นายสมศกด ศรวนารงสรรค ผอ านวยการกองประเมนผลกระทบตอสขภาพ

การพฒนาวชาการ ระบบขอมล

และการเฝาระวงดานอนามยสงแวดลอม

การอภปราย เรอง “การน านโยบายสการปฏบต:

แนวทางการด าเนนงานอนามยสงแวดลอม ปงบประมาณ 2562-2564 ตามบทบาทปฏรปกรมอนามย

ความเชอมโยงยทธศาสตรกบการด าเนนงานดานอนามยสงแวดลอมในพนทเสยงมลพษสงแวดลอม ป 2562

แผนงานบรณาการ ระดบประเทศ

ยทธศาสตรชาต 20 ป

(ดานสาธารณสข)

ยทธศาสตร 5 ป (กรมอนามย)

การพฒนาเมองอตสาหกรรม เชงนเวศและการจดการมลพษ และสงแวดลอม

พนทวกฤตมลพษอากาศ (กทม.และปรมณฑล)/จ.สระบร/พนทหมอกควนภาคเหนอ มการเฝาระวงผลกระทบตอสขภาพ(พนทเสยงมลพษอากาศ 15 จงหวด)

แผนพนฐานดานการพฒนาและเสรมสราง

ศกยภาพคน

การพฒนาพนทเศรษฐกจพเศษ (SEZ) 1. ภาคเครอขายมการเฝาระวงดาน อวล.ในพนทเขต ศกพ. รอยละ 60 2. มระบบฐานขอมล & เฝาระวงดานสขภาพและ อวล.พนทเขต ศกพ.1 ระบบ 3. มเครองมอการประเมนความเสยงดาน อวล. 5 เรอง 4. มชมชนตนแบบดาน อวล. (GREEN & CLEAN Cities) จงหวดละ 1 ชมชน 5. รอยละ 100 ของอาเภอในพนทศกพ.มฐานขอมล & มการเฝาระวงดาน อวล. ผานเกณฑระดบด (23 อ าเภอ) (พนทเขตศกพ.10 จงหวด 23 อ าเภอ)

การพฒนาพนทระเบยงเศรษฐกจภาคตะวนออก (EEC) 1. จงหวด พท. EEC 3 จงหวด มฐานขอมล & ระบบเฝาระวง อวล. (พนท EEC 3 จงหวด)

โครงการบรหารจดการขยะและสงแวดลอม จงหวดทมระบบจดการปจจยเสยงจากสงแวดลอมเพอสขภาพอยางบรณาการม

ประสทธภาพและยงยน 76 จงหวด (พนททวไป)

ประเดนยทธศาสตรท 2 สรางความเขมแขงระบบอนามยสงแวดลอมชมชนอยางย งยน

จงหวดในพนทเศรษฐกจพเศษ 10 จงหวด มฐานขอมล & การเฝาระวงดาน อวล. (พนท ศกพ.10 จงหวด 23 อ าเภอ)

EnH. CLUSTER ด าเนนงานดานอนามยสงแวดลอมในพนทเส ยงมลพษสงแวดลอม

(53 จงหวด) 1. พนทเสยง 3 กลมหลก ในป 2561 : 46 จงหวด 2. พนทเสยงการจดการสงปฏกล & พยาธใบไมในตบ : 27 จงหวด

1. มฐานขอมล สถานการณ เฝาระวงฯ 2. กลไก คสจ. 3. การจดการมลฝอยตดเชอ 4. การจดบรการ อวล.ของ อปท. (EHA) 5. Active Community 6. การจดระบบเฝาระวงสขภาพจากการประกอบอาชพและมลพษสงแวดลอม

KPI : รอยละของจงหวดทมระบบจดการ

ปจจยเสยงจากสงแวดลอมและสขภาพอยางบรณาการ ม

ประสทธภาพและย งยน

จงหวดในพนทเส ยงมฐานขอมลและระบบ เฝาระวงดาน อวล.

