อปกรณพนฐานระบบไฟฟารถยนต เปนอปกรณทรถยนตทกคนตองม จงมความส าคญและจ าเปนอยางยงทชางซอมระบบไฟฟารถยนต จะตองศกษาและท าความเขาใจ เพอใหสามารถเลอกใชไดอยางถกตองเหมาะสมกบงาน อปกรณพนฐานระบบไฟฟารถยนต หากศกษาตามคมอซอมระบบไฟฟารถยนตของบรษทผผลต จะหมายถง ชดแหลงจายพลงงาน (Power Source) ซงประกอบดวยอปกรณหลกๆ เชน แบตเตอร ฟวส สวตชจดระเบด รเลย เปนตน

1. แบตเตอรรถยนต 2. ฟวส 3. สวตชจดระเบด 4. รเลย 5. สายไฟในรถยนต 6. สญลกษณอปกรณในงานไฟฟารถยนต

สาระส าคญ

หนวยท 3 เรอง อปกรณพนฐานระบบไฟฟารถยนต

สาระการเรยนร

1. นกเรยนสามารถบอกหนาทและการน าแบตเตอรไปใชงานไดอยางถกตอง 2. นกเรยนสามารถตรวจเชคแบตเตอรรถยนตได 3. นกเรยนสามารถชารจไฟใหแบตเตอรรถยนตไดอยางถกตอง 4. นกเรยนสามารถอธบายหนาทและความส าคญของฟวสได 5. นกเรยนสามารถตรวจสอบและเปลยนฟวสได 6. นกเรยนสามารถตรวจสอบขวของสวตชจดระเบดแบบตางๆได 7. นกเรยนสามารถอธบายโครงสรางและการท างานของรเลยได 8. นกเรยนสามารถตรวจสอบขวและตอรเลยใชงานได 9. นกเรยนบอกโคดสสายไฟและสญลกษณของอปกรณในระบบไฟฟารถยนตได

จดประสงคการเรยนร

ค าสง : ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว โดยท าเครองหมาย (X) ลงใน กระดาษค าตอบ

1. ขอใดไมใชหนาทของแบตเตอรในรถยนต ก. จายกระแสไฟฟาใหกบระบบจดระเบดขณะสตารทรถยนต

ข. จายกระแสไฟฟาใหกบอปกรณอ านวยความสะดวก ค. ผลตกระแสไฟฟาใชในรถยนต ง. เกบพลงงานไฟฟาส าลอง 2. การถอดแบตเตอรรถยนตควรท าสงใดเปนล าดบแรก ก. ถอดขวแบตเตอร ข. ถอดเหลกยดแบตเตอร ค. ถอดขวบวก ง. ถอดขวลบ 3. การตอแบตเตอรเพอใชงานในรถยนตทใชไฟ D.C 24V จะตองตออยางไร ก. ขวบวกลกท 1 ตอกบขวลบลกท 2 ขวบวกลกท 2 ตอกบขวลบลกท 1 ข. ขวบวกลกท 1 ตอกบขวบวกลกท 2 ขวลบลกท 2 ตอกบขวลบลกท 1 ค. ขวบวกลกท 1 ตอกบขวลบลกท 2 ขวบวกลกท 2 ตอใชงาน และขวลบลกท 1 ตอลงกราวด ง. ตอขวลบทง 2 ลกลงกราวดและขวบวกทง 2 ลกตอใชงาน

4. เมอแบตเตอรถกใชงานไปจนท าใหระดบน ากรดลดลง เหตใดจงเตมน ากลน ก. เพอรกษาระดบความเขมขนของกรดใหคงท ข. เพอรกษาระดบน ากรดใหไดระดบ ค. เพอใหกรดเจอจางลง ง. เพอลดอณหภมใหแบตเตอร 5. การชารจไฟแบบชาควรใชกระแสไฟในการชารจเทาใด ก. 7 – 10 % ข. 10 – 15 % ข. 15 – 20 % ง. 20 - 25 % 6. ฟวสทใชในรถยนตมหนาท ก. ชวยใหกระแสไฟฟาไหลผานไดสะดวก ข. ควบคมกระแสไฟฟา ค. ตดทางไฟฟา เมอมกระแสไฟเกน ง. ตดและตอวงจรเพอควบคมการท างาน 7. ขอใดทไมใชขวของสวตชจดระเบดรถยนต แบบ 3 ขว ก. ขว Acc ข. ขว AM ค. ขว St ง. ขว Ig

แบบทดสอบกอนเรยน หนวยท 3 เรอง อปกรณพนฐานระบบไฟฟารถยนต

8. ขอใดไมใชสวนประกอบของรเลย ก. ชดขดลวดความรอน ข. ชดหนาสมผส ค. แมเหลกไฟฟา ง. สปรงดงคอนแทก 9. สายไฟมสพนเปนสด ามสขาวเปนแถบ ขอใดบอกโคดสของสายไฟถกตอง ก. B - V ข. B – W ค. V- B ง. W – B 10. รเลย BOSH ทระบตวเลข 30 85 86 87 ไวทขว ขวคใดเปนขดลวด ก. 30 – 85 ข. 85 - 86 ค. 86 - 87 ง. 30 - 86

หนวยท 3 อปกรณพนฐานระบบไฟฟารถยนต

อปกรณพนฐานระบบไฟฟารถยนต จดเปนอปกรณหลกส าคญของรถยนต ทรถยนตทกคนตอง

มเพราะเปนอปกรณทมหนาท จายไฟใหวงจร ควบคมวงจร และปองกนวงจร ซงประกอบดวย

1. แบตเตอรรถยนต (Battery) แบตเตอร หมายถง อปกรณทท าหนาทจดเกบพลงงานไฟฟาส ารอง เพอใชใน ขณะท

เครองยนตยงไมท างาน เปนอปกรณทสามารถแปลงพลงงานเคมใหเปนพลงงานไฟฟาไดโดยตรง แบตเตอรเปนอปกรณทมราคาแพงและเสยหายไดงายหากการดแลรกษาไมดพอหรอใชงานผดวธ อายการใชงานของแบตเตอรแตละชนดจะแตกตางกน ขนอยกบการใชงาน การบ ารงรกษา การประจไฟ และอณหภม

หนาทของแบตเตอรรถยนต คอ จายกระแสไฟฟาใหกบอปกรณตางๆ ในรถยนต เชน มอเตอรสตารท ระบบจดระเบดในขณะสตารทเครองยนต เพอเปนการเรมตนการท างานของเครองยนต นอกจากนยงท าหนาทจายกระแสไฟฟาใหกบอปกรณเครองใชไฟฟาอนๆ ในระบบไฟฟารถยนต ขณะทเครองยนตยงไมท างาน เชน ระบบไฟสองสวาง วทย ไฟฉกเฉน เปนตน

รปท 3.1 แบตเตอรและสญลกษณของแบตเตอรรถยนต

1.1 โครงสรางและสวนประกอบของแบตเตอร แบตเตอรทนยม ใชกบรถยนตทวๆ ไป ซงเปนประเภทแบบตะกว - กรด โดยมโครงสรางท

ส าคญเปนสวนประกอบ ดงน

1.2 หลกการท างานของแบตเตอร

แบตเตอร ใชหลกการเกดปฏกรยาเคม ระหวางกรดซลฟลกกบแผนธาตในแบตเตอร ซงประกอบดวย แผนธาตบวก ท าจากตะกวออกไซด (PbO2) และแผนธาตลบท าจากตะกวบรสทธ (Pb) ทงสองแชอยในน ากรดซลฟลกเจอจาง (H2SO4) ทมคาความถวงจ าเพาะระหวาง 1.260 - 1.280 (ทอณหภม 20 องศาเซลเซยส) เมอน าอปกรณไฟฟามาตอเขากบแบตเตอร กระแสไฟจะไหลออกจากแบตเตอร ท าใหปฏกรยาเคมภายในแบตเตอรเปลยนไป แผนธาตบวกและแผนธาตลบจะกลาย เปนตะกวซลเฟต (PbSO4) กรดจะกลายเปนตะกอนสขาวไปเกาะอยกบแผนธาตทงสอง ท าใหกรดเจอจางลง (มความเปนกรดนอย) คาความถวงจ าเพาะ (Specific Gravity) จงลดลง ขณะท าการชารจไฟใหกบแบตเตอร กระแสไฟฟาทถกปอนเขาไป จะท าใหเกดปฏกรยาเคมภายในแบตเตอร คอ ซลเฟต (SO4) ทเกาะอยกบแผนธาตบวกและแผนธาตลบ จะหลดออกมาละลายในน า เกดเปนกรดก ามะถนทมคาความถวงจ าเพาะประมาณ 1.260 - 1.280 ดงรปท 3.3

ขวลบ (Negative terminal) ขวบวก (Positive terminal)

ตวท าปฏกรยา (กรดซลฟลก) Electrolyte solution (dilute sulfuric acid) เปลอกหมอ (Protective casing)

ฝาปด (Vent caps)

สะพานไฟ (Cell connectors)

แผนธาตบวก (ตะกวออกไซด) Positive electrode (lead dioxide)

แผนธาตลบ (ตะกว) Negative electrode (lead)

แผนกน (Cell divider)

รปท 3.2 แสดงโครงสรางสวนประกอบของแบตเตอรรถยนต

1.3 ชนดของแบตเตอร

แบตเตอรทใชกบรถยนต สามารถแบงออกไดเปน 2 ชนด ตามลกษณะโครงสรางของแบตเตอร ไดแก

1.3.1 แบตเตอรชนดเปยกหรอชนดตะกวกรด เปนชนดทนยมใชกนมาก เพราะราคาถก

แบตเตอรชนดนสามารถแบงยอยตามการใชงาน ออกไดเปน 2 แบบ

1.3.1.1 แบบทตองเตมน ากรดและดแลน ากลนบอยๆ อยางนอยสปดาหละ 1 ครง

1.3.1.2 แบบทไมตองดแลบอย แบบ MF (Maintenance Free) บางทเรยกวา “แบบกงแหง”

