บนทกเสวนา

“คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม”เนองในโอกาสครบหกรอบ

ยงยทธ ยทธวงศณ หองประชมเทเวศร

สำานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย4 พฤษภาคม 2559 เวลา 13.30 น.

ISBN: 978-616-12-0458-7พมพครงท 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2559จำานวนพมพ 1000 เลม

สงวนลขสทธ ตาม พ.ร.บ. ลขสทธ (ฉบบเพมเตม) พ.ศ. 2558 ไมอนญาตใหคดลอก ทำาซำา และดดแปลง สวนใดสวนหนงของหนงสอฉบบน นอกจากจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากเจาของลขสทธเทานน

ลขสทธโดยศ. ดร.ยงยทธ ยทธวงศ

ปก“ลดเหลอมลำา คำาจนกน สรางสรรคสงคม”แนวนโยบาย ดานสงคม ในชวงท ศ. ดร.ยงยทธ ยทธวงศ ดำารงตำาแหนงรองนายกรฐมนตร (2557-2558)

ออกแบบปก เกดศร ขนตกตตกลภาพกราฟก ฉตรทพย สรยะโมเดล กลพงษ อนมณพมพสามมต ดร.กฤษณไกรพ สทธเสรประทป

“คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม”

คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม/โดย ยงยทธ ยทธวงศ. -- ปทมธาน : สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต, 2559.104 หนา : ภาพประกอบ

ISBN: 978-616-12-0458-7

1. วทยาศาสตร 2. วทยาศาสตร -- แงสงคม 3. วทยาศาสตรกบมนษยศาสตร I. สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต II. ชอเรอง

Q175.5 600

3

คำานำาคยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

หนงสอเลมนเปนบนทกการเสวนา “คยกนฉนมตร วทยเพอ สงคม” เมอ 4 พฤษภาคม 2559 ทสำานกงานทรพยสนสวน พระมหากษตรย จดขนในโอกาสทผมมอายครบหกรอบ โดยไดเชญ บคคลทนบถอ กลยาณมตร เพอนรวมงานในอดต ปจจบน ญาตพนอง ลกศษย และผทสนใจมาพบปะพดคยกน เพมสสนดวยบรรยากาศของการจบชายามบาย พรอมฟงดนตรกอนและหลงการเสวนา เปนการคยกนระหวางบคคลทมภมหลงและวยวฒ ตางกน ครอบคลมดานการทำางานเพอสงคมทวไป การศกษา พลงงาน การแพทยและสาธารณสข วทยาศาสตรและเทคโนโลย แตทกคนมแนวคดทตรงกนในการทอยากเหนสงคมไทยมความเจรญกาวหนา มความเสมอภาค และเออเฟอเผอแผกน

การคยกนน ไดกลาวถงการทวทยาศาสตรมบทบาทใน การสรางสงทเปนความจรง ความด และความงาม ขนในโลก โดยม สงททาทายคอ การทจะตองสรางศรทธาขนในสงคม เพอใหนำา วทยาศาสตรมาใช โดยไมผกขาดไปเสยทกเรอง การนำาวทยาศาสตร มาใชไดดนน สงคมตองตระหนกในคณคามากขน ซงจะเกดขน เมอการศกษาของเรามคณภาพดขน และเราเลกคดเลกทำาสงตางๆ แบบไซโลทไมเชอมโยงกน สงคมสามารถใชวทยาศาสตรมาชวย ในการดำารงชวต การรกษาสขภาพ การดแลสตร เดก ผสงอาย คนพการและเสยเปรยบในแงตางๆ ได โดยทงรฐและชมชนจะตอง รวมมอกนมากขน แนวทางทรฐและชมชนนาจะดำาเนนงาน

4

วทยาศาสตรเพอสงคม มเชนรณรงคใหเหนความสำาคญของ วทยาศาสตร และการมสวนรวมการจดการศกษา แบบผสมผสาน เนอหา ใหวทยาศาสตรสอดแทรกอยในดานสงคมและมนษย การนำาหลกการและเนอหาวทยาศาสตรมาชวยแกปญหาเรองความยากจน ความเหลอมลำา และการดอยโอกาส เปนตน

ขอขอบคณทกทานทไดกรณามารวมการคยกนน โดยเฉพาะ ดร.จราย อศรางกร ณ อยธยา ผกลาวตอนรบ และผเรมประเดน การคยสามทาน คอ ศ. ดร.สภางค จนทวานช ดร.กญญวมว กรตกร และ รศ. ดร.ศกรนทร ภมรตน ทานสดทายเปนประธานบรหาร บณฑตยสภาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย ซงเปนองคกรสำาคญทจะนำาขอสรปมาดำาเนนการใหเปนรปธรรมตอไป

ขอขอบคณ คณสณ มากวสย คณอทยวรรณ กรดลอยมา คณสรสา ทพยผอง คณจรนนทน พรหมวรตน คณนพรตน วานชสขสมบต คณพชญา รตนพล และคณประวตร อดมปญญาวทย ทไดชวยในการจดการคยกนนใหสำาเรจลลวงดวยด

ขอบคณ ดร.นำาชย ชวววรรธน คณวชราภรณ สนทนา คณจฬารตน นมนวล และภาพการตนของ GPEN ทไดสรปยอและเรยบเรยงเนอหาของการคยกนนตลอดจนจดทำาออกมาเปนรปเลมตรงหนาทานน

และขอขอบคณ รศ.อรชมา ยทธวงศ ผรวมแนวคด เปนกำาลงใจ และรวมจดการคยกนครงนจนไดรบความสำาเรจอยางด

ศ. ดร. ยงยทธ ยทธวงศ

5

ผมเกยรตทเคารพทกทานครบ กอยางทยงยทธเขาบอกวา เปนเพอนกนมาตงแตอยโรงเรยน ตอนนนเขาอายนอยทสด อยในชนอายนอยทสด อย ม.4 แตเขาอาย 11 เพราะฉะนนเรยนเรวมาก pass ชน เมอกไปถามวา pass ชน กหน เขาบอกหนเดยว กแสดงวาเรยนเรวอยด แลวกผมใน ฐานะเพอนกอยางวาเจอกนบางไมเจอกนบาง แตวาชนชม เกยวกบยงยทธมาโดยตลอด ตงแตเดกแลว เขาเรยนเกง ใฝด อะไรแบบนครบ เปนเรองททกคนกคงทราบกนดอยแลว เขากเตบโตขนมาเปนนกวทยาศาสตรดเดน แลวกอาย 72 เขาเรมบนวา รสกแก ผมกยงรสกวาเขายงเดกเหมอนเดม มองกลบไปกเหมอนเดม เพอนฝงไมไดเปลยนแปลงอะไร

วนสองวนนยงไมไดหยดความเปนนกวจย ความเปน นกวทยาศาสตรดเดน ยงไปชวยนกวจยทำาใหสตวเปนหมนได ยงลายเปนหมน วธทจะตอสกบโรคอนสบเนองจากยงลาย อยางทวาคอ ในฐานะเพอนกชนชมมาก สำาหรบวนนคยกนฉนมตร เนองจากมทปรกษาด ยงยทธเขามทปรกษาด คอ คณแอว (อรชมา ยทธวงศ) ซงคณแอวบอกวาคยกนฉนมตร ตองรองเพลงออกมา กไดผลจรงๆ วารองเพลงแลวทำาใหบรรยากาศมนผอนคลาย แตถงอยางไรกตามกขอแสดง

คำากลาวตอนรบ โดย ดร.จราย อศรางกร ณ อยธยา

6

ความชนชมวา คนอนเขาฉลองอาย 72 ป กนดวยวธอนๆ แตยงยทธเขากคดแบบของเขา คอคดไปในทางทด สรางสรรค ไมตองเหมอนใคร กเชญชวนมตรมาคยกนฉนมตร ไมตอง ใหเครยดหรออะไรมากมาย แตวาเชญทานรฐมนตรทางสงคม มาดวย เพราะเตรยมทจะรบปญหาทางสงคมของประเทศไทย ไวเยอะ

ผมยงมองไมเหนเลยวามนจะไมเครยดไดยงไง ในเมอ คยกนเรองปญหาทางสงคม แตเชอ เชอในฝมอ เพราะฉะนน กเปนเรองทดอยางยงทไดมลนธบณฑตยสภาวทยาศาสตร และเทคโนโลยแหงประเทศไทย (บวท.) ซงทานประธาน คอ ศาสตราจารยเกยรตคณ จอมจน จนทรสกล และ รศ. ดร.ศกรนทร ภมรตน เปนประธานบรหาร เชอแนวาไดรวบรวมบณฑตวทยาศาสตรและเทคโนโลยมา สำาหรบผม กรวมกบ ดร.ยงยทธ ครบ ทานกรณามาเปนทปรกษา ทสำานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย แลวทานกชวย ในเรองทเกยวกบทางดานสงคม เอาวทยาศาสตรมาใชเพอ ประโยชนของสงคม ทานกชวยมาหลายเรอง ตอนนนทาน เปนรฐมนตรกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทานกไป คดรเรมทำาโครงการแชรโปรเฟสเซอร (ศาสตราจารยผนำากลม) รวมกนมา โดยใหสำานกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย ไดรบเกยรตเปนผสนบสนน กมนกวทยาศาสตรเปนแชร โปรเฟสเซอร 4-5 คน แลวทเราไดสนบสนนกนมา และคงจะทำากนตอไป

7

นอกจากนนกมเรองเกยวกบการพฒนาอยางยงยน ทเราสนใจจะเอาวทยาศาสตรมาใช โดยเฉพาะอยางยงกรวมมอ กบ สวทช. รวมกนนำาวทยาศาสตรไปใช ไมใชในระดบของ กจการขนาดใหญ แตวาเอาวทยาศาสตรไปใชในระดบรากหญา กกำาลงเดนไปดวยด ผมกมความเชอมนวาทจะฉลองอาย 72 ป แลวกยงทำาเรองมาลาเรยเรองยงอย เราคงมความเชอมน วาจะมผลการนำาเอาวทยาศาสตรมาใชอยางเปนรปธรรมตอไป โดยเฉพาะอยางยงในเรองของการสบทอด อาย 72 นตอง คดถงการสบทอดแลว อยาคดไปทำาอะไรเองหมด ตองเอา นกวทยาศาสตร หรอคนรนหนมรนสาว มารบสบทอดไปดวย กขอขอบคณท ใ ห เกยรตกบสำานกงานทรพย สนสวน พระมหากษตรยทมาจดงานในวนน แลวกขอถอโอกาสอวยพร อาย 72 ปดวย และหวงวาจะมอะไรทเปนประโยชนเยอะ จากงานในวนนทจะสบทอดไปในอนาคตครบ

สารบญ บทท 1 วทยาศาสตร: ความจรง ความด และความงาม 11

บทท 2 วทยาศาสตร: พลงสรางเสรมสงคม 53

บทท 3 วทยาศาสตร: ปญหา และความทาทาย 63

บทท 4 แนวทางวทยาศาสตรเพอสงคม 96

บทท 1วทยาศาสตร :

ความจรง ความด และ ความงาม

12คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

วทยากรทเรมการพดคยประกอบดวยเจาของวนคลายวนเกดคอ ศ. ดร.ยงยทธ ยทธวงศ ททำาหนาทเปน

ผดำาเนนรายการดวย ศ. ดร.สภางค จนทวานช ศาสตราจารย เกยรตคณของคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ดร.กญญวมว กรตกร ผอำานวยการของศนยพนธวศวกรรม และเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (ไบโอเทค) สำานกงาน พฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) และ รศ. ดร.ศกรนทร ภมรตน อธการบดของมหาวทยาลย เทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร และประธานบรหารของมลนธ บณฑตยสภาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย (บวท.)

ศ. ดร.ยงยทธ ยทธวงศ กลาวขอบพระคณทาน ดร.จราย และกลาวเกรนนำากอนดงน

สำาหรบวนนทเรามาคยกน เราคยกนสบายๆ ครบ แตผม อยากจะบอกวา ไมใชวาคยแลวคยเลย เลกไป เดยวกลม ผมกเลยไดไปคยกบทานอาจารยศกรนทร ภมรตน ในฐานะ ประธานบรหารมลนธบณฑตยสภาวทยาศาสตรและเทคโนโลย แหงประเทศไทย หรอเรยกยอๆ วา บวท. ซงหลายทานทอย ในทนกเปนผรวมกอตงหรอเปนสมาชกอย กมทงรนเกาและ รนใหม ทตองการทจะทำางาน คอ สวนใหญแลวเรากจะมองงาน ในดานเทคนค มองดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยอะไรตางๆ

แตวาถาเผอเราเอาวทยาศาสตรมาบวกในการทำางานเพอสงคม มนกนาจะเปนสงทด กเลยคดวาตรงนกคงจะ

13คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ไมใชมาคยกนเลนๆ เทานน แตวาเราตองการทจะนำาเอา เรองนไปสานตอ ซงอนนกตองขอฝาก บวท. ทจะดำาเนนการเรองนตอไปดวยครบ

สำาหรบวนนเรากไดเชญวทยากรมา 3 ทาน ทานแรก คอ ศ. ดร.สภางค จนทวานช เปนมตรของภรรยาผมครบ คอเปน (นก)อกษรศาสตร จนกระทงไปๆ มาๆ กลายเปน มตรของผมไปดวยเองแลว ทานกจะมาเปดประเดนเรองท เกยวกบปญหาทางดานสงคมวาเรามอะไร หรอวามอะไรทด ทเราตองสานตอไป ทาน ศ. ดร.สภางค หลายทานคงเคย รจกมาแลวครบ ทานมความชำานาญมากมาย ทานเคยเปน ผอำานวยการสถาบนเอเชยศกษา และตอนนกเปนศาสตราจารย เกยรตคณของคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยครบ

สำาหรบทานทสอง กเหมอนกบเปนผมารบเรองท อาจารยสภางคจะฝากไวใหพวกเราจากทางดานสงคม ทาน กมภมหลงทางดานวทยาศาสตร คอ ดร.กญญวมว กรตกร ทานกเปนผรวมงานกบผมมานาน ตอนนทานเปนผอำานวยการ ของศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาตอย ครบ กรวมงานกนมานาน ทานเปนคนทมองอะไรทกวาง วนนกจะไดยงกวางขนไปอก มองจากฟากของทานอาจารย สภางคแลว และดวาทางดานวทยาศาสตรเราจะรบอะไรไป ไดบาง ผมขอแนะนำา ดร.กญญวมว กรตกร ครบ

สำาหรบทานทสาม กคอ รศ. ดร.ศกรนทร ภมรตน ซงตอนนเปนอธการบดของมหาวทยาลยเทคโนโลย

14คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

พระจอมเกลาธนบร และอยางทเรยนไวแลวคอ เปนประธาน บรหารของมลนธบณฑตยสภาวทยาศาสตรและเทคโนโลย แหงประเทศไทย (บวท.) ดวย ผลงานทานมมากมาย ผมคดวา พวกเราทกคนคงรจกทานพอสมควรอยแลว มอยอยางหนง ซงอาจจะเกยวของกบทางดานงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย โดยเฉพาะกคอ ทานไดรวมทำางานอยในโรงงานหลวงอาหาร สำาเรจรปเปนเวลานานครบ จนกระทงเดยวนไดออกไปเปน สนคาดอยคำา ทพวกเรารจกกนด

ทง 3 ทานจะมาคยกบเรา และหลงจากแตละทานคย กนสนๆ แลว ทนละครบ กจะเปนพวกเราใหความเหนหรอ ขอแนะนำาอะไรตางๆ ซงจะไดนำาไปยำารวมกน และในทสด ทานอาจารยศกรนทรกจะทำาเปนหนงสอออกมา เหมอนกบ เปนโพยหรอแผนทนำาทางใหกบกลมนกวทยาศาสตรและ ผทสนใจดานสงคมไดนำาเอาไปพจารณาดำาเนนการกนตอไป

ผมเลยอยากจะเรมททานอาจารยสภางคเลยครบ

ศ. ดร.สภางค จนทวานช กลาวตงขอสงเกตวาในฐานะ ทเปนนกสงคมศาสตร มองวาสงคมมความตองการหลาย อยางจากวทยาศาสตร มทงชนชมและคลายกบตดพอตอวา ดงน

กราบสวสดทานผมเกยรตทกทานคะ วนนยงกวาสอบ postdoc (หลงปรญญาเอก) อกคะ ตอนทอาจารยยงยทธ กรณาชวนวาใหมาคยกน กไมแนใจวาจะทำาไดหรอเปลา พอเหน

15คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

รายชอแขกทเชญกรสกอยากจะขอถอนตว แลวทานกเปน คนมระบบมาก มการซกซอมกน เราตองทำาการบานมาใหทาน ดวาเราจะพดอยางน แลวทานจะตอเนองใหผพดทง 3 ทาน นนสอดคลองกนหรอไมยงไง หนาทของดฉน|ในฐานะเปน นกสงคมศาสตร วนนกคงจะเปนเรองของการมาบอกวาสงคม ตองการอะไรจากวทยาศาสตร แลวกมทงชนชมและตดพอ ตอวา เพราะเดมกคดวาจะพดชนชมแหละ เพราะเรามาพด เนองในโอกาสทนกวทยาศาสตรใหญของเราครบรอบวนเกด แตพอไปปรกษาเพอนทเปนนกสงคมศาสตรหรอวานกปรชญา วทยาศาสตร เขาบอกวามองดานบวกอยางเดยวไมได เดยวนกวทยาศาสตรจะนกวาไมมดานลบทจะตองด เพราะฉะนนกเลยจะตองพดทงบวกและลบ

ถามวาสงคมตองการอะไรจากวทยาศาสตรบางน เรยกไดวาถาไมมวทยาศาสตรเราคงมชวตอยไมได เพราะวา เรมตงแตปจจย 4 ทเรารจกกน มนษยตองการอาหาร ตองการทอยอาศย เครองนงหม ยารกษาโรค เหลาน ถาสมย พทธกาลกอาจจะอยโคนไม หรอวาดมนำาปสสาวะเปนยา หรอวาขออาหารเขา ใชไหมคะ แตวาเราทำาแบบนนไมไดทกคน และโลกมนกพฒนาไปจนกระทงเราไมสามารถทจะไมพง อยางอนได เรากบอกวามนมหลายอยางทเราจะตองพง ไมวาจะเรองของอาหาร เรองของสขภาพอนามย เรองของ อนๆ ทดฉนเคยพยายามจดๆ มา เรองของทอยอาศย พลงงาน งานโยธา โลจสตกส เพราะวาเราอยเปนสงคม ไม

16คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ไดอยในถำา มนกมทงหลายมากมายวาตองการวทยาศาสตร เขามาชวย

