รายงานการวิจัย เรื่อง กอ ดมคต ไทย เพ อให แนวค ดและแนวทางการพ ฒนาบ ณฑ

รายงานการวจย เรอง

การศกษา วเคราะหรปแบบทเหมาะสมในการพฒนาบณฑตอดมคตไทย

สานกมาตรฐานและประเมนผลอดมศกษาสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

รายงานการวจย เรองการศกษา วเคราะห รปแบบทเหมาะสมในการพฒนาบณฑตอดมคตไทยโดยมหาวทยาลยขอนแกน รองศาสตราจารยสภาพ ณ นคร และคณะสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา สนบสนนงบประมาณการวจยและจดพมพรายงาน

สงพมพ สมอ. อนดบท 50พมพครงท 1 มนาคม 2547จานวนพมพ 1,500 เลมพมพครงท 2 กรกฎาคม 2547จานวนพมพ 1,200 เลมISBN 974-9663-25-X

จดพมพเผยแพร สานกมาตรฐานและประเมนผลอดมศกษาสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา328 ถ.ศรอยธยา เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400โทร. 0-2644-7029-39 0-2354-5500-19 ตอ 720-721โทรสาร 0-2354-5530 , 0-2354-5491website : http : // www.qa.mua.go.th

พมพท หางหนสวนจากด ภาพพมพ296 ซอยจรญสนทวงศ 40 ถนนจรญสนทวงศแขวงบางยขน เขตบางพลด กรงเทพฯ 10700โทรศพท 0-2433-0026-7, 0-2433-8586โทรสาร 0-2433-8587

ผพมพ ผโฆษณา นายอนนต ศรฉาพนธ

สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไดดาเนนกจกรรมในโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ตงแตป พ.ศ. 2540โดยมวตถประสงคเพอเรงรดและพฒนากระบวนการถายทอดการเรยนรดานคณธรรมจรยธรรมในสถาบนการศกษาใหทวถงและมประสทธภาพ เนนการพฒนาศกยภาพของนกเรยน นสตนกศกษา โดยการพฒนารายวชา หลกสตร และกจกรรมตางๆ ของสถาบนการศกษาเพอเสรมสรางใหเปนคนดของสงคม ทงในภาวะผนาและผตามทด

สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาไดดาเนนโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ดวยกลวธตาง ๆ เพอใหกจกรรมการพฒนาบณฑตอดมคตไทยเผยแพรไปสนสตนกศกษา และไดจดโครงการนารองการทดลองรปแบบการสรางบณฑตอดมคตไทย เพอใหแนวคดและแนวทางการพฒนาบณฑตอดมคตไทยไดขยายผลเปนรปธรรม โดยสรางเครอขายและตนแบบการเรยนการสอนและกจกรรมตาง ๆ ในการสรางบณฑตอดมคตไทยในแตละภมภาคใหเปนบณฑตทพงประสงคกอปรดวยความรทงทางดานวชาการและวชาชพควบคกบการมคณธรรมจรยธรรม สามารถอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสข โครงการนารองนมสถาบนอดมศกษาเขารวม 7 แหง ไดแก มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยบรพา มหาวทยาลยสงขลานครนทร มหาวทยาลยรงสต และมหาวทยาลยหอการคาไทย ซงมแนวทางการจดการเรยนการสอนและการจดกจกรรมในสามรปแบบ ไดแก การสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในการจดการเรยนการสอน การสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในกจกรรมนสตนกศกษา การสรางรายวชาเฉพาะดานคณธรรมจรยธรรม

เพอใหไดรปแบบการสรางบณฑตอดมคตไทย ตนแบบการเรยนการสอนและการจดกจกรรมนอกชนเรยนในการพฒนาบณฑตอดมคตไทย สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา จงมอบใหมหาวทยาลยขอนแกน โดยรองศาสตราจารยสภาพ ณ นคร เปนทปรกษาดาเนนการศกษา วเคราะห รปแบบทเหมาะสมในการพฒนาบณฑตอดมคตไทย และจดทารายงานฉบบสมบรณ จนสาเรจลลวงตามวตถประสงค และหวงเปนอยางยงวาหนงสอเลมนจะเปนประโยชนสาหรบสถาบนอดมศกษาไดใชเปนแนวทางในการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ตอไป

ศาสตราจารย รอยตารวจเอก

(วรเดช จนทรศร)เลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา

การศกษาวจยเรองนมเปาหมายสาคญเพอศกษาวเคราะหผลการดาเนนการโครงการนารองการพฒนาบณฑตอดมคตไทยของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยบรพามหาวทยาลยสงขลานครนทร มหาวทยาลยรงสตและมหาวทยาลยหอการคาไทย โดยศกษาจากเอกสารและจากการสมภาษณผบรหารมหาวทยาลย หวหนาโครงการทดาเนนงานโครงการนารอง นสตนกศกษาทเขารวมโครงการและนาขอมลทไดจากการศกษามาวเคราะหเพอหารปแบบทเหมาะสมในการพฒนาบณฑตอดมคตไทย โดยศกษาปจจยทเกยวของ 3 อยางคอ รปแบบการจดกจกรรมเสรมหลกสตร การสอนสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในกระบวนวชา และการสรางรายวชาดานการสงเสรมคณธรรมและจรยธรรม หรอรายวชาศกษาทวไป รวมถงการจดการเรยนการสอนในรายวชาศกษาทวไปเพอสงผลใหไดบณฑตอนพงประสงคหรอบณฑตในอดมคต

ผลการศกษาวจยพบวาทง 3 องคประกอบ คอ การจดกจกรรมเสรมหลกสตร การสอนสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในกระบวนวชาและการสรางรายวชาเฉพาะดานการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม รวมทงระบบการจดการเรยนการสอนในหมวดวชาดงกลาว ลวนสงผลทสาคญตอกระบวนการผลตบณฑตอนพงประสงคของสถาบนทงสน ในรายงานวจยฉบบนคณะผวจยไดเสนอแนะรปแบบทเหมาะสม รวมทงปญหาอปสรรคและแนวทางแกไขทงระดบสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาและระดบสถาบนไวเรยบรอยแลว

คณะผวจยขอขอบคณสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาทไดจดสรรงบประมาณในการดาเนนการวจยขอขอบคณคณะผบรหารของสถาบนทง 7 สถาบนทไดกรณาสละเวลามาใหขอมลในชวงการสมภาษณ รวมทงขอขอบคณบคลากรทก ๆ ฝายทไดใหความอบอน ความเปนกนเองในการตอนรบ คณะผวจยมความซาบซงและประทบใจเปนอยางยงจงขอขอบพระคณผมสวนเกยวของทก ๆ ฝายมา ณ โอกาสนดวย

คณะผวจย1 กนยายน 2546

การวจย เรอง การศกษา วเคราะห รปแบบทเหมาะสมในการพฒนาบณฑตอดมคตไทย มวตถประสงคในการดาเนนงาน 4 ประการ คอ

1. ตดตาม ศกษา วเคราะหโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ทดาเนนการในปงบประมาณ 2544 และ2545 โดยมตวชวด

2. รวบรวม วเคราะห สงเคราะห จดทาตวบงชและเกณฑการประเมนดานคณธรรม จรยธรรมทเหมาะสมเพอใชในการประกนคณภาพการศกษา

3. นาผลการวเคราะหและการตดตามโครงการ มาสรปสรางรปแบบการจดกจกรรมเสรมหลกสตร การสอนสอดแทรกในกระบวนวชา และการสรางรายวชาเฉพาะดานคณธรรม จรยธรรมทสถาบนอดมศกษาสามารถนาไปประยกตใชใหสอดคลองกบบรบทของแตละสถาบน

4. แนวทางการสรางเครอขายการแลกเปลยนขอมลขาวสารดานวชาการ การจดการเรยนการสอน การจดกจกรรมเสรมหลกสตร และดานการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรม

การดาเนนการวจยในครงนดาเนนการศกษาในสถาบนอดมศกษาซงไดรบมอบหมายใหจดดาเนนงานโครงการนารองการทดลองรปแบบการสรางบณฑตอดมคตไทย 7 สถาบน คอ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย มหาวทยาลยรงสต มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยสงขลานครนทร และมหาวทยาลยบรพา

ผลการวจยพบวา1. สถาบนอดมศกษาทง 7 แหง ไดดาเนนงานตามโครงการนารองการทดลองรปแบบการสรางบณฑตอดม

คตไทย ตามกรอบทสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา(ทบวงมหาวทยาลย)กาหนด และบางสถาบนไดดาเนนงานในรปแบบทนอกเหนอจากกรอบททบวงกาหนด และพบวาโครงการทจดขนสวนใหญกอใหเกดสมฤทธผลในเชงบวกแกนสตนกศกษา และสามารถเปนโครงการตนแบบทนาไปใชเปนแนวทางการดาเนนงานเพอพฒนานสตนกศกษาแกสถาบนอดมศกษาได

นอกจากนผลการวจยยงพบวา ปจจยสนบสนนและปจจยสงเสรม (Promotion Factors) ใหการดาเนนงานเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยประสบความสาเรจ คอ ความเขาใจและเจตคตของผบรหารระดบสงตอแนวคดการพฒนาบณฑตอดมคตไทย และ ความเขาใจของบคลากรสายผสอน สายสนบสนน และนสตนกศกษา สวนปจจยทอาจยบยงไมใหโครงการประสบความสาเรจ (Inhibiting Factors) ซงไดแก การดาเนนงานสงเสรมและสนบสนนทอาจไมตอเนองและขาดตอนของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ซงจะนาไปสความชะงกหรอชะลอโครงการ

2. งานวจยไดสงเคราะหใหเหนถงตวบงช และเกณฑการประเมนดานคณธรรม จรยธรรมทเหมาะสม เพอนาไปใชประโยชนในดานการประกนคณภาพการศกษาในสถาบนอดมศกษา

(4)

3. จากการวเคราะหรปแบบทเหมาะสมในการเสรมสรางและพฒนาบณฑตอดมคตไทย ผลการวจยไดนาเสนอรปแบบดงน

3.1 ในสวนการนาเสนอรปแบบทเหมาะสมในการสรางรายวชาในหมวดวชาศกษาทวไป เพอพฒนานสตนกศกษา พบวา องคประกอบทจะนามาใชในการดาเนนงานประกอบดวย การกาหนดวตถประสงคทเนนการเสรมสรางคณลกษณะบณฑตทพงประสงค การกาหนดลกษณะวชาทมงเนนการเสรมสรางทกษะชวตใหแกนสตนกศกษาในการเขาใจตนเอง ผอน ชวต สภาพแวดลอม กระแสโลกาภวตน รปแบบการจดการเรยนการสอนทมงเนนการเรยนรคการปฏบตในลกษณะของการบรณาการ และใชกจกรรมเปนฐานในการเรยนร (Activities based learning) โดยคดเลอกอาจารยผสอนทมความเขาใจในลกษณะรายวชา มประสบการณการสอนและความสามารถในการถายทอด ตลอดจนมลกษณะของความเปนแมแบบทดใหแกนสตนกศกษา (Role Model) มการประเมนผลการเรยนการสอนทเนนสมฤทธผลการเรยนรของนสตนกศกษา และมรปแบบการบรหารจดการทเอออานวยใหการดาเนนงานสามารถสมฤทธผลตามเปาหมายภายใตบรบทและสภาพแวดลอมของสถาบน

3.2 ในสวนการนารปแบบทเหมาะสมในการจดกจกรรมเสรมหลกสรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม พบวาสถาบนอดมศกษาตองกาหนดเปาหมายคณลกษณะบณฑตทพงประสงคของสถาบนทชดเจน โดยใหครอบคลมองคประกอบความเปนบณฑต และคณลกษณะทางจรยธรรมทชดเจน สามารถวดไดและประเมนได มการแตงตงคณะกรรมการพฒนานสตนกศกษาของสถาบน โดยมองคประกอบจากหนวยงานตางๆ ทเกยวของทงฝายวชาการ ฝายกจการนกศกษาฝายวางแผนและพฒนา และมผแทนนสตนกศกษา รวมเปนคณะกรรมการ ในแตละสถาบนควรมการกาหนดเปาหมายและแนวทางการพฒนานสตนกศกษาในแตละชนปทชดเจน ตลอดจนการกาหนดกจกรรมการดาเนนงานทสอดคลองกบแผนงานดงกลาว ทงในสวนทดาเนนการโดยสถาบน และสวนทดาเนนการโดยนสตนกศกษา

3.3 ในสวนของการนาเสนอรปแบบทเหมาะสมในการสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในรายวชา พบวาสถาบนอดมศกษาควรกาหนดเปนนโยบายทชดเจนใหอาจารยดาเนนการสอนทมงเนนการเสรมสราง "ความรคคณธรรม"และสรางกลไกในการบรหารจดการทจะกากบใหอาจารยไดดาเนนการในเรองดงกลาว และสรางระบบสนบสนนเพอใหอาจารยสามารถดาเนนการเรยนการสอนทเนน "ความรคคณธรรม" ไดอยางมประสทธภาพ เชน กาหนดกรอบพฤตกรรมเชงจรยธรรมทสถาบนมงปลกฝงแกนกศกษาเพอเปนกรอบและแนวทางแกคณาจารย ตลอดจนการจดกจกรรมพฒนาทกษะการสอนทเนนความรคคณธรรม ใหแกคณาจารย นอกจากนสถาบนอดมศกษาควรจะไดเตมความรในเทคนคการสอนของอาจารยอยางตอเนองโดยใชรปแบบของ e-learning เขาชวย นอกจากนสถาบนควรไดสงเสรมใหมการจดทาแผนการสอน และสรางระบบประเมนเพอพฒนาการเรยนการสอนของคณาจารย ตลอดจนควรมการเสรมสรางเครอขายการเรยนรรวมกนระหวางคณาจารยในรปแบบการสอนทเนนความรคณธรรม

3.4 ในสวนของการนาเสนอการสรางเครอขายสถาบนอดมศกษาเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทย พบวาสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาควรกาหนดวสยทศนการดาเนนงานทกอใหเกดการเรยนรรวมกน ความรวมมอรวมใจ รวมทำ ระหวางสถาบนนำไปสการดำเนนงานเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยอยางมประสทธภาพ กอใหเกดความเชอมโยงและยงยนในอนาคต สานกงานควรกาหนดวตถประสงคและการดาเนนงานกจกรรม โดยมงเนน การขยายเครอขายสถาบนอดมศกษาใหเพมมากขน การเผยแพรแนวความคดและรปแบบการดาเนนงานบณฑตอดมคตไทยไปยงสถาบนอดมศกษาตางๆ สรางโอกาสการขยายเครอขายไปยงสถานศกษาทงในระบบและนอกระบบ รวมทงหนวยงานทจดการศกษา และหนวยงานทไมไดอยในสายการจดการศกษา สรางเครอขายสารสนเทศดานการพฒนาบณฑตอดมคตไทยทเชอมโยงกบสถาบนอดมศกษา สรางการมสวนรวมของนสตนกศกษาในการพฒนาบณฑตอดมคตไทย และสราง

(5)

กจกรรมการดาเนนงานใหขยายไปสระดบนานาชาตคณะผวจยไดใหขอเสนอแนะเกยวกบการพฒนารปแบบบณฑตอดมคตไทยไวดงนในสวนของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา1. คณะกรรมการการอดมศกษา ควรกาหนดเปนนโยบายใหแกสถาบนอดมศกษาใหมงเนนการพฒนานสต

นกศกษาแบบองครวม และมระบบการบรหารจดการทเชอมโยงระหวางวชาการและกจการนกศกษา ใหนาระบบประกนคณภาพมาเชอมโยงกบการพฒนาคณลกษณะบณฑตทพงประสงค และสงเสรมการดาเนนงานเครอขายสถาบนอดมศกษาเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยอยางตอเนองเพอใหเกดความเขมแขงในการดาเนนงาน

2. ดานการสงเสรมการจดกจกรรมสอดแทรกคณธรรมและจรยธรรมในการสอน สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาควรประกาศเปนนโยบายใหสถาบนอดมศกษาพฒนาการเรยนการสอนทมงเนน "ความรคคณธรรม" และสนบสนนการผลตสอการเรยนการสอนของสถาบนอดมศกษา ควรจดใหมโครงการนารองทดลองในการฝกอบรมคณาจารยดานทกษะการสอดแทรกคณธรรมและจรยธรรมในการสอน เพอเปนตนแบบใหสถาบนอดมศกษานาไปประยกตใชตอไปนอกจากนควรกาหนดนโยบายพฒนาคณาจารย ในรปแบบของ "โครงการพฒนาคณาจารยอดมคตไทย"

3. ดานการสรางรายวชาในหมวดวชาการศกษาทวไป สานกงานคณะกรรมการอดมศกษาควรจดสมมนาคณาจารยทรบผดชอบในการจดการเรยนการสอนหมวดวชาการศกษาทวไปเพอสรางความเขาใจทถกตอง และควรมการจดโครงการนารองทดลองเพออบรมอาจารยผสอนและสราง "ครตนแบบ" เพอนาไปขยายผลในสถาบนอดมศกษาตอไปนอกจากนควรจดทาเอกสารเผยแพรตวอยางของรปแบบการเรยนการสอนและการสรางรายวชาในหมวดวชาการศกษาทวไปเพอเผยแพรแกสถาบนอดมศกษา

4. ดานการจดกจกรรมเพอพฒนานสตนกศกษา สานกงานคณะกรรมการการอดมศกษาควรกาหนดนโยบายใหสถาบนอดมศกษากาหนดคณลกษณะบณฑตทพงประสงคทชดเจน และจดทาแผนเพอพฒนานสตนกศกษาเปนรายชนปทสอดคลองกบการสนองตอบตอคณลกษณะบณฑตทพงประสงค กาหนดใหสถาบนอดมศกษาจดทาฐานขอมลนสตนกศกษาเพอนามาใชในการกาหนดนโยบาย และควรจดใหมการสมมนาผบรหารสถาบนอดมศกษาเพอใหมความเขาใจทตรงกนในแนวทาง

ในสวนของสถาบนอดมศกษามขอเสนอแนะวา ควรกาหนดใหงานพฒนานสตนกศกษาเปน ระเบยบวาระแหงสถาบน (University

Agenda) สถาบนอดมศกษาควรยดมนในปณธานการพฒนานสตนกศกษาของสถาบน และสามารถกาหนดดชนชวดการบรรลคณลกษณะบณฑตทพงประสงคไดเปนรายบคคล สรางระบบการบรหารจดการและการดาเนนงานดานพฒนานสตนกศกษาอยางมประสทธภาพ ทบทวนการกาหนดภารกจการดาเนนงานของอาจารยเพอสนบสนนการพฒนานสตนกศกษา สรางความเขมแขงของบคลากรเพอพฒนานสตนกศกษาเพอรองรบการดาเนนงานในอนาคต และใชกลไกการประกนคณภาพเปนเครองมอในการดาเนนงานดานการพฒนานสตนกศกษา

การศกษาครงนมจดมงหมายเพอตดตาม ศกษา วเคราะหโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ทดาเนนการในปงบประมาณ 2544 และ 2545 โดยมตวชวด รวบรวม วเคราะห สงเคราะห จดทาตวบงช และเกณฑการประเมนดานคณธรรม จรยธรรมทเหมาะสม เพอใชในการประกนคณภาพการศกษา นาผลการวเคราะหและการตดตามโครงการมาสรปสรางรปแบบการจดกจกรรมเสรมหลกสตร การสอนสอดแทรกในกระบวนวชา และการสรางรายวชาเฉพาะดานคณธรรม จรยธรรม ทสถาบนอดมศกษาสามารถนาไปประยกตใชใหสอดคลองกบบรบทของแตละสถาบน และหาแนวทางการสรางเครอขายการแลกเปลยนขอมลขาวสารดานวชาการ การจดการเรยนการสอน การจดกจกรรมเสรมหลกสตร และดานการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรม

วธดาเนนการ โดยการศกษาจากเอกสารและการสมภาษณผบรหารมหาวทยาลย ผบรหารดานกจการนสตนกศกษาในระดบคณะผบรหารจากกองกจการนสตนกศกษา และกองบรการการศกษา หวหนาหรอผรบผดชอบโครงการนารองทดลอง นสตนกศกษาทไดเขารวมโครงการนารอง นสตนกศกษาเกาทสาเรจการศกษาไปแลวของมหาวทยาลยททดลองโครงการนารอง ไดแก มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยสงขลานครนทร มหาวทยาลยบรพา มหาวทยาลยหอการคาไทย และมหาวทยาลยรงสต

ผลการศกษาพบวาการดาเนนงานโครงการนารองของทบวงมหาวทยาลยในปงบประมาณ 2544 และ 2545 นนมจานวน

โครงการทงสน 39 โครงการ ในจานวนนมโครงการทดาเนนการอยางตอเนองและยงยนจานวน 26 โครงการ มโครงการทสามารถนามาเปนรปแบบใหแกสถาบนอนจานวน 11 โครงการ โครงการทกอใหเกดผลทางบวกโดยตรงตอการพฒนานกศกษาอยางชดเจน จานวน 14 โครงการ โครงการทสามารถนาขยายผลและนาไปใชกบนกศกษาในกลมอนได 13 โครงการ และโครงการทเชอวาไดกอใหเกดการพฒนาอยางยงยนแกนกศกษา 4 โครงการ อยางไรกตามเพอใหการดาเนนงานดานการพฒนาบณฑตอดมคตไทยเปนไปอยางตอเนองและยงยน จาเปนอยางยงทจะตองดาเนนการในเรองนภายใตระบบประกนคณภาพโดยมตวชวดทชดเจน และผบรหารมหาวทยาลย/สถาบนจาเปนตองใชระบบตรวจสอบภายในอยางจรงจง เพอผลกดนงานดานนใหประสบผลสาเรจทเปนรปธรรม ระบบการจดการเรยนการสอนในหมวดวชาศกษาทวไปและการสอนสอดแทรกคณธรรม จรยธรรม รวมทงการจดกจกรรมเพอพฒนานสตนกศกษาลวนสงผลตอความสาเรจในการพฒนาบณฑตอดมคตไทยทงสน

The main objective of this study is to monitor the Ministry of University Affairs (MUA)'sThai Ideal Graduates Pilot Projects which had been run in the fiscal year 2001 and 2002.Data collections were made then analyzed, synthesized and set standard for moral evaluationwith indicators. This standard will be proposed for quality assurance system.

The result from the study had been grouped and then proposed the suitable strategy touniversities to be adapted for their own environment.

There are three main groups involved in moral development, these are : student activities,teaching techniques and specific moral subject (general education). Of these three main groups,managerial process must be taken in consideration in order to get to the goal. Documentationand interviewing of focus group were used in this study. These groups were administrators,teaching staffs and students whom were involved in the Pilot Projects and alumni.

These pilot projects were involved with 7 universities, ie: Kasetsart University, KhonKaen University, Chiangmai University, Prince of Songkla University, Burapha University, ThaiChamber of Commerce University and Rangsit University.

The Result showed that, there were 39 projects of Thai Ideal Graduates which had beenrun in the fiscal year 2001 and 2002. Of these 26 projects will be sustainable, 11 projects canbe used as prototype, 14 projects showed outstanding positive impact on student development,13 projects can be expanded to other group of students and finally 4 projects will be sustainablein terms of student development.

In order to fulfill this project as continuously and sustainable, it is very important forpolicy makers to put this issue into the quality assurance system, and internal quality assessmentmust be taken in consideration seriously. In terms of key of success, teaching - learning processof general education including moral development and student activities are involved.

____________

หนาคานา (1)กตตกรรมประกาศ (2)บทสรปสาหรบผบรหาร (3)บทคดยอ (6)Abstract (7)สารบญ (8)บทท 1 บทนา 1

ความเปนมาของโครงการบณฑตอดมคตไทย 1ทบวงมหาวทยาลย : เปาหมายและวตถประสงควตถประสงคของโครงการ 9ขอบเขตการดาเนนงาน 9ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 10ขอจากดของการวจย 10

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ 11ทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ 11งานวจยทเกยวของ 16กรอบแนวคดในการวจย 20

บทท 3 วธการวจย 21กลมตวอยางและกลมประชากร 21รปแบบในการดาเนนงาน 21การวเคราะหขอมล 22

บทท 4 ผลการศกษา 23ตอนท 1 สรปผลการวเคราะหโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทยทดาเนนการ 23

ในปงบประมาณ 2544 และ 2545 โดยมตวชวดตอนท 2 สรปผลการวเคราะห สงเคราะห จดทาตวบงช และเกณฑการประเมน 38

ดานคณธรรม จรยธรรมทเหมาะสม เพอใชในการประกนคณภาพการศกษาตอนท 3 สรปผลการสรางรปแบบการจดกจกรรมเสรมหลกสตร การสอนสอดแทรก 40

ในกระบวนวชาและการสรางรายวชาเฉพาะดานคณธรรม จรยธรรมทสถาบนอดมศกษาสามารถนาไปประยกตใชใหสอดคลองกบบรบทของแตละสถาบน

หนาตอนท 4 แนวทางการสรางเครอขายการแลกเปลยนขอมลขาวสารดานวชาการ 45

การจดการเรยนการสอน การจดกจกรรมเสรมหลกสตรและดานการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรม

ตอนท 5 วเคราะหปญหาภาพรวมทพบในการดาเนนโครงการ 50บทท 5 สรปและขอเสนอแนะ 53

สรป 53ขอเสนอแนะ 64

ขอเสนอแนะสาหรบทบวงมหาวทยาลย 64ขอเสนอแนะสาหรบสถาบนอดมศกษา 66ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป 67บทเรยนทไดรบ 68

บรรณานกรม 70ภาคผนวก 73

1รายงานการวจย เรอง การศกษาวเคราะหรปแบบทเหมาะสมในการพฒนาบณฑตอดมคตไทย

⌫

โครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทยกาเนดขนจากการททบวงมหาวทยาลยไดตระหนกวาบณฑตไทยควรมความรจรงในวชาการและวชาชพควบคกบการมคณธรรมและจรยธรรม สามารถนาความรไปพฒนาชมชนสงคมและประเทศชาตเพอแขงขนกบนานาชาตได ทบวงมหาวทยาลยจงไดดาเนนโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ตามมตคณะรฐมนตรในการประชมเมอวนท 27 พฤษภาคม 2540 ซงเปนกจกรรมทมงเนนการพฒนาบณฑตใหมความรในสาขาวชาการ วชาชพควบคกบการมคณธรรม จรยธรรม โดยมวตถประสงค ดงน

1. เรงรดและพฒนาศกยภาพของนกเรยน นสต นกศกษา ใหมความรอยางแทจรงใน สาขาวชาการ วชาชพควบคกบการมคณธรรม จรยธรรม เปนบณฑตทมคณภาพและเปนทพงประสงคตามความตองการของตลาดแรงงาน สงคมและประเทศ

2. ใหสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 หมวด 1 มาตรา 6 และหมวด 4 มาตรา24(4) ระบวา "การจดการศกษาตองเปนไปเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข" "จดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรดานตาง ๆ อยางไดสดสวนสมดลกน รวมทงปลกฝงคณธรรม คานยม ทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา" โดยการพฒนากระบวนการจดการเรยนการสอน และกจกรรมเสรมตาง ๆทเสรมสรางกระบวนการเรยนรเรวรวมกนนาภมปญญาไทยมาบรณาการใหเหมาะสมกบทองถน ชมชน และความกาวหนาทางดานวชาการ วชาชพเพอกาวไปสความเปนสากล

3. ใหแนวคดและแนวทางการพฒนาบณฑตอดมคตไทยไดขยายผล และมความสมพนธตอเนองกนไปทกระดบการศกษาสามารถประเมนและตรวจสอบคณภาพการศกษาไดอยางมประสทธภาพ

เปาหมายในการดาเนนโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย

หลงจากทไดมการรเรมโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ทบวงมหาวทยาลยไดทาหนาทประสานดาเนนงานโดยมคณะอนกรรมการประสานการดาเนนกจกรรมพฒนาบณฑตอดมคตไทยเปนแกนหลกในการพฒนากาหนดทศทางและแนวทางการดาเนนโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทยและกจกรรม ซงไดมการวางเปาหมายโดยรวมของระยะเรมแรกของโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทยดงน

รายงานการวจย เรอง การศกษาวเคราะหรปแบบทเหมาะสมในการพฒนาบณฑตอดมคตไทย2

ปงบประมาณ 2540 และ 2541 เปนชวงของการเรมขยายแนวความคดการพฒนาบณฑตอดมคตไทยไปยงสถาบนอดมศกษา ตลอดจนในระดบโรงเรยนมธยมศกษา ดวยฐานความเชอทวากระบวนการสรางบณฑตเปนกระบวนการทตองดาเนนงานอยางตอเนองและเชอมโยงกนระหวางการศกษาในระดบตาง ๆ

ปงบประมาณ 2542 และ 2543 เนนการดาเนนงาน ดงน1. พฒนาและสงเสรมกระบวนการจดการเรยนการสอนและกจกรรมเสรมการเรยน การสอนในสถาบนอดมศกษา

เพอการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรม ทงในระดบเตรยมอดมศกษาและระดบอดมศกษา2. วางแนวทางการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรมใหกบนกเรยน นสต/นกศกษา เพอการผลตบณฑตทม

คณภาพ โดยเนนใหมความรอยางแทจรงในดานวชาการและวชาชพควบคกบการมคณธรรม จรยธรรม3. พฒนากระบวนการจดการเรยนการสอนและกจกรรมเสรมการเรยนการสอนทเสรมสรางกระบวนการ

เรยนรเรวรวมกน และนาภมปญญาไทยมาบรณาการใหเหมาะสมกบทองถน ชมชน และความกาวหนาทางดานวชาการและวชาชพ รวมทงสอดคลองกบ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542

