Upload
others
View
16
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ดร.ศราวธ เลศพลงสนต
[email protected]หองปฏบตการยานยนต
หนวยวจยเทคโนโลยคอมพวเตอรชวย ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต
ชวตสงคมเมองทเตมไปดวยความเรงรบทง ในดานการใชชวต รวมไปถงเรองการเดนทาง ประกอบกบภาวะวกฤตการณนำมนเชอเพลงม การปรบราคาสงขนอยางตอเนอง ทำใหผทตองเดนทางในเขตกรงเทพมหานคร และปรมณฑลจำนวนมากลดการใชยานพาหนะสวนตว และเลอก ทจะเดนทางโดยใชรถตบรการโดยสารสาธารณะกนมากขน
อบตเหตบนทองถนนทเกดขนกบรถตโดยสาร สาธารณะนำมาซ งความเสยหายตอทรพยสน และสญเสยชวตทไมอาจประมาณคาได บอยครง ทมคำถามเกดขนมากมายวาเหตการณเหลานสามารถ หลกเลยงไดหรอไม ผทเกยวของมมาตรการหรอแนว ทางอะไรทจะชวยเพมความปลอดภยใหเกดขนไดจรง กบการโดยสารรถต จ า ก ข อ ม ล เ บ อ ง ต น ท ผ เ ข ย น ม อ ย น นในดานระเบยบการบรหารจดการผทมสวนรบผดชอบ กพยายามเรงรดหาแนวทางอยางตอเนองและคาดวานาจะมความเคลอนไหวเพมเตมในอนาคตอนใกล บทความน จะนำเสนอแงมมดานเทคนค เก ยวกบแนวคดและการว เคราะห ด วยหลก พลศาสตรยานยนต(vehicledynamics)ถงสถานการณ ในการขบขทเปนอนตรายและอาจจะเกดขนไดกบรถตทไดรบการดดแปลงเพอเปนรถโดยสารโดยยกตวอยาง การวเคราะหจากกรณศกษารวมทงนำเสนอแนวทางเพอเพมความปลอดภยทสามารถนำมาปฏบตไดจรง
รถตโดยสารสาธารณะ กบ
ความปลอดภย
“เสนขนาน” ทตดกนได
DDesign&Manufacturing
กรกฎาคม - กนยายน 2554M T E C 9
รถตโดยสาร กบมาตรฐานทมอย (จรง) อ บ ต เ หต อ นน า สลดใ จก บ รถต โ ด ยสา ร สาธารณะ1 ไดทำใหผทมสวนเกยวของหลายฝาย กลบมาตระหนกถงความปลอดภยและคณภาพของ การใหบรการรถตโดยสาร หากพจารณาใหดแลวจะเรยกการกระทำแบบนวา “ววหายลอมคอก” เสยทเดยวกคงจะไมถกตองนก เพราะทผานมานน ผทมสวนรบผดชอบไดพยายามหามาตรการเพอหลก เลยงหรอลดอบตเหตจากการโดยสารรถตสาธารณะ มาอยางตอเนองไมวาจะเปนการทกรมการขนสงทาง บก ไดประกาศแจงกำหนดใหมการควบคมคณภาพ รถตบรการใหเปนประเภทมาตรฐาน2(จ)2ตงแตวนท
17 ธนวาคม 2551 ซงมมตใหรถตโดยสารทใชแกสธรรมชาตอด (CNG) เปนเชอเพลงควบคกบนำมนมสภาพอายการใชงานไมเกน10ปตองควบคมระยะ หางระหวางเกาอโดยสาร(ภาพท1)มการกำหนดใหใชรถทมหลงคาสง นอกเหนอจากน ยงมการควบคมการตรวจ สภาพรถทกๆ6เดอนเพอตรวจเชคระบบความปลอดภยระบบไฟสองสวาง ความแขงแรงของการยดทนง ผโดยสารกบตวรถหรอประตรถ และมการควบคม มลพษ ซงจากขอมลณ วนท 23 เมษายน 2553ทผานมานน ไดมรถตสวนบคคลมาจดทะเบยนจำนวนทงสนแลวกวา 9,000 คนแลว (ทมา:กรมการขนสงทางบก)
