงงาน กาหนดนโยบายการดแลพนกงานอยางทวถง โดย

สงเสรมใหพนกงานมคณภาพชวตและสขอนามยทดในการทางาน

นอกจากน ผ นาธรกจตองปลกจตสานกความพอเพยงใหแก พนกงาน สงเสรมการมคานยม

สรางสรรค และสรางจรรยาบรรณการทางานดวย ความสจรต ขยนอดทน มความมงมน และใชความ

66

เพยรในการฟนฝาอปสรรคตางๆ เพ อใหเกดความกาวหนาอยางตอเน อง ตลอดจนกระตนใหเกด

วฒนธรรมองคกรทเชดชคณธรรม สงเสรมความเกอกลกนในองคกร และความรบผดชอบตอสงคม

ไดแก จดทาแผนการประชาสมพนธหรอรณรงคการใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การปฏบตตาม

กฎระเบยบดานทรพยสนทางปญญา การยอมรบพนกงานในองคกรทประพฤตตนเปนแบบอยางทดตาม

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนตน

ดานสงคมและสงแวดลอม

ผนาธรกจผลกดนการยดมนในระบบคณธรรมกบทกฝายทเกยวของ ไมเบยดบงผลประโยชน

สวนรวม ไมทาลายสงแวดลอมหรอสงผลกระทบเชงลบตอสงคมโดยรวม นอกจากน ผนาธรกจกระตน

ใหพนกงานเหนคณคาในการแบงปนส สงคม ไดแก การแบงปนองคความร โดยสรางเครอขายแหงการ

เรยนรเกยวกบเศรษฐกจพอเพยงและเผยแพรไปยงสงคมใหกวางขวางยงขน ดวยการนาเสนอตวอยางผาน

ชองทางตางๆ เพอใหมโอกาสแลกเปลยนประสบการณและความรรวมกน รวมถงการแบงปน ทรพยากร

ระหวางพนธมตรในธรกจ เพอชวยเหลอกนในเรองวตถดบ เทคโนโลย และองคความรดานตางๆ

กรณตวอยาง บรษท ไทยโตชบาอตสาหกรรม จากด

ผประกอบการธรกจเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ถอเปนองคกรตวอยางท ไดรบรางวลรอง

ชนะเลศ การดาเนนธรกจตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยบรษทไดนาหลกปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงไปใชประโยชนในกจการสาคญ ไดแก ดานการผลต กระบวนการผลตจะใชวตถดบทมอยใน