ซงจะมอตราการระเหยของน ากรดนอย จะมฝาเปด – ปดเพอใหเตมน ากรดลงไปในครงแรกได แตฝา

จะมชองใหกาซหรอไอน าระเหยออกมาไดนอยมาก

แบตเตอรทง 2 แบบนจะมอายการใชงานโดยประมาณ 1.5 – 2 ป ทงนกขนอยกบสภาพการใช

งาน และการดแลรกษา ถามการดแลรกษาดอยสม าเสมอ จะท าใหแบตเตอรรถยนต มอายการใชงานท

ยาวนาน ขน อยางไรกดเมอถงอายการใชงานกควรทจะเปลยนแบตเตอรลกใหม

รปท 3.3 แสดงการเกดปฏกรยาภายในแบตเตอร

Charge e- Charge e- Discharge e-

Discharge e-

Pb anode PbO2 cathode

H2SO4

1.3.2 แบตเตอรชนดแหง

แบตเตอรชนดนไมตองเตมน ากลน มความทนทานและมอายการใชงานทยาวนานกวาแบตเตอร

ชนดตะกวกรด แตมราคาสงกวาอายการใชงานโดยประมาณ 5-10 ป แบตเตอรชนดนไมมฝาเปด – ปด

ส าหรบเตมน ากลน หรอหากมกจะถกซลทบฝาเปด – ปด เอาไว แตจะมชองส าหรบสองเพอตรวจเชค

ระดบไฟของแบตเตอร (ตาแมว)

1.4 ความจของแบตเตอร

ความจของแบตเตอร หมายถง ความสามารถในการจดเกบพลงงานของแบตเตอร มหนวยเปน แอมแปรชวโมง (Ampere-Hour หรอ Ah) เชน แบตเตอรขนาด 12V 100Ah หมายความวา แบตเตอรมขนาดแรงดน 12 โวลต มกระแส 100 แอมแปรชวโมง ซงหมายถง แบตเตอรจะสามารถ

รปท 3.4 แบตเตอรแบบเปยก และแบตเตอรแบบ MF

รปท 3.5 แบตเตอรชนดแหง ทมา : http://batterybbdelivery.blogspot.com

แบตเตอรทวไป แบตเตอรแบบ MF

จายกระแสไฟฟาใหกบเครองใชไฟฟาทกนกระแสไฟฟา 1 แอมแปรอยางตอเนองไดเปนเวลา 100 ชวโมง หรอแบตเตอรสามารถจายกระแสไฟฟาใหกบเครองใชไฟฟา ทกนกระแสไฟฟา 10 แอมแปรไดอยางตอเนองเปนเวลา 10 ชวโมง

1.5 การตรวจสอบแบตเตอร การตรวจสอบแบตเตอรสามารถท าไดงายๆ 2 วธ คอ 1.5.1 ตรวจสอบดวยสายตา เปนการตรวจสอบสภาพทวไปของแบตเตอร ไดแก

1.5.1.1 ตรวจสอบระดบน ากรดในแบตเตอร จะตองไมสงเกนระดบสงสด (Upper Level) และไมต ากวาระดบต าสด (Lower Level) โดยปกตแลวจะเตมใหอยในระดบสงสด เพองายตอการสงเกตการเปลยนแปลง หากพบวาระดบน ากรดในแบตเตอรลดลง ใหเตมน ากลนส าหรบเตมแบตเตอร

1.5.1.2 ตรวจสอบขวของแบตเตอรวามความสกปรกตางๆ และการหลวมของขวแบตเตอร ทจะเปนอปสรรคตอการน ากระแสไฟฟาหรอไม

1.5.1.3 ตรวจสอบเปลอกหมอแบตเตอร วามสภาพบวม บดเบยวเสยรปทรงหรอมรอยแตกราวหรอไม

รปท 3.6 แสดงเสนบอกระดบน ากรดในแบตเตอรชนดเปยก

ระดบสงสด Upper level

ระดบต าสด Lower level

1.5.2 ตรวจสอบโดยใชเครองมอ 1.5.2.1 ตรวจสอบโดยใชมลตมเตอร ตรวจวดแรงเคลอนไฟฟาของแบตเตอร (วดโวลท)

วธตรวจสอบ ใชมลตมเตอรปรบยานการวดไปท วดแรงเคลอนไฟฟากระแสตรง DCV 50 ใชสายวดดานบวก (สายสแดง) ของมลตมเตอรตอกบขวบวกของแบตเตอรและใชสายวดดานลบ (สายสด า) ของมลตมเตอรตอกบขวลบของแบตเตอรแลวอานคาจากสเกลทตรงกบเขมวด

หมายเหต ดวธอานคาเครองมอวดจากหวขอเครองมอวดทางไฟฟา หนวยท 2 หวขอ 2.1.1

รปท 3.7 แสดงการเกดกรดเกลอทขวแบตเตอร ทมา : http://bsds.nanasupplier.com

รปท 3.8 แสดงการวดแรงเคลอนของแบตเตอร

1.5.2.2 ตรวจสอบดวยไฮโดรมเตอร เปนการตรวจวดคาความถวงจ าเพาะของน ากรดในแบตเตอร โดยคาทวดไดจากไฮโดรมเตอรจะเทยบเปนเปอรเซนแรงเคลอนไฟฟา ในแบตเตอร ตารางท 3.1 คาความถวงจ าเพาะของน ากรดในแบตเตอรตอปรมาณไฟเปนเปอรเซนต

ความถวงจ าเพาะ แรงดนไฟฟา ปรมาณไฟ % 1.250 1.230 1.200 1.170

12.60 V 12.40 V 12.20 V 12.00 V

100 % 75 % 50 % 25 %

1.6 การใชงานแบตเตอร

ภายในแบตเตอร ขนาดแรงเคลอน 12 V จะมเซลลไฟฟา ทงหมด 6 เซลล ตอกนแบบอนกรม โดยแตละเซลลมแรงเคลอนไฟฟา 2 โวลต เซลลทงหมดอาจบรรจอยภายในกลองเดยวหรอแยกกลองกได การน าแบตเตอรไปใชงานมความแตกตางกนออกไป เชน ในบางงานตองการเพมแรงเคลอน ในบางงานตองการเพมกระแสหรอในบางงานตองการทงแรงเคลอนและกระแส ดงนนจงสามารถแบงการน าแบตเตอรไปใชงานได ดงน

1.6.1 การพวงแบตเตอรเพอเพมกระแสไฟฟา โดยการใชแบตเตอร 2 ลกหรอมากกวานนตอกนแบบขนาน จนไดกระแสไฟฟาตามท

ตองการ กระแสไฟฟารวมทไดจะเทากบจ านวนของกระแสไฟฟา ของแบตเตอรแตละลกรวมกน จากรปท 3.9 หากแบตเตอรแตละลกมกระแสไฟฟา 50 Ah กระแสไฟฟารวมทไดทงหมดจะเทากบ 200 Ah แตแรงเคลอนของแบตเตอรยงคงเทาเดม (12V)

รปท 3.9 แสดงการพวงแบตเตอรแบบเพมกระแสไฟฟา

FUSE

1.6.1.1 ลกษณะของการใชงาน 1) ส าหรบรถยนตทมเครองใชไฟฟาจ านวนมาก เชน รถยนตทแตง เครองเสยง 2) ส าหรบการตอพวงเพอชวยสตารท มขนตอนปฏบต ดงน

(1) ขนตอนการตอสายพวงเพอชวยสตารทม 4 ขนตอนดงน (1.1) ตอสายพวงสายบวก (สายสแดง) เขากบขวบวกของแบตเตอรรถยนตคนท

แบตเตอรมไฟ (สายขวบวกจะเปนสแดงหรอสเหลอง) (1.2) น าปลายสายพวงสายบวก (สายสแดง) อกดานหนงตอเขากบขวบวกของ

แบตเตอรรถยนตคนทแบตเตอรไมมไฟ (1.3) ตอสายพวงขวลบ (สายสด า) เขากบแบตเตอรขวลบของรถยนตคนท

แบตเตอรมไฟ (สายขวลบ จะเปนสด าหรอสเขยว) (1.4) ตอสายพวงขวลบ (สายสด า) อกดานเขากบกราวดหรอสวนของรถยนตคนท

แบตเตอรไมมไฟ โดยตอเขากบสวนทแขงแรงและไมมสซงสวนมากจะเปนนอตของบลอกเครองยนตหรอหยกเครอง ควรหลกเลยงการตอสายพวงขวลบ เขากบขวลบของแบตเตอรโดยตรง เพอลดโอกาสทจะเกดการตดไฟเนองจากแกสทออกมาจากแบตเตอร

(2) ขนตอนการถอดสายพวงแบตเตอรรถยนต เมอรถคนทแบตเตอรไฟหมดสามารถตดเครองไดแลว กสามารถถอดสายพวงแบตเตอรออกไดโดยใหท าตรงขามกบการตอสายแบตเตอร (ระวง อยาใหปากคบของสายแบตเตอรไปสมผสกน) โดยมขนขอนการปฏบตดงน

รถคนท 2 แบตเตอรมไฟ

รถคนท 1 แบตเตอรไมมไฟ

ล าดบท 2

ล าดบท 1

ล าดบท 3

ล าดบท 4

รปท 3.10 แสดงการพวงแบตเตอรเพอชวยสตารท

(2.1) ถอดสายพวงขวลบ (สายสด า) ออกจากบลอกเครองยนตของรถยนต คนทแบตเตอรไมมไฟ ขนตอนนจะเปนการตดวงจรไฟ

(2.2) ถอดสายพวงขวลบ (สายสด า) จากแบตเตอรของรถยนตคนทแบตเตอรมไฟ (2.3) ถอดสายพวงแบตเตอรขวบวก (สายสแดง) ออกจากขวบวกของแบตเตอร

รถยนตคนทไมมไฟ (2.4) ถอดสายขวบวก (สายสแดง) จากแบตเตอรของรถยนตคนทแบตเตอรมไฟ

1.6.2 การพวงเพอเพมแรงเคลอนไฟฟา โดยการน าแบตเตอร 2 ลกหรอมากกวานนตอกน แบบอนกรม จนไดแรงเคลอนไฟฟาตามท