ภาพท 1 การควบคมระยะทนงผโดยสารตามมาตรฐาน 2 (จ) (ทมา: กรมการขนสงทางบก)
1 ลาสดรถตโดยสารขององคการขนสงมวลชนกรงเทพประสบอบตเหตบนทางยกระดบดอนเมองโทลลเวย เมอวนท 27 ธ.ค. 2553 สงผลใหมผเสยชวตรวม 9 คน หรอเหตการณเมอวนท 31 ตลาคม 2553 ทไดเกดอบตเหตรถตโดยสารรบจางทมผโดยสารเตมคน ชนหวเกาะบรเวณทางแยกและเสยหลก ตกจากทางพเศษลงไปบนถนนพระราม 62 หมายเหต : รถมาตรฐาน 2 (จ) หมายถงรถปรบอากาศชน 2 ขนาดกลางมระวางทนงระหวาง 10-11 ทนง มบรการในเสนทางหมวด 2
อบตเหตลดลง ความรนแรงไมลดตาม อะไรคอสาเหต? จ ากกา รท ห ล ายฝ า ยผล ก ด นม าตรกา ร ตางๆ เพอความปลอดภยใหแกผ โดยสารรถต สาธารณะอยางเขมขนผลปรากฏวาในปพ.ศ.2553 ท ผ า น ม า ไ ด เ ก ด อ บ ต เ ห ต ท ม ร ถ ต โ ด ย ส า ร สาธารณะเขาไปเกยวของทงหมด 1,253 ครงแมวาจะลดลงจากปพ.ศ.2552ไปรอยละ20(1,549ครง - ทมา: ศนยอำนวยความปลอดภยทางถนนกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวง มหาดไทย) นบวาเปนแนวโนมทดขน อยางไรกตามเป าหมายท แท จร งของแตละมาตรการย งคง
เปนการเลยงไมใหมอบตเหตเกดขน (active safe-ty) และลดความรนแรงในกรณทเกดอบตเหตขน แลว(passivesafety) โดยทวไปปจจยหลกทมผลกระทบโดยตรงตอ ความปลอดภยในการจราจรมดงตอไปน 1) มนษย - ประกอบดวยผขบข ผใชถนนและผโดยสาร พฤตกรรม วนย และมารยาทของ มนษยเปนปจจยสำคญทสดทมผลตอความปลอดภย บนทองถนน ไมว าจะเปนพฤตกรรมการขบข การเคารพกฎจราจรของผขบข หรอการตระหนก ถงความปลอดภยและไมประมาทของผโดยสารเชนการคาดเขมขดนรภย หรอไมโดยสารรถทมจำนวน ผโดยสารมากกวาทนงทมอยเปนตน
ระยะไมนอยกวา 67 ซม.
ระยะไมนอยกวา 67 ซม.
5 ซม.
ทนงคทนงแบบ 3 ทนงทนงแบบพบได
กรกฎาคม - กนยายน 2554M T E C10
2) ยานพาหนะ – นอกเหนอจากสภาพของ รถโดยสารทสมพนธกบอายการใชงานของรถ แลว การดดแปลงดวยการเพมทน งผ โดยสารและตดตงระบบแกสเชอเพลงมสวนทำใหนำหนกรวมและสมดลนำหนกของรถเปลยนแปลงไปจากเดม ซงมผลกระทบโดยตรงตอความปลอดภยในการขบข ในสถานการณตางๆเชนการเบรกรถบรเวณทางโคง ดวยความเรวสง หรอการเบรกกะทนหน เปนตน เพอเพมระดบความปลอดภยในการขบขของรถต ปจจบนผผลตหลายราย ไดทำการตดตงอปกรณ เพอเพมความปลอดภยหลายชนดเปนอปกรณพนฐาน หรอระบบควบคมเพอหลกเลยงอบต เหต อาทระบบเบรกปองกนลอลอก(Anti-LockBrakingSys-tem,ABS)หรอโปรแกรมควบคมเสถยรภาพการทรง ตวของรถ (ElectronicStability Program, ESP)หรออปกรณทจะชวยลดความรนแรงของอบตเหตตอผโดยสารอาท เขมขดนรภยหรอระบบถงลมนรภยเปนตน 3) สงแวดลอม - อกสาเหตหนงททำใหเกดความ ไมปลอดภยในการจราจร คอ สภาพของถนนทชำรดเปนหลมเปนบอมสงกดขวางการจราจรทำใหรถตอง ชะลอความเรวหรอเปลยนเสนทางโดยกะทนหนรวมถงสญญาณจราจรอาทปายจราจรเสนแบงทางเดนรถทไมชดเจน สงเหลานเปนชนวนสำคญททำใหเกด อบตเหตบอยครง ผทมสวนเกยวของทกฝายจะมอง ขามไมไดเปนอนขาด