ถาหากเรานกถงหนงสอบทความสนททานอาจารย ปวย องภากรณ ซงเปนคณลงของทานอาจารยยงยทธ ได เคยเขยนไว และทกทานคงเคยอานเรอง จากครรภมารดา ถงเชงตะกอน กจะจำาไดวา ทานอาจารยปวยไดพดวา ชวต ตงแตเรมอยในครรภมารดาจนกระทงเสยชวตไป เราตองการ อะไรบาง เราตองการพนฐาน เชน ตองการอาหาร ตองการ การศกษา แตวามนกมอยางอนทเราตองการเพมขนไปๆ ให สงคมดแลคมครองเรา และในทงหมดททานอาจารยปวย ไดพดถง มนกมสวนทเกยวของกบวทยาศาสตรอยไมนอย เลยทเดยว อยางเชน การวางแผนครอบครว การมสขภาพ ทด มสงแวดลอม มอากาศดๆ ใหหายใจ เหลานกเปนสง ทวทยาศาสตรจะเขามาชวยไดมาก เรยกวาความตองการ จำาเปนทมนษยในสงคมจะตองมวทยาศาสตร

เรากมาดวาวทยาศาสตรใหอะไรกบเราบาง ตรงนกจะขอ เขาไปสเอกสารทเตรยมมาคราวๆ วา วทยาศาสตรสามารถ ทำาใหคนบรรลถงเรองของความงาม ความด ความจรงได ไดกนในชวตนเลย ตอหนานเลย ในแตละเรอง เชน ทนก ปราชญโบราณบอกไววา ชวตนมนมเพอความด ความงาม ความจรง ในแงของความด อยางทไดเขยนไว เราเหนความ ดไดจากอะไรบาง เราบอกวา กวทยาศาสตรบอกเราวาอะไร มนด ดกบสขภาพเรา เชน ตวเลขทบอกวาคอเลสเตอรอล

17คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

เราไมสงเกนไป นำาตาลในเลอดเราไมสงเกนไป อยางนกเปนสงทเรยกวาดเฉพาะหนา อาจจะไมใชดแบบอดมคต แตวาก ดสำาหรบมนษยเรา

หรอวาเรองของความงาม เรากมสงทวทยาศาสตร ทำาใหเกดความงามแวดลอมชวตเรา จะเปนสงกอสราง จะเปน สงทเกดจากความเชอหรอศรทธา หรอวาความไพเราะ อยาง ดนตรทเมอกเราไดฟง หรอหากมองในแงของความจรง เรา กมขอมลทวทยาศาสตรทชวยใหเราเหนความจรงวา สงน จะชวยใหชดเจนขนวาอะไรเปนอะไร ความจรงกเชน กลอง วงจรปด ทจะเอามาบอกวาใครไดทำาอะไรไป ซงวทยาศาสตร ไดชวยทำาใหเกดกลองนขน หรอความจรงวาตรวจดเอนเอ ซวาใครเปนใคร เผอวาเอาไปใชในทางกระบวนการยตธรรม กพอจะรวาเราจบคนถกไหม หรอวาจบแพะ

ในเรองของความด ความงาม ความจรง ทเปนเรอง ของระดบสมพทธน เรากจะพบวาวทยาศาสตรเขามาชวย มากทจะทำาใหชวตของเราอยกบสงทมความยตธรรมดขน มชวตทงดงามดขน แลวกสามารถทจะชวยเหลอเกอกลกน ไดมากขน

แตวทยาศาสตรกมแงลบทเราควรจะตองพดถง คะ เราเคยคยกนหนอยแลว อาจารยยงยทธ บอกวา ไมใชวทยาศาสตรเปนแงลบ คนนำาวทยาศาสตร ไปใชในทางลบคะ เพราะตววทยาศาสตรเองไมได เปนตวทเปนเรองลบ

18คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

การเอาวทยาศาสตรไปใชในเชงลบ เรากพบอยางเชน เรองของการทำาอาวธไปทำาลายลาง ไมวาจะอาวธนวเคลยร หรออาวธชวภาพ เรองของการเอาเทคโนโลยไปทำาลายลาง เชน เรองของสอ เอาไปใชแบบไมสรางสรรค ทำาคลปตดตอ ทำาขาวปลอย แลวกยงมสวนอนๆ ทคงไมสามารถจะพดได ทงหมดวามนษยไดเอาสอไปใชในทางทไมสรางสรรคอนๆ อกมาก

ดฉนกขอพดตอนทายสำาหรบรอบแรกวา เมอเรามทง แงบวกและแงลบทวทยาศาสตรสามารถจะนำามาใชใหกบ สงคม วทยเพอสงคม เรากตองถามกนวา แลวเราจะทำายงไง เพอสงคมไดดขน กคดวามขอทาทายอย 2 ขอทอยากจะพด อนแรกกคอวาเมอวทยาศาสตรนำามาใหทง ความด ความงาม ความจรง อยางนแลว ไดปลดปลอยเราออกจากความเชอ และศรทธาไปแตอยางเดยว นพดแบบใชความคดแบบฝรงวา เมอวทยาศาสตรไดมาบอกแลววาพระเจาไมม หรอวาอะไรตออะไรเหลานนแลวน

แลวเขาบอกวาวทยาศาสตรจะกลายมาเปนจารตใหมทเขามาครอบงำามนษยแทนทศาสนาหรอเปลา

ศ.ดร.ยงยทธ กลาวสรปวา

ตกลงเราเปนทงพระเอกและเปนจำาเลย ยงไมแนใจวา เปนผรายหรอเปลา เปนพระเอกเรองความด ความงาม

19คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ความจรง แลวกอาจจะเปนจำาเลยในเรองความไมดกเอามาใช ความไมงามกมตงเยอะ

แลวความไมจรงกม หลอกๆ กน บอกวาเปนวทยาศาสตรกมาตงเยอะ

ทนอยากถามอาจารยกญญวมววา ประเดนเหลาน ทง ทดแลวและทวาเราตกเปนจำาเลย วทยาศาสตรจะวายงไงครบ

ดร.กญญวมว กรตกร กลาววา

เปนนกวทยาศาสตร กเลยรสกวา ตกทนงจำาเลยทนท ตอนทไดโจทยจากอาจารยมากพยายามทำาการบานเหมอนกน ก ไปถามพวกท เขา ไม ใช วทยาศาสตรว า เขา ร สกกบ วทยาศาสตรยงไง มประโยชนไหม ถามเขา เขาบอกวาม ประโยชน ชอบไหม เขากบอกวา กด ไดฟงเรองอะไรทเขา ไมร เปนความร ไดเอามาใชกบตว ถามบอกวาแลวมนม อะไรทรสกวาวทยาศาสตรทำาใหไมชอบหรออะไรบางไหม เขาบอกวามนทำาใหความ โรแมนตกหายไป อนนพดจากคน ทไมใชวทยาศาสตร เรากสงสยทำาไม เขากบอกวาทกอยางมน เปน fact (ขอเทจจรง) ไปหมด myth (ตำานาน, เรองเลา) มนหาย

พอมนเปน fact ไปแลว คนทวๆ ไปเขารสกวาความโรแมนตกมนหายไปหมด

20คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

เรามองวา นกวทยาศาสตรกอยรวมเปนสวนหนงของ สงคม เพราะวาจรงๆ ทเราอยากรอะไร มนกเปน drive (แรงขบภายใน) ของนกวทยาศาสตรซงกเปนคนในสงคม เขากบอกวาตวอยางแรกเลยทวามนทำาให myth หายไป อยางพดถงเรองกาแลกซ เรองทางชางเผอก ถาพดถงวา สมยกอน คนมองขนไป หลายคนกรจกพระจนทร รจกดาว รจกพระอาทตย เหนสายขาวๆ พาดอยบนทองฟาทเปน “ทางชางเผอก”

ถาพดถงตำานานสมยกอน ถาเปนทางยโรป องกฤษ ทางโรมน กจะตองเปนเทวตำานาน หรอ mythology เขาพด มเรองเลากนบอกวา เทพเจาซสไปแอบมลกกบคนธรรมดา ออกมาเปนเฮอควลส เสรจแลวกอยากใหลกไปกนนมจาก มเหสซงเปนเทพธดา กแอบเอาลกไปใหกนนม พอมเหสคอ เฮรา ตนขนมากผลกออกไป นำานมกเลยไหล กลายเปนสาย Milky Way อนนนจะสายยโรป

สวนเราเรยกทางชางเผอก เพราะเชอวากษตรย อวตารมาจากเทวดา เพราะฉะนนกเลยบอกวาเทวดาเปนเจาของทางชางเผอกทเดนอยบนทองฟา

เสรจแลวพอมาสายฮนด อนนเขาเชอวาเปนแมนำาคงคา ในสวรรค จะไหลลงมาเปนจดเรมตนของแมนำาคงคาบน โลกมนษย จะไหลลงมาตรงๆ ไมได เพราะวามาจากสวรรค

21คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

เปนของมพลงแรง จะตองไหลผานพระเกศาของพระศวะ ฉะนนตามความเชอฮนด จะบอกวาสายขาวๆ บนทองฟา เปนแมนำาคงคาบนสวรรค

เสรจแลวถาเปนสายทางจน สายทางญปน อาจจะเคย ไดยนนทาน หญงทอผากบคนเลยงวว ทบอกวารกกน แลว หญงทอผาจรงๆ เปนเทพธดาในสวรรค แตงงานมาอยกบ คนธรรมดา พอมาอยในโลกแลวเพลดเพลนลมทอผา พอก โกรธ เรยกตวกลบไปสวรรค แลวกบอกวาปหนงเจอกนได ครงเดยว วนท 7 เดอน 7 ผานทางชางเผอก

เพราะฉะนนบอกวาถาเราพอใจแคนน ปานน เรากคงยงไมรวา ทางชางเผอกจรงๆ คออะไร

นกวทยาศาสตรไมยอมหยดแคเทวตำานาน อยากร จนกระทงเรารวาจรงๆ แลว ทางชางเผอกคอกาแลกซ และ กาแลกซคอกลมของดาวฤกษ ดาวนพเคราะห มนคอฝน มนคอแกสไฮโดรเจน แกสฮเลยม

เขาบอกอนนคอทมนไมโรแมนตก แตมนกยงอย ดวยกนไดใชไหม

สงคมกยงยอมรบทง 2 เรอง เทวตำานานกไมไดหายไปไหน เรองวทยาศาสตรกกาวหนาตอไป มนกเปนอะไรทอยดวยกน ไดทง 2 ฝาย

22คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ทางชางเผอก Milky way(ภาพจาก https://en.wikipedia.org/wiki/Milky_Way#/media/File:

Milky_Way_Night_Sky_Black_Rock_Desert_Nevada.jpg)

23คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

อกอนทอยากจะยกตวอยาง คอ ถงเชา อนนกไมโรแมนตก เหมอนกน

ถงเชาทเขาทานกนมาเปนพนปใชไหม ตงแตสมยโบราณ สมยนกยงทานอย เดยวนกโลกรมละประมาณ 70,000 บาท ทเราซอเราซอเปนตวเพราะวามนแพง คนจนทานมา รวาม ประโยชน winter worm, summer grass หนาหนาวเปนหนอน พอหนารอนกลายเปนตนไม

นกวทยาศาสตรไมยอมบอกวามนคนละ Kingdom (อาณาจกร)1 ตวเดยวจะเปนทงพชและสตวไดยงไง กไมยอม ศกษาวจยจนกระทงรวา จรงๆ แลว สวนทเปนสนำาตาลออน ขางลางคอ หนอน คอตวหนอนผเสอ แลวสวนทเปนแทงไม คลายๆ สนำาตาล ดำาๆ ทงอกอยดานบน คอ เชอรา เพราะงน myth มนกหาย ทบอกวาทานสมนไพรอย จรงๆ แลว คอ ทานเชอราทงอกอยบนหนอนทตายแลว

จรงๆ แลวน พอสดทายกมการศกษาวจย เรากรวาสาร ทคดวาเปนสารหลกคออะไร นกเคมกพยายามศกษาวจยตอ ดวามนชวยสขภาพอยางไร

สำาหรบประเทศไทยเรา เรากเจอราพวกน เรากไม นอยหนาใคร เราศกษาเรองราทำาลายแมลง เราไมมถงเชาแบบทเมองจนเขาขาย แตวาเรามญาตของถงเชา ถาดรปน

1 กลมใหญสดในการจดจำาแนกประเภทสงชวตตามระบบอนกรมวธาน ทางชววทยา อาท อาณาจกรพช อาณาจกรสตว อาณาจกกรแบคทเรย อาณาจกรเหดรา

24คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

จะเหนวาเปนเชอราทขนอยบนตวแมลงตางๆ หลายรปแบบ เลย มนมความสวยงามของมนอย มนมความนารก ความแปลกประหลาด แลวกยงเปน myth ทอยากจะทำาใหเราศกษาวจยตอไป

อนนกเปนอกรปหนงของราทำาลายแมลงชนดอนๆ ทเจอ ในประเทศไทย ตองขอขอบพระคณอาจารยยอดหทยทำา รปนไวใหนานมากแลว ประมาณ 10 ป แสดงใหเหนวาประเทศไทยมความหลากหลายทางชวภาพ แลวกมราแมลง ตางๆ

25คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

อกเรองหนงทอยากจะบอกวา จรงๆ แลววทยาศาสตร กชวยจรรโลงใจของเราไดเหมอนกน พยายามแกตางอาจารย เยอะมากเลย เพราะรสกวาเปนจำาเลย กตองเลา

ภาพจาก https://en.wikipedia.org/wiki/Buddhas_of_Bamiyan#/me-dia/

File:Taller_Buddha_of_Bamiyan_before_and_after_destruction.jpg

26คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

อนนคงจะจำาไดพระพทธรปแหงบามยน ทอาจารยพด บอกวา เราใชอาวธไปในทางทผด ไปทำาลายลาง รปทางซาย เปนรปพระพทธรปบามยนองคใหญตอนทยงมอย พระพทธรป องคน 1,600 ป ตงแตสมยอารยธรรมสมยกอน เสรจแลว ถกตาลบนทำาลายโดยใชอาวธเมอป 2001 ทำาลายอยนานมาก พยายามทงจดไดนาไมต ยงถลม จนกระทงไมเหลออะไรเลย เปนเรองทนาโศกเศรา องคพระพทธรปหายไปหมด อยมาได 1,600 ป เสรจแลวดวยฝมอคนไมกคน ทไมพอใจอะไรบางอยาง กทำาลายไป เรากบอกวา ความกาวหนาทางวทยาศาสตรชวยได เขาใช 3D Projector (เครองฉายภาพสามมต) ฉายภาพกลบเขาไปใหดในชองหนาผาเดม

อนนคนจนเปนคนบรจาคเงน และฉายใหไว วทยาศาสตร ชวยฟนฟความสวยงาม ความจรรโลงใจกลบมา

ภาพจาก www.salamwatandar.com

27คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ศ. ดร.ยงยทธ กลาววา อนนรายละเอยดมากกวาเดม อก เขารหรอครบวาเดมเปนแบบน

ดร.กญญวมว กลาวตอบวา รายละเอยดเพมขน แลว แถมเปนสดวยคะอาจารย กสวย อยางนอยกมความรสกวา อะไรทมนขาดหายไป ชวตทมองเหนพระองคนเปนทเคารพบชา กไดกลบคนมา

กมองวาวทยาศาสตรกชวยดานนได

ศ. ดร.ยงยทธ กลาวเสรมในชวงนวา กคงไมเขาขาง กนเอง พอแกตางไปไดบาง ใชไหมครบ อ.สภางค แตวาก ยงมเรองตางๆ ซง เราคงตองแกไข ตองเพมเตม หรอวา ตองเขามานำาเพอจะทำาใหเปนประโยชนกบสงคมตอไป ซง วนนเวลามนอย เพราะเราจะมาคยกนฉนมตรเปนหลก เมอก ผมไดเรยนแลววาเรากจะไดบนทกเอาไว ซงผทบนทก คอ ดร.นำาชย ชวววรรธน และทม ซงจะชวยเรยบเรยงในสวน ตางๆ

ในทสดแลว เปนเรองทเราจะรวมกนทำากนตอไป

ทนทานอาจารยศกรนทร ภมรตน ในฐานประธาน บรหารของ บวท. ทจะรบเรองตอไปดวย และเรองทยงตอบ อ.สภางค ซงอาจจะไมถงหมดซะทเดยวครบ ทานมอะไร ทจะคยกนกบพวกเราครบ

รศ. ดร.ศกรนทร ภมรตน กลาววา

ตองขอบพระคณอาจารยยงยทธครบ เปนภาระทเขาใจวา

28คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ในมมของเรา บวท. ยนดเปนอยางยงครบ เพราะวาทำาให เราทำาบทบาทหนาทไดครบถวนและสมบรณขน แตในฐานะ ตวเองกรสกลำาบากอยางยงทตองขนมานงอยตรงน เพราะ ทราบดวาแขกทมาในงานของอาจารยยงยทธ ประกอบดวย ใครบาง ในแงของผมเองกจะทำาใหรสกลำาบาก ภาษาไทย เรยกเหมอนเอามะพราวหาวมาขายสวน

แตวาอยางไรกดในมมของ บวท. เรากมความรสกวา ในสงคมบานเรามความจำาเปนอยางยงทจะตองใหสงคมไดเหน ไดเขาใจสงทอาจารยกญญวมวไดเลาใหฟงคอ ไดเหนความสำาคญ ของการมความร ความเขาใจ ความจรง ทกระบวนการ ทางวทยาศาสตรคนหาไดมา เมอไดเหนขอเทจจรง เหนความจรง แลวกจะเหนวา ในความจรงนนกมความงดงาม ซงไมเพยงตอบสนองความตองการ แตกอาจทำาใหเกดความสขความพอใจดวยได

อาจารยสภางค กไดพดถามคำาถาม แลวกทาทาย นกวทยาศาสตรวา จะชวยใชความร ความสามารถทพฒนา ขนมา ทำาใหความสามารถของสงคมเราทจะประสานความจรง ความด ความงาม เขาดวยกน ทเปนประโยชนของสงคม และชวยแกปญหาสงคมไทยไดอยางไร ซงตอนนมปญหา ดานนเยอะ

เราทราบดวาชวงนจำาเปนทจะตองมการสรางสามคค ตองมการปรองดอง ตองทำาใหเกดการปฏรป ซงจรงๆ แลว ผมเชอวาพวกเราในหองนทราบกนดวาวทยาศาสตรกม

29คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

โอกาสทจะชวยเรองเหลานได ไมวาจะเปนเรองวทยาศาสตร กบความด วทยาศาสตรกบความร วทยาศาสตรกบความงาม ซงทงสามอนกประสานกน ถาเผอเราบอกวาวทยาศาสตร จะดเรองความงาม ความด และความจรง แลวกหาวธ หา กลไกใหประสานกน กจะมตวอยางไดมากมาย

