เครองมอ ส าหรบงานชางเปนสงจ าเปนและมความส าคญตอชางทกสาขา เนองจากชางเปนผมหนาทสรางสรรคชนงานและซอมแซมเปลยนอปกรณตางๆ ชางจ าเปนตองท าความเขาใจและศกษาเกยวกบเครองมอในงานชาง เพอทจะสามารถเลอกใชเครองมอใหถกตองเหมาะสมกบชนดของงาน ทงนกเพอใหเกดความปลอดภยตอเครองมออปกรณ ความปลอดภยตอผปฏบตงาน ท าใหคณภาพของชนงานและการบรการออกมาอยางมคณภาพ เครองมอแตละชนดมความแตกตางกนทงในดานคณสมบตและการใชงาน

1. มลตมเตอร 2. ไฮโดรมเตอร 3. หวแรงบดกร 4. คมปอกและย าขวสาย

1. นกเรยนสามารถปฏบตการเตรยมมลตมเตอรกอนใชงานได 2. นกเรยนสามารถปรบเลอกยานการวดได 3. นกเรยนสามารถอานคามลตมเตอรจากการวดได 4. นกเรยนสามารถบอกความหมายสญลกษณของมลตมเตอรแบบดจตอลได

หนวยท 2 เรอง เครองมอพนฐานในงานไฟฟารถยนต

สาระส าคญ

สาระการเรยนร

จดประสงคการเรยนร

5. นกเรยนสามารถใชไฮโดรมเตอรวดคาความถวงจ าเพาะของน ากรดในแบตเตอรได 6. นกเรยนสามารถเปรยบเทยบคาความถวงจ าเพาะกบแรงดนไฟในแบตเตอรได 7. นกเรยนสามารถใชหวแรง บดกรสายไฟได 8. นกเรยนสามารถใชคมปอกและย าขวสายไฟได

ค าสง : ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว โดยท าเครองหมาย (X) ลงใน กระดาษค าตอบ 1. กอนการใชงานมลตมเตอรควรตรวจสอบสงใดเปนล าดบแรก

ก. ตรวจสอบสายวด ข. ตรวจสอบเขมใหตรงกบ 0 ค. ปรบ 0 โอหม ง. ตรวจสอบแบตเตอรมเตอร

2. การตรวจสอบแบตเตอรของมลตมเตอร ใหปรบสวตชเลอกยานการวดไปอยในต าแหนงใด ก. DC.V 1.5 ข. AC.V 50 ค. AC 10 A ง. วดความตานทาน x1

3. เมอตองการวดแรงเคลอนไฟฟาของแบตเตอร 12 โวลต ควรปรบสวตชเลอกยานการวด ไปทต าแหนงใด

ก. DC.V 10 ข. R x 1 K ค. AC.V 50 ง. DC.V 50

4. จากรปเมอตงสวตชเลอกยานการวดอยท ต าแหนง DC.V 10 ขอใดอานคาไดถกตอง

ก. 8.8 V ข. 44 V ค. 220 V ง. 2.7

5. สญลกษณ ในดจตอลมลตมเตอรหมายถงขอใด ก. แบตเตอร ข. การทดสอบความตอเนอง ค. ตวเกบประจ ง. หมฉนวน 2 ชน

6. เครองมอในขอใดสามารถวดคาความถวงจ าเพาะ (ถ.พ.) ได ก. ไมโครมเตอร ข. ดจตอลมเตอร ค. มลตมเตอร ง. ไฮโดรมเตอร

แบบทดสอบกอนเรยน หนวยท 2 เรอง เครองมอพนฐานในงานไฟฟารถยนต

7. แบตเตอรลกหนงวดความถวงจ าเพาะได 1.230 ขอใดเทยบปรมาณไฟฟาไดถกตอง ก. แบตเตอรมไฟ 100 % ข. แบตเตอรมไฟ 75 % ค. แบตเตอรมไฟ 50 % ง. แบตเตอรมไฟ 25 %

8. ขอใดเปนวธการบดกรทไมถกตอง ก. ใชตะกวละลายเคลอบปลายหวแรง ข. ใหความรอนกบชนงานเปนเวลานานๆ ค. ใหความรอนกบชนงานแลวจงปอนตะกว ง. ใชฟลกชวยในการบดกร

9. ขอใดอธบายวธการดสเกลไฮโดรมเตอรไดถกตอง ก. ใหไฮโดรมเตอรอยในระดบสายตา ข. ใหลกลอยอยในระดบสายตา ค. ใหระดบน าอยในระดบสายตา ง. มองดในระดบทสะดวกทสด

10. จากรปหากตองการปอกสายไฟควรใชสวนใดของคม ก. สวน A ข. สวน B ค. สวน C ง. สวน E

หนวยท 2 เครองมอพนฐานในงานไฟฟารถยนต

เครองมอทใชในงานไฟฟารถยนตนอกจากจะมเครองมอพนฐานทวไปแลว ยงมเครองมอทใชเฉพาะส าหรบงานไฟฟารถยนต ผทปฏบตงานจะตองศกษาและท าความเขาใจเกยวกบการใชเครอง มอใหถกตอง ในหนวยนจะมเนอหาทใหนกเรยนไดเรยนรและฝกปฏบตเกยวกบการใชงานเครองมอทจ าเปนพนฐาน ในงานบรการระบบไฟฟารถยนต ไดแก มลตมเตอร ไฮโดรมเตอร คมปอกย าขวสายและหวแรงบดกร เปนตน

1. มลตมเตอร (Multimeter) มลตมเตอรเปนเครองมอทรวมหลายๆ คณสมบตในการตรวจวดทางไฟฟาเขาไวดวยกนใน

เครองเดยว เชน ตรวจวดแรงเคลอนไฟฟา วดความตานทาน วดกระแสไฟฟา มลตมเตอรปจจบนทวไป มใชอย 2 แบบ ไดแก มลตมเตอรแบบอะนาลอกและมลตมเตอรแบบดจตอล

1.1 มลตมเตอรแบบอะนาลอก (Analog multimeter) มลตมเตอรแบบอะนาลอก หรอ ทเรยกกนวา มลตมเตอรแบบเขม โดยทวไปมหลายลกษณะ

และหลายบรษทผผลต ท าใหมมลตมเตอรถกผลตออกมา จ าหนายหลายรนหลายยหอ แตละรน แตละแบบ อาจมรายละเอยดการใชงานทแตกตางกนออกไป แตยงมพนฐานการใชงานทคลายกน ดงนน การท าความเขาใจในการใชงานมลตมเตอร ในหนวยนจะยกตวอยางการใชงานของมลตมเตอรแบบ อะนาลอก ยหอ KYORITSU รน 1109 โดยมรายละเอยดและการใชงาน ดงน

รปท 2.1 มลตมเตอรแบบอะนาลอกและมลตมเตอรแบบดจตอล

1.1.1 โครงสรางสวนประกอบของมลตมเตอรแบบเขม มลตมเตอรแบบเขม แบงออกเปน 2 สวนใหญๆ ไดแก สวนของหนาปทมทใชแสดงผล และสวนของสวตชเลอกยานการใชงาน

1.1.1.1 สวนของหนาปทม เปนสวนทใชแสดงผลทไดจากการวด ประกอบดวย

1) A1 เขมช (Indicator pointer) เลอนเพอแสดงคาทไดจาการวด

รปท 2.3 แสดงสวนส าหรบการใชแสดงผล

รปท 2.2 โครงสรางและสวนประกอบมลตมเตอรแบบเขม

หนาปทมแสดงผล

สวตชเลอกยานการวด

A1

A7

A10

A11

A2

A3

A4

A5

A6

A8 A9

2) A2 สเกลอานคาความตานทาน มหนวยเปน โอหม (Ohm : Ω) 3) A3 กระจกเงาเพอชวยลดความคลาดเคลอนในการอานคาสเกล 4) A4 สเกลอานคาแรงเคลอนไฟกระแสตรง DC.V วดแรงเคลอนไฟกระแสสลบ

