นโยบายดานยา

โรงพยาบาลบงกาฬ

คณะกรรมการเภสชกรรมและการบาบด

คณะกรรมการระบบยา

ตลาคม 2562

คานา

ตามทกระทรวงสาธารณสข ไดมนโยบายความปลอดภยของผปวยระดบชาต พ.ศ.2550 – 2551 ตามค าสง กระทรวงสาธารณสขท 803/2550 ลงวนท 10 กนยายน พ.ศ. 2550 ดวยตระหนกถงปญหา และผลกระทบท เกดขนตอความปลอดภยของผปวย ซงนบวนจะเพมมากขนทกป สงผลตอรางกาย ชวต และทรพยสนของผปวย ท าใหสญเสยทรพยสน ชอเสยงของโรงพยาบาล ตลอดจนท าลายขวญและก าลงใจของเจาหนาท ผปฏบตงาน กระทรวงสาธารณสขรวมกบองคกรภาคเครอขายดานสขภาพ รวมกนท าบนทกขอตกลงรวมกนในการสงเสรม สนบสนนเพอความปลอดภยของผปวย และก าหนดนโยบายความปลอดภยของผปวยระดบชาต พ.ศ. 2550-2551 เพอใหเกดผลการด าเนนงานอยางเปนรปธรรม จงขอใหสถานบรการสขภาพทกหนวยงาน ด าเนนการตามนโยบายดานความปลอดภยทางยา (Medication Safety) ซงประกอบดวย

1. การลดความคลาดเคลอนทางยา 2. การปองกนความเสยงทจะเกดขนจากการใชยา 3. การลดอาการไมพงประสงคทรนแรง / การแพยาซ า 4. การพฒนาระบบการรวบรวมและจดการความร กรณเหตการณไมพงประสงคทางยา โรงพยาบาลบงกาฬ จงก าหนดใหนโยบายดงกลาวขางตน เปนนโยบายความปลอดภยดานยาของ

โรงพยาบาลบงกาฬ ตงแตวนท 15 มกราคม 2551 เปนตนมา และในป 2553 ส านกงานหลกประกนสขภาพ "แหงชาตไดก าหนดใหการตดตามรายงานเหตการณไมพงประสงคจากการใชยาเปนเกณฑประเมนระบบการเฝา ระวงความปลอดภยดานยาดงนนโรงพยาบาลบงกาฬจงมนโยบายในการสนบสนนใหมการด าเนนงานเฝาระวง ความปลอดภยดานยาโดยการตดตามและรายงานเหตการณไมพงประสงคจากการใชยาและผลตภณฑสขภาพ โดยมอบใหคณะกรรมการระบบยาและกลมงานเภสชกรรม ด าเนนตามเกณฑตงแตวนท 15 กมภาพนธ 2553 เปนตนไป

คณะกรรมการเภสชกรรมและการบาบด

คณะกรรมการระบบยา

ตลาคม 2562

สารบญ

เรอง หนา

นโยบายการบรหารเวชภณฑยา 1 1. ระบบบรหารจดการยา 1 2. การคดเลอกและการก าหนดความตองการใชยา 1 3. การจดซอ/จดหา 2 4. การตรวจรบ 2 5. การควบคม/เกบรกษา 2 6. การเบกจาย 3 7. การใชยา 3 8. ระบบตรวจสอบและรายงาน 4

นโยบายความปลอดภยดานยา 5 1. การเฝาระวงความคลาดเคลอนทางยา, ยาชอพองมองคลาย 5 2. การเฝาระวงยาทมความเสยงสง 7 3. การเฝาระวงและตดตามอาการไมพงประสงคจากการใชยา, ระบบปองกนการแพยาซ า 13 4. การเฝาระวงการเกดอนตรกรยาระหวางยา 15 5. การประเมนการใชยา,การใชยาอยางสมเหตผล 25 6. การทบทวนการใชยาเดมของผปวย 30 7. การควบคมยาเสพตดใหโทษและวตถออกฤทธ 37

นโยบายการบรหารเวชภณฑยา

โรงพยาบาลบงกาฬ โดยคณะกรรมการเภสชกรรมและการบ าบด (PTC) มหนาทหลก ในการก าหนดนโยบายดานยาและเวชภณฑ ควบคมก ากบใหมด าเนนการตามระเบยบ มาตรการแนวทางตางๆ ตามทกระทรวงสาธารณสขก าหนด เชน ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการพสด พ.ศ. 2535 และทแกไข เพมเตม มาตรการปฏรประบบบรหารเวชภณฑ (Good Health at Low Cost) และมาตรการพฒนา ประสทธภาพการบรหารเวชภณฑของกระทรวงสาธารณสข ป 2542 มาตรการในการด าเนนการและก ากบ ดแลในการบรหารจดการดานยาของโรงพยาบาล (ท สธ ๐๒๒๘.๐๗.๒/ว ๔๒๑๔ ลงวนท 20 เมษายน 2555) มาตรการควบคมการเบกจายยา (ท สธ.๐๒๒๘.๐๗.๑.๓/ว๒๐๕ลงวนท 10 พฤษภาคม 2554) เปนตน ทงนตอง ค านงถงความปลอดภยในการใชยาในโรงพยาบาลดวย โรงพยาบาลบงกาฬไดก าหนดนโยบายการบรหารยา ในประเดนทส าคญ ดงตอไปน

1. ระบบบรหารจดการยา

1.1 คณะกรรมการเภสชกรรมและการบ าบด (PTC) มหนาทในการก าหนดนโยบายดานยา ควบคมก ากบใหมด าเนนการตามระเบยบ มาตรการ แนวทางตางๆตามทกระทรวงสาธารณสขก าหนด มหนาทในการประเมนและรวมแกไขปญหาโดยใหมการประชมประจ าทก 2 - 3 เดอน 2. การคดเลอกและการกาหนดความตองการใชยา

2.1 มการทบทวน/จดท าบญชรายการยา ของโรงพยาบาลบงกาฬใหเปนปจจบนทกป 2.2 การก าหนดเกณฑการคดเลอกรายการยา เขา-ออกจากบญชโรงพยาบาล 2.2.1 ควบคมอตราการเพมของรายการยาในบญชรายการยาของโรงพยาบาลใหอยในเกณฑทก าหนด

คอ จ านวนรายการยาในบญชของโรงพยาบาลทวไปไมเกน 550 รายการ โดยใชมาตรการ จ ากดจ านวนรายการยาทมชอสามญ (Generic Name) เดยวกนหรอมฤทธใกลเคยงหรอคลายคลงกน - ยาทมชอสามญเดยวกนใหคดเลอกไวใชไมเกน 1 รายการ –ยาท อย ในกล ม เด ยวกนและออกฤทธ ใกล เค ยงหรอคล ายคล งกน ใหค ด เล อกไว ใช ไม เกนรายการ - การเสนอเขาบญช รายการตองตดออกดรายการ ยกเวนกลมใหม

2.2.2 พจารณาการใชยาในบญชยาหลกแหงชาต สดสวนรายการยาในบญชยาหลกแหงชาตไมนอยกวารอยละ 80

1

2.2.3 มการประเมนขอมลการใชยาตาม Evidence Based Medicine และขอมลความเสยงดานยาหรอความคลาดเคลอนดานยามาประกอบในการพจารณา กอนน าเขาบญชยา

2.2.4 มการจดท าขอมล Drug Monograph เพอประกอบการพจารณาคดเลอกยา 2.2.5 การเสนอยาและเวชภณฑเขาบญชรายการใหเสนอไมเกน 1 ครงตอป ยกเวนกรณจ าเปนใหขอ

อนมตผอ านวยการเปนกรณไป 2.2.6 มการน าขอมลความคลาดเคลอนทางยามาพจารณาในการเสนอยาเขา-ออกบญช

2.3 ใหจดท าแผนจดซอยาและเวชภณฑประจ าป คณะกรรมการเภสชกรรมและการบ าบดพจารณาอนมต 3. การจดซอ/จดหา

3.1 จดซอตามแผนการจดซอยาประจ าป และหากไมสามารถด าเนนการตามแผนจดซอท ก าหนดได ใหเสนอขออนมตปรบแผนการจดซอยาตอผอ านวยการโรงพยาบาล