เมอก ดร.กญญวมว กไดยกตวอยางไป 2-3 ตวอยาง ตวอยางอนหนงทพดกนไดในแงของความดกคอ เราคง ไมอยากพดถง science of morality (วทยาศาสตรของ ศลธรรม) ซงกอาจจะยงมอะไรซงตองเรยนรกนอกเยอะ แต ความจรง science informs morality (วทยาศาสตร ชวยใหขอมลกบเรองศลธรรม) ได เชน ถาจะทำาแทง เราตอง กงวลแคไหนวา ระดบไหนถงจะเรยกวาเหมาะสมทจะทำาแทง

ในหองนมแพทยหลายคน ผมกจะไมลงรายละเอยด ใหเปนทรำาคาญใจ แตทสดแลวคลายๆ ตองสามารถทจะ ลากเสนไดวาถาถงจดน ไมถงกบสรางความอดอดในแงของ การเรยกวาไดทำาลายชวตมากเกนไป หรอในกรณ mercy killing (การณยฆาต)2 วทยาศาสตรจะชวยไดโดยการใหขอมล ขอเทจจรงถงสถานการณ ความมชวต ณ stage นนๆ เพอประกอบการตดสนใจ

2 Mercy Killing หรอ “การณยฆาต” หมายถงการจบชวตของผปวยโดยเจตนา เพอยตความเจบปวยและทรมานอยางแสนสาหสของผปวยนน ทงจากโรคหรอผลขางเคยงจากการรกษา รวมทงการงดเวนการชวยเหลอหรอรกษา ทอาจจะชวยยดชวตผปวยดวย ทงนอาจทำาตามความประสงคของผปวยเองหรอของญาต ในบางประเทศทำาการณยฆาตไดโดยไมผดกฎหมาย

30คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

แตแนนอนวทยาศาสตรชวยไดไมพอ วทยาศาสตร ใหความเขาใจได ใหเกณฑตางๆ ได แตในทสดแลว สงคมจะตองเปนคนตดสนใจวาเราจะลากเสนทตรงไหนนะครบ การทำา mercy killing ถงจะเปนทยอมรบไดในสงคม เปนตน

ซงกมอกหลายเรอง เชน เรองจเอมโอ ซงจรงๆ แลว มขอเทจจรงทกระบวนการทางวทยาศาสตรสามารถแสดงใหเหนไดวามความปลอดภยในการใชหาก แตสงคมอาจ ตดสนไมใชดวยเหตผลอน

กระบวนการทางวทยาศาสตรเปนกระบวนการซง แสวงหาความจรงทถกตองแมนยำามากขนๆ อยางเปนระบบ อยางไรกด ผมใชคำาวาวทยาศาสตรไมอาจอางไดวาเรารความจรง ทงหมด 100% เรากยงไมรทกอยาง แตเรากสะสมความร มากขน และกใกลความจรงทสมบรณมากขนเรอยๆ อนนกเปนเรองวทยาศาสตรกบความจรง

อนทจรงเรองความจรง ผมยงจำาไดสมยผมไปเรยน หนงสอตางประเทศทสหรฐอเมรกาในชวโมงประวตศาสตร ชวโมงแรกทผมเขาไปเรยน ผมมความสบสนมาก เพราะอาจารย สอนถงความแตกตางระหวาง Truth (ความจรง, สจธรรม) Reality (ความเปนจรง, สงเปนจรง) และ Fact (ขอเทจจรง) ซงในความรของผมในขณะนน ทง 3 อยางนน คอความจรง ผมไมเคยเรยนในรปแบบทแสดงมมมองอยางนในประเทศไทย มากอนเลย

31คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

แตอาจารยเขากนารกมากนะครบ เขารวาผมนงตาลอย ไมรเรอง หมดเวลาเขากเรยกผมเขาไปและพยายามยกตวอยาง อธบายใหเขาใจ หากจะเปรยบเทยบ ณ วนน กคอ

วทยาศาสตรไมใชความจรง วทยาศาสตรเปน กระบวนการ ทจะทำาใหเราเขาใจความจรงในแงของ Truth, Reality and Fact ของสงทเกดขน

ในเรองของวทยาศาสตรของความจรงและความงาม ผมก จำาไดวามใครเคยเลาใหผมฟงวา ไมเคล แองเจโล แกะหนออน เปนรปทสวยงามอยางยง โดยทเขาเหนความสวยงามอยในหนออนกอนนนอยแลว เพยงแตกะเทาะสวนอนๆ ออกไป เพอใหความงามปรากฏขนมา

นาสนใจมากครบ มนเหมอนวทยาศาสตรตรงทเรามองวามความจรงอยในสงตางๆ ทเกดขนและเรากพยายามเรยนร เพอใหเขาใจสงทมนเปนความจรงอยขางใน เพอใหความจรงเหลานนเปดเผยออกมา

เพราะฉะนนทงหมดน ผมกมความรสกวา มนพนกน ทงหมดเลยนะครบ ความจรง ความด ความงาม และตว วทยาศาสตรซงเปนกระบวนการทจะทำาใหเราเขาใจถง ความจรง ความด ความงาม

32คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

อนทจรง เราอยากไดความจรง แตพอศกษาเขาไปลกขนๆ กชกสงสยวามความจรงอยขางหลงความดหรอเปลา มนษยตาง กบสตวยงไง ในทสดเรากมาศกษาเรองสมอง เรองววฒนาการ

สงเหลาน กมอนตรายอยางท อาจารยสภางควา ถาไมระวงกไปคดวาวทยาศาสตรเปนคำาตอบทกอยาง มนไมใช

วทยาศาสตรใหแตความร ใหแตขอเทจจรง ตววทยาศาสตรเองมนเปนคำาตอบไมได

เพราะฉะนนตรงนเองผมกรสกวา เปนเรองทอยากจะ ฝากพวกเราทกคนครบในฐานะ บวท. การบานทอาจารยยงยทธ ให ผมอยากใหเปนการบานพวกเราทกคนวา โจทยอยางนนาสนใจมาก คอในความตงใจของเรา อยากใหสงคมไทยม วฒนธรรมทเปนวทยาศาสตรมากขน หมายความวาเราตอง พยายามใหสงคมเขาใจวทยาศาสตรมากขน สงคมเหนวทยาศาสตร ไมใชเรองไกลตว และกเขาใจวากระบวนการทางวทยาศาสตร เปนสวนหนงของความเปนมนษย

ถาอานการตนของอาจารยยงยทธ 3จะเหนวามนษยกม ความอยากร มความฉลาดทจะพยายามหาคำาตอบ เพราะฉะนน วทยาศาสตรเปนกระบวนการซงมนษยพฒนาขนมา เพอจะทำาใหเราเขาใจความจรงเรองตางๆ แลวกความจรงนนกไป

3 หนงสอการตน วญญาณวทยาศาสตร (ภาพประกอบโดยคณ Gpen)

33คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

เกดประโยชน

ในสวนลกๆ ผมอยากจะเขาใจวา ความด ความงาม และ ความจรง มนมอยแลวในพวกเราทกคน เพยงแตวาจะดงมน ออกมา ใหเราชวยกนใชสงเหลานประสานกนแลวทำาใหสงคม ของเราดขนและเขมแขงขนไดอยางไร

สำาหรบประเดนสดทายทนาสนใจคอ การไมอยกบท ของการทำาวจยดานวทยาศาสตรนน ดร.กญญวมว กรตกร กลาวไวอยางนาสนใจวา

ตวกระบวนการทางวทยาศาสตรเอง กถกกระทบ จากการศกษาวจยวทยาศาสตรทกาวหนาขนไป

รปนเปนรปของคอลเลกชนของนกทสมธโซเนยน ท สมธโซเนยนมคอลเลกชนของนกซงใหญเปนอนดบ 3 ของโลก ซงอนดบหนงอยท Natural History Museum (พพธภณฑ ประวตศาสตรธรรมชาตหรอธรรมชาตวทยา) ทอเมรกา

สมยกอนจะศกษาวจยสตวตวไหน อยากจะรวาเปน สปชสไหน มสณฐานเปนยงไง ตองไปเกบมา ยงสมยกอน เดนทางไปทวโลก นกถง ชาลส ดารวน ทเดนทางเพอทจะ ไปเกบตวอยาง แลวกคอยเอากลบมาศกษาโดยละเอยด ดวา หนาตามนเปนยงไง และเปนสายพนธไหน

34คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ภาพจาก http://naturalhistory.si.edu/rc/cp/_img/imageGallery/clarkPhotos/Birds_staff_lg.jpg

ทสมธโซเนยนมตวอยางทงหมดประมาณ 640,000 ตวอยาง ทใหญทสดคอ Natural History Museum ของ อเมรกา มลานกวาตวอยาง นกถงวาสงมชวตเหลานตอง ถกฆา แลวกเอาเกบมา “เพอความกาวหนาทางวทยาศาสตร”

35คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

นนคอวธ แตนนคอเมอ 200-300 ปทแลว นนคอวธทดสดทมในตอนนน

จนมาสมยน ถามวายงตองการเกบตวอยางอกไหม กยง มความจำาเปนอยบาง แตมนมทางเลอกทอาจจะไมตองเกบ ตวอยางเยอะขนาดนแลว และดวยวทยาศาสตรสมยน มน ทำาใหเรารขอมลไดมากกวาหนาตาอก อยากจะรวามนกนอะไร อยากจะรวามนอพยพไปไหน มนเดนทางยงไง ลองดตวอยาง ตอไปน

อนนเปนการศกษาวจยของไทยเอง มนกทะเลสายพนธ หนง ชอ นกทะเลขาเขยวลายจด (Spotted Greenshank) ทงโลกมอยแคประมาณ 1,200 ตว ใกลสญพนธอยางมาก นกทะเลตวนอพยพหนาหนาวมาอยทประเทศไทย หนารอน กลบไปทางโลกเขตหนาว นกวจยตอนนสามารถศกษาวถชวต ไดอยางละเอยด ถาอาจารยดรปขางหลงนก มเครองสงวทย แถมมแผงโซลารเซลลอก ไมตองหวงวาจะตองแบกแบตเตอร มนบนไปกเกบแสงอาทตยไป ตรงนพอตดเขาไปปบ มนกจะ สงสญญาณไปทดาวเทยม แลวกสามารถตดตามได

คราวนเรารแลววานกตวนเรมบนไปไหน ถงทไหน เมอไหร

อนนขอมลลาสดเลย เรมบนออกจากสมทรสาคร เมอ วนท 19 เมษายน 2559 แลวกบนไปผานมาเกา บนไปทาง เมองจน เลยบชายฝง เพราะวาตองหากนไปดวย แลวกจะ เหนวาผานเมองจนเจยง ผานเซยงไฮ จนกระทงเมอวนท 30 อยทเมองรดง ทประเทศจน

36คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ตอนนเรายงลน เราเขาใจวาสดทายจะไปทรสเซย แตจะไปรอดหรอเปลา จะไปยงไง เครองสงวทยอนนตดทก 48 ชวโมง แลวกเปด 10 ชวโมง ฉะนนเราจะไมไดทกจด แตวาเราจะมโอกาสตดตาม

ภาพจาก George A. Gale, KMUTT

37คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

อนนกอยากจะเรยนใหเหนอกมมหนงวา วทยาศาสตรเองกระทบสงคม ชวยสงคม และ กระทบตวเองดวยในแงของวธวจย ทำาใหไมตอง ฆาอะไรอกเยอะแยะ

เรองของความคด ความเชอ และการตงคำาถามแบบ วทยาศาสตรนน ผศ. ดร.กอปร กฤตยากรณ ชวนคดวา ผมมขอเสนอวทยเพอสงคม แตอาจจะเปนในเชงคอนขางจะ fundamental (พนฐาน) และ philosophical (เปนปรชญา) ไมใชในแนว practical (นำาไปปฏบตไดจรง) หรอ utilitarian (นำาไปใชประโยชน) คออยางนครบ ความจรงเรมจากประเดน ทอาจารยศกรนทรพด ผมคดวามเวทหรอมชองทางประตหนง ทวทยกบสงคมทำางานรวมกนอยางมประโยชนได

ภาพจาก Chenxing Yu & George A. Gale, KMUTT

38คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

คอ วทยาศาสตรกเขาใจกนดอยวา มนเรมจากความอยากร อยากเหน อยากเขาใจ แตมกระบวนการในการพยายามตอบ ความอยากร อยากเหน อยากเขาใจ ทแรงมากขนไปเรอยๆ มพลงมากๆ อยางทเหนกน ในแงน การใชประโยชนเปน ผลพลอยได

ตวอยางทอาจารยศกรนทรพด คอ โจทยบางอนฟง แลวยาก อยางเชน ชวตคออะไร ความเจบปวดคออะไร คณคา เปรยบเทยบระหวางชวตและความเจบปวด หรอเปรยบเทยบ กบคณคาอยางอนทสำาคญของมนษยคออะไร

คำาถามแบบนไมไดตอบงายๆ ผมเขาใจวาอยางนน

ผมคดวาแสดงตรงนไดอยางดเลยวา วทยาศาสตรม คณคาในแงนวา ความอยากร อยากเขาใจ ศกษาจนกระทง ตอบวา ชวตคออะไร และความเจบปวดคออะไร แลวเมอไหร คณคาอยางเชนวา การยตความเจบปวดแลกกบการสญเสย ชวต

ผมวาเปนคำาถามทางสงคม แตวาความเจาะลก ของวทยาศาสตรมนเปนประโยชนในแงของ การจะคด และหาคำาตอบนทางปฏบตทางสงคม ในประเดนอยางนได

ขอยกตวอยางเปนคำาถามสก 3-4 อน ตวอยางเชนวา มนษยมาจากไหน ทำาไมจงมมนษย มนษยมวตถประสงค

39คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

อะไรหรอไม แลวมนษยควรอยกนอยางไร ผมคดวาคำาถามพวกนเปนคำาถามทางสงคมทงสน แลวผมคดวาคำาถาม อยางน ถาความเปนวทยาศาสตรของเราทหาคำาตอบใหลก เขาไป ใหมนมพลงและรดกมมากขน เปนประโยชนในแง ของการทจะชวยตอบคำาถามทางดานสงคมเชนน

อนนกจะเปนสวนหนงของการตอบคำาถามวทยเพอ สงคมได

ศ. ดร.ยงยทธ ยำาในประเดนน อาจารยเลยทำาใหผม จะตองเตมเขามาอก 2 ประโยค เรองมนษยคออะไร ผมจะ เรยนวา ผมไดไปดนกวทยาศาสตรหลายคนทเขาทำาเรอง Synthetic biology (ชววทยาเชงสงเคราะห)4

เดยวนชววทยามนไปไดถงขนาดเราสรางชวตไดเองแลว

แลวเขากำาลงพดเลยตอไปวา ชวตทจะสรางขนมาใหม นน อาจจะไมใชมนษย อนนอาจจะเปนระยะ 50 ปขางหนา แตวามนมโอกาสสงมาก อาจจะไมใชมนษย

4 Synthetic biology หรอ “ชววทยาเชงสงเคราะห” เปนสหวทยาการระหวางชววทยาและวศวกรรมศาสตร นยามยงเปนทถกเถยงกนอย แตแบบทนยมใชกนอยคอ “การออกแบบและสรางโมดล ระบบ หรอเครองจกรทางชววทยา (biological module, systems or machines) เพอใชประโยชนบางอยาง

40คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

แลวทนกจะตองเลอกวาจะเอามนษยหรอเอาซเปอรฮวแมน

จะเหนไดชดเจนวา วทยาศาสตรเกยวพนกบ ความจรง ความด ความงาม อยางลกซงในหลายแงมม วทยาศาสตรมความสำาคญ เพราะ มนเปนเครองมอทมประสทธภาพมาก มความ ลกซงแมนยำาขนเรอยๆ และ การนำาวทยาศาสตร ไปใชประโยชน ไมกอใหเกดโทษ จำาเปนอยางยง ทคนทกคนในสงคมควรตองมบทบาทรวมดวย

41คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

วทยาศาสตร : ความร กบ ศรทธา

ประเดนสำาคญเรองหนงทอภปรายกนอยางกวางขวาง ในการเสวนา “คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม” คราวนกคอ ความรทางวทยาศาสตรดจะมอทธพลมากขนเรอยๆ แลว ในทสด คนในสงคมควรมมมมองหรอทาทางอยางไรตอ เรองน หรอแมแตนกวทยาศาสตรเองและนกวชาการสาขา อนๆ ควรจะมมมมองหรอทาทางอยางไรตอเรองนกนแน

ศ. ดร.สภางค จนทวานช เปดประเดนไววา เมอ วทยาศาสตรนำามาใหทง ความด ความงาม ความจรง อยางนแลว ไดปลดปลอยเราออกจากความเชอและศรทธา ไปแตอยางเดยว นพดแบบใชความคดแบบฝรงวา เมอ วทยาศาสตรไดมาบอกแลววาไมมพระเจา หรอวาอะไร ตออะไรเหลานนแลวน

แลวเขาบอกวาวทยาศาสตรจะกลายมาเปนจารตใหมท เขามาครอบงำามนษยแทนทศาสนาหรอเปลา

ถาหากวาใครคนหนงบอกวา วนนฝนตองตก แลวเรา กถามวาทำาไมถงพดอยางนน กมคนบอกวา กความชน ในอากาศมนสง วดไดคาเทานๆ โอเค แตถาบอกวาเมอคน

42คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ดฉนนมตรวาวนนฝนจะตก หรอวามทานเทพองคหนง บอกมาวาฝนตกแนวนน กจะกลายเปนไมวทยาศาสตร กกลายเปนวาถาหากบางอยางทเปนปรากฏการณใน ธรรมชาต มนจะเกด ไมเกดยงไง

ถาหากอธบายแบบวทยาศาสตร โอเค ชอบธรรม รบได แตถาอธบายดวยวธอนๆ รบยงไมได

กมคำาถามวา จะผกขาดใชไหม ความชอบธรรม

ผกขาดนหมายถง ทงในแงเนอหาและทงในแง ระเบยบวธ สำาหรบทานทงหลายซงกอยในแวดวง ครบาอาจารยไมมากกนอย เรากทราบดวาในการเรยนร ของเราตงแตระดบบณฑตศกษาขนไป ทจะตองทำา วทยานพนธ ทำาการศกษาทงหลาย มนกจะมคำาหนงท บณฑตวทยาลยทงหลายใชอยมากเลย คำาวา “ใชกระบวนการ ทางวทยาศาสตร” แลวคำานมนกทำาใหคนบางกลม โดย เฉพาะทางดานมนษยศาสตร เขารสกวา เขาจะเอาอะไรมาวทยาศาสตรดวย ใชไหมคะ

วธการวทยาศาสตร ขอมลเชงประจกษ สมมตฐาน ทงหลายเหลาน กจะมศาสตรอนๆ ทเขาบอกวามนไมเวรก มนไมไปกบเขา ตรงนกอยางทจฬาฯ เอง เมอกอน วทยานพนธฉบบไหนทเสนอไปบณฑตวทยาลย ถาไมม สงทเรยกวา “สมมตฐาน” ไมผาน แลวสมมตฐานกตอง

43คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

เปนแบบ operationalize (นำาไปใชปฏบตได) ดวย แบบ วทยาศาสตรอยางน ตอนหลงเขามสาขาอนกบอกวาไมไดๆ

ศ. ดร.ยงยทธ กลาววา ตกลงเราเปนทงพระเอก และเปนจำาเลย ยงไมแนใจวาเปนผรายหรอเปลา เปน พระเอกเรองความด ความงาม ความจรง แลวกอาจจะ เปนจำาเลยในเรองความไมดกเอามาใช ความไมงามกม ตงเยอะ แลวความไมจรงกม หลอกๆ กน บอกวาเปน วทยาศาสตรกมตงเยอะ แลวกอาจารยสภางคยงเตม ตอนทายมาอกนดนงวา แลวจะมาคลายๆ จะมาผกขาด ทกเรองเลยหรอเปลา ฝนจะตก ไมตกตองวทยาศาสตร พอดอาจารยรอยลนงอยตรงน พดอะไรเดยวอาจารยรอยล นเปนจำาเลย แลวเวลาจะใหฝนไมตก ทเราตองเอาตะไคร มาปกดน อยางนใชการไมไดแลวหรอ อะไรแบบน

ตรงนผมคดวากเปนประเดนทตองขอบคณมากท ฝากเอาไว

ชวงนอยากจะฟงจากเพอนๆ มตรสหายทงหลาย อยางอาจารยรอยลถกกลาวถงวา วทยาศาสตรจะมาเอา เรองแบบนไปหมดเลยเหรอ จะไมใหโอกาสกบคนทเขาจะ บนบานสานกลาวขอใหฝนตก หรอไมตก อะไรตางๆ เลยเหรอ หรอวานเปนเรองของวทยาศาสตรทงหมดเลยเหรอ

ดร.รอยล จตรดอน ผอำานวยการสถาบนสารสนเทศ ทรพยากรนำาและการเกษตร ใหความเหนวา “ผมคาดการณ

44คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ผดไปหนงวน จรงๆ แลว มนควรจะตกตงแตวนท 29 เมษายน อนทสอง เผอญคนเขาลมเรองวนท 29 จากทอาจารยศกรนทรพดถง และอาจายยงยทธกพด กคอเราเขาไปใกลความจรง เราไมสามารถจำาลองทงระบบได จะเหนไดวาวนท 1 และวนท 2 พฤษภาคม ทควรจะตกตอ มนกไมตก แตคนกลมอก คนกไปจำาวนท 30 เมษายน ทฝนตกแลวรถตดทงหมด เพราะฉะนนมนยงเหลอเรองทยงตองคนหาตออกมากครบ อาจารยครบ ซงตรงนนยงเปดชองใหไสยศาสตรตอบได”

ขณะท ศ. ดร.เจตนา นาควชระ แสดงมมมองวา ผมอยากขออนญาตแสดงความรสก ผมวาททานพดมา วนน มนใหความอบอนใจอะไรบางอยาง ทานไมไดตองการ จะบอกวา วทยาศาสตรคอคำาตอบสดทายของโลกน มนมกระแสความออนนอมถอมตนอยในผทอภปรายในวนน

ผมรสกสบายใจวา ทานไมไดพดวาทานพบความจรง แตทานพดวาเขาใกลความจรงมากขนทกท แตมนมมต หนงซงอาจารยศกรนทร แตะไวนดๆ อาจจะยงไมได ขยายความกคอวา ถาศรทธาเปนคณคาของชวต การท เรามาพวพนอยกบวทยาศาสตร ศรทธาอยตรงไหน

45คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

การคนพบทางวทยาศาสตรทำาใหเกดศรทธาใชหรอไม หรอวามนเปนแคความพงพอใจทไดรเพมขน

ยกตวอยาง ไอนสไตน ป ค.ศ. 1928 นกไวโอลน เยฮด เมนฮน อาย 12 ป ไปเลนทเบอรลน ในรายการ เดยวเลน 3 เพลงยาวๆ เลย ไมเคยมใครกลาเลน แลว กเลนไดดเหลอเกน คอ เกนอายของเดกขนาดนนทจะ เลนได ไอนสไตนไปฟงเพราะแกสไวโอลน มคนพดวาถา แกไมสไวโอลน แกคงไมคนพบอะไรทางวทยาศาสตร ทยงใหญอยางนนได อนนนไมใชศรทธาและเปนความเชอถอโชคลาง

แตวาไอนสไตนอทานออกมาวา “วนนละท ทำาใหขาพเจาเชอวา มพระเจาอยบนสวรรค”

การกาวขามจาก perception จากการรบร ทมนเปน การรบรทเกนเลยไปจาก Fact มนเปนการรบรทแฝงมา ดวยอารมณสนทรย และอารมณสนทรยนน มนจะพาเรากาวขามอะไรไปถงอกขนหนง ซงเปนขนของศรทธา และศรทธาอนนน การทเขาไปโยงกบศาสนาหรอไม มน ตองอธบายเรองพนฐานทางวฒนธรรม

บานเราคงไมอธบายแบบนน

46คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

แตทอยากจะพดตรงนกคอวา ถาทำาไมด ศรทธา อนนน มนจะกลายเปนความเชอถอทงมงายกได แลว ตรงนทนาดใจกคอ นกวทยาศาสตรไมไดพดแคประโยชน ใชสอย แตพดถงระบบคด และกำาลงจะกาวขามไปถงระบบ ของการครองชวตดวย ซงตรงนอนตราย ถาเผอวายด วทยาศาสตรอยางเดยวในการครองชวตนอนตราย

แตวาถงอยางไรกตาม ผมคดวาตราบเทาทเรายง มตวสตกำากบอย จะเปนการศกษา คนควา แสวงหา ความจรง หรอใกลความจรงดวยวทยาศาสตรกตาม จะ เปนการสำานกรดวยสญชาตญาณหรออะไรกตาม

ผมวาเรายงอยดวยกนได ถาเรามศรทธา และศรทธานนตองไดรบการกำากบจาก ตวสตครบ

พญ.กตมา ยทธวงศ ไดแสดงความเหนวา ดฉนมคำาถามทอยากเรยนถามทานวทยากรและทกทานในหองดวย คอยงไมเคยถามพชาย แตถามในหองนเพราะรสกสนกดวย ในฐานะทเรยนวทยาศาสตรบาง แตกเปน applied science (วทยาศาสตรประยกต) เรยนแพทย แลวปจจบนนอยในโซเชยลมเดย หลายกลมมากเลย บางครงดฉนกเหนขอความทโพสตกนไป โพสตกนมา ดทาทางคลายๆ วทยาศาสตร คอเปน pseudoscience

47คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

(วทยาศาสตรเทยม)5 ซงกพอทราบวาไมจรง แตวา บงเอญคนทโพสตมานน เรากเกรงใจเขา

แลวของคนไทยเรา มคตเตอนใจตลอดเวลาวา “ไมเชออยาลบหล” เพราะฉะนนเรากพยายาม ไมพดอะไร แตในใจเราไมเชอ

เพราะฉะนน ดฉนมองวาจรงๆ เรากปลอยใหเปนภย หรอเสยหายตอสงคม คอเราไมไดอธบาย คอ เสยเวลา อธบาย แลวกกลายเปนคนซงพดขดคนอน กเลยสงสย วาเราควรจะทำาอยางไร หรอมประโยคทดฉนเคยฟงเทคนค จากทานโฆษกมออาชพในการพดวา “ขออนญาตคดตาง”

แตในการเขยนบางทกมปญหา คดวาหลายทาน อาจจะเจอคลายๆ กน

ในแงน ศ. ดร.ยงยทธ มองวา ประเดนกคอ ไมเชอ อยาลบหล แตวาสามารถแสดงความเหนตางไดหรอไม ทำาใหนกถงคนชอ รชารด ดอวกนส ซงเปนศาสตราจารย ทออกซฟอรด เปนผซงศกษาเรองตางๆ มากมาย แลว

5 pseudoscience (วทยาศาสตรเทยม) หมายถง ความเชอหรอการ กลาวอางขอมลหรอขอเทจจรงทไมไดผานการทดสอบหรอตรวจสอบดวยวธการทางวทยาศาสตร (scientific method) อยางถกตองหรอครบถวน แตนำามาอางเสมอนหนงเปนความรทางวทยาศาสตรทไดรบการยอมรบกนแลว บอยครงทเกยวของกบผลตภณฑบางอยาง

48คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

กไมเชอเลยเรองพระเจา ไมเชออยางยง แลวกเขยน หนงสอเยอะแยะ

กตองบอกวาลบหลพระเจา วางนเถอะ

คอ ในสงคมทเขาคดวาพฒนาแลว แนนอน มคน ไมชอบ แตกไมมใครวาอะไร กยงอยได แตตอนหลงไดยน วาทานปวยอยางทบางคนบอกวา จวนจะไปหาพระเจาเตมทแลวเหมอนกน

พลตำารวจเอก อดลย แสงสงแกว รฐมนตรวาการ กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กลาววา เรองฮวงจยน ผมคดวาเปนเรองวทยาศาสตร ผมชอบการออกแบบ ออกแบบเรองของการทำาเรองทดน เรองอะไรตางๆ อยางเรองบอกวาเขาประตไหนด ผมวา เปนหลกความมนคง ปลอดภย เรองของทศทางของลม ทศทางของนำา เหลานเปนวทยาศาสตรไดทงสน ทอธบาย วาอยแลว ถาเราออกแบบตามหลกวทยาศาสตรนครบ ผมวาทำาใหคนอยทบานหรอทดนมความสข

ผมคงเพมวาเปนหลกวทยาศาสตร อธบายวาเรา อยบานทเราออกแบบขน ชวยใหเปนบานทมความสข ความมนคง ปลอดภย และมความมงคงดวยครบ

ดร. คณหญงกลยา โสภณพนช แสดงขอคดเหนวา

กอนอนขอแสดงความสขสำาหรบวนเกดของ

49คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

คณยงยทธกอน รจกกนตงแตเดกยนแก ไหนๆ กเปน นกวทยาศาสตร นยวาเรยนมา กตองขอแสดงความคดเหน แตวาไมใชเชงวทยาศาสตรเลยทเดยว เพราะวาวนนเรา คยเรองวทยาศาสตรกบสงคม กทำาใหคดวา นอกจาก สงคม ความรสกของคนแลว วทยาศาสตรกนาจะตอง เกยวของกบศาสนาไหม ศาสนากบวทยาศาสตรกคงแยกกน ไมออก แลวในหลายๆ กรณ อยางพดถง กาลเลโอ หรอใครๆ กเปนศาสนากบวทยาศาสตรคอนขางมาก

เพราะฉะนนกอยากจะฝากใหชวยคดวา ศาสนาพทธ ซงเปนศาสนาของเราสวนใหญ มนเกยวของกบวทยาศาสตร เหมอนกน ถายกตวอยางงายๆ เลย เกดดบๆ ไฟฟา ทเราดอย เปดดบๆ กครงตอวนาท กเหมอนกบศาสนา คอ ไมแนนอน ตงอยดบไปๆ กคอกระแสสลบนนเอง

นนกเปนสวนหนงทอากจะฝากวา ชวตของเรานอกจาก ความเชอ หรออะไร ศาสนากยงมสวนเกยวของกบสงคม ความเปนอยของเรา แลวเรากเกดจากวดคอนขางมาก วดกยงมผลกระทบตอสงคมไทย นนอนทหนง

อนทสองทอยากจะฝากพวกเราชวยกนคด และทาน ทงสามดวยวา เราพดถงความสบายใจ ไมสบายใจ แตวา จรงๆ แลวสงคมเราจะตองกนอยอยางไร อยากจะใหเนน วา วทยาศาสตรสามารถทำาใหคนเรามคณภาพชวตทดขนได กขอฝากไว

50คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ศ. ดร.ยงยทธ มองวากเปนประเดนสำาคญทง 2 ประเดน ประเดนแรกโยงกบเรองศาสนา ซงทจรงกเปน เชงความด แลวกคดดมากเลย ไปเกยวโยงกบกระแสสลบ ผมคดวานาสนใจมากเลย

รศ. ดร.ศกรนทร ใหความเหนเกยวกบเรองศรทธาไว อยางนาสนใจวา

ถาเราจะลดความเหลอมลำาจรงๆ จะมงสความยงยน จรงๆ จะทำาใหชวตความเปนอยไดด จำาเปนตองเอา วทยาศาสตร เทคโนโลย ความรเขาไปใหถงชมชนใหได ใหชมชนสามารถทจะไดความรและเทคโนโลยไปชวยให การประกอบอาชพมคณคาสงขนและมชวตความเปนอย ดขน ซงเปนเรองทเกยวของกบศรทธา

ทเมอกมพดถงวา คณคาความเปนมนษย มพดถงวา ศรทธาเปนคณคาของชวต อนนเปนคำาของอาจารยเจตนา ทำาใหกำาลงสงสยวาเราตองมศรทธามความเชอในความด ของคนหรอสงคมใชหรอไม

สดทาย รศ. ดร.ศกรนทร ไดใหความเหนทเสมอนเปนขอสรปวา

วนนไดเรยนรเยอะมาก มคำาหลกทเพมขนจากความด ความงาม และความจรง ทอาจารยเจตนาพดถงศรทธา ซงนาสนใจมาก เพราะแสดงใหเหนวาเราตองการศรทธา

51คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

เปนอยางมาก ถาเราจะทำาการบานทอาจารยยงยทธเรมตนใหสำาเรจอยางจรงจง

สดทาย รศ ดร.ศกรนทร ไดใหความเหนทเสมอนเปนขอสรปวา

วนนไดเรยนรเยอะมาก มคำาหลกทเพมขนจากความด ความงามและความจรง ทอาจารยเจตนาพดถงศรทธา ซงนาสนใจมาก เพราะแสดงใหเหนวาเราตองการศรทธาเปนอยางมาก ในความดของมนษยของสงคม ถาเราจะทำา การบานทอาจารยยงยทธเรมตน ใหสำาเรจอยางจรงจง

ถาคดเฉพาะเพอสงคมไทย บวท. จะตองชวยกนทำาให ปณธานของนกวทยาศาสตรทปจจบนอาวโสมาก ทได รเรมจดตงขนในป 2540 ประสบความสำาเรจ ปณธานดงกลาวคอการใหชมชนนกวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดมสวนรวมในการพฒนาสงคมและประเทศชาต โดย การแลกเปลยนประสบการณ ใหคำาแนะนำาและขอเทจจรง ในเรองทเกยวของกบวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอสงเสรมให วฒนธรรมไทยมองคประกอบความเปน วทยาศาสตรมากขนอยางเหมาะสม ชวยใหการตดสนใจ ของประเทศชาตและสงคมอยบนฐานของเหตผลขอเทจจรง และความถกตอง โดยเนนการมสวนรวมในการกระตนและพฒนาจตวญญาณ ความอยากรอยากเหน ทมอย ในตวตนของทกคนมาตงแตเยาววย และการสรางสมรรถนะ

52คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ความสามารถในระยะยาว เพอเปนฐานในการสรางสงคม ทเขมแขงและพฒนาตอเนอง อยางยงยน

53คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

บทท 2วทยาศาสตร:

พลงสรางเสรมสงคม

54คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

การนำาความรและกระบวนการทางวทยาศาสตร มาแกปญหาในบรบทของสงคมไทย มความจำาเพาะ

และเปนปญหาทาทายสำาคญ ผเขารวมการเสวนา “คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม” ไดแบงปนขอมลและประสบการณทมประโยชน อกทงชวยเนนยำาประเดนทสำาคญและทาทายน ดงตอไปน

พลตำารวจเอก อดลย แสงสงแกว กลาววา

เรามโครงการพฒนา 5 ชวงวยครบ ตงแตในครรภ มารดา เดกแรกเกด วยรน วยเรยน และวยชรา เพราะงนกระบวนการทจะใหคนเรามคณภาพ วทยาศาสตรเขามาชวย มากครบ ตงแตเรองกระบวนการเลยงด เรองของครอบครว เรองอาหาร เรองเกยวกบการออกแบบตางๆ เพราะวา ตองพดเสมอใหวทยาศาสตรเขามาชวยในการทจะเสรมใหกบคนทเปนมนษยนครบ มสขภาพรางกายแขงแรง มสต ปญญาด แลวกเปนคนทมคณคาทางสงคมตอไป

กเปนกระบวนการทางสงคมตองคกบวทยาศาสตร แลวกเรองการพฒนาการ อนนผมคดวานาจะไดทำางานคกน

ศาสตราจารยพเศษ ดร.จอมจน จนทรสกล ให มมมองวา

ขอบคณทอาจารยยงยทธจดเวทใหคยกนโดยเฉพาะ ในเรองวทยและสงคม ซงผมคดวาเปนเรองทดมาก แลวกไดทานอาจารยสภางค ไดนำาเอาเรองของปจจย 4 ขนมาพด

55คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ซงผมมองวาในเรองของปจจย 4 น วทยจะทำาอยางไรให ปจจย 4 ของเราไดอยอยางยงยน ไมขาดแคลน ผมยก ตวอยางตงแตในเรองของอาหาร ผมเองคอนขางคนเคยกบ เรองของอาหารพอสมควร ในฐานะทเปนผผลตอาหารทง ใชในประเทศและสงออก เราคนพบวาปญหาของอาหารใน ปจจบน พอดผมทำาอาหารทะเล เราขาดแคลนเรองวตถดบมาก ปลาในอาวไทยทมปญหา กคอนอกจากจำานวนนอยแลว เรองการปนเปอนสงมาก ทงแคดเมยม ทง arsenic (สารหน) เราสงออก ทางยโรปไมยอมรบ เพราะวามการปนเปอนเกน มาตรฐานทเขากำาหนดไว กมปญหาคอนขางมาก

เพราะฉะนนในเรองอาหาร ทำาอยางไรใหวทยาศาสตร เขาไปชวยตรงน

ไมเฉพาะในเรองของการใหมอยางเพยงพอ ซงทกคน คงเขาใจวาในอนาคตเราคงขาดแคลน ทำาอยางไรใหสามารถ รกษาอาหารอยได ทำาอยางไรใหอาหารไมเกดความเปนพษขน อนนเปนเรองหนง

ปจจยท 2 ทเกยวกบปจจย 4 คอ ยารกษาโรค ซงอนน เกยวกบผมโดยตรง เพราะผมเปนเภสชกร ผมอยทางดาน การผลตยาดวย ยาตงแตไหนแตไร เราตองพงพาตางประเทศ นำาเขามา สมยผมทำางานใหม ผมทำางานมา 50 ป พบวา สวนใหญเรากสงยาเขามา แตสวนหนงเรากพยายามทำาเพอทดแทน ซงถาเราดอตราสวนของการผลตในประเทศตอการนำาเขา เมอกอนเราผลตในประเทศมากกวานำาเขา

56คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ประมาณ 55:45 แตตอนหลงถามองในมลคาทเราผลตใน ประเทศประมาณ 40% นำาเขา 60%

ตรงนคอความนาเปนหวงวาวทยาศาสตรจะชวยทำา อยางไรในเรองนไดบาง ซงเรากพยายามมองกนอย จรงๆ แลว การใหความร ผมวาคงชวยไดโดยอาศยวทยาศาสตรเขาไปชวย สวนในเรองเสอผา ทอยอาศยกมลกษณะคลายๆ กน กอยาก จะฝากดวาตรงนวทยจะไปชวยสงคมไดมากนอยแคไหน

ศ. นพ.รชตะ รชตะนาวน แสดงความเหนวา

ผมคดวาความเชอมโยงระหวางวทยาศาสตรและ สงคมทเหนไดชดเจนมาก คอ เรองของสขภาพ เมอเราพด ถงสขภาพ เราจะคดถงยา วคซน คดถงเครองซทสแกน เครองฉายรงส ซงลวนแตเปนวทยาศาสตร

แตจรงๆ แลว หากวาเราดคำาจำากดความของคำาวาสขภาพ โดยองคการอนามยโลก สขภาพ คอ ภาวะทดของรางกาย ของจตใจ และสงคม ทง 3 อยาง ไมใชรางกายอยางเดยว

ยงมอกคำาหนงครบ คอคำาวา ปจจยทมาสงเสรมสขภาพ ภาษาองกฤษใชคำาวา social determinants of health ซง เปนคำาทสำาคญมากในวงการสาธารณสขของโลกในปจจบน เพราะไดเปนทตระหนกกนครบวา สขภาพของคนจะดขนไมได หากวาปจจยเสรมทางสงคมอนๆ ไมชวยเสรม ไมวาจะเปน การสาธารณปโภค ถนนหนทาง นำา อากาศ แสงสวาง ตลอดจนการศกษา การปกครอง ลวนแตมสวนสงผลมาทสขภาพแทบทงสน

57คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

มใชแตเฉพาะวทยาศาสตร ทจะทำาใหคนเรามสขภาพดขน

อาจารยสภางคไดเรมตนจากคำาทอาจารยปวยไดพดไว คอ ตงแตครรภมารดาจนถงเชงตะกอน ซงทานรฐมนตร วาการกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กไดกลาวเสรมวา ทานกำาลงมองด 5 กลมวยทจะชวยเสรม ถาเราหยบเอาตวอยางของทง 5 กลมวย มาลองพจารณาด จะไดเหนความชดเจนของการเชอมโยงระหวางวทยาศาสตร กบสงคมไดชดเจนขน

ยกตวอยาง ในครรภมารดาเราอยากใหเดกเกดมาม สตปญญาทดสมกบทธรรมชาตไดใหมาตามศกยภาพทาง ชววทยา เพราะฉะนนเดกตองการอาหารทพอเพยง ปญหา สขภาพทสำาคญของประเทศไทยเราเลย อยางหนงทยงแกไข ไมไดคอ เดกในครรภมารดาขาดสารไอโอดน

การขาดสารไอโอดนเปนสาเหตทสำาคญทสดของ ความเสอมของสตปญญาทพบบอยทสดในโลก แตวาสามารถ ปองกนไดโดยสนเชง

คำาถามคอ เราจะเอาไอโอดนเขาไปใหแกทารกไดยงไง

ความจรงวธการทางวทยาศาสตรไมยาก เอาไอโอดน ผสมเขาไปในเกลอ แตคำาถามคอจะใหมารดารบประทานเกลอ ทเสรมไอโอดนไดอยางไร อนนเปนปญหา แตเปนประเดน ทางสงคม กเกยวของกบการศกษา ความเขาใจ เกยวของ

58คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

กบการอตสาหกรรม กระทรวงพาณชย เกยวของกบ อ.ย. (องคการอาหารและยา) เกยวของกบหลายอยางทจะตอง มาชวยกนเสรมใหคนรบประทานเกลอเสรมไอโอดนทม คณภาพใหได

แตพอโตขนมาอกปญหาหนงทเราเผชญอย แลวเปน ปญหาสงคมทสำาคญมากของประเทศไทยขณะน คอวยรน ทองในวยเรยนสงมากเปนอนดบตนๆ ของเอเชย

แลวลองคดดวาถาวยรนไทยทองกอนอาย 20 ป (ลกๆ ของ) เขาจะเตบโตขนมาเปนพลเมองทดของชาตหรอเปลา ครบ แลวเขาจะเลยงลกใหเปนพลเมองดของชาตไดหรอเปลา ครบ

ปญหาการตงครรภกอนวยรนไมใชเรองทจะแกไขดวยการแพทยหรอวทยาศาสตร

วทยาศาสตรแกไขไมได เรามความร เราม repro-ductive biology (ชววทยาการเจรญพนธ) เราม Sex Education (เพศศกษา) เรามยาคมกำาเนด สารพดอยาง แตคำาถามกคอวา แลวเรามเหลานแลว เราแกปญหาไดไหม ถาการศกษายงไมดพอ ถาการพฒนาทางสวสดการ ทาง กระทรวง พม. (กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย) ไมไดชวย เดกบางคนทตงครรภแลวออกจาก โรงเรยนแลวทำางานตอกไมได เพราะวานายจางไมรบ เปนตน

59คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

อนนกเปนปญหาทางสงคมทมปจจยหลายอยางทจะตองชวยกนแกไข

อกเรองหนงคอ เรองของในวยทำางาน ทราบไหมครบวาปญหาสงคมในปจจบยทเราพบบอยทสดขณะน

คอ สขภาพ การทเกดอบตเหตทางถนน ประเทศไทย สงเปนอนดบสองของโลก เรามความรทกอยางในเรองของ การแพทยทจะชวยรกษาคนไข จะมบาดเจบทางศรษะหรอ มอะไรตออะไรมา เรารงชวตเขาไวได แตความสญเสยทาง เศรษฐกจจากอบตเหตทางถนนเปนหายนะสงคม แลวมน เปนปญหาทบรณาการตงแตถนนหนทางทจะตองทำาใหด ตามหลกวศวกรรม ตงแตแสงสวาง ตงแตการรกษากฎจราจร ตงแตการไมดมสราในเวลาขบรถ อยางนเปนตน

แลวในทสดกกลบมาถงวยเชงตะกอนทในขณะน คนไทย คนทวโลก ในชวงวยทเราสญเสยคาใชจายในการรกษาพยาบาล มากทสด คอในชวงสดทายของชวต ประมาณรอยละ 70-80 ของเงนคาใชจายทงหมด คำาถามกคอวาเรามวทยาศาสตร ทเราจะยอชวตของคนไขเหลานไปไดนานมากเลย แตคำาถาม คอ มนมความคมคาหรอเปลา มนมความพอเพยงหรอเปลา ทเราจะทำาเชนนน นเปนเรองสงคมทจะตองเขามาแลว

นผมจงฉายภาพใหเหนวาในเรองของสงคมมน เกยวของกบทางวทยาศาสตรอยางชดเจน

60คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

และในบทบาทของทานอาจารยยงยทธทผมไดมโอกาส ทำางานกบอาจารย สมยททานยงเปนรองนายกรฐมนตร ทานเหนความสำาคญของการประสานงานของความรวมมอ ระหวางกระทรวงทางสงคมททานดแลเปนอยางดทจะไม แยกงานเปนฝายๆ ทกบายวนองคาร หลงจากทเราประชม คณะรฐมนตรเสรจ ทานจะเชญประชมรฐมนตรกระทรวง ทางสงคมทกกระทรวงมานงคยกน แลวกประเดนทผมได กราบเรยนทงหมดทไดพดถงแลว ในเรองของอบตเหตทางถนน กด ในเรองของประเดนอนๆ กด เปนเรองททานจะไดดแลอย

ศ. ดร.ยงยทธ กลาวเสรมวา พอพดถงเรองไอโอดน กนกถงอาจารยภญโญ ซงกทำาเรองไอโอดนมานานมากเลย อยากใหอาจารยชวยใหขอมลวาในแงนวทยาศาสตรเขาไป ชวยสงคมไดยงไง

รศ. ดร.ภญโญ พานชพนธ ทมงานวจยเกยวกบไอโอดน มานาน รวมใหขอมลวา

กตองบอกวาอาจารยยงยทธกบผมน มครรวมกนมา ตงแตเดก คอ ตอนนนหมอรชตะเปนผทำาใหเกดความคดเรอง ทำาอะไรไปแกปญหาการขาดสารไอโอดนในเดกในทองกบ เดกทเพงเกดใหม ซงมปญหามาหมาย ไอควตกตลอดชวต ไมเกยวกบคอหอยพอก คนไทยไมมคอหอยพอกมานานแลว

อนนกทำาใหผมไดพฒนาชดตรวจสารไอโอดนในเกลอ เสรมขน แลวพอทำาไดแลว เกบไดนาน 3-4 ป เลย ไมเสยคณภาพ

61คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

แตปญหาไมใชอยางนน ปญหาคอวาจะถงชาวบาน หรอเปลา คอ ลงเอยนตองไปถงตำาบล ไปถงหมบาน มบาง ชาวบานทดใจใหญเลย แตพบวาในหมบาน ยงไมถงชาวบาน เลย ขนาดตดในหมบาน ตองไปรวบรวมกำาลงจากพระ อาจารย เยอะแยะ ลกศษยเยอะแยะเลย ซงกไดทำาจนน ถงไดรวา ปญหาของไทยมนมมากกวาไดของดแลวกไปตงขายได ดวย ความภมใจวานยงขายอย อาจารยรชตะ ขายไดประมาณ 30-40 ลานแลว

อนนเปนอนเตอรแอกชนของคนไทย ซงชนะ ผลตภณฑทงหมดทมอยในโลกน ณ ตอนน

แลวกไมคอยมใครพดถงนวตกรรม นวตกรรมนสำาคญ มาก คนจะสบสนระหวางคำาวา creativity (ความคดสรางสรรค) กบ innovation (นวตกรรม) ซง creativity คอ ความ สรางสรรค สรางสรรค คอ คดอะไรใหม คยกนมาไดอะไรใหม แตไมไดทำาอะไร แตทำาเปนนวตกรรมตองผานประตตงหลายๆ ประตกวาจะออกมาเปนของ เพราะฉะนนคำาวา กรรมคอ “กำาได” ผมใชคำาน เปนของทใชไดโดยความตองการของ มนษยในระยะเวลาหนง

ฉะนนไมใชความคดใหม อะไรใหม มนจะตองทำาจนมนษย ทตองการใชได ใชเปนเวลานานพอด

ความแตกตางมนชดเจน แลวไมไดเกยวกบวทยาศาสตร อยางเดยวครบ แฮรร พอตเตอร เปนนวตกรรม มนเปน

62คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ความคดจบแพะชนแกะอะไรกแลวแต

ฉะนน กอยากใหเดกไทยโตมาดวยมการทาทาย ตงแตเดกวา ถาเรยนรถงขนนแลว มอะไรใหมบางไหม ททำามาเปนของทใชไดไหม

ขอยกตวอยางถาทำาโจทยยคลด6 ไดทกขอ มนจะเปน นวตกรรมไดไง โจทยนมตงแต 2,000 ป มาแลว มนตอง บอกวาทำาคณตศาสตรใหมไดหรอเปลา ในโลกสมยใหม แคนแหละครบ

วทยาศาสตรจงดราวกบมพลงไมนอย แตการนำา ไปใชใหเกดประโยชนจรงยงตองการปจจย แวดลอมอนๆ อกไมนอย ในบทตอไปกจะไดเหน บางสวนของปญหา และขอเสนอแนะทอาจเปน กญแจสำาคญทำาใหเกดปรากฏการณ “วทยเพอ สงคม” ขนไดจรงๆ

6 ยคลดแหงอะเลกซานเดรย (Euclid of Alexandria) นกวทยาศาสตรชาวกรก (ประมาณ 450-380 ปกอนครสตกาล) ผคดคนเรขาคณตแบบยคลด (Euclidean geometry)

63คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

บทท 3วทยาศาสตร:

ปญหา และ ความทาทาย

64คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

แมวาวทยาศาสตรจะมลกษณะของเกยวของกบความจรง ความด และความงาม อกทงยงมพลงสรางเสรมสงคม

ไดในหลายรปแบบ แตกยงตองเรยนรการนำาไปใชควบคกบ ศรทธาทมอยเดมในสงคม อกทงยงมปญหาอกนานบประการ ทกนขวางอย ดงหลายประเดนทมการเอยถงในการ “คยกน ฉนมตร วทยเพอสงคม” คราวน เชน ปญหาเรองการมอง เรองตางๆ แยกสวน และไมสามารถกลบมาเชอมโยงกนใหม เพอแกปญหาได

รศ. ดร.จร วจตรวาทการ ตงขอสงเกตวา

ดวยความนบถออาจารยยงยทธคะ ดฉนคดวาวทยาศาสตร สำาหรบดฉน สมผสโยงเกยวสงคมศาสตรและสงคม โดยทใชระบบวธคนควาความจรง โดยใชหลกเหตและผลและใชตรรกะในการพสจนเรองราวตางๆ

ทน ความด ความงาม ความจรง ทอาจารยสภางคพดถง จรงๆ แลวมนกคงอาจจะตองกลบมาทวา ใครเปนคนนยาม วาอะไรด ใครเปนคนนยามวางาม

ตรงนกลบมาประเดนทวา ในสงคมเรา เรองคณคา ของความเปนมนษย เปนเรองทสำาคญ คณคาทเราเชอใน สทธ เสรภาพของประชาชน หรอความศกดสทธของชวต มนษยกแลวแต สงเหลานเปนอะไรทสำาคญทวทยาศาสตร สามารถทจะโยงเกยวกบการคนหาความจรง ดวยการปลกฝง สงเหลานใหกบคนในสงคมได

65คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

โดยเฉพาะอยางยง ดฉนคดวาถาสงคมของเรามอง วทยาศาสตรแยกสวนจากจรยศาสตร จากคณคาความเปน มนษย จากอะไรตางๆ เรากคงจะไปคนละทางตลอดเวลา เหมอนการบรหารราชการแบบแยกเปนสวนๆ ตางคน ตางทำา ทไมมอะไรเชอมโยงกนอยางจรงจง

วนนเปนนมตรหมายทด ทวานาจะนำามาผนวกเขากน มองวาอนไหนเปนวทยาศาสตรชวยสรางคณคาความเปน มนษยทดทสดไดยงไง คณคาความเปนมนษยชวยทำาให วทยาศาสตรเผยแพรไปไดกวางขวางแคไหน หลกของ วทยาศาสตร แตมนไมม absolute (สมบรณ, สมบรณ เดดขาด) คอจรงๆ ไมม absolute truth (สจธรรมสงสด)

คอวาเราพยายามทจะกาวเขาสอะไรทมนสมเหต สมผล และมคณคาสำาหรบการเรยนรแตละสมย

การเชอมโยงแบบหนงอาจจะเปนการเชอมโยงความร ในสาขาวชาตางๆ ตงแตสมยยงเปนนกเรยน ดงท คณหญง กษมา วรวรรณ ณ อยธยา ชไววา จรงๆ ตงใจมาฟง เพราะ ไมคอยรเรองน แตเมอฟงแลวเกดแรงบนดาลใจ อยากจะ เรยนวา พวกเรารอยแลววา ทงองคความรและกระบวนการ ทางวทยาศาสตรสำาคญตอสงคมแนๆ

แตจากประสบการณของดฉนเอง ดฉนคดวาทมอทธพลมากกวา คอ ตวนกวทยาศาสตรเอง

66คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

เมอใดทนกวทยาศาสตรมความเปนมนษยศาสตร มความ เปนสงคมศาสตร เฉกเชนทานอาจารย (ยงยทธ) กจะสามารถ สรางคณคาใหกบสงคมไดมากทสด

จำาไดวาวนแรกทมการเสนอหลกสตรของโรงเรยน มหดลวทยานสรณ ตอทประชมซงมทานอาจารยสปปนนท เกตทต เปนประธาน คนเสนอนำาเสนอเปนวทยาศาสตร หมดเลย แทบจะไมมการสอนอยางอนเลย แลวทานสปนนท พดวา ถงแมจะเปนนกวทยาศาสตรกตองเรยนรเรองวรรณคด จะไดมจนตนาการทกวางไกล ตองเรยนรเรองภาษาจะได สอสารความคด

ดงนน ฟงทานวทยากรทงสามทานกคดวาใหไดสมบรณ และทสำาคญทานเสนอวา ตองใหเขาทำาประโยชนเพอสงคม เพอเขาจะไดมสตกำากบในสงทเขาทำาอย

นอกจากน กยงมเรองการเปลยนแปลงทางสงคม ทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทไวมาก ทำาอยางไรเยาวชน ของประเทศจะตงหลกไดถกตอง ดงททาน อมเรศ ศลาออน อดตรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชย 4 สมย กลาววา

ในฐานะทผมใกล 7 รอบจรงๆ กมความเปนหวงคนรนหลง ผมมลกชาย 3 คน หลาน 8 คน และกอยในวยทกำาลงจะ ตองเลอกวาจะเรยนอะไร ผมกเปนหวงเรองน

เมอไมนานมานกมคนสงไลนมาใหผม บอกวาดส โกดก เมอป 1985 มการครอบครองตลาด หรอ Market share

67คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ทางดานกระดาษรปภาพ 85% แต 3 ปหลงจากนนโกดกเจง และเมอเรวๆ น กมคนบอกวา อนเทล ซงเดมเปนเจาโลก ทางเรองของไมโครโพรเซสเซอร ปนจะตองเลกจางคน สองพนคน เพราะวาเตรยมตวใหไปทำาไมโครโพรเซสเซอร สำาหรบโทรศพทไมทน ยงทำาใหคอมพวเตอรอย

ประเดนของผมกคอวา โลกตอนนมนเปลยนเรว เหลอเกน แลวเราจะวางโรดแมปใหกบคนรนหลง อยางไร เพอจะใหเขาอยได เพอจะใหเขาสามารถ ปรบตวไดกบการเปลยนแปลงทจะเกดขน

ถาเผอเรามทรพยสนมากมายแคไหนกตาม ถาเผอ ปรบตวเขากบการเปลยนแปลงของโลกไมทนกเจงไดงายๆ จะสอนใหเดกยดอะไรเปนอาชพใน 20-30 ปขางหนา เพราะวาถาเขามอาชพทไมถกตอง ไมสามารถทจะปรบตวได ตายแนๆ คอไมตายกฝอ ทนทนงกนอยทน กเปนคนทสามารถ ทจะแนะนำาใหคนรนหลงยดอะไรเปน roadmap (แผนท นำาทาง) วาจะพฒนาตวเองในจดทจะไมฝอหรอไมตายได

