กลุ่มงานเภสัชกรรม · 1. อาศัยอยูในเขตพื นที่บริการศูนย์สุขภาพชุมชนที่ก

ผลงานวชาการ โรงพยาบาลโพธาราม ป 2553

226

กลมงานเภสชกรรม

ชอผลงาน หนา

การพฒนาเครอขายบรการสขภาพชมชน ส าหรบผปวยเบาหวาน ของโรงพยาบาลโพธาราม

227

คณประโยชนของการใหบรการผปวยเบาหวาน เครอขายสขภาพชมชน โรงพยาบาลโพธาราม

234

การบรบาลเภสชกรรมผปวยเบาหวาน หนวยบรการเครอขายสขภาพชมชน โรงพยาบาลโพธาราม

241

กลมงานอาชวเวชกรรม


ภาวะ Metabolic Syndrome ของบคลากร โรงพยาบาลโพธาราม 248 ภาวะสขภาพของเจาหนาทต ารวจ สถานต ารวจภธร อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร 262

ดานการพฒนาจตปญญา


พฤตกรรมและทศนคตของบคลากรกบการเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร โรงพยาบาลโพธาราม

267

การพฒนาเครอขายบรการสขภาพชมชน ส าหรบผปวยเบาหวานของโรงพยาบาลโพธาราม

ภญ.ชวนชม ภวตธนยา นพ.เดชวน ราชตนะพนธ ทปรกษา


227

บทคดยอ

การวจยกงทดลอง เพอพฒนาเครอขายบรการสขภาพชมชน ส าหรบผปวยเบาหวานของโรงพยาบาลโพธาราม โดยศกษาผลลพธเชงปรมาณ ไดแกจ านวนผปวยโรคเบาหวานทเขารวมโครงการและไมเขารวมโครงการ ศกษาผลลพธเชงคณภาพไดแกศกษาเปรยบเทยบผลการรกษาทางคลนกของผปวย 2 กลม ใชระดบน าตาลในเลอดขณะอดอาหาร ระดบฮโมโกลบนเอวนซ ผปวยโรคความดนโลหตสงใชคาความดนโลหตตวบนและตวลาง ผปวยไขมนในเลอดสงใชระดบคลอเรสเตอรอล โตรกลเซอไรด เอชดเอล และเอลดเอล ระยะเวลาในการเกบขอมลคอชวงตงแตวนท 4 พฤศจกายน 2552 จนถงวนท 28 กรกฎาคม 2553 รวมระยะเวลาการเกบขอมลประมาณ 9 เดอน ตวอยางไดแกผปวยโรคเบาหวานในคลนกเบาหวานโรงพยาบาลโพธารามทมภาวะโรคควบคมได มคณสมบตตามเกณฑทก าหนดและแพทยยนยอมใหเขารวมโครงการ ผปวยจะไดรบการเจาะเลอดกอนและหลงจากส นสดโครงการคอ 6 เดอน แยกผปวยเปน 2 กลม กลมทยนดไปรบยาตอเนองทอนามยเปนกลมทดลองจ านวน 48 คน กลมทไมยนดไปรบยาทอนามยเปนกลมควบคมจ านวน 50 คน ผลการวจยพบวาการเปรยบเทยบกลมทดลองกบกลมควบคมกอนและหลงส นสดโครงการ เพศ อาย โรคทผปวยเปน ระดบน าตาลในเลอดขณะอดอาหาร ระดบฮโมโกลบนเอวนซ คาความดนโลหตตวบนและตวลาง ระดบคลอเรสเตอรอล โตรกลเซอไรด เอลดเอล และเอชดเอล ไมแตกตางกน (p-value = 0.421, 0.699, 0.769, 0.844, 0.449, 0.105, 0.528, 0.916, 0.716, 0,753 และ 0.289 ตามล าดบ).

จงสรปไดวา ประสทธภาพการดแลผปวยเบาหวานทโรงพยาบาลโพธารามและสถานอนามยไมแตกตางกน ชอผลงาน : การพฒนาเครอขายบรการสขภาพชมชน ส าหรบผปวยเบาหวานของโรงพยาบาลโพธาราม ชอผวจย : ภญ.ชวนชม ภวตธนยา นพ.เดชวน ราชตนะพนธ ทปรกษา ทมาและความส าคญของปญหา

การด าเนนโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา ท าใหประชาชนไทยครอบคลมหลกประกนสขภาพรอยละ 98.97 (1) ประชาชนเขาถงและใชบรการในสถานพยาบาลเมอเจบปวยเพมข น สงผลถงภาระงานทเพมข นจากอตราการใชบรการโดยเฉพาะบรการผปวยนอก(2) ผลการส ารวจความคดเหนของประชาชนตอโครงการ 30 บาทพบวาผปวยไมพอใจเนองจากรอควในการรกษานานรอยละ 82.8(3) และต งใจจะไมใชบรการบตรทองหากมการเจบปวยอกเนองจากเสยเวลารอนานรอยละ 23 (4) จากการประเมนการใหบรการโรงพยาบาลศนย พบวาแตละแหงมภาระงานหนก ท าใหเกดความแออดของแผนกผปวยนอก ผปวยกวารอยละ80 ปวยดวยโรคทว ๆไปไมจ าเปนตองพบแพทยเฉพาะทาง จากปญหาทเกดข นท าให


228

คณภาพบรการลดลง(5) กระทรวงสาธารณสขจงเรงพฒนาศกยภาพของสถานบรการในชมชนใหเปนทเชอถอของประชาชนโดยใชระบบเครอขาย เพอลดจ านวนผมารบบรการในโรงพยาบาลขนาดใหญ(6) โดยจดท าโครงการ “บรการประทบใจ ไรความแออด พฒนาเครอขายบรการ” เพอพฒนาคณภาพบรการใหสะดวกรวดเรวข น น ารองในโรงพยาบาลศนยขนาดใหญ 13 แหง โดยมการปรบเปลยนการปฏบตงานของบคลากรบางสวน Focus กลมเปาหมาย ผรบบรการทสามารถลดการพงพาโรงพยาบาลขนาดใหญโดยไมจ าเปน เชน ผปวยโรคเร อรงทควบคมภาวะโรคได สรางความเขมแขงของหนวยบรการปฐมภมใกลบาน อ านวยความสะดวกในการสงตอผปวย เนนการบรณาการกบหนวยงานอน เชน องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล พฒนาโรงพยาบาลขางเคยงหรอ Node ยอย มแผนงานสรางคณคาและการยอมรบ โดยมเปาหมายเพอลดปรมาณผปวยนอกทมารบบรการโดยไมเหมาะสม ประชาชนไดรบบรการสขภาพทสอดคลองกบความจ าเปน เพมประสทธภาพของระบบบรการสขภาพ ประชาชนดแสขภาพตนเองและใชบรการสขภาพไดอยางเหมาะสม(7)

สถานอนามยนางแกว สถานอนามยหนองตาพด สถานอนามยหนองโพ และสถานอนามยหนองสองหอง เปนเครอขายศนยสขภาพชมชนของโรงพยาบาลโพธาราม ซงทสถานอนามยท ง 4 แหงน ไดมการจดต งคลนกโรคเร อรงโดยมแพทยจากโรงพยาบาลออกหนวยจายยาเดอนละ 1 คร ง ทผานมาไดพบปญหาเชนเดยวกบทอน ๆ คอมผใชบรการในสถานอนามยไมมากในทางตรงกนขามกลบมผมารบบรการในคลนกโรคเร อรงของโรงพยาบาลจ านวนมากโดยเฉพาะในคลนกเบาหวาน จ านวนผเขารบบรการของเครอขายศนยสขภาพชมชนโดยเฉลยแหงละ 60 -80 ราย/เดอน ในขณะทจ านวนผปวยในคลนกเบาหวานของโรงพยาบาลมประมาณ 3,094 ราย ผเขารบบรการในคลนกเบาหวานของโรงพยาบาลอยท 1,120 ราย/เดอน มแพทยอายรกรรมของโรงพยาบาล 3 ทาน คลนกเบาหวานมเพยง 1 คร ง/สปดาหในวนพธ ในแตละสปดาหมผมารบบรการเฉลยประมาณ 280 เมอรวมกบผปวยโรคทวไปพบวามผปวยใชบรการแผนกผปวยนอกของโรงพยาบาลในวนพธประมาณ 700 ราย ในขณะทวนท าการอน ๆ ประมาณ 400 ราย ระยะเวลารอคอยในชวงระยะเวลาแออดในคลนกเบาหวานอยท 89 นาท ระยะเวลารอคอยโดยเฉลยทวไปอยท 22 นาท ผปวยแตละรายในคลนกเบาหวานแพทยนดตดตามอาการประมาณ 1-3 เดอนข นอยกบอาการของผปวย หากผปวยมภาวะโรคทควบคมไดจะนดหางออกไปคอ 3 เดอนเพอใหแพทยไมตองรบภาระในการตรวจมากเกนไป

จากปญหาทพบ และจากการทบทวนวรรณกรรมท าใหเกดกระบวนการความคดในการวางระบบในคลนกเบาหวานของโรงพยาบาลโพธาราม พฒนารปแบบการใหบรการกบผปวยโรคเบาหวานเพอเปนการเพมทางเลอกในการเลอกใชบรการ เพมความพงพอใจใหกบผรบบรการและยงคงไวซงคณภาพบรการโดยสรางเกณฑการสงตอผปวยทควบคมภาวะโรคไดสหนวยบรการปฐมภมโดยน ารองทสถานอนามยนางแกว สถานอนามยหนองตาพด และสถานอนามยหนองโพ มการตดตามภาวะโรคของผปวยและมเกณฑการสงผปวยกลบหากพบความผดปกต รวมถงผปวยตองมความสมครใจเขารวมโครงการ เพอลดปญหาการรองเรยนในสวนการลดรอดสทธในการรกษาในโรงพยาบาลใหญ(8) โดยจะท าการศกษา เปรยบเทยบผลการรกษาทางคลนกของผปวยกอนและหลงการพฒนารปแบบบรการ เนนการสอสารระหวางหนวยบรการปฐมภม กบโรงพยาบาลซงเปนปญหาส าคญในการสงตวผปวยและการสงขอมลการรกษา (9)

วตถประสงคทวไป

เพอพฒนาเครอขายบรการสขภาพชมชน ส าหรบผปวยเบาหวานของโรงพยาบาลโพธาราม วตถประสงคเฉพาะ ศกษาผลทางคลนก

1.เพอเปรยบเทยบผลการรกษาทางคลนกของผปวยทเขารวมโครงการกอนและหลงการพฒนารปแบบบรการเครอขายบรการสขภาพชมชน ส าหรบผปวยเบาหวานของโรงพยาบาลโพธาราม

2.เพอเปรยบเทยบผลการรกษาทางคลนกของผปวยทไมเขารวมโครงการกอนและหลงการพฒนารปแบบบรการเครอขายบรการสขภาพชมชน ส าหรบผปวยเบาหวานของโรงพยาบาลโพธาราม

3.เพอเปรยบเทยบผลการรกษาทางคลนกของผปวยทเขารวมโครงการกบผปวยทไมเขารวมโครงการกอนและหลงการพฒนารปแบบบรการเครอขายบรการสขภาพชมชน ส าหรบผปวยเบาหวานของโรงพยาบาลโพธาราม ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. รปแบบบรการทมคณภาพ


229

2. ผรบบรการมทางเลอกในการเขารบบรการทางดานสขภาพทประหยดเวลาและมความสะดวกมากยงข น 3. ลดความแออดในคลนกเบาหวานโรงพยาบาลโพธาราม 4.เพมคณภาพบรการพยาบาลเฉพาะทางในคลนกเบาหวานโรงพยาบาลโพธาราม และเพมคณภาพบรการหนวย

บรการปฐมภม ขอบเขตของการศกษา

การศกษาคร งน เปนการศกษาในกลมผปวยคลนกเบาหวานของโรงพยาบาลโพธาราม ทมคณสมบตดงน 1. อาศยอยในเขตพ นทบรการศนยสขภาพชมชนทก าหนดคอ สถานอนามยนางแกว สถานอนามยหนองตาพดและ

สถานอนามยหนองโพ 2. ใชสทธบตรประกนสขภาพถวนหนา 3. ไมมโรคแทรกซอนทตองดแลโดยแพทยอยางใกลชด เชน โรคไตโรคหวใจและ หลอดเลอด 4. รายการยาทผปวยไดรบเดมสอดคลองกบรายการยาทมในศนยสขภาพชมชน 5. ผปวยยนดเขารวมโครงการภายใตความยนยอมของแพทย

เวลาทใชศกษา

ระยะเวลาในการเกบขอมลทางดานคลนกของผปวยทท าการวจยทดลองคอชวงตงแตวนท 4 พฤศจกายน 2552 จนถงวนท 28 กรกฎาคม 2553 รวมระยะเวลาการเกบขอมลประมาณ 9 เดอน วธการศกษา

ประชากรในการศกษาผปวยทใชสทธหลกประกนสขภาพถวนหนาทเปนผปวยในคลนกเบาหวานของโรงพยาบาลโพธาราม โดยมเกณฑในการคดเลอกผปวยเขารวมโครงการ ดงน 1. มระดบน าตาลในเลอดไมเกน 200 มก./ ดล ตดตอกน 2 คร งทมาพบแพทยทโรงพยาบาล 2. มระดบความดนโลหตไมเกน 159/99 มลลเมตรปรอท 3. ไมมภาวะแทรกซอนและภาวะทตองดแลโดยแพทยอยางใกลชด 4. ผปวยยนดเขารวมโครงการและแพทยผดแลผปวยยนยอมใหผปวยเขารวมโครงการ ผานการตรวจสอบจรยธรรมของการศกษาวจยจากคณะกรรมการตรวจสอบจรยธรรม มหาวทยาลยศลปากร ใชการก าหนดตวอยางแบบเจาะจง (Purposive) โดย 1. ผปวยในคลนกเบาหวานทอาศยอยในเขตพ นทรบบรการศนยสขภาพชมชนทก าหนด ไดแก สถานอนามยหนองโพ สถานอนามยหนองตาพด และสถานอนามยนางแกว 2. มารบบรการในชวงเวลาทก าหนดในการทดลอง 3. สมครใจในการรบการรกษาทศนยสขภาพชมชนทก าหนด - ไมใชยาฉดอนซลน ขอบเขตยาทผปวยไดรบสอดคลองกบยาทสถานอนามย 4. ใชสทธบตรประกนสขภาพถวนหนา ประชาการส าหรบการศกษาคร งน แบงเปน 2 กลม คอ กลมท 1. กลมทดลอง คอ กลมผปวยทเขาเกณฑการคดเลอกและยนดไปรบบรการทหนวยบรการปฐมภม กลมท 2. กลมควบคม คอ กลมผปวยทเขาเกณฑการคดเลอกและไมยนดไปรบบรการทหนวยบรการปฐมภม เครองมอทใชในการท างานวจยคร งน ไดแก 1. เกณฑการสงตอผปวยระหวางสถานพยาบาล 2. ใบสงตวรกษาไปยงหนวยบรการปฐมภม 3. แบบสงกลบตามเกณฑการสงตอผปวย 4. แบบฟอรมสรปผลการรกษา 5. แนวทางการดแลผปวยเบาหวาน 6. แบบเกบขอมลทางคลนก 7. แบบสอบถามความพงพอใจของผรบบรการและผใหบรการทผวจยสรางข น

การศกษาวจยน เปน การศกษาวจยกงทดลอง (Quasi research) ศกษาเปรยบเทยบผลการรกษาทางคลนกของผปวยกลมทดลอง กลมควบคมกอนและหลงการเขารวมโครงการ

เมอผปวยเขารวมโครงการคร งแรกทกคนจะไดรบการเจาะเลอดเพอวดคาทางคลนก แพทยจะสงยาใหผปวย โดยผปวยกลมทดลองจะไดรบยา 1 เดอน และในเดอนตอไปจะไดรบการนดใหไปรบยาทหนวยบรการปฐมภมเปนระยะเวลา 5 เดอน เมอครบระยะเวลา 6 เดอนผปวยจะถกสงตวกลบมารบบรการในคลนกเบาหวาน โดยเจาหนาททใหบรการทหนวยบรการปฐมภมจะสรปผลการดแลรกษาผปวย และใหผปวยถอกลบมาเขารบการตรวจรกษาในคลนกเบาหวานของโรงพยาบาล ผปวยจะไดรบการเจาะเลอดเพอวดคาทางคลนกคร งท 2 ตามทแพทยสงไวลวงหนาตงแตวนทผปวยเขารวมโครงการ ในระหวางน หากพบวาผปวยมอาการผดปกตตามเกณฑการสงตอผปวยระหวางสถานพยาบาลจะท าการสงผปวยกลบเขารบการรกษาในคลนกเบาหวานของโรงพยาบาลและคดออกจากกลมการทดลอง สวนกลมผปวยควบคมทกคนจะไดรบการเจาะเลอดเพอวดคาทางคลนกเชนกน แพทยออกใบสงยาใหผปวยรบยาทโรงพยาบาลโดยแพทยอาจนดตามสภาวะผปวยซงสวนใหญเปน


230

ผปวยทควบคมภาวะโรคไดจะนด 3 เดอน เมอผปวยนดตดตามอาการคร งท 2 คอ 6 เดอนกจะท าการเจาะเลอดเพอวดคาทางคลนกอกคร งหนง การวเคราะหผลลพธทางคลนกใชสถตเชงอนมาน ไดแก Levene’s Test for Equality of Variances, paired t-test, Independent t-test โดยใชโปรแกรม SPSS for window version 11.5 ผลการศกษา

การคดเลอกผปวยตามเกณฑทก าหนดจากแฟมประวตคนไขของโรงพยาบาลโพธาราม ไดจ านวนผปวยท งส น 213 ราย วนทผปวยเขารวมโครงการพบวาผปวยทมผลการตรวจรางกายและผลการตรวจทางหองปฎบตการทเขาเกณฑมท งส น 98 รายโดยเปนผปวยทยนยอมเขารวมโครงการ 60 ราย แตไดไปใชบรการรบยาอยางตอเนองทอนามย 48 ราย (กลมทดลอง) จ าแนกตามการวนจฉยโรคของแพทยเปน ผปวยเบาหวาน 2 ราย เบาหวานรวมกบไขมนในเลอดสง 6 ราย เบาหวานรวมกบความดนโลหตสง 22 ราย และเบาหวานรวมกบไขมนในเลอดสงและความดนโลหตสง 18 ราย เปนเพศชาย 14 ราย (29.2%) เพศหญง 34 ราย (70.8%) มอายอยในชวง 44 – 82 ป อายเฉลย 61.42 ± 10.421 ป ไมยนดเขารวมโครงการ 50 ราย (กลมควบคม) จ าแนกตามการวนจฉยโรคของแพทยเปนผปวยโรคเบาหวาน 8 ราย โรคเบาหวานรวมกบไขมนในเลอดสง 7 ราย โรคเบาหวานรวมกบความดนโลหตสง 15 ราย โรคเบาหวานรวมกบความดนโลหตสงและไขมนในเลอดสง 20 ราย เปนเพศชาย 11 ราย (22%) เพศหญง 39 ราย (78%) มอายอยในชวง 40 – 81 ป อายเฉลย 60.24 ± 9.397 ป การศกษาคร งน ไดตดตามผลลพธทางคลนกโดยใชระดบน าตาลในเลอดขณะอดอาหาร (Fasting blood sugar; FBS) ระดบฮโมโกลบนเอวนซ ในผปวยโรคความดนโลหตสงใชคาความดนโลหตท งตวบน และตวลาง ในผปวยไขมนในเลอดสงใชคาระดบโคลเรสเตอรอล โตรกลเซอไรด เอชดเอล และเอลดเอล

ผลการศกษาพบวาขอมลพ นฐานคอเพศ ชวงอายรวมถงภาวะโรคทผปวยเปน ของผปวยกลมทดลองและกลมควบคม ไมมความแตกตางกน (p=0.421, 0.699 และ 0.769 ตามล าดบ) ผลทางคลนกกลมทดลอง กอนและหลงเขาโครงการพบวาระดบความดนโลหตตวบนและระดบไขมนเอชดเอล ของผปวยมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยพบวาหลงเขารวมโครงการระดบความดนโลหตตวบนและระดบไขมน HDL มแนวโนมลดลง ผลทางคลนกกลมควบคม กอนและหลงส นสดโครงการพบวาระดบความดนโลหตตวลางของผปวยมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยพบวาหลงเขารวมโครงการระดบความดนโลหตตวลางมแนวโนมลดลง เมอเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมควบคมกอนและหลงเขารวมโครงการพบวาผลทางคลนกของท ง 2 กลมไมมความแตกตางกน (ตารางท 1) ตารางท1 ผลทางคลนก

ผลทางคลนก p-value กลมทดลอง

p-value กลมควบคม

p-value กลมทดลองเทยบกบกลมควบคมกอนเขา

โครงการ

p-value กลมทดลองเทยบกบกลมควบคมหลงเขา

โครงการ Systolic blood pressure Diastolic blood pressure FBS HbA1c Cholesterol Triglyceride LDL HLD

0.001* 0.120 0.290 0.170 0.605 0.344 0.692 0.031*

0.749 0.008* 0.922 0.407 0.674 0.816 0.487 0.558

0.351 0.650 0.119 0.727 0.771 0.411 0.766 0.580

0.105 0.528 0.844 0.449 0.916 0.716 0.753 0.289


231

สรปและอภปราย ในการศกษาคร งน มผปวยยนดเขารวมโครงการจ านวน 60 ราย และไมยนดเขารวมโครงการ 50 ราย จะพบวา