3.2 ยาทมการใชมากใหด าเนนการจดซอรวมระดบจงหวดหรอระดบเขต 3.3 ใหเสนอขออนมตจดซอกอนด าเนนการสงซอ (ตามระเบยบพสดฯ ขอ 27) 3.4 วธการจดซอใหด าเนนการตามทก าหนดในระเบยบพสดฯ และไมแบงซอแบงจาง " 3.5 ไมก าหนดคณลกษณะเฉพาะ ทเออตอบรษทใดบรษทหนง หรอผลตภณฑใดผลตภณฑหนง

4. การตรวจรบ

4.1 กรรมการตรวจรบยาตองตรวจรบใหถกตองตามระเบยบฯพสด และใหมหลกฐานการสง มอบยาใหคลงเวชภณฑทเปนลายลกษณอกษร

4.2 รายการทไมมใบสงซอหรอค าสงซอ ใหแจงบรษทและสงคนทนท โดยมการลงบญชไวและมการลง นามชอผแทนบรษททมารบสนคาคนทกครง 5. การควบคม/เกบรกษา

5.1 ประตคลงเวชภณฑยาหรอประตหองจายยา ควรใสกญแจอยางนอย 2 ชด และใหมผจดเกบกญแจแยกจากกนคนละดอก ไมเปดประตคลงยาไวตลอดเวลา

5.2 มการจดท าทะเบยนควบคมยา อาจท าไว 2 ชดโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร เกบทคอมพวเตอรงานคลงยาและเกบไวทฐานขอมลกลางรพ. โดยสามารถตรวจสอบซงกนและกนได

5.3 ใหมการส ารองยาในคลงไมเกน 6 เดอน 5.4 ใหมระบบ เฝาระวงวนหมดอาย และการเสอมสภาพของยา

2

5.5 จดใหมระบบการรกษาความปลอดภยของหองจายยา และคลงเวชภณฑยา โดยอาจตดตงระบบ CCTV ในจดทส าคญสามารถดยอนหลงไดเมอเกดปญหา และมระบบ Smoke Alarm ในคลงเวชภณฑยา

5.6 จดระบบการควบคมทเขมงวดในยาทอาจน าไปใชในทางทผดตามแนวทางทก าหนด เชนยาเสพตดให โทษ วตถออกฤทธตอจตและประสาทหรอยาอนทอาจถกน าไปใชในทางทผด 6. การเบกจาย

6.1 ก าหนดผรบผดชอบการเบก-จาย หนวยเบก แบบฟอรมการขอเบก และเวลาการเบกทชดเจน 6.2 จดระบบการตรวจสอบซงกนและกนในการเบกจายยาและเวชภณฑโดยใหเจาหนาททรบผดชอบเปน

คนละคนกน ในเรอง การรบใบเบก/จดยาตามใบเบก และการจายของ/ลงบญชรบจาย หรอระบบท สามารถตรวจสอบการเบกการจายยาและเวชภณฑไดระบบอน กรณมบคลากรนอย 7. การใชยา

7.1 สนบสนนการใชชอสามญทางยา 7.2 ใหมระบบการก ากบ ประเมนและตรวจสอบการใชยา (Drug Use Evaluation) ในบญชยาหลก

แหงชาต กลมยาบญช ง และยานอกบญชยาหลกแหงชาต โดยก าหนดเงอนไขและเกณฑการสงใชยานอกบญช ยาหลกแหงชาต โดยเฉพาะยาในกลม Statins , Angiotensin II receptor antagonist , Proton pump inhibitors , Cox-2 Selective inhibitors และมระบบการก ากบประเมนการใชยาในกลม ดงกลาว ใชแนวทางตามทกระทรวงสาธารณสขก าหนด ทงนจะตองมการจดเกบขอมลการใชยาแตละ รายการเพอการตรวจสอบและใหกลมงานเภสชกรรมรายงานปรมาณการใชยา รวมทงผลการประเมน และตรวจสอบการใชแตละรายการตอคณะกรรมการเภสชกรรมและการบ าบดอยางตอเนอง

7.3 ควบคมการสงใชยาทมราคาแพงหรอยาทมความเสยงตอการเกดพษหรออาการไมพงประสงคท รนแรง หรอยาทตองสงใชโดยผเชยวชาญเทานน โดยก าหนดรายการ ผสงยา และการใชทชดเจน

7.4 ควบคมการสงใชยาส าหรบคนไขเฉพาะราย 7.4.1 ยาเฉพาะราย หมายถง รายการยาทแพทยผรกษามความเหนวาผปวยเฉพาะรายนนตองไดรบ

การรกษา ดวยยาทไมไดบรรจอยในบญชยาประจ าปของโรงพยาบาลและจ าเปนจะตองจดหาใหไวบรการเปนกรณพเศษ

7.4.2 การสงใชยาเฉพาะราย ใหแพทยผท าการตรวจรกษาผปวยจดท าบนทกเสนอขอใชยาถงผอ านวยการ โรงพยาบาล โดยใหแจงขอมลผปวย ประวตการรกษา รายการยาและรายละเอยดการสงใชพรอมเหตผลความ จ าเปนทตองใชเปนกรณพเศษ เพอประกอบการพจารณา เมอผอ านวยการอนมตจงจะสามารถสงยาใหผปวย ได และการสงใชยาจะสามารถสงใหไดเฉพาะผปวยเฉพาะรายทไดรบอนมตเทานน

3

7.5 ควบคมการสงใชยานอกบญชยาหลกแหงชาตใหเปนไปตามระเบยบทก าหนด 7.6 หามมการเบกหรอสงจายยาใหตวเอง

7.7 หามมการสงจายหรอซอยาของโรงพยาบาลเพอใชในคลนก รานขายยา หรอสถานพยาบาล สวนตว 7.8 พยาบาลหรอเจาหนาทประจ าคลนกตางๆสามารถสงจายยาตามสทธทคลนกดแลทไดรบอนญาตจากแพทยประจ าคลนก และไมสามารถสงจายยานอกเหนอสทธในการดแลรกษา

8. ระบบตรวจสอบและรายงาน

8.1 จดใหมระบบการตรวจสอบภายใน คลงเวชภณฑ และหองจายยา โดยใหมการตรวจสอบการรบ-จาย ทะเบยนควบคม และนบจ านวนทเหลอจรงเปนระยะ ๆ โดยสมเลอกตรวจเปนบางรายการ เฉพาะทม ราคาแพงหรอรายการทมการเบกจาย มากหรอรายการทอาจถกน าไปใชในทางทผด และเสนอผลการ ตรวจสอบตอผบงคบบญชา

8.2 จดใหมรายงานสรปการรบจายยาและเวชภณฑ รายเดอน/ป เสนอผบงคบบญชาตามล าดบขน และ รายงานการจดซอยาและเวชภณฑประจ าเดอนใหศนยขอมลขาวสารดานเวชภณฑ กระทรวง สาธารณสข)

8.3 รายงานการตรวจสอบพสดประจ าปและขออนมตจ าหนายรายการทหมดอายหรอเสอมสภาพ

4

นโยบายความปลอดภยดานยา

1. การเฝาระวงความคลาดเคลอนทางยา (Medication error: ME)

เพอใหผปวยปลอดภยจากการใชยา โดยมระบบการเฝาระวงความคลาดเคลอนทางยา ทมประสทธภาพ สรางความปลอดภยในทกขนตอน คณะกรรมการระบบยาจงก าหนดนโยบาย ดงน

1.1 ใหมการบนทก เกบขอมล ความเคลอนทางยาทเกดขนในกระบวนการทงผปวยนอกและผปวยใน ดงน - การสงยา (Prescribing error) - การคดลอกค าสงใชยา (Transcribing error or Translation error) - การจดเตรยมยา (Pre-dispensing error) - การจายยา (Dispensing error) - การใหยา (Administration error) ทงผปวยนอกและผปวยใน

1.2 ใหมการรายงานเหตการณความคลาดเคลอนทางยาผานระบบความเสยงของโรงพยาบาล โดยแยกชนดและระดบความรนแรง A ถง

1.3 ใหมการทบทวนเหตการณความคลาดเคลอนทางยาอยางสม าเสมอ โดยเฉพาะเหตการณความคลาด เคลอนทมผลเสยตอผปวยใหทบทวนทกครง และเรวทสดโดยมการสรปสาเหต และแนวทางการปรบปรง แกไขเพอพฒนา