เหมองทอง (ศอ.2,3,8) เหมองเกา (ศอ.2,3,5,11) เหมองโพแทช (ศอ.8,9) ปญหาขยะ (ศอ.1-13)

หมอกควน (ศอ.1,2,สสม.) ฝ นหนาพระลาน (ศอ.4) ฝ นหน (ศอ.6,9) โรงไฟฟาชวมวล (ศอ.7,9) โรงไฟฟาถานหน

(ศอ.1,11,12)

พนท ศกพ. (ศอ.1,2,5,6,8,10,12)

พนท EEC (ศอ.6) พนท 15 จงหวดเมองนเวศ

พนทเส ยงจาก มลพษทางอากาศ

พนทคาดวาจะเกด ผลกระทบ สวล. & สขภาพ

พนทเส ยง 3 กลมหลก ในป 2562 : 46 จงหวด

ปญหาอน ๆ ตามบรบทของพนท

3

4

พนทเส ยงจากมลพษ สารเคม & สารอนตราย

1 2

พนทเส ยงมลพษสงแวดลอม ป 2562

เปาหมาย

พนทเส ยงการจดการสงปฏกล & พยาธใบไมในตบ : 27 จงหวด (ศอ. 1,6,7,8,9,10)

ประชาชนในพนทเส ยงมลพษสงแวดลอม ไดรบการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอมทมมาตรฐาน

การขบเคลอนการด าเนนงานดานอนามยสงแวดลอม ในพนทเส ยงมลพษสงแวดลอม ป 2562

ระบบฐานขอมลสารสนเทศฯ

(NEHIS)

แนวทางเฝาระวง ดาน อวล.

ระบบเฝาระวงฯ เครองมอประเมน

ความเสยง (Checklist)

พฒนาขดความ สามารถการเฝาระวง อวล. & ระบาดวทยา ภาค ปชช.

สอสารเตอนภยสขภาพ

ประชมแลกเปลยนเรยนรการด าเนนงาน

- จดท า Baseline data

- มระบบฐานขอมลและเฝาระวงสขภาพและอนามยสงแวดลอม

สนบ อปท และเครอขาย ให มการเฝาระวง อวล. พนทเสยงมลพษสงแวดลอม

มตนแบบดานอนามยสงแวดลอม (Green and

Clean Cities)

ประเมนปญหาทอาจเกด / สอสารส ปชช. & หนวยงานเกยวของ เพอเตรยมความ

พรอมรองรบ

สงสนบสนนจากสวนกลาง กจกรรมส าคญของเขต & จงหวด

3.พนทเส ยงทคาดวา จะมผลกระทบฯ

พนท ศกพ. (ศอ.1,2,5,6,8,10,12)

พนท EEC (ศอ.6)

พนท 15 จงหวดเมองนเวศ

2.พนทเส ยงจากมลพษ ทางอากาศ

หมอกควน (ศอ.1,2)

ฝ นหนาพระลาน (ศอ.4)

ฝ นหน (ศอ.6,9)

โรงไฟฟาชวมวล (ศอ.7,9)

โรงไฟฟาถานหน (ศอ.1,11,12)

1.พนทเส ยงจากมลพษสารเคมสารอนตราย

เหมองทอง (ศอ.2,3,8)

เหมองเกา (ศอ.2,3,5,11)

เหมองโพแทช (ศอ.8,9)

ปญหาขยะ (ศอ.1-13)

เปาหมายพนทเส ยง

Cluster อนามยสงแวดลอม โดยคณะอนฯ 2 การพฒนาวชาการ

ระบบขอมลและการเฝาระวงดานอนามยสงแวดลอม

การเฝาระวง

นยาม : การตดตาม สงเกต พนจ พจารณา ลกษณะการเปลยนแปลงของการเกดและ การกระจายของโรคหรอปญหาสาธารณสขรวมท งปจจยทมผลตอการ เปลยนแปลงน นๆ อยางตอเนองดวยกระบวนการทเปนระบบ