AC.V (เฉพาะยานการวด 50V 250V 1000V และปรมาณกระแส DC.A) 5) A5 สเกลอานคาแรงเคลอนไฟฟา กระแสสลบ AC.V (เฉพาะยานการวด 10 V) 6) A6 สเกลอานคากระแส ไฟฟากระแสสลบ (ยานการวด AC 15 A) มหนวยวดเปน

แอมแปร (Ampere : A) 7) A7 สเกลอานคาก าลงขยายกระแสของทรานซสเตอรไฟตรง 8) A8 สเกลอานคากระแสไบอสของไดโอด 9) A9 สเกลอานคาแรงดนไฟฟาไบอสของไดโอด 10) A10 สเกลอานคาขนาดความถของสญญาณ ทปอนเขาและออกจากเครองขยาย

Amplifier มหนวยเปน เดซเบล (dB) 11) A11 ทปรบการชศนย (Indicator zero corrector) :ใชส าหรบการปรบใหเขมชตรง

ต าแหนงจดเรมตน (0) ขณะยงไมได ท าการวด 1.1.1.2 สวนสวตชเลอกยานการวด ใชส าหรบเลอกคณสมบตในการวดคาทางไฟฟา

ประกอบดวย

1) B1 ชองเสยบสายวดขวบวกกรณวดก าลงของสญญาณความถ (Output terminal) 2) B2 ชองเสยบสายวดขวบวก (Measuring terminal)

รปท 2.4 แสดงสวนของการเลอกใชงาน

B7

B1

B2

B4

B11

B3

B10

B6

B9

B8

B5

B12

3) B3 สวตชเลอกยานการวด (Range selector switch knob) : เปนสวตชทผใช จะตองบดเลอกวาจะใชเครองวดคณสมบตใดของไฟฟา

4) B4 ชองเสยบสายวดขวลบ (Measuring terminal – COM) 5) B5 ปมปรบแกศนยโอหม (0 Ω Adjust knob) : ใชเพอปรบใหเขมอยทต าแหนง 0 Ω 6) B6 ชองเสยบสายวดกระแสไฟฟา กระแสสลบขนาดไมเกน 15 แอมแปร 7) B7 ยานการวด แรงเคลอนไฟฟากระแสตรง มชวงการวดใหเลอก ดงน

DCV : 0-0.1 V, 0-0.5 V, 0-2.5 V, 0-10 V, 0-50 V, 0-250 V และ 0- 1000 V 8) B8 ยานการวด แรงเคลอนไฟฟา กระแสสลบ มชวงการวดใหเลอก ดงน

ACV : 0-10V, 0-50 V, 0-250 V และ 0-1000 V 9) B9 ยานการวดกระแสไฟฟา กระแสสลบขนาดไมเกน 15 แอมแปร 10) B10 ยานการวดความตานทาน Resistance (Ω) : ×1 , × 10 , × 1k และ × 10k 11) B11 ยานการวดกระแสของไฟฟา กระแสตรง DC.A : 0-50 A, 0 - 2.5 mA, 0-25 mA

และ 0-0.25 A 12) B12 ต าแหนงปดเครอง (OFF)

1.1.2 การเตรยมมลตมเตอรกอนใชงาน 1.1.2.1 ตรวจสอบสภาพสายวดทงสอง วาช ารดหรอไม 1.1.2.2 ตรวจสอบดเขมของมลตมเตอรใหชทคา 0 ทางซายมอ หากไมตรง ใหปรบทตว

ปรบเขม (หมายเลข A11) ใหเขมตรงกบ 0 เพอใหการอานคามความเทยงตรงมากยงขน 1.1.2.3 ตรวจสอบแบตเตอร 1.5 V ของมลตมเตอร ท าไดโดยการหมนสวตชเลอกยานวด

ไปทยานวด × 1Ω น าสายวดของมลตมเตอรทงสองแตะกนเขมมเตอรจะตองเคลอนขนไปชท 0Ω (ดานขวามอ) หากไมตรง ใหปรบทปมปรบ 0Ω (หมายเลข B5) แตหากปรบแลวเขมของมลตมเตอรเคลอนขนไปไมถง 0Ω แสดงวาแบตเตอรขนาด 1.5 V ในมลตมเตอรมแรงเคลอนต าใหเปลยนใหม

1.1.2.4 ตรวจสอบแบตเตอรขนาด 9V ของมลตมเตอร โดยการหมนสวตชเลอกยานวด ไปทยานการวด × 10 K Ohm น าสายวดของมลตมเตอร แตะกนเขมมเตอรจะตองเคลอนขนไปชท 0Ω ดานขวามอ หากขนแตไมตรงกบ 0Ω ใหปรบทปมปรบ 0Ω (หมายเลข B5) แตหากปรบแลวเขมของมลตมเตอรเคลอนขนไปไมถง 0Ω แสดงวาแบตเตอรขนาด 9V ในมลตมเตอรมแรงเคลอนต าใหเปลยนใหม

1.1.3 การวดแรงดนไฟกระแสตรง (DC.V) ในงานไฟฟารถยนตยานการวดนมความส าคญเปนอยางยง เนองจากไฟฟาในรถยนตเปนไฟฟากระแสตรง สญลกษณ อกษร DC.V หรอ ภาพสญลกษณ

1.1.3.1 วธใชงาน 1) สายวดสแดงเสยบเขาทขวตอขวบวก (+) สายวดสด าเสยบเขาทขวตอขวลบ (-) หรอ

COM ของมลตมเตอร 2) ตงสวตชเลอกยานวดไปท DC.V (มลตมเตอรยหอ KYORITSU รน 1109) มทงหมด

7 ยานวด เตมสเกล คอ ยาน 0.1V , 0.5V , 2.5V , 10V , 50V , 250V และ 1,000V เลอกยานการวด ใหสงกวาแรงดนไฟฟาของแหลงจายทจะวด หากไมทราบคาแรงดนของแหลงจาย ใหตงยานการวดไปทคาสงสด (1,000V)

3) การวดแรงดนไฟฟากระแสตรง เปนการวดคาความตางศกดระหวางจดสองจดในวงจร การตอมลตมเตอรเพอท าการวด ใหน าปลายสายวดทงสองของมลตมเตอรตอแบบขนานกบอปกรณ ดงรปท 2.5โดยขวบวกของมลตมเตอรตอกบขวทมศกยไฟฟาสง (ขวบวกของแหลงจาย) ขวลบของมลตมเตอรตอกบขวทมศกยไฟฟาต า (ขวลบของแหลงจาย) ในกรณทตอสายมลตมเตอรสลบขว เขมมเตอรจะตกลบอาจท าใหมลตมเตอรเสยหายได

การอานคาแรงดนไฟฟากระแสตรง อานคาไดจากสเกล (หมายเลข A4) โดยมรายละเอยดของการอานคาดงแสดงในตารางท 2.1

รปท 2.5 แสดงการตอมลตมเตอรวดแรงดนไฟฟากระแสตรง

ตารางท 2.1 ความสมพนธของต าแหนงยานวดแรงเคลอนไฟฟากบสเกลอานคา

ยานวด อานสเกล เปลยนคา คาทวดไดสงสด ขวตอสายทใช

0.1 V 0.5 V 2.5 V 10 V 50 V

250 V 1000 V

0 - 10 × 0.01 0.1 V

ขว + และขว – ( com )