ตองการ แรงเคลอนทไดจะเทากบจ านวนของแรงดนของแบตเตอรแตละลกรวมกน จากรปท 3.11 หากน าแบตเตอรแตละลกทมขนาด 6 V5Ah มาตอกนแบบอนกรม แรงเคลอนไฟฟาทได ทงหมดจะเทากบ 24V แตกระแสไฟฟายงคงเทาเดม คอ 5 Ah

1.6.2.1 ลกษณะของการใชงาน 1) ส าหรบรถยนตขนาดใหญทใชระบบไฟ DC 24 V 2) ส าหรบการชารจประจแบตเตอรพรอมกนทละหลายๆ ลก

1.6.3 การพวงแบบเพมทงแรงดนและกระแสไฟฟา น าแบตเตอรตงแต 3 ลกหรอมากกวานนมาตอกนแบบผสมจนไดแรงดนและกระแสไฟฟา

ตามทตองการ แรงดนและกระแสทไดจะขนอยกบจ านวนชดของการตอ ดงรปท 3.12

รปท 3.11 แสดงการพวงแบตเตอรแบบเพมแรงเคลอน

1.6.4 การถอดและใสขวแบตเตอร การถอดแบตเตอรตองท าใหถกวธ เพอไมใหเกดความเสยหายตออปกรณไฟฟาในรถยนต

โดยเฉพาะระบบอเลกทรอนกส เชน กลอง ECU ทเปรยบเสมอนกบสมองของมนษย ซงจะจดจ าขอมลลาสดไว เมอถอดแบตเตอรออกจะเปนการลบความจ าของกลอง ECU และเมอใสแบตเตอรเขาไปใหม กลอง ECU จะรเซทคาใหมตามคาทตงมาจากโรงงาน

กอนถอดขวแบตเตอรทกครง ตองดบเครองยนต บดสวตชจดระเบดไปต าแหนงปด (OFF) แลวถอดลกกญแจออกจากชองของสวตชจดระเบด

1.6.4.1 วธถอดแบตเตอร 1) คลายนอตยดขวลบแลวถอดขวลบออกจากแบตเตอร 2) คลายนอตยดขวบวกแลวถอดขวบวกออกจากแบตเตอร 3) ถอดเหลกรดแบตเตอร 4) ยกแบตเตอรออกจากรถยนต

1.6.4.2 วธใสแบตเตอร 1) ยกแบตเตอรขนวางบนแทนวางแบตเตอร 2) ยดเหลกรดแบตเตอร 3) ใสขวบวกของแบตเตอรขนนอตใหแนน 4) ใสขวลบของแบตเตอรขนนอตใหแนน

หลกการจ า “ ถอดลบ,ใสบวก ” เพอปองกนการลดวงจรและการเกดประกายไฟ 1.6.5 ผลของการถอดขวแบตเตอร

1.6.5.1 เวลาของนาฬกาเปลยนไป 1.6.5.2 สถานวทยทลอกคลนไว จะตองมการปรบตงใหม 1.6.5.3 ระดบโทนเสยงทปรบเอาไว จะตองมการปรบตงใหม

รปท 3.12 การพวงแบตเตอรแบบเพมแรงเคลอนและกระแสไฟฟา

1.6.5.4 การเรยนรของระบบควบคมเครองยนตจะผดไปจากเดม (เครองยนตไมนง)ในชวงแรก ๆ แตตอไป กลอง ECU จะวเคราะหปญหาและปรบตงคาเองโดยอตโนมต และหากรถยนตคนนนมระบบปองกนกระจกหนบ จะตองมการปรบตงใหม

หมายเหต ระวงอยาใสแบตเตอรสลบขว อาจท าใหอปกรณทเปนระบบอเลกทรอนกส เสยหายได แบตเตอรขนาด ไมเทากน เชน 6 โวลตหรอ 24 โวลต ไมสามารถน ามาพวงกบแบตเตอรขนาด 12 โวลตได เพราะอาจท าใหแบตเตอรเกดการระเบดหรออปกรณเสยหายได

1.7 ขอควรระวงในการท างานกบแบตเตอร

เนองจากแบตเตอร เปนอปกรณทมสารเคมอยภายใน เชน สารตะกว น ากรด ดงนนในการท างานกบแบตเตอร ควรใชความระมดระวงเปนพเศษ บรษทผผลตจะแสดงขอควรระวง เปนภาพสญลกษณ ไวดงน

1.7.1 ความหมายของสญลกษณ 1.7.1.1 หมายเลข 1 หามท าใหเกดประกายไฟตางๆ รวมทงไฟจากการสบบหร 1.7.1.2 หมายเลข 2 ใหท าการสวมใสอปกรณปองกนดวงตา 1.7.1.3 หมายเลข 3 ระวงอยาใหเดกเขาใกลน ากรด และแบตเตอร 1.7.1.4 หมายเลข 4 แบตเตอรเปนวสดทสามารถน ากลบไปรไซเคลได 1.7.1.5 หมายเลข 5 หามทงแบตเตอรเกาลงในถงขยะธรรมดาทวไป 1.7.1.6 หมายเลข 6 ใหระมดระวงอนตรายจากแบตเตอรระเบด ในขณะทท าการชารจ 1.7.1.7 หมายเลข 7 ใหปฏบตตามค าแนะน าบนแบตเตอร ปฏบตตามคมองานซอม 1.7.1.8 หมายเลข 8 ใหระวงอนตรายจากน ากรดในแบตเตอร ซงเปนสารกดกรอน

รนแรงจงควรสวมอปกรณปองกนดวงตาและถงมอขณะทปฏบตงาน

1 2 3 4 5

6 7 8

รปท 3.13 แสดงเครองหมายบนแบตเตอร

1.8 การชารจไฟแบตเตอร การชารจไฟใหแบตเตอรโดยใชเครองชารจไฟฟา ม 2 แบบ ไดแก 1.8.1 การชารจไฟแบบชา เปนการชารจไฟเขาแบตเตอรอยางชาๆ ใชเวลานานประมาณ 5 – 10

ชวโมง โดยเฉพาะในกรณเปลยนแบตเตอรลกใหม ทงนเพอใหแบตเตอรมอายการใชงานทยาวนานขน ปกตจะตองปรบกระแสไฟฟาของเครองชารจใหอยทประมาณ 10 เปอรเซนต ของความจแบตเตอร หมายเหต การชารจไฟแบบชา นยมชารจพรอมกนทละหลายลกเนองจากตองใชเวลาในการชารจนาน

1.8.2 การชารจไฟ แบบเรว เปนการชารจไฟเขาแบตเตอรแบบเรงดวน ขอเสยกคอแบตเตอรเสอมสภาพเรว การชารจไฟแบบนจะตองปรบกระแสไฟฟาของเครองชารจใหอยท ประมาณ 50 เปอรเซนต ของความจแบตเตอร ใชเวลาในการชารจประมาณ ครงชวโมง ถง หนงชวโมง ขณะชารจตองควบคมอณหภมของแบตเตอรไมใหเกน 45 องศาเซลเซยส

รปท 3.15 แสดงภาพของการชารจไฟเขาแบตเตอรแบบลกเดยว

รปท 3.14 แสดงภาพของการชารจแบตเตอรแบบหลายลก

เครองชารจ

แบตเตอร

2. ฟวส (Fuse) ฟวส เปนอปกรณปองกนความเสยหายทจะเกดขนกบอปกรณและวงจร อนเนองมาจากการใช

กระแสไฟฟาในวงจรเกนความสามารถของอปกรณหรอเกดการลดวงจร โดยเสนลวดของฟวสจะขาด และตดวงจร เมอมกระแสไฟฟาไหลในวงจรเกนกวาคาทก าหนดไว

2.1 ชนดของฟวสในรถยนต ฟวสทใชในวงจรไฟฟารถยนต โดยทวไปจะม 4 แบบ คอ 2.1.1 ฟวสแบบหลอดแกว 2.1.2 ฟวสแบบแผน 2.1.3 ฟวสแบบกลอง 2.1.4 ฟวสกระดก

2.2 โครงสรางและสวนประกอบฟวส

ฟวส เปนเสนลวดเลก ๆ ท าจากตะกวผสมดบก มจดหลอมเหลวต า มขนาดและชนดใหเลอก ใชงานตามความเหมาะสมของวงจร ขนาดของฟวสถกก าหนดตามความสามารถของการทนกระแส ไฟฟา มหนวยเปน แอมแปร (A) เชน ฟวสขนาด 10 แอมแปร (10A) , 20 แอมแปร (20A)

รปท 3.16 แสดงสญลกษณของฟวส

รปท 3.17 แสดงลกษณะฟวสแบบตางๆ ทใชในรถยนต

ฟวสแบบหลอดแกว ฟวสแบบแผน ฟวสแบบกลอง ฟวสกระดก

ฟวสบางชนดเพอใหงายตอการสงเกตและจดจ าขนาดของฟวสจะก าหนดดวยส เชน สแดง เปนฟวส ขนาด 10A หรอ สเหลองเปนฟวส ขนาด 20A เปนตน

2.3 ขนาดของฟวส ฟวส ถกก าหนดขนาดดวยตวเลขของการทนกระแส ไฟฟามหนวยเปนแอมแปร (A) ตารางท 3.2 สและขนาดของฟวส

ฟวสแบบแผน ฟวสแบบกลอง ขนาดทนกระแส ส ขนาดทนกระแส ส

5 น าตาลแกมเหลอง 30 ชมพ 7.5 น าตาล 40 เขยว 10 แดง 50 แดง 15 น าเงน 60 เหลอง 20 เหลอง 80 ด า 25 ใส 100 น าเงน 30 เขยว

2.4 หลกการท างานของฟวส

ฟวสจะถกตออนกรมกบวงจร เมอเปดวงจรกระแสไฟฟาจะไหลผานฟวสไปยงอปกรณในวงจรและลงกราวดครบวงจร หากในวงจรมการตออปกรณเครองใชไฟฟาเพมจ านวนมากหรอเกดการลดวงจร จะท าใหกระแสไฟฟาไหลผานฟวสมากขน ท าใหเสนลวดฟวสทมจดหลอมละลายต าเกดความรอนจนละลายขาด ตดไมใหกระแสไฟฟาไหลผานไปยงอปกรณได จงเปนการปองกนความเสยหายอนอาจจะเกดขนกบอปกรณและวงจร