ข นตอนการเฝาระวง

03 04 02 01 เกบรวบรวมขอมล

เรยบเรยงและวเคราะหขอมล

น าเสนอหรอสงตอขอมลใหผเก ยวของ

แปลผล 05

ตอบสนอง เมอพบความผดปกต

การเฝาระวง คอ Information

for Action

ประโยชน

ของการ

เฝาระวง

ตรวจจบปญหา

ตดตามสถานการณ

คาดการณผลกระทบ

อธบายปญหา

ประเมนผลมาตรการ

การประเมนความเสยง

กระบวนการศกษาอยางเปนระบบ เพอวดความเสยงทจะกดขนโดยพจารณาความสมพนธของสงคกคามและสถานการณทเก ยวของ เพอตอบวาสขภาพกบสงแวดลอมสมพนธกบสงคกคามอยางไร และความเสยงในระดบใด เปลยนแปลงน นๆ อยางตอเนองดวยกระบวนการทเปนระบบ

ข นตอนการประเมนความเสยง

03 04 02 01 ก าหนดขอบเขตและวตถประสงค

การระบประเภทสงคกคาม

ประเมนความเขมขนการรบสมผสสารเคมส

รางกาย

อธบายศกยภาพสงคกคามในการเกดผลกระทบ

05 อธบายความเสยงและขอเสนอการตดสนใจ

การใชประโยชน จดอนดบความส าคญ

ของความเสยง

ทราบความเสยง/

ความเปนอนตราย

ตอบปญหาประชาชนใน

พนทปลอดภยหรอไม

1. พนทเส ยงจากมลพษทางอากาศ

ฝ นหนาพระลาน 1 จงหวด : สระบร ฝ นหน 3 จงหวด : ชลบร นครราชสมา สรนทร กรงเทพฯ & ปรมณฑล : กรงเทพฯ ปทมธาน

นนทบร สมทรปราการ สมทราสาคร นครปฐม

หมอกควน 9 จงหวด : เชยงใหม เชยงราย แพร ล าพน แมฮองสอน พะเยา นาน ล าปาง ตาก

โรงไฟฟาชวมวล 4 จงหวด : รอยเอด บรรมย สรนทร นครราชสมา โรงไฟฟาถานหน 4 จงหวด : ล าปาง

กระบ สงขลา นาน

เปาหมายพนทเส ยง หมอกควน (ศอ.1,2)

ฝ นหนาพระลาน (ศอ.4)

ฝ นหน (ศอ.6,9)

โรงไฟฟาชวมวล (ศอ.7,9)

โรงไฟฟาถานหน (ศอ.1,11,12)

สงสนบสนนจากสวนกลาง

กจกรรมส าคญของเขต & จงหวด

03 04 02 01 พฒนาแผนทเสยงฯ & ประเมนความเสยง & เฝาระวงฯ จากฝ นละออง

สอสารความเสยงกบ ปชช. โดยบรณาการความรวมมอกบพนท/หนวยงานอนๆ

ผลกดน & ตดตามการบงคบใชกฎหมายตาม พรบ.สธ.2535 (ควบคมกจการฯทเปนแหลง ก าเนดฝ นละออง & ควบคมเหตร าคาญ กจการฯทเปนแหลง ก าเนดฝ นละออง)

พฒนาชมชนต าบลตนแบบ ทดในการลด/ปองกนผลกระทบตอสขภาพจากมลพษอากาศ

พฒนาแผนทเสยงฯ / ประเมนความเสยงตอสขภาพ

สงเสรมมาตรการลดผลกระทบตอสขภาพจาก ฝ นละออง

ปรบปรงเกณฑการเฝาระวง & เตอนภยสขภาพจากมลพษอากาศ

พฒนาศกยภาพ & สรางการมสวนรวมของชมชนในการจดการความเสยงตอสขภาพฯ

พฒนาองคความร & จดท าสอเพอการสอสารเตอนภย 5 กลมวย

สรปถอดบทเรยน/จดท าขอเสนอแนะตอการด าเนนงาน

2. พนทเส ยงจากมลพษสารเคมสารอนตราย

เปาหมายพนทเส ยง

เหมองทอง (ศอ.2,3,8)