1.4 มการก าหนดตวชวดและคาเปาหมายของการลดความคลาดเคลอนทางยาอยางชดเจน 1.5 มการสรปผลลพธทแสดงใหเหนการเปลยนแปลงของการเกดความคลาดเคลอนทางยา วธการ

ปรบปรงแกไขเพอลดความคลาดเคลอนทางยา รายงานใหผเกยวของทราบ 1.6 สรางความมนใจวามการคนหาและจดการความเสยงเกยวกบยาทมชอพอง มองคลาย (LASA) 1.7 มกระบวนการเปรยบเทยบและปรบเปลยนทางยา (Medication reconciliation) โดยทบทวน

เปรยบเทยบรายการยาของผปวยทใชอยปจจบนทงทน ามาหรอไมน ามากบยาทแพทยสงใหม เพอลดความคลาดเคลอนทางยาทอาจท าใหเกดการใชยาซ าซอนการขาดยา หรอเกดอนตรกรยาในระยะเรมตน ใหมการด าเนนการในกลมผปวยโรคเรอรง ทงผปวยนอกและผปวยใน ผปวยในมการด าเนนการทง ๓ ขนตอน คอ - การเปรยบเทยบและปรบเปลยนทางยาขณะรบผปวยใหม (Admission medication reconciliation) - การเปรยบเทยบและปรบเปลยนทางยาขณะรบผปวยใหม (Transfer medication reconciliation) - การเปรยบเทยบและปรบเปลยนทางยาขณะรบผปวยใหม (Discharge medication reconciliation)

5

1.8 สงเสรมใหใชชอสามญทางยาแทนชอการคา 1.9 ไมใหมการบนทกขอมลและการสงใชยาในลกษณะค าสง “ยาเดม” หรอ RM 1.10 ไมใชชอยอของยาในการบนทกขอมล การใชสงยา หรอจดท าฉลาก ยกเวนเปนชอทใชแบบสากล กาหนดรายการยาคายอทหามใชสาหรบยาทวไป

รายการยา ตวยอ สญลกษณ

ชอยาทไมควรยอ ปญหาทอาจพบ คาแนะนาในการสงใช

Amitryptyline A10, A25, T10, T25 อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยนเปน Amitryptyline 10 mg, 25 mg

Isonizid I 100 อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Isonizid หรอ INH 100 mg

Rifampicin R 300, 450 อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Rifampicin 300, 450หรอ Rifam 300 mg, 450 mg

Pyrazinamide P 500 อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Pyrazinamide หรอ PZA 500 mg

Ethambutol E 400 อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Ethambutol 400, 500 หรอ ETB 400, 500 mg

Carbamazepine CBZ ใหเขยน Carbamazepine (400)

Deferiprone L1 อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Deferiprone หรอ GPO- L1

Timolol 0.5 %

eye drop T.5 อาจเกดความคลาดเคลอน

ใหเขยน Timolol 0.5 % eye drop หรอ

Timolol 0.5 % ED

Dipotassium

Chlorazepate T5 อาจเกดความคลาดเคลอน

ใหเขยน Dipotassium Chlorazepate หรอ Chlorazepate

หรอ Tranxene

Diazepam V2, 5 อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Diazepam 2 mg, 5 mg หรอ D2, D5

Analgesic balm NB อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Analgesic balm หรอ balm

Diclofenac DCF อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Diclofenac, Fenac

Dextromethorphan DXT อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Dextro หรอ Dextromethorphan

Ranitidine RND อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Ranitidine (150)

Enalapril E5, E20 อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Enalapril 5 mg, 20 mg หรอ Ena 5 mg, 20 mg

Morphine sulfate MSO4, MOSO4 อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Morphine sulfate, MO, MST, Kapanol

Mefenamic acid Met อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Mefenamic acid หรอ Ponstan (500)

Vitamin D2 D2 อาจเกดความคลาดเคลอน ใหเขยน Calciferol, Vitamin D2, Vit D2 (20,000 iu)

6

กาหนดตวยอทอนญาตใหใชในการสงยาได

ตวยอชอยา ความหมาย/หมายเหต

น าเกลอตางๆ เชน NSS, NSS/2, D5W, D10W, D5S, D10S, D5S/2, LRS,

D5S/3, D5S/4

5% dextrose in NSS ไมแนะน าใหเขยน D5N

เนองจาก คลายกบ D5W อาจอานผดพลาดได

วตามนตางๆ เชน Vit A, Vit B1, Vit B2, Vit B6, Vit Bco, Vit C, Vit D2,

Vit E, Vit K, Vit B1-6-12, MTV

ชอการคาของยา เชน FBC, OMVI, MST

วคซนตางๆ เชน DPT, JE, MMR, OPV, TT, TAT เปนตน

Antiretroviral drugs เชน AZT, ddI, d4T, 3TC, EFV, NVP

2. การเฝาระวงยาทมความเสยงสง (High alert drug: HAD) ยาทมความเสยงสง (High Alert Drug ) หมายถง ยาทกอใหเกดอนตรายรนแรงแกผปวยซงอาจถงแก

ชวตได และเปนยาทเสยงตอการเกดความผดพลาดในกระบวนการรกษา จงควรมขอตกลงรวมกนเกยวกบขนตอนในการสงใชยา การจายยา และการบรหารยา และจ าเปนตองเฝาระวงการใชยาเปนพเศษ เพอลดโอกาสทจะเกดความผดพลาดและอนตรายทอาจเกดจากการใชยานนได

เกณฑในการพจารณาเลอกยาทมความเสยงสง 1. เปนยาทมโอกาสสงทจะเกดอนตรายแกผปวย เพราะมผลขางเคยงรายแรงตออวยวะส าคญ หากมการ

บรหารยาทผดพลาด 2. เปนยาทมอบตการณการรายงานความคลาดเคลอนทางยาทท าใหเกดเหตการณไมพงประสงค

Adverse drug event (ADE) ทรนแรงในโรงพยาบาลบงกาฬ 3. เปนยาทมดชนการรกษาแคบ ( Narrow Therapeutic Index ) วตถประสงค 1. เพอปองกนและลดอบตการณความคลาดเคลอนทางยา (Medication errors) ทเกดจากยาความเสยง

สง High Alert Drug 2. เพอใหบคลากรทางการแพทยทเกยวของในการใชยาความเสยงสงสามารถปฏบตตามแนวทางในการใช

ยาความเสยงสงไดอยางเหมาะสม คณะกรรมการระบบยาในโรงพยาบาลบงกาฬไดมขอตกลง และก าหนดยาความเสยงสงภายใน

โรงพยาบาล จ านวน 20 รายการ ดงน

7

รายการยา High Alert Drug โรงพยาบาลบงกาฬ ปงบประมาณ 2563 1. Alteplase 50 mg injection สามารถเขยน rt-PA ได*** 2. Digoxin 0.25 mg/ml injection 3. Digoxin 0.25 mg tablets 4. Digoxin 0.05 mg/ml Elixir 5. Dipotassium Phosphate 20 mEq/20 ml injection สามารถเขยน K2PO4ได*** 6. DoButamine 50 mg/1 ml, 5 ml injection 7. DoPamine HCL 25 mg/1 ml, 10 ml injection 8. Enoxaparin Sodium 40 mg/0.4 ml injection 9. Enoxaparin Sodium 60 mg/0.6 ml injection 10. Epinephrine 1 mg/1 ml injection สามารถเขยน Adrenaline ได*** 11. 50 % Magnesium sulfate 1 ml injection สามารถเขยน 50% MgSO4 ได*** 12. Norepinephrine 4 mg/4 ml injection สามารถเขยน Noradrenaline, Levophedได*** 13. Phenytoin 250 mg/5 ml injection สามารถเขยน Dilantin ได*** 14. Potassium chloride 20 mEq /10 ml injection สามารถเขยน KCL ได*** 15. 3% Sodium chloride 500 ml injection สามารถเขยน 3% NaCl ได*** 16. Streptokinase 1500000 unit injection สามารถเขยน SK ได*** 17. Warfarin 2 mg tablets 18. Warfarin 3 mg tablets 19. Warfarin 5 mg tablets 20. Methotrexate 2.5 mg tablets