2.5 การตรวจสอบฟวส 2.5.1 การตรวจสอบดวยสายตา โดยการมองดทลวดฟวสวาขาดหรอไม 2.5.2 การตรวจสอบโดย ใชมลตมเตอร ปรบยานการวดไปทวดคาความตานทาน R × 1 แลว

ใชปลายสายของมลตมเตอรทงสองวดทขาของฟวสทงสองขาง หากเขมของมลตมเตอรขนแสดงวาฟวสไมขาด แตหากเขมของมลตมเตอรไมขนแสดงวาฟวสขาด

ตารางท 3.3 ชอของฟวสและการใชงาน

ชอฟวส ใชงานในวงจร ชอฟวส ใชงานในวงจร ABS ระบบเบรก ABS HORN ระบบแตร/ไฟฉกเฉน GLOW ระบบหวเผา DOME ECU / นาฬกา / ไฟแสงสวางในรถ ALT ระบบไฟทงหมดในรถ 4WD ระบบขบเคลอน 4 ลอ AM1 ไฟเขาสวตชจดระเบดขวท 1 ALT-S ไฟชารจ AM2 ไฟเขาสวตชจดระเบดขวท 2 DEFOG ระบบไลฝา HEATER พดลมระบบปรบอากาศ STOP ไฟเบรก HEAD(RH) ไฟหนาดานขวา RR A/C ระบบปรบอากาศ HEAD(LH) ไฟหนาดานซาย IGN ไฟเขากลอง ECU TAIL ไฟหร ไฟถอย WIPER ปดน าฝนและฉดน าลางกระจก STA ระบบสตารท (สญญาณสตารท

เขากลอง ECU) GAUGE เกจวด /ไฟเตอนบนหนาปด /

ไฟชารจ / ไฟถอย AC ระบบปรบอากาศ TURN ระบบไฟเลยว FOG ไฟตดหมอก POWER ระบบลอกประต / เลอนกระจก ACC ระบบไฟอปกรณอ านวยความ

สะดวก เครองเสยง

3. สวตชจดระเบด (Ignition Switch) สวตชจดระเบด เปนสงทมความส าคญอยางมาก ส าหรบผเปนเจาของรถ เนองจากสวตชจด

ระเบดเปนอปกรณหลกทจะตอวงจรไฟฟาไปใหระบบตางๆ ในรถยนตท างาน

รปท 3.18 แสดงการตรวจสอบฟวสโดยใชมลตมเตอร

3.1 หนาทสวตชจดระเบด

สวตชจดระเบด เปนอปกรณควบคมและตดตอกระแสไฟฟาทจะตอไปยงวงจรตางๆ ในรถยนต ใหสามารถท างานได เชน

3.1.1 วงจรไฟอปกรณอ านวยความสะดวก 3.1.2 วงจรไฟสญญาณ 3.1.3 วงจรไฟจดระเบด 3.1.4 วงจรไฟสตารท

3.2 โครงสรางของสวตชจดระเบด สวตชจดระเบดท างานโดยอาศยการสมผสกนของหนาสมผสทเคลอนทและหนาสมผสทอยกบ

ทใหตรงต าแหนงตามเงอนไขทก าหนดไว ของสวตชแตละแบบ

รปท 3.19 สวตชจดระเบดและสญลกษณสวตชจดระเบด

รปท 3.20 แสดงโครงสรางภายในของสวตชจดระเบด

หนาสมผสทอยกบท หนาสมผสทเคลอนท กญแจ

สปรงดนกลบอตโนมต โรเตอร อยกบท

เคลอนท

3.3 หลกการท างานของสวตชจดระเบด เมอบดสวตชจดระเบดจะท าใหแผนหนาสมผสทอยภายในของสวตชเคลอนทตามไปดวย

ในขณะทแผนหนาสมผสเคลอนทไปกจะไปสมผสหนาสมผสทอยกบทท าใหตอวงจรไฟออกไปยงขวตางๆ ตามการออกแบบไวของสวตชนนๆ เชน ต าแหนง ACC ขว Am จะตอกบขว Acc ต าแหนง ON ขว Am จะตอกบขว Acc และขว Ig ในต าแหนง Start ขว Am จะตอกบขว Ig และ St สวนขว Acc จะถกตดวงจร ดงแสดงในรปท 3.21 ตวอยางรปตารางความสมพนธของสวตชจดระเบด

ขว / ส ต าแหนง

Am Acc Ig St

LOCK ACC ON

START

3.4 ชนดของสวตชจดระเบดในรถยนต สวตชจดระเบดในรถยนต โดยทวไปจะเรยกชอตามจ านวนขวตอสายและจ านวนต าแหนงของสวตชจดระเบด เชน สวตชจดระเบดแบบ 3ขว 3 ต าแหนง สวตชจดระเบดแบบ 4 ขว 4 ต าแหนง หรอ สวตชจดระเบดแบบ 5 ขว 4 ต าแหนง เปนตน

3.5 การตรวจสอบขวสวตชจดระเบด การตรวจสอบหาขวของสวตชจดระเบด เปนสงทส าคญ เพราะการหาขวของสวตชทถกตอง

จะท าใหการตอใชงานอปกรณไฟฟาในรถยนตเปนไปอยางถกตองตามเงอนไขของการท างาน เชน ขณะสตารทเครองยนต สวตชจะตดวงจรระบบไฟอ านวยความสะดวก เพอน าไฟไปใชในระบบสตารทและระบบจดระเบด เปนตน โดยมรายละเอยดขนตอนและวธตรวจสอบหาขวของสวตชจดระเบด ดงน

3.5.1 ตรวจสอบต าแหนงการท างานของสวตชจดระเบดนนๆ วามกต าแหนง แลวก าหนดชอ ต าแหนงขนมา เชน 1 , 2 , 3 , และ 4 เปนตน(กรณไมทราบชอต าแหนงของสวตชจดระเบด) โดยปกตทวไปสวตชจดระเบดรถยนต จะมต าแหนงการท างาน ดงน

3.5.1.1 ต าแหนง LOCK หมายถง ต าแหนงปดวงจร ลอคคอพวงมาลย ถอดกญแจออกได 3.5.1.2 ต าแหนง OFF หมายถง ต าแหนงปดวงจรไฟฟาในรถยนตทงหมด

รปท 3.21 แสดงความสมพนธของขวสวตชจดระเบดในแตละต าแหนง

3.5.1.3 ต าแหนง ACC หมายถง ต าแหนงเปดวงจรไฟฟาใหกบอปกรณอ านวยความสะดวก เชน เครองเสยงรถยนต ทจดบหร เปนตน

3.5.1.4 ต าแหนง IG หมายถง ต าแหนงเปดวงจรไฟฟาใหกบอปกรณในระบบควบคมการท างานของเครองยนตและระบบไฟสญญาณ

3.5.1.5 ต าแหนง ST หมายถง ต าแหนงเปดวงจรไฟฟาใหกบมอเตอรสตารท ทขว 50 ของโซลนอยดมอเตอรสตารท

3.5.2 ตรวจสอบดจ านวนขวหรอสายไฟทออกจากสวตชจดระเบดวามกขวหรอกเสน แลวสงเกตสของสายไฟ หรอชอของขวสายของสวตช หากสวตชไมระบชอขวสายเอาไว ใหก าหนดชอขวสายขนมา เชน A , B , C , D โดยปกตทวไปสวตชจดระเบดรถยนต จะระบขวสายไว ดงน

3.5.2.1 ขว B หรอ Am หมายถง ขวไฟเขามาจากแบตเตอรผานฟวสเขาสวตชจดระเบด 3.5.2.2 ขว Acc หมายถง ขวไฟทตอออกไปใชในอปกรณอ านวยความสะดวกโดยทวไป

ขว ACC จะถกตด ขณะมอเตอรสตารทท างานหากเปนสวตชจดระเบดชนด 3 ขว จะไมมขว Acc 3.5.2.3 ขว Ig หมายถง ขวไฟทตอออกไปใชในระบบควบคมการท างานของเครองยนต

และ ระบบไฟสญญาณ 3.5.2.4 ขว St หมายถง ขวไฟทตอออกไปทขว 50 ของโซลนอยดมอเตอรสตารท เพอให

มอเตอรสตารทท างาน 3.5.3 หลงจากตรวจสอบตามขอ 1 และ 2 แลวใหท าตารางแสดงความสมพนธ ภายในของ

สวตช โดยใหมจ านวนชองทงในแนวนอนและแนวตง ดงน 3.5.3.1 ในแนวตงใหมจ านวนชองเทากบจ านวนต าแหนงของสวตชแลวเพมอก 1 ชอง 3.5.3.2 ในแนวนอนใหมจ านวนชองเทากบจ านวนขวของสวตชแลว เพมอก 1 ชอง

จากนนใสชอขวลงในตารางในแนวนอนแถวบนสด ชอต าแหนงลงในแนวตงดานซายมอ ดงตวอยางใน รปท 3.22

รปท 3.22 การสรางตารางตรวจสอบวงจรภายในสวตชจดระเบด

รปท 3.22 ก รปท 3.22 ข

ขว / สสาย ต าแหนง

1 2 3 4

A B C D

ขว / สสาย ต าแหนง

1 2 3 4

A B C D

3.5.4 บดสวตชไปทละต าแหนง แลวใชมลตมเตอรวดคาความตานทาน (ปรบยานวด R×1)แลววดความตอเนองของขวสายทละคจนครบทกขว ตวอยางเชน ต าแหนง A วดสายทละค 1-2 , 1-3 , 1-4 , 2-3 , 2-4 และ 3-4 สงเกตทเขมมเตอรวงขนแสดงวาวงจรภายในตอเนอง แลวน าผลทได ไปเขยนในตาราง ดงรปท 3.22 ข จากนนบดสวตชไปต าแหนงตอไป ท าเชนนไปจนครบทกต าแหนง