เหมองเกา (ศอ.2,3,5,11)

เหมองโพแทช (ศอ.8,9)

ปญหาขยะ (ศอ.1-13)

เหมองทอง 3 จงหวด : เพชรบรณ พษณโลก พจตร เลย เหมองเกา 5 จงหวด : ตาก อทยธาน กาญจนบร สพรรณบร นครศรธรรมราช เหมองโพแทช 2 จงหวด : ชยภม อดรธาน

กจกรรมส าคญของเขต & จงหวด

สงสนบสนนจากสวนกลาง

01 02

03 04

แนวทาง การเฝาระวงฯ & คมอการตดตามตรวจสอบฯ

แผนทสารสนเทศภมศาสตรดาน สวล. & สขภาพ

พฒนาศกยภาพ จนท.สธ.& สนบสนนการแกไขปญหาในพนท

ชดขอมลในการสอสารเตอนภย & ปองกนผลกระทบตอสขภาพ

เฝาระวง สวล.ทมผลกระทบตอสขภาพ เชน การปนเปอนสารโลหะหนกในน าบรโภค

จดท าแผนทความเสยง & น าขอมลเฝาระวงเขาแผนทสารสนเทศ ฯ

พฒนาศกยภาพ จนท.สสอ. & รพ. & อปท. ใหความร อสม. & แกนน าชมชน ประเมนและสอสารเตอนภยผลกระทบตอ

สขภาพแก ปชช.

3.1 พนทเส ยงทคาดวาจะมผลกระทบฯ (EEC)

พนทระเบยงเศรษฐกจ (EEC) 3 จงหวด : ฉะเชงเทรา ชลบร ระยอง เปาหมายพนทเส ยง พนท EEC (ศอ.6)

กจกรรมส าคญของเขต & จงหวด สงสนบสนนจากสวนกลาง

01 02

03 04

จดท าสถานการณปญหา อวล.จากกจการเพอประกาศเปนกจการทเปนอตรายตอสขภาพตาม พรบ.สธ.2535

พฒนาขอมลสารสนเทศ & การเฝาระวง อวล.

พฒนาพนทตนแบบการใช HIA พฒนา อปท.เปนเมองนาอย

จดท าขอมลเพอสรางความรอบรให ปชช.เฝาระวงฯ/จดการ อวล

จดท าฐานขอมลสถานการณดาน อวล. & การเฝาระวงประเมนความเสยง อวล. และจดท ารายงานสถานการณ อลว.

พฒนาศกยภาพภาคเครอขายในพนท/สอสารความเสยง

รวมส ารวจขอมลสถานการณปญหา อวล. เพอการประกาศเปนกจการทเปนอนตราย ตอสขภาพตาม พรบ.สธ.2535

พฒนา อปท.ตนแบบใช HIA ในการออกขอก าหนดทองถนเพอควบคมกจการฯ/จดการเหตร าคาญ

3.2 พนทเส ยงทคาดวาจะมผลกระทบฯ (SEZ)

เปาหมายพนทเส ยง พนท ศกพ.

(ศอ.1,2,5,6,8,10,12)

พนทเศรษฐกจพเศษ (SEZ) 10 จงหวด : ตาก สระแกว ตราด มกดาหาร สงขลา เชยงราย หนองคาย นครพนม กาญจนบร นราธวาส

23 อ าเภอ : เชยงของ เชยงแสน แมสาย แมระมาด แมสอด พบพระ เมองกาญ วฒนานคร อรญประเทศ

คลองใหญ สระใคร เมองหนองคาย เมองนครพนม ทาอเทน หวานใหญ เมองมกดาหาร ดอนตาล สะเดา ยงอ เมองนราธวาส ตากใบ สไหง-โกลก แวง

สงสนบสนนจากสวนกลาง กจกรรมส าคญของเขต & จงหวด

จดท าฐานขอมลสถานการณ & เฝาระวง อวล.ในพนท สนบ อปท และเครอขาย ใหมการเฝาระวง อวล. มตนแบบดานอนามยสงแวดลอม (Green and Clean

