เอกสารประกอบการสอน รายวชา

การผลตและน าเสนอ มลตมเดยเพอการศกษา

ผชวยศาสตราจาย ดร.รงโรจน พงศกจวทร

คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา

2557

เอกสารประกอบการสอน รายวชา

การผลตและน าเสนอมลตมเดยเพอการศกษา ผชวยศาสตราจารย ดร.รงโรจน พงศกจวทร

ISBN 978-616-361-167-3 พมพครงท 1 พทธศกราช 2557 จ านวน 150 เลม จดท าโดย รงโรจน พงศกจวทร สงวนลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ หามท าซ า ดดแปลง หรอน าไปเผยแพร ไมวาสวนหนงสวนใดของหนงสอเลมน นอกจากจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษร ขอมลทางบรรณานกรมของส านกหอสมดแหงชาต รงโรจน พงศกจวทร. การผลตและน าเสนอมลตมเดยเพอการศกษา.-- นครราชสมา : สมบรณการพมพ , 2557. 132 หนา. 1. ระบบมลตมเดยในการศกษา. I. ชอเรอง. 371.33467 ISBN 978-616-361-167-3 พมพท บรษท สมบรณการพมพ จ ากด 254/1 ซ.มตรภาพ 4 ถ.มตรภาพ ต.ในเมอง อ.เมอง จ.นครราชสมา 30000

ค าน า เอกสารประกอบการสอน รายวชาการผลตและน าเสนอมลตม เดยเพอการศกษา รหส 103251 น ใชประกอบการสอนส าหรบนกศกษาระดบปรญญาตร หลกสตรเทคโนโลยและนวตกรรมการศกษา มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ผเขยนไดแบงเนอหาในการเรยนการสอนไว 10 หวขอ ใชเวลาในการสอน 16 สปดาห 64 ชวโมง มงเนนใหผเรยนมความรความสามารถในกระบวนการผลตและน าเสนอสอคอมพวเตอรมลตมเดยเพอการศกษา อาท การวเคราะหผเรยน การออกแบบสอมลตมเดย การเขยนสตอรบอรด การพฒนาสอมลตมเดยเพอการศกษา การประเมนสอการสอน ผเขยนหวงเปนอยางยงวาเอกสารประกอบการสอนเลมนจะอ านวยประโยชนตอการเรยน การสอนของผสอนตามสมควร หากทานทน าไปใชมขอเสนอแนะ ผเขยนยนดรบฟงและขอขอบคณในความอนเคราะหมา ณ โอกาสนดวย รงโรจน พงศกจวทร 19 เมษายน 2557

(2)

สารบญ

หนา ค าน า (1) สารบญ (3) สารบญภาพ (7) สารบญตาราง (9) บทท 1 บทน า 1 ความหมายของสอมลตมเดย 1 องคประกอบของสอมลตมเดย 3 ประโยชนของสอมลตมเดย 6 การเลอกและใชสอมลตมเดย 6 อปกรณและโปรแกรมดานมลตมเดย 7 สรป 9 แบบฝกหดทายบท 9 บทท 2 แฟมขอมลคอมพวเตอร 11 ประเภทแฟมขอมล 11 แฟมขอมลรปภาพ 14 แฟมขอมลวดทศน 18 แฟมขอมลเสยง 20 สรป 21 แบบฝกหดทายบท 22 บทท 3 วธระบบกบการพฒนาคอมพวเตอรมลตมเดย 23 ความหมายของวธระบบ 23 องคประกอบของวธระบบ 24 แบบจ าลองระบบ ADDIE 25 วงจรการพฒนาระบบ SDLC 26 คณคาของแบบจ าลองระบบ 28 สรป 28 แบบฝกหดทายบท 28

(4)

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 4 การสอสารกบการน าเสนอมลตมเดย 29 ความหมายของการสอสาร 29 รปแบบของการสอสาร 30 อปสรรคของการสอสาร 31 ความหมายของการน าเสนอมลตมเดย 33 ประเภทของการน าเสนอสอมลตมเดยเพอการศกษา 33 . สรป 34 แบบฝกหดทายบท 34 บทท 5 การออกแบบกราฟก 35 หลกการออกแบบกราฟก 35 องคประกอบศลป 35 การจดองคประกอบ 39 การก าหนดจดเดน 42 สรป 42 แบบฝกหดทายบท 43 กจกรรมภาคปฏบต 43 บทท 6 คอมพวเตอรกราฟก 45 ความหมายคอมพวเตอรกราฟก 45 ภาพกราฟกแรสเตอร 46 ภาพกราฟกเวกเตอร 47 คอมพวเตอรกราฟกสามมต 49 คอมพวเตอรแอนเมชน 50 สรป 51 แบบฝกหดทายบท 51 บทท 7 ทฤษฎส 53 สทางวทยาศาสตร 53 ความส าคญของส 56 โมเดลส 56

(5)

สารบญ (ตอ)

หนา สเชงจตวทยา 61 สรป 62 แบบฝกหดทายบท 62 บทท 8 การวเคราะหและการออกแบบสอมลตมเดย 63 การวเคราะหผเรยน 63 การวเคราะหโดเมนการเรยนร 65 การวเคราะหสอมลตมเดย 67 การพจารณาผลการวเคราะห 68 การออกแบบสอมลตมเดยโดยใชสมองเปนฐาน 69 สรป 74 แบบฝกหดทายบท 75 กจกรรมภาคปฏบต 75 บทท 9 หลกการออกแบบสอมลตมเดยเพอการศกษา 81 หลกการออกแบบการสอน 81 หลกการออกแบบหนาจอ 83 หลกการออกแบบปฏสมพนธและขอมลปอนกลบ 83 หลกการออกแบบการน าทาง 84 หลกการออกแบบการควบคมผเรยน 86 หลกการออกแบบสอมลตมเดยบนอปกรณเคลอนท 87 หลกการเขยนสตอรบอรดและสครปต 89 สรป 91 แบบฝกหดทายบท 92 กจกรรมภาคปฏบต 92 บทท 10 การประเมนสอการสอน 97 ความหมายของการประเมนสอการสอน 97 ความส าคญของการประเมนสอการสอน 98 ประเดนการประเมนสอการสอน 98 การประเมนคณคาของสอการสอน 99

(6)

สารบญ (ตอ)

หนา วธเกบรวบรวมขอมล 100 การหาประสทธภาพสอการสอน E1/E2 101 สรป 103 แบบฝกหดทายบท 103 กจกรรมภาคปฏบต 104 บรรณานกรม 107 ภาคผนวก 113 เกยวกบผเขยน 120

สารบญภาพ ภาพท หนา 1.1 ตวอยางสอมลตมเดยเพอการศกษา 3 1.2 ตวอยางสอทใชในสอมลตมเดย 5 2.1 ตวอยางแฟมขอมลรปภาพแบบ BMP 15 2.2 ตวอยางแฟมขอมลiรปภาพแบบ JPG 15 2.3 ตวอยางแฟมขอมลรปภาพแบบ GIF 16 2.4 ตวอยางแฟมขอมลiรปภาพแบบ PSD 16 2.5 ตวอยางแฟมขอมลรปภาพแบบ TIF 17 2.6 ตวอยางแฟมขอมลรปภาพแบบ PNG 17 2.7 ตวอยางภาพทไดจากแฟมขอมลวดทศน 19 2.8 ตวอยางแฟมขอมลเสยง 21 3.1 วธระบบ (System Approach) 24 3.2 แบบจ าลองระบบ ADDIE 26 3.3 วงจรพฒนาระบบ SDLC 27 4.1 รปแบบการสอสาร 29 4.2 การสอสารแบบทศทางเดยว (Simplex) 30 4.3 การสอสารแบบสองทศทาง (Duplex) 30 4.4 การสอสารแบบสองทศทางสลบกน (Half-Duplex) 31 4.5 การสอสารแบบสองทางในเวลาเดยวกน (Full-Duplex) 31 5.1 แสดงการเกดจดในบรเวณตาง ๆ 36 5.2 เสนแบบตาง ๆ 36 5.3 รปทรงแบบตาง ๆ 37 5.4 การใชขนาดและสดสวนทใหความรสกตาง ๆ 38 5.5 ลกษณะพนผวแบบตางๆ 38 5.6 พนผวเรยบโดยการใชเทคนคไลโทน 39 5.7 ภาพแสดงความสมดล 40 5.8 ภาพแสดงเปอรเซนตการมองดภาพเปนล าดบแรกของคน 42 6.1 คอมพวเตอรกราฟก 46 6.2 ภาพกราฟกแรสเตอร 47

(8)

สารบญภาพ (ตอ) ภาพท หนา 6.3 ภาพกราฟกเวกเตอร 48 6.4 เปรยบเทยบการขยายภาพซายกราฟกแรสเตอรกบภาพขวากราฟกเวกเตอร 48 6.5 คอมพวเตอรกราฟกสามมต 49 6.6 ภาพตวอยางแอนเมชนแอนเมชนแสดง 6 เฟรมตอเนองกน 51 7.1 โครงสรางของสามเหลยมส CIE 1931 54 7.2 สในชวงสเปกตรมทมองเหน 54 7.3 สพนฐานบวกและสพนฐานลบ 55 7.4 RYB color model 57 7.5 HSB color model 58 7.6 RGB color model 59 7.7 CMYK color model 59 7.8 Lab color model 60 8.1 ตวอยาง e-Book วชา การผลตและน าเสนอมลตมเดยเพอการศกษา 67 8.2 ตวอยาง CAI 68 8.3 ความสมพนธของการเรยนรโดยใชสมองเปนฐานกบตวแบบ TALENT 72 8.4 ตวแบบ TALENT ทใชฐานคดทฤษฎการเรยนรโดยใชสมองเปนฐาน 73 8.5 ตวอยางการออกแบบสอมลตมเดยโดยใชตวแบบ TALENT 74 9.1 ตวอยางการออกแบบการกระตนความสนใจในเกม 81 9.2 ตวอยางการออกแบบหนาจอ 82 9.3 ตวอยางการออกแบบปฏสมพนธ 83 9.4 ตวอยางการออกแบบผลปอนกลบ 84 9.5 การออกแบบไอคอนเนอหาและไอคอนน าทาง 85 9.6 ตวอยางการออกแบบการควบคมผเรยนในเกมเพอการศกษา 86 9.7 แบบรปการน าทางขนตน 88 9.8 แบบรปการน าทางขนสอง 89 9.9 ตวอยางรางแมแบบ 90 9.10 ตวอยางสตอรบอรดและสครปต 91

สารบญตาราง ตารางท หนา 1.1 ความหมายของสอมลตมเดย 1 2.1 หมวดหมแฟมขอมล นามสกลแฟมขอมล ค าอธบายแฟมขอมล และโปรแกรมทใช 11 2.2 แฟมขอมล MPEG และระดบความละเอยด 18 7.1 ความสมพนธระหวางสกบความรสก 61 8.1 แนวทางการพจารณาเลอกสอใหสอดคลองกบผเรยนและโดเมนความร 69

(10)

บทท 1 บทน า

สอประสมในอดตเปนการน าสอหลายประเภทมาใชรวมกน แตในปจจบนเทคโนโลยคอมพวเตอรมความกาวหนาและเขามามบทบาทตอการศกษามากขน ค าวา สอประสม หรอ สอมลตมเดย จงมความหมายเปลยนไปเปนการน าคอมพวเตอรมาใชในการน าเสนอสอตาง ๆ เพอชวยใหการเสนอผลงานหรอการเรยนการสอนสามารถด าเนนไปไดอยางมประสทธภาพ

ความหมายของสอมลตมเดย สอมลตมเดย (Multimedia) มทมาจากค าวา มลต (Multi) แปลวา ความหลากหลาย และมเดย (Media) แปลวา สอ เมอพจารณาตามค าแปล สอมลตมเดย หมายถง สอหลากหลาย หรอ สอหลายประเภท จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบสอมลตมเดย พบวามการให นยามความหมายและค าจ ากดความของสอมลตมเดยไวหลากหลาย ดงแสดงในตางรางท 1.1 ตารางท 1.1 ความหมายของสอมลตมเดย

ผใหความหมาย ความหมายของสอมลตมเดย Lawrence (1996) การใชขอความ กราฟก ภาพ ภาพเคลอนไหว วดทศน และ

เสยง เพอน าเสนอสารสนเทศ โดยรวมถงการใชคอมพวเตอรผสานสอตางๆ ในลกษณะของการสอนดวยมลตมเดยโดยใชคอมพวเตอรเปนฐาน

Fetterman (1997) การใชเครองมอทประกอบดวยสอหนงอยางหรอสอหลายอยาง ไดแก กราฟก วดทศน ภาพ ภาพเคลอนไหว และเสยง เพอน าเสนอสารสนเทศ

Brooks (1997) การใชหลากหลายสอรวมกน ไดแก ภาพยนตร สไลด เพลง และแสง โดยมเปาหมายเพอการศกษาหรอสนทนาการ หรอความบนเทง

Greenlaw & Hepp (1999) สารสนเทศทอย ในรปชอง กราฟก เสยง วดทศน หรอภาพยนตร ส าหรบเอกสารมลตมเดยจะมองคประกอบของสอทมากกวาขอความอยางเดยว

2

ตารางท 1.1 ความหมายของสอมลตมเดย (ตอ)

ผใหความหมาย ความหมายของสอมลตมเดย Schwartz & Beichner (1999) การใชสอหลายรปแบบในการน าเสนอสารสนเทศ Maddux, Johnson, & Willis (2001)

โปรแกรมคอมพวเตอรทประกอบดวย ขอความ เสยง ดนตร วดทศน ภาพ ภาพสามมต ภาพเคลอนไหว หรอ ภาพความละเอยดสง

ศศฉาย ธนะมย (2546) การน าสอหลายๆ ประเภทมาใชรวมกนทงวสด อปกรณ และวธการ เ พอให เกดประสทธภาพและประสทธผลสงสด ในการเรยนการสอน โดยการใชสอแตละอยางตามล าดบขนตอนของเนอหา และในปจจบนมการน าคอมพวเตอรมาใช เพอการผลตหรอการควบคมการท างานของอปกรณตาง ๆ ในการเสนอขอมลท งตว อกษร ภาพกราฟก ภาพถาย ภาพเคลอนไหว และเสยง

โอภาส เอยมสรวงศ (2549) การน าสอหลาย ๆ ประเภทมาผสมผสานใชงานรวมกน ประกอบดวย ขอความ ภาพกราฟก ภาพนง ภาพเคลอนไหว ภาพวดทศน เสยงดนตร และเสยงพด การน าเสนอขอมลในรปแบบมลตมเดยชวยสรางความสนใจ ไมนาเบอ นาตดตาม และสรางความบนเทง รวมทงผชมสามารถใชงานและโตตอบไดงายขน ดงนนการน าเสนอขอมลในปจจบนจงนยมน าเสนอในรปแบบมลตมเดย

วรวฒ มนสขผล (2550) การผสมผสานสอมากกวา 2 อยาง เพอสรางเนอหาสาระใหมส าหรบการสอนและการสอสาร

ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (2550)

เทคโนโลยทใชคอมพวเตอรชวยผสมผสานระหวาง ขอความ ขอมลตวเลข ภาพนง ภาพเคลอนไหว และเสยง รวมถงการน าระบบโตตอบกบผ ใช ( Interactive) มาผสมผสานเขาดวยกน

โดยสรปค าวา สอมลตมเดย คอ การใชคอมพวเตอรเปนอปกรณหลกในการน าเสนอสารสนเทศทใชสอหลายประเภทรวมกน ไดแก ขอความ เสยง ภาพนง ภาพกราฟก ภาพเคลอนไหว

3

และวดทศน รวมทงวธการและระบบโตตอบกบผใช โดยขอมลเหลานจะไดรบการปรบรปแบบ ใหเหมาะสมกอนทจะมการประมวลเปนสารสนเทศ เพอชวยใหการเรยนการสอนมประสทธภาพและเกดประสทธผลสงทสด

ภาพท 1.1 ตวอยางสอมลตมเดยเพอการศกษา ทมา: รงโรจน พงศกจวทร (2554)

องคประกอบของสอมลตมเดย สอมลตมเดยประกอบดวยสอหลายประเภท ไดแก ขอความ เสยง ภาพนง ภาพกราฟก ภาพเคลอนไหว และวดทศน รวมทงสวนตอประสาน ( Interface) และการเชอมโยงหลายมต (Hyperlink) ดงน (ศศฉาย ธนะมย, 2546; วรวฒ มนสขผล, 2550; ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต, 2550; Luann, 1997) 1. ขอความ ขอความเปนสวนทเกยวกบเนอหาของมลตมเดย ใชแสดงรายละเอยด หรอเนอหาของเรองทน าเสนอ ปจจบนมหลายรปแบบ ไดแก 1.1 ขอความทไดจากการพมพ เปนขอความปกตทพบไดทวไป ไดจากการพมพดวย โปรแกรมประมวลผลงาน เชน NotePad Text Editor Microsoft Word โดยตวอกษรแตละตวเกบเปนรหสแอสก (ASCII) หรอรหสอน

4

1.2 ขอความจากการสแกน เปนขอความในลกษณะภาพ (Image) ไดจากการน าเอกสารทพมพไว หรอเอกสารตนฉบบมาท าการสแกน ดวยเครองสแกน (Scanner) จะไดผลออกมาเปนภาพ ปจจบนสามารถแปลงขอความภาพเปนขอความปกตไดโดยอาศยโปรแกรม OCR 1.3 ขอความอเลกทรอนกส เปนขอความทพฒนาใหอยในรปของสอทใชประมวลผลได 1.4 ขอความไฮเปอรเทกซ (Hypertext) เปนรปแบบของขอความ ทไดรบความนยมมากในปจจบน โดยเฉพาะการเผยแพรเอกสารในรปของเอกสารเวบ เนองจากสามารถใชเทคนคการเชอมขอความ (Link) ไปยงขอความหรอจดอน ๆ ได 2. ภาพนง การใชคอมพวเตอรแสดง ภาพถาย ภาพวาด หรอภาพกราฟกตาง ๆ บนจอคอมพวเตอรใหไดอยางสวยงามนน ภาพเหลานจะถกเปลยนรปแบบกอนเพอใหคอมพวเตอรสามารถใชและเสนอภาพเหลานนได โดยมรปแบบทนยมใชกนมาก 2 รปแบบ คอ 2.1 กราฟกแผนทบต (Bitmapped graphics) หรอกราฟกแรสเตอร (Raster graphics) เปนกราฟกทแสดงดวยจดภาพในแนวตงและแนวนอนเพอประกอบรวมเปนภาพ ภาพในรปแบบน จะมชอลงทายดวย .gif, tiff, และ .bmp 2.2 กราฟกเสนสมมต (Vector graphics) หรอกราฟกเชงวตถ (object-oriented graphics) เปนกราฟกทใชสตรคณตศาสตรในการสรางภาพ โดยทจดภาพจะถกระบดวยความสมพนธเชงพนท แทนทจะอยในแนวตงและแนวนอน ภาพกราฟกประเภทนจะสรางและแกไขไดงายและสวยงามมากกวากราฟกแผนทบต ภาพในรปแบบนจะมชอลงทายดวย eps, wmf, และ pict 3. ภาพเคลอนไหว ภาพเคลอนไหว หรอภาพกราฟกเคลอนไหว หรอภาพแอนเมชน (Animation) เปนการน าภาพกราฟกทวาดหรอถายเปนภาพนง มาสรางใหดเคลอนไหว ดวยโปรแกรมสรางภาพเคลอนไหว ภาพเหลานเปนประโยชนในการจ าลองสถานการณจรง เชน ภาพการขบเครองบน รวมถงการเพมเทคนคพเศษ เชน การหลอมภาพ (morphing) เปนเทคนคการท าใหภาพเคลอนไหวโดยใชการเตมชองวางระหวางภาพทไมเหมอนกน เพอใหดเหมอนวาภาพหนงถกหลอมละลายไปเปนอกภาพหนง โดยมการแสดงการหลอมของภาพหนงไปสอกภาพหนงใหดดวย 4. ภาพเคลอนไหวแบบวดทศน การบรรจภาพเคลอนไหวแบบวดทศนลงในคอมพวเตอรจ าเปนตองใชโปรแกรมและอปกรณเฉพาะในการจดท า ปกตแลวแฟมขอมลภาพวดทศนจะมขนาดเนอทบรรจใหญมาก จงตองลดขนาดแฟมขอมลภาพลงดวยการใชเทคนคการบบอดภาพ (Compressing) ดวยการลดพารามเตอร บางสวนของสญญาณในขณะทคงเนอหาส าคญไว รปแบบของภาพวดทศนบบอดทใชกนทวไป ไดแก Quicktime, AVI, และ MPEG

5

5. เสยง เสยงทใชในสอมลตมเดยตองบนทกและจดรปแบบเฉพาะเพอใหคอมพวเตอรสามารถเขาใจและใชได รปแบบเสยงทนยมน ามาใช มอย 2 รปแบบ คอ Waveform (WAV) และ Musical Instrument Digital Interface (MIDI) แฟมขอมล เสยง WAV จะบนทกเสยงจรง เชนเดยวกบเสยงเพลงในแผนซด และเปนแฟมขนาดใหญจงจ าเปนตองไดรบการบบอดกอนน าไปใช ส าหรบแฟมขอมลเสยง MIDI จะเปนการสงเคราะหเสยงเพอสรางเสยงใหมขนมา จงท าใหแฟมมขนาดเลกกวาแฟม WAV แตคณภาพเสยงจะดอยกวา

ภาพท 1.2 ตวอยางสอทใชในสอมลตมเดย 6. สวนตอประสาน สอมลตมเดยประกอบดวยแฟมขอมลและองคประกอบตาง ๆ ทท างานโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร ผใชงานสามารถโตตอบกบขอมลสารสนเทศเหลานนได โดยอาศยสวนตอประสาน (Interface) ทปรากฏบนจอภาพ รปแบบสวนตอประสานมหลากหลายรปแบบ เชน รายการเลอกแบบผดขน (pop-up menus) แถบเลอน (Scroll bars) และสญรป (Icon) เปนตน 7. การเชอมโยงหลายมต การเชอมโยงหลายมต (Hyperlink) เปนองคประกอบทส าคญหนงของการใชสอมลตมเดยในลกษณะของสอหลายมต ขอมลตาง ๆ สามารถเชอมโยงกนไดอยางรวดเรวโดยอาศยการเชอมโยงหลายมต ส าหรบการเชอมโยงหลายมตเปนการสรางการเชอมตอระหวางขอมล ตวอกษร ภาพ และ

6

เสยง โดยใชขอความขดเสนใต หรอสญรปทใชแทนสญลกษณ เชน รปล าโพง รปฟลม เพอใหผใชคลกทจดเชอมโยงเหลานนเชอมโยงไปยงขอมลทตองการ

ประโยชนของสอมลตมเดย ปจจบนสอมลตมเดยไดเขามามบทบาทในชวตของคนเรามากยงขน โดยมประโยชน ดงน(ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต, 2550) 1. เสนอสงเราใหกบผเรยน ไดแก เนอหา ภาพนง ค าถาม ภาพเคลอนไหว 2. น าเสนอขาวสารในรปแบบทไมจ าเปนตองเรยงล าดบ เชน บทเรยนมลตมเดย 3. สรางสอเพอความบนเทง 4. สรางสอโฆษณา หรอประชาสมพนธ นอกจากประโยชนดงกลาว เทคโนโลยมลตมเดย ยงมบทบาทตอการเรยนการสอน อนสงผลใหเกดระบบหองสมดแบบดจทล (Digital library) การเรยนการสอนทางไกล (Distance learning) การสรางหองเรยนเสมอนจรง (Virtual classroom) และการเรยนการสอนแบบกระจาย อนสงผลใหเกดการเรยนรอยางกวางขวาง

การเลอกและใชสอมลตมเดย การเลอกและใชสอมลตมเดยเปนสงส าคญ เพอใหการเรยนการสอนบรรลจดมงหมายทตงไว จ าเปนตองเขาใจคณสมบตของสอแตละประเภท โดยยดหลกเกณฑในการเลอกสอการเรยนการสอน ดงน (เอกวทย แกวประดษฐ, 2545) 1. การเลอกสอมลตมเดย มเกณฑพจารณา ดงน 1.1 เลอกสอใหเหมาะสมกบจดมงหมาย เนอหาวชา และวธสอน 1.2 เลอกสอใหเหมาะสมกบรปแบบและระบบการเรยนการสอน 1.3 เลอกสอใหเหมาะสมกบลกษณะผเรยน เชน อาย เพศ ความร 1.4 เลอกสอตามคณสมบตของสอ 1.5 เลอกสอโดยค านงถงอปกรณและสงอ านวยความสะดวกทมอย 2. การใชสอมลตมเดยในการสอน มเกณฑดงน 2.1 เลอกใชสอในการเรยนการสอนตามหลกการเลอกสอการสอน 2.2 เตรยมความพรอมของผสอน ผเรยน สภาพแวดลอม และสอการสอน 2.3 ใชสอในการเรยนการสอนตามขนตอนทเตรยมไว 2.4 สรปและประเมนผลการใชสอ 2.5 จดกจกรรมตอเนอง