3.5.5 สรปวเคราะหการท างานของวงจรภายในสวตชจดระเบดจากตารางแสดงความสมพนธ ภายในของสวตชจดระเบด เพอตอใชงาน จากรปท 3.22 ข ขวทตอรวมกนกบขวอน ในทกต าแหนงคอขวหมายเลข 1 แสดงวาเปนขวไฟเขา ขวทถกตดไปเมอสวตชจดระเบดถกบดไปในต าแหนงสตารทคอขวหมายเลข 3 แสดงวาขวหมาย เลข 3 เปนขว Acc และขวทตอเพมเขามาคอขวหมายเลข 4 แสดงวาเปนขวสตารท สวนขว 2 เปนขว Ig

3.5.5.1 สวตชจดระเบดแบบ 3 ขว จะมขวส าหรบตอวงจรดงน 1) ขว B หรอขว Am ตอไปขวบวก (+) ของแบตเตอร 2) ขว Ig. ตอไประบบจดระเบดและระบบไฟสญญาณ 3) ขว St. ตอไปขว St.ของโซลนอยดของชดมอเตอรสตารท

3.5.5.2 สวตชจดระเบดแบบ 4 ขว จะมขวดงน 1) ขว B หรอขว Am ตอไปขวบวก (+) ของแบตเตอร 2) ขว Acc. ตอไปยงอปกรณอ านวยความสะดวกเชน วทย 3)ขว Ig. ตอไประบบจดระเบดและระบบอน ๆ 4)ขว St. ตอไปขว St.ของโซลนอยดของชดมอเตอรสตารท

สวตชจดระเบดแบบ 5 ขว จะมขวดงน 1) ขว B หรอขว Am ตอไปขวบวก (+) ของแบตเตอร 2) ขว Acc. ตอไปยงอปกรณอ านวยความสะดวกเชน วทย 3)ขว Ig. ตอไประบบจดระเบดและระบบอน ๆ 4)ขว St1 ตอไปขว St.ของโซลนอยดของชดมอเตอรสตารท 5 )ขว St2 ตอไประบบจดระเบด

สวตชทมมากกวา 5 ขว ขวทเพมขนมาจะไปซ ากบขวเดม จดประสงค เพอใหสะดวกแยกตอไปใชงาน

4. รเลย (Relay) รถยนตในปจจบนไดน าอปกรณไฟฟามาใชเพอเพมประสทธภาพใหกบรถยนตและอ านวย

ความสะดวกใหกบผขบข ซงอปกรณไฟฟาบางอยางมความตองการใชกระแสไฟฟาจ านวนมาก แตในรถยนตจ ากดดวยพนทในการจดวางสายไฟและตดตงสวตชควบคม จงตองลดขนาดของสายไฟ และสวตชควบคมหลกใหมขนาดเลกลง ดงนน รเลย จงถกน ามาใชเพอลดปรมาณกระแสไฟฟาทจะไหลผานสวตชควบคมหลกและสายไฟเขาสวตช

4.1 หนาทของรเลย

รเลย ท าหนาท เปนสวตซทางไฟฟา ใชส าหรบ ตด - ตอวงจร ของอปกรณไฟฟาทตองการกระแสไฟฟาจ านวนมาก โดยอาศยสวตชควบคมหลกเปนตวควบคม

4.2 โครงสรางการท างานของรเลย

หลกการท างานของรเลย เรมจากเปดสวตช ควบคมหลก เพอปอนกระแสไฟฟาใหกบขดลวดรเลย (Coil) ทพนรอบแกนเหลก เมอมกระแสไฟฟาไหลผานจะท าใหเกด สนามแมเหลกไปดดเหลกออนทเรยกวาอารเมเจอร (Armature) ใหลงมาตดกบขดลวดรเลย โดยทปลายของอารเมเจอรดานหนงยดตดกบสปรง (Spring) และปลายอกดานหนงยดตดกบหนาสมผส (Contacts) การเคลอนทของ

อารเมเจอร จงเปนการควบคมการเคลอนทของหนาสมผส ใหแยกหรอตอกนกบหนาสมผสอกอน หนงซงยดตดอยกบท เมอปดสวตช อารเมเจอรจะกลบสต าแหนงปกต เราสามารถน าหลกการนไปควบคมโหลด (Load) หรออปกรณไฟฟาตาง ๆ ได ดงรปท 3.24

รปท 3.23 รเลยและสญลกษณของรเลย

รเลย สญลกษณของรเลย

4.3 การตรวจสอบหาขวรเลยเพอตอใชงาน เนองจากรเลยมหลายรน หลายยหอและหลายแบบ ขวตอใชงานของรเลยจะไมเหมอนกนจงตองท าการวดและตรวจสอบ เพอหาขวหรอวงจรภายในกอนตอใชงาน โดยทวไปแลวรเลยมสวนประกอบส าคญอย 2 สวน ไดแก ชดขดลวดแมเหลกไฟฟาและชดหนาสมผส (Contacts)

รปท 3.24 โครงสรางการท างานของรเลย

รปท 3.25 แสดงลกษณะโครงสรางและสญลกษณของรเลย

ขดลวดแมเหลกไฟฟา

จดหมน

หนาสมผส

จดหมน

หนาสมผส

ขดลวด แมเหลกไฟฟา

A

B C

D

C

D

B

A

สปรงดงกลบ

จดหมน อารเมเจอร ฉนวน

หนาสมผส

ขดลวดสนามแมเหลก

กระแสไฟฟา

เครองใชไฟฟา

4.3.1 วธการตรวจสอบหาขวรเลย การทจะน ารเลยมาตอใชงานในวงจรไดจ าเปนอยางยงท จะตองทราบขวและโครงสรางภายในรเลยใหถกตอง ดงนนการตรวจสอบเพอหาขวของรเลยจงเปนสงทส าคญ โดยมขนตอนในการตรวจ สอบ ดงน

4.3.1.1 ก าหนดชอขวหรอต าแหนงของขวรเลย

4.3.1.2 จบคขวของรเลยแลวเขยนไวบนกระดาษ

ตารางท 3.4 ตวอยางการจบคและวดขวของรเลยเพอตรวจสอบวงจรภายในรเลย ต าแหนงปกต (ยงไมปอนไฟ) ต าแหนงท างาน (ปอนไฟทขดลวด)

จบคขวของรเลย ผลทไดจากการวดความตานทาน

จบคขวของรเลย ผลทไดจากการวดความตานทาน

A และ B A และ C A และ D B และ C B และ D C และ D

74 โอหม วดคาไมได(เขมมเตอรไมขน)

วดคาไมได วดคาไมได วดคาไมได วดคาไมได

A และ B A และ C A และ D B และ C B และ D C และ D

ปอนไฟบวก และ ลบ วดคาไมได วดคาไมได วดคาไมได วดคาไมได

วดคาได 0 โอหม หมายเหต หามวดความตานทานระหวางขวทปอนไฟใหกบรเลย (ขว A และ B)

รปท 3.26 แสดงการก าหนดชอขวของรเลย

D C

A B

4.3.1.3 ใชมลตมเตอร ปรบยานการวดไปท วดคาความตานทาน (ส าหรบแบบเขม ปรบไปท R×1) วดขวของรเลยทละค แลวบนทกคาทอานไดในแตละคลงในตาราง จากตารางท 3.4 จะเหนวาคาทวดไดระหวาง A-B มคาความตานทาน คอ 74 โอหม แสดงวา เปนขวของชดขดลวดแมเหลก

4.3.1.4 ใชไฟจากแบตเตอร ขวบวก (+) ของแบตเตอร ตอเขากบขว A สวนขวลบ (-) ของแบตเตอร ตอเขากบขว B สงเกตจะมเสยงการท างานของรเลย จากนนใชมลตมเตอรวดขวของรเลยทละค เหมอนขอ 3 ยกเวนคของ A-B เพราะเปนคทมกระแสไฟไหลในวงจร จะท าใหมเตอรเสยหายได แลวบนทกคาทอานไดจากมเตอรลงในตาราง จากการตรวจสอบพบวาขวของรเลย คของขว C และ D มคาความตานทานนอย คอ 0 โอหม แสดงวาเปนชดหนาสมผส (Contacts) ดงนนจากการตรวจสอบรเลยตวอยาง จงสรปขวเพอตอใชงานไดดงน

1) ขว A และB เปนขวของชดขดลวดสนามแมเหลก หากเลอกขว A เปนขวทตอไฟเขาจากสวตชควบคมหลก ขว B กจะเปนขวทตอลงกราวดใหครบวงจร

2) ขว C และ D เปนขวของชดหนาสมผส โดยทขว C และ D ตอไฟมาจากแบตเตอรขวบวก (+) โดยมฟวสเปนตวปองกนวงจรหากตอขว C เปนขวรบไฟมาจากแบตเตอรขวบวก (+) ขว D กจะเปนขวทตอเขาอปกรณเครองใชไฟฟาทตองการควบคม เชน หลอดไฟแสงสวางหนารถยนต เปนตน

หมายเหต 1. คของขวรเลยทวดแลวมคาความตานทานแสดงวาเปนขดลวด 2. คของขวรเลยทวดแลวไมมคาความตานทาน (0 Ω) แสดงวาหนาสมผสตอถงกน 3. คของขวรเลยทวดแลวเขมมเตอรไมขนแสดงวาไมตอถงกน

รปท 3.27 แสดงการการวดขวของรเลย

4.3.1.5 หากเปนรเลยควบคมปมน ามนเชอเพลงของเครองยนต EFI เมอตรวจสอบขวของรเลยขณะท างาน (ปอนไฟเขาชดขดลวด) ตองปรบยานการวดของมลตมเตอรไปท DC 50V เนองจากในชดหนาสมผสและขดลวดบางชดทตอรวมกนมกระแสไฟในวงจร

4.3.2 การตอรเลยใชงานในรถยนต ม 2 แบบ ไดแก 4.3.2.1 ตอแบบสวตชลงกราวด การตอแบบน สวตชควบคมหลกจะท าหนาทตอลงกราวด