Cities) จงหวดละ 1 พนท (10 ชมชน) รวมศกษาสถานการณ อวล. จากกจการเพอประกาศ

เปนกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ ขยายผลการใชงาน NEHIS ไปยงสถานบรการสธ./

อปท. เสรมสรางขดความสามารถ จพง.ตามกฎหมายวา

ดวยการ สธ.ดานการจดการเหตร าคาญ/กจการทเปนอนตรายตอสขภาพ/การจดการ อวล.ในพนท SEZ

04 03 02 01 05

พฒนาระบบฐานขอมลฯ (NEHIS) & แนวทางเฝาระวงฯ

พฒนากลไกความรวมมอการเฝาระวงปจจยเสยงฯระหวาง ปชช.เอกชน ภาครฐ

พฒนากรอบความรวมมอ/แนวทางเพอเฝาระวงฯระหวางประเทศ

แนวทาง/คมอปฏบต งานดาน อวล.แก ปชช.

ศกษาสถานการณ อวล.จากกจการเพอประกาศเปนกจการทเปนอตรายตอสขภาพ

3.3 การขบเคลอนการด าเนนงานดานอนามยสงแวดลอมเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

จดท าแผน Adaptation plan ระดบภาค จงหวดและชมชน

คาดการณความเสยงดาน อวล.

กจกรรมส าคญของเขต & จงหวด สงสนบสนนจากสวนกลาง

การขบเคลอนการด าเนนงานเพอรองรบผลกระทบจากความรอน ภยแลง หมอกควน

แนวทางการด าเนนงานดาน สธ. เพอรองรบผลกระทบ ตอสขภาพจากความรอน ภยแลง และหมอกควน

ขดความร ผลกระทบตอสขภาพ

กจกรรมส าคญของเขต & จงหวด สงสนบสนนจากสวนกลาง

ตดตาม เฝาระวง สอสาร เตอนภยสขภาพจากความรอน ภยแลง และ หมอกควน ในพนทเสยง

(ชวงฤดรอน) *รายงานผลการด าเนนงานอยาง

ตอเนอง*

ขบเคลอน แผนการปรบตวตอ การเปลยนแปลง สภาพภมอากาศ ดานสาธารณสข

พ.ศ. 2561– 2573

ชดความรท เก ยวของกบผลกระทบตอสขภาพจากการเปลยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ

ประเดนทเฝาระวง

• โรคจากความรอน ภยแลง และหมอกควน

- ความพอเพยงและคณภาพของน า

- จ านวนวนทมลพษอากาศเกนมาตรฐาน

- วนทมระดบ Heat Index อยระดบอนตราย/มผลกระทบ

สวสด

กองประเมนผลกระทบตอสขภาพ กรมอนามย

สรปการขบเคลอนการด าเนนงานดานอนามยสงแวดลอม ในพนทเส ยงมลพษสงแวดลอม ตามบทบาทปฏรปกรมอนามย ดวย A2IM และกลยทธ PIRAB

Assessment

เฝาระวงและประเมนวา สถานการณเดมเปนอยางไร ก าลงจะเกดอะไรขน และ จะมแนวโนมอยางไร มใครเกยวของบาง น าไปเชอมโยงและก าหนดทศทาง การท างานตอ (ใชหลก 5W 1H)

Advocacy สอสาร สรางความเขาใจกบผเกยวของเพอใหมความตระหนกและมสวนรวมในการขบเคลอนใหชมชน “ตนร” เกด Health Literacy ในระดบการปรบเปลยนพฤตกรรมใหเปนพฤตกรรมทพงประสงค และสงผานไปยงคนรนตอไป

Intervention น าเครองมอหรอนวตกรรมทมความเหมาะสมกบกลมมาใชในการท างานดแลสขภาพและความเปนอยของประชาชนใหเกดผลลพธทพงประสงค และปรบเปลยนวธการท างานจาก Do-er มาเปน Leader