“หลดโคงทายปดลอลอกไถล” ของรถตเกดขนไดอยางไร กรณศกษาในทนจะนำตวอยางรถตดดแปลงตาม ประเภทมาตรฐาน2(จ)มาพจารณาและเสนอแนะแนวทางแกไขปรบปรงทเปนไปไดเพอเพมสมรรถนะ ในการขบขและความปลอดภยในการโดยสารรถตให มากยงขนโดยกำหนดให • จำนวนคนขบและผโดยสารในรถรวมทง หมด15คน • ผโดยสารมนำหนกเฉลย 68 กโลกรม ตอคน •จำนวนถงแกสCNGขนาด90ลตรทตดตง ในหองสมภาระทงหมด2ถง •ปรมาณแกสทบรรจประมาณครงถง •การตดตงระบบเชอเพลงโดยใชแกสธรรมชาต นนไดคณภาพผานขอกำหนดแลว ซงถอวาเปนขอกำหนดทสำคญตอความปลอดภยจากการตดตงไมเกยวของกบสมรรถนะของรถ สำหรบการวเคราะหสมรรถนะในการขบขนนผลกระทบโดยตรงทเกดขนจากการดดแปลงในกรณน คอ ปรมาณนำหนกรวมและสมดลนำหนกของรถท เปลยนแปลงไปโดยสามารถเปรยบเทยบนำหนกของ รถตโดยสารโครงสรางเดมและแบบทมการดดแปลง ไดดงตารางท1
ตารางท 1: เปรยบเทยบนำหนกรถตโดยสารกอนและหลงการดดแปลง
ประเดนเปรยบเทยบ รถตโครงสรางเดม รถตทมการดดแปลง ตามมาตรฐาน 2 (จ)*
จำนวนเบาะทนง 12ทนง 15ทนง
นำหนกรถตวเปลา 2,110กโลกรม 2,120กโลกรม
นำหนกคนขบและผโดยสาร 12คนx68กโลกรม 15คนx68กโลกรม
นำหนกเฉลย68กโลกรมตอคน =816กโลกรม =1,020กโลกรม
นำหนกถงแกสศกษากรณทมการตดตงดงน ไมม จำนวนถงแกสx(นำหนกถง+นำหนกแกส)
-ใชถงแกสCNGขนาด90ลตร2ถง =2ถงx(90+15)กโลกรม
บรรจทหองสมภาระ
-นำหนกถง90กโลกรมตอถง =210กโลกรม
-นำหนกแกส15กโลกรมตอถง
นำหนกรถรวม 2,926กโลกรม 3,350กโลกรม
กรณทมผโดยสารเตมคน
กรกฎาคม - กนยายน 2554M T E C 11
ภาพท 2 สดสวนนำหนกทเพลาหนาและหลงของรถตททำการศกษา กอนและหลงดดแปลงตดตงถงแกส
จากตารางขางตนแสดงใหเหนวารถตทดดแปลง จะมนำหนกของรถถง 3,350 กโลกรม ซงมนำหนก เพมจากประเภททไมไดดดแปลงประมาณ 400กโลกรมโดยนำหนกสวนใหญทเพมขนจะอยทสวนทาย ของรถ(ภาพท2)ซงสงผลใหสดสวนของการกระจาย นำหนกหรอแรงกดของเพลาหนาและเพลาทายของรถต รวมถงสมรรถนะของรถในการออกตว การเรงหรอการเบรกทงทางตรงและทางโคง กอนและหลงการดดแปลงนนแตกตางจากเดมไป
โดยรถทยงไมไดรบการดดแปลงรอยละของ แรงกดในแนวตงฉากกบพนท เพลาหนาตอแรง กดทเพลาทายเปน 60:40 แตหลงจากทดดแปลงม สดสวนเปน53:47ซงหมายความวาสดสวนแรงกดทลอหนาทงสองลอตอนำหนกรวมจะลดลงไปกวาเดม จากขอมลนจะสามารถวเคราะหผลกระทบตอความ ปลอดภ ย ระหว า งการข บข ไ ด เ ป นกรณ ต า งๆดงตอไปน