แนวทางปฏบตทวไปเกยวกบยาทมความเสยงสงสาหรบบคลากร

1. แนวทางปฏบตสาหรบแพทย 1.1 การสงใชยา - ระบรายละเอยดใหครบถวนทง ชอยา, รปแบบยา, ความแรงของยาและปรมาณยา - สงใชยาดวยชอสามญทางยา หรอชอการคาทเปนค าเตมไมใชชอยอ ยกเวนรายการยาทมการก าหนดเปน

ค ายอมาตรฐาน โดยใหระบความแรงของยาทตองการ ชนดรปแบบยาเตรยม การบรหารยา ดวยลายมอทอานงายชดเจน พรอมทงเขยนชอแพทยผสงใชก ากบ

8

เขยนชอเตมเทานน

เขยนชอเตมเทานน

สามารถเขยน Clexane ได***

เขยนชอเตมเทานน

- การเขยนขนาดยา หรอความแรงของยาใหใชหนวยระบบเมตรก เชน มลลกรม (mg) ไมโครกรม (mcg) กรณยาทมหนวยเฉพาะ เชน Insulin นยมใชหนวยเปน Unit กใหระบเปน Unit หรอ ยนต ซงเปนค าเตม ไมใชตวยอ U (อาจท าใหมองคลาย O) หรอ IU (อาจท าใหมองคลาย IV)

- การเขยนตวเลข ขนาดยาทตองการใช หากขนาดยาทใชอยในรปทศนยมมคาไมเตมหนงใหใสเลข 0 ตามดวยจด และตามดวยตวเลขทตองการ เชน ตองการใชยา ศนยจดสองมลลกรม ใหเขยน 0.2 mg เปนตน และหากกรณท ขนาดยาทใชเปนเลขจ านวนเตมตองเขยน เปนเลขเตมจ านวนไมตองใสจดทศนยม เชน 2 mg ไมใช 2.0 mg

1.2 การสงใชยาทางโทรศพท - ตองมการทวนซ ากบผรบค าสงใหถกตองทงชอยา, ชอผปวย, รปแบบยา, ความแรงยาและปรมาณยา 1.3 การตดตามอาการไมพงประสงคจากการใชยา - แพทยตองวนจฉยเมอเกดอาการไมพงประสงคจากการใชยาความเสยงสงและใหการรกษาอาการ

ดงกลาวอยางเหมาะสม

2. แนวทางปฏบตสาหรบเภสชกร 2.1 เภสชกรจดท าขอมลยาทมความเสยงสงเพอเปนแนวทางในการปฏบตทเปนมาตรฐานในโรงพยาบาล - โดยครอบคลมรายละเอยดในเรอง ชอสามญทางยา , รปแบบและความแรงของยาในโรงพยาบาล ,

ประเภทกลมยา, ขอบงใช, กลไกการออกฤทธ, ขนาดยา, อาการไมพงประสงค, ขอควรระวงและขอหามใช, การใชยาในหญงตงครรภและการตดตามการใชยา Monitoring, การปฏบตเมอเกดพษจากยา

2.2 เภสชกรระมดระวงเปนอยางมากในการตรวจสอบยาทมความเสยงสง ตรวจสอบยาและฉลากยาอยางละเอยดกอนสงมอบยาทกครง

- โดยครอบคลมในเรอง ชอผปวย, ชนดของยา, ขนาดยา, การบรหารยาและอนตรกรยาระหวางยา 2.3 จดใหมการตรวจสอบการส ารองยาทมความเสยงสงทมไวบนหอผปวยอยางเปนพเศษประจ า 2.4 จดอบรมเจาหนาททเกยวของ พรอมทงมการทดสอบความรของเจาหนาทและพยาบาลทท าการ

บรหารยาเปนประจ า

3. แนวทางปฏบตสาหรบผชวยเภสชกร/เจาหนาทหองจายยา 3.1 จดยาตามหลก Tripple check ดวยความระมดระวง พรอมกบตดปายสตกเกอรยา High Alert บน

ซองยาหรอ ampule ยานนทกครงทมการจดยา High Alert

9

3.2 จดท าสญลกษณ ค าเตอนตางๆทเกยวของกบยาทมความเสยงสง เพอใหเกดความระมดระวงในการจดเตรยมยา และการจดเกบยา

4. แนวทางปฏบตสาหรบพยาบาล

4.1 การตรวจสอบยา - ใหพยาบาลมการตรวจสอบใหตรงตาม order ของแพทยใหละเอยดกอนการบรหารยาดวยความ

ละเอยดรอบคอบทงชอยา, ชอผปวย, รปแบบยา, ความแรงยา, จ านวนยา มระบบการตรวจสอบอสระซ า (double independent check) (พยาบาลผตรวจสอบหรอเตรยมยา/บรหารยา ใหเปนคนละคนกน)

4.2 การตดตามการใชยา - พยาบาลมการเฝาระวง ตดตาม และประเมนการเกดอาการไมพงประสงคจากการใชยาทมความเสยงสง

ตามคมอการใชยา High Alert หากสงเกตพบเหตการณไมพงประสงคจากการใชยา ใหรายงานแพทยและเภสชกรทราบทนท

4.3 การเกบรกษายาทมความเสยงสง - จดเกบตามค าแนะน าททางหองจายยาไดใหขอมลมา หากเปนยาทไมมขอมลเฉพาะในการเกบรกษายา

ใหเกบแยกออกจากยาทมภาชนะบรรจทคลายคลงกน เพอปองกนความผดพลาดในการหยบใชยา 4.4 การส ารองยาทมความเสยงสงบนหอผปวย - ไมมการเกบส ารองยา HAD ไวทหอผปวย - หามเกบส ารองยา 3% Sodium Chloride, 50% magnesium sulfate และ Potassium Chloride ไวทหอผปวย - ส าหรบยาทมการสงใชควรมการเกบแยกใหเหนเดนชดตางจากยาทวไป หากไมมการใชยาตอควรท าการคนหองจายยาโดยเรวทสด 4.5 การคดลอกค าสงแพทยลงในใบสงยา - ใหคดลอกค าสงอยางครบถวนทงชอยา, ขนาดยาและวธการใหยา โดยหลกเลยงการใชค ายอทไมเปนสากล ทบทวนค าสงใชยาใหเขาใจทงชอยา, ขนาดยาและวธการใหยา หากไมชดเจนควรตดตอแพทยผท าการสงโดยตรงเพอใหไดขอมลทถกตอง กอนลอกค าสงลงในใบสงยา

10

แนวทางปฏบตเกยวกบยาความเสยงสงในโรงพยาบาลบงกาฬ สาหรบผปวยใน

11

แนวทางปฏบตเกยวกบยาความเสยงสงในโรงพยาบาลบงกาฬ สาหรบผปวยนอก

12

๓. การเฝาระวงและตดตามอาการไมพงประสงคจากการใชยา (Adverse Drug Reaction: ADR) อาการไมพงประสงคจากยา (Adverse Drug Reaction : ADR) หมายถง ปฏกรยาทเกดขนโดยไมได

ตงใจ และเปนอนตรายตอรางกายมนษย เกดขนเมอใชยาในขนาดปกต เพอปองกน วนจฉย บ าบดรกษาโรค หรอเปลยนแปลงแกไขการท างานของรางกาย โดยไมรวมปฏกรยาทเกดจากการใชยาในทางทผด วตถประสงค 1. เพอใหผปวยปลอดภยจากอาการอนไมพงประสงคจากการใชยาทรนแรง

2. เพอปองกนการแพยาซ า

แนวทางปฏบตในการปองกนการแพยาซาสาหรบผปวยนอก 1. แพทย 1.1 กรณผปวยมาดวยอาการแพยา

- แพทยวนจฉยอาการแพยาและสงพบเภสชกรพรอม OPD card เพอประเมนอาการแพยาและออกบตรแพยา

- หลกเลยงการสงจายยาทผปวยมประวตแพยาหรอยาในกลมเดยวกน 1.2 กรณผปวยมประวตแพยา

- ตรวจสอบการแพยาของผปวยจาก OPD card และใบสงยากอนสงใชยา - หลกเลยงการสงจายยาทผปวยมประวตแพยาหรอยาในกลมเดยวกน