Management น ากลยทธ PIRAB (Partnership, Investment, Regulation, Advocacy and Building Capacity) มาใชในการด าเนนงานอยางเปนรปธรรม มประสทธภาพ และเกดผลลพธทดอยางยงยน

จงหวดมฐานขอมล มระบบการเฝาระวง และมสถานการณดานสงแวดลอมและสขภาพ จงหวดมระบบจดการปจจยเสยงดานสงแวดลอมและสขภาพ อยางบรณาการมประสทธภาพและย งยน

ผลลพธทตองการ

การพฒนางานวชาการ ระบบขอมล และการเฝาระวงดานอนามยสงแวดลอม ตามบทบาทปฏรปกรมอนามย

5 ดานเพอการปฏรประบบอนามยสงแวดลอม

Env.Health

System

ระบบ บรหารจดการ

ระบบ ขอมล

สารสนเทศ

ระบบ บรการ วชาการ

ระบบ การเงน การคลง

ก าลงคน ท งระบบ

1. พฒนากลไกการบรหารจดการขอมลทมประสทธภาพ

Big Data มขอมลดานอนามยสงแวดลอม ทมความส าคญตอธรกจเพอการน ามาใชประโยชน (ชเปา เฝาด รการเปลยนแปลง) Business Analytics [การใชเทคโนโลยสารสนเทศ เขามาท าการวเคราะหขอมล 3 แบบ ดงน 1) Descriptive Analytics 2) Predictive Analytics 3) Prescriptive Analytics วเคราะหหาโอกาสและความเสยงตางๆทจะเกดขนในอนาคต] พฒนา National Env. Health Assessment System : NEAS สรางเครอขายของระบบขอมล ขาวสาร ความรอบรดานอวล.อยางเปนระบบและสามารถเชอมโยงจากทกภาคเครอขายทเกยวของไดอยางมประสทธภาพ ถกตอง รวดเรวและทนตอเหตการณ

2. ยกระดบการท างาน

New operator … Capacity for analysis, synthesis and validation of env. Health Digitization … Health Literacy Through Digital Platform (การพฒนาโปรแกรมใหประชาชนเขาถงขอมล/บรการอนามยสงแวดลอม เชน สถานทตงสวมสาธารณะ รานอาหารมาตรฐาน)

การพฒนางานวชาการ ระบบขอมล และการเฝาระวงดานอนามยสงแวดลอม ตามบทบาทปฏรปกรมอนามย

5 ดานเพอการปฏรประบบอนามยสงแวดลอม

Env.Health

System

ระบบ บรหารจดการ

ระบบ ขอมล

สารสนเทศ

ระบบ บรการ วชาการ

ระบบ การเงน การคลง

ก าลงคน ท งระบบ

1. Reference center : พฒนางานวจย และนวตกรรม

2. Technical supporter / Innovator /Facilitator : ผลต/พฒนาวชาการ นวตกรรม เครองมอ เทคโนโลย และการตรวจวเคราะหทางหองปฏบตการ

3. Smart Technical Advisor ใหค าปรกษาทางวชาการทถกตองแกภาคเครอขาย ดวยเทคโนโลยททเขาถงงาย และรวดเรว

4. Accredited Body มาตรฐานวชาชพ, การใหใบอนญาต การประกนคณภาพ / มาตรฐาน ฯลฯ

5. Training center ผานกลไกศนยอนามยเขตทมแหลงเรยนร (Model Development Lab ; community Lab)ในระดบเขตและพนทเปนฐาน

Intersectorial Collaboration การท างานแบบประสานภาคเครอขายท งในและตางประเทศ รวมมอกบหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐ เอกชน มหาวทยาลย สถาบนการศกษาอนๆ เปนตน

Re Function : ปรบรปแบบการด าเนนงานโดยมอบใหภาคสวนอน เชน เอกชน /ภาค เชน ทองถน เปนตน

Digitization: ปรบเขาสการใชระบบดจตอลททนสมย : Intelligence information technology platform, Mobile application เปนตน