ประเทศ เพอลดปญหาการขาดดลทางการคา ปรบปรงเทคโนโลยและการพฒนาสนคาอยเสมอ โดย

คานงถงคณภาพของสนคาและความปลอดภยในการใชสนคา จดโครงการ MIC ทเปดโอกาสใหพนกงาน

ไดรเรมและประดษฐสงตางๆ โดยใชภมปญญาไทย เปนตน

ดานการตลาด เขาใจฐานลกคาของตนเอง จดนโยบายดานการสงเสรมการตลาดและการขายท

สอดคลองและเหมาะสมกบสญญาและขอกฎหมายของแตละประเทศ เพอใหดาเนนธรกจถกตองและเปน

ธรรม ดานการเงน นบตงแตบรษทเรมดาเนนกจการ เมอป 2512 บรษทไดขยายกจการอยางตอเนอง โดย

ขยายกจการอยางคอยเปนคอยไป ยดหลกการลงทนอยางรอบคอบและมเหตผล จดทารายงานการเงนบน

พนฐานของความเปนจรงและสงมอบในเวลาทกาหนด โดยไมมการแตงรายงานการเงนท ไม ถกตอง

บรหารการเงนโดยใชหลกธรรมาภบาล เนนความโปรงใส และตรวจสอบได

ดานทรพยากรบคคล กาหนดนโยบายสนบสนนใหมการจางแรงงานไทย การรกษาระดบคาจาง

และสวสดการใหอยในเกณฑมาตรฐานตามทกฎหมายกาหนด การสนบสนนใหพนกงานเขารบการ

67

ฝกอบรมและศกษาดงานทงในประเทศและตางประเทศ จดตงสหกรณออมทรพยในหนวยงาน เพอ

สงเสรมใหพนกงานวางแผนการใชจายเงน ลดปญหาหนสน สรางวนยการออม และพฒนาคณภาพชวต

ของพนกงาน นอกจากน พนกงานทกคนจะไดรบการปลกฝงใหใชชวตแบบเรยบงาย มคณธรรม ซอสตย

และมจตสานกทดตอตนเองและสงคม

ดานสงคมและสงแวดลอม บรษทสรางระบบบาบดนาเสย โดยนานาท ไดรบการบาบดแลว

กลบไปใชเปนนาชกโครกในหองสขา การนาความรอนทปลอยทงมาใชประโยชนในการอบโฟม รณรงค

การประหยดพลงงาน โดยใชโซลาเซลลในการผลตนารอน ใชกาซ LPG แทนนามนเบนซน รณรงคการ

จดการขยะรไซเคล เพ อลดจานวนขยะ บรษทจดโครงการและกจกรรมเพอชวยสงคมมากมายและ

ตอเนอง เชน สรางเครอขายทางสงคมโดยเปดโอกาสใหหนวยงานภายนอกเขามาศกษาดงาน จดโครงการ

อาสาสมครเพอสงคม ไดแก การจดแพทยเคลอนท เพอชวยเหลอผประสบภย การบรจาคสงของ การมอบ

ทนการศกษาแก บตรพนกงานและบคคลภายนอก การบรจาคโลหต และจดกจกรรมชวยเหลอเดกกาพรา

เปนตน (สานกงานคณะกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง, 2551: 1-10)

ในปจจบนบรษท ไทยโตชบาอตสาหกรรม จากด ม งทาธรกจดวยกลยทธ “Green” หรอ

“นวตกรรมสเขยวเพอโลกสขาว” ในทกสวนงานขององคกร ซงประกอบดวย 5 สวน คอ (นงคนาถ หาน

วไล, 2551: 1)

1. Green Product หมายถง สนคาทกชนดของบรษทจะตองประหยดพลงงานและเปนมตรตอ

สงแวดลอม เพอสนบสนนการลดภาวะโลกรอน

2. Green Factory หมายถง โรงงานของบรษทปรบเปลยนกระบวนการผลตทเนนการรกษา

สงแวดลอม โดยสนคาเกอบทกชนดสามารถนามารไซเคลไดและใชวตถดบท ไม กอใหเกดมลพษตอ

สงแวดลอม

3. Green Office หมายถง สภาพแวดลอมภายในองคกร รวมถงพนกงานทงหมดรวมกน

ปรบเปลยนใหเปนองคกรสเขยวท ทกฝายรวมรกษาสงแวดลอม เชน การรณรงคใหพนกงานชวยกน

ประหยดไฟและประหยดนา

4. Green Purchasing หมายถง การซอใชวตถดบท รกษาสงแวดลอม เชน การใชกระดาษร

ไซเคล

5. Green CSR หมายถง การทาประโยชนสงสดเพอสงคม

จากการวจยของผชวยศาสตราจารย ดร.สขสรรค กนตะบตร (2551: 35) เรอง “ปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงกบการบรหารองคกรและทรพยากรมนษยเพอความยงยน” โดยศกษาจากองคกรธรกจขนาดยอม

68

จานวน 296 แหงของประเทศไทย และองคกรธรกจขนาดใหญจากกลมประเทศตะวนตก จานวน 28

องคกร ซงใชระยะเวลาในการวจยทงสน 4 ป พบวา องคกรธรกจททาการวจยทกองคกรสามารถประสบ

ความสาเรจอยางยงยนได โดยผนา องคกรดาเนนธรกจสอดคลองกบหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

กระบวนการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง มงเนนเพอสรางความร ความเขาใจ ปลกฝงปรบเปลยน

กระบวนทศนในการดารงชวตเกยวกบหลกเศรษฐกจพอเพยงใหประชาชนทกคน จนสามารถนาหลก

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชใหไดอยางเหมาะสมกบตนเอง ครอบครว องคกร ชมชน ตลอดจน

