นตบคคล

บทนำ : ในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยนน ไดแบงบคคลออกเปน 2 ประเภท คอ

1. บคคลธรรมดา2. นตบคคล

บคคลธรรมดา หมายถง บคคลทว ๆ ไป ซงจะมสภาพบคคลตงแตเมอคลอดแลวอยรอดเปนทารก และสนสดลงเมอตาย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 15 เพราะฉะนนเมอบคคลนนถงแกความตาย การเปนบคคลยอมสนสดลง

นตบคคล หมายถง กลมบคคลทสมมตขนเพอรวมตวกนท ำากจกรรมอยางใดอยางหนง เพอรวมทน รวมความคด โดยใหมสภาพคลายบคคลธรรมดา เพราะตองมการกอตง การดำาเนนงาน และการเลกไป เชนเดยวกบบคคลธรรมดา ซงในการเปนนตบคคลนน นตบคคลกมสทธและหนาทเชนเดยวกบบคคลธรรมดา เวนแตสทธและหนาทนนโดยสภาพจะมไดเฉพาะแกบคคลธรรมดา เชน การแตงงาน, การรบบตลบญธรรม เปนตน

เนองจากการทนตบคคลเกดจากการรวมตวกนของกลมบคคล เพราะฉะนนในการดำาเนนการของนตบคคล จงจะตองมผทสามารถแสดงเจตนาของนตบคคลได ซงเรยกกนวา ผแทน ของนตบคคล ซงจะเปนคนเดยวหรอ“ ”หลายคนกได และการเปนผแทนนตบคคลนน กมความสำาคญตอนตบคคลนนอยางยง เพราะเมอผแทนนตบคคลไดแสดงออกตอบคคลภายนอกแลว จะเปนการผกพนนตบคคลนนทนท หากการแสดงออกนนไดกระทำาไปภายในขอบวตถประสงคของนตบคคล

ควมเปนมของนตบคคล :

เมอมนษยมจำานวนเพมขน จงจำาเปนตองพงพาอาศยกนมากขน และการพงพากนนนกไมใชการพงพากนเฉพาะในหมสงคมใดสงคมหนงเทานน แตยงขยายวงออกไปสสงคมอน ๆ การรวมกลมนเรยกวา คณะบคคล จงเกด“ ”แนวความคดทจะใหคณะบคคลมลกษณะเปนอนหนงอนเดยวกน เทากบวา เปนบคคลเพยงคนเดยว และหาแกนกลางทเปนการแสดงออกในการกระท ำาของคณะบคคล

1

กจการอนททำานนจงเปนเหมอนสงทคน ๆ เดยวทำาขนโดยสมมตเอาจงเรยกกนใหเปนบคคลโดยสมมต

การสมมตใหกจการนนเปนเพยงบคคลคนเดยว กเพอใหดำาเนนงานตาง ๆ ไปไดอยางคลองแคลว รวดเรว และบคคลทรวมตวกนขนนจะตองตงขนโดยมกฎหมายรองรบ จงจะสามารถทำานตกรรมได จงตงชอบคคลทสมมตขนเปนกจการนวา นตบคคล หรอ “ ” “Juristic Persons” เพอใหเปนอยางเดยวกบบคคลธรรมดา นตบคคลจงเปนผลทเกดขนจากกฎหมายรบรองและบงคบบญชาให นตบคคลจงไมอาจจะเกดขนไดตามธรรมชาต แตเกดขนจากการปรงแตงของมนษย โดยอาศยหลกกฎหมายเปนพนฐาน

ดงนน เมอกลาวถงคำาวา บคคล จงตองพจารณารวมทงบคคล“ ”ธรรมดาและนตบคคล

ควมสำคญของนตบคคล :ความสำาคญของนตบคคล แบงพจารณาออกเปน 3 ประการ คอ1. ความสำาคญตอบคคลภายนอก2. ความสำาคญในการดำาเนนคด3. ความสำาคญในการมกรรมสทธในทรพยสน

1. ควมสำคญตอบคคลภยนอก เมอกฎหมายตงคณะบคคลใหเปนนตบคคล แลว นตบคคลนนกจะมสทธและหนาทหรอทเรยกกนวา ความรบผดชอบเหมอนบคคลธรรมดาทกประการ เพยงแตมขอยกเวนวา นอกจากสทธและหนาทซงโดยสภาพจะพงมพงเปนเฉพาะแกบคคลธรรมดาเทานน ในการแสดงออกซงสทธและหนาทดงกลาว จงตองมผแทนของนตบคคล เปนผแสดงเจตนาของนตบคคลตอบคคลภายนอก

ความสำาคญของนตบคคลจงอยท ผแทน ของนตบคคลนน ดงนน“ ”บคคลภายนอกจงจะตองรวาใครเปนผแทนของนตบคคลทจะสามารถแสดงเจตนาของนตบคคลนนได

ความรบผดชอบของนตบคคลทจะพงมตอบคคลภายนอก นบวาเปนกรณทจะตองศกษาใหเขาใจความสมพนธระวางนตบคคลอนมตอบคคลภายนอกยอมผกพนกนมากในทางกฎหมาย เพราะหากไมเขาใจหลกกฎหมายในบางเร องแลว การผกพนในทางนตกรรมอาจจะไมเกดขนได ความผดพลาดหรอความหลงลมในการกระทำาบางอยางททำาใหไมผกพนนตบคคล อาจจะทำาใหบคคลภายนอกเสยเปรยบได

2

2. ควมสำคญในกรดำเนนคด นตบคคลมความสำาคญในการเปนคความในคดแพงเปนอยางมากเพราะผทจะถกฟองหรอฟองคดในศาลไดนน จะตองเปนบคคลธรรมดาหรอนต บคคล ดงน นการท ำาก จการทยงไมเป นนตบคคลทำานนไมอาจถกฟองหรอฟองคดทางศาลไดเลย อยางมากทสด กฟองไดเพยงบคคลธรรมดาเทานน

จงเหนไดวา สทธทจะดำาเนนคดทางศาลมไดเฉพาะแตบคคล ซงหมายถง บคคลธรรมดาและนตบคคลเทานน แตในกรณทจะดำาเนนคดกบคณะบคคลนน จะตองไดความวาคณะบคคลนนไดมกฎหมายรบรองหรอปฏบตตามหลกเกณฑของกฎหมายเปนนตบคคลแลว หากยงไมเปนนตบคคลตามกฎหมายอมไมอาจจะถกฟองหรอฟองคดเปนคความในคดได ดงนนจะฟองคณะบคคลซงมใชนตบคคลไมได ไดแตฟองบคคลธรรมดาทเปนผรบผดชอบในคณะบคคลนนเทานน

นอกจากนนตบคคลกอาจจะเปนตวแทนฟองความแทนคนอนได โดยไมจำาเปนตองมวตถประสงคเปนตวแทนฟองความกได เมอเร องทฟองความนนอยภายในขอบวตถประสงคของนตบคคล นตบคคลนนยอมเปนตวแทนฟองความตามทไดรบมอบอำานาจได แตถานอกขอบวตถประสงคของกจการงานแลว กไมอาจรบมอบอำานาจฟองคดแทนผอนได

3. ควมสำคญในกรมกรรมสทธในทรพยสน เมอนตบคคลทตงขน มสทธและหนาทเชนบคคลธรรมดาแลว กตองถอวานตบคคลนนสามารถมกรรมสทธในทรพยสนได เพราะนตบคคลอาจแสวงหาทรพยสนตาง ๆ ทมอยเปนของนตบคคลได ไมวาทรพยสนนนจะเปนทดนอนเปนอสงหารมทรพย หรอจะเปนสงหารมทรพยอน ตองถอวา นตบคคลตาง ๆ สามารถมกรรมสทธไดทงสน

การถอกรรมสทธในทรพยสนตาง ๆ ดงกลาวมาน ไมจ ำาตองเขยนไวในขอบวตถประสงคของนตบคคลนน แมนตบคคลนน ๆ จะไมมวตถประสงคโดยตรงในเรองนกสามารถทจะถอกรรมสทธในทรพยสน ไมวาจะเปนทดนหรอทรพยสนกตาม เพราะเปนไปตามสทธและหนาทโดยทวไปของบคคลธรรมดา เพอใหนตบคคลมสทธและหนาทนน กตองถอวามอำานาจทจะถอกรรมสทธในทรพยสนได

ลกษณะของนตบคคล :นตบคคลคออะไร

3

- เสดจในกรมหลวงราชบรดเรกฤทธ พระบดาแหงกฎหมายไทย ไดทรงอธบายถงนตบคคลเรยกบคคลชนดนวาบคคลไมมวญญาณ หรอบคคลไมมชวต

- ศาสตราจารยจตต ตงสภทย อธบายไววา นตบคคลไดแก บคคลทกฎหมายกำาหนดขน ไมใชบคคลธรรมดาทมชวตจตใจ... ตองมกฎหมายบญญตไว จงจะมสภาพนตบคคลขนได”

- ในทางศาล มความเหนวา นตบคคลเปนเพยงบคคลสมมตโดยอำานาจของกฎหมาย ดำาเนนหรอปฏบตงานตามวตถประสงคดวยตนเองไมได ตองดำาเนนหรอปฏบตงานโดยผแทน และนตบคคลจะมขนไดโดยอาศยอำานาจแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยหรอกฎหมายอนกได

โดยสรปแลว นตบคคล คอคณะบคคลทรวมตวกน แลวตงสมมตขนโดยอาศยอำานาจของกฎหมายใหมสภาพบคคลเพยงหนงเดยว เหมอนกบบคคลคนหนง โดยอาศยผแทนในการปฏบตงานหรอดำาเนนกจการ

สภพของนตบคคล :ในลกษณะของนตบคคลขางตนจะเหนไดวา การทจะเปนนตบคคลไดจะ

ตองเกดมคณะบคคลขนกอน โดยบคคลธรรมดาหลาย ๆ คน ไดรวมตวกนขนเพอประกอบกจการงานอยางใดอยางหนง ใหเปนประโยชนสงสดของคนกลมนน อนเกดจากการรวมความคดและรวมการกระทำา ชวยกนผลกดนใหงานนนสำาเรจไป

ดงนนนตบคคลจงมสภาพเปนคณะบคคลหรอสงตาง ๆ ซงกฎหมายใหมสภาพบคคลและใหถอวาเปนบคคลประเภทหนง ซงสามารถมสทธและหนาทตามกฎหมายได สภาพของนตบคคลจงไมอาจจะตงขนโดยบคคลธรรมดาเพยงคนเดยว การรวมกลมกนเปนคณะบคคลเพอประโยชนรวมกนในสงคมนน กฎหมายยอมสนบสนนแตหากเปนการรวมกลมกนเพอไปกระทบความผดทางอาญา หรอหลอกลวงประชาชนกรณเชนนกฎหมายยอมไมสนบสนน และจะมการลงโทษทางอาญา

ดงนนการตงนตบคลขนโดยลกษณะตามวตถประสงค จงเปนเรองทกฎหมายตองการใหคณะบคคลนนมแนวความคดในทางทดและสจรต เหตน การกอตงนตบคคลขน กฎหมายจงตองเขาไปควบคม จะกอตงนตบคคลทคณะบคคลรวมกนขนตามใจชอบไมได ตองมกฎหมายรองรบ ดงความตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 65 ดงนน หากคณะบคคลทรวม

4

ตวกนนน กฎหมายยงไมรบรองหรอใหกอตงเปนนตบคคลแลว กฎหมายอาจจะยงไมเชอในวตถประสงคทรวมตวกนขนประกอบกจการงานในทางทดกได การกระทำาของนตบคคลนนอาจจะเปนองยหรอซองโจร

เมอกฎหมายยอมรบใหตงคณะบคคลใดเปนนตบคคลแลว นตบคคลนนยอมมสทธและหนาทขนตามกฎหมายเชนเดยวกน จะใชสทธและหนาทนอกขอบเขตของกฎหมายไมได โดยสภาพแลวจงตองถอวา กฎหมายไดเขาไปควบคมกจการของนตบคคลใหปฏบตงานแตในแงทดและสจรต กลาวคอ นตบคคลตองกระทำาการเฉพาะในกรอบแหงวตถประสงคและตามกฎหมายเทานน ดงมาตรา 66 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