0 - 50 × 0.01 0.5 V 0 - 250 × 0.01 2.5 V 0 - 10 อานโดยตรง 10 V 0 - 50 อานโดยตรง 50 V

0 - 250 อานโดยตรง 250 V 0 - 10 × 100 1000 V

ขอควรระวง

1. เมอตองการวดแรงดนไฟฟาทสงกวา 250 V ใหตดไฟออกจากวงจรกอนแลวตอสายวดเขากบจดทตองการวด แลวจงจายไฟใหกบวงจร ในขณะทวดไมควรจบสายวดหรอวงจรทวด เมออานคาแลว ใหตดไฟกอนแลวจงเกบเครองมอวด

2. ไมควรใชมลตมเตอรวดแรงดนไฟทสงกวา 250 V 3. ในการวดแรงดนไฟกระแสตรง หามหมนสวตชเลอกไปทยาน DC mA ยานการวดความ

ตานทานหรอตอสายวดเขากบขว AC 15A เพอปองกนความเสยหายและอนตราย ทจะเกดขนกบเครองมอวดและผปฏบตงาน

รปท 2.6 แสดงการปรบตงและการแสดงผลของมลตมเตอร

ตวอยางท 1 ตวอยางท 2

จากรปท 2.6 ตวอยางท 1 ตงยานวดท DC.V 2.5 V ใหอานสเกล 0 – 250 เขมชตรงสเกล 200 V ดงนน

คาแรงดนทวดได คอ 200 × 0.01 = 2.0 V ตวอยางท 2 ตงยานวด 1000 V ใหอานสเกล 0 – 10 เขมชตรงสเกลเลข 6 คาแรงดนทวดได คอ 6 × 100 = 600 V

หมายเหต สามารถอานสเกลไดทกสเกลในทกยานการวด โดยใหหาตวเลขทท าใหตวเลขตวสดทายของสเกลทจะอาน ใหเทากบยานการวดทตงไว เชน ตงยานการวด 2.5 V ตองการอานสเกล 0 – 10 คาทท าใหตวเลขตวสดทายของสเกล(10) มคาเทากบ 2.5 ตองเอา 4 มาหาร ตวอยาง เชน หาก

เขมชตรงสเกล เลข 8 คาแรงดนทวดได คอ 48 = 2.0 V เปนตน

1.1.4 การวดแรงดนไฟกระแสสลบ (AC.V) การใชงาน วดแรงดนไฟฟากระแสสลบ เชน ไฟฟาตามบานเรอน ตามโรงงาน แหลงก าเนดไฟฟากระแสสลบ สญลกษณ อกษร AC.V หรอ ภาพสญลกษณ

1.1.4.1 วธใชงานวดแรงดนไฟกระแสสลบ 1) สายวดสแดงเสยบเขาทขวตอขวบวก (+) สายวดสด าเสยบเขาทขวตอขวลบ (-)

COM ของมลตมเตอร 2) ตงสวตชเลอกยานการวดไปท AC.V เลอกยานการวดใหสงกวาแรงดนไฟฟาของ

แหลงจายทจะวด หากไมทราบคาแรงดนของแหลงจาย ใหตงยานการวดไปทคาสงสด 1,000V (มลตมเตอรยหอ KYORITSU รน 1109 มทงหมด 5 ยานวดเตมสเกลคอยาน 10 V , 50 V, 250 V และ 1,000 V)

3) การวดแรงดนไฟกระแสสลบสามารถน ามเตอรไปวดโดยไมตองค านงถงขวบวกหรอลบ ดงรปท 2.7

รปท 2.7 การวดแรงเคลอนไฟ AC

4) อานคาแรงเคลอนไฟฟากระแสสลบม 2 สเกล คอ สเกล หมายเข A4 ใชส าหรบอานคาไฟแรงเคลอนสง ตงแต 50 V ขนไปและสเกลหมายเลข A5 ใชส าหรบอานคาไฟแรงเคลอนต าไมเกน 10 V

ตารางท 2 .2 ความสมพนธของต าแหนงยานวดแรงเคลอนไฟ AC ไมเกน 10 V กบสเกลอานคา

ยานวด อานสเกล เปลยนคา คาทวดไดสงสด ขวตอสายทใช 10 V A5 0 - 10 อานโดยตรง 10 V

ขว + และขว – (com) 50 V A4 0 - 50 อานโดยตรง 50 V

250 V A4 0 - 250 อานโดยตรง 250 V 1000 V A4 0 - 10 × 100 1000 V

จากรปท 2.8 ตวอยางท 1 ตงยานวดท AC.V 250 V ใหอานสเกล 0 – 250 (หมายเลข A4) นบจากเลข 200 เขมชตรงกบสเกลยอยขดท 4 สเกลยอยแตละขดมคาเทากบ 5 ดงนนคาแรงดนทวดไดจงเทากบ 220 V ตวอยางท 2 ตงยานวด 10 V ใหอานสเกล 0 – 10 (หมายเลข A5) เขมชตรงกบเลข 4 V คาแรงดนทวดได คอ 4 V

รปท 2.8 ตวอยางลกษณะการแสดงผลจากการวดแรงเคลอนไฟ AC

ตวอยางท 1 ตวอยางท 2

1.1.5 การวดความตานทาน ใชส าหรบวดคาความตานทานหรอทดสอบคณสมบตของวงจรและอปกรณทางไฟฟา

สญลกษณ อกษร R หรอ ภาพสญลกษณ Ω 1.1.5.1 วธใชงานวดความตานทาน

1) ตอสายวดสแดงตอเขากบขวตอขวบวก (+) ของมลตมเตอรและสายวดสด าตอเขากบขวตอขวลบ (-) COM ของมลตมเตอร

2) บดสวตชไปทต าแหนงยานวดโอหมมเตอร (Ω) ทยานการวด ×1Ω หรอเลอกยานวดใหเหมาะสมกบคาความตานทานทตองการวด (ยานการวด B10 มลตมเตอรยหอ KYORITSU รน 1109 มทงหมด 4 ยานวดโอหมมเตอร ×1 , ×10 , ×1k และ ×10k)

3) น าปลายสายมาแตะกนแลวปรบปม 0Ω adj (หมายเลข B5) ใหเขมมเตอรอยทต าแหนง 0Ω กอนทจะวดความตานทานทกครง ดงแสดงใน รปท 2.9 (ก)

4) วธการวดคาความตานทานใหน าปลายสายทงสองตอครอมกบขวของตวตานทาน ดง

แสดงในรป 2.9 (ข) โดยขวหรออปกรณทจะวด ตองไมมแหลงจายไฟฟาหรอมกระแสไหลผานโดยเดดขาด

5) อานคาความตานทานจากสเกล (หมายเลข A2) ทอยแถวบนสดของมลตมเตอร มหนวยเปนโอหม (Ω) เขมชตรงกบสเกลใดใหน าคาทไดไปคณกบคาทเลอกยานการวดไว ดงแสดงในตารางท 2 .3

รปท 2.9 ตวอยางการปรบตงมเตอรและการวดความตานทาน

( ก ) ( ข )

ตารางท 2 .3 ความสมพนธของต าแหนงยานวดความตานทานกบสเกลอานคา ยานวด อานสเกล เปลยนคา คาทวดไดสงสด ขวตอสายทใช

× 1 ohm 0 – 2k × 1 2 kΩ

ขว + และขว – (com) × 10 ohm 0 – 2k × 10 20 kΩ × 1k ohm 0 – 2k × 1k 2,000Ω

× 10k ohm 0 – 2k × 10k 20,000Ω

หมายเหต k หมายถง kilo (กโล) มคาเทากบ 1,000 ดงนน 1k ohm (1kΩ ) จงมคาเทากบ 1,000 ohm

