มถนายน 2561 ปท 9 I ฉบบท 9แจกฟร

Creative StartupJOOX Thailand

The Creativeเชฟโบ ดวงพร ทรงวศวะ

Local Wisdom Rating and Review

Thomas S. Monsonผนำาศาสนาชาวอเมรกน

CHOOSE YOUR LOVE.LOVE YOUR CHOICE.

เลอกสงทรก รกสงทเลอก

Mah

dis M

ousa

vi

Contents : สารบญ

Insight 20A Bittersweet Decision Creative Startup 22JOOX เลอกจะฟง...ฟงทเลอก Creative City 24London:City of the 21st Century Museum The Creative 28เชฟโบ ดวงพร ทรงวศวะเรองกนเรองใหญทางเลอกคออะไรในเมองกรง Creative Will 34เลอกทจะใหโมเดลการแบงปนจากคนตวเลก

The Subject 6Subscription Box...กลองปรศนาพาชอป / Dia&Co ทางเลอกใหมสำาหรบสาวพลสไซส / Selected Concert for the Real Selector Creative Resource 8Featured Book / Book /Talk / Exhibition Catalogue MDIC 10อนาคตทยงยนกบทางเลอกใหมจากสาหราย Local Wisdom 12Rating and Review:เชอไดแคไหนกบมาตรฐานระดบ 5 ดาว Cover Story 14The Paradox of Choice พรหมลขตบนดาลชกพาหรอวามนษยถกสาปใหมเสรภาพ

CREATIVE THAILAND I 4อนญาตใหใชไดตามสญญาอนญาตครเอทฟคอมมอนสแสดงทมา-ไมใชเพอการคา-อนญาตแบบเดยวกน 3.0 ประเทศไทย

จดทำ�โดย l ศนยสร�งสรรคง�นออกแบบ (TCDC)1160 อ�ค�รไปรษณยกล�ง ถนนเจรญกรง แขวงบ�งรก เขตบ�งรก กรงเทพฯ 10501 โทร. 02 105 7400 แฟกซ. 02 105 7450พมพท l โรงพมพดบบลวพเอส (ประเทศไทย) จำ�กด โทร. 02 313 4405 แฟกซ. 02 313 4445จำ�นวน 15,000 เลม

ตดตอลงโฆษณ�: Commu.Dept@tcdc.or.th

นตยส�รฉบบนใชหมกพมพจ�กนำ�มนถวเหลองทไมเปนอนตร�ยตอสขภ�พ ทงยงเปนมตรตอสงแวดลอม และใชกระด�ษ รไซเคล ซงเปนผลผลตของผประกอบก�รไทย

จดทำ�ภ�ยใตโครงก�ร “Creative Thailand สร�งเศรษฐกจไทยดวยคว�มคดสร�งสรรค” โดยศนยสร�งสรรคง�นออกแบบ สำ�นกง�นบรห�รและพฒน�องคคว�มร (องคก�รมห�ชน) ซงมเป�หม�ยในก�รเผยแพรคว�มรเกยวกบเศรษฐกจสร�งสรรค (Creative Economy) และผลกดนก�รใชคว�มคดสร�งสรรคในก�รขบเคลอนเศรษฐกจไทย

บรรณ�ธก�รทปรกษ� l อภสทธ ไลสตรไกล บรรณ�ธก�รอำ�นวยก�ร l กตตรตน ปตพ�นช ทปรกษ� l ศรอร หรมปร�ณ, ชมพนท วรกตต, พชต วรงคบตร, พจน องคทวเกยรต, เลอช�ต ธรรมธรเสถยร บรรณ�ธก�รบรห�ร l พชรนทร พฒน�บญไพบลย กองบรรณ�ธก�ร l มนฑณ ยงวกล, ชลด� เจรญรกษปญญ�, รตม� เผอกน�โพธ, ปยวรรณ กลนศรสขเลข�กองบรรณ�ธก�ร l วรรณเพญ บญเพญ ศลปกรรม l ชดชน นนน�ทนนท สม�ชกสมพนธ l ปยะพร สวสดสงห ประส�นง�นกองบรรณ�ธก�ร l ณฏฐนช ตณม�นะศรช�งภ�พและมลตมเดย l ภรร� ดษฐ�กรณ

CREATIVE THAILAND I 5

Editor’s Note : บทบรรณาธการ

ในหนงวน เร�ตองตดสนใจ “เลอก” ม�กขน�ดไหน... สถตโดยเฉลยบอกกบเร�ว� ผใหญหนงคนตองผ�นก�รตดสนใจเลอกถง 12 ครงหลงจ�กลมต�ตนจนถงเวล�แคเก�โมงเช� และยงตองผ�นก�รตดสนใจเลอกอกหล�ยตอหล�ยครงร�ว 70 ครงในตลอดทงวน เพร�ะแคเรมรสกตว เร�กตองเลอกระหว�งว�จะกดเลอนแอพฯ น�ฬก�ปลกใหปลกในอก 5 น�ท ปดมนเพอลกขนทนท หรอปดแลวนอนตอ เมอเลอกไดแลวกยงตองคดตอว�จะลกลงจ�กเตยงฝงไหน ใสเสอผ�แบบไหน สอะไร ไปทำ�ง�น จะเดนท�ง ไปยงจดหม�ยแรกของวนยงไง ข�วเช�จะเปนเมนไหน หรอจะทกท�ย เพอนรวมง�นคนแรกทเจอว�อย�งไร สงเหล�นลวนเรยกรองก�รตดสนใจ “เลอก” จ�กเร�ทงสน ไมว�จะโดยรตว หรอไมรตว ไมว�จะเปนเพร�ะเลอกอย�งตงใจ หรอไมตงใจ แตถงอย�งนน กเลยงไมไดว� ทกๆ ก�รเลอกนน ยอมสงผลตอผทตดสนใจเลอกไมม�กกนอย ผลลพธทเกดจ�กก�รตดสนใจ อ�จสงผลกบเร�ย�วน�น เชน เลอกคณะทจะเรยน เลอกเปลยนง�น หรอเลอกคชวต ขณะทบ�งก�รเลอกกสงผลแคเพยงชวคร�วอย�งก�รเลอกเมนอ�ห�ร ซกมอ หล�ยคนเชอว�ก�รม “ท�งเลอก” ทม�กพอ จะชวยใหมเสรภ�พและโอก�สทจะไดในสงทดทสด แตหล�ยครงทพบว�ท�งเลอกท “ม�กเกนไป” กลบสร�งปญห�ใหชวตยงย�กขน ภ�วะก�รมตวเลอกม�กเกนไป อ�จทำ�ใหเร�รสกเบอหน�ยหรอถอดใจกบก�รตองเปรยบเทยบแตละตวเลอกทม และแทนทจะชวยใหเร�เลอกในสงทดทสดได กลบลงท�ยดวยก�รเลอกอย�งเสยไมได สวนก�รมตวเลอกนอยเกนไป กมกทำ�ใหเร�รสกไรท�งเลอก เสมอนถกลดรอนสทธและเสรภ�พพนฐ�นบ�งประก�รทควรจะม

ปญห�ของก�รตองเลอกยงไมหมดแคนน เพร�ะปญห�สำ�คญทเกดขนหลงจ�กก�รเลอก กคอคว�มกงวลใจว�ไดเลอกสงทผดพล�ดไปจนตองม�นงเสยใจภ�ยหลงหรอเปล� ภ�พยนตรเรอง Sliding Door (1998) นำ�แสดงโดยนกแสดงส�วม�กฝมออย�งกวนเนธ พลโทรว ทรบบทเปนเฮเลน หญงส�ว นกประช�สมพนธซงถกคนรกนอกใจ ไดสะทอนเหตก�รณเพยงชววน�ททเฮเลนพล�ดรถไฟเพอเดนท�งกลบบ�นในตอนส�ยของวน หลงจ�กทเธอโดนเลยออฟออกจ�กง�นอย�งกะทนหน ก�รตกรถไฟหรอไดก�วขนไปในรถขบวนนนในวน�ทสดท�ย ไดแบงเสนท�งเดนของชวตเธอออกเปนสองรปแบบทขน�นกนเสมอนประตบ�นเลอนทเคลอนไปกนคนละทศท�ง สะทอนใหเหนว� ห�กเร�เลอกทำ�อย�งหนงแทนอกอย�งหนง นนอ�จหม�ยถงชวตทจะพลกผนไปตลอดก�ล เมอทกๆ ก�รตดสนใจเลอก คอสงทกำ�หนดตวตนและทศท�งชวตทเร�กำ�ลงจะเดนไป แตห�กมวพย�ย�มห�ท�งเลอกทใชและดกบเร�ทสด กอ�จไมมอะไรก�รนตไดว� วนหนงข�งหน�เร�จะไมกลบม�นงเสยใจทหลงว�ทำ�ไมถงไมเลอกอกท�ง ดงนนเทคนคก�รเลอกทง�ยและน�จะดทสด จงควรเรมจ�กก�ร “เตรยมตว” กอนทจะตดสนใจ พย�ย�มจดลำ�ดบคว�มสำ�คญ หรอใสประเภทของสงทตองตดสนใจกอนหลงเพอชวยใหเลอกไดง�ยขน จ�กนนตองรจกก�ร “ประเมน” ตวเลอกทด ประเมนทงผลลพธทจะต�มม� ประโยชนทจะได และผลเสยทอ�จเกดขน และเมอตดสนใจไดแลว กจงมนคงกบก�รเลอกในครงนนๆ โดยไมลงเล เพร�ะอ�จไมมครงไหนเลยทเร�ส�ม�รถตดสนใจไดดทสด จะมกเพยงก�รเลอกทดทสด ณ เวล�นนนนเอง เพร�ะ “พลงในก�รเลอก” นนเปนของเร� และเมอตองเลอก กไมจำ�เปนว�จะตองเลอกเฉพ�ะสงทดทสด แตจงเลอกสงทเหม�ะกบเร�ทสด เพร�ะ สงสำ�คญกคอ ก�รมคว�มสขกบตวเลอกทเร�ไดตดสนใจไปแลวม�กกว�

กตตรตน ปตพานชบรรณ�ธก�รอำ�นวยก�ร

POWER OF CHOICE

Katya

Austin

CREATIVE THAILAND I 6

The Subject : ลงมอคด

Subscription Box...กลองปรศนาพาชอป

โลกวนนมตวเลอกม�กม�ยจนล�ยต� หล�ยครงขอมลทถ�โถมทำ�ใหผบรโภครสก ‘เลอกไมได’ ทงทมท�งเลอกม�กม�ยในตล�ด หล�ยปทผ�นม�หล�ยแบรนดจงหนม�ใชโมเดลธรกจแบบบอกรบสม�ชก (Subscription) ทอ�ส�เปนผชวยคดสรรสนค�คณภ�พทเหม�ะสมกบผบรโภคและจดสงใหถง ประตบ�น Birch Box คอธรกจแรกๆ ทจดประก�ยโมเดลธรกจแบบบอกรบสม�ชกของยคน โดยใหบรก�รจดสงตวอย�งผลตภณฑคว�มง�มตงแตผลตภณฑบำ�รงผว เสนผม ไปจนถงเมคอพใหแกสม�ชกในอตร�เดอนละ 10 เหรยญสหรฐฯ ม�ตงแตป 2010 แตละเดอนผลตภณฑขน�ดทดลอง 5 ชนดจะถกบรรจใสกลองปรศน�และจดสงใหสม�ชก โดยคดเลอกใหเหม�ะกบไลฟสไตลและคว�มตองก�รของแตละคนต�มขอมลสวนตวทระบตอนลงทะเบยน เพอนำ�ไปสก�รตดสนใจซอสนค�ขน�ดจรงม�ใชตอในอน�คต ขณะท Try the World เวบไซตอคอมเมรซแบบสมครสม�ชกร�ยเดอนกลบเลอกจดเดนของอ�ห�รรสช�ตตนตำ�รบจ�กทวทกมมโลกม�คดสรรและจดสงใหถงมอสม�ชกโดยไมตองตตวเครองบนไปกนถงแหลง กลองอ�ห�รของ Try the World มใหเลอกทงกลอง ‘Snack Box’ ร�ค� 19 เหรยญฯ ทรวบรวมขนมขบเคยวจ�กทวโลกตงแตขนมท�ร�ลล (Taralli) ของอต�ล Yakgwa คกกเก�หลททำ�จ�กนำ�ผง ไปจนถงกลวยหอมทองอบกรอบรสซอสศรร�ช�จ�กไทย หรอกลอง ‘Countries’ ทแตละเดอนจะคดสรรอ�ห�รประจำ�ช�ตม�ใหไดลมลอง พรอมดวยคมอวฒนธรรม (Culture Guide)

ขน�ดยอมทบอกเล�เรองร�วคว�มเปนม�ของอ�ห�รและวธก�รรบประท�นแบบพรอมสรรพ ตอบโจทยผบรโภคทมองห�คว�มแปลกใหม รสช�ต ตนตำ�รบ และวฒนธรรมก�รกนอยของผคนในแตละประเทศ รวมถงกลมคนทคดถงอ�ห�รรสช�ตทองถนจ�กบ�นเกด โดยนบตงแตป 2013 ท Try the World เรมตนธรกจจนถงวนน พวกเข�จดสงสนค�จ�ก 30 ประเทศทวโลกไปถงมอผบรโภคแลวถง 5 ล�นชน และไดขย�ยธรกจไปสก�รเปนร�นออนไลน กระทงล�สดเจ�ตล�ดค�ปลกอย�งวอลม�รตกไดเข�ม�เจรจ�ขอเปนพนธมตร โดยให Try the World รบหน�ทผจดห�และกระจ�ยสนค�ทองถนจ�กต�งแดนใหแก Jet.com เวบไซตอคอมเมรซทวอลม�รตซอกจก�รม�เมอปกอนเพอหวงจะแขงกบแอม�ซอนอกดวย คว�มสำ�เรจของธรกจบอกรบสม�ชกยคน จงไมใชแคก�รคดเลอกสง ทดทสดสำ�หรบลกค� แตยงตองสร�งคว�มแตกต�งททำ�ใหผบรโภคเชอและมนใจว�นคอตวเลอกเดยวทจะชวยพวกเข�ได

ทม�: บทคว�ม “Birchbox: The company that started a trend by accident” (2013) จ�ก bbc.com / บทคว�ม “Try The World’s Secrets To Success: More Than A Subscription Box” (2017) จ�ก chargify.com / บทคว�ม “Try The World: How A Gourmet Food And Snack Startup Catering To Millennials Doubled Its Revenue” (2017) จ�ก forbes.com / birchbox.com / trytheworld.com

เรอง: ณฏฐนช ตณม�นะศร

Dia&Co ทางเลอกใหมสำาหรบสาวพลสไซสเรอง: นพกร คนไว

ไมว�ใครกอย�กสวมใสเสอผ�ทเหม�ะกบรปร�งและบคลกเพอเพมคว�มมนใจ แตสำ�หรบสหรฐอเมรก�ทมประช�กรหญงรปร�งไซส 14 หรอใหญกว�นนถงเกอบ 70% กลบมเสอผ�พลสไซสเพยง 18% เท�นนทข�ยไดในประเทศ ซงเปนผลม�จ�กก�รทอตส�หกรรมเสอผ�ของอเมรก�ทไมได เหลยวแลก�รออกแบบและผลตเสอผ�สำ�หรบส�วพลสไซสม�กพอ เนองดวยเหตผลท�งด�นก�รผลตทจำ�เปนตองออกแบบสดสวนใหแตกต�งไปจ�กเดม และยงตองใชผ�ในก�รตดเยบม�กขน จงเปนก�รเพมตนทนในก�รผลต และเปนเหตใหตวเลอกของส�วๆ พลสไซสมนอยเหลอเกน น�เดย บจ�รว� (Nadia Boujarwah) ผกอตงเวบไซต Dia&Co กล�วว� “ฉนตองก�รเสอผ�ทจะสร�งแรงบนด�ลใจใหตวเองและทำ�ใหส�วๆ เข�ถงไดง�ยโดยไมตองคำ�นงเรองขน�ดของร�งก�ย” โดยบรก�รของ Dia&Co นนง�ยนดเดยว เพยงแคกรอกขอมลเกยวกบไซสของคณและสไตลทชอบ พรอมใสร�ยละเอยดพเศษไดว�สวนใดของร�งก�ยทคณอย�กเปดเผย และสวนไหนทอย�กปดไวไมใหใครเหน พรอมระบคว�มตองก�รว�จะใหสงเสอผ�ม�บอยแคไหน จ�กนนสไตลลสตจะสงกลองทบรรจเสอผ�และ เครองประดบทคดเลอกไวแลวว�เหม�ะกบผใชจำ�นวน 5 ชน ใหทดลองสวมใสถงบ�นและถ�ชอบชนไหน กเลอกซอไดเลย ในกรณทยงไมถกใจ ลกค�ส�ม�รถสงคนไปไดพรอมกบขอเสนอแนะ เพอว�ครงหน� Dia&Co จะกลบม�พรอมกบเสอผ�ทถกใจม�กขน หลงจ�กกอตงในป 2014 Dia&Co กเตบโตขนม�กในสหรฐอเมรก� จนกล�ยเปนสดยอดร�นเสอออนไลนรใจของส�วพลสไซสทวประเทศ รปกลองเสอผ�จ�ก Dia&Co ถกโพสตไปทวในอนสต�แกรม พรอมแฮชแทก #mydiastyle และบ�งคนถงกบถ�ยวดโอขณะทกำ�ลงเปดกลองใหดไปพรอมกน

rack

ed.com

man

hatta

ndiges

t.com

CREATIVE THAILAND I 7

ทม�: บทคว�ม “Bringing a Personal Touch to Plus-Size Fashion” โดย Ellen Rosen จ�ก nytimes.com / บทคว�ม “Nadia Boujarwah, Co-Founder Of Dia&Co, Is Making The Fashion Industry More Size-Inclusive” โดย Ayana Lage จ�ก bustle.com / บทคว�ม “Start-up Dia & Co is catering the 70 percent of US women the fashion industry ignores” โดย Erin Barry จ�ก cnbc.com / dia.com

ทม�: บทคว�ม “HAVE YOU HEARD? : กลมคนตวเลกทนำ�เข�คอนเสรตวงอนดดๆ ม�ใหเร�ด” โดย ธ�รรน อดลย�นนท จ�ก adaymagazine.com / บทคว�ม “HAVE YOU HEARD? โปรโมเตอรคอนเสรตตอบโจทยคนฟงเพลงนอกกระแส” จ�ก kooper.co / บทคว�ม “#VISIT - Seen Scene Space ; จดยนของผจดส�ยอนด ในยคทคอนเสรตเกดเยอะร�ว ‘ฟองสบ’” จ�ก dooddot.com / บทคว�ม “สมทธ เพยรเลศ ผจดส�มคอนเสรตแรกใหบตร Sold Out ได” โดย ณฐวฒ แสงชวงษ จ�ก vogue.co.th / บทคว�ม “อนเครองใหรอนกบสมทธ เพยรเลศ คนทพ� Liam Gallagher และ Foster The People ม�ระเบดคว�มมนทเมองไทย” โดย ณฐนนท เฉลมพนส จ�ก thestandard.co

Selected Concert for the Real Selectorเรอง: ภรร� ดษฐ�กรณ

ปจจบนมผจดคอนเสรตในไทยจำ�นวนม�กททำ�หน�ทเลอกสรรศลปน ต�งประเทศหล�กหล�ยแนวม�จดก�รแสดงถงเมองไทย แตละผจดนนต�งกมค�แรกเตอรและแนวท�งในก�รคดเลอกศลปนอย�งชดเจนแตกต�งกนไป เพอใหเกดคว�มหล�กหล�ยของแนวท�งดนตรในบ�นเร� และเปนผลดตอผทหลงใหลก�รชมคอนเสรตทจะมตวเลอกม�กขนเชนกน Have You Heard? คอหนงในกลมผจดคอนเสรตทเกดจ�กก�รรวมตวกนของกลมเพอนทรกก�รฟงเพลงคล�ยๆ กน จงเรมนำ�วงดนตรอนดอย�ง Last Dinosaurs, Neon Indian, Wild Beasts, Mac DeMarco, Blood Orange และ Honne ม�จดก�รแสดงสดในบ�นเร� โดยเชอว�คว�มต�งทไมเหมอนกนในแตละครงทศลปนทำ�ก�รแสดง จะเปนสงทดงดดใหผคนรอคอยก�รชมคอนเสรตอย ขณะทแนวท�งในก�รเลอกศลปนนน เกดจ�กก�รทำ�คว�มเข�ใจลกค�ผ�นก�รสอส�รท�งเพจททกคนส�ม�รถเข�ไปแนะนำ�ไดว�อย�กด วงดนตรวงไหน เพอเพมโอก�สทจะเกดคอนเสรตนนๆ ในไทยม�กขน สวน Seen Scene Space โปรโมเตอรสญช�ตไทยอกเจ�ทมกเทยบเชญวงดนตรอนดแถบเอเชยม�แสดงอย�งวง Mono และวง LITE จ�กญปน หรอ Hyuk oh ศลปนสดฮอตจ�กเก�หลใตทบตรข�ยหมดจนตองเพมรอบ มแนวคดว�คนรนใหมสนใจก�รฟงดนตรสดม�กขนเรอยๆ และแฟนเพลงช�วไทยไมไดสนใจฟงเฉพ�ะวงดนตรไทย หรอฝงยโรปและอเมรก�เพยงอย�งเดยว แตฝงเอเชยกมศกยภ�พม�กเชนกน

แมว�ท�งเลอกของส�วพลสไซสในอเมรก�จะถกจำ�กดดวยปจจยด�นก�รผลต แตก�รม�ถงของ Dia&Co นอกจ�กจะเปนตวชวยด�นแฟชนแลว กยงชวยสร�งคว�มมนใจใหกบส�วๆ อเมรกนนบล�นคนใหกล�ลกขนม�แตงตว และเปนเจ�ของสไตลทเปนตวของตวเองม�กขนโดยทไมตองกงวลเรองรปร�งอกตอไป

