resgatสารบัญ. บทความวิจัย หน้า. ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพการใช้ประโยชน์ที่ดินบริเวณต

วารสารสมาคมส ารวจขอมลระยะไกลและสารสนเทศภมศาสตรแหงประเทศไทย Journal of Remote Sensing and GIS Association of Thailand

ISSN 1513-4261 www.resgat.net

เปาหมาย เปนวารสารกลางเพอเผยแพรงานวจย ดานการส ารวจขอมลระยะไกลและสารสนเทศภมศาสตร ทงการวจยพนฐานและการประยกต ตลอดจนบทความทางวชาการความกาวหนาของเทคโนโลยอวกาศและศาสตรตางๆ ทเกยวของ

ขอบเขต รบพจารณางานวจยทยงไมเคยตพมพมากอน ในทกรปแบบทเกยวของกบการส ารวจขอมลจากระยะไกล และระบบสารสนเทศภมศาสตร ไดแก - งานวจยพนฐานดานการส ารวจขอมลระยะไกลและสารสนเทศภมศาสตร - การประยกตการส ารวจขอมลระยะไกลและสารสนเทศภมศาสตร ดานการใชทดน การเกษตร สงแวดลอม แผนท ทรพยากรแหลงน า ทรพยากรปาไม ทรพยากรดน ผงเมอง การวเคราะหพนทเชงระบบและโมเดลเชงพนทเพอการพฒนา เปนตน

เจาของและผจดพมพ สมาคมส ารวจขอมลระยะไกลและสารสนเทศภมศาสตรแหงประเทศไทย ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) ศนยราชการฯ (อาคารรฐประศาสนภกด) 120 หม 3 ถ.แจงวฒนะ เขตหลกส กรงเทพฯ 10210 โทรศพท 0 2141 4451 โทรสาร 0 2143 9582 Website: http://www.resgat.net Email: [email protected], [email protected]

ทปรกษา ดร.สวทย วบลยเศรษฐ สสสท. ดร. มน โอมะคปต AARS-GEO รศ.ดร.แกว นวลฉว มหาวทยาลยบรพา Prof. Dr. Shunji Murai AARS-GEO รศ.ดร.ชรตน มงคลสวสด มหาวทยาลยขอนแกน

บรรณาธการ ดร. สรพร กมลธรรม สทอภ. กองบรรณาธการ

ดร.ธงชย จารพพฒน สสสท. ดร.ดาราศร ดาวเรอง สทอภ. ดร.เชาวลต ศลปทอง สทอภ. ผศ.ดร.พงษอนทร รกอรยะธรรม มหาวทยาลยเนชน ดร.รจ ศภวไล มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผศ.ดร.สญญา สราภรมย มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร ผศ.ดร.ไพศาล สนตธรรมนนท จฬาลงกรณมหาวทยาลย รศ.ดร.ชาล นาวานเคราะห มหาวทยาลยแมฟาหลวง รศ.ดร.สวทย อองสมหวง มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร พนเอกศภฤกษ ชยชนะ กรมแผนททหาร ศลปกรรม นายนนทธวช กองกลา สทอภ. นายวรวทย อคนพชร สทอภ. ผจดการ ดร.สรชย รตนเสรมพงศ สทอภ. ผชวยผจดการ นางสาวอศรยา ทพยวฒน สทอภ. สถานทพมพ หางหนสวนจ ากด ฟนน พบลชชง 549/1 ซอยเสนานคม 1 ลาดยาว จตจกร กรงเทพฯ 10900 โทร. 0 2579 3352, 0 2561 1933

สสสท. (RESGAT) ยนดรบบทความวชาการ เพอพจารณาตพมพเผยแพร ผประสงคจะน าบทความเผยแพรตอไป ตองไดรบอนญาตจากผเขยน บทความทตพมพตองผานการพจารณาจากกรรมการผทรงคณวฒ (Peer review) อยางนอย 2 คน/บทความ วารสาร สสสท. มก าหนดออกปละ 3 ฉบบ ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน ฉบบท 2 พฤษภาคม-กนยายน และฉบบท 3 ตลาคม-ธนวาคม

resg

at.n

et

ค าแนะน าส าหรบผแตงและเตรยมตนฉบบ

1. วารสารสมาคมยนดตอนรบงานวจย/บทความทางวชาการทยงไมไดตพมพเผยแพรมากอน และเปนผลงานทมคณคาทางวชาการเขยนเปนภาษาไทยหรอภาษาองกฤษได

2. การเตรยมตนฉบบมสวนประกอบ ดงน 2.1 ชอเรอง ชอผเขยนทกคนทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ 2.2 สถานทท างานของผเขยนทกคน 2.3 บทคดยอทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ ความยาวไมเกน 1 หนากระดาษ 2.4 ตนฉบบพมพดวย Microsoft word ส าหรบพมพ ขนาดเอ 4 (A4) พมพหนาเดยว เวนระยะ 2 บรรทด ในแตละหนา ม 2

คอลมน ตวหนงสอแบบ Cordia New ขนาดตวอกษร 14 โดยมความยาวของตนฉบบไมเกน 12 หนา 2.5 ค าส าคญ Keywords ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ อยางละไมเกน 3 ค า 2.6 คณะบรรณาธการขอสงวนลขสทธในการตรวจแกไขเรองทสงทกเรองตามทผทรงคณวฒเสนอแนะ หากมการแกไขทไม

กระทบตอเนอหาหลกทางกองบรรณาธการจะไดสงพมพตอไป 2.7 คณะบรรณาธการขอสงวนสทธทจะไมตพมพงานวจยทอาจจะมผลกระทบตอสวนรวม ความมนคงของประเทศ หรอ

ไมมคณคาทางวชาการ ซงอยในดลยพนจของกองบรรณาธการและ/หรอผทรงคณวฒ 2.8 สมาชกสมาคมจะไดสทธในการตพมพกอนบคคลทไมไดเปนสมาชก 2.9 สมาคมฯ ไมรบผดชอบในงานวจยหรอบทความทอาจจะเกดปญหาในทางกฎหมาย ความเหนทอาจจะไมสอดคลอง

กบหนวยงานอน ๆ 2.10 สงตนฉบบมาท E-mail [email protected] [email protected] และ [email protected] หรอ สงบทความแบบ Online ท www.resgat.net

3. การเขยนเอกสารอางอง ใชระบบ นาม-ป ทายเรองซงเรมตนดวยเอกสารภาษาไทยกอน เรยงตามอกษรชอแลวตามดวยภาษาองกฤษ ซงเรยงตามตวอกษรของนามสกลของผแตงคนแรก เอกสารอางองตองปรากฏทงในเรองและทายเรองสอดคลองกน

ในกรณทอางหนงสอมล าดบ ดงน ชอผแตง. (ปทพมพ). ชอหนงสอ. สถานทพมพ: ส านกพมพ. ตวอยาง : สญญา สญญาววฒน. (2541). การพฒนาชมชนแบบจดการ. กรงเทพฯ: เอมเทรดดง. Campbell, J. B. (2002). Introduction to Remote Sensing. 3rd. New York: Taylor & Francis.

ในกรณทอางบทความวารสารมล าดบ ดงน ชอผเขยน. (ปทพมพ). ชอบทความ. ชอวารสาร, ปท (ฉบบท), เลขหนา. ตวอยาง : ปรชา ชางขวญยน. (2538). การประยกตพทธจรยศาสตรกบสงคมไทย. วารสารพทธศาสตรศกษา, 2(3), 5-21. Bates, P.D. and De Roo, A.P.J. (2000). A simple raster-based model for flood inundation simulation. Journal of Hydrology, 236 (1-2), 54-77.

ในกรณทอางบทความวารสารเผยแพรบนอนเทอรเนต ชอผเขยน. (ปทพมพ). ชอบทความ. Retrieved เดอน วน, ป, from ระบ URL ตวอยาง : Chen, P., Liew, S.C. and Lim, H. (1999). Flood Detection Using Multitemporal Radarsat and ERS SAR data. Retrieved September 13, 2004, from http://www.gisdevelopment.net/aars/acrs/1999/ps6/ps6044.shtml

resg

at.n

et

วารสารสมาคมส ารวจขอมลระยะไกลและสารสนเทศภมศาสตรแหงประเทศไทย ปท 16 ฉบบท 1 น

ประกอบดวยบทความวชาการทงสน 6 เรอง ซงมเนอหาหลากหลายครอบคลมดานการเปลยนแปลงสภาพการใชประโยชนทดน การประเมนความหลากหลายทางชวภาพ การตดตามพนทเพาะปลกพชเศรษฐกจ การศกษาความละเอยดของภาพและคามาตราสวน รวมถงการรงวด ตลอดจนการพฒนาอเลรนนงดวยกเกลเอรธ

บทความเหลานลวนไดรบการสนบสนนจากทานสมาชกทงหลาย หากสมาชกทานใดประสงคจะสงบทความลงตพมพกสามารถสงบทความทาง E-mail หรอระบบสงบทความแบบ Online ท www.resgat.net ตามทระบในค าแนะน าส าหรบผแตงและเตรยมตนฉบบ กองบรรณาธการหวงเปนอยางยงวาจะไดรบการสนบสนนจากสมาชกทกทานเปนอยางดเหมอนเชนเคย

กองบรรณาธการ

บทบรรณาธการ

ภาพปก: เกาะชาง จงหวด ตราด พนทสน าเงน คอบรเวณ น าทะเล พนทสเขยวคอพนทปาไมซงอยบรเวณตอนบนของเกาะ ซงมลกษณะคลายหวชาง ขอมลภาพถายจากดาวเทยม Quickbird pan sharpened ภาพสผสมจรง ชวงคลน RED : GREEN : BLUE บนทกภาพวนท 7 มถนายน 2002 รายละเอยดจดภาพ 61 เซนตเมตร

resg

at.n

et

บทความวจย หนา ผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพการใชประโยชนทดนบรเวณต าบลไทยสามคคตอถนทอาศย 1-9 ของกระทงในกลมปาดงพญาเยน – เขาใหญ Impact of Land Use Change in Tambon Thaisamakkee on Gaur’s Habitats, Dong Phayayen - KhaoYai Forest Complex ยทธภม หยดยอย นนทชย พงษพฒนานรกษ วจกขณ ฉมโฉม

การประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไมผานการพฒนาระบบเวบ GIS 10-17 Assessment of Forest Biodiversity Level with Developing a Web GIS-based System

เยาวเรศ จนทะคต

การตดตามพนทปลกปาลมน ามนในจงหวดชลบร 18-27 Monitoring Oil Palm Cultivation Areas in Chon Buri Province กฤษณะ อมสวาสด ณรงค พลรกษ การศกษาความละเอยดของภาพและคามาตราสวนทเหมาะสมเพอจ าแนกอาคาร 28-35 ดวยวธการจ าแนกเชงวตถจากขอมล ยเอว A Study of the Suitability of Image Resolution and Scale Parameter for Classifying Buildings Using Object-oriented Classification and UAV Data วระ ศรมาลา ความถกตองของการรงวดดวยภาพถายจากอากาศยานไรคนขบ ส าหรบงานออกแบบเรขาคณต 36-46 กรณศกษา โครงการทางหลวงพเศษระหวางเมองหมายเลข 6 สายบางปะอน – นครราชสมา Accuracy of UAV-Based Photogrammetry for Geometric Design : A Case Study of Motorway No.6 Route Bang Pa-in – Nakhonratchasima ศรพร ตรธาร ดบญ เมธากลชาต วชรนทร วทยกล บทความทวไป การพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ 47-54 A Development of Learning Model Based on the Online Personal Learning Environment on Google Earth สจตา นมสวรรณ

สารบญ

resg

at.n

et

บทความวจย

resg

at.n

et

resg

at.n

et

บทคดยอ การเปลยนแปลงสภาพการใชทดนปาไมในพนทคมครอง

ตามธรรมชาตของประเทศไทย ถอไดวาเปนปจจยคกคามทส าคญตอประชากรสตวปาทงในแงของการท าลายถนทอยอาศยหลก และการท าลายความเชอมโยงของแหลงทอยอาศยของสตวปา โดยเฉพาะสตวปาเลยงลกดวยนมขนาดใหญ การศกษานมวตถประสงคเพอการสรางแบบจ าลองความเหมาะสมถนทอาศยของกระทงในพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญในสภาพปจจบน และตามสภาพของแนวทางการจดการทแตกตางกน 4 รปแบบ เฉพาะในบรเวณต าบลไทยสามคค พนทขางเคยงและแนวทางหลวงหมายเลข 304

การคาดการณความนาจะเปนของถนทอาศยทเหมาะสมของกระทงตามแนวทางการจดการตางๆ ประเมนจากแบบจ าลอง MaxEnt การเปรยบเทยบคณภาพหยอมถนทอาศยของกระทงในพนทกลมปาตามแนวทางการจดการตางๆ ประเมนโดยใชดชนภมทศน คาเฉลยของคาดชนภมทศน เชงเปรยบเทยบจ านวน 8 ตว ทค านวณจากสภาพหยอมถนทอาศยของกระทงทไดจากแบบจ าลองชใหเหนวาแนวทางการจดการทเหมาะสมทสดคอ แนวทางทจดการพนทบรเวณต าบลไทยสามคคใหมสภาพเปนสวนปา และทงหญาส าหรบการจดการสตวปา ตลอดจนการจดท าแนวเชอมตอส าหรบสตวปา และจ ากดการใชประโยชนเสนทางคมนาคมและการตงถนอาศยของชมชนภายในต าบลไทยสามคค ซงแนวทางการจดการตางๆ ทไดจากการศกษาในครงนสามารถน าไปใชประกอบการพจารณาเพอก าหนดแนวทางการจดการพนทต าบลไทยสามคคและพนทโดยรอบทมปญหาความขดแยงในการใชประโยชนทดนปาไมในพนทอทยานแหงชาตทบลานตอไป ค ำส ำคญ: กระทง, ผลกระทบ, การเปลยนแปลงสภาพการใชประโยชนทดน, MaxEnt, กลมปาดงพญาเยน – เขาใหญ

ABSTRACT Alteration of forested land in Thai protected areas is

one of the significant threats to wildlife, particularly on large mammals habitats and their connectivity. The study aimed to construct a statistical model accounting for habitat suitability of gaur (Bos gaurus) in the Dong Phayayen - KhaoYai Forest Complex based on a present condition and use it to superimpose gaur habitat patches based on four different management scenarios focusing only on Tambon Thaisamakkee (TSK) and its surrounding and Highway No. 304. A predictive probability of being gaur habitat was determined using a MaxEnt model. The quality of habitat patches with respect to different scenarios were compared using the eight landscape metrics. The average of relative scores of the landscape metrics regarding on different scenarios pointed out that the most effective scenario to protect the gaur habitat is about to modify the current land use of TSK to a forest plantation and grassland. Confining transportation and urbanization in TSK as well as having wildlife corridors across Highway No. 304 were also mandated to promote the wildlife habitat connectivity. The compared management scenarios can serve as biological information to support decision makers to alleviate land use conflict in ThapLan National Park and of the Forest Complex. Keywords: Gaur, Impact, Land use change, MaxEnt model, Dong Phayayen - KhaoYai Forest Complex

ผลกระทบจำกกำรเปลยนแปลงสภำพกำรใชประโยชนทดนบรเวณต ำบลไทยสำมคคตอถนทอำศย ของกระทงในกลมปำดงพญำเยน - เขำใหญ

Impact of Land Use Change in Tambon Thaisamakkee on Gaur’s Habitats, Dong Phayayen - KhaoYai Forest Complex ยทธภม หยดยอย Yutthaphum Yodyoi นนทชย พงษพฒนานรกษ Nantachai Pongpattananurak วจกขณ ฉมโฉม Vijak Chimchome ภาควชาชววทยาปาไม คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร Faculty of Forestry, Kasetsart University

วำรสำรสมำคมส ำรวจขอมลระยะไกลและสำรสนเทศภมศำสตรแหงประเทศไทย ปท 16 ฉบบท 1

resg

at.n

et

1. บทน ำ

ผนปาดงพญาเยน - เขาใหญนบไดวาเปนพนทปาทส าคญแหงหนงของประเทศไทยประกอบไปดวยอทยานแหงชาตเขาใหญ อทยานแหงชาตทบลาน อทยานแหงชาตปางสดา อทยานแหงชาตตาพระยา และเขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ เปนพนททมความหลากหลายทางชวภาพทงพชพรรณและสตวปา การเปลยนแปลงพนทปาธรรมชาตไปเปนพนททมการใชประโยชนทดนประเภทอนๆ เชน พนทเกษตรกรรม แหลงทอยอาศยของชมชนเปนปญหาทพบเหนไดในปจจบนของพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ เหนไดจากตวอยางปญหาในพนทบรเวณต าบลไทยสามคค และพนทโดยรอบ รวมถงพนทบรเวณแนวทางหลวงหมายเลข 304 ทม

การเปลยนแปลงสภาพการใชประโยชนทดนอยางเขมขน จากการพฒนาในพนทเดมทเปนผนปาขนาดใหญ ซงเปนพนทแนวเชอมตอกนระหวางอทยานแหงชาตเขาใหญและอทยานแหงชาตทบลาน และยงเปนสวนหนงของพนทอทยานแหงชาตทบลานไดถกบกรเปลยนแปลงพนทไปเปนพนทเกษตรกรรม พนทพฒนาเพอการทองเทยวและแหลงทอยอาศยของชมชน ตอมากอใหเกดปญหาการบกรกทดนในพนทคมครองท าใหเกดความขดแยงระหวางเจาหนาทรฐกบชาวบาน (รวนนทนและคณะ, 2557) นอกจากนยงสงผลใหพนทผนปาทอดมสมบรณทเคยเชอมตอกนเปนผนปาขนาดใหญกบพนทอทยานแหงชาตเขาใหญนนลดลงหรอแยกขาดออกจากกน ท าใหแหลงถนทอยอาศยทเหมาะสมของสตวปาทเปนผนตอเนองกนขนาดใหญกลงลดหรอหายไปตามไปดวยท าใหเกดการสญเสยถนทอยอาศย (habitat loss) ของสตวปารวมถงการแตกกระจายของถนทอยอาศย (habitat fragmentation) เกดเปนแหลงหยอมถนทอยอาศยของสตวปาขนาดเลกจ านวนมาก ซงถอไดวาเปนสาเหตทส าคญอยางหนงตอการเปนปจจยคกคามทางดานความหลากหลายทางชวภาพในพนทคมครอง (Fahrig, 2003)

การศกษาถงผลกระทบจากการเปลยนแปลงสภาพการใชประโยชนทดนตอการเปนแหลงถนทอาศยของสตวปายงไมมผศกษาในเชงลกซงมากอนในประเทศไทย ดงนนในการศกษาครงนจงเปนการศกษาถงผลกระทบการเปลยนแปลงสภาพการใชประโยชนทดนตอการเปนแหลงถนทอาศยทของกระทงในพนทระดบกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ โดยเลอกใชกระทงเปนชนดสตวปาเปาหมาย เนองจากกระทงเปนสตวปาทมความตองการทางดานนเวศและมอาณาเขตหากนคอนขางกวางขวางซงจดไดวาเปน umbrella species (Bolen and Robinson, 2003) ซงเปนการประเมนผลกระทบจากการก าหนดแนวทางการจดการสภาพการใชประโยชนทดนในพนทบรเวณต าบลไทยสามคค และต าบลบพราหมณ ว ามผลกระทบตอคณภาพของหยอมถนทอาศยทเหมาะสมของกระทงในระดบพนททงกลมปาอยางไร การศกษาครงนมวตถประสงคเพอท าการสรางแบบจ าลองการกระจายของชนดพนธ (species distribution model) ส าหรบกระทง และท าการวเคราะหคณภาพเพอประเมนแหลงถนทอาศยของกระท ง โดยการประยกตด ชน ภมภาพ ( landscape

metrics) ตามแนวทางการจดการในรปแบบทแตกตางกน เพอประเมณคณภาพพนท

ทเหมาะสมตอการเปนหยอมถนทอาศยของกระทงตามแนวทางการจดการทก าหนดขนโดยหาแนวทางการจดการทเหมาะสมทสด เพอเสนอเปนมาตรการในการจดการแหลงทอาศยของกระทงในพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญตอไป

2. วธกำรศกษำ

2.1 กำรส ำรวจและเกบขอมล

2.1.1 ท าการเกบรวบรวมขอมลการปรากฏของกระทงโดยการส ารวจรองรอยการปรากฏพบของกระทงดวยเครองระบพกดต าแหนงทางภมศาสตร (GPS) ในพนทบรเวณต าบลไทยสามคค และพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ ท าการบนทกพกดขอมลต าแหนงในบรเวณทพบการปรากฏของกระทงในพนท (presence - only data) โดยขอมลทรวบรวมไดมาจากแหลงตางๆ คอ ขอมลปฐมภมซงเปนการเกบขอมลต าแหนงการปรากฏของกระทงจากการศกษาในครงนโดยตรงในพนทบรเวณต าบลไทยสามคค และขอมลทตยภมทท าการรวบรวมขอมลทมการศกษามาแลวในอดตในชวง 10 ปทผานมาซงเปนขอมลตวแทนการเลอกใชถนทอาศยของกระทงในพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ ซงศกษาโดยบษบงและคณะ (2553), มงคลและคณะ (2555) และเจาหนาทอทยานแหงชาตทบลานรวมกบมลนธฟรแลนด ระหวาง พ.ศ. 2551 – 2553

2.1.2 ขอมลทางดานปจจยแวดลอมตาง ๆ เปนขอมลทถกน ามาใชเพออธบายความผนแปรของการปรากฏของกระทง โดยจดรปแบบของขอมลใหอยในรปแบบกรด (grid format) มขนาดจดภาพ 30 เมตร ปจจยแวดลอมดานตางๆ ทน ามาใชคอ ปจจ ยแวดลอมทางด านกายภาพ ได แก ความสงจากระดบน าทะเลปานกลาง (สชาตและคณะ, 2555) ความลาดชนของพนท ระยะทางจากล าน าท ไหลตลอดป (perennial

streams) และธรณสณฐาน (landforms) โดยการจ าแนกตามแนวทางของ Topographic Position Index (Weiss, 2001;

Jenness, 2006) ปจจยแวดลอมทางดานชวภาพ ไดแก สภาพสงคมพชคลมดน โดยดดแปลงจากแผนทการใชประโยชนทดนป พ.ศ. 2552 จดท าโดย กรมพฒนาทดน (2552) ปจจยแวดลอมทางดานสภาพภมอากาศ ไดแก อณหภมเฉลยตลอดป ความผนแปรของอณหภมตลอดป (คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน) ชวงอณหภมตลอดป ปรมาณน าฝนตลอดป ปรมาณน าฝนของเดอนทมปรมาณน าฝนสงสด และความผนแปรของปรมาณน าฝนในรอบป (คาสมประสทธความแปรปรวน) (Hijmans et al., 2005) และปจจยแวดลอมทางดานภยคกคามทเกดจากกจกรรมมนษย ไดแก ความหนาแนนของเสนทางคมนาคม และระยะทางจากต าแหนงหมบาน

2.2 กำรสรำงแบบจ ำลองกำรกระจำยของกระทง

2.2.1 การสรางแบบจ าลองทางสถตเพอประเมนการกระจายของกระทงในพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ โดยใชขอมลเฉพาะการปรากฏของกระทง (presence - only data)

เปนตวแปรตาม ในขณะทขอมลปจจยแวดลอมทางดานตางๆ เปนตวแปรอสระทใชอธบายการเลอกใชถนทอาศยของกระทง การศกษาในครงนไดเลอกแบบจ าลอง MaxEnt (Ratnaparkhi,

1997; Phillips et al., 2004; Phillips et al., 2006; Franklin,


2 ผลกระทบจำกกำรเปลยนแปลงสภำพกำรใชประโยชนทดนบรเวณต ำบลไทยสำมคคตอถนทอำศย ของกระทงในกลมปำดงพญำเยน - เขำใหญ

resg

at.n

et

2009) เพอใชในการสรางแผนทความนาจะเปนของการแพรกระจายหรออกนยหนงคอความเหมาะสมตอการเปนถนทอาศยของกระทง

2.2.2 จากคาการท านายความนาจะเปนของการเปนถนทอาศยทเหมาะสมของกระทงทไดจากแบบจ าลอง MaxEnt

ท าการประเมนประสทธภาพของแบบจ าลองโดยการพจารณาเลอกใชคาความนาจะเปนในการจ าแนกการปรากฏของกระทง (cut - point) ทแตกตางกนระหวาง 0 และ 1 เพอน ามาตรวจสอบความถกตองกบขอมลการปรากฏทไดจากขอมลการส ารวจจรงโดยการสรางกราฟ Receiver Operating

Characteristic (ROC) จากนนท าการค านวณหาพนทใตกราฟของ ROC (area under the curve, AUC) ซงคา AUC ทวเคราะหไดยงมคาเขาใกล 1 มากเทาใด แสดงวาแบบจ าลองนนมความนาเชอถอมากขนเทานน (Fawcett, 2006) คาพนทใตกราฟ ROC บอกถงประสทธภาพของแบบจ าลองทไดซงมเกณฑก าหนดดงน 0.50 - 0.60 หมายถง ไมด, 0.60 - 0.75 หมายถง คอนขางด, 0.75 - 0.90 หมายถง ด, 0.90 - 0.97 หมายถง ดมาก และ 0.97 - 1.00 หมายถง ดเยยม (Swets, 1988)

2.2.3 เมอไดแบบจ าลองทมประสทธภาพแลว ท าการสรางแผนทแสดงหยอมถนทอาศยของกระทงโดยการเปลยนแผนทความนาจะเปนถนทอาศยทเหมาะสมของกระทงทไดจากแบบจ าลอง MaxEnt จากการก าหนดคา cut - point ทเหมาะสมทท าใหคา sensitivity เทากบ specificity เนองจากเปนจดทเหมาะสมทท าใหแผนทการกระจายของกระทงมความถกตองมากทสด โดยจดภาพใดมคานอยกวาคาดงกลาวใหก าหนดเปนพนททไมมการปรากฏการกระจายหรอการไมเปนถนทอาศยของกระทง (คา 0) และหากจดภาพใดมคาเทากบหรอมากกวาคา cut - point แลวถอไดวาเปนพนททมการกระจายหรอการเปนถนทอาศยของกระทงอย (คา 1) โดยท าการจ าแนกประเภทหยอมถนทอาศยของกระทงออกเปน 2 ประเภท ตามขนาดอาณาเขตหากน (home range) ของกระทง ไดแก หยอมถนทอาศยทมขนาดมากกวาอาณาเขตหากน และหยอมถนทอาศยทมขนาดนอยกวาอาณาเขตหากน

2.3 กำรเปลยนแปลงสภำพกำรใชประโยชนทดนตอถนทอำศยของกระทง

การศกษาการกระจายของกระทงตามแนวทางการจดการในรปแบบทแตกตางกน จากการพฒนาสภาพการใชประโยชนทดนในพนทบรเวณต าบลไทยสามคคในปจจบน เหนไดวาพนทสวนใหญประกอบไปดวยพนทเกษตรกรรม รสอรทและแหลงทอยอาศยของชมชน เพอใหทราบถงแนวทางเลอกในการแกไขปญหาการคกคามถนทอาศยกระทง จงจ าลองสถานการณโดยการก าหนดแนวทางการจดการสภาพการใชประโยชนทดนขนมาใหมรวมกบการควบคมปจจยคกคามท าใหสามารถก าหนดแนวทางการจดการสภาพการใชประโยชนทดนไดแสดงไวดงตารางท 1 และมรายละเอยดดงตอไปน

2.3.1 แนวทางการจดการแบบท 1 เปนการจดการสภาพการใชประโยชนทดนตามสภาพเงอนไขปจจยแวดลอมตางๆ ดงทปรากฏในปจจบน

2.3.2 แนวทางการจดการแบบท 2 เปนการจดการสภาพการใชประโยชนทดนตามแนวทางแบบท 1 แตมการจดท าแนวเชอมตอส าหรบสตวปาระหวางอทยานแหงชาตเขาใหญและอทยานแหงชาตทบลานตามแนวทางหลวงหมายเลข 304 บรเวณหลกกโลเมตรท 26 - 29 และ 42 - 47 รวมถงการเปลยนพนทอทยานแหงชาตทบลานทถกบกรกจากชมชนในบรเวณทศใตของต าบลไทยสามคค ไดแก บานกโลเมตร 80 และบานวงมด ต าบลบพราหมณ และพนทตามแนวทางหลวงหมายเลข 304 บรเวณหลกกโลเมตรท 42 - 47 ใหกลบไปเปนปาดบแลงดงเดม

2.3.3 แนวทางการจดการแบบท 3 ก าหนดใหมการจดการเชนเดยวกบแนวทางแบบท 2 รวมถงการก าหนดใหท าการเปลยนพนทอทยานแหงชาตทบลานทถกบกรกบรเวณทศเหนอของถนนสายหลกในต าบลไทยสามคค ไดแก บานพทธชาด บานปฏรปทดน บานไผงาม บานคลองยาโม บานบไผทางทศเหนอ บานบไทร บานไทยพฒนา บานคลองไทร และบานสขสมบรณ ใหเปนพนทสวนปา และบรเวณทศใตของถนนสายหลกในต าบลไทยสามคคไดแก บานบไผทางทศใต บานหวยใหญใต และบานไทยสามคค ใหเปลยนเปนพนททงหญาส าหรบการจดการสตวปา และอนญาตใหมการใชประโยชนจากเสนทางคมนาคมและการตงถนฐานของชมชนในต าบลไทยสามคคเปนไปตามสภาพปจจบน

2.3.4 แนวทางการจดการแบบท 4 ก าหนดใหมการจดการเชนเดยวกบแนวทางแบบท 3 โดยก าหนดใหหมบานพทธชาด บานไผงาม และบานคลองยาโม มพนทเปนเขตเมองเพอการอยอาศยของชมชน แตท าการเปลยนพนททถกบกรกบรเวณทศเหนอของถนนสายหลกในต าบลไทยสามคค ไดแก บานบไทร บานไทยพฒนา และบานคลองไทร ใหเปนพนทสวนปา สวนบรเวณทศใตของถนนสายหลกในต าบลไทยสามคคไดแก บานบไผ บานหวยใหญใต บานไทยสามคคและบานสขสมบรณ ใหเปลยนเปนพนททงหญาส าหรบการจดการสตวปา รวมทงมการควบคมการใชประโยชนจากเสนทางคมนาคมในพนทบรเวณต าบลไทยสามคคและไมอนญาตใหมการตงถนฐานของชมชนในพนท

2.4 กำรวเครำะหคณภำพหยอมถนทอำศยของกระทง

2.4.1 การวเคราะหคณภาพหยอมถนทอาศย ของกระทง โดยการวเคราะหการคาดการณหยอม

ถนทอาศยของกระทงทไดจากขอท 2.2 ตามแนวทางการจดการทแตกตางกน4 รปแบบ ท าการประเมนและเปรยบเทยบคณภาพของสภาพหยอมถนทอาศยของกระทงในเชงปรมาณทค านวณไดจากคาดชนภมทศน (landscape metrics) จากโปรแกรม Fragstats Version 3.3 Build 5 (McGarigal et al., 2002) การศกษาครงนไดเลอกใชดชนภมทศนจ านวน 8 ตว (Leitão et al., 2006; นนทชย, 2557) เพอใชในการวดคณภาพและอธบายลกษณะเชงปรมาณของโครงสรางทางภมทศนตามลกษณะขององคประกอบและรปลกษณของหยอมถนทอาศยของกระทงโดยมรายละเอยดตอไปน