กเมอเรวๆ น มคนมาบอกวา โลกกำาลงจะขาดนำา เพราะวาโลกมพนททเปนนำาอย 75% แตวาในพนท 75% ม นำาเพยง 1% เทานนทเปนนำาจด แลวตอไปถาเผอนำาจด ไมพอจะทำายงไง โอเค อาจจะแกไดโดยการใชพลงดวงอาทตย มากลนนำาทะเลเปนนำาจด แตกมคนบอกวา อาชพอยางหนง ทนาสนใจ คอ ทำาอยางไรจะใชประโยชนแหลงนำาจดไดม

68คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ประโยชนสงสด

อนนกเปนความคดตางๆ นาๆ ซงมนจะตอง respond (ตอบสนอง) กบสงทเกดขนใน 20-30 ปขางหนา ผมคดวา นกวทยาศาสตรและนกคด นกวางแผนทงหลายของเรา นาจะตองคดถงเรองน แลวกพยายามทำาใหเดกของเราไป ในทางทถก สามารถพฒนาตวเองใหอยในอาชพทจะตองใหเขาเอาตวรอดได

ศ. ดร.ยงยทธ เสรมวา ผมคดวาทคณอมเรศพดมา ชดเจนมาก กคอวาอนาคตของเราจะไมแนนอน และมความ ไมแนนอนมากขนเรอยๆ แตวาการทเราอยในวทยาศาสตร หรอมผซงรเรองวทยาศาสตร กอยางนอยกพอเดาๆ ไดวา มนนาจะออกในเชงไหน และปญหาทสำาคญคออะไรครบ

ในประเดนทเกยวของกนน รศ. ดร.คณหญงสมณฑา พรหมบญ อดตนายกสมาคมวทยาศาสตรแหงประเทศไทยฯ กลาววา

จรงๆ แลว ควรเรยนทกๆ วชา เรยนใหมนลกซง มนก จะถงความจรง ความด ความงามทงนน

แลวททานอาจารยพดถงมหดลวทยานสรณ สงทเรา พยายามจะทำากคอวา ใหเดกทเรยนเกงไดเรยนรทจะรกคนอน เรยนรทจะใหกบคนอน เรองนสำาคญมาก กเปนพระราชดำารใน สมเดจพระเทพรตนราชสดา ฯ สยามบรมราชกมารดวยวา เขาเกง จรงๆ แลวเขาชวยตวเองไดมาก แตวาทำายงไงจะให

69คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

เขาเอาความเกงของเขามาชวยเหลอคนอน

และอกประการหนงคอวา ทำายงไงจะใหคนเกงเหลาน สามารถรวมมอกบคนเกงในประเทศตางๆ ดวย คอ ทานมอง คนเกงไมใชแตเฉพาะของประเทศไทย แตเปนของโลกท สามารถสรางความเปลยนแปลงได กเลยอยากขอเรยนวา ตวทานเองกบอกหลายทานในทน กไดสกนมาหลายสบป แลวท ไมอยากใหแยกเปนสายวทย สายศลป ไมอยากให แยกวาวชาน วทยไมชวะ อะไรแบบน หรอวทยไมฟสกส หรอเรยนสาขานกไมตองวทยเลย ไมตองคณตศาสตรเลย

อนนเปนความเขาใจผดทงสน

เพราะฉะนนกไมรจะแกยงไง เพราะสมาตลอดวาอยา แยกเลย มนเปนเรองทเรยกวา ถาหากวาเรยนอะไรอยางท ดฉนเรยนใหทราบวา เรยนอะไรใหมนรจรงสกเรองหนง กถงความด ความงามไดแลวคะ แมกระทงวาจะไมตอง เรยนเลย เรยนดวยตวเองเรองเดยวใหมนรใหจรงกได โดย สรปกขอเรยนเกยวกบมหดลวทยานสรณ วากเปน liberal arts (ศลปศาสตร)

เรองการแยกสาขาวชาเรยนน ศ. ดร.สพจน หารหนองบว คณบดคณะวทยาศาสตร จฬาฯ ใหความเหนวา พดในฐานะรนกลางๆ จรงๆ อยในมหาวทยาลยเขานบเปนพวกอาวโส แตพอมาทน ร สกวาเปนรนเดกไปเลย คนวทยาศาสตร ผมวาพวกเราคงจะเคยไดยนทเขาจะเรยกพวกเราวา เปนพวก อมนษย กคอฝงหนงเปนมนษยศาสตร อกฝงหนงเปนอมนษย

70คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ผมกเลยอยากจะลองตงคำาถามกลบไปวา ในอดตมนม คณะทเคยคยกบทานอาจารยสมณฑาหลายครง เรามคณะ วทยาศาสตรและอกษรศาสตร พอเรามาแยก เรากกลายเปน นกวทยาศาสตรทเปนคนแคครงตว อกครงหนงมนหายไป อยากจะตงคำาถามวา

เรมกนใหมวนนไหม กลบมารวมกนเปนคณะ วทยาศาสตร–อกษรศาสตรดไหม

ศ. ดร.ยงยทธ เสรมเรองนวา เมอตอนตนทานอาจารย จราย ไดพดถงวา ทางมลนธทรพยสนสวนพระมหากษตรย ไดเรมโครงการทน NSTDA Chair Professor7 ผทมบทบาท อยางมาก คอ ทานอาจารยเสนาะ อนากล ซงแนนอน เรอง Chair Professor เปนเพยงเรองหนงเทานน ททาน อาจจะมสวนโยงเกยวของกบทางดานวทยาศาสตร

ทจรงแลวตอนททานเปนเลขาธการสภาพฒน8 ทาน เปนคนทำาใหเกดศนยเนคเทค9 คอหลายคนอาจจะเรมลม ประวตศาสตรไปแลว แตทานมองเหนวา ไบโอเทค10 เนคเทค มความสำาคญ แตวาผมทานมอะไรตดอยในใจนดๆ วา แลวมน เอาไปใชเพอสงคมไดจรงหรอเปลา ทานจะกรณาสกนดหนอย

7 ทนศาสตราจารยผนำากลมของ สวทช.8 สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษกจและสงคมแหงชาต9 ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต, สวทช.10 ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต, สวทช.

71คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ไดไหมครบ

ดร.เสนาะ อนากล อดตรองนายกรฐมนตร กลาววา ตอนนเปนคนพการมา 25 ปแลว กยงอตสาหพยายามจะ กลบมาเขาสงคม กใชเวลานานพอสมควร แตวาใน 25 ป ทผานมากยงพอทำาอะไรไดบาง แตรสกยงนานไปกยงเหน นงดความเสอม ความเสอมของสงขารตางๆ ทนอกจาก ความพการแลว ความเสอมของ facilities (สงอำานวย ความสะดวก) ตางๆ เรมมมากขนทกวน

ทผมมานก 6 รอบของ ดร.ยงยทธ ซง ดร.ยงยทธ กเปนคนหนงทผมนบถอวาเปนนกวทยาศาสตรทเกงมาก และกเปนทประจกษวาทมาทนกเพราะวานยมชมชอบ ดร.ยงยทธ ทงนน แตนอกจากทางดานวทยาศาสตรแลว กยงมความรทกวางขวาง หมายถงทางดานนอกจากวทยาศาสตร แทๆ เพราะเทาทฟงมา เราจะเหนวาเราเรมพดเรองวทยาศาสตร แตหลงๆ มากเรมมผทใหความเหนในแงของสงคมศาสตร หรอทางดานศาสตรอนๆ มากขน กเหนชดวา ความสำาคญคอ interdisciplinary (สหวทยาการ) มนเปน approach (วธการเขาถงหรอเขาส) สงซงมนเกยวของ

ยงในโลกสมยใหมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ยงจำาเปนจะตองมความร ความเขาใจทเกยวโยงกน ไมแยก เปนสวนๆ อยางทวา ราชการแยกเปนสวน กตอกนไมได การจะทำาอะไรสำาเรจกเพราะวาเรา break up silo (ลดการทำางาน แบบแยกเปนสวนๆ) ได

72คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

จะสงเกตเหนวาในยคสมยของประเทศไทย ถาจะม ความเจรญ กจะมความเจรญในตอนทเราสามารถลด การแยกสวน และสามารถทำาอะไรเปนทม มสวนหลายสวน ทเกยวเนองกน ถาจะมองแตละดาน กจะเหนวาดานนนกม contribution (การมสวนรวม) มองดานนกม contribution มองกนไดหลายแง แตจะเหนวาความสำาเรจมนเกดมาจาก การทมสวนรวมหลายฝาย เรองนผมคดวาเปนเรองทม ความสำาคญ

กรณมหดลวทยานสรณนเปนตวอยางนอยตวอยาง ในประเทศไทย ทเรมมการศกษาไปในทำานองนน แตผม คดวาในแงของผนำาทางดานวทยาศาสตรทเรมมผอาวโส ขนมา แลวกพนความเปนวทยาศาสตรแทๆ

กอยากเนนวาการทเราจะทำาอะไรใหสำาเรจ ใหมความด ความงาม ความจรง ไดแทๆ มนตองรจกมองถงสงรอบตว ซงอาจจะมสวนเกยวของ บวกกนแลวเปนทวคณ ม power multiplied effect (ผลรวมแบบยกกำาลง) ซงมนจะมพลงทสงขน ทำายงไง เรองสำาคญๆ จะไดสำาเรจ

ในเรองตอเนองกนทงการเรยนและการสรางคนใน ยคหนา ดร.คณหญงทองทพ รตนะรต แสดงความเหนวา วทยาศาสตรวาดวยเรองของพนฐานมากๆ และดฉนคดวา การศกษาของเราสวนหนงทมความรสก ดฉนคดวาเราสอน ปรชญาทางพนฐานนอยไป วาอะไรเปนความจำาเปน แลวอะไรเปนความไมจำาเปนสำาหรบชวต การศกษาวทยาศาสตร

73คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

คดวาทงโลกไมใชเฉพาะประเทศไทย มจดออนในเรองของ การสรางคนอย 2 อยาง อนนคดเอากวางๆ แลวกรสก เหนดวย ไมเหนดวยได สรปวาตวเองเชอวาม 2 เรอง

เรองทหนงกคอวา การทเราไมสามารถทจะสรางมนษย หรอสรางพลเมองใหพรอมทจะรบการเปลยนแปลงทมนมาอยเรอยๆ ได

ดวยเหตวา เราไปตดกบไอเรองการทำางานแยกสวนทวา คณมาจากสายวทย คณมาจากสายสงคมศาสตร คณมาจาก โนนนนน แตถาเกดเราจำาไดวา เมอสมยกอนทพอเราเรยน ในวด ทานไมเหนจะมแยกเลยวาวทยาศาสตร หรอวา อกษรศาสตร หรอสงคมศาสตร ดฉนคดวาเราควรจะกลบไป ทระดบพนฐานตรงนนวา เราจะสรางคนใหรบรไอความตองการ หรอคานยมตางๆ ทจะมาสรางความมงคง ในการทจะม ความมงคงของมนษยใหได ตองถามเรอง fundamental passion (ความหลงใหลอยากไดระดบพนฐาน) แลวกหา กระบวนการในการทจะสรางองคความรไปสคำาตอบ เพอไป สรางคณคาตรงนน

คดวาตรงนนเปนจดออนมากๆ สำาหรบระบบการสราง ทรพยากรมนษยในเวลาน

ประเดนทสองทคดมานานแลวกเกเร แลวในทสดกเปน คนหนงทตองยอมรบ ไมอายเลย คอ เปนนกเรยนทน แลวกไมใชทนในการไปทำางาน แตวาใชเปนเงน เงนใชทกบาททกสตางค แตวาทนระบบของราชการในระบบการศกษาไมได

74คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

จงตองออกมาเรรอน แลวกไมเคยรบราชการ เพราะวากลววา จะไปทำาเขายง ตองมาทำามลนธอะไรตออะไรอยเรอย

คดวาจดออนของเราอนท 2 กคอการทเราไป ยดมนแลวใหสทธพเศษ กบ tertiary education (การอดมศกษา) มากจนเกนไป

จะตองมดกรนนนนน ถงจะไปไดนนนนน เราตดอยตรงนนมากเสยจนกระทง เราไมสามารถจะทำาใหทรพยากรบคคลมนษยเหลานน กระจายตวเขาออกไปใหไปเลนในสงทจรงๆ เขาไมไดเรยนกเลนได เพราะเราไปตตราวาเองจบมาอยางน แลวม Ph.D. (ปรญญาเอก) เองมปรญญาโทอะไรกแลวแต แตดฉนคดวาคนทไมมปรญญาเยอะมากเลยททำาใหดฉนจบมาได คอ พวกเทคนเชยนตางๆ

ดฉนคดวานนเปนสองจดทสำาคญมาก ทเปนจดออน มากสำาหรบการสรางทรพยากรมนษยทม value ตอการไป ขางหนา

ทนเขาถามวา แลวอาจารยมคำาตอบไหม ดฉนกคดวา มนมวธเดยว กคอเราอาจจะตองทำาอะไรสกอยาง ใหมกลมเลก กลมใหญ มานงคยกน แลวกถามตวเองวา อก 30 ปขางหนา เราเหนโลกเปนไง แลวมนมอะไรทจะตองเปน tool (เครองมอ) ในการทจะไปตรงนนโดยผานมนษย โดยผานพวกเรา เพราะวา การเครองมอเองคงสรางอะไรขนเองไมได มนตองผานมอมนษยหรอสมองมนษย

75คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

เมอไดภาพสถานการณอนาคตของโลก และกไดวาอะไร เปนอะไร และตองทำาอยางไร คราวนมาสรางคน ดฉนคดวา เราตองเลกตดกบการคดแยกสวนตางๆ เลกตดกบสทธพเศษ ทเราไปใหกบคนทจบดวยปรญญาตางๆ แตจะตองพยายาม มงเนนในการหาเครองมอทจะสรางสมรรถภาพ ทจำาเปนใน การสรางคณคาทมนษยตองการใน 30 ป 50 ป ขางหนา

ศ. นพ.ปรดา มาลาสทธ กลาววา ผมอยในโลก ชวการแพทย และคดวาในชวงระยะเวลา 30 ป ทผานมา เหนการเปลยนแปลงเยอะมาก ขอยกกรณหนง ทจรง อาจารยยงยทธเกยวของกคอ มลนธบลแอนดเมลนดาเกตส (Bill and Melinda Gates Foundation)

ผมเขาใจวามลนธน พอ บล เกตสออกมาจากไมโครซอฟต เขากมวสยทศนชดเจนวา วทยาศาสตรและวศวกรรมศาสตร แกปญหาไดทกๆ ปญหา แตผมคดวาเขาเรยนบทเรยนท ชดเจนทสด อยางเชนปญหาวคซนในแอฟรกา เขามองอยาง ชดเลยวาวทยาศาสตรทำาอะไรไมได แตเขาเรยนรวาถา Bill and Melinda Gates Foundation จะดงสงเหลานใหมนม ผลลพธขนมาได มนตองเขาเกยวของ

ผมดใจมากท ทานกำาลงจะพดวาจะทำาให การทำางานแยกสวนหมดไป เขาทำาใหการทำางาน แยกสวนหมดไปไดจากการเรยนรจากอะไรครบ จากความจรงครบ

76คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

Bill and Melinda Gates Foundation มองเหนความจรง ความจรงคอปญหา ปญหาคอโลก แตวาจดยนของเขาดพอ ทวา เขาสามารถทจะเรยกทกๆ ศาสตรมาชวยเขา เพราะเขา ใหเงน และผมคดวา Bill and Melinda Gates ตอนนเรยนร มหาศาล สำาหรบผมเองเพงจะถอยออกมา เพราะวาในโลก ชวการแพทย เราตองรบทำา สงซงเราจะตองรบตระหนก กคอวา เราจะตองรวาเมองไทยมสวนทไดเปรยบอย ทจะ เปนตวตอรองใหกบโลกวา เราแกปญหาได แลวโลกมาเรยน จากเรา เรามการเขาถง เรามขอไดเปรยบของเรา เรามระบบๆ หนง ซงทำาใหเราทำางานได ตงแตระบบการเมองไลไป เรอยๆ ระบบสาธารณสขตางๆ ระบบการศกษา ระบบวจย มหาวทยาลย เรามอย

อนทสอง เรารปญหา

อนทสาม ถานกการเมองมอง กตองมองวาประเทศไทย มอะไรทขายโลกได แลวแกปญหาโลกได ผมทำาไขเลอดออก มา 20-30 ป จากหมอโรคไตกลายเปนหมอไขเลอดออก แลวพบวาในขณะนเราขาดอะไร เรามนกวทยาศาสตร เรามนกสงคมศาสตร เรามนกเศรษฐศาสตร เรามเทคโนโลย เรามอะไรๆ แตเราแยกเปนสวนๆ หมด เพราะเราไมมวา เจาของสวนทแยกๆ กนทงหมดน

ทจรงมนกคออาจจะเปนเจาของทอยตรงกลาง ทสามารถ มองเหนแผนทน ผมวารฐบาล มองภาพไมเคยชดเลย พอเดนเขาไปในมหาวทยาลย กเปน compartmentation

77คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

(การแบงเปนสวนๆ) เพราะฉะนนในขณะน ถาเราตระหนกวา เราจะไปในลกษณะแบบน ผมขอวา หนง ระบบ identification (จดจำาแนก) คอ การสราง map ผมวาเราตองทำา ไมตอง รอครบ ตองทำาเดยวน

อนท 2 ทเราขาด คอ ความเปนผนำา ทจะลงไป แลว ดนใหคนทจะตองทำาใหแผนทนออกมา เอานกวทยาศาสตร บวกกบนกเศรษฐศาสตร บวกกบ X Y Z แลวสรางเปาหมาย แลวทำางานอยาทำาในเมองไทย เพราะปญหาทเราแกไดใน เมองไทยไดในวนน โลกเขาแกปญหานนมาเมอ 10 ปทแลว อยาไปเสยเวลาประดษฐอะไรใหม ลงไปบรหารจดการ สวน เรองเงนทน เราไมใชประเทศทจน แตเราใชไมเปน เพราะ ฉะนนตรงนผมขอฝนอยอยางเดยว ฝนวารบหากระบวนการ ท identify advantage problems (จำาแนกปญหาทเราม จดเดน) หรอ niche problems (ปญหาทมความจำาเพาะ) ของไทย บรหารจดการมนใหได ลงทนใหถก

แลวผมขอวาถาเราลงมอทำา ผมขอ 1 ภายใน 5 ถง 10 ป เราตองสรางทรพยากรบคคลขนมา ซงรวมนกวทยาศาสตร เศรษฐศาสตร เทคโนโลยลอจสตกส สอง private sector (ภาคเอกชน) มนตองบรณาการเขามาตรงน แลวกถาทำาไดทงหมด 10 ป ผมวาไมมใครสเราได

เรองการท เยาวชนรนใหมไมคอยเลอกเรยนดาน วทยาศาสตรกมการกลาวถงเชนกน ศ. นพ.ภรมย กมลรตนกล อดตอธการบดจฬาฯ ชใหเหนวา ผมคดวาพวกเราคงชดเจนครบ

78คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

วา วทยาศาสตรเปนสงสำาคญในชวตคนตลอดกาล อดตจนถง ปจจบนและอนาคต วทยาศาสตรเปนสงทสรางอนาคตจรงๆ

ผมจะเสนอประเดนทคดวาเปนหวงในบานเรา ผมไดเหน ขอมล ตอนนเดกมธยมเลอกเรยนคณะทเกยวกบวทยาศาสตร นอยลง ซงอนนเปนสงทนาเปนหวงมาก เพราะวาตอนนประเทศ บอกเรากำาลงตงเปาเราจะเสรมสรางประเทศ เสรมสราง ความเขมแขง ซงวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนพนฐานสำาคญ แตเดกเลอกเรยนนอยลง แลวมนจะไปสอดคลองไดยงไง

อนหนงทเหนไดชดๆ คอ เดกเขาไมเขาใจ เขาไมรวาเรยน วทยาศาสตรแลวเสนทางอาชพเปนยงไง มนจะไปประสบ ความสำาเรจยงไง ตรงนเปนเรองสำาคญ เราจะทำาอยางไร ใหเดกเขามความเขาใจวาวทยาศาสตรมความสำาคญตอ ประเทศและของโลกเลย

อกประเดนหนง การทอยในแวดวงการศกษาและอยในมหาวทยาลย กยอมรบวาเราเอง ตวระบบการศกษาของเรา ไมไดสงเสรมใหเดกมความคดเปนวทยาศาสตร

ยงตอไปขางหนา อกไมกปขางหนา กำาลงเขาสยค เจเนอเรชน Z ซงเดกกลมใหมรนนมความคดเปนนกวทยาศาสตร เพราะเขาอยากคดเอง อยากคดใหม ไมอยากอยใตใคร มความ เปนอสระสง แตคดดพอเอาเขามาในระบบมหาวทยาลย ลองนกด ระบบการศกษาเราในปจจบน เราตองยอมรบนะ

79คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

วาระบบเราไมไดเออเขาเลย ตองพยายามปรบตรงน

เราตองพยายามปรบ mindset (กรอบความคด) อาจารยกนใหม ปรบกระบวนการเรยนการสอนใหมทจะเออ ใหเดกครบ สงเสรมใหเขาคดเปน entrepreneur (ผ ประกอบการ) หรอกำาลงสงเสรมพวกสตารตอปทงหลาย มนจะไมมทางเกดไดเลยหรอก ถาระบบการศกษาปจจบน ซงใชระบบเลกเชอรเปนหลก หรออยในหองเรยนเปนหลก ตองแกไข ไมงนวทยาศาสตรบานเรามนจะไมเขมแขง และ ไมเปนพนฐานสำาหรบอนาคตหรอการแขงขนของประเทศได

คณประสาร ไตรรตนวรกล อดตผวาการแหงประเทศไทย แสดงความเหนวา ดใจทไดมารวมงานประชมวนน เปน การประชมทมความสขในการฟงมากกวาพด จรงๆ การประชม ตองพด วดโดยการมสวนรวม คดวา เปนการประชมทม ความสขในการฟงมากกวาพด แตวากเพอแสดงสปรตรวม ฉลองโอกาสอนดงามวนคลายวนเกดทานอาจารยยงยทธ ผทตวทานเคารพนบถอ กขอแสดงความคดเหนเลกนอย ตามทไดฟง 2 ขอ

ขอหนง เกยวกบเรองการเตรยมคนสำาหรบอนาคต แลวก เรองการศกษาอกขอหนง เรองของการทาทายโจทยของ งานเสวนาทบอกวา วทยเพอสงคม

ประเดนท 1 อาจารยยงยทธไดทาวความวา ผมเคย เรยนวศวะ กอาจจะจดเปนประเภททวา ไมไดเรยนในสงท

80คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

อยากทำาและไมไดทำาในสงทไดเรยน ประเภทพนธอยางนน กคดตามอยางทคณอมเรศตงโจทย อนาคตจะเปนอยางไร เปนหวงลกหลาน

พดวา เราตองวาดภาพอนาคต รฐบาลกกำาลงอยากจะเขยนอะไรทเรยกวายทธศาสตร 20 ป และกมองยอนกลบไปสมยเปนเดกนกเรยนกรวม 40 ปแลว บอกวา ตอนนน เรารไหมวาเราอยากจะทำาอะไรในชวง 30-40 ปใหหลง แลว ถาตอนนมโอกาสพเศษมองยอนละ กบอกวา มองไมเหนละ ถามองตอนนนกผดหมดเลย แลวผมจะใหสอนอะไรเขาทบอก เขาจะทำาชวงจากจดนนมาตลอด 40 ป กคงเปนเรองท ยากมาก

ยงในสมยปจจบนมองไปในอนาคตกจะยงยาก ยงขน แตวามความเปนหวงคลายคณอมเรศไหม กมความเปนหวง

ผมมลกชาย 2 คน คนหนงอยชนปรญญาตร คนหนง ผานปรญญาตรมาแลว คนโตเรยนโรงเรยนทเรยกวา College of Science and Technology (วทยาลยวทยาศาสตรและเทคโนโลย) เขาปหนงคอใหเขาแลบทำาหนยนตเลย แตวา คนเลกเรยนโรงเรยนประเภททเรยกวา liberal arts จบป 2 แลวยงไมรวา major (วชาเอก) คออะไร

เราถามวา สองอนนทำาไม กมชอเสยงทงค แลวทเรา

81คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

พดเรองไซโล อะไรตางๆ พอพยายามศกษา จรงๆ กไมไดวา เขาละเลยอะไรทงค แตเขารวาเขาทำาอะไร อยางคนโตเรยน College of Science and Technology ไมไดหมายความ วาเรยนใหรเฉพาะวศวกรรม เรองหนยนต แตวาเขารวาชน มธยมเขาตพนเอาไวในเรองกวาง สวนคนเลกกมาในอกแบบหนง กบอกวา ชวงนคนเรยนเทคโนโลย กเปนเทคโนโลยประเภท ทคนเรยน liberal arts เขาใจ คนทเรยน liberal arts ดนตร มนเขาหองแลบรเรองวศวกรรมไฟฟา ทงคเขารวาเขาทำาอะไร มนไมใชวาทเราเหนจากหลกสตรในชวงเวลาใดเวลาหนง แบบใดแบบหนง

แ ตท ง หมดม นอย ท ก า รบ รห า รจ ด ก า รทรพยากรทมจำากด

ในกรณนคอ เวลา เรากสงเกตวามนตางกน เวลาทม จำากดน เราคงพยายามทจะบอกเขาทกอยาง

แตวาอกแบบหนงคอการเพมศกยภาพใหเขา สราง ศกยภาพใหเขามากกวา ทวนขางหนาเขากเลอกเอาจาก สงแวดลอม หรอวาปรบตวได เพราะฉะนนประเดนจงเปน เรองทวาจะจดหลกสตรแบบใด แตใหเขารวาเขาทำาอะไรได แลวกทำาอยางมประสทธภาพ

สวนประเดนท 2 กพยายามคดตามตงแตวทยากร ไดพด แตผมมานงคดยอนหลงเมอสกไมนาน เมอครบวาระ

82คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

และปาฐกถาสดทาย กใชคำาวา ศาสตรและศลปบนเสนทาง ผวาการธนาคารแหงประเทศไทย แลวคนฟงกถามวา ตกลง ใชศาสตรหรอใชศลปมากกวากนตลอด 5 ป ทผานมา ก จะเหนทนทวา ศาสตรในความหมายนกไมใชไปทำาหมนยงลาย แตเปน economic science (เศรษฐศาสตร) และแม กระทง economic science กตองยอมรบกบผฟงวา ได บอกตลอด 5 ป

มนกชวย แตมนไมใชทงหมดหรอก มนมอะไร อกตงเยอะ และโดยเฉพาะอยางยงเปนเรอง เกยวของกบมนษย เกยวของกบคน มนมอกหลายสงหลายอยาง

เปนผวาการทำาเรองนโยบายการเงน ดแลสถาบน การเงน ถามวา economic science ชวยไดไหม ชวย แลว กเปรยบเทยบกบ 20-30 ปทแลว บางทานกอาจเถยงๆ กนอยพอประมาณ กบอกวามนมความกาวหนาและใชได แตวา มนมอกหลายอยางทความจรง economic science ไมได สอน และการเปนผวาการธนาคารแหงประเทศไทยทด ไม จำากดตวเองอยท 3 อยางเดยว ตองมสวนท 4 จงชอบมาก ทอาจารยเจตนาพดเปรยบเปรย ตงแตตวอยางไอนสไตน ฟงสไวไอลน

เพราะงนกเลยม natural science (วทยาศาสตร

83คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ธรรมชาต)11 ม physical science (วทยาศาสตรกายภาพ) ม social science (วทยาศาสตรเชงสงคม) ความจรง social science เขากถอวาเขาเปนวทยาศาสตร เขาก พยายามคนควา

เวลาเรยน economic science พวก mathematics (คณตศาสตร) มากนเยอะ rational thinking (ความคด เปนเหตเปนผล) อะไรตางๆ เสรจแลวกอยางทเราเหน กยง วนวาย มหลายสงทนกเศรษฐศาสตรไมรวาทำาไมเขาถงประพฤต ปฏบตอยางน ทงอเมรกา ยโรป ญปน มนกม มนเปน ประโยชน แตไมใชทงหมด

แลวกการเตรยมคนสำาหรบอนาคต ไมใชจะไป ทำาแบบพมพใหเขา แตวาทำายงไงทเขาจะสามารถ ปรบตว ประเมนสถานการณกบปรบตวกบอะไร ตางๆ ทจะเกดขนในอก 30-40 ป ซงอาจจะไมเหมอนกบ 40 ปทผานมาเลยกได

ประเดนการพดคยจงเลยมาทเรองการบรหาร และม ความเหนตอเนองกนไปดงน

11 วทยาศาสตรสาขาทศกษาปรากฏการณตางๆ ทเกดขนตามธรรมชาต แบงออก กวางๆ เปน วทยาศาสตรทเกยวของกบชวตหรอวทยาศาสตรชวภาพ (Life science or biological science) เชน ชววทยา และวทยาศาสตรกายภาพ (Physical science) เชน ฟสกส และเคม

84คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

คณโชต โสภณพนช อดตกรรมการรองผจดการใหญ ธนาคารกรงเทพ จำากด (มหาชน) กลาวเกยวกบเรองบรหารวา ขอพดเกยวกบเรองบรหาร เพราะทางดานเศรษฐศาสตร กลมไปหมดแลว คอถาเรามองโลกน คอจะทำาใหอะไรเกดขน ตองมการบรหาร ไมมอะไรททำาไดโดยทไมมการบรหาร ถาเรา บอกวาพลงงานหรอไฟฟากตองมการบรหาร ใหคนเปน หมนคน แสนคนมาทำางานรวมกนเพอกระจายไฟฟา พลงงาน ใหกบแตละคน

เรามาพดถงเรองการบรการใหกบคนทวไปกตองม การบรหาร เพราะงนการบรการตางๆ เรองจะแจกเงน หรอวาจะใหแจกของตางๆ กตองมการบรหารจงจะทำาได ไมงนทำาไมได ฉะนนการทวาถาจะพดถงเรองอะไรทางดาน วทยาศาสตร กขออยาลมเรองการบรหารดวย

อกอนหนงคอ การบรหารอาจจะทำาใหสงทเราตองการ เปนผลทดขน เราตองการวทยาศาสตรเพอใหคนทวไปจะได ประโยชน การบรหารกอาจจะชวยใหคนทวไปไดประโยชน ถาเราไมใชการบรหาร เรากไมสามารถทจะใหบรการไปถงคนทวไป

ประการทสองทจะพดนดหนอยคอ เราพดถงวา วทยาศาสตรกบอยางอนเปนคนละโลก แตจรงๆ แลว ถาเราทำาใหวทยาศาสตรเจรญกาวหนา กอาจทำาใหโลก กาวหนาดวย แลวการทโลกกาวหนา กอาจจะทำาใหทางดาน วทยาศาสตรกาวหนาดวย ยกตวอยาง ตอนนเราสามารถท

85คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

จะใชคอมพวเตอรตางๆ ไปมองเหนทกอยาง ซงเรากจะเหน ทางดานสมอง การทำางานตางๆ เปนยงไงตางๆ กทำาใหคนม ความรเกยวกบการทำางานของสมอง การทเรารการทำางาน ของสมอง กทำาใหเขาใจวา ออ สงทเราเขาใจสมยกอน เกยวกบเรองของสมองมนไมใชเปนอยางนน

การทเราเขาใจการทำางานของสมองดขน กทำาใหเรา สามารถทจะสอนใหคนเรยนรดขนและงายขน การทสอน ใหคนเรยนรงายขน กทำาใหทางดานวทยาศาสตรเจรญกาวหนา ขนดวย

ศ. ดร.ยงยทธ แสดงความเหนวา สองประเดนท คณโชตกลาวถง คอเรองความสำาคญของการบรหาร ผมคดวา อนนทาง บวท. ตองรบไปวาจะทำาอยางไรทจะบรหารเรองน ตอไปใหดทสด สวนเรองท 2 cognitive science หรอ “วทยาศาสตรประชาน” หรอ ”วทยาศาสตรการรคด” ตอนน กำาลงมาแรงมาก เปน frontier (พรมแดน) ทสำาคญท นกวทยาศาสตรทวโลกทำาอย

ศ. ดร. ยอดหทย เทพธรานนท ตงคำาถามวา ทำาไม วทยาศาสตรถงเขาไปอยในรฐธรรมนญไทยยากเหลอเกน

กอนท ศ. ดร.ชชนาถ เทพธรานนท จะชวนกลบ มามองทมาของปญหาเรองการศกษาในประเทศไทย โดยเฉพาะ ดานวทยาศาสตรวา

คอมองวามนเรมจากวธการสอนของเรามนไมถกตอง

86คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

สอนทงภาษาไมถกตอง สอนทงวทยาศาสตรไมถกตอง อยางเชน ภาษา เดก 2 ขวบ พดภาษาแมไดทกคน ทวโลกเลย เดกโง กพดได เดกฉลาดกพดได ทกคนพดภาษาได การเรยนภาษาตองใชฟง เดกฟงแลวกพดได ฟงเสรจแลวเขาใจแลวคอยพด พดเสรจแลวคอยไปอาน อานเปนแลวคอยไปเขยน

เดกไทยพอเขาโรงเรยนปบ วนแรกกทอง A B C สอน ใหเขยนแลว กใชสมองผดขาง แลวกทองจำา grammar (หลกภาษา) อตลตไปหมด ถาพอแมพดคนละภาษาเดกก bilingual (สองภาษา) ไดอยเลวตามธรรมชาต พอแมพด คนละภาษาไปอยในประเทศทสาม เดกก trilingual (สาม ภาษา) เลย เพราะฉะนนเราสอนไมถก

ทนพอวทยาศาสตรเรากสอนไมถกอก เพราะวาเดก จะเรยนตองสนก อยางลกไปเรยนทองกฤษตงแตเดก เขา บอกวาพอจะทดสอบเรองความเรวของนำา โรงเรยนกพาไป ทลำาธารเลกๆ แลวกวดกน เดกกสนกสนานแลวกจำา ตอน สมยเราเองเรยน พอจะเรยนชววทยา เขากพาเขาไปในปา แลวกตคนละ 1 ตารางเมตร แลวกดวามพช อะไรตออะไรอยในนน มสตวอะไร มสงมชวตอะไร ถาจะเรยนเกยวกบ ทะเลกไปทชายทะเล ตคนละ 1 ตารางเมตร แลวมหอย มป มอะไร คอมนตองเกดความสนกสนาน โอเคนนตอน เดกๆ เพอใหเปดโลกทศน แลวกชอบวทยาศาสตร เอาแคนน กอนระดบประถม เอาใหชอบ

พอมาถงระดบมธยมมนควรจะใชวทยาศาสตรเปน

87คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

เครองมอ อยางเชน ลกชายเรยน mechatronics (เมกะ โทรนกส) เสรจแลวพอเรยนปรญญาโท กบอกวาชอบขรถ สปอรต ขอไปเรยน motor sport engineering เพราะฉะนน กไดขโลตส ปรบจนเครองควบคม แลวกไปทดสอบในสนาม โลตสวงไปวงมา คอเขาใชวทยาศาสตรเปนเครองมอเพอ ไปทำาในสงทเขาชอบ นกกฬา เลนกฬา เขากควรจะไดเรยน วทยาศาสตรการกฬา เพราะเขาชอบกฬาอยแลว เขากจะ ตองเรยนตรงนวาทำาอยางนจะทำาใหเกดพลงงาน ปรบปรง ไดยงไง ทำาไดยงไง แมแตศลปนวาดภาพ การผสมส มนก ตองเปนวทยาศาสตรวา ใชแรธาตอะไร คอเขาตองมของ ชอบ แลวเอาอนนเขาไปเปนเครองมอไดยงไง ไมใชไปตะบ ตะบนสอนวทยาศาสตรอยางนน

ทนพอจบออกมาเปนการทำางาน ทำางานมนตองม นวตกรรม อยางททานอาจารยภญโญพดวามนตองเอาไปถง ผใชงาน มนกกลบมาทคณโชตวา มนตองมบรหารจดการ เพราะทกอยางมนตองบรหารจดการ อยางเชน อเบอร แทกซ เขากบรหารจดการโดยไมตองมแทกซเลยแมแตคนเดยว ไมตองมคนขบเลยแมแตคนเดยว แตสามารถเทคโนโลย เอามาทำาใหเกดเปนธรกจขนมาไดในลกษณะนน

เพราะฉะนนมนตองการสงเหลาน

แลวกถงวยทำางาน มนไมใชเทคโนโลยอยางเดยว มนคอ การตลาด การเงน แลวกสงสดทจรงกคอบรหารจดการ แลวสดทายกขอชวยสะทอนทอาจารยยอดหทยพด เพราะ

88คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ตอนนไดมโอกาสเขาไปอยใน สปช. (สภาปฏรปแหงชาต) แลวตอนนกชวย สปท. (สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ) ตรงน วทยาศาสตรไมปรากฏ ขาเขาเขามแค 11 สาย ไมมสายวทยาศาสตรอยในนน ไมมกรรมาธการวทยาศาสตร สปช. เขาไปอยพกหนงแลวเขาถงไดกรณาจดตงเพมขนมาอก 5 สาย ซงมวทยาศาสตรเปน 1 ใน 5

พอมาปจจบนน สปท. กกลบไปมแค 11 สาย เหมอนเดม ไมมวทยาศาสตร และไมมการจดตงวทยาศาสตรขนมาดวย กเปนอนกรรมาธการ คอถาขางบนไมเหนความสำาคญ กขบ เคลอนไมได ขบเคลอนไมออกคะ