2. พยาบาล - ซกประวตการแพยาของผปวยทกราย - หากพบประวตแพยา ใหประทบตรา “ แพยา ” พรอมทงระบชอยา และอาการทแพลงในใบสงยา - หากไมพบประวตแพยา ใหประทบตรา “ ปฏเสธแพยา ” ลงใน OPD card หนาปจจบน - กรณผปวยไมมบตรแพยา สงสยหรอไมแนใจประวตแพยา สงผปวยพรอม OPD card และใบสงยา พบ

เภสชกรภายหลงจากทผปวยพบแพทยแลว 3. เภสชกร

- ซกประวตและประเมนอาการแพยา - หากพบผปวยมอาการแพยา ตองประเมนอาการแพยา รายงาน ADR Report ออกบตรแพยา ตด

สตกเกอรแพยาและอาการแพยา ลงใน OPD card แผนหนาแรก พรอมใหค าแนะน าผปวยเกยวกบอาการแพยาและยาทแพ และลงขอมลในระบบ HosXP.ของโรงพยาบาล

- กอนจายยา ควรตรวจสอบประวตแพยากบยาทแพทยสงจายทกครง

13

แนวทางปฏบตในการปองกนการแพยาซาสาหรบผปวยใน 1. แพทย 1.1 กรณพบผปวยแพยา

- แพทยวนจฉยอาการแพยาและแจงเภสชกรเพอซกประวตและออกบตรแพยา - ตรวจสอบประวตแพยากอนสงจายยาทกครง - หลกเลยงการสงจายยาทผปวยมประวตแพยาหรอยาในกลมเดยวกน

1.2 กรณผปวยมประวตแพยา - ตรวจสอบการแพยาของผปวยจาก OPD card และหนา Chart กอนสงจายยา - หลกเลยงการสงจายยาทผปวยมประวตแพยาหรอยาในกลมเดยวกน

2. พยาบาล - กรณผปวย Admit แลวมประวตแพยา ประทบตรา “ แพยา ” พรอมทงระบชอยา และอาการทแพลง

ใน Doctor order sheet แผนแรก - พยาบาลทหอผปวยซกประวตการแพยาของผปวยท Admit ทกราย - กรณสงสยหรอไมแนใจประวตแพยาหรอเปนการแพยาครงแรก แจงเภสชกรเพอซกประวตและออกบตร

แพยา

3. เภสชกร - เมอมผปวยแพยา ตองประเมนอาการแพยา รายงาน ADR Report ออกบตรแพยา

ตดสตกเกอรแพยาและอาการแพยา ลงใน OPD card แผนหนาแรก พรอมใหค าแนะน าผปวยเกยวกบอาการแพยาและยาทแพ และลงขอมลในระบบ HosXP.ของโรงพยาบาล

- กอนจายยา ควรตรวจสอบประวตแพยากบยาทแพทยสงจายทกครง

14

4. การเฝาระวงการเกดอนตรกรยาระหวางยา อนตรกรยาระหวางยา (Drug interaction) หมายถง ปรากฏการณทเกดขนเนองจากการใชยาตงแต 2

ชนดขนไป และมปฏกรยาระหวางกนท าใหมประสทธภาพหรอพษของยาชนดหนงหรอหลายชนดเปลยนแปลงไป Onset หมายถง ระยะเวลาทเรมปรากฏผลทางคลนก แบงเปน 2 ระดบดงตอไปนคอ - Rapid คอปฏกรยาเกดขนภายใน 24 ชวโมง - Delayed คอปฏกรยาเกดขนใชเวลานานเปนวนหรอสปดาห การประเมนความรนแรงของปฏกรยาระหวางยา (assessment of severity of drug interaction)

แบงเปน 3 ระดบดงน 1) Major หมายถง ผลทเกดขนกอใหเกดอนตรายถงชวตหรอเกดความเสยหายอยางถาวร 2) Moderate หมายถง ผลทเกดขนท าใหผปวยมอาการเลวลง ตองการการรกษาเพมขน/อยใน

โรงพยาบาลนานขน 3) Minor หมายถง ผลทเกดขนนอย ไมจ าเปนตองใหการรกษา หลกฐานหรอเอกสาร ( Documentation) หมายถงหลกฐานหรอเอกสารในการรวบรวมขอมลการ

เกดปฏกรยาระหวางยา แตไมไดบอกถงอบตการณ ความถ และความรนแรงของปฏกรยาระหวางยา แบงออกเปน 5 ระดบ ดงน

ตาราง 1 ระดบของหลกฐานหรอเอกสารในการรวบรวมขอมลปฏกรยาระหวางยา Established ผลทางคลนกไดรบการยนยนจากการศกษาทางคลนก ทมควบคมอยางด Probable มความเปนไปไดสงทจะ เกดการเปลยนแปลงผลทางคลนก แตไมไดรบการยนยน ถงผลในมนษย Suspected มโอกาสเกดการเปลยนแปลงผลทางคลนกจากอนตรกรยา แตยงตองการขอมลเพมเตม Possible อาจจะเกดการเปลยนแปลงผลทางคลนก แตหลกฐานยงมจ ากดมากๆ Unlikely ปราศจากหลกฐานทนาเชอถอทสนบสนนการเกดการเปลยนแปลงผลทางคลนกจาก อนตรกรยา

ตาราง 2 ระดบนยส าคญทางคลนกของปฏกรยาระหวางยา

ระดบนยส าคญ Severity Documentation 1 Major Suspected or Probable or

Established 2 Moderate 3 Minor 4 Major/Moderate Possible

5 Minor Possible Any Unlikely

15

1. กรณผปวยนอก * เมอแพทยผสงใชยาสงยาผานระบบ Hos.XP. เมอมการสงยาทเกด DI รวมกนในใบสงยาเดยวกนจะม

Pop Alert แจงเตอนแพทยผสงใชในเรอง Onset,Severity,Mechanism ของยาค DI เปนขอมลใหแพทยรบทราบ

แพทยตองกดยนยนรบทราบทกครง * เมอเจาหนาทหองจายยาพมพสตกเกอรยาในระบบ Hos.XP.เมอมการสงใชยาทเกด DI รวมกนในใบสง

ยาเดยวกน จะมสตกเกอรแสดงการเกด DI พมพออกมาหลงสตกเกอรยา และเภสชกรจะมใบปรกษาขอใหแพทยทบทวนการสงใชยาเฉพาะกรณทเปน Fatal drug interaction (กรณท 1)

* กรณทเปนยาทม drug interaction แตไมใชกลมFatal drug interaction (กรณท 2) หองจายยาจะไมสงใบปรกษาแพทย จะถอวาแพทยทราบขอมลและมความระมดระวงในการใชอยแลว ซงหากจ าเปนตองรวมกน แพทยผสงยาจะตอง monitor ผปวยอยางใกลชด

2. กรณผปวยใน

* เจาหนาทหองจายยา พมพรายการยาทแพทยสงใชเมอมการสงยาทเกด DI รวมกน จะม Pop Alert แจงเตอน เชนเดยวกบกรณผปวยนอกและเภสชกรจะมใบปรกษาขอใหแพทยทบทวนการสงใชยาเฉพาะกรณทเปน Fatal drug interaction (กรณท 1)

* กรณทเปนยาทม drug interaction แตไมใชกลมFatal drug interaction (กรณท 2) หองจายยาจะไมสงใบปรกษาแพทย จะถอวาแพทยทราบขอมลและมความระมดระวงในการใชอยแลว ซงหากจ าเปนตองรวมกน แพทยผสงยาจะตอง monitor ผปวยอยางใกลชด

หมายเหต ** กลมงานเภสชกรรมเกบขอมลยาทพบปญหา DI ระดบนยส าคญ 1 (significant code 1) เกณฑทใชในการก าหนดคยาทเปน Fatal drug interaction 1) มรายงานการเสยชวตอนเปนผลจากอนตรกรยาระหวางยา 2) ระดบความมนยส าคญทางคลนกระดบ 1 3) ความรนแรงอยในระดบ Major หมายความวา “ผลทเกดขนจะกอใหเกดอนตรายถงชวต

และเปนสาเหตของความเสยหายอยางถาวร มความนาเชอถอของขอมลอยในระดบ นาเชอถอโดยม well controlled-studies (Established) นาจะใช (Probable ) และ อาจจะใช (Suspected)”