ผลกระทบจำกกำรเปลยนแปลงสภำพกำรใชประโยชนทดนบรเวณต ำบลไทยสำมคคตอถนทอำศย 30 ของกระทงในกลมปำดงพญำเยน - เขำใหญ 00

resg

at.n

et

ขนาดพนทโดยรวมของหยอมพนทแตละประเภท (total class area; CA) เปนการประเมนองคประกอบทางภมทศนของหยอมพนท ในทนเปนการประเมนขนาดพนทโดยรวมของหยอมถนทอาศยของกระทงเฉพาะทมขนาดมากกวาอาณาเขตหากน จากการศกษาของ Conry (1989) พบวา อาณาเขตหากนของกระทงมขนาดเทากบ 7,300 เฮกแตรพนทรวมทงหมด (total area; TA) ในการศกษานเปนการหาพนทโดยรวมทงหมดของหยอมถนทอาศยของกระทงจากหยอมถนทอาศยทมขนาดมากกวาอาณาเขตหากน และหยอมถนทอาศยทมขนาดนอยกวาอาณาเขตหากนดชนหยอมพนทขนาดใหญทสด (largest patch index; LPI) คอ คาสดสวนรอยละของหยอมพนททมขนาดใหญทสด โดยหาจากหยอมถนทอาศยทมขนาดมากกวาอาณาเขตหากน และหยอมถนทอาศยทมขนาดนอยกวาอาณาเขตหากนของกระทงความหนาแนนของหยอมพนท (patch density; PD) คอ จ านวนหยอมถนทอาศยของกระทงทปรากฏในพนทศกษาทงหมดตอหนงหนวยพนท โดยหาจากหยอมถนทอาศยทมขนาดมากกวาอาณาเขตหากนคาเฉลยถวงน าหนกของขนาดหยอมพนท (area - weighted mean; AREA - AM) คอ คาการหาคาผลรวมของผลคณระหวางคาขนาดของหยอมพนททใหความสนใจ และคาถวงน าหนกซงเปนคาสดสวนขนาดหยอมพนทนนๆ หารดวยผลรวมของขนาดหยอมพนททงหมด (AREA - AM) โดยหาจากหยอมถนทอาศยทมขนาดมากกวาอาณาเขตหากนของกระทง

คาเฉลยถวงน าหนกรศมของไจเรชน (area - weighted mean of radius of gyration; GYRATE - AM) เปนคาดชนทางดานรปลกษณทสะทอนถงคณลกษณะของหยอมพนทในแงของการแผขยายพนทตามระยะทาง (extension) วาสามารถแผกระจายออกไปกวางไกลเพยงใด คาดชนนเปนการค านวณคาเฉลยระหวางจดกงกลางของหยอมพนท (patch centroid) และจดกงกลางของเซลลทกเซลลทเปนสมาชกของหยอม

ถนทอาศยนนๆ การศกษาครงนไดใชดชนตวแทนในระดบกลม ชนในรปแบบของคาเฉลยถวงน าหนก โดยหาจากหยอมถนทอาศยทมขนาดมากกวาอาณาเขตหากนของกระทง

คาเฉลยถวงน าหนกระยะทางทใกลทสดระหวางหยอมพนท (area - weighted mean nearest neighbor distance; ENN - AM) เปนดชนทางดานรปลกษณทใชคาระยะทางขจดทนอยทสดระหวางหยอมพนททใหความสนใจมาเปนตวชวดถงการแยกตวออกไปหรอการโดดเดยวของหยอมพนท การศกษานไดใชสดสวนของพนทของหยอมถนทอาศยของกระทงนนๆ ตอขนาดของหยอมถนทอาศยของกระทงรวมทงหมดทปรากฏในภมภาพเปนคาถวงน าหนก เพอเนนถงความส าคญของหยอมถนทอาศยของกระทงทมขนาดใหญ โดยคาถวงน าหนกของระยะทางทใกลทสดระหวางหยอมพนท (ENN - AM) โดยหาจากหยอมถนทอาศยทมขนาดมากกวาอาณาเขตหากนของกระทง

คาเฉลยถวงน าหนกความอยใกลเคยงกน (area - weighted mean proximity; PROX - AM) เปนดชนทางดานรปลกษณทใชในการสะทอนถงความใกลเคยงกนของหยอมพนทเชนเดยวกบ ENN - AM แต PROX มไดใชเพยงระยะทางขจดในการสะทอนถงความอยใกลเคยงกนเทานน แต PROX ใชขอมลทงทางดานขนาดและระยะทางระหวางหยอมพนทเพอชวยในการพจารณาการจดเรยงตวเชงพนท (spatial arrangement) ของหยอมพนท โดยการก าหนดระยะทางของรศมในการค านวณ (searching radius) เชนเดยวกบ GYRATE - AM จากหยอมพนททใหความสนใจ (focal patch) คาเฉลยจากคาถวงน าหนกของขนาดหยอมพนท โดยหาจากหยอมถนทอาศยทมขนาดมากกวาอาณาเขตหากนของกระทง

2.4.2 การเปรยบเทยบคณภาพของหยอมถนทอาศยของกระทง

การเปรยบเทยบคณภาพหยอมถนทอาศยของกระทง ตามแนวทางการจดการในรปแบบทแตกตางกน เพอสามารถชใหเหนถงความผนแปรของคณภาพถนทอาศยของกระทงใน

ตำรำงท 1 แนวทางการจดการในพนทบรเวณต าบลไทยสามคคและพนทโดยรอบ แนวทาง การจดการ

จดการสภาพการใชทดน ในต าบล

ไทยสามคค

จดการสภาพการใชทดนนอก

พนท ต าบล

ไทยสามคค*

จดท าแนวเชอมตอ ส าหรบ

สตวปา**

ควบคมการใช เสนทางคมนาคมและการตงชมชนนอกพนท ต าบลไทยสามคค

ควบคมการใช เสนทางคมนาคม และการตงชมชนภายในพนท

ต าบลไทยสามคค

แบบท 1 - - - - -

แบบท 2 - -

แบบท 3 -

แบบท 4

หมำยเหต: คอ มการจดการ, - คอ ไมมการจดการ, * คอ บรเวณพนทของบานกโลเมตร 80 และบานวงมด ต าบลบพราหมณ และ ** คอ พนทตามแนวทางหลวงหมายเลข 304 บรเวณหลกกโลเมตรท 26 - 29 และบรเวณหลกกโลเมตรท 42 - 47



resg

at.n

et

กลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ ตามแนวทางการจดการทแตกตางกน 4 รปแบบ จ าเปนตองท าการเปรยบเทยบคาดชนภมทศนในแตละคาเพอบอกถงคณภาพของหยอมทอาศย อยางไรกตามเหนไดวา คาดชนภมทศนในแตละคานนมชวงของคาทแตกตางกน เปนผลท าใหการเปรยบเทยบคาดชนภมทศนในแตละคาใหเหนภาพรวมไดนนไมชดเจน ดงนนในขนตอนนจงท าการแปลงคาดชนภมทศนในแตละคาใหอยในคาทมชวงระหวาง 0 - 100 เพอใชในการเปรยบเทยบ

จากแผนทแสดงหยอมถนทอาศยของกระทง ทค านวณไดจากโปรแกรม Fragstats แสดงคาดชนภมทศนในแตละดชนตามแนวทางการจดการในรปแบบทแตกตางกน แลวท าการหาคาดชนภมทศนเชงเปรยบเทยบโดยอาศยวธการดงตอไปน

กรณทคาดชนภมทศนทมคามากชใหเหนถงการมขนาดของถนทอาศยเพมขนและสงเสรมใหเกดความเชอมโยงของถนทอาศยของกระทงไดอยางมประสทธภาพ โดยดชนภมทศนทศกษาในครงนคอ CA, TA, LPI, AREA - AM, GYRATE - AM และ PROX - AM ไดถกปรบคาใหอยในรปแบบของ benefit criterion (Malczewski, 1999) โดยใชสตรตอไปน

100)min(x)max(x

)min(xxx

ii

ii'

i

โดยท '

ix คอ คาดชนภมทศนเชงเปรยบเทยบของหยอมถนทอาศยของกระทงใดๆ ทไดท าการแปลงคาเชงเปรยบเทยบ xi คอคาดชนภมทศนทมหนวยเดม min(xi) และ max(xi) คอ คานอยทสดและคามากทสดของดชนภมทศนใดๆ ทประเมนไดจากแนวทางการจดการทแตกตางกน 4 รปแบบตามล าดบ

กรณทคาดชนภมทศนใดทมคานอยแสดงใหเหนถงการมขนาดของถนทอาศยเพมขนและสงเสรมใหเกดความเชอมโยงของถนทอาศยของกระทงไดอยางมประสทธภาพ โดยดชนภมทศนทศกษาในครงนคอ PD และ ENN - AM ไดถกปรบคาใหอยในรปแบบของ cost criterion (Malczewski, 1999)โดยใชสตรดงน

100)min()max(

)max('

ii

iii

xx

xxx

ในขนตอนสดทายท าการน าเอาคาดชนภมทศน เชงเปรยบเทยบทง 8 ตว มาหาคาเฉลยและวเคราะหเปรยบเทยบตามแนวทางการจดการทแตกตางกน 4 รปแบบ โดยคาเฉลยของแนวทางการจดการใดทมคามาก บงบอกเปนนยวา แนวทางการจดการนนยอมมประสทธภาพในการอนรกษกระทงไดดกวา 3. ผลกำรศกษำ กำรสรำงแบบจ ำลองควำมเหมำะสมของถนทอำศยของกระทง ขอมลต าแหนงการปรากฏของกระทงในพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ จากการส ารวจโดยตรงตามจดสมทกระจายในพนทบรเวณต าบลไทยสามคคและจากการรวบรวมขอมลทตยภมทมการศกษามาแลวในอดตทผานมารวมทงหมดจ านวน 645 จดการปรากฏ ทแสดงถงการกระจายของกระทงในพนทกลมปา น ามาวเคราะหรวมกบขอมลสภาพปจจยแวดลอมดานตางๆ เพอ

สรางแบบจ าลองความนาจะเปนในการปรากฏหรอการเปนถนทอาศยทเหมาะสมของกระทงในพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ โดยประยกตใชแบบจ าลอง MaxEnt พบวา โอกาสหรอความนาจะเปนในการปรากฏของกระทงเพมขนตามการเพมขนของความผนแปรของอณหภมตลอดป ปรมาณน าฝนตลอดป ปรมาณน าฝนของเดอนทมปรมาณน าฝนสงสด ความสงจากระดบน าทะเลปานกลาง และระยะทางหางจากหมบาน ขณะทโอกาสหรอความนาจะเปนในการปรากฏของกระทงจะลดลงตามการเพมขนของอณหภมเฉลยตลอดป ชวงอณหภมตลอดป ความผนแปรของปรมาณน าฝนในรอบป ระยะทางจากล าน าทไหลตลอดป ความลาดชนและความหนาแนนของเสนทางคมนาคม นอกจากนกระทงเปนสตวกนพชทสามารถปรากฏในปาไมผลดใบ สวนปา และพนททงหญา และการใชประโยชนพนทตามลกษณะภมประเทศทเปนทราบ ทราบเชงเขา และอาจพบไดตามรองล าธารหรอหบเขาลก รองน าทมความลาดชนปานกลางหรอหบเขาตน การศกษาครงนไดน าปจจยแวดลอมทางดานสภาพภมอากาศมารวมในการสรางแบบจ าลอง ซงถอไดวาเปนปจจยทมความส าคญคอนขางมากในการคาดการณแบบจ าลองความเหมาะสมของถนทอาศยของกระทง สอดคลองกบการรายงานของ Beaumont et al.,(2005) พบวา ลกษณะภมอากาศมผลตอการแพรกระจายของสงมชวตในแตละชนด และจากศกษาการแพรกระจายของนก Eudromia ทางตอนใตของทวปอเมรกาใตพบวา ปรมาณน าฝนและอณหภมของอากาศมผลตอการแพรกระจายของนก Eudromia มากทสด (Fermin and Tambussi, 2009) จากแบบจ าลอง MaxEnt พบวา แบบจ าลองความนาจะเปนถนทอาศยของกระทงทไดจากการศกษานจดอยในเกณฑด (AUC = 0.78) (ภาพท 1) และเมอท าการจ าแนกใหเปนแผนทแสดงหยอมถนทอาศยของกระทงทสะทอนใหเหนการปรากฏคาเทากบ 1 และไมปรากฏคาเทากบ 0 โดยใชเกณฑในการท าใหแบบจ าลองสามารถท านายโอกาสของการเปนถนทอาศยและการไมเปนถนทอาศยของกระทงไดถกตองเทาๆ กน จากการเลอกคา cut - point ทใหคา sensitivity และคา specificity เทากน (equal sensitivity and specificity logistic threshold) (Franklin, 2009) พบวา คาความนาจะเปนในการจ าแนกการปรากฏของถนทอาศยมคา 0.43 (ภาพท 1) จากการใชคา cut - point ดงกลาวไดพจารณารวมกบรวมกบขนาดอาณาเขตหากนของกระทงซงมขนาดพนท 7,300 เฮกแตร (Conry, 1989) ท าใหสามารถแบงประเภทของหยอมถนทอาศยออกเปน 2 ประเภท ไดแก หยอมถนทอาศยของกระทงทมอาณาเขตมากกวาอาณาเขตหากน และหยอมถนทอาศยของกระทงทมอาณาเขตนอยกวาอาณาเขตหากน เหนไดวา พนททมความนาจะเปนทเหมาะสมตอการเปนถนทอาศยของกระทงในพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ สวนใหญกระจายในพนททางตอนบนของผนปาแหงนในบรเวณทราบเชงเขาตอนบนของอทยานแหงชาตเขาใหญและอทยานแหงชาตทบลาน เหนไดวาในปจจบนไดมการน าแบบจ าลอง MaxEnt มาใชในการศกษาเพอสรางแบบจ าลองความเหมาะสมของถนทอาศยของสตวปาไดแก การศกษาประเมนการกระจายของสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญบรเวณ



resg

at.n

et

ลมน าเพชรบรตอนบน (นนท, 2551)การศกษาการใชประโยชนพนทอาศยของนกกก (Buceros bicornis Linnaeus, 1758) และนกเงอกกรามชาง (Aceros undulatue (Shaw) 1881) ในอทยานแหงชาตเขาใหญ โดยใชต าแหนงทนกปรากฏในพนททไดจากเครองสงสญญาณวทยตดตามตวสตวผานดาวเทยมรวมกบปจจยแวดลอมตางๆ (ยทธภม, 2554) และโครงการศกษาความเหมาะสมในการจดท าแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของผนปาในกลมปาทส าคญของประเทศไทย (คณะวนศาสตร, 2555) เหนไดวา การศกษาสวนใหญเนนใหเหนถงการวเคราะหถนทอยอาศยทเหมาะสมของสตวปา แตยงไมไดมการศกษาเพอประเมนแนวทางการจดการหยอมถนทอาศยของสตวปาตามแนวทางการจดการในพนททแตกตางกนมากอนในประเทศไทย

แนวทำงกำรจดกำรทมผลตอถนทอำศยของกระทง ในการจดการพนทบรเวณต าบลไทยสามคคและพนท

โดยรอบควรมการก าหนดแนวทางในการจดการสภาพการใชประโยชนทดนในพนท เพอใหเกดประโยชนสงสดตอการอนรกษและการรกษาความหลากหลายทางชวภาพของสตวปา ในการศกษาครงนจงไดก าหนดแนวทางการจดการทแตกตางกน 4

รปแบบ เพอใชเปนแนวทางเลอกในการจดการพนทตามแนวทางตางๆ เพอการอนรกษกระทงในพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ พบวา เมอมการจดการสภาพการใชประโยชนทดนในพนท

บร เวณต าบลไทยสามคคและพนทโดยรอบรวมถงบร เวณแนวทางหลวงหมายเลข 304 แลวจะสงผลท าใหขนาดของพนทหยอมถนทอาศยของกระทงมขนาดพนทเพมมากขน และยงมแนวโนมท าใหเกดความเชอมโยงระหวางหยอมถนทอาศยของกระทงในอทยานแหงชาตเขาใหญและอทยานแหงชาตทบลานตามแนวทางการจดการในรปแบบทแตกตางกน เหนไดวาเมอมการจดการตามแนวทางแบบท 2 และแบบท 3 สามารถท าใหขนาดพนทหยอมถนทอาศยทเหมาะสมของกระทงรวมทงหมด (TA) เพมขนจากเดมทมสภาพเปนปจจบน (ตารางท 2) แตอาจไมสามารถท าใหเกดการสรางความเชอมโยงระหวางหยอมถนทอาศยของกระทงในอทยานแหงชาตเขาใหญและอทยานแหงชาตทบลานได เนองจากลกษณะภมประเทศในพนททเปนหนาผาสงชนสงผลใหสตวปาเคลอนทผานไดล าบาก และเมอดจากแนวทางการจดการแบบท 4 แลวพบวา เปนแนวทางทมประสทธภาพมากท สดทสามารถท าใหขนาดพนทหยอมถนทอาศยเพมขนอกทงยงท าใหเกดความเชอมโยงระหวางหยอมถนทอาศยของกระทงในอทยานแหงชาตเขาใหญและอทยานแหงชาตทบลานไดอกดวย

กำรเปรยบเทยบคณภำพหยอมถนทอำศยของกระทง การเปรยบเทยบคณภาพหยอมถนทอาศยของกระทงตาม

แนวทางการจดการในรปแบบทแตกตางกน 4 รปแบบ (ภาพท 2 ) โดยการประยกตใชดชนภมทศนทง 8 ตว เพอน าไปใชเปนแนวทางในการจดการหยอมถนทอาศยของกระทงในพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ พบวา แนวทาง

การจดการแบบท 4 (คาเฉลยรวม 89.23) เปนแนวทางทดทสดในการจดการหยอมถนทอาศยของกระทงโดยดจากคาเฉลยของคาดชนภมทศน อนดบรองลงมาเปนแนวทางการจดการแบบท 2 (คาเฉลยรวม 37.64) แบบท 3 (คาเฉลยรวม 30.99) และแบบท 1 (คาเฉลยรวม 8.93) ตามล าดบ ซงแนวทางการจดการแบบท 4 เมอพจารณาจากคาดชนภมทศนทแสดงถงการมขนาดของหยอมถนทอาศยเพมขนไดแก CA, TA, LPI และ AREA -

AM มคาสงสด และคาดชนภมทศนทแสดงถงแนวโนมในการเกดความเชอมโยงของหยอมถนทอาศยไดแก GYRATE - AM, ENN

- AM และ PD มคาสงสด ยกเวนคา PROX - AM อยางไรกตามเมอหาคาเฉลยของคาดชนภมทศน เชงเปรยบเทยบทงหมดแนวทางนเปนแนวทางทมคาคะแนนเฉลยสงสด เมอดจากคาเฉลยรวมทงหมดของกระทง พบวา แนวทางการจดการแบบท 2 และ 3 มคาทไมแตกตางกนมาก (ตารางท 2) จงเหนไดวา เมอมการจดท าแนวเชอมตอส าหรบสตวปารวมกบการเปลยนแปลงพนทบางสวนใหเปนปาดบแลง นอกจากนยงมการจดการภายในพนทบรเวณต าบลไทยสามคคตามแนวทางการจดการแบบท 4 โดยก าหนดใหพนทบางสวนเปนเขตเมองเพอการตงถนฐานของชมชน บางสวนเปนสวนปา และบางสวนเปนทงหญาส าหรบการจดการ

สตวปา รวมถงการควบคมการใชประโยชนจากเสนทางคมนาคมในพนทบรเวณต าบลไทยสามคคและไมอนญาตใหมการตงถนฐานของชมชนในพนท สวนปาและทงหญา เปนแนวทางทสามารถท าใหขนาดพนท และความเชอมโยงของ

ภำพท 1 แผนทความนาจะเปนของถนทอาศยทเหมาะสม (บน) และหยอมถนทอาศย (ลาง) ของกระทงใน พนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ และพนท โดยรอบ ตามสภาพการณในปจจบน



resg

at.n

et

หยอมถนทอาศยของกระทงเพมขนมากทสดในการจดการพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญซงสอดคลองกบการศกษาของ Nupp and Swihart (2000) ในการประเมนผลกระทบจากการแตกกระจายของผนปาโดยใชสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกจ านวน 15 ชนด ในอนเดยนา ประเทศสหรฐอเมรกาพบวา จากการประเมนความหนาแนนของประชาการสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกมเพมมากขนในพนทปาและพนทสงตอเนองกนในปา ซงการกระจายของสตวเลยงลกดวยนมขนาดเลกกกระจายไปยงหยอมถนทอาศยทแตกตางกนขนอยกบขนาดของล าตวและการตอบสนองตอความแตกตางกนของหยอมถนทอาศยรวมถงความสามารถในการเคลอนทระหวางหยอมถนทอาศย

4. สรปและขอเสนอแนะ

จากผลการประเมนแนวทางจากจดการหยอมถนทอาศยของกระทงตามแนวทางการจดการทแตกตางกน 4 รปแบบ เพอน าเสนอในการจดการพนทตามแนวทางการจดการหยอมถนทอาศยของกระทง พบวา แนวทางการจดการแบบท 4 มความส าคญตอการเปนหยอมถนทอาศยของกระทงมากทสดคดเปนรอยละ 89.23 เนองจากพนทหยอมถนทอาศยของกระทงม ขนาดและอาณาเขตเพมมากขน รวมถงมแนวโนมทจะเกดความ

เชอมโยงตอเนองกนเปนผนขนาดใหญ เหนไดวาเมอมการก าหนดสภาพการใชประโยชนทดนโดยการเพมพนทปา รวมถงก าหนดแนวเชอมตอผนปา สงผลใหหยอมถนทอาศยของกระทงเพมตามขนดวย โดยสะทอนไดจากคาสดสวนความส าคญของคาดชนภมทศนแตละประเภท

การประเมนแนวทางจากจดการหยอมถนทอาศยของสตวปา ในพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ จากการศกษาครงนไดเลอกชนดสตวปาคอ กระทงสามารถท าใหเหนหยอมถนทอาศยของสตวปาในพนทกลมปา เพอใชเปนแนวทางในการจดการพนทไดในระดบหนง และเพอทใหไดขอมลของหยอมถนทอาศยของสตวปาในพนทกลมปาไดดยงขนควรวเคราะหหาหยอมถนทอาศยของสตวปาชนดอนเพมเตมเชน กวางปา เกง ชางปา ว วแดงและเ สอโคร ง เพ อ ใช เปนข อมลในการจดล าดบความส าคญของหยอมถนทอาศยของสตวปาทมคณภาพเพมมากขนในพนทกลมปา รวมถงการจดการพนททแสดงใหเหนถงการจดการสภาพการใชประโยชนทดนในรปแบบทแตกตางกนเพอก าหนดใหเปนแนวทางในการจดการพนท และหวงวางานวจยนเปนสวนหนงทชวยในการตดสนใจเพอลดปญหาความขดแยงของชมชนในต าบลไทยสามคคกบอทยานแหงชาตทบลาน

ตำรำงท 2 คาดชนภมทศนและคาดชนภมทศนเชงเปรยบเทยบของหยอมถนทอาศยของกระทงตามแนวทางการจดการในรปแบบทแตกตางกนภายในพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ

แนวทางการจดการ CA TA LPI AREA - AM GYRATE - AM PROX - AM ENN - AM PD

เฮกแตร เฮกแตร เปอรเซนต ตารางเมตร เมตร

เมตร หยอมทอาศย

/100 เฮกแตร

แนวทางแบบท 1 128570.31 183589.47 1.8336 37156.23 11117.43 721.76 232.99 0.1487 (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (0.00) (71.43)

แนวทางแบบท 2 136793.97 186345.00 1.8336 37878.30 11303.09 9394.32 70.77 0.1492 (56.82) (33.14) (0.00) (4.01) (7.22) (100.00) (99.90) (0.00)

แนวทางแบบท 3 134975.79 184256.28 1.8336 37620.11 11338.72 4341.84 70.82 0.1489 (44.25) (8.02) (0.00) (2.58) (8.60) (41.74) (99.87) (42.86)

แนวทางแบบท 4 143044.47 191903.67 2.3672 55154.26 13690.03 1922.76 70.61 0.1485 (100.00) (100.00) (100.00) (100.00) (100.00) (13.85) (100.00) (100.00)

หมำยเหต: CA = class area, TA = total area, LPI = largest patch index, AREA - AM = area - weighted mean, GYRATE

- AM = radius of gyrate, PROX - AM = proximity, ENN - AM = euclidean nearest neighbor distance, PD = patch density และ ( ) คาเฉลยของคาดชนภมทศน



resg

at.n

et

5. เอกสำรอำงอง กรมพฒนาทดน. (2552). แผนทกำรใชประโยชนทดนของ ประเทศไทย พ.ศ. 2552. กรงเทพฯ: กระทรวงเกษตร และสหกรณ. คณะวนศาสตร. (2555). โครงกำรศกษำควำมเหมำะสม

ในกำรจดท ำแนวเชอมตอทำงนเวศวทยำของผนปำในกลมปำทส ำคญของประเทศไทย. กรงเทพฯ: คณะวนศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

นนทชย พงศพฒนานรกษ. (2557). กำรจดล ำดบควำมส ำคญ ของกลมปำทำงบกในประเทศไทยโดยใชดชน ภมภำพ. วารสารวนศาสตร, 33 (2), 61 - 76. นนท เขยวหวาน. (2551). กำรประเมนควำมหนำแนน และ

กำรกระจำยของสตวเลยงลกดวยนมขนำดใหญบรเวณลมน ำเพชรบรตอนบน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

บษบง กาญจนสาขา, สมหญง ทฬหกรณ, ศภกจ วนต พรสวรรค, อมพรพมล ประยร และ กมล แฝงบบผา. (2553). สถำนภำพของสตวเลยงลกดวยนมขนำดใหญในประเทศไทย. กรงเทพฯ: กลมงานวจยสตวปา ส านกอนรกษสตวปา กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช.

มงคล สาฟวงศ, อมพรพมล ประยร, พสษฐ ปยสมบญ, บษบง กาญจนสาขา และ ครนทร หรญไกรลาส. (2555). ควำมหลำกหลำย ควำมชกชม และพนทอำศยท เหมำะสมของสตวปำบรเวณแนวเชอมตอปำ อทยำนแหงชำตเขำใหญและอทยำนแหงชำต ทบลำน. กรงเทพฯ: ส านกอนรกษสตวปา กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. ยทธภม เกยรตอมสม. (2554). กำรใชประโยชนพนทอำศย

ของนกกก (Buceros bicornis Linnaeus, 1758) และนกเงอกกรำมชำง (Aceros undulates (Shaw) 1881) ดวยเครองสงสญญำณวทยตดตำมตวสตวผำนดำวเทยม ในอทยำนแหงชำตเขำใหญ จงหวดนครรำชสมำ. กรงเทพฯ:มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

รวนนทน โพธะ, แสงสรรค ภมสถาน และ นนทชย พงศพฒนา นรกษ. (2557). กำรรบรผลกระทบทำงกำรทองเทยวของผมำเยอนต ำบลไทยสำมคค อ ำเภอวงน ำเขยว จงหวดนครรำชสมำ. วารสารวทยาสารเกษตรศาสตรสาขาสงคมศาสตร, 36 (1).

แนวทางการจดการแบบท 1 แนวทางการจดการแบบท 2

แนวทางการจดการแบบท 3 แนวทางการจดการแบบท 4

ภำพท 2 แผนทแสดงหยอมถนทอาศยทเหมาะสมของกระทง ในพนทกลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ และพนท โดยรอบ ตามแนวทางการจดการแบบท 1, 2, 3 และ 4



resg

at.n

et

สชาต โภชฌงค, นรนทร จกรจม, วระนช ดวงพลจนทร และ อนชต รตนสวรรณ. (2555). กำรศกษำและพฒนำ ขอมลแบบจ ำลองระดบควำมสงเชงตวเลข (DEM: Digital Elevation Model) ทควำมละเอยดทำงรำบ30 และ 90 เมตร ของกรมอทยำนแหงชำต สตวปำ และพนธพช โดยสมกำรเชงเสนตรง. วารสารสมาคมศษยเกาวนศาสตร, 9, 77 - 98.

Beaumont, L.J., Hughes, L and Poulsen, M. (2005). Predicting species distributions: use of climatic parameters in BIOCLIM and its impact on predictions of species’ current andfuture distributions.Ecological Modelling, 186, 250 - 269. Bolen, E.G. and Robinson, W.L. (2003). Wildlife ecology

and management (5th Edition). Upper Saddle River NJ: Prentice - Hall.

Conry, P.J. (1989). Gaur Bos gaurus and development in Malaysia. Biological Conservation, 49, 47 - 65. Fahrig, L. (2003). Effects of habitat fragmentation on

biodiversity. Annu. Rev. Evol. Syst, 34, 487 - 515. Fawcett, T. (2006). And introduction to ROC analysis. Pattern Recognition Letters, 27, 861 - 874. Fermin, E. and Tambussi, C. (2009). Predicting the

distribution of the crested tinamous, Eudromia spp. (Aves,Tinamiformes). J. Ornithol, 150, 75 - 84.

Franklin, J. (2009). Mapping Species Distribution: Spatial

Inference and Prediction. Cambridge: Cambridge University Press. Hijmans, J., Cameron, E., Parra, L., Jones, G. and Jarvis,

A. (2005). Very high resolution interpolated climate surfaces for global land areas. Int. J.

Climatol, 25, 1965 - 1978.

Jenness, J. (2006). Topographic Position Index

(tpi_jen.avx) extension for ArcView 3.x, v. 1.3a. Retrieved December 15, 2013, from. http://www.jennessent.com/arcview/tpi.htm

Leitão, A.B., Miller, J., Ahern, J. and McGarigal, K. (2006). MEASURING LANDSCAPES: A Planner’s Handbook. Washington DC: Island Press.

Malczewski, J. (1999). GIS and Multicriteria Decision

Analysis. New York: Wiley & Sons, Inc. McGarigal, K., Cushman, S.A., Neel, M.C. and Ene, E.

(2002). FRAGSTATS: Spatial Pattern Analysis

Program for Categorical Maps. Retrieved December 15, 2013, from. http://www.umass.edu/ landeco/research/fragstats/fragstats.html

Nupp, T.E. and Swihart, R.K. (2000). Landscape - level Correlates of Samll - Mammal Assemblages in Forest Fragments of Farmland. Journal of Mammalogy, 81 (2), 512 - 526. Phillips, S.J., Dudik, M and Schapire, R.E. (2004).

Performance guarantees for regularized maximum entropy density estimation, pp. 655 - 662. In Proceedings of the 17th Annual

Conference on Computational Learning Theory. New York: ACM Press.

Phillips, S.J., Anderson, R.P. and Schapire, R.E. (2006). Maximum entropy modeling of speciesgeography distributions. Ecological Modeling, 190, 231 - 259. Ratnaparkhi, A . (1997). A simple introduction to maximum

entropy models for natural language processing. : Institute for Research in Research in cognitive Science University of Pennsylvania

Swets, M. (1988). Measuring the accuracy of diagnostic system. Science, 240, 1285 - 1293. Weiss, A. (2001). Topographic Position and Landforms

Analysis. Poster presentation. San Diego CA: ESRI User Conference.



resg

at.n

et

บทคดยอ งานวจยนเปนการประยกตใชเทคโนโลยภมสารสนเทศ

โดยจดท าออกมาในรปแบบของการพฒนาระบบเวบ GIS เพอการประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไม โดยมพนทศกษา คอ พนทปาจ านวน 1000 ไร (16 x 105 ตร.ม.) ของศนยอนรกษและพฒนาทรพยากรภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง งานวจยนไดท าการส ารวจขอมลชนด การเตบโต และจดพกดของตนไมเฉพาะท เปนไมยนตน (เสนรอบวงเพยงอก > 30 เซนตเมตร) ดวยขนาดแปลงตวอยาง 20 x 20 เมตร จากการวางแนวเสนส ารวจ 2 เสน ซงสามารถส ารวจแปลงไดจ านวน 46 แปลง และน ามาค านวณหาความหลากหลายทางชวภาพปาไมดวยคาดชนของ Shanon Weaver และคาความสม าเสมอของชนดพนธ เพอจดระดบความหลากหลายทางชวภาพของปาไมในแตละแปลง จากนนน าผลทไดมาแสดงผลบนเวบ GIS ทพฒนาขนในงานวจยน

ผลการศกษาพบวาการวางแปลงส ารวจ 46 แปลง ครงน ประกอบดวยปาเตงรงจ านวน 20 แปลง และปาเบญจพรรณจ านวน 26 แปลง โดยมระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไมอยในระดบนอย ปานกลาง และมาก ซงปาเตงรงมทงสนจ านวน 3, 14 และ 3 แปลง คดเปนพนท 0.75 ไร (1,200 ตร.ม.), 3.50 ไร (5,600 ตร.ม.) และ 0.75 ไร (1,200 ตร.ม.) ตามล าดบ โดยมคาความสม าเสมอของชนดพนธภาพรวมเฉลย 0.931 และปาเบญจพรรณมทงสนจ านวน 4, 19 และ 3 แปลง คดเปนพนท 1 ไร (1,600 ตร.ม.), 4.75 ไร (7,600 ตร.ม.) และ 0.75 ไร (1,200 ตร.ม.) ตามล าดบ โดยมคาความสม าเสมอของชนดพนธภสพรวมเฉลย 0.980 นอกจากนการพฒนาระบบเวบ GIS เพอใชในการประเมนระดบความหลากหลายและแสดงผล ไดน าระบบดงกลาวมาประเมนกบผเชยวชาญทเกยวของและผใชโดยตรง คอ เจาหนาททเกยวของของศนยอนรกษและพฒนาทรพยากรภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง จ านวน 10 คน ซงผลการประเมนพบวาระบบเวบ GIS ในภาพรวมมประสทธภาพมาก ดวยคาเฉลย 3.95 และคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.47 เชนเดยวกบผลการประเมนเวบ GIS ในดานความเหมาะสมของการประยกตใชเทคโนโลยภมสารสนเทศส าหรบการประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไม อย ในระดบทระบบมประสทธภาพปานกลางดวยคาเฉลย 4.32 และคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.51 ดงนนระบบเวบ GIS น สามารถน าไปใชงานได

ในการประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไมของศนยอนรกษและพฒนาทรพยากรภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลางตอไป สดทายนผวจยหวงวาจะเปนกรณศกษาใหกบพนทปาอนรกษอนๆ อกดวย

ค ำส ำคญ : เทคโนโลยภมสารสนเทศ, ความหลากหลายทางชวภาพปาไม, การพฒนาระบบเวบ GIS

ABSTRACT This research is a geo-informatics application that

is performed in developing a web GIS-based system for assessing level of forest biodiversity. This study area is the conserved forest area about 1,000 rai (16 x 105 sq.m.) where locates in Conservation and Resource Development Center for the Middle Northeastern Region (CRDCMN). This research was surveyed and collected by sampling intensity determination of species, tree communities and tree position for tree only (DBH > 30 cm.) at temporary sample plots size 20 x 20 m along the 2-line transects and totally undertaken in 46 plots. The collected data of the sample plots was analyzed in term of forest biodiversity with Shannon index and species evenness that, then, was interpreted as level of the forest biodiversity in each plot.