สดสวนผปวยทยนดเขารวมโครงการมมากกวา แตจ านวนยงไมมากอาจเนองจากผปวยมารบบรการไมตามนดเปนจ านวนมาก และพยาบาลทท าหนาทซกประวตและชกชวนผปวยเขารวมโครงการมไมเพยงพอ ท าใหไมมเวลาในการพดคยกบผปวย นอกจากน ยงข นกบจ านวนประชากรเบาหวานในพ นทสถานอนามยในแตละแหง ทต งของสถานอนามยซงมผลในการตดสนใจเดนทางเขามารบบรการดวย ซงจากการสอบถามผปวยทไมยนดเขารวมโครงการสวนใหญตอบวาไมสะดวกเดนทางเนองจากสถานอนามยไมมรถประจ าทางผานท าใหไมสามารถไปรบบรการได การศกษาผลทางคลนกของผปวยเบาหวานคร งน ใชระดบน าตาลในเลอดหลงอดอาหาร (FBS) และระดบฮโมโกลบนเอวนซ เนองจากคาระดบน าตาลในเลอดหลงอดอาหารเปนตวตดตามผลการกษาในผปวยเบาหวานทไมดนก เมอเทยบกบการใชระดบฮโมโกลบนเอวนซ ทสามารถบงช ไดวาผปวยมการควบคมระดบน าตาลไดดเพยงใดแมวาผลการศกษาพบวาระดบน าตาลในเลอดหลงอดอาหาร (FBS) และระดบฮโมโกลบนเอวนซ ของผปวยไมแตกตางกน แตพบวาคาเฉลยของผลตางของระดบน าตาลในเลอด และระดบฮโมโกลบนเอวนซ คร งแรก กบคร งท 2 ของผปวยกลมเขารวมโครงการมแนวโนมลดลงทดกวาผปวยทไมเขารวมโครงการ สาเหตอาจเนองมาจากการรบบรการทสถานอนามยผปวยตองรบบรการทกเดอนดงน นตองตรวจระดบน าตาลในเลอดหลงอดอาหารทกเดอน จงท าใหมการควบคมอาหารไดดกวาผปวยทรบบรการทคลนกเบาหวานของโรงพยาบาลทเขารบบรการ 3 เดอนคร ง ท าใหละเลยการควบคมอาหาร เนองจากไมตองมาตรวจเลอดบอย เมอเปรยบเทยบผลทางคลนกในกลมควบคมสวนทแตกตางกนคอความดนตวลาง พบวาหลงเขารบบรการทคลนกเบาหวานโรงพยาบาลโพธารามเมอครบระยะเวลา 6 เดอน ระดบความดนโลหตตวลาง ของผปวยมแนวโนมลดลงอยางมนยส าคญ ในขณะทกลมทดลองระดบความดนโลหตตวบน และระดบไขมนในเลอดเอชดเอล ของผปวยมแนวโนมลดลงอยางมนยส าคญ เนองจากผปวยกลมทรบบรการทโรงพยาบาลเมอระดบความดนโลหตสงข นแพทยจะปรบยาใหผปวย ซงตางจากการรบบรการทสถานอนามยทแพทยมกไมคอยปรบยาความดนใหกบผปวย แตเภสชกรจะใหค าแนะน าในเรองการควบคมอาหารกบผปวยแทน ดงน นกลมผปวยทรบบรการทสถานอนามยจงมระดบความดนโลหตตวบน ทลดลงดกวาเนองจากการควบคมอาหารทดข น จากการสอบถามผปวยสวนใหญทมระดบความดนโลหตสงเกดจากการรบประทานอาหาร เชน กนขาวกบน าพรกทกวน สวนระดบไขมน เอชดเอล จะเพมข นไดเนองจากการออกก าลงกาย แตจากการทเภสชกรใหค าแนะน าผปวยทสถานอนามยพบวาผปวยสวนใหญไมสามารถออกก าลงกายไดเนองจากอายทสงข น อาการปวดขอตาง ๆ จงเปนขอจ ากดในการออกก าลงกาย สงทควรเนนในการดแลผปวยกลมน คอการใหค าแนะน าในการปฏบตตว การปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภค การใหความรวมมอในการใชยาตามสง(10)

เมอท าการเปรยบเทยบขอมลและผลทางคลนกกลมผปวยทเขารวมโครงการกบกลมผปวยทไมไดเขารวมโครงการ กอนและหลงส นสดโครงการ พบวาเพศ อาย โรคทผปวยเปน ระดบน าตาลในเลอด ระดบฮโมโกลบนเอวนซ ความดนโลหตตวบนและตวลาง ระดบคลอเรสเตอรอล ไตรกลเซอไรด เอชดเอล และเอลดเอล ไมแตกตางกน จงสรปไดวาการใหการดแลรกษาผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานของโรงพยาบาลโพธารามและสถานอนามยไมแตกตางกน เอกสารอางอง 1. วโรจน ต งเจรญเสถยร และคณะ. บทท 8 หลกประกนสขภาพในประเทศไทย ในการสาธารณสขไทย 2548-2550. กระทรวงสาธารณสข ส านกนโยบายและยทธศาสตร. การสาธารณสขไทย 2548-2550. กรงเทพฯ : 2550. 2. สปสช และ เอเบคโพลล. ความคดเหนของผใหบรการตอโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา(พ.ศ. 2549) : กรณศกษาตวอยางประชาชนอาย 15 ปข นไปทมบตรประกนสขภาพถวนหนา (บตรทอง) จาก 34 จงหวดทวประเทศ, กรงเทพฯ : ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2549. 3. ส านกงานสถตแหงชาต. สรปผลส ารวจความคดเหนของประชาชนตอโครงการ30 บาทรกษาทกโรค. กรงเทพฯ : ส านกงานสถตแหงชาต, 2545. 4. เอเบคโพลล. ความคดเหนของผใหบรการตอโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา (พ.ศ. 2549) : กรณศกษาตวอยางประชาชนอาย 15 ปข นไปทมบตรประกนสขภาพถวนหนา (บตรทอง) จาก 34 จงหวดทวประเทศ, กรงเทพฯ : ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2549. 5. ขอมลขาว [online]. 2009 Mar 18 [cited 2009 Mar 18]: Available from:URL:http://media.thaigov.go.th

http://media.thaigov.go.th/


232

6. กระทรวงสาธารณสข ส านกงานสารนเทศและประชาสมพนธ. ตามจ แกปญหาผปวยแนนโรงพยาบาล แนะระดมความรวมมอในพ นทหาแนวทางแกไข [online]. 2006 Jun 24 [cited 2006 Jun 24]:Available from:URL: http://www.moph.go.th/ops/iprg/include/admin_hotnew/show_hotnew.php?id 7. โครงการพฒนาโรงพยาบาล “บรการฉบไว ไรความแออด.” [online]. 2009 Aug 12 [cited 2009 Aug 12]: Available from:URL: http://74.125.155.132/search?q=cache:DCw_YrAD2EoJ:korat.nhso.go.th 8. สมฤทธ ศรธรรมรงคสวสด. แนวคด กระบวนการพฒนา สมฤทธผลและผลกระทบนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนา (30 บาทชวยคนไทยหางไกลโรค). กรงเทพฯ : ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย, 2551. 9. สพตรา ศรวณชชากร. การพฒนาเพอลดความแออดในโรงพยาบาล. วารสารวจยระบบสาธารณสข 1, 3-4 (ตลาคม – ธนวาคม 2550) : 216-223. 10. ระพพรรณ ฉลองสข, สรสทธ ลอจตรอ านวย และวชย สนตมาลวรกล. การศกษาเปรยบเทยบการใหบรการปฐมภมระหวางรานยาเอกชนกบหนวยบรการปฐมภมในระบบประกนสขภาพถวนหนา : กรณการใหบรการจายยาตอเนองตามใบสงแพทยในผปวยโรคเร อรง. คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากร, สงหาคม 2549. 11.ณฎฐญา คาผล ระพพรรณ ฉลองสข เยาวลกษณ อ าร าไพ กลชนา ศรวณย ดนตา ภาณจรส. สถานการณการใชยาของประชาชน : ขอมลเบ องตนในเขตภมภาคตะวนตก. วารสารมหาวทยาลยศลปากร 21 (พเศษ คณะเภสชศาสตร) 2544 : 74 – 93. 12. Nash DB. Koenig JB. Chatterton ML. Why the elderly need individualized pharmaceutical care. Thomas Jefferson University, PA 2000.

http://www.moph.go.th/ops/iprg/include/admin_hotnew/show_hotnew.php?id

http://74.125.155.132/search?q=cache:DCw_YrAD2EoJ:korat.nhso.go.th


233

คณประโยชนของการใหบรการผปวยเบาหวาน เครอขายสขภาพชมชน อ าเภอโพธาราม

ภญ.ชวนชม ภวตธนยา

บทคดยอ

การใหบรการสาธารณสขในปจจบนประชาชนเขาถงบรการไดมากข น ผลกระทบจากการทประชาชนเขาถงบรการ

สงผลใหเกดความแออดในโรงพยาบาลขนาดใหญ โครงการลดความแออดในแผนกผปวยนอก ซงเปนหนงในนโยบาย “บรการมคณภาพ ฉบไว ไรความแออด” ดงทกระทรวงสาธารณสขได ประกาศไวเมอตนป 2549 ทผานมาจงไดถกน ามาเพอแกปญหา โดยกระจายผปวยเบาหวานทควบคมภาวะโรคไดสหนวยบรการเครอขายของโรงพยาบาลโพธาราม ไดแกสถานอนามยนางแกว สถานอนามยหนองตาพด สถานอนามยหนองโพ มการจดต งคลนกโรคเร อรงโดยมทมแพทย พยาบาล และเภสชกรจากโรงพยาบาลไปออกหนวยจายยาเดอนละ 1 คร ง แตทผานมาไดพบปญหาคอ มผใชบรการในสถานอนามยไมมากในทางตรงกนขามกลบมผมารบบรการในคลนกโรคเร อรงของโรงพยาบาลจ านวนมากโดยเฉพาะในคลนกเบาหวาน ดงน นจงตองการศกษาผลความพงพอใจของผมสวนเกยวของ ไดแกความพงพอใจของผรบบรการและผใหบรการในเชงคณภาพ เพอวเคราะหขอมลในการตดสนใจเลอกใชบรการของผปวยระหวางสถานอนามยและคลนกเบาหวานโรงพยาบาลโพธาราม โดยท าการเกบขอมลในผปวยโรคเบาหวานทรบบรการทสถานอนามยท ง 3 แหง เจาหนาทของโรงพยาบาลโพธารามทออกไปใหบรการทสถานอนามย และหวหนาสถานอนามย ระยะเวลาในการเกบขอมลคอ เดอนกรกฎาคม 2553 การเกบขอมลใชวธการใหผปวยและผรบบรการตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณตามแบบสอบถามทผศกษาสรางข น จากจ านวนผปวย 46 ราย

ผลการศกษาพบวา ผรบบรการมความพงพอใจตอการใหบรการในภาพรวมของอนามย เมอเปรยบเทยบการใหบรการของสถานอนามยกบโรงพยาบาลผปวยใหความเหนวาความรวดเรว ความสะดวกในการรบบรการ ความสะดวกในการเดนทางสถานอนามยดกวา สวนการใหบรการของเจาหนาทและการควบคมสภาวะของโรคสถานอนามยกบโรงพยาบาลไมแตกตางกน นอกจากน ยงแนะน าคนอนเพราะเหนวาสะดวกเปนหลก ความพงพอใจของผใหบรการทกสวนในการใหบรการมความเหนวามความพงพอใจมากกบการใหบรการในภาพรวม ประโยชนตอเจาหนาทอนามยคอ ท าใหตามผปวยได รภาวะโรคของผปวย รจกคนไขมากข นไมตองเสยเวลาออกเยยมบาน ประโยชนตอโรงพยาบาล คอ เจาหนาทในคลนกเบาหวานท างานนอยลง แพทยไดตรวจผปวยเฉพาะทางมากข น อาจสงผลใหการรองเรยนตอการรกษาลดลง ดานขอเสยของโครงการยงไมพบแตมความเหนวาควรด าเนนโครงการตอไปและพฒนาเกณฑ ระบบงานสอนามยอน ๆ ทมศกยภาพทพรอมในการดแลผปวย เพมการประชาสมพนธ เพอประโยชนของผปวย

ชอผลงาน : คณประโยชนของการใหบรการผปวยเบาหวาน เครอขายสขภาพชมชน อ าเภอโพธาราม ผวจย : ภญ.ชวนชม ภวตธนยา


234

ทมาและความส าคญของปญหา

การใหบรการสาธารณสขในปจจบนประชาชนเขาถงบรการไดมากข นการด าเนนโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา ท าใหประชาชนไทยครอบคลมหลกประกนสขภาพรอยละ 98.97 (กระทรวงสาธารณสข ส านกนโยบายและยทธศาสตร 2550) ผลกระทบจากการทประชาชนเขาถงบรการสงผลใหเกดความแออดในโรงพยาบาลขนาดใหญ โครงการลดความแออดในแผนกผปวยนอก ซงเปนหนงในนโยบาย “บรการมคณภาพ ฉบไว ไรความแออด” ดงทกระทรวงสาธารณสขได ประกาศไวเมอตนป 2549 ทผานมาจงไดถกน ามาเพอแกปญหา โดยกระจายผปวยเบาหวานทควบคมภาวะโรคไดสหนวยบรการเครอขายของโรงพยาบาลโพธาราม ไดแกสถานอนามยนางแกว สถานอนามยหนองตาพด และสถานอนามยหนองโพ มการจดต งคลนกโรคเร อรงโดยมทมแพทย พยาบาล และเภสชกรจากโรงพยาบาลไปออกหนวยจายยาเดอนละ 1 คร ง แตทผานมาไดพบปญหาคอ มผใชบรการในสถานอนามยไมมากในทางตรงกนขามกลบมผมารบบรการในคลนกโรคเร อรงของโรงพยาบาลจ านวนมากโดยเฉพาะในคลนกเบาหวาน ดงน นจงตองการศกษาผลความพงพอใจของผมสวนเกยวของ ไดแกความพงพอใจของผรบบรการและผใหบรการในเชงคณภาพ เพอวเคราะหขอมลในการตดสนใจเลอกใชบรการของผปวยระหวางสถานอนามยและคลนกเบาหวานโรงพยาบาลโพธาราม วตถประสงค

ศกษาผลความพงพอใจของผมสวนเกยวของ ไดแกความพงพอใจของผรบบรการและผใหบรการในเชงคณภาพ เพอวเคราะหขอมลในการตดสนใจเลอกใชบรการของผปวยระหวางสถานอนามยและคลนกเบาหวานโรงพยาบาลโพธาราม ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ขอมลในการตดสนใจเลอกใชบรการของผปวย เพอน ามาสงเสรมใหผปวยใชบรการในเครอขายสขภาพชมชนเพมมากข น

2. ลดความแออดในคลนกเบาหวานโรงพยาบาลโพธาราม ขอบเขตของการศกษา

1. ผปวยเบาหวานทควบคมสภาวะโรคได 2. ในเขตพ นทรบบรการ สถานอนามยนางแกว สถานอนามยหนองตาพด และสถานอนามยหนองโพ 3. ใชสทธหลกประกนสขภาพถวนหนา

เวลาทใชศกษา ระยะเวลาในการเกบขอมลคอ เดอนกรกฎาคม 2553 วธการศกษา รปแบบการศกษา

การศกษาเชงพรรณนา โดยเกบขอมลในผปวยโรคเบาหวานทรบบรการทสถานอนามยท ง 3 แหง เจาหนาทของโรงพยาบาลโพธารามทออกไปใหบรการทสถานอนามย และหวหนาสถานอนามย ระยะเวลาในการเกบขอมลคอ เดอนกรกฎาคม 2553 การเกบขอมลใชวธการใหผปวยและผรบบรการตอบแบบสอบถามโดยการสมภาษณตามแบบสอบถามทผศกษาสรางข น จากจ านวนผปวย 46 ราย ประชากรและกลมตวอยาง

ผปวยเบาหวานทควบคมสภาวะโรคไดทถกสงตวมาจากโรงพยาบาลโพธาราม โดยรบบรการในเขตพ นทรบบรการ สถานอนามยนางแกว สถานอนามยหนองตาพด และสถานอนามยหนองโพ ใชสทธหลกประกนสขภาพถวนหนา เครองมอทใช แบบสอบถามความพงพอใจของผใหบรการและผรบบรการทผวจยสรางข น การวเคราะหขอมล ใชการวเคราะหผลขอมลความพงพอใจเปนรอยละ


235

ผลการศกษา ลกษณะประชากรและสภาวะทางดานสขภาพของกลมผปวย กลมผปวยทเขารวมโครงการเปนเพศชาย 14 คน คดเปนรอยละ 30.4 เปนเพศหญง 32 คน คดเปนรอยละ 69.6 สวนใหญมอายอยในชวง 51 – 60 ป อายเฉลย 63.61 ± SD 10.628 รอยละ 30.4 ไมไดประกอบอาชพ อาชพหลกสวนใหญคอ เกษตรกร18 ราย คดเปนรอยละ 39.1 สวนใหญมรายไดอยในชวง 501 – 1,000 บาท/เดอน รายไดเฉลย 3,621.74 ± SD 3,620.553 คดเปนรอยละ 39.1 ระดบการศกษาพบวามการศกษาต ากวาประถมศกษามากทสดคอ 29 ราย คดเปนรอยละ 63.0 สภาวะทางดานสขภาพ สภาวะทางดานสขภาพของกลมผปวยทเขารวมโครงการพบวากลมผปวยสวนใหญมโรคประจ าตวเปนโรคเบาหวานรวมกบความดนโลหตสง คดเปนรอยละ 37.0 รองลงมาไดแกโรคเบาหวาน รอยละ 30.4 โรคเบาหวานรวมกบความดนโลหตสงและไขมนในเลอดสง รอยละ 21.7 และโรคเบาหวานรวมกบไขมนในเลอดสง รอยละ 10.9 ตามล าดบ ระยะเวลาและคาใชจายในการรบบรการ การรบบรการทโรงพยาบาลโพธาราม

กลมผปวยสวนใหญมคาใชจายในการรบบรการทโรงพยาบาลโพธาราม 51 – 200 บาท / คร ง คาใชจายในการรบบรการทโรงพยาบาลเฉลย 239.78 ± SD 143.318 คดเปนรอยละ 47.8 ใชเวลาในการรบบรการสวนใหญ 6.1 – 7 ชวโมง คดเปนรอยละ 41.3 และ 5.1 – 6 ชวโมง 7.1 – 8 ชวโมง นอยกวา 5 ชวโมง 8.1 – 9 ชวโมง 9.1 ชวโมงข นไป คดเปนรอยละ 23.9, 21.7, 8.7, 2.2 และ 2.2 ตามล าดบ เวลาเฉลยในการรบบรการทโรงพยาบาลคอ 6.891 ± SD 1.0215 ชวโมงการไปรบบรการทโรงพยาบาลในกลมผปวยพบวาไมขาดงานและไมสญเสยรายได 26 ราย คดเปนรอยละ 56.5 ขาดงาน 20 ราย คดเปนรอยละ 43.5 สวนใหญสญเสยรายได 101 – 200 บาท / คร งทมารบบรการ คดเปนรอยละ 26.1 การรบบรการทสถานอนามย

กลมผปวยสวนใหญมคาใชจายในการรบบรการทสถานอนามย 1 – 100 บาท / คร ง คาใชจายในการรบบรการทสถานอนามยเฉลย 76.74 ± SD 93.287 คดเปนรอยละ 69.6 ใชเวลาในการรบบรการสวนใหญ 3.1 – 5 ชวโมง คดเปนรอยละ 71.7 และ 1.1 – 3 ชวโมง นอยกวา 1 ชวโมง 5.1 ชวโมงข นไป คดเปนรอยละ 19.6, 6.5 และ 2.2 ตามล าดบ เวลาเฉลยในการรบบรการทอนามยคอ 3.870 ± SD 1.2131 ชวโมง การไปรบบรการทสถานอนามยพบวาไมขาดงานและไมสญเสยรายได 38 ราย คดเปนรอยละ 82.6 ขาดงาน 8 ราย คดเปนรอยละ 17.4 สวนใหญสญเสยรายได 101 – 200 บาท / คร งทมารบบรการ คดเปนรอยละ 13.0 โดยคาเฉลยในการสญเสยรายไดคอ 35.87 ± SD 81.883 ความคดเหนตอโครงการและการรบบรการตอเนอง ภายหลงจากทกลมผปวยรบยาตอเนองทสถานอนามยครบ 6 เดอนแลว ไดสอบถามผปวยวาหากสภาวะโรคของทานควบคมได และแพทยยนดสงตวกลบมารบบรการทสถานอนามยอกยนดทจะเขารวมโครงการตอหรอไม พบวาผปวยใหค าตอบวาไมยนดเขารวมโครงการ 3 ราย (รอยละ 6.5) โดยใหเหตผลวาตองหยดงานทกเดอน (รอยละ 2), ระยะทางพอ ๆ กบไปโรงพยาบาล (รอยละ 2) ยาทอนามยหมดแลวนดมาอกเพอรบยา ท าใหงง (รอยละ 2) ยนดเขารวมโครงการ 29 ราย (รอยละ 93.5) โดยสวนใหญใหเหตผลในการเขารวมโครงการคอ สะดวก (รอยละ 45.1), เดนทางสะดวก (รอยละ 17.6) และสะดวก สบาย ใกลบาน (รอยละ 11.8)

ตารางท 1 ความพงพอใจตอการใหบรการของสถานอนามย

ความพงพอใจตอรปแบบบรการทไดรบ

มากทสด จ านวน(%)

มาก จ านวน (%)

ปานกลาง

จ านวน (%)

นอย จ านวน (%)

นอยทสด จ านวน (%)

ประเมนไมได



236

การบรการในภาพรวม ความสะดวกในการรบบรการ ความรวดเรวในการรบบรการ ความสะดวกในการเดนทาง การใหบรการของเจาหนาท การบรการวดระดบน าตาลในเลอด/ ความดน การประสานงานกบทางโรงพยาบาล (กรณมการสงตอผปวย)