ศ. นพ.ไกรสทธ ตนตศรนทร แสดงความคดเหนวา

มความเหนดงตอไปนสนๆ คอ หนง เรองของวทยกบ สงคม หลายทานไดพดแลว แตเราคงตองตประเดนเรองสงคม ใหมากขน กคอเรองของมนษย องคกรมนษย แลวกมนษย กอาจจะมความจำาเปนเรองเศรษฐกจ อยในสงแวดลอม ซงมน กเขาไดวาเราเปนมนษยตองอยได กนได กคอเรองเศรษฐกจ แตไมลงรายละเอยดแลวกน แลวกตองอยในภาวะแวดลอม ใหได เพอใหเกดความยงยน ซงเรองนวทยาศาสตรม ความสำาคญ

มนกมการถกเถยงนดนง คอ กระบวนการวทยาศาสตร หรอ กระบวนการหาเหตหาผล กระบวนการวจยนนเอง เพอทจะใหมนษยคดอยางมเหตผล แลวกฟงคนอนเขาดวย เหตผลคนอนคออะไร เหตผลของเราคออะไร

89คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

โอบามา13 พดเมอเรวๆ น บอกวามนษยเราคดแตของ ตนเอง แตจะมเหตผลเมอแตงงานแลวครบ หรออาจจะ ทะเลาะ ถงจะฟงคนอน คนกหวเราะกนด ทน อนนนคดอยางมเหตผล และคดวเคราะห ซงเรองนวทยาศาสตร หรอ กระบวนการวทยาศาสตร หรอกระบวนการวจยนาจะชวยได

ทนพอประเดนทสอง คดวากรอบจรงๆ เราจะคดยงไง เพอใหมนเกดผล ซงอาจารยเสนาะ พอดผมไดเรยนรจาก อาจารย แลวผมเคารพนบถออาจารยมาก ตงแตป 2522-2523 ทแผนงานชนบทยากจนทอาจารยเปนประธาน แลว คณโฆษต 14ตอนนนเปนเลขาฯ อาจารยกเนนเรองสหสาขา แลวกวธการกหลากหลาย ตวอยางกชดเจนคอ แผนงาน ชนบทยากจน มการรวมพลงกนทงการศกษาเกษตร สาธารณสข พนท แลวกวางแผนครบ แลวกใหดงคนจากกระทรวง จากมหาวทยาลย แลวกทำาจนกระทงออกมาดบด แลวกอาศย วทยาศาสตร วชาการทงนน จนกระทงมเมนในการทำางาน ลงไปถงชนบทตง 30 กวาเมน ซงกระบวนการแบบน ผมคดวา คงจำาเปนทจะใหดแลทงสงคม เศรษฐกจแลวกสงแวดลอม เพอเหนแกความยงยนอยางทหลายทานพดวา อาจจะ 20 หรอ 30 ป

13 ประธานาธบดบารก โอยามา แหงประเทศสหรฐอเมรกา14 คณโฆสต ปนเปยมรษฎ อดตรองนายกรฐมนตร และรฐมนตรวาการ

กระทรวงอตสาหกรรม

90คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ระหวางทฟงไปกไดเรยนรเยอะ แตทสดผมวาตองกลบมาทำา ความเขาใจทเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ซงเปนพนฐานครบ ความรและปญญา วทยาศาสตรสราง ความรและปญญาใหเกดมเหตมผล ปญญาคอรอบรอะไร ตางๆ ทร ๆ ทงหมด แลวใหรจรงๆ แลวเรากจะคลายๆ เปนคนดงามฟงคนอนดวย ไมใชไมฟงคนอน ซงอนนเปนพนฐาน

แตขณะเดยวกน ถาเกดสมมตความรตองคปญญาไม กำากบโดยจรยธรรมและคณธรรม กจะเสย ซงเรองน โลกทกำาลงจะพงทงหลายแหล คอ เพราะคำาคำาเดยวครบ ... greed (ความโลภ) ซงอนนผมวาตองมาคดใหด

แลวทนพอพนฐานแรงด จะเปนการเรยน liberal arts หรออะไรแลวแต กตองกลบมาขางบนอกทหนง เดนสายกลาง มเหตผลอยางวทยาศาสตร แตมเหตผลอยางเชงประวตศาสตร กไมวาครบ ความดงามนฮะ แลวกมภมคมกนกมนษย มความเสยงตอการจะเกดอะไรทเสยง แลวกตายเยอะเลย ทงตวองคกรมนษยเอง ทงตวโลก สงคม ครบ ผมคงเสนอแคน

เรองใดจะนบวาเปนวทยาศาสตรไดหรอไม กเปนประเดน ทนาสนใจซงถกหยบยกขนมากลาวถง ดงท พลตำารวจเอก อดลย แสงสงแกว กลาววา อยางไรกตามกระผมกพดถงเรอง หลกฮวงจยครบ นาจะเปนเรองพนๆ ครบ ฮวงจยนผมคดวา เปนเรองวทยาศาสตร ผมชอบการออกแบบ ออกแบบเรอง

91คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ของการทำาเรองทดน เรองอะไรตางๆ อยางเรองบอกวา เขาประตไหนด ผมวาเปนหลกความมนคง ปลอดภย เรองของ ทศทางของลม ทศทางของนำา เหลานเปนวทยาศาสตรทงสน ทอธบายวาอยแลว ถาเราออกแบบตามหลกวทยาศาสตร นครบ ผมวาทำาใหคนอยทบานหรอทดนมความสข

ผมคงเพมวาเปนหลกวทยาศาสตร อธบายวา เราอยบาน ทเราออกแบบขน ชวยใหเปนบานทมความสข ความนคง ปลอดภย และมความมงคงดวยครบ

สดทาย ทานผดำาเนนการไดใหวทยากรชวยสรปสวน ทยงอยากกลาวถง

ดร.กญญวมว กลาวสรปวา มองวาวทยาศาสตรคอ สวนหนงของการพฒนาสงคม คงไมมอะไรทแยกออกจาก กนได แลวกคงตองบอกวา อยางเชนบอกวา ศาสนากบ วทยาศาสตรจะไปดวยกนเหรอเปลา กคงตองไป ศาสนา เปนทพงทางใจ วทยาศาสตรเปนทพงทางกาย คงแยกออก จากกนทเดยวไมได

คดวาสงสดทายทมองวาเปนเรองสำาคญ คอ ตอนน เราพดวทยาศาสตรสองแทรก แทรกหนงนเปน แทรก formal education (การศกษาอยางเปนทางการ) คนทมโอกาส ไดเรยนวทยาศาสตรชนสง ซงมนกมปญหาของตวเองอยแลว วาตอนน อยางทอาจารยหลายๆ ทานพดวา คนเรยน วทยาศาสตรนอยลง ประเทศจะไปยงไง ทบอกตองการ พฒนาวทยาศาสตรมากขน

92คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

อกแทรกหนงคอ informal education (การศกษาอยางไมเปนทางการ) ตรงนจะทำาอยางไรกบคนทอยในชวงอายการทำางาน คนมโอกาสเรยนการศกษาพนฐาน 12 ป ตอดวยปรญญาตร ปรญญาโท ปรญญาเอก มจำานวนนอย มาก แตวาคนทเหลอของประเทศไทย คอคนทไมไดอยใน ระบบการศกษาอยางเปนทางการ เสรจแลวจะเทคแครคนตรงนอยางไรใหเขามโอกาสไดเขาถงวทยาศาสตร

มนไมใชเรองความเหลอมลำาทางฐานะ แตเปนเรอง ความเหลอมลำาทางโอกาสคะ แลวทเราพดกนวาทำายงไง ถงจะเกด science encultivation (สรางวฒนธรรม วทยาศาสตร) เพราะอยางทบอกวาตอนน พอไดขอมลมา ทางไลนปบ จรงไมจรงไมร ทกคนกดแชรไปกอน แลวเรา กจะไดยนวามะเรงไมชอบดาง เพราะฉะนนตองกนมะนาว แลวกจะสงตอกนคะอยางนทกหอง ทกกลม แลวไมวาพยายามเขยนแกยงไง

อนทเราทเขยนแกไปกไมเหนไปปรากฏทหองไหน กขอ ฝาก 2 เรองคะ

ศ. ดร.สภางค สรปวา ลงทายแลววทยาศาสตรถก สงคมเอามาใชแบบ abuse (ใชในทางทผด) อยมากใน สงคมปจจบน คอพดลงไปเลยวา ทนนยมมนไดเขามาทำาให ขอคนพบทางวทยาศาสตร นำาไปสการมชวตทสะดวกสบาย ขน จนถงขนทสงเสรมการบรโภคแบบสดโตง

93คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ตรงนดฉนกอยากจะพดถงวา เรานไดผานขนตอน มชวตสะดวกสบายพอควร ไปจนถงขนทมเกนสะดวกสบายแลว

นกถงตวอยางนทานเรอง แมนาคพระโขนง แมนาคพระโขนงทำาสากหลน แมนาคตองยดมออนยาวเพอไปเกบ สากมา แตโลกปจจบนเราทกคนเปนแมนาคพระโขนงสบายมากเลย เพราะเรามรโมต เราอยากจะเปดโทรทศน เราอยาก จะปดแอร เราอยากทำาอะไรไมตองกระดกกระดก แตอนนน เปนแคเทคโนโลยเลกๆ แตมนเอามาใชมากในเรองของ การบรโภค เรามอาหารเสรม เรามอะไรตออะไรลอมรอบตวเราไปหมด

เพราะฉะนนสงหนงทอาจารยกญญวมว พดแลวดฉน ชอบคอ disservice อาจารยเขยนตอไปเถอะคะ ดฉนจะเอา ไปเปดหองอนๆ ให เพราะทกวนรสกตำาหนตวเองเหมอนกน บางอนเราไมไดตรวจสอบเลยอะ แตเรากรสกวานาจะด แตเรา กกดแชรไปแลว แลวกรสกผด เหนมหมอบางคน อาจารยหมอ จากรามาฯ น ทานกพยายามจะบอก แตวามนอย

นกวทยาศาสตรตองใหความรกบคนในสงคมมากขน แลวจะฟงไมฟงนอกเรองหนง

อยางกนรงนกแลวดแบบน แลวกมนกวทยาศาสตร มาบอกวา มนเหมอนกบกนกลวยบวชชถวยเดยว ดฉน

94คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

กสงสยมากวาเลยวาทำาไมคนยงซอรงนกใสขวด กใหนสต ทางสงคมศาสตรไปดซวามนเกดอะไรขน เขาบอกวาอาจารย เดนเขาไปในหาง กจะเจออนนกอนเลย เขามาดกเอาไว ไมตองไปถงแผนกเครองดมเลย เสรจแลวเขากจะมโปรโมชน แลวเขากจะจดใสกระเชาไว และคนทไปซอสวนใหญกเปน เจาหนาท กจะนกวา ถาเราไปซอวตามนซ หรออะไรทมน ดๆ 5 ขวด แลวเราซอกระเชาหนงแลวเอาไปมอบใหคณบด แหม วตามนซ 5 ขวด มนดกกกอกกระจอกมากเลย แตถา อาจารยมรงนกขวดเปนกระเชาไปยน แลวมถายภาพ มนสม ศกดศรคณบด มนมเรองของคณคาเขาไปเยอะ แลวกในทสด จะซอตอ จะทำาไม ทงทรวามนเทากบกลวยบวชช

ขอสรปนดเดยว การใหขอมลขาวสารเพอทำาใหเราเขาใจ และรเทาทนดขนน จำาเปน แตพรอมกนนนวทยาศาสตร และคนในสงคมจะตองสรางคานยมอนหนงขนมาคอ ความพอด เราเรมตนดวย ด งาม แลวกจรง เรองพอดนสำาคญ เรองสตทเขามากำากบใหพอด ถามนพอด แลวกจะพองาม แลวมนพองามกจะพอจรงคะ

ดฉนกอยากจะเรยนวาการมาวนนเปนความสขของ ทกทานทมา กอยากเรยนวา อาจารยยงยทธ ถามองแบบ นกสงคมศาสตร ไมเรยกวา อมนษย ไมเรยกวามนษย เขา เรยกวาอภมนษย ภาษาองกฤษใชคำาวา superman นกปรชญา เยอรมนชอนชเช เขาบอกวาในสงคมจะตองมคนทเปนอภมนษย ไมใชแบบซเปอรแมนแบบเอากางเกงในมาไวขางนอก

95คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ซเปอรแมนคอคนทผานการกลอมเกลามาทงในแงของ ศาสตรและศลป มความเปนนกปราชญในตว มความรอบร และคนเหลานคอคนทจะนำาพาสงคมตอไปได

คดวาสงคมไทยตองการอาจารยตอไปเรอยๆ จนครบ 7 รอบ 8 รอบ 9 รอบ

ศ. ดร.ยงยทธ กลาวขอบคณแขกทกทานทไดรวมอยในการคยกนฉนทมตร วทยเพอสงคม

96คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

97คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

บทท 4แนวทางวทยาศาสตรเพอสงคม

98คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

การคยกนครงนชใหเหนแนวทางหลายประการทจะสามารถ นำาวทยาศาสตรมาสรางสรรคสงคมได ซงแนวทาง

เหลานทงนกวทยาศาสตรและบคคลอนๆ ในสงคมตองรวมมอ กนทำาใหเกดขน โดยตองมการสอสารกนมากยงขน มลนธ บณฑตยสภาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย เปนองคกรหนงทจะชวยในการสอสารน และการสานตอให เปนการดำาเนนการเพอสงคมตอไป ประเดนสำาคญทควรม การดำาเนนการคอ

• ความจรง ความด และความงามในสงคม

• ความจรงo ใหวทยาศาสตรเปนเครองมอในการสรางนโยบาย

สงคม เชน การลดความเหลอมลำา สรางความเทาเทยม และสวสดการทเหมาะสม

o ใหวทยาศาสตรเปนเครองมอในการพสจนความจรง และการสบคนเรองราวตางๆ เชน อาชญากรรม อบตเหต

o สรางมาตรฐานทดของการเสนอเรองราวตางๆ ในสงคม (เชน ในสอทางสงคม อนเตอรเนต ฯลฯ) ใหยดมนในหลกการของความเปนจรง

• ความดo นำาวทยาศาสตรมาชวยสรางความดในสงคม เชน

สรางสงแวดลอม สขภาพ และลกษณะนสยทด

99คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

o ไมนำาวทยาศาสตรมาใชในการทำาลายลางกน ทงดาน อาวธ ดานไซเบอร และดานจตวทยา

o พจารณาความเสยงของวทยาศาสตร เพอไมใหกอสงทเลวรายในสงคม เชน ความเสยงจากหนยนต จากการปรบแตงยน

• ความงามo นำาวทยาศาสตรมาชวยสรางสรรคความงาม เชน

การบรณะงานศลป การอนรกษความหลากหลายของธรรมชาต

o จดระบบการศกษาและการสอสารใหคนรนใหมเหนความงามของธรรมชาตและสงสรางสรรคตางๆ โดยใชสอสมยใหมชวย

o นำ าวทยาศาสตรมาผสมผสานกบศลปะและวฒนธรรม เพอหลอหลอมจตใจคนรนใหม

• บทบาทของวทยาศาสตรในการสรางความรและศรทธา

o สรางทศนคตทเหมาะสมเกยวกบวทยาศาสตร เชน ความมเหตผล การยอมรบความผดพลาดของคำาอธบาย หรอการทำานาย และทศนคตวาวทยาศาสตรเปนเรอง ทนำามาใชในสงคมและชวตประจำาวนได ในการแกปญหา ตางๆ

o พจารณาความสำาคญของวทยาศาสตรในระบบความรและศรทธาของสงคม เชน ประเดนทวา วทยาศาสตรเปนจารตใหมทครอบงำามนษยแทนท

100คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

ศาสนาหรอไม วทยาศาสตรเสรมกนหรอขดกนกบความเชอทางศาสนาอยางไร หรอไม

o ชใหสงคมเหนประเดนตางๆ เปรยบเทยบกนระหวาง วทยาศาสตร ไสยศาสตร และความเชออนๆ และ เปรยบเทยบระบบความเชอและวทยาศาสตรของตะวนตกและตะวนออก

• วทยาศาสตรในฐานะทเปนพลงเสรมสรางสงคม

o นำาวทยาศาสตรมาใชในการสนองความตองการของสงคมในดานตางๆ ทงปจจยส และอนๆ

o นำาวทยาศาสตรมาใชในการพฒนาคน “จากครรภมารดาถงเชงตะกอน” ทงหาชวงวย คอ แรกเกด เดก วยรน วยทำางาน และวยชรา

o นำาวทยาศาสตรมาสรางความเปนธรรม และความยตธรรมในสงคม

• วทยาศาสตรกบการศกษา

o ใหวทยาศาสตรเปนสวนสำาคญในการศกษา โดยไมแยกออกจากสายศป เปนแบบไซโลเชนในปจจบน

o ใหวทยาศาสตรสรางจนตนาการและการเรยนรทจะเปนประโยชนในชวตจรง เชน ทำาใหสามารถแกปญหาทเกดขนประจำาวนได ทำาใหสามารถคดคนสงใหมๆ ได

101คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

o ใหวทยาศาสตรชวยในความสามารถปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงทงในสงคมและการงานได

• วทยาศาสตรกบสขภาพ

o นำาวทยาศาสตรมาใชในการดแลสขภาพ เชน ใน การสงเสรมใหประชาชนตระหนกถงความสำาคญของสารอาหาร เชน ไอโอดน เหลก สงกะส โฟเลต ในการดแลสขภาพของตนเอง

o นำ าวทยาศาสตรมา ใช ในการปรบปร งระบบสาธารณสข เชน การพฒนาและใชฐานขอมลขนาดใหญ การปองกนโรคระบาด และโรคอบตใหม ฯลฯ

o ใหสงคมพจารณาประเดนทางจรยธรรมทเกดขนจากความกาวหนาใหมทางวทยาศาสตรชวภาพ เชน การปรบแตงยนมนษย

• วทยาศาสตรกบการทำามาหากนและความเปนอย

o นำาวทยาศาสตรมาใชในการงานอาชพ เชน การเกษตร (พนธพช สตว ดน ปย นำา) อตสาหกรรมระดบ ครวเรอนและชมชน การทองเทยวในทองถน

o ใชวทยาศาสตรเปนปจจยสำาคญในการปรบปรงครวเรอน และความเปนอย เชน ในการซอมแซมปรบปรงทอยอาศย

o ใชวทยาศาสตรเปนปจจยสำาคญในการการดแลธรรมชาต และการปรบปรงและอนรกษสงแวดลอม

102คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม

• วทยาศาสตรกบการพฒนาทยงยน

o ใชวทยาศาสตรเปนปจจยสำาคญรวมกบปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และแนวทางทเหมาะสมอนๆ ในการดำาเนนสการพฒนาทยงยน ตามเปาหมาย 17 ประการของสหประชาชาต

103คยกนฉนมตร วทยเพอสงคม