7

อปกรณและโปรแกรมดานมลตมเดย การพฒนาอปกรณ (Hardware) และโปรแกรม (Software) ดานมลตมเดยถกก าหนดมาตรฐานโดย Multimedia Marketing Council (MMC) เปนคณะกรรมการทก าหนดมาตรฐานใหกบเทคโนโลยมลตมเดยบนเครองคอมพวเตอร (Multimedia Personal Computer: MPC) สงผลใหการพฒนามลตมเดยของผผลตมความเปนมาตรฐานสากล โดยคณะกรรมการท าหนาทระบรายละเอยดเกยวกบอปกรณและโปรแกรมทใชส าหรบพฒนามลตมเดย และอปกรณและโปรแกรมทใชส าหรบแสดงผลมลตมเดยบนเครองคอมพวเตอร ดงน (ทวศกด กาญจนสวรรณ, 2552) 1. อปกรณและโปรแกรมทใชส าหรบแสดงผลมลตมเดย รายละเอยดของอปกรณและโปรแกรมทใชส าหรบแสดงผลมลตมเดย (Multimedia playback) ประกอบดวย 1.1 อปกรณ ไดแก 1.1.1 หนวยประมวลผล (CPU) และหนวยความจ า (RAM) ส าหรบประมวลผลขอมล 1.1.2 ฮารดดสก (Hard disk) ส าหรบจดเกบขอมล 1.1.3 จอภาพ (Monitor) ส าหรบแสดงผลมลตมเดย โดยรบสญญาณจาก Video Display Adapter 1.1.4 เครองอานซด (CD-ROM drive) หรอ ดวด (DVD drive) ส าหรบอานขอมลจากแผนซด หรอดวด 1.1.5 การดเสยง (Sound card) เปนอปกรณส าหรบเชอมตอกบล าโพงส าหรบเลนแฟมขอมลเสยง 1.1.6 อปกรณรบขอมล (Input device) ประกอบดวย แปนพมพ (Keyboard) ส าหรบปอนขอความหรอตวอกษร และเมาส (Mouse) ท าหนาทควบคมการใชงานผานทางหนาจอ 1.2 โปรแกรม ไดแก 1.2.1 โปรแกรมทท าหนาทเลนแฟมขอมลมลตมเดย เชน Windows Media Player PowerDVD เปนตน 1.2.2 เวบบราวเซอร (Web browser) เชน Internet Explorer, Fire Fox เปนตน ส าหรบเชอมตอกบโปรแกรม Media player เชน QuickTime, Movie Player, Real Media Player เปนตน เพอแสดงผลมลตมเดยบนเครอขายอนเทอรเนต รวมทงโปรแกรมอานเอกสารตาง ๆ เชน PowerPoint Viewer, Adobe Acrobat Reader

8

2. อปกรณและโปรแกรมทใชส าหรบพฒนามลตมเดย รายละเอยดของอปกรณและโปรแกรมทใชส าหรบพฒนามลตมเดย (Multimedia production) ประกอบดวย 2.1 อปกรณ ไดแก 2.1.1 หนวยประมวลผล (CPU) และหนวยความจ า (RAM) ทมประสทธภาพสงส าหรบประมวลผลขอมล 2.1.2 ฮารดดสก (Hard disk) ทมพนทเกบขอมลจ านวนมาก ส าหรบจดเกบขอมล ทมขนาดใหญ เนองจากการผลตสอมลตมเดยใชแฟมขอมลมลตมเดยทมขนาดใหญ 2.1.4 เครองเขยนซด (CD-Writer) หรอ เครองเขยนดวด (DVD Writer) ส าหรบอาน และเขยนขอมลลงแผนซด หรอดวด 2.1.5 การดเสยง (Sound card) ท าหนาทเชอมตอล าโพง และไมโครโฟน เพอเลนหรอบนทกเสยง 2.1.6 อปกรณรบขอมล ( Input device) ประกอบดวย แปนพมพ (Keyboard) ส าหรบปอนขอความหรอตวอกษร และเมาส (Mouse) ท าหนาทควบคมการใชงานผานทางหนาจอ สามารถเพมอปกรณรบขอมลรปแบบอนได เชน - สแกนเนอร (Scanner) ส าหรบแปลงรปภาพบนกระดาษใหอยในรปแบบอเลกทรอนกส - การดวดทศน (Video capture card) ท าหนาทแปลงสญญาณวดทศนจากอนาลอก (Analog) ใหเปนดจทล (Digital) เพอเกบขอมลบนเครองคอมพวเตอร 2.2 โปรแกรม ไดแก 2.2.1 โปรแกรมส าหรบผลตสอมลตมเดย ไดแก 1) Editing Software เชน Adobe Photoshop, CorelDraw, CoolEdit, SoundForge, Adobe Premiere 2) Authoring Software เชน Authorware, Adobe Flash 2.2.2 โปรแกรมส าหรบสรางงานแอนเมชน เชน Adobe Flash 3D studio max 2.2.3 โปรแกรมสรางเวบแอปพลเคชน เชน FrontPage Dreamweaver ใชในการสรางเวบแอปพลเคชน และสรางการเชอมโยงกบมลตมเดยดวยภาษา HTML และ JavaScript ส าหรบโปรแกรมทใชแสดงผลมลตมเดยจากเวบแอปพลเคชน หรอเวบบราวเซอร (Web browser) เชน Internet Explorer FireFox เปนตน

9

สรป สอมลตมเดย คอ การใชสอหลายประเภทรวมกน ไดแก ขอความ เสยง ภาพนง ภาพกราฟก ภาพเคลอนไหว และวดทศน รวมทงวธการและระบบโตตอบกบผใช โดยใชคอมพวเตอรเปนอปกรณหลกในการผสานสอและปรบรปแบบใหเหมาะสมกอนน าเสนอสารสนเทศ เพอชวยใหการเรยนการสอนมประสทธภาพและเกดประสทธผลสงทสด ในปจจบนเทคโนโลยคอมพวเตอรมความกาวหนามากขน สอมลตมเดยจงมลกษณะเปนสอเชงโตตอบ โดยผใชมปฏสมพนธกบสอได หลกส าคญในการเลอกและใชสอประสมคอตองค านงถงคณลกษณะของสอทน ามาใช จดมงหมายการเรยน เนอหา ผเรยน ผสอน และความพรอมของอปกรณ เพอใหเกดการเรยนรอยางมความหมายตอผเรยนมากทสด

แบบฝกหดทายบท 1. ใหอธบายความหมายของสอมลตมเดย 2. ใหบอกองคประกอบของสอมลตมเดย 3. ใหอธบายวธการเลอกและใชสอมลตมเดยทเหมาะสมกบการเรยนการสอน

10

บทท 2 แฟมขอมลคอมพวเตอร

แฟมขอมล (File) หรอแฟมขอมลทจดเกบในเครองคอมพวเตอรมหลายประเภท แตละประเภทใชเกบขอมลทแตกตางกนและใชกบโปรแกรมทแตกตางกนดวย การเรยนรและท าความเขาใจประเภทของแฟมขอมลจะชวยใหสามารถท างานและเลอกใชโปรแกรมไดตรงตามวตถกระสงคและมประสทธภาพมากขน การจ าแนกประเภทของแฟมขอมล หรอนามสกล ท าโดยใชอกษรยอวางหลงจดและอยหลงชอแฟมขอมล เชน Readme.txt นามสกลของแฟมขอมลคอ .txt เปนตน

ประเภทแฟมขอมล ประเภทแฟมขอมล (File Type) หรอ นามสกลแฟมขอมล เปนตวบงบอกวาแฟมขอมลนนเกบขอมลประเภทใด และใชงานรวมกบโปรแกรมใดไดบาง นอกจากน ประเภทแฟมขอมลยงชวยในการจดหมวดหมของแฟมขอมลดวย เชน แฟมขอมลภาพ แฟมขอมลเสยง แฟมขอมลวดทศน แฟมขอมลเอกสาร แสดงในตารางท 2.1 ตารางท 2.1 หมวดหมแฟมขอมล นามสกลแฟมขอมล ค าอธบายแฟมขอมล และโปรแกรมทใช

หมวดหม แฟมขอมล

นามสกลแฟมขอมล

ค าอธบายแฟมขอมล โปรแกรมทใช

รปภาพ .bmp แฟมขอมลรปภาพประเภทหนง Photoshop, ACDsee, Quickview และโปรแกรมตกแตงภาพ

.gif แฟมขอมลรปภาพประเภทหนง Photoshop, ACDsee, Quickview และโปรแกรมตกแตงภาพ

.jpg, .jpeg

แฟมขอมลรปภาพประเภทหนง Photoshop, ACDsee, Quickview และโปรแกรมตกแตงภาพ

.psd แฟมขอมลรปภาพประเภทหนง Photoshop, ACDsee และโปรแกรม ตกแตงภาพ

.tif, .tiff แฟมขอมลรปภาพประเภทหนง Photoshop, ACDsee, Quickview และโปรแกรมตกแตงภาพ

12

ตารางท 2.1 หมวดหมแฟมขอมล นามสกลแฟมขอมล ค าอธบายแฟมขอมล และโปรแกรมทใช (ตอ)

หมวดหม แฟมขอมล

นามสกลแฟมขอมล

ค าอธบายแฟมขอมล โปรแกรมทใช

วดทศน .avi แฟมขอมลภาพยนตร วดทศน หรอภาพเคลอนไหว

Windows Media Player, Quick Time, ACDsee และโปรแกรมดหนง

.dat แฟมขอมลภาพยนตรแผน VCD หรอแฟมขอมลของโปรแกรมอน (Data file)

PowerDVD, Windows Media Player และโปรแกรมอน ๆ

เสยง .mid แฟมขอมลเพลงทมแตเสยงดนตร (MIDI)

Windows Media Player, Winamp และโปรแกรมเลนแฟมขอมลเสยงอน ๆ

.mp3 แฟมขอมลเพลงประเภทหนง Windows Media Player, Winamp และโปรแกรมเลนแฟมขอมลเสยงอน ๆ

.ogg แฟมขอมลเพลงประเภทหนงทมขนาดเลกกวา MP3

Winamp, FreeAmp, VLC และโปรแกรมเลนแฟมขอมลเสยง อน ๆ

.wav แฟมขอมลเพลงประเภทหนง (Wave)

Winamp, Sonique, Windows Media Player และโปรแกรมเลนแฟมขอมลเสยงอน ๆ

ขอความ .txt แฟมขอมลตวอกษรหรอขอความ (Text file)

NotePad, WordPad, Editplus, และ text editor ตาง ๆ

.bat แฟมขอมลตวอกษรหรอขอความทเปนชดค าสง (Batch file)

NotePad, WordPad, Editplus, และ text editor ตาง ๆ

.prg แฟมขอมลตวอกษรหรอชดค าสงภาษาคอมพวเตอร(Computer Program Language)

NotePad, WordPad, Editplus, และ text editor ตาง ๆ

13

ตารางท 2.1 หมวดหมแฟมขอมล นามสกลแฟมขอมล ค าอธบายแฟมขอมล และโปรแกรมทใช (ตอ)

หมวดหม แฟมขอมล

นามสกลแฟมขอมล

ค าอธบายแฟมขอมล โปรแกรมทใช

ประเภทอน ๆ .ini แฟมขอมลตวอกษรหรอขอความทเปน configuration ของ windows

NotePad, WordPad, Editplus, และ text editor ตาง ๆ

.bak แฟมขอมลส ารอง (Backup file) ของโปรแกรมทวไป

ขนอยกบโปรแกรมทใชสราง

.asp แฟมขอมลเอกสาร (Active Server Page: asp) ส าหรบดเวบ คลายกบเอกสาร htm, html

Text Editor ทวไป

.htm, html แฟมขอมลชดค าสงส าหรบดเวบ(Hypertext Markup Language)

Browser เชน FireFox, Chrome, IE รวมทงโปรแกรม Text Editor

.dbf แฟมขอมลฐานขอมล (Database file)

dBase, Foxpro, Access,Excel

.com แฟมขอมลโปรแกรมทสามารถสงท างานได (Execute file) ประเภทหนง

ท างานไดตวเอง

.exe แฟมขอมลโปรแกรมทสามารถสงท างานได (Execute file) ประเภทหนง

ท างานไดตวเอง

.lnk แฟมขอมลของ MS Windows ส าหรบ Link แฟมขอมล

MS Windows

.log แฟมขอมลทเกบประวต (Log) การท างานอยางใดอยางหนง

NotePad, WordPad, Editor ทวไป

.pdf แฟมขอมลขนาดเลก คณภาพสงจากคาย Adobe (PDF file)

Acrobat Reader และโปรแกรมฟรแวรทอาน PDF แฟมขอมลได

14

ตารางท 2.1 หมวดหมแฟมขอมล นามสกลแฟมขอมล ค าอธบายแฟมขอมล และโปรแกรมทใช (ตอ)

หมวดหม แฟมขอมล

นามสกลแฟมขอมล

ค าอธบายแฟมขอมล โปรแกรมทใช

ประเภทอน ๆ .scr แฟมขอมลโปรแกรมพกหนาจอ (Screen Saver)

MS Windows

.swf แฟมขอมลภาพเคลอนไหว ของคาย Adobe (Flash File)

Adobe Flash และโปรแกรมอน ๆ

.ppt, .pptx แฟมขอมลน าเสนอ (Presentation) ของ MS-PowerPoint

MS PowerPoint

.xls, .xlsx แฟมขอมลตารางค านวณ (Spread sheet) ของ MS-Excel

MS Excel

.xlw แฟมขอมลตารางค านวณ (Work book) ของ MS-Excel

MS Excel

.doc, .docx แฟมขอมลเอกสาร MS-Word MS Word, WordPAD .zip แฟมขอมลทถกบบอด (Zip

file) Winzip, Pkzip, Winrar

ทมา: ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (2550)

แฟมขอมลรปภาพ รปแบบของแฟมขอมลรปภาพนนมหลายประเภท และแตละประเภทมคณสมบตแตกตางกน แฟมขอมลรปภาพแตละประเภทมลกษณะการท างานและการบบอดแฟมขอมลทตางกน เหมาะกบการน ามาใชงานทแตกตางกนตามความตองการของผใชงาน การรคณสมบตของแฟมขอมลรปภาพ ชวยใหสามารถเลอกรปแบบของแฟมขอมลเพอน ามาใชงานไดอยางถกตอง และมประสทธภาพสงสด แฟมขอมลรปภาพทวไปมหลายนามสกล (ประเภทแฟม, 2552) ดงน

15

1. BMP เปนแฟมขอมลมาตรฐานทระบบปฏบตการ Windows สรางขนมา เปนแฟมขอมลทสามารถรกษาความละเอยดของภาพไดเปนอยางด แตมขอจ ากดคอ แฟมขอมลนนจะมขนาดใหญน ามาใชงานไมสะดวก

ภาพท 2.1 ตวอยางแฟมขอมลรปภาพแบบ BMP 2. JPG เปนแฟมขอมลทมการบนทกขอมลแบบสญเสยขอมล ภาพทไดน ามาใชงานทวไป แฟมขอมลประเภทนจะตดรายละเอยดของภาพบางสวนออก ซงเปนรายละเอยดทไมสามารถมองเหนไดมากนก เหมาะส าหรบเกบไวดหรอน าไปลงอนเทอรเนต

ภาพท 2.2 ตวอยางแฟมขอมลรปภาพแบบ JPG

16

3. GIF เปนแฟมขอมลทมการบบอดขอมลสง แตใหความละเอยดของภาพมากกวา ท าใหแฟมขอมลมขนาดเลกมาก มกน ามาใชงานบนอนเทอรเนตมากทสด เพราะแฟมขอมลทมขนาดเลก ท าใหไมเสยเวลาในการเปดหนาเวบไซตทมรปภาพประกอบไดในเวลาอนรวดเรว

ภาพท 2.3 ตวอยางแฟมขอมลรปภาพแบบ GIF 4. PSD เปนแฟมขอมลทเกดจากโปรแกรมตกแตงภาพ Photoshop แฟมขอมลประเภทนสามารถแกไขไดงาย เพราะมการท างานเปนเลเยอร แตแฟมขอมลมขนาดใหญ และสามารถเปดไดดวยโปรแกรม Photoshop เทานน ไมสามารถเปดดวยโปรแกรมอน ๆ ได

ภาพท 2.4 ตวอยางแฟมขอมลiรปภาพแบบ PSD

17

5. TIF เปนแฟมขอมลทใชส าหรบงานสงพมพเปนสวนใหญ สามารถแสดงผลความละเอยดของภาพไดทกระดบตงแตภาพขาวด าไปจนถงภาพส สามารถน าไปใชไดกบทงเครอง MAC และ PC ตวอยางเชน PageMaker

ภาพท 2.5 ตวอยางแฟมขอมลรปภาพแบบ TIF 6. PNG เปนแฟมขอมลทมความยดหยนสง ใชงานไดกบหลายแพลตฟอรม และสามารถเปลยนแพลตฟอรมการท างานได รวมทงสามารถท างานอยบนคนละระบบปฏบตการ เชน Linux และ Windows

ภาพท 2.6 ตวอยางแฟมขอมลรปภาพแบบ PNG

18

แฟมขอมลวดทศน แฟมขอมลวดทศนทใชงานบนเครองคอมพวเตอรมหลายรปแบบขนอยกบมาตรฐานการ บบอดของวดทศนประเภทนน ส าหรบคณสมบตหรอความละเอยดของภาพจะแตกตางกนไป เมอท างานวดทศนเรยบรอยแลว ขนสดทายคอการแปลงงานออกมาใหเปนแฟมขอมลวดทศน หากเขาใจแฟมขอมลวดทศนประเภทตาง ๆ จะสามารถเลอกแฟมขอมลวดทศนทตองการน าเสนอไดอยางเหมาะสม (ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต, 2550) 1. ประเภทของแฟมขอมลวดทศน 1.1 AVI (Audio Video Interactive) เปนแฟมขอมลวดทศนท เปนมาตรฐานของคอมพวเตอรทวไป แฟมขอมล AVI มการบบอดขอมลทท าใหภาพและเสยงคมชด แตแฟมขอมล วดทศนจะมขนาดใหญมาก และขนาดแฟมขอมลจะขนอยกบการก าหนดของผใชหรอเครองมอใน การจบภาพวดทศน 1.2 DV (Digital Video) กรณใชกลองวดทศนดจทล เชน Digital 8 หรอ MiniDV จบภาพวดทศนจะไดแฟมขอมล DV ทมนามสกลเปน AVI แตจะมการก าหนดขนาด Resolution เทากบ 720x576 และ Bit rate เทากบ 36000 KB/s ซงสงมาก เหมาะส าหรบการเกบเปนแฟมขอมลตนฉบบมากกวา เนองจากจะไดภาพทคมชดมาสรางเปนงานในรปแบบอน เชน VCD DVD เปนตน 1.3 MPEG เปนแฟมขอมลวดทศนทถกบบอดทไดรบความนยมมากทสด เนองจาก มขนาดเลกและมคณภาพความละเอยดตงแตระดบพอใช ไปจนถงระดบคมชดทสด (ตารางท 2.2) ตารางท 2.2 แฟมขอมล MPEG และระดบความละเอยด

แฟมขอมล ระดบความละเอยด

MPEG1 แฟมขอมลวดทศนทมรายละเอยดของภาพปานกลาง เหมาะส าหรบใชเปน

แฟมขอมลพนฐานทจะน าไปสรางเปนแผนภาพยนตร VCD

MPEG2 แฟมขอมลวดทศนทมคณภาพสง มความคมชดของภาพในระดบด เหมาะส าหรบ

ใชเปนตนฉบบส าหรบสรางเปนแผนภาพยนตร DVD ภาพคมชดสงสดเมอเทยบกบ

แฟมขอมลตระกล MPEG ดวยกน

MPEG3 แฟมขอมลวดทศนทมคณภาพการแสดงผลใกลเคยงกบ DVD มขนาดเลก ไดรบ

ความนยมมากขน และใชกบอปกรณพกพาได เชน โทรศพทมอถอ iPod iPhone

19

1.4 WMV เปนแฟมขอมลวดทศนทบรษทไมโครซอฟทพฒนาขน เพอใหเปนแฟมขอมลวดทศนมาตรฐานทใชรวมกบโปรแกรม Windows Media Player ในปจจบนไดรบความนยมมากขน 1.5 RM เปนแฟมขอมลวดทศนทบรษท Real Networks พฒนาขน ใชเปนรปแบบแฟมขอมลวดทศนทเผยแพรทางอนเทอรเนต หรอเรยกวา Streaming โดยมความคมชดของภาพและเสยงต า 1.6 MOV เปนแฟมขอมลวดทศนทเปนมาตรฐานของ Apple คอมพวเตอรใชรวมกบโปรแกรม QuickTime แตกสามารถท างานรวมกบ Windows ได 1.7 DivX เปนรปแบบการบบอดวดทศนทก าลงไดรบความนยม เนองจากแฟมขอมล วดทศนทไดมขนาดเลกและคณภาพทไดอยในระดบดมากใกลเคยงกบภาพยนตรจากแผน DVD 1.8 XviD เปนรปแบบการบบอดวดทศนทพฒนาคลายคลงกบ DivX แตเปนแบบเปด (Open source) สามารถน าไปพฒนาเพมเตมตอได

ภาพท 2.7 ตวอยางภาพทไดจากแฟมขอมลวดทศน 2. มาตรฐานวดทศน รปแบบมาตรฐานวดทศนทสามารถเปดเลนไดทงบนคอมพวเตอรและเครองเลน VCD หรอ DVD ทวไป (ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (2550) มดงตอไปน 2.1 VCD เปนแฟมขอมลวดทศนทถกจดเกบในมาตรฐาน MPEG-1 มคาความละเอยด (Resolution) และ บตเรท (Bit rate) ไมสงนก ท าใหแฟมขอมลมขนาดเลกสามารถบรรจภาพยนตร 1 เรองลงบนแผนซด 2 แผนได

20

2.2 SVCD (Super Video Compact Disc) เ ป น ม าต ร ฐ านท เ พ ม จ าก VCD โ ด ยแฟมขอมลวดทศนทถกจดเกบในมาตรฐาน MPEG-2 มคา ความละเอยด บตเรท และเฟรมตอวนาท สงกวา VCD ท าใหแฟมขอมลภาพยนตร 1 เรองตองใชแผนซด 3 แผน 2.3 DVD เปนแฟมขอมลวดทศนทถกจดเกบในมาตรฐาน MPEG-2 มคาความละเอยด บตเรท และเฟรมตอวนาทสง และมความคมชดมากกวา VCD และ SVCD โดย DVD 1 แผนสามารถเกบภาพยนตรทมมาตรฐาน MPEG-2 ไดทงเรอง 2.4 HD DVD (High Definition DVD) เปนมาตรฐานแฟมขอมลวดทศนใหมทมความละเอยดภาพสงมาก มบรษท Toshiba สนบสนน โดย HD DVD สามารถบนทกขอมลขนต าได 15 GB 2.5 Blu-ray เปนมาตรฐานใหมทมบรษท Sony สนบสนน โดยแผน Blu-ray 1 แผน สามารถบนทกขอมลขนต าได 25 GB ท าใหมความละเอยดภาพสงมากกวา HD DVD

แฟมขอมลเสยง รปแบบของแฟมขอมลเสยงหรอแฟมขอมลเสยงแตละประเภทมผลตอคณภาพเสยง ดงนนการเลอกใชแฟมขอมลเสยงจงควรพจารณาคณภาพเสยงทตองการ โดยจ านวนบต (Bits) ทสง คณภาพเสยงจะด แตแฟมขอมลจะมขนาดใหญ ส าหรบรปแบบแฟมขอมลทนยมใชมดงตอไปน (มารจก Format ของเสยงกน, 2550; เสยง, 2552) 1. MP3 เกบแฟมขอมลทงเสยง และวดทศน เปนรปแบบการเกบแฟมขอมลทมขนาดเลก และคณภาพเสยงด สามารถบบขนาดแฟมขอมลใหลดลงดวยการปรบบตใหนอยลง คณภาพเสยงจะต าลง 2. AIF (Audio Interchange File Format--AIFF) แฟมขอมลประเภทน ใชงานรวมกบโปรแกรม MIDI/Audio บนทกเสยงของ Mac โดยแฟม AIFF สามารถเปนไดทงสเตอรโอ (Stereo) และโมโน (Mono) และรองรบความละเอยดจาก 8-bit/22kHz (lo-fi) ถง 24-bit/96kHz (hi-fi) หรอสงกวา แฟมขอมลประเภทนมขนาดใหญ คณภาพเสยงด 3. WAV เปนแฟมขอมลเสยงทยงไมไดบบอดขอมล แฟมขอมลจะมขนาดใหญ 4. MID (Musical Instrumental Digital Interface) เปนแฟมขอมลทเกบขอมลในระบบดจทล สามารถเปดแฟมขอมลประเภทนไดดวยโปรแกรมแกไขโนต (Note editing) จะเหนตวโนต แฟมขอมลมขนาดไมใหญมาก 5. RA หรอ RM เปนแฟมขอมลของเสยงจรง (Real audio) โดยรปแบบนเปนสวนประกอบของ Real System G2 ใชส าหรบมลตมเดยทรวมถง เครองเลนแฟมขอมลของเสยง (Players) เครองเขารหส (Encoders) และแมขาย (Severs) ส าหรบการใชสราง เสยง วดทศน และแอนเมชน

21

โปรแกรมดนตรสวนมากจะไมใชรปแบบนส าหรบการบนทก มบางโปรแกรมเทานนทจะท าใหเกบเสยงในรปแบบของเสยงจรง 6. REX เปนรปแบบของ Propellerhead ReCycle เปนโปรแกรมทสามารถแบงชวงการสม (Sampled loops) ใหเปนสวนประกอบยอย หรอแบงออกเปนสวนยอยไดอยางอตโนมต โดยสวนทแบงหรอแยกออกนสามารถโหลด (Load) ไปทแซมเปลอร (Sampler) หรอซเควนเซอร (Sequencer) และใชทรกเกอร (Triggered) โดยแฟมขอมลเสยงประเภทนสามารถเพมหรอลดความเรว (Speed) ไดโดยทไมท าใหพทช (Pitch) เปลยน แฟมขอมลนลงทายดวย .rx2 (recycle 2.0 หรอสงกวา) และ .rcy หรอ .rex 7. WMA เปนรปแบบแฟมขอมลเสยงทพฒนาโดยไมโครซอฟต มความคลาย MP3 แตจะมขนาดเลกกวาทคณภาพเสยงเทากบ MP3 อยางไรกตามแฟมขอมล WMA นไมแพรหลายเทา MP3