25(54.3) 17(37.0) 4(8.7) 0(0) 0(0) 0(0) 21(45.7) 21(45.7) 4(8.7) 0(0) 0(0) 0(0) 18(39.1) 18(39.1) 10(21.7) 0(0) 0(0) 0(0) 32(69.6) 11(23.9) 3(6.5) 0(0) 0(0) 0(0) 22(47.8) 21(45.7) 3(6.5) 0(0) 0(0) 0(0) 23(50.0) 20(43.5) 2(4.3) 0(0) 0(0) 1(2.2) 11(23.9) 15(32.6) 7(15.2) 2(4.3) 0(0) 11(23.9)

ตารางท 2 เปรยบเทยบการรบบรการทสถานอนามยกบโรงพยาบาลโพธาราม

เปรยบเทยบการรบบรการ สถานอนามย

ดกวา จ านวน (%)

ไมแตกตางกน จ านวน (%)

โรงพยาบาลดกวา


ประเมนไมได จ านวน (%)

ความรวดเรวในการรบบรการ ความสะดวกในการรบบรการ ความสะดวกในการเดนทางมารบบรการ การใหบรการของเจาหนาท การบรการทไดรบในภาพรวม การควบคมสภาวะของโรค

38 (82.6) 6 (13.0) 2 (4.3) 0 (0) 35 (76.1) 9 (19.6) 2 (4.3) 0 (0) 42 (91.3) 2 (4.3) 2 (4.3) 0 (0) 14 (30.4) 28 (60.9) 4 (8.7) 0 (0) 23 (50.0) 20 (43.5) 3 (6.5) 0 (0) 11 (23.9) 28 (60.9) 7 (15.2) 0 (0)

ความพงพอใจของเจาหนาททใหบรการ ณ หนวยบรการปฐมภม แพทยทท าการตรวจรกษาทหนวยบรการปฐมภมมความพงพอใจตอโครงการโดยใหความเหนวา “ยาเหมอนโรงพยาบาล ผปวยมความสะดวก” การคดเลอกผปวยทมภาวะควบคมโรคไดมความเหมาะสมด ก าลงคนในการปฏบตงานเพยงพอ แตอาจมปญหาในสวนการเรมปฏบตงานชาเนองจากตองขนทมใหการดแลมาจากโรงพยาบาล กวาจะไดตรวจกประมาณ 9.30 – 10.00 น ท าใหผปวยรอคอยนาน ประโยชนของโครงการคอ ผปวยสะดวก ลดคาใชจาย ควรด าเนนโครงการตอไป แตอาจตองหาแพทยเพมเพอขยายในอนามยอน ๆ และมความเหนวา “นาจะลดความแออดในคลนกเบาหวานได เพราะตรวจอนามยละ 80 – 90 คน” พยาบาลทท าหนาททหนวยบรการปฐมภมมความพงพอใจตอโครงการโดยใหความเหนวา “ผปวยไดรบความสะดวก เขาถงบรการไดงาย แลวกลดระยะเวลารอคอยในโรงพยาบาล คนไขกไมตองเดนทาง ไมตองหยดงาน ไมตองมคนพามา” การคดเลอกผปวยคดวาเหมาะสม เนองจากคนไขไมมภาวะแทรกซอนมารบบรการใกลบาน จดทมความเหนวาควรปรบปรงไดแกสวนของเกณฑการสงผปวยกลบทไมไดก าหนดเปนชวง ไมวาจะเปนระดบน าตาลในเลอดหรอความดนโลหต ซงไดใหความเหนวา “เกณฑทมกใชได แตบางอนคนไขไมสะดวก ซงถาอยในเกณฑทไมเกนมาก อาจตองมเกณฑทแนนอนใหเจาหนาททปฏบตงานทอนามยตดสนใจตรงน ได” จดทเปนปญหาหรอขอเสยในการปฏบตงาน ไดแก สวนการสงตวผปวยกลบเมอไมสามารถควบคมภาวะโรคได โดยกลาววา “อาจจะมปญหาในเรองเวลาสงคนไขกลบ มนไมสะดวก เปนปญหาซงบางคนจ าเปนตองเขาโรงพยาบาลแตมนไมสะดวก บาง Case มองคประกอบหลายอยางดตามเกณฑอยางเดยวไมได เชนไมมรถไป แตมนเปนปญหาเลก ๆ นอย ๆ อาจตองหาวธแกไขตอไป” ในสวนของประโยชนของโครงการน ประโยชนตอโรงพยาบาลไดแก การลดความแออดในคลนกเบาหวานของโรงพยาบาล ลดภาระงาน และไดสรางงานในการดแลผปวยเปนระบบเครอขายของโรงพยาบาล ประโยชนตอผปฏบตงาน ไดแก สามารถดแลกลมผปวยทยงไมมภาวะแทรกซอน สามารถปองกนภาวะแทรกซอนทอาจเกดข นกบผปวย การใหบรการท PCU ท าใหทราบพ นฐานของคนไข เนองจากมผมารบบรการไมแออดมากสามารถซกประวตผปวยไดมากข น จากการด าเนนโครงการทผานมาคดวาโครงการน ควรด าเนนการตอไปเปนอยางยงโดยขยายสในทกสถานอนามย และควรพฒนาในสวนเกณฑทเปนมาตรฐานทสามารถใชไดทกสถานอนามย และใหความเหนเพมเตมวา “ถา


237

ขยาย เจาหนาทเวชกรรมรองรบได เพราะเรามเครอขายอยแลว ถาเราวางแผนในการจดการบรหารทด เราคดวากนาจะลดความแออด ไมใชแคลดความแออด ยงมประโยชนตอผปวยดวย” ความพงพอใจของหวหนาหนวยบรการปฐมภม จากการสมภาษณหวหนาหนวยบรการปฐมภม 3 แหงทเขารวมโครงการไดแก สถานอนามยนางแกว สถานอนามยหนองโพ และสถานอนามยหนองตาพด พบวาการบรการในภาพรวมมความพงพอใจท ง 3 แหง โดยหวหนาสถานอนามยนางแกวกลาววา “ถาเรา 2 ฝายเขาใจตรงกนวาวตถประสงคเพอดแลสขภาพประชาชน ใหเขาไดรบการดแลดทสด” การด าเนนโครงการทผานมาสถานอนามยนางแกวตองการใหโรงพยาบาลมสวนชวยในเรองการบรหารจดการในสวนการเอ อประโยชนตอเจาหนาททออกมาปฏบตงานทสถานอนามย โดยกลาววา “เจาหนาททออกมานาจะมคาน า หรอ Break โดยจะผนในรปการบรหารเงนออกมาทางใดกตาม คนออกมาท างานคอนขางเหนอย อยางเวลาไปประชมยงมงบตรงน ใหเลยแลวนมาท างาน” อนามยหนองโพพบปญหาในสวนคาใชจายดานยา ตองการใหโรงพยาบาลน ายามาเองโดยมาจายทอนามย อนามยหนองตาพดมความเหนวาอาจมปญหาบางในสวนดานก าลงคนแตสามารถบรหารจดการไดโดยใช อสม. เขามาชวย เชน การวดความดนโลหต สวนเรองอน ๆ ทตองใชความช านาญเฉพาะกไมมปญหาเพราะสามารถเสยสละไดเนองจากใหบรการเพยงเดอนละ 1 คร ง โครงการน มประโยชนคอนขางมาก อนามยนางแกวกลาววา “หากไมมโครงการน ตองเยยมบาน เวลามบางไมมบาง Lose ไปบาง อยางน เราจะเจอเขาทกเดอน ท าใหผปวยใกลชดเรามากข น เขารสกเปนคนไขพเศษของเรา มปญหาแลวเขากลาเขามา เรารจกคนไขไดดข น” นอกจากน ยงกลาววา “สรางความสมพนธเชอมโยงแมขาย ลกขาย เชอมโยงทดตอกน ปญหาคนไขขาดยา กนยาไมถกตองนอยลง ไมมลกหลานพาไปกชวยเขาได ลดปญหาการ Refer คนไข ท ง 2 แหงจะรผปวยเพราะมใบสงตว” อนามยหนองโพเหนวาโครงการน มประโยชนตอประชาชน ไดแก การเดนทางสะดวก ไมตองรอนาน อนามยหนองตาพดกลาววา “เปนความตองการของชมชนอยแลว มประโยชน ประหยดตนทนในการเดนทาง สะดวกในการเดนทาง คนไขไมตองไปรอเปนวน ๆ กลบบาย 3 บาย 4 ไมตองเสยคารถ อนามยยนดชวยในการประหยดท งเวลา ท งเงน ไมตองเสยคนพาคนไขไปอกคน” อนามยหนองตาพดใหความเหนดานประโยชนตอผปฏบตงานไววา “ไดเหนผปวยทกเดอน ท าใหรภาวะ และเหนสภาพของผปวยทกเดอน” ประโยชนตอโรงพยาบาลคอ แพทยในคลนกเบาหวาน รวมถงเจาหนาทในคลนกเบาหวานท างานนอยลงท าใหมสขภาพจตดข น ไมตองตรวจผปวยในรายทควบคมภาวะโรคได แพทยควรจะไดตรวจผปวยแบบเฉพาะทางมากข น ท างานไดดข น ดานขอเสยของโครงการอนามยท ง 3 แหงกลาววายงไมพบขอเสย แตควรพฒนาใหดมากข นไปเรอย ๆ การคดเลอกกลมผปวยทมภาวะโรคทควบคมไดอนามยท ง 3 แหงมความเหนวาเหมาะสมดแลวเนองจากผปวยทมภาวะแทรกซอนดแลยาก และมขอจ ากดในเรองขอบเขตยาทอนามยจะดแลได อนามยท ง 3 แหงมความเหนตรงกนวาโครงการน ควรด าเนนการตอไป และควรขยายสอนามยอน ๆ ทมศกยภาพรองรบได ความคดเหนหากผปวยนอกเขตพ นทใกลเคยงทเปนโรคเร อรงจะมาขอใชบรการ อนามยนางแกวและอนามยหนองตาพดไมมปญหาในการใหบรการ อนามยนางแกวกลาววา “ไมมปญหา เพราะไมพบปญหายาไมพอ ขาดยา หากประสงคมารบยากใหแพทยสงตวมา ยนดใหบรการ” อนามยหนองตาพดกลาววา “การรบยาในเขตอ าเภอโพธารามใหฟรหมดอยแลว ขอแมคอตองเปน คปสอ.เดยวกน ไมขามอ าเภอ ขามต าบลได ไมมปญหา” ในขณะทอนามยหนองโพไมยนดรบผปวยนอกเขตอนามยหนองโพ โดยกลาววา “ในพ นทใกลเคยงสามารถใหบรการได แตอนามยผรบผดชอบโดยตรงในเขตพ นทของผปวยหรอโรงพยาบาลควรสนบสนนเรองงบ” ดานผลกระทบตอรายรบรายจายของอนามย อนามยนางแกวและหนองตาพดไมพบปญหา ซงอนามยนางแกวกลาววา “มบาง คาใชจายอาจลดลง ผปวยเบาหวานคาใชจายสง แตปจจบนยงไมพบปญหาขาดทน อนามยคดวามความพรอม มรายรบ รายจายทเพยงพอในการดแล” อนามยหนองตาพดกลาววา “ไมมปญหา เนองจากเราได Point จากผปวย 80 Point ทมารบบรการในขณะทอนามยทไมมแพทยมาไดเพยง 50 Point เวลาทผปวยมารบบรการในวนอน ๆ ทไมมแพทยวาเรากได Point น ท าใหคายาไปเฉลยกบวนอน ซงถามองในภาพรวมไมมปญหา” สวนอนามยหนองโพพบปญหาขาดทนงบยา โดยอนามยหนองโพกลาววา “ขาดทน คนไขเบาหวานคาใชจายรายละ 1,000 บาท อนามยเกบได 80 บาท เมอถวคาใชจายอน ๆ กยงขาดทน เนองจากผปวยทหนองโพนอย 600 – 700 คน และเปนโรคเร อรงเยอะ โรคอน ๆ นอยท าใหถวเฉลยกนไมได หากผปวยเปน 1,000 กคงไมพบปญหาน ” สรปและอภปรายผล


238

ผรบบรการมความพงพอใจตอการใหบรการในภาพรวมของอนามย เมอเปรยบเทยบการใหบรการของสถานอนามยกบโรงพยาบาล ผปวยใหความเหนวาความรวดเรว ความสะดวกในการรบบรการ ความสะดวกในการเดนทางสถานอนามยดกวา สวนการใหบรการของเจาหนาทและการควบคมสภาวะของโรคสถานอนามยกบโรงพยาบาลไมแตกตางกน นอกจากน ยงแนะน าคนอนเพราะเหนวาสะดวกเปนหลก ความพงพอใจของผใหบรการทกสวนในการใหบรการมความเหนวามความพงพอใจมากกบการใหบรการในภาพรวม จดทเปนปญหาทพบคอ ปญหาการขาดทนงบยาทอนามยบางแหง ประโยชนตอเจาหนาทอนามยคอ ท าใหตามผปวยได รภาวะโรคของผปวย รจกคนไขมากข นไมตองเสยเวลาออกเยยมบาน ประโยชนตอโรงพยาบาล คอ เจาหนาทในคลนกเบาหวานท างานนอยลง แพทยไดตรวจผปวยเฉพาะทางมากข น อาจสงผลใหการรองเรยนตอการรกษาลดลง ดานขอเสยของโครงการยงไมพบแตมความเหนวาควรด าเนนโครงการตอไปและพฒนาเกณฑ ระบบงานสอนามยอน ๆ ทมศกยภาพทพรอมในการดแลผปวย เพมการประชาสมพนธ เพอประโยชนของผปวย

เอกสารอางอง

1. วโรจน ต งเจรญเสถยร และคณะ. บทท 8 หลกประกนสขภาพในประเทศไทย ในการสาธารณสขไทย 2548-2550. กระทรวงสาธารณสข ส านกนโยบายและยทธศาสตร. การสาธารณสขไทย 2548-2550. กรงเทพฯ : 2550. 2. สปสช และ เอเบคโพลล. ความคดเหนของผใหบรการตอโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา(พ.ศ. 2549) : กรณศกษาตวอยางประชาชนอาย 15 ปข นไปทมบตรประกนสขภาพถวนหนา (บตรทอง) จาก 34 จงหวดทวประเทศ, กรงเทพฯ : ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2549. 3. ส านกงานสถตแหงชาต. สรปผลส ารวจความคดเหนของประชาชนตอโครงการ30 บาทรกษาทกโรค. กรงเทพฯ : ส านกงานสถตแหงชาต, 2545. 4. เอเบคโพลล. ความคดเหนของผใหบรการตอโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา (พ.ศ. 2549) : กรณศกษาตวอยางประชาชนอาย 15 ปข นไปทมบตรประกนสขภาพถวนหนา (บตรทอง) จาก 34 จงหวดทวประเทศ, กรงเทพฯ : ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2549. 5. ขอมลขาว [online]. 2009 Mar 18 [cited 2009 Mar 18]: Available from:URL:http://media.thaigov.go.th 6. กระทรวงสาธารณสข ส านกงานสารนเทศและประชาสมพนธ. ตามจ แกปญหาผปวยแนนโรงพยาบาล แนะระดมความรวมมอในพ นทหาแนวทางแกไข [online]. 2006 Jun 24 [cited 2006 Jun 24]:Available from:URL: http://www.moph.go.th/ops/iprg/include/admin_hotnew/show_hotnew.php?id 7. โครงการพฒนาโรงพยาบาล “บรการฉบไว ไรความแออด.” [online]. 2009 Aug 12 [cited 2009 Aug 12]: Available from:URL: http://74.125.155.132/search?q=cache:DCw_YrAD2EoJ:korat.nhso.go.th 8. สมฤทธ ศรธรรมรงคสวสด. แนวคด กระบวนการพฒนา สมฤทธผลและผลกระทบนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนา (30 บาทชวยคนไทยหางไกลโรค). กรงเทพฯ : ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย, 2551. 9. สพตรา ศรวณชชากร. การพฒนาเพอลดความแออดในโรงพยาบาล. วารสารวจยระบบสาธารณสข 1, 3-4 (ตลาคม – ธนวาคม 2550) : 216-223. 10. ระพพรรณ ฉลองสข, สรสทธ ลอจตรอ านวย และวชย สนตมาลวรกล. การศกษาเปรยบเทยบการใหบรการปฐมภมระหวางรานยาเอกชนกบหนวยบรการปฐมภมในระบบประกนสขภาพถวนหนา : กรณการใหบรการจายยาตอเนองตามใบสงแพทยในผปวยโรคเร อรง. คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากร, สงหาคม 2549. 11.ณฎฐญา คาผล ระพพรรณ ฉลองสข เยาวลกษณ อ าร าไพ กลชนา ศรวณย ดนตา ภาณจรส. สถานการณการใชยาของประชาชน : ขอมลเบ องตนในเขตภมภาคตะวนตก. วารสารมหาวทยาลยศลปากร 21 (พเศษ คณะเภสชศาสตร) 2544 : 74 – 93. 12. Nash DB. Koenig JB. Chatterton ML. Why the elderly need individualized pharmaceutical care. Thomas Jefferson University, PA 2000.





239

การบรบาลเภสชกรรมผปวยเบาหวาน หนวยบรการเครอขายสขภาพชมชน โรงพยาบาลโพธาราม

ภญ.ชวนชม ภวตธนยา

บทคดยอ

โรงพยาบาลโพธารามมสถานอนามยนางแกว สถานอนามยหนองโพ สถานอนามยหนองสองหอง สถานอนามยหนองตาพด และศนยแพทยชมชนเปนหนวยบรการเครอขายศนยสขภาพชมชนปจจบนสถานอนามยท ง 4 แหง มแพทยและเจาหนาทของโรงพยาบาลออกไปใหบรการกบผปวยโรคเร อรงเดอนละ 1 คร ง ซงประกอบไปดวยแพทย พยาบาลเวชกรรมสงคม และเภสชกร ปญหาของผปวยโรคเร อรงไดแก โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคไขมนในเลอดสง สวนใหญไดแกปญหาในการรบประทานอาหารและยา การปฎบตตนเกยวกบภาวะโรคทเปน รวมถงปญหาอน ๆ ซงอาจมผลกระทบตอการด าเนนของโรคและสงผลกระทบตอภาวะแทรกซอนของผปวยในเวลาตอมา ผลทตามมาคอคาใชจายทสงข นในการดแลรกษาผปวยกลมน ซงหนาทในการใหค าแนะน าปรกษาดานยาน เปนความรบผดชอบโดยตรงของเภสชกร สาเหตตาง ๆ เหลาน สามารถปองกนไดหากผปวยไดรบความรทถกตองเหมาะสมเกยวกบยา และการดแลตนเองขณะใชยา ในการออกไปใหบรการกบผปวยโรคเร อรงทสถานอนามยน นางแกว สถานอนามยหนองโพและสถานอนามยหนองตาพดเภสชกรไดใชหลกการบรบาลทางเภสชกรรมในการดแลผปวยและแกไขปญหาสขภาพทอาจเกดข นระหวางการรกษา ระยะเวลาในการเกบขอมลคอชวงตงแตวนท 4 พฤศจกายน 2552 จนถงวนท 28 กรกฎาคม 2553 รวมระยะเวลาการเกบขอมลประมาณ 9 เดอน ในผปวย 48 รายทมภาวะโรคทควบคมได เพอดผลจากการใหบรบาลเภสชกรรม

ในการศกษาคร งน เภสชกรสามารถคนพบปญหาในผปวยไดท งส น 53 แบงเปน 1. ปญหาทเกยวของกบสขภาพ (Medical problem) พบ 31 ปญหา สามารถแยกประเภทเปนปญหาสขภาพทางกาย 27 ปญหา สวนใหญเกยวของกบการรบประทานอาหาร 24 ปญหา การเวยนศรษะเวลาเปลยนทาหรอตอนเชา 3 ปญหา ปญหาทางดานจตใน 4 ปญหา ไดแกการนอนไมหลบ ภาวะเครยด การแกไขปญหาของเภสชกรโดยใหค าแนะน าเกยวกบการปฏบตตวกบผปวยเพอลดปญหาดงกลาว 2. ปญหาทเนองจากยา (Drug related problem) พบ 22 ปญหา จ าแนกไดเปนปญหาจากอาการไมพงประสงค 3 ปญหา ไดแก ภาวะ Hypoglycemia 2 ปญหา และปญหาอาการใจสนจากการรบประทานยา Bco 1 ปญหา พบปญหาความไมรวมมอในการใชยาและการปฏบตตน 16 ปญหา ไดแก การกนยาผด 6 ปญหา และการขาดยาของผปวย 10 ปญหา ปญหาแพทยสงยาผดจ านวน/ลมสงยา/สงยาผดวธ 3 ปญหา จงสรปไดวาบทบาทของเภสชกรในการบรบาลเภสชกรรมแกผปวยโรคเร อรงจะชวยปรบปรงและพฒนาคณภาพการใหบรการสาธารณสขโดยรวมและเพมคณภาพการรกษาพยาบาลของผปวย


240

ชอผลงาน : การบรบาลเภสชกรรมผปวยเบาหวาน หนวยบรการเครอขายสขภาพชมชน โรงพยาบาลโพธาราม ชอผวจย : ภญ.ชวนชม ภวตธนยา ทมาและความส าคญของปญหา