As a result, the 46-sample plots were divided into 20 plots of dry dipterocarp forest and 26 plots of mixed deciduous forest. The different forest areas of both forest types were at low, moderate and high level of forest biodiversity that resulted dry dipterocarp forest was distinctly at 3, 14 and 3 sample plots and calculated at area of 0.75 rai (1,200 sq.m.), 3.50 rai (5,600 sq.m.) and 0.75 rai (1,200 sq.m.) respectively, with 0.931 the mean overall of species evenness and mixed deciduous forest was distinctly at 4, 19 and 3 sample plots and calculated at area of 1 rai (1,600 sq.m.), 4.75 rai (7,600 sq.m.) and 0.75 rai (1,200 sq.m.) respectively, with 0.980 mean overall of species evenness. In addition, development of web GIS was performed for assessing level of forest

กำรประเมนระดบควำมหลำกหลำยทำงชวภำพปำไมผำนกำรพฒนำระบบเวบ GIS Assessment of Forest Biodiversity Level with Developing a Web GIS-based System

เยาวเรศ จนทะคต Yaowaret Jantakat สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร Department of Information and Communication Technology คณะวทยาศาสตรและศลปะศาสตร Faculty of Sciences and Arts มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน Rajamangala University of Technology Isan


resg

at.n

et

biodiversity and displaying. This web GIS was evaluated by the concerned experts and the direct users (e.g. officers of CRDCMN) about 10 people. The result of web GIS evaluation was totally presented as high efficiency with 3.95 of the mean value and 0.47 of Standard Deviation (SD). Similarly, the evaluated result of web GIS system for the suitable geo-informatics application to assess level of forest biodiversity, was presented as highly efficient level with 4.32 of the mean value and 0.51 of SD. Therefore, this web GIS can implement in assessing level of forest biodiversity at CRDCMN. Finally, researcher expects that this research will be case study for other conserved sites too.

Keywords : Geo-informatics technology, forest biodiversity, Development of web GIS 1. บทน ำ ดวยมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน มพนทปาของโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด ารสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ (อพ.สธ.) ในจงหวดนครราชสมา จ านวน 1,000 ไร ซงปจจบนเปลยนชอเปน “ศนยอนรกษและพฒนาทรพยากรภาคตะว นออกเ ฉยง เหน อตอนกลาง (Conservation and Resource Development Center for the Middle Northeastern Region)” ตงอยทศนยหนองระเวยง ต าบลหนองระเวยง อ าเภอเมอง จงหวดนครราชสมา โดยมวตถประสงคเพอ 1. สนองพระราชด ารสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในการอนรกษพนธกรรมพช 2. อนรกษและปกปกรกษาพนทปาของสถาบน 3. ศกษาวจยเกยวกบพชและการใชประโยชนของพรรณไมในพนทและบรเวณใกลเคยง 4. สรางจตส านกในการอนรกษพนธกรรมพชแกเยาวชนและประชาชน ดงนน ผวจยจงได เ ลงเหนความส าคญของการน าเทคโนโลยภมสารสนเทศโดยเฉพาะการพฒนาระบบเวบ GIS มาใชกบงานดานการอนรกษปาไมในเขตอนรกษพนธกรรมพช อ พ . ส ธ ข อ ง ศ น ย อ น ร ก ษ แ ล ะพ ฒน า ท ร พ ย า ก ร ภ า คตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง โดยน ามาชวยในการประเมน ระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไม และ ดอกรก มารอด (2555) ไดอางถง Secretariat of CBD (2005) ทกลาวไววาการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพและสงแวดลอมเปนเรองส าคญทหยบยกขนมากลาวไว เนองจากเรองนทเปนฐานทจะน าไปสความเปนอยทดของมนษยและกอใหเกดสงแวดลอมทมนษยตองการ จงไดกอตงอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพขน ดงนนประเทศไทยจงไดเลงเหนถงความส าคญของอนสญญาระหวางประเทศฉบบนจงไดเขารวมเปนภาค

สมาชกและมหนาททจะตองปฏบตตามขอก าหนดและมตตางๆ ของอนสญญาดงกลาว ในงานวจยนมวตถประสงคหลก คอ การประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไมผานการพฒนาระบบเวบ GIS ทงนผวจยมงเนนทจะพฒนาระบบเวบ GIS เพอชวยในการประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไม ต งแตกระบวนการเกบขอมลส ารวจและเกบขอมลปาไม การวเคราะหขอมลปาไม และการรายงานผล ซงตองการทด าเนนการอยางเปนระบบอตโนมต และสามารถออนไลนได และตอมาไดน าไปทดสอบการใชงานในพนทจรง ซงระบบเวบ GIS น จะชวยใหงายตอการท างานของเจาหนาท และประหยดเวลาในการประมวลผลการประเมนความหลากหลายทางชวภาพปาไม และยงเปนสารสนเทศหรอความรใหกบผทสนใจโดยทวไป ดงนนงานวจยนผวจยจงไดใหความส าคญกบดานการพฒนาระบบเวบ GIS เปนส าคญ โดยน าขอมลทส ารวจไดในเบองตนในงานวจยนมาท าการทดลองเพอวเคราะหประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไมโดยผานการพฒนาระบบเวบ GIS กอนทจะไปมงเนนในการใชเวลาไปกบการส ารวจขอมลปาไมใหครอบคลมพนทศกษาตามหลกวชาการอนจะเปนตวแทนของกลมหมไมทด แตอยางไรกตามผวจยกไมไดละเลยการส ารวจและเกบขอมลปาไมตามหลกวชาการของการส ารวจดานปาไม และเมอระบบเวบ GIS นสามารถน าไปใชงานไดจรงในพนทศกษา ผวจยและเจาหนาทของศนยอนรกษและพฒนาทรพยากรภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลางกจะพยายามชวยกนในการบนทกขอมลผานระบบเวบ GIS ตอไป 2. พนทศกษำ พนทศกษา คอ เขตอนรกษพนธกรรมพชของศนยอนรกษและพฒนาทรพยากรภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง จ านวน 1,000 ไร (16 x 105 ตร.ม.) อยในพนทศนยหนองระเวยง ซงอยในความรบผดชอบของมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน ดงรปท 1 3. วธกำรศกษำ 3.1 กำรส ำรวจขอมลภำคสนำม การเกบขอมลปาไมดวยแนวเสนส ารวจ (Line Transect) ไดอาศยหลกการการส ารวจตามคมอการส ารวจทรพยากรปาไมของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2549) และการศกษานไดวางเสนจ านวน 2 เสนส ารวจ และวางแปลงไดจ านวนทงสน 46 แปลง โดยใชเครองมอ GPS ชวยในการเกบพกดของทตงแตละแปลง และทตงของตนไมในแตละแปลง 1) แนวเสนส ารวจท 1 คอ เสนถนนทผานบรเวณพนทปาบรเวณทางทศตะวนตกเฉยงใตของศนยหนองระเวยง โดยเรมก าหนดจดพกดบนเสนส ารวจทกๆ 100 เมตร จากทศตะวนออกไปทศตะวนตก โดยมระยะทางทงสน 1,300 เมตร และมจ านวนแปลงทวางจ านวน 26 แปลง


กำรประเมนระดบควำมหลำกหลำยทำงชวภำพปำไมผำนกำรพฒนำระบบเวบ GIS 11

resg

at.n

et

2) แนวเสนส ารวจท 2 คอ เสนทางทเชอมตอจาก แนวเสนส ารวจท 1 ทจดระยะ 600 เมตร (นบจากตะวนออกของเสนส ารวจท 1) และจากนนเรมวางแนวเสนส ารวจท 2 โดยเรมก าหนดจดพกดบนเสนส ารวจ ทกๆ 100 เมตร จากทศใตไปทศเหนอ โดยมระยะทางทงสน 1,000 เมตร และมจ านวนแปลงทวางจ านวน 20 แปลง

การเกบขอมลปาไมไดท าการวางแปลงในทกๆ 100 เมตร ของเสนส ารวจดงกลาว โดยแตละจด 100 เมตร ไดแยกออกไปเพอวางแปลงทงซายและขวาโดยวางหางจากจดท 100 เมตร อยางละ 10 เมตร ดวยขนาดแปลง 20 x 20 เมตร และ ในการเกบขอมลปาไมครงนไดเกบชนด การเตบโต และพกด เฉพาะไมยนตนทมเสนรอบวงเพยงอก (Diameter Breast

Height: DBH) มากกวาหรอเทากบ 30 เซนตเมตร โดยอาศยแบบฟอรมการเกบขอมลปาไม (Formally Forest Tally

Sheet) โดยเพมเตมการเกบขอมลพกดทตงของแตละแปลงและทตงของตนในแตละแปลง เพอน ามาสรางชนขอมลระดบตนและระดบแปลง ดงรปท 2

รปท 2 การวางแปลงขนาด 20 x 20 เมตร

หรอ “H’” และ คาความสม าเสมอของชนดพนธ (Species Evenness) (อางใน Beals et al, 2000) ดงน

(1)

โดยท H’ = คาดชนความหลากหลายของชนดพรรณ pi = สดสวนระหวางจ านวนตนไมชนด i ตอ จ านวนตนไมทงหมด

(2)

โดยท E = คาความสม าเสมอของชนดพรรณ H’ = Shannon-Weaver Index S = จ านวนชนดพรรณไมทงหมด 3.2.2 กำรประเมนระดบควำมหลำกหลำยทำงชวภำพปำไม

เมอหาคาความหลากหลายของชนดพรรณ และคาความสม าเสมอของชนดพรรณในแตละแปลงแลว ตอมาผวจยไดวเคราะหระดบความหลากหลายทางชวภาพของปาไม โดยน าคาความหลากหลายของแตละแปลงในแตละชนดปา มาจดระดบความหลากหลายทางชวภาพของปาไม 3 ระดบ คอ นอย ปานกลาง และมาก ดวยการน าคาดชนความหลากหลายของชนดพรรณของแตละแปลงในแตละชนดปามาจดกลมในโปรแกรมคอมพวเตอรชวยค านวณ โดยใชคาเฉลย ( ) ของชดขอมลเปนหลก แลวน าคาการกระจายของขอมลดวยคาเบยงเบนมาตรฐาน (SD) มาก าหนดความกวางของแตละชวง (อางองมาจากงานของ

รปท 1 พนทศกษาและการวางแนวเสนส ารวจ


12 กำรประเมนระดบควำมหลำกหลำยทำงชวภำพปำไมผำนกำรพฒนำระบบเวบ GIS

resg

at.n

et

สมพนธ พรประไพ (2552)) และการศกษานสามารถแบงระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไมดงน นอย คานอยกวา - SD ปานกลาง คาอยระหวาง -SD < H’ < + SD มาก คามากกวา + SD

3.3 กำรออกแบบและพฒนำระบบเวบ GIS ส ำหรบกำรประเมนระดบควำมหลำกหลำยทำงชวภำพปำไม โดยทวไปการประยกตใชเทคโนโลยภมสารสนเทศจะผลตผลออกมาในรปของแผนท แตในการศกษานไดพฒนาการประยกตเทคโนโลยภมสารสนเทศออกมาในรปของการพฒนาระบบเวบ GIS ส าหรบการประเมนระดบความหลากหลายทาง

ชวภาพปาไมในพนทอนรกษพนธกรรมพชของศนยอนรกษและพฒนาทรพยากรภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง และ การพฒนาระบบเวบ GIS นไดอาศยหลกการ จากกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (2555) และ อมรเดช อดมดลกภพ (2553) ดงนนการศกษานจงไดพฒนาระบบเวบ GIS โดยผานโปรแกรมทเกยวของตางๆ ไดแก การพฒนาระบบดวยภาษา PHP การจดการฐานขอมลภมสารสนเทศดวยโปรแกรม PostgreSQL และ การแสดงชนขอมลดวยโปรแกรม Geoserver และสามารถน าเสนอกรอบโครงสรางของการพฒนาระบบเวบ GIS ดงรปท 3 นอกจากนระบบเวบ GIS ดงกลาว ไดแบงระดบการเขาถงของขอมลเปน 2 ระดบ คอ 1) ผปฏบตการ (Administrator) และ 2) สมาชก (Member) ซงแสดงดงรปท 4 คอ แผนภาพบรบท

รปท 3 กรอบโครงสรางและองคประกอบของระบบเวบ GIS หมายเหต: (1) การวเคราะหของแผนทตางๆ ทมาจากแหลงขอมล และบนทกขอมลลงใน spreadsheet, (2) การน าแผนททไดใน (1) มาวเคราะหเพอจดท าแผนทเฉพาะทางทใชส าหรบงานน, (3) น าแผนทจาก (1) และ (2) มาเกบไวทฐานขอมลเชงพนททใชส าหรบใชบนเวบ, (4) การพฒนาระบบเพอการน าเสนอขอมลเชงพนทของงานวจยน, (5) การบรการขอมลแผนทผานทางเวบ, (6) การแปลงขอมลไปสชนขอมลทาง GIS จากการบนทกขอมลใน spreadsheet, (7) น าชนขอมลทาง GIS เกบไวในโปรแกรม PostgreSQL, (8) การน าเสนอแผนทดวยโปรแกรม GeoServer, และ (9) การแสดงขอมลแผนทผานเวบส าหรบงานวจยครงน

แหลงขอมล: -ศนยหนองระเวยง - หนงสอพรรณไมในศนยหนองระเวยง - Google Earth - การส ารวจทางภาคสนาม - เอกสารอนๆ

(1) แผนทการวาง Line Transect การบนทกขอมลใน spreadsheet

แผนทการวางแปลง

แผนทตนไมในแตละแปลง

แผนทการประเมนระดบความหลากหลายในแตละแปลง

แผนทเฉพาะทางทไดวเคราะหใชในงาน

ฐานขอมลเชงพนทส าหรบใชบนเวบ

ระบบทพฒนาโดยโปรแกรมทางภมสารสนเทศ

การบรการขอมลแผนทผานทางเวบเพอบรการผใชทวไปทสนใจโดยผานระบบทพฒนาขนส าหรบงานวจยน เวบส าหรบงานวจยชนน

ชนขอมลทาง GIS

โปรแกรม PostgreSQL

โปรแกรม GeoServer

การบรการขอมลแผนทผานทาง web



resg

at.n

et

เมอมการพฒนาระบบเวบ GIS ดงกลาวเรยบรอยแลวก

จะมการทดสอบระบบแบบแบลกบอกซ (Black Box Testing) ซง สภาพรรณ และ ทองพล หบไธสง (2551) และ BCS SIGIST (2001) กลาววา แบบแบลกบอกซเปนกระบวนการทดสอบการท างานของระบบโดยรวมทงหมดวามกระบวนการท างานถกตองตามวตถประสงคทตองการหรอไม โดยท าการทดสอบการท างานแตละฟงกชนการท างานทงหมดหาขอบกพรองของโปรแกรม หลงจากนนท าการปรบปรงแกไขโปรแกรมใหดขน และตอมาจงไดท าการประเมนระบบเวบ GIS โดยอาศยแนวทางงานวจยของ กตตศกด โชตมณ (2553) และ สภาพรรณ และ ทองพล หบไธสง (2551) โดยมวธการประเมนประกอบดวย เครองมอทใชในการประเมน ประชากรกลมตวอยาง การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล และการแปลผลจากการวเคราะห การก าหนดกลมตวอยางในการทดสอบระบบเวบ GIS ไดแก ผเชยวชาญจ านวน 6 คน (ดานเนอหา 2 คน, ดานระบบ 2 คน และดานการประยกตใชเวบ GIS 2 คน) และผใชทศนยอนรกษและพฒนาทรพยากรภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลางจ านวน 4 คน รวมทงสน 10 คน ซงไดอาศยแบบประเมนโดยออกแบบเปน 3 สวน คอ สวนท 1 ขอมลทวไปของผใหขอมล สวนท 2 การประเมนประสทธภาพของระบบเวบ GIS และสวนท 3 ขอเสนอแนะในการปรบปรงระบบ

ส าหรบการประเมนประสทธภาพของระบบเวบ GIS ไดท าการประเมนการใชงานระบบเวบ GIS แบงออกเปน 6 ดาน คอ 1) ความสามารถตรงตามความตองการของผใช (Functional Requirement Test), 2) ความสามารถในการท างานตามหนาทของระบบ (Functional Test), 3) ความสะดวกและงายตอการใช

งาน (Usability Test), 4) ความรวดเรวในการท างานของระบบ (Performance Test), 5) การรกษาความปลอดภย (Security Test), และ 6) ดานความเหมาะสมของการประยกตใช เทคโนโลย ภมสารสนเทศส าหรบการประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไม (Test of GIS Application) ทงนยงไดก าหนดเกณฑการใหคะแนนในเชงคณภาพ ออกเปน 5 ระดบ ดงตารางท 1 ตำรำงท 1 เกณฑการใหคะแนนเชงคณภาพของ ประสทธภาพของระบบเวบ GIS

เกณฑการใหคะแนน การแปลผล 4.50-5.00 ระบบมระสทธภาพมากทสด

3.50-4.49 ระบบมระสทธภาพมาก 2.50-3.49 ระบบมระสทธภาพปานกลาง 1.50-2.49 ระบบมระสทธภาพนอย

1.00-1.49 ระบบมระสทธภาพนอยทสด

หลงจากการประเมนระบบเวบ GIS โดยผเชยวชาญและผใชทศนยอนรกษและพฒนาทรพยากรภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง ทงหมด 10 คน ผวจยไดน าหลกสถตมาสรปผลการประเมนประสทธภาพของการพฒนาระบบเวบ GIS โดยสถตทใช คอ คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน

รปท 4 แผนภาพบรบท



resg

at.n

et

4. ผลกำรศกษำ การประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไมผาน

การพฒนาระบบเวบ GIS มผลการศกษาดงน 4.1 ผลกำรวเครำะหควำมหลำกหลำยทำงชวภำพปำไม และกำรประเมนระดบ

การวเคราะหผลความหลากหหลายทาชวภาพปาไมในพนทปาอนรกษพนธกรรมพช อพ.สธ. ของศนยอนรกษและพฒนาทรพยากรภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง จ านวน 1,000 ไร ไดวางแปลงตามแนวเสนส ารวจทงสน 46 แปลง โดยแบงเปนปาเบญจพรรณ 26 แปลง และปาเตงรง 20 แปลง และผลการวเคราะหคาความหลากหลายทางชวภาพปาไมและคาความสม าเสมอของชนดพรรณในปาเตงรง และปาเบญจพรรณ ดงตารางท 2

ตำรำงท 2 คาความหลากหลายทางชวภาพปาไมและ

คาความสม าเสมอของชนดพรรณในปาเตงรง และปาเบญจพรรณ ท คาความหลากหลายทางชวภาพปาไม

(คาเฉลย) คาความสม า เสมอของชนดพรรณ (คาเฉลย)

1 ระหวาง 0.385-1.735 (1.031) ระหวาง 0.650-1.000 (0.931) 2 ระหวาง 0.416-2.230 (1.313) ระหวาง 0.811-1.250 (0.980)

หมายเหต 1 คอ ปาเตงรง และ 2 คอ ปาเบญจพรณ ส าหรบการประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพ

ปาไมในปาเตงรง และปาเบญจพรรณ ใน 3 ระดบ คอ นอย ปานกลาง และมาก ดงตารางท 3 และตารางท 4

ตำรำงท 3 การประเมนระดบความหลากหลายทาง

ชวภาพปาไมในปาเตงรง ระดบ คาการจดระดบ จ านวนแปลง เนอท (ไร,ตร.ม.) นอย <0.647 3 0.75 (1,200)

ปานกลาง 0.647-1.416 14 3.50 (5,600) มาก >1.416 3 0.75 (1,200) รวม 20 5.00 (8,000)

ตำรำงท 4 การประเมนระดบความหลากหลายทาง

ชวภาพปาไมในปาเบญจพรรณ ระดบ คาการจดระดบ จ านวน

แปลง เนอท (ไร,ตร.ม.)

นอย <0.871 4 1.00 (1,600)

ปานกลาง 0.897-1.730 19 4.75 (7,600) มาก >1.766 3 0.75 (1,200)

รวม 26 6.50 (10,400)

4.2 ผลกำรพฒนำระบบเวบ GIS และกำรประเมนผลเวบ การพฒนาระบบเวบ GIS ไดก าหนดสทธการใชงาน

ออกเปน 2 ระดบ คอ ผดแลระบบและผใชงานทวไป และส าหรบผลการประเมนระบบเวบ GIS จากผเชยวชาญและเจาหนาท รวม 10 คน พบวา ผลในภาพรวมของระบบเวบ GIS มประสทธภาพมากดวยคาเฉลย 3.95 และคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.47 เชนเดยวกบผลการประเมนเวบ GIS ในดานความเหมาะสมของการประยกตใชเทคโนโลยภมสารสนเทศส าหรบการประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไม อยในระดบทระบบมประสทธภาพมากดวยคาเฉลย 4.32 และคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.51 (ดงตารางท 5)

ตำรำงท 5 ผลการประเมนเวบ GIS ในดานความ

เหมาะสมของการประยกตใชเทคโนโลยภมสานสนเทศส าหรบการประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไม

รายการ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน

1. ความครบถวนสมบรณของชนขอมลหลก และชนขอมลสนบสนน

4.00 0.50

2. ความครบถวนสมบรณของรายละเอยดขอมลพนฐานส าหรบการประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไม (Metadata)

4.45 0.49

3. ความครบถวนสมบรณของรายละเอยดชนขอมล เช งบรรยาย (Attribute Data)

3.40 0.45

4. ความครบถวนของรายละเอยดในการประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไม

4.53 0.52

5. ความเปนปจจบนของขอมล (Update Data)

4.23 0.55

6.ความนาเชอถอ /ความถกตองของขอมล

4.80 0.52

7. ความสะดวกในการเขาถงขอมล 4.86 0.53

เฉลย 4.32 0.51

นอกจากนผวจยไดน าเสนอบางสวนของการประเมน

ระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไมผานระบบเวบ GIS ดงรปตอไปน

รปท 5 หนาจอแสดงหนาแรกของระบบ



resg

at.n

et

รปท 6 หนาจอแสดงขอมลระดบแปลง

รปท 7 หนาจอแสดงขอมลระดบตน

รปท 8 หนาจอแสดงการเพมขอมลระดบตน

รปท 9 หนาจอแสดงการแกไขขอมลระดบตน

รปท 10 หนาจอแสดงการประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไมผานระบบเวบ GIS

5. สรปผลกำรศกษำ การประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพผาน

ระบบเวบ GIS ไดท าการเกบรวบรวมขอมลปาไมเบองตนดวยแนวส ารวจ 2 เสน โดยเสนท 1 มความยาว 1,300 เมตร และเสนท 2 มความยาว 1,000 เมตร ซงไดท าการส ารวจทกๆ 100 เมตร เพอวางแปลงทงซายและขวาดวยแปลงขนาด 20 x 20 เมตร ซงส ารวจไดแปลงทงสน 46 แปลง และใน 46 แปลง แบงออกเปนแปลงของปาเตงรง 20 แปลง และแปลงของปาเบญจพรรณ 26 แปลง และจากการวเคราะหระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไมดวยคาดชนของ Shannon Weaver โดยแบงระดบเปนนอย ปานกลาง และมาก พบวา ปาเตงรงจ านวน 3, 14 และ 3 แปลง คดเปนพนท 0.75 ไร (1,200 ตร.ม.), 3.50 ไร (5,600 ตร.ม.) และ 0.75 ไร (1,200 ตร.ม.) ตามล าดบ โดยมคาความสม าเสมอของชนดพนธภาพรวมเฉลย 0.931 และปาเบญจพรรณจ านวน 4, 19 และ 3 แปลง คดเปนพนท 1 ไร (1,600 ตร.ม.), 4.75 ไร (7,600 ตร.ม.) และ 0.75 ไร (1,200 ตร.ม.) ตามล าดบ โดยมคาความสม าเสมอของชนดพนธภาพรวมเฉลย 0.980

การพฒนาระบบเวบ GIS ไดก าหนดสทธการใชงานออกเปน 2 ระดบ คอ ผดแลระบบและผใชงานทวไป และส าหรบผลการประเมนระบบเวบ GIS จากผเชยวชาญและเจาหนาท รวม 10 คน พบวา ผลในภาพรวมของระบบเวบ GIS มประสทธภาพมากดวยคาเฉลย 3.95 และคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.47 เชนเดยวกบผลการประเมนเวบ GIS ในดานความเหมาะสมของการประยกตใชเทคโนโลยภมสานสนเทศส าหรบการประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไม อยในระดบทระบบมประสทธภาพมากดวยคาเฉลย 4.32 และคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.51

ดงนนระบบเวบ GIS น สามารถน าไปใชงานไดในการประเมนระดบความหลากหลายทางชวภาพปาไม ของศนยอนรกษและพฒนาทรพยากรภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลางตอไป สดทายนผวจยหวงวาจะเปนกรณศกษาใหกบพนทปาอนรกษอนๆ อกดวย

6. เอกสำรอำงอง กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. (2549). คมอกำรส ำรวจ

ทรพยำกรปำไม. ไดมาเมอวนท 10 สงหาคม 2556, จาก http://www.dnp.go.th/inventory/download-com55-

กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. (2555). หลกสตรชดค ำสงประยกตรหสเปดดำนกำรจดท ำระบบใหบรกำรขอมลเชงพนทโดยผำนเครอขำยอนเทอรเนต. ไดมาเมอวนท 15 สงหาคม 2556, จาก http://www.gi.mict.go.th/ICT-Foss4G/



resg

at.n

et

กตตศกด โชตมณ. (2553). กำรประเมนควำมออนไหวของพนทตอกำรเกดภยแลงดวยระบบสำรสนเทศภมศำสตร (GIS) และน ำเสนอผลบน Google Earth กรณศกษำ อ ำเภอบำงสะพำน จงหวดประจวบครขนธ. การศกษาคนควาอสระของวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต (วศวกรรมโครงสรางพนฐานและการบรหาร), มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 148 หนา.

ดอกรก มารอด. (2555). นเวศวทยำปำไมประยกต. ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 298 หนา.

สมพนธ พรประไพ. (2552). กำรประยกตใชระบบสำรสนเทศทำงภมศำสตรเพอหำพนทเสยงตอกำรเกดโรคฟนผในโรงเรยนประถำมศกษำในเขตอ ำเภอหนองบวระเหว จงหวดชยภม. การศกษาคนควาอสระปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต. มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลอสาน, 130 หนา.

สภาพรรณ และ ทองพล หบไธสง. (2551). ระบบสำรสนเทศเพอบรหำรจดกำรกำรตดตงและบ ำรงรกษำสญญำณไฟจรำจร และอปกรณควบคม ของส ำนกจรำจรและขนสงกรงเทพมหำนครผำนระบบ GIS WEB. วารสารเทคโนโลยสารสนเทศ ปท 4 ฉบบท 7 มกราคม – มถนายน 255, 47-54 หนา.

อมรเดช อดมดลกภพ. (2553). เวบวดทศนส ำหรบ ArcGIS. สารนพนธของหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต. มหาวทยาลยเทคโนโลยมหานคร, 152 หนา.

BCS SIGIST (2001). Standard for Software Component

Testing. Retrieved August 10, 2013, from http://www.testingstandards.co.uk/

Beals, M., Gross, L. and Harrell, S. (2000). Diversity

Indices: Shannon’s H and E. Retrieved August 18, 2013, from http://www.tiem.utk.edu/~gross/bioed/bealsmodules/shannonDI.html



resg

at.n

et

http://www.testingstandards.co.uk/

บทคดยอ ปาลมน ามนเปนพชเศรษฐกจทสาคญของประเทศไทย

ภาคตะวนออกมการปลกปาลมน ามนกนมากในหลายจงหวด เชน ชลบร ระยอง จนทบร และตราด งานวจยน เปนการตดตามพ นทปลกปาลมน ามนของจงหวดชลบรระหวางป พ.ศ.2548-2556 จากภาพถายจากดาวเทยม และคาดการณพ นทปลกปาลมน ามนในป พ.ศ. 2560 โดยใชแบบจาลอง CA-Markov ในป พ.ศ.2552 จงหวดชลบรมพ นทปลกปาลมน ามนเพมข นจากป พ.ศ.2548 มากถงรอยละ 151.59 หรอ 56,707.34 ไร ในขณะทในป พ.ศ.2556 พ นทปลกปาลมน ามนเพมข นจากป พ.ศ.2552 รอยละ 4.16 หรอ 3,910.61 ไร เมอทาการคาดการณพ นทปลกปาลมน ามนโดยใชแบบจาลอง CA-Markov พบวา ในป พ.ศ.2560 มพ นทปลกปาลมน ามนลดลงจากป พ.ศ.2556 รอยละ 12.83 หรอ 12,577.56 ไร จากการตรวจสอบคาความถกตองจากการจาแนกพ นทปลกปาลมน ามนในป พ.ศ. 2548, 2552 และ 2556 พบวามคาเทากบ 77.39%, 78.08% และ 77.08% ตามลาดบ สวนปจจยสาคญทมผลตอการเปลยนแปลงพ นทปลกปาลมน ามน คอ ราคาของผลผลต นอกจากน ผลการศกษาสามารถนาไปใชในการวางแผนและจดการพ นทปลกปาลมน ามนในจงหวดชลบรได

ค ำส ำคญ : ปาลมน ามน การตดตาม การวเคราะหภาพเชงวตถ

ABSTRACT Oil palm is an important cash crop of Thailand. Oil

palms have been cultivated in the eastern provinces such as Rayong, Chanthaburi, Trat and Chon Buri. This research aims to monitor the oil palm areas in Chon Buri province during 2005-2013 using the satellite images and forecast the oil palm areas in 2017 using CA-Markov model. The results showed that the oil palm areas in 2009 had increased 151.59% or 56,707.34 rais from 2005. Meanwhile, the oil palm areas in 2013 had also increased 4.16% or 3,910.61 rais from 2009. The CA-Markov was applied to forecast the oil palm areas in 2017 in which the areas of oil palm will decrease 12.83% or 12,577.56 rais.