การปฏบตงานของนตบคคล จงไมอาจจะกระทำาการนอกเหนอกฎหมายไดเลย อกทงยงไมอาจจะปฏบตงานนอกวตถประสงคอกดวย กรอบแหงการปฏบตงานจงตองอยในอำานาจของกฎหมายเสมอ

สทธและหนาทของนตบคคลน จะมสภาพเหมอนบคคลธรรมดาคนหนง นอกจากกจการบางอยางคงมไดเฉพาะบคคลธรรมดาทนตบคคลทำาไมไดเทานน ดงนน เมอคณะนตบคคลเปนนตบคคลแลว กเปนเร องทกฎหมายสมมตใหนตบคคลนนเปนบคคลอกคนหนงตางหากจากบคคลทรวมเขากน หรอทเกยวของในกองทรพยสนหรอกจการนน ๆ เมอกฎหมายกำาหนดใหคณะบคคลทตงขนเปนนตบคคล เสมอนเปนบคคลคนหนงแลว สทธและหนาทของนตบคคลนนจงกำาหนดใหเหมอนกบบคคลธรรมดา ดงทบญญตไวในมาตรา 67

ดงนนในการทนตบคคลปฏบตงานตามวตถประสงคหรอกฎหมายนน จงสามารถทำาไดเหมอนบคคลธรรมดา นอกจากจะเปนการสวนตวของบคคลธรรมดา โดยเฉพาะเทานนทนตบคคลทำาใหได เพราะนตบคคลเปนเพยงตวสมมตขนแตหากไมเปนนตบคคลแลวกไมอาจจะกระท ำาการตาง ๆ ไดอยางบคคลธรรมดา แมกจการบางอยางจะไมเปนนตบคคล แตหากมกฎหมายรบรองฐานะกอาจจะฟองหรอถกฟองคดไดเชนกน เชน พนกงานสอบสวน เปนตำาแหนงทสามารถเปนโจทกฟองผผดสญญาประกนตวผตองหาไดเปนตน

นอกจากน ผวาราชการจงหวด นายอำาเภอ เปนบคคลธรรมดาทม กฎหมายระบฐานะในกฎหมายไว ไมวาใครมาครองตำาแหนงนนกอยในฐานะเดยวกนสบตอกนไป ในทสดทางศาลกยอมรบวาบคคลธรรมดาอาจทำาการในฐานะผครองตำาแหนงหนาทนนได สงเหลานเปนเรองทกฎหมายรองรบถงสทธและหนาทขององคกรหรอตำาแหนงบางตำาแหนง ใหมลกษณะและสภาพคลายกบเปนนตบคคลแตโดยความเปนจรงแลว องคกรหรอตำาแหนงเหลาน กหา

5

เปนนตบคคลตามกฎหมายไม คงมแตการยอมรบในสทธและหนาทเพอใหเกดอำานาจเปนคความในคดไดเทานน

ควมรบผดชอบของนตบคคลในทงคด :ความรบผดชอบของนตบคคลในคดอาจแบงพจารณาได 2 ประเภท คอ1. ความรบผดชอบของนตบคคลในทางแพง2. ความรบผดชอบนตบคคลในทางอาญา

1. ควมรบผดชอบของนตบคคลในทงแพง ความรบผดชอบในทางแพงตามทเขาใจกนทวไปตามกฎหมาย กคอเร องละเมดซ งในเร องนกฎหมายไมไดบญญตไววาตองรบผดชอบเทาใด เพราะนตบคคลนไมมชวตจตใจ ซงโดยสภาพแลวยอมขาดเจตนาเกยวกบละเมด ไมเหมอนกบบคคลธรรมดาทสามารถแสดงเจตจาหรอประมาทเลนเลอในการทำาละเมดได การทำาละเมดนน ปกตจะตองอาศยเจตจาตามความในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 420

ในสภาพทมการชดใชคาสนไหมทดแทนในเร องละเมดนนจะตองอาศยเจตจา ซงหากจะแปลวานตบคคลไมอาจมเจตจาได จงไมผดทางละเมดกจะไมตรงตอความเปนจรง และไมเปนธรรมตอสงคม ดงนนแมนตบคคลและไมมเจตจาหรอจงใจโดยตรงในเรองละเมดนน กจะตองรบผด เชน นายจาง (มาตรา 425) , ตวการ (427) , ผวาจางทำาของ (มาตรา 429) เปนตน ดวยเหตน จงมความเหนวา นตบคคลสามารถทจะเปนผรบผดชอบในฐานะละเมดได ไมมกฎหมายใหตองหลดพนจากความรบผดชอบแตอยางใด

2. ควมรบผดของนตบคคลในทงอญ แตเดมนนการทนตบคคลตองรบผดในทางอาญา กฎหมายไมไดบญญตไวชด คงถอเอาโดยปรยายไดจากกฎหมายบางฉบบวา นตบคคลนนกระทำาผดทางอาญาได เชน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 7

ซงจากบทบญญตดงกลาว พอจะเหนไดวานตบคคลนน อาจจะทำาผดทางอาญาและมการดำาเนนคดทางอาญาไดดวย

แตในทางปจจบนไดมกฎหมายหลายฉบบบญญตไวชดวา นตบคคลนนสามารถทำาความผดทางอาญาได เชน พระราชบญญตหลกทรพย และตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 มาตรา 238 และมาตรา 239 เปนตน

6

ขอสงเกตเพมเตมคอ แมนตบคคลจะตองรบผดชอบในทางอาญากตาม ผแทนของนตบคคลทแสดงเจตนาแทนนตบคคลหากมเจตจาในการกระทำาความผดนอย กตองรวมกระทำาความผดกบนตบคคลดวย ดงนนไมใชแตเฉพาะนตบคคลเทานนทจะกระทำาผดในทางอาญา ผแทนของนตบคคลนนกตองรบผดรวมกนในทางอาญากบนตบคลดวยในลกษณะของตวการ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 83

กรกอตงนตบคคล :การกอตงนตบคคลยอมเหมอนกบการเกดของบคคลธรรมดา แตกตาง

กนอยวา การเกดของบคคลธรรมดา เปนไปโดยธรรมชาต แตการกอตงนตบคคลเปนไปโดยกฎหมาย การกอตงนตบคคลนเป นไปตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 65

ตามบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวาการกอตงนตบคคลนนจะตองกระทำาโดยอาศยกฎหมายหรอมกฎหมายใหอำานาจไวเทานน เพราะฉะนนกฎหมายทจะใหอำานาจในการกอตงนตบคคล จงมความสำาคญมาก เพราะการจะกอตงนนตองดกฎหมายเปนเรอง ๆ ไป และจะตองทำาตามขนตอนทกฎหมายไดกำาหนดไว หากไมทำาตามแลว นตบคคลนนกไมอาจเกดขนไดเลย

นอกจากนการเปนนตบคคลนน อาจเกดขนเพราะมกฎหมายเฉพาะทบญญตไวโดยตรงกได ซงเมอองคกร หรอสถาบนนน ๆ ไดกอตงขนถกตองตามกฎหมายแลว กจะเปนนตบคคลขนทนท

เหตผลทส ำาคญทการกอตงเปนนตบคคลจะตองอาศยอ ำานาจแหงกฎหมายนน กเนองมา จากกฎหมายตองการเขาไปควบคมดแล นตบคคล เหมอนบคคลธรรมดาทกฎหมายจะตองเขาไปพทกษรกษา และคมครองตลอดจนควบคมดแลใหมการกระทำาใหถกตองตามกฎหมาย และตองการรบรองใหร วากลมทกอตงขนนนมสภาพเปนบคคล มผแทนเขามาดำาเนนการทเปนจตใจของนตบคคลนน

ในการกอตงนตบคคลนจะแยกอธบายออกเปน 2 กรณ คอ1. นตบคคลตงขนไดโดยอาศยอำานาจแหงกฎหมาย2. วธตงนตบคคลตามกฎหมาย

1. นตบคคลตงขนไดโดยอศยอำนจแหงกฎหมยตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยในเร องการตงนตบคคลนนถอ

เปนกฎหมายแมบทและเปนบทหลกในการกอตงนตบคคล ซงกคอ มาตรา 65

7

จากบทบญญตนเอง คำาวา จะมขนได กเทากบลกษณะของการกอตง“ ”นนเอง ซงพอจะพจาณาไดวา นตบคคลจะกอตงขนไดดวยอาศยอำานาจแหงกฎหมาย 2 ลกษณะ คอ

ก. การกอตงนตบคคลดวยอาศยอำานาจแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ข. การกอตงนตบคคลดวยอาศยอำานาจแหงกฎหมายอน

ก. กรกอตงนตบคคลดวยอศยอำนจแหงประมวลกฎหมยแพงและพณชย ในเร องนมาตรา 65 ใชค ำาวา ดวยอาศยอำานาจแหง“ประมวลกฎหมายน ยอมหมายถงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยนนเอง” ซ งตามหลกแลว หากจะดวานตบคคลจะมขนนนตองพจารณาหลกเกณฑทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยนกอน เมอมบทบญญตใหจดตงนตบคคลใดไดแลว และปฏบตไดครบถวนตามหลกเกณฑของกฎหมายกจะทำาใหเกดนตบคคลขน

การเปนนตบคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยนนมหลายกจการดวยกน เชน มาตรา 122 ทกำาหนดใหมลนธทจดทะเบยนแลวเปนนตบคคล, มาตรา 83 ทกำาหนดใหสมาคมทจดทะเบยนแลวเปนนตบคคล และมาตรา 1015 ทกำาหนดใหหางหนสวนหรอบรษทเมอไดจดทะเบยนแลวเปนนตบคคล เปนตน

ในการศกษาเพอทจะใหรวานตบคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมอะไรอกบาง จำาเปนทจะตองอางบทบญญตของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 1 เดมทยกเลกไปแลว แตยงมบทเฉพากาล หรอพระราชบญญตใหใชบทบญญต บรรพ 1 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยอย โดยบญญตใหองคกรหรอหนวยงานทเปนนตบคคลอยตามกฎหมายเดมคงมฐานะเปนนตบคคลตอไป คอ มาตรา 72 ซงบญญตวา

8

“จำพวกทกลวตอไปน ยอมเปนนตบคคล คอ

(1) ทบวงกรเมอง(2) วดวอรม(3) หงหนสวนทจด

ทะเบยนแลว(4) บรษทจำกด

และมาตรา 73 บญญตวา

ดงนนองคกรหรอหนวยงานดงกลาวมาน ยอมเปนนตบคคลดวยเชนกน ซงในพระราชบญญตใหใชบทบญญตบรรพ 1 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ทไดตรวจชำาระใหม พ.ศ. 2535 ยงบงคบใหเปนนตบคคลไดอย ตามทบญญตไวในมาตรา 7 วา

เมอเปนเชนน จงเหนไดวา นตบคคลทเปนทางการเมอง ตามบรรพ 1 เดมนน ยงคงเปนนตบคลอยตอไป ไมมการเปลยนแปลง แตหากมการตงทบวงการเมองขนมาใหม จะตองตงโดยกฎหมายนนจะตองระบดวยวาใหทบวงการเมองทต งข นมาใหมน นเป นนตบคคล ซ งหากไมก ำาหนดไววาใหเป นนตบคคล กจะไมเปนนตบคคลตามกฎหมายใหม เพราะตามกฎหมายใหมไมไดกำาหนดไวเปนหลกทวไปแลววาใหทบวงการเมองเปนนตบคคล ซงหากสงเกตใหดจะพบวาในมาตรา 7 กำาหนดใหเฉพาะทบวงการเมอง ตามมาตรา 72 เกาเทานน ทยงใหเปนนตบคคลตอไปตามเดมเมอเปนเชนน หนวยงานตามมาตรา 72 อกหลายหนวยงานทไมใชทบวงการเมอง จงตองมบทกฎหมายเฉพาะอกตางหากทกำาหนดใหหนวยงานเหลานนเปนนตบคคล

สำาหรบทบวงการเมองนน ปจจบนไดมพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 ไดบญญตใหเปนนตบคคลแลว ตามมาตรา 7 ซงบญญตวา