ภาพท 2.8 ตวอยางแฟมขอมลเสยง

สรป แฟมขอมลทจดเกบในเครองคอมพวเตอรแตละประเภทใชเกบขอมลทแตกตางกนและเปดดวยโปรแกรมทตางกน ส าหรบแฟมขอมลทใชส าหรบสอมลตมเดยทนาสนใจม 3 กลม ไดแก แฟมขอมลภาพ แฟมขอมลวดทศน และแฟมขอมลเสยง แฟมขอมลแตละกลมจะมชนดของแฟมขอมลมากมายขนกบคณภาพและลกษณะจ าเพาะทเหมาะสมกบการใชงานทตางกน

22

แบบฝกหดทายบท 1. ใหยกตวอยางประเภทแฟมขอมลมาอยางนอย 4 ประเภท จ าแนกตามหมวดหมตอไปน 1.1 รปภาพ 1.2 วดทศน 1.3 เสยง 1.4 ขอความ 2. ใหบอกความแตกตางของแฟมขอมลรปภาพ BMP JPG GIF PSD TIF และ PNG 3. ใหอธบายลกษณะของแฟมขอมลวดทศน AVI DV MPEG WMV RM MOV DivX และ XviD 4. ใหบอกความแตกตางของแฟมขอมลเสยงระหวาง MP3 AIF WAV MID RA REX และ WMA

บทท 3 วธระบบกบการพฒนาสอมลตมเดย

การพฒนาสอมลตมเดยเพอการศกษาทมประสทธภาพสามารถน าวธระบบมาใชเพอชวยใหไดผลผลตทมประสทธภาพสงสด เนองจากวธระบบ (System approach) เปนทฤษฎทสามารถน าไปประยกตใชไดกบทกสาขาความร หลกการส าคญ คอ การมองทกสงทกอยางใหเปนความสม พนธทตอเนองกน ชวยใหผลลพธทไดสมพนธกบกระบวนการและสงน าเขาหรอวตถดบ การท างานและผลผลตทไดจงมคณภาพและเกดประสทธภาพ

ความหมายของวธระบบ จากการศกษาความหมายของ ค าวา ระบบ (System) หรอวธระบบ มการใหความหมายไวหลากหลาย ดงน Banathy (1968) กลาววา ระบบ หมายถง การรวบรวมสงตางๆ ทงหลายทมนษยไดออกแบบและสรางสรรคขนมา เพอน าสงเหลานนมาจดด าเนนงานใหบรรลผลตามเปาหมายทวางไว กดานนท มลทอง (2543) กลาววา ระบบ หมายถง สวนรวมทงหมดซงประกอบดวยสวนยอยหรอสงตางๆ ทมความสมพนธกน สวนยอยนอาจเกดขนตามธรรมชาต เชน ระบบการหายใจ ระบบยอยอาหาร เปนตน โดยระบบตาง ๆ จะท าหนาทของตนเองและมปฏสมพนธกน หรอสวนยอยทมนษยสรางสรรคขนอยางมระเบยบ แลวน ามารวมกนเพอใหสามารถด าเนนงานบรรลตามเปาหมายทวางไว เชน ระบบเครองยนต ระบบจราจร เปนตน รสรน พมลบรรยงก และคณะ (2547) กลาววา ระบบ หมายถง การรวมกลมของสง ตาง ๆ หรอกระบวนการตาง ๆ ทมความสมพนธกน เพอใหบรรลถงจดมงหมายทไดก าหนดไว หากมการเปลยนแปลงสงใดสงหนงหรอกระบวนการใดกระบวนการหนง จะมผลกระทบตอสงอน ๆ หรอกระบวนการอนๆ ไปดวย วกพเดย สารานกรมออนไลน ใหความหมายค าวา ระบบ ไววา ระบบมหลายความหมาย (System, 2007) ดงน 1) โครงสรางของสงตาง ๆ เชน ระบบสรยะ 2) วธการจดโครงสรางหรอการวางแผน 3) ความสมพนธของสมาชกทอยภายในองคประกอบเดยวกน

24

กลาวโดยสรปไดวา ระบบ หมายถง การรวมกลมของหนวยยอย องคประกอบยอย หรอ สงตางๆ ทเปนอสระจากกน โดยหนวยยอยเหลานนมปฏสมพนธกนเกดเปนกระบวนการ เพอใหสามารถบรรลตามเปาหมายทก าหนดไว และไดผลผลตหรอผลลพธทพงประสงค

องคประกอบของวธระบบ จากความหมายของวธระบบทกลาวมาแลวจะเหนไดวาวธระบบมลกษณะส าคญ 3 ประการ ไดแก (1) องคประกอบ (2) ความสมพนธกน และ (3) วตถประสงคในการด าเนนงาน โดยแนวคดของระบบนสามารถเขยนในรปความสมพนธ (ภาพท 3.1) และแสดงใหเหนมองคประกอบ 4 สวน ดงน (รสรน พมลบรรยงก และคณะ, 2547; เอกวทย แกวประดษฐ, 2545)

ภาพท 3.1 วธระบบ (System Approach) 1. สงน าเขา (Input) หมายถง ปจจยตางๆ และองคประกอบแรกทน าเขาสการด าเนนงานของระบบ อาจจะเรยกวา ปจจยน าเขา เปนทรพยากรรปแบบตางๆ เชน วสด อปกรณ บคลากร เครองจกร ขอมล สารสนเทศ คร นกเรยน หนงสอ ปญหา จดมงหมาย อาคารสถานท และอปกรณการเรยนการสอน 2. กระบวนการ (Process) หมายถง วธการทน าไปสผลงานหรอผลผลตของระบบ สวนแปรสภาพ หรอสวนประมวลผล โดยใชทรพยากรทเปนปจจยน าเขาของระบบมาแปรสภาพใหเปนผลผลตหรอผลลพธตามทตองการ เชน เทคนค วธการ ขนตอนการปฏบต กจกรรม การรวบรวม วธประเมนผลงาน การวเคราะหขอมล การลงมอแกปญหา การน าวตถดบมาใช เปนตน โดยมการกระท าอยางเหมาะสมเพอใหบรรลจดมงหมายทก าหนดไว 3. ผลผลต (Output) หมายถง ผลผลตทไดจากการด าเนนการตามกระบวนการ และจดมงหมายทก าหนดไว ถาผลผลตทไดมความสอดคลองกบจดมงหมายและความตองการทก าหนดไว

Input Process Output

Feedback

25

เรยกวา ความส าเรจ ส าหรบระบบการศกษาผลผลตทตองการคอผเรยนทจบออกไปมความรครบถวนตามทหลกสตรก าหนดไว 4. ผลยอนกลบ (Feedback) หมายถง การน าผลผลตทไดมาประเมนโดยพจารณาวาผลผลตมประสทธภาพหรอไม มขอบกพรองอะไรบาง เพอน าไปปรบปรงแกไขขอบกพรองใน สวนตาง ๆ ของระบบใหมประสทธภาพตอไป องคประกอบทงหมดทมความสมพนธกน ท าใหไดผลผลตทมประสทธภาพ การด าเนนงานลกษณะนเรยกวา วธระบบ

แบบจ าลองระบบ ADDIE แบบจ าลองระบบ ADDIE (ADDIE Model) จดเปนแบบจ าลองทไมซบซอนสามารถน าไปใชในการพฒนาคอมพวเตอรมลตมเดยเพอการศกษาได มขนตอนดงน (Dick & Carey, 1966; Leshin, Pollock & Reigluth, 1992) 1 Analysis เปนขนการบงชสงทตองเรยน 1.1 ศกษาหรอวเคราะหความตองการ ความจ าเปน ปญหาและการแกไข 1.2 วเคราะหกจกรรมหรองานทเกยวกบการสอน 1.3 วเคราะหกระบวนการเรยนการสอน และจดแบงเปนขนตอน 2 Design เปนกระบวนการบงชการเรยนการสอนจะเกดขนอยางไร 2.1 น าวตถประสงคการเรยนร มาใชก าหนดวตถประสงคจากการออกแบบ 2.2 ออกแบบการประเมนผล เพอยนยนวาการเรยนรบรรลตาทวตถประสงคทตงไว 2.3 ออกแบบยทธวธการสอนทสงเสรมใหเกดการเรยนร 2.4 ออกแบบและเลอกใชสอหรอวธการทมประสทธภาพในการเรยนร 3 Development เปนกระบวนการพฒนาสอ หรอวสดอปกรณการเรยนการสอน หรอกจกรรมการเรยนการสอนขนมา 3.1 เขยนสครปตและสตอรบอรดของเรองหรอเนอหาทจะน ามาพฒนาสอ 3.2 เขยนสครปตรายละเอยดเพอใชในการผลตสอ 3.3 พฒนาหรอเลอกวสดอปกรณทใชในการพฒนาสอ 3.4 ท าการประเมนคณภาพสอตามเกณฑมาตรฐานของการพฒนาสอ และปรบปรง 4 Implementation เมอพฒนาบทเรยนและผานการตรวจสอบคณภาพเรยนรอยแลว ขนตอไปคอกระบวนการน าเอาบทเรยนออกมาใชงานจรง โดยตองมการวางแผนการน าไปใช มการตรวจสอบความพรอมของเครองมอและอปกรณทเกยวของ มการเตรยมความพรอมของผสอนและ

26

ผเรยนกอนการใชจรง รวมทงมการตรวจสอบหรอการประเมนขณะใชงาน เพอน าสอไปปรบปรงใหมความสมบรณยงขน 5 Evaluation เปนกระบวนการของการประเมนผล 5.1 ประเมนแตรสจสอบปญหาทเกดขนในขนตางๆ ไดรบการแกไขหรอไม 5.2 ประเมนวาสอทพฒนาขนมผลกระทบอยางไร 5.3 พจารราวาสงไหนบางทจะตองแกไข ส าหรบการพฒนาครงตอไป 5.4 ท าการประเมนระหวางเรยน (Formative) และประเมนหลงเรยน (Summative) 5.4.1 Formative คอ การทดสอบบทเรยน หรอส อการสอนในระหวางการด าเนนการพฒนา เพอเปนการประกนคณภาพวาสอทผลตนนมประสทธภาพส าหรบการเรยนการสอนเพยงพอ โดยมขนตอนการทดสอบ 4 ขน คอ ขนท 1 ใหผเชยวชาญทางดานสอพจารณา ขนท 2 ใหกลมเปาหมายเปนผประเมน ขนท 3 ทดสอบกลมยอย และ ขนท 4 น าไปใชงานและสรปผล 5.4.2 Summative คอ การทดสอบครงสดทายเพอการสรปผล สามารถใชการประเมนในลกษณะตาง ๆ ได เชน การทดสอบหลงเรยน การประเมนความพงพอใจ การประเมนความคมคา

ภาพท 3.2 แบบจ าลองระบบ ADDIE ทมา: Instructional design (2011)

วงจรการพฒนาระบบ SDLC Shelly, Cashman และ Rosenblatt (2008) ไดน าเสนอวงจรการพฒนาระบบ SDLC (System Development Life Cycle) ไวดงน 1. ขนการวางแผน 1,1 พจารณาถงความตองการของโครงการ 1.2 จดล าดบกอนหลงของความจ าเปน

Analysis Design

Development Implement

Evaluation

Summative Assessment

Formative Assessment

27

1.3 ก าหนดทรพยากรทสนบสนน เชน งบประมาณ บคลากร เครองมอ 1.4 ก าหนดทมงานในการพฒนาโครงการ 2. ขนการวเคราะห 2.1 ศกษาความเปนไปไดในการทจะใชระบบเพอแกปญหา 2.2 วเคราะหภารกจในรายละเอยด ประกอบดวย 2.2.1 ศกษาวาระบบท างานไดอยางไร 2.2.2 การสนองตอบตอความตองการของผใช 3. ขนการออกแบบ 3.1 ค านงถงการไดมาของฮารดแวร และซอรฟแวร 3.2 พฒนารายละเอยดทงหมดของระบบ 4. ขนการน าไปใช 4.1 การพฒนาโปรแกรม 4.2 การตดตง การทดสอบระบบใหม 4.3 การฝกอบรม และการใหค าแนะน าแกผเรมตนใชระบบ 4.4 การเปลยนจากระบบเดมเพอเขาสระบบใหม 5. ขนการสนบสนน 5.1 พจารณาภารกจหลงการใชระบบ 5.2 ระบขอผดพลาดและปรบปรงใหดขน 5.3 การดแล และสงเกตการณการท างานของระบบ

ภาพท 3.3 วงจรพฒนาระบบ SDLC

การวางแผน

การวเคราะห

การออกแบบ

การน าไปใช

การสนบสนน

28

การพฒนาระบบทดเปนการเตรยมภารกจทตองกระท าและน าไปสการพฒนาระบบสารสนเทศทดขององคกร ส าหรบภารกจในองคกรทตองจดการ ไดแก 1) โครงการจดการ เปนกระบวนการวางแผน ก าหนดตารางการท างาน และการควบคมการท ากจกรรมตางๆ ของการพฒนาระบบ 2) การประเมนความเปนไปได ในดานระบบการท างาน ระยะเวลาของการท างานใหส าเรจดานเทคนคสนบสนน และดานประโยชนและความคมทน 3) การรวบรวมเอกสาร ตลอดจนรายงาน ไดอะแกรม และโปรแกรมงานตาง ๆ การรวบรวมสารสนเทศและงานดานเทคนค

คณคาของแบบจ าลองระบบ แบบจ าลองระบบมคณคาตอการพฒนาคอมพวเตอรมลตม เดยหลายประการ ดงตอไปน (สาโรช โศภรกข, 2546; เอกวทย แกวประดษฐ, 2545) 1. ชวยใหมองเหนปญหาและความตองการทชดเจน 2. การปฏบตงานและด าเนนการตงอยบนพนฐานทางวทยาศาสตรและหลกของเหตผล 3. ชวยใหการปฏบตงานและด าเนนการเปนไปอยางมขนตอน 4. สามารถท างานใหบรรลผลตามจดมงหมายไดอยางรวดเรว 5. สามารถตรวจสอบการด าเนนการไดทกขนตอน 6. กระบวนการแกปญหาปราศจากอคต 7. สามารถน าผลยอนกลบมาปรบปรงการปฏบตงานและการด าเนนการได

สรป แบบจ าลองระบบสามารถชวยใหการพฒนาสอคอมพวเตอรมลตมเดยเกดประสทธภาพและ มคณคา สงสด โดยสามารถประยกตใชวธระบบ หรอใชแบบจ าลอง ADDIE หรอ SDLC ในการพฒนาสอ การแกปญหา หรอการปรบปรงคณภาพ รวมไปถงการจดการทมประสทธภาพ

แบบฝกหดทายบท 1. ใหอธบายความหมาย ความส าคญ และองคประกอบของวธระบบ 2. ใหอธบายแบบจ าลองระบบ ADDIE 3. ใหอธบายวงจรการพฒนาระบบ SDLC 4. ใหบอกคณคาของแบบจ าลองระบบมาอยางนอย 5 ขอ

บทท 4 การสอสารกบการน าเสนอสอมลตมเดย

การสอสาร หรอการสอความหมาย มความหมายในลกษณะเดยวกน กระบวนการเรยนการสอนใชการสอสารเปนเครองมอส าคญในการน าเนอหาความร สงผานจากผสอนไปยงผเรยน โดยมการสอสารในหลายรปแบบ ไดแก การสอสารทางเดยว เชน เอกสารประกอบการสอน ใบความร เปนตน และการสอสารสองทาง เชน การอภปราย การบรรยาย เปนตน ดงนนการท าความเขาใจเกยวกบการสอสารจงมความส าคญตอการน าเสนอสอสอมลตมเดยเพอการศกษาอยางยง

ความหมายของการสอสาร การสอสาร (Communication) คอกระบวนการแลกเปลยนขอมลขาวสาร ระหวางบคคลตอบคคลหรอบคคลตอกลม โดยใชสญลกษณ สญญาณ หรอพฤตกรรมทเขาใจกน โดยมองคประกอบดงน 1. ผสงสาร คอ ผทท าหนาทสงขอมลหรอสารไปยงผรบสารโดยผานชองทางทเรยกวา สอ ถาหากเปนการสอสารทางเดยวผสงจะท าหนาทสงสารเพยงอยางเดยว แตถาเปนการสอสาร 2 ทาง ผสงสารจะเปนผรบในบางครงดวย ผสงสารจะตองมทกษะในการสอสาร มเจตคตตอตนเอง และเรองทจะสง ตองมความรในเนอหาทจะสงและอยในระบบสงคมเดยวกบผรบสาร จงจะท าใหการสอสารมประสทธภาพ 2. ขาวสาร ในกระบวนการตดตอสอสารมความส าคญ ขาวสารทดตองแปลเปนรหส เพอสะดวกในการสง การรบและตความ เนอหาสาระของสารและการจดสาร ชวยท าใหการสอสารงายขน 3. สอ หรอชองทางในการรบสาร คอ ประสาทสมผสทงหาของมนษย ไดแก ตา ห จมก ลน และกายสมผส รวมทงตวกลางทมนษยสรางขนมา เชน สงพมพ กราฟก สออเลกทรอนกส 4. ผรบสาร คอ ผทเปนเปาหมายของผสงสาร การสอสารจะมประสทธภาพ ผรบสารจะตองมประสทธภาพในการรบร มเจตคตทดตอขอมลขาวสาร ตอผสงสาร และตอตนเอง

ภาพท 4.1 รปแบบการสอสาร

ผสงสาร ขอมลขาวสาร ชองทาง ผรบสาร

30

รปแบบของการสอสาร การสงขอมลของระบบสอสารสามารถสงขอมลไดในทศทางทแตกตางกนไดหลายแบบ ขนกบเทคโนโลยและการออกแบบใหอปกรณทรบสงขอมลสามารถรบสงขอมลแบบใด ส าหรบทศทางการสงขอมลแบงไดเปน 2 แบบ คอ การสอสารแบบทางเดยว และการสอสารแบบสองทาง (ฝายผลตหนงสอต าราวชาการคอมพวเตอร, 2551) ดงรายละเอยดตอไปน 1. การสอสารแบบทศทางเดยว (Simplex) การสอสารแบบทศทางเดยว คอ การสอสารในชองทางการสอสารหนงชองทางจะม ฝายสงขอมลและฝายรบขอมล โดยฝายสงจะท าหนาทสงขอมลเพยงอยางเดยว ในขณะทฝายรบจะ ท าหนาทรบขอมลเทานน ดงแสดงในภาพท 4.2 เชน การกระจายเสยงวทย การแพรภาพโทรทศน การสงขอความ SMS

ภาพท 4.2 การสอสารแบบทศทางเดยว (Simplex) 2. การสอสารแบบสองทศทาง (Duplex) การสอสารแบบสองทศทาง คอ การสอสารในชองทางการสอสารหนงชองทางทมฝายสงขอมลและฝายรบขอมล โดยแตละฝายจะสามารถสลบหนาทเปนผสงหรอผรบได เมอฝายหนงเปน ผสงอกฝายจะเปนผรบ ดงแสดงในภาพท 4.3 ส าหรบการสลบหนาท แตละฝายสามารถท าได สองแบบคอ สลบกนท าหนาท และท าหนาทไดพรอมกน

ภาพท 4.3 การสอสารแบบสองทศทาง (Duplex) 2.1 การสอสารแบบสองทศทางสลบกน (Half-Duplex) การสอสารแบบสองทศทางสลบกน คอ การสอสารในชองทางการสอสารหนงชองทางทมฝายสงขอมลและฝายรบขอมล เมอฝายหนงท าหนาทเปนผสงขอมล อกฝายหนงจะตองท า

ผสง (Transmitter)

ผรบ (Receiver)

ผสง

/ผรบ

ผรบ

/ผสง

31

หนาทเปนผรบขอมล เมอผรบขอมลตองการเปลยนสถานะ (Take turn) เปนผสงขอมลตองใหสญญาณการเปลยนสถานะเปนผสงกอน เชน การกดสวทช ดงนนจงไมสามารถรบและสงขอมลในเวลาเดยวกนได ดงแสดงในภาพท 4.4 เชน วทยสอสาร

ภาพท 4.4 การสอสารแบบสองทศทางสลบกน (Half-Duplex) 2.2 การสอสารแบบสองทางในเวลาเดยวกน (Full-Duplex) การสอสารแบบสองทศทางในเวลาเดยวกน คอ การสอสารในชองทางการสอสารหนงชองทางทมฝายสงขอมลและฝายรบขอมล ทงสองฝายสามารถท าหนาทเปนผสงขอมลและผรบขอมลไดในเวลาเดยวกน (Simultaneous) โดยไมตองสงสญญาณใด ๆ เพอเปลยนสถานะ ดงนนจงสามารถรบและสงขอมลในเวลาเดยวกนไดตลอดเวลา ดงแสดงในภาพท 4.5 เชน โทรศพท

ภาพท 4.5 การสอสารแบบสองทางในเวลาเดยวกน (Full-Duplex)

อปสรรคของการสอสาร กระบวนการสอสารอาจไมเกดผลตามความตองการของผสงสาร ดงนนผสงสารจงควรค านงถงอปสรรค หรอสงรบกวนทอาจเกดขน โดยอปสรรคในกระบวนการสอสาร สามารถแบงได 2 ประเภท ดงน 1. อปสรรคภายนอกทมผลตอผสงสารและผรบสาร อปสรรคภายนอกทสงผลใหการสอสารไมสมฤทธผล อปสรรคเหลานมทงปจจยทควบคมไมได เชน สภาพอากาศรอนจด สภาพอากาศเยนจด สภาพลมแรง เปนตน และปจจยภายนอกทอาจควบคมได เชน เครองมอทใชในการสอสาร แสงสวาง เสยง เปนตน โดยปจจยเหลานกอใหเกดอปสรรคในการสอสารระหวางผสงสารและผรบสาร ดงน

สลบกน (Take Turn) ผสง

/ผรบ

ผรบ

/ผสง

ผสง

/ผรบ

ผรบ

/ผสง

ท าพรอมกน (Simultaneous)

32

1.1 สภาพแวดลอมรอบบรเวณทมการสอสาร ยกตวอยางเชน อากาศรอนจดหรอเยนจด สงผลตอสขภาพของผสงสารและผรบสาร อาจท าให ผสงสารเกดความเจบปวย และไมสามารถสงสารไดครบถวนสมบรณ ในขณะทผรบสารอาจเจบปวย หรออดอดจากอากาศรอน หรอหนาวสนจากอากาศเยน ท าใหขาดสมาธและไมสามารถรบสารได เสยงรบกวนจากภายนอก กรณทใชการสอสารดวยเสยง เชน การประชม การบรรยาย การเสวนา เปนตน หากเสยงจากภายนอกดงเขามาในหองประชมมาก ท าใหผสงสารตองเพมความดงของเสยงตนเองใหมากขน อาจท าใหสารทสงไปมความหมายเปลยนแปลงไปจากเดม หรอบางกรณอาจท าใหผสงสารและผรบสารขาดสมาธในการสอสาร แตไปใหความสนใจกบเสยงดงภายนอกแทนได 1.2 ภาษาและวฒนธรรมของผสงสารและผรบสาร หากผสงสารใชภาษาทแตกตางจากผรบสาร ความหมายทไดอาจแตกตางกนมาก นอกจากนผสงสารและผรบสารทมาจากวฒนธรรมทตางกน อาจเขาใจสารทสงและรบไมตรงกน 1.3 อปกรณและเครองมอทใชในการสอสาร หากช ารดหรอมขอบกพรอง อาจสงผลใหสารทสงไปขาดความสมบรณสอความหมายไดไมครบถวน อาจท าใหผรบสารเกดความเขาใจผดได 2. อปสรรคภายในของผสงสารและผรบสาร อปสรรคภายในของผสงสารและผรบสาร เปนปจจยสวนบคคลทมผลตอการสอสารคอนขางมาก อาจมผลใหเกดความเขาใจทผดพลาดได ปจจยภายในตวบคคลนมหลากหลาย ดงน 2.1 ความรของผสงสารและผรบสารทแตกตางกน เชน ผสงสารมความรความเชยวชาญดานคอมพวเตอร ในขณะทผรบสารไมมความรเกยวกบคอมพวเตอร เมอผสงสารพยายามทจะสอสารเกยวกบความสามารถของคอมพวเตอร ผรบสารกไมอาจเขาใจความหมายของสารทไดรบ 2.2 ความเหนอยลาของผสงสารและผรบสารมผลตอการสอสาร ตวอยางเชน ผสงสารมความเหนอยลาจากการเดนทาง อาจท าใหผสงสารไมสามารถสงสารไดอยางสมบรณ ไมวาจะเปนการสอสารดวยการพด การเขยน หรอชองทางอน สารทสงอาจตกหลนไมครบถวน ท าใหการสอสารไมสมฤทธผล เนองจากผรบสารไดรบสารทไมครบถวน ผรบสารมความเหนอยลาจากการท างานหรอการเดนทาง อาจท าใหผรบสารไดรบสารไมครบถวน หรอขาดหายเปนบางสวน การสอสารกไมสมฤทธผล เนองจากผรบสารไดรบสารไมครบถวน 2.3 ทศนคต ความเชอ และความสนใจ หากผรบสารและผสงสาร ทมทศนคต ความเชอ และความสนใจในเรองใดเรองหนงแตกตางกน จะมผลใหการสอสารไมเกดประสทธภาพ ตวอยางเชน - ผสงสารไมมความเชอเรองภตผปศาจ แตผรบสารมความเชอเรองน การสอสารในเรองดงกลาวอาจกอใหเกดปญหาหรออาจกอใหเกดความขดแยงได

33

ความหมายของการน าเสนอสอมลตมเดย การน าเสนอจดเปนทกษะทจ าเปนของคนท างานทงในภาคเอกชน และราชการ การน าเสนอเปนสวนหนงของหนาทการงาน ผทจะน าเสนอไดดและประสบความส าเรจในการน าเสนอ จะตองเขาใจความหมายและความส าคญของการน าเสนอ รปแบบและขนตอนการน าเสนอ เขาใจลกษณะการน าเสนอทด รวมถงพฒนาทกษะและสรางเอกลกษณในการน าเสนอของตนเองใหมประสทธภาพ การน าเสนอเปนศาสตรหรอวธการของการสอสาร เปนกระบวนการถายทอดสารจากผสงสาร ไปสผรบสารโดยผานชองทางของสอ ดงนน การน าเสนอจงหมายถง กระบวนการหรอวธการ ทใชถายทอดเนอหาสาระ จากผสงไปยงผรบ เพอใหเกดความรและความเขาใจอยางชดเจน โดยอาศยการผสมผสานระหวาง ศลปะการพด กบ การแสดงขอมลในรปแบบตาง ๆ ผานสอและอปกรณทเหมาะสมอยางมประสทธภาพ (การน าเสนอ คออะไร, 2556)