จากรปท 2.10 เลอกยานการวดท × 10 Ω เขมมเตอรชทสเกล 50 Ω คาทวดได จะเทากบ 50×10 = 500Ω

1.1.6 การหาคาของสเกลยอย ในแตละชวงของสเกลวดคาจะมขดของสเกลยอยทไมเทากนดงนนการหาคาของสเกลยอยแต

ละชวงจงมความส าคญเปนอยางยงในการอานคา วธการหาคาของสเกลยอยในแตละชวง ท าไดโดย การน าตวเลขทมคามากในชองนนตงลบดวยตวเลขทมคานอยในชองนน แลวน าคาทได ไปหารดวยจ านวนชองวางของขดยอยในชวงนน ตวอยางเชน เขมชอยขดท 3 ทชวงสเกล 2 – 5 เมอนบจ านวน

รปท 2.10 ตวอยางลกษณะการแสดงผลจากการวดความตานทาน

ชองวางระหวางขดยอยของสเกล ได เทากบ 6 ชอง ดงนนคาของขดยอยแตละขดในชวงน จงหาไดจาก เอา 5 - 2 = 3 จากนน เอา 3 ตงหารดวยจ านวนชองวางระหวางขดยอยสเกล คอ 6เพราะฉะนน แตละขดยอยในชวงนจงมคาเทากบ 0.5

1.1.7 การวดกระแสไฟฟา 1.1.7.1 ยานการวดกระแสของไฟฟากระแสตรง (DC.A)

การใชงาน วดปรมาณการกนกระแสไฟฟาของอปกรณไฟฟาในวงจร ส าหรบวงจรไฟฟากระแสตรง มยานการวด 50 µA , 2.5mA , 25mA , 250mA (0.25A) สญลกษณ A

1) วธใชงานวดกระแสของไฟฟากระแสตรง (1) ตอสายวดสแดงเขากบขวตอขวบวก (+) ของมลตมเตอร สายวดสด าตอเขากบ

ขวลบ (-) COM ของมลตมเตอร (2) บดสวตชเลอกยานการวด (หมายเลข B3) ไปทต าแหนงยานการวด DC.mA

เลอกต าแหนงยานการวดใหมากกวาคาของกระแสทไหลในวงจรหากไมทราบใหปรบอยในคาสงสด (3) วธการวดกระแสไฟตรง ใหแยกวงจรออกทจดใดกได ดงรปท 2.12 น าปลาย

สายวดทงสองตออนดบ (อนกรม) กบโหลดในวงจร โดยตอสายขวบวกเขากบขวทมกระแสพงเขาและสายขวลบตอกบขวทมกระแสพงออก หากตอผดขวเขมจะกลบทาง ใหท าการสลบสายมเตอร

(4) อานคากระแสจากสเกล หมายเลข A4 น าคาทอานไดคณดวยตวคณขยาย ตามตารางท 2 .4 หมายเหต โดยทวไปแลวไมนยมใชวดในงานไฟฟารถยนตเพราะใชวดเฉพาะปรมาณกระแสไฟฟาทนอยเทานนเชนอปกรณในวงจรอเลกทรอนกส

รปท 2.11 แสดงขดสเกลยอยของยานการวดความตานทาน

ตารางท 2 .4 ความสมพนธของต าแหนงยานวดกระแสกบสเกลอานคา ยานวด อานสเกล เปลยนคา คาทวดไดสงสด 50 µA 0 - 50 อานโดยตรง 50 µA 2.5 mA 0 - 250 × 0.01 2.5 mA 25 mA 0 - 250 × 0.1 25 mA

250 mA 0 - 250 อานโดยตรง 2.5 A

จากรปท 2.12 ตงยานวด 2.5 mA หากเขมชทสเกล 120 อานสเกล 0 –250 คากระแสทวดได

คอ 120 × 0.01 mA = 1.2 mA 1.1.6.2 ยานการวดกระแสของไฟฟากระแสสลบ (AC 15A)

การใชงาน วดปรมาณการกนกระแสไฟฟาของอปกรณไฟฟาในวงจร ส าหรบวงจรไฟฟากระแสสลบ มขนตอนการใชงานดงน

1) เสยบสายวดสแดง (ขวบวก +) เขาขวตอสาย AC 15A ของมลตมเตอร และสายวดสด าเขาทขวตอสายลบ (-) COM ของมลตมเตอร

2) หมนสวตชเลอก (หมายเลข B3) ไปทยานการวดไปท AC 10A 3) ตดไฟออกจากวงจรทจะวด 4) ตอสายวดของมลตมเตอร อนกรมกบวงจรดงรปท 2.13 5) จายไฟใหกบวงจรทจะวด 6) อานคาจากสเกล (หมายเลข A6)

รปท 2.12 แสดงการตอมเตอรเพอวดกระแสไฟฟา (กระแสตรง DC.A)

ขอควรระวง ทขวตอสาย AC 15A กบขว – (COM) จะมคาความตานทานต ามากและ ไมม

ฟวสปองกนมลตมเตอร ดงนนหากตอผดพลาด จะท าใหมลมเตอรเกดความเสยหายได

ตารางท 2.5 เปรยบเทยบ ขอด-ขอเสยของมเตอรแบบเขม ขอด ขอเสย

1. ราคาถก 1. ความละเอยดต ากวาแบบ ดจตอล 2. ใชงานงาย โดยทวไปจะคนเคยกวา 2. ความเทยงตรงต ากวาแบบ ดจตอล 3. คณภาพ ปานกลาง 3. ไมมระบบปอง เมอวดผดขว 4. ใชกบงานซอม เครองใชไฟฟาทวไปได 4. ไมนยมใชกบโรงงานอสาหกรรม

1.2 มลตมเตอรแบบดจตอล (Digital Multimeter)

มลตมเตอรแบบดจตอล หรอทเรยกกนวามลตมเตอรแบบตวเลข สามารถวดคาปรมาณไฟฟาไดหลายชนดเชนเดยวกบมลตมเตอรแบบอะนาลอก แตจะแสดงผล เปนตวเลข ท าใหมความถกตองแมนย ายงขน เชน วดแรงดนไฟตรง (DC.V) แรงดนไฟสลบ (AC.V) กระแสไฟตรง (DC.A) กระแสไฟสลบ (AC.A) และความตานทาน (Ω) เปนตน นอกจากนในมลตมเตอรแบบดจตอลบางรนยงมความสามารถอนเพมมากขนไปอก เชน วดการตอวงจรแสดงดวยเสยง วดอณหภม เปนตน

มลตมเตอรแบบดจตอล มสวนประกอบหลก 2 สวน เชนเดยวกบมลตมเตอรแบบอะนาลอกไดแก สวนทใชแสดงผลและสวนทใชปรบเลอกยานการวด โดยรายละเอยดตางๆ ของเครองอาจแตก ตางกนขนอยกบบรษทผผลต รนและแบบ แตการใชงาน การวดคา การอานคามหลกการคลายกน ในทนจะกลาวถงมลตมเตอรดจตอลยหอ DIGICON รน BM-230 ซงมรปราง และสวนประกอบ ดงรปท 2.14

รปท 2.13 แสดงการตอมเตอรเพอวดกระแสไฟฟา (AC 15A)

1.2.1 สญลกษณในมลตมเตอรแบบดจตอล

กอนใชงานจ าเปนตองทราบรายละเอยดของสญลกษณทอยบนมลตมเตอร เพอความสะดวกและปลอดภยในการใชงาน