9

“ทบวงกรเมองนน คอ กระทรวงและกรมในรฐบล เทศภบลปกครองทองทและประชบลทงหลย

“ใหองคกรหรอหนวยงนทกฎหมยบญญตใหเปนทบวงกรเมองตมควมหมยของมตร 72 แหงประมวลกฎหมยแพงและพณชย ซงถกยกเลกโดยมตร 3 (1) แหงพระรชบญญตน คงมฐนะเปนนตบคคลตอไป”

“ใหจดระเบยบบรหรรชกรสวนกลง ดงน(1) สำนกนยกรฐมนตร(2) กระทรวงหรอทบวงซงมฐนะเทยบเทกระทรวง(3) ทบวงซงสงกดสำนกนยกรฐมนตร หรอกระทรวง(4) กรมหรอสวนรชกรทเรยกชออยงอน และมฐนะ

เปนกรม ซงสงกดหรอไมสงกดสำนกนยกรฐมนตร กระทรวง หรอทบวง

สำนกงนนยกรฐมนตรมฐนะเปนกระทรวง

และมาตรา 52 บญญตวา

จะเหนไดวา ทบวงการเมองอนไดแก กระทรวง ทบวง กรม และจงหวด มผลเปนนตบคคลตามกฎหมายแลว ซงไมใชบทบญญตในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยอกตอไป นอกจากทบวงการเมองทมอยเดมเทานน

ข. กรกอตงนตบคคลดวยอศยอำนจแหงกฎหมยอน การจดตงนตบคคลนอกจากจะอาศยอำานาจตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย อนเปนบททวไปแลว สามารถทจะจดตงขนโดยอาศยกฎหมายอน ๆ หรอพระราชบญญตอน ๆ อนเปนกฎหมายเฉพาะอกได ซ งกฎหมายเฉพาะนก คอกฎหมายทบญญตใหคณะบคคลหรอกจการทคณะบคคลกระท ำาข น เปนนตบคคล เชน พระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 (มาตรา 153 บญญตใหตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยเปนนตบคคล) พระราชบญญตมสยดอสลาม พ.ศ. 2490 (มาตรา 5 ใหมสยดซงไดจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทแลวเปนนตบคคล) เปนตน

2. วธตงนตบคคลตมกฎหมยตามกฎหมายไดแบงแยกการตงนตบคคลออกเปน 2 วธ ตางกน จง

ทำาใหเกดผลในกฎหมายบางอยางตางกน วธการตงนตบคคล 2 วธนน คอก. ตงโดยกฎหมายข. ตงโดยวธการของกฎหมาย

ก. ตงโดยกฎหมย หมายความวา กฎหมายได บญญตใหกอตงกจการหรอองคกรขน เมอไดมการประกอบตงตามวธการของกฎหมายแลว กฎหมายนนจะบญญตโดยตรงเลยวา ใหกจการหรอองคกรนนเปนนตบคคล นตบคคลประเภทนเรยกวาเปนนตบคคลทตงขนโดยกฎหมาย ซงทำาใหกจการหรอองคกรนนเปนนตบคคลทนทโดยไมตองมการทำาอะไรอก

นตบคคลประเภทน สวนใหญจะเปนหนวยงานของรฐบาล อนไดแก ทบวงการเมอง หรอรฐวสาหกจทไมใชทบวงการเมอง ซงจะเปนนตบคคลตามบทบญญตของกฎหมาย ไมตองพสจนดวยพยานบคคลอก

10

“ใหรวมทองทหลย ๆ อำเภอตงขนเปนจงหวด มฐนะเปนนตบคคล”

นตบคคลทตงขนโดยกฎหมายลกษณะนมอยมากในปจจบน ซงจะดไดตามพระราชบญญตตาง ๆ โดยเฉพาะกฎหมายทตงรฐวสาหกจขน และกฎหมายนนจะกำาหนดใหหนวยงานรฐวสาหกจนนเปนนตบคคลไปทเดยว เชน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย เปนนตบคคลตามพระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พงศ. 2535 มาตาม 153, การเคหะแหงชาต เรยกโดยยอวา กคช เมอจดขนเปนนตบคคล ตามพระราชบญญตการเคหะ“ ”แหงชาต พ.ศ. 2537 มาตรา 6 เปนตน

ข. ตงโดยวธกรของกฎหมย การตงนตบคคลในลกษณะนเปนการกระทำาโดยอาศยอำานาจของกฎหมายเหมอนกน แตตองปฏบตตามขนตอนของกฎหมาย และในทสดจะมการจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท เมอจดทะเบยนถกตองตามกฎหมายนนแลว จงจะเปนนตบคคล เชน การตงหางหนสวนหรอบรษท เมอไดจดทะเบยนตามกฎหมายแลว จะเปนนตบคคลตางหาก จากผเปนหนสวน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1015 สภาพของนตบคคลจำาพวกจดทะเบยนแลว จะเกดขนไดกดวยการจดทะเบยน , สมาคมทไดจดทะเบยนแลว เปนนตบคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 83 , มลนธทไดจดทะเบยนแลว เปนนตบคคลตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 522

ตวอยางเหลานเปนวธการตงนตบคคลขนตามกฎหมายอกลกษณะหนง ซงอาจจะตองปฏบตตามขนตอนของกฎหมาย โดยจะตองขออนญาต หรอจดทะเบยนกอน จงจะมฐานะเปนนตบคคลได ซงผดกบวธการตงนตบคคลในประการแรก (ขอ ก) ทเมอเปนคณะบคคลแลว กฎหมายใหเปนนตบคคล กจะเปนนตบคคลโดยกฎหมายทนท ไมตองมการจดทะเบยนหรอขอใบอนญาตอก

ผลแตกตงเกยวกบวธตงนตบคคล :ความแตกตางระหวางนตบคคลทตงขนโดยกฎหมาย และตงขนโดยวธ

การของกฎหมายจะอธบายไดดงนเนองมาจากสวนใหญ นตบคคล ทตงโดยกฎหมาย คอมกฎหมายใหเปน

น ต บคคลโดยตรงนน จะเป นเร องเก ยวก บหนวยงานของรฐบาล หรอรฐวสาหกจ สวนนตบคคลทตงขนโดยวธการของกฎมายนนจะเปนเร องของเอกชน ดงนน หากนตบคคลใดตงขนโดยอาศยอำานาจกฎหมายโดยตรง คอ กฎหมายใหเปนนตบคคลโดยไมตองมพธรตองอะไรอก เมอมการด ำาเนนคด

11

ทางศาลนตบคคลประเภทนทางอยการจะรบวาตางแกตางให เพราะอยการเปนผรกษาผลประโยชนขอแผนดนใหอยแลว

สวนนตบคคลทตงขนดวยวธการของกฎหมาย มการขออนญาตและจดทะเบยนนน หากไมใชเปนนตบคคลทเกยวกบการบรการสาธารณะแลว เมอตองดำาเนนคดทางศาลแลว จะใหอยการแกตางใหไมได

อยางไรกตาม แมจะแบงแยกการตงนตบคคลโดยวธการของกฎหมายดงกลาว แตผลในการเปนนตบคคลทมอยอยางเทาเทยมกน รวมทงสทธและหนาทของนตบคคลกเปนไปตามกฎหมายทกอตงนตบคคลอยางเดยวกนดวย

ภมลำเนของนตบคคล :บทบญญตนเปนบททวไปซ งใชบงคบแกนตบคคลทกประเภท โดย

ภมลำาเนานนถอวาเปนตำาแหนงทอยหรอสำานกของบคคลโดยนตนย หรอโดยกฎหมายกำาหนด กลาวคอ ภมลำาเนาถอเปนหลกแหงความสมพนธในกฎหมายระหวางบคคล กบถนประเทศซงในเร องภมลำาเนาของนตบคคลนน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดบญญตไวในมาตรา 68 และมาตรา 69

ดงนนสถานททไดบญญตไวในมาตรา 68 และ มาตรา 69 ยอมเปนภมลำาเนาของนตบคคลไดทกแหง หากปรากฏวามกจการของนตบคคลไดกระทำาลงอยางใดอยางหนง ในแหลงตางๆ ดงกลาว ถอไดวาในแหลงนน เปนภมลำาเนาของนตบคคลไดทงสน

ตามบทบญญตดงกลาวพอจะแบงภมล ำาเนาของนตบคคลไดเปน 3 กรณคอ

1. ทตงสำานกงานใหญ2. ภมลำาเนาเฉพาะการ3. สำานกงานสาขา

1. ทตงสำนกงนใหญนตบคคลใดหากมสำานกงานใหญหรอทตงททำาการขนเพยงแหงเดยว

สถานทนนกเปนภมลำาเนาของนตบคคลนน และแมจะมกลมภมลำาเนาเฉพาะการหรอสำานกงานสาขา สำานกงานใหญกยงเปนภมลำาเนาของนตบคคลนนอยโดยไมเปลยนแปลงไป ในกรณนตองถอวานตบคคลนนมภมลำาเนาหลายแหงได สำานกงานใหญจงถอวาเปนภมลำาเนาถาวร ซงจะกำาหนดไวตามขอบงคบหรอ

12

ตราสารจดตง หากเปนกรณทไมมขอบงคบหรอตราสารจดตง นตบคคลนนตงอยทใด ทนนกเปนภมลำาเนาของนตบคคลนน

ดงนน โดยหลกแลวภมลำาเนาของนตบคคลจงไดแก ถนอนเปนทตงของสำานกงานใหญ

อนง สำานกงานใหญกถอวาเปนถนอนเปนทตงททำาการเหมอนกน หากทตงททำาการนนมแหงเดยวกถอวานนเปนสำานกงานใหญ เปนภมลำาเนาของนตบคคลนน แตถามททำาการหลายแหงทกแหงกเปนภมลำาเนาของนตบคลไดทงหมด

1)ภมลำเนเฉพะกรการจดตงภมลำาเนาเฉพาะการเปนไปตามบทบญญต มาตรา 68 ในขอน

อาจจะเปนกรณทขอบงคบหรอตราสารจดตงไดกำาหนดใหตงททำาการหรอเลอกเอาถนใดเปนภมลำาเนาเฉพาะการใดการหนง ทนนกเปนภมลำาเนาได และแมจะไมมขอบงคบหรอตราสารจดตงไว ถาไดตงททำาการหรอเลอกเอาถนใดเปนภมลำาเนา ทตงททำาการหรอถนนน กเปนภมลำาเนาได

2)สำนกงนสขนตบคคลทเปดสำานกงานสาขาทตงแหงสำานกงานสาขานน ยอมเปน

ภมลำาเนาดวย ซงเปนไปตามบทบญญต มาตรา 69 สำานกงานสาขานอาจจะมอยในขอบงคบหรอตราสารจดตงหรอไมมกได แมจะไมมอยในขอบงคบหรอตราสารจดตง หากไดความวาถนนนเปนทตงททำาการ หรอสำานกงานสาขาแลว กยอมจะเปนภมลำาเนาของนตบคคลในสวนกจการทไดกระทำานนได

สญชตของนตบคคล :ในเร องสญชาตของนตบคคลนน บางกรณถอวามความสำาคญตาม

กฎหมายไทย ทบญญตใหนตบคคลหลายแหงมฐานะดจคนตางดาว ดงนนสญชาตของนตบคคลจงยอมมได และอาจถอไดวานตบคคลทตงข นตามกฎหมายไทยไดสญชาตไทย สวนนตบคคลตามกฎหมายตางประเทศนน ยอมเปนนตบคคลซงมฐานะเปนคนตางดาว

ทงนเพอใหสอดคลองกบบทบญญตของกฎหมายไทยทมอยในเร องน เชน การถอกรรมสทธในทดนของนตบคคลซงเปนคนตางดาวตามประมวลกฎหมายทดน พ.ศ. 2499 มาตรา 97

พระราชบญญตวาดวยการขดกนแหงกฎหมาย พ.ศ. 2481 มาตรา 7 ไดบญญตถงสญชาตของนตบคคล โดยบญญตวา