4. สรางเครอขายการพฒนาคณภาพบณฑต โดยใหสถาบนอดมศกษาในแตละภมภาคเปน แมขายทางดานวชาการ วชาชพ

ตอมาทประชมคณะอนกรรมการประสานการดาเนนกจกรรมพฒนาบณฑตอดมคตไทย เมอเดอนมกราคม2545 ไดกาหนดยทธศาสตรการพฒนาบณฑตอดมคตไทยไว ดงน

วสยทศน : สรางบณฑตเปนคนด มงานทา ดวยคณธรรมนาคณภาพ

เปาหมายทจะเรงรดการพฒนาบณฑตอดมคตไทย :1. มการใชและพฒนารปแบบการสงสอนและการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรม ใหมการปฏบตอยางเหมาะสม

ในสถาบนอดมศกษา2. มเครอขายการดาเนนงานในเรองคณธรรม จรยธรรม ระหวางสถาบนอดมศกษาในสวนกลางและสวน

ภมภาค

กลยทธสความสาเรจ :1. กาหนดนโยบายและมแผนปฏบตการทเปนรปธรรมในการเสรมสรางคณธรรมจรยธรรม2. กาหนดองคประกอบ ตวบงช และเกณฑในการประเมนดานคณธรรม จรยธรรม3. สรางเครอขายเพอการเรยนรรวมกน4. พฒนาสงแวดลอมทเสรมสรางใหเกดคณธรรม จรยธรรม (Total Learning Environment)5. พฒนาบคลากรทงผสอนและผเรยนในดานคณธรรม จรยธรรม6. ตรวจ ตดตาม และสงเสรม ใหสถาบนการศกษาดาเนนการพฒนาคณธรรม จรยธรรมของนสต นกศกษา

และบคลากรเพอหาแนวทางใหการสนบสนน

กจกรรมโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทยตงแตปงบประมาณ 2541-2545

1. จดสมมนาทางวชาการเพอกระตนใหสถานศกษาทงในสงกด นอกสงกด และสถาบนเฉพาะทางเพอใหเหนความสาคญกจกรรมการพฒนาบณฑตดานคณธรรมและจรยธรรม


2. จดฝกอบรมคร อาจารย นกเรยน นสต นกศกษา พรอมจดทาคมอ3. จดประชมระดบชาตและนานาชาตเพอแบงปนประสบการณในการดาเนนกจกรรมของสถาบนอดมศกษา

ทงในและตางประเทศ

แนวทางการดาเนนงานโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ตงแต พ.ศ. 2545-2549

การดาเนนงานโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทยในป พ.ศ. 2545-2549 นน ไดคานงถงความสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ป 2542 และนโยบายของรฐบาล ทมงใหเยาวชนของชาตมความรคคณธรรม โดยประกอบดวยกจกรรมตอไปน

1. การใชกจกรรมในชวตประจาวนทเสรมสรางคณธรรม จรยธรรม2. การสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการเรยนการสอน หรอกจกรรมทเกยวของกบการเรยนการสอน3. การสรางรายวชา หรอหลกสตรเฉพาะดานคณธรรม จรยธรรม4. การใชหลกของศาสนาในการพฒนาคณธรรม จรยธรรม นสต นกศกษา5. การสรางเครอขายการพฒนาคณภาพบณฑต6. การตดตามประเมนผลโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ของสถาบนอดมศกษาทรวมโครงการ โดยเนน

กจกรรมการประกนคณภาพเปนแนวทางในการตรวจสอบและประเมน7. การสรางสงแวดลอมและบรรยากาศใหเออตอการหลอหลอมบณฑตใหมคณธรรม จรยธรรม

แนวทางการพฒนาบณฑตอดมคตไทย

เนองจากทไดมการดาเนนงานโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย เปนเวลา 5 ป แลวมการทดลองพฒนากจกรรมซงไดผลดทไดแบงปนเพอสถาบนอดมศกษาเพอนาไปพจารณาปรบใชไดดงน

1. การสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในกจกรรมนสต นกศกษา คอ1.1 กจกรรมเพอการเรยนรคณธรรม จรยธรรมในสถาบนอดมศกษาปจจบนดาเนนการเปน 2 ลกษณะ

(1) กจกรรมทสงเสรมคณธรรม จรยธรรมโดยตรง ไดแก กจกรรมทจดโดยชมรมศาสนาตาง ๆ(2) กจกรรมทสงเสรมคณธรรม จรยธรรมโดยออม ไดแก กจกรรมบาเพญประโยชน เชน อาสา

พฒนาชนบท ซงตองทาตวใหกลมกลนกบชาวบานเพอใหเปนทยอมรบแลว ชาวบานจะพฒนาตนขนมา อกกจกรรมหนงคอ ศลปวฒนธรรม อนไดแก ดนตรไทย การละเลนพนบาน กฬา เปนกจกรรมทจะสอนใหเปนคนมนาใจรจกแพรจกชนะเปนตน

1.2 แนวปฏบตการสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการจดกจกรรมนสตนกศกษามดงน(1) มการกาหนดนโยบายในระดบมหาวทยาลยและระดบคณะใหมการจดโครงการ หรองานดาน

พฒนาคณธรรม จรยธรรมนกศกษาอยางตอเนองและปฏบตได(2) จดการประชมสมมนา ปรกษาหารอเพอหาขอตกลงรวมกนทงในระดบผบรหาร คณาจารยและ

นสต นกศกษา มการวางแผนการดาเนนงาน และปรบปรงการดาเนนงานดานกจกรรมนสต นกศกษาใหเหมาะสม1.3 จดกจกรรมการพฒนาคณธรรม จรยธรรมนสต นกศกษา


1.4 มการบรณาการระหวางฝายวชาการและฝายกจกรรมนสต นกศกษา โดยมแนวทางการปฏบตงานทสงเสรมประโยชนใหเกดกบทงสองฝาย เชน ทาแผนการเรยนการสอน แผนการจดกจกรรมนสต นกศกษา การจดทาปฏทนการเรยนและกจกรรมเปนสงเดยวกน โดยมหลกดงน

(1) มการรวมกนกาหนดนโยบายใหไปในแนวทางเดยวกน(2) จดเนอหาวชาการใหสอดคลองหรอหรอเปนเนอเดยวกบวชาการ(3) องคกรกจกรรมนกศกษามการบรหารจดการทเขมแขง(4) กาหนดบทบาทใหชดเจนของผสอนผเรยนและ(5) การรวมมอรวมใจและการประชาสมพนธทด

1.5 ประเมนผลตดตามผลการดาเนนงานแนวปฏบตทง 5 ประการน ควรจดทาในลกษณะบรณาการมการทเชอมโยงกนทงภาพเพอใหเกดการ

ทางานทสอดประสานกนเพอใหการดาเนนงานมประสทธภาพและสงผลตอนสต นกศกษาโดยตรง

2. การสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการเรยนการสอน2.1 แนวทางการสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในรายวชาทาไดดงน

(1) ผสมผสานคณธรรมกบจรยธรรมในเนอหารายวชาทสอน(2) สอดแทรกทกโอกาสและทาอยางตอเนองและเนอหานาสนใจ(3) สอดแทรกใหสอดคลองกบวถชวตและเปาหมายทตองการของผเรยน(4) เราใหผเรยนมสวนรวมและเกดความสนใจทจะเรยนร(5) ทาใหเกดความหลากหลายไมจาเจและเหมาะสมกบระดบของผเรยน(6) มการชมเชยสงทดทมอยในตวผเรยน

2.2 วธการสอดแทรกมแนวทางดงน(1) มการศกษาคนควาแลกเปลยนขอมลระหวางอาจารยกบนกศกษา(2) การสรางสถานการณจาลองคณธรรม จรยธรรมเปนนามธรรมตองทาใหเปนรปธรรมเพอให

ผเรยนเขาใจงายขนโดยวธการสรางสถานการณจาลอง(3) กรณศกษาจากตวอยางทเกดขนจรง(4) กาหนดบทบาทสมมต(5) ยกบคลากรตนแบบ

3. การสรางรายวชาใหมดานคณธรรม จรยธรรมการสรางรายวชาใหมเพอใหเกดการสรางเสรมองคความร ทกษะชวตและความสามารถในการแกไขปญหา

มงไปสการมทกษะในการสงเคราะหอกทงยงเปนการปลกฝงใหเกดคณธรรม จรยธรรม ทจาเปนสาหรบชวตและสงคมทดงามซงมแนวทางในการสรางรายวชาใหม ดงน

(1) ศกษาสภาพแวดลอม สถานการณปจจบนของประเทศและสงคมโลก(2) กาหนดคณลกษณะทพงประสงคทจะใหเกดกบผเรยน(3) กาหนดเนอหารปแบบวชาการเรยนการสอน(4) สงเคราะหเปาหมาย รปแบบ เนอหา วธการใหเปนรายวชา


(5) จดทาแผนการสอน(6) การประเมนผล(7) ปรบปรงเนอหา รปแบบ วธการใหเหมาะสมกบผเรยน

การดาเนนงานเพอแสวงหารปธรรมในการดาเนนงานเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทย

เพอใหแนวทางดงกลาวมการดาเนนงานทเปนรปธรรม ทบวงมหาวทยาลยจงไดจดสรรงบประมาณใหแกสถาบนอดมศกษาเพอนารองทดลองในการแสวงหารปแบบเพอการพฒนาบณฑตอดมคตไทย และไดมอบหมายใหสถาบนอดมศกษาดาเนนการนารองใน 3 ลกษณะ ไดแก

1. การสรางและพฒนารปแบบการเรยนการสอนสาหรบรายวชาในหมวดวชาการศกษาทวไป2. การสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการสอน3. การจดกจกรรมเสรมหลกสตรโดยมสถาบนอดมศกษานารองดาเนนการ ไดแก1. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร2. มหาวทยาลยเชยงใหม3. มหาวทยาลยขอนแกน4. มหาวทยาลยสงขลานครนทร5. มหาวทยาลยรงสต6. มหาวทยาลยหอการคาไทย7. มหาวทยาลยบรพาโดยทบวงมหาวทยาลยไดมงหวงวาโครงการนารองทดลองดงกลาวนาจะเปนตนแบบการดาเนนงานเพอการ

พฒนานสตนกศกษาใหแกสถาบนอดมศกษาตอไป

หลกการ เหตผล และกรอบของการดาเนนโครงการ

หลกการและเหตผลในการดาเนนโครงการในรอบ 2-3 ปทผานมา คาทคนในวงการศกษามกจะไดยนกนจนชนห คอ คาวา "ปฏรปการเรยนร" นกการ

ศกษาหลายทานไดพยายามชใหเหนวาเรองการปฏรปการเรยนรมความสาคญอยางยงสาหรบโลกในยคสหสวรรษใหมดงคากลาวของ ดร.รง แกวแดง (2543) อางถงใน คณะกรรมการการศกษาแหงชาต (2543) ทวา

"อนาคตของประเทศไทยขนอยกบเยาวชนในวนน เพราะในโลกยคใหม การแขงขนขนอยกบความรและความสามารถของคนในชาต โดยเฉพาะ "เศรษฐกจ" ทใช "ความร" เปนฐาน (Knowledge-based Economy) ประเทศไทยจงจาเปนตองปฏรปการเรยนรโดยเรวทสด เพอเสรมสรางใหเยาวชนคดเปน ทาเปน มทกษะในการจดการมคณธรรม และคานยมทดงาม และรกการแสวงหาความรอยางตอเนอง"

ศาสตราจารยสมน อมรววฒน (2543) อางถงในคณะกรรมการการศกษาแหงชาต ไดชใหเหนวา การเรยนรเปนกจกรรมทสาคญอยางหนงของชวต เปนสงทแสดงวาบคคลนนมความเจรญเตบโต การเรยนรเปนหวใจของการศกษา ดงนน "สถานศกษา" กคอ "โรง" ทจด "กระบวนการเรยนร" อยางไดผลนนเอง จากความสาคญของการปฏรป


การเรยนรดงกลาว จงเปนความจาเปนทจะตองพฒนาการจดการศกษาในทกระดบ เพอใหสงผลตอผเรยนโดยตรง แตภาพความเคลอนไหวในการปฏรปการเรยนรเราจะเหนไดชดเจนในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา แตความเคลอนไหวในระดบอดมศกษาในภาพรวมจะพบการขบเคลอนในเรองนคอนขางนอย มแตเพยงบทความและเสยงสะทอนจากหลายฝายทกระตนใหสถาบนอดมศกษาไดขบเคลอนในเรองน

ปจจยทสงผลกระทบตอการพฒนานสตนกศกษาในปจจบนและอนาคตเปนททราบกนดวา หวงเวลาในปจจบนและอนาคต สถาบนอดมศกษาจะตองเผชญกบปจจยสาคญหลายประการ

ทสงผลตอการจดการศกษาของมหาวทยาลยโดยตรง ไมวาจะเปนสภาพการแขงขนทรนแรง สภาพการเปลยนแปลงทมอยอยางตอเนองทงทางดานสงคม การเมองและเศรษฐกจ ความกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศ ซงสงผลกระทบตอการพฒนานสตนกศกษาเปนอยางมาก ปจจยตาง ๆ เหลานเปนสงซงสถาบนอดมศกษาจะตองคานงถง เพอนามาพจารณาถงโอกาส (Opportunity) และความเสยง (Threat) เพอการกาหนดทศทางการพฒนานสต นกศกษาตอไป ในทนจะขอเสนอปจจยทสงผลในเชงของปจจยภายในและปจจยภายนอกสถาบนอดมศกษา

ผลกระทบจากปจจยภายนอก1. ความกาวหนาทางวชาการ เทคโนโลยสารสนเทศ

การพฒนาเทคโนโลย โดยเฉพาะเทคโนโลยคอมพวเตอรและระบบสอสารโทรคมนาคมทสามารถประมวล-ผลขอมลขาวสารไดอยางรวดเรว และสอสารกนไดสะดวกในชวงทผานมาไดพามนษยชาตกาวขามขดจากดและจนตนาการหลายอยาง ไดขยายไปสพรมแดนของวทยาการดานอน ๆ และจะยงคงพฒนาตอไปดวยอตราเรงอยางรวดเรว จงมบทบาทสาคญตอการศกษาเปนอยางมาก เพราะชวยใหเขาถงและแสวงหาแหลงเรยนรไดมาก ชวยใหเกดการเรยนรไดเรว ผเรยนสามารถเลอกเรยน หรอเลอกเรองทจะศกษาตามความถนดและความสนใจ ชวยใหการเรยนรมความนาสนใจ เพราะผเรยนจะไดรบประสบการณทแปลกใหม จงทาใหการเรยนรแตในชนเรยนเพยงอยางเดยว คงไมเพยงพอตอความตองการ และการเขาถงองคความรใหม ๆ ทเกดขนมากมาย ดงนนผเรยนจงจะตองมความสามารถในการใชภาษาไดมากกวา 1 ภาษาคอ ตองรและใชภาษาไดอยางถกตองคลองแคลว และใชภาษาตางประเทศเพอสอสารกบสากลไดดวย ตองมความคลองแคลวในการใชเทคโนโลยสมยใหม เชน คอมพวเตอร อนเทอรเนต ซงเปนประตทออกไปสโลกกวางเพอเขาถงขอมลขาวสารตางๆ

2. สภาพการณทางเศรษฐกจของประเทศสภาพการณทางเศรษฐกจของประเทศ ซงยงอยในชวงของการฟนตว แตกไมอาจคาดการณไดถงสถานการณ

ในอนาคต ประกอบกบงบประมาณโดยรวมของประเทศยงอยในภาวะจากด การสนบสนนดานงบประมาณแกสถาบนอดมศกษาจงยงไมขยายมากนก ดงนนการพจารณาดาเนนงานเพอการพฒนานสตนกศกษายงคงตองพจารณาวาจะใชกลยทธใดจงจะเหมาะสม และสามารถบรรลเปาหมาย

3. ตลาดแรงงานในปจจบนภาวะตลาดแรงงานของประเทศ ยงขยายไมมากเทาทควร และอนาคตกยงเปนสงทยากจะ

คาดการณ โดยเฉพาะการคาดการณในระยะยาวเปนสงทพยากรณไดยาก อนเนองมาจากการเปลยนแปลงทรวดเรวและความผนแปรทางเศรษฐกจซงเกดขนตลอดเวลา ดงนนแนวทางการพฒนานสตนกศกษาสความเปนผประกอบการ(Entrepreneur) เพอเปนทางเลอกหนงสาหรบการประกอบอาชพในอนาคตจงเปนแนวทางหนงทรฐบาลกาลงดาเนนการ


อยในขณะน

4. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ซงมผลตอสถาบนการศกษาในหลายประการ ไดแก การจดการศกษาตองจดใหครบทง ภายในชนเรยน ภายนอกชนเรยนและตามอธยาศย

การประกนคณภาพ การปฏรปการเรยนร ซงสงผลตอการพฒนานสตนกศกษาในอนาคตทจะตองเปนคนเรยนรตลอดชวตและพฒนากระบวนการเรยนรอยางตอเนอง จดการศกษาโดยถอผเรยนมความสาคญทสด ตองจดใหมการเรยนความรและทกษะตาง ๆ และจะตองจดการเรยนรจากประสบการณจรง

5. ความรนแรงของปญหาสงคมในปจจบน ซงจะทวปญหามากขนในอนาคตศาสตราจารยนายแพทย ประเวศ วะส (2541) ไดกลาววา ปญหาสงคมในปจจบนมการขยายตวมากขน

รวดเรวขน ในสงคมสมยใหม มปญหาใหมๆ เกดเพมขน และเปนปญหาใหญ ๆ และยากขน มความซบซอนขน เพราะเปนปญหาเชงโครงสรางทยากตอการแกไขและแกไขไมไดเลย เชน ปญหาความยากจน ปญหายาเสพตด ปญหาเหลานไดขยายและกาลงลกลามเขามาในสถาบนอดมศกษามากขน กระทบตอการจดระเบยบภายในสถาบน ซง ศาสตราจารยสาเนาว ขจรศลป (2543) ไดใหความคดเหนไววา

"ปญหาความเสอมโทรมทางคณธรรม จรยธรรมของสงคมไทยในปจจบน ไดแก ปญหาเกยวกบความไมซอสตยสจรต ปญหาการขาดความรบผดชอบและเกยจคราน และปญหาการขาดการประมาณตนและความยบยงชงใจจะสงผลใหเกดการเปลยนแปลงทางสงคมไปในทางทนาวตกกงวล และจะเปนปญหาอยางยงตอการพฒนานกศกษาในอนาคต"

6. เสยงสะทอนจากสถานประกอบการในเรองคณภาพการศกษาและความตองการ

คณลกษณะของบณฑตในอนาคต

ในโลกยคสหสวรรษใหมถอไดวาเปนโลกแหงการแขงขนทรนแรงทางเศรษฐกจ หนวยงานตาง ๆ ในภาคตลาดแรงงานตางกตองการผสาเรจการศกษาทมคณภาพเพอเปนปจจยแหงการแขงขน จากการสะทอนความคดเหนของผประกอบการในวาระโอกาสตาง ๆ ชวาบณฑตจานวนไมนอยขาดคณภาพ ใชงานไมได และขาดทกษะทดพอสาหรบการทางาน และมกจะเรยกรองใหสถาบนอดมศกษาไดพจารณาในเรองเหลาน

นอกจากนจากการประมวลความคดเหนของสถานประกอบการในภาคเอกชน สามารถสรปความตองการคณลกษณะของผสาเรจการศกษาในอนาคต ดงน

1. ความสามารถในการปรบตวกบผรวมงาน2. ความสามารถในการแกปญหาทซบซอน3. ความสามารถในการสอขอความ ความสามารถในการนาเสนอ4. ความสามารถในการคดอยางเปนระบบ และการคดเชงวเคราะห5. แสดงออกถงความเปนคนรบผดชอบ และบรหารเวลาไดด6. พรอมทจะปฏบตตนในกรอบ ระเบยบของหนวยงาน (มหาวทยาลยเกษมบณฑต 2545)


ผลกระทบจากปจจยภายในสถาบน

เมอหนมามองดปจจยภายในสถาบนอดมศกษา จะพบวาสถาบนอดมศกษาในภาพรวมมการขยายตวมากขนไดแก

1. จานวนผเรยนทเพมมากขน แตจานวนอาจารยและบคลากรสายสนบสนนทมแนวโนมคงทหรอลดลงไมแปรผนตามจานวนผเรยน สงผลกระทบเปนอยางมากตอการดแล การใหบรการทดแกนสตนกศกษา ซงจะกระทบตอคณภาพการศกษา

2. รปแบบการจดการศกษาทหลากหลายมากขน สการขยายการจดการศกษาในรปของการศกษาภาคคาภาคพเศษ มากขน สงผลกระทบตอการวางแผนเพอการพฒนานสตนกศกษาเพอใหไดมาตรฐานคณภาพเดยวกน

จากปจจยตาง ๆ เหลานชใหเหนวา การพฒนานสตนกศกษาจะเปน โจทยใหญ สาหรบสถาบนอดมศกษาในการพจารณากาหนดแนวทางดาเนนงาน เพอใหสามารถรกษา "คณภาพมาตรฐานของความเปนบณฑต" และเปน"ทรพยากรบคคล" ทมคณคาของประเทศไดอยางไร

ลกษณะนสตนกศกษา : ภาพฉายในปจจบน

เมอศกษาถงงานวจยและตดตามผลทเกยวของกบคณภาพบณฑตผสาเรจการศกษาจากสถาบนอดมศกษาไดพบประเดนทแสดงความวกฤตเปนอยางมาก เนองจากคณภาพบณฑตเปนตวบงชถงความสาเรจและความลมเหลวในการผลตกาลงคนของสถาบนอดมศกษา และเปนตวทานายสภาพการณในอนาคตของประเทศ ซงคณะผวจยขอหยบยกผลการวจยของ สธรรม อารกล และคณะ (2540) ซงพบวาปญหาทเกยวของกบคณภาพบณฑต กลาวโดยสรปมดงน

1. ปญหาเกยวกบความสามารถทางภาษา ทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ ในสวนของภาษาไทย พบวาการสอขอความทางการเขยนเพอใหเกดความเขาใจ อยในระดบไมนาพอใจ ในสวนภาษาองกฤษ พบวาการพดเพอสอขอความอยในระดบออน บณฑตทสามารถใชภาษาองกฤษไดดมไมมากนก

2. ปญหาดานคณธรรม จรยธรรม ซงพบวา มคานยมหลายประการทไมเออตอการดาเนนชวตในอนาคต เชนขาดความอดทน

3. ปญหาทางดานความรความสามารถทางดานวชาการ เชน ขาดความสามารถในการประยกตวชาการสสภาพความเปนจรงของสงคม ขาดการสรางสรรคในทางวชาการ แสดงออกถงความไมเทาทนในวทยาการใหม ๆ ในศาสตรสาขานน ๆ

4. ปญหาดานการขาดความสามารถในเชงการคดวเคราะห และการคดในเชงบรณาการ การมองประเดนปญหา ตลอดจนวธการแกไขปญหา มกจะมความคดแบบแยกสวน

5. ปญหาในดานการขาดการเรยนรการใชเทคโนโลยสมยใหม6. ปญหาการขาดนสยของการใฝร ซงพบวา ความรรอบตวหรอความรทวไปทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม

ของบณฑตยงมไมมากพอ

ภาพเหลานสะทอนใหเหนถงความวกฤตในระบบของการผลตบณฑตเปนอยางมาก เพราะจะสงผลตอการเปนพลงผลกดนในการเพมขดความสามารถของประเทศในการแขงขนกบนานาชาตในอนาคต นอกจากนยงสะทอนใหเหนถงความออนแอสาหรบกระบวนการพฒนา นกศกษาในปจจบน ซงเปนสงทสถาบนอดมศกษาในฐานะกลไกหลกของ


ประเทศซงรบผดชอบการผลตกาลงคนในระดบสงจะตองเรงทบทวนในสวนของกระบวนการผลตบณฑตอยางเรงดวนดวยเลงเหนถงความจาเปนดงกลาว ทบวงมหาวทยาลยจงไดพจารณาวารปแบบการพฒนานสตนกศกษาสการ

มคณลกษณะบณฑตอดมคตไทยควรจะมรปแบบในการดาเนนงานอยางไร จากกจกรรมโครงการนารองทดลองซงทบวงมหาวทยาลยไดใหงบประมาณสนบสนนแกสถาบนอดมศกษา 7 แหง ซงประกอบดวย มหาวทยาลยเกษตรศาสตรมหาวทยาลยรงสต มหาวทยาลยหอการคาไทย มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยสงขลานครนทร มหาวทยาลยบรพาและมหาวทยาลยเชยงใหม ซงไดดาเนนโครงการนารองทดลองอยางตอเนองในระหวาง ปงบประมาณ 2544 และปงบประมาณ 2545 นน จะสามารถสงเคราะหรปแบบการดาเนนงานดงกลาวเพอนามาเปนโครงการตนแบบเพอการพฒนานสตนกศกษาสคณลกษณะบณฑตอดมคตไทยสาหรบสถาบนอดมศกษาอน ๆ ไดอยางไร ดงนนทบวงมหาวทยาลยจงไดจดสรรงบประมาณเพอสนบสนนการวจยในโครงการศกษาวเคราะหรปแบบทเหมาะสมในการพฒนาบณฑตอดมคตไทย

1. ตดตาม ศกษา วเคราะหโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ทดาเนนการในปงบประมาณ 2544 และ 2545โดยมตวชวด

2. รวบรวม วเคราะห สงเคราะห จดทาตวบงช และเกณฑการประเมนดานคณธรรม จรยธรรมทเหมาะสมเพอใชในการประกนคณภาพการศกษา

3. นาผลการวเคราะหและการตดตามโครงการ มาสรปสรางรปแบบการจดกจกรรมเสรมหลกสตร การสอนสอดแทรกในกระบวนวชา และการสรางรายวชาเฉพาะดานคณธรรม จรยธรรม ทสถาบนอดมศกษาสามารถนาไปประยกตใชใหสอดคลองกบบรบทของแตละสถาบน


1. การดาเนนงานศกษาในครงนจากดเฉพาะรปแบบทเหมาะสม 3 ดาน2. สถาบนอดมศกษาทดาเนนการศกษาครงนครอบคลมเฉพาะ 7 สถาบน3. รปแบบทเหมาะสมครอบคลมถง

l การจดกจกรรมเสรมหลกสตรl การสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการสอนl การสรางรายวชาเฉพาะดานคณธรรม จรยธรรม

นยามศพทบณฑตอดมคตไทย หมายถง ผทสาเรจการศกษาในระดบมหาวทยาลยแลวเปนประชากรทมคณภาพโดยม

จตสานกทด มวนย มคณธรรม จรยธรรม มความรบผดชอบตอตนเอง ผอน สงคม และประเทศชาต มความเออเฟอเผอแผ ดารงตนอยในสงคมไดอยางมความสข และนาประประสบการณจากการศกษามาใชเปนแนวทางในการบรหารงานตาง ๆ ทรบผดชอบเปนอยางด

ความยงยน หมายถง กจกรรมนน ๆ มการขยายผลหรอดาเนนกจกรรมตอเนองหรอนาไปสกจกรรมอน ๆ


ระเบยบวาระแหงสถาบน (University Agenda) หมายถง ประเดนทมหาวทยาลยหยบยกใหความสาคญและทกฝายในสถาบนตองใหความสาคญ

ครตนแบบ (Role Model) หมายถง ครทสามารถมชวตทดงาม ดาเนนชวตอยางถกตองและสรางสรรคสงคมได เปนครทสามารถสอนใหคนเขาใจสภาพการณของโลก รโลกและชวตและเขาใจถงสจธรรมความจรง และสามารถทนาการเปลยนแปลงได

⌫

1. ไดภาพรวมการจดและดาเนนโครงการนารองทดลองเพอการพฒนานสตนกศกษา จาแนกตามประเภทกจกรรม- ลกษณะของโครงการนารองทไดดาเนนการ- แนวคดและทมาของโครงการนารองทดลองซงสถาบนอดมศกษาแตละแหงไดนามาใชเพอการพฒนา

นสตนกศกษา- รปแบบการบรหารจดการโครงการ- ผลการดาเนนโครงการนารอง- การขยายผลการดาเนนโครงการ- ปจจยความสาเรจในการดาเนนโครงการ - สมฤทธผลทเกดจากการดาเนนโครงการ - ปญหาและอปสรรคในการดาเนนโครงการนารองทดลอง - ขอเสนอแนะในการดาเนนงาน

2. ไดภาพรวมจากการวเคราะหและสงเคราะหผลการดาเนนงานในการดาเนนโครงการนารองทดลองเพอการพฒนาบณฑตอดมคตไทย

3. ไดรปแบบทเหมาะสมในการดาเนนงานเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทย- การจดกจกรรมเสรมหลกสตร- การสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการสอน- การสรางรายวชาดานคณธรรม จรยธรรม

4. ไดตวชวดและเกณฑเพอการประเมนคณธรรม จรยธรรม5. ทบวงมหาวทยาลยมฐานขอมลเพอนาไปใชในการกาหนดแนวนโยบายสงเสรม สนบสนนเพอการพฒนา

บณฑตอดมคตไทย6. สถาบนอดมศกษาไดแนวคด รปแบบและวธการเพอนาไปใชในการดาเนนงานเพอพฒนานสตนกศกษาใน

สถาบน

กลมตวอยางทใหสมภาษณไมสามารถครอบคลมกลมประชากรได เนองจากมขอจากดของเวลาในการสมภาษณ

_______________


⌫ ⌫⌫

⌫⌫

การวจยน เปนการวจยเพอศกษารปแบบทเหมาะสมในการพฒนาบณฑตในอดมคตไทย คณะผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของเพอเปนพนฐานความคด นาไปสการวเคราะหและอภปรายผลโดยนาเสนอรายละเอยดตามลาดบดงน

1. แนวคดเกยวกบการจดการศกษา2. คณลกษณะบณฑตทพงประสงค

แนวคดเกยวกบการจดการศกษาแผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2535 (วชย ตนศร, 2544) ไดใหความหมายของการศกษาวา "การศกษาเปน

กระบวนการททาใหมนษยสามารถพฒนาคณภาพชวตของตน สามารถดาเนนชวตในสงคมไดอยางมสนตสขและสามารถเกอหนนการพฒนาประเทศไดอยางเหมาะสมและสอดคลองกบความเปลยนแปลงในทก ๆ ดานของประเทศ" และยงไดกลาวถงความมงหมายของการจดการศกษาวาจะตองเนนการพฒนาบคคลใน 4 ดานอยางสมดลและกลมกลนกน ไดแก

1. ดานสตปญญา ผทไดรบการศกษาพงเปนผมปญญา คอรจกเหตและผล รจกแยกแยะผดชอบชวด สงทควรและไมควรทา รจกแกปญหาไดอยางฉลาด และรเทาทนการเปลยนแปลงตาง ๆ มความคดรเรมสรางสรรค ใฝรรคณคาของภมปญญาและวฒนธรรมไทย และรจกเลอกรบวทยาการและวฒนธรรมจากภายนอก

2. ดานจตใจ ผทไดรบการศกษาพงรจกฝกฝนจตใจของตนใหมความเจรญงอกงามทางคณธรรม ไดแก มความละอายตอการกระทาผด รจกควบคมตนเองใหประพฤตตามกรอบความถกตองทดงาม มศาสนาเปนเครองยดเหนยวจตใจรจกพอ มสมาธและมความอดทนหนกแนน

3. ดานรางกาย ผทไดรบการศกษาพงมรางกายทเจรญเตบโตเหมาะสมกบวย รจกดแลรกษาสขภาพทงของตนและสมาชกในครอบครว และสามารถพฒนาสมรรถภาพของรางกายใหเหมาะสมกบการงานและอาชพ

4. ดานสงคม ผทไดรบการศกษาพงมพฤตกรรมทางสงคมทดงามในการอยรวมกนในครอบครว องคกร และสงคม รจกการชวยเหลอเกอกลซงกนและกน มความสามารถและทกษะในการตดตอสอสารกบบคคลอน สามารถใชภาษาไทยไดอยางถกตอง และสามารถใชภาษาตางประเทศเพอการตดตอสอสารได สามารถธารงเอกลกษณและวฒนธรรมทดงามของไทย รจกและเคารพในสทธและเสรภาพของตนเองและผอนตามระบบประชาธปไตย รจกใชและอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสรางสงแวดลอมทด


ในเรองการจดการศกษา พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดกาหนดแนวการจดการศกษา วา"การจดการศกษาทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย ตองเนนความสาคญ

ทงความร คณธรรม กระบวนการเรยนร และบรณาการตามความเหมาะสมของแตละระดบการศกษา"การจดกระบวนการเรยนรใหสถานศกษาและหนวยงานทเกยวของดาเนนการดงตอไปน(1) จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยน โดยคานงถงความแตกตาง

ระหวางบคคล(2) ฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณและการประยกตความรมาใชเพอปองกนและ

แกไขปญหา(3) จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกการปฏบตใหทาได คดเปน ทาเปน รกการอาน

และเกดการใฝรอยางตอเนอง(4) จดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรดานตาง ๆ อยางไดสดสวนสมดลกน รวมทงปลกฝงคณธรรม

คานยมทดงามและคณลกษณะอนพงประสงคไวในทกวชา(5) จดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลาทกสถานท มการประสานความรวมมอกบบดา มารดา ผปกครอง และ

บคคลในชมชนทกฝาย เพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพในดานหลกสตรไดกาหนดไวในพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 วา "สาระของหลกสตร ทงท

เปนวชาการ และวชาชพ ตองมงพฒนาคนใหมความสมดล ทงดานความร ความคด ความสามารถ ความดงาม และความรบผดชอบตอสงคม"

นอกจากนยงมนกการศกษาหลายทานไดกลาวถงการจดการศกษาไวดงน จรส สวรรณเวลา (2539) ไดกลาวถงกระบวนการศกษาวา กระบวนการศกษาตองดทหลกสตร ประสบการณการเรยนร สภาวะแวดลอมและอปกรณวสดและสงสงเสรม เชน หองปฏบตการ ฯลฯ คณภาพของอาจารยผสอน ซงรวมถงคณวฒ ความสามารถทางวชาการความสามารถในการสอน ความตงใจทจะสอน และคณธรรม นอกจากนถาการคดเลอกด กระบวนการศกษาด นสตนกศกษามความมนคงในการเรยนจะตองเรยนไดดจบไดตามกาหนดอยางมคณภาพ

"การจดการศกษามองไดเปนกระบวนการ ซงอาจมองเหนเสมอนเปนสงปลกสรางได การจดการศกษาแตละแผนงานจะตองมสถาปนกเปนผออกแบบ ใหเหนภาพวาเมอศกษาจบแลวจะไดผลเปนอยางไร หรอผทเรยนจบจะมคณลกษณะอยางไร อยางทเราเรยกวา เปาหมายเชงพฤตกรรม (behavior objectives)สถาปนกตองกาหนดรปรางของสวนประกอบของสงปลกสรางไวดวย มการมองทงในรปของการใชงานอยอาศยและในรปความสวยงาม ความนาอย หลกสตรแตละหลกสตรตองมสถาปนกของหลกสตรพจารณากอน เมอไดแบบแลวจงอาศยวศวกรมาวเคราะหพจารณาองคประกอบ และโครงสรางตาง ๆ หลกสตรตองประกอบดวยรายวชา การจดรปแบบรวมกนของหลายรายวชา และความสมพนธระหวางรายวชาเหลานน รวมไปถงประสบการณการเรยนรในสวนแตละรายวชา และเมอรวมกนเปนหลกสตร ประกอบกบการเรยนนอกหลกสตรและบรรยากาศทโนมนาวจตใจและการศกษา เชนเดยวกบการสรางอาคาร ตองพจารณาถงคณภาพและความมนคง หลกสตรการศกษากตองมกลไกการรกษาคณภาพ รวมทงการสอบเพอประเมนผลการศกษา แลวใหการรบรองโดยใหปรญญาไป ดงนนจะเหนไดดวยการเปรยบเทยบวา การรอปรบระบบทไดนามาใชในองคกรธรกจ อาจนามาใชในดานอดมศกษาไดทงในการบรหารจดการโดยตรงและในกระบวนการในการศกษา"


ซงสอดคลองกบ เสนห จามรก (2537) ซงเหนวาการจดการศกษาควรมองถงเรองของคนและคณคาของคนเจตนารมณของการศกษาจงมอยเพอการพฒนาคน มบทบาทโดยตรงเกยวกบเรองทรพยากรของคนในสงคม ในเรองการพฒนานน พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) (2545) ไดกลาวถงวาการพฒนาทผานมาวาขาดองคประกอบดานคณคาทางจตใจและดานวฒนธรรม ผลของการศกษาตองสรางคนคดเปน และคดด

จากแนวคดขางตนการจดการศกษาทมคณภาพจงตองประกอบไปดวยองคประกอบทงทางดานหลกสตร กจกรรมวธการคดเลอก นสตนกศกษา ครอาจารยผสอน สงแวดลอมทางการศกษา เพอพฒนานกศกษาใหเปนคนเกง คนด และสามารถดารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

คณลกษณะบณฑตทพงประสงคการจดการศกษาในระดบอดมศกษาของไทยไดเขาสภาวะวกฤต เนองจากกระแสโลกาภวตน การแขงขนกนทาง

เศรษฐกจ ตลอดจนปญหาสงคม การสรางคนใหมกาลงกาย กาลงสตปญญา กาลงใจทสมบรณจงเปนภารกจทสาคญททบวงมหาวทยาลยใหความสาคญในเรองดงกลาว จงไดออกประกาศทบวงมหาวทยาลย เรอง คณลกษณะทพงประสงคของทบวงมหาวทยาลยเมอวนท 14 สงหาคม พ.ศ. 2540 และใหถอเปนนโยบายในการปฏบตแกสถาบนอดมศกษาในสงกดและในกากบของทบวงมหาวทยาลย โดยกาหนดคณลกษณะของบณฑตทพงประสงค ดงน

1. เปนผมความรอบรในวชาการทงภาคทฤษฎและปฏบต มความสามารถในการคดและวเคราะหอยางเปนระบบ2. เปนผมคณธรรม จรยธรรม สามารถครองตวอยในสงคมไดอยางเตมภาคภม3. เปนผมความรในศาสตรทเกยวของกบการดารงชวตในสงคมปจจบน4. เปนผมความรบผดชอบตอสงคมและดารงชวตดวยความเหมาะสม

พระราชมน (ประยทธ ปยตโต, 2540 อางถงในทบวงมหาวทยาลย สมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชนแหงประเทศไทย, 2540) ไดกาหนดคณสมบตของบณฑตทพงประสงค 10 ประการ คอ

1. มองเหนสจธรรมความจรงของโลก2. มสตปญญา ทนตอเหตการณ3. เปนปญญาชนผมความดงาม4. เปนผใฝร สสงยาก5. เปนผมประสทธภาพ6. อยรวมกนอยางสนตกบสงคมและสงแวดลอม7. มความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม8. มความสมบรณทง 4 ดาน คอ กาย จตใจ ศลและปญญา9. มนสยทด มพฤตกรรมทเหมาะสม10. สรางสรรคสงคม

ไพฑรย สนลารตน (2540) ไดกาหนดคณลกษณะบณฑตทพงประสงค 10 ประการคอ1. มองเหนทศทางทเหมาะสมของสงคมพรอมรบผดชอบ2. เขาใจการเปลยนแปลงของโลกและนานาชาตตลอดเวลา พรอมมองเหนผลกระทบ3. มความเชอมนและเปนตวของตวเอง4. มหลกวชาการ สามารถประยกตใชได5. รบรปญหาสงคม มสานกรวมกบสงคม


6. ตดตอและทางานรวมกบคนอนใหสาเรจอยางมประสทธภาพ7. รถงปญหามนษยชาต8. มความรบผดชอบ9. มจรยธรรม มเหตผล10. เปนผนา

จรส สวรรณเวลา (2545) ไดสรปกลมของคณลกษณะอนพงประสงคไวดงน1. กลมคณลกษณะดานวชาชพ หมายถง ความร ความสามารถ ทกษะ เจตคต และจรรยาบรรณแหงวชาชพ2. กลมความเปนนกวชาการ หมายถงความสามารถในการหาความรเพมเตม มนสยใฝร ความสามารถทางภาษา

ความสามารถในการใชเทคโนโลยการสอสารสารสนเทศ ความซอสตยสจรตของการเปนนกวชาการ3. กลมกระบวนการความคด มวจารณญาณ การตคาและใชขอมลอยางสมเหตสมผล4. กลมความสามารถทจะพฒนา และปรบตนใหเหมาะกบสถานการณทเปลยนแปลงไป โดยมวสยทศน

ความคดรเรมสรางสรรค ทาเปนและแกปญหาเปน5. กลมความเปนพลเมองดของประเทศ ของภมภาคและของโลก มคานยมทถกตองทงดานสงคมและมนษยธรรม

ความเสมอภาคและเอกภาพ สามารถยนหยดในหลกการเปนทพงของสงคมได6. กลมคณธรรม จรยธรรม โดยสอดแทรกกากบในพฤตกรรมทกดาน ทงกาย วาจา และใจ

Brown (1972) ไดเสนอเปาหมายในการพฒนานกศกษา เพอใหมคณลกษณะทพงประสงค 5 ประการไดแก1. การพฒนาเอกลกษณ ซงรวมถงการพฒนาคานยมและคณธรรม2. การพฒนาทกษะในการตดตอสมพนธระหวางบคคล3. การพฒนาทกษะดานการเรยนและสตปญญา4. การพฒนาทางดานสนทรยภาพ5. การพฒนาดานรางกาย นนทนาการ

จากคณลกษณะของบณฑตทพงประสงคทกลาวถงนน การมคณธรรม จรยธรรมจงเปนคณลกษณะของบณฑตทสาคญประการหนง เพอแกวกฤตอดมศกษาไทยดงกลาวมาขางตน โครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทยจงไดกาเนดขนจากการททบวงมหาวทยาลยไดตระหนกวาบณฑตไทยควรมความรจรงในวชาการและวชาชพ ควบคกบการมคณธรรมและจรยธรรม สามารถนาความรไปพฒนาชมชน สงคม และประเทศชาตเพอแขงขนกบนานาชาตได ในดานของจรยธรรมคณธรรม วศน อนทสระ (2544 : ข) กลาววา

"จรยธรรมเปนรากฐานแหงความเจรญรงเรองมนคง และสงบสขของปจเจกชน สงคมและประเทศชาต รฐทกรฐควรมแนวนโยบายใหประชาชนมจรยธรรมอนดเปนหลกประการแรกและถอเปนอดมคตทเดยวสวนการพฒนาทางเศรษฐกจและอนๆ ใหเปนอนดบรองลงมา ทงนเพราะการพฒนาทางเศรษฐกจการศกษาทางวชาการและการเมอง ซงไมมจรยธรรมเปนแกนกลางหรอเปนหลกยดแลวยอมใหโทษมากกวาใหคณ...ถาเปรยบสงคมเหมอนตนไมมแกน จรยธรรมกเหมอนแกน ความเจรญนอกนเหมอนเปลอกกระพซงหอหมแกนเอาไว ถาเปรยบความรเหมอนดน จรยธรรมเหมอนนา ดนทไมมนายดเหนยวเกาะกม ยอมเปนฝนละอองใหความราคาญมากกวาใหประโยชน คนมความรทไมม จรยธรรมจงมกเปนคนทกอความราคาญหรอความเดอดรอนใหแกผอนอยเนอง ๆ"


ดงนนหวใจของการพฒนาบานเมองคอการพฒนาจตใจของคนกอน เมอจตใจของคนดแลวเรองอน ๆ กจะพลอยดตาม เนองจากมนษยเปนสตวพเศษซงแตกตางจากสตวทงหลายอน สงททาใหมนษยเปนสตวพเศษ ไดแก สกขาหรอการศกษา คอการเรยนรฝกฝนพฒนา มนษยทฝก ศกษา หรอพฒนาแลว ชอวาเปน "สตวประเสรฐ" เปนผรจกดาเนนชวตทดงามดวยตนเองและชวยใหสงคมดารงอยในสนตสข (พระธรรมปฎก ป.อ.ปยตโต, 2545) อยางไรกตามคนทกคนลวนเปนมนษยเหมอนกนแตไมเหมอนกน ความแตกตางกนตามธรรมชาตของมนษยแตละคนใชตางกนแตเพยงรปกาย แตคณสมบตทางจตใจในมตของจตวญญาณดานของแกนแทในมนษยแตละคนกคอคณสมบตดาน ภมปญญาภมร และภมธรรม (ปรญญา ตนสกล, 2545) การทมนษยจะพฒนาคณสมบตดานภมร ภมปญญา และภมธรรมนนมนษยตองเรยนรภาพรวมของธรรมชาตของสรรพสงใหรภาพรวมของสรรพสงไวตลอดเวลา เมอจะเรยนความรอะไรเปนรายละเอยดลงไปกรตาแหนงแหงหนของความรนน ๆ วาอยตรงไหนของภาพรวม และโยงกลบมาสภาพรวมของธรรมชาตของสรรพสงได เพอรกษาการรและคดแบบไมแยกสวนไวปองกนไมใหหลงไป ในความรหรอวชาโดยไมรความจรงทงหมดขอเสยใหญของการศกษาทกวนน คอศกษาความรหรอวชาทเปนของนอกตว โดยไมกอใหเกดการเปลยนแปลงภายในคอทจตใจของผเรยน แมแตการศกษาเกยวกบวชากศกษาเปนความรเกยวกบวชาโดยไมทาใหจตของผเรยนดขน หรอแมศกษาเกยวกบศาสนากศกษาเปน "ศาสตร" หรอความรโดยไมกอใหเกดพฒนาการทางจตวญญาณอนเปนจดมงหมายของศาสนาแตอยางใด ดงนกถอวาไมไดเรยนรธรรมชาตของสรรพสงจรง เพราะในสรรพสงมจตดวย แตกไมใชศกษาจตในฐานะเปนความรซงกยงถอวาเปนเรองภายนอกอก ควรศกษาจตทเปนกระบวนการภายใน (Internalization) ทรจตของตวเองและพฒนาจตใหสงขน (ประเวศ วะส บรรณาธการ, 2545) และประเวศ วะส (2545 : 47) ยงกลาวอกวา

“มนษยมขมทรพยทวเศษในตน แตละคนมสมองทเปนโครงสรางทวจตรทสดในจกรวาล ในจกรวาลไมมโครงสรางอะไรทวจตรเสมอสมองของมนษย มนษยมสมองทมศกยภาพสงยง สามารถเรยนรใหบรรลอะไรกได การทมนษยจะออกจากภาวะเดม และเขยอนตอไปสมนษยภมและเกดจตสานกใหมตองอาศยการเรยนรทดซงเปนสงประเสรฐทสดของมนษย การเรยนรทดทสดจะตองทาใหมนษยรเหนเขาถงธรรมชาตตามความเปนจรงซงเรยกวาปญญา หรอวชชา"

อยางไรกตามในเรองน พระไพศาล วสาโล (2532 : 56) กลาววา“การรจกเทาทนตนเองกด ความเขาใจธรรมชาตของชวตและโลกกดทงสองประการนน การตรกตรอง

ขบคดดวยปญญา ระดบเหตผล มสวนชวยอยบางแตกไดไมตลอด หากจตใจหรออารมณไมไดรบการอบรมบมเพาะดวยเราไมอาจเหนหรอขบคดความเปนจรงของตวเองและของสงคมไดอยางกระจางชด แมจะรอบรในทางปรยตและวชาการ ตราบใดทอคต ความโกรธ ความพยาบาท ความเกลยดเขาครอบงาจตหรอจตสายแสไมมกาลงตงมน และแมเราจะมปญญารเหนคณคาของความด ความงามและความเจรญ แตถาจตไมมกาลงทจะตานความโลภในประโยชนสวนรวม ชวตกไมอาจดาเนนตามทางแหงอดมคตได อารมณหรอจตใจจงจาเปนทจะตองไดรบการพฒนาไปพรอม ๆ กบเหตผล ความคดจตใจทอบรมดแลวจนมสมรรถภาพและคณภาพด นอกจากจะสงผลใหมความสขทประณตและประเสรฐยงกวาความสขจากธรรมชาตและศลปะแลวยงหนนสงใหปญญาความคดแกกลาฉบไวขน จนยกระดบเปนปญญาทสวางไสวในเรอนใจ ไมลมเลอนได"

ในดานการพฒนาคณธรรมจรยธรรม ดวงเดอน พนธมนาวน ผกอตงทฤษฎตนไมจรยธรรม (2538) แสดงถงสาเหตของพฤตกรรมของคนดและของคนเกง วาพฤตกรรมเหลานมสาเหตทางจตใจอะไรบาง ทฤษฎตนไมจรยธรรมม 3สวน สวนทเปนดอกและผลไมบนตน แสดงถงพฤตกรรมการทาดละเวนชวและพฤตกรรมการทางานอยางขยนขนแขง


เพอสวนรวม ทรวมเขาเปนพฤตกรรมของพลเมองด พฤตกรรมทเออตอการพฒนาประเทศ มสาเหตอย 2 กลม กลมแรกคอสาเหตทางจตใจทเปนสวนทสองคอลาตนของตนไมอนประกอบดวยจตลกษณะ 5 ดาน ไดแกเหตผลเชงจรยธรรมมงอนาคตและการควบคมตนเอง ความเชออานาจในตน แรงจงใจใฝสมฤทธ และทศนคต คณธรรมและคานยม สวนทสามคอรากของตนไมซงเปนจตลกษณะกลมทสอง ม 3 ดาน ไดแก สตปญญา ประสบการณทางสงคม และสขภาพจตจตลกษณะทงสามนอาจใชเปนสาเหตของการพฒนาจตลกษณะ 5 ประการทลาตนของตนไมกได กลาวคอ บคคลตองมลกษณะพนฐานทางจตใจ 3 ดานในปรมาณทสงเหมาะสมกบวยจงจะเปนผทมความพรอมทจะพฒนาจตลกษณะทง 5ประการทลาตนของตนไม โดยทจตลกษณะทง 5 นจะพฒนาไปเองโดยอตโนมต ถาบคคลมความพรอมทางจตใจ 3 ดานดงกลาวและอยในสภาวะแวดลอมทางบาน ทางโรงเรยน และทางสงคมทเหมาะสม นอกจากน ดวงเดอน พนธมนาวน(2538) ไดกลาววา

“ทกลาวมานมไดหมายความวานสตนกศกษาในปจจบนปลอดจากปญหาทางบคลกภาพและจรยธรรมแทจรงแลวเราไมไดพฒนาคน เพราะเขามปญหาเทานน นสตนกศกษากาลงอยในกระบวนการทถกพฒนาโดยสภาพทางสงคมอดมศกษา การพฒนาในชวงอายผใหญตอนตนนเปนการพฒนาทงทเปนประเภทแกไขและปองกนไปพรอมกน การแกไขนนจาเปนตองกระทาในนสตบางคนทพฒนาการทางจตใจและพฤตกรรมแตเดมนนบกพรองหรอลาชา ซงอาจเนองจากสภาพทางครอบครวในวยเดกและสภาพของโรงเรยนและสงคมใหญในวยรนมาถงวยอดมศกษาอาจจะตองหาวธแกไขนสตนกศกษาเหลาน…”

ซงสอดคลองกบ สมน อมรววฒน (2535) ทมองเหนวาสงคมจะดารงอยไดกตอเมอ สมาชกของสงคมมจรยธรรมเปนเครองกากบพฤตกรรมของตน แตหลกจรยธรรมของทกศาสนานนตรงกนคอ หลกของความเมตตาและการมความรกตอผอน

แนวทางการพฒนาจรยธรรมและบคลกภาพนกศกษา

ดวงเดอน พนธมนาวน (2538) ไดกลาวถงแนวทางการพฒนาจรยธรรมเพอเสรมสรางจตใจของนกศกษา ดงน1. ใหเรยนวชาทางสงคมศาสตร และพฤตกรรมศาสตร ซงเกยวกบบคคลและสงคมโดยตรง จะชวยใหเกดการ

พฒนาจตใจนสตนกศกษาทงทางตรงและทางออม2. การเนนยาใหอาจารยและเพอนนสตนกศกษาไดชวยกระตนความตระหนกตอสงคมทงในและนอกวชาเรยน

และอาจารยจะตองเปนแบบอยางทดแกศษย พฒนาอาจารยใหสามารถพฒนานสตนกศกษาทางดานนไดอยางเหมาะสม

3. จดโครงการเพอพฒนาจตใจโดยตรง4. สอดแทรกการพฒนาบคลกภาพและจรยธรรมเขาไปในเนอหาวชาทกวชา

⌫⌫

ไพฑรย สนลารตน และคณะ (2546) อางถงใน เอกสารประกอบการประชมคณะกรรมการจดทาตวบงชคณธรรมจรยธรรมทบวงมหาวทยาลย ครงท 3/2546 วนท 8 สงหาคม 2546 ไดศกษากรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาพบวาคณลกษณะบณฑตในดานตาง ๆ มดงน


1. ดานความรพนฐาน (Common Knowledge) ไดแก รจรง มความรตามสาขาวชา มภมปญญาในทองถนของตน มความรเรองโลก

2. ดานความรกาวหนา (Advance Knowledge) ไดแก ฉลาด ใฝร ชนาตนเองได รกความกาวหนา ทนสมยทนโลก เขาใจวถชวตชนบท

3. ดานความรเชงรก (Aggressive Knowledge) ไดแก รสกซง จดระบบความรเชอมโยงและบรณาการความร อธบายและถายทอดความร

4. ดานความรเปนเลศ (Excellent Knowledge) ไดแก เชยวชาญเปนเลศ เขาถงแกนความร สรางองคความรใหม

5. ดานความคดพนฐาน (Common Thinking) ไดแก ปญญาเฉยบแหลม คดวเคราะห สงเคราะหและประเมนผลปญหาทซบซอนไดอยางเปนระบบ กลาแสดงออก

6. ดานความคดกาวหนา (Advance Thinking) ไดแก มความคดสรางสรรค มจนตนาการ คดใหมไดอยางทนสมย

7. ดานความคดเชงรก (Aggressive Thinking) ไดแก มวสยทศน เปดใจกวาง มยทธศาสตร คดไดเอง8. ดานความคดเปนเลศ (Excellent Thinking) ไดแก คดรวบยอด ตกผลกทางความคด9. ดานปฏบตไดพนฐาน (Common Skill) ไดแก มออาชพ ปฏบตงานไดตามวชาชพ ประยกตใชความร

แกปญหาอยางเปนระบบ เปนไดทงผนาและผตาม มมนษยสมพนธ สอสารไดด10. ดานปฏบตไดกาวหนา (Advance Skill) ไดแก ปรบตวและมงมน ปรบปรงและพฒนางาน แสวงหา

วธการใหม ๆ วนจฉยสงทซบซอน11. ดานปฏบตไดเชงรก (Aggressive Skill) ไดแก มนวตกรรม เปนผประกอบการ สามารถสรางงานใหม

ทาไดดวยตนเอง12. ดานปฏบตไดเปนเลศ (Excellent Skill) มความชานาญการ ตดสนใจในสถานการณทซบซอนและไมสามารถ

คาดการณไดอยางแมนยา13. ดานคณธรรมจรยธรรมพนฐาน (Common Ethic) ไดแก รจกตนเองและมนคง มวนยในตนเอง มความ

รบผดชอบ ซอสตย และมจรรยาบรรณในวชาชพ เปนไทย มสนทรยารมย เหนคณคาสงแวดลอม รจกเพยงพอ

14. ดานคณธรรมจรยธรรมกาวหนา (Advance Ethic) ไดแก เปนแบบอยางทดแกบคคลอน15. ดานคณธรรมจรยธรรมเชงรก (Aggressive Ethic) ไดแก ชกจงชนาคนอนใหเกดความตระหนกตอปญหา16. ดานคณธรรมจรยธรรมเปนเลศ (Excellent Ethic) ไดแก มอดมการณ เสยสละเพอประโยชนสวนรวม

สรพงษ ชเดช (2533) ไดศกษาเรองความสมพนธระหวางประสบการณในมหาวทยาลยกบจตลกษณะทสาคญของนสต โดยศกษาจากนสตชน ปท 3 และ ชนปท 4 ของมหาวทยาลยกรงเทพ จานวน 273 คน ผลการศกษาพบวานสตทเรยนวชาเอกและวชาโททเนนมนษยและสงคมเปนผทมเหตผลเชงจรยธรรมสงกวานสตทเรยนทางดานดงกลาวนอย

เดอนเดนหลา ชยปรญญา (2539) ไดศกษาเรองการปลกฝงจรยธรรมของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 โรงเรยนกวางโจนศกษา อาเภอภเขยว จงหวดชยภม ผลการศกษาพบวานกเรยนทไดรบการเรยนรโดยใชตวแบบบคคลจรงมการพฒนาพฤตกรรมทางจรยธรรมสงกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทระดบ 0.05


อศรา รตตศร (2540) ไดศกษาเปรยบเทยบความแตกตางและความสมพนธของทศนคตตอมหาวทยาลยและการใชเหตผลเชงจรยธรรมของนกศกษาทเคยมพฤตกรรมไมอยในวนยและนกศกษาทมพฤตกรรมอยในวนยในกลมนกศกษาทพกอาศยในหอพกนกศกษามหาวทยาลยขอนแกน ผลการศกษาพบวานกศกษาทเคยมพฤตกรรมไมอยในวนยและนกศกษาทมพฤตกรรมอยในวนยมทศนคตตอมหาวทยาลยไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทระดบ 0.05 นกศกษาทเคยมพฤตกรรมไมอยในวนยและนกศกษาทมพฤตกรรมอยในวนยมการใชเหตผลเชงจรยธรรมไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ทศนคตตอมหาวทยาลยและการใชเหตผลเชงจรยธรรมของนกศกษาทเคยมพฤตกรรมไมอยในวนยมความสมพนธกนอยางไมมนยสาคญทระดบ 0.01 และทศนคตตอมหาวทยาลยและการใชเหตผลเชงจรยธรรมของนกศกษาทมพฤตกรรมอยในวนยมความสมพนธกนอยางไมมนยสาคญทระดบ 0.01 ทศนคตตอมหาวทยาลยทงสองดานคอดานสงแวดลอม และดานการเรยนการสอนของนกศกษาทเคยมพฤตกรรมไมอยในวนยและนกศกษาทมพฤตกรรมอยในวนย อยในระดบคอนขางตา

Reall, Michael John (1993) ไดศกษาเรองความสมพนธของการพฒนาความรเชงจรยธรรม เหตผลเชงจรยธรรม และจตสานกดานคณธรรมจรยธรรมของนกศกษาสาขาบรหารธรกจในสถานการณทมการแขงขน โดยศกษากบนกศกษาในมหาวทยาลยนอรธเวสท และใชเกมสเปนกจกรรมททาใหเกดสถานการณการแขงขน ผลการศกษาพบวาไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญระหวางเพศในดานการพฒนาความรดานคณธรรม จรยธรรม การใชเหตผลทางจรยธรรม หรอจตสานกดานคณธรรมจรยธรรม นอกจากนผลการศกษายงพบวาตวแปรอน ๆ เชน คะแนนเฉลย การศกษาของพอแมหรอเวลาแหงการพกผอนและระดบความเครยดทไดรบไมมผลตอการพฒนาความรดานจรยธรรม เหตผลเชงจรยธรรมและจตสานกดานคณธรรมจรยธรรม ในขณะทการใหรางวลในระหวางการแขงขนจะมผลตอการใชเหตผลเชงจรยธรรม

Kavanagh, Moya (1990) ศกษาเกยวกบ ความรสกผดชอบชวด คณธรรมจรยธรรมเชงอดมคต และการศกษาดานคณธรรม จรยธรรม โดยศกษาความสมพนธระหวางความรสกผดชอบชวด กบคณธรรมจรยธรรมเชงอดมคตทเกดขนในสงคม ผลการศกษาพบวาคณธรรมและจรยธรรมไมสามารถทจะสอนไดในเดก จะทาไดกเพยงใหรปแบบทดงามและชแนะเมอเดกมความตองการโดยใชพฤตกรรมทไมเหมาะสม และพยายามกระตนใหเดกนาสงทดงามซงมอยในตวเดกออกมาใช

กรอบแนวคดในการพฒนาบณฑต

จากแนวคดในการจดการระดบอดมศกษา และลกษณะของบณฑตทพงประสงคจะตองอาศยการหลอหลอมคณธรรมจรยธรรม ซงเปนกระบวนการทตอเนองและจะตองปลกฝงตงแตวยเยาว โดยครอบครว ผปกครองและสงคมทแวดลอมโรงเรยนทกระดบโดยครอาจารย สงแวดลอมภายในโรงเรยน เมอมาถงระดบอดมศกษาการทจะสรางคณธรรมใหเกดขนใหมเปนสงทกระทาไดยาก ในการหลอหลอมคณธรรมจรยธรรม จงตองอาศยการทจะพฒนารกษาสงเสรมพฤตกรรมททาใหคณธรรม จรยธรรมทนกศกษามอยนนใหคงอยไดอยางไร และจะพฒนาคณธรรม จรยธรรมทนกศกษามอยนนใหดยงขนไดอยางไร คณะผวจยจงไดกรอบแนวคดในการบรหารสถาบนอดมศกษาและกรอบแนวคดในการทาวจย ดงน


กรอบแนวคดในการบรหารสถาบนอดมศกษา

Corporate Mission, Vision & Policyมหาวทยาลย

Functional Strategic Planอธการบด คณบด

Operational Action Planหวหนาภาควชา/หวหนาฝายสนบสนน

ผใช

ความตองการของสงคม

คณสมบตทพงประสงค

- หลกสตร- กระบวนการเรยนการสอน

- ผสอน- อนๆ

บณฑต

วชาการ บรหาร นกศกษา

- โครงสราง- ระบบบรหาร- 3M

MISGovernance

- อนๆ

- การคดเลอก- กจกรรม- แนะแนว- การเสรมคณธรรมจรยธรรม

- ศษยเกา- อนๆ

- วจย- ทานบารงศลปวฒนธรรม- อนๆ

ภารกจอนๆ


ปจจยทเกยวของในการสรางบณฑตทพงประสงค คอ

ปจจยทเกยวของ (Most Important = Musts) ในการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม

วชาการ บรหารจดการ

1. หลกสตร 1. นโยบาย2. กระบวนการเรยนการสอน 2. สงแวดลอมทจะหลอหลอมใหเกด3. อาจารยผสอน วฒนธรรมอนดงาม4. สอทใชประกอบการสอน

นกศกษา

1. ตวนกศกษา2. กจกรรมทสงเสรมใหเกดคณธรรม จรยธรรม3. ศษยเกา

Input1. วชาการ2. การบรหารจดการ3. นกศกษา

Processกระบวนการ

ผลต

Outputบณฑตอดมคตไทย


⌫ ⌫

กลมประชากร ไดแก ผบรหาร คณาจารย เจาหนาททรบผดชอบโครงการนารองการทดลองรปแบบการสรางบณฑตอดมคตไทย ปงบประมาณ 2544 และ 2545 คณาจารยผสอนวชาการศกษาทวไป นกศกษาทเขารวมโครงการนารอง นสตนกศกษาเกา ของมหาวทยาลยทเขารวมโครงการนารองการทดลองรปแบบการสรางบณฑตอดมคตไทย

กลมตวอยาง ไดแก ผบรหาร คณาจารย เจาหนาททรบผดชอบโครงการนารองการทดลองรปแบบการสรางบณฑตอดมคตไทย ปงบประมาณ 2544 และ 2545 คณาจารยผสอนวชาการศกษาทวไป นกศกษาทเขารวมโครงการนารอง นสตนกศกษาเกา ตามทมหาวทยาลยทเขารวมโครงการนารองจดมาใหสมภาษณ

1. การจดเกบขอมลการดาเนนงานเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยของสถาบนอดมศกษานารองการทดลองฯทง 7 สถาบน

1.1 ประชากรเปาหมายl ผบรหารสถาบนทงในสวนกลางและสวนคณะl หวหนาโครงการนารองการทดลองฯl นสตนกศกษาผเขารวมโครงการl นสตนกศกษาเกา

1.2 ขอมลทศกษาl ปรชญาและปณธานของสถาบนl แนวคดและรปแบบในการพฒนานสตนกศกษาในสถาบนl รปแบบการบรหารจดการเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยของสถาบน

- รปแบบการดาเนนงานในชนเรยน - รปแบบการดาเนนงานนอกชนเรยน - การจดสภาพแวดลอมเพอการพฒนานสตนกศกษา

l ปญหาและอปสรรคในการบรหารจดการl การดาเนนงานโครงการนารองการทดลองฯ ซงไดรบงบประมาณสนบสนนจากทบวงมหาวทยาลย

: วตถประสงค รปแบบการดาเนนงาน กลมเปาหมาย สมฤทธผลในการดาเนนงาน ปญหาอปสรรค


l ขอเสนอแนะเกยวกบรปแบบเพอการพฒนาบณฑตอดมคตไทยl ขอคดเหนของนสตนกศกษาทมตอโครงการและการเขารวมโครงการl ขอคดเหนของนสตนกศกษาเกาทมตอการผลตบณฑตของสถาบน

1.3 วธการเกบรวบรวมขอมลl การศกษาจากเอกสาร ดงตอไปน

- เอกสารงานวจย บทความทเกยวกบการพฒนานสตนกศกษา- เอกสารแนะนาสถาบน- เอกสารการดาเนนโครงการนารองทดลองทไดรบอนมตจากทบวงมหาวทยาลย

l ดาเนนการโดยวธสมภาษณจากบคคลดงตอไปน- ผบรหารมหาวทยาลย- ผบรหารดานกจการนสตนกศกษาในระดบคณะ- ผบรหารจากกองกจการนสตนกศกษา และกองบรการการศกษาของแตละสถาบน- หวหนาหรอผรบผดชอบโครงการนารองทดลองในแตละสถาบน- นสตนกศกษาทไดเขารวมโครงการ- นสตนกศกษาเกาทสาเรจการศกษาไปแลว

l การจดการประชมผเกยวของในลกษณะของการเสวนา

1. วเคราะหจดออน จดแขงโครงการนารองการทดลองรปแบบการสรางบณฑตอดมคตไทย ปงบประมาณ2544 และ 2545

2. นาขอมลทไดทงหมดมาวเคราะหเพอหารปแบบทเหมาะสม เพอสรปสรางรปแบบการจดกจกรรมเสรมหลกสตรการสอนสอดแทรกในกระบวนวชา และการสรางรายวชาเฉพาะดานคณธรรม และจรยธรรม ทสถาบนอดมศกษาสามารถนาไปประยกตใชใหสอดคลองกบบรบทของแตละสถาบนได

3. วเคราะห หาแนวทางการสรางเครอขายการแลกเปลยนขอมลขาวสารดานวชาการ การจดการเรยนการสอนการจดกจกรรมเสรมหลกสตร ดานการเสรมสรางคณธรรมและจรยธรรม


⌫ ⌦

ในการสรปผลการวจยจะนาเสนอเปน 5 ตอนดงนตอนท 1 สรปผลการวเคราะหโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ทดาเนนการในปงบประมาณ 2544 และ

ปงบประมาณ 2545 โดยมตวชวดตอนท 2 สรปผลการวเคราะห สงเคราะห จดทาตวบงช และเกณฑการประเมนดานคณธรรม จรยธรรมทเหมาะสม

เพอใชในการประกนคณภาพการศกษาตอนท 3 สรปผลการสรางรปแบบการจดกจกรรมเสรมหลกสตร การสอนสอดแทรกในกระบวนวชา และการสราง

รายวชาเฉพาะดานคณธรรม จรยธรรม ทสถาบนอดมศกษาสามารถนาไปประยกตใชใหสอดคลองกบบรบทของแตละสถาบน

ตอนท 4 แนวทางการสรางเครอขายการแลกเปลยนขอมลขาวสารดานวชาการ การจดการเรยนการสอน การจดกจกรรมเสรมหลกสตร และดานการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรม

ตอนท 5 สรปผลการวเคราะหปญหาภาพรวมทพบในการดาเนนโครงการ

⌫ ⌫ ⌫⌫

ประเดนทไดดาเนนการวเคราะห

1. รปแบบการดาเนนโครงการนารองการทดลองรปแบบการสรางบณฑตอดมคตไทยของสถาบนอดมศกษาทง 7 สถาบนกบความสอดคลองตอวตถประสงคของทบวงมหาวทยาลยในปงบประมาณ 2544

เปาหมายของทบวงมหาวทยาลยในการจดสรรงบประมาณใหแกถาบนอดมศกษาทง 7 สถาบน เพอนารองทดลองฯ ในการแสวงหารปแบบเพอการพฒนาบณฑตอดมคตไทยใน 3 ลกษณะ

1) การสรางรายวชาและพฒนารปแบบการเรยนการสอนสาหรบรายวชาในหมวดวชาการศกษาทวไป2) การสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการสอน3) การจดกจกรรมเสรมหลกสตร


ตารางท 1 แสดงรปแบบการดาเนนงานโครงการนารองการทดลองรปแบบการสรางบณฑตอดมคตไทยของทง 7 สถาบนในภาพรวม พบรปแบบและลกษณะโครงการปงบประมาณ 2544 ดงน

ลกษณะ ความยงยนรปแบบการดาเนนโครงการ สถาบน โครงการ ของโครงการ

นารองการทดลองฯ ดาเนนงาน โครงการ โครงการ ยงยน ไมเดม ใหม ยงยน

1. การสรางรายวชาบรณาการและการพฒนาการเรยนการสอนในหมวดวชาการศกษาทวไป1.1 การพฒนารปแบบการเรยนการสอนโดยวธบรณาการ ม.เกษตรศาสตร

วชาการและกจการนสต1.2 โครงการศกษาวจยเพอพฒนารายวชาศกษาทวไป ม.ขอนแกน

2. การสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการสอนและกจการนสตนกศกษา2.1 การจดโครงการสมมนาเชงปฏบตการ เรอง ม.เกษตรศาสตร

การสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในการสอน2.2 โครงการเสวนาแนวคดและเทคนคการสอดแทรก ม.ขอนแกน

คณธรรม จรยธรรมในรายวชา2.3 โครงการบรณาการคณธรรม จรยธรรมในรายวชา ม.บรพา

และกจการนสต2.4 โครงการสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการเรยน ม.สงขลา

การสอน โดยใชขอมลครอบครวโดยผานการบอกเลา นครนทร2.5 โครงการสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในทกรายวชา ม.หอการคาไทย

3. การจดกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนานกศกษา3.1 โครงการคดใหมทาใหมกบการดแลนองใหม ม.ขอนแกน3.2 โครงการวเคราะหปญหาพฒนาคณธรรม จรยธรรม ม.ขอนแกน3.3 โครงการคายลกแมไทรจตใจงาม ม.หอการคาไทย3.4 โครงการแตงกายถกระเบยบเชดชเกยรตสถาบน ม.หอการคาไทย3.5 โครงการไทยชวยไทย กนของไทย ใชของไทย ม.หอการคาไทย

รวมใจประหยด3.6 โครงการกฬาไทยสรางสรรคคณธรรม ม.หอการคาไทย3.7 โครงการลกแมไทรสานรอยวฒนธรรมไทย ม.หอการคาไทย3.8 โครงการรวมพลงสรางสรรคสงคม ม.หอการคาไทย3.9 โครงการพฒนาศกยภาพนกศกษาคณะพยาบาลศาสตร ม.รงสต3.10โครงการบรษทจาลอง : สความเปนเลศภาษาไทย ม.รงสต

ดวยการศกษาภาคปฏบต

4. การจดโครงการเพอเสรมสรางแนวความคดการพฒนาบณฑตอดมคตไทย4.1 โครงการประชมสมมนาเชงปฏบตการเรอง ม.เชยงใหม

การผลตบณฑตมหาวทยาลยเชยงใหมใหเปนบณฑตอดมคตไทย


5. โครงการสรางเครอขายพฒนาบณฑตอดมคตไทย5.1 โครงการประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมพฒนา ม.สงขลา

กระบวนการเรยนรคณธรรม จรยธรรมและทกษะชวต นครนทรในสถาบนการศกษาเขตภมภาคภาคใต

6. โครงการกจกรรมรวมหลกสตรเพอพฒนานกศกษา6.1 โครงการ "เราพดภาษาฝรงเศสได" ม.รงสต6.2 โครงการพฒนาคณภาพการเรยนการสอนภาษาจน ม.รงสต

จากตารางท 1 พบวาการดาเนนโครงการนารองการทดลองฯ ของสถาบนอดมศกษาทง 7 สถาบน ในปงบประมาณ 2544 สวนใหญอยในกรอบเปาหมายของทบวงมหาวทยาลย มเพยง 4 โครงการทไดดาเนนการนอกเหนอจากเปาหมายทไดกาหนดไว คอ รปแบบโครงการเพอเสรมสรางแนวคดการพฒนาบณฑตอดมคตไทย รปแบบโครงการเพอสรางเครอขายพฒนาบณฑตอดมคตไทย และรปแบบโครงการกจกรรมรวมหลกสตรเพอพฒนานกศกษา นอกจากนยงพบวาโครงการทไดดาเนนการเปนโครงการใหมทงหมด มความยงยนจานวน 14 โครงการ และไมยงยน จานวน 7โครงการ

2. รปแบบการดาเนนโครงการของสถาบนอดมศกษาทง 7 สถาบนกบความสอดคลองตอวตถประสงคของทบวงมหาวทยาลยในปงบประมาณ 2545

เปาหมายของทบวงมหาวทยาลยในการจดสรรงบประมาณใหแกสถาบนอดมศกษาทง 7 สถาบน เพอนารองทดลองฯ ในการแสวงหารปแบบเพอการพฒนาบณฑตอดมคตไทยในลกษณะของการดาเนนงานตอเนอง






ตารางท 2 แสดงการดาเนนงานโครงการนารองการทดลองรปแบบการสรางบณฑตอดมคตไทยของทง 7 สถาบน และลกษณะการดาเนนโครงการปงบประมาณ 2545

1. การสรางรายวชาบรณาการและการพฒนาการเรยนการสอนในหมวดวชาการศกษาทวไป1.1 โครงการนารองรปแบบการบรณาการวชาการศกษา ม.สงขลา

ทวไปกบกจกรรมนกศกษา นครนทร1.2 โครงการบรณาการคณธรรมจรยธรรมในรายวชา ม.บรพา

และกจการนสต (สรางรายวชาสหศาสตร)

2. การสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการสอนและกจการนสตนกศกษา2.1 โครงการสมมนาเชงปฏบตการ เรอง การสอดแทรก ม.เกษตรศาสตร

คณธรรม จรยธรรมในการสอน2.2 โครงการสมมนาแนวทางการสอดแทรกคณธรรม ม.ขอนแกน

จรยธรรมในรายวชา2.3 โครงการฝกทกษะการสอนสอดแทรกคณธรรม จรยธรรม ม.ขอนแกน

หรอศลธรรมในรายวชา2.4 โครงการสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการเรยน ม.สงขลา

การสอนโดยใชขอมลครอบครวโดยผานการบอกเลา นครนทร

3. การจดกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนานกศกษา3.1 โครงการพฒนานกศกษาเพอสงคมสวนรวม ม.ขอนแกน3.2 โครงการพฒนาทกษะชวตนกศกษา ม.ขอนแกน3.3 โครงการฝกอบรมเชงปฏบตการ เรอง "มหาวทยาลย ม.สงขลา

ฤาจะเปนเพยงทางผาน : เสนทางสความเปนผนา" นครนทร3.4 โครงการสมมนาเพอรณรงค "กฎ เกยรตยศของ ม.สงขลา

การเปนนกศกษามหาวทยาลยสงขลานครนทร นครนทรกรณนกศกษาในหอพกของมหาวทยาลย"

3.5 โครงการ "ลกพระบดา รวมใจ ใฝคณธรรม จรยธรรม" ม.สงขลานครนทร3.6 โครงการพฒนาระบบกลยาณมตร : กลยทธการพฒนา ม.รงสต

ศกยภาพนกศกษาพยาบาล3.7 โครงการพฒนาศกยภาพการเรยนรเพอการเปน ม.รงสต

บณฑตในอดมคต

4. การจดโครงการเพอเสรมสรางแนวความคดการพฒนาบณฑตอดมคตไทย4.1 โครงการประชมสมมนาเชงปฏบตการ เรอง การผลต ม.เชยงใหม

บณฑตมหาวทยาลยเชยงใหมใหเปนบณฑตอดมคตไทย




5. โครงการกจกรรมรวมหลกสตรเพอพฒนานกศกษา5.1 โครงการสความเปนเลศทางภาษาไทยดวยการศกษา ม.รงสต

ภาคปฏบต5.2 โครงการฝกลามมออาชพ (ภาษาจน) ม.รงสต5.3 โครงการศกษากระบวนการเรยนรดวยการคดวเคราะห ม.ขอนแกน

เพอสรางคานยมทเหมาะสม5.4 โครงการสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในรายวชา ม.ขอนแกน

จากตารางท 2 พบวา ในภาพรวมของการดาเนนงานปรมาณของโครงการในปงบประมาณ 2545 เปนลกษณะโครงการใหมมากกวาโครงการตอเนอง โครงการทเปนลกษณะโครงการตอเนองจะเปนรปแบบโครงการดานการสอดแทรกจรยธรรมในการสอนและกจการนสตนกศกษา สวนโครงการทเปนโครงการใหมจะเปนโครงการดานกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนานกศกษา และโครงการทเปนโครงการใหมและเปนรปแบบทอยนอกเหนอกรอบเปาหมายของทบวงมหาวทยาลยคอ รปแบบโครงการเพอเสรมสรางแนวคดการพฒนาบณฑตอดมคตไทย และรปแบบโครงการกจกรรมรวมหลกสตรเพอพฒนานกศกษา


3. วเคราะหการไดมาซงโครงการนารองการทดลองรปแบบการสรางบณฑตอดมคตไทยของทง 7 สถาบนในปงบประมาณ 2544 และ 2545

ตารางท 3 แสดงการไดมาซงโครงการนารองทดลองเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทย

รปแบบการไดมาซง ม. ม. ม. ม. ม. ม. ม.โครงการนารองการทดลองฯ เกษตรศาสตร เชยงใหม ขอนแกน บรพา สงขลา รงสต หอการคา

1. มหาวทยาลยเปดโอกาสใหหนวยงานทสนใจเสนอโครงการไดยนเสนอโครงการ

2. มหาวทยาลยแตงตงคณะกรรมการขนมา 1 ชดเพอพจารณาดาเนนงาน

3. เกดจากการประชมรวมกนของฝายบรหารและหนวยงานปฏบตและคดเลอกโครงการเปาหมาย

4. มอบหมายใหรองอธการบดดาเนนการในเรองนโดยตรงเพอพจารณาคดเลอกโครงการ

5. มอบหมายใหบคคลรบผดชอบการจดโครงการเปนการเฉพาะ

6. สรางการมสวนรวมจากคณะตาง ๆ เพอนาเสนอโครงการเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยตามกรอบของทบวงมหาวทยาลย

7. เกดจากการพจารณาวาสมควรดาเนนโครงการใดเพอกอใหเกดผลตอการสรางบณฑตอดมคตไทยในสถาบน

จากตารางท 3 แสดงใหเหนวามหาวทยาลยเชยงใหม และมหาวทยาลยขอนแกน ไดแตงตงคณะกรรมการขนมา 1 ชด เพอพจารณาดาเนนการและเปดโอกาสใหหนวยงานทสนใจเสนอโครงการโดยมสวนรวมจากคณะตาง ๆมหาวทยาลยเกษตรศาสตรและมหาวทยาลยบรพา โครงการเกดจากการประชมรวมกนของฝายบรหารและหนวยงานปฏบตและคดเลอกโครงการวาจะพจารณาโครงการใดเพอกอใหเกดผลตอการสรางบณฑตในอดมคตไทย มหาวทยาลยสงขลานครนทรไดมอบหมายใหรองอธการบดดาเนนการในเรองนโดยตรงเพอพจารณาคดเลอกโครงการและมอบหมายใหบคคลรบผดชอบการจดโครงการเปนการเฉพาะ มหาวทยาลยรงสตมอบหมายใหรองอธการบดดาเนนการในเรองนโดยตรงเพอพจารณาคดเลอกโดยเปดโอกาสใหหนวยงานทสนใจเสนอโครงการ สวนมหาวทยาลยหอการคาไทยไดแตงตงคณะกรรมการขนมาเพอพจารณาดาเนนงานโดยมอบหมายใหรองอธการบดดาเนนการในเรองนโดยตรงโครงการจงเกดจากการพจารณาของคณะกรรมการวาสมควรจะดาเนนโครงการใด


4. วเคราะหการใชงบประมาณของสถาบนในโครงการนารองการทดลองรปแบบการสรางบณฑตอดมคตไทยในปงบประมาณ 2544 และ 2545

ตารางท 4 แสดงรปแบบการไดมาซงงบประมาณโครงการนารองการทดลองรปแบบการสรางบณฑตอดมคตไทยปงบประมาณ 2544 และ 2545

รปแบบการไดมาซง ม. ม. ม. ม. ม. ม. ม.โครงการนารองทดลองฯ เกษตรศาสตร เชยงใหม ขอนแกน บรพา สงขลา รงสต หอการคา

1. ใชงบประมาณจากทบวงมหาวทยาลยเพยงอยางเดยว

2. ใชงบประมาณจากทบวงมหาวทยาลยและงบประมาณสนบสนนของมหาวทยาลย

จากตารางท 4 แสดงใหเหนวา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยขอนแกนและมหาวทยาลยบรพาใชงบประมาณสนบสนนจากมหาวทยาลยและทบวงมหาวทยาลย สวนมหาวทยาลยสงขลานครนทรมหาวทยาลยรงสตและมหาวทยาลยหอการคาไทยใชงบประมาณสนบสนนจากทบวงมหาวทยาลยเทานน


5. วเคราะหสมฤทธผลของโครงการนารองฯ ตอการเสรมสรางบณฑตอดมคตไทย ปงบประมาณ 2544

ตารางท 5 การสรางรายวชาบรณาการและการพฒนาการเรยนการสอนในหมวดวชาการศกษาทวไป ปงบประมาณ 2544

โครงการ สถาบน สามารถนา กอใหเกดผล สามารถ เชอไดวา สามารถนาไปมาใชเปน ทางบวกโดยตรง ขยายผลและ กอใหเกดการ ใชพฒนาการ

แมแบบใหแก ตอการพฒนา นาไปใชกบ พฒนาอยาง เรยนการสอนสถาบนอน นกศกษาอยาง นกศกษาใน ยงยนแก หมวดวชาการ

ชดเจน กลมอนได นกศกษา ศกษาทวไป

1. โครงการพฒนา ม.เกษตรรปแบบการเรยนการ ศาสตรสอนโดยวธบรณาการวชาการและกจการนสต

2. โครงการศกษาวจย ม.ขอนแกนเพอพฒนารายวชาศกษาทวไป

จากตารางท 5 แสดงใหเหนวาในปงบประมาณ 2544 มโครงการทเกยวของกบการสรางรายวชาบรณาการและการพฒนาการเรยนการสอนในหมวดวชาการศกษาทวไปทมสมฤทธผลตอการเสรมสรางบณฑตอดมคตไทยไดแกโครงการพฒนารปแบบการเรยนการสอนโดยวธบรณาการวชาการและกจการนสตของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร สวนโครงการวจยเพอพฒนารายวชาศกษาทวไปเปนการวจยสถาบนทสามารถนาผลการวจยไปใชพฒนาการจดการเรยนการสอนหมวดวชาศกษาทวไปไดและสามารถใชเปนรปแบบใหแกสถาบนอนได


ตารางท 6 แสดงสมฤทธผลการสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการสอนและกจกรรมนสตนกศกษาปงบประมาณ 2544

โครงการ สถาบน สามารถนามา กอใหเกดผลทาง สามารถขยายผล เชอไดวากอใหเกดใชเปนแมแบบ บวกโดยตรงตอการ และนาไปใชกบ การพฒนาอยางใหแกสถาบน พฒนานกศกษา นกศกษา ยงยนแก

อน อยางชดเจน ในกลมอนได นกศกษา

1. โครงการสมมนาเชง ม.เกษตรศาสตรปฏบตการ เรองการสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในการสอน

2. โครงการเสวนาแนวคด ม.ขอนแกนและเทคนคการสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในรายวชา

3. โครงการบรณาการ ม.บรพาคณธรรม จรยธรรมในรายวชาและกจการนสต

4. โครงการสอดแทรก ม.สงขลาคณธรรม จรยธรรมใน นครนทรการเรยนการสอนโดยใชขอมลครอบครวโดยผานการบอกเลา

5. โครงการสอดแทรก ม.หอการคาไทยคณธรรม จรยธรรมในทกรายวชา

จากตารางท 6 แสดงใหเหนวาโครงการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน และมหาวทยาลยบรพา สามารถนามาใชเปนแมแบบใหแกสถาบนอนได และกอใหเกดผลทางบวกโดยตรงตอการพฒนานกศกษาอยางชดเจน และโครงการของมหาวทยาลยบรพา มหาวทยาลยหอการคาไทยสามารถขยายผลและนาไปใชกบนกศกษาในกลมอนได สวนโครงการของมหาวทยาลยสงขลานครนทรกอใหเกดผลทางบวกโดยตรงตอการพฒนานกศกษาอยางชดเจน


ตารางท 7 แสดงสมฤทธผลการจดกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนานกศกษา ปงบประมาณ 2544



1. โครงการคดใหมทาใหม ม.ขอนแกนกบการดแลนองใหม

2. โครงการวเคราะหปญหา ม.ขอนแกนพฒนาคณธรรม จรยธรรม

3. โครงการคายลกแมไทร ม.หอการคาไทยจตใจงาม

4. โครงการแตงกายถก ม.หอการคาไทยระเบยบเชดชเกยรตสถาบน

5. โครงการไทยชวยไทย ม.หอการคาไทยกนของไทย ใชของไทยรวมใจประหยด

6. โครงการกฬาไทย ม.หอการคาไทยสรางสรรคคณธรรม

7. โครงการลกแมไทรสาน ม.หอการคาไทยรอยวฒนธรรมไทย

8. โครงการรวมพลง ม.หอการคาไทยสรางสรรคสงคม

9. โครงการพฒนาศกยภาพ ม.รงสตนกศกษาคณะพยาบาลศาสตร

10. โครงการบรษทจาลอง : ม.รงสตสความเปนเลศภาษาไทยดวยการศกษาภาคปฏบต

จากตารางท 7 แสดงใหเหนวาสมฤทธผลการจดกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนานสตนกศกษา ปงบประมาณ2544 ทมผลสมฤทธสามารถนาไปเปนแมแบบใหแกสถาบนอนไดม จานวน 4 โครงการ และอก 9 โครงการจะสงผลทางดานบวกโดยตรงตอการพฒนานกศกษาอยางชดเจนและอก 2 โครงการเชอไดวาจะกอใหเกดการพฒนาอยางยงยนแกนกศกษา


ตารางท 8 แสดงสมฤทธผลการจดโครงการเพอเสรมสรางแนวความคดการพฒนาบณฑตอดมคตไทยปงบประมาณ 2544



1. โครงการประชมสมมนา ม.เชยงใหมเชงปฏบตการเรองการผลตบณฑตมหาวทยาลยเชยงใหมใหเปนบณฑตอดมคตไทย

จากตารางท 8 แสงใหเหนวาสมฤทธผลการจดโครงการเพอเสรมสรางแนวคดในการพฒนาบณฑตอดมคตไทยของมหาวทยาลยเชยงใหมสามารถนามาใชเปนแมแบบใหแกสถาบนอนได

ตารางท 9 แสดงสมฤทธผลโครงการสรางเครอขายเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทย ปงบประมาณ 2544



1. โครงการประชมเชง ม.สงขลาฯปฏบตการแบบมสวนรวมพฒนากระบวนการเรยนรคณธรรม จรยธรรมและทกษะชวตในสถาบนการศกษาเขตภมภาคภาคใต

จากตารางท 9 แสดงใหเหนวาสมฤทธผลของการจดโครงการสรางเครอขายเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทย สามารถนามาใชเปนแมแบบใหแกสถาบนอนได


ตารางท 10 แสดงสมฤทธผลโครงการกจกรรมรวมหลกสตรเพอพฒนานกศกษา ปงบประมาณ 2544



1. โครงการ "เราพดภาษา ม.รงสตฝรงเศสได"

2. โครงการพฒนาคณภาพ ม.รงสตการเรยนการสอนภาษาจน

จากตารางท 10 แสดงใหเหนวาสมฤทธผลของโครงการกจกรรมรวมหลกสตรเพอพฒนานกศกษา ปงบประมาณ2544 ของมหาวทยาลยรงสตกอใหเกดผลทางบวกโดยตรงตอการพฒนานกศกษาอยางชดเจน

6. วเคราะหสมฤทธผลของโครงการตอการเสรมสรางบณฑตอดมคตไทย ปงบประมาณ 2545

ตารางท 11 แสดงสมฤทธผลการสรางรายวชาบรณาการและการพฒนาการเรยนการสอนในหมวดวชาการศกษาทวไปปงบประมาณ 2545



1. โครงการนารองรปแบบ ม.สงขลาการบรณาการวชาการศกษา นครนทรทวไปกบกจกรรมนกศกษา

2. โครงการสมมนาเชง ม.ขอนแกนปฏบตการ เรอง การสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในการสอน

3. โครงการฝกทกษะการสอน ม.ขอนแกนสอดแทรกคณธรรมจรยธรรม หรอศลธรรมในรายวชา

4. โครงการบรณาการ ม.บรพาคณธรรม จรยธรรมในรายวชาและกจการนสต(สรางวชาสหศาสตร)




5. โครงการสอดแทรกคณธรรม ม.สงขลาจรยธรรมในการเรยนการ นครนทรสอน โดยใชขอมลครอบครวโดยผานการบอกเลา

จากตารางท 11 พบวาโครงการบรณาการหมวดวชาศกษาทวไปกบกจการนสตนกศกษาของมหาวทยาลยสงขลานครนทรและมหาวทยาลยบรพาสามารถนามาใชเปนแมแบบใหแกสถาบนอนได และโดยเฉพาะโครงการสรางรายวชาสหศาสตรของมหาวทยาลยบรพา เชอไดวาจะกอใหเกดผลทางบวกโดยตรงตอการพฒนานกศกษาและกอใหเกดการพฒนาอยางยงยนแกนกศกษา

ตารางท 12 แสดงสมฤทธผลการจดกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนานกศกษา ปงบประมาณ 2545



1. โครงการพฒนานกศกษา ม.ขอนแกนเพอสงคมสวนรวม

2. โครงการพฒนาทกษะชวต ม.ขอนแกนนกศกษา

3. โครงการอบรมเชง ม.สงขลาปฏบตการเรอง นครนทร"มหาวทยาลยฤาจะเปนเพยงทางผาน : เสนทางสความเปนผนา"

4. โครงการสมมนาเพอรณรงค ม.สงขลา“กฎ เกยรตยศของการเปน นครนทรนกศกษามหาวทยาลยสงขลานครนทรกรณนกศกษาในหอพกของมหาวทยาลย"

5. โครงการ "ลกพระบดา ม.สงขลารวมใจ ใฝคณธรรม จรยธรรม" นครนทร




6. โครงการพฒนาระบบ ม.รงสตกลยาณมตร : กลยทธการพฒนาศกยภาพนกศกษาพยาบาล

7. โครงการพฒนาศกยภาพ ม.รงสตการเรยนรเพอการเปนบณฑตในอดมคต

จากตารางท 12 แสดงใหเหนวาจานวนโครงการทง 7 โครงการ ไดกอใหเกดผลทางบวกโดยตรงตอการพฒนานกศกษาอยางชดเจน และมจานวนถง 3 โครงการทสามารถนามาใชเปนแมแบบใหแกสถาบนอน รวมทงสามารถขยายผลและนาไปใชกบนกศกษากลมอนได

ตารางท 13 แสดงสมฤทธผลโครงการเพอเสรมสรางแนวความคดการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ปงบประมาณ 2545



1. โครงการประชมสมมนา ม.เชยงใหมเชงปฏบตการ เรองการผลตบณฑตมหาวทยาลยเชยงใหมใหเปนบณฑตอดมคตไทย

จากตารางท 13 แสดงใหเหนวารปแบบและแนวทางการผลตบณฑตใหเปนบณฑตอดมคตไทยของมหาวทยาลยเชยงใหมสามารถนามาใชเปนแมแบบใหแกสถาบนอนได


ตารางท 14 แสดงสมฤทธผลโครงการกจกรรมรวมหลกสตรเพอพฒนานกศกษา ปงบประมาณ 2545



1. โครงการสความเปนเลศ ม.รงสตทางภาษาไทยดวยการศกษาภาคปฏบต

2. โครงการฝกลามมออาชพ ม.รงสต(ภาษาจน)

3. โครงการศกษากระบวนการ ม.ขอนแกนเรยนรดวยการคดวเคราะหเพอสรางคานยมทเหมาะสม

4. โครงการสอดแทรก ม.ขอนแกนคณธรรมจรยธรรมในรายวชา

จากตารางท 14 แสดงใหเหนวาโครงการกจกรรมรวมหลกสตรเพอพฒนานกศกษาทง 4 โครงการ กอใหเกดผลทางบวกโดยตรงตอการพฒนานกศกษาอยางชดเจน


⌫ ⌫ ⌫ ⌦

จากการวเคราะห สงเคราะหตวบงชและเกณฑการประเมนดานคณธรรม จรยธรรมทเหมาะสม เพอใชในการประกนคณภาพการศกษา แสดงตวบงชไดดงน

องคประกอบ ม ไมม หมายเหต

1. ปณธาน วสยทศน วตถประสงค1.1 การกาหนดคณลกษณะบณฑตทพงประสงคของมหาวทยาลย1.2 การกาหนดวสยทศนเพอการพฒนานสตนกศกษาของมหาวทยาลย1.3 แผนพฒนานสตนกศกษาของมหาวทยาลย1.4 นโยบายการพฒนานสตนกศกษาของมหาวทยาลย1.5 การเผยแพรปรชญา ปณธาน วตถประสงคดานการพฒนาคณธรรม

และจรยธรรมไปยงอาจารย ขาราชการและนสตนกศกษา

2. การจดการเรยนการสอน2.1 การจดการเรยนการสอนรายวชาการศกษาทวไป สอดคลองกบคณลกษณะ

ของบณฑตทพงประสงค2.2 กจกรรมการสรางความเปนอาจารยตนแบบดานคณธรรมและจรยธรรม

3. กจกรรมนสตนกศกษา3.1 กจกรรมพฒนานสตนกศกษาดานคณธรรมจรยธรรมอยางตอเนองจน

เปลยนนสย วถชวต3.2 การสงเสรมกจกรรมเสรมหลกสตรดานคณธรรมจรยธรรม3.3 การประเมนตนเองของนสตนกศกษาดานคณธรรมจรยธรรม

กอนจบการศกษา3.4 นสตนกศกษามสวนรวมในการเสนอขอคดเหนเพอการพฒนานสตนกศกษา

ดานคณธรรมจรยธรรม

4. วจย

5. บรการวชาการ

6. ศลปวฒนธรรม

7. การบรหารจดการ7.1 การสรางฐานขอมลนกศกษาเพอนามาใชในการบรหารจดการเพอพฒนา

บณฑตอดมคตไทย7.2 คณะกรรมการสงเสรมและพฒนาคณธรรมจรยธรรมนสตนกศกษาเพอ

พฒนาบณฑตอดมคตไทย



7.3 ธรรมสถานเพอการปฏบตศาสนกจของมหาวทยาลย7.4 การพฒนาสงแวดลอมภายในมหาวทยาลยประกอบดวย

ความสะอาด (clean) ความรมรน (green) ความเปนระเบยบ (neat)และความนาอย (nice)

8. งบประมาณ8.1 การจดสรรงบประมาณของมหาวทยาลยในการพฒนาคณธรรม

และจรยธรรม

9. การประกนคณภาพการศกษา


⌫ ⌫⌦

วเคราะหรปแบบทเหมาะสมในการสรางรายวชาใหม (วชาศกษาทวไป)

จากการศกษาวจยเกยวกบสรางรายวชาใหมพบวา1. รายวชาทเปดสอนมนอย2. วชาทเปดสอนบางสถาบนใชเปนฐานของวชาเอก3. การจดการเรยนการสอนขาดการบรณาการ4. อาจารยผสอนมประสบการณนอย5. การจดการเรยนการสอนขาดการบงชในการสรางบณฑตมมคณธรรม จรยธรรม

สรปรปแบบทเหมาะสมในการสรางรายวชาศกษาทวไป

จากการคนพบดงกลาว วเคราะหไดวาเพอใหไดรปแบบทเหมาะสมในการสรางรายวชาศกษาทวไปนน ควรจะมองคประกอบตอไปน

1. วตถประสงค วตถประสงคของการสรางรายวชาศกษาทวไป ตองมความชดเจนวาเปาหมายแทจรงของวชาศกษาทวไปคอการสรางบณฑตหรอสรางคนใหเปนบณฑต ดงนนวชาศกษาทวไปจงไมใชวชาวทยาศาสตรพนฐาน หรอวชาพนฐานวชาชพ

2. ลกษณะวชา ลกษณะวชาศกษาทวไป หรอ General Education บางประเทศจะใชคาวาวชา LiberalEducation ซงจะเปนวชาทสามารถทาใหผเรยนปรบเปลยนพฤตกรรมปรบเปลยนทศนคต โดยวชาดงกลาวจะตองมลกษณะวชาในการเสรมสรางใหผเรยนมความรความเขาใจเกยวกบธรรมชาตและโลก ครอบคลมถงสงคมโลกและโลกโลกาภวตน มความรเกยวกบคนและชวต การแกปญหาชวตหรอกลาวถงความสมพนธระหวางมนษยและสงคม นอกจากนนวชาศกษาทวไปจะตองมลกษณะวชาในการเสรมสรางทกษะชวต คอการทาใหเขามชวตทด งดงาม ประณต มอสรภาพมความสข และมความเปนคนเตมคนในตว คอเมอเรยนแลวผเรยนสามารถนาความรความเขาใจมาใชและฝกฝนจนกอใหเกดเปนความชานาญ และเปนวถในการดาเนนชวต

3. การจดการเรยนการสอน การจดการเรยนการสอนเพอใหบรรลวตถประสงคตามรายละเอยดตามลกษณะวชา การจดการเรยนการสอนตองเปนการสอนแบบบรณาการ โดยยดผเรยนเปนสาคญ เพราะผเรยนจะเปนผปรบพฤตกรรมรปแบบการสอนสามารถทาไดหลายรปแบบ เชน การแบงกลมยอยเพออภปรายหาขอสรป การบรรยาย การทดสอบความเขาใจและการลงมอปฏบตตามกจกรรมทมอบหมาย (Activity Based Learning)

4. อาจารยผสอน อาจารยผสอนวชาศกษาทวไปควรจะตองเปนบคคลทเปน "ครตนแบบ (Role Mode)l"ในดานจรยธรรม คณธรรม เปนบคคลทมทงภมรและภมธรรม มความรก ความเมตตา และคณลกษณะอน ๆ ทจะสามารถหลอหลอมผเรยนไดเปนอยางด ซงสอดคลองกบพระธรรมปฎก (ป.ปยต โต) 2540 กลาววา


"ผทจะมาสอนวชาศกษาทวไป ตองสอนใหคนเขาใจสถานการณของโลก รโลก และชวต เขาถงสจธรรมความจรง รวาอะไรเปนอะไร มคณโทษดเสยเปนตน อยางไร สามารถทจะนาการเปลยนแปลงไดอยางนอยกสามารถมชวตทดงาม การทจะมชวตทดงาม สามารถดาเนนชวตอยางถกตองและสรางสรรคสงคมไดนน คนนนตองมคณสมบตดจรง ๆ และคนทสอนยงตองมคณสมบตมากหรอสงขนไปอก เพราะฉะนนจงใชคาวา "ตองเปนนกปราชญ" และดวยเหตนนวชาศกษาทวไปนจงมความสาคญเปนอยางมาก"

5. การประเมนผล การประเมนผลตองสอดคลองกบวตถประสงค โดยตองมงเนนไปทการปรบเปลยนพฤตกรรมของผเรยน ดงนน การประเมนผลทควรจะใชไดด ควรจะเปนการประเมนผลตามสภาพจรง (AuthenticAssessment) อยางไรกตามเนองจากลกษณะวชาศกษาทวไปเปนวชาบรณาการ ดงนนการประเมนผลตองครอบคลมทกรปแบบ และตองใหมนาหนกกบการประเมนแตละรปแบบดวย

6. การบรหารจดการ การจดการเรยนการสอนวชาศกษาทวไปเพอใหบรรลผลสาเรจ คอผเรยนทผานการเรยนวชาดงกลาวแลวจะเปนบคคลทมความรเกยวกบคนและชวต สามารถนาความรไปปรบใชในชวตประจาวนไดอยางมความสข การบรหารจดการดานการดาเนนการวชาศกษาทวไป มหาวทยาลยหรอสถาบน อาจจะบรหารจดการในรปแบบของการรวมทรพยากรทงอาจารยผสอน งบประมาณดาเนนการ คณะบคคลหรอกรรมการทดแลเนอหาสาระของหลกสตรการคดเลอกอาจารยผสอน ดงนนหากมหาวทยาลย หรอสถาบน จะดาเนนการแกไขการบรหารจดการวชาศกษาทวไปกขอเสนอแนะใหปรบรอระบบตงแตเรองหลกสตร การคดเลอกอาจารยผสอน ระบบการวดประเมนผล ทงนอาจจะมการบรณาการวชาศกษาทวไปเขากบกจกรรมเสรมหลกสตรแลวประมวลผลเปนภาพรวมวาผเรยนไดมการพฒนาทกษะชวตจรง ๆ

7. ปจจยความสาเรจ เพอมงสความสาเรจ ผบรหารระดบสงตองใชหลกการปกครองทด หรอธรรมาภบาลในการบรหารจดการและตองมความมงมนในการกอตงศนยรวมการบรหารจดการวชาศกษาทวไปโดยตองมองใหครอบคลมถงการพฒนาอาจารยผสอนใหมความเขาใจและสามารถสอนไดอยางมคณภาพ พฒนาผเรยนใหเรยนใหเปน (Learn howto earn) ทงนผบรหารคงจะมใชมเพยงวสยทศนเทานน แตตองมการตดสนใจทดและมคณธรรมดวย

วเคราะหรปแบบทเหมาะสมในการจดกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนาคณธรรมจรยธรรม

จากการศกษาวจย การจดกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนาคณธรรมจรยธรรม คนพบดงน1. สถาบนอดมศกษาสวนใหญขาดการจดทาแผนการพฒนานสตนกศกษาแบบองครวม ไมเชอมโยงกบปณธาน

และคณลกษณะบณฑตทพงประสงคของสถาบน แผนดาเนนงานสวนใหญเปนการจดทาแบบแยกสวน เชน เปนแผนของฝายวชาการ แผนของฝายกจการนกศกษา ทาใหขาดความเชอมโยงกน

2. แผนการพฒนานสตนกศกษาสวนใหญเปนแผนทปฏบตเพยงครงเดยวเสรจ แตขาดการวางแผนทตอเนองและเชอมโยงกน

3. การดาเนนกจกรรมเพอพฒนานกศกษาสวนใหญอยบนฐานความคดของผดาเนนโครงการทพจารณาเหนวาควรไดมการดาเนนงานในเรองดงกลาว แตไมไดอยบนฐานขอมลของนสตนกศกษาเชงวเคราะห

4. กจกรรมเพอการพฒนานสตนกศกษาสงผลตอนสตนกศกษาเฉพาะกลมมากกวาจะสงผลในวงกวาง


5. การดาเนนกจกรรมจานวนไมนอยเปนการจดทาขนเพอใชงบประมาณมากกวาหวงผลใหเกดการดาเนนงานทตอเนองและยงยน

6. นสตนกศกษายงไมมบทบาทในการเขามามสวนรวมในการเสนอแนะกจกรรมเพอพฒนานสตนกศกษา7. มโครงการทเกยวกบศาสนา และการพฒนาสมาธ ทซาซอนกนหลายหนวยงาน8. ความเชอมโยงของแผนงานระหวางกจการนกศกษาระดบมหาวทยาลยและระดบคณะขาดความชดเจน9. การเรยนรถงระดบนสยดานคณธรรมและจรยธรรมยงไมชดเจน

สรปรปแบบทเหมาะสมในการจดกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม

จากการคนพบดงกลาว วเคราะหไดวาเพอใหไดรปแบบทเหมาะสมในการสรางกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม ควรจะมองคประกอบตอไปน

1. การกาหนดเปาหมายคณลกษณะบณฑตทพงประสงคของสถาบนใหชดเจน โดยใหครอบคลมถงองคประกอบความเปนบณฑต พรอมคณลกษณะทางจรยธรรมทชดเจน พรอมตวชวด

2. สถาบนควรมการแตงตงคณะกรรมการเพอพฒนานกศกษาของสถาบน โดยมองคประกอบของคณะกรรมการทประกอบดวย ผบรหารจากทงฝายวชาการ ฝายกจการนกศกษา ฝายวางแผนและพฒนา ฝายอาคารและสถานท และผแทนนสต รวมเปนกรรมการ เพอพจารณาแนวทางการพฒนานกศกษาสการเปนบณฑตทพงประสงคในลกษณะองครวม ไมแยกสวน โดยมโครงสรางและองคประกอบดงน

คณะกรรมการพฒนานกศกษาของสถาบน

แผนพฒนานกศกษาแบบองครวม

การเรยนการสอน กจกรรมเสรมหลกสตร กจกรรมนกศกษา สภาพแวดลอมเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม- กจกรรมสาหรบชนปท 1- กจกรรมสาหรบชนปท 2- กจกรรมสาหรบชนปท 3- กจกรรมสาหรบชนปสดทาย

3. ในการจดกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม ควรไดมการวเคราะหประเดนทางจรยธรรมทตองการปลกฝง โดยพจารณาฐานขอมลนสตนกศกษาเชงวเคราะหดานคณธรรม จรยธรรมเพอกาหนดแนวทางการดาเนนงาน ตวอยางเชน


กจกรรมสาหรบนสตชนปท 1 มงเนนการพฒนาความสามารถในการปรบตวและบรหารจดการตนเองในชวงรอยตอของการศกษา มงปลกฝงคณธรรมและจรยธรรมทจาเปนตอการใชชวตในมหาวทยาลย ไดแก การมสมมาคารวะการมวนยในตนเอง การหลกหนอบายมขทงปวง

กจกรรมสาหรบนสตชนปท 2 มงเนนการพฒนาบคลกภาพและการแสดงออกทเหมาะสม และเรยนรประเดนทางจรยธรรมทนาไปใชในการทางานรวมกบผอน ไดแก การเคารพศกดศรความเปนมนษย ความเกรงใจ

กจกรรมสาหรบนสตชนปท 3 มงเนนการพฒนาเพอเสรมสรางศกยภาพแหงตนในดานภาวะผนา และเรยนรจรยธรรมทนาไปใชในการสรางภาวะผนาในตนเอง ไดแก ความเสยสละ ความรบผดชอบตอตนเองและผอนพดด คดด ทาด กจกรรมสาหรบนสตชนปท 4 มงเนน การเตรยมความพรอมแกนสตในการประกอบอาชพ สรางสานกความเปนบณฑต เรยนรจรยธรรมทนาไปใชในการประกอบวชาชพและการดาเนนชวต ไดแก การยดมนในจรรยาบรรณวชาชพการดาเนนชวตดวยการยดหลกความพอเพยง ความรบผดชอบตอสงคมสวนรวม

4. กาหนดแนวทางการบรหารจดการ เชนกจกรรมสาหรบนสตชนปท 1 มอบหมายใหกองกจการนสต นกศกษาเปนฐานดาเนนงานกจกรรมสาหรบนสตชนปท 2 มอบหมายใหแตละคณะ เปนฐานดาเนนงานกจกรรมสาหรบนสตชนปท 3 มอบหมายใหแตละคณะเปนฐานดาเนนงานกจกรรมสาหรบนสตชนปท 4 มอบใหกองกจการนสต นกศกษา เปนฐานดาเนนงาน

วเคราะหรปแบบทเหมาะสมในการสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในรายวชา

จากการศกษาวจย เกยวกบรปแบบทสถาบนอดมศกษาใชในการสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในรายวชาคนพบดงน

1. อาจารยจานวนไมนอยทขาดความเขาใจในความหมายของการสอนทแทจรง จงมงเนนการสอนไปในทางการใหความรทางวชาการแตเพยงอยางเดยว และละเลยการใหหลกคดทางดานคณธรรมทควบคกนไป

2. อาจารยเขาใจความหมายของคาวา "สอดแทรกคณธรรม จรยธรรม" ไมตรงกน ทาใหเกดการมองแบบแยกสวน โดยมองวา ความรทางวชาการกบเรองคณธรรม จรยธรรม เปนคนละเรองกน หรอมองวา คณธรรม จรยธรรมเปนเรองเสรม เตมเตม ไมใชสาระสาคญ การสอดแทรกจรยธรรมจะทาใหเสยเวลาและกระทบตอเนอหาวชาทสอน

3. ถงแมอาจารยทเขาใจวาการสอดแทรกจรยธรรมในการสอนเปนเรองจาเปน แตกขาดทกษะหรอเทคนคการสอนทเหมาะสมในรายวชาทตนรบผดชอบ

4. การจดกจกรรมฝกอบรม "กลยทธการสอดแทรกจรยธรรมในการสอน" ไดสรางความตระหนกและการตนตวของอาจารยในการพฒนาการเรยนการสอนของตนเองเปนอยางมาก นอกจากนการขบเคลอนทไดผลด คอ การเรมตนจากการใหความสาคญของผบรหาร


สรปรปแบบทเหมาะสมในการสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในรายวชา

จากขอคนพบดงกลาวสามารถวเคราะหและนามาสรปรปแบบทเหมาะสมในการสอดแทรกจรยธรรมในรายวชาดงน

1. การกาหนดนโยบายดานการเรยนการสอนของสถาบนอดมศกษา ทมงเนน "การสรางความรคคณธรรม"เพอเปนกรอบทศทางในการบรหารจดการ และเปนการแสดงถงความมงมนของสถาบนทจะใชกลไกการเรยนการสอนเปนเครองมอในการพฒนานกศกษาสความเปนผมความรควบคกบคณธรรม

2. สรางโอกาสการรบรนโยบาย "การสรางความรคคณธรรม" ใหแกคณาจารยและนกศกษาของสถาบนไดทราบเพอจะไดเกดความเขาใจรวมกน ซงในสวนของคณาจารยจะไดพฒนาตนเองในการสอนตามแนวทางดงกลาว ขณะทนกศกษาในฐานะผไดรบประโยชนโดยตรงจะไดรบรวา การเรยนในชนเรยนนน มไดมงแตจะใหความรเพยงอยางเดยวแตมงสรางพฤตกรรมจรยธรรมใหเกดขนในสถาบนดวย

3. สถาบนควรสรางระบบสนบสนนเพอใหเกดการขบเคลอนในการดาเนนการอยางเปนรปธรรมและมการดาเนนการอยางทวถง

4. สรางกรอบพฤตกรรมจรยธรรมทสถาบนมงปลกฝงและมงหวงใหคณาจารยของสถาบนไดใชเปนกรอบในการดาเนนบทบาทดานการเรยนการสอนทชดเจน เชน จรยธรรมทพงปลกฝงในชนเรยน เชนการมสมมาคารวะการตรงตอเวลา การพงตนเอง ความซอสตย ความสภาพออนนอม ตลอดจนจรยธรรมทพงปลกฝงควบคกนไปในแตละรายวชาซงคณาจารยจะตองวเคราะหออกมา

5. จดกจกรรมพฒนาคณาจารยเพอ "เสรมสรางความเปนคร" และ "เทคนคการสอนเพอบรณาการจรยธรรม-ในรายวชา" ทจะสรางใหอาจารยเกดความเขาใจ ตระหนกถงความสาคญของการสอน การเปนแบบอยางทด และการประยกตใชหลกการสอนใหเหมาะสมในแตละหวงเวลาในการสอนของอาจารย ทงนกจกรรมฝกอบรมดงกลาวพงพจารณาถงพนฐานของอาจารยประกอบดวย

6. สถาบนควรจดทาเอกสาร "เทคนคการสอนเพอบรณาการคณธรรม จรยธรรมในรายวชา" เพอใหคณาจารยไดใชเปนแนวทางในการเรยนร ซงในเอกสารดงกลาวควรไดกลาวถงหลกคดในการสอน เทคนคการสอนทเหมาะสมกบศาสตรในแตละศาสตร ตลอดจนประสบการณจากอาจารยทมประสบการณและสามารถนามาเปนแบบอยาง นอกจากนสถาบนอาจจะทาเวบไซดในรปแบบของ e-learning เพอสรางโอกาสการเรยนรดวยตนเองเพอใหคณาจารยไดเรยนรและพฒนาศกยภาพในการสอนของตนเองอยางตอเนอง

7. สถาบนควรสงเสรมใหคณาจารยไดจดทาแผนการสอน (Lesson Plan) ทแสดงถง "การใหความรควบคคณธรรม" ในทกชวโมงการสอน โดยอาจกาหนดเปนดชนในเอกสารประกนคณภาพของสถาบน

8. สรางแนวทางการประเมนผลการสอนของนกศกษา โดยมประเดนการสอบถามทระบวา อาจารยไดมการบรณาการคณธรรม จรยธรรมในการสอนหรอไมไวดวย

9. สงเสรมการสรางเครอขายเรยนรรวมกนระหวางคณาจารยในสถาบน เพอสรางวสยทศนของคณาจารยในการบรณาการคณธรรม จรยธรรมในการสอน


⌫ ⌫ ⌫

ประเดนการศกษา

1. เครอขายการพฒนาบณฑตอดมคตไทย : เปาหมาย วตถประสงค และแนวทางการดาเนนกจกรรม2. การบรหารจดการเครอขายสถาบนอดมศกษาเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทย3. กลยทธการบรหารจดการเครอขายการพฒนาบณฑตอดมคตไทยทยงยน4. ขอเสนอแนะเกยวกบปจจยความสาเรจวเคราะหจากเอกสารสรปผลการประชมสมมนา เรอง เครอขายหลก : การพฒนาบณฑตอดมคตไทย ป พ.ศ.

2546 สรปไดดงน

เปาหมาย

เครอขายบณฑตอดมตไทยเพอกอใหเกดการเรยนรรวมกน ความรวมมอ รวมใจ รวมทานาไปสการดาเนนงานเพอพฒนาอดมคตไทยทมประสทธภาพกอใหเกดความเชอมโยงและยงยนตอไปในอนาคต

วตถประสงคและแนวทางการดาเนนกจกรรม

วตถประสงคท 1 ขยายสถาบนแมขายระดบอดมศกษาเพอพฒนาบณฑตไทยเพอขยายเครอขายเกดกลมพลงขบเคลอนใหกวางใหญเพยงพอ ใหเกดการรวมกลมเปนเครอขายเพมขน อนจะเปนการสรางกระแสและขยายการดาเนนงานเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยให ครอบคลมทวทกภมภาคของประเทศ

แนวทางดาเนนกจกรรม1.1 ขยายสถาบนแมขายจากเดมทมอย 5 แหง ใหกระจายมากยงขน เพอใหเกดความคลองตวในการ

ดาเนนงาน และเพอใหการดาเนนเครอขายขยายครอบคลมไปทกภมภาค1.2 กาหนดภารกจการดาเนนงานของสถาบนแมขายใหมความชดเจน เพอใหการดาเนนงานการพฒนาบณฑต

อดมคตไทยเกดการขบเคลอนพรอมกนในทกภมภาคหมายเหต แนวทางดาเนนกจกรรมดงกลาว เพอตองการขบเคลอนการพฒนาบณฑตไปพรอม ๆ กน

สวนกจกรรมขนอยกบสถาบนแมขายตาง ๆ จะนาไปดาเนนงานตามบรบทของแตละทองถน

วตถประสงคท 2 เผยแพรรปแบบการพฒนาบณฑตอดมคตไทย และขยายผลการดาเนนงานสสถาบนการศกษาอน ๆ

แนวทางการดาเนนกจกรรม2.1 สงเสรมใหสถาบนการศกษาไดรวมคดสรางกจกรรมทงในหลกสตรและนอกหลกสตรเพอพฒนาบณฑต

อดมคตไทย และเผยแพรกจกรรมทมการดาเนนงานทมผลสมฤทธสง เพอเปนรปแบบใหแกสถาบนการศกษาตาง ๆ2.2 ผลกดนใหมการจดกจกรรมเรยนรรวมกน ทงในสวนกลางและเครอขายสถาบนเพอพฒนาบณฑต

อดมคตไทยอยางตอเนอง เพอสรางประสบการณและเครอขายการเรยนรระหวางสถาบน


วตถประสงคท 3 สรางโอกาสในการขยายเครอขายทเชอมโยงในทกระดบการศกษา ทงในระบบและนอกระบบ

แนวทางการดาเนนกจกรรมจดใหมกจกรรมการเรยนรเรวรวมกนตอเนอง ระหวางบคลากรทางการศกษาและสถานศกษาทงในระบบและ

นอกระบบเพอพฒนาแนวคดและสรางนวตกรรมในการพฒนาผเรยนเพอใหถงจดหมายของบณฑตอดมคตไทยอยางยงยน

วตถประสงคท 4 สรางเครอขายสารสนเทศดานการพฒนาบณฑตอดมคตไทย โดยเชอมโยงเครอขายระหวางสถาบนอดมศกษา หนวยงานทจดการศกษา และหนวยงานทไมไดอยในสายงานการศกษา

แนวทางการดาเนนกจกรรม4.1 สงเสรมใหมการทาจลสารทางวชาการเพอเผยแพรแนวความคด ประสบการณการจดกจกรรมเพอพฒนา

บณฑตอดมคตไทยแก คณาจารย บคลากร นสต นกศกษา นกเรยน และผสนใจ4.2 สรางหนาโฮมเพจ "บณฑตอดมคตไทย" ทงในสวนของทบวงมหาวทยาลยและสถาบนอดมศกษาแมขาย

โดยสถาบนการศกษาทกแหงเชอมโยงเครอขายกบหนาโฮมเพจดงกลาว4.3 ประชาสมพนธและสงเสรมการเรยนรเรวรวมกนผานสอโฮมเพจ "บณฑตอดมตไทย" เพอเผยแพรให

หนวยงานทมสวนรวมในการสนบสนนการผลตบณฑต หรอหนวยงานทใชผลผลตจากสถาบนอดมศกษาและผสนใจทวไปไดทราบ

วตถประสงคท 5 สรางการมสวนรวมของนสตนกศกษาในกจกรรมพฒนาบณฑตอดมคตไทย

แนวทางการดาเนนกจกรรม5.1 สนบสนนใหเกดเครอขายนสต/นกศกษา และสรางโอกาสการมสวนรวมของนสตนกศกษาไดจดกจกรรม

สมมนาเพอแสดงความคดเหนในประเดนการพฒนาบณฑตอดมคตไทย5.2 สรางโอกาสการมสวนรวมของนสตนกศกษา ในการแสดงความคดเหน ตลอดจนการมสวนรวมใน

กจกรรมพฒนาบณฑตอดมคตไทย

วตถประสงคท 6 สรางกจกรรมการดาเนนงานเพอเสรมความเขมแขงแกเครอขายการพฒนาบณฑตอดมคตไทยใหขยายสนานาชาต

แนวทางการดาเนนกจกรรม6.1 จดสมมนาและ/หรอเสนอผลงาน การพฒนาบณฑตอดมคตไทยในระดบภมภาคอยางนอยปละ ๑ ครง6.2 จดสมมนาและ/หรอเสนอผลงาน การพฒนาบณฑตอดมคตไทยในระดบชาต อยางนอยปละ ๑ ครง6.3 จดสมมนาและ/หรอเสนอผลงาน การพฒนาบณฑตอดมคตไทยในระดบนานาชาตอยางนอย ๒ ปครง6.4 สนบสนนใหสถาบนแมขายทมความพรอมในการดาเนนกจกรรมในระดบนานาชาต ดาเนนการในเรอง

ดงกลาว


1. สงเสรมใหสถาบนไดรวมคด สรางกจกรรมในและนอกหลกสตร และเผยแพรรปแบบแกสถานศกษาอน ๆ2. ผลกดนใหมการจดกจกรรมการเรยนรรวมกนทงแมขาย และเครอขายอยางตอเนอง3. จดใหมกจกรรมการเรยนรเรวรวมกนเพอพฒนาแนวคด สรางนวตกรรมในการพฒนาผเรยน4. สงเสรมใหมจลสารเผยแพรแนวคด เพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยแกคณาจารย บคลากร นสต นกศกษา

นกเรยน และผสนใจ5. จดทาโฮมเพจ "บณฑตอดมคตไทย" ของสถาบนแมขาย และเครอขาย6. ประชาสมพนธและสงเสรมการเรยนรเรวรวมกนผาน สอโฮมเพจ7. สนบสนนใหเกดเครอขายนสตนกศกษา8. สรางโอกาสใหนสตนกศกษาแสดงความคดเหน9. จดสมมนาหรอเสนอผลงานในระดบภมภาค

การบรหารจดการเครอขายสถาบนอดมศกษาเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทย

ความหมายของเครอขาย"การทปจเจกบคคล องคกร หนวยงาน หรอสถาบนใด ๆ ไดตกลงทประสานเชอมโยงเขาหากน ภายใตวตถประสงค

หรอขอตกลงอยางใดอยางหนง รวมกนอยางเปนระบบ โดยมจดหมายเพอการพฒนาบณฑตอดมคตไทย กลมเครอขายนตองมการแสดงออก เปนการลงมอกระทากจกรรมรวมกน"

ดงนน เครอขายจงไมใชเพยงการมรายชอบคคลทสามารถจะตดตอไดในมอแตเครอขายจะตองมการจดระบบใหกลมบคคลหรอองคกรทเปนสมาชก สามารถดาเนนกจกรรมบางอยางรวมกน เพอนาไปสจดมงหมายทสมาชกแตละคนในเครอขายเหนพองตองกน ซงอาจเปนกจกรรมทรวมกนเฉพาะกจตามความจาเปน (Ad hoc) เมอเสรจภารกจแลวกเลกเครอขายไป และอาจมารวมกนไดใหมหากจาเปน หรออาจเปนเครอขายทดาเนนกจกรรมอยางตอเนองไปเรอย ๆ กได

อนง การรวมตวเปนเครอขายในลกษณะการแลกเปลยน ทนาเอาสวนดหรอจดแขงของแตละฝายมาสนบสนนซงกนและกน จะชวยใหเกดการผนกกาลง และสรางความเขมแขงใหกบเครอขาย

สงทจะผกโยงสมาชกเครอขาย เครอขายจะมความยงยนตองอาศยเหต ปจจย ดงน1. วตถประสงคทตองการบรรลรวมกน เชน เพอการเสรมจดแขง กลบจดออน2. ความสมพนธระหวางสมาชกในเครอขายเปนความสมพนธเชงแลกเปลยน

องคประกอบของเครอขาย การทเครอขายจะดาเนนงานรวมกนและมเปาประสงคในความสาเรจรวมกนนนบทบาทของสมาชกในเครอขายตองมคณสมบต ดงน

1. ตองรบรและเขาใจในการเขารวมเปนเครอขาย และสมาชกเครอขายตองมสวนรวมในบทบาท หรอกจกรรมตาง ๆ ทเครอขายดาเนนการ

2. ตองมองเหนภาพของจดมงหมายในอนาคตรวมกนและรวมตวกนบนฐานประโยชนรวมทมากเพยงพอจะดงดดใหรวมเปนเครอขาย


3. มการเสรมสรางซงกนและกน โดยมจดแขงของฝายหนงไปชวยแกไขจดออนของอกฝายหนง4. สมาชกในเครอขายตองทากจกรรมรวมกนเพอใหเกดปฏสมพนธระหวาง สมาชกดวยกน เพอมงสผลการ

แลกเปลยนระหวางกนเกยวกบขอมลขาวสารดานวชาการ การจดการเรยนการสอน การจดกจกรรมเสรมหลกสตรและดานการเสรมสรางคณธรรม จรยธรรม

การบรหารจดการเครอขาย องคประกอบทสาคญทจะชวยใหเครอขายมความยงยนนน องคประกอบทสาคญคอ การจดการเครอขาย (Network Forming) การใชระบบเครอขาย (Network Utilizing) และการรกษาเครอขาย(Network Maintaining)

การจดการเครอขาย เพอใหเครอขายมความตนตวอยตลอดเวลา สงทจาเปนทสดทสมาชกในเครอขายจาเปนตองทาใหเกดขนคอ

l บทบาทหนาทของสมาชกในเครอขายตองชดเจนและตองมการประชม ปรกษาหารอ และจดกจกรรมอยางตอเนอง

l เปาหมายของเครอขายตองชดเจน และความรวมมอของสมาชกเครอขายคอการเตมพลงใหเครอขายแขงแกรงl ระบบการตดตอสอสาร ระบบสารสนเทศ และระบบการเรยนรรวมกนตองมความคลองตว

การใชระบบเครอขายเครอขายจะใหประโยชนสงสดในกรณทใชเครอขายเปนเวทแลกเปลยนเรยนรรวมสรางสรรค และพฒนาความ

รใหม ๆ นอกจากนน ผลประโยชนของการรวมตวกนในรปเครอขายคอการระดมทรพยากรและเปนการรวมพลงเพอเปนกระแสผลกดนประเดนใหม ๆ เขาสระดบนโยบายระดบชาตได

การรกษาเครอขายเมอเครอขายไดเกดขนแลว กลยทธทจะชวยใหเครอขายคงสภาพอยยาวนานและมประสทธภาพไดนน สมาชก

ในเครอขายตองรวมมอกนจดกจกรรมอยางตอเนอง รกษาสถานภาพทดระหวางสมาชกในเครอขาย รวมทงมการกาหนดกลไกสรางระบบจงใจและจดหาทรพยากรสนบสนนอยางเพยงพอ โดยสรปกลยทธการผลกดนใหเกดเครอขายทยงยนกคอ "การบรหารจดการเครอขายทมประสทธภาพ"

กลยทธการบรหารจดการเครอขายการพฒนาบณฑตอดมคตไทยทยงยน - ประกอบดวยกลยทธตาง ๆ ดงน1. รปแบบการบรหารจดการเครอขายทเปนรปธรรมเหมาะสมกบบรบทของสถาบนและภมภาค อนไดแก

- การแตงตงคณะกรรมการระดบนโยบายและคณะกรรมการดาเนนงาน- การรวมกลมอาสาสมครทสนใจในงานดานคณธรรม - จรยธรรม- การสรางเครอขายดานวชาการ และกจการนสตนกศกษา- E - Group (เวทเสมอน) และการพบปะปกต

2. รปแบบของกจกรรมเครอขายการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ทเออใหเกดการความคงอยอยางยงยนและสงผลกระทบตอระบบการประกนคณภาพการศกษา ในระยะยาว - วธการดาเนนงานในเรองนทสามารถทาไดดงน

2.1 ระดบสถาบน ใหมการดาเนนงานตามปกต โดยใชระบบตวบงชดานคณธรรม จรยธรรม เปนแนวทางในการดาเนนงาน และใหใชกลไกลระบบประกนคณภาพภายใน (Internal Quality Assurance =IQA)


ในการตรวจสอบผลการดาเนนงาน2.2 ระดบเครอขาย จดใหมเวทแลกเปลยนเรยนรรวมกนโดยจดประชมสมมนา ระดบภมภาค และ

ระดบชาต2.3 ระดบนโยบาย ทบวงมหาวทยาลย จะตองมนโยบายในการกาหนดตวบงชเรองคณธรรม จรยธรรม

ใหชดเจน และใหใชกลไกระบบประกนคณภาพภายนอก (External Quality Assurance = EQA) ในการตรวจสอบผลการดาเนนงาน

3. แนวทางการตดตามประเมนผล - ดาเนนการไดหลายรปแบบอนไดแก3.1 ใชระบบประกนคณภาพภายในและภายนอกในการกากบตดตามผล และดผลสรปจากการประเมน3.2 คณะอนกรรมการระดบทบวงมหาวทยาลยมสวนรวมในการประเมนผลกจกรรม3.3 ทบวงมหาวทยาลย หาคณะผรบผดชอบตดตามประเมนผลในรปแบบการทาวจยเชงปฏบตการ (Action

Research) ทงนเมอไดขอมลสรปผลจากการวจยแลวทบวงมหาวทยาลยตองสงขอคนพบจากการวจยใหกบผบรหารมหาวทยาลยหรอสถาบน เพอนากลบไปปรบปรงแผนงานตอไป


⌫ ⌫

ปญหาทพบในภาพรวมในการดาเนนโครงการนารอง 7 สถาบน ในปงบประมาณ 2544 และ 2545 แบงเปนประเดนปญหาได 5 ประเดน ดงน

1. ดานการบรหารจดการ2. ดานการสรางรายวชาเพอพฒนานสตนกศกษาในหมวดวชาการศกษาทวไป3. ดานการจดกจกรรมเสรมหลกสตร4. ดานการจดกจกรรมเพอพฒนานกศกษา5. ดานการสอนสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในรายวชา

1. ดานการบรหารจดการ1.1 มความพยายามทจะกาหนดนโยบายเพอเชอมโยงภารกจรวมกนระหวางการบรหารจดการดานวชาการ

และกจการนกศกษาเขาดวยกน แตสวนใหญจะพบวายงขาดความชดเจนในการดาเนนงาน1.2 งานดานพฒนานกศกษาของสถาบนสวนใหญจะเปนการดาเนนงานแบบแยกสวนระหวางฝายวชาการ

และฝายกจการนกศกษา1.3 งานดานพฒนานกศกษาของสถาบนสวนใหญ การวางแผนงานมกไมสอดคลองกบปณธาน หรอ

คณลกษณะบณฑตทพงประสงคของสถาบน1.4 พบวาผบรหารสถาบนอดมศกษาทกสถาบนตางเหนความสาคญและใหความสาคญตอการพฒนา

นกศกษาในเชงนโยบาย แตขาดการตดตาม กากบดแล หรอผลกดนใหสมฤทธผลในทางปฏบต1.5 พบวาอาจารยและบคลากรจานวนไมนอยทไมทราบถงเปาหมายการพฒนานกศกษาของมหาวทยาลย

เปนผลใหการดาเนนงานเพอการพฒนานกศกษาอยบนฐานของสามญสานกมากกวาการยดมนในปรชญาหรอปณธานของสถาบน

1.6 พบวามปญหาในการใชจายเงนงบประมาณทบวงมหาวทยาลย เนองจากแตละสถาบนไดรบแจงการจดสรรงบประมาณโครงการและมเวลาดาเนนโครงการประมาณ 3 เดอนเศษ บางสถาบนจงเรงทาโครงการเพอใหทนการเบกจายภายในเดอนกนยายน การจดโครงการจงเปนโครงการททาเพอใหใชเงนไดทนปงบประมาณเทานน ทาใหขาดความตอเนอง

1.7 พบวาขาดความเชอมโยงดานนโยบายจากมหาวทยาลยกบระดบคณะ1.8 พบวาขาดวทยากรดานคณธรรม จรยธรรมทมความรและประสบการณทจะถายทอดในการดาเนนโครงการ

2. ดานการสรางรายวชาเพอพฒนานสตนกศกษาในหมวดวชาการศกษาทวไป2.1 การสรางรายวชาในลกษณะวชาบรณาการ ทงในดานเนอหา การจดการเรยนการสอน ยงมไมมาก

เทาทควร2.2 การสรางรายวชาในหมวดวชาการศกษาทวไป ยงเนนเปนรายวชาพนฐาน เพอเปนฐานสาหรบการเรยน

ในหมวดวชาเฉพาะดาน รายวชาทมงเนนหวงผลเพอการพฒนานกศกษา ยงมจานวนไมมากนก2.3 สถาบนทมการสรางรายวชาเพอพฒนานกศกษาในหมวดวชาศกษาทวไป พบวา


2.3.1 ความเขาใจในปรชญาและเปาหมายของรายวชาในหมวดวชาการศกษาทวไป พบวายงขาดความชดเจน

2.3.2 แมวาลกษณะวชาจะกาหนดใหเปนรายวชาแบบบรณาการ แตเนอหารายวชา สวนใหญจะเปนไปในลกษณะตดตอเนอหาจากแตละศาสตรรวมเขาดวยกน มากกวาจะสรางเนอหาใหเกดความกลมกลนกนระหวางศาสตรตาง ๆ

2.3.3 มขนาดชนเรยนทใหญเกนไป และยากตอการบรหารจดการใหเกดสมฤทธผลตามเปาหมายทมงหวง2.3.4 คณาจารยทสอนในรายวชาบรณาการในหมวดวชาการศกษาทวไป พบวา จานวนไมนอยยงขาด

ความเขาใจในการเรยนการสอนแบบบรณาการ2.3.5 ความเขาใจในปรชญาและเปาหมายของรายวชาในหมวดวชาการศกษาทวไป พบวายงขาดความ

ชดเจน2.3.6 การประเมนผลการเรยนการสอนในรายวชาบรณาการในหมวดวชาการศกษาทวไปยงใชวธการ

ประเมนเชนเดยวกบรายวชาอน

3. ดานการจดกจกรรมเสรมหลกสตร1. พบวานกศกษาเขารวมและใหความสนใจตอกจกรรมนกศกษาลดนอยลง2. ระบบการเรยนการสอนและระบบกจกรรมนสต ขาดความสอดคลองหรอเอออานวยซงกนและกน3. พบวาอาจารยทปรกษาหาไดยากขน เนองจากมาตรฐานภาระงานของอาจารยใหความสาคญตอการเขามาทา

หนาทดานกจการนกศกษานอยมาก และไมจงใจเทาทควร

4. ดานการจดกจกรรมเพอพฒนานกศกษา1. การจดกจกรรมเพอพฒนานกศกษายงขาดการวางแผนทชดเจนและตอเนองตลอดชวตของนกศกษาทเขา

มาเรยนในสถาบน2. การจดกจกรรมเพอพฒนานกศกษายงไมสามารถรองรบจานวนนกศกษาทกคนในสถาบน มนกศกษาเพยง

บางสวนเทานนทมโอกาสไดเขารวมโครงการ3. การจดกจกรรมเพอพฒนานกศกษายงขาดความทวถงในทกคณะ และมจานวนโครงการไมมากพอทจะ

รองรบนกศกษาทงสถาบน4. การจดกจกรรมเพอพฒนานกศกษาอยบนฐานคดแบบสามญสานก มากกวา ฐานคดบนฐานขอมลความ

ตองการของนกศกษา

5. ดานการสอนสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในรายวชา1. อาจารยจานวนไมนอยทขาดความเขาใจในหลกและวธการสอน โดยเฉพาะอยางยงเทคนคหรอทกษะ

การสอนทเนนความรควบคคณธรรม2. อาจารยจานวนไมนอยทมทศนคตตอความเปนอาจารยทไมถกตอง3. การพฒนาคณาจารยในสถาบนเกยวกบเทคนคการสอน จตวญญาณแหงความเปนคร บคลกภาพความ

เปนคร ยงมไมมากเทาทควร4. วทยากรในการถายทอดความร แนวคดเพอเสรมสรางคณธรรม จรยธรรมใหแกนกศกษาหาไดยากขน


5. จานวนอาจารยทไมอาจเปนแมแบบทดแกนกศกษาทงดานบคลกภาพและพฤตกรรมของอาจารยเรมมจานวนเพมขน ซงจะสงผลกระทบตอการพฒนานกศกษาในระยะยาว

6. องคความรทางดานเทคนคการสอนทเหมาะสมสาหรบการเรยนการสอนในระดบอดมศกษาหาไดยาก ไมไดรบการเผยแพรมากเทาทควร จงทาใหอาจารยขาดหลกการสอนทถกตอง

____________


⌫

1. ตดตาม ศกษา วเคราะหโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ทดาเนนการในปงบประมาณ 2544 และ 2545

โดยมตวชวด2. รวบรวม วเคราะห สงเคราะห จดทาตวบงช และเกณฑการประเมนดานคณธรรม จรยธรรมทเหมาะสม

เพอใชในการประกนคณภาพการศกษา3. นาผลการวเคราะหและการตดตามโครงการ มาสรปสรางรปแบบการจดกจกรรมเสรมหลกสตร การสอน

สอดแทรกในกระบวนวชา และการสรางรายวชาเฉพาะดานคณธรรม จรยธรรม ทสถาบนอดมศกษาสามารถนาไปประยกตใชใหสอดคลองกบบรบทของแตละสถาบน


กลมตวอยาง ไดแก ผบรหาร คณาจารยเจาหนาททรบผดชอบโครงการนารองการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ปงบประมาณ 2544 และ 2545 คณาจารยผสอนวชาการศกษาทวไป นกศกษาทเขารวมโครงการนารอง นสตนกศกษาเกาตามทมหาวทยาลยทเขารวมโครงการนารองจดมาใหสมภาษณ

รปแบบในการดาเนนงาน1. การจดเกบขอมลการดาเนนงานเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยของสถาบนอดมศกษานารองทดลองทง 7

สถาบน โดยการศกษาจากเอกสารและโดยการสมภาษณในประเดนดงตอไปนl แนวคดและรปแบบในการพฒนานสตนกศกษาในสถาบนl รปแบบการบรหารจดการเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยของสถาบน

- รปแบบการดาเนนงานในชนเรยน - รปแบบการดาเนนงานนอกชนเรยน - การจดสภาพแวดลอมเพอการพฒนานสตนกศกษา

l ปญหาและอปสรรคในการบรหารจดการl การดาเนนงานโครงการนารองการทดลองฯ ซงไดรบงบประมาณสนบสนนจากทบวงมหาวทยาลย :

วตถประสงค รปแบบการดาเนนงาน กลมเปาหมาย สมฤทธผลในการดาเนนงาน ปญหา อปสรรคl ขอเสนอแนะเกยวกบรปแบบเพอการพฒนาบณฑตอดมคตไทย


l ขอคดเหนของนสตนกศกษาทมตอโครงการและการเขารวมโครงการl ขอคดเหนของนสตนกศกษาเกาทมตอการผลตบณฑตของสถาบน

⌫1. ศกษาจากเอกสาร ดงตอไปน

- เอกสารงานวจย บทความทเกยวกบการพฒนานสตนกศกษา- เอกสารแนะนาสถาบน- เอกสารการดาเนนโครงการนารองทดลองทไดรบอนมตจากทบวงมหาวทยาลย

2. สมภาษณ จากบคคลดงตอไปน- ผบรหารมหาวทยาลย- ผบรหารดานกจการนสตนกศกษาในระดบคณะ- ผบรหารจากกองกจการนสตนกศกษา และกองบรการการศกษาของแตละสถาบน- หวหนาหรอผรบผดชอบโครงการนารองทดลองในแตละสถาบน- นสตนกศกษาทไดเขารวมโครงการ- นสตนกศกษาเกาทสาเรจการศกษาไปแลว

3. การจดการประชมผเกยวของในลกษณะของการเสวนา4. วเคราะหจดออน จดแขงโครงการนารองการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ปงบประมาณ 2544 และ 25455. นาขอมลทไดทงหมดมาวเคราะหเพอหารปแบบทเหมาะสม เพอสรปสรางรปแบบ การจดกจกรรมเสรม

หลกสตร การสอนสอดแทรกในกระบวนวชา และการสรางรายวชาเฉพาะดานคณธรรม และจรยธรรมทสถาบนอดมศกษาสามารถนาไปประยกตใชใหสอดคลองกบบรบทของแตละสถาบนได

6. วเคราะห หาแนวทางการสรางเครอขายการแลกเปลยนขอมลขาวสารดานวชาการ การจดการเรยนการสอน การจดกจกรรมเสรมหลกสตร ดานการเสรมสรางคณธรรมและจรยธรรม

ผลการวจยสรปไดดงนการวเคราะหโครงการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ทดาเนนการในปงบประมาณ 2544 และ 2545 โดย

มตวชวด1. ความยงยน (Sustainability)

1.1 เชงวชาการ (Technical Aspect)โครงการศกษาวจยครงนไดมงเนนเรอง การสรางรายวชาหมวดศกษาทวไปเพอพฒนานกศกษา และ

การสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในการสอน ผลการศกษาพบประเดนปญหาอนจะกอใหเกดผลกระทบตอความยงยนในเชงวชาการ ดานการสรางรายวชาในหมวดวชาศกษาทวไปเพอพฒนานกศกษา ไดแก ความเขาใจทถกตองของการสรางรายวชาในหมวดวชาการศกษาทวไป การสรางรายวชาทหลากหลาย อาจารยทมประสบการณ การสรางรายวชาทเปนลกษณะบรณาการ โดยไมเปนฐานของวชาเอก รปแบบการสอน สวนปจจยทมผลตอการสอนสอดแทรกคณธรรมและ


จรยธรรม ไดแก ความเขาใจในบทบาทความเปนคร ความเขาใจในความหมายของการสอนทแทจรง ความหมายของคาวา "สอดแทรกจรยธรรม" ทกษะหรอเทคนคการสอนทเหมาะสมในรายวชา รปแบบของอาจารยตนแบบ และปฏสมพนธระหวางอาจารยกบนสตนกศกษา

1.2 เชงหนวยงาน (Organization Aspect)สถาบนอดมศกษาทกแหงไดใหความสาคญตอการพฒนานสตนกศกษาในสถาบนอยางชดเจน และได

ประกาศนโยบายเพอการพฒนานสตนกศกษาเพอใหหนวยงานของมหาวทยาลยนาไปปฏบต โดยใชกลยทธ 4 ประการคอ การจดกจกรรมการเรยนรในชนเรยน การจดกจกรรมพฒนานกศกษานอกชนเรยน ในรปของโครงการฝกอบรมการสงเสรมกจกรรมนสตนกศกษา และการจดสภาพแวดลอมเพอพฒนานกศกษา นอกจากนผบรหารทกสถาบนมความพยายามในการมองการพฒนานกศกษาแบบองครวม แตสวนใหญจะเปนในระดบนโยบาย สวนหนวยงานระดบปฏบตยงเชอมโยงการดาเนนงานไมมากเทาทควร เมอพจารณาถงปญหาการดาเนนงานเพอพฒนานสตนกศกษาจะพบประเดนปญหาดงตอไปน

ปญหาในดานการบรหารจดการ1. ขาดระบบบรหารจดการในเชงระบบงานทด ทเอออานวยตอการพฒนานสต นกศกษาในเชงของ

องครวม2. ขาดการประสานแผนการดาเนนงานดานพฒนานสตนกศกษาระหวางหนวยงานตาง ๆ ในมหาวทยาลย3. การผลกดนนโยบายสการขยายผลในระดบคณะ/หนวยงาน4. ความเชอมโยงของแผนงานระหวางฝายกจการนกศกษาและระดบคณะยงขาดความชดเจน

ปญหาการดาเนนงานดานการจดกจกรรมเพอพฒนานสตนกศกษา1. สถาบนอดมศกษาสวนใหญขาดการจดทาแผนพฒนานสตแบบองครวม การดาเนนงานทปฏบตอยไม

ไดใชปณธานและคณลกษณะบณฑตทพงประสงคของสถาบนเปนตวตง2. โครงการเพอการพฒนานสตนกศกษาสวนใหญอยบนฐานความคดของผดาเนนโครงการทพจารณา

เหนวาควรไดมการดาเนนงานในเรองดงกลาว แตไมไดอยบนฐานขอมล นกศกษาภายในสถาบน3. การเรยนของนสตนกศกษาไมสมพนธกบโอกาสการเขารวมกจกรรมเพอพฒนานสต นกศกษา4. กจกรรมเพอการพฒนานสตนกศกษาสงผลตอนสตนกศกษาเฉพาะกลมมากกวาจะสงผลในวงกวาง5. การดาเนนกจกรรมไมนอยเปนการจดทาขนเพอใชงบประมาณมากกวาหวงผลใหเกดการดาเนนงาน

ทตอเนองและยงยน6. ขาดการขยายผล7. นสตนกศกษายงไมมบทบาทในการเขามามสวนรวมในการเสนอแนะกจกรรมเพอพฒนานสตนกศกษา

1.3 เชงงบประมาณ (Financial Aspect)ผลการศกษาวจยโครงการนารองปงบประมารณ 2544 และ 2545 พบวาบางสถาบนไดจดสรร

งบประมาณเสรมจากงบประมาณทไดรบการสนบสนนจากทบวงมหาวทยาลย อยางไรกตามกมขอคนพบวา การดาเนนกจกรรมไมนอยเปนการจดทาเพอใชงบประมาณมากกวาหวงผลใหเกดการดาเนนงานทตอเนองและยงยน


2. ผลกระทบของโครงการ2.1 ผลกระทบทไดรบหรอเกดขนตามเปาหมาย (Impact Anticipated by Overall Goals)

ผลการศกษาวจยพบวา สถาบนอดมศกษาบางสถาบนสามารถสรางรปแบบทเหมาะสมในการดาเนนงานเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทย และสถาบนอน ๆ สามารถนาไปเปนรปแบบได และกอใหเกดการเรยนรรวมกน และสงผลตอการสรางเครอขายทยงยน

2.2 ผลกระทบทไมไดคาดหมายไวเมอสนสดโครงการ (Impact not Anticipated or ProjectCompletion)

ผลการศกษาวจยโครงการนารอง 2544-2545 พบวา ชวงเวลาททบวงมหาวทยาลยแจงใหทราบเกยวกบงบประมาณดาเนนงานกระชนชดมาก และเวลาในการดาเนนงานเพอใหเสรจทนงบประมาณกกระชนชด ผลทตามมาคอสถาบนตาง ๆ ยงขาดการวเคราะหวาจะใชงบประมาณดงกลาวใหคมคาและสอดคลองกบวตถประสงคจงไมเกดขน โครงการทเกดขนและดาเนนการจงขาดคณภาพ ขาดความตอเนองและขาดความยงยน และบางสถาบนกไมสามารถดาเนนการไดทนสถาบนตาง ๆ ตนตวในการพฒนาบณฑตอนพงประสงคของแตละสถาบน และผลกระทบทเกดขนและมองเหนไดชดเจนกคอการเกดเครอขายการสรางบณฑตอดมคตไทยระดบประเทศขน

2.3 การวเคราะหปจจยของผลกระทบและความยงยน (Analysis of Factors of Impact andSustainability)

2.3.1 ปจจยสนบสนนหรอปจจยทชวยสงเสรม (Promotion Factors)ผลการศกษาวจยพบวา ปจจยความสาเรจมดงน1. ผบรหารระดบสงสดของสถาบนเขาใจแนวคด (Concept) การผลตบณฑตอดมคตไทย

อยางชดเจน และใหการสนบสนนอยางเตมท2. บคคลทเกยวของทงสายผสอนและสายสนบสนนและนกศกษาเหนความสาคญและรวม

กนทางานเกดวฒนธรรมองคกรของการมสวนรวม2.3.2 ปจจยทยบยง (Inhibiting Factors)

ปจจยทมสวนทาใหเกดการยบยงการดาเนนโครงการนารองในระดบทบวงมหาวทยาลย พบวาระบบการเบกจายงบประมาณแผนดนซงมความยงยากจะเปนปจจยยบยงไมใหเกดโครงการตอเนอง และสถาบนตาง ๆหวนเกรงวาหากเกดการเปลยนแปลงโครงสรางหรอตวบคคลทรบผดชอบในระดบทบวงมหาวทยาลย อาจจะทาใหเกดการชะลอโครงการได หากเปนระดบสถาบนปจจยทสงผลยบยงการดาเนนงานกคงจะเปนเรองของวฒนธรรมองคกรทตางคนตางอย ไมสนใจมสวนรวมในการทากจกรรมเพอสวนรวม


ตวบงช และเกณฑการประเมนดานคณธรรม จรยธรรมทเหมาะสม เพอใชในการประกนคณภาพการศกษา


1. ปณธาน วสยทศน วตถประสงค1.1 การกาหนดคณลกษณะบณฑตทพงประสงคของมหาวทยาลย1.2 การกาหนดวสยทศนเพอการพฒนานสตนกศกษาของมหาวทยาลย1.3 แผนพฒนานสตนกศกษาของมหาวทยาลย1.4 นโยบายการพฒนานสตนกศกษาของมหาวทยาลย1.5 การเผยแพรปรชญา ปณธาน วตถประสงคดานการพฒนาคณธรรม

และจรยธรรมไปยงอาจารย ขาราชการและนสตนกศกษา

2. การจดการเรยนการสอน3.1 การจดการเรยนการสอนรายวชาการศกษาทวไปสอดคลองกบคณลกษณะ

ของบณฑตทพงประสงค3.2 กจกรรมการสรางความเปนอาจารยตนแบบดานคณธรรมและจรยธรรม

3. กจกรรมนสตนกศกษา3.1 กจกรรมพฒนานสตนกศกษาดานคณธรรมจรยธรรมอยางตอเนอง

จนเปลยนนสย วถชวต3.2 การสงเสรมกจกรรมเสรมหลกสตรดานคณธรรม จรยธรรม3.3 การประเมนตนเองของนสตนกศกษาดานคณธรรม จรยธรรมกอน

จบการศกษา3.4 นสตนกศกษามสวนรวมในการเสนอขอคดเหนเพอการพฒนา

นสตนกศกษาดานคณธรรมจรยธรรม

4. วจย

5. บรการวชาการ

6. ศลปวฒนธรรม

7. การบรหารจดการ7.1 การสรางฐานขอมลนกศกษาเพอนามาใชในการบรหารจดการเพอพฒนา

บณฑตอดมคตไทย7.2 คณะกรรมการสงเสรมและพฒนาคณธรรมจรยธรรมนสตนกศกษาเพอ

พฒนาบณฑตอดมคตไทย7.3 ธรรมสถานเพอการปฏบตศาสนกจของมหาวทยาลย7.4 การพฒนาสงแวดลอมภายในมหาวทยาลยประกอบดวย

ความสะอาด (clean) ความรมรน (green) ความเปนระเบยบ (neat)และความนาอย (nice)


8. งบประมาณ8.1 การจดสรรงบประมาณของมหาวทยาลยในการพฒนาคณธรรม

และจรยธรรม

9. การประกนคณภาพการศกษา

สรปผลการสรางรปแบบการจดกจกรรมเสรมหลกสตร การสอนสอดแทรกในกระบวนวชา และการสรางรายวชาเฉพาะดานคณธรรม จรยธรรม ทสถาบนอดมศกษาสามารถนาไปประยกตใชใหสอดคลองกบบรบทของแตละสถาบน

⌫⌦จากการคนพบดงกลาว วเคราะหไดวาเพอใหไดรปแบบทเหมาะสมในการสรางรายวชาศกษาทวไปนน ควรจะม

องคประกอบตอไปน1. วตถประสงค วตถประสงคในการสรางรายวชาศกษาทวไป ตองมความชดเจนวาวชาดงกลาวน จะสามารถ

หลอหลอมผเรยนใหเปนคนดของสงคม2. ลกษณะวชา ลกษณะวชาศกษาทวไป จะเปนวชาทสามารถทาใหผเรยนปรบเปลยนพฤตกรรมปรบเปลยน

ทศนคต โดยวชาดงกลาวจะตองมลกษณะวชาในการเสรมสรางใหผเรยนมความรความเขาใจเกยวกบธรรมชาตและโลกครอบคลมถงสงคมโลกและโลกโลกาภวตน มความรเกยวกบคนและชวต การแกปญหาชวตหรอกลาวถงความสมพนธระหวางมนษยและสงคม นอกจากนนวชาศกษาทวไปจะตองมลกษณะวชาในการเสรมสรางทกษะชวต คอเมอเรยนแลวผเรยนสามารถนาความรความเขาใจมาใชและฝกฝนจนกอใหเกดเปนความชานาญ และเปนวถในการดาเนนชวต

3. การจดการเรยนการสอน การจดการเรยนการสอนเพอใหบรรลวตถประสงคตามรายละเอยดตามลกษณะวชาการจดการเรยนการสอนตองเปนการสอนแบบบรณาการ โดยยดผเรยนเปนสาคญ เพราะผเรยนจะเปนผปรบพฤตกรรมรปแบบการสอนสามารถทาไดหลายรปแบบ เชน การแบงกลมยอยเพออภปรายหาขอสรป การบรรยาย การทดสอบความเขาใจและการลงมอปฏบตตามกจกรรมทมอบหมาย (Activity Based Learning)

4. อาจารยผสอน อาจารยผสอนวชาศกษาทวไปควรจะตองเปนบคคลทเปน "ครตนแบบ (Role Mode)l"ในดานจรยธรรม คณธรรม เปนบคคลทมทงภมรและภมธรรม มความรก ความเมตตา และคณลกษณะอน ๆ ทจะสามารถหลอหลอมผเรยนไดเปนอยางด

5. การประเมนผล การประเมนผลการจดการเรยนการสอนเปนการบรณาการ วธการสอนแบบตาง ๆ ดงนนการประเมนผลตองครอบคลมทกรปแบบ และตองใหนาหนกกบการประเมนการปรบเปลยนพฤตกรรมของผเรยน

6. การบรหารจดการ การบรหารจดการเพอใหบรรลวตถประสงคในการบรหารจดการวชาศกษาทวไปการบรหารจดการทเหมาะสมควรจะตองครอบคลมประเดนตอไปน

6.1 การบรหารบคคล ทงอาจารยผสอนและผเรยน6.2 การบรหารวชาการ ซงเนอหาวชาการตองมความสมดล



6.3 การบรหารงบประมาณ6.4 การบรหารเวลา

7. ปจจยความสาเรจ7.1 ผบรหารระดบสงตองมความมงมนในการดาเนนการ7.2 อาจารยผสอนทมทกษะการสอนตองมความเขาใจหลกการวชาศกษาทวไป7.3 ผเรยนตองเขาใจและใหความรวมมอในการจดการเรยนการสอน7.4 การประเมนผลตองชดเจนเพอมงสความสาเรจ

สรปรปแบบทเหมาะสมในการจดกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม

รปแบบทเหมาะสมในการสรางกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม ควรจะมองคประกอบตอไปน

1. การกาหนดเปาหมายคณลกษณะบณฑตทพงประสงคของสถาบนใหชดเจน โดยใหครอบคลมถงองคประกอบความเปนบณฑต พรอมคณลกษณะทางจรยธรรมทชดเจน พรอมตวชวด

2. สถาบนควรมการแตงตงคณะกรรมการเพอพฒนานกศกษาของสถาบน โดยมองคประกอบของคณะกรรมการทประกอบดวย ผบรหารจากทงฝายวชาการ ฝายกจการนกศกษา ฝายวางแผนและพฒนา ฝายอาคารและสถานท และผแทนนสต รวมเปนกรรมการ เพอพจารณาแนวทางการพฒนานกศกษาสการเปนบณฑตทพงประสงคในลกษณะองครวมไมแยกสวน

3. ในการจดกจกรรมเสรมหลกสตรเพอพฒนาคณธรรม จรยธรรม ควรไดมการวเคราะหประเดนทางจรยธรรมทตองการปลกฝง โดยพจารณาฐานขอมลนสตนกศกษาเชงวเคราะหดานคณธรรม จรยธรรมเพอกาหนดแนวทาง

4. กาหนดแนวทางการบรหารจดการ

สรปรปแบบทเหมาะสมในการสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมในรายวชา

จากขอคนพบดงกลาวสามารถวเคราะหและนามาสรปรปแบบทเหมาะสมในการสอดแทรกจรยธรรมในรายวชาดงน

1. การกาหนดนโยบายดานการเรยนการสอนของสถาบนอดมศกษา ทมงเนน “การสรางความรคคณธรรม"เพอเปนกรอบทศทางในการบรหารจดการ และเปนการแสดงถงความมงมนของสถาบนทจะใชกลไกการเรยนการสอนเปนเครองมอในการพฒนานกศกษาสความเปนผมความรควบคกบคณธรรม

2. สรางโอกาสการรบรนโยบาย “การสรางความรคคณธรรม" ใหแกคณาจารยและนกศกษาของสถาบนไดทราบ เพอจะไดเกดความเขาใจรวมกน ซงในสวนของคณาจารยจะไดพฒนาตนเองในการสอนตามแนวทางดงกลาวขณะทนกศกษาในฐานะผไดรบประโยชนโดยตรงจะไดรบรวา การเรยนในชนเรยนนน มไดมงแตจะใหความรเพยงอยางเดยวแตมงสรางพฤตกรรมจรยธรรมใหเกดขนในสถาบนดวย

3. สถาบนควรสรางระบบสนบสนนเพอใหเกดการขบเคลอนในการดาเนนการอยางเปนรปธรรมและมการดาเนนการอยางทวถง


4. สรางกรอบพฤตกรรมจรยธรรมทสถาบนมงปลกฝงและมงหวงใหคณาจารยของสถาบนไดใชเปนกรอบในการดาเนนบทบาทดานการเรยนการสอนทชดเจน เชน จรยธรรมทพงปลกฝงในชนเรยน เชนการมสมมาคารวะ การตรงตอเวลา การพงตนเอง ความซอสตย ความสภาพออนนอม ตลอดจนจรยธรรมทพงปลกฝงควบคกนไปในแตละรายวชาซงคณาจารยจะตองวเคราะหออกมา

5. จดกจกรรมพฒนาคณาจารยเพอ “เสรมสรางความเปนคร" และ “เทคนคการสอนเพอบรณาการจรยธรรมในรายวชา" ทจะสรางใหอาจารยเกดความเขาใจ ตระหนกถงความสาคญของการสอน การเปนแบบอยางทด และการประยกตใชหลกการสอนใหเหมาะสมในแตละหวงเวลาในการสอนของอาจารย ทงนกจกรรมฝกอบรมดงกลาวพงพจารณาถงพนฐานของอาจารยประกอบดวย

6. สถาบนควรจดทาเอกสาร “เทคนคการสอนเพอบรณาการคณธรรม จรยธรรมในรายวชา" เพอใหคณาจารยไดใชเปนแนวทางในการเรยนร ซงในเอกสารดงกลาวควรไดกลาวถงหลกคดในการสอน เทคนคการสอนทเหมาะสมกบศาสตรในแตละศาสตร ตลอดจนประสบการณจากอาจารยทมประสบการณและสามารถนามาเปนแบบอยาง นอกจากนสถาบนอาจจะทาเวบไซดในรปแบบของ e-learning เพอสรางโอกาสการเรยนรดวยตนเองเพอใหคณาจารยไดเรยนรและพฒนาศกยภาพในการสอนของตนเองอยางตอเนอง

7. สถาบนควรสงเสรมใหคณาจารยไดจดทาแผนการสอน (Lesson Plan) ทแสดงถง “การใหความรควบคคณธรรม" ในทกชวโมงการสอน โดยอาจกาหนดเปนดชนในเอกสารประกนคณภาพของสถาบน

8. สรางแนวทางการประเมนผลการสอนของนกศกษา โดยมประเดนการสอบถามทระบวา อาจารยไดมการบรณาการคณธรรม จรยธรรมในการสอนหรอไมไวดวย

9. สงเสรมการสรางเครอขายเรยนรรวมกนระหวางคณาจารยในสถาบน เพอสรางวสยทศนของคณาจารยในการบรณาการคณธรรม จรยธรรมในการสอน

⌫ ⌫

1. ขยายสถาบนแมขายระดบอดมศกษาเพอพฒนาบณฑตไทยเพอขยายเครอขายเกดกลมพลงขบเคลอนใหกวางใหญเพยงพอ ใหเกดการรวมกลมเปนเครอขายเพมขน อนจะเปนการสรางกระแสและขยายการดาเนนงานเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยให ครอบคลมทวทกภมภาคของประเทศ

แนวทางดาเนนกจกรรม1.1 ขยายสถาบนแมขายจากเดมทมอย 5 แหง ใหกระจายมากยงขน เพอใหเกดความคลองตวในการ

ดาเนนงาน และเพอใหการดาเนนเครอขายขยายครอบคลมไปทกภมภาค1.2 กาหนดภารกจการดาเนนงานของสถาบนแมขายใหมความชดเจน เพอใหการดาเนนงานการพฒนา

บณฑตอดมคตไทยเกดการขบเคลอนพรอมกนในทกภมภาค2. เผยแพรรปแบบการพฒนาบณฑตอดมคตไทย และขยายผลการดาเนนงานสสถาบนการศกษาอน ๆ

แนวทางการดาเนนกจกรรม2.1 สงเสรมใหสถาบนการศกษาไดรวมคดสรางกจกรรมทงในหลกสตรและนอกหลกสตรเพอพฒนาบณฑต

อดมคตไทย และเผยแพรกจกรรมทมการดาเนนงานทมผลสมฤทธสง เพอเปนรปแบบใหแกสถาบนการศกษาตาง ๆ


3. สรางโอกาสในการขยายเครอขายตอเนอง ระหวางบคลากรทางการศกษาและสถานศกษาทงในระบบและนอกระบบเพอพฒนาแนวคดและสรางนวตกรรมในการพฒนาผเรยนเพอใหถงจดหมายของบณฑตอดมคตไทยอยางยงยน

4. สรางเครอขายสารสนเทศดานการพฒนาบณฑตอดมคตไทย โดยเชอมโยงเครอขายระหวางสถาบนอดมศกษาหนวยงานทจดการศกษา และหนวยงานทไมไดอยในสายงานการศกษา

แนวทางการดาเนนกจกรรม4.1 สงเสรมใหมการทาจลสารทางวชาการเพอเผยแพรแนวความคด ประสบการณการจดกจกรรมเพอพฒนา

บณฑตอดมคตไทยแก คณาจารย บคลากร นสต นกศกษา นกเรยน และผสนใจ4.2 สรางหนาโฮมเพจ “บณฑตอดมคตไทย" ทงในสวนของทบวงมหาวทยาลยและสถาบนอดมศกษา

แมขาย โดยสถาบนการศกษาทกแหงเชอมโยงเครอขายกบหนาโฮมเพจดงกลาว4.3 ประชาสมพนธและสงเสรมการเรยนรเรวรวมกนผานสอโฮมเพจ “บณฑตอดมตไทย" เพอเผยแพรให

หนวยงานทมสวนรวมในการสนบสนนการผลตบณฑต หรอหนวยงานทใชผลผลตจากสถาบนอดมศกษาและผสนใจทวไปไดทราบ

5. สรางการมสวนรวมของนสตนกศกษาในกจกรรมพฒนาบณฑตอดมคตไทย

แนวทางการดาเนนกจกรรม5.1 สนบสนนใหเครอขายนสต/นกศกษา และสรางโอกาสมสวนรวมของนสต/นกศกษาไดจดกจกรรม

สมมนาเพอแสดงความคดเหนในประเดนการพฒนาบณฑตอดมคตไทย5.2 สรางโอกาสมสวนรวมของนสต/นกศกษา ในการแสดงความคดเหน ตลอดจนการมสวนรวมในกจกรรม

พฒนาบณฑตอดมคตไทย6. สรางกจกรรมการดาเนนงานเพอเสรมความเขมแขงแกเครอขายการพฒนาบณฑตอดมคตไทยใหขยายส

นานาชาต

แนวทางการดาเนนกจกรรม6.1 จดสมมนาและ/หรอเสนอผลงาน การพฒนาบณฑตอดมคตไทยในระดบภมภาคอยางนอยปละ 1 ครง6.2 จดสมมนาและ/หรอเสนอผลงาน การพฒนาบณฑตอดมคตไทยในระดบชาต อยางนอยปละ 1 ครง6.3 จดสมมนาและ/หรอเสนอผลงาน การพฒนาบณฑตอดมคตไทยในระดบนานาชาตอยางนอย 2 ปครง6.4 สนบสนนใหเครอขายสถาบนบณฑตอดมคตไทยทมความพรอมในการดาเนนกจกรรมในระดบ

นานาชาต ดาเนนการในเรองดงกลาว

1. สงเสรมใหสถาบนไดรวมคด สรางกจกรรมในและนอกหลกสตร และเผยแพรรปแบบแกสถานศกษาอน ๆ2. ผลกดนใหมการจดกจกรรมการเรยนรรวมกนทงแมขาย และเครอขายอยางตอเนอง3. จดใหมกจกรรมการเรยนรเรวรวมกน พฒนาแนวคด สรางนวตกรรมในการพฒนาผเรยน4. สงเสรมใหมจลสารเผยแพรแนวคด เพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยแกคณาจารย บคลากร นสต นกศกษา

นกเรยน และผสนใจ


5. จดทาโฮมเพจ “บณฑตอดมคตไทย" สถาบนแมขาย และเครอขาย6. ประชาสมพนธและสงเสรมการเรยนรเรวรวมกนผานสอโฮมเพจ7. สนบสนนใหเกดเครอขายนสตนกศกษา8. สรางโอกาสใหนสตนกศกษาแสดงความคดเหน9. จดสมมนาหรอเสนอผลงานในระดบภมภาค

กลยทธการบรหารจดการเครอขายการพฒนาบณฑตอดมคตไทยทยงยน - ประกอบดวยกลยทธตาง ๆ ดงน1. รปแบบการบรหารจดการเครอขายทเปนรปธรรมเหมาะสมกบบรบทของสถาบนและภมภาค อนไดแก

- การแตงตงคณะกรรมการระดบนโยบายและคณะกรรมการดาเนนงาน- การรวมกลมอาสาสมครทสนใจในงานดานคณธรรม - จรยธรรม- การสรางเครอขายดานวชาการ และกจการนสตนกศกษา- E - Group (เวทเสมอน) และการพบปะปกต

2. รปแบบของกจกรรมเครอขายการพฒนาบณฑตอดมคตไทย ทเออใหเกดการความคงอยอยางยงยนและสงผลกระทบตอการประกนคณภาพการศกษา ในระยะยาว - วธการดาเนนงานในเรองนทสามารถทาไดดงน

2.1 ระดบสถาบน ใหมการดาเนนงานตามปกต โดยใชระบบตวบงชดานคณธรรม จรยธรรม เปนแนวทางในการดาเนนงาน และใหใชกลไกลระบบประกนคณภาพภายใน (Internal Quality Assurance = IQA)ในการตรวจสอบผลการดาเนนงาน

2.2 ระดบเครอขาย จดใหมเวทแลกเปลยนเรยนรรวมกนโดยจดประชมสมมนา ระดบภมภาคและระดบชาต

2.3 ระดบนโยบาย ทบวงมหาวทยาลย จะตองมนโยบายในการกาหนดตวบงชเรองคณธรรม จรยธรรมใหชดเจน และใหใชกลไกระบบประกนคณภาพภายนอก (External Quality Assurance = EQA) ในการตรวจสอบผลการดาเนนงาน

3. แนวทางการตดตามประเมนผล - ดาเนนการไดหลายรปแบบอนไดแก3.1 ใชระบบประกนคณภาพภายในและภายนอก และดผลจากการประเมน3.2 คณะอนกรรมการระดบทบวงมหาวทยาลยมสวนรวมในการประเมนผลกจกรรม3.3 ทบวงมหาวทยาลย หาคณะผรบผดชอบตดตามประเมนผลในรปแบบการทาวจยเชงปฏบตการ

(Action Research)

⌫

ปญหาทพบในภาพรวมในการดาเนนโครงการนารอง 7 สถาบน ในปงบประมาณ 2544 และ 2545 แบงเปนประเดนปญหาได 5 ประเดน ดงน

1. ดานการบรหารจดการ2. การสรางรายวชาเพอพฒนานสตนกศกษาในหมวดวชาการศกษาทวไป3. ดานกจกรรมเสรมหลกสตร4. ดานการสอนสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในรายวชา


5. ดานความตอเนอง

1. ดานการบรหารจดการ1.1 มความพยายามทจะกาหนดนโยบายเพอเชอมโยงภารกจรวมกนระหวางการบรหารจดการดาน

วชาการและกจการนกศกษาเขาดวยกน แตสวนใหญจะพบวายงขาดความชดเจนในการดาเนนงาน1.2 งานดานพฒนานกศกษาของสถาบนสวนใหญจะเปนการดาเนนงานแบบแยกสวนระหวาง

ฝายวชาการ และฝายกจการนกศกษา1.3 งานดานพฒนานกศกษาของสถาบนสวนใหญ การวางแผนงานมกไมสอดคลองกบปณธาน หรอ

คณลกษณะบณฑตทพงประสงคของสถาบน1.4 พบวาผบรหารสถาบนอดมศกษาทกสถาบนตางเหนความสาคญและใหความสาคญตอการพฒนา

นกศกษาในเชงนโยบาย แตขาดการตดตาม กากบดแล หรอผลกดนใหสมฤทธผลในทางปฏบต1.5 พบวา อาจารยและบคลากรจานวนไมนอยทไมทราบถงเปาหมายการพฒนานกศกษาของมหาวทยาลย

เปนผลใหการดาเนนงานเพอการพฒนานกศกษาอยบนฐานของสามญสานกมากกวาการยดมนในปรชญาหรอปณธานของสถาบน

1.6 พบวามปญหาในการใชจายเงนงบประมาณทบวงมหาวทยาลย เนองจากแตละสถาบนไดรบแจงการจดสรรงบประมาณโครงการและมเวลาดาเนนโครงการประมาณ 3 เดอนเศษ บางสถาบนจงเรงทาโครงการเพอใหทนการเบกจายภายในเดอนกนยายน การจดโครงการจงเปนโครงการททาเพอใหใชเงนไดทนปงบประมาณเทานน ทาใหขาดความตอเนอง

1.7 พบวาขาดความเชอมโยงดานนโยบายจากมหาวทยาลยกบระดบคณะในการดาเนนการ1.8 พบวาขาดวทยากรดานคณธรรม จรยธรรมทมความรและประสบการณทจะถายทอดในการดาเนน

โครงการ

2. ดานการสรางรายวชาเพอพฒนานสตนกศกษาในหมวดวชาการศกษาทวไป2.1 การสรางรายวชาในลกษณะวชาบรณาการ ทงในดานเนอหา การจดการเรยนการสอน ยงมไมมาก

เทาทควร2.2 การสรางรายวชาในหมวดวชาการศกษาทวไป ยงเนนเปนรายวชาพนฐาน เพอเปนฐานสาหรบการ

เรยนในหมวดวชาเฉพาะดาน รายวชาทมงเนนหวงผลเพอการพฒนานกศกษา ยงมจำนวนไมมากนก2.3 สถาบนทมการสรางรายวชาเพอพฒนานกศกษาในหมวดวชาศกษาทวไป พบวา


2.3.2 แมวาลกษณะวชาจะกาหนดใหเปนรายวชาแบบบรณาการ แตเนอหารายวชาสวนใหญจะเปนไปในลกษณะตดตอเนอหาจากแตละศาสตรรวมเขาดวยกน มากกวาจะสรางเนอหาใหเกดความกลมกลนกนระหวางศาสตรตาง ๆ

2.3.3 มขนาดชนเรยนทใหญเกนไป และยากตอการบรหารจดการใหเกดสมฤทธผลตามเปาหมายทมงหวง


2.3.4 คณาจารยทสอนในรายวชาบรณาการในหมวดวชาการศกษาทวไป พบวา จานวนไมนอยยงขาดความเขาใจในการเรยนการสอนแบบบรณาการ


2.3.6 การประเมนผลการเรยนการสอนในรายวชาบรณาการในหมวดวชาการศกษาทวไปยงใชวธการประเมนเชนเดยวกบรายวชาอน

3. ดานการจดกจกรรมเสรมหลกสตร1. พบวานกศกษาเขารวมและใหความสนใจตอกจกรรมนกศกษาลดนอยลง2. ระบบการเรยนการสอนและระบบกจกรรมนสต ขาดความสอดคลองหรอเอออานวยซงกนและกน3. พบวาอาจารยทปรกษาหาไดยากขน เนองจากมาตรฐานภาระงานของอาจารยใหความสาคญตอการ

เขามาทาหนาทดานกจการนกศกษานอยมาก และไมจงใจเทาทควร

4. ดานการจดกจกรรมเพอพฒนานกศกษา1. การจดกจกรรมเพอพฒนานกศกษายงขาดการวางแผนทชดเจนและตอเนองตลอดชวตของนกศกษาท

เขามาเรยนในสถาบน2. การจดกจกรรมเพอพฒนานกศกษายงไมสามารถรองรบจานวนนกศกษาทกคนในสถาบน มนกศกษา

เพยงบางสวนเทานนทมโอกาสไดเขารวมโครงการ3. การจดกจกรรมเพอพฒนานกศกษายงขาดความทวถงในทกคณะ และมจานวนโครงการไมมากพอทจะ

รองรบนกศกษาทงสถาบน4. การจดกจกรรมเพอพฒนานกศกษาอยบนฐานคดแบบสามญสานก มากกวา ฐานคดบนฐานขอมล

ความตองการของนกศกษา

5. ดานการสอนสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในรายวชา1. อาจารยจานวนไมนอยทขาดความเขาใจในหลกและวธการสอน โดยเฉพาะอยางยงเทคนคหรอทกษะ

การสอนทเนนความรควบคคณธรรม2. อาจารยจานวนไมนอยทมทศนคตตอความเปนอาจารยทไมถกตอง3. การพฒนาคณาจารยในสถาบนเกยวกบเทคนคการสอน จตวญญาณแหงความเปนคร บคลกภาพ

ความเปนคร ยงมไมมากเทาทควร4. วทยากรในการถายทอดความร แนวคดเพอเสรมสรางคณธรรม จรยธรรมใหแกนกศกษาหาไดยากขน5. จานวนอาจารยทไมอาจเปนแมแบบทดแกนกศกษาทงดานบคลกภาพและพฤตกรรมของอาจารย เรม

มจานวนเพมขน ซงจะสงผลกระทบตอการพฒนานกศกษาในระยะยาว6. องคความรทางดานเทคนคการสอนทเหมาะสมสาหรบการเรยนการสอนในระดบอดมศกษาหาไดยาก

ไมไดรบการเผยแพรมากเทาทควร จงทาใหอาจารยขาดหลกการสอนทถกตอง


1. ขอเสนอแนะสาหรบทบวงมหาวทยาลย1) ดานบรหารจดการ

1.1 ทบวงมหาวทยาลยควรกาหนดนโยบายการพฒนานสตนกศกษาแบบองครวม โดยเนนการบรหารจดการแบบเชอมโยงระหวางฝายวชาการและฝายกจการนสตนกศกษา

1.2 ทบวงมหาวทยาลยควรกาหนดนโยบายใหสถาบนอดมศกษานาระบบประกนคณภาพมาเชอมโยงกบการพฒนาบณฑตทพงประสงคของสถาบน เพอใหการดาเนนงานดานพฒนาบณฑตอดมคตไทยมดชนชวดทชดเจน และสงผลตอการพฒนาบณฑตอยางเปนรปธรรม

1.3 สงเสรมการดาเนนงานเครอขายสถาบนอดมศกษาเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยใหมความเขมแขงและเปนพลงการขบเคลอนในการดาเนนงาน ทงในการจดสรรงบประมาณสนบสนนการดาเนนงานของเครอขายอยางตอเนอง และการตดตามผลสมฤทธของการดาเนนงาน ตลอดจนเชอมโยงกจกรรมตาง ๆ อนไดแก กจกรรมดานการพฒนาบณฑตอดมคต กจกรรมประกนคณภาพ และกจกรรมดานการพฒนานกศกษา

2) ดานการสงเสรมการจดกจกรรมสอดแทรกคณธรรมและจรยธรรมในการเรยนการสอน2.1 ทบวงมหาวทยาลยควรประกาศเปนนโยบายเพอใหสถาบนอดมศกษาพฒนาการเรยนการสอน

ทมงเนน “ความรคคณธรรม" และมงใหคณาจารยไดสอดแทรกคณธรรมและจรยธรรมในการเรยนการสอนทกรายวชา2.2 นาระบบประกนคณภาพเปนตวกากบใหการดาเนนงานเกดสมฤทธผลทงในสวนของสถาบน

และในสวนของคณาจารยผสอน2.3 ทบวงมหาวทยาลยควรผลตสอหรอสนบสนนใหสถาบนอดมศกษาไดผลตสอในรปแบบตาง ๆ

เพอเปนแหลงอางองในการพฒนาการสอนของตนเอง เนองจากปจจบนองคความรทางดานนมการตพมพเอกสารคอนขางนอย การทมสอเอกสารจะชวยใหอาจารยสามารถเรยนรและพฒนาการเรยนการสอนของตนเองไดตลอดเวลา

2.4 ทบวงมหาวทยาลยควรจดโครงการนารองในการฝกอบรมคณาจารยดานเทคนคและทกษะการสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการเรยนการสอน เพอเปนตนแบบใหสถาบนอดมศกษาไดนาไปประยกตใชตอไป

2.5 ทบวงมหาวทยาลยควรสรางโครงการพฒนาคณาจารย ภายใตโครงการทชอวา “โครงการพฒนาอาจารยอดมคตไทย" เพอใหเปนจดเรมตนของการสรางความตระหนกใหแกคณาจารย ในฐานะกลไกสาคญในการพฒนานสตนกศกษาส “บณฑตอดมคตไทย" ตลอดจนเปนการสรางกระแสใหเกดการขบเคลอนในลกษณะเดยวกบ “บณฑตอดมคตไทย" ตอไป

3) ดานการสรางรายวชาในหมวดวชาการศกษาทวไป3.1 ทบวงมหาวทยาลยควรจดสมมนาคณาจารยทรบผดชอบการจดการเรยนการสอนในหมวดวชา

การศกษาทวไป เพอสรางความเขาใจในปรชญาและแนวคดการสรางรายวชาและการจดการเรยนการสอนทถกตองในหมวดวชาการศกษาทวไป

3.2 ทบวงมหาวทยาลยควรจดโครงการนารองเพออบรมอาจารยผสอนในหมวดวชาการศกษาทวไปเพอสราง “ครตนแบบ" สาหรบนาไปขยายผลในสถาบนอดมศกษาตอไป

3.3 ทบวงมหาวทยาลยควรจดทาเอกสารหลก ตวอยางรายวชา ทจะเปนแมแบบสาหรบสถาบนอดมศกษา ในการนาไปประยกตใชในสถาบนอดมศกษาตอไป


3.4 ใชกลไกการประกนคณภาพในการกากบการดาเนนงานในหมวดวชาการศกษาทวไป เพอใหการดาเนนงานเกดสมฤทธผล

4) ดานการจดกจกรรมเพอพฒนานสตนกศกษา4.1 ทบวงมหาวทยาลยควรกาหนดนโยบายใหสถาบนอดมศกษาทกแหงจดทาคณลกษณะบณฑต

ทพงประสงคของสถาบนทชดเจน สามารถวดได ประเมนได มการกาหนดดชนชวดทชดเจน ทงนคณลกษณะบณฑตทพงประสงคดงกลาวตองสอดคลองตอทศทางการพฒนานสตนกศกษา ในแผนพฒนานสตนกศกษาระยะท 9 ของทบวงมหาวทยาลย

4.2 ทบวงมหาวทยาลยควรสนบสนนใหสถาบนอดมศกษามกจกรรมเพอการพฒนานสตนกศกษาอยางตอเนองตลอดทกชนป ตลอดจนมเปาหมายการพฒนานสตนกศกษาในแตละชนปทชดเจน

4.3 ทบวงมหาวทยาลยควรมนโยบายใหสถาบนอดมศกษาทกแหงจดทาแผนปฏบตการในการพฒนานสตนกศกษาของสถาบนเพอใหสอดคลองกบคณลกษณะบณฑตทพงประสงคของสถาบนทไดกาหนดไวทชดเจน

4.4 ทบวงมหาวทยาลยควรจดสมมนาผบรหารสถาบนอดมศกษา และหนวยงานดานการพฒนานสตนกศกษา เกยวกบทศทางและการจดกจกรรมพฒนานสตนกศกษา เพอใหเกดการขบเคลอนในการดาเนนงานในทศทางทสอดคลองกน

4.5 ทบวงมหาวทยาลยควรสนบสนนใหสถาบนอดมศกษาจดทาฐานขอมลนสตนกศกษา เพอนามาใชในการกาหนดนโยบายและแนวทางการพฒนานสตนกศกษา

4.6 ทบวงมหาวทยาลยควรมกจกรรมทกอใหเกดการเรยนรเรวรวมกนเกยวกบกจกรรมพฒนานสตนกศกษา เพอนาไปสการสรางกระแสการพฒนานสตนกศกษาแกสถาบนอดมศกษาตอไป

2. ขอเสนอแนะสาหรบสถาบนอดมศกษา1. ในปจจบนจานวนนสตนกศกษาในสถาบนอดมศกษามจานวนมากขน เสยงสะทอนถงคณภาพบณฑต

ของสถาบนอดมศกษาจากผใชบณฑต ชใหเหนวาคณภาพบณฑตของสถาบนอดมศกษายงไมสอดคลองกบความตองการของตลาดแรงงาน ดงนนสถาบนอดมศกษาจงควรใหความสาคญตอการพฒนาคณภาพบณฑตของสถาบนเพมขน และควรกาหนดใหเรอง การพฒนานสตนกศกษา เปน ระเบยบวาระแหงสถาบน (University Agenda) เพอเปนการสรางกระแสการใหความสาคญตอการพฒนานสตนกศกษาในสถาบน

2. สถาบนอดมศกษาควรศกษาผลกระทบจากปจจยภายใน และปจจยภายนอกทสงผลตอการพฒนานสตนกศกษาในสถาบน เพอกาหนดแนวทางการพฒนาคณลกษณะบณฑตทพงประสงคของสถาบนในรายป เนองจากผลกระทบอนเนองมาจากการเปลยนแปลงมอยตลอดเวลา

3. สถาบนอดมศกษาพงยดมนในปณธานและคณลกษณะบณฑตทพงประสงคทสถาบนกาหนด และเผยแพรประเดนดงกลาวใหประชาคมภายในมหาวทยาลยไดทราบ ทงในสวนของคณาจารย บคลากร และนสตนกศกษาเพอททกฝายจกไดเขาใจและตระหนกถงเปาหมายทจะตองดาเนนการใหเกดสมฤทธผล

4. สถาบนอดมศกษาควรใหความสาคญตอการพฒนานสตนกศกษาเปนรายบคคล และกาหนดแนวทางใหนสตนกศกษารายบคคลไดรบประโยชนจากการดาเนนงานของมหาวทยาลยโดยถวนหนา เนองจากในปจจบนพบวานสตนกศกษาเพยงบางสวนเทานนทไดรบประโยชนจากการดาเนนงานของมหาวทยาลย

5. สถาบนอดมศกษาควรทบทวนภารกจการปฏบตงานของอาจารยใหม เพอใหอาจารยไดเปนกลไกสาคญทมผลโดยตรงตอการพฒนานสตนกศกษา


6. เนองจากในปจจบนเกดภาวะการขาดแคลนบคลากรทมความเชยวชาญดานการพฒนานสตนกศกษาในแตละสถาบน ดงนนสถาบนอดมศกษาจงควรมนโยบายในการสรางและพฒนาศกยภาพคณาจารยและบคลากรททาหนาทโดยตรงตอการพฒนานสตนกศกษาโดยเรงดวน

7. สถาบนอดมศกษาควรพฒนาระบบและกลไกการดาเนนงานในการบรหารจดการดานการพฒนานสตนกศกษา ใหสามารถขบเคลอนในการดาเนนงานไดอยางมประสทธภาพ และเกดประสทธผล เนนการทางานในเชงบรณาการระหวางฝายวชาการและฝายกจการนสตนกศกษา

8. สถาบนอดมศกษาควรใหความสาคญตอการดาเนนงานในเชงเครอขายการเรยนรระหวางสถาบนเพมมากขน เพราะการดาเนนงานในเชงเครอขายจะทาใหการดาเนนงานดานการพฒนานสตนกศกษาเกดพลงขบเคลอนทงภายในสถาบนและระหวางสถาบน ซงจะบงเกดประโยชนโดยตรงตอการพฒนานสตนกศกษา

9. สถาบนอดมศกษาควรทบทวนการดาเนนงานดานการจดการเรยนการสอนในหมวดวชาการศกษาทวไปเพอใหการเรยนการสอนในหมวดวชาดงกลาวเปนไปเพอการพฒนานสตนกศกษาอยางแทจรง

10. สถาบนอดมศกษาควรทบทวนภารกจดานการเรยนการสอนของสถาบนใหสอดคลองกบแนวทางการปฏรปการเรยนร ทเนนผเรยนเปนเปาหมาย มงเนนการเรยนการสอนทเนน “ความรควบคคณธรรม" ดงนนการพฒนาศกยภาพและขดความสามารถของอาจารยจงควรเปนระเบยบวาระแหงสถาบน เชนกน

11. สถาบนอดมศกษาควรใชกลไกการประกนคณภาพเปนเครองมอในการกากบการดาเนนงานดานการพฒนานสตนกศกษา เพอใหการดาเนนงานในดานนเกดผลในเชงรปธรรมอยางแทจรง

12. ขอเสนอแนะในการจดทาเครอขายพฒนาบณฑตอดมคตไทย

สถาบนระดบแมขาย1. ผบรหารระดบสงควรใหการสนบสนนอยางเตมทในการนานโยบายจากทบวงมหาวทยาลย

สการปฏบต2. สถาบนควรจดตงคณะกรรมการเครอขายทมคณภาพและมประสทธภาพ

สถาบนระดบลกขาย1. ผบรหารทกระดบจะตองมความเขาใจในนโยบายการผลตบณฑตและสามารถเชอมโยงกบระบบ

ประกนคณภาพ2. บคลากรทกฝายมสวนรวมและเขาใจตรงกน3. จดสภาพแวดลอมและบรรยากาศภายในสถาบนใหเออตอการสรางเสรมคณธรรม จรยธรรม4. จดสรรงบประมาณเพอใหสามารถดาเนนการดานการสรางเสรมคณธรรม/จรยธรรม5. จดใหมคณะกรรมการดาเนนงานดานนทเปนรปธรรม6. นโยบายดานวชาการ และดานพฒนานกศกษาตองเชอมโยงกน7. เปดโอกาสใหนกศกษามสวนรวมทงในระดบนโยบาย และระดบปฏบต

3. ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป1. ควรทาวจย เรองการพฒนารายวชาศกษาทวไป รปแบบการบรหารจดการ คณสมบตของผสอน

การประเมนผลการนากจการนสตนกศกษามาเปนสวนประกอบในรายวชา2. ควรทาวจย เรองรปแบบการเชอมโยงงานวชาการและงานพฒนานสตนกศกษา


3. ควรทาวจยเรอง ขอมลพนฐานดานคณธรรม จรยธรรมของเดกไทยในวยเรยนระดบอดมศกษา

4. บทเรยนทไดรบ4.1 สาหรบทบวงมหาวทยาลย

ดานการบรหารจดการ1) ทบวงมหาวทยาลยไดรบทราบวาในขณะนกระบวนการผลตบณฑตในสถาบนอดมศกษายงขาด

การเชอมโยงระหวางฝายวชาการและฝายกจการนกศกษา การประกาศนโยบายทชดเจนจะสามารถแกปญหาในเรองนได2) การดาเนนงานดานประกนคณภาพอยางจรงจง จะเปนการกาวเดนไปสความสาเรจในการสราง

บณฑตอดมคตไทย3) การบรหารจดการโดยการกระตนใหเครอขายมพลงในการขบเคลอน และมการเรยนรรวมกนถอวา

เปนกลยทธทสาคญททบวงมหาวทยาลยจะตองใหความสาคญ

ดานการสงเสรมการจดกจกรรมการเรยนการสอน1) ทบวงมหาวทยาลยไดเรยนรวาผสอนทจะสอนหมวดวชาศกษาทวไปนนตองเปน “นกปราชญ"

ดงนน ทบวงมหาวทยาลยจาเปนตองมโครงการเสาะหา “นกปราชญหรอโครงการสรางนกปราชญ"2) ทก ๆ รายวชาทสอน ผสอนตองมความสามารถสอดแทรกคณธรรม จรยธรรม ไดอยางกลมกลน

ทาอยางไรแตละสถาบนจะตระหนกในเรองน ทบวงมหาวทยาลยคงจะตองเปนผกระตน

ดานการจดกจกรรมเพอพฒนานสตนกศกษา1) ทบวงมหาวทยาลยมความชดเจน เรองคณลกษณะบณฑตอนพงประสงคของแตละสถาบน แต

ทบวงมหาวทยาลยยงไมไดกากบตดตามทเปนรปธรรมเกยวกบกระบวนการจดกจกรรมเพอเสรมสรางคณลกษณะบณฑตอนพงประสงค

2) ความสาเรจของกระบวนการผลตคอ การวางแผนทด บทเรยนททบวงมหาวทยาลยตองเรยนรคอทาอยางไรแตละสถาบนอดมศกษาจะไดจดทาแผนปฏบตการในการพฒนานสตนกศกษาทชดเจน

3) ในกรณทสถาบนเครอขายมการขบเคลอนอยางมประสทธภาพ ทบวงมหาวทยาลย ควรจะตองใชโอกาสนเสรมเรองเครอขายนกศกษาในการพฒนาบณฑตอดมคตไทย เพอนาไปสการสรางกระแสการพฒนานสตนกศกษาแกสถาบนอดมศกษาตอไป

4.2 สาหรบสถาบนอดมศกษาจากกรอบแนวคดในการศกษาวจยครงน ปจจยทเกยวของในการสรางบณฑตทพงประสงคคอ


Input1. วชาการ2. การบรหารจดการ3. นกศกษา

Processกระบวนการ

ผลต

Outputบณฑตอดมคตไทย

สะทอนผล

จะพบวาปจจยตวปอนเขาในระบบ (Input) อนไดแก หลกสตร กระบวนการเรยนการสอน อาจารยผสอนสอทใชประกอบการสอน รวมทงนโยบายในการบรหารจดการ ดานงบประมาณ ดานการจดสภาพแวดลอมทกอใหเกดบรรยากาศในการหลอหลอมจตใจของนกศกษา และตวนกศกษาเองดวย จดไดวาเปนปจจยทสาคญทกปจจยเพอสงปอนเขาสกระบวนการผลต อนจะสงผลใหเกดบณฑตทมคณธรรม จรยธรรม เปนคนดออกไปรบใชสงคม

กระบวนการผลตบณฑต เปนกระบวนการทเกดจากความตอเนองและจะตองเกดแบบครบวงจรคอ การวางแผน(Plan) การลงมอปฏบตตามแผน (Do) การตรวจสอบประเมนผลการปฏบตงาน (Check) และการกาหนดแนวทางปฏบตเพอใหไดผลผลตตามแผนทวางไว (Act)

ดงนนรปแบบการสรางบณฑตอนพงประสงคของสถาบนอดมศกษา จงมความจาเปนอยางยงทจะตองนาขอคนพบทเปนจดออนกลบไปแกไข สวนจดทแขงอยแลวกตองเสรมสรางใหเขมแขงยง ๆ ขนไป ขอมลดานการวจยสถาบน เชน ฐานขอมลดานคณธรรม จรยธรรมนกศกษาและขอมลทไดรบจากการประเมนผลผใชบณฑตจะสามารถนากลบมาวางแผนการผลตเพอใหไดบณฑตอนพงประสงคและสอดคลองกบความตองการของผใชบณฑต ซงกคอเปาประสงคหลกของการผลตบณฑตอนพงประสงค

____________


เกษมบณฑต, มหาวทยาลย. สรปผลโครงการตดตามผลศกยภาพของบณฑตในสถานประกอบการ มหาวทยาลยเกษมบณฑต. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยเกษมบณฑต, 2545

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สานกงาน. การปฏรปการเรยนร ผเรยนสาคญทสด. กรงเทพมหานคร : พมพด,2543

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สานกงาน. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร :คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2543

จรส สวรรณเวลา. รอปรบระบบสถาบนอดมศกษา กรณศกษา. กรงเทพมหานคร : สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย,2539

จรส สวรรณเวลา. อดมศกษาไทย. กรงเทพมหานคร : สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2545ดวงเดอน พนธมนาวน. ทฤษฎตนไมจรยธรรมการวจยและการพฒนาบคคล. กรงเทพมหานคร : โรงพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2538เดอนเดนหลา ชยปรญญา. การปลกฝงจรยธรรมของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 โรงเรยนกวางโจนศกษา อาเภอ

ภเขยว จงหวดชยภม. ปรญญานพนธสาขาวชาจตวทยาการศกษา มหาวทยาลยขอนแกน, 2539ทบวงมหาวทยาลย. สรปผลการประชมสมมนา เรอง เครอขายหลก : การพฒนาบณฑตอดมคตไทย. (2

พฤษภาคม 2546) กรงเทพมหานคร : เอกสารอดสาเนา, 2546ทบวงมหาวทยาลย. รายงานการประชมคณะอนกรรมการประสานการดาเนนกจกรรมพฒนาบณฑตอดมคตไทย.

(มกราคม 2545) กรงเทพมหานคร : เอกสารอดสาเนา, 2545ทบวงมหาวทยาลย. เอกสารประกอบการประชมคณะอนกรรมการเสนอแนะการกาหนดองคประกอบ ตวบงชและ

เกณฑการประเมนคณภาพดานคณธรรม/จรยธรรมในบณฑตอดมคตไทย ครงท 3/2546 วนท 8 สงหาคม2546 “กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษา". กรงเทพมหานคร : สานกมาตรฐานอดมศกษา, 2546

ประเวศ วะส. ปฏรปการศกษา : ยกเครองทางปญญา ทางรอดจากความหายนะ. มลนธ สดศร-สฤษดวงศ, 2541ประเวศ วะส (บรรณาธการ). ธรรมชาตของสรรพสง การเขาถงความจรงทงหมด. มลนธสดศร-สฤษดวงศ, 2545ประเวศ วะส. วถมนษยในศตวรรษท 21 สภพภมใหมแหงการพฒนา. มลนธสดศร-สฤษดวงศ, 2545ปรญญา ตนสกล. หลกแหงการเปนคนสาหรบผฉลาดทจะเปนมนษย. กรงเทพมหานคร : สานกพมพจตจกรวาล,

2545พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยต โต). การศกษาเพอสรางบณฑตหรอการศกษาเพอเพมผลผลต. กรงเทพมหานคร :

กองบรการการศกษา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2540พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยต โต). ธรรมนญชวต. กรงเทพมหานคร : กองทนอรยมรรค, 2545พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยต โต). รงอรณของการศกษา เบกฟาแหงการพฒนาทยงยน. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

บรษทสหธรรมก จากด, 2545


พระไพศาล วสาโล. แสวงหารากฐานของชวตในโลกแหงกจกรรม. กรงเทพมหานคร : สานกพมพมลนธโกมลคมทอง, 2532

ไพฑรย สนลารตน. อดมศกษา. กรงเทพมหานคร : ภาควชาอดมศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย,2540.

ราชกจจานเบกษา. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542. สานกนโยบายและแผนการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม สานกงานปลดกระทรวง กระทรวงศกษาธการ กรงเทพมหานคร : บรษทพรกหวานกราฟฟค จากด.

วศน อนทสระ. จรยศาสตร (ศาสตรทวาดวยคณความดและศลปะในการตดสนใจ). กรงเทพมหานคร : สานกพมพบรรณกจ, 2544.

วชย ตนศร. โฉมหนาการศกษาไทยในอนาคต แนวคดสาคญของการปฏรปในพระราชบญญตการศกษา.กรงเทพมหานคร : สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2544.

สมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชนแหงประเทศไทย ทบวงมหาวทยาลย. รายงานการสมมนาเรองทศทางการศกษาอดมศกษาเอกชนแหงประเทศไทย. (ม.ป.ท.), 2540.

สธรรม อารกล และคณะ. วกฤตอดมศกษาไทย. กรงเทพมหานคร : สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการวจย, 2540สมน อมรววฒน. สมบตทพยของการศกษาไทย. กรงเทพมหานคร : สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2535สรพงษ ชเดช. ความสมพนธระหวางประสบการณในมหาวทยาลยกบจตลกษณะทสาคญของนสตปรญญานพนธ

วทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร,2533.

เสนห จามรก ศาสตราจารย. แนวทางการพฒนาการศกษาไทย บทวเคราะหเบองตน. กรงเทพมหานคร : สถาบนชมชนทองถนพฒนา, 2537.

สาเนาว ขจรศลป. “สรปประเดนการบรรยาย เรอง ปจจยภายในและภายนอกทสงผลกระทบตองานกจการนกศกษา"กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยเกษมบณฑต, 2542.

อศรา รตตศร. ทศนคตตอมหาวทยาลยและการใชเหตผลเชงจรยธรรมของนกศกษาทเคยมพฤตกรรมไมอยในวนยและนกศกษาทมพฤตกรรมอยในวนยในกลมนกศกษาทพกอาศยในหอพกนกศกษามหาวทยาลยขอนแกน.ปรญญานพนธสาขาการแนะแนวและใหคาปรกษามหาวทยาลยขอนแกน, 2540.

Brown, R.D. Student development in tomorrow's higher education-a return to the academy.Washington, D.C. : American College Personnel Association, 1972.

Kavanagh, M. “Moral Emotions, Moral Ideals, and Moral Education". Dissertation AbstractsInternational. Dissertation Abstract Online : 54-05A, 1990.

Reall, M.J. “The Relationship of Cognitive Moral Development, Moral Reasoning, and MoralConduct of Business Students in a Competitive Environment". Dissertation AbstractsInternational. Dissertation Abstract Online : 54-05A, 1993.





โครงการศกษาวเคราะหรปแบบทเหมาะสมในการพฒนาบณฑตอดมคตไทยประเดนการสมภาษณ1. โครงสรางการบรหารจดการโครงการบณฑตอดมคตไทยของสถาบน มหาวทยาลยไดมอบหมายรองอธการบด

ทานใดรบผดชอบ และหนวยงานใดเปนฐานปฏบตการในเรองดงกลาว2. การดาเนนโครงการนารองทดลองเพอพฒนาบณฑตอดมคตไทยทงในป 2544 และตอเนองป 2545

มฐานแนวคดในการดาเนนงานอยางไร3. ในการดาเนนโครงการดงกลาวประสบผลสมฤทธการดาเนนการอยางไร มการดาเนนงานอยางตอเนองหรอไม4. การดาเนนงานในแตละโครงการ ประสบปญหาและอปสรรคในการดาเนนงานอยางไร ปจจยความสาเรจ

ของโครงการนาจะมปจจยใดไดบาง5. การดาเนนโครงการดานการสรางรายวชาและการจดการเรยนการสอนในหมวดวชาการศกษาทวไปของ

สถาบน- แนวทางการบรหารจดการ- แนวคดในการดาเนนงาน- ความพงพอใจของนสตนกศกษาในการเขารวมกจกรรมการเรยนการสอน- ผลสมฤทธตอนสตนกศกษาในเชงรปธรรม- ปญหาและอปสรรคในการดาเนนงาน- ขอเสนอแนะตอทศทางการดาเนนงาน

6. การดาเนนโครงการดานการสอดแทรกคณธรรม จรยธรรมในการเรยนการสอน- แนวทางการบรหารจดการ- แนวคดในการดาเนนงาน- ความพงพอใจของนสตนกศกษาตอบทบาทการสอนของอาจารย- ผลสมฤทธตอนสตนกศกษาในเชงรปธรรม- ปญหาและอปสรรคในการดาเนนงาน- ขอเสนอแนะตอทศทางการดาเนนงาน

7. การดาเนนโครงการดานการจดกจกรรมเพอพฒนานสตนกศกษา- แนวคดในการดาเนนงาน- ความพงพอใจของนสตนกศกษาในการเขารวมกจกรรมเพอพฒนานสตนกศกษา- ผลสมฤทธตอนสตนกศกษาในเชงรปธรรม- ปญหาและอปสรรคในการดาเนนงาน- ขอเสนอแนะตอทศทางการดาเนนงาน


ตารางการปฏบตงานกาหนดการสมภาษณของคณะผวจย

สถาบน วน ผเขารบการสมภาษณ คณะนกวจย ผประสานงานเดอน ป ผทาการสมภาษณ สถาบน

ม.ขอนแกน 6 พ.ย. 45 1. รองอธการบดฝายวชาการ 1. รศ.สายหยด 1. รศ.สภาพ2. รองอธการบดฝายกจการนกศกษา 2. ดร.มารต 2. น.ส.ธนรตน3. ผแทนคณบด 3. อ.จฑารตน4. คณาจารยผรบผดชอบวชาศกษาทวไป 4. ดร.จรวฒน5. ผรบผดชอบภมทศนมหาวทยาลย

ม.ขอนแกน 7 พ.ย. 45 1. ผรบผดชอบโครงการนารองป 2544 1. รศ.สายหยด 1. รศ.สภาพและ 2545 ทกโครงการ ๆ ละ 1 คน 2. ดร.มารต 2. น.ส.ธนรตน

2. นกศกษาทเขารวมโครงการนารองและ 3. อ.จฑารตนศษยเกาตามจานวนทสถาบนจดให 4. ดร.จรวฒน

ม.เชยงใหม 28 พ.ย.45 1. รองอธการบดฝายวชาการ 1. รศ.สภาพ 1. อ.นตยา2. รองอธการบดฝายกจการนกศกษา 2. ดร.มารต 2. อ.จฑารตน3. รองอธการบดฝายสงแวดลอม 3. ดร.จรวฒน3. ผแทนคณบด 4. น.ส.ธนรตน4. คณาจารยผรบผดชอบวชาศกษาทวไป5. ผอานวยการกองกจการนกศกษา

ม.เชยงใหม 29 พ.ย.45 1. ผรบผดชอบโครงการนารองป 2544 1. รศ.สภาพ 1. อ.นตยาและ 2545 ทกโครงการ ๆ ละ 1 คน 2. ดร.มารต 2. อ.จฑารตน

2. นกศกษาทเขารวมโครงการนารองและ 3. ดร.จรวฒนศษยเกาตามจานวนทสถาบนจดให 4. น.ส.ธนรตน

ม.บรพา 9 ธ.ค.45 1. รองอธการบดฝายวชาการ 1. รศ.สภาพ 1. ดร.จรวฒน2. รองอธการบดฝายกจการนกศกษา 2. ดร.มารต 2. ผศ.มนตร3. คณาจารยผรบผดชอบวชาศกษาทวไป 3. ดร.จรวฒน4. ผรบผดชอบโครงการนารองป 44 และป 45 4. น.ส.ธนรตน5. นกศกษาทเขารวมโครงการนารองป 44 5. อ.จฑารตน

และป 45 6. อ.ปญญา

ม.เกษตรศาสตร 11 ธ.ค.45 1. อธการบด 1. รศ.สายหยด 1. ดร.จรวฒน2. รองอธการบดฝายวชาการ 2. รศ.สภาพ 2. อ.ปญญา3. รองอธการบดฝายกจการนกศกษา 3. ดร.มารต4. ผชวยอธการบด 4. อ.จฑารตน5. ผรบผดชอบโครงการนารองป 44 และป 45 5. อ.นตยา

ม.เกษตรศาสตร 12 ธ.ค.45 1. คณาจารยผรบผดชอบวชาศกษาทวไป 1. รศ.สายหยด 1. ดร.จรวฒน2. นกศกษาทเขารวมโครงการนารองป 44 2. รศ.สภาพ 2. อ.ปญญา

และป 45 3. ดร.มารต


3. ศษยเกาตามจานวนทสถาบนจดให 4. อ.จฑารตน5. อ.นตยา

ม.หอการคา 12 ธ.ค.45 1. อธการบด 1. รศ.สายหยด 1. ดร.จรวฒน2. รองอธการบด 2. รศ.สภาพ3. ผแทนคณบด 3. ดร.มารต4. คณาจารยผรบผดชอบวชาศกษาทวไป 4. อ.จฑารตน5. ผรบผดชอบโครงการนารองป 44-45 5. อ.นตยา6. นกศกษาทเขารวมโครงการนารอง

และศษยเกาตามจานวนทสถาบนจดให

ม.รงสต 13 ธค. 45 1. รองอธการบดฝายวชาการ 1. รศ.สายหยด 1. ดร.จรวฒน2. ผชวยอธการบด 2. รศ.สภาพ3. ผแทนคณบด 3. ดร.มารต4. ผอานวยการกองกจการนกศกษา 4. อ.จฑารตน5. ผรบผดชอบโครงการนารองป 44-45 5. อ.นตยา6. นกศกษาทเขารวมโครงการนารองป 44-45

ม.สงขลานครนทร 20 ม.ค.46 1. อธการบด 1. รศ.สภาพ ดร.มารตวทยาเขตหาดใหญ 2. รองอธการบดฝายวชาการ 2. ดร.จรวฒน

3. รองอธการบดฝายกจการนกศกษา 3. อ.ปญญา4. คณาจารยผรบผดชอบวชาศกษาทวไป 4. อ.จฑารตน5. ผอานวยการกองกจการนกศกษา 5. อ.นตยา6. ผรบผดชอบโครงการนารองป 44-45 6. น.ส.ธนรตน7. นกศกษาทเขารวมโครงการนารองป 44-45

ม.สงขลานครนทร 21 ม.ค. 46 1. รองอธการบดวทยาเขตปตตาน 1. รศ.สภาพ ดร.มารตวทยาเขตปตตาน 2. คณาจารยผรบผดชอบวชาศกษาทวไป 2. ดร.จรวฒน

3. ผรบผดชอบโครงการนารองป 45 3. อ.ปญญา4. นกศกษาทเขารวมโครงการนารองป 45 4. อ.จฑารตน

5. อ.นตยา6. น.ส.ธนรตน

สถาบน วน ผเขารบการสมภาษณ คณะนกวจย ผประสานงานเดอน ป ผทาการสมภาษณ สถาบน


⌦ ⌫

คณะผจดทา

ทปรกษานางสาวจรณ ตนตรตนวงศรองเลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษานางวราภรณ สหนาทผอานวยการสานกมาตรฐานและประเมนผลอดมศกษานางอมพร อธสขผอานวยการสวนวจยและพฒนา

ผพจารณารายงานนายสชาต เมองแกว รองเลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษารองศาสตราจารยสญญา สญญาววฒนรองศาสตราจารยธรรมนญ โรจนบรานนทนางสาวพรทพย กาญจนนยตนางมยร สงหไขมกขนางสมสมร วงศรจต

ผวจยรองศาสตราจารยสายหยด นยมวภาต ทปรกษารองศาสตราจารยสภาพ ณ นคร หวหนาโครงการวจยนายมารต ดาชะอมนางนตยา สวรรณรตนนางสาวจฑารตน บวรสนนายจรวฒน วรงกรนายปญญา เหลาอนนตธนานางสาวธนรตน สอนสา

ผประสานการดาเนนงานนางสมสมร วงศรจตสานกมาตรฐานและประเมนผลอดมศกษา

Documents

รายงานการวิจัย เรื่อง กอ ดมคต ไทย เพ อให แนวค ดและแนวทางการพ ฒนาบ ณฑ