ด�น The Very Company โปรโมเตอรผจดคอนเสรตหน�ใหมทสร�งสถตบตร Sold Out ไดในส�มคอนเสรตแรกทจด ทง Liam Gallagher, Foster the People และ Lany นน พบว�คนรนใหมมกำ�ลงซอม�กขน และก�รมแนวท�งคดเลอกศลปนทแตกต�งจ�กค�ยใหญอนๆ ดวยก�รรเสรชตล�ดคนฟงเพอใหรทศท�งว�เทรนดเปนอย�งไร จะชวยใหจบกระแสไดว�ผคนกำ�ลงฟงอะไร กนอย และจะสงผลตอคว�มสำ�เรจของก�รจดคอนเสรตแตละครง ก�รจะทำ�หน�ทคดสรรใหไดสงทตรงใจนนอ�จเปนเรองย�ก และเปนปญห�ทแทบทกอตส�หกรรมของคนห�คำ�ตอบอยตลอดเวล� แตกบแวดวง คนจดคอนเสรตอนดแลว เคลดลบสำ�คญอ�จไมใชก�รคว�ตวศลปนดงใหได เรวกว�ใคร แตคอก�รตงตนเลอกสรรดวยชดขอมลทถกตอง และวเคร�ะหโจทยไดแบบตแตกเสมอนเข�ไปนงอยในใจของผฟงใหไดนนเอง

fortu

ne.com

face

book

.com

/Hav

eYou

Heard.Liv

eface

book

.com

/thev

eryc

ompa

ny

CREATIVE THAILAND I 8

Creative Resource : วตถดบทางความคด

เรอง: ชลด� เจรญรกษปญญ� และ ศรย� สวณณ�ค�ร

FEAT U RED BOOKThe Paradox of Choice: Why More is Less โดย Barry Schwartz

ก�รใหเสรภ�พแกทกๆ คนเปนสงสำ�คญทเร�ไดรบก�รปลกฝงกนม�กขน และยงกล�ยเปนสทธขนพนฐ�นในก�รดำ�รงชวต เพร�ะเชอว�เปนปจจยททำ�ใหเกดคว�มเปนอยทดขน และหนงในเสรภ�พทเร�ไดรบกคอ คว�มส�ม�รถในก�รตดสนใจในสงต�งๆ ดวยตนเอง แนวคดในก�รเพมท�งเลอกเพอยกระดบเสรภ�พและคว�มพงพอใจจงเกดขนต�มไปดวย แตก�รเพมท�งเลอกนน แทจรงเปนสงททำ�ใหคว�มพงพอใจเพมสงขนจรงหรอ แบรร ชวอตซ (Barry Schwartz) ไดเขยนหนงสอทชอ The Paradox of Choice: Why More is Less จ�กผลง�นวจยจำ�นวนม�ก เพอชใหเหนว�ตวเลอกทม�กเกนไปนนสงผลอย�งไรกบเร�บ�ง โดยหลกผลกระทบเมอเผชญหน�กบตวเลอกม�กๆ มจ�กทงกอนและหลงก�รตดสนใจ สงทเกดขนทนทคอคว�มขดแยงของคว�มคด เร�จะห�ผลลพธทดทสดโดยก�รเปรยบเทยบตวเลอกทกอนทมซงมกทำ�ใหเกดคว�มเครยด ตวอย�งเชน บรษทกองทนแหงหนงพบว� พนกง�นจะมสวนรวมนอยลงทกครงทมก�รเสนอกองทนเพมขน เนองจ�กคว�มย�กทจะตดสนใจ

ใหดทสด จงทำ�ใหผลดวนในก�รเลอกไปเรอยๆ ท�ยทสดกจะไมเข�รวมเลย และถงแมว�จะตดสนใจไดเรยบรอยแลว สงทต�มม�คอคว�มคดของค�เสยโอก�ส เร�จะครนคดถงสงทอ�จเกดขน ถ�ห�กตดสนใจอกแบบ คว�มคดทวนเวยนอยกบตวเลอกทเร�ตดทงไป จะม�แทนทคว�มพงพอใจทควรจะไดรบ และสงผลใหเร�รสกเสยด�ยและผดหวงกบสงทเลอกไปแลว ตลอดจนคว�มรสกโทษตวเองเมอเกดคว�มผดพล�ด แมว�ท�งทเร�เลอกจะดทสดในขณะนนแลวกต�ม กล�ยเปนว�โดยรวมแลว เร�ไดรบสงทดขน แตรสกแยลงจ�กคว�มตงใจของตวเอง จรงอยทว� ก�รเพมท�งเลอกอ�จดเหมอนเปนก�รขย�ยโอก�สทจะทำ�ใหเร�ไดรบสงทตรงกบคว�มตองก�รม�กขน แตตวเลอกทม�กเกนไป กสร�งปญห�ใหกบเร�ไดเชนกน ท�งแกอย�งหนงททำ�ไดกคอ ก�รกำ�หนดเกณฑในก�รตดสนใจอย�งชดเจน และยอมรบว�เร�ไมส�ม�รถทจะเลอกไดถกตองหรอตรงต�มทตองก�รไดหมดทกครง สงสำ�คญคอก�รมคว�มสขกบตวเลอกทไดตดสนใจไปแลวม�กกว�

CREATIVE THAILAND I 9

BOOKThe Art of Thinking Clearly โดย Rolf Dobelli / Nicky Griffin

เร�เปนผควบคมก�รตดสนใจดวยตวเอง หรอจรงๆ แลว เร�ถกชนำ�จ�กบ�งสงอย The Art of Thinking Clearly คอหนงสอทตแผกลไกคว�มคดทแปลกประหล�ดเมอเร�ถกชกจงและพ�ไปสก�รตดสนใจทผดเพยนไปจ�กคว�มจรงโดยทไมรตว เชน เทคนคก�รลอลวงดวยก�รเพมตวเลอกท ไมจำ�เปน ก�รสร�งคว�มสบสนระหว�งปจจยในก�รคดเลอกกบผลลพธ หรอคว�มคดของก�ร ตดค�ง ซงเปนสงทนกก�รตล�ดมกนำ�ม�ใชเพอทำ�ใหเร�ไขวเขว รวมถงก�รเสนอวธก�รทจะทำ�ใหเร�ส�ม�รถตดสนใจไดอย�งเฉยบคม ม�กขน และชวยตดส�เหตของก�รตดสนใจท ผดพล�ดออกไปใหเหลอนอยทสด

EXHIBITION CATA LOGU EPure Gold

TA LKHow to Make Choosing Easier โดย Sheena Iyengar

จ�กก�รสำ�รวจพบว� ช�วอเมรกนโดยทวไปมจำ�นวนก�รตดสนใจเฉลยถง 70 ครงตอวน ยงเมอเร�อยในยคทหล�ยบรษทพย�ย�มเพมสนค�ใหม�กขนเพอกระตนยอดข�ยดวยแลว ก�รใชเวล�ตดสนใจในแตละครงจงเพมม�กขนต�มไปดวย ชน� ไอเยนก�ร จงไดเสนอเทคนค 4 ประก�ร ทจะชวยใหผบรโภคส�ม�รถตดสนใจไดง�ยขน นนคอเทคนคก�รตดทอน หรอกำ�จดตวเลอกสวนเกนทไมจำ�เปนทงไป ก�รทำ�ใหเปนรปธรรมหรอก�รสร�งผลลพธจ�กตวเลอกใหเปนภ�พทชดเจน ก�รจดหมวดหมใหเร�ส�ม�รถเหนคว�มแตกต�งไดโดยง�ย และก�รปรบคว�มซบซอน ดวยก�รเลอกจ�กเรองง�ยๆ แลวคอยเลอกตวเลอกทมคว�มซบซอนม�กขนภ�ยหลง

พบกบวตถดบท�งคว�มคดเหล�นไดท TCDC Resource Center

หนงสอจ�กนทรรศก�รสญจร “Pure Gold - Up-cycled! Upgraded!” ทสำ�รวจถงมมมองด�นคณค�ของขยะ และก�รสร�งคณค�ใหกบเศษวสดใหมอกครง (Upcycling) ภ�ยในเลมรวบรวมบทคว�มทเกยวของถงสถ�นก�รณทสอดคลองกบประเดนนของพนทในภมภ�คต�งๆ ผ�นมมมองของภณฑ�รกษทง 7 ท�นจ�กทวโลก ไมว�จะเปนด�นวฒนธรรม อตส�หกรรม หรอวสดทถกเลอกใชเองกด พรอมทงรวมขอมลทเกยวของกบชนง�น นกออกแบบ กลมวสด และวธก�รใชทถกเลอกสรรม�สร�งเปนผลง�นออกแบบทง 76 ชนทมคว�มหล�กหล�ยและเกดขนเพอสร�งคว�มหม�ยใหมใหกบเศษวสดทถกมองข�มและมองว�ไมมคณค�ไดอย�งน�สนใจ

CREATIVE THAILAND I 10

MDIC : นวตกรรมและวสด

พบกบนวตกรรมและวสดสร�งสรรค ไดทชน 2 หอง Material & Design Innovation Center, TCDC

“ส�หร�ย” กำ�ลงกล�ยเปนทจบต�มองในฐ�นะตวชวยทตอบโจทยไดอย�งยงยนในหล�กหล�ยอตส�หกรรม ตงแตอตส�หกรรมก�รผลตเชอเพลงชวภ�พ วสดทยอยสล�ยได ไปจนถงอตส�หกรรมอ�ห�รและผลตภณฑเพอคว�มง�ม ทสำ�คญส�หร�ยธรรมด�ๆ ยงอ�จชวยใหมนษยพฒน�ไปสอน�คตทไมมก�รปลอยของเสยท�งอ�ก�ศ หรอกระทงชวยทำ�ใหอ�ก�ศทเร�ห�ยใจเข�ไปบรสทธขนไดดวย รฐบ�ลในหล�ยประเทศไดใหก�รสนบสนนบรษทต�งๆ เพอขย�ยโครงก�รเชอเพลงชวภ�พจ�กส�หร�ยในก�รพฒน�ไปสระดบพ�ณชย โดยมเอเชยเปนอกตล�ดทกำ�ลงเตบโตในด�นอตส�หกรรมเชอเพลงชวภ�พ ถดจ�กสหรฐอเมรก�และยโรป สถ�นก�รณในเอเชยเองนน ก�รเตรยมตวสำ�หรบก�รแขงขนกฬ�ระดบโลกอย�งโอลมปกโตเกยวป 2020 ทำ�ใหกลม IHI Corporation ไดรวมมอกบกลมบรษทปนซเมนตไทยทดสอบก�รผลต เชอเพลงชวภ�พจ�กส�หร�ยสำ�หรบเครองบนเพอก�รเดนท�งขนสง คว�มคดรเรมนไดรบก�รสนบสนนจ�กองคก�รพฒน�พลงง�นใหมและเทคโนโลยอตส�หกรรมแหงประเทศญปน (New Energy and Industrial Technology Development Organization of Japan: NEDO) รวมกบ มห�วทย�ลยโกเบ ในก�รก�วไปอกขนของก�รนำ�ส�หร�ยม�ใชประโยชนจรงในด�นก�รเปนพลงง�นเชอเพลงเพอก�รคมน�คม อกหนงท�งเลอกทเกดขนกคอก�รบรโภคส�หร�ยเปนโปรตนท�งเลอก แทนก�รรบประท�นอ�ห�รประเภทโปรตนทไดจ�กเนอสตว เนองจ�กส�หร�ยมส�รอ�ห�รทเปนแหลงโปรตนทมคว�มยงยนม�กกว�เนอสตวอนๆ นอกจ�กน ส�หร�ยยงไดรบคว�มสนใจในก�รนำ�ม�ใชด�นก�รออกแบบ จ�กก�รผส�นเทคโนโลยรวมเข�กบคว�มคดสร�งสรรคไดอย�งน�สนใจ ดวยคณสมบตเชงวศวกรรมชวภ�พ และยอยสล�ยไดในธรรมช�ต จงเผยให

เหนถงประโยชนของส�หร�ยทมศกยภ�พเปนอย�งม�กในก�รนำ�ม�ประกอบกบง�นออกแบบด�นต�งๆ ไดเปนอย�งด โดยหนงในผนำ�ด�นนวตกรรมของโลกอย�ง Space10 หองทดลองนวตกรรมแหงอน�คตของแบรนดเฟอรนเจอรชอดงระดบโลกอย�ง IKEA เชอว� ส�หร�ยส�ม�รถตอบโจทยใหกบบ�งปญห�ทใหญทสดของโลกได ตงแตก�รข�ดแคลนอ�ห�รไปจนถงก�รเปลยนแปลงสภ�พภมอ�ก�ศ ลองนกภ�พอ�ค�รหรออพ�รตเมนตทมอปกรณ Photobioreactor (ระบบสงเคร�ะหแสงในระบบปด) ซงไมเพยงแตเพมระดบของก�ซออกซเจน แตยงส�ม�รถผลตส�หร�ยสไปรลน�ใหเปนอ�ห�รสำ�หรบคนทอ�ศยอยในอพ�รตเมนตไดดวย หรอจนตน�ก�รภ�พทจอดรถรบสงรถประจำ�ท�งทมส�หร�ยชวยดงก�ซค�รบอนไดออกไซดทเปนมลพษออกจ�กบรรย�ก�ศ พรอมๆ กบผลตส�หร�ยสไปรลน�ทนำ�ไปทำ�ขนมปงทมส�รอ�ห�รม�กเปนพเศษสำ�หรบครอบครวทข�ดแคลนอ�ห�ร และตอบรบกบกระแสทเพมขนของอ�ห�รท�งเลอกจ�กส�หร�ยทมโปรตนซงกำ�ลงเข�สตล�ดไปพรอมกนดวย อตส�หกรรมทเกยวเนองกบส�หร�ยนนกำ�ลงพฒน�ขนอย�งมนคง มกลมสต�รทอพร�ยใหมทเรงพฒน�ท�งเลอกในก�รบรโภคเกดขนจำ�นวนม�ก เชน Terramino Foods และ New Wave Foods เชนเดยวกบนกวจยทออกม�ประก�ศถงคว�มก�วหน�ใหมๆ เกอบทกเดอน ทำ�ใหบรษทต�งๆ ส�ม�รถปรบเปลยนปรม�ณก�รผลตส�หร�ยใหเปนเชงพ�ณชยไดเรวขน และไมแนว�ภ�ยในเวล�อกสบปข�งหน� ส�หร�ยอ�จจะกล�ยเปนศนยกล�งของอตส�หกรรมต�งๆ ในหล�ยภ�คสวน และเปนท�งเลอกทยงยนของมนษยช�ตกเปนได

ทม�: newwavefoods.com, space10.io/algae-dome, space10.io/approach และ terramino.com

เรอง: ชมพนท วรกตต และ ปยวรรณ กลนศรสข

หมดปญหาหยบนตยสารไมทนสมครสมาชกรายปคาใชจายในการจดสง 200 บาท (12 เลม)

หรอสมครออนไลนไดทtcdc.or.th/creative_thailand

สมาชกใหมชอนามสกลเพศ ชาย

คร/อาจารย ผประกอบการ

หญง อาย อเมลโทรศพท โทรศพทมอถอ

สมาชกเกา (ตองการตออายสมาชก)

นกเรยน

ภาพยนตร

หมบาน/บรษท

เลขประจาตวผเสยภาษ เพอออกใบเสรจรบเงน

ศลปะการแสดงพพธภณฑ/หองแสดงงานวรรณกรรม/การพมพ/สอสงพมพ

โฆษณาแฟชน

การออกแบบโทรทศน/วทยการกระจายเสยง

สถาปตยกรรม ทองเทยว/โรงแรม/สายการบน หตถกรรม/งานฝมอ คาปลก/คาสง

ดนตร

อาหารการแพทย

ทศนศลป/การถายภาพโทรคมนาคมการเงน/ธนาคาร

ซอฟตแวร/แอนเมชน/วดโอเกม

นสต/นกศกษา นกออกแบบ/ครเอทฟ อาชพอสระ ขาราชการ/รฐวสาหกจพนกงานบรษท

อนๆ โปรดระบ

อนๆ โปรดระบ

จงหวดเลขท

หนวยงาน/แผนก

รหสไปรษณยซอย ถนน ตำบล/แขวง อำเภอ/เขต

หมบาน/บรษท

จงหวด

ตองการสมครสมาชกนตยสาร Creative Thailand ระยะเวลา 1 ป จำนวน 12 เลม

เชคสงจายศนยสรางสรรคงานออกแบบ พรอมใบสมครสมาชกโอนเงนเขาบญชออมทรพย ศนยสรางสรรคงานออกแบบ เลขทบญช 101-808967-0 ธนาคารกรงเทพ สาขาสำนกงานใหญสลม• แฟกซใบสมครพรอมหลกฐานการโอนเงนมาท 02-105-7450• หรอสงไปรษณยมาท ศนยสรางสรรคงานออกแบบ (Creative Thailand) อาคารไปรษณยกลาง 1160 ถนนเจรญกรง แขวงบางรก เขตบางรก กรงเทพมหานคร 10501• หรอแนบไฟลใบสมครพรอมหลกฐานการโอนเงนมาทอเมล creativethailand@tcdc.or.th

สอบถามขอมลเพมเตมไดท 02-105-7400 ตอ 122

เรมตงแตฉบบเดอน โดยยนดเสยคาใชจายในการจดสงเปนจำนวนเงน 200 บาท

เลขทหนวยงาน/แผนก

รหสไปรษณยซอย ถนน ตำบล/แขวง อำเภอ/เขต

เหมอนทอยในการจดสง

ขอมลผสมครสมาชก

อาชพ

สาขา/อตสาหกรรมทเกยวของกบอาชพของทาน

ทอยในการจดสง

วธการชำระเงน

ทอยในการออกใบเสรจ

พบกบนตยสาร “คด” Creative Thailand ไดทร�นหนงสอ หองสมด สม�คม อ�ค�รสำ�นกง�น และร�นก�แฟใกลบ�น ในกรงเทพฯ เชยงใหม หวหน และจงหวดอนๆ รวมถง miniTCDC ดสถานทจดวางทงหมดไดท:www.tcdc.or.th/creativethailand/magazine/place

กรงเทพฯรานหนงสอ• Asia Books• Kinokuniya• B2S• แพรพทย� รานกาแฟ/รานอาหาร• Au Bon Pain• Starbucks• TOM N TOM’S COFFEE• True Coffee• Auntie Anne’s• Baskin Robbins• Coffee World• Mister Donut• Black Canyon• McCafe’• ดอยตง• Ninety four coffee• Puff & Pie• Red Mango• Iberry• Greyhound Cafe’• Amazon Cafe’• Chester’s Grill• Luv minibar พพธภณฑ/หอศลป• หอศลปวฒนธรรม แหงกรงเทพมห�นคร• มวเซยม สย�ม• อทย�นก�รเรยนร (TK park)• นำ�ทอง แกลเลอร สมาคม/หองสมด• ศนยศลปะน�น�ช�ต สม�คมฝรงเศส• หองสมดเนลสน เฮลส The Neilson Hays Library • หองสมด - นด�• สม�คมโฆษณ� แหงประเทศไทย• สม�คมธน�ค�รไทย• สม�คมสโมสรนกลงทน• หองสมด สสวท.• สม�คมหอก�รค�ไทย• สถ�บน• Wall Street Institute• Raffle Design Institute• Vision Swimming Academy เชยงใหม • woo cefe• Kagee• Ristresto lab• ท�แพอสต+ dibdee.binder • C.A.M.P ,MAYA• True Coffee ,หอสมด มช.• Punspace, นมม�นฯ• asama cafe• ม�ห�สมด (บ�นข�งวด)• see scape gallery• nimmanian club• 8 days a week• Bulbul book cafe’• Graph cafe’• Cefe de museum• local cafe Think park • Librarista• Artisan ววล�ย• paper spoon• ก�แฟรสนยม, หลง มช ท�งขนก�แล• The barn : Eatery Design• Book Republic• wake up หน�มอ• Fab cafe’• kum cafe คมเจ�บรรตน

• MAIIAM Contemporary Art Museum• ชวต ชว�• Minimeal Cafe• Impresso• Restr8to• Penguin Villa (Penguin Getto)• ก�แฟอ�ข� อ�ม� La Fattoria ส�ข�2 • Happy Hut ถ.นมม�นฯ • ร�ชดำ�เนน • Mai Bakery In Garden • Starbucks The Plaza• Yesterday Hotel • October • สรยนจนทร� นมม�นฯ ซอย 1 • ร�นมช�มชย (ก) • Cafe’de nimman • The Booksmith • ร�นช� (Drink Club) • Cotto Studio • Starbucks Nimmanhemin• Fern Forest Cafe’• 9th Street Cafe นมม�นฯ ซอย 9 • ดวงกมล (Duang Kamol) • Rustic & Blue - Handgrown • Produce & Artisan Food นมม�นฯ ซอย 9• หอนทรรศก�รศลปวฒนธรรม มช. หวหน • ร�นก�แฟ ชบชว� หวหน • อยเยน หวหน บลโคน • บ�นใกลวง • ภตต�ค�รมกรณ� • บ�นถวเยน @ แนบเคห�สน • ร�นอ�ห�รหวหน (โกท) • ก�แฟข�งบ�น • IL GELATO ITALIANO • Together Bakery & Cafe’• โรงแรม วรบระหวหน• Let’s Sea• โรมแรม ดน หวหน • เดอะรอค หวหน • บ�นจนทรฉ�ย • หวหน มนตร� รสอรท• ลน�ฮท รสอรท กระบ• Nakamanda Resort & Spa• Rawee Warin Resort & Spa• A little Handmade Shop ขอนแกน • Hug School of Creative Arts• ร�นสบส�น • ร�นก�แฟ คอฟฟ เดอ หล� (Coffee Der La) เชยงราย • ร�นหนงสอ herebookafe• ร�น Coffee Dad นครราชสมา • Hug station resort นครปฐม • ร�น Dipchoc Cafe นครสวรรค• ร�น Bitter Sweet นาน • ร�น Runway Coffee• ร�นคล�สสค โมเดล น�น

• ร�นก�แฟป�กซอย • ร�น Nan Coffee Bean ปาย/แมฮองสอน • ร�นคอฟฟอนเลฟ • ร�น all about coffee • ร�นป�ยหว�นบ�นนมสด • ร�นเลกเลก• ป�ยวม�นรสอรท พงงา• Niramaya Villa and Willness Resort• Ranyatavi Resort Phang Nga• The Sarojin เพชรบร• Grand Pacific Sovereign • Resort & Spa• DevaSom Hua Hin Resort ภเกต • ร�นหนง(สอ) ๒๕๒๑ ภเกต• The oddy Apartment & Hotel• At Panta Phuket• Banyan Tree Phuket• Le Meridien Phuket• Millienium Ressort Patong Phuket• Novotel Phuket Resort • Patong Paragon Resort & Spa Phuket • Sheraton grand Lagana Phuket• Sri wanwa Phuket Villa• Thanyapura ระยอง• Le Vimarn Cottage ลำาปาง • อ�ลมภ�งค เกสทเฮ�ส แอนด มอร ลำ�ป�ง• ร�นเอก�ลเต Egalite Bookshop • Lampang Art Center เลย • บ�นช�นเคยง• ม�เลยเด เกสตเฮ�ท ลพบร • ซนดคอฟฟ สมทรสงคราม/อมพวา• Baan Amphawa Resort and Spa สโขทย• Ananda Co.,Ltd. สราษฎรธาน• Muang Samui Spa Resort• Pavilion Samui Boutique Resort• The Sunset Beach Resort and Spa Taling ngam• Nora Beach Resort Samui อทยธาน• ร�นบคโทเปย Booktopia • Avatar Miracles

CREATIVE THAILAND I 12

Local Wisdom : ภมความคด

เคยสงเกตไหมวาในแตละวนเราเหนรววผานตาและมสวนรวมในระบบเรตตงบอยแคไหน หลายคนชอบอานบทความรววจากสารพดเวบไซตกอนซอสนคา เชกคะแนนวจารณภาพยนตรทเพงเขาโรงหรอรานอาหารเปดใหม จองโรงแรมหรอแมแตใชแอพพลเคชนเรยกรถโดยสารโดยพจารณาจาก “ดาว” (star) และความคดเหนของคนทเคยใชบรการแลว ทงหมดนเพอใหแนใจวาเราไดเลอกสงทดทสดและเปนการตดสนใจทคมคา