13

“ในกรณทมกรขดแยงกนในเรองสญชตของนตบคคล สญชตของนตบคคลนนไดแกสญชตแหงประเทศซง

ดงนน การถอสญชาตของนตบคคลนนตองถอวามสญชาตตามกฎหมายทกอตงนตบคคลนน

กรดำเนนงนของนตบคคลเนองจากนตบคลเปนบคคลสมมตขนจงตองใหบคคลธรรมดา เปนผ

ดำาเนนงานโดยเปนผแสดงเจตนาของนตบคคลนน ซงเรยกวา ผแทนของ“นตบคคล”

ผแทนของนตบคคล จะเปนบคคลทส ำาคญมาก เพราะจะเปนบคคลทแสดงเจตนาแทนนตบคคลซงถาหากอยภายในขอบวตถประสงคของนตบคคล แลวทำาใหผกพนนตบคคลนน และจะสงผลใหนตบคคลนนตองรบผดชอบ ในกรณทผแทนของตนไดแสดงเจตนาออกไป

บคคลไมอาจจะกระทำาการตาง ๆ ไดเหมอนบคคลธรรมดาทกประการ กจการบางอยางบคคลธรรมดาทำาได แตนตบคคลทำาไมได เชน บคคลธรรมดาทำาการสมรสได แตนตบคคลไมสามารถทำาการสมรสได หรอ บคคลธรรมดาอาจถกทำารายรางกาย หรอฆาได แตนตบคคลถกทำาไมได ดงนนวตถประสงคของนตบคคลยอมทำาไดแตเฉพาะกจการนน ๆ ไมอาจทำากจการอนนอก วตถประสงคได เพราะจะเปนการทำานอกขอบเขตอำานาจของกฎหมาย

สทธและหนทของนตบคคลนตบคคลไมเหมอนกบบคคลธรรมดา สทธและหนาทของนตบคคลม

อยางไร ตองมกฎหมายกำาหนดไว โดยเรมตงแตตงนตบคคล วธตง โดยตองใหน ต บคคลนนก ำาหนดวตถประสงคของตนข น แลวด ำาเน นการไปตามวตถประสงคนน จะดำาเนนการอนนอกวตถประสงคไมได ซงวตถประสงคของนตบคคลทกำาหนดใหนตบคคลทำาไดนอาจจะกำาหนดไวในกฎหมาย ขอบงคบหรอตราสารจดตงกได กฎหมายกด ขอบงคบหรอตราสารจดตงกด สงเหลานเปนสงกำาหนดวตถประสงคใหนตบคคลสามารถดำาเนนงานไปไดทงสน

ขอสงเกต วตถประสงคของนตบคคลทใหดำาเนนการนน มไดมเฉพาะในขอบงคบ หรอตราสารจดตงเทานน บทบญญตของกฎหมายเองกอาจจะกำาหนดวตถประสงคทจะใหนตบคคลทำาการใด ๆ กได หากมกฎหมายใหทำาการใดไดแลว แมขอบงคบ หรอตราสารจดตงจะไมไดเขยนเปนวตถประสงค นตบคคลนนกยงดำาเนนการไปตามบทกฎหมายทใหอำานาจนนได

14

สทธและหนทของนตบคคลในกรดำเนนงนแบงออกเปน 2 กรณดวยกน

1. สทธและหนาทของนตบคคลตามกฎหมาย2. สทธและหนาทของนตบคคลเชนเดยวกบบคคลธรรมดา

1. สทธและหนทของนตบคคลตมกฎหมยประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 66 บญญตวา“นตบคคลยอมมสทธและหนาทตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายน

หรอกฎหมายอน ภายในขอบแหงอำานาจหนาท หรอวตถประสงคดงไดบญญต หรอ กำาหนดไวในกฎหมาย ขอบงคบ หรอ ตราสารจดตง”

จากบทบญญตน หมายความวา นตบคคลจะดำาเนนการตาง ๆ ไดกตองอยภายในกรอบของสทธและหนาทซ งสทธและหนาทนจะก ำาหนดขนกโดยกฎหมายเทานน ตววตถประสงคทตงตามขอบงคบหรอตราสารจดตงกอาศยอำานาจตามกฎหมายเชนเดยวกน และเมอกฎหมายไดกำาหนดสทธและหนาทแลว การดำาเนนงานกตองอยภายในขอบแหงอำานาจหนาทดวย โดยอำานาจหนาทนเหมอนเปนวตถประสงคของนตบคคล การดำาเนนงานนตบคคลจงตองอาศยวตถประสงคทกำาหนดไว จะดำาเนนงานนอกวตถประสงคไมได สทธและหนทของนตบคคลทจะสมรถดำเนนงนตง ๆ ได แบงออกเปน 2 กรณ1. สทธและหนาทของนตบคคลทมอยตามกฎหมาย2. สทธและหนาทของนตบคคลทมอยตามวตถประสงค

1. สทธและหนทของนตบคคลทมอยตมกฎหมยนตบคคลจะด ำาเน นการตาง ๆ ได จะตองอยในขอบของกฎหมาย

กฎหมายในทนอาจจะเปนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เชน สมาคม ตามมาตรา 78 บญญตวาเมอการกระทำาใดๆ อนมลกษณะตอเนองรวมกน และมใชเปนการหาผลกำาไรหรอรายไดมาแบงปนกน

หรออาจจะเปนกฎหมายอนกได เชน สหกรณ ตามความใน พรบ . สหกรณ พ.ศ. 2511 มาตรา 4 หมายความวา คณะบคคลซงรวมกนดำาเนน“กจการเพอชวยเหลอซงกนและกน และไดจดทะเบยนตามพระราชบญญตน” ดงนน กจการใดทไมใชเปนการชวยเหลอซงกนและกนกไมใชสหกรณ ไมมสทธและหนาทเปนสหกรณ

15

ดงนนกฎหมายจงเปนผกำาหนดสทธและหนาทของนตบคคลขน และนตบคคลจะดำาเนนงานไดตองกระทำาตามขอจำากดทกฎหมายใหไวเทานน ดงทมาตรา 66 บญญตไววา นตบคคลยอมมสทธ และหนาทตามบทบญญต“แหงประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอน....”

สรป บทบญญตดงกลาวยอมชใหเหนไดวา การดำาเนนของนตบคคลตองอยในขอบของกฎหมายกำาหนดไวเทานน จะดำาเนนงานนอกไปจากสทธและหนาททกฎหมายกำาหนดนไมได สวนกฎหมายทกำาหนดใหสทธ และหนาทนนจะเปนกฎหมายใดกได โดยอาจเปนไปตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยน หรอตามบญญตในกฎหมายอน ๆ กได

2. สทธและหนทของนตบคคลทมอยตมวตถประสงค ในขอนหมายความวานอกจากจะมกฎหมายกำาหนดสทธและหนาทเปน

แนวทางในการดำาเนนงานแลว นตบคคลยงตองดำาเนนการตามวตถประสงคอกดวย คอ จะตองทำาตามทงทกฎหมายกำาหนดหนาท และตามวตถประสงคดวย ซงถอเปนแนวดำาเนนงานของนตบคคล

ขอจำากดสทธและหนาทมอยในมาตรา 66 ชอวา นตบคคลยอมมสทธและหนาท...ภายในขอบเขตแหงอำานาจหนาท หรอวตถประสงคดงไวบญญตหรอกำาหนดไวในกฎหมาย ขอบงคบ หรอตราสารจดตง

จากบทบญญตดงกลาวน แสดงใหเหนวา การทนตบคคลจะดำาเนนงานได นอกจากจะมกฎหมายเฉพาะแลว ยงตองมการดำาเนนงานตามวตถประสงคทไดกำาหนดไวในตวกฎหมาย ขอบงคบ หรอตราสารจดตง การดำาเนนงานของนตบคคล ตามวตถประสงคน เปนเรองสำาคญหากไมมกฎหมายหรอใหอำานาจดำาเนนการได หรอไมมวตถประสงคทเขยนไวในขอบงคบ หรอตราสารจดตงแลว นตบคคลนน กไมอาจดำาเนนการได

ดงนนจะเหนไดวา วตถประสงคของนตบคคลนนมลกษณะกวาง คอ แมไมได เขยนวตถประสงค ไว ในขอบงค บ หรอตราสารจดต ง ก อาจมองวตถประสงคของนตบคคลนน ในลกษณะของกฎหมายทวไปได เพราะหลกกฎหมายทวไปนน เมอบคคลอนใดกระทำาการอนใดขนนน กตองรบผดในการกระทำาของตนนน ดงนน นตบคคลกเชนเดยวกน เมอพจารณาในแงของหลกกฎหมายทวไป เมอกระทำาการอนใดลงไป เชน รเหนยนยอมดวย แมจะไมไดเขยนไวเปนวตถประสงคโดยตรง กยงมการกระท ำาทคนธรรมดาทำาได ซ งกฎหมายยอมรบวา นตบคคลทำาไดเหมอนกน เหตนนตบคคลจงตองรบผด ในการกระทำาของตนทไดทำาขนนน ๆ

16

ในบางกฎหมายกเขยนวตถประสงคของนตบคคลไวชดเจน แตบางครงกไมไดเขยนไว การทไมไดเขยนไวนน ตองเขาใจความหมายและวตถประสงคและนตบคคลนนตามหลกธรรมดาทวไป เพราะเมอตงนตบคคลขนมา กตองมวตถประสงคดวย และอาจดไดในตราสารจดตง

2. สทธและหนทของนตบคคลเชนเดยวกบบคคลธรรมดประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 67 บญญตวา ภายใตบงคบ“

มาตรา 66 นตบคคลยอมมสทธและหนาทเชนเดยวกบบคคลธรรมดา เวนแตสทธและหนาทซงโดยสภาพจะมทงเปนไดเฉพาะแกบคคลธรรมดาเทานน

จะเหนไดวามาตรานมความเกยวพนกบมาตรา 66 อย ซงมาตรา 67 น มความหมายวา แมสทธและหนาทของนตบคคลจะเชนเดยวกบบคคลธรรมดากตาม และสทธและหนาทของนตบคคลนน ยงจะตองอยภายใตการบงคบกฎหมาย โดยนตบคคลยงกระทำาการใด ๆ ไดเหมอนบคคลธรรมดานน ตองอยในวตถประสงคของนตบคคลตามกฎหมาย ขอบงคบ หรอตราสารจดตงกำาหนดไวดวย

จะเหนไดวามอำานาจทำาไดกเพราะเปนสทธทว ๆ ไปทบคคลธรรมดากระทำาได นตบคคลกทำาได ไมใชกจกรรมททำาไดเฉพาะบคคลธรรมดากระทำาไดเทานน

สทธและหนทซงมไดแตเฉพะบคคลธรรมดเชนสทธในชวตและรางกาย ความเปนอสระ สทธในครอบครว เหลาน

ลวนแตพงเปนไดเฉพาะแตบคคลธรรมดา

ผแทนนตบคคลผแทนของนตบคคลแบงออกเปน 3 กรณ1. การตงผแทนนตบคคล2. การดำาเนนการของนตบคคล3. การสนสดของการเปนนตบคคล

1. กรตงผแทนนตบคคล

17

ผแทนนตบคคลจะเกดขนไดกโดยอาศยอำานาจตามกฎหมายหรอขอบงคบ หรอตราสารกำาหนดไว ซงพอจะพจารณาไดดงน

1) จำานวนผแทนนตบคคลทจะตงขน จำานวนผแทนจะมไดมากนอยเทาใดนนไมจำากด แตอยางนอยตองม 1 คน ตามทไดบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 70 วรรคแรกวา

“นตบคคลตองมผแทนคนหนงหรอหลายคนทงนตามทกฎหมาย ขอบงคบ หรอตราสารจดตงจะไดกำาหนดไว”

การทกฎหมายใชคำาวา ตองม แสดงถงการบงคบ เมอนตบคคล“ ”ตงขนจะตองตงผแทนของนตบคคลขน จะไมตงผแทนนตบคคลเลยไมได

ผแทนนถอเปนผแสดงเจตนาของนตบคคล ซงจะรไดวานตบคคลนนไดกระทำาการอนใดลงไป ตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 70 วรรคสองวา

“ความประสงคของน ต บ คคลยอมแสดงออกโดยผแทนของนตบคคล”