ท าใหชดขดลวดรเลยครบวงจรเปนสนามแมเหลก ดดหนาสมผสในรเลยใหตอหรอตดวงจร

4.3.2.1 ตอแบบรเลยลงกราวด การตอแบบนขวดานหนงของขดลวดของรเลยจะตอลง

กราวดตลอดเวลาและอกขวอกดานหนงของขดลวดจะรอรบกระแสไฟจากสวตชควบคมหลก

รปท 3.28 แสดงการตอแบบสวตชลงกราวด

รปท 3.29 แสดงการตอแบบรเลยลงกราวด

รเลย

สวตช หลอดไฟหรออปกรณ

ฟวส

แบตเตอร

รเลย

สวตช

แบตเตอร

ฟวส

หลอดไฟหรออปกรณ

5. สายไฟฟา (Electric Wire) สายไฟฟา เปนทางเดนของอเลกตรอนหรอกระแสไฟฟา ทเคลอนทจากแหลงจายไปยงอปกรณไฟฟาเพอท าใหครบวงจรท าใหอปกรณไฟฟาสามารถท างานได การเลอกขนาดของสายไฟใหเหมาะ สมกบการใชงานของวงจร นอกจากจะท าใหอปกรณไฟฟาท างานไดเตมประสทธภาพและปลอดภยแลวยงท าใหประหยดคาใชจายอกดวย การเดนสายไฟในวงจรไฟฟาแตละวงจรนน จะตองพจารณาจากองคประกอบหลายอยาง เชน กระแสไฟฟา แรงเคลอนไฟฟา และอณหภม เปนตน 5.1 ขนาดของสายไฟ การวดขนาดของสายไฟ วดจากขนาดของพนทหนาตดของตวน า ขนาดของพนทหนาตดทตางกน จะท าใหคณสมบตในการใชงานตางกนดวย ดงตารางท 3.5 ตารางท 3.5 รายละเอยดขนาดของสายไฟในรถยนตและความสามารถทนกระแสไฟฟา พนท หนาตด

mm²

ตวน า ฉนวน ความ ตานทาน ตวน า 200/m

กระแส สงสด AM- PERE

จ านวน No/mm²

พนทหนาตด ค านวณ mm²

ความโต เกลยว mm

ความหนา mm

ความโตภายนอก

มาตรฐาน mm

สงสด mm

0.3 7/0.26 0.3715 0.80 0.5 1.7 1.85 0.0522 5 0.5f 20/0.18 0.5087 0.95 0.6 2.2 2.4 0.0367 8 0.5 7/0.32 0.5629 1.00 0.6 2.2 2.4 0.0327 9

0.75f 30/0.18 0.7630 1.15 0.6 2.4 2.6 0.0244 11 0.85 11/0.32 0.8846 1.25 0.6 2.4 2.6 0.0208 12 1.25f 50/0.18 1.273 1.50 0.6 2.7 2.9 0.0147 15 1.25 16/0.32 1.287 1.50 0.6 2.7 2.9 0.0143 15

2 26/0.32 2.091 1.90 0.6 3.1 3.4 0.00881 20 3 41/0.32 3.297 2.40 0.7 3.8 4.1 0.00559 27 5 65/0.32 5.228 3.00 0.8 4.6 4.9 0.00352 37 8 50/0.45 7.952 3.70 0.9 5.5 5.8 0.00232 48 15 84/0.45 13.36 4.80 1.1 7.0 7.4 0.00138 67 20 41/0.80 20.61 6.00 1.1 8.2 8.8 0.000887 88 30 70/0.80 35.19 7.80 1.4 10.8 11.5 0.000520 122 40 85/0.80 42.73 9.0 1.4 11.4 12.1 0.000428 139 50 108/0.8 54.29 12.80 1.6 13.0 13.8 0.000337 177 60 127/0.8 54.96 13.90 1.6 13.6 14.4 0.000287 199

85 165/0.8 63.84 16.10 2.0 16.0 17.0 0.000215 245 100 217/0.8 109.1 18.10 2.0 17.6 18.6 0.000168 291

ตารางท 3.6 ขนาดของสายไฟทใชในรถยนต ขนาดพนทหนาตด

mm² กระแสสงสด

(A) การใชงานในวงจรไฟรถยนต

0.5 9 ไฟหร , แผงหนาปทม , ไฟเกง 0.85 12 ไฟเบรก , มอเตอรปดน าฝน

1.00 , 1.25 15 วงจรไฟจดระเบด 2.00 20 วงจรไฟแตร 3.00 27 วงจรไฟหนารถ , วงจรไฟหวเผา , วงจรสตารท 5.00 37 วงจรไฟชารจ 8.00 48 สายเมนแบตเตอร

15.00 67 สายเมนแบตเตอร

5.2 สญลกษณของสายไฟ การบอกสญลกษณของสายไฟจะก าหนดเปนตวเลขและอกษรเรยงกน ตวอยางเชน 0.5 GR

โดยมความหมาย ดงน 0.5 หมายถง พนทหนาตดมขนาด 0.5 ตร. มม. G หมายถง สพนของฉนวนเปนสเขยว (Green)

R หมายถง สคาดหรอแถบเปนสแดง (Red) สายไฟฟาในรถยนตจะสงเกตไดวามสตางๆ จ านวนมาก การใชสของสายไฟทแตกตางกน เพอประโยชนในการแยกประเภทของวงจรและอปกรณไฟฟาในรถยนตใหเปนหมวดหม ท าใหงายตอการตรวจซอมและแกไขปญหาในระบบไฟฟารถยนต การบอกสของสายไฟในรถยนต จะบอกเปนอกษรยอ (ภาษาองกฤษ) ดงจะพบไดในคมอวงจรไฟฟารถยนตหากมอกษรตวเดยวหมายถงสพน หากม 2 ตว ตวอกษร ตวท 2 หมายถง สคาดหรอแถบ ดงตวอยางในรปท 3.30

ตารางท 3.7 ตวอยางการแบงหมวดหมอปกรณตามสของสายไฟ

สายไฟสเดยว (สพน) สายไฟ 2 ส (มแถบส) โคดของสาย ความหมาย วงจร โคดของสาย ความหมาย

B ด า สตารท หรอ ลงดน B-W ด า – ขาว W ขาว ไฟชารจ B-R ด า – แดง R แดง แสงสวาง B-G ด า - เขยว G เขยว สญญาณ W-B ขาว – ด า Y เหลอง อปกรณ W-R ขาว – แดง

L น าเงน อนๆ

W-G ขาว – เขยว

Br น าตาล W-Y ขาว – เหลอง

Lg เขยวออน R-B แดง – ด า V สมวง R-W แดง – ขาว

R-Y แดง – เหลอง

Y-B เหลอง – ด า Y-W เหลอง – ขาว

Y-R เหลอง – แดง

6. สญลกษณอปกรณในระบบไฟฟารถยนต การอานและเขยนวงจรไฟฟารถยนต ทบรษทผผลตไดจดท าในคมอซอมไฟฟารถยนต เปนภาษาสญลกษณ ดงนนผทเรยนไฟฟารถยนตจ าเปนตองรภาษาสญลกษณ เพอทจะสามารถอานและแกไขปญหาระบบไฟฟารถยนตได

รปท 3.30 แสดงสวนประกอบของสายไฟ

สพน

สคาด

ตวน า

ตารางท 3.8 สญลกษณอปกรณในระบบไฟฟารถยนต อปกรณ สญลกษณ หนาท

แบตเตอร ท าหนาทเกบพลงงานไฟฟาส ารอง อยในรปปฏกรยาเคมและเปลยนกลบไปเปนพลงงานไฟฟากระแสตรงจายใหวงจรไฟฟาตางๆในรถยนต

คอนเดนเซอร (ตวเกบประจ) เปนหนวยเกบกระแสไฟฟาชวคราวขนาดเลก โดยใชหลกการของไฟฟาสถต นยมใชเปนอปกรณลดความรนแรงของกระแสไฟและปองกนคลนรบกวน

ทจดบหร เปนอปกรณความตานทานทางไฟฟาซงท าใหเกดความรอน

ไดโอด สารกงตวน าซงยอมใหกระแสไฟฟาไหลผานไดเพยงทศทางเดยวท าหนาทปองกนการไหลยอนกลบของกระแสไฟฟา

ซเนอรไดโอด ไดโอดซงยอมใหกระแสไฟฟาไหลผานไดในทศทางเดยว แตจะกนกระแสยอนกลบไดในคาจ ากดแรงดนทก าหนด ถามคาแรงดนสงกวา คาทก าหนด จะยอมใหแรงดนสวนเกนไหลผานไปได

ไดโอดเปลงแสง (Light Emitting Diode : LED) เปนไดโอดทสามารถเปลงแสง สวางออกมาเมอไดรบกระแสไฟฟา ไดโอดชนดนท าหนาทเปลยนพลงงานไฟฟาใหเปนแสง

หลอดไฟใหญ การไหลของกระแสเปนเหตใหไสของหลอด ไฟใหญเกดความรอน และเปลงแสงสวางออกมา หลอดไฟใหญมทงแบบไสเดยวและแบบไสค ใชเปนไฟหนารถยนต ส าหรบสองใหแสงสวางดานหนารถยนตในเวลากลางคน

แตร อปกรณไฟฟาซงสงสญญาณออกมาเปนเสยง โดยการเปลยนพลงงานไฟฟาเปนพลงงานเสยง ใชเปนสญญาณเตอนแกผใชรถ

ขวสายไฟ ท าหนาทตอสายไฟแบบสามารถถอดได โดยไมเกดความเสยหาย มหลายแบบใหเลอกใชตามความเหมาะสมกบลกษณะการใชงาน

คอยลจดระเบด ท าหนาทเปลยนไฟฟากระแสตรงแรงดนต า ใหเปนไฟฟาแรงดนสง เพอจดระเบดทเขยวหวเทยน ในการจดระเบดของเครองยนตแกสโซลน ประกอบดวย ขดลวดไฟแรงต า (ปฐมภม)และขดลวดไฟแรงสง (ทตยภม)

จานจายแบบหนวยรวม อปกรณจายกระแสไฟฟาแรงดนสงจากคอยลจดระเบดไปยงหวเทยนแตละสบในชดจานจะประกอบดวยอปกรณหลก จานจายและคอยลจดระเบดรวมเขาเปนชดเดยวกน

ฟวส ท าจากโลหะเสนบางยาวซงจะขาดออกจากกนเมอมกระแสไฟฟาไหลผานเกนกวาคาทก าหนด เพอหยดการไหลของกระแสไฟฟาและปองกนไมใหเกดความเสยหายกบอปกรณและวงจร