โรงพยาบาลโพธารามมโครงการลดความแออดในแผนกผปวยนอก ซงเปนหนงในนโยบาย “บรการมคณภาพ ฉบไว ไรความแออด” ดงทกระทรวงสาธารณสขได ประกาศไวเมอตนป 2549 ทผานมา สถานอนามยนางแกว สถานอนามยหนองตาพด และสถานอนามยหนองโพ เปนเครอขายศนยสขภาพชมชนของโรงพยาบาลโพธาราม ซงทสถานอนามยท ง 3 แหงน ไดมการจดต งคลนกโรคเร อรงโดยมแพทยจากโรงพยาบาลไปออกหนวยจายยาเดอนละ 1 คร ง ซงประกอบไปดวยแพทย พยาบาลเวชกรรมสงคม และเภสชกร ปญหาของผปวยโรคเร อรงไดแก โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และโรคไขมนในเลอดสง สวนใหญไดแกปญหาในการรบประทานอาหารและยา การปฏบตตนเกยวกบภาวะโรคทเปน รวมถงปญหาอน ๆ ซงอาจมผลกระทบตอการด าเนนของโรคและสงผลกระทบตอภาวะแทรกซอนของผปวยในเวลาตอมา ผลทตามมาคอคาใชจายทสงข นในการดแลรกษาผปวยกลมน ซงหนาทในการใหค าแนะน าปรกษาดานยาน เปนความรบผดชอบโดยตรงของเภสชกร สาเหตตาง ๆ เหลาน สามารถปองกนไดหากผปวยไดรบความรทถกตองเหมาะสมเกยวกบยา และการดแลตนเองขณะใชยา วตถประสงค

เพอศกษาปญหาการใชยาและการปฏบตตวของผปวยโรคเร อรงของผปวยในเครอขายศนยสขภาพชมชนของโรงพยาบาลโพธาราม ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทราบปญหาการใชยาและการปฏบตตนของผปวย เพอน ามาแกปญหาของผปวยแตละรายไดตรงจด 2. ลดภาวะแทรกซอนทจะเกดข นกบผปวยในระยะยาว 3. ลดคาใชจายในการดแล รกษาผปวยโรคเร อรง

ขอบเขตของการศกษา

1. ผปวยเบาหวานทควบคมสภาวะโรคได 2. ในเขตพ นทรบบรการ สถานอนามยนางแกว สถานอนามยหนองตาพดและสถานอนามยหนองโพ 3. ใชสทธหลกประกนสขภาพถวนหนา

เวลาทใชศกษา

ระยะเวลาในการเกบขอมลคอชวงตงแตวนท 4 พฤศจกายน 2552 จนถงวนท 28 กรกฎาคม 2553 รวมระยะเวลาการเกบขอมลประมาณ 9 เดอน วธการศกษา รปแบบการศกษา

เปนการศกษาเชงพรรณนา (Descriptive research) ศกษาผลลพธจากการใหบรบาลเภสชกรรมทหนวยบรการสขภาพชมชน ไดแก ปญหาทพบและการใหค าแนะน าการใชยา และการปฏบตตวของผปวย ประชากรและกลมตวอยาง

ผปวยเบาหวานทควบคมสภาวะโรคได ในเขตพ นทรบบรการ สถานอนามยนางแกว สถานอนามยหนองตาพด และสถานอนามยหนองโพ ใชสทธหลกประกนสขภาพถวนหนา มสภาวะโรคทควบคมได จ านวน 46 ราย เครองมอทใช แบบเกบขอมลทางคลนก


241

การวเคราะหขอมล วเคราะหผลลพธจากการใหบรบาลเภสชกรรมทหนวยบรการสขภาพชมชนโดยระบเปนจ านวนราย จ านวนปญหา

และการแกไข เชน ปญหาเนองจากการใชยา การใหความรเรองการปฏบตตนเกยวกบยาและภาวะโรคของผปวย ผลการศกษา

เภสชกรยงไดใชหลกการบรบาลทางเภสชกรรมในการดแลผปวยและแกไขปญหาสขภาพทอาจเกดข นระหวางการรกษา ในการศกษาคร งน เภสชกรสามารถคนพบปญหาในผปวยไดท งส น 53 ปญหา แบงเปน 1. ปญหาทเกยวของกบสขภาพ (Medical problem) พบ 31 ปญหา สามารถแยกประเภทเปนปญหาสขภาพทางกาย 27 ปญหา สวนใหญเกยวของกบการรบประทานอาหาร 24 ปญหา การเวยนศรษะเวลาเปลยนทาหรอตอนเชา 3 ปญหา ปญหาทางดานจตใน 4 ปญหา ไดแกการนอนไมหลบ ภาวะเครยด การแกไขปญหาของเภสชกรโดยใหค าแนะน าเกยวกบการปฏบตตวกบผปวยเพอลดปญหาดงกลาว 2. ปญหาทเนองจากยา (Drug related problem) พบ 22 ปญหา จ าแนกไดเปนปญหาจากอาการไมพงประสงค 3 ปญหา ไดแก ภาวะ Hypoglycemia 2 ปญหา และปญหาอาการใจสนจากการรบประทานยา Bco 1 ปญหา พบปญหาความไมรวมมอในการใชยาและการปฏบตตน 16 ปญหา ไดแก การกนยาผด 6 ปญหา และการขาดยาของผปวย 10 ปญหา ปญหาแพทยสงยาผดจ านวน/ลมสงยา/สงยาผดวธ 3 ปญหา (ตารางท 1) ตารางท 1 ปญหาทเภสชกรคนพบในการดแลผปวยและแนวทางการแกไขปญหาของเภสชกร

ล าดบ Type of Problem อาการแทรกซอน/ปญหาทพบ การแกไข 1 Medical problem

with DRP ขาดยา 2 วน จ าวนนดผด ระบย าวนนดกบผปวย และหากยาหมดกอนใหมา

รบไดทอนามยและแจงวาเปนยาเดม 2 Medical problem

with DRP แพทยลมสงยา Enalapril (20)ใหผปวย

แจงแพทยเนองจากผปวยมยาเดมคร งทแลว แพทยไมไดยอนกลบไปดประวตเดม

3 Medical problem ผปวยไปบวชชพราหมณ กนแตน าหวาน

อธบายใหผปวยเขาใจถงภาวะน าตาลทสง เนนใหควบคมเครองดม

4 Medical problem with DRP

ไปถอศล กนยาบาง ไมกนบาง อธบายใหผปวยเขาใจถงความจ าเปนในการทานยา และผลทตามมาหากไมควบคมโรค

5 Medical problem ระดบน าตาลในเลอดสง แนะน าผปวยเรองการควบคมอาหาร 6 Medical problem ผปวยนอนไมหลบ แนะน าใหออกก าลงกายเบา ๆ ในชวงเยน ท า

จตใจใหสบาย

ตารางท 1 ปญหาทเภสชกรคนพบในการดแลผปวยและแนวทางการแกไขปญหาของเภสชกร (ตอ) ล าดบ Type of Problem อาการแทรกซอน/ปญหาทพบ การแกไข 7 Medical problem รบประทานมะมวงมาก น าตาลข น แนะน าเรองอาหาร 8 Medical problem

with DRP ขาดยา Glibenclamide 2 วน ระบย าวนนดกบผปวย และหากยาหมดกอนใหมา

รบไดทอนามยและแจงวาเปนยาเดม ทบทวนการทานยาใหกบผปวย


ขาดยา Enalapril (20) 2 วน ระบย าวนนดกบผปวย และหากยาหมดกอนใหมารบไดทอนามยและแจงวาเปนยาเดม

10 Medical problem ทานอาหารเคม แนะน าเรองอาหารและผลกระทบจากการ


242

รบประทานเคม 11 Medical problem สง Lopid ผดจ านวน แกไขใหเพยงพอกบวนนด 12 Medical problem ชอบทานยาคลล น าสมขวด แนะน าเรองอาหาร 13 Medical problem ความดนโลหตเพมสงข น แนะน าเรองอาหาร ผปวยทานอาหารเคม 14 Medical problem มอาการใจสนบางคร ง แนะน าเรองอาหารและการรบประทานยา

เนองจากผปวยทานอาหารไมเปนเวลา 15 Medical problem

with DRP กอนมาเจาะเลอดชวงเยนงดยา Glibenclamideเนองจากมใจสน อาเจยน

แนะน าการปฏบตตนเมอเกดภาวะ Hypoglycemia

16 Medical problem ผปวยดมเบยร 5 คร ง/สปดาห แนะน าเรองอาหาร แนะน างดแอลกอฮอลและอธบายถงผลของแอลกอฮอล

17 Medical problem ผปวยทานขางเหนยวแทนขาวมากน าตาลในเลอดข นสง

แนะน าเรองอาหาร

18 Medical problem ผปวยกนขาวเหนยวมะมวง แนะน าเรองอาหาร 19 Medical problem ผปวยกนกาแฟทกเชา แนะน าเรองอาหารและการปฏบตตว 20 Medical problem ผปวยดม M-150 3 - 4 วน/สปดาห แนะน าเรองอาหาร 21 Medical problem

with DRP ขาดยา Lopid 3 วน ระบย าวนนดกบผปวย และหากยาหมดกอนใหมา

รบไดทอนามยและแจงวาเปนยาเดม ทบทวนการทานยาใหกบผปวย

22 Medical problem ดมเครองดมทกชนด แนะน าเรองอาหารและการปฎบตตว 23 Medical problem

with DRP ทานยา Nifedipine SR ผด แพทยสง1*1pc ทาน 0.5 * 1 pc

ทบทวนการทานยาใหกบผปวย


ทานยา Nifedipine SR ผด แพทยสง 2*1pc ผปวยทาน 1*1pc

ทบทวนการทานยาใหกบผปวย


ไมทานยา baby aspirin อธบายใหผปวยเขาใจถงความจ าเปนในการทานยา

ตารางท 31 ปญหาทเภสชกรคนพบในการดแลผปวยและแนวทางการแกไขปญหาของเภสชกร (ตอ)

ล าดบ Type of Problem อาการแทรกซอน/ปญหาทพบ การแกไข 26 Medical problem ผปวยทานเคม แนะน าเรองอาหาร และผลจากการทานเคม 27 Medical problem

with DRP ทานยา Bco แลวใจสน แจงแพทยใหเปลยนยา

28 Medical problem ผปวยขาดยาความดน 3 อาทตยเนองจากพยาบาลลมนดผปวย

ระบย าวนนดกบผปวย และหากยาหมดกอนใหมารบไดทอนามยและแจงวาเปนยาเดม


แพทยสงตวผปวยให Metformin 2*2 pcแพทยหนวยบรการปฐมภมให 1*2 pc

แจงแพทยใหปรบวธใชตามใบสงตว


ไมทานยา Metformin ม อกลางวน อธบายใหผปวยเขาใจถงความจ าเปนในการทานยา


ลมทานยา Metformin, Glibenclamide มปญหาเวลาเขาเวร

อธบายใหผปวยเขาใจถงความจ าเปนในการทานยา แนะน าใหแบงยาไวทท างานบางสวน

32 Medical problem ทานขาวกบน าพรกทกวน รสเคม แนะน าเรองอาหาร


243

ตารางท 31 ปญหาทเภสชกรคนพบในการดแลผปวยและแนวทางการแกไขปญหาของเภสชกร (ตอ)

สรปผลการศกษา

จากการทเภสชกรใหบรบาลเภสชกรรมทสถานอนามยพบปญหา 53 ปญหา จากปญหาขางตนจะเหนไดวาเภสชกรยงคงมบทบาททส าคญในการใหการดแล ใหค าแนะน ากบผปวยดานการใชยาและการปฏบตตนใหถกตองเหมาะสมกบภาวะ

33 Medical problem มเวยนศรษะเวลาเปลยนทา แนะน าการปฏบตตนเวลาเปลยนทา ใหเปลยนชา ๆ

34 Medical problem ผปวยกนขาวเหนยวมะมวง แนะน าเรองอาหาร 35 Medical problem ผปวยกนขาวเหนยวมะมวง แนะน าเรองอาหาร 36 Medical problem ทานขนมเขง แนะน าเรองอาหาร 37 Medical problem เวยนศรษะตอนเชา อดนอน แนะน าการปฏบตตน 38 Medical problem ทานอาหารเคม แนะน าเรองอาหาร 39 Medical problem ทานขนน ขาวเหนยวมะมวง แนะน าเรองอาหาร 40 Medical problem

with DRP ทานยา Metformin ผดวธ อธบายใหผปวยเขาใจถงความจ าเปนในการทาน

ยา และผลทตามมาหากไมควบคมโรค 41 Medical problem

with DRP ทานยา Glibenclamide 2 - 3 วนคร ง

อธบายใหผปวยเขาใจถงความจ าเปนในการทานยา และผลทตามมาหากไมควบคมโรค


ยาลดไขมนในเลอดทานบางไมทานบาง

อธบายใหผปวยเขาใจถงความจ าเปนในการทานยา และผลทตามมาหากไมควบคมโรค

43

Medical problem

ทานอาหารเคม แนะน าเรองอาหาร


แพทยเพม dose Metformin แตผปวยกลวเลยไมกลาเพมยาตามแพทยสง

อธบายถงหลกการปรบยาของแพทยใหผปวยเขาใจ และแจงใหเฝาระวงอาการไมพงประสงคจากยา

ล าดบ Type of Problem อาการแทรกซอน/ปญหาทพบ การแกไข 45 Medical problem ผปวยออกงานเล ยงบอย น าตาลใน

เลอดข น แนะน าเรองการควบคมอาหาร


นอนไมหลบ แจงแพทยเพมยานอนหลบใหกบผปวย

47 Medical problem ผปวยรบประทานมะมวงมาก แนะน าเรองอาหาร 48 Medical problem ดมเครองดม และน าอดลม แนะน าเรองอาหาร และผลจากการไมควบคม

ภาวะโรค 49 Medical problem

with DRP ขาดยาเบาหวาน 2 วน ระบย าวนนดกบผปวย และหากยาหมดกอนให

มารบไดทอนามยและแจงวาเปนยาเดม ทบทวนการทานยาใหกบผปวย

50 Medical problem มอาการเวยนศรษะ แจงผปวยใหเฝาระวงอาการไมพงประสงคจากยาลดน าตาลในเลอด

51 Medical problem มภาวะเครยด ขโมยข นบาน แนะน าใหท าจตใจใหสบาย และแจงถงผลกระทบจากภาวะเครยด


นอนไมหลบ แจงแพทยเพมยานอนหลบใหกบผปวย


244

โรคทผปวยเปน ซงสอดคลองกบขอมลของ Nash DB.และ Koenig JB. (ระพพรรณ ฉลองสข และคณะ 2549: 41, อางถงใน Nash and Koenig 2000) บทบาทของเภสชกรในการบรบาลเภสชกรรมแกผปวยโรคเร อรง จะชวยพฒนาปรบปรงและพฒนาคณภาพการใหบรการสาธารณสขโดยรวมและเพมคณภาพการรกษาพยาบาลของผปวย

เอกสารอางอง

1. วโรจน ต งเจรญเสถยร และคณะ. บทท 8 หลกประกนสขภาพในประเทศไทย ในการสาธารณสขไทย 2548-2550. กระทรวงสาธารณสข ส านกนโยบายและยทธศาสตร. การสาธารณสขไทย 2548-2550. กรงเทพฯ : 2550. 2. สปสช และ เอเบคโพลล. ความคดเหนของผใหบรการตอโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา(พ.ศ. 2549) : กรณศกษาตวอยางประชาชนอาย 15 ปข นไปทมบตรประกนสขภาพถวนหนา (บตรทอง) จาก 34 จงหวดทวประเทศ, กรงเทพฯ : ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2549. 3. ส านกงานสถตแหงชาต. สรปผลส ารวจความคดเหนของประชาชนตอโครงการ 30 บาทรกษาทกโรค. กรงเทพฯ : ส านกงานสถตแหงชาต, 2545. 4. เอเบคโพลล. ความคดเหนของผใหบรการตอโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนา (พ.ศ. 2549) : กรณศกษาตวอยางประชาชนอาย 15 ปข นไปทมบตรประกนสขภาพถวนหนา (บตรทอง) จาก 34 จงหวดทวประเทศ, กรงเทพฯ : ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2549. 5. ขอมลขาว [online]. 2009 Mar 18 [cited 2009 Mar 18]: Available from:URL:http://media.thaigov.go.th 6. กระทรวงสาธารณสข ส านกงานสารนเทศและประชาสมพนธ. ตามจ แกปญหาผปวยแนนโรงพยาบาล แนะระดมความรวมมอในพ นทหาแนวทางแกไข [online]. 2006 Jun 24 [cited 2006 Jun 24]:Available from:URL: http://www.moph.go.th/ops/iprg/include/admin_hotnew/show_hotnew.php?id 7. โครงการพฒนาโรงพยาบาล “บรการฉบไว ไรความแออด.” [online]. 2009 Aug 12 [cited 2009 Aug 12]: Available from:URL: http://74.125.155.132/search?q=cache:DCw_YrAD2EoJ:korat.nhso.go.th 8. สมฤทธ ศรธรรมรงคสวสด. แนวคด กระบวนการพฒนา สมฤทธผลและผลกระทบนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนา (30 บาทชวยคนไทยหางไกลโรค). กรงเทพฯ : ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย, 2551. 9. สพตรา ศรวณชชากร. การพฒนาเพอลดความแออดในโรงพยาบาล. วารสารวจยระบบสาธารณสข 1, 3-4 (ตลาคม – ธนวาคม 2550) : 216-223. 10. ระพพรรณ ฉลองสข, สรสทธ ลอจตรอ านวย และวชย สนตมาลวรกล. การศกษาเปรยบเทยบการใหบรการปฐมภมระหวางรานยาเอกชนกบหนวยบรการปฐมภมในระบบประกนสขภาพถวนหนา : กรณการใหบรการจายยาตอเนองตามใบสงแพทยในผปวยโรคเร อรง. คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยศลปากร, สงหาคม 2549. 11.ณฎฐญา คาผล ระพพรรณ ฉลองสข เยาวลกษณ อ าร าไพ กลชนา ศรวณย ดนตา ภาณจรส. สถานการณการใชยาของประชาชน : ขอมลเบ องตนในเขตภมภาคตะวนตก. วารสารมหาวทยาลยศลปากร 21 (พเศษ คณะเภสชศาสตร) 2544 : 74 – 93. 12. Nash DB. Koenig JB. Chatterton ML. Why the elderly need individualized pharmaceutical care. Thomas Jefferson University, PA 2000.





245

ภาวะ Metabolic Syndrome ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม จงหวดราชบร

วลล ธรานนตชย

บทคดยอ

การศกษาคร งน มวตถประสงคเพอศกษาภาวะ Metabolic Syndrome ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม จงหวดราชบร เปนการศกษาเชงพรรณนา โดยศกษาจากผลการตรวจสขภาพประจ าป 2552 กลมตวอยางทใช ในการศกษา คอ บคลากรทกระดบทปฏบตงานในโรงพยาบาลโพธาราม และรบการตรวจสขภาพประจ าป จ านวน 717 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอแบบบนทกการตรวจสขภาพประจ าป ของกลมงานอาชวเวชกรรม โรงพยาบาลโพธาราม วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลยเลขคณต และคาเบยงเบนมาตรฐาน

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางทไดรบ การตรวจสขภาพจ านวนมากทสด คอ หนวยงานศนยรกษเคหะ เปนเพศหญง มากกวาเพศชาย สวนใหญ มอาย 35 ปข นไป โรคประจ าตวทพบ มากทสด คอโรคภมแพ กลมตวอยางสวนใหญมดชนมวลกาย(BMI) อยในระดบปกต รอบเอวปกต ความดนโลหต ต ากวา 130/85 mm.Hg ผลตรวจทางหองปฏบตการ พบวา กลมตวอยางสวนใหญ ม เอช -ด-แอล โคเลสเตอรอล ไตรกลเซอไรด และระดบน าตาลขณะอดอาหารอยในระดบปกต เมอพจารณา ภาวะ Metabolic Syndrome ตามเกณฑสหพนธเบาหวานโลก ซงพจารณาภาวะอวนลงพงทกราย รวมกบความผดปกตทางMetabolism อกอยางนอยสองขอในสขอ จากการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญไมพบภาวะMetabolic Syndrome และพบภาวะ Metabolic Syndrome รอยละ 12.3

เมอพจารณา ภาวะ Metabolic Syndrome ของบคลากร 43 คน ซงมรอบเอวเกนคา ทก าหนด พบวากลมตวอยางสวนใหญ ปฏบตงานในหนวยงานรกษเคหะ การเงนและพสด เปนเพศหญงมากกวาเพศชาย มอาย 35 ปข นไป และสวนใหญ มประวตความดนโลหตสง มระดบดชนมวลกายต งแต 25.00 ข นไป มความดนโลหตต ากวา 130/85 mm.Hg โดยรบประทานยาลดความดนโลหตรวมดวย ส าหรบผลตรวจทางหองปฏบตการ กลมตวอยางสวนใหญ มเอช -ด-แอล โคเลสเตอรอล อยในระดบต ากวาระดบปกต ไตรกลเซอไรด อยในระดบสงกวาระดบปกต และ ระดบน าตาลขณะอดอาหาร (FBS) สงกวาระดบปกต จากการศกษาคณะผวจยมขอเสนอแนะบางประการ เชน ควรท าการศกษาภาวะสขภาพและภาวะMetabolic Syndrome ของบคลากรเปนประจ าทกป เพอเปรยบเทยบผลและเปนการกระตนใหตระหนกถงความส าคญของภาวะสขภาพ ท งควรเนนกลมทมผลการตรวจในระดบไมปกต ควรจดกจกรรมสงเสรม เผยแพรความรและใหบคลากรมความตระหนกในการปรบเปลยนพฤตกรรม ทสอดคลองกบวถการด าเนนชวต เชน การออกก าลงกายทเหมาะสมกบแตละบคคล การเลอกบรโภคอาหารเพอสขภาพ การแขงขนกฬาท งภายในและภายนอกองคกร อยางตอเนอง ซงสงตางๆเหลาน นาจะน ามาซงการพฒนาบคลากรและท าใหบคลากรในองคกร มภาวะสขภาพทดข น และลดภาวะเสยงตอ Metabolic Syndrome


246

Metabolic Syndrome of Health Personnel in Photharam Hospital,Ratchaburi Province

Wanlee Theeranantachai

Abstract The objective of this research was to study metabolic syndrome among health personnel in Photharam hospital, Ratchaburi Province. This descriptive research studied the result of the annual health examination in 2009. The sample group included 717 health personnel working in Photharam hospital and have received a health examination. The research instrument was the annual health examination records from the occupational department, while data analysis was obtained by means of percentage, mean and standard deviation. It was found that most of the sample group receiving annual health examination was from household hygiene center, female more than male, age over 35 years, the abnormality mostly found was allergy. Moreover, the most of sample group had normal BMI, waist size, and normal blood pressure level. While, in terms of the laboratory result, it was also found that they had normal HDLc, TG and FBS. When we considered metabolic syndrome in 43 health personnel, who had a waist size more than the standard criteria we found that the majority of the sample group has been working in the department of household hygiene center and financial unit, female more than male and their age was more than 35 years, and they had a history of hypertension, BMI over 25.00, blood pressure level less than 130/85 mm.Hg controlled by anti-hypertension drugs. In term of the laboratory result, we found that the majority of sample group had abnormal HDLc, TG and FBS. The researchers suggest that the annual study of health and metabolic syndrome in personnel should be conducted so as to compare health status and increase health awareness; particularly in the group of abnormal results. Various activities will be done in harmony of individual lifestyle to improve good health and decrease metabolic syndrome.