ไมแปลกอะไรเพร�ะอนเทอรเนตไดกระจ�ยสทธอำ�น�จในก�รเข�ถงขอมล ก�รวพ�กษวจ�รณ และก�รประเมนคณค�จ�กคนเฉพ�ะกลม เชน สอมวลชน ไปสมอของคนทวไป ผบรโภคส�ม�รถสงส�รไปถงแบรนดสนค�หรอผใหบรก�ร ผ�นก�รโหวต ใหคะแนนและคอมเมนตผ�นทกชองท�งไดโดยตรง แตคว�มคดเหนเหล�นน�เชอถอม�กนอยแคไหนและจะนำ�ไปสสงใดไดบ�ง เมอใครๆ กส�ม�รถวจ�รณและใหคะแนนได

เรอง: ปยพร อรณเกรยงไกร

Toa

Heftiba

ตำ�น�นของมชลนไกด (Michelin Guide) คมภรทรงอทธพลในวงก�รอ�ห�รระดบโลกเรมตนในชวงป 1900 สองพนองตระกลมชลน ผผลต ย�งรถยนตเกดไอเดยตพมพคมอทองเทยวสำ�หรบผขบขรถจกรย�นยนต โดยรวบรวมขอมล เชน วธเปลยนย�ง แผนท ปมนำ�มน รวมทงร�ยชอโรงแรมและร�นอ�ห�รในฝรงเศส หวงกระตนอตส�หกรรมก�รผลตรถยนตในประเทศและยอดข�ยย�งของบรษท พรอมกบสร�งประสบก�รณก�รเดนท�งทน�ประทบใจ เมอเรมไดรบคว�มนยม จงจดตงทมนกชมออกไปสำ�รวจและประเมนร�นอ�ห�รเพอจดไวในคมอมชลนไกด ร�นทมคณภ�พสงควรค�แกก�รแวะชมจะไดรบ 1 ด�ว และ 2 ด�วสำ�หรบร�นอ�ห�รยอดเยยมทควรค�กบก�รขบรถออกนอกเสนท�งเพอแวะชม ขณะท 3 ด�วนนสงวนไวใหกบสดยอดร�นอ�ห�รทเปนจดหม�ยอนควรค�แกก�รไปชมสกครง

CREATIVE THAILAND I 13

ทม�: บทคว�ม “เจ�ะลกอลกอรทม Netflix กบผบรห�รของเนตฟลกซ” โดยเอกพล ชเชด จ�ก beartai.com / บทคว�ม “Do hotel star rating mean anything anymore?” โดย Claire Hu จ�ก edition.cnn.com/travel / บทคว�ม “What’s Wrong with the Ratings?” โดย Barbara J. Wilson จ�ก medialit.org / ร�ยง�น Online Shopping and E-Commerce โดย Aaron Smith และ Monica Anderson จ�ก pewinternet.org / หนงสอ Everyone’s a Critic: Winning Customers in a Review-Driven World โดย Bill Tancer / netflix.com

ในอดตก�รแลกเปลยนทรพย�กรเปนกจกรรมทอ�ศยคว�มไวว�งใจ (Trust) ระหว�งกนเปนหลก จนกระทงเกด ‘ตวกล�ง’ เข�ม�ดแลควบคมภ�ยใตกตก�หรอกฎระเบยบในสงคม เชน ธน�ค�ร หนวยง�นองคกรทมชอเสยง ปจจบนอคอมเมรซและธรกจทเตบโตในระบบเศรษฐกจแบบแบงปน (Sharing Economy) ไดพ�ผใชกบผใหบรก�รม�เจอกนผ�นแพลตฟอรมออนไลนแบบ peer-to-peer ตวกล�งถกลดบทบ�ทคว�มสำ�คญ ระบบก�รจดอนดบ ประเมนคะแนน และรววโดยผใชง�น (Rating System and User’s Review) กล�ยเปนม�ตรวดคว�มเชอใจระหว�งคนแปลกหน�ดวยกน

ก�รเกดเวบไซตรววทำ�ใหผบรโภคคนพบท�งเลอกทหล�กหล�ย โดยอ�ศยคว�มคดเหนของ ผอนเปนตวชวยในก�รตดสนใจ ลำ�พงแคก�ร คดสรรและจดอนดบโดยสถ�บน/หนวยง�นท น�เชอถอนนไมเพยงพออกตอไป เมอเทยบกบก�รไดรขอมลเชงลกและคว�มคดเหนของคนทมประสบก�รณตรง เพร�ะผบรโภคยคใหมตองก�รคว�มคดเหนทแตกต�งหล�กหล�ย และมสทธเรยกรองแสดงคว�มคดเหน ก�รใหคะแนนหรอด�วจะสะทอนภ�พรวมว�ผใชง�นสวนใหญคดเหน

ปญห�ของระบบเรตตงและรววออนไลน คอ อคตของผใชง�น และข�ดคว�มน�เชอถอดวยหล�ยปจจย เชน ก�รจ�งเขยนรววโฆษณ� ข�ดก�รตรวจสอบขอมลคว�มถกตอง หรอกล�ยเปนเครองมอของธรกจคแขงและผไมประสงคด เชน เขยนรววปลอมเพอหลอกลวงผบรโภค ทสำ�คญระบบเรตตงและรววออนไลนยงข�ดม�ตรฐ�นทชดเจนและเปนส�กล สงผลใหเกดภ�วะคะแนนหรอด�วเฟอจนเกดฟองสบ ก�รไดรบ 5 ด�วกล�ยเปนเรองปกต ขณะท 4 ด�วเปนสญญ�ณเตอนอนตร�ยใหเรงปรบตว ในท�งกลบกนโรงแรม 4-5 ด�ว ทมคนรววนอยกไมไดก�รนตคณภ�พในทศนะของผบรโภคอกตอไป

จ�กผลสำ�รวจคว�มคดเหนเกยวกบชอปปงออนไลนและอคอมเมรซในป 2015 โดยสถ�บน Pew Internet Research พบว�รววออนไลนม ผลตอก�รตดสนใจซออย�งยง รอยละ 82 ของคนวยผใหญในสหรฐอเมรก�เลอกอ�นรววออนไลนตอนทซอของออนไลนครงแรก รอยละ 55 ชอบดคลปรววสนค� ขณะทคนอ�ยตำ�กว� 50 ป อ�ศยขอมลรววออนไลนประกอบก�รตดสนใจเวล�ชอปปงเปนประจำ�หรอแทบทกครง โดย รอยละ 53 อยในวย 18-29 ป และรอยละ 47 ม อ�ย 30-49 ป

สม�คมย�นยนต (Automobile Association: AA) ไดจดกลมโรงแรมในสหร�ชอ�ณ�จกรต�มม�ตรฐ�นของทพก สงอำ�นวยคว�มสะดวก โดยใชด�วเปนสญลกษณรบรองคณภ�พ หรอทเรยกกนว�โรงแรม 5 ด�ว โรงแรม 1 ด�ว หม�ยถงโรงแรมขน�ดเลก มสงอำ�นวยคว�มสะดวกและเฟอรนเจอรพอใช มหองนำ�สำ�หรบใชรวมกน ขณะท 5 ด�วใชสำ�หรบโรงแรมขน�ดใหญหรหร� มม�ตรฐ�นส�กลระดบสงในทกด�น มสงอำ�นวยคว�มสะดวกครบครนเปนพเศษ ม�ตรฐ�น 5 ด�วกล�ยเปนตวชวดคณภ�พของสนค�/บรก�ร แทบทกประเภทในปจจบน อย�งไรกต�มระบบโรงแรม 5 ด�วยงไมใชม�ตรฐ�นส�กลทใชกน ทวโลกและถกสนคลอนดวยอทธพลของเวบรวว Tripadvisor ถอเปนผบกเบกบรก�รแนะนำ�ทพกและขอมลรววออนไลนเกยวกบก�รเดนท�ง ท เปดโอก�สใหคนทวไปเขยนฟดแบกและประเมนคะแนนหลงใชบรก�ร (User-Generated Review) ซงกล�ยเปนโมเดลธรกจทสร�งร�ยไดมห�ศ�ล

อย�งไรกบสนค�/บรก�รนนๆ ขณะทรววจะใหขอมลร�ยละเอยด เผยถงขอด/ขอบกพรองโดยอ�งองจ�กประสบก�รณสวนตว ปจจบนเวบรววส�ม�รถใชตวชวยอย�ง Sentiment Analysis โปรแกรมชวยวเคร�ะหอ�รมณคว�มรสกจ�กคว�มคดเหนของผใชบรก�ร (Opinion Mining) เพอวเคร�ะหคว�มตองก�รทแทจรงแลวนำ�ไปพฒน�ผลตภณฑ/บรก�ร

จ�กก�รใหคะแนนและรววบนเวบไซตสแพลตฟอรมสตรมมง สงสำ�คญทมอทธพลตอก�รตดสนใจของเร�ในวนนคอ ระบบอลกอรทม จดแขงและจดข�ยของ Netflix ธรกจสตรมมงภ�พยนตร ซรส ส�รคด และร�ยก�รโทรทศนทม�แรงสด ณ ตอนน อยทก�รผลตคอนเทนตเอง โดยเนนคณภ�พ คว�มหล�กหล�ย หล�ยเรองมไอเดยสดใหมและแหวกขนบ เพร�ะระบบอลกอรทมทถกออกแบบม�ใหเรยนรพฤตกรรมและคว�มตองก�รของผชม โดยใชขอมลของผชม เชน ประวตก�รรบชมร�ยก�ร ประเภทของร�ยก�รและภ�พยนตรทรบชม ม�จดเรยงลำ�ดบร�ยก�รบนหน�จอ ปทแลว Netflix ยงเปลยนระบบก�รใหคะแนนดวยด�ว (Star Rating System) ม�เปนยกนวโปง (Thumbs up) ใหกบเรองทถกใจ ต�มสไตลคล�สสกของโรเจอร อเบรต นกวจ�รณภ�พยนตรชอดง โดยค�ดว�ระบบอลกอรทมจะนำ�ม�ใชแนะนำ�ร�ยก�รใหมทผชมมโอก�สสนใจหรอคลกดทนท เรยกไดว�เปนกลยทธก�รครองใจใหผใชบรก�รอยบนแพลตฟอรมใหน�นทสด

Toa

Heftiba

CREATIVE THAILAND I 14

Cover Story : เรองจากปก

ทกเชามนษยในประเทศอตสาหกรรมจำานวนหนงเรมตนวนใหมดวยการเปดตเสอผาเพอเลอกวาวนนนเราจะเลอกใส เครองแตงกายแบบไหน ในโลกทการผลตจำานวนมากทำาใหเสอผาเครองแตงกายราคาถกลงอยางมหาศาล ตวเลอกในการสวมใสจงมมากขนเชนเดยวกน ตวเลอกเหลานมาพรอมกบคำาแนะนำาดานแฟชนทพบเหนไดทวไปตามนตยสารตางๆ ในศตวรรษท 19 นตยสารเรมมบทความแนะนำาผหญงเรองการแตงตวให “ถกตอง” แนนอนวากลมผอานหลกคอชนชนกลางทมกำาลงซอ และมความสามารถในการเลอกเสอผาแบบตางๆ ได ในทางตรงกนขาม การผลตเสอผากอนยคอตสาหกรรมไมมตวเลอกสำาหรบผบรโภคมากเทาน ดงนนผาหนงผนจงถกสงตอไดหลายรน และการเกบรกษาผาเกาเหลาน คอการ เกบรกษาสนทรพยทมมลคาดวย แฟชนจงไมใชกระแสความนยมชวครงชวคราวทปรบเปลยนไดตลอด ตวเลอกในการ เลอกซอเสอผาในแบบตางๆ จงไมไดมอยมากนก

พรหมลขตบนดาลชกพาหรอวามนษยถกสาปใหมเสรภาพ

เรอง: วป วญญรตน

THE PARADOX OF CHOICE

CREATIVE THAILAND I 15

“ก�รเลอก” จงเปนเรองสำ�คญสำ�หรบผคนในสภ�วะสมยใหม ทงในระดบชวตประจำ�วน (เชน เลอกเสอผ� เลอกอ�ห�ร เลอกเพลงทจะฟง ฯลฯ) และในเชงทฤษฎ เพร�ะก�รเลอกกคอก�รกำ�หนดตวเอง (Self-Determination) เปนคว�มส�ม�รถในก�รกำ�หนดชะต�ชวตของตวเองในด�นต�งๆ เชน วธคดทสะทอนออกม�ผ�นก�รเลอกตงคอก�รกำ�หนดชวตท�งก�รเมอง และเสรภ�พในก�รเลอกกล�ยเปนประเดนสำ�คญสำ�หรบพรรคก�รเมองในก�รนำ�เสนอนโยบ�ยส�ธ�รณะ นอกจ�กนก�รเลอกใชสงของบ�งอย�งกยงเปนไปเพอแสดงตวตน หรอแมแตก�รกำ�หนดรปลกษณของตวเองไดดวยก�รทำ�ศลยกรรมเพอคว�มง�ม ไปจนถงก�รปรบเปลยนเพศสภ�วะของตวเองกได ก�รเลอกนนยดโยงอยกบปญห�หล�ยแบบ ตงแตปญห�ท�งจตวทย�ทศกษ�พฤตกรรม ก�รตดสนใจเลอก นกเศรษฐศ�สตรทพย�ย�มทำ�คว�มเข�ใจก�รเลอกของมนษยผ�นก�รตดสนใจอย�งมเหตผลของปจเจก นกวทย�ศ�สตรด�นสมองทศกษ�กระบวนก�รตดสนใจก�รเลอก ตลอดจนนกปรชญ�ทตงคำ�ถ�มพนฐ�นว�มนษยมเจตจำ�นงเสร (Free Will) ในก�รเลอกสงต�งๆ จรงหรอ

ความสามารถในการเลอกและเงอนไขทางเศรษฐกจคว�มหวของคนย�กจนกบคว�มหวของคนทพย�ย�มลดนำ�หนกต�งกนตรงไหน สำ�หรบคนจน คว�มหวคอสงทเลอกไมไดและไมไดเลอก ผทตกอยในคว�มย�กจนขนรนแรง (Abject Poverty) จะไมส�ม�รถเข�ถงคว�มตองก�ร ขนพนฐ�นของมนษย เชน นำ�สะอ�ด อ�ห�ร คว�มสะอ�ด และทพก ต�มคำ�นย�มของธน�ค�รโลกได โดยผทตกอยใตคว�มย�กจน ขนรนแรงคอผทมร�ยไดนอยกว� 1.25 เหรยญสหรฐฯ ตอวน ในป 2013 มผคนร�ว 1.3 พนล�นคนในโลกอยในคว�มย�กจนขนรนแรง ครงหนงของประช�กรเหล�นอยในประเทศอนเดยและประเทศจน ดวยเงอนไขท�งวตถเชนน คว�มส�ม�รถในก�รบรโภคและก�รจบจ�ยใชสอยจงมอย�งจำ�กด สำ�หรบมนษยทตกอยในสภ�วะเหล�น ปญห�ท�งเลอกทมม�กเกนไป (Paradox

of Choice) จงเปนเพยงปญห�ไกลตวทดร�วกบจะไมเปนปญห�ตงแตตน คว�มย�กจนจงนำ�ม�ซงคว�มไรเสรภ�พ ในท�งตรงกนข�ม คว�มหวโหยอ�จเปนท�งเลอกได สำ�หรบผคนทมทรพยสนม�กระดบหนงแลว ก�รอดอ�ห�รเพอปรบรปลกษณใหสวยง�มหรอเพอสขภ�พคอท�งเลอกหนง ในสหรฐอเมรก� ป 2016 สวนแบงก�รตล�ดสนค�ทเกยวกบก�รลดนำ�หนกมมลค� 2 พนล�นเหรยญสหรฐฯ ช�วอเมรกนรอยละ 77 กล�วว�จะพย�ย�มบรโภคอ�ห�รทดตอสขภ�พม�กขน สำ�หรบในประเทศทโรคอวนระบ�ดอย�งร�ยแรง ผคนยงนยมบรโภคอ�ห�รใหนอยลงดวย ก�รเลอกทจะบรโภคอ�ห�รใหนอยลงนน อ�จจะขดกบระบบววฒน�ก�รทควบคมใหมนษยบรโภคแคลอรจำ�นวนม�กทสดเท�ทจะเปนไปได และอยคนละโลกกบผทย�กจนขนรนแรง แตก�รเลอกดงกล�วเปนไปไดดวยเงอนไขท�งวตถ เงอนไขท�งเศรษฐกจจงเปนปจจยสำ�คญในก�รสร�งท�งเลอกใหกบมนษย สำ�หรบผคนทตกอยในคว�มย�กจนขนรนแรง ก�รตองเอ�ตวรอดไปวนๆ ทำ�ใหก�รเลอกว�จะบรโภคขนมปง แบบไหน บรโภคแลวจะอวนหรอไม ไมสำ�คญเท�กบว�มขนมปงใหบรโภคหรอเปล� ในท�ง ตรงกนข�ม ปญห�โรคอวนทระบ�ดอย�งร�ยแรงในประเทศโลกท 1 กมกจะกระจกอยในกลมชนชนล�งท�งเศรษฐกจเปนหลก เพร�ะอ�ห�รร�ค�ถกทส�ม�รถบรโภคไดอย�งรวดเรวมกมแคลอรจำ�นวนม�ก และคนกลมนไมไดมท�งเลอกในก�รบรโภคอ�ห�รประเภทอนๆ เชนกน ตวเลอก (Choice) กบเสรภ�พ (Freedom) จงเปนสองสงท เกยวเนองกน มขอเสนอว�เสรภ�พคอคว�มส�ม�รถในก�รเลอก แตบอยครงทผคนทตกอยในคว�มย�กจนขนรนแรงนนไรคว�มส�ม�รถในก�รเลอกใชชวตขนพนฐ�น เชน ก�รเข�ไมถงสถ�นพย�บ�ลหรอคว�มรในก�รดแลรกษ�ตนเอง ทำ�ใหอตร�ก�รเสยชวต มม�กในกลมคนเหล�น คว�มต�ยจงกล�ยเปนศตรของเสรภ�พในก�รเลอกโดยตรง สำ�หรบ นกพฒน�เศรษฐกจและนโยบ�ยส�ธ�รณะ ก�รลดอตร�เสยชวตในหมเดกออน (Infant Mortality Rate) จงถอเปนหนงในคว�มสำ�คญอนดบตนๆ สำ�หรบประเทศย�กจน

การเมองของการเลอกอย�งไรกต�ม ปญห�เรองเสรภ�พไมใชมแตปจจยด�นวตถเท�นน แตก�รคดถงก�ร “ม” หรอ “ไมม” เสรภ�พตองคดถงปจจยท�งก�รเมองและกฎหม�ยดวย ถงแมว�ในปจจบน ผคนจะเคยชนกบก�รซอสนค�อะไรกได ห�กส�ม�รถจ�ยได แตในสงคมสมยโบร�ณ หล�ยๆ สงคมมกฎหม�ยห�มชนชนล�งจบจ�ยสนค�เกนกว�สถ�นะท�งสงคมของตวเอง (Sumptuary Law) ในหล�ยๆ นครรฐของอต�ลในชวงฟนฟศลปวฒนธรรม (Renaissance) นน ถงแมว�จะมระบบเศรษฐกจทเตมไปดวยข�วของและสนค� แตชนชนพอค�กลบถกกดไวไมใหไตเต�ท�งสถ�นะท�งสงคมได ก�รค�ข�ยและจบจ�ยซอสนค�ถกโยงกบคว�มหรหร�ฟมเฟอยซงถอเปนบ�ปในครสตศ�สน� คว�มฟมเฟอยยงถกวจ�รณอย�งหนกโดยนกปรชญ�โบร�ณอย�งเพลโต (Plato) ว�คว�มสขท�งก�ยทลนเกนไปทำ�ใหคว�มส�ม�รถในก�รใชเหตผลตำ�ลง ตงแตชวงศตวรรษท 15 ถง 16 วฒสภ�แหงเมองเวนสออกกฎหม�ยหล�ยฉบบเพอห�มก�รใชจ�ย และ ก�รแสดงออกถงคว�มรำ�รวยผ�นสงของ เชน ง�นแตงง�นของพอค�ช�วเวนสนนไมส�ม�รถจดอย�งหรหร�ได หรอกฎห�มใชทองหรอเงนม�กเกนไปในก�รประดบตกแตงเสอผ� ในป 1514 เมองเวนสจดตงองคกรเฉพ�ะกจเพอตรวจสอบและจบกมผมพฤตกรรมฟมเฟอยโดยเฉพ�ะ กฎหม�ยทออกโดยชนชนสงเหล�น มเป�หม�ยเพอตกรอบชนชนพอค�โดยเฉพ�ะ จะเหนไดว�ถงแมว�เงนจะไมใชอปสรรคสำ�หรบชนชนพอค�เหล�น แตสถ�บนท�งก�รเมองคอปจจยหลกทกอใหเกดคว�มไรเสรภ�พในชวต ในเวล�ตอม� ขอเสนอซงมอทธพลอย�งม�กเรองตล�ดเสรของอดม สมธ (Adam Smith) และคนอนๆ เรมตงคำ�ถ�มกบขอจำ�กดในก�รบรโภคทโดนควบคมโดยรฐ สถ�บนกษตรย และคว�มคดท�งศ�สน� คว�มคดเรองเสรภ�พทงท�งเศรษฐกจและก�รเมองเรมเข�ม�แทนทคว�มคดเรองก�รบรโภคเท�กบบ�ป ชนชนปกครองเองกเรมมก�รปรบตวเพอใหก�รค�ดำ�เนนไปได กฎหม�ยว�ดวยก�รใชสนค�เกนสถ�นะท�งสงคมของตวเองยอมเลอนห�ยไปดวย เสรภ�พในก�รบรโภคจงมม�กขน และเมอเสรภ�พใน

CREATIVE THAILAND I 16

ก�รบรโภคมม�กขน กนำ�ม�ซงคว�มมงคงของสงคมดวย ในแงภมปญญ� คว�มคดเรองก�รบรโภคคว�มหรหร�เปนบ�ปกเรมถกท�ท�ยเชนกน ในศตวรรษท 18 เบอรน�รด แมนเดอวลล (Bernard Mandeville) เสนอว�บ�ปคอคณธรรม (Vice Is Virtue) คว�มอจฉ�รษย� คว�มเหนแกตว คอ สงทกระตนใหมนษยขยนขนแขง ก�รผลต แลกเปลยน และบรโภคสนค� คอสงททำ�ใหส�ธ�รณะไดประโยชน แมนเดอวลลเสนอไปไกลถงว�ทองถนนทสกปรกคอสญลกษณของก�รผลตและบรโภคทเจรญรงเรอง คว�มคดเหล�นม�กอนก�รปฏวตอตส�หกรรมอย�งจรงจงในศตวรรษท 19 แตม�ภ�ยหลง ก�รค�ข�ยระหว�งยโรปกบสวนอนๆ ของโลก ผบรโภคในยโรป โดยเฉพ�ะอย�งยงชนชนกล�งส�ม�รถเข�ถงสนค�ทยโรปไมส�ม�รถผลตไดเองม�กขน (เชน ช� ก�แฟ นำ�ต�ล) เสรภ�พในก�รบรโภคสนค�ต�งๆ เหล�นคอเสรภ�พทรฐตองดแล ไมใชห�มปร�ม นอกจ�กน เพอใหเสรภ�พในก�รบรโภคเปนไปได เสรภ�พในก�รเคลอนทสนค�และบรก�รจงเปนสงทรฐตองเข�ม�ลงทนเชนกน เพร�ะห�กก�รเคลอนทระหว�งเมองกบชนบท ระหว�งเมองกบเมอง หรอระหว�งประเทศเปนไปไดย�ก เสรภ�พในก�รบรโภค