ตารางท 2.6 สญลกษณในมลตมเตอรแบบดจตอล

สญลกษณ ความหมาย

กราวด

ฉนวนหม 2 ชน

ไฟฟากระแสสลบ

ไฟฟากระแสตรง

วดตวเกบประจ

เปอรเซนแสดงผลของกระแสไฟฟา

ทดสอบไดโอด

สญญาณบวก

สญญาณลบ

ฟวส

Ω ความตานทาน

รปท 2.14 มลตมเตอรดจตอล

การวดความถ

การทดสอบความตอเนอง

เตอนใหดค าอธบายในคมอ

แรงดนทเปนอนตราย

แบตเตอร

1.2.2 สวนประกอบมลตมเตอรดจตอล

มลตมเตอรดจตอล แบบยานการวดอตโนมต การวดคาทางไฟฟาแตละชนด สามารถใชวดปรมาณไฟฟาตงแตคาต า ไปจนถงคาสงสด เทาทเครองจะสามารถแสดงผลได ท าใหการ ใชงานและการอานคาท าไดงายและสะดวกรวดเรว มลตมเตอรดจตอลมสวนประกอบทส าคญดงน

(

จากรปท 2.15 แสดงสวนประกอบของมลตมเตอรดจตอล มสวนประกอบตางๆ ดงน 1.2.2.1 หมายเลข 1 คอ หนาปทมแสดงผลการวดคาปรมาณไฟฟา แสดงเปนตวเลขและ

ตวอกษร 1.2.2.2 หมายเลข 2 คอ ปม MODE เลอกคณสมบตและหนวยวด 1.2.2.3 หมายเลข 3 คอ ปมเปดปดไฟหนาปทม ใหมองเหนคาไดชดเจน 1.2.2.4 หมายเลข 4 คอ สวตชเลอกสงทตองการวด

รปท 2.15 สวนประกอบมลตมเตอรดจตอล

2

3

5

6

1

4

8

7

1.2.2.5 หมายเลข 5 คอ ขวตอสายวดส าหรบวดคากระแสไฟฟาทงไฟฟากระแสตรง(DC) และไฟฟากระแสสลบ (AC) วดคาไดถง 20A

1.2.2.6 หมายเลข 6 คอ ขวตอ สายวดส าหรบวดคากระแสทงไฟฟากระแสไฟตรง (DC) และไฟฟากระแสสลบ (AC) คาวดไดสงสด 10A

1.2.2.7 หมายเลข 7 คอ ขวตอสายวด (-) COM เปนขวตอสายลบของเครองวด 1.2.2.8 หมายเลข 8 คอ ขวตอสายวดบวก (+) ของเครองวดส าหรบวดคาแรงเคลอนไฟฟา

และความตานทานทางไฟฟา หมายเหต การตอมลตมเตอรดจตอลเพอใชงาน ปฏบตเชนเดยวกบการตอมลตมเตอรแบบ อะนาลอก 2. ไฮโดรมเตอร (Hydrometer)

ไฮโดรมเตอร เปนเครองมอส าหรบวดคาความถวงจ าเพาะ S.G ( Specific Gravity ) ของของเหลว โดยทน าบรสทธ จะมคาความถวงจ าเพาะ S.G เทากบ 1.00 สวนของเหลวอนกมคาความถวงจ าเพาะแตกตางกนออกไปตามแตชนดของสาร เชน น ามนดเซลมคาความถวงจ าเพาะ 0.810 – 0.870 และน ากรดในแบตเตอร 1.250 – 1.280 เปนตน

2.1 การใชงานไฮโดรมเตอร ในงานชางยนต ใชไฮโดรมเตอรส าหรบวดคาความถวงจ าเพาะของน ากรดในแบตเตอร เพอ

เปรยบเทยบปรมาณไฟของแบตเตอร ส าหรบการวดคาความถวงจ าเพาะของกรดซลฟรกซงเปน ของเหลวทอยในแบตเตอร วาม

ความถวงจ าเพาะเทาใด เนองจากในสภาวะทแบตเตอรมไฟของเหลวทอยในแบตเตอรจะมคาความเปนกรดมากและตรงกนขามในสภาวะทแบตเตอรไมมไฟของเหลวในแบตเตอรจะมความเปนกรดนอยเนองจากกรดจะไปเกาะอยกบแผนธาตของแบตเตอร ดงนน คาความถวงจ าเพาะจงนอยตาม โดยมขนตอนในการใชงานดงน

รปท 2.16 ไฮโดรมเตอร

2.1.1 บบลกยางทอยสวนบนของไฮโดรมเตอร 2.1.2 จมสวนปลายไฮโดรมเตอร ลงในชองเซลของแบตเตอร คอยๆ ปลอยมอจากลกยาง ให

ไฮโดรมเตอรดดน ากรดในแบตเตอร เขามาในกระเปาะแกวของไฮโดรมเตอร 2.1.3 ตงไฮโดรมเตอรใหตรง ระดบน ากรดในประเปาะแกวใหอยระดบสายตาแลวอานคา

ความหนาแนนจากระดบตวเลข บนแทงไฮโดรมเตอร บรเวณผวของของเหลว (รปท 2.17 )

2.2 การเทยบคาความถวงจ าเพาะกบปรมาณไฟ ตารางท 2.7 เปรยบเทยบคาความถวงจ าเพาะกบปรมาณแรงดนไฟฟาในแบตเตอร ปรมาณไฟฟาในแบตเตอร ความถวงจ าเพาะ ความตางศกยไฟฟา (V)

100 % 75 % 50 % 25 %

1.250 1.230 1.200 1.170

12.60 12.40 12.20

12.00 ตองน าไปอดไฟใหม ไฮโดรมเตอร ใชตรวจสอบความผดปกตของแบตเตอรแตละชอง หรอใชตรวจเชคการลดวงจรภายในชองใด ชองหนง ของแบตเตอร เพราะฉะนนถาความถวงจ าเพาะไมไดตามเกณฑทก าหนด จะตองน าแบตเตอรไปชารจไฟ (ในกรณแบตเตอรใหม) และหากตรวจพบวามชองใดชองหนงมคาความถวงจ าเพาะ (ถ.พ.) ต ากวาชองอนๆ สามารถวเคราะหไดวาเกดการลดวงจรในชองนนๆ (ในกรณแบตเตอรทใชงานไปแลว)

รปท 2.17 แสดงการใชไฮโดรมเตอรวดคาความถวงจ าเพาะของน ากรดในแบตเตอร

3. หวแรงบดกร หวแรงบดกร เปนเครองมอประเภทใหความรอนสงและรวดเรว โดยการท างานของหวแรงจะ

ใชหลกการของหมอแปลงไฟฟา คอแปลงแรงดนไฟ 220 V ใหเปนไฟฟาแรงดนต า แตจายกระแสไดสง

การบดกร หมายถง การเชอมตอโลหะเขาดวยกนโดยใชวสดตวกลาง ซงเปนโลหะผสมของดบกและตะกวเปนตวเชอมประสาน โดยมจดประสงคเพอใหมการเชอมตอกนทางไฟฟา และสะดวกตอการถอดในภายหลง การบดกรจะตองมอปกรณหลก 2 อยาง ไดแก หวแรงบดกร และตะกวบดกร โดยหวแรงบดกร จะท าหนาทใหความรอนในการละลายตะกวบดกร ใหเชอมประสานระหวางชน งาน 2 ชนหรอมากกวา ตะกวบดกรบางชนดจะมฟลกซอยภายในท าหนาทปองกนการเกดออกไซด ของโลหะ ซงเปนอปสรรคในการเชอมตอในระหวางการบดกร

3.1 ชนดของหวแรงบดกร หวแรงบดกรทใชในงานไฟฟาและอเลกทรอนกสสวนใหญ มกจะเปนหวแรงทสรางความรอน

จากพลงงานไฟฟาเพอความสะดวกในการใชงาน ซงเรยกวา หวแรงบดกรไฟฟา (Electric Soldering Iron) โดยทวไปจะม 2 ชนดคอ หวแรงปนและหวแรงแช