ผแทนทตงขนเพอแสดงเจตนา หรอวตถประสงคของนตบคคลน อาจจะตงขนโดยกฎหมายขอบงคบ หรอ ตราสารจดตงกได ในกรณทเร องใดไมมขอบงคบ หรอ ตราสารจดตงนตบคคลนน จะกำาหนดไวในกฎหมายวาใครจะเป นผมอ ำานาจดำาเน นการแทนนตบคคลนนได ผ น นก จะเป นผแทนของนตบคคล เพราะผน นแสดงความประสงคของนตบคลได แตในบางคร งกฎหมายกจะบญญตไวชดเจนวาใหใครเปนผแทนของนตบคคล สวนใหญในกรณนจะเปนนตบคคลทตงขนโดยกฎหมาย ในกฎหมายนนจะระบใหใคร หรอผดำารงตำาแหนงใด เปนผแทนของนตบคลนน

2) การเปลยนตวผแทน ผแทนของนตบคคลทตงขนแลว อาจจะมการเปลยนตว หรอจำากดหรอแกไขเปลยนแปลงอำานาจของผแทนนตบคคลได ตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 72 วา

“ถามตำาแหนงวางลงในจำานวนผแทนของนตบคคล หรอ การจำากดหรอแกไขเปลยนแปลงอำานาจของนตบคคล ใหมผลตอเมอไดปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบหรอตราสารจดตงแลว แตจะยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระทำาการโดยสจรตไมได”

จากบทบญญตดงกลาว หมายความวา การเปลยนตว การจ ำากด หรอ แกไขเปลยนแปลงอำานาจของผแทนจะท ำาไดก ตอเมอไดปฏบตตาม

18

กฎหมาย ขอบงคบ หรอตราสารจดตง เมอกระทำาถกตองแลว ถงจะมผลใชบงคบได แตถายงไมปฏบตตามทกลาวไวแลว ผลของกฎหมายของจะยงไมเกดขน การเปลยนแปลงทไดทำาไป กไมกระทบถงบคคลภายนอกททำาโดยสจรต กลาวคอ ไมรถงการแกไขเปลยนแปลงนน เพราะวาการเปลยนแปลงถอเปนเรองภายใน แตถาหากบคคลภายนอกไมสจรต คอ รถงการแกไขเปลยนแปลงนนแลว กไมอาจยกเปนขอตอสได

3) การตงผแทนนตบคคลชวคราว ในบางครงผแทนของนตบคคลอาจมตำาแหนงวางลง ซงอาจจะทำาความเสยหายใหแกนตบคคลนนได กฎหมายจงใหมการตงผแทนนตบคคลชวคราวขน เพอแกไขสถานการณใหนตบคคลนนสามารถดำาเนนกจการไปไดตลอดรอดฝ ง ตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 73 วา

“ถามตำาแหนงวางลงในจำานวนผแทนของนตบคคล และมเหตอนควรเชอวา การปลอยตำาแหนงวางไวนาจะเกดความเสยหายขนได เมอผมสวนไดเสยหรอพนกงานอยการรองขอ ศาลจะแตงตงผแทนชวคราวขนกได

มาตราน เปนบทบญญตทกำาหนดวธการแกไข ความขดของของการเปนผแทนนตบคคลขนใหมโดยจะทำาใหนตบคคลนนมความคลองตวขน

ในกรณทมตำาแหนงวางลงน ผทำาการในตำาแหนงผแทน สามารถแสดงเจตนาของนตบคคลนน ในนามของผแทนไปไดเลย จงไมเกดมขอขดของตาง ๆ เกดขน เพราะไดมการแกไขปญหาไวในกฎหมายแลว

จากมาตรา 73 เงอนไขในการทจะตงผแทนชวคราวในเมอตำาแหนงผแทนนตบคคลวางลงนน จงอยท วา และมเหตอนควรเช อวาการปลอย“ตำาแหนงวางวานาจะเกดความเสยหายขนได ผแทนชวคราวจะมไดตองมการ“พสจนใหศาลเหนวา นาจะเกดความเสยหายขนดวย เพราะถาไมพสจนขอน ศาลกจะไมตงผแทนชวคราวให

ผทสามารถรองขอตอศาล ขอใหศาลตงผแทนชวคราวนน ตามกฎหมายกคอผมสวนไดเสย และพนกงานอยการ

คำาวา ผมสวนไดเสยนนเปนคำาทมความหมายกวางมาก โดยอาจจะรวมเจาหน ลกหน และผมประโยชนเกยวของอน ๆ กบนตบคคลนน กสามารถรองขอตอศาลขอใหตงผแทนชวคราวของนตบคคลได

2. กรดำเนนกรของนตบคคลผแทน เปนผทแสดงความประสงค หรอ แสดงเจตนาของนตบคคล ดง

นนนตบคคลจะเคลอนไหวไดกตองอาศยการดำาเนนการของผแทนเปนสำาคญ

19

เนองจากนตบคคลเปนเพยงบคคลสมมต โดยอำานาจของกฎหมายดำาเนนหรอปฏบตงานตามวตถประสงคดวยตนเองไมได ตองดำาเนนหรอปฏบตงานโดยผแทน

1) การด ำาเน นก จการตามเสยงขางมาก ในกรณท นตบคคลนน มผแทนเพยงคนเดยว การดำาเนนกจการตาง ๆ ทแสดงเจตนาของนตบคคล กใชเพยงคนเดยว แตถามกฎหมาย ขอบงคบ หรอตราสารจดตง กำาหนดใหมผแทนได หลายคน การดำาเนนกจการของนตบคคลทจะตองใชเสยงขางมาก หรอ จะกำาหนดตามวธอนตามทกฎหมาย ขอบงคบหรอตราสารจดตงวาไวกได ตามทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 71 บญญตวา

“ในกรณท น ต บคคลมผ แทนหลายคน การด ำาเน นก จการของนตบคคลใหเปนไปตามเสยงขางมากของผแทนนตบคคลนน เวนแตจะไดมขอกำาหนดไวเปนประการอนในกฎหมาย ขอบงคบหรอตราสารจดตง”

จะเหนไดวาลกษณะของผแทน ตามมาตราน ตองเปนผทแสงดความประสงคของนตบคคลไดตามกฎหมายหรอขอบงคบ หรอตราสารจดตง ไมใชผแทนอน ๆ หรอตวแทนตามทเขาใจกนวาเปนเจาหนาท หรอเจาพนกงานในนตบคคล เพราะวาผแทนอน ๆ หรอ ผแทนดงกลาวนนไมใชผ แทนของนตบคคลตามกฎหมาย

เมอเจาหนาทอน ๆ ของนตบคคลไมใชผแทนของนตบคคลแลว จะเขามารวมกนแสดงเจตนาของนตบคคลนนไมได ถานตบคคลนนมผแสดงเจตนาไดคนเดยว เจาหนาทอนทไมใชผแทนกไมสามารถใชระบบเสยงขางมากตามมาตรา 71 นได

ดงนน ในการบรหารงานนตบคคล ทจะใชเสยงขางมาก ตามมาตรา 71 น ได จะตองมกฎหมาย ขอบงคบหรอตราสารจดตง ใหนตบคคลนนมผแทน หรอผแสดงเจตนาของนตบคคลไดหลายคน โดยจะตองเปนผแทนจรง ๆ ไมใชเจาหนาทอน ๆ ของนตบคคลนน

2) ประโยชนไดเสยของนตบคคลขดกบประโยชนไดเสยของผแทน มทางแกตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 74 วา

“ถาประโยชนไดเสยของนตบคคลขดกบประโยชนไดเสยของผแทนนตบคคลในการอนใด ผแทนของนตบคคลนนจะเปนผแทนในการนนไมได”

คำาวาประโยชนไดเสย ตามมาตราน กฎหมายไมไดกำาหนดไวเปนการ“เฉพาะ เพราะฉะนนจงหมายถงประโยชนไดเสยในทก ๆ ทางทจะทำาใหผแทน และ

20

นตบคคลนนทงไดและทงเสยขดกนแลว ผแทนนตบคคลนนกจะเปนผแทนในการนนไมได จะตองงดกระทำาการในฐานะเปนผแทน

ผลของมาตราน กคอ ถาประโยชนไดเสยของผแทน และนตบคคลขดกน แลวผแทนรอยแลวยงขนไปท ำา ยอมไมถกตอง และไมมกฎหมายสนบสนน กจการนนกยอมไมผกพนนตบคคล เพราะกจการททำาไปนน ผแทนไมมอำานาจทำาไดตามมาตรา 74 ซงเรยกวา ไมไดทำากจการนนโดยผแทน เชน

ฎกา 580 / 2509 บคคลภายนอกทำาการกเง นเพอเอาไปใหผ จดการซ งเปนผแทนนตบคคล และเมอกเงนแลวผจดการกรบเงนไปเปนประโยชนสวนตว เนนไดชดวาประโยชนไดเสยขดกน ผจดการยอมไมมอ ำานาจเปนผแทนใหกได

อยางไรกตาม แมสวนไดเสยจะขดกน แตถาผแทนไดทำาไปแลว และกจการนนนตบคคลกไดรบเอา กจการนนกตองผกพนนตบคคลนนดวย

ในกรณทผแทนนตบคคลไมมอำานาจทำาแทนได ตามมาตรา 74 นอาจจะทำาใหนตบคคลนนขาดผแทน หรอ ทำาใหผแทนไมพอตามขอบงคบ หรอ ตราสารจดตง เชนนอาจะตองตงผแทนเฉพาะการชวคราวขน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 75 วา

“ถากรณตามมาตรา 74 เปนเหตใหไมมผแทนของนตบคคล เหลออย หรอผแทนของนตบคคลทเหลออยไมพอจะเปนองคประชมหรอไมพอจะกระทำาการอนนนได หากกฎหมาย ขอบงคบ หรอตราสารจดตงของนตบคคลนนมไดมขอกำาหนดในเร องนไวเปนอยางอน ใหน ำาความในมาตรา 73 มาใชบงคบเพอตงผแทนเฉพาะการโดยอนโลม”

จะเหนไดวา มาตรานเปนทางแกของกฎหมาย คอ ถาขอกฎหมาย ขอบงคบ หรอ ตราสารจดตงของนตบคคล กำาหนดไวเปนอยางอน กไมตองตงผแทนชวคราวขน แตหากไมไดกำาหนดเอาไวแลว กใหใชทางแกตามกฎหมาย คอ ขอใหศาลตงผแทนชวคราว ตามมาตรา 73 เปนผแทนเฉพาะการได ตามการอนโลมของกฎหมาย

3) การดำาเนนงานของผแทนโดยปราศจากอำานาจ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 76 วรรคสอง บญญตวา

“ถาความเสยหายจากบคคลอน เกดจากการกระทำาทไมอยในขอบวตถประสงคหรออำานาจหนาทของนตบคคล บรรดาบคคลดงกลาวตามวรรคหนง ทไดเหนชอบในการกระทำานน หรอไดเปนผกระทำาการดงกลาว ตองรวมกนรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน แกผทไดรบความเสยหายนน”

21

การทจะดวาเร องใดเปนเร องทผแทนกระทำานอกขอบวตถประสงคหรอนอกอำานาจหนาทน น กตองดรายละเอยดเกยวกบวตถประสงคของนตบคคลทมอยในกฎหมาย ขอบงคบ หรอตราสารจดตง และกยงตองดวตถประสงคโดยทว ๆ ไปดวย ถาทำานอกจากทกลาวมาน ถอเปนการกระทำานอกกรอบวตถประสงค

3. กรสนสดของกรเปนนตบคคล สำาหรบเรองทผแทนนตบคคลตองสนสดลงน จะดไดจากกฎหมายแลว

กยงพจารณาไดจากขอบงคบ หรอตราสารจดตงนตบคคลนน ๆ ดวย การสนสดการเปนผแทนตามหลกกฎหมาย เชน การตาย การสาบสญ

การปลดเกษยณอาย การปลดออก การไลออก การเปนบคคลไรความสามารถ เปนตน ทำาใหการเปนผแทนนนสนสดลงได