สนค�ยอมเกดขนไดอย �งจำ �กด สำ�หรบ นกเศรษฐศ�สตรก�รเมองตงแตศตวรรษท 18 และ 19 ก�รคมน�คมทมประสทธภ�พจงเปนปจจยหลกสำ�หรบก�รเมองแบบเสรนยม ดงนน เมอพดถงเสรภ�พในก�รเลอกซอสนค� เงอนไขท�งก�รเมองจงเปนปจจยสำ�คญปจจยหนงในก�รกำ�หนดว�คนในสงคมนนๆ จะส�ม�รถใชเสรภ�พและคว�มมงคงในก�รเลอกกำ�หนดชวตตนเองในท�งไหน ห�กปจจยท�งก�รเมองบงคบไมใหผคนซอและใชของหรหร�ฟมเฟอยในลกษณะเดยวกบนครรฐอต�ลในยคฟนฟศลปวฒนธรรม เสรภ�พในก�รเลอกยอมเลอนห�ยไป

ระบบตลาดกบเสรภาพสำ�หรบประวตศ�สตรยโรป เสรนยมและคว�มคดเรองกลไกตล�ดเกดขนม�ในฐ�นะคขดแยงกบระบบก�รผลตกอนยคทนนยม ก�รบรโภคทถกควบคมดวยชนชน ก�รผลตถกจำ�กดดวยคว�มสมพนธแบบท�สตดทดน (Serf ท�สตดทดนนนปร�ศจ�กเสรภ�พทงในก�รทำ�ง�น เปลยนน�ยจ�ง และก�รเดนท�ง) ก�รแลกเปลยนสนค�ยงไมถกดแลดวยก�รรบรองสนทรพยสวนบคคลและหลกนตรฐ (Rule of Law) ขณะทกลไกตล�ดกล�ยม�เปนแนวคดทรบรองเสรภ�พของมนษย

ในก�รผลต ก�รแลกเปลยน และก�รบรโภคโดยปร�ศจ�กก�รยงเกยวจ�กรฐ คว�มสมพนธระหว�งเสรภ�พและกลไกตล�ดมสองประเดนทเหลอมซอนกนอย ด�นหนง ก�รจำ�กดกลไกตล�ดนนไปขดขว�งก�รใชเสรภ�พของมนษยในตวเอง ก�รออกกฎห�มผลตหรอบรโภคสนค�บ�งประเภท เชน ก�รห�มซอ-ข�ยบรก�รท�งเพศนนเปนตวจำ�กดเสรภ�พในก�รผลตและบรโภค อกด�นหนงคอกลไกตล�ดเปนก�รนำ�ม�ซงร�ยไดทม�กขน และร�ยไดทม�กขนม�ซงเสรภ�พ ก�รจำ�กดกลไกตล�ดคอก�รจำ�กดโอก�สในก�รห�ร�ยไดของมนษย ซงเปนขอเสนอทไดรบก�รยอมรบอย�งม�กในวช�เศรษฐศ�สตร ถงแมว�จะมหลกฐ�นจำ�นวนม�กทสนบสนนคว�มเชอมโยงระหว�งเสรภ�พท�งเศรษฐกจกบคว�มเจรญเตบโตท�งเศรษฐกจ แตคว�มสมพนธระหว�งเสรภ�พกบระบบตล�ดกเปนสงทมนษยใหคว�มสำ�คญเชนกน ง�นศกษ�ของโรเบรต โฟเกล (Robert Fogel) เสนอว�แรงง�นท�สในอเมรก�กอนก�รเลกท�สม “เสรภ�พ” ในก�รเลอกซอสนค�ในระดบทไมต�งจ�กแรงง�นทวไปททำ�ง�นเกษตรกรรมม�กนก อ�ยค�ดเฉลย (Life Expectancy) ของแรงง�นท�สกไมต�งจ�กผคนในประเทศฝรงเศสม�กนกดวย ถงแมว�ปจจย

Kyle G

lenn

CREATIVE THAILAND I 17

เชงวตถจะแทบไมต�งจ�กแรงง�นอสระทวไป แตแรงง�นท�สเหล�นกพรอมทจะหลบหนน�ยท�ส ภ�ยหลงก�รเลกท�ส คว�มพย�ย�มของน�ยท�สเก�ทจะจ�งอดตท�สเหล�นดวยค�แรงทสงขน แตยงใชระบบท�สเหมอนเดมนนไมประสบผล อดตท�สเหล�นใหคว�มสำ�คญกบเสรภ�พในก�รย�ยถนและย�ยง�นต�มระบบตล�ดม�กกว� ดงนนคว�มสำ�คญของระบบตล�ดจงไมใชแคประเดนเรองประสทธภ�พ แตท�งเลอกทมม�กขนคอสงทมนษยตองก�ร รฐเปนผใหหรอผจำากดเสรภาพคว�มยอนแยงประก�รหนงของประเดนเรองเสรภ�พในโลกสมยใหม คอด�นหนงอำ�น�จรฐเปนตวขดขว�งเสรภ�พผ�นก�รออกกฎหม�ย แตในอกด�นหนง รฐคอตวยนยนเสรภ�พผ�นมโนทศนเรองสทธและก�รสร�งคว�มมนคงปลอดภย ประเดนหลงเปนขอเสนอหลกแบบสญญ�ประช�คม (Social Contract) ทมสมมตฐ�นหลกม�จ�กสภ�วะต�มธรรมช�ตของมนษยซงเปนสภ�วะทขดแยงและกอสงคร�มกนตลอดเวล� สภ�วะเชนนมนษยยอมไมมเสรภ�พในก�รดำ�รงชวตในรปแบบต�งๆ ได ก�รสละเสรภ�พบ�งสวนใหกบรฐเพอคว�มมนคง สดท�ยแลวจะไดเสรภ�พในก�รดำ�รงชวตกลบม� คว�มสำ�คญของกลไกตล�ดกบเสรภ�พทพดถงไปแลวข�งตนแทบจะเปนไปไมไดเลย ถ�ไมมรฐม�ยนยนประเดนพนฐ�นอย�งทรพยสนสวนบคคล ก�รบงคบใชสญญ� หรอกฎหม�ยแพง แมแตมลค�ของเงนในฐ�นะตวกล�งก�รแลกเปลยนสนค�นน กยงผกพนอยกบนโยบ�ยก�รเงนของรฐ นอกจ�กน รฐยงมหน�ทผลตสนค�บ�งอย�งทระบบตล�ดผลตไมได เชน โครงสร�งพนฐ�นอย�งนำ�ประป� ไฟฟ� พลงง�น และระบบคมน�คม ขอเสนอแบบรฐสวสดก�ร (Welfare State) กำ�หนดใหรฐมหน�ทลงทนเรองก�รศกษ�และส�ธ�รณสขอกดวย สนค�ส�ธ�รณะ (Public Goods) เหล�นคอสงทรฐบรก�รเพอใหประช�ชนไมตองกงวลกบคณภ�พชวตขนพนฐ�น (ปวยแลว ไปห�หมอทไหน จะห�นำ�สะอ�ดจ�กไหนดม จะเดนท�งไปทำ�ง�นอย�งไร ฯลฯ) เพอจะไดใชเสรภ�พในก�รดำ�เนนชวตด�นอนๆ ได ตวอย�งคว�มสำ�คญของรฐในก�รรบรองเสรภ�พในชวตอ�จเหนชดทสดในกรณคนไรรฐ

(Stateless People) สำ�นกง�นข�หลวงใหญผลภยแหงสหประช�ช�ต (United Nation High Commissioner for Refugees) ร�ยง�นว�ปจจบนมประช�กรร�ว 10 ล�นคนทวโลกทปร�ศจ�กสญช�ต สภ�วะไรรฐ ไรสญช�ตของคนเหล�น ทำ�ใหพวกเข�เข�ไมถงคว�มจำ�เปนพนฐ�นของชวต เชน ก�รศกษ� ส�ธ�รณสข ก�รเปดบญชธน�ค�ร หรอแมแตก�รแตงง�น นอกจ�กน ดวยคว�มทไรรฐ ก�รเดนท�งระหว�งประเทศ โดยปร�ศจ�กเอกส�รทออกโดยรฐ ( เชน หนงสอเดนท�ง) ยอมแทบเปนไปไมได สภ�วะไรรฐอ�จเกดขนไดจ�กหล�ยปจจย ตงแตก�รเกดและดำ�รงชวตอย ณ ช�ยขอบของรฐ เชน ชนเผ�ทอยระหว�งช�ยแดนไทย-พม�ทตกเปนคนไรรฐ สภ�วะไรรฐอ�จเกดขนไดจ�กก�รเปลยนกฎหม�ยเพอขบไลกลมคนท�งศ�สน�หรอ เชอช�ตบ�งกลม เชน ช�วโรฮงญ�ซงเปนคน กลมนอยในพม� ถกท�งก�รพม�ขบไลออกจ�กทอย ซงปจจบนยงไมมประเทศไหนรบช�ว โรฮงญ�เข�ม�เปนพลเมองของรฐตวเอง สภ�วะไรรฐจงทำ�ใหคนกลมนปร�ศจ�กคว�มมนคงในก�รดำ�รงชวตและเปนหนงในวกฤตด�นสทธมนษยชน แมว�รฐจะเปนผยนยนคว�มมนคงในก�รใชชวตและเสรภ�พขนพนฐ�น แตในอกด�นหนง รฐยงเปนผจำ�กดท�งเลอกของประช�ชนไปพรอมๆ กน ถงแมว�คว�มคดเกยวกบเสรนยมท�งเศรษฐกจและก�รใหคว�มสำ�คญกบระบบตล�ดจะกล�ยเปนคว�มคดกระแสหลกของโลก แตบทบ�ทของรฐในก�รกำ�หนดกฎเกณฑในก�รผลต ก�รแลกเปลยน และก�รบรโภค กไมไดห�ยไปไหน สนค�หล�ยประเภททรฐมองว�เปนอนตร�ยตอคว�มมนคงหรอขดตอ “ศลธรรมอนด” ของประช�ชนยอมถกจำ�กด เชน ก�รค�ข�ยบรก�รท�งเพศ ก�รพนน หรอย�เสพตด ก�รแสดงออกบ�งอย�งกถกเซนเซอร เชน คว�มคดท�งก�รเมองหรอประเดนทออนไหวท�งศ�สน� สนค�บ�งอย�งกถกผกข�ดโดยรฐ เชน อ�วธสงคร�ม โครงสร�งพนฐ�นบ�งอย�ง หรอ เครองดมแอลกฮอลในบ�งประเทศ ขอเสนอแบบอสรเสรนยม (Libertarianism) ทใหคว�มสำ�คญกบตล�ดม�ก ยงคงเหนว�บทบ�ทของรฐเหล�นสมควรถกจำ�กดใหเหลอนอยทสด เพอสร�งท�งเลอกในก�รบรโภคใหแกประช�ชนม�กทสด

ในกรณประเทศไทย เบยรเปนตวอย�งสนค�ทรฐใชกฎหม�ยกอใหเกดก�รผกข�ด ประก�ศกระทรวงก�รคลงป 2543 อนญ�ตใหมก�รผลตเบยรได 2 แบบคอ 1. โรงง�นจะตองมก�รผลตไมตำ�กว� 10 ล�นลตรตอป และ 2. โรงเบยร (เชน โรงเบยรเยอรมนตะวนแดง) ตองผลตขนตำ�ท 1 แสนลตรตอป และตองบรโภคภ�ยในร�นเท�นน ไมอนญ�ตใหบรรจขวด โดยก�รผลตเบยรทง 2 แบบตองมเงนทนจดทะเบยนไมตำ�กว� 10 ล�นบ�ท กฎหม�ยเชนนทำ�ใหก�รเกดขนของก�รผลตเบยรขน�ดเลก (ทมกเรยกกนว� Craft Beer) นน เกดขนในประเทศไดอย�งย�กลำ�บ�ก ตวเลอกในก�รบรโภคเบยรจงถกผกข�ดโดยกลมทนขน�ดใหญไมกเจ� ปญห�ไรท�งเลอกแบบนเปนก�รจำ�กดเสรภ�พทงในก�รเลอกบรโภค และเปนก�รจำ�กดเสรภ�พท�งเศรษฐกจในก�รผลตและแลกเปลยน ซงกอใหเกดก�รสญเสยโอก�ส ทจะสร�งร�ยไดจ�กก�รจำ�กดเสรภ�พของ ภ�ครฐ จะเหนไดว� รฐมบทบ�ททงใหและจำ�กดเสรภ�พ สวนรฐจะเนนด�นไหน ใหเสรภ�พ ขน�ดไหน หรอจะจำ�กดเสรภ�พอย�งไร ขนอยกบรปแบบของรฐ และคว�มสมพนธเชงอำ�น�จระหว�งรฐและประช�ชน ในรฐเสรนยมประช�ธปไตย เสรภ�พในก�รเลอกท�งก�รเมองขนตำ�ทสด คอเสรภ�พในก�รเลอกฝ�ยบรห�รและฝ�ยนตบญญต วธคดแบบนเหนว�ก�รบรห�ร นโยบ�ยแบบไหนและกฎหม�ยแบบใดทจะ ถกตร�ขนม�ควบคมพลเมอง เปนสงทพลเมองตองเปนคนกำ�หนดเอง และในเชงอดมคต ก�รผกข�ดต�งๆ กอ�จแกได เมอพลเมองส�ม�รถกำ�หนดกฎหม�ยได

มนษยถกสาปใหมเสรภาพหรอไมปญห�ว�ดวยเสรภ�พในก�รเลอกยอมหนไมพนก�รตงคำ�ถ�มพนฐ�นว�สดท�ยแลวมนษยกำ�หนดตวเองไดอย�งแทจรงหรอไม หรอว�มนษยโดนปจจยภ�ยนอกกำ�หนดตลอดเวล� เมอเร�เลอกทจะทำ�อะไรบ�งอย�ง เร�เลอกสงนนจ�กเจตจำ�นงของเร�เองหรอไม คำ�ถ�มเหล�นนอกจ�กจะถ�มห�ส�รตถะบ�งอย�งของมนษยแลว ยงมนยยะท�งศลธรรมดวย ตงแตปญห�ท�งศ�สน� เชน ห�กมนษยไมมเจตจำ�นงเสร (เพร�ะพระเจ�หรอสงเหนอธรรมช�ตลขตชวต

Kyle G

lenn

CREATIVE THAILAND I 18

มนษยไวหมดแลว) มนษยจะทำ� “บ�ป” ไดหรอไม มนษยจะส�ม�รถถกลงโทษจ�กคว�มผดไดหรอไม ไปจนถงปญห�ท�งก�รเมอง เชน อะไรคอรปแบบของรฐทสอดคลองกบธรรมช�ตของมนษย อ�จกล�วไดว�ขอเสนอว�ดวยก�รมเสรภ�พของมนษยอย�งถงร�ก (Radical Freedom) ทม ชอเสยงม�ก ม�จ�กฌอง-ปอล ซ�รต (Jean-Paul Sartre) สภ�วะก�รดำ�รงอยในโลกของมนษยเปนเงอนไขทำ�ใหมนษยมเสรภ�พในก�รเลอกเสมอ เงอนไขดงกล�วเกดจ�กก�รทมนษยโดนโยน เข�ม�อยในโลกทปร�ศจ�กพระเจ� ปร�ศจ�กโลกหลงคว�มต�ย ก�รดำ�เนนชวตทดไมโดนกำ�หนดจ�กปจจยภ�ยนอก ก�รดำ�รงอยปร�ศจ�กคว�มหม�ยนอกจ�กคว�มหม�ยทมนษยสร�งขนม�เอง เงอนไขเหล�นทำ�ใหเสรภ�พในก�รเลอกเกดขนได ซ�รตเหนว�สภ�วะวสยของโลกไมเปนตวทำ�ใหท�งเลอกของมนษยห�ยไป สมมตว�มนษยคนหนงกำ�ลงเดนขนเข� แตพบว�มดนถลมม�กดขว�งท�งเดน ซ�รตมองว�มนษยคนนนยงคงมเสรภ�พในก�รเลอกอย ตงแตเลอกทจะเดนยอนกลบ เลอกทจะปน เลอกทจะนงอยเฉยๆ หรอเลอกทจะกระโดดลงจ�กเข�ไปเลย ตวเลอกใดๆ ในชวตไมมคว�มหม�ยท�งศลธรรมดวย ก�รเลอกในแงนคอก�ร กลบม�ยนยนถงก�รดำ�รงอย (Existential Choice) สภ�วะถกส�ปใหมเสรภ�พของมนษยต�มคว�มคดของซ�รตนนถกวจ�รณโดยทฤษฎอนๆ

ทว�งอยบนสมมตฐ�นว�ดวยก�รดำ�รงอยของมนษยแตกต�งกน เชน แนวคดทมองว�มนษยนนโดนกำ�หนดโดยภ�ษ�และอำ�น�จทกำ�หนดคว�มหม�ยของภ�ษ� หรอแนวคดทว�มนษยโดนกำ�หนดดวยโครงสร�งภ�ยนอกโดยสมบรณ (เชน อดมก�รณ โครงสร�งท�งเศรษฐกจ ฯลฯ) อย�งไรกต�ม ง�นวจยด�นวทย�ศ�สตรสมองในชวงท ผ�นม�เสนอว�ก�รทมนษยปร�ศจ�กเสรภ�พในก�รเลอก ไมไดม�จ�กก�รถกกำ�หนดจ�กภ�ยนอก แตมนษยนนปร�ศจ�กเสรภ�พในก�รเลอกดวยคว�มเปนจรงท�งชววทย�ของมนษยเอง เมอมนษยตดสนใจเลอก มนษยอ�จรสกว�ก�รตดสนใจนนว�งอยบนเจตน�ทชดเจน เชน เจตน�ทจะใสเสอสเขยวแทนเสอสฟ� อย�งไรกต�ม ง�นวจยเกยวกบประส�ทวทย� (Neurosciences) และวทย�ศ�สตรก�รรบร (Cognitive Sciences) พย�ย�มทจะห�หลกฐ�นเชงประจกษว�เจตจำ�นงเสรมอยจรงหรอไม ง�นชนแรกๆ ทศกษ�ประเดนนคอง�นของ เบนจ�มน ลเบต (Benjamin Libet) ทนำ�ผถกทดลองม�เชอมตอกบเครองวดกจกรรมท�งสมอง ผถกทดลองมหน�ทขยบขอมอตอนไหนกได พรอมๆ กบดน�ฬก�ว�ตวเองตดสนใจทจะขยบขอมอตรงไหน ผลก�รทดลองพบว�สมองมก�รสงก�รใหขยบขอมอกอนร�วๆ ครงวน�ททผถกทดลองจะตดสนใจขยบขอมอ ในแงน ก�รตดสนใจเลอกของผถกทดลองเปนเพยงคว�มรสกทต�ม

หลงสมองทถกสงก�รไวกอนหน�นนแลว เสรภ�พในก�รเลอกจงเปนเพยงภ�พลวงต�ทสมองมนษยสร�งขน ก�รศกษ�ด�นสมองจำ�นวนม�กไดขอสรปหลกไมต�งกน ก�รกระทำ�ของมนษยเกดขนภ�ยหลงจ�กทสมองสงก�รแลวเท�นน นอกจ�กน ก�รตดสนใจต�งๆ ของมนษยอ�จถกควบคมไดดวยก�รกระตนสมองดวยแมเหลก (Transcranial Magnetic Stimulation) มก�รทดลองว�สำ�หรบคนทถนดมอขว�นน ห�กสมองด�นขว�โดนกระตน คนถนดขว�กจะเปลยนหนม�ใชมอซ�ยม�กขน ซงก�รตดสนใจดงกล�วถกร�ยง�นว�เปนก�รตดสนใจเลอกอย�งเสร นอกจ�กก�รทดลองกบคนแลว ก�รทดลองกบหนยงส�ม�รถควบคมก�รเคลอนทของหนได ดวยก�รควบคมประส�ทสงก�รสมองไดโดยตรง ดร�วกบว�ก�รทดลองเหล�นอ�จทำ�ใหสรปไดว�เจตจำ�นงเสรของมนษยนนไมมอยจรง อย�งไรกต�ม นกปรชญ�บ�งสวนยงคงไมฟนธง เพร�ะสงทก�รทดลองเหล�นแสดงใหเหนคอหลกฐ�นว� ก�รมองมนษยแบบทวภ�วะ (Dualism ก�รมองว�มนษยประกอบดวยสองสวน คอร�งก�ยและจตใจ) ผดจ�กขอเทจจรง เจตจำ�นงในก�รเลอกไมไดเกดจ�กสำ�นกทแยกออกจ�กร�งก�ย แตกระบวนก�รตดสนใจนนดำ�รงอยในสมอง ก�รทำ�คว�มเข�ใจเจตจำ�นงในก�รเลอกหรอปญห�เรองเสรภ�พของมนษย จงตองว�งอยบนวตถนยม (Materialism) ต�งห�ก

Mod

ishjack

CREATIVE THAILAND I 19

คำ�ถ�มทว� สภ�วะพนฐ�นของมนษยนนมเสรภ�พในก�รเลอกจรงหรอไม อ�จจะไมใชคำ�ตอบสดโตงว�

มนษยมท�งเลอกเสมอหรอปร�ศจ�กท�งเลอกเสมอไป แตอ�จจะเปนเรองของระดบของคว�มส�ม�รถในก�รเลอก

ม�กกว� เพร�ะมนษยสร�งตวตนไปพรอมๆ กบถกเงอนไขท�งชววทย�และประวตศ�สตรสร�งดวย สดท�ยแลว เสรภ�พในก�รเลอก

จะมอยจรงหรอไม อ�จจะไมไดว�งอยบนสภ�วะก�รดำ�รงอยของมนษยเสมออย�งทซ�รตเสนอ มเชนนนเร�อ�จกล�วไดว�ท�สทถกล�มโซไวกมเสรภ�พ แต

เสรภ�พในก�รเลอกจะแสดงออกม�ไดนน จะเกดไดกตอเมอมนษยดำ�รงอยในโลกทมขอจำ�กด และเสรภ�พกคอคว�มส�ม�รถในก�รเลอกทจะทำ�ล�ยโซตรวนนนต�งห�ก

ทม�: บทคว�ม “ท�งรอดคร�ฟทเบยรไทย ในวนทไมอย�กอยแคใตดน” โดย ศปปชย กลนวงศ จ�ก bbc.com / บทคว�ม “Ending Statelessness” จ�ก unhcr.org / บทคว�ม “Lean Times for the Diet Industry” โดย John Kell

จ�ก fortune.com / บทคว�ม “Robo-Rat Controlled by Brain Electrodes” โดย Duncan Graham-Rowe จ�ก newscientist.com / บทคว�ม “U.S. Weight Loss Market Worth $66 Billion” จ�ก prnewswire.com / wikipedia.org /

Amartya Sen, Development as Freedom. New York: Anchor Books, 2000. / Frank Trentmann, Empire of Things: How We became a World of Consumers, from the Fifteenth Century to the Twenty-first. New York:

Harper Collins, 2016. / Joshua Shepard, Scientific Challenges to Free Will and Moral Responsibility. Philosophy Compass. 10:3, 2015. / Maurice Merleau-Ponty, The Phenomenology of Perception. Oxford: Routledge, 2012. /

Yuval Noah Harari, Homo Deus: A Brief History of Tomorrow. London: Vintage, 2016.