3.1.1 หวแรงปน (Electric Soldering Gun) เปนหวแรงประเภททใชความรอนสงและรวดเรว โดยการท างานของหวแรงชนดนจะใชหลก

การของหมอแปลงไฟฟา คอแปลงแรงดนไฟฟา AC 220 V ใหเปนไฟฟาแรงดนต า แตจายกระแสไดสง โดยภายในตวหวแรงจะมลกษณะเปนหมอแปลงไฟฟา ซงมขดลวด 3 ชด พนอยบนแกนเหลก

รปท 2.18 เครองมองานบดกร

โดยชดปฐมภม จะพนดวยลวดเสนเลกมจ านวนรอบมาก ๆ น าไปตอเขากบ ไฟฟา 220 V สวนทาง ดานชดทตยภมจะม 2 ขด คอ ขดเสนลวดเลก พนใหไดแรงดนไฟฟาประมาณ 2.2 โวลต เพอใชกบหลอดไฟขนาดเลกเพอแสดงสถานะการท างาน และอกขดจะพนดวยลวดเสนใหญโดยพน 5 - 6 รอบ เพอใหไดกระแสสงและตอเขากบชดปลายหวแรง เพอสรางความรอนในการบดกร การปด-เปดการท างานจะใชสวตช ซงท าลกษณะคลายไกปน

หวแรงชนดนจะใหความรอนสงเหมาะส าหรบงานบดกรทตองการความรอนมากๆ เชน การบดกรสายไฟกบหลกตอสาย การบดกรอปกรณขนาดใหญ และการบดกรรอยตอเพอถอดเปลยนอปกรณไฟฟา เปนตน แตจะมขอเสยคอไมเหมาะกบการบดกรอปกรณอเลกทรอนกสขนาดเลก เพราะอปกรณอเลกทรอนกสบางชนดมความไวตอความรอน ถาใชความรอนสงเกนไปอาจท าใหอปกรณดงกลาวเสอมสภาพหรอเสยหายได นอกจากนยงมการแพรของสนามแมเหลก จงไมควรบดกรอปกรณ ทท างานดวยระบบแมเหลก เชน หวเทป หรอสวตชแมเหลก

3.1.2 หวแรงแช (Electric Soldering) หวแรงชนดน เมอตองการใชงาน จะตองเสยบปลกทงไวใหรอนตลอดเวลา จนกวางานจะเสรจ

เพราะไมมสวตชปด - เปด แบบหวแรงปน โครงสรางภายในจะเปนเสนลวดความรอน พนอยบนฉนวนทหอหมดวยไมกา และมขอตอส าหรบเชอมตอกบปลายหวแรง โดยความรอนทเกดขนจะเกดจากกระแสทไหลผานขดลวดความรอน ทบรเวณปลายหวแรง และถายเทไปยงสวนปลายหวแรงเพอใชส าหรบบดกร

รปท 2.19 หวแรงบดกรแบบปน

หวแรงชนดนมกนยมใชในงานประกอบวงจรเพราะใหความรอนคงท เลอกขนาดไดมากและมปลายหวแรงใหเลอกใชหลายแบบ โดยมตงแตขนาด 6 วตต จนถง 250 วตต โดยทวไปขนาดใชงานส าหรบบดกรในงานไฟฟารถยนต จะอยระหวาง 40 – 80 วตต ซงใหความรอนปานกลาง เหมาะกบการบดกรสายและตอขวสายไฟในรถยนต

3.2 ตะกวบดกร ตะกวบดกร โดยทวไป มกนยมใชโลหะผสมระหวางดบกกบตะกว เพอใหหลอมเหลวได ทอณหภมต า โดยจะระบสวนผสมเปน ดบก / ตะกว เชน ตะกวบดกรชนด 60/40 จะมสวนผสมของดบก 60% และตะกว 40% นอกจากนในตวตะกวบดกร จะมการแทรกฟลกซ ไวภายใน ดวยจ านวนทพอเหมาะ เพอเพมความสะดวกในการใชงาน ซงหนาทของฟลกซ คอ จะดดกลนโลหะ ออกไซด ซงเกดจากการท าปฏกรยา ของออกซเจนในอากาศออกไป ท าใหรอยตอระหวางตะกวกบโลหะตดแนนยงขน โดยการแทรกฟลกซ ไวตลอดความยาวของเสนตะกว ซงบางชนดมถง 5 แกนและเรยกกนตาม ผผลตวา ตะกวมลตคอร (Multi-Core)

รปท 2.20 หวแรงบดกรแบบแช

รปท 2.21 ตะกวบดกร

3.3 ฟลกซ (Flux) ฟลกซ ใชประโยชนในการก าจดออกไซดและท าความสะอาดปลายหวแรงและหลงจากท าความสะอาดปลายหวแรงแลวควรน าตะกวมาหลอมละลายทปลายหวแรงบดกรไว ใหชมตะกวเสมอเพอปองกนไมใหปลายหวแรงท าปฏกรยาออกซเดชน (Oxidation) กบอากาศ ซงเปนสาเหตทท าใหปลายหวแรงเปนสนมและเกดการผกรอน นอกจากนนยงชวยใหการสงผานความรอนทสวนปลายของหวแรงไปยงสวนทตองการบดกรไดดยงขน

3.4 วธการบดกร

การบดกรชนงาน จะตองเรมตนดวยการเลอกใชหวแรงใหเหมาะสมกบงาน ทงในสวนของความรอนและปลายหวแรง โดยมขนตอนการเตรยมกอนการบดกร ดงน

3.4.1 ท าความสะอาดปลายหวแรงดวยผานม หรอฟองน าทนไฟ และในกรณใชหวแรงครงแรกควรเสยบหวแรงทงไวใหรอนเตมท แลวใชตะกวละลายเคลอบทปลายหวแรง เพอใหการใชงานครงตอไป ตะกวจะไดไมตดปลายหวแรง

3.4.2 ท าความสะอาดชนงานและใหความรอนกบชนงานทงสอง 3.4.3 จตะกวบดกรระหวางตวชนงาน 3.4.4 เมอตะกวหลอมละลาย จงคอยถอนตะกวออก 3.4.5 ถอนหวแรงออกจากชนงาน

รปท 2.22 ฟลก

ตะกว

หมายเหต ไมควรใชวธน าหวแรงไปละลายตะกวแลวน ามาพอกทชนงานเพราะตะกว จะไมเกาะชนงาน

3.5 วสดทใชบดกร วสดทจะใชบดกรกเปนสงทส าคญ บางชนดบดกรไดและ บางชนดบดกรไมได ซงสามารถ

แยกไดดงน

ตารางท 2.8 โลหะทบดกรไดและไมได

โลหะทบดกรได โลหะทบดกรไมได

เหลก

สงกะส

ทองเหลอง

ทองแดง

เงน

ทอง

อะลมเนยม

สแตนเลส

เหลกหลอ

เหลกชบโครเมยม

3.6 เวลาในการบดกร การบดกร คอ การใหความรอนเพอใหชนงานตดกน ดงนนหากใชเวลาบดกรนานๆ ความรอนจะท าใหสวนทเปนฉนวนไหมเสยหาย โดยเฉพาะอปกรณอเลกทรอนกส โอกาสทจะเสยหาย เนองจากไดรบความรอนนานๆ มมาก ดงนนการบดกรควรใชเวลาในการใหความรอนใหนอยทสด

หวแรง

ชนงาน

รปท 2.23 แสดงการบดกรขวสาย

ตะกวบดกร

4. คมปอกและย าขวสาย คมปอกและย าขวสาย เปนเครองมอทชวยใหการท างานตางๆ เกยวกบสายไฟท าไดงายและสะดวกสบายยงขน โดย คมจะออกแบบมาเฉพาะ งานบรการเกยวกบสายไฟ เชน ปอกฉนวนหมสายลวดทองแดง ตดสายไฟและการย าขวตอสายไฟ