กรณท 1) รถตหลดโคง การทรถหลดโคงขณะเลยวเปนอบตเหตทเกดขนบอยโดยอาจเกดขนจากหลายๆปจจยเชนการทนำหนก หรอแรงกดทลอหลงมมากกวาลอหนาในปรมาณมาก (ภาพท 2) ตามทฤษฏพลศาสตรยานยนตกลาววา ในกรณทรถมการกระจายนำหนกทลอหลงมากกวา ลอหนาขบเลยวเขาโคงดวยความเรวสง(หรอทเรยกวา“การเลยวเรว”) หรอการทคนขบหมนพวงมาลย ดวยองศาทแคบกวาวงรศมโคงของถนนระหวาง การขบขในทางโคง จะเรยกปรากฏการณทเกดขนวา“อนเดอรสเตยรง” (understeer ing) หรอ“การหลดโคง”ซงมแนวโนมจะเกดขนไดงายกบรถยนต ประเภทขบเคลอนลอหลง หรอรถทมสดสวนนำหนก สวนทายมากกวาสวนหนา ปรากฏการณ “อนเดอรสเตยรง” (ภาพท 3)ในขณะทเรมเลยวเขาโคงนนสามารถอธบายไดจากการทสวนทายของตวรถพยายามทจะเคลอนทตอไปใน ทศทางเดมกอนทจะเขาโคง โดยทสวนหนาของตว
รถไดถกบงคบเลยวจากการหกเลยวของพวงมาลย ผลท เกดขนกบสมรรถนะของรถโดยทผขบขกจะ สามารถรสกไดคอ ชวงทายรถจะมลกษณะหนวงฝนทศทางการเลยว ในกรณฉกเฉนนน การแกไขปรากฏการณ“อนเดอรสเตยรง” หรอ “การหลดโคง” สามารถ ทำไดโดยผขบขจะตองบงคบพวงมาลยในทศทาง เขาโคงใหมากยงขนไปจากเดม เพอบงคบดงใหตวรถ ทงคนเลยวเขาสรศมความโคงทตองการ ซงเปน การแกไขไดดวยผขบขเองและถอวามความอนตราย นอยกวาพฤตกรรมของรถแบบ “โอเวอรสเตยรง” (oversteering)หรอ“การเกดทายปด”ซงมแนวโนม จะเกดขนไดบอยกบรถประเภทขบเคลอนลอหนา สามารถอธบายไดจากสถานการณทสวนทายของรถนน ถกหมนปดในทศทางททำใหรถเสยการทรงตวเปนมม มากกวารศมความโคงของถนนในขณะทสวนหนาของ รถบงคบเลยวปกต(ภาพท4)
กรกฎาคม - กนยายน 2554M T E C12
ภาพท 3 ปรากฏการณอนเดอรสเตยรง หรอ การหลดโคงของรถ
กรณท 2) ลอหนาลอกไถลระหวางเบรกทางตรง
force) กบคาสมประสทธแรงเสยดทาน (frictioncoefficient) คาของสมประสทธแรงเสยดทานนจะ ขนอยกบปจจยตางๆเชนสภาพความขรขระของถนนความชนของพนถนน หนาผวสมผสของยางรถยนตแรงดนลมของลอรถเปนตน
ภาพท 4 ปรากฏการณโอเวอรสเตยรง หรอ การเกดทายปดของรถ
การวเคราะหสมรรถนะของการเบรกของรถทางตรงนน สามารถนำทฤษฏแรงเสยดทานมาใช พจารณาได โดยแรงเบรกท ล อรถน นจะเปน แรงเสยดทาน(friction)ทเกดขนระหวางยางรถทงสลอกบพนถนนเพอตานการเคลอนทแรงเสยดทานจะเปน ผลคณระหวางนำหนกหรอแรงกดทลอนนๆ(normal
กรกฎาคม - กนยายน 2554M T E C 13
ในกรณทคาสมประสทธแรงเสยดทานคงท แรงเบรกทลอจะแปรผนตรงกบแรงกดทลอจากภาพท5 ในขณะทการเบรกรถทความเรวใดๆ แรงฉดหรอ แรงหนวงทเกดขนจะกระทำทจดศนยถวงของรถ ทำใหเกดแรงกดทลอหนา และแรงยกทลอหลงของ รถเปนปรมาณทเทากนสงผลใหนำหนกหรอแรงกด ทลอทงสขางเปลยนแปลง (แรงกดทลอหนาเพมขนแรงกดลอหลงทลดลง) หากคำนวณแรงเบรกตามวธการขางตนจะพบวาจากแรงกดทลอหนาทเพม