The overall classification accuracy of 2005, 2009 and 2013 were 77.39%, 78.08% and 77.08%, respectively. Price was the main factor that affected to the changes of oil palm areas. Finally, the results can be used to plan and manage oil palm planting areas in Chon Buri.

Keywords : Oil palm, Monitor, Object-Based Image Analysis

1. บทน ำ ภาคตะวนออกเปนศนยกลางเศรษฐกจท สาคญของประเทศไทย โดยเฉพาะทางดานอตสาหกรรม การทองเทยว และบรการทมชอ เสยง นอกจากน การทา เกษตรกรรมในภาคตะวนออกยงคงมความสาคญเชนกน โดยเฉพาะในกลมจงหวดภาคตะวนออกประกอบดวย จงหวดชลบร ระยอง จนทบร และตราด ซงเปนแหลงปลกพชเศรษฐกจทสาคญหลายอยาง เชน ไมผล ยางพารา มนสาปะหลง และปาลมน ามน ในจงหวดชลบรถงแมจะเปนศนยกลางทางดานอตสาหกรรมและบรการ แตเมอพจารณาสดสวนการถอครองทดนของจงหวดพบวา มการถอครองทดนสาหรบการทาเกษตรกรรมเทากบ 1.31 ลานไร คดเปนรอยละ 48.12 ของพ นทท งหมด (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2556ก) และจากมลคาการผลตภาคเกษตรกรรมของจงหวดชลบรในเดอนธนวาคม พ.ศ.2554 ทมมลคาเทากบ 21,183 ลานบาท (สานกงานพาณชยจงหวดชลบร, 2556) จากมลคาการผลตทไดจากภาคเกษตรกรรมมสดสวนนอยกวาเมอเทยบกบภาคการผลตอน ๆ แตหากพจารณาปรมาณการถอครองทดนแลว ภาคเกษตรกรรมถอวามความสาคญมากเชนกน แสดงใหเหนวาประชากรบางสวนยงใหความสาคญและประกอบอาชพเกษตรกรรมในพ นทตาง ๆ ของจงหวดอย ปาลมน ามนเปนพชเศรษฐกจทสาคญสามารถนามาผลตเปนน ามนสาหรบบรโภคและเปนวตถดบหลกในการผลตไบโอดเซล จากการทภาครฐไดมมาตรการสงเสรมใหมการใชพลงงานทดแทนเพมข นอยางตอเนอง โดยมเปาหมายใหในป พ.ศ.2564 มการใชไบโอดเซลแทนน ามนเช อเพลงเทากบ 5.97 ลานลตร/วน ในปจจบนมกาลงการผลตเพยง 1.62 ลานลตร/วน เทาน น จงมการวางแผนเพมพ นทปลกปาลมน ามนใหได 5.5 ลานไร และม

กำรตดตำมพนทปลกปำลมน ำมนในจงหวดชลบร Monitoring Oil Palm Cultivation Areas in Chon Buri Province

กฤษณะ อมสวาสด Krissana Imsawas ณรงค พลรกษ Narong Pleerux คณะภมสารสนเทศศาสตร Faculty of Geoinformatics มหาวทยาลยบรพา Burapha University


resg

at.n

et

ผลผลตไมนอยกวา 3.2 ตน/ไร/ป และมกาลงการผลตน ามนปาลมดบไมนอยกวา 3.05 ลานตน/ป (กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, 2555) จงหวดชลบรเปนจงหวดทมพ นทปลกปาลมน ามนมากเปนอนดบแรกของภาคตะวนออกและอนดบท 8 ของประเทศ โดยมพ นทเพาะปลกในป พ.ศ.2553 เทากบ 84,051 ไร เพมเปน 99,462 ไร ในป พ.ศ.2556 และมผลผลตตอไร 2,925 กโลกรม ซงสงเปนลาดบตนของประเทศ รองจากจงหวดทางภาคใตเทาน น (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2556ข) แสดงใหเหนวาจงหวดชลบรมศกภาพและมความเหมาะสมสาหรบการปลกปาลมน ามนเชนกน การวจยน เปนการตดตามการเปลยนแปลงพ นทปลกปาลมน ามนเชงพ นทและปรมาณในชวงป พ.ศ.2548-2556 และคาดการณการเปลยนแปลงเชงพ นทของปาลมน ามนในป พ.ศ.2560 โดยใชแบบจาลอง CA-Markov ทไดจากการทางานรวมกนของแบบจาลอง Markov Chain และ Cellular Automata แบบจาลอง CA-Markov ถกนามาใชอยางแพรหลายในการตดตามการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนและการคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในอนาคต (ฐานตย วงศวเศษ, 2548; วสนต ออวฒนา, 2555) โดยการนาผลลพธ Transition Area ทไดจากแบบจาลอง Markov Chain ไปวเคราะหในแบบจาลอง CA-Markov ในกระบวนวเคราะหจะทาการเชอมโยงและกรองขอมลการใชประโยชนทดนในชวงระยะเวลา T+1 เพอเขาสชวงระยะเวลาทคาดการณ T+2 (ชตพงศ รมสนธ, 2551) 2. วตถประสงค 2.1 ศกษาการเปลยนแปลงเชงพ นทและปรมาณของพ นทปลกปาลมน ามนในชวงป พ.ศ.2548-2556 ในจงหวดชลบร 2.2 คาดการณพ นทปลกปาลมน ามนจงหวดชลบรในป พ.ศ.2560 โดยใชแบบจาลอง CA-Markov

3. พนทศกษำ จงหวดชลบรต งอยในภาคตะวนออกของประเทศไทย แบงการปกครองออกเปน 11 อาเภอ 92 ตาบล และ 687 หมบาน โดยมพ นทท งส น 2,726,875 ไร หรอ 4,363 ตารางกโลเมตร ดงภาพท 1 จงหวดชลบรมความสาคญทางเศรษฐกจ อตสาหกรรม และการทองเทยว รวมถงการทาเกษตรกรรม โดยมพ นทเพาะปลกพชเศรษฐกจทสาคญหลายชนด อาท ยางพารา และออย โดยเฉพาะปาลมน ามนซงในปจจบนมพ นทปลกมากเปนอนดบท 8 ของประเทศ และเปนอนดบทหนงของภาคตะวนออก (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2556ข) 4. วรรณกรรมและงำนวจยทเกยวของ 4.1 ปาลมน ามน ปาลมน ามนเปนพชเศรษฐกจทสาคญชนดหนง จดเปนพชน ามนทสามารถใหผลผลตออกมาในรปของน ามนไดปรมาณสงสดตอพ นทเมอเปรยบเทยบกบพชน ามนชนดอน และเปนพชทมคาใชจายในการดแลรกษาตา การปลกปาลมน ามนโดยเฉลยอยทประมาณ 22 ตนตอไร การใหผลผลตของปาลมน ามนเรมตนหลงจากปลกแลวประมาณ 3 ป โดยเกษตรกรสามารถเกบเกยวผลผลตไดยาวนานและตอเนองถง 20-25 ป ภายใตการดแลรกษาและการจดการ ดนและน าอยางถกหลกวชาการ (นงคราญ มณวรรณ, 2552) ปาลมน ามนเปนพชทใหผลตามฤดกาล ชวงระยะเวลาใหผลจะยาวนานประมาณ 4-6 เดอน เนองจากฤดฝนของแตละพ นทเหลอมกนจงทาใหชวงเวลาใหผลผลตเหลอมกนไปดวย (ปวณา เชาวลตวงศ และคณะ, 2550)

ภาพท 1 พ นทการศกษา ไดแก จงหวดชลบร ต งอยในภาคตะวนออกของประเทศไทย


กำรตดตำมพนทปลกปำลมน ำมนในจงหวดชลบร 19

resg

at.n

et

ปจจบนความตองการผลผลตปาลมน ามนของประเทศมมากข น ทาใหพ นทปลกปาลมน ามนขยายเพมข นเรอย ๆ ในป พ.ศ.2550 ประเทศไทยมพ นทปลกปาลมน ามน 3.20 ลานไร ในปจจบน (ป พ.ศ.2555) มพ นทปลกปาลมน ามน 4.32 ลานไร เพมข นถง 1.12 ลานไร คดเปนรอยละ 35 (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2556ข) และพ นทปลกปาลมน ามนสวนใหญอยทางภาคใต ไดแก จงหวดกระบ ชมพร และสราษฎรธาน เนองจากมสภาพภมอากาศทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตและการใหผลผลตของปาลมน ามน (นงคราญ มณวรรณ, 2552) นอกจากแหลงพ นทปลกปาลมน ามนทางภาคใตแลว ในภาคตะวนออกถอเปนแหลงปลกปาลมน ามนทใหผลผลตตอไรสง โดยเฉพาะในกลมจงหวดชลบร ระยอง จนทบร และตราด ทมแนวโนมการขยายพ นทปลกปาลมน ามนเพมสงข นทกป (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2556ข) 4.2 การวเคราะหภาพเชงวตถ การวเคราะหภาพเชงวตถ (Object-Based Image Analysis: OBIA) เปนการใชเทคนคการแบงสวนภาพเพอจาแนกวตถในภาพถายจากดาวเทยม ซงใหคาความถกตองสง (Zhou and Troy, 2008) ในปจจบนเปนทนยมใชกนอยางกวางขวาง โดยเฉพาะอยางยงการศกษาการใชประโยชนทดนและสงปกคลมดนจากภาพถายจากดาวเทยม OBIA มการพฒนาคอนขางเรวเมอเทยบกบการจาแนกพกเซลแบบด ง เดม ในขณะทการวเคราะหแบบพกเซลใชพ นฐานของขอมลในแตละพกเซลซงแตกตางกบ OBIA ทใชขอมลของกลมพกเซลทคลายกนแบงออกมาเปนเชงวตถ โดยอาศยลกษณะของส ขนาด รปราง และเน อภาพของพกเซลขางเคยง (Burnett and Blaschke, 2003; Blaschke, 2010) ยกตวอยางเชน Weih and Riggan (2012) ไดจาแนกแบบ OBIA เปรยบเทยบการจาแนกแบบพกเซลโดยใชภาพถายจากดาวเทยม SPOT 5 แบบหลายชวงคลน ผลการจาแนกท งสองแบบพบวา OBIA มคาความถกตอง 66.1% สวนคาความถกตองของการจาแนกแบบพกเซลเทากบ 64.4% ในขณะท Korom and Phua (2011) ไดทาการจาแนกพ นทปลกปาลมน ามนจากภาพถายจากดาวเทยม GeoEye ดวยเทคนค OBIA ไดนาภาพ Panchromatic รายละเอยด 0.50 เมตร และภาพ Multispectral รายละเอยด 2 เมตร มาผานกระบวนการ Pan Sharpening จากน นทา Segmentation คานวณคาดชนพชพรรณ (Normalized Differences Vegetation Index: NDVI), Ratio Red-Infrared (RIR) และ Principal Component Index (PCI) ซงกระบวนการดงกลาวสามารถนามาใชจาแนกพ นทปลกปาลมน ามนใหมความถกตองมากยงข น 4.3 แบบจาลอง CA-Markov แบบจาลองเชงพ นทมความกาวหนาอยางรวดเรว โดยเฉพาะแบบจาลองทใชคาดการณรปแบบการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน โดยทวไปหลกการของแบบจาลองม 2 สวน

สาคญ ไดแก จานวนของการคาดการณ และรปแบบของการเปลยนแปลงในอนาคต (Sang et al., 2011) โดย EPA (2000) ไดยกตวอยางแบบจาลองท ใช ในการศ กษาเกยวกบการเปลยนแปลงเชงพ นททนยมใชกนอยางแพรหลาย เชน SLEUTH Urban Growth, Geomd2, TRANUS และแบบจาลอง CA-Markov แบบจาลอง CA-Markov เปนแบบจาลองทใชในการศกษาการเปลยนแปลงเชงพ นทและเวลาของการใชประโยชนทดน (Behera et al., 2012) เกดจากการทางานรวมกนของแบบจาลอง Markov Chain และ Cellular Automata (CA) (Sang et al., 2011; Arsanjani et al., 2013; Yang et al. 2014) แบบจาลอง Markov Chain ใชหลกความเปนไปไดในการเปลยนแปลง (Transition Probability)เพอวเคราะหการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนทมความสมพนธกบเวลา (Temporal Dynamics) การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนตองอาศยชวงเวลาหนงถงชวงเวลาหนง เพอทราบถงการเปลยนแปลงของท ง 2 ชวงเวลา โดยใชรปแบบท เ รยกวา Transition Probability Matrix หรอ Markov Matrix คาความนาจะเปนไปไดของการเปลยนแปลงจากชวงเวลาหนงไปถงชวงเวลาอน ๆ ดงสมการท 1

=

สมการท 1

โดยท Pij เปนคาความนาจะเปนของการเปลยนแปลงจากชวงเวลา i ถง j และ P และ n ของจานวนชวงเวลาทมท งหมด ซง และ

สวน CA เปนการนาหลกการวเคราะหเชงพ นทซง

ส มพ น ธ ก บ ร ป ร า ง ข อ ง เ ซ ล ล ข า ง เ ค ย ง (Neighborhood Configuration) และความเปนไปไดในการเปลยนแปลงมาใช คณสมบตทวไปของ CA ประกอบดวย จานวนมตทขยายออกไป ความกวางของแตละอาเรย จานวนของเซลลขางเคยง สถานะของ CA เรมตน และกฎของ CA (ชตพงศ รมสนธ, 2551) ในปจจบนแบบจาลอง CA-Markov ถกนามาใชศกษาการใชประโยชนทดนมความหลากหลายเชงพ นทสง การตดตามสถานการณ และคาดการณการใชทดนเพอประกอบกจกรรมตาง ๆ มความซบซอนมากได (Zhou et al., 2012; Memarian et al., 2012) โดยสามารถประยกตแบบจาลองรวมกบ GIS และแสดงผลจากแบบจาลองในรปแบบของแผนท 5. ขนตอนกำรด ำเนนงำน 5.1 การเตรยมขอมลภาพถายจากดาวเทยม เตรยมขอมลภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT 5 TM ป พ.ศ.2548 และ 2552 และภาพถายดาวเทยม HJ-1A (SMMS) ป พ.ศ.2556 จากน นทาการปรบแกเชงตาแหนงและเรขาคณต


20 กำรตดตำมพนทปลกปำลมน ำมนในจงหวดชลบร

resg

at.n

et

(Geometric Correction) ดวยวธ Image to image อางองกบแผนทภมประเทศ จากน นทาการปรบแกเชงรงส (Radiometric Correction) 5.2 วธการจาแนก ในการวจยน ไดทาการจาแนกพ นทปลกปาลมน ามนโดยใชวธ OBIA ซงเปนวธการทสามารถจาแนกวตถทปรากฏบนภาพถายจากดาวเทยม วธการน ชวยจาแนกวตถบนภาพจากคาการสะทอนแสงใหมความถกตองมากยงข น แตถาหากจาแนกวตถทมคาการสะทอนใกลเคยงกนน นอาจทาใหคาการสะทอนปะปนกนได จงจาเปนตองใชอลกอรธมอน ๆ เขามาใชรวม ในการวจยน ไดใชคา NDVI คา Scale Parameter Shape และ Compactness รวมถงการใชขอมลแผนทปาลมน ามนป พ.ศ.2548, 2552 และ 2556 จากศนยสารสนเทศทางเกษตร สานกงานเศรษฐกจการเกษตรมาเปนปจจยนาเขาเพอใหผลจากการจาแนกมความถกตองมากยงข น ในการวจยน ไดแบงประเภทขอมลออกเปน 2 กลม ไดแก พ นทปาลมน ามน และพ นทอน ๆ 5.3 ตรวจสอบความถกตองพ นทปลกปาลมน ามนทไดจากการจาแนกภาพถายจากดาวเทยมโดยการสารวจภาคสนามดวยเครอง GPS คานวณคาความถกตองจากการจาแนก (Overall Classification Accuracy) จากน นนาขอมลทไดจากการตรวจสอบภาคสนามมาทาการปรบแกขอมลพ นทปลกปาลมน ามนมความถกตองมากข น 5.4 วเคราะหการเปลยนแปลงพ นทปลกปาลมน ามนระหวางป พ.ศ.2548-2552 และ พ.ศ.2552-2556 โดยใชเทคนคการซอนทบ (Overlay Technique) 5.5 คาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงพ นทปลกปาลมน ามนในป พ.ศ.2560 โดยการใชแบบจาลอง CA-Markov ใน GIS มรายละเอยดดงน 5.5.1 คานวณคาเมทรกซความนาจะเปนของการเปลยนแปลง (Transitional Matrix) พ นทปลกปาลมน ามนดวยแบบจาลอง Markov Chain โดยแบงออกเปน 2 ชวงเวลา ไดแก ชวงป พ.ศ.2548-2552 และ พ.ศ.2552- 2556 5.5.2 น า ค า เ มท ร ก ซ ค ว ามน า จ ะ เ ป น ขอ ง ก า รเปลยนแปลงพ นทปลกปาลมน ามนมาใชคาดการณสดสวนพ นทดวยแบบจาลอง CA 5.5.3 คาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงพ นทปลกปาลมน ามนโดยใชแบบจาลอง CA-Markov โดยนาเมทรกซความนาจะเปนของการเปลยนแปลงพ นทปลกปาลมน ามนป พ.ศ.2548-2552 คณกบสดสวนการจาแนกพ นทปลกปาลมน ามนป พ.ศ.2552 เพอคาดการณแนวโนมการเปลยนแปลงพ นทปลกปาลมน ามนป พ.ศ.2556 สวนในชวงท 2 ดาเนนการเชนเดยวกบชวงท 1 คอ นาเมทรกซความนาจะเปนของการเปลยนแปลงพ นทการปลกปาลมน ามนป พ.ศ.2552-2556 คณกบสดสวนการจาแนกพ นทปลกปา ลมน าม นป พ .ศ .2556 เพ อค าดการณ แนว โนมกา รเปลยนแปลงพ นทปลกปาลมน ามนป พ.ศ.2560 ข นตอนการดาเนนงานสามารถแสดงไดดงภาพท 2

ภาพท 2 ข นตอนการดาเนนงาน ในป พ.ศ.2548 จงหวดชลบรมพ นทปลกปาลมน ามนเทากบ 37,407.67 ไร อาเภอทมพ นทปลกปาลมน ามนมากทสด ไดแก อาเภอบอทอง เทากบ 18,383.84 ไร รองลงมา ไดแก อาเภอหนองใหญ และบานบง เทากบ 18,027.18 และ 949.58 ไร ตามลาดบ สวนอาเภอทมพ นทปลกปลกปาลมน ามนนอยทสด ไดแก อาเภอบางละมง เทากบ 47.07 ไร และไมพบพ นทปลกปลกปาลมน ามนในอาเภอเมองชลบร พนสนคม สตหบ ศรราชา และเกาะสชง ในขณะทตาบลทมพ นทปลกปาลมน ามนมากทสดอยในตาบลบอทอง อาเภอบอทอง เทากบ 12,122.58 ไร รองลงมา ไดแก ตาบลเขาซก และคลองพล ซงอยอาเภอหนองใหญ เทากบ 9,045.37 และ 5,469.59 ไร ตามลาดบ ดงตารางท 1 จงหวดชลบรมพ นทปลกปาลมน ามนสวนใหญอยทางตะวนออกของจงหวด บรเวณอาเภอบอทองและหนองใหญ สวนทางตะวนตกของจงหวด เชน บรเวณอาเภอเมองชลบร และสตหบ ไมพบพ นทปลกปาลมน ามน ดงภาพท 3 และ 4 6.1.2 ป พ.ศ.2552 ในปน มพ นทปลกปาลมน ามนรวมท งส น 94,115.01 ไร อาเภอทมพ นทปลกปาลมน ามนมากทสด ไดแก อาเภอหนองใหญ เทากบ 50,595.24 ไร รองลงมา ไดแก อาเภอบอทอง และบานบง เทากบ 34,230.73 และ 6,744.17 ไร ตามลาดบ อาเภอทมพ นทปลกปาลมน ามนนอยทสด ไดแก อาเภอพนสนคม เทากบ 0.94 ไร และมหลายอาเภอทไมพบพ นทปลกปลกปาลมน ามน เชน อาเภอบางละมง เกาะสชง และสตหบ เปนตน สวนตาบลทมพ นทปลกปาลมน ามนมากทสด ไดแก ตาบลบอทอง อาเภอบอทอง เทากบ 25,592.57 ไร รองลงมา ไดแก ตาบลเขาซก และคลองพล อาเภอหนองใหญ เทากบ 16,521.15 และ 14,978.19 ไร ตามลาดบ ดงตารางท 1 พ นทปลกปาลมน ามนสวนใหญของจงหวดชลบรยงคงอยในบรเวณอาเภอบอทองและหนองใหญ โดยเฉพาะอาเภอหนองใหญทพบพ นทปลกปาลมน ามนเพมข นกวาเทาตว นอกจากน ยงพบอยในอาเภอบานบง

LANDSAT 5 TM ป พ.ศ.2548 และ 2552 HJ-1A (SMMS) ป พ.ศ.2556

ปรบแกเชงตาแหนงและเรขาคณต

จาแนกพ นทปลกปาลมน ามนดวยวธ OBIA

ตรวจสอบคาความถกตองโดยการสารวจภาคสนาม

พ นทปลกปาลมน ามนป พ.ศ. 2560

แผนทปลกปาลมน ามนป พ.ศ. 2548, 2552, 2556

Markov Chain และ CA

CA-Markov



resg

at.n

et

และเกาะจนทร สวนในอาเภออน ๆ เชน อาเภอศรราชา พบพ นทปลกปาลมน ามนเพยงเลกนอยเทาน น ดงภาพท 3 และ 4 6.1.3 ป พ.ศ.2556 ในป พ.ศ.2556 อาเภอทมพ นทปลกปาลมน ามนมากทสด ไดแก อาเภอหนองใหญ เทากบ 50,863.34 ไร รองลงมา ไดแก อาเภอบอทอง และบานบง มพ นท เทากบ 37,195.15 และ 6,540.71 ไร ตามลาดบ สวนอาเภอทมพ นทปลกปลกปาลมน ามนนอยทสด ไดแก อาเภอพนส-นคม เทากบ 444.34 ไร แตมพ นทปลกเพมข นจากป พ.ศ.2548 และอาเภอทไมพบพ นทปลกปลกปาลมน ามน เชน อาเภอเมองชลบร บางละมง และเกาะสชง ในขณะทตาบลทมพ นทปลกปาลมน ามนมากทสด ไดแก ตาบลบอทอง อาเภอบอทอง เทากบ 28,138.49 ไร รองลงมา ไดแก ตาบลเขาซก และคลองพล อาเภอหนองใหญ เทากบ 16,820.37 และ 15,715.57 ไร ตามลาดบ ดงตารางท 1 โดยในปน มพ นทปลกปาลมน ามนรวมท งส น 98,025.62 ไร พ นทปลกปาลมน ามนสวนใหญยงคงอยในบรเวณเดม โดยเฉพาะอยางยงในอาเภอบอทองและหนองใหญทเปนแหลงปลกปาลมน ามนทสาคญของจงหวด และยงพบพ นทปลกปาลมน ามนอยในอาเภออน ๆ เชน อาเภอเกาะจนทรและบานบง ดงภาพท 3 และ 4 6.2 การเปลยนแปลงพ นทปลกปาลมน ามน ในชวงป พ.ศ.2548-2552 จงหวดชลบรมอตราการเปลยนแปลงของพ นทปลกปาลมน ามนเพมสงข นมาก โดยเฉพาะอาเภอหนองใหญมพ นทปลกปาลมน ามนเพมข นมากทสดเทากบ 32,568.06 ไร หรอรอยละ 64.37ในขณะทอาเภอบานบง มพ นทปลกปาลมน ามนเพมจากเดม 5,794.59 ไร หรอรอยละ 85.92 และอาเภอบอทองมพ นทปลกปาลมน ามนเพมข น 15,846.89 ไร หรอรอยละ 46.29 สวนอาเภออน ๆ เชน อาเภอเกาะจนทร และศรราชา มพ นทปลกปาลมน ามนเพมข นเชนกน จะเหนไดวาในชวงปน มพ นทอน ๆ เปลยนมาปลกปาลมเพมข น ไดแก พ นทวางเปลา หรอพ นทเกษตรกรรมอน ๆ เชน มนสาปะหลง ขาว และสวนผลไม ในขณะทชวงป พ.ศ.2552-2556 พ นทปลกปาลมน ามนเพมข นในหลายอาเภอ แตมอตราการเพมข นนอยกวาในชวงป พ.ศ.2548-2552 เชน อาเภอบอทองมพ นท เพมข น 2,964.42 ไร หรอรอยละ 7.97 สวนในอาเภออน ๆ ทมพ นทปลก

ปาลมน ามนเพมข น เชน อาเภอเกาะจนทร พนสนคม และหนอง ใหญ โดยสวนใหญมการเปลยนจากพ นทเกษตรกรรมอน ๆ และพ นทวางเปลามาปลกปาลมน ามน ในขณะทพ นทปลกปาลมน ามนของอาเภอบานบงลดลงเทากบ 203.46 ไร หรอรอยละ 3.11 ซงมการเปลยนแปลงจากพ นทปลกปาลมน ามนไปปลกพชชนดอน ไดแก ยางพารา และมนสาปะหลง เปนตน ดงตารางท 1 6.3 พ นทปลกปาลมน ามนในป พ.ศ.2560 ผลจากการคาดการณพ นทปลกปาลมน ามนในป พ.ศ.2560 จากแบบจาลอง CA-Markov พบวาความเปนไปไดของการเปลยนแปลงพ นทปลกปาลมน ามนเปนพ นทอน ๆ เทากบ 0.2458 ซงถอวามการเปลยนแปลงคอนขางนอย สวนความเปนไปไดของการเปลยนแปลงพ นทอน ๆ มาเปนพ นทปลกปาลมน า ม นม ค า เ ท า ก บ 0.8430 น น ค อพ นท อ น ๆ ม โ อก า สเปลยนแปลงมาเปนพ นทปลกปาลมน ามนคอนขางสงนนเอง เชน พ นทวางเปลา และพ นทเพาะปลกอน ๆ จากการคาดการณพ นทปลกปาลมน ามนในป พ.ศ.2560 ซงมพ นทรวมท งส น 85,448.06 ไร โดยมพ นทปลกปาลมน ามนลดลงจากป พ.ศ.2556 เทากบ 12,577.56 ไร หรอรอยละ 12.83 ในทกอาเภอมพ นทปลกปาลมน ามนลดลง โดยเฉพาะอาเภอหนองใหญมพ นทปลกปาลมน ามนลดลงมากทสดเทากบ 7,397.90 ไร หรอรอยละ 14.54 รองลงมา ไดแก อาเภอบอทอง มพ นทลดลง 4,459.77 ไร หรอรอยละ 11.99 และอาเภอบานบง มพ นทลดลง 544.47 ไร หรอรอยละ 8.32 ดงตารางท 1 และภาพท 3 และ 4 6.4 การตรวจสอบความถกตอง หลงจากททาการจาแนกพ นทปลกปาลมน ามนจากภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT 5 TM ป พ.ศ.2548 และ 2552 และภาพถายดาวเทยม HJ-1A (SMMS) ป พ.ศ.2556 โดยแบงขอมลออกเปน 2 ประเภท ไดแก พ นทปลกปาลมน ามน และพ นทอน ๆ จากน นจงตรวจสอบผลการจาแนกโดยการสารวจภาคสนาม และคานวณคา Overall Classification Accuracy พบวาในป พ.ศ. 2548, 2552 และ 2556 มคาเทากบ 77.39%, 78.08% และ 77.08% ตามลาดบ ดงตารางท 2 จากน นจงนาผลทไดน ไปใชในการปรบแกและจาแนกพ นทปลกปาลมน ามนใหมเพอใหไดผลลพธทถกตองมากยงข น

ตารางท 2 การตรวจสอบคาความถกตองจากการจาแนกพ นทปลกปาลมน ามนในป พ.ศ. 2548, 2552 และ 2556 ป ประเภท ปำลมน ำมน อนๆ Total possible Producer’s accuracy User’s accuracy

2548 ปาลมน ามน 42 20 62 15.74 20.75

อนๆ 11 40 51 35.39 66.66 รวม 53 60 113

Overall classification accuracy 77.39% 2552 ปาลมน ามน 48 18 66 11.92 23.80

อนๆ 15 32 47 19.63 64.00 รวม 63 50 113

Overall classification accuracy 78.08% 2556 ปาลมน ามน 47 17 64 10.69 24.19

อนๆ 15 34 49 22.81 66.66

รวม 62 51 113 Overall classification accuracy 77.08%



resg

at.n

et

ภาพท 3 พ นทปลกปาลมน ามนของจงหวดชลบรในป พ.ศ.2548, 2552, 2556 และ 2560



resg

at.n

et

ภาพท 4 พ นทปลกปาลมน ามนของอาเภอหนองใหญ จงหวดชลบร ในป พ.ศ.2548, 2552, 2556 และ 2560



resg

at.n

et

7. อภปรำยผล จากการจาแนกพ นทปลกปาลมน ามนของจงหวดชลบรจากภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT 5 TM ในป พ.ศ. 2548 และ 2552 และดาวเทยม HJ-1A (SMMS) ในป พ.ศ. 2556 พบวา พ นทปลกปาลมน ามนสวนใหญอยในอาเภอหนองใหญและบอทอง รองลงมา ไดแก อาเภอบานบงและเกาะจนทร อาเภอเหลาน ถอเปนแหลงเกษตรกรรมหลกของจงหวดชลบร ในป พ.ศ.2548 อาเภอบอทองมพ นทปลกปาลมน ามนมากทสดในจงหวดชลบร แตในชวงป พ.ศ.2552 จนถงชวงป พ.ศ.2556 น นอาเภอหนองใหญกลายเปนอาเภอทมพ นทปลกปาลมน ามนมากทสดของจงหวด อยางไรกดพ นทปลกปาลมน ามนของอาเภอบอทองยงคงมแนวโนมเพมข นต งแตชวงป พ.ศ.2548-2556 พ นทปลกปาลมน ามนของจงหวดชลบรในชวงป พ.ศ.2548-2552 มการขยายตวเพมข นอยางมาก โดยในอาเภอบานบงมพ นทปลกปาลมน ามนเพมข น 5,794.59 ไร หรอ รอยละ 85.92 และอาเภอหนองใหญมพ นทปลกปาลมน ามนเพมข น 32,568.06 ไร หรอรอยละ 64.37 สวนอาเภอบอทองมพ นทปลกปาลมน ามนเพมข น 15,846.89 ไร หรอรอยละ 46.29 ในอาเภอดงกลาวขางตนสวนใหญเดมเปนพ นทเกษตรกรรม เชน ขาว มนสาปะหลง และสวนผลไม เมอมเกษตรกรบางสวนเปลยนมาปลกปาลมน ามนแลวไดผลตอบแทนสง จงทาใหเกษตรกรในพ นทสนใจและเปลยนมาปลกปาลมน ามนกนมากข น โดย ในชวงปน มการปลกปาลมน ามนมากข น เนองจากราคาของปาลมน ามนในชวงปน มแนวโนมสงข น โดยเฉพาะราคาปาลมน ามนในป พ.ศ.2551 กลาวคอ ราคาผลปาลมทะลาย (เปอรเซนตน ามน 15%) เทากบ 2.52 บาท/กโลกรม ในป พ.ศ.2548 และลดลงในปตอมา จากน นราคาเพมข นเปน 4.17 บาท/กโลกรม ในป พ.ศ.2551 และลดลงเปน 3.64 บาท/กโลกรม ในป พ.ศ.2552 สวนราคาของผลปาลมรวงมแนวโนมคลายคลงกบราคาผลปาลมทะลายทมราคาสงท สดในป พ .ศ.2551 เทากบ 6.26 บาท/กโลกรม (สานกงานการคาภายในจงหวดสงขลา , 2557) เนองจากในป พ.ศ.2551 น เกดภาวะปาลมน ามนขาดตลาดจงสงผลใหปาลมน ามนมราคาสงข น สวนในชวงป พ.ศ.2552-2556 การขยายตวของพ นทปลกปาลมน ามนมแนวโนมเพมข นแตนอยกวาในชวงกอนหนาน พบพ นทปาลมน ามนเปลยนแปลงเปนพ นทอน ๆ เชน ทอยอาศย และโรงงานอตสาหกรรม โดยอาเภอทมพ นทปลกปาลมน ามนลดลง ไดแก อาเภอศรราชา และอาเภอบานบง เทากบรอยละ 6.09 และ 3.11 ตามลาดบ เนองจากเกษตรกรไดทาการปลกปาลมน ามนเพมมากข นต งแตในชวงป พ.ศ.2548 เปนตนมาจงสงผลใหในชวงปน เกษตรกรไมสามารถขยายพ นทการปลกปาลมน ามนไดอก เมอพจารณาจากราคาปาลมน ามนพบวา ราคาผลปาลมทะลาย (เปอรเซนตน ามน 15%) มแนวโนมสงข นตอเนองมาต งแตป พ.ศ.2552-2554 เทากบ 4.10, 4.57 และ 5.53 บาท/กโลกรม ตามลาดบ สวนผลปาลมรวงมราคา 5.21, 6.29 และ 7.14 ตามลาดบ โดยเฉพาะอยางยงในเดอนกมภาพนธ พ.ศ.2554 ทราคาผลปาลมทะลาย (เปอรเซนตน ามน 15%) สงถง 8.34 บาท/กโลกรม และผลปาลมรวงมราคา 10.82 บาท/กโลกรม

ซงถอวามราคาสงทสดในรอบ 10 ป (สานกงานการคาภายในจงหวดสงขลา, 2557) ท งน เนองจากภาวะปาลมน ามนขาดตลาดต งแตชวงปลายป พ.ศ.2553 จนถงป พ.ศ.2554 ตองมการนาเขาปาลมน ามนจากประเทศเพอนบาน (อรญญา ศรวโรจน, 2554) จากการคาดการณพ นทปลกปาลมน ามนในป พ.ศ.2560 โดยใชแบบจาลอง CA-Markov พบวาพ นทปลกปาลมน ามนลดลงจากป พ.ศ.2556 เทากบ 12,577.56 ไร หรอรอยละ 12.83 หากพจารณาพ นทปลกปาลมน ามนพบวา มอตราการเพมข นสงทสดในชวงป พ.ศ.2548-2552 และมอตราการเพมข นเพยงเลกนอยในชวงป พ.ศ.2552-2556 จนกระทงถงชวงป พ.ศ.2556-2560 ทพบวาพ นทการปลกปาลมน ามนลดลง อยางไรกดราคาปาลมน ามนมผลตอการเลอกปลกพชของเกษตรกร โดยเฉพาะอยางย ง ราคาปาลมน ามนโลกทมประเทศมาเลเซยและอนโดนเซยเปนผนา เนองจากท งสองประเทศเปนผผลตและสงออกรายใหญของโลก ถงแมจากการคาดการณพ นทปลกปาลมน ามนในป พ.ศ.2560 มแนวโนมลดลงกตาม จากการสงเสรมของภาครฐและหนวยงานทเกยวของกาหนดนโยบายเพมพ นทปลกปาลมน ามนเพอนามาผลตเปนน ามนไบโอดเซล (กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน, 2555; สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2555) จงจาเปนตองเพมพ นทปลกปาลมน ามนท งประเทศจากในปจจบน (พ.ศ.2556) ทมอยประมาณ 4.50 ลานไร เปน 5.50 ลานไร ในป พ.ศ.2564 ซงจากนโยบายดงกลาวน อาจสงผลใหพ นทปลกปาลมน ามนในอนาคตเพมข นได จากการคาดการณพ นทป ลกปา ลมน ามน โดยใชแบบจาลอง CA-Markov ซงนยมนามาใชคาดการณการเปลยนแปลงการใชทดนทมรปแบบการเปลยนแปลงเชงพ นทซงสมพนธกบเวลา (Sang et al. 2011; Zhou et al. 2012) CA-Markov เปนแบบจาลองเชงพ นทซงใชปจจยนาเขา คอ ขอมลการใชทดนในรปแบบของแผนทเชงเลขเพยงอยางเดยว ซงในการวจยน ไดนาแบบจาลอง CA-Markov มาใชคาดการณพ นทปลกปาลมน ามนในป พ.ศ.2560 โดยใชขอมลพ นทปลกปาลมน ามนในป พ.ศ. 2548, 2552 และ 2556 และไมไดมการนาปจจยอนมาใชในเปนปจจยนาเขาในแบบจาลอง เชน ราคาผลผลต การบรหารจดการพ นท ภมอากาศ ภมประเทศ และอน ๆ ดงน นผลลพธทไดจากแบบจาลองน จงเปนการคาดการณพ นทปลกปาลมน ามนจากขอมลเชงพ นทในชวงป พ.ศ.2548, 2552 และ 2556 เทาน น 8. สรปผล จงหวดชลบรเปนแหลงปลกปาลมน ามนทสาคญแหงหนงของประเทศไทย ในปจจบนมพ นทปลกปาลมน ามนอนดบ 1 ของภาคตะวนออก และอนดบ 8 ของประเทศ ในชวงป พ.ศ.2548-2552 พ นทปลกปาลมน ามนของจงหวดชลบรเพมข นสงถงรอยละ 151.59 จากน นในชวงป พ.ศ.2552-2556 ยงพบวามแนวโนมเพมข น แตเปนการเพมข นในอตราลดลงเมอเทยบกบในชวงกอน คอ เพมข นเพยงรอยละ 4.16 เทาน น เมอคาดการณพ นทปลกปาลมน ามนในป พ.ศ.2560 พบวา มพ นทลดลงรอยละ 12.83 เมอเทยบกบป พ.ศ.2556 จากการคาดการณพ นทปลกปาลม



resg

at.n

et

น ามนในป พ.ศ.2560 โดยใชแบบจาลอง CA-Markov ซงเปนแบบจาลองใชปจจยนาเขาเพยงขอมลเชงพ นทเทาน น ไมไดนาปจจยอน ๆ ทเกยวของมาใช เชน ราคา กลไกการตลาด หรอการสงเสรมจากภาครฐ ซงจากนโยบายดานพลงงานทดแทนของภาครฐทสงเสรมใหมการปลกปาลมน ามนเพอนามาใชเปนวตถดบในการผลตน ามนไบโอดเซล ดงน น ในอนาคตจงหวดชลบรอาจมพ นทปลกปาลมน ามนเพมข นกเปนได โดยผลจากการวจยสามารถนาไปใชเปนขอมลเบ องตนสาหรบกาหนดพ นทปลกและประมาณผลผลตปาลมน ามนได 9. กตตกรรมประกำศ โครงการวจยน ไดรบการสนบสนนจากสานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) 10. เอกสำรอำงอง กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน. (2555). แผนพฒนำพลงงำนทดแทนและ พลงงำนทำงเลอก 25% ใน 10 ป (พ.ศ.2555- 2564). สบคนเมอ 30 กรกฎาคม 2556, จาก http://www.dede.go.th/dede/images/stories/aed p25.pdf ชตพงศ รมสนธ. (2551). กำรคำดกำรณกำร เปลยนแปลงกำรใชทดนและสงปกคลมดนโดย ใชแบบจ ำลอง CA-Markov บรเวณลมน ำแมแจม จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธวทยาศาสตร มหาบณฑต, การจดการลมน าและสงแวดลอม, คณะวนศาสตร, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ฐานตย วงศวเศษ. (2548). แบบจ ำลองเพอศกษำและ คำดกำรณกำรเปลยนแปลงกำรใชประโยชน ทดนบรเวณชำยฝงทะเลอ ำเภอบำนแหลม จงหวดเพชรบร. สบคนเมอ 15 พฤษภาคม 2556, จาก http://research.rdi.ku.ac.th/world/cache/8e

/TanitWONAll.pdf นงคราญ มณวรรณ. (2552). ปาลมน ามน พชพลงงาน (และพชอาหาร) ทนาจบตามอง. วำรสำรอนรกษ

ดนและน ำ, 25 (1), 22-28. ปวณา เชาวลตวงศ และคณะ. (2550). กำรศกษำและ วเครำะหปจจยทสงผลตอกำรบรหำรจดกำร เชงกลยทธของชวมวลในภำคใต. รายงานการวจย ฉบบสมบรณ, สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว).

สานกงานการคาภายในจงหวดสงขลา. (2557). สถต รำคำปำลมน ำมนจงหวดสงขลำ. สบคนเมอ 29 พฤษภาคม 2557, จาก http://www.dit.go.th/Songkhla/contentdet asp?deptid=74&id=3083h/Songkhla/conten tdet.asp?deptid=74&id=3083 สานกงานพาณชยจงหวดชลบร. (2556). ขอมล

เศรษฐกจกำรคำจงหวด (Factsheet). สบคนเมอ

วนท 9 มถนายน พ.ศ. 2556, จาก http://pcoc.moc.go.th/wappPCOC/views /dfactsheet.aspx?pv=20

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2556ก). เนอทยนตน เนอทใหผล ผลผลต และผลผลตตอไรของปำลม น ำมน ป 2553-2555. สบคนเมอ 12 มถนายน 2556, จาก http://www.oae.go.th/download/ prcai/farmcrop/palm52-54.pdf สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. (2556ข). พระรำชบญญตเศรษฐกจกำรเกษตร. สบคนเมอ วนท 12 มถนายน 2556, จาก http://www.oae.go.th/ewt_news.php?nid=45&fil ename=index วสนต ออวฒนา. (2555). กำรคำดกำรณแนวโนมกำร เปลยนแปลงของกำรใชทดนในจงหวดภเกต. สบคนเมอ 15 พฤษภาคม 2556 จาก http://thesis.swu.ac.th/swuthesis/Geo(M.S.)/ Wasan_O.pd อรญญา ศรวโรจน. (2554). วกฤตน ามนปาลม: บทเรยน จากนโยบายควบคมของภาครฐ. FAQ Focus and Quick, 23. Arsanjani, J.J., Helbich, M., Kainz, W. and Boloorani, A.D. (2013). Integration of Logistic Regression, Markov Chain and Cellular Automata Models to Simulate Urban Expansion. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation, 21 (2013), 265-275.



resg

at.n

et

Behera, M.D., Borate, S.N., Panda, S.N., Behera, P.R. and Roy, P.S. (2012). Modelling and

analyzing the watershed dynamics using Cellular Automata (CA)–Markov model –A geo-information based approach. Journal of Earth System Science,

121 (4), 1011–1024. Blaschke, T. (2010). Object-Based Image Analysis for Remote Sensing. ISPRS Journal of

Photogrammetry and Remote Sensing, 65 (1), 2–16 Burnett, C. and Blaschke, T. (2003). A Multi- Scale Segmentation/Object Relationship Modeling Methodology for Landscape Analysis. Ecological Modelling, 168 (2003), 233–249 EPA. (2000). Projecting Land-use change: A summary of models for assessing the effects of community growth and change on land-use patterns. Retrieved May 3, 2013, from http://www.epa.gov/reva/docs/ProjectingLand UseChange.p Korom, A. and Phua, M. (2011). Object-based Extraction of Individual Oil Palm Trees from GeoEye Satellite Image. Retrieved May 3, 2013, from http://www.researchgate.net/ publication/259590136_Objectbased_Extractio

n_of_Individual_Oil_Palm_Trees_from_Geo Eye_Satellite_Image.pdf

Memarian, H. Balasundram, S.K., Talib, J.B., Sung, C.T.B., Sood, A.M. and Abbaspour, K. (2012). Validation of CA-Markov for Simulation of Land Use and Cover Change in the Langat Basin, Malaysia. Journal of Geographic Information

System, 4 (2012), 542-554. Sang, L., Zhang, C., Yang, J., Zhu, D. and Yun, W. (2011). Simulation of Land Use Spatial Pattern of Towns and Villages Based on CA-Markov Model. Mathematical and Computer Modelling,

54 (2011), 938-943.

Weih, R.C. and Riggan, N.D. (2012). Object-Based Classification vs. Pixel-Based Classification: Comparative Importance of Multi-Resolution Imagery. Retrieved May 3, 2013, from http://www.isprs.org/proceedings/xxxviii/4-c7/ pdf/Weih_81.pdf Yang, X., Zheng, X.Q. and Chen, R. (2014). A Land Use Change Model: Integrating Landscape Pattern Indexes and Markov-CA. Ecological

Modelling, 238 (2014), 1-7.

Zhou, W. and Troy, A. (2008). An object‐oriented approach for analysing and characterizing urban landscape at the parcel level. International Journal of Remote Sensing, 29 (11), 3119-3135. Zhou, D., Lin, Z. and Liu, L. (2012). Regional Land Salinization Assessment and Simulation Through Cellular Automaton-Markov Modeling and Spatial Pattern Analysis. Science of the

Total Environment, 439 (2012), 260-274.



resg

at.n

et

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอหาความละเอยดของ

ภาพ และคามาตราสวนทเหมาะสม ส าหรบการจ าแนกอาคารดวยเทคนคการจ าแนกเชงวตถ โดยใชขอมลภาพถายจากยเอว การศกษาเรมจากการน าภาพถายจากยเอว มาสรางภาพถายออรโท ทมความละเอยด 0.1 ม.และน ามาสรางขอมลภาพใหมใหมความละเอยดเปน 0.1, 0.25, 0.5, 0.75 และ 1 ม. ตามล าดบ จากนนจงจ าแนกขอมลอาคารในแตละภาพดวยเทคนคการจ าแนกเชงวตถโดยไดทดสอบคามาตราสวนสคา คอ 25, 50, 75 และ 100 ตามล าดบ ผลการศกษาเบองตนพบวา การก าหนดคามาตราสวนใหมคานอยและก าหนดคาความละเอยดภาพใหมคามากจะไดวตถภาพจ านวนมาก ผลการประเมนความถกตองของการจ าแนกขอมลอาคารจาก 2 วธการ โดยวธแรก เปนการตรวจสอบขนาดพนททจ าแนกถกตอง แบงขนตอนการประเมนเปน 3 สวน ประกอบดวย สวนท 1 เปนการตรวจสอบขนาดพนทอาคารทจ าแนกไดอยางถกตอง พบวาขอมลทกชดใหขนาดพนททใกลเคยงกน โดยมคาในชวง 5.3 x 104 ถง 6.3 x 104 ตร.ม. ส าหรบสวนท 2 พบวาภาพทมความละเอยด 0.1 และ 0.25 ม. มพนททจ าแนกผดพลาดต าทสด โดยมคาต ากวา 5 x 104 ตร.ม. และการตรวจสอบสวนท 3 เปนการพจารณาคามาตราสวน โดยพจารณาจากพนทของขอมลอนทพบในพนทอาคาร ผวจยพบวาการก าหนดคามาตราสวนใหอยชวง 75 ถง 100 จะพบขอมลทผดพลาดนอยทสด วธท 2

เปนการตรวจสอบความถกตองโดยรวมของผลการจ าแนกขอมลพนทอาคารและการวเคราะหคาสมประสทธแคปปา พบวาทความละเอยดภาพ 0.25 ม.และ มาตราสวนภาพ 75 จะใหคาความถกตองโดยรวมสงสดคดเปน รอยละ 93.7 คาสมประสทธแคปปาเทากบ 0.9 ดงนนผวจยจงสรปวาคาความละเอยดของขอมลภาพทเหมาะสม คอ 0.25 ม. และ 75 เปน คามาตราสวนทเหมาะสม ค ำส ำคญ : การจ าแนกอาคาร,การจ าแนกเชงวตถ,ภาพถายจากยเอว

ABSTRACT objective of this research is to find the image

resolution and the scale parameter that are suitable to classify buildings from UAV images using object-oriented image analysis (OOIA) technique. In this study, a 0.1. m resolution orthophoto generated from UAV images is used. The image is then resampled to 0.1, 0.25, 0.5, 0.7 and 1.0m. Afterwards, the resampled images are classified using the OOIA technique with the scale parameter that are varied between 25, 50, 75 and 100. Briefly, the result revealed that setting image resolution to a small value and the scale parameter is large generates the largest number of image objects. The consequences of analysis are performed as follows. To accuracy assessment of the data classification towards two methods.The first method has three steps. First step, areas of the building that are correctly classified are evaluated and we found that all of the datasets generate the very similar areas, which are between 5.3x104 and 6.3x104 sq.m, approximately. Second step, we found that using 0.1m and 0.25m image resolutions give us the least error, which is less than 5x104 sq.m. approximately. Lastly, the scale parameters are evaluated by analyzing the areas of other classes that are incorrectly classified as buildings. We found that the scales of 75 and 100 provide us the least error. The second is the accuracy assessment of data classification. The result of using 0.25 m image resolutions and 75 of scale parameters shows that the 93.7 % of overall accuracy ( Kappa coefficient = 0.9 ) Thus, we conclude that the most suitable image resolution for classifying builings from UAV image is at 0.25 m and the appropriate value of scale parameters is 75 .

Keywords : Buildings Classification ,Object-oriented Classification, UAV images

กำรศกษำควำมละเอยดของภำพและคำมำตรำสวนทเหมำะสมเพอจ ำแนกอำคำร ดวยวธกำรจ ำแนกเชงวตถจำกขอมล ยเอว

A Study of the Suitability of Image Resolution and Scale Parameter for Classifying Buildings Using Object-oriented Classification and UAV Data

วระ ศรมาลา Wira Srimala สาขาวชาภมสารสนเทศ คณะวทยาการคอมพวเตอร Geoinformatics Program, Faculty of Computer และเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยราชภฏร าไพพรรณ Science and Information Technology, Rambhai Barni Rajabhat University


resg

at.n

et

1. บทน ำ ในปจจบนเทคนคการจ าแนกเชงวตถ (Object-based

classification) จากขอมลภาพ เปนทยอมรบกนอยางกวางขวาง วามความถกตองสงกวาการจ าแนกเชงจดภาพ (Pixel - based classification) ดงทได ปรากฏ ผลการศกษาในงานวจยหลายเรอง ทสนบสนนวธการดงกลาว เชน (2552) มนตรพล ธนบรณกาญจน และ วชย เยยงวรชน ไดท าการศกษาเปรยบเทยบการจ าแนกเชงจดภาพและเชงวตถโดยใชภาพถายจากดาวเทยม ALOS จ าแนกพนทปลกออย พบวาวธการจ าแนกเชงวตถ ใหคาความถกตองโดยรวมท 93.01 % และวธการจ าแนกเชงจดภาพใหคาความถกตองโดยรวมท 84.48ในท านองเดยวกน Myint et al. (2011) กไดเผยแพรผลการวจยวา การจ าแนกเชงวตถมประสทธภาพดกวา วธการเชงจดภาพ ซงการจ าแนกขอมลเชงวตถนน ใชเทคนคในแยกขอมลเชงจดภาพ โดยใชคณสมบตเชงวตถบนภาพ อนประกอบดวย ขนาดและรปรางของพนท ซงจะท าใหไดคาการสะทอนรวมของจดภาพทใกลเคยงกนของวตถนนภายในภาพ ท าใหสามารถสกดขอมลวตถภาพออกมาได (Clark Labs,2009) ในการศกษาครงนจงไดท าการศกษาเทคนคการสกดและจ าแนกประเภทขอมลภาพดวยวธเชงวตถโดยใชขอมลภาพถายจาก ยเอว (Unmanned aerial vehicle :UAV) ทความละเอยด(Resolution) 0.1, 0.25 ,0.5 ,0.75 ,1 ม. เพอท าการทดลองหาคาความละเอยดของภาพและคามาตราสวน (Scale) ทเหมาะสมหรบการจ าแนกขอมลอาคาร ออกจากขอมลอนๆ ในภาพ พรอมทงประเมนความถกตองของการจ าแนก โดยไดท าการเลอกพนท ชมชนทมขอมลอาคารทหนาแนนและหางไกลจากชมชนเมอง ซงยงขาดขอมลดานภมสารสนเทศพนทฐานทจ าเปน ตอการน าไปใชในการวางแผนพฒนาชมชน เชน ขอมล อาคารและรปแบบการจดเรยงตวทอยอาศย ฉะนน ผลลพธทไดจากการศกษาครงน นอกจากจะทราบคามาตราสวนและระดบความละเอยดของขอมลภาพถายจาก ยเอว ทเหมาะสม ส าหรบการสกดขอมลอาคารแลว ยงสามารถน าขอมลทได เผยแพรใหกบชมชนและ หนวยงานทเกยวของใชประโยชนตอไป .2.วตถประสงค เพอศกษาความละเอยดของภาพ และคามาตรา สวนทเหมาะสม ส าหรบการจ าแนกอาคาร ดวยวธการจ าแนกเชงวตถ โดยใชขอมลภาพถายจากยเอว... 3.ขอมลและพนทศกษำ

ขอมลทใชในการศกษาเปนขอมลภาพถายจาก ยเอว ท น า มาสร า ง เป นภาพต อ โดย ใช เ ทคน ค เ อส เ อฟ เ อ ม(Structure.from.motion:SFM)(Hartley.and.Zisserm-an,2003) โดยเปนขอมลภาพทไดจากการบนถายภาพดวยยเอว แบบปกตรง (Fixed wing) ใชกลองถายภาพดจตอล Canon PowerShot IXUS 127 HS บนทกภาพเมอ วนท 3 พฤศจกายน พ.ศ.2556 โดยบนทระดบความความสง ประมาณ 270 ม. จากพนดน ครอบคลมพนทประมาณ 1 ตร.กม.และไดขอมลภาพทงหมด จ านวน 84 ภาพ ลกษณะทวไปพนทศกษา เปนพนทชมชน

บรเวณปากคลองไมรด ต าบลไมรด อ าเภอคลองใหญจงหวดตราด ดงตวอยางใน ภาพท 1

ภำพท 1 ภาพถายจาก ยเอว ในพนทศกษา

4.วธกำรศกษำ

ส าหรบการวธศกษามขนตอน ดงน 4.1 การเตรยมขอมลภาพส าหรบการวเคราะห การน าภาพถายจากยเอวมาสรางภาพถายออรโททม

ความละเอยด 0.1 ม. น ามาสรางขอมลภาพใหมใหมความละเอยดเปน 0.1, 0.25, 0.5, 0.75 และ 1 ม.ตามล าดบ เพอใชในการวเคราะห ระดบความละเอยดของภาพและ คามาตราสวนทเหมาะสม ส าหรบการจ าแนกขอมลอาคาร

4.2 วธการจ าแนกขอมลเชงวตถ การวเคราะหระดบความละเอยดของขอมลภาพและคา

มาตราสวนทเหมาะสม ตอการจ าแนกขอมลอาคาร ไดแบงเปน 2 ขนตอน ดงน

(1) การแบงสวนภาพ (Image segmentation) ส าหรบการแบง สวนภาพนน จะท าการก าหนดคามาตราสวนท 25,50,75 และ 100 ตามล าดบและ ก าหนดให คาสตอรปราง (Color/Shape)และ ความราบ เ ร ยบต อค าความอดแนน (smoothness/compactness) เปนคาคงททงหมด ซงในการศกษาครงน ก าหนดท 0.1/0.9 และ 0.5/0.5 ตามล าดบ ในทกระดบความละเอยดของภาพ และใชเทคนคการแบงสวนหลายระดบ(Multiresolution segmentation) ในการแบงสวนภาพดงกลาว ซงถอเปนเทคนคทใหผลลพธในการแบงสวนทเหมาะสม (Ranasinghe,2008) พรอมทงสรปผลการแบงสวนภาพ ในแตละคามาตราสวน และระดบความละเอยดของภาพ เพออธบายแนวโนมของจ านวนวตถภาพทไดตามรายละเอยด ทจะแสดงในหวขอท 5

(2) การจ าแนกขอมล (Classification) ส าหรบการจ าแนกขอมลนน จะน าขอมลวตถภาพ(Image object) ทงหมดทได จากการแบงสวนภาพ มาท าการจ าแนกขอมลเชงวตถโดยการก าหนดขอมลตวอยาง อาคาร ทไดจากการส ารวจดวยวธเฉพาะเจาะจง โดยเลอกใชวธการจ าแนก ยานใกลเคยงใกลสด (Nearest neighbor classification) ซงเปนวธการทใหความถกตอง ของการจ าแนกระดบสง (Herold et al,2006) โดยในขนตอนการจ าแนกนน จะใชคาความสวางของขอมลตวอยาง ในแตละชวงคลนและการวดระยะหางของจดภาพขางเคยงใกลมากทสด ในการก าหนดจดภาพใหเปนขอมล แตละประเภท (Jensen,2005)


กำรศกษำควำมละเอยดของภำพและคำมำตรำสวนทเหมำะสมเพอจ ำแนกอำคำรดวยวธกำรจ ำแนกเชงวตถจำกขอมล ยเอว 29

resg

at.n

et

4.3 การประเมนความถกตองของการจ าแนกอาคารและการพจารณาเลอกความละเอยดภาพและคามาตราสวนทเหมาะสม

การประเมนความถกตองของผลการจ าแนกขอมลอาคาร ใชวธการ 2 วธ โดยทวธแรกจะท าการประเมน ดวยการเปรยบเทยบความถกตอง ระหวางขนาดพนทอาคารทไดจากผลการจ าแนก กบ ขนาดพนทอาคารไดจากการดจไทซ ดวยมอแลวท าใหเปนราสเตอร (rasterization) และค านวณหาพนท เพอท าการเปรยบเทยบความถกตอง และน าผลทไดมาพจารณาเพอหาคาความละเอยดของภาพ และคามาตราสวนภาพทมเหมาะสมมากทสด โดยการพจารณาจะเรมตงแตการตรวจสอบขนาดพนท ทจ าแนกถกตอง (ก าหนดเปนการตรวจสอบสวนท 1) รวมกบการตรวจสอบพนท ทจ าแนกผดพลาดนอกเขตอาคารจรง (ก าหนดเปนการตรวจสอบสวนท 2) เพอเลอกระดบความละเอยดภาพทเหมาะสม จากนน พจารณาเลอกคามาตราสวนภาพ โดยพจารณาท ขนาดของพนท ทพบขอมลอนในเขตพนทอาคารจรง ในระดบทต าทสดเมอเทยบกบคามาตราสวนอน (ก าหนดเปนการตรวจสอบสวนท 3 ) และ วธทสอง เปนการตรวจสอบความถ ก ต อ ง ข อ งก า ร จ า แนกข อ ม ลพ น ท อ า ค า ร ( accuracy assessment) โดยใชวธการส ารวจภาคสนามและประเมนความถกตองนน จะท าการค านวณหาจดตวอยาง (sample point) ขนต า โดยใชหลกการทฤษฎความนาจะเปนทวนาม (Binomial probability theory) ดงน

เมอ N = จ านวนจดส ารวจ P = เปอรเซนตความถกตองทคาดหวง q = เปอรเซนตความผดพลาดทยอมรบได(1-p) Z = คาเบยงเบนมาตรฐานปกตของ 1.96 ส าหรบ ความ เชอมน 95 % E = เปอรเซนตความผดพลาดทเกดจากการวดท ยอมรบใหเกดได

จากนนน าจ านวนจดตวอยางทไดสมหาต าแหนงทจะส ารวจ โดยใชวธการสมตวอยางแบบจ าแนกชน ( Stratified random sampling) เพอตรวจสอบและประเมนความถกตองของการจ าแนกขอมลอาคาร โดยการค านวณคาความถกตองโดยรวม (Overall accuracy) และ สมประสทธแคปปา (Kappa coefficient ) และขนตอนสดทายจะเปนการสรปเพอรายงาน ความละเอยดภาพและคามาตราสวน ทเหมาะสมส าหรบการจ าแนกขอมลอาคาร โดยใชผลจากการประเมนทง 2 วธมาพจารณารวมกน เพอใหไดผลลพธ ทดทสด ดงรายละเอยดในหวขอตอไปน 5.ผลกำรศกษำและกำรวจำรณผลกำรศกษำ

ส าหรบการศกษาครงนม ง เนนทดสอบระดบความละเอยดของขอมลภาพและคามาตราสวนทเหมาะสมส าหรบการ

จ าแนกขอมลอาคาร โดยผลการศกษาและการวจารณผลการศกษานนมรายละเอยด ดงน

5.1 ผลการแบงสวนภาพ.............................. จากการก าหนดคามาตราสวน คาสตอรปราง

และคาความอดแนน ตอ ความราบเรยบ ตามขอ 4.2 (1) ท าใหไดผลการแบงสวนภาพทงหมดดง ตารางท 1 ตวอยางผลการแบงสวนวตถภาพ ดงภาพท 2 3 และ 4 และ แนวโนมของจ านวนวตถภาพ ดงภาพท 5

ภำพท 2 ผลการแบงสวนภาพ คามาตราสวน 100 ความละเอยดภาพ 0.1 ม...............

ภำพท 3 ผลการแบงสวนภาพ คามาตราสวน 50 ความละเอยดภาพ 0. 25 ม...............

ตำรำงท 1 จ านวนวตถภาพจากการแบงสวนภาพ

ความละเอยดภาพ(m)

คามาตราสวน

100 75 50 25

0.1 34,544 58,185 122,514 318,770 0.25 6,310 10,679 22,568 81,420 0.5 1,692 2,959 6,449 23,847

0.75 769 1,325 2,904 11,623 1 437 746 1,704 6,970


30 กำรศกษำควำมละเอยดของภำพและคำมำตรำสวนทเหมำะสมเพอจ ำแนกอำคำรดวยวธกำรจ ำแนกเชงวตถจำกขอมล ยเอว

resg

at.n

et

ภำพท 4 ผลการแบงสวนภาพ คามาตราสวน 100 ความละเอยดภาพ 0. 5 ม...............

ภำพท 5 แนวโนมของจ านวนวตถภาพ

จากตารางท 1 พบวา หากก าหนดคามาตราสวนนอย จะมผลท าใหไดจ านวนวตถภาพเพมมากขน เชน ทระดบความละเอยดภาพ 0.5 ม. คามาตราสวน 100 จะไดจ านวนวตถภาพ 1,692 สวน ในขณะท คามาตราสวนภาพเปน 25 จะไดจ านวนวตถภาพ 23,847 สวน และระดบความละเอยดของภาพถาย จะมผลตอจ านวนวตถภาพ เชนเดยวกน กลาวคอ ภาพทมความละเอยดสงจะไดจ านวนวตถภาพทมากกวา ภาพทมความละเอยดต า ทก าหนดคามาตราสวนภาพเทากนเชน ทคามาตราสวน 100 ความละเอยดภาพ 0.5 ม. จะไดจ านวนวตถภาพ 437 สวน ในขณะทระดบความละเอยด 0.1 ม. จะไดจ านวนวตถภาพ 34,544 สวน โดยตวอยางผลการสรางจ านวนวตถภาพแสดงในภาพท 2 3 และ 4 ส าหรบแนวโนมของผลการสรางจ านวนวตถภาพดงแสดงในภาพท 5 ขอมลจากกราฟในภาพ สามารสรปไดวา หากระดบความละเอยดภาพลดนอยลง จ านวนวตถภาพทไดกจะลดนอยลงตามไปดวยไปในทศทางเดยวกน ทกคามาตราสวนซงสอดคลอง กบหลกการแบงสวนภาพทกประการ

5.2 ผลการจ าแนกอาคาร ส าหรบผลการจ าแนกขอมลอาคารจากขอมลวตถภาพ

ตามคามาตราสวนทก าหนดนน แสดงในภาพท 6-13 ซงเปน ภาพตวแทนของผลการจ าแนกทงหมด ทสามารถเหนแนวโนมของการเปลยนแปลงของผลการจ าแนกขอมลอาคาร ตามความละเอยดภาพและคามาตราสวนท เป ลยนไป โดยในภาพ ก าหนดใหพนทสแดง แทนพนทอาคาร และเมอพจารณาผลการจ าแนกจากภาพ พบวา ในกลมภาพทมความละเอยดภาพสง

เชน 0.1- 0.25 ม. (ภาพท 6-9) จะสามารถสกดขอมลอาคารออกมาไดละเอยด กวาภาพกลมทมระดบความละเอยดทความละเอยดต า เชน 0.5 - 1 ม. (ภาพท 10 -13) และเมอพจารณาผลการจ าแนกเฉพาะชดขอมลทอยในระดบความละเอยดของภาพเทากน พบวาคามาตราสวนต ากวา จะสามารถจ าแนกวตถภาพไดละเอยดกวา คามาตราสวนทสงกวา ดงเชน ในภาพท 6 และ ภาพท 7 ทคาความละเอยดของขอมลภาพอยในระดบ 0.1ม. และก าหนดคามาตราสวนเปน 50 และ 100 ตามล าดบ

ภำพท 6 Resolution 0.1 m Scale 50





resg

at.n

et






ภำพท14 ขอมลอาคารจากการดจไทซ

ตำรำงท 2 ผลการตรวจสอบสวนท 1

ภำพท 15 ผลจากการตรวจสอบสวนท 1

ความละเอยดภาพ (m) คามาตราสวน / ขนาดพนท (m2)

25 50 75 100

0.1 59,106 58,182 56,560 53,452

0.25 56,694 56,536 57,858 59,017

0.5 57,951 58,375 57,081 59,220

0.75 57,938 60,492 59,952 59,607

1 58,193 62,153 62,707 63,670



resg

at.n

et

5.3 การประเมนความถกตองของการจ าแนกอาคารและการพจารณาเลอกความละเอยดภาพและคามาตราสวนทเหมาะสม

5.3.1 ผลการประเมนความถกตอง วธท 1เปนผลการประเมนความถกตองของการจ าแนกอาคารโดยการเปรยบเทยบระหวางขนาดพนทอาคารทไดจากการจ าแนกเชงวตถ กบขนาดพนทอาคารทไดมาจากการดจไทซดวยมอ (ดงแสดงใน ภาพท 14 จ านวน 720 อาคาร) และใชผลจากการทดสอบ 3 สวน ประกอบดวย ผลจากการตรวจสอบสวนท 1,2 และ 3 โดยรายละเอยดขอมล ผลการตรวจสอบความถกตองแตละสวนรวมทงการวเคราะหผลการเปรยบความถกตอง สรปไดดงน

จากตารางท 2 และ ภาพท 15 แสดงรายละเอยดชดขอมล ผลจากการตรวจสอบสวนท 1 หรอ ขนาดพนททจ าแนกถกตอง โดยขอมลพนทอาคารซอนทบกนพอด ซงจากภาพท 15 พบวา ขนาดพนทรวมจะมความใกลเคยงกน ในทกระดบความละเอยดของภาพ และทกคามาตราสวน ทใชในการแบงวตถภาพ โดยมขนาดพนทอยในชวง 5.3 x 104 ถง 6.3 x 104 ตร.ม. ดงนนจากผลการตรวจสอบ ในสวนท 1 จะเหนไดวา หากจะวเคราะหหาระดบความละเอยดของภาพ และคามาตราสวนทเหมาะสมส าหรบการจ าแนกขอมลอาคาร นนใช วธการตรวจสอบสวนท 1 เพยงอยางเดยวยงไมเพยงพอทจะระบ ชดเจนได ดงนนจงถงจ าเปนตองวเคราะหรวมกบการตรวจสอบในสวนอน ตอไป ดงรายละเอยดตอไปน


จากตารางท 3 และ ภาพท 16 แสดงรายละเอยดชดขอมลผลจากการตรวจสอบสวนท 2 ขนาดพนท ทจ าแนกผดพลาด พบพนทอาคารจากการจ าแนกในพนทขอมลอน โดยขนาดพนทนนมคาตงแต 2.5 x 104 ถง 14 x 104 โดยพบวาเมอความละเอยดภาพนอยลง จะพบพนทอาคารทจ าแนกผดพลาดซงปรากฏอยนอกสวนของพนทอาคารจรงเพมมากขน โดยทระดบความละเอยดภาพ 0.5 ม. ถง 1 ม. จะมขนาดพนท ทจ าแนกผดพลาดทสงมากทสด คอ มคา 5 x 104 ถง 14 x 104 (m2) ซ ง เปนคาท สงมากกวาขนาดพนททจ าแนกถกตอง ดงนนระดบความละเอยดของชวงภาพดงกลาว จงถอวา ไมเหมาะสมส าหรบการจ าแนกขอมลอาคาร คงเหลอระดบ ภาพท เหมาะสมส าหรบการพจารณาตอไปคอ ระดบความ

ละเอยดภาพท 0.1และ 0.25 ม. ซงมขนาดพนททจ าแนกผดพลาด ต ากวา 5 x 104 ตร.ม.

จากการพจารณา ผลการตรวจสอบสวนท 1 และ สวนท 2 ท าใหไดระดบความละเอยดของภาพทเหมาะสม คอ 0.1 - 0.25 ม. แตยงไมสามารถระบชวงมาตราสวนทเหมาะสมได ดงนนจงจ าเปนตองใชขอมลจากการทดสอบในสวนท 3 มารวมพจารณาดวย โดยจากตารางท 4 และภาพท 17 พบวา ทความละเอยดภาพ 0.1 ม. มขนาดพนทของขอมลอนในเขตพนท อาคารจรง โดยเฉลยสงกวาทความละเอยดภาพ 0.25 ม.


ดงนนเมอพจาณาถงระดบน เราจะไดระดบความละเอยด

ภาพ 0.25 ม. เปนระดบทดทสดส าหรบขอมลภาพจากการศกษาครงน และจากการพจารณาคามาตราสวนทเหมาะสม ตามภาพท 17 พบวาทมาตราสวน 25 และ 50 จะมคาความผดพลาดสงกวาทมาตราสวน 75 ถง 100 ดงนน คามาตราสวนทเหมาะสม ในการสรางวตถภาพ ส าหรบจ าแนกขอมลอาคารดวยวธการเชงวตถจงเปนคาระหวาง 75 ถง 100

5.3.2 ผลการประเมนความถกตอง ดวยวธท 2 เปนการตรวจสอบความถกตองของการจ าแนกขอมลพนทอาคาร โดยใชวธการส ารวจภาคสนามและประเมนความถกตองโดยรวม ผลการตรวจสอบความถกตอง ไดรายงานไว ดงตารางท 5 ซงจากตาราง พบวาจากระดบความเอยดภาพ และคามาตราสวนภาพทงหมดทใชในการทดลองจ าแนกขอมลอาคารส าหรบการวจยในครงน ความละเอยดภาพ และ คามาตราสวนทใหคาความถกตองโดยรวม คาสมประสทธแคปปา สงทสด คอ ภาพทความละเอยด 0.25 ม. และคามาตราสวน 75 ซงใหคาความถกตองโดยรวมเทากบรอยละ 93.7 คาสมประสทธแคปปา 0.9 คาความถกตองผใชเทากบรอยละ 100 ความถกตองผผลตเทากบรอยละ 88.9 ท าใหสรปไดวา จากการตรวจสอบความถกตองของการจ าแนกขอมล ดวยวธน ความละเอยดภาพทเหมาะสม คอ 0.25 ม. และคามาตราสวนภาพทเหมาะสม คอ 75

5.3.3 การพจารณาผลการประเมนความถกตองเพอหาความละเอยดภาพและคามาตราสวน ทเหมาะสมส าหรบการจ าแนกขอมลพนทอาคาร ส าหรบการพจารณาเพอหาความละเอยดภาพและคามาตราสวนทเหมาะสมทสดส าหรบการวจยในครงน จะน าผลการประเมนความถกตองและคา ทดทสดทไดจากการประเมนผลการจ าแนกขอมลพนทอาคาร ทง 2 วธ

ความละเอยดภาพ (m)

คามาตราสวน / ขนาดพนท ( m2)

25 50 75 100

0.1 39,082 41,417 39,580 26,395 0.25 37,832 33,200 49,263 51,316

0.5 51,595 59,807 64,373 99,403

0.75 62,427 93,182 110,583 115,003

1 84,049 112,245 132,895 135,068

ความละเอยดภาพ (m)

คามาตราสวน / ขนาดพนท (m2)

25 50 75 100 0.1 11,000 11,924 13,546 16,655 0.25 13,403 13,561 12,238 11,080 0.5 12,155 11,730 13,024 10,885 0.75 12,199 9,645 10,185 10,530

1 11,960 8,000 7,446 6,483



resg

at.n

et



ตารางท 5 ผลการตรวจสอบความถกตองของการจ าแนกขอมลพนทอาคาร

คำมำตรำสวน

การตรวจสอบ ความถกตอง

ความละเอยดภาพ (เมตร) / ประเภทการจ าแนก

1 0.75 0.5 0.25 0.1 พนทอาคาร

พนทอน

พนทอาคาร

พนทอน


พนทอน


พนทอน


พนทอน

100

ความถกตอง (รอยละ)

ผใช 90 42.5 90 42.5 87.5 37.5 100 80 95 85

ผผลต 61 0.95 61 81 58.3 75 81.6 100 62.5 94.44

สมประสทธแคปปา 0.32 0.32 0.25 0.8 0.8

ความถกตองโดยรวม 66.2 66.2 62.5 90 90

75


ผใช 90 42.5 90 25 100 62.5 100 87.5 92.5 80 ผผลต 61 80.95 54.5 71.4 72.73 100 88.9 100 62.5 91.43

สมประสทธแคปปา 0.32 0.15 0.62 0.9 0.725

ความถกตองโดยรวม 66.2 57.5 81.2 93.7 86.2

50


ผใช 100 40 100 60 100 62.5 95 82.5 92.5 87.5

ผผลต 62.5 100 71 100 72.73 100 62.5 94.29 62.5 92.11

สมประสทธแคปปา 0.4 0.6 0.62 0.775 0.8

ความถกตองโดยรวม 70 80 81.2 88.75 90

25


ผใช 97.5 65 97.5 65 77.5 77.5 95 80 97.5 82.5

ผผลต 73.6 96.3 73.5 96.3 77.5 77.5 62.5 94.1 62.5 97

สมประสทธแคปปา 0.63 0.62 0.55 0.75 0.8

ความถกตองโดยรวม 81.3 81.2 77.5 87.5 90



resg

at.n

et

มาพจาณารวมกน ซงจากผลการประเมนดวย วธท 1 พบวา ความละเอยดภาพทเหมาะสม คอ 0.25 ม. คามาตราสวนภาพทเหมาะสม เปนคา ระหวาง 75 ถง 100 และในขณะทการประเมนความถกตองดวย วธท 2 พบความละเอยดภาพทเหมาะสม คอ 0.25 ม. และ คามาตราสวนภาพทเหมาะสม คอ 75 จากผลการประเมนทง 2 วธ พบวา คาความละเอยดของภาพทเหมาะสมท ตรงกน คอ 25 ม. และ คามาตราสวนภาพทเหมาะสมท ตรงกน คอ 75 ดงนนคาดงกลาว จงถอเปนคาความละเอยดภาพ และคามาตราสวนทเหมาะสม ทใหผลการจ าแนกทถกตองมากทสด ส าหรบการวจย เพอจ าแนกขอมลพนทอาคารในครงน 6.สรปผลกำรศกษำ

จากผลการวจยสรปไดวา ในการแบงสวนภาพนน ระดบความละเอยดภาพถายทใช จะมผลตอจ านวนวตถภาพเปนอยางมาก โดยหากระดบความละเอยดของภาพสง จ านวนวตถภาพทไดกไดสงขนตามไปดวยในการจ าแนกขอมลอาคาร พบวา ระดบความละเอยดของขอมลภาพถายจาก ยเอว และคามาตราสวนทเหมาะสม ส าหรบการจ าแนกขอมลอาคาร ดวยวธการเชงวตถ คอ ความละเอยดภาพ 0.25 ม. และคามาตราสวนภาพ 75 ทงนเปนเพราะจากการตรวจสอบความถกตองของผลการจ าแนกขอมลพนทอาคาร ทง 2 วธ พบผลลพธทตรงกนคอ คาความละเอยดภาพ 0.25 ม. และ คามาตราสวนภาพ 75 ใหผลการจ าแนกขอมลอาคารทมความถกตองมากทสด ส าหรบการศกษาในครงน

7.ขอเสนอแนะ ส าหรบการศกษาครงน จะก าหนดให คาสตอรปรางและ

คาความอดแนน ตอ ความราบเรยบ เปนคาคงท เทากบ 0.1/0.9 และ 0.5/0.5 ในการศกษาครงตอไปจง อาจจะก าหนดใหคามาตราสวนเปนคาคงท และเพอทดลองหาคา ส และรปรางทเหมาะสมส าหรบการจ าแนกขอมล เพอให ไดคาพารามเตอร ทเหมาะสม ทง คามาตราสวนภาพ คาสและรปราง ส าหรบใชในการจ าแนกขอมลทถกตองและสมบรณมากยงขน

8.เอกสำรอำงอง มนตรพล ธนบรณกาญจน และวชย เยยงวรชน. . การเปรยบเทยบกระบวนการจ าแนกขอมลดวย . วธเชงจดภาพ และเชงวตถ โดยใชภาพถาย . ดาวเทยม ALOS AVNIR-2. การประชมวชาการ . เทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศแหงชาต . ประจ าป 2551. อมแพค คอนเวนชน เซนเตอร เมอง . ทองธาน.21-23 มกราคม 2552 ClarkLabs. (2009). Segmentation and Segment-

Based Classification .Clark Labs.

Hartley,R.and Zisserman,A.(2003) Multiple View

Geometry in computer Vision. 2nd ed , Cambridge:Cambridge.University.

Myint,S.w.,GoberP.,BraZel,A.,Grossman-. Clarke, S. and Weng, Q.(2011). Per-pixel Vs .object-based.

Classification. of. Urban. land. cover extraction using high spatial resolution imagery .Remote Sensing of Environment. 115(5),1145-1161.

Herold,M.,Guenther,S. and Clarke, K.C. (2006). Mapping Urban areas in the Santa Barbara . South Coast Using Ikonos data and . Definiens..eCognition..Retrieved.May.15,2014, Fromhttp://www.ecognition.com. Jensen,J.R. (2005). Introductory Digital Image Processing : A Remote Sensing Perspective. New Jersey: Practice Hall.……………………… Ranasinghe,A.(2008). Mutiscale segmrntation techniques in object oriented image analysis In Proceedings of Asian Association on Remote Sensing (ACRS 2008). Colombo,

Sri.Lank.



resg

at.n

et

บทคดยอ

การศกษาวจยนมวตถประสงคเพอน าเทคโนโลยการรงวดดวยภาพถายจาก UAV มาประยกตใชในงานส ารวจเสนทาง เพอเปรยบเทยบความถกตองของการรงวดดวยภาพถายจาก UAV กบงานส ารวจภมประเทศ ตามมาตรฐานงานส ารวจภมประ เทศ ส า หร บง านออกแบบ เ รขาคณต และ เพ อหาความสมพนธระหวางความถกตองจากการรงวดดวย UAV กบระดบความสงบน

ผลการศกษาวจยพบวา การรงวดดวยภาพถายจาก UAV ทระดบความสงบน 95 เมตร มคาความถกตองทางราบเทากบ 4 เซนตเมตร และทางดงเทากบ 5 เซนตเมตร ซงมคาความถกตองตามมาตรฐานงานส ารวจภมประเทศ ส าหรบงานออกแบบเรขาคณต สามารถน าขอมลมาใชในงานออกแบบเรขาคณตได สวนทระดบความสงบน 198 เมตร และ 302 เมตร มความถกตองเพยงพอตามมาตรฐานงานส ารวจภมประเทศ ส าหรบงานศกษาความเหมาะสมของโครงการ (Feasibility Study) เทานน ไมสามารถน าขอมลมาใชในงานออกแบบเรขาคณตได

สมการความสมพนธระหวางคาความถกตองกบระดบความสงบน คอ RMSEH = 0.036 (H - 95) + 4 RMSEZ = 0.075 (H - 95) + 5 โดย RMSEH คอ คาความถกตองทางราบ (เซนตเมตร) RMSEZ คอ คาความถกตองทางดง (เซนตเมตร)

H คอ ระดบความสงบน ตงแต 95–302 เมตรจากระดบพนดน

ค ำส ำคญ : ความถกตอง, การรงวดดวยภาพถาย, อากาศยานไรคนขบ

ABSTRACT The objectives of this study is to apply UAV

photogrammetry to route survey, and to compare the accuracy between UAV photogrammetry and topographic survey, basing on topographic survey specifications for

geometric design. The relation between the accuracy of UAV photogrammetry and its flying altitude is subsequently established.

Results of the study shows that UAV photogrammetry at the flying altitude of 95 meters yields the accuracy of 4 centimeters horizontally and 5 centimeters vertically, conforming to topographic survey specifications for geometric design, thus applicable for geometric design. At flying altitudes of 198 meters and 302 meters, the accuracy conforms to topographic survey specifications for feasibility study, however, not good enough for geometric design.

The equation relating accuracy and flying altitude is as follows: RMSEH = 0.036 (H - 95) + 4 RMSEZ = 0.075 (H - 95) + 5 Here RMSEH = Horizontal accuracy (centimeter), RMSEZ = Vertical accuracy (centimeter), H = Flying altitude in range of 95 to 302

meters above ground level (meter).

Keywords : Accuracy, Photogrammetry, UAV

1. ค ำน ำ การคมนาคมและการขนสงทางบกเปนโครงสรางพนฐาน

ทส าคญในการขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศไทย จากการเตบโตทางเศรษฐกจและสงคมสงผลใหการคมนาคมขนสงทางบกโดยรถยนตและรถไฟมปรมาณเพมขนทกป ท าใหโครงขายเสนทางคมนาคมขนสงทมอยทงโครงขายถนนและโครงขายทางรถไฟในปจจบนไมเพยงพอกบความตองการ จงจ าเปนตองเพมโครงขายเสนทางคมนาคมขนสงเพอเพมศกยภาพการคมนาคมขนสงในอนาคต รวมทงรองรบการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (Asean Economic Community : AEC)

ควำมถกตองของกำรรงวดดวยภำพถำยจำกอำกำศยำนไรคนขบ ส ำหรบงำนออกแบบเรขำคณต : กรณศกษำ โครงกำรทำงหลวงพเศษระหวำงเมองหมำยเลข 6 สำยบำงปะอน – นครรำชสมำ

Accuracy of UAV-Based Photogrammetry for Geometric Design : A Case Study of Motorway No.6 Route Bang Pa-in – Nakhonratchasima

ศรพร ตรธาร Siriporn Treetharn ดบญ เมธากลชาต Deeboon Methakullachat วชรนทร วทยกล Watcharin Witayakul ภาควชาวศวกรรมโยธา Department of Civil Engineering คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร Faculty of Engineering Kasetsart University


resg

at.n

et

ปจจบนการส ารวจสภาพภมประเทศเพอออกแบบเรขาคณตแนวเสนทางตดใหม การรงวดหมดควบคมทางราบ โดยใชเครองรบสญญาณดาวเทยม GPS งานหมดควบคมทางดงรงวดโดยใชกลองระดบ (Leveling) สวนงานเกบรายละเอยดภมประเทศโดยใชกลองประมวลผลรวม (Total Station) การส ารวจดงกลาวตองใชระยะเวลา จ านวนแรงงาน อปกรณเครองมอตางๆ จ านวนมาก ท าใหเสยคาใชจายในการด าเนนการสง อกทงบางพนทไมสามารถเขาส ารวจได

การน าเทคโนโลยการรงวดดวยถายภาพจาก UAV (Unmaned Aerial Vehicle Photogrammetry) มาใชในงานส ารวจเพอออกแบบเรขาคณต จงเปนอกทางเลอกส าหรบการส ารวจพนท แนวเ สนทางตดใหม ซ ง เปนวธท สามารถลดระยะเวลาในการด าเนนงาน ลดจ านวนแรงงานอปกรณเครองมอตาง ๆ ท าใหเสยคาใชจายในการส ารวจลดลง รวมทงไดภาพถายทางอากาศทมความละเอยดสงและมความเปนปจจบน (Up to Date) ภาพถายทไดเมอน ามาประมวลผลตามหลกการรงวดดวยภาพถาย (Photogrammetry) จะมความถกตองทางราบและทางดงเทยบเทากบเปรยบเทยบกบมาตรฐานงานส ารวจภมประเทศ ส าหรบงานออกแบบเรขาคณต 2.เอกสำรทเกยวของ

ผวจยไดท าการศกษาหลกการทฤษฏตางๆ ทเกยวของกบการรงวดดวยภาพถายทางอากาศ มาตรฐานการส ารวจภมประเทศ ส าหรบงานออกแบบเรขาคณต การหาคาความถกตองในการรงวดดวยภาพถายจาก UAV ดงน

2.1การรงวดดวยภาพถายจาก UAV UAV หรอ Unmanned Aerial Vehicle (UAV) เปน

อากาศยานทสามารถบนไดโดยไมใชคนขบ ในอดตเรยกวา Drone ซงเปนอากาศยานทควบคมการบนโดยใชสญญาณวทย ปจจบนมการพฒนาเทคโนโลย UAV ใหควบคมการบนอตโนมตตามแผนการบนทวางไว โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรและมการตดตงไวในอากาศยาน (Paul and Thomas, 2012) การน า UAV มาใชในการส ารวจระยะไกลและการท าแผนท อยางแพรหลายตงแตป พ.ศ. 2547 เปนตนมาและมการพฒนาขนตอนวธการ รวมทงอปกรณเครองมอในการส ารวจใหมประสทธภาพมากยงขน (Everaerts, 2008) UAV ทใชในการท าแผนท แบงออกเปน 2 ประเภท คอ อากาศยานแบบปกแขง (Fixed Wing UAV) และอากาศแบบปกหมน (Multirotor UAV)

การรงวดดวยภาพถายจาก UAV ใชหลกการรงวดดวยภาพดจทล (Digital Photogrammetry) หรอการส ารวจดวยภาพถายเชงเลข ซงเปนการรงวดดวยภาพทน าเอาเทคโนโลยคอมพวเตอรและการประมวลผลภาพดจทล (Digital Image Processing) มาใชในกระบวนการรงวดและประมวลผล โดยอาศยการค านวณเชงเลขเปนหลก การน าคอมพวเตอรซอฟตแวรมาชวยในการรงวด สามารถลดความผดพลาด แตตองใชความรความเขาใจ มความช านาญการใชคอมพวเตอร ตองเรยนรขนตอนกรรมวธตามระบบคอมพวเตอรและซอฟตแวร (ไพศาล, 2555ก)

ตำรำงท 1 แสดงการเปรยบเทยบการบนถายภาพจากเครองบนกบ UAV

ทมำ: ไพศาล (2555ข)

2.2 การส ารวจหมดควบคมภาพถาย การน าเทคนค Digital Photogrammetry มาใชในการ

ส ารวจแนวเสนทาง จ าเปนตองมการส ารวจรงวดภาคสนาม เพอใหไดคาพกดต าแหนงของจดควบคมภาคพนดน การน าเทคโนโลยการรงวดส ารวจรงวดดวยดาวเทยม GPS เพอรงวดคาพกดของหมดควบคมภาพถาย โดยใชจดทมองเหนเดนชดบนภาพถาย ซงขอมลพกดทไดจะน าไปใชในการค านวณปรบแก Bundel Block Adjustment โดยการประมวลผลในโปรแกรมคอมพวเตอร (Karl Kraus, 1997)

การรงวดหมดควบคมภาพถายทางดง โดยใชกลองระดบ อางองคาระดบจากระดบน าทะเลปานกลาง (Mean Sea Level : MSL) วธการท าระดบเปนการหาคาความสงตางของจด (Difference in Elevation) หรอ DIFF การค านวณปรบแกวงรอบเพอให ไดคาทดท สดการปรบแกใช วธ Least Square Adjustment โดยใชมาตรฐานงานชน 3 งานส ารวจหมดควบคมทางดง ซงมคาความคาดเคลอนของการเขาบรรจบไมเกน 12 มม.K (K = ระยะทาง เปน กม.) (กรมแผนททหาร, 2539)

2.3 มาตรฐานความถกตองของงานหมดควบคมและงานส ารวจภมประเทศ

Federal Geographic Control Committee (2002) และ US Army Corps of Engineer (2007) ไดก าหนดมาตรฐานความถกตองของงานส ารวจภมประเทศ ส าหรบงานวศวกรรม ประเภทงานออกแบบรายละเอยดงานทาง

2.4 การหาคาความถกตองจากการรงวดดวยภาพถายจาก UAV

การประเมนความละเอยดถกตองของภาพถาย ใชมาตรฐานส าหรบขอมลเชงพนท (National Standard for Spatial Data Accuracy : NSSDA) ของประเทศสหรฐอเมรกาเปนหลก โดยใชคา RMSE (Root Mean Square Error) ประเมนความละเอยดถกตองเชงต าแหนงและคาระดบ (Federal Geographic Data Committee, 1998)

คาความถกตอง ใชคาสถตของความถกตองเชงต าแหนงและระดบ ดงน


ควำมถกตองของกำรรงวดดวยภำพถำยจำกอำกำศยำนไรคนขบ ส ำหรบงำนออกแบบเรขำคณต 37 : กรณศกษำ โครงกำรทำงหลวงพเศษระหวำงเมองหมำยเลข 6 สำยบำงปะอน – นครรำชสมำ000

resg

at.n

et

RMSEr = sqrt[((Xdatai–Xchecki)2+(Ydatai–Ychecki)

2)/n] RMSEz = sqrt[ (Zdatai–Zchecki)

2/ n] โดย RMSEr คอ คา Root Mean Square Error ทางราบ

RMSEz คอ คา Root Mean Square Error ทางดง sqrt คอ Square Root

Xdatai, Ydatai, Zdatai เปนคาพกดและคาระดบของจดทดสอบท i ในชดขอมล

Xchecki,Ychecki,Zchecki เปนคาพกดและคาระดบของจดทดสอบท i ทใชเปนคาอางองทไดจากการรงวดในสนาม

n คอ จ านวนจดทใชทดสอบทงหมด i คอ จดทดสอบเรมจาก 1 ถง n

ตำรำงท 2 Recommended Accuracies and Tolerances : Engineering, Construction, and Facility Management Projects

ทมา : FGCC (2002)

2.5 การหาความสมพนธของคาความถกตองในการรงวดดวยภาพถายจาก UAV กบระดบความสงบน

การประมาณคาฟงกชนโดยวธก าลงสองนอยทสด (Least Square) จะไดฟงกชนทเปนตวแทนทดทสดของขอมล เพราะไดจากการเกลยคาความคาดเคลอนของขอมลใหเหลอนอยทสด ดงนนเมอเขยนกราฟของฟงกชน เสนกราฟจะผานไปในบรเวณจดตางๆ ของขอมล โดยจะตดผานจดของขอมลบางจด

3. วสดและอปกรณ

1. คอมพวเตอร 1 ชด และ Notebook 1 ชด 2. UAV ชนด Multirotor ของ DJI รน F550 3. กลองถายรป Canon รน S110 4. Flight Controllers ของ DJI รน Wookung-M

5. DJI 2.4G Bluetooth Datalink 6. โปรแกรม Mission Planner 7. โปรแกรม DJI Ground Station 8. โปรแกรม Agisoft Photoscan Professional (Trial

Version) 9. GPS ของ TOPCON รน GB-500 และ EPOCH 35

GNSS Receiver 10. โปรแกรม Leica Geometric Office 5.0 11. กลองระดบ (Leveling) ของ Leica Spinter 12. เปาควบคมการถายภาพ (Marker)

ภำพท 1 UAV ชนด Multirotor ของ DJI รน F550 4. วธด ำเนนกำรศกษำ

วธการด าเนนการวจยสามารถแบงออกเปน 5 สวนหลก ประกอบดวย 1. การบนถายภาพดวย UAV 2. การประมวลผลภาพถายจาก UAV 3. การรงวดหมดควบคมภาคพนดน 4. การตรวจสอบความถกตองของการรงวดดวยภาพถายจาก UAV และ 5. การหาความสมพนธระหวางความถกตองจากการรงวดดวย UAV กบระดบความสงทใชในการบน โดยรายละเอยดประกอบดวย

4.1 การบนถายภาพดวย UAV พจารณาต าแหนงขน-ลงของอากาศยาน ก าหนดความสงในการบน (Flying Altitude) 3 ระดบ

คอ 100 เมตร 200 เมตร และ 300 เมตร โดยพจารณาจากความยาวโฟกส (Focus Length) ของกลองถายภาพ Canon S120 เทากบ 5.2 มลลเมตร ความละเอยดของจดภาพ ( Image Resolution) เทากบ 1.99 ไมครอน ไดความละเอยดของจดภาพบนพนดน

ตำรำงท 3 แสดงคาความสงในการบนกบความละเอยดของจดภาพบนพนดน

ก าหนดทศทาง (Direction Line) และจ านวนแนวบน (Number of Flight Line) ก าหนดการถายภาพซอนตามแนวบน Over Lap (80%) ก าหนดการถายภาพซอนดานขาง Side Lap (60%)


38 ควำมถกตองของกำรรงวดดวยภำพถำยจำกอำกำศยำนไรคนขบ ส ำหรบงำนออกแบบเรขำคณต : กรณศกษำ โครงกำรทำงหลวงพเศษระหวำงเมองหมำยเลข 6 สำยบำงปะอน – นครรำชสมำ

resg

at.n

et

รายละเอยดของการบนทระดบความสง 100 เมตรจากพนดน - พนทการถายภาพ 206,550 ตารางเมตร - จ านวนแนวการบน 5 แนว - ระยะทางในการบนรวม 3.59 กโลเมตร - จ านวนภาพ 160 ภาพ - ระยะหางระหวางภาพ 22 เมตร, ระยะหางระหวางแนวบน 55.54 เมตร

รายละเอยดของการบนทระดบความสง 200 เมตรจากพนดน - พนทการถายภาพ 206,554 ตารางเมตร - จ านวนแนวการบน 3 แนว - ระยะทางในการบนรวม 2.24 กโลเมตร - จ านวนภาพ 44 ภาพ - ระยะหางระหวางภาพ 44 เมตร, ระยะหางระหวางแนวบน 111.08 เมตร

รายละเอยดของการบนทระดบความสง 300 เมตรจากพนดน - พนทการถายภาพ 198,701 ตารางเมตร - จ านวนแนวการบน 2 แนว - ระยะทางในการบนรวม 1.56 กโลเมตร - จ านวนภาพ 22 ภาพ - ระยะหางระหวางภาพ 66 เมตร, ระยะหางระหวางแนวบน 166.62 เมตร 4.2 การจดท าจดควบคมภาคพนดน (Ground Control

Point : GCP) และจดตรวจสอบ (Check Point) โดยใชฟเจอรบอรด

จดท าจดควบคมชนดจดระดบ (Levelling Control) อยบนสวนซอนดานขางระหวางแนวบน ตดตงในพนททกระยะทาง 80 เมตร จ านวน 19 จด

จดท าจดควบคมภาพถาย (Ground Control Point) เปนจดควบคมภาพถายทมการรงวดคาพกดและคาระดบ ต าแหนงจดควบคมภาพถายอยรอบๆ บลอกภาพถาย ตดตงในพนททกระยะทาง 80 เมตร จ านวน 22 จดระยะทาง 160 เมตร จ านวน 18 จด

จดท าจดตรวจสอบ (Check Point) เปนจดทใชเปรยบเทยบคาความถกตอง ตดตงทจดตรวจสอบกอนการบนถายภาพ จ านวน 20 จด

ภำพท 2 แสดงต าแหนงจดควบคมภาคพนดนและจดตรวจสอบ

4.3 การวดสอบกลองถายภาพ (Camera Calibration) โดยใช Calibration Grid ขนาด 36 นว ถายภาพ มมตาง

ตามคมอวดสอบกลองถายภาพ (Camera Calibration) จ านวน 12 ภาพ ใชโปรแกรม PhotoModeler (Trial version) Calibrate หาคากลองตาง

4.4 การประมวลผลภาพถายจาก UAV รวบรวมขอมลรายละเอยดของภาพถ ายจาก UAV

ประกอบดวย ขอมลการวางตวภายใน (Interior Orientation) ประกอบดวย Focal Length, Pixel Size, Principal Point, Len Distortion ซงไดจากการวดสอบกลองถายภาพ ขอมลการวางตวภายนอก (Exterior Orientation) ประกอบดวย คาพกดจดเปดถายภาพ ก าหนดจดควบคมภาพถาย (Ground Control Point ; GCP) น าเขาจดควบคมภาพถายและ Run Aerial Triangulation ตรวจสอบ RMSE ของการค านวณ Triangulation ประมวลผลภาพถาย สราง DEM และ Ortho Photo

4.5 การรงวดหมดควบคมภาคพนดน ตรวจสอบหมดหลกฐานอางองทางราบและทางดง

บรเวณพนทศกษา ซงเปนหมดควบคมโครงการทางหลวงพเศษหมายเลข 6 สายบางปะอน – นครราชสมา ของกรมทางหลวง (2551) จ านวน 2 หมด คอ หมดควบคมทางราบ GPS0006-02-018 และหมดควบคมทางดง GPS0006-031

รงวดคาพกดต าแหนงจดควบคมภาพถาย โดยใชเครองรบสญญาณดาวเทยม GPS ชนด 2 ความถ ดวยวธรงวดแบบจลนในทนท (Real Time Kinematic : RTK)

รงวดคาระดบจดควบคมภาพถาย โดยใชกลองระดบ 4.6 การตรวจสอบความถกตองของการรงวดดวย

ภาพถายจาก UAV รงวดคาพกดต าแหนงจดตรวจสอบ โดยใช GPS ชนด

2 ความถ รงวดแบบจลนในทนท (Real Time Kinematic : RTK) รงวดคาระดบจดตรวจสอบ โดยใชกลองระดบ เปรยบเทยบคาพกด (X,Y) และคาระดบ (Z) จด

ตรวจสอบทไดจากการประมวลผลกบคาทไดจากการรงวดภาคสนาม

หาความถกตองของการรงวดดวยภาพถายจาก UAV 4.7 การหาความสมพนธระหวางความถกตองจากการ

รงวดดวย UAV กบระดบความสงบน โดยสรางสมการความสมพนธระหวางความถกตองทาง

ราบและความถกตองทางดงกบระดบความสงบน 5. ผลกำรศกษำ

5.1 ผลการบนถายภาพดวย UAV ผลการบนถายภาพเมอวนท 7 กรกฎาคม 2557 เวลาประมาณ 12.00 น. ระดบความสง 100 เมตร จ านวน 5 แนวบน รวม 140 ภาพ ระดบความสง 200 เมตร จ านวน 3 แนวบน รวม 39 ภาพ ระดบความสง 300 เมตร จ านวน 2 แนวบน รวม 20 ภาพ

การก าหนดแนวการบนถายภาพ โดยใชโปรแกรม DJI Ground Station สงขอมลแนวบนผาน Data link ไปยง Flight Controller ทตดตงอยท UAV เพอควบคมการบน ใหเปนไปตามแนวบนทก าหนดไว ดงภาพท 1



resg

at.n

et

ภำพท 3 ผงขนตอนการด าเนนงานวจย

ภำพท 4 การบนถายภาพดวย UAV

5.2 ผลการจดท าจดควบคมภาคพนดน (Ground Control Point : GCP) และจดตรวจสอบ (Check Point)

โดยใชแผนฟเจอรบอรด ขนาด 50x50 เซนตเมตร เครองหมายกากบาท ขนาดกวาง 20 เซนตเมตร น าไปตดตงตามต าแหนงทก าหนดทง 79 จด

5.3 ผลการรงวดจดควบคมภาคพนดนและจดตรวจสอบความถกตอง

การรงวดคาพกดโดยตง Base ทหมดควบคมทางราบ (GPS0006-02-018) การรบสญญาณดาวเทยมโดยรบขอมลจากดาวเทยมกลมเดยวกนและชวงเวลาเดยวกนไมนอยกวา 5 ดวง ตงคาความคาดเคลอนของเครองมอ ส าหรบทางราบไมเกน 1 เซนตเมตร

ภำพท 5 ก าหนดแนวการบนถายภาพ ทระดบความสง 100,200

และ 300 เมตรจากระดบพนดน

ภำพท 6 การจดท าจดควบคมภาพพนดนและจดตรวจสอบ

ภำพท 7 แสดงการรงวดคาพกดจดควบคมภาพถาย



resg

at.n

et

5.4 ผลการวดสอบกลองถายภาพ (Camera Calibration) ไดด าเนนการวดสอบกลองถายภาพ โดยถายภาพ

Calibrate Grid ขนาด 36 นว ดวยกลอง CANON S120 ตามต าแหนงทก าหนดไวในคมอวดสอบกลองถายภาพ จ านวน 14 รป ไดคา Camera Calibration ดงน

Focal Length = 5.306536 mm. Pixel Size width = 7.416308 mm. Pixel Size height = 5.562600 mm.

Principal Point X = 3.658403 mm. Principal Point Y = 2.798370 mm. Len Distortion

- Radial distortion coefficients. K1 = 0.001988000 K2 = 0.000004706 K3 = 0.000000000

- Tangential distortion coefficients P1 = 0.000605800 P2 = 0.0002349

5.5 ผลการประมวลผลภาพถายจาก UAV การประมวลผลภาพโดยใชโปรแกรม Agisoft Photoscan

Professional (Trial Version) โดยน าเขาภาพถายจาก UAV ก าหนดคา Camera Calibration ทไดจาการวดสอบกลอง ตงคาระบบพกดใหเปน UTM WGS 84 Zone 47 North สรางขายสามเหลยมทางอากาศ (Aerial triangulation) ดวยวธการปรบแกแบบล าแสง (Bundle Block Adjustment)

ตำรำงท 4 แสดงการประมวลผลระดบความสงบนจากระดบพน

ระดบความสงจาก การประมวลผลภาพ (MSL)

คา Geoid height (ม.)

ระดบ ความสงบน จากระดบพนดน (ม.)

ความละเอยด

ของจดภาพ (ม.)

124.877 -29.7 95.177 0.038 227.422 -29.7 197.722 0.073 332.089 -29.7 302.389 0.110

ตำรำงท 5 แสดงคาความคาดเคลอนขายสามเหลยมทางอากาศ

ระดบความสงบน ทก าหนด (ม.)

RMSEx RMSEy RMSEz

95 0.0259 0.0273 0.0336 198 0.0331 0.0410 0.0679 302 0.0646 0.0744 0.1759

ภำพท 9 การประมวลผลภาพในโปรแกรม Agisoft Photoscan Professional (Trial Version)



resg

at.n

et

ตำรำงท 6 คาความคาดเคลอนขายสามเหลยมทางอากาศ ของจดควบคมภาพถาย (GCP) ทระดบความสงบน 95 เมตร 198 เมตร และ 302 เมตร

คาความคาดเคลอนทางราบ RMSEH95 = sqrt[((X95)2+(Y95)

2)/n] คาความคาดเคลอนทางดง RMSEZ95 = sqrt[(Z95)2/n]

ทระดบความสงบน 95 เมตร = 0.0376 ทระดบความสงบน 95 เมตร = 0.0336 คาความคาดเคลอนทางราบ RMSEH198 = sqrt[((X198)

2+(Y198)2)/n] คาความคาดเคลอนทางดง RMSEZ198 = sqrt[(Z198)

2/n] ทระดบความสงบน 198 เมตร = 0.0527 ทระดบความสงบน 198 เมตร = 0.0679 คาความคาดเคลอนทางราบ RMSEH302 = sqrt[((X302)

2+(Y302)2)/n] คาความคาดเคลอนทางดง RMSEZ302 = sqrt[(Z302)

2/n] ทระดบความสงบน 302 เมตร = 0.0985 ทระดบความสงบน 302 เมตร = 0.1759



resg

at.n

et

ตำรำงท 7 คาความคาดเคลอนของจดตรวจสอบ (Check Point)

RMSEH = sqrt[((Xdatai–Xchecki)2+(Ydatai–Ycheck i)2)/n] RMSEH = sqrt[((Xdatai–Xchecki)2+(Ydatai–Ycheck i)2)/n] = 0.0378 = 0.0498 ทระดบความสง 198 เมตร

RMSEH = sqrt[((Xdatai–Xchecki)2+(Ydatai–Ycheck i)2)/n] RMSEZ = sqrt[(Zdatai–Zchecki)2/n] = 0.0651 = 0.1228 ทระดบความสง 302 เมตร

RMSEH = sqrt[((Xdatai–Xchecki)2+(Ydatai–Ycheck i)2)/n] RMSEZ = sqrt[(Zdatai–Zchecki)2/n] = 0.1248 =0.2105



resg

at.n

et

5.6 การตรวจสอบความถกตองของการรงวดดวยภาพถายจาก UAV

โดยการตรวจสอบคาความคาดเคลอนขายสามเหลยมทางอากาศ ของจดควบคมภาพถายรวมทงเปรยบเทยบคาพกด (X,Y) และคาระดบ (Z) ของจดตรวจสอบทไดจากการประมวลผลภาพทระดบความสง 95 เมตร 198 เมตร และ 302 เมตรจากระดบพนดนกบคาทไดจากการรงวดภาคสนาม

การวเคราะหทางสถตดวยวธ Paired-Samples T-Test โดยใชโปรแกรม SPSS เพอทดสอบวา ขอมลการรงวดดวยภาพถายจาก UAV มคาเทากบขอมลทไดจากการรงวดภาคสนาม โดยการเปรยบเทยบคาเฉลยของขอมล ทระดบความเชอมน 95% โดยพจารณาจากคา P-Value แสดงดงตารางท 8

ตำรำงท 8 แสดงผลการวเคราะห ดวยวธ Paired-Samples T-Test

ขอมลจากการรงวดภาคสนาม เปรยบเทยบกบขอมลการรงวดดวยภาพถายจาก UAV ทระดบความสงบน 95 เมตร

X95S – X95U มคา P-Value เทากบ 0.640 Y95S – Y95U มคา P-Value เทากบ 0.802 Z95S – Z95U มคา P-Value เทากบ 0.057

จากคา P Value ของ X98S – X98U, Y98S – Y98U, Z98S – Z98U ซงมคามากกวา 0.05 จากชวงความเชอมน 95% ดงนนจงยอมรบสมมตฐานทวา ขอมล X, Y, Z ทไดจากการรงวดดวยภาพถายจาก UAV กบขอมลจากการรงวดภาคสนามมคาเทากน สามารถใชแทนกนได ขอมลจากการรงวดภาคสนาม เปรยบเทยบกบขอมลการรงวดดวยภาพถายจาก UAV ทระดบความสงบน 198 เมตร X198S – X198U มคา P-Value เทากบ 0.926 Y198S – Y198U มคา P-Value เทากบ 0.649 Z198S – Z198U มคา P-Value เทากบ 0.001 จากคา P Value ของ X198S – X198U และ Y198S – Y198U ซงมคามากกวา 0.05 จากชวงความเชอมน 95% ดงนนจงยอมรบสมมตฐานทวา ขอมล X, Y ทไดจากการรงวดดวยภาพถายจาก UAV กบขอมลจากการรงวดภาคสนามมคาเทากน สามารถใชแทนกนได สวน P Value ของ Z198S – Z198U มคานอยกวา 0.05 จากชวงความเชอมน 95% จงปฏเสธการยอมรบสมมตฐาน ดงนนขอมล Z ทไดจากการรงวดดวยภาพถายจาก UAV กบขอมลจากการรงวดภาคสนามมคาไมเทากน ไมสามารถใชแทนกนได ขอมลจากการรงวดภาคสนาม เปรยบเทยบกบขอมลการรงวดดวยภาพถายจาก UAV ทระดบความสงบน 302 เมตร X302S - X302U มคา P-Value เทากบ 0.908 Y302S - Y302U มคา P-Value เทากบ 0.234 Z302S - Z302U มคา P-Value เทากบ 0.000 จากคา P Value ของ X302S – X302U และ Y302S – Y302U ซงมคามากกวา 0.05 จากชวงความเชอมน 95% ดงนนจงยอมรบสมมตฐานทวา ขอมล X, Y ทไดจากการรงวดดวยภาพถายจาก UAV กบขอมลจากการรงวดภาคสนามมคาเทากน สามารถใชแทนกนได สวน P Value ของ Z302S – Z302U มคานอยกวา 0.05 จากชวงความเชอมน 95% จงปฏเสธการยอมรบสมมตฐาน ดงนนขอมล Z ทไดจากการรงวดดวยภาพถายจาก UAV กบขอมลจากการรงวดภาคสนามมคาไมเทากน ไมสามารถใชแทนกนได

ตำรำงท 9 แสดงคาความถกตองจากการรงวดดวย UAV กบระดบความสงบน

Flying Altitude RMSEH RMSEZ

95 0.04 0.05 198 0.07 0.12 302 0.12 0.21

5.7ความสมพนธระหวางความถกตองจากการรงวดดวย

UAV กบระดบความสงบน ก าหนดใหระดบความสงบน 95 เมตรจากระดบพนดน ม

คาความถกตองทางราบ เทากบ 4 เซนตเมตร โดยใหคาความถกตองทางราบเปนคาคงท c หมายถง ทระดบความสงบน 95



resg

at.n

et

เมตร จะมความคาดเคลอนทางราบไมนอยกวา 4 เซนตเมตร ดงน RMSEH = mH (H - 95) + 4 โดย RMSEH คอ คาความถกตองทางราบ (เซนตเมตร) H คอ ระดบความสงบนจากระดบพนดน (เมตร) mH คอ คาคงท การหาความสมพนธของคาความถกตองทางราบกบระดบความสงบน โดยหาคาคงท mH จากระดบความสงบนอก 2 ระดบ คอ 198 เมตรและ 302 เมตร ดงน

mH = (1xm198+103m302–3)2+(1xm198+207m302–8)2 หาคา mH ยกก าลงสองมคานอยทสด (Least Square) m198 = m302 = mH = 0.036538 ดงนน สมการความสมพนธระหวางความถกตองทางราบกบระดบความสงบน คอ RMSEH = 0.036 (H - 95) + 4 ก าหนดใหระดบความสงบน 95 เมตร มคาความถกตองทางดง เทากบ 5 เซนตเมตร โดยใหคาความถกตองทางราบเปนคาคงท c หมายถง ทระดบความสงบน 95 เมตร จะมความคาดเคลอนทางดงไมนอยกวา 5 เซนตเมตร ดงน RMSEZ = mZ (H – 95) + 5 โดย RMSEZ คอ คาความถกตองทางราบ (เซนตเมตร) H คอ ระดบความสงบนจากระดบพนดน (เมตร) MZ คอ คาคงท การหาความสมพนธของคาความถกตองทางดงกบระดบความสงบน โดยหาคาคงท mZ จากระดบความสงบนอก 2 ระดบ คอ 198 เมตรและ 302 เมตร ดงน mZ= (1xm198+103m302–7)2+(1xm198+207m302–16)2 หาคา mZ ยกก าลงสองมคานอยทสด (Least Square) m198 = m302 = mZ = 0.075 ดงนน สมการความสมพนธระหวางความถกตองทางราบกบระดบความสงบน คอ RMSEZ = 0.075 (H - 95) + 5 6. สรปผลกำรศกษำ

1.จากการประมวลผลภาพถายโดยใช UAV ทระดบความสงบน 95 เมตร 198 เมตร และ 302 เมตรจากระดบพนดน เมอเปรยบเทยบคาพกด (X,Y) และคาระดบ (Z) ของจดตรวจสอบทไดจากการประมวลผลภาพถายกบคาท ไดจากการรงวดภาคสนาม ทระดบความสงบน 95 เมตร ไดคาความถกตองทางราบ เทากบ 4 เซนตเมตร คาความถกตองทางดง เทากบ 5 เซนตเมตร ซงมความถกตองตามมาตรฐานของงานส ารวจภมประเทศ ส าหรบงานออกแบบรายละเอยด สวนทระดบความสงบน 198 เมตร และ 302 เมตร ไมสามารถน ามาใชในงานออกแบบเรขาคณตได เนองจากมคาความถกตองนอยกวามาตรฐานของงานส ารวจภมประเทศ ส าหรบงานออกแบบรายละเอยด แตมความถกตองตามมาตรฐานของงานส ารวจภมประเทศ ส าหรบงานงานศกษาความเหมาะสม (Feasibility Study)

2. จากความสมพนธระหวางความถกตองจากการรงวดดวย UAV กบระดบความสงบน พบวา คาความผดพลาดทางดงมคามากกวาคาความผดพลาดทางราบ ดงนนการก าหนดความสงในการบนกรณตองการสรางแบบจ าลองสามมตของพนทจงควรใชสมการความสมพนธระหวางความถกตองทางดงจากการรงวดดวย UAV กบระดบความสงบน จากสมการความสมพนธระหวางความถกตองจากการรงวดดวย UAV กบระดบความสงบน สามารถสรางกราฟไดดงน 7. ปญหำ อปสรรค

1.ปญหาทเกดขนในระหวางท าการบน โดยมปจจยเรองลมทไมสามารถควบคมได ถาลมแรงอาจท าใหภาพถายทไดคณภาพลดลงกวาการถายภาพในสภาวะปกต รวมทงการถายภาพในชวงเวลาทมแสงนอยจะท าใหภาพมความชดเจนลดลง ซงจะสงผลท าใหความถกตองในการประมวลผลภาพลดลงได ดงนนจงควรถายภาพในวนทมแสงเพยงพอและชวงเวลาใกลเทยงทมการเกดเงาบดบงภมประเทศนอยทสด

2.การรงวดดวยภาพถายทางอากาศมขอจ ากดในพนททมสงปกคลมพนดน เชน บรเวณทมตนไมมาก หนาทบ และบรเวณทมสงปลกสราง การประมวลผลในการสรางแบบจ าลองความสงทไดจะไมใชระดบพนดน (Existing Ground) ตองแยกประเภท Point Cloud ของสงปกคลมพนดนออกจากระดบดนเดมโดยใชวธแบบอตโนมต สวนบรเวณทมหญาปกคลมดนสง โปรแกรมจะไมสามารถแยกประเภท Point Cloud ของหญาออกมาแบบอตโนมตเหมอนบรเวณทมตนไม โปรแกรมจะแทนคาความสงของตนหญาเปนความสงระดบพน จงจ าเปนตองแยกประเภทบรเวณทหญาปกคลมวธแบบ Manual เพอใหการแบบจ าลองสามมตของพนทมความถกตองมากยงขน 8. ขอเสนอแนะ

1. การบนถายภาพโดยใชอากาศยานไรคนขบแบบปกหมน (Multirotor UAV) ยงมขอจ ากดในเรองการใชพลงงานในการบนมาก ในอนาคตถามการพฒนาเรองประสทธภาพของแบตเตอรใหมขนาดเลก น าหนกเบา ความจพลงงานใหมากขน จะท าใหการน าอากาศยานไรคนขบแบบปกหมนมาใชในการส ารวจรงวดมประสทธภาพมากยงขน

2. ในอนาคตถามการพฒนาเทคโนโลยกลองถายภาพใหมความละเอยดมากขนรวมทงมน าหนกเบาขน การถายภาพโดย



resg

at.n

et

ใชอากาศยานไรคนขบจะมคณภาพและมความละเอยดมากขนท าใหผลการรงวดมความถกตองแมนย ามากยงขน

3. ในการวจยนเปนการส ารวจแนวเสนทางโดยใชการรงวดดวยภาพถายจากอากาศยานไรคนขบในพนทศกษาขนาดเลก และบนถายภาพทระดบความสง 3 ระดบ หากจะท าการวจยตอไป ควรมการส ารวจแนวเสนทางใหยาวมากขน และเพมระดบความสงในการบนถายภาพใหมากขน เอกสำรอำงอง กรมแผนททหาร. (2539). ระเบยบกองยออเดซและยออ

ฟสกส วำดวย กำรส ำรวจวำงหมดหลกฐำนทำงรำบและทำงดง พ.ศ.2359, มปท.

Paul, G. F. and J. C. Thomas (2012). Introduction to UAV Systems. 4th Edition. John wiley & Sons, Inc., United Kingdom.

ไพศาล สนตธรรมนนท. (2555ก). กำรรงวดดวยภำพดจทล Digital Photogrammetry (ฉบบปรบปรงแกไข), พมพครงท 2 จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ

ไพศาล สนตธรรมนนท. (2555ข). กำรท ำแผนทและขอมลจำกอำกำศยำนไรคนขบชนดเบำ Mapping and Geodata Survey using light-weight UAV ในเอกสารประกอบการสมมนา การท าแผนทดวยอากาศยานขนาดเลกไรคนขบ Seminar on Small Unmanned Aerial Vehicle (UAV) for Mapping. จฬาลงกรณมหาวทยาลยและกรมทดน, กรงเทพฯ

Everaerts, J. (2008). The Use of Unmanned Aerial Vehicles (UAVS) for Remote Sensing and Mapping, 1187-1192. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences. Vol. XXXVII. Beijing, China.

Federal Geographic Data Committee. (1998). Geospatial Positioning Accuracy Standards Part 3: National Standard for Spatial Data Accuracy. Virginia, U.S.A.

Federal Geographic Control Committee. (2002), Geospatial Positioning Accuracy Standard Part 4: Standards for Architecture, Engineering, Construction (A/E/C) and Facility Management. Virginia, U.S.A.

Karl Kraus, (1992). Photogrammetry (Fundamental and Standard Processes). Vienna University of Technology. Austria.

US Army Corps of Engineer (2007), Control and Topographic Survey, Retrieved October 2, 2014.Retrieved From http://www.publications.usace.army.mil/Portals/76/Publications/EngineerManuals/EM_1110-1-1005.pdf



resg

at.n

et

https://docs.google.com/open?id=0B43F2oJQnMOmeHowT0lGTEFyZGc



http://www.publications.usace.army.mil/Portals/76/Publications

http://www.publications.usace.army.mil/Portals/76/Publications

บทความทวไป

resg

at.n

et

resg

at.n

et

บทคดยอ

อเลรนนงเปนกระบวนการเรยนการสอนทน าศกยภาพของเทคโนโลยสารสนเทศมาเสรมคณภาพการศกษา ท าใหผเรยนไดประสบการณใหม เขาถงเนอหาททนสมย และจงใจใหผเรยนฝกฝนทกษะแหงอนาคตเพอการเรยนรในศตวรรษท 21 ซงท าให ผวจยสนใจทจะพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ โดยมวตถประสงคเพอ (1) พฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ ใหมประสทธภาพไมต ากวาเกณฑ 80/80 วชาภมศาสตร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 (2) ศกษาคาดชนประสทธผลของรปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ (3) ศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนระหวางกลมทมการเรยนรจากรปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบกเกลเอรธ กบกลมทมการเรยนรจากรปแบบปกต (4) ศกษาความคงทนในการเรยนร เมอเรยนผานไปแลว 2 สปดาห และ (5) ศกษาความพงพอใจตอรปแบบดงกลาว ประชากรคอนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนจตรลดา จ านวน 110 คน ไดกลมตวอยางจ านวน 60 คน ดวยการสมอยางงาย ส าหรบเครองทใชในการวจยประกอบดวย (1)รปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกนเอรธ (2)แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน และความคงทนในการเรยนร แบบปรนย 4 ตวเลอก จ านวน 10 ขอ (3)แบบวดความพงพอใจของนกเรยนตอรปแบบฯ แบบประเมนคา 5 ระดบ จ านวน 20 ขอ และ (4) แบบประเมนคณภาพส าหรบผเชยวชาญดานเนอหาและดานอเลรนนง สถตทใชในการวจย คอ คา เฉลย รอยละ การทดสอบสมมตฐานโดยใช t-test Dependent และ Independent Samples

ผลก า ร ว จ ย พบว า ก า รพฒนา ร ป แ บบก า รจ ดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ ทผวจยไดพฒนานนมประสทธภาพเทากบ 85/90 ซงสงกวาเกณฑทก าหนดไว สงผลใหนกเรยนมความรเพมขนคดเปนรอยละ 86.6 เมอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน พบวา กลมทดลองมผลสมฤทธทางการเรยนสงกวากลมควบคม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ความคงทนในการเรยนรตอรปแบบฯ เมอเรยนผานไป 2 สปดาหมผลการเรยนรไมแตกตางกน แสดงวารปแบบฯ ทพฒนาขนสงผลดตอการเรยน ความพงพอใจในระดบมากจากประสบการณทมค าซ ง ไดจากการทดลองคร งน รปแบบสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงทพฒนาขนสามารถ

ชวย กระตนและสงเสรมใหผเรยนยอมรบอเลรนนงตอไปในอนาคตค ำส ำคญ : ความถกตอง, การรงวดดวยภาพถาย , อากาศยานไรคนขบ

ค ำส ำคญ : กเกลเอรธ ภมศาสตร และการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนง

ABSTRACT E-Learning is an instruction approach integrating with

potential of information technology to enhance education. E-Learning provides student new experiences, most up-dated contents and motivation to practice future skill of the 21st century. Consequently, the researcher was interested in develop a learning model based upon the online personal learning environment on Google Earth. The purposes of this research were to (1) develop a learning model based upon the online personal learning environment on Google Earth in Geography to meet the 80/80 efficiency criterion, (2) validate an effectiveness index of the developed learning model based on the online personal learning environment on Google Earth (3) compare learning achievements between a control group and an experimental group (3) examine students’ retention after completing the course for 2 weeks and (4) investigate students’ satisfaction towards the developed learning model. The population was 110 Mathayomsuksa 5 students at Chitralada School. The simple random sampling selecting model was applied. 60 students were divided into two groups: the experimental group and the control group and each group included 30 students. The research instruments were the learning model based on the online personal learning environment on Google Earth (2) an achievement test which included 10 items of 4 multiple choice (3) a student’s satisfaction appraisal towards the model which included items 20 of 5-point rating scale and (4) a quality appraisal for content expert and e-learning expert. The statistics used in this current

กำรพฒนำรปแบบกำรจดสภำพแวดลอมทำงกำรเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ A Development of Learning Model Based on the Online Personal Learning Environment on Google Earth

สจตา นมสวรรณ Sujita Numsuwan สาขาวชาเทคโนโลยการศกษาแล Educational Technology and Communications การสอสาร บณฑตวทยาลยมหาวทยาลย ราชภฏจนทรเกษม Graduate School, Chandrakasem Rajabhat University


resg

at.n

et

research were mean, percentages, dependent and independent samples t-test.

The research findings were: the developed learning model based upon the online personal learning environment on Google Earth, produced the efficiency at 85/90 which was higher than a predetermined criterion. Accordingly, 86.6 per cent of students’ knowledge increased accordingly. Comparison of students’ achievement found that the experimental group earned higher achievement rather than the control group, statistically significant at the .05 level. The learning retention of experimental group students was not found significantly different between the first and the second test results which could be implied that the developed model delivered a progressive instruction. Students were positively satisfied because of valued experience from this experiment. This developed online personal learning environment model encouraged and enhanced students to adopt e-Learning in the future. Keywords : Google Earth, Geography and online personal learning environment บทน ำ

เทคโนโลยสารสนเทศไดเขามามบทบาทตอการศกษาอยางมาก นบตงแตไดมการน าอนเทอรเนตเขามาเปนสวนหนงในการจดการเรยนรและสนบสนนการจดการศกษา ทงในสวนทเปนเครองมอหลกและเครองมอสนบสนนเพอใหเกดการเรยนร และเพอใหสอดคลองกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ป พ.ศ. 2542 (2542 : 18 - 19) เนนการจดการเรยนการสอนแบบผเรยนเปนศนยกลาง การเรยนรในลกษณะรายบคคล และการศกษาตลอดชพ รวมถงการน าเทคโนโลยเขามาชวยสงเสรมในการเรยนมากขน ดงสาระในหมวดท 9 วาดวยเทคโนโลยเพอการศกษา ไดสรปใจความส าคญกลาววา รฐตองสงเสรม สนบสนน และพฒนาสอการเรยนการสอน บคลากร และผเรยน เพอสงเสรมและพฒนาขดความสามารถในการผลต การประยกตใชเทคโนโลยเพอกอใหเกดประโยชนในการแสวงหาความรดวยตนเองไดอยางตอเนองและตลอดชพ อกทงใชประโยชนส าหรบการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ การศกษาตามอธยาศย การทะนบ ารงศาสนา ศลปวฒนธรรมตามความจ าเปน

ความกาวหนาทางวทยาการและเทคโนโลยสารสนเทศไดพฒนาอยางรวดเรวท าใหระบบการเรยนการสอนเปลยนไป โดยเนนใหผเรยนไดมโอกาสศกษาคนควาหาความรดวยตนเองจากสอการเรยนการสอนโดยเฉพาะอนเทอรเนต เนองจากสอประเภทดงกลาวท าให ผเรยนไดรบทราบขาวสารขอมลททนสมย มวสยทศนกวางไกล รอบรในวทยาการตางๆ เกดทกษะคดเปน ท าเปน แกไขปญหาเปน และสามารถเรยนรไดตามความสนใจของผเรยน หากแตความรทไดจากในชนเรยนจากการฟงการบรรยายเพยงอยางเดยวไมเพยงพอทจะใหผเรยนรอบรในวทยาการและ

เทคโนโลยทเจรญรดหนาไปอยางรวดเรวได ตลอดจนการสรางเยาวชนซงเปนอนาคตของชาตใหเปนผรจกศกษาคนควาหาความรดวยตนเองจะชวยสรางใหผเรยนสามารถเรยนรวทยาการและเทคโนโลยใหมๆในอนาคตไดตลอดชวตดวยตนเอง และเมอโลกเขาสยคโลกาภวตน สอการเรยนการสอนจ าเปนตองไดรบการพฒนาใหทนสมย ทนเหตการณของสงคม และความกาวหนาทางเทคโนโลยทเปลยนแปลงไป กรมวชาการไดมนโยบายสงเสรมสนบสนนใหสถานศกษาน าสอเทคโนโลยเขามาใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอน

สถาบนการศกษา หนวยงานภาครฐ รวมถงภาคเอกชนตางสนใจทจะพฒนารปแบบการเรยนการสอน โดยการน าเอาคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศมาชวยสนบสนนวธการเรยนการสอนและชวยในการถายทอดความร เพอใหผเรยนเกดความเขาใจตรงตามวตถประสงคท ผสอนก าหนดไวผานทางอนเทอรเนต ผเรยนสามารถเรยนรไดดวยตนเองตามความตองการและความสะดวก โดยไมจ าเปนตองอยในสถานทเดยวกน และเวลาเดยวกน ดงเชนการเรยนการสอนในชนเรยน จงท าใหการเรยนรมประสทธภาพมากยงขน เรยกวธการสอนในลกษณะนวา อเลรนนง ซงเปนระบบการเรยนร และวธการเรยนรดวยตนเองททนสมย

อเลรนนง หรอ การเรยนทางอเลกทรอนกส มาจากศพทภาษาองกฤษ Electronic Learning ซงนยมเขยนใหกระชบเปน e-Learning (ไพโรจน เบาใจ, 2550: 37-43) เปนรปแบบการเรยนการสอนแบบใหม ทสามารถจดการเรยนรใหกบผเรยนแมจะอยตางสถานท เปนการสรางโอกาสทางการศกษาของการเรยนรใหทดเทยมกน สามารถแลกเปลยนความร และประสบการณผานอนเทอรเนตทมความเรว สะดวก และคลองตว นบวาเปนการเปลยนแปลงสงคมการเรยนรใหกวางไกลขน อาจกลาวไดวาอเลรนนงเปนการใชทรพยากรตางๆ ในอนเทอรเนตมาออกแบบและจดการองคความร เพอสรางระบบการเรยนการสอนในอนทจะสนบสนนและสงเสรมใหเกดการเรยนรอยางมความหมาย และตรงกบความตองการของผสอนและผเรยน จากการเชอมโยงดวยอนเทอรเนตนนเองสามารถท าใหผเรยนเรยนไดทกท ทกเวลา และทกคน อกทงยงสามารถตดตามพฤตกรรมของผเรยนเสมอนการเรยนการสอนในหองเรยนจรง

ปจจบนรปแบบอเลรนนงสวนใหญยงตองการพฒนาและวจยอยางเหมาะสม ความส าคญของรปแบบของอเลรนนงทเหมาะสมกบการน าไปใชกบผเรยนและผสอน จ าเปนทจะตองค านงถงความพรอมของผเรยนในการเรยนแบบอเลรนนง การทสถานศกษาไดน ารปแบบอเลรนนงทมอยบนอนเทอรเนตไปใชนน สวนใหญมกจะเปนโครงการทมาจากตางประเทศมาใช อาจกลาวไดวาเปนสาเหตหนงทท าใหอเลรนนงขาดความเหมาะสมและมประสทธภาพเพยงพอ เพราะไมมรปแบบอเลรนนงใดทจะเหมาะสมกบการเรยนการสอนของทกสาขาวชา ทกสถานการณ และทกสถานศกษาทมลกษณะการเรยนการสอนหรอธรรมชาตของวชาทแตกตางกน อยางไรกตาม ผทไดรบผลกระทบมากทสดตอการเรยนแบบอเลรนนง คอ ผเรยนนนเอง ดงนน การน าอเลรนนงมาใชในการเรยนการสอนจ าเปนทจะตองศกษา วจย ความพรอม รวมถงปญหาในการเรยนแบบอเลรนนงของผเรยนใน