4.1 การใชงานคมปอกและย าขวสาย 4.1.1 งานตดสายไฟ ใชปาก A 4.1.2 งานย าขวสาย ใชปาก B และ D ขนอยกบลกษณะของขวตอสายไฟ 4.1.3 งานปอกสายไฟ ใชปาก E 4.1.4 งานตดนทและสกรขนาดเลก ใชปาก C

การย าขวสาย เปนการท าจดเชอมตอใหกบสายไฟ เพอสามารถถอดแยกออกจากกนไดงาย เมอตองการซอมหรอเปลยนอปกรณใหม

รปท 2.24 คมปอกและย าขวสาย

รปท 2.25 ลกษณะการย าขวตอสาย

A B C D E

4.2 วธย าขวตอสาย 4.2.1 ปอกสายไฟยาวประมาณ 0.5 เซนตเมตร น าขวตอสายสวมเขากบปลายสายไฟโดย ดน

เขาไปจนสดต าแหนงทจะบบ 4.2.2 ใชปากคม (ต าแหนง C) บบย าทขวตอสายจนแนน

4.3 วธใชและบ ารงรกษา 4.3.1 ควรใชคมใหเหมาะกบงาน

4.3.2 ไมควรใชคมแทนคอน

4.3.3 ไมใชคมขนสกรหรอเกลยว เพราะอาจจะท าใหปากคมเสยหาย

4.3.4 ไมควรใชคมในการตดวสดทมความแขง เชน ตะป สกรหรอสายไฟขนาดใหญเพราะอาจจะท าใหปากคมหมดสภาพความคม

4.3.5 ปากของคมไมควรใชงดแงะสงของ เพราะจะท าใหปากของคมหกและเสยหายได

4.3.6 ไมควรใหคมโดนน าหรอเกบในทชน

4.3.7 ควรตรวจสภาพฉนวนหมทดามจบกอนใชงาน

4.3.8 เมอเลกใชควรท าความสะอาดเกบเขาทใหเรยบรอย

เครองมอทใชบอยในงานไฟฟารถยนต ไดแก 1. มลตมเตอรเปนเครองมอทรวมหลายๆ คณสมบตในการตรวจเชคไฟฟาเขาไวดวยกนในเครอง

เดยว มลตมเตอรม 2 แบบ คอ 1.1 มลตมเตอรแบบอะนาลอก (Analog multimeter) หรอทเรยกกนวามลตมเตอรแบบเขม 1.2 มลตมเตอรแบบดจตอล (Digital multimeter) หรอทเรยกกนวามลตมเตอรแบบแสดง ผล

เปนตวเลข 2. ไฮโดรมเตอร เปนเครองมอวดความถวงจ าเพาะ S.G (Specific Gravity) ของของเหลว โดยทน า

บรสทธ จะมคา S.G เทากบ 1.00 ปรมาณของเหลวอนกมคาความแตกตางกนออกไปตามแตชนดของสาร เชน น าทะเล น ามนเชอเพลง น ากรดในแบตเตอร

3. การบดกร หมายถง การเชอมตอโลหะเขาดวยกนโดยใชวสดตวกลาง ซงเปนโลหะผสมของดบกและ ตะกวเปนตวเชอมประสาน เพอจดประสงคใหมการเชอมตอกนทางไฟฟาและสะดวกตอการแยกชนงานออกจากกนในภายหลง การบดกรจะตองมอปกรณหลก 2 อยาง คอ หวแรงบดกร และตะกวบดกร โดยหวแรงบดกรจะใชเพอใหความรอนในการละลายตะกวบดกรใหเชอมประสานกบชนงาน ตะกวบดกรจะมสวนผสมระหวางดบกและตะกว

4. คมปอกและย าขวสาย เปนเครองมอทชวยใหการท างานตางๆ เกยวกบสายไฟไดอยางสะดวกสบายยงขน

สรป

จดประสงคการเรยนร 1. นกเรยนสามารถเตรยมมลตมเตอรกอนใชงานได 2, นกเรยนสามารถใชมลตเตอรวดคาทางไฟฟาได 3. นกเรยนสามารถอานคาสเกลของมลตมเตอรได 4. นกเรยนสามารถเกบบ ารงรกษามลตมเตอรได เครองมอ / อปกรณ 1. มลตมเตอรแบบอะนาลอก (แบบเขม) 2. แบตเตอรกอน ขนาด 1.5 V จ านวน 3 กอน 3. ตวตานทาน ขนาด 10Ω (R1) 100Ω (R2) และ 1kΩ (R3) ล าดบขนการปฏบต 1. จดนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4 - 5 คน 2. นกเรยนศกษาการใชเครองมอวดจากใบเนอหาหนวยท 2 3. นกเรยนตอแบตเตอรกอน ตามรปทก าหนดให

4. ใชมลตมเตอรวดคาแรงดนไฟฟา ตามรปทก าหนดใหแลวบนทก คาทไดลงในตาราง ใบงานท 2.1

5. ใชมลตมเตอรวดคาความตานทาน ของตวตานทานท ละตว แลวบนทกคาลงในตาราง ใบงานท 2.1 6. นกเรยนเขยนขนตอนวธเกบบ ารงรกษามลตมเตอรหลงการใชงาน

ใบงานท 2.1 การวดคาทางไฟฟาดวยมลตมเตอร

ขนตอนการเตรยมมลตมเตอรกอนใชงาน 1. ………………………………………………………………………………… 2. ………………………………………………………………………………… 3. ………………………………………………………………………………… ขนตอนการใชงาน ล าดบท ปรบยานการวดอยท ภาพการตอ คาทวดได

1 2 3 4 5

6 ขนตอน / วธเกบบ ารงรกษามลตมเตอรเมอเลกใชงาน

1. …………………………………………………………………………………… 2. …………………………………………………………………………………… 3. ……………………………………………………………………………………

บนทกผลใบงานท 2.1 การวดคาทางไฟฟาดวยมลตมเตอร

เกณฑประเมนผลการปฏบตงาน ใบงานท 2.1 การวดคาทางไฟฟาดวยมลตมเตอร

ผปฏบตงาน ชอ…………………………………..เลขท……….กลม…………..

หวขอการประเมน ระดบคะแนน

หมายเหต เตม ได

1. การเตรยมเครองมออปกรณ 2 ผล/คะแนน ดมาก = 18 - 20 ปานกลาง = 15 - 17 พอใช = 11 - 14 ปรบปรง = 0 - 10

2. ความถกตองของการปรบยานการวด 5 3. ความถกตองในการตอสายวด 4 4. ความถกตองของคาทไดจากการอานคาเครองมอวด 4 5. ความสามคคในกลม 2 6. ท าความสะอาด เกบวสดอปกรณและพนทปฏบตงาน

3

รวม 20

ครผสอน

จดประสงคการเรยนร 1. นกเรยนสามารถใชไฮโดรมเตอรวดคาความถวงจ าเพาะของน ากรดในแบตเตอรได 2, นกเรยนสามารถอานคาสเกลของไฮโดรมเตอรได 3. นกเรยนสามารถเกบบ ารงรกษาไฮโดรมเตอรหลงการใชงานได 4. นกเรยนสามารถท างานไดอยางปลอดภย เครองมอ / อปกรณ 1. ไฮโดรมเตอร 2. แบตเตอร 12 V 3. ภาชนะใสน าเปลา 4. ผาเชดมอ ขอควรระวง 1. ไฮโดรมเตอรมสวนประกอบหลกเปนหลอดแกวตองไมใหหลดมอหรอกระแทก 2. ขณะปฏบตงานตองระวงไมใหน ากรดถกรางกายหรอเสอผา ล าดบขนการปฏบต 1. จดนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4 - 5 คน 2. นกเรยนศกษาใบเนอหา เรองไฮโดรมเตอร