สำาหรบการสนสดลงตามขอบงคบ หรอตราสารจดตงกแลวแตขอบงคบ หรอตราสารจดตง จะกำาหนดระยะเวลาการเปนผแทน อาจเปน 2 ป หรอ 4 ป กได

แตกจการใดททำาลงไปเมอผแทนนนสนอำานาจลงไปแลว กจการนนยอมไมผกพนนตบคคล ยกเวน นตบคคลนนจะยอมรบการกระทำานนโดยใหสตยาบรรณ อาจจะผกพนได

ควมรบผดชอบของนตบคคลตอบคคลภยนอก1. ความรบผดตามกฎหมายวาดวยนตบคคล

ในกรณนหากผแทนนตบคคลไดกระทำาการใดลงไป ตามอำานาจหนาทแลวกอใหเกดความเสยหายแกผอน นตบคคลนนกจะตองรบผดนอกเสยจากวา ไมไดอยในขอบของวตถประสงค หรออ ำานาจหนาทของนตบคคลนน นตบคคลกไมตองรบผด ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 76 ซงบญญตวา

“ถาการกระทำาตามหนาทของนต หรอผมอำานาจทำาการแทนนตบคคลเปนเหตใหเกดความเสยหายแกบคคลอน นตบคคลนนตองรบผดชอบใชคาสนไหมทดแทน เพอความเสยหายนน แตไมสญเสยสทธทจะไลเบยเอาแกผกอความเสยหายนน”

22

คำาวา ผมอำานาจทำาการแทนนตบคคล น ตองไมใช ผแทนนตบคคล จะ“ ”ตองเปนบคคลอนในนตบคลนน ซงพอจะมอำานาจทำาการตาง ๆ ไดบาง เมอบคคลเหลานนไดกระทำาตามหนาทยอมผกพนนตบคคลใหตองรบผดชดใชคาสนคาไหมทดแทน เมอเกดความเสยหายแกผอน

สรป ผแทนนตบคคล ผมอำานาจทำาการแทนนตบคล เมอไดทำาการในหนาท แลวไปกอความเสยหายใหผอน นตบคคลกตองรบผดชอบชดใชคาสนไหมทดแทนได

นอกจากน มาตรา 76 ยงระบดกวา ถานตบคคลไดใชคาสนไหมแกผอนไปแลว กสามารถใชสทธไลเบยเอากบผกอใหเกดความเสยหายไดดวยเชน ฎ 3034 / 2546 กรมทดนมสทธไลเบยเอาจากพนกงานเจาหนาททกอใหเกดความเสยหายได

จะเหนไดวา ถาผแทน หรอผมอำานาจทำาการแทนนตบคคลไดทำาไปตามหนาท แลวไปกอใหเกดความเสยหายแกผอน นตบคคลตองรบผดชอบชดใชคาสนไหมทดแทน ผแทน หรอผมอำานาจทำาการแทนนนไมตองรบผดเปนสวนตว ซงเปนเรองทนตบคคลจะตองรบผดชอบตอบคคลภายนอกเทานน แตในทางกลบกน ถาเปนการกระทำาทไมอยในขอบวตถประสงคหรออำานาจหนาทของนตบคคล นตบคคลไมตองรบผด เปนเร องของผแทน หรอผมอ ำานาจทำาการแทน ตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน แกบคคลทไดรบความเสยหาย ตามมาตรา 76 วรรคสอง กรณนบคคลทไดรบความเสยหาย สามารถเรยกใหผแทน หรอ ผมอำานาจทำาการแทน รบผดไดโดยตรง

แตกรณด งกลาว แมการกระท ำาจะอยนอกขอบวตถประสงคของนตบคคลกตาม แตถานตบคคลนนยอมรบเอางานนนหรอนตบคคลไดรบผลประโยชนตอบแทน กถอเปนการใหสตยาบน คอ การยอมรบวาเปนงานของนตบคคล นตบคคลจงตองรบผดในความเสยหายทเกดขนแกบคคลภายนอก โดยถอวาเปนการกระทำาภายในขอบวตถประสงคของบคคล

2. ความรบผดชอบตามกฎหมายวาดวยตวแทน ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา

77 ทบญญตวา ใหนำาบทบญญตวาดวยตวแทนแหงประมวลกฎหมายนมาใช“บงคบแกความเกยวพนระหวางนตบคคลกบผแทนของนตบคคล และระหวางนตบคคลหรอผแทนของนตบคคลกบบคคลภายนอกโดยอนโลม”

23

ความรบผดทใหนำาบทบญญตวาดวยตวแทนมาใช ม 2 กรณ1. ความเกยวพนระหวางนตบคคล กบผแทนของนตบคคล ตามหมวด

3 เรองหนาทและความรบผดของตวการตวตวแทน มาตรา 815 – 819 (การจะจำามาใชกตองพจารณาจากขอเทจจรงเปนเรอง ๆ ไป)

2. ความเกยวพนระหวางนตบคคลหรอผแทนของนตบคคลตอบคคลภายนอกตามหมวด 4 มาตรา 820 – 825 (ตองพจารณาจากขอเทจจรงเปนเรอง ๆ ไป)

กรสนสภพนตบคคล นตบคคลอาจสนสภาพไปดวยเหตใดเหตหนงดงน1. ตามทระบไวในขอบงคบ หรอตราสารจดตง เชน บรษทกำาหนดเอาไว

ในตราสารจดตงวา จะดำาเนนการจนกวาจะครบ 10 ป แลว บรษทนกยอมสนสภาพไป

2. โดยสมาชกตกลงเลก เมอผเปนหนสวน ดวยกนไมสมครใจจะดำาเนนการกนตอไป กยอมทจะแสดงเจตนาเลกกนไป

3. เลกโดยผลของกฎหมาย เชน หางหนสวนสวนสามญ ยอมเลกกนเมอ ผเปนหนสวนคนใดคนหนง ตาย หรอ ลมละลาย ตามมาตรา 1055

4. โดยคำาสงของศาลใหเลก เชน ศาลอาจสงใหเลกหางหนสวนสามญเสยกได ถาผเปนหนสวน คนใดคนหนงรองขอตามมาตรา 1057

สมคมกรจดทะเบยนสมคม :

1. สมาคมจะมฐานะเปนนตบคคลไดกตอเมอไดจดทะเบยนถกตองแลว ตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ซงไดกำาหนดวธการไวดงน คอ

2. ผจะเปนสมาชกของสมาคมจะตองไมนอยกวา 3 คน รวมกนยนคำาขอเปนหนงสอตอนายทะเบยนแหงทองท ทสำานกงานใหญของสมาคมจะตง

24

ข น ซ งในกร งเทพใหย นตอกองวฒนธรรม กรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ สวนในตางจงหวดใหยนตออำาเภอในทองท ทจะตงสำานกงานใหญของสมาคม

3. แนบขอบงคบของสมาคมซงตองมรายการใหครบตาม มาตรา 7911

รายชอ ทอย และอาชพของผจะเปนสมาชก ไมนอยกวา 10 คน และของผทจะเปนกรรมการของสมาคมมาพรอมกบคำาขอดวย

4. นายทะเบยนรบจดทะเบยนและออกใบสำาคญแสดงการจดทะเบยนใหแกสมาคม แตกอนทนายทะเบยนจะรบจดทะเบยนใหนน นายทะเบยนจะตองดำาเนนการตรวจสอบดงน คอ

ก. คำาขอและขอบงคบถกตอง หมายถง คำาขอมผจะเปนสมาชกของสมาคมไมนอยกวา 3 คน รวมกนยนซงกตองลงลายมอชอในคำาขอดวย และขอบงคบทแนบมานนกตองมรายการครบถวน

ข. วตถประสงคของสมาคมทระบในขอบงคบตองไมขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของประชาชน

ค. รายการซ งจดแจงในคำาขอหรอขอบงคบตองสอดคลองกบวตถประสงคของสมาคม

ง. ผทจะเปนกรรมการของสมาคมนน ตองมฐานะและความประพฤตเหมาะสม ในการดำาเนนการตามวตถประสงคของสมาคม

เมอทำาครบตาม 4 ขอนแลว ใหนายทะเบยนรบจดทะเบยนและออกใบสำาคญแสดงการจดทะเบยนใหแกสมาคมนน แตหากมขอใดขอหนงไมถกตอง ยกเวนขอ ข. (ในเร องวตถประสงค) ใหนายทะเบยนมคำาสงใหผยนคำาขอจดทะเบยนแกไขหรอเปลยนแปลงใหถกตอง ซ งเม อไดแกไขหรอเปลยนแปลงถกตองแลว ใหนายทะเบยนรบจดทะเบยน และออกใบส ำาคญแสดงการจดทะเบยนใหแกสมาคมนน ตามมาตรา 82 วรรค 22

5. นายทะเบยนดำาเนนการลงประกาศการจดตงสมาคมในราชกจจานเบกษา

นยทะเบยนมอำนจทจะไมรบจดทะเบยนสมคมไดในกรณดงน 1. วตถประสงคของสมาคมขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของ

ประชาชน

1 ดมาตรา 79 ป.พ.พ.

2 ดมาตรา 82 ป.พ.พ.

25

2. ผยนคำาขอจดทะเบยนไมแกไขหรอเปลยนแปลงตามคำาสงของนายทะเบยนใหถกตองภายใน 30 วน นบแตวนททราบคำาสง เมอมคำาสงไมรบจดทะเบยนแลว ใหนายทะเบยนแจงคำาสงของตนพรอมทงเหตผลทไมรบจดทะเบยนไปยงผยนคำาขอจดทะเบยนโดยมชกชา

กรอทธรณคำสงเมอนายทะเบยนไมรบจดทะเบยนสมาคมใหผย นค ำาขอจดทะเบยน

สามารถอทธรณคำาสงของนายทะเบยนนน ตอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยได โดยทำาเปนหนงสอยนตอนายทะเบยนภายใน 30 วน นบแตวนทผยนคำาขอจดทะเบยนไดรบคำาสงไมรบจดทะเบยนสมาคม เมอยนอทธรณคำาสงแลว รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยตองวนจฉยอทธรณและแจงคำาวนจฉยใหผอทธรณทราบภายใน 90 วน นบแตวนทนายทะเบยนไดรบหนงสออทธรณ โดยใหคำาวนจฉยดงกลาวเปนทสด

ขอสงเกต ระยะเวลา 90 วนนนใหนบตงแตวนท นายทะเบยนไดรบหนงสออทธรณ มใชนบแตวนทรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยไดรบหนงสออทธรณจากนายทะเบยน

ขอบงคบของสมคม กรแกไขเพมเตมและกรเปลยนแปลงกรรมกร : ขอบงคบของสมคม กฎหมยบงคบวอยงนอยจะตอมรยกรดง

ตอไปน คอ1. ชอสมาคม2. วตถประสงคของสมาคม3. ทตงสำานกงานใหญ และทตงสำานกงานสาขาทงปวง4. วธรบสมาชก และการขาดจากสมาชกภาพ5. อตราคาบำารง6. ขอกำาหนดเกยวกบคณะกรรมการของสมาคม7. ขอกำาหนดเกยวกบการจดการสมาคม การบญช และทรพยสนของ

สมาคม8. ขอกำาหนดเกยวกบการประชมใหญ

วธกรแกไขเพมเตมขอบงคบของสมคม1. จะกระทำาไดโดยมตของทประชมใหญ

26

2. ขอบงคบทไดแกไขเพมเตม สมาคมจะตองนำาไปจดทะเบยนตอนายทะเบยนแหงทองททสำานกงานใหญของสมาคมนนตงอย ภายใน 14 วน นบแตวนท ทประชมใหญไดลงมตแลว

3. เมอนายทะเบยนรบจดทะเบยนแกไขเพมเตมแลว ใหมผลใชบงคบไดการแกไขเพมเตมน กฎหมายใหนำาความในมาตรา 82 มาบงคบใชโดย

อนโลม หมายความวา เมอนายทะเบยนรบจดทะเบยนแกไขเพมเตมขอบงคบแลว ตองออกใบสำาคญแสดงการจดทะเบยนแกไขเพมเตมแกสมาคม และประกาศลงในราชกจจานเบกษา