Raba

n Ha

aijk

CREATIVE THAILAND I 20

Insight : อนไซต

...70 ครง คอจำานวนโดยเฉลยทเราตดสนใจเลอกในแตละวน ...ไมกวนาท คอเวลาทใชตดสนใจกบเรองงายๆ ...มากกวาหนงชวโมง อาจจะตองใชเมอจำาเปนตองเลอกสงทยาก และนานนบป ทเราอาจเสยใจเมอรสกวาเลอกผดพลาด จำานวนการตดสนใจและความรสกเหลานลวนเกดจากตวเลอกจำานวนมาก ทเราถกสอนมาวาตวเลอกทมากขนยอม หมายถงเสรภาพแหงการเลอกทมากขน และเสรภาพทยงใหญนเองกนาจะทำาใหเราเลอกสงทจะทำาใหเรามความสขทสดได แตความรสกในการเลอกของเราในวนน อาจไมไดบอกอยางนน

ซอสสปาเกตตทปฏวตทกวงการอตสาหกรรมก�รห�คำ�ตอบทว� อะไรคอคว�มสมบรณแบบและดทสดเพยงหนงเดยว เปนคำ�ถ�มตงตนทสงคมอตส�หกรรมพย�ย�มห�คำ�ตอบเพอ นำ�เสนอสนค�และบรก�รทดทสดใหผบรโภค แตแนวคดนกลบถกสนคลอนเมอนกจตฟสกส1 “โฮเวรด มอสโควทซ (Howard Moskowitz)” ไดพลกโฉมซอสสป�เกตตขนใหมทเปลยนม�ตรฐ�นของก�รคนห� ‘สงทดทสด’ ของผคนในศตวรรษท 21 ไปตลอดก�ล ชวงตนป 1980 แคมปเบลล (Campbell) ผผลตซปสญช�ตอเมรกนร�ยใหญของโลกไดผลตซอสสป�เกตตยหอ Prego ทแมว�จะมคณภ�พสงกว�ซอสคแขงยหออนในทองตล�ด แตกลบข�ยไมดเท�ทควร แคมปเบลลจงจ�ง โฮเวรดใหชวยพฒน�ซอสสตรใหมเพอเอ�ชนะ

คแขงใหได แรกเรมโฮเวรดไดทดลองทำ�ซอส รวมกบฝ�ยครวของแคมปเบลลจ�กก�รผสมวตถดบในอตร�สวนทแตกต�งกน เชน ระดบคว�มหว�น เคม เปรยว สวนผสมของกระเทยม มะเขอเทศ และชนเนอ จนไดสตรซอสสป�เกตตม�กถง 45 แบบ เข�และทมง�นไดนำ�ซอสทงหมดใหกลมทดลองจ�กทวประเทศชมและใหคะแนนคณภ�พของซอสจ�ก 0 ถง 100 คะแนน ทงหมดนไมไดทำ�เพอห�ว�ซอสสตรใดเปนทชนชอบของผบรโภคทสด เพร�ะโฮเวรดไมเคยเชอว�จะมสงนนอยจรง ตรงกนข�ม เข�ไดแบงกลมขอมลจ�กกลมทดลอง ว�พวกเข�ชอบซอสแบบใดบ�ง คำ�ตอบทไดคอ มซอสเพยง 3 แบบเท�นนท ช�วอเมรกนชอบ นนคอ ซอสสป�เกตตรสธรรมด� รสเผด และซอสสป�เกตตแบบมกอนเนอใหญพเศษ (Extra Chunky) สงทน�แปลกใจกคอซอสชนดท�ยสดนนไมเคยมข�ยอยในทองตล�ด

นจงเปนโอก�สทองของ Prego ทจะไดเปนเจ�แรกในก�รผลตซอสสป�เกตตชนดท 1 ใน 3 ของ ช�วอเมรกนชนชอบ และ Prego กกว�ดกำ�ไรไปกว� 600 ล�นเหรยญสหรฐฯ จ�กก�รข�ยซอส สป�เกตตชนดพเศษน ทงยงก�วขนม�เปน เจ�ตล�ดซอสสป�เกตตไดในทนท นคอจดเรมตนของก�รท เร�เหนสนค� ชนด เดยวกนหล�กหล�ยแบบว�งข�ยใน ซเปอรม�รเกต ทงนำ�สลด 75 ชนด นำ�สมส�ยช 7 รส และมสต�รด 14 แบบ โดยโฮเวรดไดนำ�เสนอแนวคว�มคดทน�สนใจเอ�ไวว� ในโลกนไมมมสต�รดทดหรอแย หรอกระทงมสต�รดรสช�ตสมบรณแบบ มกแตมสต�รดรสช�ตเฉพ�ะตวทเหม�ะกบเฉพ�ะบคคล หรอพดง�ยๆ กคอ เข�ไดสร�งวธคดใหมในเรองคว�มเท�เทยมของรสช�ตใหกบช�วอเมรกนและคนทงโลก รวมถงทล�ยคว�มเชอท ว�ผผลตสนค�หรอบรก�รตอง

เรอง: วรรณเพญ บญเพญ

1 ผทศกษ�คว�มสมพนธของคว�มรสกกบประสบก�รณท�งจต

A BITTERSWEET DECISION

Photo by

Igor O

vsya

nnykov

on Un

splash

CREATIVE THAILAND I 21

เฟนห�คว�มสมบรณแบบเลศลำ�เพยงหนงเดยว จนจบลงทผบรโภคอย�งเร�ๆ ในปจจบนมตวเลอกม�กม�ยมห�ศ�ล เมอมองมมหนง มนหม�ยถงเร�ยอมรบคว�มหล�กหล�ยของกนและกนไดม�กขน แตบ�งครงตวเลอกทมอย กมม�ก เกนไป

แยมทสนคลอนเสรภาพในการเลอกมก�รทดลองง�ยๆ ของสองนกศกษ�จ�ก มห�วทย�ลยสแตนฟอรดและมห�วทย�ลยโคลมเบยในป 2000 ทไดตงโตะทดลองชมแยม 24 ชนดกบแยม 6 ชนดกบลกค�ทกำ�ลงเดน เข�ซเปอรม�รเกตแหงหนง เพอทดสอบว�จำ�นวนตวเลอกมผลตอก�รตดสนใจของคนเร�ม�กขน�ดไหน ไมน�แปลกใจทจะพบว� โตะแยม 24 ชนดส�ม�รถดงดดใจนกชอปใหเข�ม�ชมไดม�กถง 60 เปอรเซนต ขณะทโตะแยม 6 ชนดดงดดนกชมได 40 เปอรเซนต แตคว�มน�สนใจอยทหลงจ�กชมแลว คนทชมแยมจ�กโตะแยม 6 ชนด ตดสนใจซอแยมม�กกว�คนทชมแยม จ�กโตะแยม 24 ชนดถง 6 เท� นอ�จสรปไดง�ยๆ ว� ยงมตวเลอกม�กขนเท�ไหร คนเร�กมกจะมแนวโนมทจะไมเลอกอะไรเลยม�กกว�ก�รมตวเลอกทจำ�กดกว� ผลก�รทดลองนไดสร�งคว�มเปลยนแปลงใหหล�ยธรกจตดทอนผลตภณฑของตวเองลง หนงในนนคอบรษท Procter & Gamble ทลดจำ�นวนก�รผลตย� สระผมยหอหนงจ�ก 26 แบบใหเหลอ 15 แบบ และพบว�มยอดข�ยเพมขน 10 เปอรเซนต และบรษท Golden Cat Corporation ทตดสนค�ทมยอดข�ยตำ�สด 10 อนดบออกไป พวกเข�กได

กำ�ไรเพมขนถง 87 เปอรเซนต เหตผลกเปน เพร�ะว�พวกเข�ไดลดตนทนก�รผลตสนค�ทเปนตวเลอกซำ�ซอนออกและมอบประสบก�รณในก�รเลอกทดขนใหกบผบรโภค แมเร�จะชนชอบก�รมเสรภ�พในก�รเลอกไดอย�งม�กม�ย แต “ชน� ไอเยนเกอร (Sheena Iyengar)” หนงในนกศกษ�ททำ�ก�รทดลองเรองโตะชมแยมและปจจบนในฐ�นะนกเศรษฐศ�สตรจตวทย� ผเขยนหนงสอเรอง The Art of Choosing ไดสรปใหฟงว� ในชวงทศวรรษทผ�นม� ก�ร เกดขนของตวเลอกทม�กเกนไปนนสงผลลบ กบมนษย 3 รปแบบ นนคอ 1.) เร�มแนวโนมทจะชะลอก�รตดสนใจออกไปแมว�คว�มล�ช�ในก�รเลอกจะสงผลเสยตอเร�กต�ม 2.) มแนวโนมทเร�จะเลอกตวเลอกทแย และ 3.) แมว�จะเลอกสงทดแลว แตกมแนวโนมว�เร�จะไมพอใจกบ สงทเลอก นกเศรษฐศ�สตรเรยกคว�มรสกนว� “ค�เสยโอก�ส (Opportunity Cost)” เมอจนตน�ก�รถงตวเลอกอนทน�สนใจแตไมไดเลอก กทำ�ใหเร�พอใจกบสงทเลอกนอยลงนนเอง

เลอกทรก ยอมรบทชงก�รเลอกซอสสป�เกตตหรอแยมสกกระปกอ�จไมใชก�รตดสนใจทย�กลำ�บ�กนก แตห�กพดถงก�รเลอกทจะสงผลตอช วตเร�ในระยะย�ว อย�งเชน ส�ข�ทเรยน ง�นททำ� หรอคชวตทจะอยดวยกนตลอดไป ตวเลอกเหล�นทำ�ใหเร�ตองคดหนก “รธ จ�ง (Ruth Chang)” อ�จ�รยส�ข�ปรชญ�ประจำ�มห�วทย�ลย Rutgers University ในสหรฐอเมรก� ไดนำ�เสนอท�งออกของก�รเลอกตวเลอกย�กๆ ในเวทเทด ทอลกไวว� เมอตองตดสนใจเลอกตวเลอกใดๆ ทไมมสงไหนเปน

คำ�ตอบทดทสด เชน ก�รเลอกเรยนกฎหม�ยหรอศลปะก�รแสดง ทไมอ�จรอน�คตไดแนชดว�ส�ข�ไหนจะใชทสด ไมว�เร�จะเลอกท�งใดกต�ม ใหยอมรบ (Commit) ในสงทเลอก พรอมบอกเหตผลในก�รเลอกของตวเองใหแนชด เพร�ะท�งหนงมนชวยใหเร�เข�ใจตวเองม�กขน รทเสรมว� เมอมนษยตองเผชญหน�กบตวเลอกย�กๆ เร�จะใชพลงวเศษทสงมชวตอนไมม นนคอ ‘พลงของก�รสร�งเหตผล’ โดยเฉพ�ะเหตผลในก�รเลอก สงนทำ�ใหเร�แตละคนแตกต�งกน เร�กล�ยเปนเร�อย�งทเปนไดเพร�ะเหตผลทเร�เลอก แนวคดเรองก�รยอมรบของรธยงคล�ยกบ “ม�รก แมนสน (Mark Manson)” นกเขยนหนงสอ The Subtle Art of Not Giving a F*ck ทเสนอว� นอกจ�กเร�จะตองยอมรบผลลพธของก�รเลอกแลว เร�กตองยอมรบกระบวนก�ร (Process) หรอระหว�งท�งทจะไดรบผลลพธในสงทเลอกดวยเชนกน นนหม�ยคว�มว� ห�กคณเลอกทจะเปนเจ�ของธรกจเพอหวงจะมอสรภ�พท�งก�รเงน คณกตองยอมรบคว�มเสยง ยอมทำ�ง�นหนก 60 ชวโมงตอสปด�ห ทนบทสนทน�กบลกค�ทยดย�ว และทำ�ร�ยง�นร�ยรบร�ยจ�ยทไมมวนสนสด หรอพดอกอย�งว� ห�กเร�ยอมรบอปสรรคและอยกบคว�มไมพงปร�รถน�ทม�พรอมกบตวเลอกนนๆ ได มนกคมค�เสยงทจะไดรบคว�มพงพอใจในก�รเลอกตวเลอกนน นนอ�จหม�ยถง เมอคณเดนเข�ซเปอรม�รเกตแลวเลอกหยบแยมรสมะน�วสตรนำ�ต�ลนอยท�มกล�งแยมทมใหเลอกกว� 30 ชนด คณจะยอมรบในรสเปรยวและฝ�ดเจอขมของมนอย�งเตมใจ และไมจนตน�ก�รถงรสช�ตหว�นอรอยของแยมรสสตอวเบอรรทมนำ�ต�ลม�กกว�นนเอง

ทม�: บทคว�ม “When Choice is Demotivating: Can One Desire Too Much of a Good Thing?” โดย Sheena S. Iyengar (มห�วทย�ลยโคลมเบย) และ Mark R. Lepper (มห�วทย�ลยสแตนฟอรด) จ�กว�รส�ร Journal of Personality and Social Psychology ฉบบท 79 ป 2000 / บทคว�ม “When Too Many Choices Cause Us To Fail” (สงห�คม 2017) โดย Amit Dasgupta จ�ก huffingtonpost.in / บทคว�ม “You probably know to ask yourself, “What do I want?” Here’s a way better question” โดย Mark Manson (มกร�คม 2016) จ�ก medium.com / พอดแคสต “Decisions Decisions Decisions” (มน�คม 2017) โดย Ted Radio Hour จ�ก npr.org / วดโอ “Choice, happiness and spaghetti sauce” (กนย�ยน 2006) โดย Malcolm Gladwell จ�ก ted.com / วดโอ “How to make hard choices” (มถน�ยน 2014) โดย Ruth Chang จ�ก ted.com / วดโอ “The art of choosing” (กรกฎ�คม 2010) โดย Sheena Iyengar จ�ก ted.com / วดโอ “The paradox of choice” (กนย�ยน 2006) โดย Barry Schwartz จ�ก ted.com

Photo by

Igor O

vsya

nnykov

on Un

splash

Photo

by C

aroline

Attw

ood

on U

nsplas

h

CREATIVE THAILAND I 22

Creative Startup : เรมตนคด

ในยคแหงสมารทโฟนททกอยางงายแคปลายนว การจะหาเพลงโดนใจมาฟงเพลนๆ สกเพลงคงไมใชเรองยาก แถมยงทำาไดทกททกเวลาขอเพยงแคมอนเทอรเนต บรการฟงเพลงออนไลนจงกลายเปนธรกจทตอบโจทยและสอดคลองกบไลฟสไตลของคนรนใหมชางเลอกทตองการกำาหนดอารมณในการฟงเพลงของตวเองโดยไมตองรอใหใครมาเปดเพลงใหฟง

แตห�กพดถง “มวสกสตรมมง” ในเมองไทย คงไมมใครไมรจก Joox แอพพลเคชนฟงเพลงออนไลนอนดบตนของประเทศ ทมวสทธ ถระโสภณ Content Team Leader และ นพพล ผองผด Content Manager นงแทนบรห�รง�นด�นก�รจดก�รเนอห�ของ Joox ประเทศไทย ใหเปนแอพฯ ทไมเพยง “สรรห�” เพลงม�ไดโดนใจ แตยงชวย “คดสรร” จดก�รลสตเพลง ตลอดจนเปน “ผนำ�” เทรนดในก�รฟงเพลงใหมๆ ใหกบผฟงช�วไทย จนครองใจผบรโภคหลงจ�กเปดตวไปไดเพยงไมกป

กลยทธทตางสรางความโดดเดนนอกจ�กจะเปนผใหบรก�รฟงเพลงออนไลนฟรและส�ม�รถด�วนโหลดเพลงม�เกบไวในสม�รทโฟนไดแลว ยงมรปแบบก�รสมครสม�ชก (Subscription) ททำ�ใหแอพฯ ใชง�นง�ยและถกใจผบรโภคม�กยงขน แตกลเมดทโดดเดนกไมไดมแคนน เพร�ะห�กพดถง Joox หล�ยคนน�จะนกถง “เพลยลสต” หล�กอ�รมณทตอบโจทยทกคว�มรสก พรอมกบก�รวเคร�ะหพฤตกรรม ผบรโภค ดวยก�รกล�ลองผดลองถกในก�รสร�งเพลยลสตใหมๆ ออกม�

แลวสงเกตฟดแบกจ�กผใชง�นจรง คณนพพลเล�ว� “เร�จะมทมไวคอยเชกเทรนดต�งๆ ทเปนกระแสสงคม เร�จะรกอน และนำ�ม�พฒน�เปนเพลยลสตของเร� อนไหนทน�จะตรงกบท�รเกตของคนฟง เร�ตองทำ�เพลยลสตทคนเปนล�นคนน�จะชอบใหได อย�งชอเพลยลสตกตองตงชอใหคนอ�นแลวรสกมสวนรวมได อมแพคคนจำ�นวนม�กได คอนเซปต รปปกทเหม�ะสม รวมถงเพลงข�งในตองคดเลอกแลวว�เหม�ะกบคนกลมน” คณวสทธกล�วเสรมถงกระแสตอบรบทไดว� “เร�มยอดด�วนโหลดหลกแสนภ�ยในอ�ทตยแรกทเปดตว มนคอก�วกระโดด จ�กหลกแสน ม�เปนล�น ม�เปนสบล�น ล�สดตวเลขยอดด�วนโหลดอยท 50 ล�น ในเวล�สองปกว�ๆ ซงเร�ถอว�มนยงใหญสำ�หรบแอพฯ ฟงเพลงแอพฯ หนง” นอกจ�กผฟง Joox จะใชบรก�รไดฟรแลว ยงส�ม�รถสมครสม�ชกแบบ VIP ทจะมค�ใชจ�ยร�ยเดอนในร�ค�หลกรอย โดยจะไดรบเปนสทธพเศษในก�รฟงเพลงส�กลจ�กค�ยเพลงระดบโลกอย�ง Warner Music และ Universal Music โดยไมมโฆษณ�ม�คนคว�มบนเทง ซงคณวสทธอธบ�ยว� “ไมใชเรองง�ยทบรก�รแอพฯ ฟงเพลงฟรจะอยรอดในเมองไทยทยงคงมก�ร

เลอกจะฟงฟงทเลอกเรอง: พชรด� เออพงศกตกล

ภ�พ: ภรร� ดษฐ�กรณ

CREATIVE THAILAND I 23

ด�วนโหลดเพลงแบบผดลขสทธ เร�จงใช ‘โฆษณ�’ ม�เปนตวชวย จนกล�ยเปนร�ยไดหลกของแอพฯ โมเดลธรกจของเร�เปนแบบ Freemium เร�ออกแบบแพกเกจใหสอดคลองกบพฤตกรรมคนไทย ถ�ไมมโปรโมชน ก�รจะไดเงนจ�กผใชเดอนละ 129 บ�ทกคอนข�งย�ก ทมม�รเกตตงและเซลลตองทำ�ก�รบ�นคอนข�งเยอะ ออกม�เปนแพกเกจต�งๆ เข�จะรว� ผบรโภคคนไทยตองก�รอะไร” นอกเหนอจ�กบรก�รด�นเสยงดนตรแลว Joox ยงใหบรก�รด�น คอนเทนตอนๆ เพอเอ�ใจแฟนๆ ทตดต�มแอพฯ ใหไดรบคว�มบนเทงแบบครบเซตม�กขนดวย อย�งล�สดมก�รถ�ยทอดสดคอนเสรตครงใหญจ�กเก�หลใตทไดรบกระแสตอบรบอย�งลนหล�ม โดยไดรบก�รสนบสนนจ�กบรษทแมอย�ง Tencent ประเทศจน ททำ�ให Joox เข�ถงเทรนดดนตร ฝงเอเชยไดกอนใคร ทำ�ใหส�ม�รถสร�งคอนเทนตทแตกต�งไดหล�กหล�ยรปแบบ ไมว�จะเปนก�รถ�ยทอดคอนเสรตใหชมแบบสดๆ ก�รผลตร�ยก�รออนไลนเกยวกบดนตรและศลปน ก�รจดอนดบช�รตเพลงฮต รวมถงก�รจดง�นประก�ศร�งวลใหกบศลปนประจำ�ปอย�ง Joox Music Awards ททงค�ยเพลงและศลปนเองต�งกใหคว�มสำ�คญเปนอย�งม�ก รวมถงเปนก�รเปดโอก�สใหผฟงไดมสวนรวมในก�รโหวตใหกบศลปนทตวเองชนชอบไปดวย ความเขาใจคอกญแจสำาคญไมเพยงแตกลยทธทช�ญฉล�ดเท�นนทชวยสงเสรมคว�มมนคงของธรกจ ปจจบนก�รศกษ�พฤตกรรมผบรโภคใหเข�ใจถงขอมลเชงลก (Insight) ของผใชง�นกเปนเรองทสำ�คญม�กเชนกน โดยเฉพ�ะธรกจผใหบรก�รด�น คอนเทนต “จรงๆ ไมใชเรองง�ยทเร�จะเข�ใจกลมคนฟงของเร�ทงหมดทมจำ�นวนเปนล�น มตงแตนกเรยนนกศกษ� ไปจนถงผใหญวยทำ�ง�น เร�ตองคอยอพเดทและพฒน�เพลยลสตอยเสมอ ทมง�น Joox จงตองทำ�ก�รบ�นกนหนกเพอทำ�คว�มเข�ใจและคดสรรเพลยลสตใหตรงใจผบรโภคม�กทสด ทงเพลงไทย ส�กล เคปอปสำ�หรบคนเมอง และเพลงลกทงสำ�หรบผใชง�นทฟงจ�กทวประเทศ แมกระทงเพลยลสตเพลงส�กลของเร� กยงเปนเพลงส�กลแบบทคนไทยชอบ” คณนพพลกล�ว นอกจ�กคว�มเข�ใจอนไซตของ คนฟงแลว ทสำ�คญอกอย�งกคอคว�มเข�ใจกนระหว�งทมง�นในขณะพฒน�ง�นแตละชน ไปจนถงก�รทผบรห�รเปดโอก�สใหทมง�นไดทำ�ในสงทคดว�สร�งสรรค ไดลองผดลองถก จนกล�ยเปนคว�มเชยวช�ญจ�กประสบก�รณจรงของทมง�นเอง