ขนนนจะทำใหแรงเบรกของรถทถกสรางทลอหนานน เพมขน ในขณะทแรงเบรกของรถทลอหลงถกสราง ไดนอยลง สำหรบกรณรถตดดแปลง ทมนำหนกททายรถ เพมขนประมาณ400กโลกรมหรอเทยบไดกบแรงกด ประมาณ3,924นวตนดวยแรงกดทเพมขนจากนำหนก ถงแกส หมายความวา ลอหลงทงสองขางของ รถจะสามารถสรางแรงเบรกไดมากขนกวารถทไมไดรบ การดดแปลง ซงเปนขอดทเกดขนในกรณททายรถ หนกขนเพอใหสามารถใชขอดนใหไดประสทธภาพสง ขนและปลอดภยมากขนผผลตรถยนตหลายรนได ทำการตดตงระบบควบคมการกระจายนำมนเบรกไป ยงลอตางๆ ของรถ หรอแบงสดสวนแรงเบรกทลอหนาและหลงของรถใหเหมาะสมกบนำหนกทบรรทก (หรอทเรยกวา “Electronic Brake Distribution,EBD”) ซงเปนการเสรมเขากบระบบปองกนการลอก ของลอ สามารถเพมประสทธภาพในการเบรก ตามนำหนกบรรทก ปองกนการลอกของลอและไถล เสยหลกของรถได
สำหรบรถตโดยสารสาธารณะทไมไดมอปกรณ ควบคมทงสองแบบดงทกลาวขางตนแมวาในทางทฤษฏ ทลอหลงสามารถสรางแรงเบรกไดมากขนจากการท ทายรถมนำหนกมากขนแตในทางปฏบตยงสรางแรง เบรกไดตามทระบบเบรกทางกลแบบเดมไดถก ออกแบบมาซงมขอเสยคอเมอทผขบขเหยยบแปนเบรกนำมนเบรกยงคงกระจายไปท ลอหนา เชนเดม ในขณะทความตองการแรงเบรกลอหนาลดลงเพราะปรมาณแรงกดทลอหนาลดลงทลอหลงเพมขนส งผลใหล อหน าล อก หรอไมหมนไดช วขณะและจะไถลไปกบพนถนนสถานการณ“ลอหนาลอก”นจะทำใหผขบขไมสามารถบงคบทศทางการเลยวรถ ได(unsteerable)เนองจากเปนการเบรกรถททางตรงการทผ ขบขปลอยและสมผสแปนเบรกอกคร งจะทำใหลอหมนระหวางการเบรกจงสามารถควบคม การบงคบเลยวไดอกครง ถอวาเปนสถานการณทยง ไมอนตรายมากนก
กรณท 3) รถเสยหลกระหวางเบรกทางโคง จากทไดกลาวในหวขอท2)แลวนนแนวโนมของ รถทชวงทายมนำหนกมากคอการทรถจะมพฤตกรรม“อนเดอรสเตยรง” ซงผขบขสามารถแกไขไดโดยการ หมนพวงมาลยไปในทศทางการเขาโคงเดมใหมากยงขน เพอดงใหตวรถกลบสองศาการเลยวโคงเดม แตใน ระหวางทมการเบรกอยางกะทนหนระหวางการเลยว โคงนน สถานการณทเปนอนตรายอยางมากกคอการลอกของลอ ทเกดขนจากการทผขบขเหยยบแปน เบรกดวยความแรงและรวดเรว สงผลใหจานเบรก
ภาพท 5 แรงเบรกและแรงกดทลอหนาและหลงระหวางการเบรกของรถ
แรงเบรกลอหนา แรงเบรกลอหลง
กรกฎาคม - กนยายน 2554M T E C14
ถ กกดมากจนล อท ถ ก เบรกไมหมนไปช วขณะ เรยกวา“ลอลอก”หรอหยดหมนไปชวขณะและไถล ไปกบพนถนนในระหวางนลอจะไมสามารถสรางแรง ตานแรงกระทำภายนอกใดๆ ทเกดขนในเวลานนไดและหากมแรงมากระทำจากดานขาง (เชน ลมพด)กจะทำใหรถเสยการทรงตวหรอการไถลออกจากรศมเลยวโคงของถนนทตองการทนทสถานการณทเกดขนสามารถแยกเปนสองกรณดงตอไปน 3.1 กรณลอหนาลอกและไถล การทลอหนา ของรถลอก จะทำใหผขบขไมสามารถบงคบเลยวรถไดชวขณะ แตเนองจากทลอหลงยงหมนไปไดทำใหสามารถสรางแรงตานแรงภายนอกดานขาง (lateralforce) ได ซงทำใหเกดโมเมนตตานการปดทายของ รถ ปองกนไมใหรถเสยการทรงตวกรณทถกแรง กระทำอนๆจากดานขางนอกจากนถาผขบขสามารถ ควบคมการเบรกดวยการปลอยแปนเบรกไดอยางรวดเรวจะสามารถรกษาเสถยรภาพของรถได