จดตอลงดน จดทสายไฟตอลงกบตวถงหรอโครงรถเพอใหกระแสไหลกลบไปยงแหลงจาย ลดปรมาณการใชสายไฟ

แอมมเตอร เปนอปกรณวดปรมาณของกระแสไฟฟาทไหลในวงจร

หลอดไฟแสงสวาง ใหแสงสวางทวๆไป

มาตรวดแบบอนาลอก แสดงคาตางๆ โดยใชเขมชเปนตวแสดงผล เชน เกจวดระดบน ามนเชอเพลง เกจวดอณหภมเครองยนต เปนตน

เครองก าเนดไฟฟา อปกรณผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานกล โดยใชหลกการเหนยวน าซงสามารถผลตไดทงไฟฟากระแสตรงและกระแสสลบ

เบรกเกอร อปกรณตด – ตอวงจรไฟฟาเมอใชไฟฟาเกนก าหนด

โวลตมเตอร อปกรณวดแรงเคลอนไฟฟา

มอเตอร อปกรณซงเปลยนพลงงานไฟฟาเปนพลงงานกล มการเคลอนทแบบหมนวน

แบบปกตปด (NC)

แบบปกตเปด (NO)

แบบสองทาง

รเลย แบบปกตปด เมอรเลยท างาน หนาสมผสจะแยกออกจากกน เปนการตดวงจรไฟฟา แบบปกตเปด เมอรเลยท างานหนาสมผสจะตอถงกน เปนการตอวงจรใหกระแสไฟฟาไหลผาน แบบสองทาง ( NO-NC ) รเลยจะใหกระแสไฟฟาไหลผานหนาสมผสชดใดชดหนง โดยขณะทรเลยไมท างานสปรงจะท าให ขว B ตอกบขว NC แตเมอขดลวดรเลยท างาน ขว B จะตอกบขว NO แทน ท าใหสามารถเลอกขวใชงานได 2 ลกษณะ

หวเทยน อปกรณทท าใหเกดประกายไฟ เพอจดระเบดในหองเผาไหมของเครองยนตแกสโซลน

ตวตานทาน อปกรณทางไฟฟาซงมคณสมบตตานทานการไหลของกระแสไฟฟา ใชตดตงในวงจรเพอลดแรงดนไฟฟา ใหอยในคาทก าหนด

ตวตานทานแบบปรบคาได ตวตานทานซงสามารถปรบเลอกระดบคาความตานทานไดตามตองการ

แบบปกตเปด

แบบปกตปด

สวตช ท าหนาทเปดและปดวงจร เพอควบคมการท างานของวงจร

1. แบบปกตเปด ต าแหนงปกต สวตชจะไมตอวงจรท าใหกระแสไฟฟาไหลผานไมได

2. แบบปกตปด ต าแหนงปกต สวตชจะตอวงจรท าใหกระแสไฟฟาไหลผาน

สวตชสองทาง

สวตชสองทาง ต าแหนงปกต ขว B ตอกบขว NC เมอเปลยนต าแหนง ขว B จะตอกบขว NO แทน ท าใหสามารถเลอกขวใชงานได 2 ลกษณะ

สวตชจดระเบด เปนอปกรณตด–ตอวงจรไฟฟาหลกในรถยนต เชน ระบบสตารท ระบบจดระเบดเปนตน

สวตชหยดใบปดน าฝน ท าหนาทใหใบปดน าฝนกลบไปอยในต าแหนงหยดโดยอตโนมต เมอปดสวตชปดน าฝน

ชดขวตอตวเมย ส าหรบตอสายไฟแบบถอดได ใชกบงานตอสายไฟแบบรวมขอตอหลายๆชดเขาดวยกนโดยขวเสยบตวเมย

ชดขวตอตวผ ส าหรบตอสายไฟแบบถอดได ใชกบงานตอสายไฟแบบรวมขอตอหลายๆ ชดเขาดวยกนโดยใชขวเสยบตวผ

โซลนอยด เปนอปกรณไฟฟา ท างานโดยการสรางแมเหลกไฟฟาใหดง แกนเหลก(พลนเยอร) เพอเปด – ปดอปกรณ เชน โซลนอยด เปด –ปด น ามนเชอเพลง โซลนอยดมอเตอรสตารทเปนตน

ขดลวดเหนยวน า เปนขดลวดพนรอบแกนเหลกเมอมกระแสไฟฟาไหลผาน จะท าใหเกดเปนสนามแมเหลกไฟฟา

ทรานซสเตอร อปกรณในรปแบบของโซลดสเตต ใชเปนรเลยอเลกทรอนกส ท าหนาทตด – ตอวงจรแทนสวตช และขยายสญญาณใหเพมขน

สายไฟพาดทบกน

สายไฟพาด ไมสมผสกน

สายไฟเชอมตอกน

สายไฟ การเขยนวงจรไฟใน คมอซอมวงจรไฟฟารถยนตมกจะเขยนเปนเสนตรง เนองจากแตละวงจรมสายไฟจ านวนมาก จงท าใหเกดการทบกนของเสนวงจร และมจดบางจดทสายไฟเชอมตอกน ดงนนเพอใหงายตอการอานวงจรจงก าหนดใหมสญลกษณ ดงน 1. เสนพาดกนโดยไมมจดด า แสดงวาสายคนนไมเชอมตอกน 2. ถาผานแบบมรปโคง แสดงวาสายไฟนนขามกน โดยทตวสายไมแตะกน 3. ถาเสนพาดกนแลวมจดด าทต าแหนงเสนผาน แสดงวาสายคนนเชอมตอกน

รปท 3.31 แสดงตวอยางสญลกษณในวงจรไฟฟารถยนต ทมา : วงจรไฟฟา HILUX-TIGER

อปกรณพนฐานระบบไฟฟารถยนต เปนอปกรณทรถยนตทกคนตองม ซงประกอบดวย 1. แบตเตอรรถยนต

แบตเตอร หมายถง อปกรณทท าหนาทจดเกบพลงงานไฟฟาส ารอง เพอใชใน ขณะทเครองยนตยงไมท างาน ชนดของแบตเตอร แบตเตอรทใชกบรถยนต สามารถแบงออกไดเปน 2 ชนด แบตเตอรชนดเปยกและแบตเตอรชนดแหง แบตเตอร บอกความจ หรอขนาด เปน แอมแปรชวโมง การชารจไฟแบตเตอร การชารจไฟแบบชาและการชารจไฟ แบบเรว 2. ฟวส

ฟวส เปนอปกรณปองกนความเสยหายทจะเกดขนกบอปกรณและวงจร อนเนองมาจากการใชกระแสไฟฟาในวงจรเกนความสามารถของอปกรณหรอเกดการลดวงจร ฟวสบอกขนาด เปน แอมป 3. สวตชจดระเบด

สวตชจดระเบด เปนอปกรณควบคมและตดตอกระแสไฟฟาทจะตอไปยงวงจรตางๆ ในรถยนต ใหสามารถท างานได 4. รเลย

ท าหนาท เปนสวตซทางไฟฟา ใชส าหรบ ตด - ตอวงจร ของอปกรณไฟฟาทตองการกระแสไฟฟาจ านวนมาก โดยอาศยสวตชควบคมหลกเปนตวควบคม รเลยมสวนประกอบทส าคญไดแก ขดลวดรเลย และ ชดหนาหนาสมผส 5. สายไฟฟา

สายไฟฟา เปนทางเดนของอเลกตรอนหรอกระแสไฟฟา ทเคลอนทจากแหลงจายไปยงอปกรณไฟฟา 6. ขวตอสายไฟในรถยนต

ในการตอวงจรไฟฟารถยนต มไวเพอใหงายในการบรการ แกไข ซอม และเปลยนอปกรณ 7. สญลกษณอปกรณในระบบไฟฟารถยนต

สญลกษณเปนสญลกษณทางไฟฟาทใชเขยนแทนอปกรณจรงในวงจรหรอคมอซอม

สรป

จดประสงคการเรยนร 1. นกเรยนสามารถเตรยมเครองมอและวสดอปกรณในการตรวจเชคแบตเตอรได 2. นกเรยนสามารถตรวจเชคแบตเตอรได 3. นกเรยนสามารถบ ารงรกษาแบตเตอรได 4. นกเรยนสามารถปฏบตงานดวยความปลอดภย 5. นกเรยนสามารถเกบเครองมออปกรณไดอยางถกตอง

เครองมอ / อปกรณ 1. แบตเตอรรถยนต 2. มลตมเตอร 3. ไฮโดรมเตอร 4. เทอรโมมเตอร 5. ภาชนะส าหรบใสน า 6. ผาเชดมอ 7. แวนตา 8. ถงมอ

ล าดบขนการปฏบต 1. นกเรยนศกษาขนตอนวธการตรวจสอบและบ ารงรกษาแบตเตอรจากใบความรหนวยท 3 2. นกเรยนสวมใสอปกรณปองกน 3. นกเรยนสงเกตและตรวจสอบแบตเตอรดวยสายตา บนทกรายละเอยดทได ลงในใบงาน

4. นกเรยนใชเทอรโมมเตอรวดอณหภมของน ากรดในแบตเตอรและใชไฮโดรมเตอรวดคาความถวงจ าเพาะของน ากรด บนทกคาทไดจากการวดลงในใบงาน 5. นกเรยนใชมลตมเตอรวดแรงดนไฟฟาทขวของแบตเตอร แลวบนทกคาลงในใบงาน 6. นกเรยนท าความสะอาดและเกบเครองมออปกรณในการปฏบตงาน 7. นกเรยนชวยกนสรปผลทไดจาการวดและตรวจสอบแบตเตอรลงใบงาน

ใบงานท 3.1 งานตรวจเชคแบตเตอรรถยนต

ผลจากการตรวจเชคแบตเตอร

หวขอ/รายการตรวจสอบ ผลการตรวจสอบ วธแกไข 1. ความสะอาดของแบตเตอร 2. ระดบน ากรดในแบตเตอร 3. ฝาจกปดแบตเตอร 4. ขวแบตเตอร 5. ขวตอสายแบตเตอร 6. สภาพของเปลอกหมอแบตเตอร

คาความถวงจ าเพาะของแบตเตอร ชองเซล 1 2 3 4 5 6 คาเฉลย คาทวดได % ไฟฟา อณหภม แรงดนไฟฟาทขวแบตเตอร วดได…………………โวลท สรปผลทไดจากการตรวจสอบแบตเตอรและความสามารถในการน าไปใชงาน ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

บนทกผลใบงานท 3.1 งานตรวจเชคแบตเตอรรถยนต

เกณฑประเมนผลการปฏบตงาน ใบงานท 3.1 งานตรวจเชคแบตเตอรรถยนต

ผปฏบตงาน ชอ…………………………………..เลขท……….กลม…………..