ประเภทของการน าเสนอสอมลตมเดยเพอการศกษา สอมลตมเดยเพอการเรยนการสอน เปนโปรแกรมคอมพวเตอรทออกแบบส าหรบใชในการเรยนการสอน โดยบรณาการขอมลรปแบบตาง ๆ เชน ขอความ ภาพ เสยง ภาพเคลอนไหว วดทศน เขาเปนองคประกอบ เพอการสอสารและสรางประสบการณการเรยนรทมประสทธภาพ ในขณะท สอมลตมเดยประกอบการบรรยาย เปนโปรแกรมคอมพวเตอรทออกแบบเพอน าเสนอขอมลและสาระส าคญรวมกบการบรรยายและอธบายรายละเอยดเพมเตม (กรมวชาการ, 2544) ดงน 1. การน าเสนอสอมลตมเดยประกอบการบรรยาย 1.1 ผเรยน เนนการเรยนเปนกลมยอยหรอกลมใหญ แตอาจเรยนเปนรายบคคลไดโดยผเรยนใชเพอทบทวนบทเรยนดวยตนเองรวมกบเอกสารประกอบการบรรยาย 1.2 วตถประสงค เพอน าเสนอขอมลความร ความคด ทศนคต และการตดสนใจ ประกอบการบรรยาย สามารถน าไปใชไดทกสาขาอาชพ 1.3 การสอสาร เปนแบบการสอสารทางเดยวเปนหลก ผสอนสงผานความรไปยงผเรยนผานสอมลตมเดยและการบรรยาย ผเรยนเปนเพยงผรบ หรอมการสอสารแบบสองทางบางในกรณทมการถามและตอบค าถาม 1.4 การออกแบบ เนนโครงสรางและรปแบบการใหขอมลทเปนล าดบขนตอน โดยไมมการตรวจสอบความรเบองตนของผเรยน 1.5 วธน าเสนอ น าเสนอโดยอาศยเครองคอมพวเตอรและเครองฉายภาพ (Projector) 1.6 การปฏสมพนธ ผสอนเปนผควบคมและมปฏสมพนธกบสอมลตมเดยเพยงผเดยว

34

2. การน าเสนอสอมลตมเดยเพอการเรยนการสอน 1.1 ผเรยน เนนการเรยนเปนรายบคคลหรอกลมเลก 2 - 3 คน 1.2 วตถประสงค ใชเพอการเรยนดวยตนเอง หรอการสอนเสรม โดยมเนอหาครอบคลมความร ความเขาใจ และทศนคต สามารถใชในการสอนไดทงในระบบและนอกระบบโรงเรยน 1.3 การสอสาร เปนการสอสารสองทางระหวางผเรยนกบสอมลตมเดย 1.4 การออกแบบ อาศยหลกการออกแบบการสอน รปแบบการสอน การประยกตใชทฤษฎจตวทยา และทฤษฎการเรยนร โดยเนนการมปฏสมพนธระหวางผเรยนกบสอมลตมเดย มการตรวจสอบความรเบองตนของผเรยน ใหขอมลความรจากงายไปยากตามล าดบ และมการใหขอมลปอนกลบแกผเรยน 1.5 วธน าเสนอ น าเสนอโดยอาศยเครองคอมพวเตอร และล าโพง 1.6 การปฏสมพนธ ผเรยนเปนผควบคมและมปฏสมพนธกบสอมลตมเดยดวยตนเอง

สรป การสอสารเปนการสงผานขอมล ขาวสาร และความร จากผสงสารไปยงผรบสาร โดย มเปาหมายเพอใหผรบสารเกดความร ความเขาใจ และทศนคตทตรงกบผสงสาร ในทางการศกษา ผสงสารหมายถงผสอน ผรบสารหมายถงผเรยน สารหมายถงความร และชองทางการสอสารหมายถงสอการสอนหรอสอมลตมเดย ส าหรบการน าเสนอสอมลตมเดยเพอการศกษาแบงเปน 2 ประเภท คอ การน าเสนอสอมลตมเดยประกอบการบรรยาย และการน าเสนอสอมลตมเดยเพอการเรยนการสอน

แบบฝกหดทายบท 1. ใหอธบายความหมายของการสอสาร 2. ใหเปรยบเทยบรปแบบการสอสาร ตอไปน 2.1 การสอสารแบบทางเดยว 2.2 การสอสารแบบสองทศทาง 2.3 การสอสารแบบสองทศทางสลบกน 2.4 การสอสารแบบสองทศทางในเวลาเดยวกน 3. ใหอธบายความหมายของการน าเสนอมลตมเดย 4. ใหเลอกประเภทการน าเสนอมลตมเดยเพอการศกษาทเหมาะสมกบการสอนคณตศาสตรส าหรบนกเรยนชนประถมศกษา พรอมทงอธบายเหตผลประกอบ

บทท 5 การออกแบบกราฟก

การออกแบบกราฟกเปนสวนหนงของการพฒนาคอมพวเตอรมลตมเดย โดยมจดมงหมายของการออกแบบเพอใหสามารถสอความหมายไดอยางมประสทธผล มความเหมาะสม มความสวยงามนาสนใจ และใชงานไดสะดวก รวมทงชวยสงเสรมใหผ เรยนเกดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ

หลกการออกแบบกราฟก การออกแบบกราฟกใหสามารถบรรลจดมงหมายและเขาถงกลมเปาหมายตามทก าหนดไวผออกแบบควรปฏบต (จงกล แกนเพม, 2550) ดงน 1. ก าหนดวตถประสงค ผออกแบบควรก าหนดวตถประสงคเพอเปนแนวทางในการออกแบบกราฟก และสามารถออกแบบกราฟกไดอยางเหมาะสม 2. วเคราะหกลมเปาหมาย ผออกแบบควรท าการวเคราะหลกษณะกลมเปาหมายในประเดนตางๆ เพอชวยในการออกแบบขาวสารใหเหมาะสมกบกลมเปาหมาย และสามารถน าเสนอใหบรรลวตถประสงคและตรงตามความตองการของกลมเปาหมาย 3. ขอมลขาวสาร ผออกแบบควรวเคราะหขอมล วธการสอความหมาย และเลอกใชใหเหมาะกบกลมเปาหมาย โดยมขอมลขาวสารทครบถวน ชดเจน เขาใจงาย จดจ าไดเรว และตรงตามระดบความสามารถในการรบรของผรบ 4. สอน าเสนอ ผออกแบบควรวเคราะหประเภทและศกยภาพของสอ รวมถงวธการโนมนาวจตใจและสอความหมายกบผรบอยางมประสทธภาพ

องคประกอบศลป การออกแบบกราฟก มองคประกอบ ดงน (รฐกรณ คดการ, 2547; จงกล แกนเพม, 2550; รงโรจน พงศกจวทร, 2550) 1. จด (Point) จดไมมความกวาง ความยาว และความลก จดใหความรสกคงท ไมมทศทาง ไมครอบคลมพนท จดจะเกดอยในบรเวณตาง ๆ ดงเชน จด A จด B ดงภาพท 5.1

36

ภาพท 5.1 แสดงการเกดจดในบรเวณตาง ๆ 2. เสน (Line) เสนเกดจากการน าจดหลายจดมาเรยงตอกน หรอเกดจากจดเคลอนทไปในทศทางตาง ๆ มความยาว ไมมความกวางทศทางของเสนใหความรสกทตางกน ตวอยางเชน 2.1 เสนตง ใหความรสกสงสงา แขงแรง มนคง 2.2 เสนนอน ใหความรสกสงบ ราบเรยบ แนนอน มนคง ปลอดภย 2.3 เสนเฉยง ใหความรสกไมมนคง ไมปลอดภย ตนตน สนกสนาน เคลอนท ไมอยนง 2.4 เสนโคง ใหความรสกเคลอนไหว นมนวล ออนหวาน เชองชา กระชบ

ภาพท 5.2 เสนแบบตาง ๆ

37

3. ทศทาง (Direction) ทศทาง คอ ลกษณะทแสดงใหรวารปแบบทงหมดมแนวโนมไปทางใด ท าใหผพบเหนเกดความรสกวา มการเคลอนไหว (Movement) น าไปสจดสนใจ 4. รปราง (Shape) รปรางเกดจากการน าเสนมาประกอบกนในลกษณะ 2 มต คอ มความกวางและยาว เชน รปสเหลยม รปสามเหลยม รปหลายเหลยม รปอสระ 5. รปทรง (Form) รปทรงเกดจากระนาบทปดลอมกนท าใหเกดปรมาตร ม 3 มต คอ ความกวาง ความยาว และความสง แบงออกเปน 3 ชนด คอ รปทรงเรขาคณต รปทรงธรรมชาต และรปทรงอสระ 5.1 รปทรงเรขาคณต เปนรปทรงทมดานแตละดานคลายกน มความสมพนธกนอยางเปนระเบยบ มแบบแผน มแกนทสมดล มกจะประกอบดวยเสนตรงและเสนโคง 5.2 รปทรงธรรมชาต มกจะประกอบดวยเสนโคง เสนอสระ ทงทสมดลและไมสมดล รปทรงธรรมชาตจะใหความรสกออนไหว 5.3 รปทรงอสระ เปนรปทรงทแตละดานไมสมพนธกน ไมสมดล และไมเปนระเบยบ ใหความรสกเคลอนไหวได

ภาพท 5.3 รปทรงแบบตาง ๆ 6. ขนาดและสดสวน (Size & Scale) ขนาดและสดสวนใชสอความรสกของภาพได ดงน 6.1 ความหมายของขนาดและสดสวน

รปทรงเรขาคณต

รปทรงธรรมชาต

รปทรงอสระ

38

6.1.1 ขนาด คอ การวดสดสวน ระยะ หรอขอบเขต ของรปรางและรปทรง 6.1.2 สดสวน คอ ความเหมาะสมของสงของตงแต 2 สง ทมความสมพนธกน 6.2 หลกการเกยวกบขนาดและสดสวนในงานออกแบบโดยทวไปมหลกดงน 6.2.1 ความรสกขดแยง (Contrast) เปนการใชขนาดและสดสวนทแตกตางกน 6.2.2 ความรสกกลมกลน (Harmony) เปนการใชขนาดทใกลเคยงกน 6.2.3 ความรสกเคลอนไหว (Dynamic) เปนการใชขนาดทแตกตางกน

ภาพท 5.4 การใชขนาดและสดสวนทใหความรสกตาง ๆ

7. วสดและพนผว (Material and Texture) การออกแบบกราฟกควรค านงถงวสดและพนผว ดงน 7.1 วสด คอ วตถดบทจะน ามาใชในการออกแบบ ควรเลอกตามเความหมาะสม และตรงตามลกษณะของงาน 7.2 พนผว คอ ลกษณะเฉพาะทเกดจากโครงสรางของวสด ความแตกตางของ พนผวสามารถแยกออกไดดวยประสาทสมผสทางตา พนผวทแตกตางกนจะใหความรสกตางกน

ภาพท 5.5 ลกษณะพนผวแบบตาง ๆ 7.2.1 ผวขรขระ ใหความรสกปลอดภย มนคง แขงแรง สาก สะดด ระคายเคอง หรอหยาบ ในบางสถานะท าใหดเลกกวาความจรง

ความรสกขดแยง ความรสกกลมกลน ความรสกเคลอนไหว

39

7.2.2 ผวเรยบมน ใหความรสกไมมนคง ลน หรหรา วาบหวาม สดใส แสง หรอสะทอน ในบางสถานะท าใหดใหญกวาปกต

ภาพท 5.6 พนผวเรยบโดยการใชเทคนคไลโทน 8. ระนาบ (Plane) ระนาบ คอ เสนทขยายออกไปในทางเดยวกนจนเกดเปนพนท แบงไดดงน 8.1 ระนาบเหนอศรษะ (Overhead plane) ใหความรสกปลอดภย เหมอนมหลงคาคลม มสงปกปองจากดานบน 8.2 ระนาบแนวตง (Vertical plane) หรอตวปดลอม เปนสวนบอกขอบเขตทวาง ตามแนวนอน ความกวาง ความยาว 8.3 ระนาบพน (Base plane) หรอระดบดน หรอระดบสายตา อาจมการเปลยนหรอเลนระดบเพอใหเกดความรสกตางๆ

การจดองคประกอบ การจดองคประกอบ (Composition) ชวยใหเกดความรสกทแตกตางกน ดงน 1. ความสมดล (Balance) ความสมดล หมายถง ความเทากนหรอเทาเทยมกนทงสองขาง แบงได 2 แบบ คอ 1.1 สมดลแบบทง 2 ขางเหมอนกน (Symmetrical balance) ดานซายขวาเหมอนกน ความสมดลแบบนจะท าใหดมนคงหนกแนน และยตธรรม 1.2 สมดลแบบ 2 ขางไมเหมอนกน (Asymmetrical balance) ดานซายและขวาจะไมเหมอนกน แตมองดแลวเทากนดวยน าหนกทางสายตา

40

(ก) Symmetrical balance (ข) Asymmetrical balance

ภาพท 5.7 ภาพแสดงความสมดล

2. การเนนใหเกดจดเดน (Emphasis) การออกแบบประกอบดวยจดส าคญ หรอสวนประธานในภาพ จดรองลงมาหรอสวนรองประธาน และสวนประกอบหรอรายละเอยดปลกยอย การเนนจดเดนท าไดหลายวธ ไดแก 2.1 เนนดวยการใชหลกความขดแยง 2.2 เนนดวยการประดบ 2.3 เนนดวยการจดกลมในสวนทตองการเนน 2.4 เนนดวยการใชส 2.5 เนนดวยขนาด 2.6 เนนดวยการท าจดรวมสายตา 3. เอกภาพ (Unity) เอกภาพ คอ ความเปนอนหนงอนเดยวกน เปนกลมเปนกอน โดยองคประกอบภายในตองกลมกลนกนม 2 แบบคอ 3.1 เอกภาพแบบหยดนง (Static unity) เปนการใชรปทรงเรขาคณตท าใหเกดลกษณะหนกแนน 3.2 เอกภาพแบบเคลอนไหว (Dynamic unity) เปนการใชรปทรงหรอรปรางแบบธรรมชาตท าใหเคลอนไหวสนกสนาน 4. ความกลมกลน (Harmony) ความกลมกลน คอ การน าองคประกอบทใกลเคยงกนหรอคลายกนมาจดภาพท าใหเกดความนมนวลกลมกลนกน ม 3 แบบ คอ 4.1 กลมกลนในดานประโยชนใชสอย คอ ท าใหเปนชดเดยวกน 4.2 กลมกลนในความหมาย เชน การออกแบบเครองหมายการคา 4.3 กลมกลนในองคประกอบ มหลายลกษณะ ไดแก 4.3.1 กลมกลนดวยเสน-ทศทาง

41

4.3.2 กลมกลนดวยรปทรง-รปราง 4.3.3 กลมกลนดวยวสด-พนผว 4.3.4 กลมกลนดวยส มกใชโทนสทใกลกน 4.3.5 กลมกลนดวยขนาด-สดสวน 4.3.6 กลมกลนดวยน าหนก 5. ความขดแยง (Contrast) การจดองคประกอบใหเกดความขดแยงหรอความแตกตาง เพอดงดดความสนใจหรอใหเกดความสนกตนเตน นาสนใจ ลดความเรยบ นาเบอ ใหความรสกฝนใจ ขดใจ แตชวนมอง 6. จงหวะ (Rhythm) จงหวะเกดจากการตอเนองกนหรอซ าซอนกน จงหวะทดท าใหภาพดสนก เปรยบไดกบเสยงเพลงอนไพเราะ ในดานการออกแบบแบงจงหวะออกเปน 4 แบบ ไดแก 6.1 จงหวะแบบเหมอนกนซ าๆกน เปนการน าเอาองคประกอบหรอรปทเหมอน ๆ กน มาจดวางเรยงตอกน ท าใหดมระเบยบ (Order) เปนทางการ การออกแบบลายตอเนอง เชน ลายเหลกดด ลายกระเบองปพน ลายผนง ลายผา เปนตน 6.2 จงหวะสลบกนไปแบบคงท เปนการน าองคประกอบหรอ รปทตางกนมาวางสลบกนอยางตอเนอง เปนชด เปนชวง ใหความรสกเปนระบบ สม าเสมอ ความแนนอน 6.3 จงหวะสลบกนไปแบบไมคงท เปนการน าองคประกอบหรอรปทตางกนมาวางสลบกน อยางอสระ ทงขนาด ทศทาง ระยะหาง ใหความรสกสนกสนาน 6.4 จงหวะจากเลกไปใหญหรอจากใหญไปเลก เปนการน ารปเหมอนกนทมขนาดตางกนมาเรยงตอกนจากเลกไปใหญหรอจากใหญไปเลก ท าใหภาพมความลกและมมต 7. ความเรยบงาย (Simplicity) ความเรยบงายเปนการจดใหดโลง สบายตา ไมยงยากซบซอนมมโนทศนเดยว ลดการมฉากหลงหรอภาพประกอบทไมจ าเปนหรอไมเกยวของออกไป การมฉากหลงจะท าใหภาพหลกไมเดน นยมใชในการถายภาพทปรบฉากหลงใหเบลอ ไดแก ภาพดอกไม แมลง สตว บคคล และนางแบบ 8. ความลก (Perspective) ความลกชวยใหภาพดสมจรง คอ ภาพวตถใดอยใกลจะใหญ ถาอยไกลออกไปจะมองเหนเลกลงตามล าดบ จนสดสายตา ซงมมมมองหลก ๆ อย 3 ลกษณะ คอ วตถอยสงกวาระดบตา วตถอยในระดบสายตา และวตถอยต ากวาระดบสายตา

42

การก าหนดจดเดน ปจจบน หนงสอพมพ วารสาร เอกสาร ต ารา ในการเรยนการสอน ตลอดจนสอสงพมพตางๆ นยมใชสญลกษณทางกราฟก (Graphic Symbols) มาประกอบ เพอชวยใหผอานหรอผเรยนเกดการเรยนรและเขาใจเรองราวตาง ๆ ไดชดเจน รวดเรว และมความสวยงามนาสนใจ สามารถมองเหนไดในระยะไกล นอกจากนงานวจยเกยวกบการดภาพ พบวา คนสวนใหญจะมองสวนบนดานซายกอน และถาแบงภาพออกเปน 4 สวน (ภาพท 5.8 ซาย) คนจะมองดทางซายมอของภาพเปนล าดบแรก จ านวนสองในสามครงของการทดลอง กรณทแบงภาพตามกฏสามสวน (Rule of third) โดยแบงภาพตามแนวตงออกเปน 3 สวน และแบงตามแนวนอนออกเปน 3 สวน (ภาพท 5.8 ขวา) ท าใหเกดจดตดของเสน 4 จด จดตดดานซายบนเปนจดทคนสวนใหญดเปนล าดบแรก และจดทคนมองด จะอยตรงกบจดตดในกฎสามสวน เปอรเซนตของการดในแตละจดตดจะแสดงใหเหนถงความถของสงทคนมองดเปนล าดบแรก (ชลยา ลมปยากร, 2540; กดานนท มลทอง, 2543)

ภาพท 5.8 ภาพแสดงเปอรเซนตการมองดภาพเปนล าดบแรกของคน ทมา: ชลยา ลมปยากร (2540) และ กดานนท มลทอง (2543)

สรป การออกแบบกราฟกเปนสงส าคญและเปนพนฐานของการผลตสอการเรยนการสอน ผออกแบบจ าเปนตองเขาใจหลกการออกแบบกราฟก องคประกอบศลป การจดองคประกอบ และการก าหนดจดเดน เพอชวยใหการออกแบบหนาจอสอมลตมเดย สามารถสอสารกบผเรยนไดอยางถกตอง ชดเจน ตรงตามวตถประสงคของการทตงไว และเกดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ

43

แบบฝกหดทายบท 1. ใหบอกหลกการออกแบบกราฟก 2. ใหอธบายความสมดลของภาพ 3. ใหอธบายความเปนเอกภาพ 4. ใหอธบายการก าหนดจดเดน

กจกรรมภาคปฏบต ใหนกศกษาท ากจกรรมตามใบงาน เรอง การออกแบบกราฟก

------------------------------

ใบงานท 5.1 เรอง การออกแบบกราฟก

อปกรณทใช 1. กระดาษ A4 รางภาพหนาจอสอมลตมเดย 2. ดนสอด า และยางลบ 3. เครองคอมพวเตอร กจกรรม ใหออกแบบหนาจอสอมลตมเดย โดยมขนตอนดงน 1. ใหนกศกษาทกคนเขยนภาพรางหนาจอสอมลตมเดย บนกระดาษ A4 จ านวน 1 หนา โดยใชหลกการออกแบบกราฟก การจดองคประกอบ และการก าหนดจดเดน 2. ใชโปรแกรม PowerPoint หรอโปรแกรมอน สรางภาพหนาจอตามแบบทรางไว พรอมทงตกแตงใหสวยงาม 3. น าเสนอผลงานในชนเรยน

------------------------------

44

บทท 6 คอมพวเตอรกราฟก

คอมพวเตอรกราฟกเปนภาพทสรางขนดวยคอมพวเตอร มทงภาพกราฟกแบบ 2 มต และ ภาพกราฟก3 มต ภาพนง และภาพเคลอนไหว ปจจบนมการใชคอมพวเตอรกราฟกอยางแพรหลาย กอใหเกดประโยชนทงทางดานธรกจ ดานการศกษา และดานการแพทย ดงนนการศกษาและท าความเขาใจเกยวกบคอมพวเตอรกราฟกจะสามารถชวยในการประยกตใชคอมพวเตอรกราฟกเพอการศกษาไดอยางมประสทธภาพ

ความหมายคอมพวเตอรกราฟก คอมพวเตอรกราฟก (Computer graphics) คอภาพหรอลวดลายทมองเหนไดทสรางขนหรอถกจดเกบและน ามาแสดงผลโดยใชคอมพวเตอร (คอมพวเตอรกราฟก, 2552) คอมพวเตอรกราฟกหรอในศพทบญญตวา เรขภาพคอมพวเตอร เรยกยอ ๆ วา ซจ (CG) คอ การประมวลผลขอมลดวยคอมพวเตอร โดยมขอมลเขาเปน ตวเลข ตวอกษร หรอสญญาณตาง ๆ น ามาสรางแบบจ าลอง (modeling) ตามดวยการสรางเปนภาพสดทาย หรอเรยกอกอยางหนงวาการใหแสงและเงา (rendering) แสดงผลลพธทางจอภาพเปนขอมลเชงเรขาคณต เชน รปทรง สส น ลวดลาย ลกษณะแสงเงา เปนตน ขอมลอน ๆ ของภาพ เชน ขอมลการเคลอนไหว การเปลยนแปลง ลกษณะการเชอมตอ และ ความสมพนธระหวางวตถหรอสงของในภาพ รวมถงการศกษาดานระบบในการแสดงภาพ ทงสถาปตยกรรมของเครองคอมพวเตอร อปกรณเชอมตอ หรอ อปกรณในการน าเขา และแสดงผล ปจจบนมการประยกตเรขภาพคอมพวเตอรมาใชงานรวมกบเทคโนโลยอน ๆ เชน การสรางภาพเคลอนไหวในงานภาพยนตร เกม สอประสมภาพและเสยง สอการศกษา ระบบสรางภาพเสมอนจรง เปนตน 1. ประเภทของคอมพวเตอรกราฟก คอมพวเตอรกราฟก แบงไดเปน 2 ประเภท (คอมพวเตอรกราฟก, 2552) 1.1 คอมพวเตอรกราฟก 2 มต สรางขนโดยใชคอมพวเตอร อาจประกอบดวยภาพกราฟกแรสเตอร ภาพกราฟกเวกเตอรทไมมการค านวณความลก ลวดลาย และฟอนต รวมถงวชาการในหมวดของวทยาศาสตรคอมพวเตอร 1.2 คอมพวเตอรกราฟก 3 มต คอ ภาพทสรางขนจากการจ าลองโมเดล 3 มต โดยใชการค านวณคณตศาสตรตาง ๆ เชน พชคณตเชงเสน ตรโกณมต เพอหา Perspective แลวน ามาจ าลอง

46

ภาพกลบเปน 2 มตหรอ 3D Projection หรออาจหมายถงการค านวณอน ๆ เพอเปลยนแปลงรปรางของโมเดล 3 มต 2. หนวยวดความละเอยดของภาพคอมพวเตอรกราฟก ความละเอยดของภาพกราฟกบนคอมพวเตอรมหนวยเปน พกเซล (Pixel) โดยพกเซล หมายถง จดทประกอบกนเปนเสนตามแนวนอนแลวกวาดลงตามแนวตง

ภาพท 6.1 คอมพวเตอรกราฟก

ภาพกราฟกแรสเตอร ภาพกราฟกแรสเตอร (Raster graphics) หรอภาพบตแมป (Bitmap) คอ ภาพทประกอบขนจากจดขนาดเลกทมสตาง ๆ จ านวนมาก และมจ านวนจดคงท มขอดคอ เหมาะกบภาพทตองการระบายส สรางส ก าหนดสทตองการความละเอยดไดงาย ขอเสยคอ เมอมจดสทคงท ท าใหเมอขยายภาพจะมความละเอยดนอยลง และถาเพมขนาดความละเอยดใหแกภาพ จะท าใหแฟมขอมลภาพมขนาดทใหญ และเปลองพนทความจ า แฟมขอมลภาพพวกนมหลายรปแบบ อาท BMP TIF JPG PCT เปนตน ส าหรบโปรแกรมทใชมหลายโปรแกรม เชน Photoshop GIMP ACDSee ลกษณะเฉพาะของภาพกราฟกแรสเตอร (กราฟกแรสเตอร, 2552) ไดแก 1. รปแบบการเขยนขอมล ประมวลผลเชงกราฟกทใชจดภาพ (Pixel) หรอตารางสเหลยม สามารถเคลอนต าแหนงได ผกผนคาทต าแหนงนนไปกลบได หรอรวมคาทต าแหนงตาง ๆ ไวดวยกนได แลวแสดงผลออกมา