16

Flow chart : แนวทางปฏบตงานเกยวกบเรอง Fatal drug Interaction

17

รายการคยา Fatal Drug Interaction (ทมในบญชยา รพ.บงกาฬ) จานวน 11 คยา Documentation (Doc.) ; 1.Established 2.Probable 3.Suspected Onset; R=Rapid D=Delayed

18

รายการคยาทมปฏกรยาตอกนระดบนยสาคญ 1 (ทมในบญชยารพ.บงกาฬ) จานวน 115 คยา Documentation (Doc.); 1.Established 2.Probable 3.Suspected Onset; R=Rapid D=Delayed

19

รายการคยาทมปฏกรยาตอกนระดบนยสาคญ 1 (ทมในบญชยารพ.บงกาฬ) จานวน 115 คยา (ตอ)

20

รายการคยาทมปฏกรยาตอกนระดบนยสาคญ 1 (ทมในบญชยารพ.บงกาฬ) จานวน 115 คยา (ตอ)

21

รายการคยาทมปฏกรยาตอกนระดบนยสาคญ 1 (ทมในบญชยารพ.บงกาฬ) จานวน 115 คยา (ตอ)

22

รายการคยาทมปฏกรยาตอกนระดบนยสาคญ 1 (ทมในบญชยารพ.บงกาฬ) จานวน 115 คยา (ตอ)

23

รายการคยาทมปฏกรยาตอกนระดบนยสาคญ 1 (ทมในบญชยารพ.บงกาฬ) จานวน 115 คยา (ตอ)

24

5. การประเมนการใชยา (Drug Use Evaluation : DUE), การใชยาอยางสมเหตผล (Rational Drug Use: RDU เนองจากกระทรวงสาธารณสขก าหนดใหโรงพยาบาลก าหนดใหมระบบการก ากบ ประเมน และตรวจสอบ

การใชยา (DUE) ในยาบญช ง ,.ยานอกบญชยาหลกแหงชาต (รวมทงกลมยาราคาแพง 9 กลมทก าหนดโดยกรมบญชกลาง) และยาปฏชวนะชนดออกฤทธกวางทใช และตามนโยบายกระทรวงสาธารณสข ก าหนดให “การใชยาอยางสมเหตผล” เปนแผนพฒนาระบบบรการสขภาพ สาขาท 15 โรงพยาบาลทกแหงด าเนนการพฒนาระบบการใชยาอยางสมเหตผล โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รพ.สต.) และหนวยบรการปฐมภมทกแหงมการสงเสรมการใชยาปฏชวนะอยางรบผดชอบ ใหประชาชนไดรบการปองกนและแกไขปญหาสขภาพทไดมาตรฐาน การประกนคณภาพ ความปลอดภยและประสทธผลของยา การสรางเสรมระบบการใชยาอยางเหมาะสม วตถประสงค เพอสงเสรมการใชยาอยางสมเหตสมผล รายการทโรงพยาบาลกาหนดใหทา DUE : 1. ยาปฏชวนะ และตวชวด RDU

1. Meropenem 1 g 2. Tazocin® (piperacillin/tazobactam) 3. Sulperazone® (cefoperazone/sulbactam) 4. Vancomycin 500 mg 5. Colistin 150 mg 6. Levofloxacin 500 mg tablet 7. Levofloxacin 750 mg injection 8. การใชยาปฏชวนะในหญงคลอดทารกครบก าหนดทางชองคลอดดวยวธปกต (ICD 10: O80.0)

2. ยาบญช ง และ บญช จ 1. Human Albumin 2. Oseltamivir 3. ยานอกบญชยาหลกแหงชาตในกลม Selective COX-II inhibitors

1. Celecoxib 200 mg 2. Etoricoxib 90 mg

4. ยาลดไขมนในหลอดเลอดกลม Statins 1. Atorvastatin 40 mg 2. Pravastatin 40 mg

25

5. ยานอกบญชยาหลกแหงชาตในกลม Proton Pump Inhibitors (PPIs) 1. Lanzoprazole 6. ยานอกบญชยาหลกแหงชาตในกลม Angiotensin II Receptor Antagonists (ARBs) 1. Irbesartan 150 mg

แนวทางปฏบตของสหสาขาวชาชพในการประเมนการใชยา

26

27

28

29

6. การทบทวนการใชยาเดมของผปวย (Medication Reconciliation) เปนกระบวนการทจะใหไดมาซงขอมลรายการยาทผปวยใชทบานกอนเขามารบการรกษาตวใน

โรงพยาบาลใหไดสมบรณทสดเทาทจะสามารถท าได ในกรอบเวลาทก าหนดทงชอยา ขนาดรบประทาน ความถ และวถใชยานนๆ (รวมถงยาทผปวยซอมารบประทานเอง ผลตภณฑเสรมอาหาร และสมนไพร) หลงจากทไดขอมลรายการยาทผปวยใช อยางตอเนองแลวตองมการเปรยบเทยบกบรายการยาทแพทยสงเมอแรกรบ ขณะอยโรงพยาบาล ชวงทมการยายหอผปวย และรายการยาในวนกลบบาน หากพบความแตกตางของรายการยาตองมการบนทกเหตผลเพอสอสารขอมลกบผทเกยวของ ซงรายการยาดงกลาวตองตดตามผปวยไปทกรอยตอของการใหบรการในโรงพยาบาล เพอใหผปวยเกดความปลอดภยสงสดในการใชยา เครองมอ อปกรณทใช กระบวนการ Medication Reconciliation ประกอบดวยองคประกอบหลกดงน

1. Verification บนทกรายการยา อาหารเสรม สมนไพร ทผปวยไดรบ 2. Clarification ตรวจสอบความถกตองของรายการยาทบนทก เพอใหมนใจวายา และขนาดยาทผปวย

ไดรบอยนนเหมาะสม หากสงสยควรหาขอมลเพมเตมจากแหลงอนๆ 3. Reconciliationเปรยบเทยบยาทผปวยไดรบใหม กบรายการยาทผปวยเคยไดรบ และบนทกการ

เปลยนแปลงในค าสงใชยาพรอมเหตผล 4. Transmission เมอจ าหนายผปวยใหสอสารรายการยาลาสดทผปวยไดรบ กบตวผปวยเอง หรอกบ

ผดแล และสงตวรายการยาดงกลาวไปยงสถานพยาบาลใกลบาน เพอรบการรกษาตอ ในกรณทผปวยยายแผนก หรอยายหอผปวยกควรสงตอขอมลรายการยานนไปยงหนวยงานใหมดวย วตถประสงค 1. เพอใหผปวยไดยาทเคยใชอยางตอเนอง ในผปวยทมโรคประจ าตว 2. เพอลดความเสยงทจะเกดสภาวะแทรกซอนจากการไมไดใชยาเดมตอเนอง ระหวางรกษาตวในโรงพยาบาล 3. เพอลดความเสยงทจะเกดอาการไมพงประสงคจากการไมไดหยดยาบางชนดกอนท าหตถการ

4. เพอลดความเสยงจากการไมไดรบยาทเคยใชอย หลงจากหยดยาบางตวชวคราว 5. เพอลดความเสยงทจะเกดอนตรกรยาระหวางยาเดม และยาทใชรกษาขณะรกษาตวในโรงพยาบาล 6. เพอลดความเสยงจากการไดรบยาซ าซอนจากแพทยปรบเปลยนการรกษา หรอซอยาทานเอง วธการปฏบต 1. กอนการนอนโรงพยาบาล (Pre-admission) 1.1 แพทยซกประวตจากผปวย/ญาต/ดขอมลการไดรบยาลาสดจากระบบ Hosxp

30

และลงบนทกรายการยาเดมในใบสงยาผปวยในรวมทงเขยนค าสงการรกษา โดยพจารณายาทตองใชตอเนอง / ยาทควรหยด/ ยาทตองใชรกษาอาการทเปนอย

1.2 เภสชกรซกประวตจากผปวย /ญาต 1และดขอมลการไดรบยาลาสดจากระบบ Hosxp และพมพรายการยาเดมทผปวยเคยใชประจ าทไดรบลาสด

1.3 เภสชกรตรวจสอบใบสงยาผปวยใน โดยดความสมเหตสมผลของการสงใชยา ขนาด/วธใช อนตรกรยาระหวางยา ประวตแพยา และเปรยบเทยบรายการยาเดมกบยาทแพทยสงปจจบน พรอมลงชอเภสชกรผทบทวนในแบบบนทกรายการยาเดม กรณทพบปญหาในการสงใชยาใหประสานงานแพทยหรอพยาบาล และลงบนทกแบบประสานงานจากฝายเภสชกรรม