หวขอการประเมน ระดบคะแนน

หมายเหต เตม ได

1. การเตรยมเครองมออปกรณ 2 ผล/คะแนน ดมาก = 18 - 20 ปานกลาง = 15 - 17 พอใช = 11 - 14 ปรบปรง = 0 - 10

2. ความถกตองของการตรวจสอบและแนวทางในการแกไข

5

3. สวมใสอปกรณเพอความปลอดภยในการปฏบตงาน

4

4. สรปผลในใบงาน 4 5. ความสามคคในกลม 2 6. ท าความสะอาด เกบวสดอปกรณและพนทปฏบตงาน

3

รวม 20

ครผสอน

จดประสงคการเรยนร 1. นกเรยนสามารถเตรยมเครองมอในการตรวจหาขวของสวตชจดระเบดได 2. นกเรยนสามารถล าดบขนตอนการหาขวของสวตชจดระเบดได 3. นกเรยนสามารถเขยนตารางแสดงความสมพนธของขวสวตชจดระเบดได 4. นกเรยนสามารถเลอกขวของสวตชจดระเบดตอใชงานได 5. นกเรยนสามารถเกบเครองมออปกรณไดถกตอง เครองมอ / อปกรณ 1. สวตชจดระเบดชนด 5 ขว 4 ต าแหนง 2. มลตมเตอร ล าดบขนการปฏบต 1. ศกษาขนตอนวธการตรวจหาขวของสวตชจดระเบดจากใบความร หนวยท 3 2. ตรวจสอบต าแหนงการท างานและจ านวนขวของสวตชจดระเบด

3. ท าตารางแสดงความสมพนธของขวสวตชจดระเบด 4. จบคสายตรวจสอบความตอเนองของขวสวตชในแตละต าแหนงแลวขดเสนความสมพนธ

ลงในตาราง 5. สรปและเลอกขวสายเพอตอใชงาน

ใบงานท 3.2 งานตรวจหาขวของสวตชจดระเบด

จบคขวของสวตชจดระเบด

วดขว ความตอเนองในต าแหนง

LOCK ACC ON START

เขยนตารางความสมพนธภายในของสวตชจดระเบด

ต าแหนง/ขว 1 2 3 4 5 LOCK ACC ON

START

เลอกตอขวใชงาน ขวหมายเลข 1 หมายถงขว…………. ตอไปอปกรณ………………………………… ขวหมายเลข 2 หมายถงขว…………. ตอไปอปกรณ………………………………… ขวหมายเลข 3 หมายถงขว…………. ตอไปอปกรณ………………………………… ขวหมายเลข 4 หมายถงขว…………. ตอไปอปกรณ………………………………… ขวหมายเลข 5 หมายถงขว…………. ตอไปอปกรณ…………………………………

บนทกผลใบงานท 3.2 งานตรวจหาขวของสวตชจดระเบด

เกณฑประเมนผลการปฏบตงาน ใบงานท 3.2 งานตรวจหาขวของสวตชจดระเบด

ผปฏบตงาน ชอ…………………………………..เลขท……….กลม…………..

หวขอการประเมน ระดบคะแนน

หมายเหต เตม ได

1. การเตรยมเครองมออปกรณ 2 ผล/คะแนน ดมาก = 18 - 20 ปานกลาง = 15 - 17 พอใช = 11 - 14 ปรบปรง = 0 - 10

2. ล าดบขนตอนการปฏบตงาน 5 3. ท าตารางความสมพนธของสวตชจดระเบดได ถกตอง

5

4. เลอกตอขวใชงานไดถกตอง 3 5. ความสามคคในกลม 2 6. ท าความสะอาด เกบวสดอปกรณและพนท ปฏบตงาน

3

รวม 20

ครผสอน

จดประสงคการเรยนร

1. นกเรยนสามารถเตรยมเครองมอในการตรวจหาขวของรเลยได 2. นกเรยนสามารถล าดบขนตอนการหาขวของรเลยได 3. นกเรยนสามารถเขยนวงจรภายในของรเลยได 4. นกเรยนสามารถเลอกขวของรเลยเพอตอใชงานได 5. นกเรยนสามารถเกบเครองมออปกรณไดถกตอง เครองมอ / อปกรณ 1. รเลย 2. มลตมเตอร 3. แบตเตอร 4. สายไฟส าหรบทดสอบรเลย ล าดบขนการปฏบต 1. ศกษาขนตอนวธการตรวจหาขวของรเลยจากใบความร หนวยท 3

2. นกเรยนเตรยมเครองมออปกรณในงานตรวจหาขวของรเลย 3. สเกตภาพต าแหนงของขวรเลยพรอมก าหนดชอขวของรเลย

4. จบคขวสายตรวจสอบหาชดขดลวดและชดหนาสมผสของรเลย 5. เขยนวงจรภายในของรเลย

6. สรปและเลอกขวรเลยเพอตอใชงาน

ใบงานท 3.3 งานตรวจสอบหาขวรเลย

ภาพต าแหนงขวของรเลย

การวดขวของรเลย ระหวางขวรเลย ต าแหนงปกต เมอปอนไฟ

1 - 2 1 - 3 1 - 4 1 - 5 2 - 3 2 - 4 2 - 5 3 - 4 3 - 5 4 - 5

บนทกผลใบงานท 3.3 งานตรวจสอบหาขวรเลย

1 3

4 5

2

ลงหมายเลขต าแหนงของรเลยขวทไดจากการตรวจสอบ

เลอกตอขวใชงาน ขวหมายเลข 1 ตอไปอปกรณ………………………….…………………….…… ขวหมายเลข 2 ตอไปอปกรณ……………………………..……………………… ขวหมายเลข 3 ตอไปอปกรณ…………………………………...………..……… ขวหมายเลข 4 ตอไปอปกรณ………………………………………………….… ขวหมายเลข 5 ตอไปอปกรณ………………………………………………..……

เกณฑประเมนผลการปฏบตงาน ใบงานท 3.3 งานตรวจสอบหาขวรเลย

ผปฏบตงาน ชอ…………………………………..เลขท……….กลม…………..

หวขอการประเมน ระดบคะแนน

หมายเหต เตม ได

1. การเตรยมเครองมออปกรณ 2 ผล/คะแนน ดมาก = 18 - 20 ปานกลาง = 15 - 17 พอใช = 11 - 14 ปรบปรง = 0 - 10

2. ล าดบขนตอนการปฏบตงาน 2 3. วดขวของรเลยต าแหนงปกต 3 4. วดขวรเลยขณะท างาน (ปอนไฟเขาขดลวด) 3 5. เขยนวงจรภายในของรเลย 4 6. ความปลอดภยในการใชมลตมเตอร 2 7. ความสามคคในกลม 2 8. ท าความสะอาด เกบวสดอปกรณและพนท ปฏบตงาน

2

รวม 20

ครผสอน

ค าสง : ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว โดยท าเครองหมาย (X) ลงใน กระดาษค าตอบ

1. ขอใดไมใชหนาทของแบตเตอรในรถยนต ก. จายกระแสไฟฟาใหกบระบบจดระเบดขณะสตารทรถยนต ข. จายกระแสไฟฟาใหกบอปกรณอ านวยความสะดวก ค. เกบพลงงานไฟฟาส าลอง ง. ผลตกระแสไฟฟาใชในรถยนต 2. การถอดแบตเตอรรถยนตควรท าสงใดเปนล าดบแรก ก. ถอดขวบวก ข. ถอดขวลบ ค. ถอดเหลกยดแบตเตอร ง. ถอดขวแบตเตอร 3. ขอใดเปนสของ ฟวสรถยนตแบบแผนขนาด 7.5 A ก. สน าตาล ข. สน าตาลแกมเหลอง ค. สแดง ง. สเหลอง 4. เมอแบตเตอรถกใชงานไปจนท าใหระดบน ากรดลดลง เหตใดจงเตมน ากลน ก. เพอรกษาระดบความเขมขนของกรดใหคงท ข. เพอรกษาระดบน ากรดใหไดระดบ ค. เพอใหกรดเจอจางลง ง. เพอลดอณหภมใหแบตเตอร 5. การชารจไฟแบบชาควรใชกระแสในการชารจเทาใด ก. 7 – 10 % ข. 10 – 15 % ค. 15 – 20 % ง. 20 – 25 % 6. ฟวสทใชในรถยนตมหนาท ก. ชวยใหกระแสไฟฟาไหลผานไดสะดวก ข. ตดและตอวงจรเพอควบคมการท างาน ค. ตดทางไฟฟา เมอมกระแสไฟเกน ง. ควบคมกระแสไฟฟา 7. ขอใดทไมใชขวของสวตชจดระเบดรถยนตแบบ 3 ขว ก. ขว Acc ข. ขว AM ค. ขว St ง. ขว Ig

แบบทดสอบหลงเรยน หนวยท 3 เรอง อปกรณพนฐานระบบไฟฟารถยนต

8. ขอใดไมใชสวนประกอบของรเลย ก. สปรงดงคอนแทก ข. ชดหนาสมผส ค. แมเหลกไฟฟา ง. ชดขดลวดความรอน 9. สายไฟมสพนเปนสด ามสขาวเปนแถบ ขอใดบอกโคดสของสายไฟถกตอง ก. B - V ข. V- B ค. B – W ง. W – B 10. รเลย BOSH ทระบตวเลข 30 85 86 87 ไวทขว ขวคใดเปนขดลวด ก. 30 – 85 ข. 30 - 86 ค. 86 - 87 ง. 85 - 86