กาวททาทายของวงการมวสกสตรมมงก�รรบมอกบยคทปญญ�ประดษฐหรอ AI กำ�ลงก�วเข�ม�มบทบ�ทใน ทกอตส�หกรรม Joox ทครำ�หวอดอยในธรกจมวสกสตรมมงกตองมก�รนำ� AI ม�ใชในก�รวเคร�ะหอลกอรธมและศกษ�พฤตกรรมผบรโภคเพอพฒน�ระบบก�รใหบรก�รทแมนยำ�ขนดวยเชนกน โดย ML หรอ Machine Learning จะชวยใหผฟงเลอกปรบเปลยนเพลยลสตใหตรงต�มคว�มตองก�รและรสนยมตวเอง (Personalize) ไดง�ยและเสถยรขน อย�งไรกต�ม ไมใชทกเรองท AI จะตดสนใจแทนมนษยไดดทสด คณนพพลอธบ�ยว� “เร�ตองปรบตวกบก�รม�ถงของ AI เหมอนกน ถงแม AI จะชวยไดม�ก แตก�รม

ผเชยวช�ญทเปนคนม�ทำ�หน�ทควบคมอกทยอมจะชวยใหก�รผลต คอนเทนตสอดคลองกบสถ�นก�รณทมผลตออ�รมณของผฟงไดดกว� อย�งก�รคดเลอกเพลยลสตเกยวกบอ�รมณเหง�ย�มฝนตก เพลยลสต ปลอบใจหลงสอบ หรอเพลยลสตสนกๆ องต�มกระแสสงคม กยงคงตองพงพ�คว�มเข�ใจพฤตกรรมและรสนยมของคนไทยดวยกนเองอย” “เร�ว�งเป�หม�ยใหแอพฯ ของเร�เปนม�กกว�แคแอพฯ ฟงเพลงออนไลน แตตองเปนแอพฯ หลกทคนทวไปใชในชวตประจำ�วนเหมอนอย�งไลนหรอเฟซบก รวมถงในอน�คตอ�จจะเปนแพลตฟอรมอสระทสงเสรมศลปนหน�ใหมใหไดแจงเกดเปนทรจก ใหมพนทในก�รแสดงผลง�น และสร�งฐ�นแฟนคลบของตวเอง หรอสร�งร�ยไดจ�กแอพฯ ไดโดยตรง” คณวสทธเสรมถงก�วทท�ท�ยของ Joox ในอน�คต จ�กก�รเปนแอพฯ ฟงเพลงออนไลน ก�วสก�รสร�งร�ยก�รเพลง เวทประก�ศร�งวลครงสำ�คญของคนในวงก�รดนตร ไปจนถงโปรเจกตอนๆ ประด�มทกำ�ลงจะเกดขนในอน�คตอนใกลน ตองยอมรบว� Joox คอหนงในแพลตฟอรมของธรกจดนตรทครบวงจรและเปนตนแบบในก�รตอยอดท�งธรกจทใชคว�มเข�ใจผบรโภคเพอคดสรรสงทใชใหอย�งแทจรง

Joox กล�ยเปนเวทแจงเกดของศลปนอสระหน�ใหม จำ�นวนม�กทไดรบคว�มนยมไมแพค�ยเพลงใหญ ก�รทผบรห�รไมจำ�กดกรอบและไวใจใหทมง�นคนรนใหม

ไดลงมอสร�งสรรคผลง�น นอกจ�กจะชวยเพมศกยภ�พ ท�งธรกจแลว ยงชวยใหพนกง�นมคว�มสขในก�รทำ�ง�น ม�กขนดวย คว�มคดสร�งสรรค และคว�มกล�ทดลองทำ�สงใหมๆ

คอสวนประกอบสำ�คญทผลกดนใหธรกจนโดดเดนเหนอ คแขงในตล�ด ทกวนท 21 มถน�ยน ของทกปเปนวนดนตรโลก (World

Music Day) Joox จงถอเอ�วนดงกล�วเปนวนจดกจกรรม เพอสงเสรมคว�มก�วหน�ของวงก�รดนตรไทยในทกๆ ป

เราวางเปาหมายใหแอพฯ ของเราเปนมากกวาแคแอพฯ ฟงเพลงออนไลน แตตองเปนแอพฯ หลกทคนทวไปใชในชวตประจำาวนเหมอนอยางไลนหรอเฟซบก

Creative City : จบกระแสเมองสรางสรรค

CREATIVE THAILAND I 24

ในคนวนท 7 กรกฎาคม 2009 หองประชม Sheikh Zayed Theatre ของ London School of Economics (LSE) คลาคลำาไปดวยผคนทมารวมฟงสมมนาเรอง The museum of the 21st century โดยเซอรนโคลาส เซโรตา (Nicholas Serota) ผอำานวยการของพพธภณฑศลปะเทต (Tate Art Museums and Galleries) และนล แมกเกรเกอร (Neil MacGregor) ผอำานวยการพพธภณฑบรตช (British Museum) สองผอำานวยการของพพธภณฑยกษใหญแหงกรงลอนดอนใหความเหนไปในทศทางเดยวกนวา อนเทอรเนตจะเขาไปเปลยนความสมพนธระหวางพพธภณฑและผคนใหไมเหมอนเดมอกตอไป หนาทหลกของพพธภณฑจะไมไดมแคการจดหาและรกษาวตถจดแสดงในคอลเลกชน แตจะรวมไปถงการใชสอและเครองมอตางๆ เพอเผยแพรองคความรใหกบผคนทวโลก สงทเซโรตาและแมกเกรเกอรคาดคะเนไวเมอเกอบ 10 ปทแลวนนถกตองอยาง ไมผดเพยน ดงจะเหนไดจากพพธภณฑตางๆ ในกรงลอนดอนทตางพากนใชประโยชนจากการมาถงของอนเทอรเนตความเรวสงและเทคโนโลยดจทล เพอสรางทางเลอกตางๆ นานา ใหผคนทงในลอนดอนและทวโลกไดเขาถงและไดเพลดเพลนกบ องคความรผานประสบการณทนาจดจำา ไมวาผคนเหลานนจะมหรอไมมโอกาสไดมาเยยมชมพพธภณฑดวยตนเองกตาม

เรอง: ช�ลน วงศออนด

artfu

nd.org

CREATIVE THAILAND I 25

ชมงานศลปะขณะเดนทางแนวคว�มคดเรองก�รเผยแพรองคคว�มรให ไปไกลกว�พนทตงของพพธภณฑไมใชเรองใหม อองเดร ม�ลโร (André Malraux) นกปรชญ�ช�วฝรงเศสเรยกแนวคดนว� Museum Without Walls ไวในหนงสอ Le Musée Imaginaire เมอป 1965 โดยใหคว�มหม�ยไวว� เปนพพธภณฑทรวม ผลง�นศลปะไวดวยกนและผคนส�ม�รถเข�ถงง�นศลปะเหล�นนไดอย�งไรพรมแดน เมออนเทอรเนตและเทคโนโลยดจทลเปนสงทผคนเข�ถงได แนวคดของม�ลโรจงเปนรปธรรมยงขน ก�รม�ถงของชวงเวล�ทเทคโนโลยและสอดจทลมพรอมใหพพธภณฑใชเพอเปนเครองมอสำ�หรบสร�งท�งเลอกในก�รเรยนรใหกบผคน เทตคอหนงในพพธภณฑทคว�โอก�สนไว และรวมกบหนวยง�นต�งๆ เพอนำ�เรองร�วของศลปะเข�ไปสชวตประจำ�วนของผคน ในป 2013 คนใชรถใชถนนทมงหน�จ�กสน�มบนฮทโธรวสใจกล�งกรงลอนดอนบนถนนส�ย M4 จะตองประหล�ดใจกบภ�พง�นศลปะจ�กคอลเลกชน 500 Years of British Art ของพพธภณฑเทต บรเตน (Tate Britain) ทปร�กฏบนจอบลบอรดโฆษณ�ข�งท�ง พรอมขอคว�มทกท�ยผใชรถใชถนนทเปลยนไปต�มแตละชวงเวล� เชน ในขณะทนกทองเทยวจ�กไฟลต ป�รส-ลอนดอนกำ�ลงนงรถเข�เมอง พวกเข�จะมโอก�สไดเหนภ�พง�นศลปะพรอมขอคว�ม “Tate Britain vous souhaite la bienvenue a Londres.” (เทต บรเตนขอตอนรบคณสลอนดอน) หรอ ในขณะทรถทกคนต�งเหยยบคนเรงเพอ มงหน�เข�เมอง พวกเข�กจะมโอก�สเหนภ�พง�นศลปะพรอมขอคว�มว� “ขณะนเปนเวล� 15:37 น. ทำ�ไมทกคนถงเรงรบนก” ภ�พพรอมขอคว�มบนจอบลบอรดเหล�นคอแคมเปญ Welcome to London ทเทตทำ�รวมกบ Liveposter บรษทสอโฆษณ�นอกบ�น โดยใชหลกก�รทำ�ง�นทสอดคลองกนกบขอมลต�งๆ เชน ต�ร�งขน-ลงเครองบน เวล� หรอ คว�มเรวในก�รขบรถ ในก�รเลอกนำ�ภ�พง�นศลปะทเหม�ะกบแตละสถ�นก�รณม�ขนแสดงบนจอ พรอมกบขอคว�มทเกยวของกบผใชรถใชถนนในชวงเวล�นนๆ ก�รตอบรบทดจ�กแคมเปญ Welcome to London น ยงนำ�ม�สแฮชแทกสดฮตอย�ง

#Tateweather ในป 2014 ทเทตรวมมอกบ Exterion Media บรษทสอโฆษณ�นอกบ�น ร�ยใหญอกครงในก�รทำ�ใหช�วเมองลอนดอนและง�นศลปะไดใกลชดกนขนอกนด โดยม�จ�กพนฐ�นคว�มจรงทว� เรองลมฟ�อ�ก�ศคอหนงในบทสนทน�ทช�วเมองฝนแปดแดดสแหงลอนดอนนคนเคยม�กทสดเรองหนง และผคนในเมองต�งกใชรถไฟใตดนในก�รเดนท�งเปนจำ�นวนม�ก แคมเปญนจงนำ�เสนอขอมลพย�กรณอ�ก�ศพรอมภ�พง�นศลปะจ�กคอลเลกชนของเทต บรเตนบนจอฉ�ย ณ บรเวณช�นช�ล�ใหกบผโดยส�รทกำ�ลงรอรถไฟไดชม ถ�ขณะนนอ�ก�ศหน�ว ผโดยส�รมโอก�สจะไดเหนภ�พ Christ Church, Spitalfields Morning พรอมขอคว�ม “ขณะนฟ�ครมและหน�วเยน ไดเวล�รดซปแจกเกต พย�กรณอ�ก�ศเช�นใหคว�มรสกเหมอนภ�พ Christ Church, Spitalfields Morning โดย Leon Kossoff, ลอนดอน วนพฤหสบด 7 องศ�” ผโดยส�รรถใตดนจงไดรวมเพลดเพลนไปกบภ�พง�นศลปะทหล�กหล�ยแตกต�งกนไปต�มสภ�พอ�ก�ศในแตละวน

ยกหองนทรรศการมาไวในมอหลงจ�กประตหองเมน แกลเลอรภ�ยใน Royal Academy of Arts (RA) ทจดแสดงนทรรศก�ร Ai Weiwei ปดลงในเดอนธนว�คม 2015 RA ไดรวมกบ The Space บรษทดจทลเอเจนซสร�ง

นทรรศก�ร Ai Weiwei 360 เพอเปดประตตอนรบผคนจ�กทวโลกใหเข�ชมนทรรศก�รนทจดแสดงผลง�นของอ�ย เวย เวย (Ai Weiwei) ศลปนช�วจนซงพดถงเรองร�วเสรภ�พในคว�มคดสร�งสรรค ก�รเซนเซอร และสทธมนษยชน อกครงในรปแบบนทรรศก�รออนไลน RA และ The Space จดทำ�นทรรศก�รออนไลนน ดวยก�รบนทกภ�พใน แกลเลอรและวตถจดแสดงโดยใชเทคนคท เรยกว� Photorealistic Stereoscopic เพอทผชมออนไลนจะส�ม�รถดร�ยละเอยดของ “Straight” ผลง�นจดแสดงจ�กเหลกเสนจำ�นวน 150 ตนทไดรบก�รดดใหเปนเสนตรง เพอตงคำ�ถ�มกบรฐบ�ลเกยวกบกรณนกเรยนผประสบภยจ�กเหตก�รณแผนดนไหวในมณฑลเสฉวน (2008) ไดชดเจนเสมอนกำ�ลงดชนง�นจดแสดงของจรง สงททำ�ใหนทรรศก�รออนไลน Ai Weiwei 360 เปนม�กกว�ก�รดรปหรอวดโอผ�นหน�จอกคอฟงกชนททำ�ใหผชมไดเพลดเพลนกบร�ยละเอยดในนทรรศก�ร เชน ก�รเลอกดแตจดในหอง จดแสดงไดอย�งสมจรง ก�รเลอกชมร�ยละเอยดชนง�น หรอแมแตก�รเลอกฟงบทบรรย�ยจ�กภณฑ�รกษและอ�ย เวย เวย เพอคนห�คว�มหม�ยแฝง ทม� และแรงบนด�ลใจของศลปน นทรรศก�ร ออนไลน Ai Weiwei 360 ไดรบคว�มสนใจเปนอย�งดและมผเข�ชมกว� 180,000 คน ตลอดระยะเวล�จดแสดงระหว�งวนท 20 มกร�คม 2016 - 12 มกร�คม 2017

artfu

nd.org

fishina

bottle.co

m

CREATIVE THAILAND I 26

คงจะไมเปนก�รกล�วเกนจรงไปทจะบอกว� พพธภณฑและภณฑ�รกษน�จะเปนบคคลทบอกไดว� ควรจะนำ�เสนอเนอห�นทรรศก�รหรอคอลเลกชนบนออนไลนแพลตฟอรมอย�งไร แตในบ�งครง ก�รเปดรบคว�มคดเหนจ�กส�ธ�รณะกอ�จนำ�ม�ซงมมมองใหมๆ ทน�สนใจอย�ง เหลอเชอ ทกปพพธภณฑเทตจะมอบร�งวล IK Prize ใหแกบคคล กลมบคคล หรอบรษท ทนำ�เสนอแนวคดทน�สนใจในก�รใชเทคโนโลยดจทลเพอเปดประสบก�รณใหมในก�รเรยนร เกยวกบคอลเลกชนของพพธภณฑ The Workers สตดโอออกแบบจ�กลอนดอน คอผคว�ร�งวล IK Prize ไปครองเปนคนแรกในป 2014 ดวยโปรเจกต After Dark โปรเจกตซงนำ�เสนอท�งเลอกในก�รเข�ชมแกลเลอรของเทต บรเตนดวยก�รเปดให ผชมส�ม�รถสำ�รวจแกลเลอรในย�มคำ�คน หลงพพธภณฑปดทำ�ก�รในรปแบบ Space-Age หรอก�รมองผ�นส�ยต�เสมอนก�รสำ�รวจอวก�ศผ�นเทคโนโลยต�งๆ ท�งเวบแอพพลเคชน โดยก�รรบชมก�รถ�ยทอดสดนจะเปนภ�พม�จ�ก หนยนตบงคบทจะเดนไปต�มจดต�งๆ ในพพธภณฑ โดยมผโชคดทไดรบเลอกใหรวมในโปรเจกตน เปนคนบงคบหนยนต

ใหวดโอเลาเรองโซเชยลมเดยกล�ยเปนชองท�งทเชอมพพธภณฑและผคนทวโลกเข�ดวยกนในชวงหล�ยปทผ�นม� อนเนองม�จ�กจำ�นวนผใชโซเชยลมเดยทมเพมม�กขนทกปๆ วดโอยงกล�ยเปนสอทไดรบคว�มสนใจท�งโซเชยลมเดยม�กขนเนองจ�กผชมออนไลนส�ม�รถรบรเรองร�วไดอย�งรวดเรวโดยไมตองเสยเวล�อ�นเนอคว�มจำ�นวนม�ก อกทงยงไดเพลดเพลนไปกบก�รเล�เรองจ�กก�รถ�ยทำ�ทน�สนใจ วดโอทชวยใหเหนแบบ 360 องศ�อย�งเชน 360 Tour หรอก�รถ�ยทอดสด (Live Steaming Video Broadcast) ทจดทำ�ขนเพอใหผคนไดมสวนรวมกบเทต และง�นศลปะ จงไดรบคว�มสนใจจ�กผชมออนไลนอย�งไมตองสงสย และทำ�ใหยอดคนดวดโอทง 2 รปแบบนเพงสงถง 16.5 ล�นครงในปทผ�นม� ในขณะทหองแกลเลอรของเทต โมเดรน (Tate Modern) ทจดแสดงนทรรศก�ร Georgia O’Keeffe เตมไปดวยผคนทม�ชมภ�พว�ดของ

ศลปนหญงช�วอเมรกนเจ�ของฝแปรงภ�พว�ดล�ยดอกไมและภ�พทวทศนของรฐนวเมกซโก เฟซบกและยทบของเทตกเตมไปดวยผเข�ชมออนไลนทตนต�ตนใจไปกบก�รไดสำ�รวจทวทศนของรฐนวเมกซโกทเปนแรงบนด�ลใจใหกบศลปนอย�งจอรเจย โอคฟ ไดแบบ 360 องศ�ท�งหน�จอคอมพวเตอร เนองจ�กเทตไดรวมกบ Happy Finish โปรดกชนสตดโอผเชยวช�ญในด�น CGI VR และ AR ในก�รผลตวดโอ 360 Tour of Georgia O’Keeffe ขน โดยไมไดมจดประสงคแคใชเพอโปรโมตนทรรศก�รเท�นน แตยงทำ�ขนเพอบอกเล�เรองร�วเกยวกบศลปนคนนใหคน อกจำ�นวนม�กทไมไดมโอก�สเดนท�งม�ทเทต โมเดรนไดรจกกบตวเธอและผลง�นอย�งใกลชด ซงเมอเนอห�ทน�สนใจไดรบก�รบอกเล�ผ�นภ�พทไดรบก�รถ�ยทำ�อย�งประณต อกทง เปดโอก�สใหผชมมโอก�สสำ�รวจทวทศนของนวเมกซโกไดเสมอนจรง วดโอตวนจงไดรบคว�มนยมอย�งลนหล�มโดยมผชมถงหลก 3.5 ล�นคนภ�ยในหนงสปด�ห และมยอดคนดทงหมด 3.4 ล�นวว นอกจ�กก�รผลตวดโอทมเนอห�สอดคลองกบนทรรศก�รหมนเวยนแลว เทตยงผลตวดโอทมเนอห�เกยวกบศลปนและง�นศลปะในคอลเลกชนผ�นโปรแกรม TateShots จ�กภ�พยนตรเรองแรกเกยวกบม�รตน ครด (Martin Creed) ศลปนและนกดนตรช�วองกฤษขนในป 2007 โดยเทตไดจดทำ�และเผยแพรวดโอ TateShots ม�แลว กว� 500 ชน ดงดดคนใหเข�ม�เยยมเวบไซตของ

เทตม�กกว� 1.7 ล�นคน และมคนเข�ชมผ�น ยทบกว� 600 ล�นวว วดโอ TateShots ตอนทไดรบคว�มสนใจม�กทสด คอ Yayoi Kusama’s Obliteration Room ซงมจำ�นวนววสงถง 634,000 วว และดงดดคนใหเข�ม�สมครชองยทบของเทต กว� 22,000 คน สบปากวาไมเทาตาเหนสบตาเหนไมเทามอคลำา จรงทว�คอลเลกชนของพพธภณฑ คอแมเหลกทดงดดใหผคนอย�กแวะเวยนไปเยยมชม แตในยคทผคนเข�ถงขอมลต�งๆ ไดเพยงปล�ยนวคลก ก�รมคอลเลกชนวตถจดแสดงทลำ�ค�อ�จไมสำ�คญเท�กบก�รนำ�เสนอคอลเลกชนใหคนจำ�นวนม�กเข�ถงไดอย�งน�สนใจ พพธภณฑวคตอเรย แอนด อลเบรต (Victoria and Albert: V&A) มคอลเลกชนวตถจดแสดงประเภทง�นออกแบบและคว�มคดสร�งสรรคกว� 2.3 ล�นชน ในหมวดคอลเลกชนแฟชนเสอผ�เพยงหมวดเดยวมวตถจดแสดงกว� 100,000 ชน บ�งชนจดแสดงอยในพพธภณฑ บ�งชนเกบอยท Clothworkers’ Centre ดวยจำ�นวนวตถจดแสดงทม�กม�ยขน�ดน V&A จงไมส�ม�รถจดแสดงชนง�น ทกชนได V&A จงรวมกบ Google ในโปรเจกต We Wear Culture เพอเปดโอก�สใหผคนไดเข�ถงคอลเลกชนทน�เหลอเชอ ดวยก�รนำ�เสนอภ�พเสอผ�ในคอลเลกชนทผลตขนดวยคว�มละเอยดในระดบพนล�นพกเซล (Gigapixel) ผ�นท�งเวบไซต Google Arts and Culture โปรเจกตน

CREATIVE THAILAND I 27

ไมเพยงทำ�ใหผคนทวโลกเข�ถงคอลเลกชนแฟชนเสอผ�ของ V&A แตยงเปดโอก�สใหผชมไดเหนถงร�ยละเอยดทโดดเดนของชนง�นเสอผ�ทไมส�ม�รถมองเหนไดดวยต�เปล� นอกจ�กน V&A ยงรวมกบ Google Arts and Culture เปดประสบก�รณด�นแฟชนใหกบผคนทวโลกดวยเทคโนโลยเสมอนจรง Virtual Experience ผ�นท�งนทรรศก�รออนไลนทบอกเล�เรองร�วอน น�ทงเกยวกบคอลเลกชนเสอผ�เครองแตงก�ย ทชวยใหพพธภณฑส�ม�รถนำ�เสนอคอลเลกชนใหกบผชมออนไลนไดทวโลก ก�รมคอลเลกชนออนไลนทผคนส�ม�รถเข�ไปชมไดเปนเรองทดไมนอย แตอย�งไรกต�ม สบป�กว�ไมเท�ต�เหน และสบต�เหนกอ�จไมเท�มอไดสมผส พพธภณฑบรตชจงเปดท�งเลอกก�รเรยนรผ�นคอลเลกชนในรปแบบใหม โดยรวมมอกบ Boulevard บรษทพฒน�และผลตเนอห�

ดวยเทคโนโลย VR ผลต Two Million Years of History And Humanity แอพพลเคชน Oculus Touch ทผใชส�ม�รถดและเปรยบเทยบวตถจดแสดง 48 ชนจ�กคอลเลกชนของพพธภณฑ รวมไปถงลองหยบมดหน Mesopotamian Flood Tablet วตถจดแสดงทเก�แกทสดของพพธภณฑได แบบเสมอนจรง “Virtual Reality คอก�วตอไปสำ�หรบพพธภณฑ แมว�จะไมมสงไหนม�แทนทประสบก�รณก�รเข�ชมพพธภณฑได แตก�รเรยนรเกยวกบวตถจดแสดงผ�นก�รชม Virtual Reality จะชวยสร�งประสบก�รณใหมทครงหนงเปนประสบก�รณทสงวนไวสำ�หรบภณฑ�รกษ ผชำ�น�ญก�รเท�นน British Museum ยนดเปนอย�งยงทไดรวมง�นกบ Boulevard ในก�รสร�งวธใหมเพอแบงปนคอลเลกชนใหกบผคนในโลกน” ครส ไมเคลส (Chris Michaels) หวหน�ฝ�ยดจทลและสอสงพมพจ�กพพธภณฑบรตชกล�ว