ชอผลงาน: ภาวะ Metabolic Syndrome ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม จงหวดราชบร ผวจย : วลล ธรานนตชย หนวยงาน: กลมงานอาชวเวชกรรม โรงพยาบาลโพธาราม


247

บทน า

ภาวะMetabolic Syndrome ก าลงเปนโรคระบาดไปทวโลก เปนโรคทไดรบสมญาวา "นกฆาเงยบ"เพราะเปนความเสยงส าคญของโรคหลอดเลอดหวใจและเบาหวานและยงรวมไปถงปญหาสขภาพอนๆอกมากมายรวมท งความจ าเสอมและมะเรงบางชนด1 จากรายงานทางการแพทย อาท รายงานของBerenson และคณะในการศกษาBogalusa Heart Study และรายงานอนๆสรปไดวา เดกทอวนมแนวโนมจะเตบโตเปนผใหญทอวนและคนอวนมความเสยงส งตอการเปนโรคความดนเลอดสง โรคหวใจและหลอดเลอด โรคเบาหวานและโรคมะเรง 2จากการศกษาในประเทศสหรฐอเมรกา พบวาความชก ของโรคน พบไดประมาณรอยละ 25 ของประชากรท งประเทศ 3 ขณะทขอมลของประเทศสงคโปร โดยเกณฑ ของ NCEP ATPIII และเสนรอบเอวของคนเอเชย พบ Metabolic Syndrome รอยละ 17.9 4 ปญหาโรคอวนในประเทศไทยมแนวโนมสงข นท งในเดกและผใหญ ซงสาเหตของโรคอวน มหลายปจจย เชนพนธกรรม สงแวดลอม วถชวต การเล ยงด และพฤตกรรมสขภาพ1 ส าหรบขอมลความชกของกลมโรคน ในประเทศไทยจากการศกษา Interasia 5 โดยศกษาในประชากรไทยทวประเทศ ทอายต งแต35 ปข นไปจ านวน 5,091 ราย พบความชกรอยละ 29.3 โดยใชเกณฑของ NCEP ATPIII และเสนรอบเอวของคนเอเชย เพศหญงพบมากกวาเพศชาย โดยเฉพาะในผสงอาย ความผดปกตในแตละขอของ Metabolic Syndrome ทพบไดบอยมากทสดคอ ภาวะทระดบเอช-ด-แอล โคเลสเตอรอลต า ซงพบไดมากกวารอยละ 50 นอกจากน รายงานการวจยเรองโรคอวนลงพงในผมารบบรการตรวจสขภาพประจ าป ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพศนยอนามยท 9 พษณโลก พ.ศ.2551จ านวน 206 ราย มผไดรบการวนจฉยโรคอวนลงพง รอยละ 32.16 ตามเกณฑของ NCEP ATPIII และจากการศกษากลมประชากรพนกงานการไฟฟาฝายผลตในกรงเทพฯ เมอปพ.ศ.2538 อายระหวาง 35 – 54 ป จ านวน 3,499 ราย พบความชกของ Metabolic Syndrome รอยละ 21.5 ตามเกณฑ ของ NCEP ATPIII และเสนรอบเอวของคนเอเชย 5

โรงพยาบาลโพธารามเปนหนงในองคกรของรฐ ทตระหนกถงปญหาดงกลาว รวมท ง ไดด าเนนการตามสอดรบกบนโยบายของกระทรวงสาธารณสข จงไดมนโยบายและกลยทธตางๆ เพอสรางเสรมภาวะสขภาพในรปแบบตางๆ อาท กจกรรมคายคนไทยไรพง โครงการปรบเปลยนพฤตกรรมบคลากร และจากขอมลการตรวจสขภาพของเจาหนาทโรงพยาบาลโพธารามประจ าป 2551 จ านวน 668 คน พบดชนมวลกายต งแต 25.0 ข นไปรอยละ 26.5 รอบเอวเกน รอยละ 28.9 ความดนโลหต130/85 mm.Hg ข นไป รอยละ 10.3 เอช-ด-แอล โคเลสเตอรอล ต ากวาระดบปกต รอยละ 19.8 ไตรกลเซอไรดสงกวาระดบปกต รอยละ 13.8 น าตาลขณะอดอาหารสงกวาระดบปกต รอยละ 13.0 ซงเปนจ านวนไมนอยทเดยวทถอวาเสยงตอภาวะ Metabolic Syndrome ดงน นคณะผวจย จงสนใจทจะศกษาภาวะ Metabolic Syndrome ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม จงหวดราชบร พ.ศ. 2552 เพอเปนการทราบขอมลภาวะ Metabolic Syndrome ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม ท งยงเปนแนวทางในการปรบกลยทธ เพอลดภาวะเสยงตอ Metabolic Syndrome ของบคลากร ใหสอดคลองและเหมาะสมตอไป วตถประสงคของการศกษา

เพอศกษาภาวะ Metabolic Syndrome ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม จงหวดราชบร พ.ศ. 2552

ขอบเขตและระยะเวลาทใชในการศกษา การศกษาคร งน เปนการศกษาภาวะ Metabolic Syndrome ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม จงหวดราชบร ใน

สภาพปจจบน โดยศกษาจากผลการตรวจสขภาพประจ าป 2552 ของบคลากรทกระดบทปฏบตงานในโรงพยาบาลโพธาราม ระยะเวลาทใชในการศกษา ต งแตเดอน กรกฎาคม ถงเดอน ธนวาคม พ.ศ.2552 วธด าเนนการศกษา

การศกษาคร งน มงศกษาภาวะ Metabolic Syndrome ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม จงหวดราชบร ในสภาพปจจบน เปนการศกษาเชงพรรณนา ซงมวธการด าเนนการดงตอไปน กลมตวอยางทใชในการศกษา


248

ประชากรเปาหมายทใชในการด าเนนการศกษาคร งน คอ บคลากรโรงพยาบาลโพธาราม จงหวดราชบร ทรบการตรวจสขภาพประจ าป 2552 จ านวน 717 คน เครองมอทใชในการศกษา แบบบนทกการตรวจสขภาพประจ าป (FR-OCC-002) ของกลมงานอาชวเวชกรรม โรงพยาบาลโพธาราม จงหวดราชบร ซงสรางข นจากผเชยวชาญดานอาชวอนามย ประกอบดวย ขอมล สวนบคคล และผลการตรวจสขภาพประจ าป 2552 วธด าเนนการเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมล ด าเนนการเปนข นตอน ดงน

1. ท าหนงสอเสนอ ผอ านวยการโรงพยาบาลโพธาราม ในการด าเนนการตรวจสขภาพประจ าป 2552 เวยนแจงแกเจาหนาททกหนวยงานทปฏบตงานในโรงพยาบาลโพธาราม

2. ประชมทมงานตางๆทเกยวของในการด าเนนการตรวจสขภาพ เพอท าความเขาใจข นตอนการปฏบตงานรวมกน ไดแก กลมงานอาชวเวชกรรม กลมงานพยาธวทยาคลนก งานผปวยนอก งานเวชระเบยน เปนตน

3. ด าเนนการตรวจสขภาพทวไป ไดแก วดความดนโลหต ชงน าหนก วดสวนสง วดรอบเอว และการตรวจพเศษทางหองปฏบตการ ตามตารางทแจงเวยนหนวยงานทราบ

การวเคราะหขอมล

น าผลการตรวจสขภาพจาก แบบบนทกการตรวจสขภาพประจ าป (FR-OCC-002) และผลการตรวจพเศษทางหองปฏบตการ มาตรวจสอบความถกตองสมบรณของขอมลท งหมดน าไปลงรหสตามคมอลงรหสทสรางข น จากน นจงน าขอมลไปวเคราะหประมวลผลดวยโปรแกรมคอมพวเตอร ดวยตวแปรตามเกณฑ ภาวะMetabolic Syndrome ของสหพนธเบาหวานโลก (International Diabetes Federation) และขอมลสวนบคคล สถตทใชในการวเคราะห วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา ไดแก ความถ รอยละ (Percentage) คาเฉลยเลขคณต (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ผลการศกษา สวนท 1 ลกษณะสวนบคคลของกลมตวอยาง ประกอบดวย หนวยงาน ประวตโรคประจ าตว เพศ และอาย โดยใชสถตเชงพรรณนาไดแกความถ อตราสวนรอย (Percentage) คาเฉลยเลขคณต (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) สวนท 2 ผลการตรวจสขภาพประจ าป 2552 ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม ประกอบดวยดชนมวลกาย (BMI) รอบเอว ความดนโลหต ระดบไตรกลเซอไรด ระดบ เอช-ด-แอล โคเลสเตอรอล ระดบน าตาลขณะอดอาหาร โดยใชสถตเชงพรรณนา ไดแก ความถ อตราสวนรอยละ (Percentage) คาเฉลยเลขคณต (Mean) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) ลกษณะสวนบคคล

จากการศกษาขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง (ตารางท 1) ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางทไดรบ การตรวจสขภาพจ านวนมากทสด คอ หนวยงานศนยรกษเคหะ รบบรการ รอยละ 7.9 รองลงมาคอ กลมงานเภสชกรรม รบบรการ รอยละ 5.7 ศลยกรรม รบบรการ รอยละ 4.2 และหนวยงานอนๆ ตามล าดบ เมอจ าแนกตามเพศ พบวา กลมตวอยางสวนใหญ เปนเพศหญง รอยละ 78.5 เพศชาย รอยละ 21.5 นอกจากน พบวา กลมตวอยางสวนใหญ มอาย 35 ปและสงกวา รอยละ 57.2 และกลมทมอายนอยกวา 35 ป รอยละ 42.8 โดยกลมตวอยาง มอายเฉลย 38.42 ป อายต าสดเทากบ 19 ป และ


249

อายสงสดเทากบ 60 ป การมโรคประจ าตว พบวา กลมตวอยางสวนใหญ เปนโรคภมแพ รอยละ 28.7 รองลงมาคอ โรคความดนโลหตสง รอยละ 24.0 ไขมนในเสนเลอดสง รอยละ 10.5 และโรคอนๆ ตารางท 1 จ านวนและรอยละของการตรวจสขภาพบคลากรโรงพยาบาลโพธารามจ าแนกตามลกษณะสวนบคคล N = 717

ลกษณะสวนบคคล จ านวน รอยละ หนวยงาน 717 100.0 1 ศนยรกษเคหะ 57 7.9 2 เภสชกรรม 41 5.7 3 ศลยกรรม 30 4.2 4 อายรกรรมหญง 28 3.9 5 กมารเวชกรรม 25 3.5 6 การเงนและพสด 25 3.5 7 ผปวยนอก 24 3.3 8 อายรกรรมชาย 24 3.3 9 ICU 23 3.2 10 หองผาตด 23 3.2 11 อบตเหต ฉกเฉน 23 3.2 12 LAB 21 2.9 13 จายกลาง 20 2.8 14 ทนตกรรม 18 2.5 15 พฒนาระบบบรการสขภาพ 13 1.8 16 อนๆ 322 45.1

ตารางท 1 จ านวนและรอยละของการตรวจสขภาพบคลากรโรงพยาบาลโพธารามจ าแนกตามลกษณะสวนบคคล (ตอ)

ลกษณะสวนบคคล จ านวน รอยละ เพศ ชาย 154 21.5 หญง 563 78.5 อาย นอยกวา 35 ป 307 42.8 35 ปและสงกวา 410 57.2

Mean = 38.42 S.D. = 10.15 Min = 19.00 Max = 60.00

ประวต โรคประจ าตว (1 คนพบมากกวา 1 โรค) 201 100.0 ภมแพ 49 28.7 ความดนโลหตสง 41 24.0 ไขมนในเลอดสง 18 10.5 กระเพาะอาหารและล าไส 17 9.9 เบาหวาน 15 8.8 กลามเน อ กระดกและขอ 13 7.6 หอบหด 10 5.8 ไมเกรน 9 5.3 ไทรอยด 8 4.7


250

หวใจและหลอดเลอดสมองตบ 8 4.7 โลหตจางและG6 PD 3 1.8 ไวรสตบอกเสบบ 2 1.2 มะเรงเตานม 2 1.2 โรคไต 2 1.2 อนๆ เชน เกาต ลมชก ผวหนง Micro Adenoma Pituitary Gland 4 2.3

ผลการตรวจสขภาพประจ าป 2552 ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม

ผลการตรวจสขภาพประจ าป 2552 ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม ประกอบดวยดชน มวลกาย (BMI) รอบเอว ความดนโลหต ความดนโลหตรวมกบการรบประทานยาลดความดนโลหตระดบ เอช-ด-แอล โคเลสเตอรอล(HDLc) ระดบไตรกลเซอไรด (TG) และ ระดบน าตาล ขณะ อดอาหาร(FBS)

จากการศกษา(ตารางท 2) พบวากลมตวอยางสวนใหญม ระดบดชนมวลกาย (BMI) ต ากวา 25.00 รอยละ 70.6 และระดบดชนมวลกาย 25.00 ข นไป รอยละ 29.4 โดยกลมตวอยาง มดชนมวลกายเฉลย 23.16 ดชนมวลกายต าสดเทากบ 15.24 และดชนมวลกายสงสดเทากบ 37.95 เมอพจารณารอบเอว พบวากลมตวอยางสวนใหญมรอบเอวปกต คอ เพศหญงนอยกวา 32.0 น วหรอ 80 เซนตเมตร เพศชายนอยกวา 36.0 น วหรอ 90 เซนตเมตร รอยละ 73.1 และรอบเอวเกนคาปกต คอ เพศหญง 32.0 น วหรอ 80 เซนตเมตร ข นไป เพศชาย 36.0น ว หรอ 90 เซนตเมตร ข นไป รอยละ 26.9 โดยกลมตวอยาง มรอบเอวเฉลย 30.30 รอบเอวต าสดเทากบ 21.00น ว และ รอบเอวสงสดเทากบ 47.00 น ว ความดนโลหต พบวากลมตวอยางสวนใหญ มความดนโลหต ต ากวา 130/85 mm.Hg รอยละ 89.5 และ130/85 mm.Hg ข นไป รอยละ 10.5 เมอพจารณาระดบความดนโลหตรวมกบการรบประทานยาลดความดนโลหต พบวากลมตวอยางสวนใหญ มความดนโลหต ต ากวา 130/85 mm.Hg และไมมประวตความดนโลหตสง รอยละ 86.6 และความดนโลหต 130/85 mm.Hg ข นไป รวมกบการรบประทานยาลดความดนโลหต รอยละ 13.4

ส าหรบผลตรวจทางหองปฏบตการ พบวากลมตวอยางสวนใหญมเอช-ด-แอล โคเลสเตอรอล อยในระดบปกต คอ เพศหญง 50.0 มก./ดล. ข นไป เพศชาย 40.0 มก./ดล. ข นไป รอยละ 67.9 และมเอช-ด-แอล โคเลสเตอรอล ต ากวาระดบปกต คอ เพศหญง 50.0 มก./ดล.และต ากวา เพศชาย 40.0 มก./ดล.และต ากวา รอยละ 32.1 โดยกลมตวอยางมเอช-ด-แอล โคเลสเตอรอล เฉลย 54.81 มก./ดล. เอช-ด-แอล โคเลสเตอรอล ต าสดเทากบ 24.0 มก./ดล. และเอช-ด-แอล โคเลสเตอรอล สงสดเทากบ 94.0 มก./ดล. ไตรกลเซอไรด พบวากลมตวอยางสวนใหญมไตรกลเซอไรด อยในระดบปกต คอ ต ากวา150 มก./ดล. รอยละ 79.7 และมไตรกลเซอไรดสงกวาระดบปกต คอ 150 มก./ดล. ข นไป รอยละ 20.3 โดยกลมตวอยาง มไตรกลเซอไรด เฉลย 118.79 มก./ดล. ไตรกลเซอไรด ต าสดเทากบ 37.00 มก./ดล. และไตรกลเซอไรด สงสดเทากบ 1719.00 มก./ดล. ระดบน าตาลขณะอดอาหาร พบวากลมตวอยางสวนใหญม น าตาลขณะอดอาหาร อยในระดบปกต คอต ากวา 100 มก./ดล. รอยละ 82.5 และมน าตาลขณะอดอาหาร สงกวาระดบปกต คอ 100 มก./ดล. ข นไป รอยละ 17.5 โดยกลมตวอยาง มระดบน าตาลขณะอดอาหาร เฉลย 92.30 มก./ดล. ระดบน าตาลขณะอดอาหาร ต าสดเทากบ 51.00 มก. /ดล. และระดบน าตาลขณะอดอาหาร สงสดเทากบ 365.00 มก./ดล. เมอพจารณา ภาวะ Metabolic Syndrome ตามเกณฑ ของ สหพนธเบาหวานโลก (International Diabetes Federation) ซงพจารณาภาวะอวนลงพงทกรายรวมกบความ ผดปกต ทาง Metabolism อกอยางนอยสองขอในสขอ จากการศกษา พบวากลมตวอยางสวนใหญไมพบภาวะ Metabolic Syndrome รอยละ 87.7 และพบภาวะ Metabolic Syndrome รอยละ 12.3 ตารางท 2 จ านวนและรอยละของผลการตรวจสขภาพประจ าป ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม N = 717

ผลการตรวจสขภาพประจ าป จ านวน รอยละ ระดบดชนมวลกาย : BMI 671 100.0 < 25.00 475 70.6 > 25.00 196 29.4 Mean = 23.16 S.D. = 4.04 Min = 15.24 Max = 37.95


251

ระดบรอบเอว (น ว) 635 100.0 เพศหญง < 32.0 / เพศชาย < 36.0 464 73.1 เพศหญง > 32.0 / เพศชาย > 36.0 171 26.9 Mean = 30.30 S.D. = 4.03 Min = 21.00 Max = 47.00 ระดบความดนโลหต (mm.Hg) 677 100.0 < 130/85 606 89.5 > 130/85 71 10.5 ระดบความดนโลหต (mm.Hg.) รวมกบการรบประทานยาลดความดนโลหต 679 100.0 < 130/85 และไมพบประวตความดนโลหตสง 588 86.6 > 130/85 รวมกบการรบประทานยาลดความดนโลหต 91 13.4

ผลการตรวจสขภาพประจ าป จ านวน รอยละ ระดบ HDLc (mg./dl.) 399 100.0 เพศหญง > 50.0 / เพศชาย > 40.0 271 67.9 เพศหญง 50.0 / เพศชาย 40.0 128 32.1 Mean = 54.81 S.D. = 12.14 Min = 24.00 Max = 94.00 ระดบ TG (mg./dl.) 399 100.0 < 150 318 79.7 > 150 81 20.3 Mean = 118.79 S.D. = 105.99 Min = 37.00 Max = 1719.00 ระดบ FBS (mg./dl.) 395 100.0 < 100 365 82.5 > 100 30 17.5 Mean = 92.30 S.D. = 25.41 Min = 51.00 Max = 365.00 ภาวะ Metabolic Syndrome 350 100.0 เปน 43 12.3 ไมเปน 307 87.7

เมอพจารณา ภาวะ Metabolic Syndrome ตามเกณฑ ของ สหพนธเบาหวานโลก(International Diabetes

Federation) ซงพจารณาภาวะอวนลงพงทกรายโดยทกคนม รอบเอวต งแต 32 น วหรอ 80 เซนตเมตรข นไป ในเพศหญง และรอบเอวต งแต 36 น วหรอ 90 เซนตเมตรข นไปในเพศ ชาย รวมกบความผดปกต ทาง Metabolism อกอยางนอยสองขอในสขอ จากการศกษาพบวา บคลากรโรงพยาบาลโพธาราม พบวามภาวะ Metabolic Syndrome จ านวน 43 คน ตวแปรทน าเสนอประกอบดวยขอมล สวนบคคล ไดแก หนวยงาน ประวตความดนโลหตสง เพศ และ อาย ขอมลการตรวจสขภาพประจ าป ไดแก ดชนมวลกาย (BMI) ความดนโลหต ความดนโลหตรวมกบการรบประทานยาลดความดนโลหตระดบ เอช -ด-แอล โคเลสเตอรอล ระดบ ไตรกลเซอไรด และระดบน าตาลขณะ อดอาหาร

จากการศกษา (ตารางท 3) พบวากลมตวอยางสวนใหญ ปฏบตงานในหนวยงานรกษเคหะ รอยละ 18.6 รองลงมาคอ การเงนและพสด รอยละ 14.0 พยาธวทยาคลนก รอยละ 9.3 และหนวยงานอนๆ ตามล าดบ เพศหญงมากกวาเพศชาย รอยละ 81.4 กลมตวอยางสวนใหญ มอาย 35 ปและสงกวารอยละ 97.7 อาย เฉลย 48.67 ป อายนอยสดเทากบ 34 ป อายมากสดเทากบ 60 ป และกลมตวอยางสวนใหญมประวตความดนโลหตสง รอยละ 69.8


252

ตารางท 3 จ านวนและรอยละของบคลากรโรงพยาบาลโพธารามทมภาวะ Metabolic Syndrome จ าแนกตาม ขอมลสวนบคคล N = 43

ขอมลสวนบคคล จ านวน รอยละ หนวยงาน 43 100.0 รกษเคหะ 8 18.6 การเงนและพสด 6 14.0 พยาธวทยาคลนก 4 9.3 จายกลาง 3 7.0 พเศษ 3 7.0 อายรกรรมชาย 2 4.7 เภสชกรรม 2 4.7 เวชระเบยน 2 4.7 ยานยนต 2 4.7 หองคลอดและฝากครรภ 2 4.7 อนๆ ไดแก พฒนาระบบบรการสขภาพ โภชนาการ สตนรเวชกรรม ผปวยนอก ทนตกรรม วสญญ ไตเทยม 9 20.6 เพศ 43 100.0 ชาย 8 18.6 หญง 35 81.4 อาย 43 100.0 นอยกวา 35 ป 1 2.3 35 ปและสงกวา 42 97.7

Mean = 48.26 S.D. = 6.41 Min = 34.00 Max = 59.00

ประวตความดนโลหตสง 43 100.0 เปน 30 69.8 ไมเปน 13 30.2

จากการศกษา (ตารางท 4) พบวากลมตวอยางทมภาวะ Metabolic Syndrome ระดบดชนมวลกาย (BMI) ต ากวา 25.00 รอยละ 16.3 และระดบดชนมวลกาย 25.00 ข นไป รอยละ 83.7 โดยกลมตวอยาง มดชนมวลกายเฉลย 28.40 ดชนมวลกายต าสดเทากบ 23.34 และดชนมวลกายสงสดเทากบ 37.95 เมอพจารณาเสนรอบเอว พบวากลมตวอยาง มรอบเอวเฉลย 35.38 น ว รอบเอวต าสดเทากบ 32.00 น ว และ รอบเอวสงสดเทากบ 42.00 น ว ความดนโลหต พบวากลมตวอยางสวนใหญ มความดนโลหต ต ากวา 130/85 mm.Hg รอยละ 64.3 และ130/85 mm.Hg ข นไป รอยละ 35.7 เมอพจารณาระดบความดนโลหตรวมกบการรบประทานยาลดความดนโลหต พบวากลมตวอยางสวนใหญ มความดนโลหต 130/85 mm.Hg ข นไป รวมกบการรบประทานยาลดความดนโลหต รอยละ 55.8 ความดนโลหต ต ากวา 130/85 mm.Hg และไมมประวตความดนโลหตสง รอยละ 44.2 ท งน พบวา กลมตวอยางทมความดนปกตโดยไดรบยาลดความดนโลหต รอยละ ***


253

ส าหรบผลตรวจทางหองปฏบตการ พบวากลมตวอยางสวนใหญ มเอช -ด-แอล โคเลสเตอรอล อยในระดบต ากวาระดบปกต คอ เพศหญง 50.0 มก./ดล.และต ากวา เพศชาย 40.0 มก./ดล.และต ากวา รอยละ 74.4 และระดบปกต คอ เพศหญง 50.0 มก./ดล. ข นไป เพศชาย 40.0 มก. /ดล. ข นไป รอยละ 25.6 โดยกลมตวอยางมเอช-ด-แอล โคเลสเตอรอล เฉลย 45.07 มก./ดล. เอช-ด-แอล โคเลสเตอรอล ต าสดเทากบ 28.0 มก./ดล. และเอช-ด-แอล โคเลสเตอรอล สงสดเทากบ 72.0 มก./ดล. ไตรกลเซอไรด พบวา กลมตวอยางสวนใหญมไตรกลเซอไรด อยในระดบสงกวาระดบปกต คอ 150 มก./ดล. ข นไป รอยละ 65.1 และระดบปกต คอต ากวา150 มก./ดล. รอยละ 34.9 โดยกลมตวอยาง มไตรกลเซอไรด เฉลย 221.12 มก./ดล. ไตรกลเซอไรด ต าสดเทากบ 63.00 มก./ดล. และไตรกลเซอไรด สงสดเทากบ 1719.00 มก./ดล. ระดบน าตาลขณะอดอาหาร (FBS) พบวากลมตวอยางสวนใหญมน าตาลขณะอดอาหาร สงกวาระดบปกต คอ 100 มก./ดล. ข นไป รอยละ 65.1 และน าตาลขณะอดอาหาร อยในระดบปกต คอต ากวา 100 มก./ดล. รอยละ 34.9 โดย กลมตวอยาง มระดบน าตาลขณะอดอาหารเฉลย 122.40 มก./ดล. ระดบน าตาลขณะอดอาหาร ต าสดเทากบ 83.00 มก./ดล. และระดบน าตาลขณะอดอาหาร สงสดเทากบ 365.00 มก./ดล. ตารางท 4 จ านวนและรอยละของบคลากรโรงพยาบาลโพธารามทมภาวะ Metabolic Syndrome จ าแนกตาม ผลการตรวจสขภาพประจ าป N = 43

ผลการตรวจสขภาพประจ าป จ านวน รอยละ ระดบดชนมวลกาย : BMI 43 100.0 < 25.00 7 16.3 > 25.00 36 83.7 Mean = 28.40 S.D. = 3.13 Min = 23.34 Max = 37.95 ระดบรอบเอว (น ว) 43 100.0 เพศหญง > 32.0 / เพศชาย > 36.0 43 100.0 Mean = 35.37 S.D. = 2.60 Min = 32.00 Max = 42.00 ระดบความดนโลหต (mm.Hg.) 42 100.00 < 130/85 27 64.3 > 130/85 15 35.7 ระดบความดนโลหต (mm.Hg.) รวมกบการรบประทานยาลดความดนโลหต 43 100.0 < 130/85 และไมพบประวตความดนโลหตสง 19 44.2 > 130/85 รวมกบการรบประทานยาลดความดนโลหต 24 55.8 ระดบ HDLc (mg./dl.) 43 100.0 เพศหญง > 50.0 / เพศชาย > 40.0 11 25.6 เพศหญง 50.0 / เพศชาย 40.0 32 74.4 Mean = 45.07 S.D. = 9.63 Min = 28.00 Max = 72.00 ระดบ TG (mg./dl.) 43 100.0 < 150 15 34.9 > 150 28 65.1 Mean = 221.12 S.D. = 251.43 Min = 63.00 Max = 1719.00

ผลการตรวจสขภาพประจ าป จ านวน รอยละ ระดบ FBS (mg./dl.) 43 100.0 < 100 15 34.9 > 100 28 65.1 Mean = 122.40 S.D. = 58.68 Min = 83.00 Max = 365.00


254

สรปและ อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาคร งน มวตถประสงคเพอศกษา ภาวะ Metabolic Syndrome ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม จงหวด ราชบร คณะผวจย ไดเกบรวบรวมขอมลการตรวจสขภาพประจ าป 2552 ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม จ านวน 717 คน แลวน าขอมลทไดมาวเคราะห ดวยสถตเชงพรรณนา ซงไดแกอตราสวนรอยละ คาเฉลยเลขคณต และคาเบยงเบนมาตรฐาน โดยสรปผลการศกษา ดงน

สรปผลการศกษา ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางทไดรบ การตรวจสขภาพจ านวนมากทสด คอ หนวยงานศนยรกษเคหะ รองลงมาคอ

กลมงานเภสชกรรม ศลยกรรม และหนวยงานอนๆ กลมตวอยาง เปนเพศหญง มากกวาเพศชาย สวนใหญ มอาย 35 ปและสงกวา โรคประจ าตวทพบ มากทสดคอโรคภมแพ รองลงมาคอ โรคความดนโลหตสง ไขมนในเสนเลอดสง และโรคอนๆ

นอกจากน พบวากลมตวอยางสวนใหญมดชนมวลกาย(BMI) อยในระดบปกต คอต ากวา 25.00 มรอบเอวปกต คอ เพศหญงนอยกวา 32.0 น ว เพศชายนอยกวา 36.0 มความดนโลหต ต ากวา 130/85 mm.Hg เมอพจารณาระดบความดนโลหตรวมกบการรบประทานยาลดความดนโลหต พบวากลมตวอยางสวนใหญ มความดนโลหต ต ากวา 130/85 mm.Hg และไมมประวตความดนโลหตสง

ผลตรวจทางหองปฏบตการ พบวากลมตวอยางสวนใหญมเอช-ด-แอล โคเลสเตอรอล อยในระดบปกต คอ เพศหญง 50.0 มก./ดล. ข นไป เพศชาย 40.0 มก./ดล. ข นไป มไตรกลเซอไรด อยในระดบปกต คอ ต ากวา150 มก./ดล. มระดบน าตาลขณะอดอาหารอยในระดบปกตคอต ากวา100 มก./ดล. เมอพจารณา ภาวะ Metabolic Syndrome ตามเกณฑ ของ สหพนธเบาหวานโลก (International Diabetes Federation)ซงพจารณาภาวะอวนลงพงทกรายโดยทกคนม รอบเอวต งแต 32 น วหรอ80เซนตเมตรข นไป ในเพศหญง และรอบเอวต งแต 36 น วหรอ 90 เซนตเมตรข นไปในเพศชาย รวมกบความผดปกต ทาง Metabolism อกอยางนอยสองขอในสขอ จากการศกษา พบวากลมตวอยางสวนใหญไมพบภาวะ Metabolic Syndrome รอยละ 87.7 และพบภาวะ Metabolic Syndrome รอยละ 12.3 หรอ 43 คน

เมอพจารณา ภาวะ Metabolic Syndrome ตามเกณฑ ของ สหพนธเบาหวานโลก (International Diabetes Federation) ของบคลากรโรงพยาบาลโพธารามท ง 43 คน ซงกลมตวอยางทกคนมรอบเอวเกนคาทก าหนดดงกลาว พบวากลมตวอยางสวนใหญ ปฏบตงานในหนวยงานรกษเคหะ การเงนและพสด เปนเพศหญงมากกวาเพศชาย ท งหมดมอาย 34 ปข นไป และ สวนใหญ มประวตความดนโลหตสง นอกจากน กลมตวอยางสวนใหญมระดบดชนมวลกาย 25.00 ข น มความดนโลหต ต ากวา 130/85 mm.Hg. แตเมอเมอพจารณาระดบความดนโลหตรวมกบการรบประทานยาลดความดนโลหต พบวากลมตวอยางสวนใหญ มความดนโลหต 130/85 mm.Hg. ข นไป รวมกบการรบประทานยาลดความดนโลหต ส าหรบผลตรวจทางหองปฏบตการ พบวากลมตวอยางสวนใหญ มเอช-ด-แอล โคเลสเตอรอล อยในระดบต ากวาระดบปกต คอ เพศหญง 50.0 มก./ดล.และต ากวา เพศชาย 40.0 มก./ดล.และต ากวา ไตรกลเซอไรด อยในระดบสงกวาระดบปกต คอ 150 มก./ดล. ข นไป ระดบน าตาลขณะอดอาหาร (FBS) สงกวาระดบปกต คอ 100 มก./ดล. ข นไป

อภปรายผล

การศกษาภาวะMetabolic Syndrome โดยใชเกณฑของ NCEP ATPIII และเสนรอบเอวของคนเอเชย ของบคลากรโรงพยาบาลโพธารามพบวา มภาวะดงกลาว รอยละ 12.3 ซงพบนอยกวาการศกษาของ Interasia ทศกษาในประชากรไทยทวประเทศทอายต งแต35 ปข นไปจ านวน 5,091 ราย พบความชกรอยละ 29.3 โดยใชเกณฑเดยวกน ในท านองเดยวกนยงพบวาภาวะMetabolic Syndromeของบคลากรโรงพยาบาลโพธารามพบนอยกวาการศกษาในประชากรกลมตางๆ อาท รายงานการวจยเรองโรคอวนลงพงในผมารบบรการตรวจสขภาพประจ าป ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพศนยอนามยท 9 พษณโลก พ.ศ.2551จ านวน 206 ราย มผไดรบการวนจฉยโรคอวนลงพง รอยละ 32.1 พนกงานการไฟฟาฝายผลตในกรงเทพฯ เมอปพ.ศ.2538 อายระหวาง 35 – 54 ป จ านวน 3,499 ราย พบความชกของ Metabolic Syndrome รอยละ 21.5 ขณะทขอมลของประเทศสงคโปร พบ รอยละ 17.9สวนประเทศสหรฐอเมรกาความชกของโรคน พบไดประมาณรอยละ 25 ของประชากรท งประเทศ

นอกจากน บคลากรโรงพยาบาลโพธารามพบภาวะMetabolic Syndrome ในเพศหญงมากกวาเพศชาย สอดคลองกบการศกษาของInterasia ทศกษาในประชากรไทยทวประเทศและรายงานการวจยเรองโรคอวนลงพงในผมารบบรการตรวจ


255

สขภาพประจ าป ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพศนยอนามยท 9 พษณโลก พ.ศ.2551 แตไมสอดคลองกบการศกษากลมประชากรพนกงานการไฟฟาฝายผลต ในกรงเทพฯ เมอปพ.ศ.2538 ซงพบภาวะMetabolic Syndrome ในเพศชายมากกวาเพศหญง

สวนความผดปกตใน 4 ขอของMetabolic Syndrome ทพบไดบอยมากทสด พบสอดคลองกน ท งการศกษาของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม การศกษาของInterasia ทศกษาในประชากรไทยทวประเทศและ รายงานการวจยเรองโรคอวนลงพงในผมารบบรการตรวจสขภาพประจ าป ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพศนยอนามยท 9 พษณโลก คอภาวะทระดบเอช-ด-แอล โคเลสเตอรอลต า เชนเดยวกน คอรอยละ 32.1 มากกวารอยละ 50 และรอยละ85.0 ตามล าดบ

เมอพจารณาเสนรอบเอวตามเกณฑของคนเอเชย บคลากรโรงพยาบาลโพธารามมเสนรอบเอวเกนคาปกต คอ เพศหญง 32.0 น วหรอ 80 เซนตเมตรข นไป เพศชาย36.0 น วหรอ90 เซนตเมตร ข นไป พบ รอยละ 26.9 ซงนอยกวาการศกษาของInterasia ทศกษาในประชากรไทยทวประเทศและ รายงานการวจยเรองโรคอวนลงพงในผมารบบรการตรวจสขภาพประจ าป ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพศนยอนามยท 9 พษณโลก คอ รอยละ 35.8 และ 38.8 ตามล าดบ

จากการศกษาภาวะ Metabolic Syndrome ของบคลากรโรงพยาบาลโพธาราม จงหวดราชบร พ.ศ.2552 และการทบทวนวรรณกรรมตางๆ พบวา บคลากรโรงพยาบาลโพธารามมการเกดภาวะ Metabolic Syndrome ความผดปกตใน 4 ขอของMetabolic Syndrome ทพบไดบอยมากทสดและเสนรอบเอวทเกนคาปกต นอยกวาประชากรกลมอนๆทมการศกษาไว ท งน อาจเปนเพราะโรงพยาบาลโพธารามเปนหนงในองคกรทตระหนกถงปญหาส าคญดงกลาว รวมท งไดด าเนนการตามนโยบายและกลยทธตางๆเพอสงเสรมและสรางเสรมภาวะสขภาพในรปแบบตางๆตราบจนปจจบนพรอมท ง หาแนวทางใหมๆทสอดคลองและเหมาะสมเพอน าไปสการมสขภาพทดของบคลากรในองคกร

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะจากการศกษา

1.1 ควรท าการศกษาภาวะสขภาพและภาวะMetabolic Syndrome ของบคลากรเปนประจ าทกป เพอเปรยบเทยบผลและเปนการกระตนในการตระหนกถงความส าคญของภาวะสขภาพของบคลากร

1.2 เสนอโครงการลดภาวะMetabolic Syndrome ในโรงพยาบาลโพธาราม ตอผอ านวยการ โดยมกจกรรมตางๆ เพอสงเสรมภาวะสขภาพทดข น และลดภาวะเสยงตอ Metabolic Syndrome เชน

- การเชญชวนบคลากรทมภาวะ Metabolic Syndrome และกลมเสยง เขาเปนสมาชกชมรม สรางสขภาพ เพอรวมกจกรรม ตามชมรมทสนใจ อาท ชมรมแอโรบค โยคะ ฟตเนส ลลาศ เปตอง แบดมนตน เทนนส และเทเบลเทนนส - การจด “คายชาวโพธารามหนสวยรวยสขภาพ” เพอเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมการ เลอกบรโภค การออกก าลงกายทเหมาะสมกบแตละบคคล รวมท งการตระหนกตอภยสขภาพจากภาวะ Metabolic Syndrome - การรณรงค “ลดพงลดโรค ลนโชคมหาศาล” ประชาสมพนธกจกรรม ผานเสยงตามสาย วารสารรอบร วโพธาราม โปสเตอร แผนพบและการประชมหนวยงาน เปนตน โดยเกบบนทกขอมล น าหนก สวนสง BMI และเสนรอบเอวของบคลากรทกระดบ ทก 3 เดอน เปนเวลา 1 ป และมรางวลพรอมเกยรตบตรส าหรบผประสบผลส าเรจในการลดพงลดโรค ตามเกณฑของคณะกรรมการ - ฝายโภชนาการจดอาหารสขภาพหรออาหารควบคมน าหนก ม อกลางวน ส าหรบบคลากร ทมภาวะ Metabolic Syndrome และกลมเสยงโดยไมมคาใชจาย - การแขงขนกฬาท งภายในและภายนอกองคกร อยางตอเนอง 2. ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป

2.1 ควรท าการศกษาเปรยบเทยบภาวะสขภาพและภาวะMetabolic Syndrome ของบคลากร กบผลการตรวจสขภาพประจ าป 2553


256

2.2 ควรท าการศกษาเชงคณภาพในบคลากร 43 คน ทมภาวะMetabolic Syndrome พรอมท ง จดกจกรรม ใหความรและจดรปแบบการปฏบต ทสอดคลองกบวถการด าเนนชวตของแตละบคคล เพอน าไปสการปรบเปลยนพฤตกรรม การมภาวะสขภาพทด และลดภาวะMetabolic Syndrome

2.3 ควรท าการศกษาภาวะสขภาพและภาวะMetabolic Syndrome ในบคลากรกลมตางๆ เพอเปนแนวทางในการใหความรและเสรมสรางภาวะสขภาพเชน ทหาร ต ารวจ คร พนกงานภาคอตสาหกรรม และกลมแรงงานนอกระบบ เปนตน

2.4 ควรท าการศกษาเรองปจจยทมผลตอภาวะสขภาพและภาวะMetabolic Syndrome ของประชาชนทวไป เพอเปนแนวทางในการใหความรและเสรมสรางภาวะสขภาพ

กตตกรรมประกาศ คณะผวจยขอขอบคณ นายแพทยวนชย ลอกาญจนรตน ผอ านวยการโรงพยาบาลโพธารามเจาหนาทกลมงานพยาธวทยาคลนก งานผปวยนอก งานเวชระเบยนและบคลากรโรงพยาบาลโพธารามทกทานทใหความรวมมอและเปนก าลงใจในการศกษาวจยคร งน ใหส าเรจตามวตถประสงค เอกสารอางอง 1. DeFronzo RA, Ferrannini E. Insulin resistance: a multifaceted syndrome responsible for NIDDM, obesity, hypertension, dyslipidemia and atherosclerotic cardiovascular disease. Diabetes Care 1991;014 :173-9419. 2. Grundy SM, Brewer Jr B, Cleeman JI, et al. Definition of metabolic syndrome: report of the National Heart, Lung and Blood Institute/American Heart Association Conference on scientific issues related to definition. Circulation 2004; 109: 433-8 3. Park YW, Zhu S, Palaniappan L, et al. The metabolic syndrome: prevalence and associated risk factor findings in the US population from the national health and nutrition examination survey, 1988-1994. Arch Intern Med 2003;163:427-36 4. Deurenberg-Yap M, Yian TB, Kai CS, Deurenberg P, van Staveren WA. Manifestation of cardiovascular risk factors at low levels of body mass index and waist-to-hip ratio in Singaporean Chinese. Asia Pacific J Clin Nutr 1999;8:177-83 5. ชยชาญ ดโรจนวงศ. Metabolic Syndrome (โรคอวนลงพง). สารราชวทยาลยอายรแพทยแหงประเทศไทย 2549; 23: 5 –17. 6.ศนยอนามยท 9 พษณโลก.โรคอวนลงพงในผมารบบรการตรวจสขภาพประจ าป ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพศนยอนามยท 9 พษณโลก พ.ศ.2551(ออนไลน).สบคนจาก :http://hpc9.anamai.moph.gp.th/resrarch/index.php?option=com_content&task=view&id=85&Itemid=48 [2 มนาคม 2553]


257

ภาวะสขภาพของเจาหนาทต ารวจ สถานต ารวจภธร อ าภอโพธาราม จงหวดราชบร กลมงานอาชวเวชกรรม โรงพยาบาลโพธาราม