47

2. การแสดงภาพกราฟก ใชกลมของจดขนาดเลก เรยกวา แผนทบต (Bitmap) ท าใหความละเอยดของภาพถกจ ากดโดยลกษณะและความละเอยดของจอภาพหรออปกรณ 3. ภาพดจทล เกบขอมลเปนอารเรยของจดภาพเพอแสดงและแกไขปรบปรงภาพ ส าหรบภาพกราฟกแบบแรสเตอรจะไมมเสนตรง วงกลม หรอ รปหลายเหลยม แตจะมจดภาพเปนกลมทมลกษณะเปนรปทตองการ 4. วธการสรางภาพ เปนกลมของจดขนาดเลกทเปนอสระกน หรอจดภาพ เรยงล าดบกนในลกษณะของแถว กบสดมภ 5. กระบวนการสรางแผนทบต ในการสรางแฟมขอมลภาพดจทล ใชวธท าการเกบขอมลแตละบตของภาพตนฉบบแทนการเกบเปนเสนตรงระหวางจด แฟมขอมลภาพแบบแรสเตอรจะเกบรายละเอยดขอมลและความลกสไดสง แตจะแกไขดดแปลงยากหากไมตองการใหสญเสยคณภาพ สวนมากเครองสแกนจะน าเขาภาพเปนภาพแรสเตอร 6. รปภาพ เกดจากการก าหนดเปนเซตของจดภาพ หรอจดในรปแบบของแถว และสดมภ

ภาพท 6.2 ภาพกราฟกแรสเตอร

ภาพกราฟกเวกเตอร ภาพกราฟกเวกเตอร (Vector graphics) โดยทวไป คอ คอมพวเตอรกราฟกทเกดจากการก าหนดพกดและการค านวณคาบนระนาบสองมต รวมทงมมและระยะทางตามทฤษฎเวกเตอรทางคณตศาสตร ในการกอใหเกดเปนเสน หรอรปภาพ ขอดคอ สามารถยอขยายไดโดยคณภาพไมเปลยนแปลง ขอเสยคอ ภาพไมเหมอนภาพจรง เปนไดเพยงภาพวาด หรอใกลเคยงภาพถายเทานน แฟมขอมลรปภาพประเภทน ไดแก แฟมขอมลสกล svg, ps, eps, ai (adobe illustrator) และ

48

ฟอนตแบบ TrueType ส าหรบโปรแกรมทใชสรางขอมลภาพประเภทน เชน Adobe Illustrator, InkScape ในบางครงภาพกราฟกเวกเตอรยงอาจหมายถงกราฟกสามมตอกดวย (กราฟกเวกเตอร , 2552)

ภาพท 6.3 ภาพกราฟกเวกเตอร

ภาพท 6.4 เปรยบเทยบการขยายภาพซายกราฟกแรสเตอรกบภาพขวากราฟกเวกเตอร

49

คอมพวเตอรกราฟกสามมต คอมพวเตอรกราฟกสามมต (3D computer graphics) หรอ เรขภาพคอมพวเตอรสามมต คอ งานกราฟกทสรางขนโดยใชคอมพวเตอร และซอฟตแวรเพองานคอมพวเตอรกราฟกสามมต หรอหมายรวมถงวทยาการทเกยวของ เชน คณตศาสตร กระบวนการพฒนาซอฟตแวร (คอมพวเตอรกราฟกสามมต, 2552) คอมพวเตอรกราฟกสามมตแตกตางจากสองมตตรงทภาพจากคอมพวเตอรกราฟกสามมตจะมคาความลกทสามารถน ามาเปลยนแปลงใชซ า เชน การเปลยนมมมอง การหาระยะใกลไกลจากในภาพ เปนตน ในแงคณตศาสตรการค านวณภาพแบบสามมตจะคลายคลงกบภาพสองมตแบบเวกเตอร โดยจะใชแบบจ าลองทางคณตศาสตรชนดเดยวกนเพยงแตเพมตวแปร เพอนยามความลกหรอแกน Z ลงไปนอกเหนอจากแกน X และ Y ตามปรกต ทงน งานสามมตมกผสมผสานงานแบบสองมตทงแบบเวกเตอรและภาพแรสเตอรเขาดวยกน ตวอยางเชน การขนโครงสรางในแบบสามมต แลวใชการก าหนดลวดลายหรอปรบรายละเอยดพนผวดวยภาพสองมต เพอใหเกดความสมจรงในงานคอมพวเตอรกราฟกสามมต จงมการพฒนาระบบจ าลองตาง ๆ เชน ระบบค านวณการเคลอนทของวตถตามหลกฟสกส การเคลอนทภายใตแรงโนมถวง แรงลม แรงเสยดทาน เปนตน โดยผใชสามารถปรบแตงใหแตกตางจากความเปนจรงหรอเหนอธรรมชาตไดอยางอสระ ตลอดจนระบบอน ๆ เชน ระบบสทใชการค านวณการสะทอนแสง สามารถปรบแตงใหตรงกบความตองการของผใชไดเชนเดยวกน ส าหรบเอพไอ (API) ทไดรบความนยมใชในการแสดงผลภาพสามมต ไดแก OpenGL และ Direct3D โดยใชควบคกบซอฟตแวรในการค านวณการเคลอนท เชน ซอฟตแวร Bullet ปจจบนการใชงานคอมพวเตอรกราฟกสามมตไดรบความนยม ทงในสอภาพเคลอนไหว สงพมพ เกมคอมพวเตอร สถาปตยกรรม การแพทย ตลอดจนการจ าลองอน ๆ ทางวทยาศาสตร

ภาพท 6.5 คอมพวเตอรกราฟกสามมต

50

คอมพวเตอรแอนเมชน คอมพวเตอรแอน เมชน (Computer animation) คอ การสรางภาพเคลอนไหวดวยคอมพวเตอร โดยอาศยเครองมอทสรางจากแนวคดทางคอมพวเตอรกราฟกชวยในการสราง ดดแปลง และใหแสงและเงาเฟรม ตลอดจนการประมวลผลการเคลอนทตาง ๆ เชน การประมาณต าแหนงในชวงการเคลอนท การจบภาพการเคลอนท การตรวจแกการเคลอนท การสรางแบบจ าลองการเคลอนท เปนตน (คอมพวเตอรแอนเมชน, 2552) 1. ความเปนมา ตงแตป ค.ศ. 1970 เปนตนมาถงปจจบนมการน าคอมพวเตอรกราฟกเขามาชวยในการสรางภาพเคลอนไหว เปนวธทสามารถสรางภาพทสมจรง ซบซอน และตนทนต ากวาการสรางภาพดวยมอ มการใชคอมพวเตอรกราฟกชวยสรางภาพทอยในจนตนาการออกมาใหเหนไดอยางสวยงามและสมจรง นอกเหนอจากนนประโยชนของการสรางภาพเคลอนไหวดวยคอมพวเตอร มทงการจ าลองทางวทยาศาสตร การแพทย การจราจร คมนาคม การบน สถาปตยกรรม การวจยด าเนนงาน และเกมคอมพวเตอร ส าหรบในประเทศไทย มการใชคอมพวเตอรแอนเมชนเขามาชวยสรางภาพยนตร เชน ปกษาวาย ปงปอนด ในขณะทภาพยนตรแอนเมชนขนาดยาวเรองแรกของไทย คอ การตนสดสาคร ของ ปยต เงากระจางฉบบ ป พ.ศ. 2522 2. หลกการแอนเมชน แอนเมชน (Animation) หมายถง การสรางภาพเคลอนไหวโดยการฉายภาพนงหลาย ๆ ภาพตอเนองกนดวยความเรวสง การใชคอมพวเตอรกราฟกในการค านวณสรางภาพจะเรยกการสรางภาพเคลอนไหวดวยคอมพวเตอร หรอคอมพวเตอรแอนเมชน หากใชเทคนคการถายภาพ หรอวาดรป หรอรปถายแตละขณะของหนจ าลองทคอย ๆ ขยบ จะเรยกวา ภาพเคลอนไหวแบบการเคลอนทหยด หรอสตอปโมชน (Stop motion) โดยหลกการแลว ไมวาจะสรางภาพ หรอเฟรมดวยวธใดกตาม เมอน าภาพดงกลาวมาฉายตอกนดวยความเรว ตงแต 16 เฟรมตอวนาทขนไป เราจะเหนเหมอนวา ภาพดงกลาวเคลอนไหวไดตอเนองกน ทงนเนองจากการเหนภาพตดตา ในทางคอมพวเตอรการจดเกบภาพแบบแอนเมชนทใชกนอยางแพรหลายในอนเทอรเนต มแฟมขอมลหลายรปแบบ เชน GIF APNG MNG SVG แฟลช และแฟมขอมลส าหรบเกบวดทศนประเภทอน ๆ

51

ภาพท 6.6 ภาพตวอยางแอนเมชนแอนเมชนแสดง 6 เฟรมตอเนองกน

สรป คอมพวเตอรกราฟกเปนการใชศกยภาพของคอมพวเตอรในการน าเสนอภาพในลกษณะรปแบบ 2 มต หรอ 3 มต ไดแก ภาพกราฟกแรสเตอร ภาพกราฟกเวกเตอร คอมพวเตอรกราฟกสามมต และคอมพวเตอรนเมชน

แบบฝกหดทายบท 1. ใหอธบายความหมายของคอมพวเตอรกราฟก 2. ใหอธบายและเปรยบเทยบความแตกตางระหวางภาพกราฟกแรสเตอรกบเวกเตอร พรอมทงวาดภาพประกอบ 3. ใหอธบายหลกการของคอมพวเตอรแอนเมชน 4. ใหบอกแนวทางในการเลอกและใชคอมพวเตอรกราฟกทเหมาะสมกบสอมลตมเดยเพอการศกษา

52

บทท 7 ทฤษฎส

มนษยสามารถรบรสไดเนองจากดวงตามความสามารถในการรบรแสงในชวงความถทตางกน การรบรสนนขนกบปจจยทางชวภาพ เชน คนตาบอดสจะเหนสบางคาตางจากคนอนหรอไมสามารถแยกแยะสทมคาความอมตวใกลเคยงกนได หรอแมกระทงไมสามารถเหนสไดเลยมาแตก าเนด ความทรงจ าระยะยาวของบคคลผนน และผลกระทบระยะสนของสทอยขางเคยง (ส , 2554) ในทางวทยาศาสตรใหค าจ ากดความของสวา เปนคลนแสงหรอความเขมของแสงทสายตาสามารถมองเหน แตในทางศลปะ สเปนทศนธาตอยางหนงทเปนองคประกอบส าคญของงานศลปะ และใชในการสรางงานศลปะ โดยจะท าใหผลงานมความสวยงาม ชวยสรางบรรยากาศ มความสมจรง เดนชดและนาสนใจมากขน (ทฤษฎส, 2554)

สทางวทยาศาสตร แสง เปนพลงงานรงส (Radiation Energy) ทตารบรและมปฏกรยาตอบสนองดวยกระบวนการวเคราะหแยกแยะของสมอง ตาสามารถวเคราะหพลงงานแสง โดยการรบรวตถ สมพนธกบต าแหนง ทศทาง ระยะทาง ความเขมของแสง และความยาวคลนทมองเหนได (ทฤษฎส, 2554) ส คอ ลกษณะความเขมของแสงทปรากฏแกสายตาใหเหนเปนส โดยผานกระบวนการรบรดวยตา สมองจะรบขอมลจากตา โดยทตาไดผานกระบวนการวเคราะหขอมลพลงงานแสงมาแลว ผานประสาทสมผสการมองเหน ผานศนยสบเปลยนในสมองไปสศนยการมองเหนภาพ การสรางภาพ หรอการมองเหนกคอ การทขอมลไดผานการวเคราะหแยกแยะใหเรารบรถงสรรพสงรอบตว (ทฤษฎส , 2554) ครสตศตวรรษท 19 ป 1928 Wright และ Guild ประสบความส าเรจในการตรวจวดคลนแสง และไดรบการรบรองจาก Commission Internationale de L'Eclairage หรอ CIE ในป 1931 โดยถอวาเปนการตรวจวดมาตรฐาน ดงนนโครงสรางของสามเหลยมส CIE จงมการน าไปใชเปนหลกในระบบการพมพอตสาหกรรม โดยใชสจากดาน 3 ดานของรปเกอกมา คอ สเหลอง สฟา สมวงแดง และสด า เปนหลก ส าหรบการถายภาพ ภาพยนตร โทรทศน จอคอมพวเตอรใชสจากมมทงสาม คอ สแดง สเขยว และสน าเงน เปนหลก

54

ภาพท 7.1 โครงสรางของสามเหลยมส CIE 1931 ทมา: Primary color (2011)

ภาพท 7.2 สในชวงสเปกตรมทมองเหน ทมา: ส (2554)

55

ในป ค.ศ. 1666 เซอร ไอแซค นวตน ไดแสดงใหเหนวา ส คอ สวนหนงในธรรมชาตของแสงอาทตย โดยใหล าแสงสองผานแทงแกวปรซม แสงจะหกเห เพราะแทงแกวปรซมมความหนาแนนมากกวาอากาศ เมอล าแสงหกเหผานปรซมจะปรากฏแถบสสเปคตรม (Spectrum) หรอทเรยกวา สรง (Rainbow) คอ สมวง คราม น าเงน เขยว เหลอง แสด แดง เมอแสงตกกระทบโมเลกลของสสาร พลงงานบางสวนจะดดกลนสจากแสงบางสวน และสะทอนสบางสใหปรากฏเหนได พนผววตถทเราเหนเปนสแดง เนองจากวตถสะทอนเฉพาะแสงสแดงออกมา แตดดกลนแสงสอนไว วตถสขาวจะสะทอนแสงสทกส และวตถสด าจะดดกลนแสงสทกส จากสามเหลยมส CIE และทฤษฎการหกเหของแสงของนวตน แสดงใหเหนวา แสงเปน พลงงานเพยงชนดเดยวทสามารถปรากฏสได ดงนน นกวทยาศาสตรจงน าความรทไดจากรปสามเหลยมส CIE โดยใชดานทงสามมาก าหนดแมสของแสงไว 3 ส คอ สแดง (Red) สเขยว (Green) และสน าเงน (Blue) เมอน าแสงสทงสามมาฉายรวมกนจะท าใหเกดสตาง ๆ ขนมา คอ แสงสแดง + แสงสเขยว = แสงสเหลอง (Yellow) แสงสแดง + แสงสน าเงน = แสงสแดงมาเจนตา (Magenta) แสงสน าเงน + แสงสเขยว = แสงสฟาไซแอน (Cyan)

(ซาย) สพนฐานบวก (ขวา) สพนฐานลบ

ภาพท 7.3 สพนฐานบวกและสพนฐานลบ

ทมา: Primary color (2011)

56

แสงสทเปนแมส คอ สแดง น าเงน เขยว จะเรยกวา สพนฐานบวก (Additive primary colors) คอ เกดจากการหกเหของแสงสขาว สวนสใหมทเกดจากการผสมกนของแมสของแสงทงสามส เรยกวา สพนฐานลบ (Subtractive primary colors) คอ สฟาไซแอน (Cyan) สแดงมาเจนตา (Magenta) และสเหลอง (Yellow) ทงสามสเปนแมสทใชในระบบการพมพออฟเซท หรอทเรยกวา ระบบส CMYK โดยทมสด า (Black) เพมเขามา

ความส าคญของส สเปนองคประกอบส าคญของงานศลปะ และมอทธพลตอความรสก อารมณ และจตใจของมนษยไดมากกวาองคประกอบอน ๆ สใหประโยชนในหลายดาน (ทฤษฎส, 2554) ไดแก 1. เปนองคประกอบในการมองเหนสงตาง ๆ ของมนษย 2. ใชในการจ าแนกสงตาง ๆ เพอใหเหนชดเจน 3. ใชในการจดองคประกอบของสงตาง ๆ เพอใหเกดความสวยงามและกลมกลน เชน การแตงกาย การตกแตงบาน 4. ใชในการจดกลม พวก คณะ ดวยการใชสตาง ๆ เชน คณะส เครองแบบตาง ๆ 5. ใชในการสอความหมาย เปนสญลกษณ หรอใชบอกเลาเรองราว 6. ใชในการสรางสรรคงานศลปะ เพอใหเกดความสวยงาม สรางบรรยากาศ สมจรง และนาสนใจ

โมเดลส โมเดลสใชเปนแนวทางในการเลอกใชสใหเหมาะสมกบงานลกษณะตาง ๆ เพอใหผลงานทไดมความสวยงาม เชน งานสงพมพใชโมเดลส CMYK จะท าใหผลงานทไดมสทเหมาะสมสวยงาม มากกวาการใชโมเดลส RGB งานทตองแสดงผลบนหนาจอคอมพวเตอรใชโมเดลส RGB จะชวยใหผลงานดสดใสสวยงามมากกวาการใชโมเดลส CMYK โดยโมเดลสแตละประเภทถกพฒนาขนเพอตอบสนองการใชงานทแตกตางกน และเปนการพฒนาเทคโนโลยดานสบนสอประเภทตาง ๆ ดงน 1. RYB color model ทฤษฎสดงเดมและเปนหลกการทางศลปะ มแมส 3 ส ไดแก สแดง (Red) สเหลอง (Yellow) และสน าเงน (Blue) สามารถน าแมสผสมกนใหเกดเปนสใหมไดดงน (ทฤษฎส , 2554; Primary color, 2011; รงโรจน พงศกจวทร, 2550)

57

ภาพท 7.4 RYB color model ทมา: color-meanings-symbolism (2011)

1.1 สขนท 1 หรอแมส เปนสทมความเขมและความสดมาก ถาน ามาใชในการสรางงานเพยงแค 3 สนเทานน ภาพทไดจะดสสดเขมตดกน ไมมความนมนวล เนองจากแมสทงสามมความ โดดเดนเทากน 1.2 สขนท 2 เปนสทเกดขนจากการผสมกนของแมสหลกในปรมาณสทเทากน เชน สมวง เกดจากสแดงผสมกบสฟาหรอน าเงน สสม เกดจากสแดงผสมกบสเหลอง สเขยวเกดจาก สเหลองผสมกบสฟาหรอน าเงน เมอน าสทไดมาใชวาดภาพหรอระบายสภาพ สของภาพจะด มความสมพนธกน ไมแขงกนเดน 1.3 สขนท 3 เปนการน าสขนท 1 ผสมกบสขนท 2 จะไดเปนสใหมขนมา เชน สมวงแดง เกดจากการผสมของสมวง (สขนท 2) กบสแดง (สขนท 1) สฟาเขยว เกดจากสฟาผสมกบสเขยว สเขยวเหลองหรอสตองออน เกดจากการน าสเหลองผสมกบสเขยว 2. HSB color model เปนหลกการมองเหนสดวยสายตามนษย ประกอบดวยลกษณะของส 3 ลกษณะ ดงน (สพนฐาน, 2554; Color Models, 2011) 2.1 Hue เปนแสงทสะทอนมาจากสของวตถ แตกตางกนตามความยาวของคลนแสงทมากระทบวตถ และสะทอนกลบมาทตาของเรา Hue ถกวดโดยต าแหนงบน Standard Color Wheel

58

ซงถกแทนดวยองศาคอ 0 ถง 360 องศา แตโดยการใชทว ๆ ไปแลวมกจะเปนการเรยกสนน เชน สแดง สมวง สเหลอง 2.2 Saturation เปนเรองของความเขมขนและความจางของส Saturation คอ สดสวนของส Hue ทมอยในสเทา วดคาเปน % มคาตงแต 0% (สเทา) ถง 100% (full saturation) สทมความอมตวเตมท) 2.3 Brigntness เปนเรองของความสวางและความมดของส ถกก าหนดคาเปนเปอรเซนต (%) มคาตงแต 0% (สด า) ถง 100% (สขาว)

ภาพท 7.5 HSB color model ทมา: สพนฐาน (2554)

3. RGB color model หรอ Additive color system เปนหลกการมองเหนสของเครองคอมพวเตอร เกดจากสเปคตรมของแสงสแดง สเขยว และสน าเงน ในสดสวนความเขมขนทแตกตางกน จดทแสงทงสามสรวมกน คอ สขาว ลกษณะการรวมกนของแสงสเชนน ถกน ามาใชส าหรบการแสดงภาพบนจอภาพทว และจอคอมพวเต อร (สพนฐาน, 2554; Primary color, 2011; Color Models, 2011)

59

ภาพท 7.6 RGB color model ทมา: Primary color (2011)

4. CMYK model หรอ Subtractive color system หลกการมองเหนสของเครองพมพ มแหลงก าเนดอยทการซมซบ (Absorb) ของหมกพมพบนกระดาษโดยมสพนฐาน คอ สฟา (Cyan) สแดงชมพ (Magenta) และสเหลอง (Yellow) เมอน าสทงสามรวมกนจะไดเปนสด า แตส CMY กไมสามารถผสมรวมกนใหไดบางส เชน สน าตาล จงตองมการเพมสด าลงไป เมอรวมกนทง 4 สคอ CMYK สทไดจงครอบคลมสทเกดจากการพมพทกส (สพนฐาน, 2554; Primary color, 2011; Color Models, 2011)

ภาพท 7.7 CMYK color model ทมา: Primary color (2011)

60

5. Lab color model เปนคาสทถกก าหนดขนโดย CIE (Commission Internationale de L'Eclairage) ใหเปนมาตรฐานการวดสทกรปแบบ ครอบคลมทกสใน RGB และ CMYK และใชกบสทเกดจากอปกรณทกอยาง ทงทเปน Monitor, Printer, Scanner ฯลฯ สวนประกอบของโหมดส ไดแก Luminance Model (L) คอ ความสวาง a หมายถง สวนประกอบทแสดงการไลสจากสเขยวไปยงสแดง b หมายถง สวนประกอบทแสดงการไลสจากสน าเงนไปถงสเหลอง

ภาพท 7.8 Lab color model ทมา: CIELAB (2011)

61

สเชงจตวทยา การศกษาทางดานจตวทยา พบวา สมผลตออารมณความรสกของมนษย สบางสอาจท าใหรสกตนเตน รอน ในขณะทบางสอาจท าใหรสเยน สบาย ผอนคลาย การเลอกใชสในสอมลตมเดยควรค านงถงประเดนทางจตวทยาดวย เพอใหผเรยนเกดความรสกทด มความสนใจ และเกดความตงใจในการเรยนร ในดานจตวทยาไดใหความหมายของความสมพนธระหวางสกบความรสกดงตารางท 7.1 ตารางท 7.1 ความสมพนธระหวางสกบความรสก

ส ความรสก สแดง รอน รนแรง กระตน ทาทาย เคลอนไหว ตนเตน เราใจ มพลง ความอดมสมบรณ

ความมงคง ความรก ความส าคญ อนตราย สสม รอน ความอบอน ความสดใส มชวตชวา วยรน ความคกคะนอง การปลดปลอย

ความเปรยว การระวง สเหลอง แจมใส ความสดใส ความราเรง ความเบกบานสดชน ชวตใหม ความสด ความใหม

ความสกสวาง การแผกระจาย อ านาจบารม สเขยว สงบ เงยบ รมรน รมเยน การพกผอน การผอนคลาย ธรรมชาต ความปลอดภย

ปกต ความสข ความสขม เยอกเยน สน าเงน สงบ สขม สภาพ หนกแนน เครงขรม เอาการเอางาน ละเอยด รอบคอบ สงางาม

มศกดศร สงศกด เปนระเบยบ ถอมตน สมวง มเสนห นาตดตาม เรนลบ ซอนเรน มอ านาจ มพลงแฝงอย ความรก ความเศรา

ความผดหวง ความสงบ ความสงศกด สฟา ปลอดโปรง โลง กวาง เบา โปรงใส สะอาด ปลอดภย ความสวาง ลมหายใจ

เสรภาพ ความเปนอสระ การชวยเหลอ แบงปน สขาว บรสทธ สะอาด สดใส เบาบาง ออนโยน เปดเผย การเกด ความรก ความหวง

ความจรง ความเมตตา ความศรทธา ความดงาม สชมพ อบอน ออนโยน นมนวล ออนหวาน ความรก เอาใจใส วยรน หนมสาว ความนารก

ความสดใส สเทา เศรา อาลย ทอแท ความลกลบ ความหดห ความชรา ความสงบ ความเงยบ สภาพ

สขม ถอมตน สทอง ความหรหรา โออา มราคา สงคา สงส าคญ ความเจรญรงเรอง ความสข

ความมงคง ความร ารวย การแผกระจาย

62

สรป สเปนการรบรความยาวคลนแสงของมนษย สมอทธพลตอความรสก อารมณ และจตใจ รวมทงสยงใชเพอการสอความหมายหรอบอกเลาเรองราวตาง ๆ สทใชในการผลตสอมลตมเดย มหลายรปแบบหลายโมเดล เชน RYB model, HSB model, RGB model, CMYK model, Lab model ส าหรบสในเชงจตวทยาเปนการอธบายความสมพนธของสกบความรสก

แบบฝกหดทายบท 1. ใหบอกความส าคญของสทมตอการออกแบบสอมลตมเดย มา 5 ขอ 2. ใหอธบายโมเดลส ตอไปน RYB HSB RGB CMYK และ Lab 3. ใหบอกความสมพนธของสกบความรสก มาอยางนอย 8 ส