นาไปสการปรบแนวทางการพฒนาใหอยบนพนฐานของเศรษฐกจพอเพยง

กจกรรม

1. ใหนกศกษารวมกลมกน กลมละ 5 – 8 คน

2. ใหไปคนหาภมปญญาดานเศรษฐกจพอเพยงในชมชน หรอพนทใกลเคยง

3. บนทกการเรยนร การดาเนนงานของภมปญญา

4. สรปมานาเสนอในการพบกลม และสงเปนเอกสารรายงาน

69

บรรณานกรม

คณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง. เศรษฐกจพอเพยงคออะไร. กรงเทพฯ : สานกงาน

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2550.

คณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง. การสรางขบวนการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง. (พมพ

ครงท 2). กรงเทพฯ : สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2548.

โครงการพฒนาแหงสหประชาชาชาตประจาประเทศไทย. รายงานการพฒนาคนของประเทศไทยป

2550 : เศรษฐกจพอเพยงกบการพฒนาคน. กรงเทพฯ : โดยการพฒนาแหงสหประชาชนาค

ประจาประเทศไทย , 2550.

สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร. เศรษฐกจพอเพยง.

กรงเทพฯ : สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานฯ , 2547.

ปรยานช พบลสราวธ. คลงหลวงกบหลกปรชญาของเศรษฐกจพเพยง. กรงเทพ ฯ : บรษทพมพสวย จากด,

2554.

ปญานช หวงจและคณะ.รายงานการวจยศกษาการประกอบอาชพตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของ

ชมชนบานโงกนา. มหาวทยาลยทกษณ,2550

การแสวงหาความร. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://guru.google.co.th/guru/thread?tid=6ba266b15de3d75f

(วนทคนขอมล 6 พฤศจกายน 2554)

พฒนาทกษะการแสวงหาความรใหกบตนเอง. [ออนไลน]. เขาถงได

จาก http://www.bangkapi.ac.th/MediaOnLine/weerawanWMD/unit7_part17.htm (วนทคน

ขอมล 6 พฤศจกายน 2554)

เศรษฐกจแบบพอเพยง. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.prdnorth.in.th/The_King/justeconomic.php

(วนทคนขอมล 8 พฤศจกายน 2554)

70

คณะผจดทา

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผเขยนและเรยบเรยง

1. นายศรายทธ บรณเจรญ ผอ.กศน.อาเภอจอมพระ จงหวดสรนทร

2. นายจานง หนนล กศน. อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช

3. นางพฒนสดา สอนซอ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผบรรณาธการ และพฒนาปรบปรง

1. นางพฒนสดา สอนซอ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นายอช เชอบอคา กศน. อาเภอหลงสวน จงหวดชมพร

3. นางสาวพชรา ศรพงษาโรจน สานกงาน กศน. จงหวดกระบ

4. นายวทยา บรณะหรญ สานกงาน กศน. จงหวดพงงา

5. นายจานง หนนล กศน. อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช

คณะทางาน

1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพมพตนฉบบ

นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบปก

นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

71

คณะผพฒนาและปรบปรง ครงท 2

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. นางวทน จนทรโอกล ผเชยวชาญเฉพาะดานการพฒนาสอการเรยนการสอน

5. นางชลพร ผาตนนนาท ผเชยวชาญเฉพาะดานเผยแพรทางการศกษา

6. นางอญชล ธรรมวธกล หวหนาหนวยศกษานเทศก

7. นางศทธน งามเขต ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพฒนาและปรบปรง ครงท 2

1. นางผกาพนธ วฒนปาณ ขาราชการบานาญ

2. ส.อ.อวยพ ศรวรรณ ผอ. กศน. อาเภอบางสะพานนอย จงหวดประจวบครขนธ

3. นางฤด ศรภา ผอ. กศน. อาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร

4. นางสาวสรตนา บรณะวทย สถาบนกศน.ภาคตะวนออก

5. นางสาวธนสรวง ชยชาญทพยทธ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

6. นางสาวเยาวรตน คาตรง กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน