รายงานการวจย

เรอง

การหาปรมาณโลหะหนกในพชผกสวนครว

โดย

ชนวฒน ศาสนนนทน

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2555

รายงานการวจย

เรอง

การหาปรมาณโลหะหนกในพชผกสวนครว

โดย

นายชนวฒน ศาสนนนทน คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ไดรบทนอดหนนจากมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ปงบประมาณ 2555

บทคดยอ

ชอรายงานการวจย : การหาปรมาณโลหะหนกในพชผกสวนครว ชอผวจย : นายชนวฒน ศาสนนนทน ปทท าการวจย : 2555

.................................................................................................... การศกษาในครงนมวตถประสงคในการหาปรมาณโลหะหนกในพชผกสวนครว โดยทดสอบ

ในสวนของใบ ล าตนและรากของพชจ านวน 10 ชนด คอ กระเพรา ขง ขา ขมน ตะไคร ผกบง โหระพา ผกชฝรง ตนหอมและผกชจากตลาดเทเวศร โดยโลหะหนกทท าการศกษาไดแก สารหน (As), แคดเมยม (Cd), โคบอลต (Co), เหลก (Fe), และตะกว (Pb) โดยท าการยอยตวอยางแบบเปยกแลวน าไปหาปรมาณโลหะหนกดวยเครองอะตอมมกแอพซอฟชนสเปคโตรโฟโตมเตอร ผลการทดลองพบวาในพชแตละชนดมคาโลหะหนกทตรวจพบมปรมาณนอยกวาคามาตรฐานขององคการอนามยโลก (WHO)

www.ssru.ac.th

Abstract Research Title : The determination of heavy metals in homegrown vegetable Author : Mr. Chinnawat Satsananan Year : 2012

.................................................................................................

This study is aimed to determined the amounts of heavy metals in 10 types of homegrown vegetables namely basil, ginger, galangal oil ,turmeric, lemon grass, morning glory, basil ,parsley, onion, coriander by test in leaf, trunk and root. The heavy metals study in this experiment were As, Co, Cd, Fe and Pb. The method of digest sample was wet digestion and the amounts of heavy metals in homegrown vegetable sample were determined by atomic absorption spectrophotometer. The result was shown that the amount of heavy metal in homegrown vegetable were lower than the standard value of World Health Organization (WHO).

www.ssru.ac.th

กตตกรรมประกาศ

รายงานการวจยเรองการหาปรมาณโลหะหนกในพชผกสวนครวส าเรจได เนองจากบคคลหลายทานไดกรณาชวยเหลอใหขอมลขอเสนอแนะ ค าปรกษาแนะน า ความคดเหน และก าลงใจ ผเขยนขอกราบขอบพระคณมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทาทไดใหทนอดหนนในการท าวจยครงนใหส าเรจไดตามวตถประสงค ทายสดน ขอกราบขอบพระคณบดา มารดา และขอขอบคณพและนองทไดชวยสงเสรมสนบสนนกระตนเตอน และเปนก าลงใจตลอดมาใหผวจยจดท ารายงานการวจย

ชนวฒน ศาสนนนทน กนยายน 25 55

www.ssru.ac.th

สารบญ

หนา บทคดยอ (1) ABSTRACT (2) กตตกรรมประกาศ ( 4) สารบญ ( 5) สารบญตาราง ( 6) สารบญภาพ ( 7) สญลกษณและค ายอ ( 8) บทท 1 บทน า 1 1 .1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของงานวจย 2 บทท 2 ผลงานวจยและงานเขยนอนๆ ทเกยวของ 3 บทท 3 วธการวจย 8

3.1 การเตรยมตวอยาง 8 3.2 อปกรณ 8 3.3 เครองมอ 9 3.4 สารเคม 10 3.5 วธด าเนนการวจย 10 บทท 4 ผลของการวจย 13 ปรมาณโลหะหนกทพบในสารตวอยาง 13 บทท 5 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ 26 5.1 สรปผลการศกษา 26 5.2 ขอเสนอแนะในการท าวจยในอนาคต 26บรรณานกรม 27ประวตผท ารายงานการวจย 30

www.ssru.ac.th

สารบญตาราง

ตารางท หนา

2.1 ประโยชนและโทษของโลหะหนก 7 2.2 คามาตรฐานโลหะหนกทยอมใหมไดในผก (หนวย mg/kg) 7 4.1 แสดงปรมาณของสารหน (As) ในตวอยางทง 10 ชนด 13

4.2 แสดงปรมาณของแคดเมยม (Cd) ในตวอยางทง 10 ชนด 15 4.3 แสดงปรมาณของโคบอลต (Co) ในตวอยางทง 10 ชนด 17

4.4 แสดงปรมาณของเหลก (Fe) ในตวอยางทง 10 ชนด 19 4.5 แสดงปรมาณของตะกว (Pb) ในตวอยางทง 10 ชนด 21 4.6 แสดงปรมาณของโลหะหนกทง 5 ชนด ในตวอยางทง 10 ชนด 23

www.ssru.ac.th

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 เครอง Atomic Absorption Spectrophotometer (AAS) 9 2 เตาเผาไฟฟา (Furnace) 9

3 กราฟมาตรฐานของโลหะตะกว (Pb) ทใชในการท ากราฟมาตรฐาน 12

www.ssru.ac.th

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ในปจจบนการปองกนและรกษาโรคตาง ๆ นยมใชพชสมนไพร ผลตภณฑสมนไพร และผลตภณฑเสรมอาหาร (nutritional supplement) มากขน โดยสวนใหญแลวพชสมนไพรทใกลตวเรากคอพชผกสวนครวทเรารบประทานกนทกวนนนเอง และคงไมมใครทจะปฏเสธวาแตละวนเราไมไดกนพชผกสวนครว ไมวาจะเปนกระเพรา ขง ขา ขมน ตะไคร ใบมะกรด โหระพา ตนหอมและผกช บรเวณทใชในการปลกกมผลตอการไดรบการปนเปอนของโลหะหนก ไดมรายงานการพบโลหะหนกทเปนอนตรายตอรางกาย เชน As, Pd และ Hg ในผลตภณฑสมนไพรในไทย อนเดย จน เกาหล และปากสถาน นอกจากนยงพบในประเทศเยอรมนและสหรฐอเมรกาอกดวย ซงในต ารายาแผนโบราณของไทย อนเดย และจน ไดมการน าพช ผกสวนครวหลายชนดมาใชเปนสวนประกอบส าคญ นอกจากนในปจจบน พชผกสวนครว ไดแพรหลายไปทวโลก ดวยเหตผล คอ ปลกงาย เจรญเตบโตเรว มฤทธเปนยา ท าใหเกดอาการขางเคยงต า ซอหาไดงาย และราคาถก อยางไรกตามพชผกสวนครว เหลานนอาจปนเปอนดวยโลหะหนกทเปนพษตอรางกาย ทมาจากดน น า และอากาศ ซงเปนแหลงเพาะปลกของพช นอกจากนพชแตละชนดยงมความสามารถในการสะสมโลหะหนกหรอธาตชนดตาง ๆ ไดแตกตางกน รวมทงในสวนตาง ๆ ของพช เชน ใบ ยอด ล าตน ราก เหงา ยงมการสะสมของโลหะหนกในปรมาณทตางกนอกดวย โดยโลหะหนกทงทองแดงและเหลกจดเปนโลหะหนกทมความส าคญตอรางกาย แตหากไดรบในปรมาณสงหรอไดรบสะสมเปนระยะเวลานาน อาจกอใหเกดอนตรายตอสขภาพรางกายได พษจากแคดเมยม เปนอนตรายตอไต ท าใหกระดกผกรอน และเปนสาเหตของมะเรง ตะกวเปนอนตรายตอสมอง ระบบประสาทและไขสนหลง โรคโลหตจาง ท าใหความจ าเสอมเปนอนตรายตอไตท าใหไตลมเหลว และเสยชวตได และหากมการปนเปอนสารหน เปนอนตรายตอระบบทางเดนอาหารและหลอดเลอดหวใจ ระบบประสาทสวนกลาง กดการท างานของไขกระดก ท าใหเมดเลอดแดงแตกงายเกดภาวะตบโต มความเสยงอตราการตายสงขนของมะเรงทปอด กระเพาะปสสาวะและไต ดงนนจงจ าเปนอยางยงทตองมการตรวจหาการปนเปอนโลหะหนกในพชผกสวนครวกอนทน ามาผลตเปนอาหารและแปรรปเปนผลตภณฑตางๆ เพอความปลอดภยของผบรโภค

www.ssru.ac.th

2

1.2 วตถประสงคของโครงงานวจย 1. ตรวจวเคราะหโลหะหนกทเปนพษตอรางกาย เชน ทองแดง (Cu) สงกะส (Zn) ตะกว (Pb) โดยวเคราะหในสวนทสดและแหง ของพชผกสวนครว ไดแก กระเพรา ขง ขา ขมน ตะไคร ใบมะกรด โหระพา ตนหอมและผกช โดยใชเทคนค AAS 2. ศกษาหาความสมพนธระหวางปรมาณโลหะหนกกบแหลงเพาะปลกพชผกสวนครวชนดนนๆ โดยคดเลอกพชผกสวนครวชนดทพบวามปรมาณหรอความเขมขนของโลหะหนกคอนขางสง 3. ศกษาความสามารถในการสะสมโลหะหนกในสวนตาง ๆ ของพชผกสวนครว เพอน าสวนตาง ๆ ของพช เชน สวนเหนอดน สวนใตดน เนอในของรากหรอเหงา และสวนเปลอกของรากหรอเหงา มาวเคราะหหาปรมาณโลหะหนกดวยเทคนค AAS 4. เพอจดท าเปนฐานขอมลของปรมาณโลหะหนกทพบในพชผกสวนครวและบรเวณทพบโลหะหนกมากทสดเพอเปนขอมลเผยแพรใหชมชน

www.ssru.ac.th

3

บทท 2

ผลงานวจยและงานเขยนอน ๆ ทเกยวของ

ในพชผกสวนครวแมจะมประโยชนในดานของฤทธทเปนยาสมนไพรแตกอาจมสาร

ปนเปอนปนอยไดโดยสวนมากมกเปนสารจ าพวกโลหะหนกทตดมากบปยและยาฆาแมลง โดย

โลหะหนกทงทองแดงและเหลกจดเปนโลหะหนกทมความส าคญตอรางกาย แตหากไดรบในปรมาณ

สงหรอไดรบสะสมเปนระยะเวลานาน อาจกอใหเกดอนตรายตอสขภาพรางกายได พษจากแคดเมยม

เปนอนตรายตอไต ท าใหกระดกผกรอน และเปนสาเหตของมะเรง ตะกวเปนอนตรายตอสมอง ระบบ

ประสาทและไขสนหลง โรคโลหตจาง ท าใหความจ าเสอมเปนอนตรายตอไตท าใหไตลมเหลว และ

เสยชวตได และหากมการปนเปอนสารหน เปนอนตรายตอระบบทางเดนอาหารและหลอดเลอดหวใจ

ระบบประสาทสวนกลาง กดการท างานของไขกระดก ท าใหเมดเลอดแดงแตกงายเกดภาวะตบโต ม

ความเสยงอตราการตายสงขนของมะเรงทปอด กระเพาะปสสาวะและไต ดงนนจงจ าเปนอยางยงท

ตองมการตรวจหาการปนเปอนโลหะหนกในพชผกสวนครวกอนทน ามาผลตเปนอาหารและแปรรป

เปนผลตภณฑตางๆ เพอความปลอดภยของผบรโภคและคณภาพชวตทดขน

ในปจจบนมการหาปรมาณโลหะหนกในพชเปนจ านวนมาก โดยไดมนกวจยหลายกลม

ท าการศกษาถงวธการหาปรมาณโลหะหนกในพช อาทเชน

ภญ.รศ.ดร.ชตมา ลมมทวาภรต คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากร วจยเรอง “การ

ตรวจสอบปรมาณโลหะหนกปนเปอนในชาสมนไพรและเครองแกงโดยใช ICP-MS” เทคนคทสามารถ

วเคราะหหา ปรมาณโลหะหนกไดหลายธาตพรอมกน มความไวสง นอกจากน ยงใหการวเคราะหทม

ความถกตองและแมนย าอกดวย สรปวาสาเหตของโลหะหนกทปนเปอนนน เกดจากการใชสารเคม

ตางๆ ในการเพาะปลกพช เชน ปยเคมและยาฆาแมลง รวมถงกระบวนการเกบเกยว การเกบรกษา

และการขนสงทไมถกตอง นอกจากนภาชนะหรออปกรณรวมถงเครองจกรในการผลตยงอาจเปน

สาเหตหนงทท าใหมการปนเปอนได โลหะหนกบางชนดเปนธาตทจ าเปนตอมนษย แตตองการใน

www.ssru.ac.th

4

ปรมาณต ามาก ถาไดรบมากเกนไปอาจกอใหเกดพษได โลหะหนกบางชนดนอกจากจะไมจ าเปนแลว

ยงเปนพษตอรางกายได จากการสมเกบตวอยางเครองแกงเผด แกงเขยวหวาน ชาใบหมอน และชา

ค าฝอย จาก 10 จงหวดในภาคตะวนตก พบวา ตวอยางเครองแกงเขยวหวานและชาค าฝอยมการ

ปนเปอนของโลหะหนกทสงเกนเกณฑมาตรฐานโลหะหนก ทพบไดบอยวามปรมาณสงเกนเกณฑ

มาตรฐานในเครองแกงเขยวหวานคอ ทองแดง ( Cu) ในขณะทโลหะหนกทพบไดบอยวามปรมาณสง

เกนเกณฑมาตรฐานในชาค าฝอยคอเหลก (Fe)

ชตมา ลมมทวาภรตและคณะหาปรมาณโลหะหนกในเหงาหรอรากของพชสมนไพรไทยใน

วงศ Zingiberaceae โดยใชเทคนคอนดกทฟล คบเปล พลาสมา-แมสส สเปกโตรเมทร (ไอซพ-เอม

เอส) เพอหาความเขมขนของโลหะหนก 11 ชนด ไดแก อลมเนยม ( Al) โครเมยม (Cr) แมงกานส

(Mn) เหลก (Fe) นเกล (Ni) ทองแดง (Cu) สงกะส (Zn) สารหน (As) แคตเมยม (Cd) ปรอท (Hg)

และตะกว (Pb) ในรากหรอเหงาของพชสมนไพรในวงศ Zingiberaceae จ านวน 12 ชนด ไดแก ขง

ขา ไพล ขมนชน ขมนออย ขมนขาว กระชาย กระชายด า วานชกมดลก วานนางค า วานเอนเหลอง

และวานมหาเมฆ โดยใชเทคนคอนดกทฟล ดบเปล พลาสมา-แมสส สเปกโตรเมทร (ไอซพ-เอมเอส)

ตวอยางพชทงสดและแหงไดน ามาจากจงหวดนครปฐม และจงหวดใกลเคยงในประเทศไทย น า

ตวอยางแหงจ านวน 1 กรม มาผสมกบกรดไนตรกเขมขน 70 เปอรเซนต และยอยบนเตาใหความรอน

จนกระทงกลายเปนสารละลายใส ท าการวเคราะหแบลงคดวยวธเดยวกนในทกขนตอนดงกลาว

ตวอยางและแบลงคทเตรยมไดจะถกวเคราะหดวยเทคนคไอซพ-เอมเอสทนท ผลการวเคราะหพบวา

เหงาของขา ขง และกระชายด า มปรมาณของสารหน แคดเมยม ปรอท และตะกว สงกวาเกณฑ

มาตรฐานก าหนดคอ 4, 0.3, 0.5 และ 10 มลลกรม/กโลกรม ตามล าดบ ปรมาณตะกวและสงกะสใน

ใบและกานใบของตวอยางพชสวนใหญในวงศ Zingiberaceae มคาสงกวาเกณฑมาตรฐาน คอ 10

และ 100 มลลกรม/กโลกรม ตามล าดบ การควบคมคณภาพเหงาขาโดยการตดตามปรมาณธาตทง

11 ชนดดวยไอซพ-เอมเอส พบวา ระดบของแคดเมยมและปรอททพบในการสกดขาทกสภาวะมคาสง

ถง 4.300 และ 3.770 มลลกรม/กโลกรม ตามล าดบ ความเขมขนของเอธานอลและอณหภมทสงขน

และระยะเวลาในการสกดเหงาขาทนานขน มความสมพนธกบปรมาณโลหะหนกทถกสกดออกมา

www.ssru.ac.th

5

ปรมาณโลหะหนกเปนพษทสงเกนเกณฑก าหนดในพชบางชนดในวงศ Zingiberaceac คาดวาแหลง

ของการปนเปอนของโลหะหนกอาจมาจากการใชปยเคม ยาฆาแมลง มลพษในดนหรอน า

วจตร รตนพานและคณะไดท าการหาปรมาณโลหะหนกบางชนดในยาแผนไทยพนบาน ไดแก

แคดเมยม โครเมยม ทองแดง ตะกวและสงกะสในตวอยางยาแผนไทยพนบานบางชนดโดยวธอนดก

ทฟลคพเพลพลาสมา-อะตอมมกอมสชนสเปกโทร เมตร หลงจากการเตรยมตวอยางกอนวเคราะห

ดวยวธทเหมาะสม ไดซอยาตวอยางจากแหลงขายยาดงกลาวทมในจงหวดเชยงใหม ตวอยางยา

พนบานทน ามาศกษาทงหมดเตรยมจากพชสมนไพรใหเปนผง ชงตวอยางยามาในปรมาณทเหมาะสม

ดวยเครองชงอยางละเอยด และท าการยอยสลายโดยวธ dry ashing ทอณหภม 450 °C เปนเวลา 3

ชวโมงโดยมแมกนเซยมไนเตรตเปนตวชวยในการยอยสลาย หลงจากภายใตสภาวะทเหมาะสม หา

ปรมาณโลหะหนกในสารละลายตวอยางโดยวธไอซพ-เออเอส พบวามโลหะหนกในชวง ตรวจไมพบ-

1.00, 0.40-1.80, 0.19-0.97, 0.28-1.58 และ 24.30-39.00ไมโครกรมตอกรม ส าหรบ แคดเมยม

โครเมยม คอบเปอร ตะกวและสงกะส ตามล าดบ

บงอร ศรพานชกลชย และคณะศกษา การปนเปอนของจลนทรยกอโรคและโลหะหนกในยา

แผนโบราณทผลตในจงหวดขอนแกน พบวาจ านวน 68 ตวอยางทตรวจสอบสวนใหญเปนยาน า (รอย

ละ 70.6) รองลงมาเปนยาเมด (รอยละ 14.7) ยาแคปซล (รอยละ 10.3) และยาผง (รอยละ 4.4) ซง

พบวาการปนเปอนของจลนทรยทใชอากาศโดยรวมมคาตงแต < 10 จนถง 416,000 colony

forming unit (cfu) ตอกรมหรอตอมลลลตร โดยเปนตวอยางยาน ารอยละ 10.3 (7 ตวอยาง) ทมคา

มากกวา 100,000 cfu ตอมลลลตร ตวอยางในรปแบบยาแคปซลยาเมด และยาผงสวนใหญมคาต า

ยกเวนยาผงเพยง 1 ตวอยางทมคาสงกวา 200,000 แตต ากวา 500,000 cfuตอกรม สวนการ

ปนเปอนจลนทรยกอโรคมทงหมดรอยละ 7.4 (5 ตวอยาง) ซงเปนยาน าทงหมดโดยพบเชอ

Salmonella sp. 2 ตวอยาง Clostridium sp. 2 ตวอยาง และ Escherenchia coli 1 ตวอยาง ไม

พบการปนเปอนเชอ Staphylococcus aureus ในทกตวอยางททดสอบ การปนเปอนของโลหะหนก

พบเฉพาะการปนเปอนตะกวเกนมาตรฐานก าหนด โดยมคาสงกวา 10 ppm เทากบรอยละ 19.1 (13

ตวอยาง) สวนใหญเปนยาแคปซลถงรอยละ 85.7 (6 ใน 7 ตวอยาง) และยาเมดถงรอยละ 70 (7 ใน

www.ssru.ac.th

6

10 ตวอยาง) สวนการปนเปอนของสารหนและแคดเมยมต ากวามาตรฐานก าหนดคอมคาตงแต 0-

0.097 ppm และ 0-0.017 ppm ตามล าดบ

ตารางท 2.1 ประโยชนและโทษของโลหะหนก

ตารางท 2.2 คามาตรฐานโลหะหนกทยอมใหมไดในผก (หนวย mg/kg)

มาตรฐานของ As Cd Co Fe Pb

ประเทศไทย 3 3 - 20 3

WHO 2 2 - 15 2

ประเทศไทย คาจากสถาบนอาหาร ป 2554 , องคการอนามยโลก (WHO) ป 2010

www.ssru.ac.th

7

โลหะหนก ประโยชน โทษ

As -ใชรกษาโรคซฟลส -ท าลายระบบทางเดนอาหาร

Cd -ใชเปนเมดสในอตสาหกรรม

-ใชในอตสาหกรรมรถยนต

-สารกอมะเรงทไต

-ปอดอกเสบ

Co -ใชผสมในปยเคม

-ใชในอตสาหกรรมพลาสตก

-มความผดปกตทางประสาท

-การเจรญเตบโตชา

Fe -รกษาและปองกน โลหตจางทเกดจากการขาดธาตเหลก

-ชวยก าจดสารแคดเมยมออกจากรางกาย

-กลามเนอท างานไมไดตามปกต

-ตดเชอทระบบทางเดนหายใจ

สวนตน

Pb -ใชในอตสาหกรรมส

-ใชในอตสาหกรรมแบตเตอร

-ผลกระทบตอระบบทางเดน

อาหาร

-ผลกระทบตอทางเดนปสสาวะ

www.ssru.ac.th

บทท 3

วธการวจย

การวเคราะหหาปรมาณโลหะหนกในพชผกสวนครว สามารถท าการวเคราะหไดหลายวธ

เชน วธ Atomic Absorption Spectrophotometry (AAS) ซงสามารถแบงออกเปน 2 แบบคอ แบบทใชเปลวไฟ (Flame Atomic Absorption Spectrophotometry) และแบบทไมใชเปลวไฟ (Flameless Atomic Absorption Spectrophotometry) นอกจากนยงสามารถวดไดโดยวธทางเคมไฟฟา เชน วธท าใหเกดสารประกอบทมแลววดการดดกลนคลนแสง (Colourimetry Method) หรอวธโพลาโรกราฟ (Polarography) เปนตน 3.1 การเตรยมตวอยาง ท าการเลอกน าพชผกสวนครวมาจากตลาดเทเวศร เปนจ านวน 10 ตวอยาง คอ กระเพรา ขง ขา ขมน ตะไคร ผกบง โหระพา ผกชฝรง ตนหอมและผกช 3.2 อปกรณ 1.บกเกอร (Beaker) 2.ถงมอ (Glove) 3.ขวดวดปรมาตร (Volumetric Flask) 4.กระดาษกรอง whatman เบอร 1 5.ฟอยด 6.พาราฟลม 7.หลอดหยด (Dropper) 8.ปเปต ขนาด 25 ml (Pipette) 9.ขวดพลาสตกขนาด 500 ml , 1000 ml (PE) 10.แทงแกวคน 11.ชอนตกสาร 12.ขวดรปชมพ ขนาด 100 ml , 250 ml 3.3 เครองมอ 1. เครองชง 4 ต าแหนง 2. เครอง Atomic Absorption Spectrophotometry (AAS) บรษท GBC รน Avanta ประเทศออสเตรย

www.ssru.ac.th

9

รปท 1 เครอง Atomic Absorption Spectrophotometer (AAS) 3. เตาใหความรอน (Hotplate) 4. ตอบ (Memmert) 5. Micropipette 6. ชดกรอง Buchner Funnel 7. เตาเผา (Furnace) รปท 2 เตาเผาไฟฟา (Furnace) 3.4 สารเคม 1. กรดไนตรกเขมขน (Nitric acid , HNO3)

2. น ากลนและน าปราศจากไอออน (Deionization Water)

3. สารละลายมาตรฐาน As 1000 ppm

4. สารละลายมาตรฐาน Cd 1000 ppm

5. สารละลายมาตรฐาน Co 1000 ppm

6. สารละลายมาตรฐาน Fe 1000 ppm

www.ssru.ac.th

10

7. สารละลายมาตรฐาน Pb 1000 ppm

3.5 วธด าเนนการวจย 3.5.1 ขนตอนการเตรยมสารมาตรฐานของโลหะแตละชนด (1) สารละลายมาตรฐานสารหน (As) เตรยมสารละลายมาตรฐานจาก stock solution ทความเขมขน 0.5, 1.0, 3, 10.0,15.0 ppm ปเปตโดยใช Micropipette จาก stock solution 1000 ppm ปรบปรมาตรดวย 0.01 M ของกรดไนตรก (0.01 M HNO3) จนครบ 10 ml ในขวดวดปรมาตรขนาด 10 ml จะไดสารละลายทมความเขมขนตางๆ ตามล าดบ ท าสารละลายทงหมดมาวเคราะหเพอท ากราฟมาตรฐาน (2) สารละลายมาตรฐานแคดเมยม (Cd) เตรยมสารละลายมาตรฐานจาก stock solution ทความเขมขน 0.5, 1.0, 3, 10.0,15.0 ppm ปเปตโดยใช Micropipette จาก stock solution 1000 ppm ปรบปรมาตรดวย 0.01 M ของกรดไนตรก (0.01 M HNO3) จนครบ 10 ml ในขวดวดปรมาตรขนาด 10 ml จะไดสารละลายทมความเขมขนตางๆ ตามล าดบ ท าสารละลายทงหมดมาวเคราะหเพอท ากราฟมาตรฐาน

(3) สารละลายมาตรฐานโคบอลต (Co) เตรยมสารละลายมาตรฐานจาก stock solution ทความเขมขน 0.5, 1.0, 3, 10.0,15.0 ppm ปเปตโดยใช Micropipette จาก stock solution 1000 ppm ปรบปรมาตรดวย 0.01 M ของกรดไนตรก (0.01 M HNO3) จนครบ 10 ml ในขวดวดปรมาตรขนาด 10 ml จะไดสารละลายทมความเขมขนตางๆ ตามล าดบ ท าสารละลายทงหมดมาวเคราะหเพอท ากราฟมาตรฐาน

(4) สารละลายมาตรฐานเหลก (Fe) เตรยมสารละลายมาตรฐานจาก stock solution ทความเขมขน 0.5, 1.0, 3, 10.0,15.0 ppm ปเปตโดยใช Micropipette จาก stock solution 1000 ppm ปรบปรมาตรดวย 0.01 M ของกรดไนตรก (0.01 M HNO3) จนครบ 10 ml ในขวดวดปรมาตรขนาด 10 ml จะไดสารละลายทมความเขมขนตางๆ ตามล าดบ ท าสารละลายทงหมดมาวเคราะหเพอท ากราฟมาตรฐาน

(5) สารละลายมาตรฐานตะกว (Pb) เตรยมสารละลายมาตรฐานจาก stock solution ทความเขมขน 0.5, 1.0, 3, 10.0,15.0 ppm ปเปตโดยใช Micropipette จาก stock solution 1000 ppm ปรบปรมาตรดวย 0.01 M ของกรดไนตรก (0.01 M HNO3) จนครบ 10 ml ในขวดวดปรมาตรขนาด 10 ml จะไดสารละลายทมความเขมขนตางๆ ตามล าดบ ท าสารละลายทงหมดมาวเคราะหเพอท ากราฟมาตรฐาน

www.ssru.ac.th

11

3.5.2 ขนตอนการเตรยมตวอยาง

ท าการเลอกน าพชผกสวนครวมาจากตลาดเทเวศร เปนจ านวน 10 ตวอยาง คอ กระเพรา

ขง ขา ขมน ตะไคร ใบมะกรด โหระพา ผกชฝรง ตนหอมและผกช น ามาลางน าใหสะอาด ทงไวให

แหง น าพชผกสวนครวแตละชนด แตละสวนมาหนเปนฝอยแลวน าไปชงใหได 1 g แลวน าไปใสในครซ

เบล แลวน าไปเผาทอณหภม 450 ๐C เปนเวลา 4 ชวโมง จากนนน าเถาทไดมาชงน าหนก หลงจากนน

น าเถาทเผาไดไปท าการยอย (digest) ใสในบกเกอรแลวเตมกรดไนตรกเขมขนจ านวน 1 ml ลงไป ทง

ไว 24 ชวโมงในตควน จากนนน าสารละลายทไดหลงการยอยใสในขวดวดปรมาตรขนาด 10 ml แลว

ปรบปรมาตรดวย 0.01 M ของกรดไนตรก (0.01 M HNO3) จนครบ 10 ml จากนนน าสารละลาย

ของมากรองดวยชดกรอง Buchner funnel ใชกระดาษกรองแลวใสขวดแกวใส ขนาด 30 ซซ

จากนนน าตวอยางทไดไปวเคราะหดวยเครอง AAS

www.ssru.ac.th

12

รปท 3 กราฟมาตรฐานของโลหะตะกว (Pb) ทใชในการท ากราฟมาตรฐาน

www.ssru.ac.th

บทท 4

ผลของการวจย ปรมาณโลหะหนกทพบในสารตวอยาง

น าจ านวน 10 ตวอยาง คอ กระเพรา ขง ขา ขมน ตะไคร ผกบง โหระพา ผกชฝรง ตนหอมและผกช โดยใชสวนใบ ล าตน ราก มาวเคราะหหาปรมาณโลหะหนก ผลเปนดงน

ตารางท 4.1 แสดงปรมาณของสารหน (As) ในตวอยางทง 10 ชนด

ชนดของตวอยาง

สวนทน ามาวเคราะห

ปรมาณความเขมขนของ

โลหะหนก (ppm)

กระเพรา ใบ 0.05 ± 0.01

ล าตน 0.06 ± 0.01

ราก 0.07 ± 0.01

ขง ใบ 0.01 ± 0.01

ล าตน 0.01 ± 0.01

ราก 0.02 ± 0.01

ขา ใบ 0.01 ± 0.01

ล าตน 0 ± 0.00

ราก 0.01 ± 0.01

ขมน ใบ 0.03 ± 0.01

ล าตน 0.04 ± 0.01

ราก 0.03± 0.01

www.ssru.ac.th

14

ชนดของตวอยาง

สวนทน ามาวเคราะห

ปรมาณความเขมขนของ

โลหะหนก (ppm)

ตะไคร ใบ 0.08 ± 0.01

ล าตน 0.07 ± 0.01

ราก 0.09 ± 0.01

ผกบง ใบ 0.01 ± 0.01

ล าตน 0.01 ± 0.01

ราก 0.07 ± 0.01

โหระพา ใบ 0.01 ± 0.01

ล าตน 0

ราก 0.06 ± 0.01

ผกชฝรง ใบ 0.01 ± 0.01

ล าตน 0.01 ± 0.01

ราก 0

ตนหอม ใบ 0.01 ± 0.01

ล าตน 0.02 ± 0.01

ราก 0.01 ± 0.01

ผกช ใบ 0

ล าตน 0.01 ± 0.01

ราก 0

www.ssru.ac.th

15

จากตารางท 4.1 แสดงถงปรมาณของสารหนในตวอยาง พบวาปรมาณความเขมขนของสารหนในตวอยางทกชนดมคาไมเกนคามาตรฐาน ตารางท 4.2 แสดงปรมาณของแคดเมยม (Cd) ในตวอยางทง 10 ชนด

ชนดของตวอยาง

สวนทน ามาวเคราะห

ปรมาณความเขมขนของ

โลหะหนก (ppm)

กระเพรา ใบ 0.27 ± 0.14

ล าตน 0.09 ± 0.01

ราก 0.05 ± 0.02

ขง ใบ 0.08 ± 0.02

ล าตน 0.06 ± 0.02

ราก 0.05 ± 0.01

ขา ใบ 0.07 ± 0.01

ล าตน 0.06 ± 0.02

ราก 0.06 ± 0.01

ขมน ใบ 0.05 ± 0.01

ล าตน 0.07 ± 0.03

ราก 0.2 ± 0.24

www.ssru.ac.th

16

ชนดของตวอยาง

สวนทน ามาวเคราะห

ปรมาณความเขมขนของ

โลหะหนก (ppm)

ตะไคร ใบ 0.27 ± 0.14

ล าตน 0.09 ± 0.01

ราก 0.05 ± 0.02

ผกบง ใบ 0.08 ± 0.02

ล าตน 0.06 ± 0.02

ราก 0.05 ± 0.01

โหระพา ใบ 0.07 ± 0.01

ล าตน 0.06 ± 0.02

ราก 0.06 ± 0.01

ผกชฝรง ใบ 0.05 ± 0.01

ล าตน 0.07 ± 0.03

ราก 0.2 ± 0.24

ตนหอม ใบ 0.17 ± 0.09

ล าตน 0.08 ± 0.02

ราก 0.27 ± 0.14

ผกช ใบ 0.09 ± 0.01

ล าตน 0.05 ± 0.02

ราก 0.08 ± 0.02

www.ssru.ac.th

17

จากตารางท 4.2 แสดงถงปรมาณของแคดเมยมในตวอยาง พบวาปรมาณความเขมขนของแคดเมยมในตวอยางทกชนดมคาไมเกนคามาตรฐาน ตารางท 4.3 แสดงปรมาณของโคบอลต (Co) ในตวอยางทง 10 ชนด

ชนดของตวอยาง

สวนทน ามาวเคราะห

ปรมาณความเขมขนของ

โลหะหนก (ppm)

กระเพรา ใบ 0.35± 0.04

ล าตน 0.38± 0.07

ราก 0.38± 0.04

ขง ใบ 0.48± 0.04

ล าตน 0.37± 0.09

ราก 0.49± 0.20

ขา ใบ 0.35± 0.13

ล าตน 0.24± 0.04

ราก 0.54± 0.46

ขมน ใบ 0.71± 0.53

ล าตน 0.77± 0.32

ราก 0.48± 0.21

www.ssru.ac.th

18

ชนดของตวอยาง

สวนทน ามาวเคราะห

ปรมาณความเขมขนของ

โลหะหนก (ppm)

ตะไคร ใบ 0.35± 0.04

ล าตน 0.38± 0.07

ราก 0.38± 0.04

ผกบง ใบ 0.48± 0.04

ล าตน 0.37± 0.09

ราก 0.49± 0.20

โหระพา ใบ 0.35± 0.13

ล าตน 0.24± 0.04

ราก 0.54± 0.46

ผกชฝรง ใบ 0.71± 0.53

ล าตน 0.77± 0.32

ราก 0.48± 0.21

ตนหอม ใบ 0.51± 0.24

ล าตน 0.53± 0.02

ราก 0.35± 0.04

ผกช ใบ 0.38± 0.07

ล าตน 0.38± 0.04

ราก 0.47± 0.04

www.ssru.ac.th

19

จากตารางท 4.3 แสดงถงปรมาณของโคบอลตในตวอยาง พบวาปรมาณความเขมขนของโคบอลตในตวอยางทกชนดมคาไมเกนคามาตรฐาน

ตารางท 4.4 แสดงปรมาณของเหลก (Fe) ในตวอยางทง 10 ชนด

ชนดของตวอยาง

สวนทน ามาวเคราะห

ปรมาณความเขมขนของ

โลหะหนก (ppm)

กระเพรา ใบ 28.43 ± 0.60

ล าตน 42.17 ± 0.68

ราก 34.97 ± 0.33

ขง ใบ 47.09 ± 0.57

ล าตน 28.83 ± 1.01

ราก 38.74 ± 0.60

ขา ใบ 30.38 ± 6.70

ล าตน 16.33 ± 0.03

ราก 29.72 ± 1.53

ขมน ใบ 41.84 ± 0.20

ล าตน 44.55 ± 0.16

ราก 24.52 ± 1.58

www.ssru.ac.th

20

ชนดของตวอยาง

สวนทน ามาวเคราะห

ปรมาณความเขมขนของ

โลหะหนก (ppm)

ตะไคร ใบ 28.43 ± 0.60

ล าตน 42.17 ± 0.68

ราก 34.97 ± 0.33

ผกบง ใบ 47.09 ± 0.57

ล าตน 28.83 ± 1.01

ราก 28.43 ± 0.60

โหระพา ใบ 42.17 ± 0.68

ล าตน 34.97 ± 0.33

ราก 47.09 ± 0.57

ผกชฝรง ใบ 28.83 ± 1.01

ล าตน 38.74 ± 0.60

ราก 30.38 ± 6.70

ตนหอม ใบ 16.33 ± 0.03

ล าตน 29.72 ± 1.53

ราก 41.84 ± 0.20

ผกช ใบ 44.55 ± 0.16

ล าตน 24.52 ± 1.58

ราก 39.3 ± 0.23

www.ssru.ac.th

21

จากตารางท 4.4 แสดงถงปรมาณของเหลกในตวอยาง พบวาปรมาณความเขมขนของเหลกในตวอยางทกชนดมคาไมเกนคามาตรฐาน ตารางท 4.5 แสดงปรมาณของตะกว (Pb) ในตวอยางทง 10 ชนด

ชนดของตวอยาง

สวนทน ามาวเคราะห

ปรมาณความเขมขนของ

โลหะหนก (ppm)

กระเพรา ใบ 0.35± 0.04

ล าตน 0.38± 0.07

ราก 0.38± 0.04

ขง ใบ 0.48± 0.04

ล าตน 0.37± 0.09

ราก 0.49± 0.20

ขา ใบ 0.35± 0.13

ล าตน 0.24± 0.04

ราก 0.54± 0.46

ขมน ใบ 0.71± 0.53

ล าตน 0.77± 0.32

ราก 0.48± 0.21

www.ssru.ac.th

22

ชนดของตวอยาง

สวนทน ามาวเคราะห

ปรมาณความเขมขนของ

โลหะหนก (ppm)

ตะไคร ใบ 0.35± 0.04

ล าตน 0.38± 0.07

ราก 0.38± 0.04

ผกบง ใบ 0.48± 0.04

ล าตน 0.37± 0.09

ราก 0.49± 0.20

โหระพา ใบ 0.35± 0.13

ล าตน 0.24± 0.04

ราก 0.54± 0.46

ผกชฝรง ใบ 0.71± 0.53

ล าตน 0.77± 0.32

ราก 0.48± 0.21

ตนหอม ใบ 0.51± 0.24

ล าตน 0.53± 0.02

ราก 0.35± 0.04

ผกช ใบ 0.38± 0.07

ล าตน 0.38± 0.04

ราก 0.48± 0.04

www.ssru.ac.th

23

จากตารางท 4.5 แสดงถงปรมาณของตะกวในตวอยาง พบวาปรมาณความเขมขนของตะกวในตวอยางทกชนดมคาไมเกนคามาตรฐาน ตารางท 4.6 แสดงปรมาณของโลหะหนกทง 5 ชนด ในตวอยางทง 10 ชนด

ชนดของตวอยาง

สวนทวเคราะห

As

(mg/kg)

Cd

(mg/kg)

Co

(mg/kg)

Fe

(mg/kg)

Pb

(mg/kg)

กระเพรา ใบ 0.05 ±0.01 0.27 ±0.14 0.35±0.04 28.43 ±0.60 0.35± 0.04

ล าตน 0.06 ±0.01 0.09 ±0.01 0.38±0.07 42.17 ±0.68 0.38± 0.07

ราก 0.07 ±0.01 0.05 ± 0.02 0.38±0.04 34.97 ±0.33 0.38± 0.04

ขง ใบ 0.01 ±0.01 0.08 ± 0.02 0.48±0.04 47.09 ±0.57 0.48± 0.04

ล าตน 0.01 ±0.01 0.06 ± 0.02 0.37±0.09 28.83 ±1.01 0.37± 0.09

ราก 0.02 ±0.01 0.05 ± 0.01 0.49±0.20 38.74 ±0.60 0.49± 0.20

ขา ใบ 0.01 ±0.01 0.07 ± 0.01 0.35±0.13 30.38 ±6.70 0.35± 0.13

ล าตน 0 0.06 ± 0.02 0.24±0.04 16.33 ±0.03 0.24± 0.04

ราก 0.01 ±0.01 0.06 ± 0.01 0.54±0.46 29.72 ±1.53 0.54± 0.46

ขมน ใบ 0.03 ±0.01 0.05 ± 0.01 0.71±0.53 41.84 ±0.20 0.71± 0.53

ล าตน 0.04 ±0.01 0.07 ± 0.03 0.77±0.32 44.55 ±0.16 0.77± 0.32

ราก 0.03± 0.01 0.2 ± 0.24 0.48±0.21 24.52 ±1.58 0.48± 0.21

ตะไคร ใบ 0.08 ±0.01 0.27 ±0.14 0.35±0.04 28.43 ±0.60 0.35± 0.04

ล าตน 0.07 ±0.01 0.09 ± 0.01 0.38±0.07 42.17 ±0.68 0.38± 0.07

ราก 0.09 ±0.01 0.05 ± 0.02 0.38±0.04 34.97 ±0.33 0.38± 0.04

www.ssru.ac.th

24

ชนดของตวอยาง

สวนทวเคราะห

As

(mg/kg)

Cd

(mg/kg)

Co

(mg/kg)

Fe

(mg/kg)

Pb

(mg/kg)

ผกบง ใบ 0.01 ±0.01 0.08 ± 0.02 0.48±0.04 47.09±0.57 0.48± 0.04

ล าตน 0.01 ±0.01 0.06 ± 0.02 0.37±0.09 28.83±1.01 0.37± 0.09

ราก 0.07 ±0.01 0.05 ± 0.01 0.49±0.20 28.43±0.60 0.49± 0.20

โหระพา ใบ 0.01 ±0.01 0.07 ± 0.01 0.35±0.13 42.17± .68 0.35± 0.13

ล าตน 0 0.06 ± 0.02 0.24±0.04 34.97 ± 0.33 0.24± 0.04

ราก 0.06 ±0.01 0.06 ± 0.01 0.54±0.46 47.09 ± 0.57 0.54± 0.46

ผกชฝรง ใบ 0.01 ±0.01 0.05 ± 0.01 0.71±0.53 28.83 ± 1.01 0.71± 0.53

ล าตน 0.01 ±0.01 0.07 ± 0.03 0.77±0.32 38.74 ±0.60 0.77± 0.32

ราก 0 0.2 ± 0.24 0.48±0.21 30.38 ± 6.70 0.48± 0.21

ตนหอม ใบ 0.01 ±0.01 0.17 ± 0.09 0.51±0.24 16.33 ± 0.03 0.51± 0.24

ล าตน 0.02 ±0.01 0.08 ± 0.02 0.53±0.02 29.72 ± 1.53 0.53± 0.02

ราก 0.01 ±0.01 0.27 ±0.14 0.35±0.04 41.84 ± 0.20 0.35± 0.04

ผกช ใบ 0 0.09 ± 0.01 0.38±0.07 44.55 ± 0.16 0.38± 0.07

ล าตน 0.01 ±0.01 0.05 ± 0.02 0.38±0.04 24.52 ± 1.58 0.38± 0.04

ราก 0 0.08 ±0.02 0.47±0.04 39.3 ± 0.23 0.48±0.04

จากตารางท 4.6 แสดงถงปรมาณของโลหะหนกทง 5 ชนดในตวอยาง พบวาปรมาณความ

เขมขนของโลหะหนกทง 5 ชนดในตวอยางทกชนดมคาไมเกนคามาตรฐาน และพบวาจะมปรมาณมากในสวนทเปนราก

www.ssru.ac.th

25

www.ssru.ac.th

บทท 5

สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการศกษา

การหาปรมาณโลหะหนกทง 5 ชนด (สารหน (As), แคดเมยม (Cd), โคบอลต (Co), เหลก (Fe), ตะกว (Pb)) ในพชผกสวนครว จ านวน 10 ตวอยาง คอ กระเพรา ขง ขา ขมน ตะไคร ผกบง โหระพา ผกชฝรง ตนหอมและผกช โดยใชสวนใบ ล าตน ราก มาวเคราะห พบวาปรมาณโลหะหนกทพบมคาไมเกนมาตรฐานของปรเทศไทยและองคการอนามยโลก จงสรปไดวาพชผกสวนครวทเราบรโภคอยเปนประจ ามความปลอดภย ปราศจากการปนเปอนของโลหะหนก

5.2 ขอเสนอแนะในการท าวจยในอนาคต

5.2.1. ควรท ำกำรวจยเปรยบเทยบผลกบวธทเตรยมตวอยำงโดยใชเครองไมโครเวฟ 5.2.2. ควรท ำกำรวจยกบพชแหลงอนๆ

www.ssru.ac.th

27

บรรณานกรม

1. K. W. Kolasinski. Surface science. New York: John Wiley & Sons, 2002, 192-193.

2. N. J. K. Simpson. Solid-phase extraction: principle, techniques, and applications.

New York: Marcel Dekker, 2000, 2-3, 10-50.

3. A. W. Adamson and A. P. Gast. Physical chemistry of surfaces. 6th ed, New York:

John Wiley & Sons, 1997, 390-398.

4. A. Berthod. Silica: backbone material of liquid chromatographic column packing. J.

Chromatogr., 1991, 549, 1-28.

5. R. K. Iler. The chemistry of silica. New York: John Wiley & Sons, 1979, 130-135, 174-

176, 185, 467.

6. L. H. Larry, J. K. West. The Sol-Gel process. Chem. Rev., 1990, 90, 33-72.

7. A. Kukovecz, Z. Balogi, Z. Konya, M. Toba, P. Lentz, S.-I. Niwa, F. Mizukamib, A.

Molnar, J. B. Nagy and I. Kiricsi. Synthesis, characterisation and catalytic

8. V. Camel. Solid phase extraction of trace elements. Spectrochimica Acta Part B,

2003, 58, 1177-1233.

9. E. M. Thurman and M. S. Mills. Solid - phase extraction, New York: John Wiley &

Sons, 1998, 29, 35-73.

www.ssru.ac.th

28

10. O. Lev. Diagnostic applications of organically doped sol-gel porous glass. Analusis,

1992, 20, 543-553.

11. Tony, K. A.; Kartikeyan, S.; Vijayalakshmy, B.; Rao, T. P.; Iyer, C. S. P. “Flow injection on-

line preconcentration and flame atomic absorption spectrometric determination of iron,

cobalt, nickel, manganese and Zinc in sea water” Analyst, 1999, 124, 191-195.

12. Tong, A.; Akama, Y. “Precontration of trace metals with 1-phenyl-3-methyl-4-stearoyl-5-

pyrazolone loaded on silica gel.” Anal. Sci. 1991, 7, 83-86.

13. วจตร รตนพาน , เสาวนย รตนพาน , สายสนย เหลยวเรองรตน . การหาปรมาณโลหะหนกบาง

ชนดในยาแผนไทยพนบานบางชนดโดยวธอนดกทฟลคพเพลพลาสมาอะตอมมกอมส

ชนสเปกโทรเมตร (ไอซพ-เออเอส)

14. ชตมา ลมมทวาภรต ; ธวชชย แพชมด และจรย เจรญธรบรณ. (2553). การหาปรมาณโลหะ

หนกในเหงาหรอรากของพชสมนไพรไทยในวงศ Zingiberaceae โดยใชเทคนคอนดก

ทฟล คบเปล พลาสมา-แมสส สเปกโตรเมทร (ไอซพ-เอมเอส) : รายงานการวจย

[Determination of Heavy Metals in Rhizome or Root of Thai Herbal Plants in Family

Zingiberaceae using Inductively Coupled Plasma – Mass Spectrometry (ICP-MS)].

นครปฐม: สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยศลปากร. 86 หนา

15. กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. 2542. คมอกฎหมายสงแวดลอมส าหรบประชาชน มลพษอน

และของเสยอนตราย. กรงเทพฯ : กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม.

16. ชยวฒน เจนวานชย. 2525. สารานกรมธาต. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.

17. ชสงา สวรรณศร. 2526. พษของโลหะและสารประกอบโลหะ. วทยาศาสตร.

www.ssru.ac.th

29

18. เปยมศกด เมนะเศวต. 2533. แหลงน ากบปญหามลพษ. กรงเทพฯ : สถาบนจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

19. แมน อมรสทธ และ อมร เพชรสม. 2534. หลกและเทคนคการวเคราะหเครองมอ. กรงเทพฯ :

โรงพมพชวนพมพ.

20. วรรณา กาญจนมยร. 2545. การควบคมและการจดการของเสยอนตรายจากหองปฏบตการ.

รายงานชดโครงการปท 1 (โครงการตอเนอง 2 ป). มหาสารคาม. มหาวทยาลย

มหาสารคาม.

21. วโรจน ปยวชรพนธ. 2523. อนนทรยเคม 1. กรงเทพฯ : สามเจรญพานช.

22. สโขทยธรรมาธราช. 2536. ชวเคมและสงแวดลอม. กรงเทพฯ : ส านกพมพ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

www.ssru.ac.th

ประวตผเขยน

นายชนวฒน ศาสนนนทน ประวตการศกษา

ป 2549 วทยาศาสตรมหาบณฑต (วท.ม.) สาขาวชาปโตรเคมและวทยาศาสตรพอลเมอร คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ป 2544 วทยาศาสตรบณฑต (วท.บ.) ภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ต าแหนงและสถานทท างานปจจบน รองคณบดฝายกจการนกศกษาและศลปวฒนธรรม

อาจารยประจ าสาขาวชาเคม คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ประสบการณ ผลงานทางวชาการ รางวลหรอทนการศกษาเฉพาะทส าคญ

ป 2550-2551 อาจารยพเศษประจ าสาขาเคม คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา กรงเทพฯ

www.ssru.ac.th