ในชวงเวล�ทอนเทอรเนตและเทคโนโลยดจทลมใหพรอมหยบใช นคอโอก�สทพพธภณฑจะสร�งท�งเลอกในก�รเข�ถงและเรยนรในรปแบบต�งๆ ใหกบผคน ไมว�จะเปนก�รนำ�ชนง�นเข�ไป อยในชวตประจำ�วน ก�รจดทำ�นทรรศก�รออนไลน หรอก�รนำ�เสนอคอลเลกชนในรปแบบใหม ทงหมดนลวนเปดโอก�สใหพพธภณฑไดใกลชดกบผคนม�กขน โดยเฉพ�ะในยคทองคคว�มร ไมไดห�ไดแคในพพธภณฑ และทกอย�งส�ม�รถห�เจอบนอนเทอรเนต ดงเชนทเซโรต�พดทงท�ยไวในง�นสมมน� The Museum of the 21st Century ว� “อน�คตของพพธภณฑอ�จจะหยงร�กอยในอ�ค�ร แตพพธภณฑจะเปนตองเปนหลกใหกบผคนทวโลก เปนสถ�นททใหผคนทวโลกไดพดคยสนทน�กน สถ�บนใดทส�ม�รถตอบรบเรองนไดเรวทสดและไกลทสด จะกล�ยเปนสถ�บนททรงอำ�น�จในอน�คต”

ทมา: บทคว�ม “Art Capital: Art for the Elizabeth line” จ�ก whitechapelgallery.org / บทคว�ม “Discover Two Million Years Of History With The British Museum’s Latest VR Experience” จ�ก vrfocus.com / บทคว�ม “London’s Tube map has just been updated to include the Elizabeth Line - take a look” จ�ก businessinsider.com / บทคว�ม “Q&A with Tate digital director Ros Lawler - ‘We want to make art accessible to everyone’” จ�ก publictechnology.net / บทคว�ม “Take a 360-degree tour through 25 years of Ai Weiwei’s art” จ�ก wired.com / บทคว�ม “We Wear Culture - a new virtual fashion experience” จ�ก vam.ac.uk

ดวยจำ�นวนประช�กรทม�กขนทกป กรงลอนดอนจงไดเรงดำ�เนนก�รปรบปรงเมอง เพอรองรบก�รเพมขนของจำ�นวนผคนทอ�ศยอย โดยหนงในโครงก�รทจะชวยรองรบจำ�นวนประช�กรทหน�แนนภ�ยในเมองกคอ ก�รเปดเสนท�งเดนรถไฟฟ�ส�ยใหมทมชอว� Elizabeth Line ซงจะแลวเสรจภ�ยในเดอนธนว�คม 2018 น โครงก�รนเรมดำ�เนนก�รม�ตงแตป 2009 ดวยงบประม�ณทสงถง 14,800 ล�นปอนด ภ�ยใตก�รรบผดชอบของบรษท Crossrail Ltd. รถไฟฟ�ส�ย Elizabeth Line มคว�มย�วของเสนท�งเดนรถกว� 60 ไมล และใหบรก�รทงหมด 41 สถ�น โดยเรมตนเสนท�งจ�กฝงตะวนตกทเมอง Reading ตอม�ทสน�มบนฮทโธรว วงผ�นสใจกล�งกรงลอนดอน มงหน�ตอไปท�ง Shenfiled และสนสดท Abbey Wood ท�งฝงตะวนตก โปรเจกตนจะเปนก�รชวยเพมคว�มสะดวกสบ�ยในก�รเดนท�งข�มฝงเมองใหมม�กขนและเดนท�งไดรวดเรวม�กขน อกทงยงค�ดก�รณว�รถไฟใตดนส�ยนจะมคนใชม�กกว� 200 ล�นคนตอป ซ�ดค ข�น (Sadiq Khan) น�ยกเทศมนตรกรงลอนดอนกล�วถงโปรเจกตนว� “จ�กแผนทรถไฟฟ�ใหมจะเหนไดว�รถไฟฟ�ส�ย Elizabeth Line จะเชอมเครอข�ยก�รเดนท�งระหว�งนอกเมองกบบรเวณใจกล�งกรงลอนดอน และชวยลดคว�มหน�แนนของรถไฟใตดนส�ยอนๆ อนเนองม�จ�กจำ�นวนผอยอ�ศยในลอนดอนทมม�กขน” นอกจ�กระบบคมน�คมทจะสะดวกยงขน ซงจะชวยใหคณภ�พชวตของคนในเมองดขนต�มไปดวยแลว เพอเปนก�รเฉลมฉลองเสนท�งเดนรถไฟฟ�ส�ยใหมทจะเปดใหบรก�รในเดอนธนว�คมปน Crossrail Art Programme โครงก�รทมเป�หม�ยในก�รบรณ�ก�รง�นอ�รตเข�กบระบบส�ธ�รณปโภค สดลำ�ของกรงลอนดอน จงไดรวมกบศลปนทงจ�กองกฤษและน�น�ช�ตในก�รสร�งสรรคผลง�นศลปะเพอส�ธ�รณะ (Public Art) เพอนำ�ม�จดแสดงภ�ยในสถ�นต�งๆ ต�มเสนท�งเดนรถส�ย Elizabeth Line เพอใหผโดยส�รทใชบรก�รของสถ�นไดเพลดเพลนไปกบง�นศลปะขณะเดนท�ง โดยผลง�นทจะนำ�ม�จดแสดงในโอก�สน ไดแก ‘A Sunday Afternoon in Whitechapel’ โดย Chantal Joffe ทสถ�น Whitechapel ผลง�น ‘A Cloud Index’ โดย Spencer Finch ทสถ�น Paddington รวมไปถงผลง�น ‘Digital rendering of Infinite Accumulation’ โดย Yayoi Kusama ทสถ�น Liverpool Street เพอเปนก�รเนนยำ�ถงวสยทศนและบทบ�ททเหม�ะสมของง�นศลประดบโลกท�มกล�งบรบทของโลกยคใหม ทง�นอ�รตนนไมจำ�เปนตองอยบนหง แตควรเข�ถง กลมกลน และจบตองไดจรงในชวตประจำ�วน

ดวยจำ�นวนประช�กรทม�กขนทกป กรงลอนดอนจงไดเรงดำ�เนนก�รปรบปรงเมอง เพอรองรบก�รเพมขนของจำ�นวนผคนทอ�ศยอย โดยหนงในโครงก�รทจะชวยรองรบจำ�นวนประช�กรทหน�แนนภ�ยในเมองกคอ ก�รเปดเสนท�งเดนรถไฟฟ�ส�ยใหมทมชอว� Elizabeth Line ซงจะแลวเสรจภ�ยในเดอนธนว�คม 2018 น โครงก�รนเรมดำ�เนนก�รม�ตงแตป 2009 ดวยงบประม�ณทสงถง 14,800 ล�นปอนด ภ�ยใตก�รรบผดชอบของบรษท Crossrail Ltd. รถไฟฟ�ส�ย Elizabeth Line มคว�มย�วของเสนท�งเดนรถกว� 60 ไมล และใหบรก�รทงหมด 41 สถ�น โดยเรมตนเสนท�งจ�กฝงตะวนตกทเมอง Reading ตอม�ทสน�มบนฮทโธรว วงผ�นสใจกล�งกรงลอนดอน มงหน�ตอไปท�ง Shenfiled และสนสดท Abbey Wood ท�งฝงตะวนตก โปรเจกตนจะเปนก�รชวยเพมคว�มสะดวกสบ�ยในก�รเดนท�งข�มฝงเมองใหมม�กขนและเดนท�งไดรวดเรวม�กขน อกทงยงค�ดก�รณว�รถไฟใตดนส�ยนจะมคนใชม�กกว� 200 ล�นคนตอป ซ�ดค ข�น (Sadiq Khan) น�ยกเทศมนตรกรงลอนดอนกล�วถงโปรเจกตนว� “จ�กแผนทรถไฟฟ�ใหมจะเหนไดว�รถไฟฟ�ส�ย Elizabeth Line จะเชอมเครอข�ยก�รเดนท�งระหว�งนอกเมองกบบรเวณใจกล�งกรงลอนดอน และชวยลดคว�มหน�แนนของรถไฟใตดนส�ยอนๆ อนเนองม�จ�กจำ�นวนผอยอ�ศยในลอนดอนทมม�กขน” นอกจ�กระบบคมน�คมทจะสะดวกยงขน ซงจะชวยใหคณภ�พชวตของคนในเมองดขนต�มไปดวยแลว เพอเปนก�รเฉลมฉลองเสนท�งเดนรถไฟฟ�ส�ยใหมทจะเปดใหบรก�รในเดอนธนว�คมปน Crossrail Art Programme โครงก�รทมเป�หม�ยในก�รบรณ�ก�รง�นอ�รตเข�กบระบบส�ธ�รณปโภค สดลำ�ของกรงลอนดอน จงไดรวมกบศลปนทงจ�กองกฤษและน�น�ช�ตในก�รสร�งสรรคผลง�นศลปะเพอส�ธ�รณะ (Public Art) เพอนำ�ม�จดแสดงภ�ยในสถ�นต�งๆ ต�มเสนท�งเดนรถส�ย Elizabeth Line เพอใหผโดยส�รทใชบรก�รของสถ�นไดเพลดเพลนไปกบง�นศลปะขณะเดนท�ง โดยผลง�นทจะนำ�ม�จดแสดงในโอก�สน ไดแก ‘A Sunday Afternoon in Whitechapel’ โดย Chantal Joffe ทสถ�น Whitechapel ผลง�น ‘A Cloud Index’ โดย Spencer Finch ทสถ�น Paddington รวมไปถงผลง�น ‘Digital rendering of Infinite Accumulation’ โดย Yayoi Kusama ทสถ�น Liverpool Street เพอเปนก�รเนนยำ�ถงวสยทศนและบทบ�ททเหม�ะสมของง�นศลประดบโลกท�มกล�งบรบทของโลกยคใหม ทง�นอ�รตนนไมจำ�เปนตองอยบนหง แตควรเข�ถง กลมกลน และจบตองไดจรงในชวตประจำ�วน

CREATIVE THAILAND I 28

The Creative : มมมองของนกคด

เรอง: กรณศ รตน�มหทธนะ ภาพ: ภรร� ดษฐ�กรณ

อาหารการกนเปนสงหนงทตองตดสนใจทกวน วนละ 3 มอ ลองนกถงแตละวน ทเราตองคดวาจะกนอะไรด มอเชามทง รถขาวเหนยวหมปง รานขาวแกง รานกวยเตยว เบเกอรจากรานสะดวกซอ กาแฟหรอนำาหวานสกแกวจากรถเขนเจาประจำา... เดยวนะ ตวเลอกเรา “เยอะ” จรงหรอ คนเมองหลวงทมชวตเรงรบ ยงมทางเลอกในการกนอยหรอไม

CREATIVE THAILAND I 29

เชฟโบ ดวงพร ทรงวศวะ ยดมนในวถก�รบรโภคอย�งยงยน เฟนห�ผลตภณฑทดตอตวเองและสงแวดลอม เชฟโบมง�นรดตวไมนอยกว�ใคร เปนทงเจ�ของร�นอ�ห�ร คณแมลกสอง พธกร และทำ�ง�นอนๆ อกม�ก แตเธอยนยนขนแขงว� “เร�เลอกได คว�มสะดวกเปนเพยงขออ�ง” บทสนทน�กบเชฟโบในบ�ยวนหนงทร�นโบ.ล�น ทำ�ใหเร�ตระหนกว� วตถดบตนท�งของอ�ห�รนอกบ�นสวนม�ก ลวนม�จ�ก 2 ทหลกๆ คอ โรงง�นอตส�หกรรมหรอฟ�รมขน�ดใหญ อกทงจะห�อ�ห�รประเภทท ‘ไมทำ�ร�ยร�งก�ย’ กดจะไมง�ยนก ตวเลอกอ�ห�รทดเหมอนหล�กหล�ยจ�กนอกบ�น ‘บงคบ’ ใหเร�ตองบรโภคเกลอ นำ�มน นำ�ต�ล ในปรม�ณเกนกว�ทร�งก�ยตองก�ร ไหนจะส�รเคมตกค�งในผกและเนอสตวอกละ ขอนร�งก�ยไมตองก�รเลย แตตองยอมรบว�เร� ‘ไมมท�งเลอก’ ถ� ‘เลอก’ ฝ�กทองไวกบอ�ห�รนอกบ�น แลวเร�จะทำ�อย�งไร?

จรงๆ แลวคนกรงยคนยงมทางเลอกในการกนไหมโบว�ท�งเลอกมนมอย ขนอยกบเร�เลอกหรอไมเลอก เร�ตงใจหรอพย�ย�มจะเลอกแคไหน คว�มสะดวกเปนขออ�ง โมเดรนเทรดปจจบนมของใหเลอกเยอะแยะ เร�แคตองว�งแผนชวตนดหนง ถ�เร�ไปซอของเกษตรอนทรยหรอจ�กผปลกวถยงยนไมได โบรสกว�นนเปนเพร�ะคนไมว�งแผนชวต คดว�ทกอย�งตองสะดวกเท�นน อย�งเวล�นดเจอกนก “10 โมงครงทสย�ม เดยวถงแลวโทรห�นะ” ไมตองว�งแผนอะไรเลย สมยกอนยงไมมโทรศพทมอถอ กตองนดกนดๆ ว� 10 โมงครงจะรออยด�นซ�ยของลโดนะ ถ�ไปไมทนเร�โทรบอกเข�ไมได เพจเจอรกไมม กตองว�งแผนก�รเดนท�ง ไปใหตรงเวล� สงนมนล�มม�ถงอ�ห�รก�รกนดวย พอหวเร�คอยมองห�ของกน อย�งมอเช� ถ�เร�ว�งแผนตงแตเมอว�น หรอตนสปด�ห กส�ม�รถเปน มอเช�ทมคณภ�พได ถ�เร�บอกว�ซอของอ�ทตยละครงมนไมสด แตลมไปหรอเปล�ว�ไปซอร�นสะดวกซอ ของกนทไดกไมสดเหมอนกน เปนของ แชแขง แปรรปดวย ถ�เร�ทำ�เองแลวฟรซไว เช�ม�อนกน โบว�ดกว� สมมตเร�ไปเทยวแลวเจอของดทเกบได ไมใชของสด เชน นำ�ปล� ซอว นำ�ต�ล ทเปนของทำ�มอ เปน artisan products (ผลตภณฑททำ�โดยผผลตร�ยยอยหรอช�งฝมอ) กควรซอเกบไว เพร�ะรว�ม�ถงกรงเทพฯ จะห� ซอย�ก วถก�รกนของคนกรงปจจบน โบว�ทงน�เปนหวงและน�สงส�ร เรมตงแตวตถดบ เร�ไมรว�มนคออะไร ม�จ�กไหน ใครเปนคนปลก ปลกโดยวธไหน เข�ไมบอก แลวเร�จะถ�มใคร เพร�ะมนตงอยตรงนนแลวในซเปอรม�รเกต เพร�ะไมใชของทคนปลกคนทำ�เอ�ม�ข�ยเอง สงทไมธรรมช�ตในอ�ห�รแปรรปกมเยอะ คอรสทถกปรงแตง โมโนโซเดยมกลต�เมต ไลโซเดยม คนกคนชน ไมมไมอรอย นำ�มนหอย ซอวปรงรส ผงปรงรสไก รสหม มนกล�ยเปนรสอตส�หกรรม (industrialized palate) สงข�วผดกะเพร�จ�นหนง ถ�ผข�ยไมใชผลตภณฑพวกน เร�จะรสกว�ไมอรอย เหล�ผข�ยกกลวจะ ‘ไมอรอย’ เดยวลกค�ไมเข� กเลย ตองใส

รสชาตอาหารนอกบานในปจจบนบงบอกอะไรบาง และตางจากสมยกอนอยางไรรสอ�ห�รปจจบนบงบอกคว�มสะดวกสบ�ย คว�มจรงโบว�เร�มตวเลอกนอยลงนะ เพร�ะทกร�นเหมอนกนหมดเลย โมเดรนเทรดสมยนยงข�ยอ�ห�รสำ�เรจรป คอชองท�งจดจำ�หน�ยม�กขน แตคว�มหล�กหล�ยของอ�ห�รลดลง ไปร�นข�วแกงสมยกอน กบข�วว�งพรบเลยนะ แตสมยนคนกนแกงเหมอนๆ กน กนผดเหมอนๆ กน คว�มหล�กหล�ยของร�ยก�รอ�ห�ร ลดลงเยอะ แกงกเหลอแคแกงเขยว แกงแดง แกงสม คว�มหล�กหล�ยของพชผกลดลงเหนไดชด ผดผกรวมมตรประเทศไทย ทกร�นเหมอนกนหมด มข�วโพดออน บรอกโคล กะหลำ�ปล แครอท คะน� จรงๆ ผดผกมหล�ยอย�ง ต�มฤดก�ลไดเลย ผกหว�น ยอดฟกทอง ผกกด ทงคว�มหล�กหล�ยและรสช�ตเปลยนไป ทกวนน ถ�ผดกะเพร�ไมใสนำ�มนหอย สไมดำ� ไมเยม ลกค�ไมกน เปนแบบแผนไปแลวว�ผดกะเพร�ตองเปนแบบน เร�คงไมพดถง ว�ผดกะเพร�แทๆ ตองเปนอย�งไรเพร�ะมนจะไมจบ แตเหนไดชดเลยว�รสอตส�หกรรมมนเข�ม�แทนท

การทมตวเลอกนอยลงน เกดขนเพราะอะไรคว�มจรงสงนเกดม�หล�ยยคแลว ตงแตรนทแมพวกเร�ตองออกไปทำ�ง�นกน รนทผหญงไมอยบ�นทำ�อ�ห�ร วถก�รกนกเปลยนไปโดยสนเชง อย�งรวดเรวดวย สมมตโบพดถง ‘แสรงว�’ ทกคนจะนกถงพระร�ชนพนธในรชก�ลทสอง ตนกรงรตนโกสนทร ฟงดโบร�ณ โบร�ณ แตโบพบสตรแสรงว�ในนตยส�รแมบ�นเมอสก 30 ปทผ�นม�นเอง นตยส�รแมบ�นไมใชนตยส�รช�ววง แตเปนนตยส�รสำ�หรบคนทวไป เข�ยงมสตรแสรงว� แสดงว�เมนนใชเวล�แค 30 ป กล�ยเปนอ�ห�ร ‘โบร�ณ’ ไปแลวในปจจบน ถ�มว�เปนเพร�ะใคร โบว�ผบรโภคเปนคนเลอก เวล�นกก�รตล�ดทำ�ง�น เข�กดว�ผบรโภคตองก�รอะไรแลวทำ�ออกม� มไมกเจ�ทเปนเหมอนบรษทแอปเปล ทมสตฟ จอบส เปนคนสร�งบ�งอย�งขนม� แลวไปบอก ผบรโภคว�คณตองก�รมน แตกอนไมมใครรหรอกว�ชวตเร�ตองก�ร iPhone ตองก�ร Macbook แตผลตภณฑอ�ห�รไมใชแบบนน เข�ทำ�ต�มคว�มตองก�รของคนกน รานโบ.ลานไมทำาอาหารรสอตสาหกรรมทคนคนเคย แลวผลตอบรบจากลกคาเปนอยางไรลกค�ร�นโบ.ล�น มทงชอบไปเลย หรอเกลยดไปเลย ไมมตรงกล�ง (หวเร�ะ) ถ�พดถงเฉพ�ะคนไทยนะคะ คนทชอบจะบอกว� เหมอนทคณย�ยทำ� เปนกลนทเข�รจก คนเหล�นคอมประสบก�รณในอดตแลว เพร�ะเคยกนของคณย�ย แตคนทไมเคยกนฝมอคณย�ยทำ� กไมมรสช�ตอ�งอง (taste reference) ว�เนอสมผสมนตองเปนแบบน กลนตองหอมแบบนน คนเหล�นจะไมเข�ใจเร� เร�ไมไดบอกว�ใครถกหรอผดนะคะ ทกบ�นตมแกงจด ไมเหมอนกน สตรแตละบ�นยอมอรอยทสด เปนรสแบบนนทสงสมกนม� แตพอกนอ�ห�รอตส�หกรรมม�กๆ มนทำ�ใหคนไทยปจจบน ‘ตด’ และเข�ใจว� รสช�ตอ�ห�รตองเปนแบบน พอม�กนของเร�ซงไมเหมอน

CREATIVE THAILAND I 30

เข�จะแยกไมออก ห�กบ�งคนมประส�ทสมผสดเรองอ�ห�ร เข�อ�จบอกไดว�มนแตกต�งกน แตไมรว�ต�งอย�งไรเพร�ะไมมรสช�ตอ�งอง แตกจะมบ�งคนบอกว� สงทโบ.ล�นทำ�คอไมใช แบบนคอไมใช แมแตเชฟร�นอ�ห�รไทยในปจจบน ร�นแรกๆ ทเข�ทำ�ง�นจะเปนตนแบบของเข�ไปตลอด ตอไปเข�ไปทำ�แกงทไหน ไปเปดร�นทไหน กจะทำ�แกงรสนนแบบนน เชฟคนแรกๆ ทเร�ทำ�ง�นดวยจะสงผลม�ก เพร�ะ ตอนแรกยงเปนกระด�ษข�ว เร�ใหใครม�เขยนบนกระด�ษนนเร�กจะล�ยมอคล�ยเข� โบไมรว�เรองนมนน�เปนหวงไหม แตโบเปนหวง เพร�ะเอกลกษณอ�ห�รไทยมนห�ยไป สำ�หรบโบ รสช�ตอ�ห�รไทยตองกลม จะเผดไมเผดกแลวแตประเภทอ�ห�ร อยดๆ จะบอกใหโบทำ�หลนเผดๆ โบทำ�ไมไดเพร�ะโดยลกษณะ หลนมนไมเผด แตคว�มเข�ใจตรงนมนห�ยไป คว�มสมดลของรสช�ตอ�ห�รไทยกมเคมเปรยวเผดหว�น แตไมตองอม�ม ปง ตลอดเวล� อนนเปนเรองน�หวงสำ�หรบอ�ห�รไทย