Health status of policeman at Potharam Policestation

ดวงมณ ทองงาม และคณะ

บทคดยอ

การวจยเชงพรรณนาคร งน มวตถประสงคเพอศกษาภาวะสขภาพ และปจจยทมความสมพนธกบภาวะสขภาพของเจาหนาทต ารวจ สถานต ารวจภธร อ าเภอโพธาราม กลมเปาหมายคอเจาหนาทต ารวจ ทกสายงาน จ านวน 158 คน เครองมอทใชในการวจยไดแกแบบสอบถามซงประกอบดวยขอมล 3 สวน คอ ขอมลสวนบคคล การตรวจรางกายและการตรวจทางหองปฏบตการ เกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณและตรวจสขภาพในชวงเดอนตลาคมถงเดอนพฤศจกายน 2552วเคราะหขอมลโดยใชสถตพรรณนาไดแก รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและสถตวเคราะหไดแก Chi- Square Test ผลการวจยพบวากลมตวอยางสวนใหญรอบเอวปกต รอยละ 75.2 ดชนมวลกาย อยในกลมเสยงรอยละ 65.2 คาความดนโลหตอยในกลมเสยงรอยละ 41.1 ระดบน าตาลในเลอดปกตรอยละ 67.4 ระดบไขมนในเลอด( Cholesterol ) สวนมากปกต รอยละ 74.5 ระดบไขมนในเลอด ( Triglyceride ) ผดปกตรอยละ 56.7 ผลการตรวจสมรรถภาพการไดยนอยในกลมทตองเฝาระวงการไดยนรอยละ 48.7 การไดยนผดปกตรอยละ 28.2และการไดยนปกต รอยละ 23.1 ตามล าดบ ผลการตรวจสมรรถภาพปอดปกต รอยละ 54.2 และผดปกตเลกนอยถงปานกลาง รอยละ 45.8 ตามล าดบ

ปจจยทมความสมพนธกบสมรรถภาพการไดยนและสมรรถภาพปอดอยางมนยส าคญทางสถต คออายของกลมตวอยาง สวนปจจยอน ๆ ไดแก ประวตสมผสเสยงดง ประวตการมอาการของโรคห ประวตการสบบหร ประวตการเจบปวยดวยโรคระบบทางเดนหายใจไมมความสมพนธกน


258

ชองานวจย ภาวะสขภาพของเจาหนาทต ารวจ สถานต ารวจภธร อ าภอโพธาราม จงหวดราชบร ชอภาษาองกฤษ Health status of policeman at Potharam Policestation . ผวจย ดวงมณ ทองงาม และคณะ หนวยงาน กลมงานอาชวเวชกรรม โรงพยาบาลโพธาราม ความเปนมาและความส าคญของปญหาในการศกษาวจย

ภารกจทส าคญ และหนาทโดยทวไปของต ารวจไดแก การรกษาความสงบเรยบรอยท งภายในและภายนอกเพอประโยชนของประชาชน การรกษากฎหมายทเกยวกบการรกระท าผดทางอาญา การบ าบดทกขบ ารงสขใหแกประชาชน และการการรกษาผลประโยชนของสาธารณะ พอทกลาวไดวา การปฏบตงานของต ารวจมลกษณะงานทเกยวของกบการรกษากฎหมายและการใหบรการประชาชนเปนงานหลก จะเหนไดวาต ารวจมภาระงานทมากมายจงท าใหมเวลาใหกบตนเองและการดแลสขภาพนอยลง ส านกงานต ารวจแหงชาตไดเหนความส าคญของสขภาพของต ารวจจงไดจดใหการตรวจสขภาพรางกายประจ าปของขาราชการต ารวจเปนหนงใน 28 โครงการของแผนพฒนาต ารวจและครอบครว เพอจะไดเปนขอมลเบ องตนของสขภาพต ารวจแตละนาย ซงเมอพบความผดปกต เชนมความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง อวน จะน าไปสการแกไขหรอรบการตรวจรกษาทถกตองจากแพทย จากรายงานผลการตรวจสขภาพขาราชการต ารวจและลกจางประจ าทวประเทศ ระหวางป พ.ศ. 2549 – 2550 จ านวนท งส น 108,763 นาย พบวา มผทมผลการตรวจผดปกต จ านวน 79,558 นาย หรอคดเปนรอยละ 73.15 โดยทผลการตรวจผดปกต สวนใหญอยในกลมอาย 36 ปข นไป ส าหรบภาวะโรคทตรวจพบความผดปกต 10 อนดบแรก ไดแก ไขมนในเลอดสง 33,876 ราย หรอคดเปนรอยละ 32.80 น าหนกเกนมาตรฐาน 11,131 ราย คดเปนรอยละ 10.78 ความดนโลหตสง 9,957 ราย คดเปนรอยละ 9.64 โรคอวน 5,379 ราย คดเปนรอยละ 5.21 เบาหวาน 5,089 ราย คดเปนรอยละ 4.93 น าตาลในเลอดสง 4,971 ราย คดเปนรอยละ 4.81 กรดยรกในเลอดสง 3,351 ราย คดเปนรอยละ 3.24 โลหตจาง 2,511 ราย คดเปนรอยละ 2.43 ไตรกลเซอไรดในเลอดสง 1,218 ราย คดเปนรอยละ 1.18 การท างานของตบผดปกต 1,193 ราย คดเปนรอยละ 1.16 จากผลการตรวจสขภาพของขาราชการต ารวจจะเหนไดวาผลการตรวจทผดปกตคอนขางมาก ควรมการใหความส าคญกบสขภาพเจาหนาทต ารวจท งโดยตวของต ารวจเอง ผบงคบบญชา หนวยงาน และกลมสาธารณสข

จากการศกษาภาวะสขภาพของต ารวจจราจรทปฏบตหนาทในจงหวดสระบร ป 2546 (สมพร รตนไดเจรญสข ส านกงานปองกนควบคมโรค ท 2 สระบร 2546 ) ไดท าการศกษา พบวา เจาหนาทต ารวจในสายงานต ารวจจราจร จ านวน 115 ราย รอยละ 28.3 สมรรถภาพปอดต ากวาเกณฑรอยละ 49.5 สมรรถภาพการไดยนต ากวาเกณฑปกต และเจาหนาทต ารวจในสายงานธรการ จ านวน 113 ราย รอยละ 20.5 สมรรถภาพปอดต ากวาเกณฑรอยละ 41.9 สมรรถภาพการไดยนต ากวาเกณฑปกต สถานต ารวจภธรอ าเภอโพธาราม เปนสถานต ารวจทมผบงคบบญชาระดบ พ.ต.อ.ผก ากบเปนหวหนาหนวยงาน มการแบงสายงานเปน 2 สายงาน คอ งานปองกนปราบปราม และ งานสอบสวนโดยท งสองงานจะมรอง ผกก.ระดบ พ.ต.ท.เปนผก ากบดแล โดยมเจาหนาทปฏบตงานท งหมดจ านวน 175 คน ทางสถานต ารวจไดจดใหมการตรวจสขภาพเจาหนาทประจ าป ทกป ปละ 1 คร งโดยเจาหนาทแผนกผปวยนอก โรงพยาบาลโพธาราม ผลการตรวจสขภาพป 2551 มจ านวน


259

เจาหนาทเขารบการตรวจสขภาพ จ านวน 174 คน พบวา ความดนโลหตอยในระดบทผดปกต ( ความดนโลหตสง ) จ านวน 70 รายคดเปนรอยละ 40.22 ผลการตรวจวดไขมนในเสนเลอด พบผลผดปกตจ านวน 140 รายคดเปนรอยละ 80.45 ผลการตรวจระดบน าตาลในเลอดพบวา มระดบน าตาลทสงกวาปกต จ านวน 11 รายคดเปนรอยละ 6.32 คาดชนมวลกาย เกนมาตรฐานจ านวน 77 รายคดเปนรอยละ 44.25 พบจากผลการตรวจสขภาพดงกลาวน นเปนการตรวจสขภาพทวไป มไดมการตรวจสขภาพตามความเสยงจากงานประจ าทท า ต ารวจบางแผนก เชน ต ารวจจราจรตองออกตรวจนอกพ นท ตองพบควนทอไอเสยซงเปนมลพษทางอากาศทส าคญ เสยงดงจากรถยนตการจราจรทคบคงและเสยงดงจากรถไฟและมสถานรถไฟทอยบรเวณใกลเคยง ซงสงแวดลอมเหลาน ท าใหเจาหนาทต ารวจมภาวะเสยงตอสขภาพท งในเรองโรคประสาทหเสอมจากเสยงดงและ ความผดปกตของสมรรถภาพปอด

กลมงานอาชวเวชกรรม โรงพยาบาลโพธารามใหความสนใจตอความเสยงตาง ๆ ทมผลตอภาวะสขภาพและมความหวงใยในสขภาพของเจาหนาทต ารวจทออกปฏบตงานตางๆ ในพ นทรบผดชอบ จงไดรวมกบเจาหนาทแผนกผปวยนอกโรงพยาบาลโพธาราม ท าการตรวจสขภาพทวไป และตรวจสขภาพตามความเสยงในเรองของการตรวจสมรรถภาพการไดยนและสมรรถภาพปอด พรอมท งใหความรในเรอง โรคจากการไดยน โรคทเกดกบปอดใหกบเจาหนาทต ารวจเพอใหเจาหนาทต ารวจไดมความร ความเขาใจในเรองสขภาพ ปจจยทมความเสยงตอสขภาพ และเปนขอมลพ นฐานเกยวกบสขภาพ ท งน เพอใหเกดการเฝาระวงและสงเสรมดานสขภาพและความปลอดภยในการท างานตอไป

วตถประสงค 1. เพอศกษาภาวะสขภาพของเจาหนาทต ารวจ สถานต ารวจภธร ต าบลโพธาราม 2. เพอวเคราะหปจจยทมผลตอภาวะสขภาพของเจาหนาทต ารวจ สถานต ารวจภธรอ าเภอโพธาราม

รปแบบการวจย การวจยคร งน เปนการวจยเชงพรรณนา ( Descriptive research ) เพอส ารวจภาวะสขภาพของเจาหนาทต ารวจ สถานต ารวจภธร อ าเภอโพธาราม จงหวดราชบร

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรและกลมตวอยางทศกษาคอ เจาหนาทต ารวจสถานต ารวจภธร อ าเภอโพธาราม ท งหมดจ านวน 158 คน เครองมอทใชในการวจย 1. การเกบขอมลดานสขภาพ - การซกประวตขอมลสวนบคคล - ชงน าหนก วดสวนสง - เจาะเลอดตรวจทางหองปฏบตการ - ตรวจสมรรถภาพการไดยน - ตรวจสมรรถภาพปอด 2. การเกบขอมลดานสงแวดลอม - ตรวจวดเสยง จดตรวจจราจร ปอมยาม ต าบลโพธาราม ต าบลบานสงห ต าบลหนองโพ ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล 1. ประสานงานกบสถานต ารวจภธร อ าเภอโพธาราม ในเรองการตรวจสขภาพตามความเสยง 2. ส ารวจสภาพแวดลอมในการท างานของหนวยงาน สถานทใกลเคยงทท างาน ( จดตรวจ )และท าการตรวจวดระดบเสยง 3. ซกประวต ท าแบบทดสอบความรกอนการอบรม เรองการไดยน โรคทเกยวของกบปอด 4. อบรมเรอง เรองการไดยน โรคทเกยวของกบปอด

5. ตรวจสขภาพ และตรวจสมรรถภาพการไดยน ตรวจสมรรถภาพปอด 6. ท าแบบทดสอบความรหลงการอบรม 7. รวบรวมรายงานการด าเนนการศกษา


260

การวเคราะหขอมล 1. รวบรวมสรปผลการตรวจวดระดบเสยง แบบซกประวตเกยวกบการไดยน แบบซกประวตเกยวกบปอด แบบทดสอบความรกอน / หลงการอบรม ผลการตรวจสขภาพ ผลการตรวจสมรรถภาพการไดยน ผลการตรวจสมรรถภาพปอด มาตรวจสอบความครบถวน / ความถกตอง และเทยบคามาตรฐาน 2. ลงรหส และบนทกผลขอมลในเครองคอมพวเตอร แลวประมวลผลและวเคราะหทางสถต โดยใชโปรแกรมส าเรจรปคอมพวเตอร 3. สถตทใชไดแกสถตเชงพรรณนา ใชศกษาลกษณะทวไปของกลมตวอยางทศกษา โดยน าเสนอในรปของจ านวน รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน วเคราะหความสมพนธระหวางตวแปรโดยใช ไคสแควร ( Chi-squares ) ผลการวจย

กลมตวอยางสวนใหญรอบเอวปกต รอยละ 75.2 ดชนมวลกาย สวนมากอยในกลมเสยงรอยละ 65.2 คาความดนโลหตเกอบครงอยในกลมเสยงรอยละ 41.1 ระดบน าตาลในเลอด (N=141) สวนใหญปกตรอยละ 67.4 ระดบไขมนในเลอด( Cholesterol )(N=141) สวนมากปกต รอยละ 74.5 ระดบไขมนในเลอด ( Triglyceride ) ( N= 141 ) ผดปกตรอยละ 56.7 ผลการตรวจสมรรถภาพการไดยน(N=156) อยในกลมทตองเฝาระวงการไดยนรอยละ 48.7 การไดยนผดปกตรอยละ 28.2 และการไดยนปกต รอยละ 23.1 ตามล าดบ ผลการตรวจสมรรถภาพปอด (N=155 ) ปกต รอยละ 54.2 และ ผดปกตเลกนอยถง ปานกลาง รอยละ 45.8 ตามล าดบ

ปจจยทมความสมพนธกบสมรรถภาพการไดยนและสมรรถภาพปอดอยางมนยส าคญทางสถต ( P < 0.05 ) คออายของกลมตวอยาง สวนปจจยอน ๆ ไดแก ประวตสมผสเสยงดง ประวตการมอาการของโรคห ประวตการสบบหร ประวตการเจบปวยดวยโรคระบบทางเดนหายใจไมมความสมพนธกน ขอเสนอแนะ จากผลการวจยพบวา ภาวะสขภาพกลมตวอยางสวนใหญมผลสมรรถภาพการไดยนอยในกลมทตองเฝาระวง และสมรรถภาพปอดเกอบครงหนงมความจปอดลดลงเลกนอย ผวจยจงมขอเสนอแนะดงตอไปน

1. ผบงคบบญชาควรมงบประมาณสนบสนนการจดซ ออปกรณปองกนตนเอง เชน ปลกอดห หนากากอนามยเพอเปนสวสดการแกเจาหนาทผปฏบตงานทกทาน

2. หนวยงานทเกยวของกบการดแลสขภาพ เชนเจาหนาทโรงพยาบาล ควรมการตรวจสขภาพแกเจาหนาทต ารวจทกปเพอดแลและตดตามประเมนผลการตรวจสขภาพ และใหความรแกเจาหนาทต ารวจในเรองการดแลสขภาพในดานตาง ๆ

3. หนวยงานของเจาหนาทต ารวจ ควรมนโยบายดแลสมรรถภาพการไดยนของเจาหนาทกลมเสยงและกลมผดปกตอยางตอเนอง เชน ประสานกบโรงพยาบาลในสวนของเจาหนาทผเกยวของไดด าเนนการตรวจวดเสยง ตรวจสมรรถภาพการไดยนแกเจาหนาทและใหค าแนะน าขอควรปฏบตเพอปองกนการสญเสยการไดยน

4. ควรมการรณรงคเลกสบบหรเนองจากอาจสงผลท าใหสมรรถภาพปอดลดลง ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป 1. ควรด าเนนการศกษาวจยตอเนองในการตดตามผลภาวะสขภาพของเจาหนาทต ารวจ เนองจากการไดรบอนตรายจากเสยงและฝนควนตางๆ การตรวจพบพยาธสภาพความผดปกตตาง ๆ ตองใชเวลาในการสมผสเปนระยะเวลานาน เอกสารอางอง กองอาชวอนามย.(2543) .คมอการตรวจสมรรถภาพปอดดวยเครองสไปโรมเตอร (Spirometer)นนทบร: กองอาชวอนามย

กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. กอบเกยรต รกเผาพนธ . ( 2526 ). ระบาดวทยาของโรคหหนวก หตงในประเทศไทย. รายงานการปฏบตการระดบชาต

เรองแนวทางการวางแผนแหงชาต เพอปองกนหหนวก.


261

จงรก เขมแขง.( 2548 ). เสยงดงในสถานทท างานและสมรรถภาพการไดยนของเจาหนาทกลมเสยง โรงพยาบาลบานโปง.รายงานการวจย.

ดรณ ชณหะวต.(2539). การดแลผปวยโรค ห คอ จมก.พมพคร งท 6.กรงเทพฯ :หจก.ว.เจ.พร นต มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ธรเนตร พานชเจรญ , สภาภรณ หลกรอด และเพญรง ฉตรไชยรชน. การประเมนอนตรายจากเสยงดงในโรงงานทอผาทท าการเฝาคมโรคประสาทหเสอมป 2542.รายงานการศกษา,2543.

พชญาภค ศรจ านง.( 2548 ) , การสมผสฝนและสมรรถภาพปอดของคนงานในโรงสขาวขนาดใหญ. รายงานการวจย. รชนกร ชมสวน และคณะ.(2550).คมอการประเมนความเสยงจากการท างานของบคลากรในโรงพยาบาล. ภาควชา โสต

นาสก ลารงซวทยา คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล. วรรณวมล แพงประสทธ. (2539 )การสมผสและภาวะสขภาพของคนงานโรงโมหน จงหวดพะเยา. รายงานการศกษา. วทยา อยสข. ( 2542 ). อาชวอนามย ความปลอดภยและสงแวดลอม. กรงเทพมหานคร: น าอกษร การพมพ. ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรมควบคมโรค . คมอการใชเครองมอทางดานอาชวเวชศาสตร. พมพคร งท

2.กรงเทพฯ :วระวทยานพนธ สนนท ศกลรตนเมธ และคณะ . การพฒนารปแบบระบบการเฝาระวงสขภาพและสงแวดลอมในโรงงานเพอปองกนอนตราย

จากมลภาวะทางเสยง. รายงานการวจย,2543 สภาภรณ หลกรอด.(2541 ).การประเมนอนตรายจากเสยงดงและการทดสอบสมรรถภาพการไดยนเบ องตนส าหรบเจาหนาท

สาธารณสข,ศนยอนามยสงแวดลอม เขต 4 ราชบร. สมาคมแพทยอาชวเวชศาสตรและสงแวดลอมแหงประเทศไทย.โรคจากสารพษและการปองกนในการประชมวชาการอาชวเวช

ศาสตรและสงแวดลอมแหงชาต คร งท 5.กรงเทพฯ. พล.ต.ต.สมยศ ดมาก รองผบช.รพ.ตร. สมภาษณ.18 กมภาพนธ 2551. http://www.wutthi.com/forum/index.php?topic=2758.msg45823

พฤตกรรมและทศนคตของบคลากรในโรงพยาบาล กบการเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร โรงพยาบาลโพธาราม จงหวดราชบร ป 2553

พนมจต วนทอง, กนกวรรณ สนลกษณทพย ,สรยพร วฒนสบสน

บทคดยอ

โรงพยาบาลโพธารามใหความส าคญในการพฒนาจตปญญาของบคลากร และไดเรยนรกบปญหาทซบซอนในองคกรมากมาย จงไดจด “กจกรรมแลกเปลยนเรยนร” ทสงเสรมและเปดโอกาสใหบคลากรมการแลกเปลยนเรยนรเกยวกบเรองราวทผานมา โดยมท งเรองราวทประสบความส าเรจ เรองราวทภาคภมใจ หรอบทเรยนทมคณคาของชวต โดยใชชอของเวทแลกเปลยนเรยนรน วา“เวทเรองเลาเมลดพนธแหงความด”ซงเชอวาสามารถเปนวถทางหนงทจะชวยใหผใหบรการสามารถ

http://www.wutthi.com/forum/index.php?topic=2758.msg45823


262

พฒนาจตวญญาณของตนได ในป 2553 จดกจกรรม 9 รน โดยมบคลากรเขารวมเลาเรองรนละ 6 คน ผวจยจงไดท าการประเมนผลการพฒนาจตปญญา ในชวงเดอนสงหาคม 2553 โดยใชแบบสอบถามขดความสามารถทางการเรยนรขององคกรตอพฤตกรรมและทศนคตของบคลากรในทท างาน จ านวน 40 ชด แบงเปนกลมทเขารวมกจกรรม 20 ชดและกลมทไมไดเขารวมกจกรรม 20 ชด ใชสถตพรรณนา ดวยคาเฉลย (Mean) และสวนเบยงแบนมาตรฐาน (S.D.) ผลการวจย พบวา กลมทเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร มคาเฉลยสงกวา กลมทไมไดเขารวมกจกรรม คอ 1) มตดานจตวญญาณในทท างาน (X =4.66 และ 4.37) 2) ความพงพอใจในการท างาน (X =4.41 และ 4.38) และ 3) ความผกพนตอองคกร (X =3.90 และ 3.74 ตามล าดบ) สวน มตดานขดความสามารถทางการเรยนรขององคกร หรอ บรรยากาศการเรยนรในองคกร และ มตดานพฤตกรรมการแลกเปลยนเรยนร กลมทไมไดเขารวมกจกรรม มคาเฉลยสงกวากลมทเขารวมกจกรรม(X =3.98 และ 4.33 ตามล าดบ) จากผลการวจยน สรปไดวา กจกรรมการแลกเปลยนเรยนรน มประโยชนตอองคกรเปนอยางมาก ชวยพฒนาดานจตวญญาณหรอคณคาในการท างานของบคลากร ชวยใหเกดความพงพอใจในการท างานและสรางความผกพนตอองคกร ขอเสนอแนะทไดจากการวจย โรงพยาบาลควรสงเสรมใหมการจดกจกรรมทใหบคลากรมการทบทวนตนเอง มกลยาณมตรทด จะชวยสรางแรงบนดาลใจในการท างาน ในระดบโรงพยาบาล ควรมนโยบายทสงเสรมการพฒนาจตปญญา มระบบชนชมการท าด สรางบรรยากาศในการท างานใหเปนบรรยากาศของการเรยนร และจดสงแวดลอมใหเอ อตอการพฒนาจต จะชวยใหบคลากรท างานอยางมความสข สงผลใหองคกรบรรลตามเปาหมายทต งไวไดเรวข น ชองานวจย พฤตกรรมและทศนคตของบคลากรในโรงพยาบาล กบการเขารวมกจกรรมแลกเปลยน