บทท 8 การวเคราะหและการออกแบบสอมลตมเดย

การวเคราะหและการออกแบบสอมลตมเดยเปนหวใจส าคญของการพฒนาสอมลตมเดย โดยมจดมงหมายของการออกแบบเพอก าหนดกระบวนการสอนและการสอความหมายใหมประสทธผล มความเหมาะสม นาสนใจ และสามารถสงเสรมใหผเรยนเกดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ ในบทนไดแบงการวเคราะหออกเปน 3 ประเดน ไดแก วเคราะหผเรยน วเคราะหโดเมนความร และวเคราะหสอมลตมเดย ส าหรบการออกแบบการสอนใชตวแบบ TALENT ซงเปนการออกแบบการสอนโดยใชสมองเปนฐาน

การวเคราะหผเรยน การวเคราะหผเรยนในบทนจะกลาวถงการวเคราะหลกษณะของผเรยนโดยอาศยความรเกยวกบจตวทยาพฒนาการ ชวยใหสามารถเขาใจลกษณะของผเรยนในแตละชวงวยทมพฒนาการในดานรางกาย ดานพฤตกรรม และดานการเรยนร เพอน ามาใชในการออกแบบสอการสอนใหมคณสมบตทสอดคลองเหมาะสมกบผเรยนแตละชวงวย ส าหรบพฒนาการแตละชวงวยในทนจะกลาวเฉพาะสวนทเกยวกบผเรยนระดบอนบาลถงอดมศกษา (ศรเรอน แกวกงวาน, 2548) ดงน 1. วยเดกตอนตน ผเรยนวยนอายประมาณ 3-6 ป เขาศกษาในระดบชนอนบาล ผเรยนวยนมพฒนาการดานตางๆ ดงน 1.1 ดานรางกาย 1.1.1 มการพฒนาทกษะในการใชกลามเนอใหญและเลก 1.1.2 มพละก าลงเพมขน 1.2 ดานพฤตกรรม 1.2.1 ครอบครวยงมความส าคญตอเดก 1.2.2 ถอตนเองเปนสวนใหญ 1.2.3 รจกชวยเหลอตนเอง ควบคมตวเอง และดแลตวเองเพมขน 1.2.4 มการคบเพอนเลน เรมเขาใจความตองการของคนอนๆ บาง 1.3 ดานการเรยนร 1.3.1 รจกการเลนตาง ๆ รวมทงการเลนเชงศลป เชน วาดรป 1.3.2 รจกใชจนตนาการกวางไกล

64

1.3.3 พฒนาการทางดานการคดนกยงไมสมบรณ ท าใหเขาใจโลกและความเปนจรง เพยงบางสวน (illogical ideas) 2. วยเดกตอนกลาง ผเรยนวยนอายประมาณ 6 - 12 ป จะเขาสการศกษาระดบชนประถม ผเรยนวยน มพฒนาการดานตาง ๆ ดงน 2.1 ดานรางกาย 2.1.1 การพฒนาทางกายคอนขางชา 2.1.2 พละก าลงเพมขน มความสามารถทางการเลนกฬาตาง ๆ 2.2 ดานพฤตกรรม 2.2.1 เพอนรวมวยมความส าคญ 2.2.2 การถอตนเองเปนใหญเรมหายไป 2.2.3 พฒนาความคดนกเกยวกบตนเอง (การรจกตนเอง) 2.3 ดานการเรยนร 2.3.1 เรมคดเปนเหตผลได แตสวนใหญเปนดานรปธรรม 2.3.2 มพฒนาการทางดานความจ าและมความสามารถทางภาษา 2.3.3 มความสามารถทางความคด ท าใหเรยนวชาตางๆ ในโรงเรยนได 3. วยรน ผเรยนวยนอายประมาณ 12 - 20 หรอ 25 ป จะเขาสการศกษาระดบชนมธยมศกษา ผเรยนวยนมพฒนาการดานตาง ๆ ดงน 3.1 ดานรางกาย 3.1.1 การเปลยนแปลงทางกายทรวดเรวสงผลทางสงคมและจตวทยาตอตวเดก 3.1.2 เรมวยเจรญพนธ 3.2 ดานพฤตกรรม 3.2.1 การคนหาตวเองเปนแรงจงใจทส าคญ 3.2.2 เพอนรวมวยมอทธพลตอเดกในดานตาง ๆ 3.2.3 ยงถอตนเองเปนใหญในบางแงมม 3.2.4 อาจมชองวางระหวางวยกบผปกครอง 3.3 ดานการเรยนร 3.3.1 เรมคดไดในทกรปแบบของความคด 3.3.2 คดไดกวางและลกในเชงนามธรรมและแบบวทยาศาสตร

65

4. วยผใหญตอนตน ผเรยนวยนอายประมาณ 20 - 40 ป จะเขาสการศกษาระดบชนอดมศกษา ผเรยนวยน มพฒนาการดานตาง ๆ ดงน 4.1 ดานรางกาย 4.1.1 พฒนาการทางกายสมบรณถงขดสงสด 4.1.2 ตอนทายของวยนความเขมแขงจะลดลง 4.2 ดานพฤตกรรม 4.2.1 เรมแสวงหามตรสนทคใจอยางจรงจง (สวนมากเพอนสนทไดจากการแตงงาน) 4.2.2 ตองปรบตวตอบทบาท สาม-ภรรยา และพอ-แม 4.2.3 รจกตนเองดขนกวาวยรน 4.3 ดานการเรยนร 4.3.1 มการตดสนใจเกยวกบอาชพ และอาจมการเปลยนแปลงหลายครง 4.3.2 รจกคดอยางซบซอนขน

การวเคราะหโดเมนการเรยนร การวเคราะหเนอหาสามารถท าไดโดยอาศยความเขาใจเกยวกบโดเมนการเรยนร (Domain of Learning) ซงมการแบงไวหลายลกษณะ

1. โดเมนการเรยนรของบลม (Bloom’s taxonomy of learning domains) Bloom (1956) ไดแบงโดเมนของกจกรรมการศกษาไว 3 โดเมน ไดแก 1.1 Cognitive domain เปนโดเมนทเกยวกบความร ประกอบดวย ความร ความเขาใจ การประยกต การวเคราะห การสงเคราะห และการประเมนคา 1.2 Affective domain เปน โด เมนท เก ยวกบอารมณ ความร ส ก หร อทศนคต ประกอบดวย ความตระหนก การตอบสนอง การรคณคา การจดล าดบความส าคญ และคณคาภายในตนหรอบคลก 1.3 Psychomotor domain เปนโดเมนทเกยวกบทกษะทางกายภาพ ประกอบดวย การรบรทางประสาทสมผส ความเชอทมตอพฤตกรรม (Mindset) การตอบสนองตอค าแนะน า การปฏบต การตอบสนองทสมบรณ การดดแปลง รวมทงการสรางสรรคสงใหม 2. โดเมนการเรยนร (Learning domains) Gagne’ (1972) ไดสรปโดเมนการเรยนรไว 5 โดเมน ไดแก 2.1 Motor skills เปนการเรยนรเกยวกบการจดการเคลอนไหวกลามเนอ เชน การผกเชอกรองเทา การพมพจดหมาย การออกเสยง การใชเครองมอและอปกรณ

66

2.2 Verbal information เปนการเรยนรทมความส าคญส าหรบการสอนในทกเรอง สารสนเทศทไดจากการพดเปนสงส าคญของการเรยนร การจดจ าผานการน าเสนออยางเปนระบบ และอยในบรบททมความหมาย ไดแก ขาวสาร ขอเทจจรง และองคความร 2.3 Intellectual skill เปนการเรยนรทแตกตางจากโดเมนอน จดเปนการเรยนรขนสง ไดแก การจ าแนก ความคดรวบยอด การประยกตใชกฎเกณฑ และการแกปญหา 2.4 Cognitive strategies เปนกระบวนการทเกดขนภายในผ เรยนเพอการควบคมวธการคดและการเรยนร เชน ตดสนใจเลอกวาจะเรยนอยางไร ความสามารถในการสรางรปแบบการคดส าหรบการแกปญหา 2.5 Attitude เปนความรสกภายในของผเรยนทตอบสนองตอบคคล วตถ และเหตการณ เชน ผเรยนอาจจะเลอกเขาหอศลป หรอจะเขยนจดหมายลาทสมเหตผล 3. โดเมนการเรยนรและการสอน (Learning domains and delivery of instruction) Cindy (2002) ไดแบงโดเมนการเรยนรเปน 4 โดเมน ไดแก 3.1 Cognitive domain เปนโดเมนการเรยนรทมงเปาหมายเรองทกษะทางปญญา โดยใช Bloom’s Taxonomy ประกอบดวย ความร ความเขาใจ การประยกต การวเคราะห การสงเคราะห และการประเมนคา 3.2 Affective domain เปนโดเมนทจ าเปนตอการเรยนรแตไมสามารถก าหนดอยางเจาะจงได โดเมนนประกอบดวย ทศนคตหรอเจตคต แรงจงใจ ความเตมใจตอปฏสมพนธ การเรยนรถงคณคา และคณคาของวทยาการในการด ารงชวต 3.3 Psychomotor domain เปนโดเมนท เนนปฏบตทสงเสรมการเคลอนไหวของกลามเนออยางถกตองแมนย า คลองแคลว รวดเรว และมพลง 3.4 Interpersonal domain เปนโดเมนทเนนการมปฏสมพนธระหวางบคคล ซงเปนผลลพธของการเรยนรในศตวรรษท 21 ประกอบดวย การถามและตอบ การน าเสนอความคดเหน การสนบสนนความคดเหนของผอน การปฏเสธและการขอความชวยเหลอ การจดการความขดแยง รวมถงการสรป ส าหรบในบทนผเขยนไดแบงโดเมนการเรยนรออกเปน 4 ดาน ไดแก 1. ดานความรความเขาใจ (Knowledge) เนนการใหเนอหา สรางความเขาใจ ใหประสบการณนามธรรม 2. ดานทกษะทางปญญา (Intellectual skill) เนนกระบวนและความสามารถทางการคด เชน การคดแกปญหา การคดอยางเปนระบบ การคดวเคราะห ใหประสบการณนามธรรม

67

3. ดานทกษะปฏบต (Psychomotor) เนนการปฏบต ความสามารถในการท างาน กระบวนท างาน ใหประสบการณทเปนรปธรรม 4. ดานทศนคต (Affective) หรอเจตคต เนนการสรางรสก ใหความคดเหน ความเชอ เพอสงเสรมใหมการเปลยนแปลงทางพฤตกรรม ความเชอ และนสย ใหประสบการณทเปนนามธรรม

การวเคราะหสอมลตมเดย การวเคราะหสอเปนการพจารณาลกษณะและคณสมบตของสอมลตมเดยประเภทตาง ๆ ดงน 1. หนงสออเลกทรอนกส หนงสออเลกทรอนกส (e-Book) เปนสอทเนนการอานและท าความเขาใจดวยตนเอง มเสยง ภาพนง ภาพเคลอนไหว และคลปวดทศน ประกอบได รวมทงการมปฏสมพนธกบหนงสอจะชวยเราความสนใจไดมากยงขน

ภาพท 8.1 ตวอยาง e-Book วชา การผลตและน าเสนอมลตมเดยเพอการศกษา 2. บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน บทเรยนคอมพวเตอรชวยสอน (Computer Assisted Instruction: CAI) เปนสอทใชเรยนดวยตนเอง ประกอบดวย ขอความ เสยง ภาพ ภาพเคลอนไหว คลปวดทศน และปฏสมพนธ รวมทงแบบทดสอบเพอใหเกดการเรยนรจากบทเรยน มหลายประเภท เชน Tutorial, Problem-solving, Game, Test เปนตน

68

ภาพท 8.2 ตวอยาง CAI 3. การตน การตน (Cartoon) เปนสอภาพนง หรอภาพเคลอนไหวทเนนความสนกสนาน สสนสวยงาม เรองราวตนเตน นาตดตาม มเสยงบรรยาย หรอเสยงพดของตวการตน ผเรยนมปฏสมพนธไดไมมากนก สามารถดพรอมกนไดหลาย ๆ คน 4. เกม เกม (Game) เปนสอทเนนความสนกสนานทาทาย ผเลนแขงขนกนเองหรอแขงกบเวลา มภาพ แสง ส เสยง ทตนเตนเราใจ ผเรยนตองควบคมเกมดวยตนเอง จงมปฏสมพนธกบสอสงมาก 5. สถานการณจ าลอง สถานการณจ าลอง (Simulation) เปนสอทชวยจ าลองเหตการณหรอสถานการณทมความเสยง หรอเปนนามธรรม ชวยใหการเรยนรงายและเปนรปธรรม โดยผเรยนสามารถปรบคาบางอยาง เพอศกษาการเปลยนแปลงของเหตการณทจะเกดขนได

การพจารณาผลการวเคราะห หลงจากวเคราะหผเรยน โดเมนการเรยนร และสอมลตมเดยแลว น าผลการวเคราะหทไดมาพจารณาความสอดคลองและเหมาะสมของทงสามประเดน โดยมแนวทางการประเมนเบองตนดงน 1. ลกษณะพฒนาการเดนของผเรยน 2. ลกษณะทส าคญของโดเมนการเรยนร 3. ลกษณะเดนของสอมลตมเดย

69

จากแนวทางขางตนผเขยนไดวเคราะหและน าเสนอผลการวเคราะหดงแสดงในตารางท 8.1 แตอยางไรกตามการเลอกใชสอมลตมเดยทเหมาะสมอาจไมเปนไปตามแนวทางดงทผเขยนน าเสนอไวกได ทงนขนอยกบกระบวนการเรยนการสอนทผสอนน ามาใชเปนส าคญ ตารางท 8.1 แนวทางการพจารณาเลอกสอใหสอดคลองกบผเรยนและโดเมนความร

การออกแบบสอมลตมเดยโดยใชสมองเปนฐาน การออกแบบมลตมเดยเพอการศกษาควรมการวางแผนอยางเปนระบบ มขนตอนทชดเจน สอดคลองกบทฤษฎการเรยนร สามารถสอสารกบผเรยนไดอยางมประสทธภาพ สงผลใหเกดการเรยนรไดตามวตถประสงคทก าหนดไว สามารถประเมนผลการเรยนรไดถกตอง รวมทงผเรยนไดมปฏสมพนธกบสอมลตมเดย เกดความสนกสนาน ทายทาย และเรยนรไดเตมตามศกยภาพ ในบทน

ผเรยน โดเมนการเรยนร สอมลตมเดยเหมาะสม

e-Book CAI Cartoon Game Simulation

วยเดกตอนตน ดานความร ดานทกษะทางปญญา ดานทกษะปฏบต ดานทศนคต วยเดกตอนกลาง ดานความร ดานทกษะทางปญญา ดานทกษะปฏบต ดานทศนคต วยรน ดานความร ดานทกษะทางปญญา ดานทกษะปฏบต ดานทศนคต วยผใหญตอนตน ดานความร ดานทกษะทางปญญา ดานทกษะปฏบต ดานทศนคต

70

ผเขยนไดเสนอทฤษฎการเรยนรโดยใชสมองเปนฐาน และแนวทางในการออกแบบมลตมเดยตามทฤษฎการใชสมองเปนฐานทไดจากผลการวจยของผเขยน ดงตอไปน 1. ทฤษฎการเรยนรโดยใชสมองเปนฐาน (Brain Based Learning Theory) 1.1 หลกการของการเรยนรโดยใชสมองเปนฐานของ Caine และ Caine ม 12 ขอ ดงน(Gulpinar, 2005) 1.1.1 สมองเปนเครองประมวลผลทท างานในเชงขนาน (The brain is a parallel processor) การเรยนรทมประสทธภาพจะตองใชการเรยนรหลาย ๆ แนวทาง หลาย ๆ วธการ จงจะท าใหผเรยน มงสนใจในสงทก าลงเรยนรอย 1.1.2 การเรยนรตองอาศยการท างานของระบบสรระทงหมด (Learning engages the entire physiology) การเรยนรทมประสทธภาพตองใหความส าคญกบหลาย ๆ สวน ทงการควบคมอารมณ การสรางความสนกสนาน โภชนาการ การออกก าลงกาย การเลนเพอผอนคลาย ซงสงตางๆ เหลาน ลวนมสวนส าคญตอการเรยนร 1.1.3 มนษยมความอยากทจะคนหาความหมายแตก าเนด (The search for meaning is innate) การเรยนรทมประสทธภาพตองมทงการสรางความทาทาย และการเรยนรดวยค าถาม 1.1.4 การคนหาความหมายของมนษยเปนกจกรรมทเปนรปแบบ (The search for meaning occurs through “Patterning”) การเรยนรทมประสทธภาพ จะตองมรปแบบ มระบบ มความเขาใจ เนนการประยกตใช มการยกตวอยางจรง หรอตวอยางเปรยบเทยบ 1.1.5 อารมณมความส าคญตอการท างานแบบมรปแบบ (Emotion are critical to patterning) การเรยนรทมประสทธภาพตองใหความส าคญตออารมณและความรสก รวมถงมความเขาใจความแตกตางของผเรยนแตละคน 1.1.6 สมองประมวลขอมลแบบเปนสวนยอย ๆ และแบบทงหมดพรอม ๆ กน (The brain processes parts and wholes simultaneously) การเรยนรทมประสทธภาพตองมการสรางความเขาใจแบบทละสวน แลวเนนการเชอมโยงของสงทไดเรยนร และน าไปเชอมโยงกบชวตจรง จะท าใหผเรยนรสกวาความรทไดนนมประโยชน 1.1.7 การเรยนรอาศยทงการจดจอตอสงใดสงหนง และการรบรตอสภาพทเกดขนรอบขาง (Learning involves both focused attention and peripheral perception) การจดสภาพแวดลอมทสอดคลองเหมาะสมกบหวขอการเรยนรจะท าใหผเรยนสามารถเรยนรไดดขน 1.1.8 การเรยนรเกดขนทงขณะทมสตรบร และขณะไมมสตรบร (Learning always involves conscious and unconscious processes) ดงนนการเรยนรทมประสทธภาพ ผสอนควรทงโจทยใหผเรยนไดไปคดตอ

71

1.1.9 เรามวธจดการกบการจดจ าอยางนอยสองวธ (We have two types of memory: spatial and rote) การจดจ าเปนกระบวนการหนงในการเรยนร การจดจ าม 2 วธ คอ การจดจ าโดยมรปแบบในการจดจ า และการจงใจใหผเรยนสนกทจะจดจ า หรอรบรโทษของการจ าไมได ซงการจดจ าจะท าใหผเรยนสามารถเรยกความรนนมาใชไดทนท 1.1.10 เราเขาใจไดงาย และจดจ าไดอยางแมนย า เมอสงนน หรอทกษะนนมอยในระบบการจดจ าแบบธรรมชาตทมความสมพนธกบตวเรา (We understand best when facts are embedded in natural, spatial memory) การเรยนรทมประสทธภาพตองมความสอดคลองกบกจกรรมในชวตประจ าวน หรอสงทมอยจรงในสภาวะแวดลอม ไดแก การเรยนนอกสถานท การใหผเรยนเลาเรองทพบ การใชสงคมเปนตวผลกใหเกดการเรยนร 1.1.11 การเรยนรแบบซบซอนจะถกกระตนโดยความทาทาย และถกยบยงโดยการถ กค กค าม ( Complex learning is enhanced by challenge and inhibited by threat) กา รเรยนรจะถกหยดยงถาผเรยนถกคกคาม การเรยนรทมประสทธภาพควรเปดโอกาสผเรยนไดลองปฏบตตามแนวคดของเขา 1.1.12 สมองขอ งแต ล ะคนม ค ว าม เ ฉพาะต ว ( Every brain is uniquely organized) การเรยนรทมประสทธภาพผเรยนควรมทางเลอกในศาสตรทตองการทจะเรยนร และไดรบการสนบสนนอยางเตมท พรอมกบการปรบปรงทกษะทดอยใหอยในระดบปกตมาตรฐาน 1.2 หลกการสอน จากหลกการการเรยนรโดยใชสมองเปนฐาน 12 ขอดงกลาว Gulpinar (2005) ไดเสนอหลกเบองตนทส าคญของการสอน 3 ประการ (The three elements of great teaching) ไดแก 1.2.1 หลกในการผอนคลาย (Relaxed alertness) การสรางอารมณ การสรางบรรยากาศในการเรยนรใหมลกษณะผอนคลาย ทาทาย ใหผเรยนมความรสกเรยนรไดอยางมนใจ การ จดสงแวดลอมประสบการณทผเรยนสามารถเขาเรยนรวมได และมการเชอมโยงการเรยนรใหผเรยนไดเรยนรตามเปาหมายทสนใจของแตละคน 1.2.2 หลกในการตระหนก จดจอ (Orchestrated immersion) การจดประสบการณการเรยนรตองสมพนธกบความรสก ตระหนก จดจอทจะเรยนของผเรยนโดยผานการมองเหน ไดยน ดมกลน สมผส ชมรส และเคลอนไหวรางกาย รวมถงไดเชอมโยงความรเดมมาใชกบการเรยนรสงใหม มความกระตอรอรนทจะแกปญหาทเขามาเผชญหนา และฝกปฏบตในการคนหาค าตอบ 1.2.3 หลกในการจดประสบการณทเปนกระบวนการอยางกระตอรอรน (Active processing of experience) เปนการจดประสบการณทสรางสรรคน าไปสความแขงแกรงในการเรยนร โดยจดกจกรรมทมความหมาย ผสอนตองใชค าถามเพอใหผเรยนพจารณา หรอคนหาค าตอบ ขอมลสารสนเทศอยางกระตอรอรน และใหผลปอนกลบ (Feedback) แกผเรยนอยางสม าเสมอเพอ

72

กระตนใหผเรยนไดคด หาทางพสจนหรอคนหาค าตอบ วเคราะหสถานการณบนพนฐานของผเรยน ไดฝกทกษะการตดสนใจในชวงวกฤต และสอสารบนความเขาใจของตนเอง ธวช มณผอง และคณะ (2550) ไดประยกตใชทฤษฎการเรยนรโดยใชสมองเปนฐานกบกระบวนการเรยนร พบวา ในดานผ เรยนมแนวโนมทจะพฒนาตนเองใหเปนผ เรยนทมความกระตอรอรน ผเรยนมมมมองใหมตอการเรยนรในแบบทตนเองสามารถเปนผสรางความรได ผเรยนมทกษะการเรยนรทสามารถแสวงหาความรและตอยอดกบความรเดมไดอยางตอเนอง และผเรยนมความฉลาดทางอารมณมากขน เพราะสมองสวนของอารมณจะเปนกลไกขบเคลอนทส าคญในกระบวนการเรยนรและจดจ า ส าหรบดานอาจารยผสอน พบวา อาจารยผสอนมการปรบเปลยนทศนคตและทศทางในการจดการเรยนการสอนใหม น ามาสการปรบปรงรปแบบการเรยนการสอนในรายวชาทสามารถกระตนใหผเรยนไดสรางความรของตนเองมากกวาทอาจารยจะเปนผใหความร 2. ตวแบบ TALENT จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของกบการออกแบบสอคอมพวเตอรมลตมเดย พบงานวจยของ Tompkins (2007) ทไดท าการศกษาทฤษฎการเรยนรโดยใชสมองเปนฐานเพอสงเคราะหการออกแบบหลกสตรออนไลน โดยน าเสนอเปนตวแบบ IGNITE (IGNITE Model) และงานวจยของ รงโรจน พงศกจวทร (2554) ทไดท าการวเคราะหทฤษฎการเรยนรโดยใชสมองเปนฐานรวมกบการออกแบบสอมลตมเดย แลวน าเสนอเปนตวแบบ TALENT เพอใชในการออกแบบและพฒนาบทเรยนอเลกทรอนกสตามแนวคดการเรยนรโดยใชสมองเปนฐาน ส าหรบบทนขอน าเสนอเฉพาะตวแบบ TALENT ดงภาพท 8.3 และ 8.4

ภาพท 8.3 ความสมพนธของการเรยนรโดยใชสมองเปนฐานกบตวแบบ TALENT ทมา: รงโรจน พงศกจวทร (2554)

73

ภาพท 8.4 ตวแบบ TALENT ทใชฐานคดทฤษฎการเรยนรโดยใชสมองเปนฐาน จากภาพท 8.4 สามารถอธบายไดดงน T: Timing แบงเนอหาออกเปนตอนเพอสอสารใหผเรยนสามารถท าความเขาใจเนอหาในแตละตอนไดในเวลา 4 - 25 นาท และผเรยนมเวลาพก 2-5 นาท A: Activity ออกแบบกจกรรมในแตละเนอหา เพอใหผเรยนไดลงมอกระท า หรอ มปฏสมพนธกบบทเรยน L: Learning ก าหนดประเดนความรทผ เรยนจะไดรบจากการกระท า หรอปฏสมพนธกบบทเรยน E: Ease of Use and Effective ออกแบบสอใหผเรยนรสกคนเคย ใชงานไดงาย สามารถเรยนรวธใชงานไดอยางรวดเรว สามารถใชงานไดถกตองตรงตามความตองการ และ มประสทธภาพสามารถน าไปใชงานไดจรง N: Novelty เลอกใชสอใหม ๆ ทเหมาะกบผเรยน เชน การตน เกม สถานการณจ าลอง น าเสนอสาระส าคญของเนอหาทละนอยผานชองทางการรบรทหลากหลาย ใหผเรยนปฏสมพนธกบบทเรยน เลอกศกษาเนอหาตามความสนใจ และไดรบผลปอนกลบทนท T: Technology ใชเทคโนโลยทเหมาะสม เขาถงไดงาย รวดเรว และทนสมย เชน ออกแบบใหบทเรยนสามารถท างานกบหนาจอแบบสมผส (Touch screen) ได

74

ภาพท 8.5 ตวอยางการออกแบบสอมลตมเดยโดยใชตวแบบ TALENT ผเขยนไดท าการออกแบบสอมลตมเดยโดยใชตวแบบ TALENT (ภาพท 8.5) แลวน าไปพฒนาและทดลองใชกบนกศกษาปรญญาตร พบวา นกศกษากลมทเรยนดวยสอมลตมเดยทออกแบบโดยใชตวแบบ TALENT มคาคะแนนเฉลยสงกวา นกศกษากลมทเรยนดวยวธปกต อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ p-value = 0.000 รวมทงนกศกษากลมทเรยนดวยสอมลตมเดยทออกแบบโดยใชตวแบบ TALENT มความพงพอใจสงกวานกศกษากลมทเรยนดวยวธปกต แสดงใหเหนวาตวแบบ TALENT สามารถน าไปใชในการออกแบบสอมลตมเดยไดอยางมประสทธภาพ (รงโรจน พงศกจวทร, 2554)

สรป หวใจส าคญของการพฒนาสอมลตมเดย คอ การวเคราะหและการออกแบบสอมลตมเดย เพอจดกระบวนการเรยนการสอน และการสอความหมาย ใหผเร ยนเกดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล ส าหรบตวแบบ TALENT เปนการออกแบบสอมลตมเดยโดยใชสมองเปนฐานทผานการวจยแลววาสามารถน ามาใชไดผล

75

แบบฝกหดทายบท 1. ใหอธบายลกษณะของผเรยนในแตละชวงวย พอสงเขป 2. ใหอธบายและเปรยบเทยบโดเมนการเรยนรของ Bloom Gagne’ และ Cindy 3. ใหอธบายลกษณะเดนของสอมลตมเดยตอไปน 3.1 e-book 3.2 การตน 3.3 CAI 3.4 Game 3.5 Simulation

กจกรรมภาคปฏบต ใหนกศกษาท ากจกรรม 2 ใบงาน ไดแก 1. ใบงานท 8.1 เรอง การวเคราะหผเรยน วเคราะหโดเมนการเรยนร และวเคราะหสอมลตมเดย 2. ใบงานท 8.2 เรอง การออกแบบสอมลตมเดยตามหลกการเรยนรใชสมองเปนฐาน

------------------------------

ใบงานท 8.1 เรอง การวเคราะหผเรยน วเคราะหโดเมนการเรยนร

และวเคราะหสอมลตมเดย อปกรณทใช 1. สอคอมพวเตอรมลตมเดย เรอง การวเคราะหผเรยน วเคราะหโดเมนการเรยนร และวเคราะหสอมลตมเดย 2. เครองคอมพวเตอร กจกรรม 1. ใหศกษาดวยตนเอง โดยใชสอคอมพวเตอรมลตมเดย เรอง การวเคราะหผเรยน วเคราะหโดเมนการเรยนร และวเคราะหสอมลตมเดย 2. ตอบค าถามในสถานการณทก าหนดให 4 สถานการณ 3. แบงกลม กลมละ 3-5 คน อภปรายและสรปความรทไดจากสถานการณทง 4 สถานการณ

------------------------------

76

สถานการณท 1 “ครหมอวนเปนครประจ าชนอนบาล 2 ไดสอนการดแลตนเอง เรองการแปรงฟนทถกวธ แตนกเรยนสวนใหญกยงแปรงฟนไมถกวธ ครหมอวนตองการสรางสอเพอสอนเรองน“ ใหตอบค าถามตอไปน 1. ผเรยนมชวงอายเทาไร? อาย 3-6 ป อาย 6-12 ป อาย12-20 ป อาย 20 ปขนไป 2. พฒนาการดานการเรยนรทส าคญของผเรยน คอ ………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. สาระส าคญของเนอหาทสอนจดอยในโดเมนดานใด? ความรความเขาใจ ทกษะทางปญญา ทกษะปฏบต ทศนคต 4. สอคอมพวเตอรมลตมเดยใดทเหมาะสมกบผเรยนและเนอหาน (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) e-Book ระบเหตผล………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. CAI ระบเหตผล…………………………………………..………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Cartoon ระบเหตผล…………………………………………………………………………..………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Game ระบเหตผล………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Simulation ระบเหตผล……………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….