48 กำรพฒนำรปแบบกำรจดสภำพแวดลอมทำงกำรเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ

resg

at.n

et

สภาพแวดลอมทางการเรยนปจจบน ซงจะท าใหการเรยนแบบอเลรนนงมประสทธภาพ และเหมาะสม

กระทรวงศกษาธการไดบรรจสาระท 5 ภมศาสตร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ในหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ซงมเนอหาเกยวกบ ความสมพนธเกยวของกบลกษณะกายภาพของโลก แหลงทรพยากร ภมอากาศของประเทศไทย ภมภาคตางๆ ของโลก การใชแผนทและเครองมอทางภมศาสตร ความสมพนธของสงตางๆ ในระบบธรรมชาต ความสมพนธของมนษยกบสภาพแวดลอมทางธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน การน าเสนอขอมล ภมสารสนเทศ รวมถงการอนรกษสงแวดลอมเพอการพฒนาทยงยน ซงท าให ผเรยนไดเรยนรและเขาใจสภาพแวดลอมทอยรอบตว อกทงน าความรทไดไปปรบปรงแกไข และวางแนวทางในการด าเนนชวตไดอยางถกตองและเหมาะสมกบสภาพแวดลอม ซงจะชวยใหผเรยนมความร ความเขาใจในการด ารงชวตของมนษย ทงในฐานะปจเจกบคคลและการอยรวมกนในสงคม การปรบตวตามสภาพแวดลอม การจดการทรพยากรทมอยอยางจ ากด เขาใจถงการเปลยนแปลงตามยคสมย กาลเวลา ตามเหตปจจยตางๆ เกดความเขาใจในตนเองและผอน มความอดทนอดกลน ยอมรบในความแตกตางและมคณธรรม สามารถน าความรไปใชในการด าเนนชวต เปนพลเมองดของประเทศชาตและสงคมโลก

สาระส าคญในสาระท 5 วชา ภมศาสตร ระดบช นมธยมศกษาตอนปลายนจะเนนใหผเรยนไดเรยนรเก ยวกบเคร อ งม อทาง ภมศาสตร ปรากฏการณทาง ภม ศาสตร วกฤตการณดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การจดการด านทร พยากรธร รมชาต และ ส ง แวด ลอม และกา รใ ชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอการพฒนาทยงยน โดยมวตถประสงคเพอใหผเรยนใชเครองมอทางภมศาสตรในการรวบรวม วเคราะห และน าเสนอขอมลอยางมประสทธภาพ วเคราะหอทธพลของสภาพภมศาสตรซงท าใหเกดปญหาทางกายภาพหรอภยพบตทางธรรมชาตในประเทศไทยและภมภาคตางๆ ของโลก ตลอดจนประเมนการเปลยนแปลงทางธรรมชาตในโลกวาเปนผลมาจากการกระท าของมนษยหรอธรรมชาต

จากการสมภาษณครประจ าวชาภมศาสตร ระดบชนมธยมศกษาปท 5 ทราบวา นกเรยนมผลการเรยนวชาภมศาสตรไมเปนไปตามเกณฑทโรงเรยนก าหนด อกทงการเรยนการสอนวชาภมศาสตรในปจจบนไมไดมการเปลยนแปลงไปมากนกครผสอนและผเรยนยงคงใชหนงสอหรอต าราเปนสอพนฐานส าหรบการเรยนร โดยครยงคงจดกจกรรมการสอนเปนไปในลกษณะการสอนแบบบรรยายเปนหลก แตกย งม ผสอน ผปกครอง และผเรยนหลายทานเหนวาอนเทอรเนตอาจกอใหเกดมตใหมทางการศกษาในเรองของกระบวนการเรยนร และการเปลยนแปลงบทบาทของผสอน จากผสอนมาเปนผอ านวยความสะดวก หรอเปนกญแจส าคญทจะท าใหการจดการเรยนการสอนวชาสงคมศกษาบรรลเปาหมายได เพราะเสนทางสบคนขอมลผานอนเทอรเนตสามารถท าให เกดวธการเรยนการสอนทหลากหลาย ครจะมบทบาทใหมดวยการเปนผแนะแนวทางคนพบหรอแสวงหาขอมลใหแกนกเรยน ท าใหนกเรยนเกดการ

เลอกสรรรจกไตรตรองสงทมคณคาตอตนเองและสงคม เพอถอเปนแนวคดทมงสกระบวนการการศกษาตลอดชวต มงเนนใหเกดความฉลาดรอบร รจกคด รความเปนจรงของสภาพแวดลอมและสงคม ท าใหเกดความกระตอรอรนทจะแสวงหาความรใหม ดงนนการใชสอการสอนผานอนเทอรเนตสามารถน ามาใชในการสอนวชาสงคมไดอกทางหนง ซงจะไดน าเครอขายแหงการเรยนรในระดบมหภาคมากระตนการเรยนรของบคคลและชมชนเพอเปนการจดประกายใหระบบการศกษาไทย

กเกลเอรธ (Google Earth) เปนซอฟตแวรทพฒนาโดยบรษท กเกล (Google) ส าหรบการใชเครองคอมพวเตอรสวนบคคล ดภาพถายทางอากาศพรอมทงแผนท เสนทาง และผงเมองซอนทบลงในแผนท รวมทงระบบจไอเอสในรปแบบ 3 มต กเกลเอรธใชขอมลจากภาพถายทางอากาศของยเอส พบบลก โดเมน (U.S. Public Domain) ซงเปนชนขอมลทสามารถเปดเผยสสาธารณะไดรวมกบภาพถายดาวเทยมมาดดแปลงรวมกบระบบแผนทกเกลแมพ (Google Maps) รวมทงการท างานรวมกบกเกลโครม (Google Chrome) เพอคนหารายชอราน เชน รานขายของ ธนาคาร และปมน ามนในแผนทได โดยน าแผนทมาซอนทบลงบนต าแหนงทตองการ ต าแหนงทตองการคนหา สามารถหาไดจาก บานเลขท ลองจจด ละตจด ทงยงท างานผานรปแบบภาษาของ KML (Keyhole Markup Language) ภาพตกจ าลอง 3 มต ทมลกษณะเปนสเทาใน กเกลเอรธไดรบลขสทธสวนหนงมาจาก ซอฟตแวรของ แซนบอรน (Sanborn) ในชอ ซตเซทส (CitySets) โดยรปตก 3 มตในรปแบบทสมบรณสามารถเรยกดไดผานทางซตเซทส นอกจากน กเกลเอรธยงสามารถคนหาเสนทาง ส าหรบสถานททตองการจะเดนทางจากทหนงไปยงอกทหนงไดอกดวย

อาจกลาวไดวา กเกลเอรธเปนรปแบบสอการเรยนการสอนทนาสนใจ เปนซอฟตแวร (Software) บนอนเทอรเนตทเหมาะสมส าหรบการเรยนการสอนในวชาภมศาสตร เพราะการเชอมโยงกบแหลงขอมลททนสมยบนอนเทอรเนต ซงจะท าใหผเรยนเกดความร ความเขาใจในวชาภมศาสตรมากขน ดวยรปแบบในการน าเสนอทเปนลกษณะสอการเรยนการสอนแบบออนไลน 3 มต และสามารถพาผเรยนไปสถานทตางๆ ไดทกมมโลกไดอยางนาประทบใจ อกทงยงเปนการใหบรการแบบไมคดมลคา จงท าใหกเกลเอรธเปนสอการเรยนการสอนทนาจะน ามาพฒนารวมกบรปแบบการเรยนดวยอเลรนนง ซงนาจะสงเสรมการเรยนรใหมประสทธภาพดขน เพราะเปนการเรยนจากสอททนสมยเปนการจ าลองสภาพภมศาสตรทงแบบ 2 มต และ 3 มต ทส าคญคอเครองมอในกเกลเอรธสงเสรมใหผเรยนสามารถท างานรวมกนเปนกลม สามารถน ามาใชเปนการเรยนแบบรวมมอ โดยทผเรยนสามารถแบงปนความร และอภปรายรวมกนเพอองคความรใหมไดอกดวย

การเรยนรดวยตนเอง มแนวคดพนฐานมาจากทฤษฎกลมมานษยนยม (Humanism) ซงมความเชอเรองความเปนอสระ และความเปนตวของตวเองของมนษย ดงทมผกลาวไววามนษยทกคนเกดมาพรอมกบความด มความเปนอสระ เปนตวของตวเอง สามารถหาทางเลอกของตนเอง มศกยภาพและพฒนาศกยภาพของตนเองอยางไมมขดจ ากด มความรบผดชอบตอ


กำรพฒนำรปแบบกำรจดสภำพแวดลอมทำงกำรเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ 49

resg

at.n

et

ตนเองและตอผอน ซงเปนแนวคดทสอดคลองกบนกจตวทยามานษยนยม (Humanistic Psychology) ทใหความส าคญในฐานะทผเรยนเปนปจเจกบคคล และมแนวคดวา มนษยทกคนมศกยภาพ และมความโนมเอยงทจะใสใจ ใฝร ขวนขวายเรยนรดวยตนเอง มนษยสามารถรบผดชอบพฤตกรรมของตนเองและถอวาตนเองเปนคนทมคา (สรพล บญลอ. 2550 : 19)

จากประเดนขางตนท าใหการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอการเรยนการสอนในรปแบบอเลรนนงนจะเปนการพฒนาการเรยนรรปแบบใหม จะชวยใหผเรยนมความตนตว กระตอรอรนในการแสวงหาความรอยตลอดเวลา โดยการศกษาดวยตนเองจากบคคล หรอจากแหลงการเรยนรอนๆ บนอนเทอรเนตและกเกลเอรธ เปนซอฟตแวรทไมคดมลคา ซงเขามามบทบาทในการสรางความร ความเขาใจ สรางเครอขายทางสงคมใหแกเยาวชนในดานภมศาสตรมากขน ผวจยจงมความสนใจในการพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ โดยจดสภาพแวดลอมทางการเรยนดวยตนเอง เนองจากกเกล เอรธ สามารถทจะดงดดความสนใจของผเรยน ซงจะชวยเสรมสรางความเขาใจในเนอ ผเรยนเกดความประทบใจ เปนประสบการณทนาจดจ า สนกสนาน เราใหเกดการเรยนรไดดวยปฏสมพนธตางๆ มสวนรวมกบการฝกปฏบตกจกรรมดงกลาวดวยตนเอง ผวจยจงเลงเหนประโยชนดงกลาว จงเลอกศกษาและพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวย กเกล เอรธ ตอไป วตถประสงค การศกษาวจยนมวตถประสงค ดงตอไปน

1.เพอพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ ใหมประสทธภาพไมต ากวาเกณฑ 80/80

2.เพอศกษาคาดชนประสทธผลของรปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกล เอรธ

3.เพอศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาภมศาสตรระหวางกลมทมการเรยนรจากรปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกล เอรธ กบกลมทมการเรยนรจากรปแบบปกต

4.เพอศกษาความคงทนในการเรยนรตอรปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกล เอรธ เมอเรยนผานไป 2 สปดาห

5 . เ พ อ ศ กษ าค ว ามพ ง พอ ใ จต อ ร ป แบบกา รจ ดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกล เอรธ วธกำรศกษำ

การศ กษาว จ ย เ ร อ ง กา รพฒนารปแบบการจ ดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธผวจยไดก าหนดวธการศกษา ดงน 1.สมมตฐำนกำรศกษำวจย

1. คาดชนประสทธผลของการเรยนรจากรปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกล เอรธ

2. ผลสมฤทธทางการเรยนของกลมทมการเรยนรจากรปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกล เอรธ สงกวากลมทมการเรยนรจากรปแบบปกตอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

3. ความคงทนในการเรยนรหลงเรยนของกลมทดลองไมแตกตางกน เมอเรยนผานไป 2 สปดาห

4. ความพงพอใจของกลมทดลองตอการเรยนรจากรปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกล เอรธ มความพงพอใจในระดบมาก 2. ตวแปรทใชในกำรศกษำวจย

2.1 ตวแปรอสระ (Independent Variables) คอ วธการเรยนม 2 วธ คอ

(1)การเรยนรจากรปแบบปกต (2)การเรยนรจากรปแบบการจดสภาพแวดลอม

ทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ 2.2ตวแปรตาม (Dependent Variables) คอ

(1)คาประสทธภาพ (2)คาดชนประสทธผล (3)ผลสมฤทธทางการเรยน (4)ความคงทนในการเรยนร (5)ความพงพอใจของผเรยน

3.ประชำกรทใชในกำรศกษำวจย

เปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนจตรลดา ทผานการเรยนรายวชาคอมพวเตอรเบองตน รวมทงสน 110 คน 4.กลมตวอยำงทใชในกำรศกษำวจย

กลมตวอยางท ใชในการศกษาวจยครงน เ ลอกจากประชากรโดยวธการสมอยางงาย (Simple Random Sampling) ดวยการจบฉลากซงมรายละเอยด ดงน

4.1 กลมพฒนาเครองมอ เพอใชในการหาประสทธภาพของเครองมอทใชในการศกษาวจย คอ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 จ านวน 40 คน การทดลองครงท 1 เปนการพฒนาเครองมอแบบรายบคคล ท าการทดลองกบนกเรยนจ านวน 3 คน โดยแบงเปนนกเรยนทมผลการเรยนในระดบเกง 1 คน ปานกลาง 1 คน และออน 1 คน เพอปรบปรงบทเรยนคร งแรกโดยการสงเกต สมภาษณ เพอน าขอมลทไดมาปรบแกไขตอไป การทดลองครงท 2 เปนการพฒนาเครองมอแบบกลมยอย ท าการทดลองกบนกเรยนจ านวน 7 คน โดยแบงเปนนกเรยนทมผลการเรยนในระดบเกง 2 คน ปานกลาง 3 คน และออน 2 คน เพอปรบปรงแกไขบทเรยนใหดยงขน การทดลองครงท 3 เปนการพฒนาเครองมอเพอหาประสทธภาพของของรปแบบสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวย Google Earth ทสรางขนใหไดตามเกณฑการหาประสทธภาพ 80/80 ท าการทดลองกบนกเรยน จ านวน 30 คน โดยแบงเปนนกเรยนทมผลการเรยนในระดบเกง 10 คน ปานกลาง 10 คน และออน 10 คน



resg

at.n

et

4.2 กลมตวอยางทใชในการทดลอง เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน และความคงทนในการเรยนร ซงใชวธการสมอยางงายดวยการจบฉลาก โดยแบงเปน 2 กลม คอ กลมทดลอง คอ กลมนกเรยนทมการเรยนรจากรปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ จ านวน 30 คน กลมควบคม คอ กลมนกเรยนทการเรยนรจากรปแบบการเรยนการสอนปกต จ านวน 30 คน 5. ระยะเวลำทใชในกำรศกษำวจย

ภาคเร ยนท 1 ป การศกษา 2557 ระหว า ง เด อน พฤษภาคม – กนยายน 2557 6. เนอหำ

วชาภมศาสตร กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม โดยยดตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ประกอบดวย แผนท (Map) การรบรจากระยะไกล (Remote Sensing: RS) ระบบก าหนดต าแหนงบนโลก (Global Positioning System: GPS) ระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System: GIS) และการใชโปรแกรมกเกลเอรธ 7.เครองมอทใชในกำรศกษำวจย

ผวจยไดออกแบบเครองมอทใชในการศกษาวจย เรอง การพฒนาการจดรสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ ประกอบดวย

7.1 รปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ

7.2 แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนและความคงทนในการเรยนร

7.3 แบบสอบถามวดความพงพอใจตอรปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ

7.4 แบบประเมนคณภาพส าหรบผเชยวชาญทางดานเนอหา และดานอเลรนนง ผลกำรศกษำและขอวจำรณ

ผลการศกษาวจย เรอง การพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ ผวจยสรปผลการศกษาวจย ดงน

1 ผลการวเคราะหหาประสทธภาพจากการพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวย กเกลเอรธ มประสทธภาพเทากบ 85/90 ซงสงกวาเกณฑทตงไว คอ 80/80

2 ผลการวเคราะหหาคาดชนประสทธผลจากการพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธเทากบ .866 แสดงวานกเรยนมความรเพมขนคดเปน รอยละ 86.6

3 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบคะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนจากการพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอม

ทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ ระหวางกลมทดลอง สงกวากลมควบคม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

4 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบคะแนนความคงทนในการเรยนรของกลมทดลองหลงเรยนจบเมอเรยนผานไป 2 สปดาหมผลการเรยนรไมแตกตางกน

5 ผลการวเคราะหความพงพอใจของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 ทมตอรปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธนกเรยนมความพงพอใจตอรปแบบดงกลาวในภาพรวมคดเปนคะแนนเฉลย 4.44 ซงอยในระดบพงพอใจมาก ทงในดานรปแบบการจดการเรยนร บทเรยนอเลรนนงดวยกเกลเอรธ รวมถงประโยชนทไดรบหลงจากการจดการรเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ

ขอวจารณหลงจากศกษาวจย เรอง การพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธผวจยสามารถวจารณผลการศกษาวจย ดงตอไปน

1.ผลการวเคราะหหาประสทธภาพจากการพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอ เลรนนงดวย กเกลเอรธ มประสทธภาพเทากบ 85/90 ซงสงกวาเกณฑทตงไว คอ 80/80 หมายความวา นกเรยนท าแบบทดสอบวดผลสมฤทธระหวางเรยน คดเปนรอยละ 85 และท าแบบทดสอบวดผลสมฤทธหลงเรยน คดเปนรอยละ 90 ซงสงกวาเกณฑทตงไว ทเปนเชนนเนองจากการทผวจยไดมการศกษาหลกสตร ผเรยน วตถประสงคการเรยนร การพฒนาสอการเรยนการสอน การวดผลประเมนผล ตลอดจนหลกและวธการสรางบทเรยน อเลรนนงทงทเปนเอกสารงานวจย รวมถงการปรกษากบครผสอนโดยตรง จนเขาใจในปญหาทเกดขนจากการเรยนการสอน จงท าใหทราบถงความสนใจของนกเรยนซงเปนกลมทดลอง นอกจากนยงขนอยกบการมชองการสอสารหลากหลายชองทาง เชน e-mail Webboard และระบบ Video Conference จงท าใหสรางความคนเคยระหวางผสอนและนกเรยน ท าใหนกเรยนมความกลาทจะซกถามในประเดนทสงสย อกทงการจดการเรยนรแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ น ยงอ านายความสะดวกใหนกเรยนสามารถเรยนไดทกท ทกเวลา และตามล าดบความสนใจของนกเรยนเอง จงท าใหเกดแรงกระตนใหนกเรยนเกดความสนใจ กระตอรอรนในการแสวงหาความรอกดวย

2.ผลการวเคราะหหาคาดชนประสทธผลจากการพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวย กเกลเอรธ เทากบ .866 แสดงวานกเรยนมความรเพมขนคดเปน รอยละ 86.6 ผวจยสามารถอภปรายผล กลาวคอ ผวจยไดค านงถงการออกแบบการเรยนการสอนใหสอดคลองกบเนอหา การจดรปแบบท เหมาะสมกบวย โดยเ ลอกสอทมความหลากหลายเขามาชวยอธบายเนอหาวชาภมศาสตรทมความเปนนามธรรม มาบรรยายหรออธบายดวยภาพจนนกเรยนเกดความเขาใจอยางชดเจน ซงนอกจากจะเปนการกระตนใหนกเรยนอยากเรยนรอยางสนกสนานแลว ยงเปนการสรางความความเขาใจเนอหาสาระไดดยงขน

3.ผลการวเคราะหเปรยบเทยบคะแนนเฉลยผลสมฤทธทางการเรยนจากการพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ ระหวางกลมทดลอง



resg

at.n

et

สงกวากลม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ซงเปนไปตามสมมตฐานทผวจยไดตงไว ทเปนเชนนเนองจาก ผวจยเลอกสอในหลากหลายรปแบบ รวมถงวธการสอสารระหวางผสอนกบนกเรยนท าใหคะแนนผลสมฤทธของกลมทดลองสงกวากลมควบคม อกทงยงเปนการจดประสบการณการเรยนรใหผเรยนไดเลอกและสรางกระบวนการเรยนรดวยตนเอง ไดลงมอปฏบตกจกรรม และสามารถเรยนไดตามความสนใจของนกเรยน คอ เรยนไดทกท ทกเวลา และไมจ ากดสถานท

4.ผลการวเคราะหเปรยบเทยบคะแนนความคงทนในการเรยนรจากจากการพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยซงเปนกลมทไดรบการจดการเรยนรแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ เมอเรยนผานไป 2 สปดาห มผลการเรยนรไมแตกตางกน จากคะแนนหลงเรยนของกลมทดลองมคะแนนเฉลย 17.53 สวนกลมควบคมมคะแนนเฉลย 13.90 เมอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนระหวางกลมทดลองและกลมควบคมโดยใช t-test แบบ Independent Samples มคาเทากบ 15.77 ทระดบนยส าคญทางสถต .00 ซงนอยกวา 0.05 แสดงวารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธทพฒนาขน สงผลดตอการเรยนการสอน บทเรยนอเลรนนงรวมกบกเกลเอรธ ท าใหผเรยนสามารถคงความรได อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ทงนเปนเพราะการน าบทเรยนอเลรนนงมาใชเปนวธการเรยนททนสมยสามารถสรางแรงจงใจภายในตนเองของผเรยน โดยเปดโอกาสใหผเรยนไดส ารวจ คนหาความรและประกอบกบผเรยนมความอยากรอยากเหนสงทอย รอบตวดวยตนเอง ซ ง เปนประโยชนตอสภาวการณถายโยงความร ท าใหผเรยนสามารถจ าสงทไดเรยนรไดยาวนานขน

5.ผลการวเคราะหความพงพอใจของนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 5 ทมตอรปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ นกเรยนมความพงพอใจในภาพรวมคดเปนคะแนนเฉลย 4.44 ซงอยในระดบพงพอใจมาก ทงในดานรปแบบการจดการเรยนร สอเวบไซดทใชในการจดกจกรรมการเรยนร รวมถงประโยชนท ไดรบหลงจากการการจดการรเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกลเอรธ ทเปนเชนนเนองจาก ผวจยสามารถอภปรายผล กลาวคอ การพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกล เอรธ มการจดกจกรรมโดยเนนให ผเรยนลงมอปฏบตดวยตนเอง เปนกจกรรมทท าใหเกดการเรยนรอยางมชวตชวา มอสระทจะเลอกเรยนตามล าดบความสนใจ สามารถเรยนไดทกท ทกเวลา และสามารถทบทวนความรไดตามตองการ ซงการเรยนการสอนดวยบทเรยนแบบอเลรนนงนจะสงเสรมใหผเรยนมความเปนตวของตวเอง เกดความภาคภมใจ มความรบผดชอบในหนาทตามทไดรบมอบหมาย นอกจากนนกเรยนจะมความกระตอรอรนและสนกสนานเปนอยางมาก จากเหตผลดงกลาวจงเปนสนบสนนเหตผลความพงพอใจของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ตอรปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกล เอรธ ในระดบความพงพอใจมาก

บทสรป การพฒนารปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยน

แบบ อเลรนนงดวยกเกลเอรธ นอกจากจะไดบทเรยนอเลรนนงรวมกบก เก ลเอร ธ ในวชาภมศาสตร ส าหรบนกเรยนช นมธยมศกษาปท 5 แลว ผวจยไดน าจดเดนของกเกลเอรธ ซงมศกยภาพในการอธบายลกษณะทางกายภาพ สถานทส าคญตางๆ ทวทกมมโลก ทงรปแบบสองมต และสามมต ท าใหผเรยนไมตองเสยเวลาเดนทางไปศกษา ผเรยนไดมโอกาสลงมอปฏบตดวยตนเอง จงเปนกจกรรมทท าใหเกดการเรยนรอยางมชวตชวา มอสระทจะเลอกเรยนตามล าดบความสนใจ สามารถเรยนไดทกท ทก เวลา และสามารถทบทวนความร ไดตามตองการ นอกจากน การเรยนการสอนดวยบทเรยนแบบอเลรนนงนจะสงเสรมใหผเรยนมความเปนตวของตวเอง เกดความภาคภมใจ มความรบผดชอบในหนาทตามทไดรบมอบหมาย รวมถงนกเรยนจะมความกระตอรอรนและสนกสนามกบการเรยนเปนอยางมาก และจากผลการงาวจยเรองนแสดงใหเหนวา การเรยนแบบอเลรนนงกบชวยในการเรยนและเพมผลสมฤทธทางการเรยนไดอกทางหนงอยางแนนอน ขอเสนอแนะ

1.ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช 1.1 การพฒนารปแบบสภาพแวดลอมทางการเรยน

แบบอเลรนนงดวยกเกล เอรธควรมการเตรยมกจกรรม เนอหา และระยะเวลาใหเหมาะสมกบกลมเปาหมาย และเพอใหเนอหามความทนสมย

1.2การพฒนารปแบบสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงดวยกเกล เอรธ ผสอนควรจะปลกฝงและจงใจผเรยนใหมความรบผดชอบในการเขารวมกจกรรมในแตละหนวย เพอใหเกดกระบวนการการเรยนรทมประสทธภาพสงสด อกทงกอนจดกจกรรมการเรยนการสอนนนผสอนจะตองอธบายและท าความเขาใจเกยวกบระบบการเรยนการสอน และขนตอนตางๆ เพอใหผเรยนมความเขาใจยงขน

2.ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 2.1ควรมการศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการ

เรยนและเจตคตตอการเรยนวชาภมศาสตรระหวางบทเรยนอเลรนนงดวยกเกล เอรธ กบวธการสอนในรปแบบอนๆ ซงเนนผเรยนเปนศนยกลาง เชน การสอนแบบโครงงาน การเรยนรรวมกน และการเรยนรโดยใชปญหาเปนหลก เปนตน

2.2ควรมการสรางและพฒนาเนอหาอนๆ ตามหลกสตร เพอใหบทเรยนอเลรนนงดวยกเกล เอรธ สามารถมเนอหาครอบคลมในกลมเปาหมายอนๆ เชน ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษาตอนตน ระดบอาชวศกษา ระดบบณฑตศกษา และการศกษาตามอธยาศย

2.3รปแบบการจดสภาพแวดลอมทางการเรยนแบบอเลรนนงรวมดวยกเกลเอรธเปนสอการเรยนการสอนแบบออนไลนทจ าเปนตองอาศยอนเทอรเนตและคอมพวเตอรทมความเรวสง ปจจบนรปแบบดงกลาวไดรบความนยมมากขน แตยงมขอจ ากดเกยวกบวสด อปกรณ และระบบเครอขายตางๆ เชน กเกลเอรธไมสามารถแสดงผลไดในลกษณะออฟไลน และในทองถน



resg

at.n

et

ทรกนดารบางแหง สญญาณอนเทอรเนตยงไมสามารถเขาถงในพนทนน เหลานจงเปนขอจ ากดในการน ารปแบบสภาพแวดลอมแบบอเลรนนงรวมกบกเกลเอรธเมอน าไปใชกบนกเรยนทมความแตกตางกนทงดานความพรอม และโอกาสทางการศกษาดวย หากปญหาดงกลาวไดรบการแกไขจากหนวยงานทรบผดชอบแลว รปแบบดงกลาวจะชวยสงเสรมและสนบสนนใหเกดการเรยนรอยางมความหมาย รวมถงเปนการเปด โลกทศนทางการศกษาใหนกเรยนมความรททดเทยมกน ตลอดจนสามารถแลกเปลยนประสบการณผานอนเทอรเนต ทงรวดเรว สะดวก และคลองตว จงนบวาเปนการปรบเปลยนสงคมการเรยนรใหกวางไกลขนนนเอง เอกสำรอำงอง กระทรวงศกษาธการ. (2542). พระรำชบญญตกำรศกษำ

แหงชำต พทธศกรำช 2542. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว.

จราภรณ หนสวสด. (2554). กำรพฒนำรปแบบกำรเรยนกำรสอนแบบบรณำกำรผำนเวบตำมแนวทฤษฎกำรขยำยควำมคดเพอสงเสรมผลสมฤทธทำงกำรเรยน ควำมสำมำรถในกำรแกปญหำ และกำรถำยโยงกำรเรยนรของผเรยนในระดบอดมศกษำ. วทยานพนธ ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยเทคนคศกษา มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอเกลาพระนครเหนอ.

ชลนช คนซอ. (2554). กำรพฒนำรปแบบกำรเรยนกำรสอนแบบผสมผสำนทำงดำนกจกรรมในรำยวชำกำรวเครำะห และออกแบบระบบของมหำวทยำลยเทคโนโลยรำชมงคลอสำน วทยำเขตสกลนคร. วทยานพนธ ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาคอมพวเตอรศกษา มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

ชาญยทธ สเฉลยว. (2543). กำรเปรยบเทยบผลสมฤทธทำงกำรเรยน ควำมคงทนในกำรเรยนร และทกษะกระบวนกำรทำงวทยำศำสตรขนพนฐำน กลมสรำงเสรมประสบกำรณชวต เรองพช ของนกเรยนชนมธยมศกษำปท 6 ทเรยนโดยใชชดกำรสอนกบกำรสอนตำมปกต. วทยานพนธ ศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยการศกษา มหาวทยาลยขอนแกน.

ณฐปคลภ กตตสนทรพศาล. (2549). กำรพฒนำตนแบบกำรเรยนกำรสอนบนเวบส ำหรบมหำวทยำลยรำชภฏ. ดษฎนพนธ ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยการศกษา มหาวทยาลยรามค าแหง.

ประวทย สมมาทน. (2552). กำรพฒนำรปแบบกำรเรยนกำรสอนแบบรวมมอบนเครอขำยคอมพวเตอร ส ำหรบนกศกษำระดบปรญญำตร โดยอำศยแนวทฤษฎคอนสตรคตวสต. วทยานพนธ ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาคอมพวเตอรศกษา มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

ประหยด ททา. (2555). กำรพฒนำบทเรยนอเลรนนงแบบผสมผสำน วชำ พฤตกรรมกำรสอนคอมพวเตอรศกษำส ำหรบนกศกษำระดบปรญญำตร. ดษฎนพนธ ครศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยการศกษาและการสอสาร มหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม.

ปานใจ โพธหลา. (2552). กำรพฒนำบทเรยนบนเครอขำย เรอง ระบบเครอขำยอนเทอรเนต ระดบชนมธยมศกษำปท 2. การคนควาอสระ ครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาคอมพวเตอรศกษา มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคาม.

ไพโรจน เบาใจ. (2550). “นยามอเลรนนง ทแทจรงส าหรบอนาคต”. เทคโนโลยสอสำรกำรศกษำ. 15 (1) : 37-43.

มนตชย เทยนทอง. (มกราคม – มนาคม 2547). “e-Learning การออกแบบและพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรบนเวบตามแนวคดวธการระบบ (System Approach) ตอนท 2”. วำรสำรพฒนำเทคนคศกษำ, ปท 16 (49) : 65 - 72.

ยทธนา อาจหาญ. (2551). กำรพฒนำบทเรยนอเลรนนง (e-Learning) วชำฟสกซ เรอง แสงและกำรมองเหน ชนมธยมศกษำปท 5. วทยานพนธ ปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาเทคโนโลยและสอสารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร.



resg

at.n

et

สายชล จนโจ. (2550). กำรพฒนำรปแบบกำรเรยนกำรสอนแบบผสมผสำนรำยวชำกำรเขยนโปรแกรมภำษำคอมพวเตอร 1 สำขำคอมพวเตอรธรกจ. วทยานพนธ ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาคอมพวเตอรศกษา มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

สรพล บญลอ. (2550). กำรพฒนำรปแบบกำรสอนโดยใชหองเรยนเสมอนจรงแบบใชปญหำเปนหลกในระดบอดมศกษำ. ปรญญานพนธ คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

Bonk, J.Curtis and Graham, R. Chales. (2006). The

Handbook of Blended Learning. USA : John Wiley & Sons, Inc.

Judith, B Strother. (2007). Shaping Blended Learning Pedagogy for East Asia Learning Styles. https://www.ieee.org/index.html.

Wang Yongxing. (2008). Blended Learning Design for software Engineering Course Design. https://www.ieee.org/index.html



resg

at.n

et

Documents

resgatสารบัญ. บทความวิจัย หน้า. ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพการใช้ประโยชน์ที่ดินบริเวณต