กรเปลยนแปลงสมคม ไมวาจะเปลยนแปลงโดยแตงตงกรรมการขนใหมทงชด หรอเปลยนแปลงเฉพาะบางคนบางตำาแหนงกตาม กตองทำาตามขอบงคบของสมาคม และสมาคมนนตองนำาการเปลยนแปลงดงกลาวไปจดทะเบยนตอนายทะเบยนแหงทองททสำานกงานใหญของสมาคมนนตงอยภายใน 30 วน นบจากวนทมคนแตงตงหรอเปลยนแปลงกรรมการของสมาคมนน

หากการเปลยนแปลงดงกลาวยงไมมการน ำาไปจดทะเบยน ผลกคอ กรรมการชดเดม ยงคงมอำานาจอย

นายทะเบยนมอำานาจไมรบจดทะเบยนเปลยนแปลงกรรมการได หากเหนวากรรมการผนนมฐานะหรอความประพฤตไมเหมาะสมสำาหรบการดำาเนนการของสมาคม เมอไมรบจดทะเบยน นายทะเบยนจะตองแจงเหตผลใหสมาคมทราบภายใน 60 วน นบจากวนทย นค ำาขอจดทะเบยน และผย นค ำาขอจดทะเบยนเปลยนแปลงกรรมการนนกมสทธยนอทธรณคำาสงไมรบจดทะเบยนดงกลาวไดโยนำาความในมาตรา 82 วรรค 4-5 มาบงคบใชโดยอนโลม

ในระหวางทยงไมมการจดทะเบยนกรรมการสมาคมชดใหม กเปนหนาทกรรมการชดเดม ทจะตองปฏบตหนาทตอไปจนกวาจะมการจดทะเบยนกรรมการสมาคมชดใหม เวนวาจะมขอบงคบของสมาคมกำาหนดไวเปนอยางอน ซงถามกตองเปนไปตามขอบงคบนน

กรบรหรงนของสมคมสมาคมทจดทะเบยนแลวถอวาเปนนตบคคล เพราะฉะนนโดยสภาพแลว

จงไมอาจจะดำาเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคของสมาคมไดโดยลำาพง จงจำาเปนตองมบคคลเปนผด ำาเนนการบรหารกจการของสมาคม ซงเรยกวา คณะกรรมการสมาคม “ ”

27

คณะกรรมการสมาคมประกอบดวยบคคลมากกวา 1 คนขนไป ซงขอบงคบของสมาคมจะกำาหนดวา คณะกรรมการประกอบดวยตำาแหนงใดบาง ซงคณะกรรมการสมาคม กคอผมอำานาจดำาเนนการบรหารกจการของสมาคมตามกฎหมายและขอบงคบตามวตถประสงคของสมาคม ในฐานะเปน ผแทน ของ“ ”สมาคมในกจการทเกยวกบบคคลภายนอกภายใตการควบคมดแลของทประชมใหญ

ขอสงเกต การดำาเนนการของคณะกรรมการสมาคมนอกจากจะตองทำาอยภายในขอบวตถประสงคของสมาคมแลว ยงตองใหเปนไปตามมตทประชมใหญดวย ซงมตดงกลาวกตองอยภายในขอบวตถประสงคและกฎหมายดวย

ควมเกยวพนระหวงสมคมกบบคคลภยนอก :กฎหมายไมได ก ำาหนดถงความเก ยวพนระหวางสมาคมกบบคคล

ภายนอกไว ดงนนจงตองนำามาตรา 76 -773 ซงอยในบทเบดเสรจทวไปมาบงคบใช นนกหมายถง หากคณะกรรมการสมาคมไดทำาการตามหนาทภายในขอบวตถประสงคหรออำานาจหนาทแลว การกระทำานนยอมผกพนสมาคม แตสามารถไลเบ ยเอาแกผก อนความเสยหายนนได หากไดกระท ำาเก นขอบวตถประสงคหรออำานาจหนาท สมาคมกไมตองรบผดแตกรรมการผทเหนชอบในการกระทำานนตองรวมกนรบผดในคาสนไหมทดแทนใหแกผเสยหาย

แมตอมาการกระท ำาของคณะกรรมการสมาคมทท ำาไปภายในขอบวตถประสงค มขอบก พรองเกยวกบการตงหรอคณสมบตของคณะกรรมการสมาคม กจการนนกมผลสมบรณ ทงน อาจจะเปนเพราะการตงคณะกรรมการเปนเรองภายในสมาคม คนนอกยากทจะรกฎหมายจงกำาหนดใหสมาคมยงคงตองรบผดตอบคคลภายนอกทเปนคสญญาอย

ควมเกยวพนระหวงสมคมกบสมชกของสมคม :สมาชกกบสมาคมมความเกยวพนซงกนและกน พอสรปไดดงน1. สมาชกมสทธทจะตรวจกจการและทรพยสนของสมาคม2. สมาชกมหนาทตองชำาระคาบำารงการเปนสมาชกของสมาคม3. สมาชกมสทธทจะลาออกจากสมาคมเมอใดกได เวนแตขอบงคบของ

สมาคมจะกำาหนดไวเปนอยางอน 4. สมาชกแตละคนมความรบผดในหนของสมาคมไมเกนจ ำานวนคา

บำารงทสมาชกนนคางชำาระอย

28

กรประชมใหญ :กรประชมใหญ คอ การประชมของสมาชกทงหมดของสมาคม ซง

ถอวาเปนกระบวนการหนงของการดำาเนนการบรหารงานของสมาคม เพราะคณะกรรมการสมาคมตองดำาเนนการภายใตการควบคมดแลของทประชมใหญ

ประเภทของประชมใหญ แบงออกเปน 2 ประเภท คอ1. การประชมใหญสามญ ซงจะตองมอยางนอยปละ 1 ครง โดยเปน

หนาทของคณะกรรมการสมาคมทตองจดใหมขน

2. การประชมใหญวสามญ คณะกรรมการจะเรยกประชมเมอใดกได และจะประชมกนกครงกได โดยใหอำานาจในการเรยกประชมเปนของคณะกรรมการสมาคม นอกจากน กฎหมายยงใหอำานาจสมาชกในการขอใหเรยกประชมดวย ซงจะตองเปนในกรณทสมาชกไมนอยกวา 1 ใน 5 ของจำานวนสมาชกทงหมด หรอไมนอยกวา 100 คน หรอไมนอยกวาทก ำาหนดในขอบงคบทำาหนงสอรองขอตอคณะกรรมการสมาคมโดยระบวาเรยกประชมเพอทำาอะไร เมอไดรบหนงสอแลวตองจดใหมการประชมภายใน 30 วน

การเรยกประชมใหญของทงสองประเภท ม 2 วธ แลวแตจะเลอก ดงน1) หนงสอนดประชม ตองสงไปยงสมาชกทกคนและสงรายละเอยดและ

เอกสารทเกยวของไปพรอมกนดวย2) ลงพมพ โฆษณา ต องลงพมพ โฆษณาอยางน อย 2 คร ง ใน

หนงสอพมพทแพรหลายในทองทฉบบหนง และสวนของรายละเอยดและเอกสารทเกยวของใหมอบ ณ ททผเรยนประชมกำาหนด

ซงทง 2 วธนจะตองมการนดกอนวนประชมไมนอยกวา 7 วน ซงจะตองมการระบสถานท วน เวลา และระเบยบวาระการประชมดวย

กรลงมต ใหถอเอาเสยงขางมากเปนประธาน เวนแตขอบงคบของสมาคมจะกำาหนดเสยงขางไวเปนพเศษโดยเฉพาะ ซงการออกเสยงลงคะแนนนน สมาชกสามารถมอบอำานาจใหสมาชกคนใดเขาประชมและออกคะแนนแทนตนกได (ผทจะเขาประชมและลงคะแนนเสยงแทนสมาชกนน ผรบมอบตองเปนสมาชกของสมาคมดวยกนเทานน จะมอบใหผทมไดเปนสมาชกไมได) เวนแตขอบงคบจะกำาหนดไวเปนอยางอน ในกรณทคะแนนเสยงเทากน ใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนไดอกหนงเสยงเพอเปนเสยงชขาด

29

กรเลกสมคม :การเลกสมาคม คอ การสนสดสภาพการเปนนตบคคลของสมาคมซงม

ทงหมด 3 ประการคอ1. เลกโดยผลของกฎหมาย ตามมาตรา 1012. เลกโดยคำาสงของนายทะเบยน ตามมาตรา 102 เมอนายกทะเบยนม

คำาสงถอนชอสมาคมแลว จะตองแจงคำาสงพรอมดวยเหตผลไปยงสมาคมนนโดยมชกชา และประกาศเลกสมาคมในราชกจจานเบกษา โดยกรรมการคนใดคนหนงหรอสมาชกไมนอยกวา 3 คน มสทธอทธรณคำาสงนตอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย และใหถอวาคำาวนจฉยของรฐมนตรดงกลาวเปนทสด

3. เลกโดยคำาสงศาล ตามมาตรา 104

กรชำระบญชสมคม :เมอมการเลกสมาคมไมวาจะเกดจากกรณใดกตาม จะตองมการช ำาระ

บญชสมาคม ซงการชำาระบญชนนใหนำาบทบญญตมาตรา 1247-1273 มาบงคบใชโดยอนโลม (การชำาระบญชหางหนสวน) เมอไดชำาระบญชแลว หากมทรพยสนเหลออยไมวาจะมากหรอนอย หามนำาไปแบงใหแกสมาชกของสมาคม เพราะทรพยสนดงกลาวจะตองโอนใหแกสมาคม มลนธ หรอนตบคคลทมวตถประสงคเกยวกบสาธารณกศล ตามทระบไวในขอบงคบของสมาคม แตหากไมไดระบไว กใหเปนไปตามมตของทประชมใหญ แตถาทงขอบงคบและทประชมใหญมไดระบไว หรอระบไวแตไมสามารถปฏบตได กใหทรพยสนทเหลออยนนตกเปนของแผนดน

กรขอตรวจเอกสรเกยวกบสมคม :เอกสารเกยวกบสมาคมทนายทะเบยนเกบรกษาไวถอไดวาเปนเอกสาร

มหาชน กฎหมายจงอนญาตใหบคคลทวไปสามารถทจะขอตรวจเอกสารหรอขอคดสำาเนาเอกสารพรอมดวยคำารบรองวาถกตองไดโดย

1. ยนคำาขอตอนายทะเบยน2. เสยคาธรรมเนยมตามทกำาหนดในกฎกระทรวงแลวใหนายทะเบยน

ปฏบตตามคำาขอ

ผรกษกรและอำนจของผรกษกร :กฎหมายบญญตใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย รกษาการตาม

บทบญญตในเองของสมาคมและใหมอ ำานาจแตงตงนายทะเบยนกบออกกฎ

30

กระทรวงซงเกยวกบเร องตางๆ ของสมาคมตามมาตรา 109 (1) – (4) ซงเมอประกาศกฎกระทรวงในราชกจจานเบกษาแลว ใหมผลบงคบใชได

มลนธ

ลกษณะของมลนธมาตรา 110 เปนบทบญญตซงแสดงความหมายของมลนธเอาไว ซง

ประกอบไปดวยหลกเกณฑดงน1. ทรพยสนทจดสรรไวเฉพาะ จะเหนไดวา กฎหมายเพงเอาตวทรพยสน

เปนสำาคญ ไมใชตวบคคลและค ำาวา ทรพยสนทจดสรรไวโดยเฉพาะ น“ ”หมายความวา ผกอตงไดจดมอบทรพยสนสวนหนงใหแกบคคลหนงใหจดการเพอสาธารณะประโยชนใดโดยเฉพาะเจาะจง อนเปนวตถ ประสงคของการจดตงมลนธนน ๆ

2. ตองมวตถประสงคเพอประโยชนสาธารณะเทานนถาตงเพอประโยชนสวนตว ทรพยสนนนไมเปนมลนธ

3. มไดมงผลประโยชนมาแบงปนกน หากมจดมงหมายและแบงปนผลประโยชนกน กไมเปนมลนธ

4. ตองดำาเนนการตามวตถประสงคของมลนธ5. มลนธตองจดทะเบยนตาม ป.พ.พ. และเมอจดทะเบยนแลวกจะเปน