77

สถานการณท 2 “ครแมวเหมยวเปนครอาสาสอนเดกดอยโอกาสทอาศยอยรมทางรถไฟ เดกสวนใหญยงเรยนไมจบชนประถมศกษาปท 4 โดยจะสอนการบวก ลบ คณ หาร เพอใหเดกเหลานสามารถน าไปใชในการด ารงชวตประจ าวนได ดงนนครแมวเหมยวจงมาปรกษาทานเรองการสรางสอเพอสอนเรองน” ใหตอบค าถามตอไปน 1. ผเรยนมชวงอายเทาไร? อาย 3-6 ป อาย 6-12 ป อาย12-20 ป อาย 20 ปขนไป 2. พฒนาการดานการเรยนรทส าคญของผเรยน คอ ………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. สาระส าคญของเนอหาทสอนจดอยในโดเมนดานใด? ความรความเขาใจ ทกษะทางปญญา ทกษะปฏบต ทศนคต 4. สอคอมพวเตอรมลตมเดยใดทเหมาะสมกบผเรยนและเนอหาน (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) e-Book ระบเหตผล………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. CAI ระบเหตผล…………………………………………..………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Cartoon ระบเหตผล…………………………………………………………………………..………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Game ระบเหตผล………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Simulation ระบเหตผล……………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….

78

สถานการณท 3 “ครชางนอยท างานทมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา สอนวชาจรยธรรม แตมผเรยนจ านวนมาก ครชางนอยตองการผลตสอมลตมเดยเพอใหผเรยนน าไปศกษาดวยตนเองได ดงนนครชางนอยจงมาปรกษาทานเรองการสรางสอเพอสอนเรองน” ใหตอบค าถามตอไปน 1. ผเรยนมชวงอายเทาไร? อาย 3-6 ป อาย 6-12 ป อาย12-20 ป อาย 20 ปขนไป 2. พฒนาการดานการเรยนรทส าคญของผเรยน คอ ………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. สาระส าคญของเนอหาทสอนจดอยในโดเมนดานใด? ความรความเขาใจ ทกษะทางปญญา ทกษะปฏบต ทศนคต 4. สอคอมพวเตอรมลตมเดยใดทเหมาะสมกบผเรยนและเนอหาน (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) e-Book ระบเหตผล………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. CAI ระบเหตผล…………………………………………..………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Cartoon ระบเหตผล…………………………………………………………………………..………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Game ระบเหตผล………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Simulation ระบเหตผล……………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….

79

สถานการณท 4 “โรสเปนพยาบาลอยทโรงพยาบาลแหงหนง โดยมหนาทใหความรเกยวกบเพศศกษาและการคมก าเนด ทกวนจะมโรงเรยนพานกเรยนวยรนมาเรยนรเกยวกบการมเพศสมพนธทปลอดภยและคมก าเนดทถกวธ โรสไดมาปรกษาทานเรองการสรางสอมลตมเดย เพอใหความรเรองเพศสมพนธและการคมก าเนด” ใหตอบค าถามตอไปน 1. ผเรยนมชวงอายเทาไร? อาย 3-6 ป อาย 6-12 ป อาย12-20 ป อาย 20 ปขนไป 2. พฒนาการดานการเรยนรทส าคญของผเรยน คอ ………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. สาระส าคญของเนอหาทสอนจดอยในโดเมนดานใด? ความรความเขาใจ ทกษะทางปญญา ทกษะปฏบต ทศนคต 4. สอคอมพวเตอรมลตมเดยใดทเหมาะสมกบผเรยนและเนอหาน (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) e-Book ระบเหตผล………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. CAI ระบเหตผล…………………………………………..………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Cartoon ระบเหตผล…………………………………………………………………………..………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Game ระบเหตผล………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. Simulation ระบเหตผล……………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………………………………….

80

ใบงานท 8.2 เรอง การออกแบบสอมลตมเดยตามหลกการเรยนรใชสมองเปนฐาน

อปกรณทใช 1. กระดาษ A4 2. ปากกา ดนสอด า ดนสอส ยางลบ กจกรรม ใหออกแบบสอมลตมเดยตามหลกการเรยนรใชสมองเปนฐาน 1. เลอกเนอหาจากสาระการเรยนร หรอเนอหาทสนใจ 1 เรอง โดยเขยนสาระส าคญของเนอหา 2. แบงเนอหาออกเปนสวนยอย โดยเขยนรายละเอยดสวนยอยของเนอนน 3. ก าหนดกจกรรมหรอสงทตองการผเรยนไดท า 4. ก าหนดเปาหมายการเรยนรทตองการใหผเรยนไดรบ 5. ออกแบบหนาจอสอมลตมเดยใหดมความคนเคย ใชงานงาย และเหมาะกบกลมผเรยน 6. ก าหนด องคประกอบ และสอทน ามาใช โดยพจารณาสอทนาสนใจและทนสมย 7. เลอกเทคโนโลยทจะน ามาใชกบสอมลตมเดย เชน เวบ Tablet 8. น าเสนอผลงานหนาชนเรยน

------------------------------

บทท 9 หลกการออกแบบสอมลตมเดยเพอการศกษา

หลกการออกแบบสอมลตมเดยเพอการศกษา ใชเปนกรอบและแนวทางในการออกแบบสอมลตมเดย เพอชวยสอมลตมเดยทไดมคณภาพ สามารถน าไปใชไดอยางมประสทธภาพ และสงเสรมใหผเรยนเกดความรอยางแทจรง

หลกการออกแบบการสอน (Instructional design) จากการศกษาเอกสารทเกยวของ สรปไดวา หลกการออกแบบการสอน ส าหรบสอมลตมเดยเพอการศกษา ม 9 ประการ (Hannafin & Rieber, 1989; Reeves, 1986; Sweeters, 1994) ดงน 1. กระตนใหเกดความสนใจ โดยใชภาพ กราฟก ภาพเคลอนไหว การตน ท มสสนสดใส ดแลวชวนใหเกดความรสกอยากตดตาม อยากด อยากคนหา หรออยากลองใชงาน ดงภาพท 9.1 รวมทงการใสเสยงทท าใหเกดความรสกตนเตนดงดความสนใจ 2. แจงจดประสงคบทเรยนและสรางแรงจงใจ การแจงจดประสงคของบทเรยนเพอชวยใหผเรยนรบรวาจะไดเรยนสงใด ไดความรอะไรบาง อกทงเปนการสรางแรงจงใจใหกบผเรยนทางหนง นอกจากนยงสามารถใหแรงจงใจเพมเตมเพอชวยใหผเรยนเกดแรงผลกดนในการเรยนทสงขน

ภาพท 9.1 ตวอยางการออกแบบการกระตนความสนใจในเกม ทมา: เกษสมา ทองผา (2554)

82

3. ทบทวนความรเดม เปนแนวทางทชวยใหผเรยนสามารถเชอมโยงความรเดมเขากบความรใหมทจะไดรบจากบทเรยนไดเรวขน ในการออกแบบสวนนเนนทสาระส าคญของเนอหาททบทวน และมตวอยางประกอบเลกนอย และควรใชเวลาทไมมากนก 4. ใหสงเราเพอกระตนใหเกดการเรยนรและผเรยนไดโตตอบ เชน การน าเสนอเนอหาเปนเกม การจ าลองเหตการณทสมพนธกบเนอหา และผเรยนไดโตตอบ เชน การน าเสนอเนอหาเปนเกม การจ าลองเหตการณทสมพนธกบเนอหา 5. ใหแนวทางการเรยนเพอชวยสงเสรมใหผเรยนประสบความส าเรจในการเรยน และไดรบประสบการณตามล าดบทเตรยมไวอยางเหมาะสม 6. ดงศกยภาพผเรยนออกมาใหเตมท การออกแบบบทเรยนตองกระตนใหผเรยนไดแสดงความสามารถของตนเองออกมาอยางเตมท เพอใหผเรยนสามารถเรยนรไดเตมตามศกยภาพ 7. ใหขอมลปอนกลบทเหมาะสมและเปนขอมลปอนกลบเชงบวก เพอสงเสรมและใหก าลงใจในการเรยนรตอไป กรณทผเรยนตอบค าถามผด ควรใหขอมลปอนกลบในลกษณะใหก าลงใจ เชน พยายามอกครง ไมเปนไรลองดใหมอกท และควรใหค าแนะน าในการตอบค าถามนน หรอเฉลยพรอมใหค าอธบาย ส าหรบกรณตอบค าถามถกตอง ควรใหค าชนชมหรอก าลงใจ และอธบายเพมเตมในสวนของค าตอบทถกตอง 8. ประเมนศกยภาพของผเรยนเมอจบบทเรยน โดยใชวธประเมนทหลากหลาย เชน การตอบค าถาม การท าแบบทดสอบ การทดลองในสถานการณจ าลอง การเลนเกมทเกยวของ การสรางชนงาน พจารณาจากผลงานทผานมา 9. สรปความรและสงผานการเรยน เมอจบการเรยนในเนอหาแลวควรมการสรปสาระความรเพอชวยใหผเรยนเขาใจยงขน และน าเสนอสวนขยายความคดเพอเตรยมผเรยนเขาสเนอหาตอไป

ภาพท 9.2 ตวอยางการออกแบบหนาจอ

83

หลกการออกแบบหนาจอ (Screen design) การออกแบบหนาจอสอมลตมเดยเพอการศกษา มหลกการส าคญ 6 ประการ ดงน (Hanafin & Hooper, 1989; Grabinger, 1993; Mukherjee & Edmonds, 1993) 1. เนนสงทผเรยนใหความสนใจ 2. พฒนาและคงไวซงความสนใจของผเรยน 3. สงเสรมกระบวนการใหเกดขนอยางตอเนอง 4. สงเสรมใหเกดการผสานกนของผเรยนกบเนอหาบทเรยน 5. ชวยผเรยนในการคนพบและจดการสารสนทศ 6. ตวน าทางบทเรยนทงายและสะดวก

หลกการออกแบบปฏสมพนธและขอมลปอนกลบ (Interaction & Feedback) Orr, Golas, และ Yao (1994) ใหหลกการออกแบบปฏสมพนธและขอมลปอนกลบไวดงน 1. แสดงขอมลปอนกลบในหนาจอเดยวกบค าถามและการตอบสนองของผเรยน 2. แสดงขอมลปอนกลบทนททผเรยนตอบสนอง 3. แสดงขอมลปอนกลบเพอยนยนความถกตอง กรณไมถกใหแสดงขอแนะน าและถามผเรยนใหท าอกครง 4. แสดงขอมลปอนกลบแตละการตอบสนองของผเรยน 5. แสดงขอมลปอนกลบทใหก าลงใจ แตไมใหขอมลปอนกลบประเภททกระตนผเรยนใหท าการตอบสนองทไมถกตองโดยมเปาหมายทจะดขอมลปอนกลบ 6. ถาเปนไปได ควรอนญาตใหผเรยนพมพขอมลปอนกลบของตนเอง

ภาพท 9.3 ตวอยางการออกแบบปฏสมพนธ

84

ภาพท 9.4 ตวอยางการออกแบบผลปอนกลบ

หลกการออกแบบการน าทาง (Navigation design) Poncelet และ Proctor (1993) ได เสนอแนวทางการออกแบบปฏส มพนธส าหรบ สอมลตมเดยเพอการศกษาไวเปน 3 กลม ดงน 1. ไอคอนเนอหา (Content icons) 1.1 ปมหรอไอคอนชวยเหลอ (Help key) ส าหรบใหผเรยนไดดสารสนเทศเกยวกบวธหรอขนตอนการใชงานสอมลตมเดย 1.2 ปมหรอไอคอนตอบค าถาม (Answer key) ส าหรบใหผเรยนใชสงค าตอบ ตรวจค าตอบ หรอตรวจสอบผลการตอบค าถาม 1.3 ปมหรอไอคอนอภธานศพท (Glossary key) ส าหรบใหผ เรยนไดดค าอธบายความหมายของค าศพทตางๆ ทปรากฏในสอมลตมเดย 1.4 ปมหรอไอคอนวตถประสงค (Objective key) ส าหรบใหผเรยนไดท าความเขาใจวตถประสงคของเนอหากอนเรมเขาสการเรยน 1.5 ปมหรอไอคอนแผนทเนอหา (Content map key) ส าหรบใหผเรยนไดท าความเขาใจในภาพรวมของเนอหาทงหมดหรอภาพรวมของบทเรยนทงหมด 1.6 ปมหรอไอคอนตวเลอก (Options key) ส าหรบใหผเรยนดรายการค าสงทผเรยนสามารถเลอกไดหรอตวเลอกทผเรยนสามารถเลอกได 2. ไอคอนน าทาง (Navigational icons) 2.1 ปมหรอไอคอนภาพรวมการสอน (Overview of instruction key) ส าหรบใหผเรยนไดศกษาบทน าของบทเรยนหรอหนวยการเรยน

85

2.2 ปมหรอไอคอนหนาถดไปหรอหนาทแลว (Previous frame or next frame key) ส าหรบใหผเรยนใชควบคมการเปดเนอหาหนาถดไป หรอกลบไปหนาทแลว ภายในบทเรยนหรอหนวยการเรยน 2.3 ปมหรอไอคอนทดสอบ (Test key) ส าหรบใหผเรยนสงใหโปรแกรมรวา ผเรยนพรอมทจะท าการทดสอบแลว 2.4 ปมหรอไอคอนบทเรยนตอไป (Next lesson key) ส าหรบใหผ เรยนเขาศกษาบทเรยนหรอหนวยการเรยนตอไปไดตามล าดบ 2.5 ปมหรอไอคอนเมน (Menu key) ส าหรบใหผเรยนออกจากบทเรยน หรอหนวย การเรยนปจจบน และกลบไปยงเมน 2.6 ปมหรอไอคอนออก (Exit key) ส าหรบใหผเรยนออกจากสอมลตมเดย 3. ไอคอนวเคราะห (Analysis icons) 3.1 ปมหรอไอคอนสรป (Summary key) ส าหรบใหผ เรยนดสรปสาระส าคญของบทเรยนหรอหนวยการเรยน 3.2 ปมหรอไอคอนทบทวน (Review key) ส าหรบใหผเรยนทบทวนเนอหาบางสวนของบทเรยนหรอหนวยการเรยน 3.3 ปมหรอไอคอนขอเสนอแนะ (Comment key) ส าหรบใหผเรยนบนทกขอเสนอแนะเกยวกบบทเรยนหรอหนวยการเรยน 3.4 ปมหรอไอคอนตวอยาง (Example key) ส าหรบใหผเรยนดตวอยางของแนวคด

ภาพท 9.5 การออกแบบไอคอนเนอหาและไอคอนน าทาง

86

ในการออกแบบไอคอนทเหมาะสมขนอยกบความจ าเปนและความตองการของผออกแบบและผเรยน ส าหรบต าแหนงของแถบการน าทาง (Navigational bar) ควรวางไวสวนลางของหนาจอสอมลตมเดย หรอวางไวในต าแหนงทแนนอน คงทตลอดทงสอมลตมเดย รวมทงต าแหนงของไอคอนทอยภายในแถบการน าทางควรวางในต าแหนงเดมตลอดทงสอมลตมเดยเชนกน

หลกการออกแบบการควบคมผเรยน (Learner control) Jones (1995) ไดเสนอแนวทางการควบคมผเรยนไวดงน 1. จดใหมพนทสวนหนงส าหรบผเรยนใชในการเขาถงสารสนเทศได 2. อนญาตใหผเรยนเขาถงสารสนเทศทเลอก 3. จดใหมแผนทส าหรบคนหาสารสนเทศทสนใจ และสามารถเขาถงสารสนเทศไดจากแผนท 4. จดใหมขอมลปอนกลบส าหรบผเรยน เพอรอการท างานของโปรแกรมกบสารสนเทศ 5. จดใหมสารสนเทศส าหรบผเรยน เพอใหผเรยนรวามความกาวหนาในการเรยน 6. ปรบเปลยนสารสนเทศใหมความเหมาะสมกบผเรยน โดยใหมสารสนเทศไมมากเกนไปหรอนอยเกนไป 7. จดใหมการสอสารดวยภาพเพอใหผเรยนไดโตตอบและท าการบนทกไวในระบบ

ภาพท 9.6 ตวอยางการออกแบบการควบคมผเรยนในเกมเพอการศกษา ทมา: เกษสมา ทองผา (2554)

87

หลกการออกแบบสอมลตมเดยบนอปกรณเคลอนท ปจจบนอปกรณเคลอนท (Mobile device) มหลายประเภท อาท สมารทโฟน (Smart phone) คอมพวเตอรพกพา (Table) โดยมหนาขนาดจอทหลากหลาย เชน 4.3 นว 5 นว 7 นว 8 นว 9.7 นว 10 นว อปกรณเหลานไดรบการออกแบบใหสามารถรบค าสง หรอสงงาน ไดบนหนาจอ โดยใชปลายนวสมผส ปากกาสไตลส หรอปากกาดจตอล แทนการใชแปนพมพและเมาส แตสามารถเพมแปนพมพและเมาสเปนอปกรณเสรมได ส าหรบสวนประกอบของอปกรณเคลอนทแตละเครองจะแตกตางกนไปตามเทคโนโลยของผผลตแตละราย (ณะทนน นนทพฤกษา, 2556) ระบบปฏบตการทนยมใชในอปกรณเคลอนท มอย 3 ระบบ คอ 1) ไอโอเอส (iOS) เปนระบบปฏบตการของบรษท แอปเปล พฒนาใหใชกบสมารทโฟน และคอมพวเตอรพกพา เชน โทรศพทไอโฟน (iPhone) ไอพอดทช (iPod touch) และไอแพด (iPad) 2) แอนดรอยด (Android) เปนระบบปฏบตการของบรษท กเกล สามารถใชไดฟร พฒนาใหใชกบอปกรณเคลอนททวไป เชน สมารทโฟน คอมพวเตอรพกพา คอมพวเตอรเนตบก กลองถายภาพ 3) วนโดว 8 (Windows 8) เปนระบบปฏบตการของบรษท ไมโครซอฟท พฒนาใหใชกบสมารทโฟน คอมพวเตอรพกพา และคอมพวเตอร ส าหรบหลกการออกแบบสอมลตมเดยบนอปกรณเคลอนท มรายละเอยดดงตอไปน 1. แนวทางการออกแบบสอมลตมเดยบนอปกรณเคลอนท อปกรณเคลอนท มความแตกตางจากคอมพวเตอรในหลายประเดน เชน ขนาดหนาจอ ความสามารถในการพลกหรอหมนหนาจอ การสงงานบนหนาจอ เปนตน ฉะนนแนวทางการออกแบบสอมลตมเดยบนอปกรณเคลอนท จงควรค านงถงความสะดวกในการใชงานจรงกบอปกรณเคลอนท ดงน (ณะทนน นนทพฤกษา, 2556) 1.1 หนาแรก หรอ Title ควรออกแบบใหมความสวยงาม และดงดดความสนใจ โดยอาจใชภาพเคลอนไหว (Animation) 1.2 รายการตวเลอก ปม หรอไอคอน ควรออกแบบใหมขนาดใหญ เพอใหการเลอกใชท าไดงาย ไมเกดความผดพลาดในการเลอก 1.3 เลอกสพนหลงทดสบายตา เปนสพน หรอสไลระดบ อาจมลวดลายแตไมควรมลวดลายมากเกนไป ทงนขนอยกบลกษณะของสอมลตมเดยทออกแบบ 1.4 ออกแบบใหเนอหาจบใน 1 หนา เพอใหสามารถอานเนอหาจบไดโดยไมตองเลอนหนาจอ 1.5 ใชแบบตวอกษรทอานงาย มขนาดใหญไมเลกเกนไป เพอใหผใชงานสบายตา ไมตองเพงสายตาขณะใชงาน

88

1.6 เลอกใชภาพ เสยง ภาพเคลอนไหว และสออน ๆ แทนการอธบายดวยขอความ 1.7 ไมควรก าหนดหนาจอแบบคงท ควรก าหนดใหสามารถปรบขนาดหนาจอได 2. แบบรปการน าทาง แบบรปการน าทาง (Navigation pattern) ส าหรบอปกรณเคลอนท แบงไดเปน 2 ระดบ คอ แบบรปการน าทางขนตน และแบบรปการน าทางขนสอง ดงรายละเอยดตอไปน (Neil, 2012). 2.1 แบบรปการน าทางขนตน (Primary navigation patterns) เปนแบบรปการน าทางทผใชงานเขาถงเปนอนดบแรก ใชเปนแบบรปส าหรบเมนหลก มหลายแบบรป ไดแก แบบสปรงบอรด (Springboard) แบบลสทเมน (List menu) แบบแทบเมน (Tab menu) แบบแกลลอร (Gallery) แบบแดชบอรด(Dashboard) แบบเมตาฟอร (Metaphor) และ แบบเมนเมกา (Mega menu)

ภาพท 9.7 แบบรปการน าทางขนตน ทมา: Neil (2012)

Springboard List Menu Tab Menu Gallery

Dashboard Metaphor Mega Menu

89

2.2 แบบรปการน าทางขนสอง (Secondary navigation patterns) เปนแบบรปของ การน าทางทปรากฏอยในหนาหรอโมดลทผใชงานเปดท างานขณะนน โดยแบบรปการน าทางขนตนสามารถน ามาใชเปนแบบรปการน าทางขนสองได เชน การน าทางขนตนเปนแบบแทบ และการน าทางขนสองเปนแบบแทบ การน าทางขนตนเปนแบบแทบ และการน าทางขนสองเปนแบบลสท การน าทางขนตนเปนแบบสปรงบอรด และการน าทางขนสองเปนแบบแกลลอร แตกมแบบรปบางประเภททเหมาะสมกบการน าทางขนสอง แตไมเหมาะสมกบการน าทางขนตน ไดแก เพจคารอซล (Page carousel) อมเมจคารอซล ( Image carousel) อนไลนเอกแพนด (Inline Expand)

ภาพท 9.8 แบบรปการน าทางขนสอง ทมา: Neil (2012)

หลกการเขยนสตอรบอรดและสครปต การออกแบบเปรยบเสมอนพมพเขยวของสอมลตมเดย เพอน าไปใชในการผลตตามแบบทก าหนดไว ขนตอนทส าคญของการออกแบบขนตอนหนงคอการเขยนสตอรบอรด (Storyboard) และสครปต (Script) โดยมหลกการเขยนสตอรบอรด และสครปต ดงน (ณฐกร สงคราม, 2556)