3. นกเรยนเปดฝาปดชองเซลแบตเตอรออก 4. ใชไฮโดรมเตอรดดน ากรดในแบตเตอรแตละชอง อานคาแลวบนทกคาทไดลงในตาราง

ใบงานท 2.2 5. นกเรยนในกลมชวยกนเปรยบเทยบสรปผลคาทวดไดเทยบเปนปรมาณไฟในแบตเตอร

ใบงานท 2.2 การใชไฮโดรมเตอร

ชองเซลแบตเตอร คาความถวงจ าเพาะทวดได สภาพการประจไฟ ชองเซลท 1 แสดงวาปรมาณไฟ

แบตเตอร …………….% หรอ ประมาณ…………..V

ชองเซลท 2 ชองเซลท 3 ชองเซลท 4 ชองเซลท 5 ชองเซลท 6

เฉลย วธขนตอนทดลอง 1……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...…. 2………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………….

บนทกผลใบงานท 2.2 การใชไฮโดรมเตอร

เกณฑประเมนผลการปฏบตงาน ใบงานท 2.2 การใชไฮโดรมเตอร

ผปฏบตงาน ชอ…………………………………..เลขท……….กลม…………..

หวขอการประเมน ระดบคะแนน

หมายเหต เตม ได

1. การเตรยมเครองมออปกรณ 2 ผล/คะแนน ดมาก = 18 - 20 ปานกลาง = 15 - 17 พอใช = 11 - 14 ปรบปรง = 0 - 10

2. ความถกตองของการใชงาน 5 3. ความปลอดภยในการทดลอง 4 4. ความถกตองขอมลและสรปผลในใบงาน 4 5. ความสามคคในกลม 2 6. ท าความสะอาด เกบวสดอปกรณและพนท ปฏบตงาน

3

รวม 20

ครผสอน

จดประสงคการเรยนร 1. นกเรยนสามารถเตรยมเครองมออปกรณในงานบดกรและเขาขวสายไฟได 2. นกเรยนสามารถใชหวแรง บดกรได

3. นกเรยนสามารถเขาขวสายกบปลกพลาสตกตอสายได 4. นกเรยนสามารถล าดบขนตอนการปฏบตงานได 5. นกเรยนสามารถท างานรวมกนได เครองมอ / อปกรณ 1. หวแรงบดกร 2. คมปอกและย าขวสายไฟ 3. ขวตอสาย 4. ปลกพลาสตกตอสาย แบบ 4 ขว 5. สายไฟรถยนต 6. ตะกวบดกร 7. ฟลก

ภาพตวอยางชนงาน

ใบงานท 2.3 งานบดกรและเขาขวสายไฟ

ล าดบขนการปฏบต 1. จดนกเรยนออกเปนกลม ๆ ละ 4 - 5 คน 2. นกเรยนศกษารายละเอยดจากใบงานท 2.3

3. นกเรยนเตรยมเครองมออปกรณในงานบดกรและย าขวสาย 4. นกเรยนวดขนาดของสายไฟใหยาว 5 cm จ านวน 4 เสนใชคมตด

5. ใชคมปอกสายไฟใหมความยาว 2 mm และย าขวสายเขากบสายไฟ 6. นกเรยนใชหวแรง บดกรขวสายใหตดแนนกบสายไฟ 7. นกเรยนน าขวสายทบดกรตดกบสายไฟใสเขากบปลกพลาสตก 8. เกบเครองมออปกรณและท าความสะอาดสถานทปฏบตงาน

อธบายขนตอนวธการย าขวสาย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… อธบายขนตอนวธการบดกรสาย ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………..………

ตดผลงาน

บนทกผลใบงานท 2.3 งานบดกรและเขาขวสายไฟ

..

เกณฑประเมนผลการปฏบตงาน ใบงานท 2.3 งานบดกรและเขาขวสายไฟ

ผปฏบตงาน ชอ…………………………………..เลขท……….กลม…………..

หวขอการประเมน ระดบคะแนน

หมายเหต เตม ได

1. การเตรยมเครองมออปกรณ 2 ผล/คะแนน ดมาก = 18 - 20 ปานกลาง = 15 - 17 พอใช = 11 - 14 ปรบปรง = 0 - 10

2. ความสมบรณของการบดกร 5 3. การใชวสดอยางคมคาและเกดประโยชนสงสด 3 4. ความสมบรณของชนงาน 5 5. อธบายขนตอนการปฏบตงานไดชดเจน 2 6. ท าความสะอาด เกบวสดอปกรณและพนทปฏบตงาน

3

รวม 20

ครผสอน

ค าสง : ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยว โดยท าเครองหมาย (X) ลงใน กระดาษค าตอบ 1. กอนการใชงานมลตมเตอรควรตรวจสอบสงใดเปนล าดบแรก

ก. ปรบ 0 โอหม ข. ตรวจสอบแบตเตอรมเตอร ค. ตรวจสอบสายวด ง. ตรวจสอบเขมใหตรงกบ 0

2. การตรวจสอบแบตเตอรของมลตมเตอร ใหปรบสวตชเลอกยานการวดไปอยในต าแหนงใด ก. AC.V 50 ข. DC.V 1.5 ค. วดความตานทาน ×1 ง. AC 10 A

3. เมอตองการวดแรงเคลอนไฟฟาของแบตเตอร 12 โวลต ควรปรบสวตชเลอกยานการวด ไปทต าแหนงใด

ก. DC.V 50 ข. AC.V 50 ค. R × 1 K ง. DC.V 10

4. จากรปเมอตงสวตชเลอกยานการวด อยท DC.V 10 ขอใดอานคาไดถกตอง

ก. 8.8 V ค. 44 V ง. 220 V ง. 2.7 Ω

5. สญลกษณ ในดจตอลมลตมเตอรหมายถงขอใด ก. แบตเตอร ข. การทดสอบความตอเนอง ค. ตวเกบประจ ง. หมฉนวน 2 ชน

6. การวดคาความถวงจ าเพาะ (ถ.พ.) ของน ากรดแบตเตอรใชเครองมอในขอใด ก. ไมโครมเตอร ข. ไฮโดรมเตอร ค. มลตมเตอร ง. ดจตอลมเตอร

แบบทดสอบหลงเรยน หนวยท 2 เรอง เครองมอพนฐานในงานไฟฟารถยนต

7. แบตเตอรลกหนงวดความถวงจ าเพาะได 1.230 ขอใดเทยบปรมาณไฟฟาไดถกตอง ก. แบตเตอรมไฟ 100 % ข. แบตเตอรมไฟ 75 % ค. แบตเตอรมไฟ 50 % ง. แบตเตอรมไฟ 25 %

8. ขอใดเปนวธการบดกรทไมถกตอง ก. ใชตะกวละลายเคลอบปลายหวแรงกอนใชงาน ข. ใหความรอนกบชนงานเปนเวลานานๆ ค. ใหความรอนกบชนงานแลวจงปอนตะกว ง. ใชฟลกชวยในการบดกร

9. ขอใดอธบายวธการดสเกลไฮโดรมเตอรไดถกตอง ก. ใหไฮโดรมเตอรอยในระดบสายตา ข. ใหลกลอยอยในระดบสายตา ค. ใหระดบน าอยในระดบสายตา ง. มองดในระดบทสะดวกทสด

10. การปอกสายไฟควรใชสวนใดของคม ก. สวน A ข. สวน B ค. สวน C ง. สวน E