ภาพท 6 การลอกของลอหลงและเสยหลกระหวางการเบรกของรถ
3.2 กรณลอหลงลอกและไถล สถานการณ นถอวาเปนสถานการณท เปนอนตรายอยางย ง โดยเฉพาะรถท มน ำหนกหรอแรงกดท ล อหล ง มากอยางรถตโดยสารสาธารณะในกรณศกษาทเบรก กะทนหนจากความเรวสง การทนำหนกทลอหลงจาก การบรรทกนนเพมขนแนวโนมทลอหลงของรถจะลอก เนองจากแรงเบรกทลอหลงถกสรางไดเปนปรมาณ มากกเพมขนดวยผลทเกดขนจากการลอกของลอหลง คอ ในกรณทมแรงภายนอกมากระทำจากดานขาง ( เชน แรงลม) ลอหลงทหยดหมนไปช วขณะจะไถลไปในทศทางตามแรงกระทำนนซงโมเมนตจาก ลอหนาทแมจะไมไดลอกกไมสามารถตานทศทางการ หมนนไดสงผลใหลอหลงปดรถเสยการทรงตวและ เกดอบตเหตไดในทสด(ภาพท6)
กรณท 4) ความลาของตวถงและแชสซ จากสำรวจเบองตน รถตรนทนยมนำมาดด แปลงเปนรถโดยสารสวนใหญในประเทศไทยไดรบการออกแบบสำหรบนำหนกสงสดประมาณ 3,200กโลกรม (ทมา: http://www.toyota.com, Toyota Hiace specifications) หากเปรยบเทยบกบ
นำหนกของรถตกรณทมผโดยสารเตมคนแลวนน (ตารางท 1) จะมนำหนกรวมประมาณ 3,350กโลกรมซงมากกวานำหนกสงสดทไดรบการออกแบบ ถง 150 กโลกรม การบรรทกนำหนกเกนขอกำหนดของผผลตเชนน ผลทตามมายอมกอใหเกดความเสย หายตอตวแชสซหรอตวถงของรถในสวนทรบนำหนก
กรกฎาคม - กนยายน 2554M T E C 15
ไดทงในระยะสน (กรณทไดรบแรงกระแทก เชนตกหลม ตกบอในถนน ขณะทรถแลนทความเรวสง)และระยะยาว (กรณทไดรบแรงสนสะเทอนตอเนอง สะสม)ซงสงผลตออายการใชงานและความปลอดภย ของผโดยสาร สถานการณเสยงในบทความนสามารถเกดขน ไดกบรถยนตทกประเภทโดยเฉพาะกบรถตโดยสารใน กรณศกษาหากถามวาจะสามารถปองกนหรอหลกเลยง ไดหรอไมนนตามทฤษฏแลวสามารถทำไดหากเรมตน
แกไขตรงทปจจยหลกๆสามประการดงทกลาวไปแลวแตทางปฏบตในความเปนจรงนน ยอมไมใชเรองงาย อยางแนนอน สำหรบแนวทางปฏบตเพอหลกเลยงอบตเหตและเพมความปลอดภยของการโดยสารรถตบรการโดยเฉพาะกบสถานการณเสยงทง 4 เหตการณตามทไดวเคราะหในเบองตนแลวนน ผเขยนจะนำเสนอ ในบทความฉบบตอไป
ขอมลและภาพประกอบอางอง1. กรมการขนสงทางบก 2. ศนยอำนวยความปลอดภยทางถนนกรมปองกนและบรรเทา สาธารณภย กระทรวงมหาดไทย3. HeiBing, Bernd; Ersoy, Metin: Fahrwerkhandbuch - Grundlagen, Fahrdynamik, Komponenten, Systeme, Mechatronik, Perspektiven. Wiesbaden: Vieweg/Teubner, 2008.