เรยนร โรงพยาบาลโพธาราม จงหวดราชบร ป 2553 ชอผวจย พนมจต วนทอง, กนกวรรณ สนลกษณทพย ,สรยพร วฒนสบสน หนวยงาน กลมการพยาบาล โรงพยาบาลโพธาราม จงหวดราชบร ความเปนมาและความส าคญของงานและปญหาในการศกษาวจย สภาพสงคมในปจจบนน มความเปลยนแปลงอยางพลกผน จากสงคมทใหคณคากบสมพนธภาพของผคน เปนสงคมของการแขงขน ไขวควาเพอใหไดมาในสงทตนเองตองการ มากกวาทจะนกถงความรสกของผอน ตลอดจนใหความส าคญกบสงทเปนวตถ มากกวาจตใจความเปลยนแปลงดงกลาวกลายเปนคานยมของสงคมทกอใหเกดผลกระทบตอระบบสขภาพและท าใหเกดปญหาทางสขภาพจต หรอปญหาสขภาพกายทมาจากปญหาสขภาพจต ในสวนของผใหบรการความสขจากการท างานนาจะเปนความสขทหาไดไมยาก เพราะการท างานในระบบสขภาพเปนการท างานกบผคนทมความทกข ดงน นการท างานกเหมอนกบการปฏบตธรรมทท าใหผปฏบตอมเอบใจ โดยไมตองไปวดกได แคใหความใสใจ ท าสงทดๆทมาจากความตระหนกรวาจะตอบสนองความตองการของผรบบรการใหดทสดไดอยางไร ควบคไปกบมาตรฐานวชาชพ เพอใหผทมความทกขคลายจากทกข (กศล สนทรธาดาและคณะ,2552) โรงพยาบาลโพธารามไดเรยนรกบปญหาดงกลาวในองคกรมากมาย จงไดจด “กจกรรมแลกเปลยนเรยนร” โดยใชชอของเวทแลกเปลยนเรยนรน วา“เวทเรองเลาเมลดพนธแหงความด”ซงมเปาหมายเพอพฒนาแนวคดในการใหบรการทางการแพทยแบบทมหวใจความเปนมนษย (humanized health care) การใหบรการในลกษณะดงกลาว เชอวาสามารถเปน


263

วถทางหนงทจะชวยใหผใหบรการและผรบบรการสามารถพฒนาจตวญญาณของตนได กจกรรมการแลกเปลยนเรยนรทจดข นน เปดโอกาสใหบคลากรทมประสบการณตรงและเรยนร บทเรยนจากการใหบรการทมหวใจของความเปนมนษย ไดเลาเรองราวแหงความส าเรจ (success story) ทสมพนธกบการเปลยนแปลงหรอพฒนาการทางจตวญญาณจากความส าเรจในการแลกเปลยนเรยนรน สงผลครอบคลมต งแต การใหบรการสขภาพไปจนการก าหนดนโยบายของโรงพยาบาล วธการบรหารจดการและการสรางสงแวดลอมทเอ อใหเกดการพฒนาหวใจความเปนมนษย เปาหมายของกจกรรมดงกลาวกเพอการพฒนาจตวญญาณ (ปกรณ สงหสรยา,2552) เนองจากแนวคดเรอง “สขภาวะทางจตวญญาณ” มบทบาทส าคญ จงไดมการศกษาพฤตกรรมและทศนคตชองบคลากรทไดเขารวมกจกรรมดงกลาว เพอเปนการประเมนผลการด าเนนงานทผานมาและคนหาโอกาสพฒนาในการวางแผนด าเนนการกจกรรมแลกเปลยนเรยนรในปตอไป ในการวางแผนกจกรรมแลกเปลยนเรยนรในปตอไปน น หวงทจะพฒนาบคลากรของโรงพยาบาลทางจตปญญาและปจจยทเกยวของ คอ องคประกอบของสขภาวะทางจตปญญา ระดบของสขภาวะทางจตปญญา คณลกษณะ วธการพฒนาจตปญญา และปจจยทเกยวของเพอจดเกบเปนคลงความร และสอสารในสงคม ตลอดจนขบเคลอนในระดบนโยบายของโรงพยาบาล ท งน ผทเขาวงแลกเปลยนเรยนรจะมบทบาทในการขยายผล เพอยกระดบจตปญญาของบคลากร หรอผรบบรการในระบบสขภาพ จากน นจะขยายวงสระบบอน เชน ครอบครว อนจะท าใหเกดการพฒนาทยงยนทมาจากการวางรากฐานทางจตปญญา ซงเปนหนทางเดยวทจะชวยใหสงคมกาวพนจากวกฤตปญหาสงคม เศรษฐกจ การเมอง การปกครอง ในปจจบนน ได ดงน นจงมความจ าเปนทจะตองพฒนาองคกรของเราใหเกดการตนตวโดยใหความส าคญกบการพฒนาจต ปรบวธคด และเรยนรทจะอยอยางมความสขในสงคมปจจบนดวยปญญา อนจะสงผลใหสงคมไทยมสขภาวะทด (แผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10, 2550-2554) วตถประสงคของการศกษาวจย

1. เพอประเมนพฤตกรรมและทศนคตของบคลากรทเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร ในประเดนตอไปน 1) ขดความสามารถทางการเรยนรขององคกร หรอ บรรยากาศการเรยนรในองคกร (OLC) 2) พฤตกรรมการแลกเปลยนเรยนร (KSB) 3) มตดานจตวญญาณในทท างาน (WPS) 4) ความพงพอใจในการท างาน (JS) 5) ความผกพนตอองคกร (OCM) 2. เพอเปรยบเทยบพฤตกรรมและทศนคตของบคลากรทเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร กบบคลากรทไมไดเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร วสดและวธการ การวจยคร งน เปนการวจยเชงส ารวจแบบตดขวาง (Cross-Sectional Survey Researchเปรยบเทยบพฤตกรรมและทศนคตของบคลากรทเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร กบบคลากรทไมไดเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร ของโรงพยาบาลโพธาราม ชวงเดอนสงหาคาม 2553 ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร คอ บคลากรทเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร และ บคลากรทไมไดเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร

กลมตวอยาง จ านวน 40 คน คดเลอกโดย การเจาะจงใหกลมตวอยางทสมครใจในการตอบแบบสอบถาม เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถามทใชเปนแบบเลอกตอบ ตาม Likert-type 6 ระดบ โดย

1. มตขดความสามารถในการเรยนรขององคกรและพฤตกรรมการแลกเปลยนเรยนร เลข1 แทน ไมเคยเกดข นเลย และ 6 แทน เกดข นอยางสม าเสมอ

2. มตดานจตวญญาณในทท างาน ความพงพอใจในการท างาน และความผกพนตอองคกร เลข 1 แทน ไมจรงอยางยง และ 6 แทน จรงอยางยง


264

การทดสอบคณภาพของเครองมอ เครองมอทใช คอแบบสอบถามของมณฑล สรไกรกตกล นกศกษาปรญญาเอก สถาบนเทคโนโยลแหงเอเชย และได

ผานการตรวจสอบความตรงตามโครงสรางและเน อหาจากผเชยวชาญแลว ขนตอนและวธการ

1. คดเลอกกลมตวอยางทสมครใจ 2. อธบายการตอบแบบสอบถาม 3. รวบรวมขอมลและน าไปวเคราะห

การวเคราะหขอมลการวจย ใชสถตพรรณนา ดวยคาเฉลย (Mean) และสวนเบยงแบนมาตรฐาน (S.D.) ของกลมตวอยาง เพอท าการเปรยบเทยบขอมลของกลมตวอยางทตอบแบบสอบถามท งหมด ผลการศกษา/วจย ตอนท 1

1.1 ขอมลทวไป เพศ การศกษา สถานภาพสมรส และศาสนา ของกลมตวอยางจ านวน 40 คน กลมตวอยางท งหมดเปนเพศหญง รอยละ 100 สวนใหญจบการศกษาระดบปรญญาตร รอยละ 70 รองลงมาระดบ

ปรญญาโท รอยละ 25 สถานภาพสมรสสวนใหญเปนโสดรอยละ52.5 รองลงมาแตงงานและอยดวยกน รอยละ 42.5 กลมตวอยางท งหมดนบถอศาสนาพทธ รอยละ 100

1.2 ขอมลทวไป ต าแหนง คาจาง และชนดของงานของกลมตวอยางจ านวน 40 คน สวนใหญเปนระดบผปฏบตงาน รอยละ 92.5 สวนใหญเปนผปฏบตทรบเงนเดอนรายเดอน รอยละ 95 และสวน

ใหญมอาชพเปนพยาบาล รอยละ 90 1.3 ขอมลทวไป อาย จ านวนผรวมงาน จ านวนปทปฏบตงานของกลมตวอยางจ านวน 40 คน กลมตวอยางท งหมด มอายเฉลย 40.75 ป (SD=7.91) มจ านวนผรวมงานเฉลย 17.33 คน (SD=8.80) จ านวนปท

ปฏบตงานปจจบน มคาเฉลย 14.52 ป (SD=9.33) และจ านวนปทปฏบตงานในโรงพยาบาลโพธาราม มคาเฉลย 18.36 ป (SD=8.67)

ตอนท 2 ผลการเปรยบเทยบระหวางกลมทเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร กบกลมทไมเขารวมเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนรในองคกร ตาราง แสดงภาพรวมของท ง 5 มต เปรยบเทยบระหวางกลมทเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนรกบกลมทไมเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนรในองคกร

มต เขารวมกจกรรม (n=20) ไมไดเขารวมกจกรรม (n=20) Mean S.D. Mean S.D.

ขดความสามารถในการเรยนรขององคกร (OLC) 3.87 1.12 3.98 1.14 พฤตกรรมการแลกเปลยนเรยนร (KSB) 4.26 1.04 4.33 0.90 มตดานจตวญญาณในสถานทท างาน (WPS) 4.66 1.07 4.37 1.05 ความพงพอในการท างาน 4.41 1.12 4.38 0.95 ความผกพนตอองคกร 3.90 1.29 3.74 1.26


265

จากตาราง คาคะแนนเฉลยของท ง 5 มต พบวา กลมทเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร มคาเฉลยสงกวา กลมทไมไดเขารวมกจกรรม คอ 1) มตดานจตวญญาณ

ในทท างาน (X =4.66 และ 4.37) 2) ความพงพอใจในการท างาน (X =4.41 และ 4.38) และ 3) ความผกพนตอองคกร (X =3.90 และ 3.74 ตามล าดบ)

สวน มตดานขดความสามารถทางการเรยนรขององคกร หรอ บรรยากาศการเรยนรในองคกร และ มตดานพฤตกรรมการแลกเปลยนเรยนร กลมทไมไดเขารวมกจกรรม มคาเฉลยสงกวากลมทเขารวมกจกรรม(X =3.98 และ 4.33 ตามล าดบ)

อภปรายผลการวจย ผลการวจยโดยสรปพบวา กลมทเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนรของโรงพยาบาลโพธารามน น มคาเฉลยสงกวากลมทไมไดเขารวมกจกรรม ใน 3 มต คอ 1) มตดานจตวญญาณในทท างาน (WPS) 2) ความพงพอใจในการท างาน (JS) และ 3) ความผกพนตอองคกร (OCM) สวนอก 2 มต คอ มตดานขดความสามารถทางการเรยนรขององคกร หรอ บรรยากาศการเรยนรในองคกร (OLC) และ มตดานพฤตกรรมการแลกเปลยนเรยนร (KSB) กลมทไมไดเขารวมกจกรรม มคาเฉลยสงกวากลมทเขารวมกจกรรม ผวจยของอภปรายผล ในแตละมต ดงน

มตดานขดความสามารถทางการเรยนรขององคกร หรอบรรยากาศการเรยนรในองคกร หรอ Organizational Learning Capability กลมทไมไดเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนรมคาเฉลยสงกวากลมทเขารวมกจกรรม ทเปนเชนน เนองจาก บคลากรในโรงพยาบาลมการพฒนาในดานการท างาน การพฒนาคณภาพ การท างานแบบมสวนรวมหรอการท างานเปนทม โดยมการประสานเชอมโยงในแตละหนวยงาน ซงท าใหเกดการเรยนรในการท างานขององคกร สอดคลองกบ แนวคดของ นงเยาว มงคลอทธเวช และคณะ (2552) ทกลาววา ลกษณะการท างานทยาก ทาทาย งานทอยในภาวะวกฤตของชวต งานทละเอยด ซบซอน และงานทตองประสานความรวมมอ ท าใหตองเรยนร ปรบวธคด ปรบวธการ เพอใหเหมาะสมทสดในแตละบรบท

พฤตกรรมการแลกเปลยนเรยนร หรอ Knowledge Sharing Behavior กลมทไมไดเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนรมคาเฉลยสงกวากลมทเขารวมกจกรรม ทเปนเชนน เนองจาก กลมตวอยางทไมไดเขารวมกจกรรมน น ในขณะท างานกมการบอกเลาสงทคดวาส าคญในการท างาน หรอสงทไดเรยนรมาใหม เพอแลกเปลยนเรยนรภายในแผนกของตน และบางคร งยงไดบอกเลาเผยแพรไปสภายนอกแผนกอกดวย สอดคลองกบ มณฑล สรไกรกตกล (2553) ทสรปไววา พฤตกรรมการแลกเปลยนเรยนรทท าใหเกดการแลกเปลยนความร ทเกยวของกบการท างานในองคกรทบคลากรรบผดชอบ ท าใหเกดการพฒนาและตอยอดความรส าหรบการท างานในองคกร

จตวญญาณ หรอคณคาในการท างาน หรอ Workplace Spirituality กลมทเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร มคาเฉลยสงกวา กลมทไมไดเขารวมกจกรรม ทเปนเชนน เพราะ ในกจกรรมแลกเปลยนเรยนรน มการชนชม ใหก าลงใจกนอยางมาก ซงชวยใหบคลากรรสกวามความหวงและมคณคา ทถกใหความส าคญในการท างาน สอดคลองกบ แนวคดของ นงเยาว มงคลอทธเวช และคณะ (2552) ทกลาววา การมกลยาณมตรจะชวยใหเรามพลงในการท างาน เนองจากการท างานในระบบสขภาพ เราไมสามารถท างานคนเดยวได ดงน นถามใครบางคนหรอบางกลมทคอยสงเสรม สนบสนน ชวยเหลอ สานตอ เมอตองการความชวยเหลอ หรอคอยใหก าลงใจ กท าใหเกดความรสกทดและมพลงใจในการท างานทเปนประโยชนตอสงคมและสวนรวม

ความพงพอใจในการท างาน หรอ Job Satisfaction กลมทเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร มคาเฉลยสงกวา กลมทไมไดเขารวมกจกรรม ทเปนเชนน เพราะ ในกจกรรมแลกเปลยนเรยนรทกลมตวอยางไดเขารวมน น มการเลาความรสกทประสบความส าเรจ เลาถงโอกาสทไดท าอะไรเพอผอน มความสมพนธทดกบเพอรวมงาน พอใจกบนโยบายของหนวยงาน และ การทไดรบการยกยองชมเชยจากผอน สอดคลองกบ แนวคดของ นงเยาว มงคลอทธเวช และคณะ (2552) ทกลาววา สงแวดลอม หรอบรรยากาศในการท างาน น นมผลกบความพงพอใจ การท างานในทมความรกความสามคค มการท างานเปนทม สรางความสงบภายใน และใหความส าคญกบแรงจงใจใฝสมฤทธ มากกวาแรงจงใจใฝสมพนธ ในขณะทท างาน สงผลใหท างานไดส าเรจลลวง


266

ความผกพนตอองคกร หรอ Organizational Commitment กลมทเขารวมกจกรรมแลกเปลยนเรยนร มคาเฉลยสงกวา กลมทไมไดเขารวมกจกรรม ทเปนเชนน เพราะ บรรยากาศในการพดคยอยางไววางใจ จรงใจ ชนชมในสงทท าใหเกดคณคา เกดประโยชนตอผอน เปนสวนส าคญทชวยเพมคณคาในองคกร ท าใหบคลากรรสกวาเปนสวนหนงขององคกร งานทไดท าเพอบรรเทาทกขของผปวยน มคณคาและมความหมายตอชวต และท าใหบคลากรรสกรกองคกร ภกดกบองคกรตลอดไป สอดคลองกบแนวคดของ นงเยาว มงคลอทธเวช และคณะ (2552) ทสรปไววา การสงเสรมใหบคลากรไดท ากจกรรมเพอสงคม หรอกจกรรมทมโอกาสเหนความทกขของคนอน เหนคนไขเปนองครวม เหนความเชอมโยงของทกสงโดยสนบสนน ยกยองความดงาม จะชวยใหเกดความผกพนและมความหมายกบองคกรมากข น ขอเสนอแนะ เพอการน าผลการวจยไปใชประโยชน ผลการวจยน นาจะเปนประโยชนตอการพฒนาองคกรในดานจตปญญา โดยสามารถน าไปพฒนาท งในระดบบคคล และระดบองคกร ซงมรายละเอยดดงน ระดบบคคล

1) ทบทวนตนเองบอย ๆ 2) ฝกควบคมอารมณ ความรสกของตนเอง 3) ศกษาจากตนแบบ เลยนแบบพฤตกรรมและวธการทด ฝกทกษะทพงประสงคตาง ๆ บอย ๆ 4) มกลยาณมตร 5) ท ากจกรรมทสรางแรงบนดาลใหกบตนเองได 6) ศกษาธรรม ฝกปฏบตธรรม 7) เขารวมอบรม ศกษาดงาน แลกเปลยนเรยนร โดยเลอกหนวยงาน สถานท บคคลทเปนตนแบบ

ระดบองคกร 1). มนโยบายในการชวยสงเสรมการพฒนาจตปญญาอยางชดเจน 2). มระบบชนชมคนท าด สรางคนใหด สรางคนใหเกง ใหกลาคด กลาน าเสนอในเรองด ๆ 3).การพฒนาบคลกรตองเรมต งแตการเรยนร การรจกลกนองอยางแทจรง 4). ม Role model สนบสนนคนทมสขภาวะทางจตปญญาใหเดนเปนตนแบบทด 5). สรางบรรยากาศของการท างานใหเปนบรรยากาศของการเรยนรและแบงปน มระบบพสอนนอง 6). จดสงแวดลอมทเอ อตอการพฒนาจต 7). มระบบการจดการกบอารมณของกลม เชน มตรวจสอบเพอพฒนาไมใชหาคนท าผด 8). สงเสรมใหทกคนไดเขาอบรมทชวยสงเสรมการพฒนาทางจตปญญา 9). สงเสรมใหบคลากรไดท ากจกรรมเพอสงคม หรอกจกรรมทมโอกาสเหนความทกขของคนอน

ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป ควรมการประเมนผลท ง 5 มต หลงจากทมการด าเนนการตามขอเสนอแนะ หรอหลงด าเนนกจกรรมทเปนการสงเสรมการพฒนาจตปญญาอยางตอเนอง ซงอาจใชเวลาเปนป เพราะในเรองการพฒนาจตปญญาน มสามารถวดผลไดภายในระยะเวลาอนส น จงควรมการศกษาพฤตกรรมและทศนคตของบคลากรอยางตอเนอง โดยใชกลมตวอยางมากข น เพอใหเปนตวแทนของบคลากรท งโรงพยาบาลได กตตกรรมประกาศ การศกษาวจยน ส าเรจลลวงไดดวย การสนบสนนของผบรหารระดบสงของโรงพยาบาลโพธาราม นายแพทยวนชย ลอกาญจนรตน นายแพทยสมบรณ นนทานช และนางสมจตร ศกดสทธกร ไดรบความรวมมอทดจาก คณ มณฑล สรไกรกตกล นกศกษาปรญญาเอก ของสถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย ชวยในเรองเครองมอทใชในการวจย ทส าคญคอ บคลากรทกคนทสละเวลาและใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม ซงถอวาใหการสนบสนนในการท าวจยคร งน เอกสารอางอง


267

กศล สนทรธาดา และคณะ. (2552) .ทนสงคมของระบบสขภาพทเออตอหรอ สามารถน าไปใชขบเคลอนงานพฒนาจต

ปญญา.กรงเทพมหานคร.สถาบนวจยประชากร มหาวทยาลยมหดล และ แผนงานพฒนาจตเพอสขภาพ มลนธสดศร-สฤษดวงศ

นงเยาว มงคลอทธเวช และคณะ .(2552).พฒนาการทางจตวญญาณและปจจยทเกยวของ.โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม และ แผนงานพฒนาจตเพอสขภาพ มลนธสดศร-สฤษดวงศ

ปกรณ สงหสรยา.(2552).กรอบแนวคดเรองสขภาวะดานจตวญญาณ .กรงเทพมหานคร.ภาควชามนษยศาสตร คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล และ แผนงานพฒนาจตเพอสขภาพ มลนธสดศร-สฤษดวงศ

มณฑล สรไกรกตกล.(2553).ขดความสามารถทางการเรยนรขององคกรตอพฤตกรรมและทศนคตในทท างาน.กรงเทพมหานคร.สถาบนเทคโนโลยแหงเอเชย.

Documents

กลุ่มงานเภสัชกรรม · 1. อาศัยอยูในเขตพื นที่บริการศูนย์สุขภาพชุมชนที่ก