1.4 เภสชกรจายยาใหผปวย /ญาต พรอมแบบบนทกรายการยาเดม เพอสงตอให พยาบาลทหอผปวย

2. การนอนโรงพยาบาล (Admission) 2.1 พยาบาลซกประวตจากผปวย/ญาตโดยตองสอบถามรายการยาเดม สมนไพร และ

อาหารเสรมทใชประจ า พรอมลงบนทกชอยา รปแบบ ความแรง วธใช จ านวน วธใชยาลาสด ในแบบบนทกรายการยาเดมทผปวยน ามาใหจากหองยา และลงชอพยาบาลผทบทวน

2.2 ในกรณทผปวย/ญาต ไมสามารถใหขอมลได ใหพยาบาลตรวจสอบจากถงยาจรง ของผปวย หรอหากสงสยควรหาขอมลเพมเตมจากแหลงอนๆ เชน สถานพยาบาลทผปวยไดรบการรกษาลาสด

2.3 พยาบาลแนบใบรายการยาเดมในแฟมการรกษาผปวย (chart) 2.4 แพทยเจาของไข ทบทวนรายการยาเดมของผปวยทกครงทมค าสงการรกษา เพอให

ผปวยเกดความปลอดภยสงสดในการใชยา 3. การโอนยายผปวยในโรงพยาบาล (Transmission)

3.1 พยาบาลจะตองสงตอใบรายการยาเดม พรอมแฟมการรกษาผปวยใหจดบรการ ผปวยทเกยวของกบการรกษาในโรงพยาบาล เชน การยายหอผปวย การท าหตถการ หองเอกซเรย เปนตนและสอสารขอมลการปรบเปลยนการรกษาใหจดบรการทเกยวของทราบ

3.2 แพทยผรวมท าการรกษา จะตองทบทวนรายการยาเดมของผปวยทกครงทมค าสง การรกษา เพอใหผปวยเกดความปลอดภยสงสดในการใชยา 4. การกลบบาน (Discharge)

4.1 แพทยเจาของไข และแพทยผรวมท าการรกษา จะตองทบทวนรายการยาเดมของ ผปวย กอนทจะมค าสงสงยากลบบาน เพอใหผปวยเกดความปลอดภยสงสดในการใชยา

4.2 พยาบาลจะตองทบทวนรายการยาเดมของผปวยอกครง ภายหลงจากมค าสงสงยา กลบบานจากแพทย ในกรณพบปญหาการสงใชยาของแพทย ใหประสานงานแพทย

31

4.3 เภสชกรตรวจสอบใบสงยากลบบานผปวยใน โดยดความสมเหตสมผลของการสงใช ยา ขนาด/วธใช อนตรกรยาระหวางยา ประวตแพยา และเปรยบเทยบรายการยาเดมกบยากลบบานทแพทยสงปจจบน กรณทพบปญหาในการสงใชยาใหประสานงานแพทยหรอพยาบาล และลงบนทกแบบประสานงานจากฝายเภสชกรรม

4.4 เภสชกรพมพรายการยากลบบานทผปวยไดรบลาสด และสอสารรายการยาลาสดท ผปวยไดรบ กบตวผปวยเอง หรอกบผดแล เพอใหผปวยสงใบรายการยาดงกลาวไปยงสถานพยาบาลทผปวยตองไปท าการรกษาตอไป 5 การเกบขอมล และการประเมนผล

5.1 เภสชกรผรบผดชอบรวบรวมเกบใบรายการยาเดมทพยาบาลสงใหหองยา เพอเกบ ขอมลความครบถวนของกระบวนการการบนทกขอมลในแบบบนทกรายการยาเดมผปวย

5.2 เภสชกรผรบผดชอบรวบรวมเกบใบประสานงานจากฝายเภสชกรรม ประเภทผปวย ในทเกยวของกบความคลาดเคลอนในการสงใชยา จากยาเดมผปวย

5.3 เภสชกรผรบผดชอบ วเคราะห สรปรายงานขอมลความครบถวนของกระบวนการ การบนทกขอมลในแบบบนทกรายการยาเดมผปวย ความคลาดเคลอนในการสงใชยา จากยาเดมผปวย เสนอหวหนาฝายเภสชกรรมทก 3 เดอน

32

33

34

35

36

7. การควบคมยาเสพตดใหโทษและวตถออกฤทธ ยาเสพตดใหโทษ หมายถง ยาทออกฤทธตอจตและประสาทสวนกลาง แตออกฤทธเฉพาะแหง เชน สวน

ทท าใหเกดอาการปวด จงใชแกปวดทรนแรงไดด แตเสพตดไดงาย ท าใหเกดอาการประสาทหลอน เมอหยดใชยาจะเกดอาการถอนยา ยาเสพตดใหโทษ ตามพระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522 แบงเปน 5 ประเภท

ยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 หมายถง ยาทมประโยชนทางการแพทย ผลตหรอน าเขา โดยกระทรวงสาธารณสข และจ าหนายใหแกผมใบอนญาตจ าหนาย หรอครอบครองยาเสพตดใหโทษประเภท 2 ไดแก ผประกอบอาชพเวชกรรม เภสชกรรม ทนตกรรม และสตวแพทย เชน กลมยาทใชในการแกปวด เชน เฟนตานล โคเคน กลมยาทใชในการรกษาผทตดยาเสพตด เชน โอเปยมทงเจอร เมทาโดนน า กลมยาทใชในการผาตด เชนมอรฟน เฟนตานล กลมยาทใชเปนวตถดบ (ส าหรบใชในการผลตวตถเสพตดในประเภท 3) เชน โคเดอน ฝนยา ยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 ทมใชในโรงพยาบาลบงกาฬ

ลาดบท ชอยา ความแรง รปแบบ บญชยา 1 Pethidine HCl 50 mg/ ml, 1 ml injection ED ค

2 Morphine sulfate 10 mg/ ml, 1 ml injection ED ค

3 Morphine sulfate SR (MST10) 10 mg tablet ED ค

4 Morphine sulfate SR (MST30) 30 mg tablet ED ค

5 Morphine sulfate CR 20 mg capsule ED ค

6 Morphine sulfate 10 mg/ 5 ml, 60 ml oral solution ED ค

7 Fentanyl citrate 50 mcg/ 1 ml, 2 ml injection ED ค

8 Fentanyl citrate 50 mcg/ 1 ml, 10 ml ED ค 9 Fentanyl citrate 12.5 mcg/hr transdermal patch ED ค

10 Methadone HCl 10 mg/ml,450 ml oral concentrate solution

ED ค

*** (รายการท 10 มในบญชยารพ.ส าหรบบ าบดรกษาผตดยาเสพตดแตยงไมมการส ารองยาใน รพ.) วตถออกฤทธตอจตและประสาท หมายถง ยาทออกฤทธตอระบบประสาทสวนกลาง ซงในระบบประสาท

สวนกลางมสารเคม ทควบคมการท างานของรางกาย หลายระบบ เชน วตถออกฤทธทมผลท าใหไมอยากกนอาหาร ใชประโยชนในการลดความอวน หรอบางชนดออกฤทธชวยใหนอนหลบ วตถออกฤทธตอจตและประสาท ตามพระราชบญญตวตถทออกฤทธตอจตประสาท พ.ศ. 2518 แบงเปน 4 ประเภท

37

วตถออกฤทธตอจตและประสาทในประเภท 2 หมายถง ยาทมประโยชนทางการแพทย ผลตและน าเขาโดยกระทรวงสาธารณสข และจ าหนายใหแกผประกอบการวชาชพเวชกรรม ทนตกรรม และสตวแพทย ซงเปนผจายยาใหแกคนไขของตน ไมมขายตามรานขายยา เชนกลมยาลดความอวน เชน เฟนเตอรมน กลมยานอนหลบ เชน มดาโซแลม กลมยาน าสลบ เชน เคตามน กลมวตถดบ เชน ซโดอเฟดรน ซงเปนสารตงตนในการผลตยาบา แตปกตเปนสวนผสมในการผลตยาบรรเทาอาการหวด วตถออกฤทธตอจตและประสาทในประเภท 2 ทมใชในโรงพยาบาลบงกาฬ