แลวเราจะทำาอะไรไดบางทจะชวยใหสถานการณนดขนจรงๆ ตองรวมดวยชวยกน ผปรงกควรมจรยธรรมในก�รปรง เมอกอนตอนโบโตขนม� คนทจะเปดร�นอ�ห�ร คนทจะมรถเขนข�ยสมตำ� คอคนทม รสมอด เข�ถงกล�เปดร�น แตปจจบนไมใช มเงนกเปดร�นอ�ห�รได จดประสงคในชวตกต�งกน คนทเปดร�นอ�ห�รสมยกอนเข�ทำ�เพร�ะเข� รว�มคว�มส�ม�รถด�นน เลยเลอกอ�ชพน ตงใจจะทำ�ไปตลอด ไมไดทำ�เพอเงนอย�งเดยว แตปจจบนคนเปดร�นอ�ห�รเพอเงน มองก�รทำ�ร�นอ�ห�รเปนธรกจ เมอเป�หม�ยใหญคอก�รทำ�กำ�ไรสงสด วตถดบทใชกตองถกทสด คว�มสมำ�เสมอของรสช�ตอ�ห�รกตองม ไมมเดยวลกค�บน กเท�กบตองใชวตถดบอตส�หกรรมเพอใหไดรสช�ตคงท อ�ห�รไทย ถ�ทำ�มอจรงๆ ยงไงรสกต�ง ใหโบทำ�แกงเขยวหว�น ใหกนทกวน รสจะไมเหมอนกน ไมมท�ง แตดวยคว�มทเปนร�นอ�ห�ร รสตองเหมอนกน ไมงนลกค�จะบอกไมอรอย รสไมเหมอนทกนวนกอน

แตเชฟโบเปนเจาของรานอาหาร ตองทำาธรกจ เราคดเรองกำาไรขาดทนยงไงโบไมไดเปดร�นอ�ห�รเพอทำ�กำ�ไรสงสด แตทำ�เพอเป�หม�ยอน ในแงธรกจโบทำ�เพอใหจ�ยค�เช�ท เงนเดอนพนกง�นได เหลอนดหนอย เอ�ไวทำ�อะไรทอย�กทำ� เชน เอ�ไปถอยเครองโมแปงม�ใช ไมตองหยบยม แตไมไดเกบทกเมด เร�เลยส�ม�รถทำ�อะไรหล�ยอย�งได ผถอหนกเข�ใจ เพร�ะเข� คดว�ไมน�จะไปรอดแลวตงแตตน (หวเร�ะ) เมอ 9 ปทแลว จะเปดร�นอ�ห�รไทย พอโบข�ยฝนว�จะเปดร�น อ�ห�รไทยททกอย�งทำ�ดวยมอ เปนผลตภณฑเกษตรอนทรย ทกคน มองหน� ถ�มว�จะบ�หรอ ไมมใครเข�ม�นงตำ�นำ�พรก คนกะทเองแลว แตสดท�ยมนกพสจนตวเอง เพร�ะไมมคนอนทำ� เลยยงทำ�ใหมอะไร แตกต�งจ�กคนอนๆ ถ�เจ�ของร�นอ�ห�รเลอกใชวตถดบอตส�หกรรม มนถกกว�แนนอน ไมตองยงย�ก ไมตองใชคนเยอะ แตอย�งทนตำ�เครองแกงเอง กว�จะปอกหอมปอกกระเทยมเสรจกใชเวล�น�น

คนทำาอาหารคอคนทรบผดชอบชวตคนอน เราควรเลอกสงดใหเขากน ไมควรตองมาทำาการตลาดอะไรจากสงน เพราะเปนสงทควรทำาอยแลว แตผบรโภคกยงไมมความอยากรอยากเหนขนาดนน ความจรงควรจะถามนะ เพราะเปนสงทคณกำาลงจะกน ผกมาจากไหน ใครปลก ปลกยงไง

CREATIVE THAILAND I 31

เวล�ใชของเกษตรอนทรย ใช artisan products ถ�เร�ไปใหถงผผลตจรงๆ มนไมไดแพงขน�ดนน เพยงแตมนมก�รจดก�รทย�กขนนดหนอย เข�ไมไดมคอลลเซนเตอรใหเร�โทรไปสงแลวของม�สงทนท บทสนทน�จะย�วขน เชน พนอยคะ ถ�อนนหมดแลวจะใชอะไรแทนด แลวไดกกโล หนจะใชพอไหม หรอจะไมใชด มนย�กลำ�บ�กขน ทำ�ใหเปนสตรม�ตรฐ�นกไมได ซงคนในวงก�รร�นอ�ห�รไมชอบ เพร�ะมนคมไมอย cost รวไหล โดนโกง แตจรงๆ ทำ�ได ถ�ลงมอเอง

วตถดบหรอเครองปรงอะไรบางทเชฟโบจะไมเลอกใชของอตสาหกรรมกะทคะ ตองคนสดทกวน ใชกะทสำ�เรจรปไมได รสช�ตต�งกนโดยสนเชง ก�รแตกตวของกะทกต�งกน เวล�ทำ�แกง เร�เคยวกะทใหแตกมน มนำ�มนออกม�กอนจงเอ�เครองแกงลง แตกะทสำ�เรจรป มนผ�นกระบวนก�ร ม�แลวเพอไมใหเปนกอนตอนอยในกลองในกระปอง ดงนนเคยวยงไงก ไมแตกมน ไมแยกชน ดงนนจ�กก�รผดเครองแกงกบนำ�มน เลยกล�ยเปนก�รตมเครองแกงในของเหลว ผลคอกลน เนอสมผส และอนๆ ก แตกต�งกน หรอนำ�ต�ลมะพร�ว เร�ตองไปเอ�ถงสวนมะพร�ว เพร�ะเข�ไมสง ใหคนอนไปเอ�กไมไดนะ เพร�ะเข�อย�กเหนหน�เร� (หวเร�ะ) แตตอนนไมถ�มห�เร�แลว ถ�มห�ลกแทน เข�มคว�มสขในก�รพ�ยเรอใหเดกนง เจ�เดกกมคว�มสขในก�รนงเรอ กเลยตองยกโขยงกนไปเอ�นำ�ต�ล (หวเร�ะ) เกลอ ตอนนใชของฝงบ�งปะกง กตองไปเอ�ทสมทรปร�ก�รส�ยเก� กะปกดวย นอยม�กทเร�จะใชของมแบรนด ซอว นำ�ปล� นจะใชของมแบรนด แตกเปนโรงง�นขน�ดเลก ของทโบ.ล�นใช ห�ในซเปอรม�รเกตไมได อย�งคนททำ�นำ�ปล�ใหเร� ถ�มเร�ว� ทร�นมใหนำ�ปล�พรกใหแขกไหม เร�บอกว�มคะ เข�บอก คณโบอย�ทำ�เปนโถใหญๆ ไวนะ ผมเสยด�ยนำ�ปล�ผม ไวลกค�สงถงคอยทำ� เพร�ะเข�เหนคณค�ของผลตภณฑของเข�

หลายรานทใชผลตภณฑดขนาดนจะใชจดนในการทำาการตลาด แตทำาไมโบ.ลานไมคอยพดถงโบรสกว�มนไมไดจำ�เปนขน�ดนนทจะโปรโมตเรองใชของเกษตรอนทรย เพร�ะเปนสงทคนทำ�อ�ห�รควรจะทำ�อยแลว เหมอนเรองตดสตกเกอรผลตภณฑ GMO หรอตดสตกเกอรออรแกนก โบคดว�คนทปลกแบบ ออรแกนกไมควรตองตดสตกเกอร คนทปลกแบบใชส�รเคมใชย�ฆ�แมลง นนต�งห�กควรจะตดสตกเกอรบอก ว�ฉนใชส�รเคมในก�รปลกหรอ ก�รผลต แตมนกลบกน คนทำ�อ�ห�รคอคนทรบผดชอบชวตคนอน เร�ควรเลอกสงดใหเข�กน ไมควรตองม�ทำ�ก�รตล�ดอะไรจ�กสงน เพร�ะเปนสงทควรทำ�อยแลว แตผบรโภคกยงไมมคว�มอย�กรอย�กเหนขน�ดนน คว�มจรงควรจะถ�มนะ เพร�ะเปนสงทคณกำ�ลงจะกน ผกม�จ�กไหน ใครปลก ปลกยงไง วธสอส�รคอเร�พย�ย�มใสคำ�เหล�นลงในเมน เชน “หมอนทรย” “ไกทเลยงดวยสมนไพร” “กงจ�กพงง�” โบรสกว�ถ�อยดๆ อธบ�ยย�วยด

ม�โชวออฟว�เร�ใชของอะไร ลกค�อ�จไมไดสนใจ แตถ�เร�ใสลงไปในเมน ลกค�ทสนใจ เข�จะถ�มเอง

มคนบนวา ของออรแกนกราคาแพง ผกแพง ประเทศนสลดหนงจานราคาแพงกวาขาวขาหม เชฟโบคดอยางไรโบเชอว�ถ�ผบรโภคตงใจห�คนข�ยของอนทรยทร�ค�เปนมตร จะเจอแนนอน ปจจบนเกษตรกรรวมตวกน มหล�ยเครอข�ยหล�ยกลม เข�พย�ย�มจะเอ�ของม�ใหถงมอคนกรงในร�ค�ทไมน�กลว ขนอยกบว� เร�จะห�หรอไมห� อย�งกลมของพตอยทโบซอจ�กเข� ร�ค�เข�ยงเปน 5 บ�ท 10 บ�ท อยเลย แลวกไดรบก�รรบรอง มตร� Organic IFOAM สงออกไปอยได หล�ยโรงเรยนท�งเลอก เชน โรงเรยนทอส เอ�เกษตรกรตวจรงม�ข�ยเลย เกษตรกรเหนร�ค�ของในโมเดรนเทรดเข�จะตกใจ ฉนปลกเองยงไมถงเลย มน�เกษตรกรทปลกผกอนทรยยงจนอย เพร�ะเงนมนไปอยทคนกล�ง เดยวนสงของอนทรยในเฟซบกไดไมตองออกจ�กบ�น มตล�ดอนทรยทไหนบ�ง ข�วส�รมหมด เร�แคเปดห� ระหว�งสปด�หหรอระหว�งเดอนเร�กตองว�งแผนนดหนงว�ควรไปตล�ดไหน ผผลตเองเข�กตนตวขนม�ก เร�ในฐ�นะผบรโภคกตองออกไปห� ไมใชรอใหเข�ม�เค�ะประตบ�น

แปลวาถาเราอยากเปนผบรโภคชางเลอก เราตองขวนขวายดวยปจจบนเร�ห�ของเหล�นไดง�ยขนม�กจรงๆ ถ�เทยบกบ 8-9 ปกอนทโบเรมทำ�ร�น ตอนนนโบประก�ศกร�วเลยว�จะใชแตของอนทรย แตสงเดยวทไปห�ซอแลวเข�ข�ยใหคอ ข�ว สวนพวกตะไคร โหระพ� เข�เปนบรษทใหญททำ�สงนอก เข�บอกอย�งตำ�ตองซอ 50 กโลกรมคะ (หวเร�ะ) แลวโบจะเอ�กะเพร� 50 กโลม�ทำ�อะไร แตปจจบนเปลยนไปเยอะม�ก เกษตรกรร�ยยอยมเยอะม�กขน กรงเทพฯ เปนทำ�เลทดม�ก เพร�ะจงหวดรอบๆ มเกษตรกรกระจ�ยอยทำ�เกษตรอนทรย โบว�ถ�ห�ไมได แปลว�คณไมห� ตงแตวนแรกทเปดร�น โบห�ข�วไดอย�งเดยว แตวนน ห�วตถดบอนทรยไดประม�ณ 95% ของทใชอย แตเปนออรแกนกทไมไดมประก�ศนยบตร แตโบไปเยยมสวนเข� แลวดเอง เหนเอง ว�ออรแกนกจรงๆ

มเคลดลบอะไรอกบางทจะเพมทางเลอกในการกนสำาหรบ คนกรงคนทอย�กกนของอนทรยกแคตองว�งแผนชวตหนอย แลวจะไดของดท ไมแพง หล�ยอย�งปลกเองไดนะ กะเพร� โหระพ� พรก พรกนทกคนบอกเปนเสยงเดยวกนว�ทำ�ใหเปนออรแกนกย�กม�กและเปนสงทเข�ฉดย�เยอะ แตโบปลกแลวมนไมต�ย ยงครวบ�น ใชพรกไมเยอะ กปลกเองเถอะ ไมตองซอ แตไมไดบอกว�กระเทยม หอม กตองปลกเองนะ อนนนเกนไป (หวเร�ะ) เร�อ�จลงทนลงแรงกบตนแรกสกนดหนง หลงจ�กนนมนกงอกของมนเอง เร�เดนไปเดดม�ใชเท�ทอย�กใช โบสนบสนนใหเดนง�นโอทอป ถ�เร�เข�ไปคย จะรเลยว�คนนเปนเกษตรกรตวจรง คณป�ม�เอง ทงสวนทงน�ม�ข�ยเอง กระเทยม หอม

CREATIVE THAILAND I 32

เชฟโบกนอาหารจงกฟดไหมกนบ�ง จงกฟดนจะกนวนทแฮงกโอเวอร(หวเร�ะชอบใจ) มนชวยนะ เพร�ะอ�ห�รอตส�หกรรมคอ เกลอ นำ�ต�ล นำ�มน วนทเร�แฮงกโอเวอร ถ�ไดสงนเร�กจะกลบสสมดลเรว (หวเร�ะ) แมแตลก ถ�โบห�มไมใหลกกนจงกฟด วนหนงเข�ออกไปจ�กออมอกเร� เข�กเจออยด เร�กนกบเข� กอธบ�ยใหฟงได บ�งครงทตองกนจงกฟดกเปนเพร�ะโบไมไดว�งแผนชวต เชน ไปสน�มบนตอนตหนงครง กมแตร�นจงกฟด คอถ�ใหโบกนอ�ห�รไทยในสน�มบน โบอ�จจะเลอกกนจงกฟดดกว� (หวเร�ะ) แตสงทกนนอยลงเยอะคอบะหมกงสำ�เรจรป ตอนทำ�ง�นอย เมองนอกกนบอย เพร�ะร�ค�ถก สะดวก รสช�ตอตส�หกรรมถกป�ก ไมตองคดม�ก กลบม�เทๆ กนแลวกนอนได ล�สดพอกลบไปกน คงเพร�ะไมไดกนน�นแลวเลยไมชน รสช�ตมนแหลมขน แรงขน กเปนเหตผลว�ทำ�ไมคนกนอ�ห�รอตส�หกรรมม�กๆ แลวพอม�กนอ�ห�รปรงปกต จะรสกว�ไมมรสช�ต โบไมไดหม�ยถงอ�ห�รจดนะ เร�พดถงอ�ห�รปรงปกต แคไมไดปรงดวยเครองปรงอตส�หกรรม เข�จะรสกว�รสช�ตมนไมโดน ไมถง ซงน�กลวนะ

พรกแหง ซอเกบไวไดไมเสย ร�ค�กจะไมแพงเพร�ะไมไดผ�นพอค�คนกล�ง กคยกนตอไดหลงจ�กนน ป�สงใหหนอย เกษตรกรหล�ยคนเข�กแพกสง ใหนะ วธง�ยๆ ทจะรว�นเกษตรกรเปนตวจรงหรอเปล�คอใหถ�มเข�ว� “เอ�ไปทำ�อะไรกนคะ” ถ�เข�ปลกจรงเข�จะร เพร�ะเข�จะมของเยอะม�กจนตองห�วธทำ�กนใหหมด บ�งเจ�ผลตภณฑเยอะม�ก เข�บอกสวน อยเชยงใหมคะ เร�กงงว�เชยงใหมมนปลกไดหล�กหล�ยขน�ดนเลยเหรอ เข�บอกเข�มสวนแลวปลกไดทกอย�ง ทำ�ประก�ศนยบตรปลอมแลวเอ�ไปตดกมนะ โบถงบอกว� จะกนอะไรตองดหน�คนปลก ตองออกแรง นดหนง เกษตรกรบอกโบว� ใหกนนอย กนหล�กหล�ย เพร�ะแตละอย�งเข�ใชย�ไมเหมอนกน (หวเร�ะ) มผกทไมใหกนคอผกกระเฉด ยกเวนเจอเกษตรกรทปลกเอง ผกกระเฉดอย�กไดข�วอวบ เข�กตองฉดย�ใหข�ว และอวบ เหมอนในหนงสอเรยน ก.พ.อ. ตอนเดกๆ เคยสอนว�ผกตองเลอกทผวตง ไมชำ� ปล�ใหเลอกเหงอกแดงต�ใส เนอไมบม เข�กใสย�ใหเปนต�มนนทกอย�งเลย นเปนอกอย�งหนงทเร�ควรตองปรบทศนคตว� ของสวยหรอไมสวย คออะไร ของสวยเปะอ�จเตมไปดวยส�รเคม ตองมคว�มร ว�สมหน�ต�แบบนกนไมได หน�ต�แบบนพอไหว ถ�ไมมคว�มร กเท�กบเร�ไมมท�งเลอก

Creative Will : คด ทำา ด

CREATIVE THAILAND I 34

“Give what you can, Take what you need” ขอความเชญชวนแบบตรงไปตรงมาวา “อยากกนอะไรกหยบได และเมอมโอกาสกมาเตมใหคนอนๆ” จากโปรเจกต The Little Free Pantry หรอ“ตกบขาวฟร” น เปนแนวคดทเกดจากผคนธรรมดาทอยากแบงปนสงทมไมวาจะเปนอาหารหรอของใชใหสำาหรบคนยากไรหรอคนอนๆ ทจำาเปนตองใช ไดมาหยบของทนำามาใสไวไปไดฟรๆ โดยขาวของสวนมากทถกนำามาใสไวเสมอกมกจะเปนขาวปลาอาหารและขาวของเครองใชทไมไดม ราคาแพงแตอยางใด ทวากลบสามารถเตมเตมความตองการ และเปนทางเลอกใหคนยากไรไดอมทองหรอไดใชสงของทจำาเปนในชวตไดจรง

ไอเดยเพอก�รแบงปน Little Free Pantry นเปนโปรเจกตทเกดขนม�ตงแตเดอนพฤษภ�คม ป 2016 เมอเจสสก� แมกคล�รด หญงวย 43 ป เรมตนนำ�ตใสของหน�ต�คล�ยตไปรษณยทมก�รประดบตกแตงสวยง�มม�ตงไวบรเวณหน�บ�นของตวเองในเมองเฟยเอตตวลล รฐอ�รคนซอ สหรฐอเมรก� เพอเปดใหผคนทผ�นไปผ�นม�รวมกนนำ�อ�ห�รแหงหรอข�วของเครองใชต�งๆ ม�ว�งไวเพอก�รบรจ�ค โดยทไมว�ใครกต�มทตองก�รข�วของในตน จะส�ม�รถเลอกหยบของไปไดเลยโดยไมมเงอนไขใดๆ ในขณะเดยวกน ทกคน กส�ม�รถนำ�สงของทอย�กแบงปนม�ใสไวในตไดเชนเดยวกน เจสสก�บอกว� ครงแรกๆ ทเรมทำ� เธอจะหมนคอยม�ดว�ของในตจะหมดหรอยง แตกพบว�มคนนำ�ของม�เตมไวใหโดยตลอด และ Little Free Pantry ยงเพมไอเดยตอยอดยงขนดวยก�รสร�งสรรคธมก�รใหสำ�หรบตแพนทรเลกๆ ใบนไดดวย เชน ธมตทเปนของใชสำ�หรบเดกๆ ทโรงเรยน ธมตอ�ห�รสำ�หรบง�นป�รต หรอวนครสตม�ส เปนตน และในปจจบนโปรเจกตดงกล�วกยงคงดำ�เนนก�รตอเนอง พรอมขย�ยพนทไปยงบรเวณต�งๆ เพมขนอกม�กม�ย ขณะทอกหนงก�รลงมอทน�รกไมแพกนม�จ�กเดกนอย ‘เบลค’ วย 6 ขวบ เข�เลอกตงโตะแบงปนของเลนทหน�บ�น เพอใหคนทอย�กไดของเลนชนไหนกม�รบไปไดเลยฟรๆ คว�มคดก�รแบงปนของเลนของเบลค เกดขนหลงจ�ก

ทเข�บนว�หองของเข�เตมไปดวยของเลนม�กม�ยเกนไปจนอย�กเอ�ไปทง เมอแมของหนนอยไดยนดงนน จงบอกเบลคว� เข�ควรจะดใจทมของเลนม�กม�ยขน�ดน และยงมเดกอกม�กทไมมโอก�สทจะมแมแตของเลน ซกชนเดยว นนจงเปนจดเรมตนใหเข�เกดไอเดยทจะนำ�ของเลนทงหล�ยม�ตงโตะบรจ�คทหน�บ�นของตวเอง พรอมกบเลอกของเลนชนทชอบม�ตงและแปะป�ย “ของเลนแจกฟร” ใหกบคนทเดนผ�นไปม� หรอคนทอย�กจะเอ�ไปบรจ�คใหกบเดกผย�กไรและไมมของเลนกไดเชนกน และเมอม�ดทผลง�น ในวนแรกหนนอยเบลคไดมอบของเลนใหกบ ผรบเหม�ทกำ�ลงทำ�ง�นใหกบบ�นฝงตรงข�ม ซงผรบเหม�จะนำ�ของเลนชนนไปใหกบหล�นช�ยของเข� หลงจ�กนนกมอกหล�ยครอบครวแวะเวยนม�รบของเลน ซงสงทดไปกว�นนกคอ บ�งครอบครวกนำ�ของม�รวมบรจ�คเพม บ�งครอบครวนำ�ของเลนม�แลกเปลยนเพอจะไดของเลนทพวกเข�อย�กได เดกๆ กจะไดไมตองซอใหม และส�ม�รถนำ�บ�งชนทไมคอยไดเลนแลวม� บรจ�คตอไป จนท�ยทสด เบลคไดนำ�ของเลนทเหลอทงหมดไปบรจ�ค ใหกบท�งโรงเรยน เพอเปนร�งวลใหกบเดกๆ ทมคว�มประพฤตดตอไป ตวอย�งก�รลงมอทำ�ทเกดจ�กก�รคด ทำ� ด ของโปรเจกตเลกๆ โดยคว�มรวมมอรวมใจของคนในชมชนน สะทอนถงจดกำ�เนดอนสวยง�มใหสงคมไดเรยนรถงก�รอยรวมกนโดยคำ�นงถงผอน เพร�ะไมว�จะมม�ก หรอนอย เร�กเลอกทจะแบงปนไดเสมอ la

marde

moc

rat.c

om

ทม�: บทคว�ม “Little Street Pantry Where People Can Leave Products For Those In Need” จ�ก boredpanda.com / บทคว�ม “My Son Set Up “Free Toy” Stand For Kids In Need” จ�ก boredpanda.com / facebook.com/littlefreepantry / littlefreepantry.org

เรอง: ปยะพร สวสดสงห

boredp

anda

.com

Adisak WattanatantaAtelier2+Bora HongDoonyapol Srichanease studioFull Scale StudioINLY+กอปรIssaraphapKrit Phutpim - Dots Design StudioMONOWNaroot PitisongsawatNuttakorn TungyouphuvadolNiti Plookvongpanito-d-aPANTANG StudioPHTAAStudio 248SATAWATSecret of WoodsTeerapoj TeeropasTHINKK Studio56th Studioสมถวล wood maker-

m ak e

www.anonymouschair.com

#anonymouschair#issaraphap