นตบคคลตาม มาตรา 122

กรกอตงมลนธการกอตงมลนธตองดำาเนนการดงน 1. ตองมขอบงคบของมลนธ ตาม มาตรา 111 ซงตองทำาเปนหนงสอ2. ขอบงคบของมลนธอยางนอยตองมรายการตามทบญญตไวใน

มาตรา 112

31

3. การขอจดทะเบยนมลนธ เมอมขอบงคบแลว ผขอจดตงมลนธตองยนคำาขอเปนหนงสอตอนายทะเบยนแหงทองทสำานกงานใหญของมลนธจะตงขน ในคำาขออยางนอยตองระบเจาของทรพยสนและรายการทรพยสนทจะจดสรรสำาหรบมลนธ รายชอทอยและอาชพของผจะเปนกรรมการมลนธทกคน พรอมแนบขอบงคบของมลนธมากกบคำาขอดวย ตามมาตรา 114

4. นายทะเบยนรบจดทะเบยน และออกใบสำาคญแสดงการจดทะเบยนใหแกมลนธนน แตกอนทนายทะเบยนจะรบจดทะเบยนใหนน นายทะเบยนจะตองดำาเนนการตรวจสอบความถกตอง ตาม มาตรา 115 วรรค 1 กอน

5. นายทะเบยนดำาเนนการลงประกาศการจดตงมลนธในราชกจานเบกษา ตามมาตรา 115 วรรค 1 ตอนทาย

เมอครบ 5 ขอแลว นายทะเบยนจะรบจดทะเบยนและออกใบส ำาคญแสดงการจดทะเบยนใหแกมลนธน น แตถามขอใดไมถกตอง ยกเวน (3) วตถประสงค ใหนายทะเบยนมคำาสงใหผขอจดทะเบยนแกไขหรอเปลยนแปลงใหถกตอง แลวนายทะเบยนจงรบจดทะเบยนและออกใบสำาคญแสดงการจดทะเบยนใหแกมลนธนน ตามมาตรา 115 วรรค 2

นายทะเบยนมอำานาจไมรบจดทะเบยนมลนธตาม มาตรา 115 วรรค 3 คอ1) วตถประสงคของมลนธไมเปนไปเพอสาธารณประโยชน ตาม

มาตรา 110 หรอขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรออาจเปนภยนตรายตอความสงบสขของประชาชนหรอความมนคงของรฐ

2) ผขอจดทะเบยนไมแกไขหรอเปลยนแปลงใหถกตองภายใน 30 วน นบแตวนททราบคำาสงของนายทะเบยน

ถาหากนายทะเบยนมคำาสงไมรบจดทะเบยน ใหแจงเหตผลตอผขอจดทะเบยนโดยมชกชา ตามมาตรา 115 วรรค 3 ตอนทาย

การอทธรณคำาสง เมอนายทะเบยนไมรบจดทะเบยนมลนธให ผขอจดทะเบยนมสทธอทธรณคำาสงของนายทะเบยนตอรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย โยทำาเปนหนงสอยนตอนายทะเบยนภายใน 30 วน นบแตนายทะเบยนปฏเสธ ตามมาตรา 115 วรรค 4

เมอยนแลวใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยวนจฉยอทธรณและแจงใหผอทธรณทราบภายใน 90 วน นบแตวนทนายทะเบยนไดรบหนงสออทธรณคำาวนจฉยดงกลาวใหเปนทสดตามมาตรา 115 วรรค 5

กรถอนกรจดตงมลนธ

32

ผขอจดตงมลนธมสทธขอถอนการจดตงมลนธได แตตองกอนทนายทะเบยนรบจดทะเบยนโดยทำาเปนหนงสอยนตอนายทะเบยน ตามมาตรา 116 วรรค 1

ในกรณทผขอจดตงมลนธหลายคน หากคนหนงคนใดใน 3 คน ใชสทธถอนการจดตงมลนธยงผลใหคำาขอจดตงมลนธนนเปนอนระงบไปเลย ตามมาตรา 116 วรรค 2 ผลของการจดทะเบยนเปนมลนธ

1. มลนธมฐานะเปนนตบคล ตามมาตรา 1222. ทรพยสนทจดสรรไวตกเปนของมลนธ ตามมาตรา 121

กรบรหรงนของมลนธตองมบคคลเปนผดำาเนนการบรหารของมลนธ ซงเรยกวา คณะ“

กรรมการมลนธ ตามมาตรา ” 123เมอคณะกรรมการของมลนธซงเปนผแทนของมลนธไดกระทำาการ

ภายในของวตถประสงคหรออำานาจหนาทของมลนธแลว การกระทำานนยอมผกพนมลนธเสมอนหนงวามลนธไดกระทำาดวยตนเอง เพราะคณะกรรมการของมลนธเปนผแสดงเจตนาแทนมลนธในกจการอนเกยวกบบคคลภายนอก จงเทากบวามลนธทำาเอง

นอกจากนบรรดากจการทคณะกรรมการของมลนธไดกระทำาไป แมจะปรากฏในภายหลงวามขอบกพรองเกยวกบการแตงตงหรอคณสมบตของกรรมการของมลนธ กจการนนยอมมผลสมบรณ ตามมาตรา 124

กรแตงตงกรรมกรของมลนธข นใหมทงชดหรอกรเปลยนแปลงกรรมกรของมลนธเฉพะบงคนกตมตองทำตม มตร 125 ว. 1

1. ทำาตามขอบงคบของมลนธทกำาหนดไว 2. มลนธตองนำาการแตงตงหรอเปลยนแปลงนนไปจดทะเบยนตอนาย

ทะเบยน3. ภายใน 30 วน นบแตวนทมการแตงตงหรอเปลยนแปลงกรรมการ

ของมลนธถานายทะเบยนไมจดทะเบยนใหตองแจงเหตผลใหมลนธทราบภายใน

60 วน นบแตวนทยนคำาขอจดทะเบยน และใหนำามาตรา 115 วรรค 4-5 มาใชโยอนโลม ตามมาตรา 125 ว.1

ในกรณทกรรมการของมลนธพนจากตำาแหนง และไมมกรรมการของมลนธเหลออย หรอเหลออยแตไมสามารถดำาเนนการตามหนาทได ใหกรรมการ

33

ทพนจากตำาแหนงปฏบตหนาทจนกวานายทะเบยน จะไดรบแจงการรบจดทะเบยนกรรมการของมลนธใหม เวนแตมขอบงคบของมลนธก ำาหนดการปฏบตหนาทไวเปนอยางอน ตามมาตรา 125 วรรค 3 นอกจากนกรรมการของมลนธทพนจากตำาแหนง เพราะถกศาลมคำาสงถอดถอนตามมาตรา 128 กจะปฏบตหนาทตอไปไมได ตามมาตรา 125 วรรค 4

กรแกไขเพมเตมขอบงคบของมลนธ ตองทำตม มตร 126แตทงนการแกไขเพมเตมตองอยภายใตบงคบ มาตรา 127 ซงเปน

เรองการแกไขเพมเตมขอบงคบเกยวกบวตถประสงคของมลนธ แตถาเปนการแกไขเพมเตมขอบงคบในเรองอน ๆ กจะใชมาตรา 125 วรรค 4

กรแกไขเพมเตมวตถประสงคของมลนธ ซงถอวเปนหวใจของมลนธไดกแตเฉพะกรณ 127 ดงน

1. เพอใหสามรถดำาเนนการตามวตถประสงคของมลนธ หรอ2. พฤตการณเปลยนแปลงไปเปนเหตใหวตถประสงคของมลนธนน ม

ประโยชนนอย หรอไมอาจดำาเนนการใหสมประโยชนตามวตถประสงคของมลน ธ ได และวตถประสงค ของมลน ธท แก ไขเพ ม เต มน น ใกล ชน ดก บวตถประสงคเดมของมลนธ

อำนจนยทะเบยนนายทะเบยนมอำานาจตรวจตรา และควบคมดแลการดำาเนนกจการของ

มลนธใหเปนไปตามกฎหมายและขอบงคบของมลนธ ดงนนนายทะเบยนจะตองมอบหมายเปนหนงสอ (จะมอบหมายดวยวาจาไมได) ซงมอำานาจตาม มาตรา 128 แตในการปฏบตดงกลาว นายทะเบยนตองแสดงบตรประจ ำาตว ถาเปนพนกงานเจาหนาทซงไดรบมอบหมาย นอกจากจะตองแสดงบตรประจำาตวแลว ยงตองแสดงหนงสอมอบหมายของนายทะเบยนตอผทเกยวของดวยตามมาตรา 128 วรรค 2

กรถอดถอนกรรมกรของมลนธหรอคณะกรรมกรของมลนธ- การถอดถอนกรรมการมลนธใหเปนไปตามหลกเกณฑทกำาหนดไวใน

มาตรา 129 ว.1- การถอดถอนคณะกรรมการของมลนธใหเปนไปตามหลกเกณฑท

กำาหนดไวใน มาตรา 129 ว.2

34

กรเลกมลนธการเลกมลนธ กคอการสนสดสภาพของการเปนมลนธซ งเลกไดโดย

อาศยเหตตามมาตรา 130 คอ 1. เมอมเหตตามทกำาหนดในขอบงคบ2. ถามลนธตงขนไวเฉพาะระยะเวลาใด เมอสนระยะเวลาสน 3. ถามลนธตงขนเพอวตถประสงคอยางใด และดำาเนนการตาม

วตถประสงคสำาเรจบรบรณแลว 4. เมอมลนธนนลมละลายตามคำาพพากษาหรอคำาสงทสดของศาล ตาม

มาตรา 130 (4) ประกอบกบ มาตรา 132 วรรค 2) ถาคดยงไมถงทสดมลนธยงไมเลก

5. เมอศาลมคำาสงถงทสดใหเลกมลนธ ตามมาตรา 131 ประกอบ มาตรา 132 วรรค 2 ซงศาลจะมคำาสงเลกมลนธ เมอนายทะเบยน พนกงานอยการ ผมสวนไดสวนเสยรองขอตามมาตรา 131

เมอมลนธมอนตองเลกไมวาการณใด เปนหนาทของนายทะเบยนตองดำาเนนการประกาศในราชกจจานเบกษา ตามมาตรา 132 วรรค 3

กรชำระบญชมลนธใหนำาบทบญญตในบรรพ 3 ลกษณะ 22 วาดวยการชำาระบญชหางหน

สวนจดทะเบยน หางหนสวนจำากด และบรษทซงบญญตอยในมาตรา 1247-1273 มาใชบงคบโดยอนโลม ตามมาตรา 133 โดยผช ำาระบญชตองเสนอรายงานตอนายทะเบยน และใหนายทะเบยนเปนผอนมต ตามมาตรา 133 ตอนทาย

เม อได ช ำาระบญชแลว ใหโอนทรพยสนของมลน ธแก ม ลน ธ หรอนตบคคลทมวตถประสงคเพอสาธารณประโยชนซงระบเอาไวในขอบงคบของมลนธ ถามไดระบชอไว พนกงานอยการ ผช ำาระบญช หรอผมสวนไดเสยอาจรองขอตอศาล ใหจดสรรทรพยสนแกมลนธ หรอนตบคคลอนทปรากฏวา มวตถประสงคใกลชดทสดกบวตถประสงคของมลนธนนได ตามมาตรา 134 วรรค 1

แตถามลนธถกศาลสงใหเลก เพราะวตถประสงคของมลนธขดตอกฎหมาย ตามมาตรา 131 (1) หรอ (2) หรอ การจดสรรทรพยสนใหแก

35

มลนธ หรอนตบคคลดงกลาวไมได กใหทรยพสนตกเปนของแผนดน ตามมาตรา 134 วรรค 2

กรขอตรวจเอกสรเกยวกบมลนธ ตมมตร 135เปนไปในทำานองเดยวกบของสมาคม

ผรกษกรและอำนจของผรกษกรกฎหมายบญญตใหรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยรกษาการตาม

บทบญญตในสวนท 3 มลนธ และใหมอำานาจแตงตงนายทะเบยนกบการออกกฎกระทรวงตามทบญญตไวใน มาตรา 136

36