ลาดบท ชอยา ความแรง รปแบบ บญชยา 1 Ephedrine HCl 30 mg/ ml,1 ml injection ED ค

2 Ketamine HCl 50 mg/ ml,10 ml injection ED ง

3 Midazolam HCl 5 mg/ml, 1 ml injection ED ง

4 Pseudoephedrine 60 mg 60 mg tablet ED ก

5 Methylphenidate HCl 10 mg tablet ED ค

- โดยทงยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 และวตถออกฤทธตอจตและประสาทในประเภท 2 ตองกรอกแบบฟอรม ยส.5 ในการสงจายยาใหผปวย และผรบผดชอบตองสงรายงานการใชยาประจ าเดอนและประจ าป ใหกลมเงนทนหมนเวยนยาเสพตด ส านกคณะกรรมการอาหารและยา และมการก าหนดวธปฏบตงานเรอง การเบก-จายยาเสพตดใหโทษประเภท 2 และวตถออกฤทธตอจตและประสาทประเภท 2 เพอเปนแนวทางใหหนวยเบกตางๆ ไดแก ตกผปวยในตางๆ งานอบตเหตและฉกเฉน งานวสญญ งานไตเทยม และหนวยงานทเกยวของปฏบตตามแนวทางทก าหนด - แตงตงผรบผดชอบดานการบรหารจดการยาเสพตดใหโทษและวตถออกฤทธตอจตและประสาท โดยมค าสงเปนลายลกษณอกษร ไดแก ผรบผดชอบดานการจดซอ ผรบผดชอบดานการตรวจรบ ผรบผดชอบดานการจดเกบและรายงานคงคลง ผรบผดชอบกญแจ - ปรบปรงระบบการบรหารจดการยาเสพตดใหเขมงวดและรดกม ทบทวนครอบคลมเนอหา ดงน ผทมหนาท ผทเกยวของ สถานท แนวทาง แบบฟอรม

36 38

การจดซอ - เภสชกรผรบผดชอบงานคลง (ภก.มนเทยน เอกสามารถ) เปนผจดท าแบบฟอรมและค าสงซอโดยดตามอตราการใชยา - ผอ.รพ.เปนผขออนญาตมไวซงยาเสพตดใหโทษและวตถออกฤทธตอจตและประสาทและลงนามขอซอ

การตรวจรบ เมอยามาแจงเภสชกรผรบผดชอบทนท ใหกรรมการตรวจรบเปนผแกะกลองและตรวจสอบจ านวนและความถกตองของเอกสาร จากนนเภสชกรผรบผดชอบจดเกบเขา stock

การจดเกบเขา stock ม stock 2 แหงส าหรบการเบก-จาย คอ คลงยาใหญ และคลงยายอยทหองจายยา การจดเกบตองรดกม มดชด มผรบผดชอบกญแจปด-เปด โดยคลงยาใหญให เภสชกร (ภญ.ลนทพย บงมม และภก.มนทยน เอกสามารถ) เปนผถอกญแจคนละชด สวนคลงยายอยทหองจายยาใหเภสชกร 2 คนและเจาหนาทเภสชกรรม 1 คน (ภญ.นนทนา เสยงล า, ภญ.อสมา โพธราชา และ นางอรณรตน มณทอง) เปนผถอกญแจคนละชด และกญแจของเภสชกรคนท 2 ใหสงมอบระหวางเวรใหเภสชกรเวรเชาของทกวน

การเบกจายมายง substock

- เภสชกรผรบผดชอบมการตรวจสอบ stock ใหเพยงพอ โดยมการส ารวจปรมาณการใชยาทกวน - ผรบผดชอบท าหนาทในการเบกส ารองคงคลงยอยทกวนจนทร

การเบกของหนวยบรการจาก substock

- หนวยบรการมจ านวนคงคลงทชดเจนและมการตรวจสอบระหวางเวร - ใหหนวยเบก เบกยาพรอมสงแบบฟอรมการเบก (ยส.5) ทกครงทมการใชยา ในเวลา 08.30 น. -16.00 น. ของทกวน

การสรปรายงานการใชยา

- ผรบผดชอบ (ภญ.นนทนา เสยงล า) จดท าสรปรายงานการใชยารายเดอนและรายป ให ผอ.รพ.ลงนาม สงตนฉบบไปยงกลมเงนทนหมนเวยนยาเสพตด ส านกคณะกรรมการอาหารและยา และท าส าเนาอก 2 ชด โดยสงใหงานคมครองผบรโภค สสจ.บงกาฬ 1 ชด และเกบไวใน รพ. 1 ชด

การตรวจสอบการใช เภสชกรผรบผดชอบ (ภก.มนทยน เอกสามารถ) ตรวจสอบการใชทกเดอนและรายงานหวหนากลมงานเภสชกรรมหรอ ผอ.รพ.ทกเดอน

ส าหรบยาเสพตดใหโทษและวตถออกฤทธตอจตและประสาท ในกลมอน ทไมตองกรอกแบบฟอรม ยส.5

ในการสงจาย แตตองจดท ารายงานการใชยาประจ าเดอนและประจ าปใหเกบไวส าหรบตรวจสอบ เชนกน ไดแก

39

ยาเสพตดใหโทษในประเภท 3 ทมใชในโรงพยาบาลบงกาฬ ลาดบท ชอยา ความแรง รปแบบ บญชยา

1 Codeine phosphate+Guaifenesin 10 mg+100 mg tablet NED

วตถออกฤทธตอจตและประสาทในประเภท 4 ทมใชในโรงพยาบาลบงกาฬ

ลาดบท ชอยา ความแรง รปแบบ บญชยา 1 Chloral hydrate 50 mg/ 1 ml, 30 ml Oral solution ED ก

2 Clonazepam 0.5 mg tablet ED ข

3 Clonazepam 2 mg tablet ED ข

4 Dipotassium clorazepate 5 mg capsule ED ข

5 Diazepam 2 mg tablet ED ก

6 Diazepam 5 mg tablet ED ก

7 Diazepam 5 mg/ 1 ml. 2 ml injection ED ก

8 Lorazepam 0.5 mg tablet ED ก

9 Lorazepam 2 mg tablet ED ก

10 Phenobarbital 30 mg tablet ED ก

11 Phenobarbital 60 mg tablet ED ก

12 Phenobarbital 200 mg/ 1 ml, 1 ml injection ED ก

40

แนวทางปฏบตในการบรหารจดการยาเสพตดใหโทษและวตถออกฤทธตอจตประสาท โรงพยาบาลบงกาฬ

1. แผนภาพวธปฏบต กระบวนการจดซอยาเสพตดใหโทษและวตถออกฤทธตอจตประสาท

41

2. แผนภาพวธปฏบต การเบก-จายยาเสพตดใหโทษและวตถออกฤทธตอจตประสาท จาก substock หองยา

42

3. แผนภาพวธปฏบต การเบก-จายยาเสพตดใหโทษและวตถออกฤทธตอจตประสาท จาก substock หองยา

43

หมายเหต : แบบฟอรมตางๆ ยาเสพตดใหโทษในประเภท 2

ย.ส.5 คอ ใบสงจายยาเสพตดใหโทษในประเภท 2

ย.ส.6 คอ รายงานการรบ-จายยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 ประจ าเดอน

ย.ส.7 คอ รายงานการรบ-จายยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 ประจ าป วตถออกฤทธตอจตและประสาทในประเภท 2

บ.จ.8 คอ บญชรบ-จายวตถออกฤทธในจตและประสาทในประเภท 2 ไวในครอบครอง

แบบ ร.ขจ.2/เดอน หรอ บ.จ.9 คอ รายงานการรบ-จายวตถออกฤทธในจตและประสาทในประเภท 2 ประจ าเดอน

แบบ ร.ขจ.2/ป หรอ บ.จ.10 คอ รายงานการรบ-จายวตถออกฤทธในจตและประสาทในประเภท 2 ประจ าป

หมายเหต : เพอความสะดวก รพ.บงกาฬ จดทาใบ ย.ส.5/บ.จ.8 โดยสามารถกรอกไดทงการสงใชยาเสพตดใหโทษในประเภท 2 และวตถออกฤทธในจตและประสาทในประเภท 2 ในแบบฟอรมเดยวกน

44