Page Carousel Image Carousel Inline Expand

90

1. รางแมแบบ รางสวนประกอบตาง ๆ ของหนาจอ (Interface Layout) โดยรางแมแบบหนาจอทส าคญ ไดแก สวนเนอหา ปมหรอไอคอนน าทาง รายการตวเลอก หวขอหลก หวขอรอง แบบฝกหด แบบทดสอบ ปมควบคมบทเรยน การปฏสมพนธ และขอมลปอนกลบ โดยรางสวนประกอบเหลานใหสามารถมองเหนต าแหนงของสวนประกอบตาง ๆ เพอใหผเขยนสตอรบอรดสามารถน าไปใชเปนแนวทางได ขนตอนนนยมท าเปนแมแบบ (Template) รปแบบตาง ๆ เพอใหงายตอการใชงาน

ภาพท 9.9 ตวอยางรางแมแบบ ทมา: ณฐกร สงคราม (2556)

2. เขยนสตอรบอรดและสครปต หลงจากไดรางแมแบบหนาจอแลว ขนตอมาคอการน ามาขยายรายละเอยด เขยนเปนสตอรบอรดและสครปตของสอมลตมเดย โดยใชแบบฟอรมสตอรบอรดทแสดงรายละเอยดแตละหนาจอ ตงแตเฟรมแรกจนถงเฟรมสดทายของสอมลตมเดย เพอแสดงใหเหนวาแตละเฟรมมการน าเสนอขอมลอยางไร โดยแสดงภาพหนาจอ พรอมทงรายละเอยดของขอความ ภาพ ต าแหนง และเงอนไขตาง ๆ ในเฟรมนน ตวอยางเชน เฟรมทน าเสนอดวยขอความและภาพนง กจะเขยนรายละเอยดของขอความ ภาพประกอบคอภาพอะไร อยในต าแหนงใดของหนาจอ หรอถาน าเสนอดวยภาพเคลอนไหวหรอปฏสมพนธ กจะน าเสนอวาภาพนนมการเคลอนไหวอยางไร จากต าแหนงไหน

91

ไปทใดของหนาจอ ปฏสมพนธมการแสดงและโตตอบกบผเรยนอยางไร ถาผเรยนคลกเมาสแลวโปรแกรมจะตอบสนองอยางไร เปนตน วธการสรางสตอรบอรดและสครปตของสอมลตมเดย สามารถใชการวาดหรอเขยนดวยมอ หรอสรางจากโปรแกรมคอมพวเตอร ตามความถนดของผเขยน แตสตอรบอรดและสครปตตองสามารถสอสารกบผทน าไปพฒนาโปรแกรมได สงส าคญในการเขยนสตอรบอรดและสครปตของสอมลตมเดย คอ การอธบายขอความและภาพในหนาจอ การอธบายลกษณะของปฏสมพนธ และการอธบายการท างานของตวเชอมโยงในหนาจออยางละเอยด

ภาพท 9.10 ตวอยางสตอรบอรดและสครปต

สรป การออกแบบสอมลตมเดยเพอการศกษา ประกอบดวย 5 หลกการส าคญ ไดแก 1) หลกการออกแบบการสอน 2) หลกการออกแบบหนาจอ 3) หลกการออกแบบปฏสมพนธและขอมลปอนกลบ 4) หลกการออกแบบการน าทาง และ 5) หลกการออกแบบการควบคมผเรยน โดยสงส าคญของการออกแบบคอการค านงถงความตองการ ความเหมาะสม และประโยชนทผเรยนจะไดรบ

92

แบบฝกหดทายบท 1. ใหอธบายหลกการออกแบบหนาจอของสอมลตมเดยเพอการศกษา 2. ใหอธบายหลกการออกแบบปฏสมพนธและขอมลปอนกลบของสอมลตมเดยเพอการศกษา 3. ใหอธบายหลกการออกแบบการน าทางของสอมลตมเดยเพอการศกษา

กจกรรมภาคปฏบต ใหนกศกษาท ากจกรรมตามใบงาน 7 เรอง ดงน 1. ใบงานท 9.1 เรอง การออกแบบหนาแรก (Title) 2. ใบงานท 9.2 เรอง การออกแบบเมนหลก 3. ใบงานท 9.3 เรอง การออกแบบแมแบบ (Template) 4. ใบงานท 9.4 เรอง การออกแบบหนาจอขอมลปอนกลบ (Feedback) 5. ใบงานท 9.5 เรอง การเขยนสตอรบอรดและสครปต 6. ใบงานท 9.6 เรอง การพฒนาตนแบบสอมลตมเดย 7. ใบงานท 9.7 เรอง การสรางสอมลตมเดย

------------------------------

93

ใบงานท 9.1 เรอง การออกแบบหนาแรก (Title)

อปกรณทใช 1. กระดาษ A4 2. ปากกา ดนสอด า ยางลบ 3. เครองคอมพวเตอร กจกรรม 1. ใหรางแบบหนาแรกของสอมลตมเดย ลงบนกระดาษ A4 โดยมองคประกอบอยางนอย ดงน 1.1 ชอเรองของสอมลตมเดย 1.2 ภาพประกอบทสวยงามดงดดและความสนใจ 1.3 ปมส าหรบเขาสเนอหาของสอมลตมเดย 1.4 ผจดท า 2. สรางและตกแตงภาพหนาแรกตามแบบทรางไว ใหดสวยงามและนาสนใจ โดยใชโปรแกรม PowerPoint หรอโปรแกรมอน 3. น าเสนอผลงานหนาชนเรยน 4. นกศกษาและอาจารยรวมกนใหขอเสนอแนะ

------------------------------

ใบงานท 9.2 เรอง การออกแบบเมนหลก

อปกรณทใช 1. กระดาษ A4 2. ปากกา ดนสอด า ยางลบ 3. เครองคอมพวเตอร กจกรรม 1. ใหรางแบบเมนหลกของสอมลตมเดย ลงบนกระดาษ A4 โดยมองคประกอบ คอ 1.1 รายการเมนหลกทตองการใหผเรยนเขาใชงาน 1.2 ภาพประกอบ 2. สรางและตกแตงภาพเมนหลกตามแบบทรางไว ใหดสวยงามและนาสนใจ โดยใชโปรแกรม PowerPoint หรอโปรแกรมอน 3. น าเสนอผลงานหนาชนเรยน 4. นกศกษาและอาจารยรวมกนใหขอเสนอแนะ

------------------------------

94

ใบงานท 9.3 เรอง การออกแบบแมแบบ (Template)

อปกรณทใช 1. กระดาษ A4 2. ปากกา ดนสอด า ยางลบ 3. เครองคอมพวเตอร กจกรรม 1. ใหรางแมแบบของสอมลตมเดย จ านวน 3 แบบ ลงบนกระดาษ A4 โดยมองคประกอบ คอ 1.1 ต าแหนงการแสดง ขอความ รปภาพ ตวน าทาง และผลปอนกลบ 1.2 ลกษณะของปมหรอไอคอนตาง ๆ ไดแก ปมหรอไอคอนตวน าทาง ปมหรอไอคอนเดนหนา ปมหรอไอคอนถอยหลง ปมหรอไอคอนขอความชวยเหลอ ปมหรอไอคอนจบการท างาน 2. สรางและตกแตงภาพเมนหลกตามแบบทรางไว ใหดสวยงามและนาสนใจ โดยใชโปรแกรม PowerPoint หรอโปรแกรมอน 3. น าเสนอผลงานหนาชนเรยน 4. นกศกษาและอาจารยรวมกนใหขอเสนอแนะ

------------------------------

ใบงานท 9.4 เรอง การออกแบบหนาจอขอมลปอนกลบ (Feedback)

อปกรณทใช 1. กระดาษ A4 2. ปากกา ดนสอด า ยางลบ 3. เครองคอมพวเตอร กจกรรม 1. ใหรางแบบหนาขอมลปอนกลบของสอมลตมเดย จ านวน 2 แบบ โดยมองคประกอบ คอ 1.1 ต าแหนงการแสดง ขอความ รปภาพ และการปฏสมพนธ 1.2 ลกษณะของปมหรอไอคอนโตตอบ ไดแก ปมหรอไอคอนท าซ า ปมหรอไอคอนยนยน ปมหรอไอคอนปฏเสธ ปมหรอไอคอนขอความชวยเหลอ ปมหรอไอคอนจบการท างาน 2. สรางและตกแตงภาพเมนหลกตามแบบทรางไว ใหดสวยงามและนาสนใจ โดยใ ชโปรแกรม PowerPoint หรอโปรแกรมอน 3. น าเสนอผลงานหนาชนเรยน 4. นกศกษาและอาจารยรวมกนใหขอเสนอแนะ

------------------------------

95

ใบงานท 9.5 เรอง การเขยนสตอรบอรดและสครปต

อปกรณทใช 1. แบบฟอรมสตอรบอรด ในภาคผนวก 2. ปากกา ดนสอด า ยางลบ กจกรรม 1. ใหนกศกษาเขยนสตอรบอรดและสครปตสอมลตมเดย โดยท าตามขนตอนตอไปน 1.1 เลอกเนอหาหรอเรองทสนใจ 1 เรอง โดยเขยนสรปสาระส าคญของเนอหา 1.2 ก าหนดโครงเรอง หรอก าหนดลกษณะการด าเนนเรองของสอมลตมเดย 1.3 เขยนสตอรบอรดโดยใชแบบฟอรมสตอรบอรดในภาคผนวก และออกแบบตาม ภาพรางภาพหนาจอแรก เมนหลก แมแบบ และหนาจอขอมลปอนกลบ 1.4 เขยนสครปตลงในแตละเฟรมของสตอรบอรด 1.5 ตรวจสอบความถกตอง และความตอเนองของสตอรบอรด 2. น าเสนอผลงาน 3. นกศกษาและอาจารยรวมกนใหขอเสนอแนะ

------------------------------

ใบงานท 9.6 เรอง การพฒนาตนแบบสอมลตมเดย

อปกรณทใช 1. สตอรบอรดและสครปตทเตรยมไว 2. คอมพวเตอร กจกรรม 1. ใชโปรแกรม PowerPoint หรอโปรแกรมอน สรางและตกแตงเฟรมทงหมด ตาม สตอรบอรดและสครปตทเขยนไว 2. สรางการเชอมโยงเฟรมตาง ๆ และการแสดงขอมลตามสตอรบอรดและสครปต 3. ปรบปรงและทดสอบการท างานใหตรงตามความตองการมากทสด 4. น าเสนอผลงาน

------------------------------

96

ใบงานท 9.7 เรอง การสรางสอมลตมเดย

อปกรณทใช 1. สตอรบอรดและสครปตทเตรยมไว 2. ตนแบบสอมลตมเดยทเตรยมไว 3. คอมพวเตอร กจกรรม 1. สรางสอมลตมเดยตามสตอรบอรด สครปต และตนแบบ โดยใชโปรแกรม Flash หรอ Scratch หรอ โปรแกรมอน 2. ปรบปรงการเชอมโยงเฟรม การแสดงผล การท างาน และการโตตอบ ใหเหมาะสมกบการใชงานจรง 3. ใสเสยง เอฟเฟค และสอประกอบอน ๆ 4. ตรวจสอบความถกตอง ทดสอบการท างาน และแกไขขอผดพลาดตาง ๆ 5. บนทกผลงานทสมบรณ พรอมท าคมอการใชงาน 6. น าเสนอผลงาน ทดลองใชจรง และเผยแพรผลงาน

------------------------------

บทท 10 การประเมนสอการสอน

การประเมนสอการสอนมหลากหลายวธ บางวธเปนการประเมนความพรอมของด าเนนงาน บางวธเปนการประเมนเพอหาประสทธภาพและประสทธผล บางวธเปนการประเมนเพอตดสนคณคา และบางวธเปนการประเมนเพอการปรบปรงและพฒนา ดงนน การเลอกวธประเมนสอการสอนทเหมาะสมสามารถชวยใหการจดการเรยนการสอนมประสทธภาพ และเกดการพฒนาสอการสอนทมคณภาพและเปนประโยชนตอการศกษาตอไป

ความหมายของการประเมนสอการสอน การประเมนสอมลตมเดย อาศยหลกการประเมนสอการสอน โดยมจดประสงคเพอตดสนคณคาของสอการสอน และสรางความเชอมนในการน าสอการสอนไปใช ในบทนผเขยนจะใชค าวา สอการสอน แทนค าวา สอการสอน สอการเรยนการสอน และสอมลตมเดย ส าหรบความหมายของการประเมนสอการสอนมผใหความหมายไว ดงน การประเมนสอการสอน หมายถง การน าขอมลหรอผลจากการวดผลสอการสอนมาตความหมาย (Interpretation) และตดสนคณคา (Value judgement) เพอทจะบอกวาสอการสอนนนท าหนาทไดตามวตถประสงคทก าหนดไวไดเพยงใด มคณคาเชนใด มลกษณะถกตองตรงตามทตองการหรอไม (วชราพร อจฉรยโกศล, 2545) การประเมนสอการสอน หมายถง การวเคราะหความเหมาะสมของการใชสอการสอน และความสอดคลองตามวตถประสงคทตงไว โดยประเมนตามขนตอนทก าหนดไว รวมทงประเมนในมตตาง ๆ ไดแก ประเมนการวางแผนการใชสอการสอน ประเมนกระบวนการใชสอการสอน และประเมนผลทไดจากการใชสอการสอน (สาคร อฒจกร, 2549) การประเมนสอการสอน หมายถง การน าผลจากการวดผลสอการเรยนการสอนมาตความหมาย (Interrelation) และตดสนคณคา (Value judgment) เพอทจะรวาสอนนท าหนาทตามทวตถประสงคก าหนดไวไดแคไหน มคณภาพดหรอไมดเพยงใด มลกษณะถกตองตรงตามทตองการหรอไม ประการใด (การประเมนผลสอการเรยนการสอน, 2554). การประเมนสอการสอน หมายถง การประเมนคณภาพสอการสอนทมตอการเรยนการสอน การออกแบบ การใชงาน และประสทธภาพของสอการสอน (การประเมนสอมลตมเดย, 2556)

98

ความส าคญของการประเมนสอการสอน การประเมนสอการสอนชวยใหผสอนไดขอมลทส าคญ (กอบกล สรรพกจจ านง , 2546; สอการสอนส าหรบครธรกจ, 2550) ดงน 1. ไดขอมลเกยวกบการเรยนรของผเรยน และคณภาพของการเรยนการสอน ในการประเมนผลสอการสอน สงส าคญคอการตรวจสอบการเกดการเรยนรของผเรยน การใชสอการสอนเปนการอ านวยความสะดวกและน าทางใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงคทก าหนดไว การประเมนผลสอการสอนเปนกระบวนการส าคญทจะท าใหไดขอมลเพอยนยนวา ผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงคหรอไม อยางไร เพยงใด หากไมท าการประเมนผลสอการสอน เรากจะไมมนใจวาผเรยนเกดการเรยนร และไมสามารถบอกไดวาการเรยนการสอนประสบผลส าเรจหรอไม อยางไร ขอมลทไดจากการประเมนสอการสอนในแงมมเหลานจะบงบอกถงคณภาพของการเรยนการสอนได 2. ไดขอมลเกยวกบคณลกษณะและคณภาพของสอการสอน การประเมนผลสอการสอนชวยใหไดขอมลวา สอไดรบการออกแบบมาอยางถกตองและเหมาะสมหรอไม กระบวนการผลตท าใหไดสอการสอนตามความตองการทออกแบบไวหรอไม และน าสอการสอนทผลตแลวสามารถใชงานไดจรงตามทออกแบบและคาดหวงไวหรอไม ขอมลเหลานชวยบอกถงคณลกษณะและคณภาพของสอ การสอน วามความเหมาะสม ถกตอง หรอสมบรณเพยงพอทจะน าไปใชในการเรยนการสอนไดหรอไม 3. เกดการพฒนาการใชสอการสอนใหมประสทธภาพและมคณภาพมากยงขน การประเมนผลสอการสอนในแตละบรบท โดยเฉพาะอยางยงในรปแบบของการท าวจยหรอการพฒนา จะท าใหไดขอมลและองคความรใหมเกยวกบการใชสอการสอน ทสามารถใชเปนแนวทาง วธการ รปแบบ หรอการใชสอการสอน ทสามารถชวยใหการจดการเรยนการสอนมประสทธภาพและสงผลดตอผเรยน ชวยใหผเรยนเกดการเรยนรไดอยางสะดวก รวดเรว ถกตอง และมคณภาพมากยงขน 4. สรางความมนใจและอ านวยความสะดวกแกผใชในการเลอกใชสอการสอน ส าหรบสอ การสอนทไดรบการประเมนผลแลวจะมขอมลเกยวกบคณลกษณะของสอและสถานการณทเหมาะสมในการน าสอการสอนนนไปใชงาน ขอมลเหลานชวยสรางความมนใจและประกอบการตดสนใจใหกบ ผทจะน าสอการสอนไปใชงาน

ประเดนการประเมนสอการสอน ในการประเมนสอการสอน มสงส าคญทควรท าการประเมน 3 สง (กดานนท มลทอง, 2540) คอ การวางแผนการใชสอการสอน การน าเสนอหรอการใชสอการสอน และผลของการใชสอการสอนทเกดกบผเรยน มรายละเอยดดงน 1. การประเมนการวางแผนการใชสอการสอน เปนการพจารณาโดยภาพรวมวา เมอน าสอการสอนไปใชจรงแลวมสงใดบางทเปนไปตามแผน และสงใดบางไมเปนไปตามแผนทวางไว เหตใดจง

99

เปนเชนนน การเกบรวบรวมขอมลในสวนนเพอเปนการพจารณาในภาพรวมหมดทงระบบของการใชสอการสอน ทงนเพอน าผลการประเมนไปใชปรบปรงการวางแผนการใชสอการสอนในภาพรวมครงตอไป เพอใหการใชสอการสอนมความสอดคลองและบรรลตามวตถประสงคของการใช ขอมลทไดจะสะทอนใหเหนขอดหรอขอบกพรองของแตละขนตอนของการวางแผนการใชสอการสอน วาไดมการน าปจจยทเกยวของทงหมดมาพจารณาในขนการวางแผนอยางครบถวนหร อไม หรอสงทน ามาพจารณานนถกตองหรอไม 2. การประเมนกระบวนการของการใชสอการสอน เปนการพจารณาเฉพาะในขนตอนของการน าสอการสอนไปใชเพอน าเสนอเนอหาหรอใหประสบการณ เกยวกบเนอหาของบทเรยน โดยพจารณาในแตละชวงของการใชสอการสอนวาประสบผลส า เรจ หรอประสบปญหาใดบาง ตวอยางเชน ผเรยนไดยนเสยงของสออยางชดเจนทวถงหรอไม ภาพมขนาดใหญเพยงพอทผเรยน ทกคนสามารถมองเหนไดอยางชดเจนจากต าแหนงทนงหรอไม ผเรยนสามารถอานและเขาใจขอความทน าเสนอในบทเรยนคอมพวเตอรชวยสอนไดหรอไม 3. การประเมนสงทเกดจากการใชสอการสอน เปนการพจารณาสงทเกดขนกบผเรยนหลงการใชสอการสอน โดยมเปาหมายส าคญทจะประเมนวา ผเรยนเกดการเรยนรไดตามวตถประสงคของการเรยนการสอนหรอไม โดยสวนมากวตถประสงคของการเรยนการสอนมกจะเขยนไวในรปแบบของวตถประสงคเชงพฤตกรรม การประเมนผลสอการสอนในกรณนจะเปนการประเมนวาผเรยนมพฤตกรรมเปนไปตามวตถประสงคทก าหนดไวหรอไม

การประเมนคณคาของสอการสอน การประเมนคณคา หมายถง การวดผล หรอการส ารวจดวา สอการสอนนนมคณคา หรอ มประโยชนในการใชเพยงใด โดยมหลกการประเมนคณคาของสอการสอน (สอการสอนส าหรบครธรกจ, 2550) ดงน 1. จดมงหมายของการประเมนคณคา 1.1 เพอคนหาขอมลน ามาปรบปรงสอการสอนใหดยงขน 1.2 เพอใหผสอนไดประเมนผลการปฏบตงานของตนเองในดานการใชสอการสอนและเพอใหผบรหารทเกยวของไดปรบปรงงานและชวยผสอนไดสอนอยางมประสทธภาพยงขน 2. กระบวนการในการประเมนคณคา ประเดนการพจารณาทส าคญมดงน 2.1 เครองมอในการประเมนและความรของผประเมน สามารถคนควาไดจากเอกสาร งานวจย และหนงสอต าราตาง ๆ

100

2.2 เทคนคและกระบวนการในการประเมน โดยผประเมนจะตองยดหลกความถกตอง ทนสมยและสามารถวดผลไดอยางแทจรง 3. เกณฑในการประเมนคณคา ผประเมนจะตองค านงถงสงตาง ๆ ดงตอไปน 3.1 ปรชญาการศกษา ผประเมนควรค านงถงเปาหมายหรอความคาดหวงทางการศกษา เชน ตองการใหผเรยนเปนอยางไร ตองการใหผเรยนมความรความสามารถดานใด 3.2 หลกสตร ผประเมนควรค านงถงการก าหนดเนอหากวางขวางเพยงใด มสาระส าคญอะไรบางทบรรจลงในหลกสตร โดยการก าหนดหลกสตรจะตองสอดคลองกบปรชญาการศกษา 3.3 แผนการสอน ผประเมนควรท าเขาใจแผนการสอนวา มจดมงหมายเพอใหผเรยนไดรบความรในสงใด ล าดบการสอนอะไรกอนหลง โครงการสอนทงทเปนโครงการสอนระยะยาวทงปและโครงการสอนในแตละชวโมง 3.4 งบประมาณ ผประเมนควรพจารณาการใชงบประมาณทเหมาะสม และกอใหเกดประโยชนในดานการสอน 4. บคคลทมสวนรวมในการประเมนคณคา การประเมนคณคาเกยวของกบกลมบคคล ดงน 4.1 ผบรหาร หมายถง ผมสวนเกยวของในงานบรหารของโรงเรยนทกระดบ รวมทงผบรหารการศกษา โดยบคคลเหลานมอ านาจหนาทในการพจารณาอนมตงบประมาณ 4.2 ผเชยวชาญทางเทคโนโลยการศกษา หมายถง ผทมความรและความสามารถดานโสตทศนศกษา เทคโนโลยการศกษา และสอการสอน 4.3 ครอาจารย หมายถง ผใชสอการสอน 4.4 ผเรยน หมายถง ผทถกสอนโดยการใชสอการสอน

วธการเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลเพอใหไดขอมลในการประเมนผลการใชสอการสอน สามารถท าไดหลายวธ (กอบกล สรรพกจจ านง, 2546; ไชยยศ เรองสวรรณ, 2546) ดงน 1. การอภปรายในชนเรยน เปนกจกรรมทท าหลงจากกระบวนการเรยนการสอนไดเสรจสน โดยผสอนและผเรยนอาจรวมกนอภปรายแสดงความคดเหนเกยวกบสอการสอนทใช ขอมลทไดเปนผลยอนกลบไปสการประเมนการวางแผน และกระบวนการใชสอการสอน 2. การสมภาษณ สามารถใชการสมภาษณโดยการสนทนา หรอการใชแบบสอบถาม เปนวธการทคอนขางสะดวก และนยมใชกนมาก

101

3. การสงเกต การเกบรวบรวมขอมลดวยวธการสงเกต ท าในชวงทมการใชสอการสอน และสงส าคญ คอ ผสงเกตการณควรจะตองเปนผทมประสบการณหรอมความช านาญในการเกบรวบรวมขอมลจากการสงเกต 4. การประเมนโดยผเชยวชาญ สงส าคญในการเลอกใชวธนในการประเมนสอการสอน คอ การเลอกผเชยวชาญในการประเมน ตองเลอกผทมความรหรอมประสบการณในสอการสอนทท าการประเมน 5. การทดลอง การทดลองเปนการประเมนผลสอการสอนทท าในรปแบบของการวจย หากมการออกแบบการวจย (Research Design) มาเปนอยางด ขอมลการประเมนผลสอการสอนดวยวธการนมกจะไดรบความนาเชอถอมากทสด เพราะมการด าเนนงานเกบรวบรวมขอมลอยางเปนระบบ โดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร

การหาประสทธภาพสอการสอน E1/E2 สอการสอนเปนปจจยทส าคญประการหนงทมสวนสนบสนนใหผเรยนเกดการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ เนองจากสอการสอนทดสามารถชวยใหผเรยนเขาใจสงทซบซอนไดงายขน ชวยแสดงกระบวนการบางอยางทตองใชระยะเวลายาวนานในสถานการณ ใหเกดขนไดในเวลาทสนลง รวมทงสามารถท าใหสงทเปนนามธรรมกลายเปนรปธรรมได (มนตร แยมกสกร, 2551) การหาประสทธภาพสอการสอน มจดมงหมาย เพอใหผใชสอการสอนมความมนใจวาสอการสอนมคณภาพ เกดประโยชนตอผเรยน และบรรลวตถประสงคของการเรยนการสอนไดอยางแทจรง ในบทนจะกลาวถง แนวคดการประเมนประสทธภาพ E1/E2 สตรค านวณคาประสทธภาพ E1/E2 และ เกณฑพจารณาประสทธภาพ E1/E2 1. แนวคดการประเมนประสทธภาพ E1/E2 แนวคดการประเมนประสทธภาพ E1/E2 น พฒนาขนในป พ.ศ.2520 โดย ศาสตราจารย ดร.ชยยงค พรหมวงศ (มนตร แยมกสกร, 2551) เปนแนวคดทก าหนดขนเพอการหาประสทธภาพของชดการสอนโดยเฉพาะ ปจจบนไดมการน ามาใชเพอหาประสทธภาพสอการสอนประเภทตาง ๆ ดวย ส าหรบการก าหนดเกณฑประสทธภาพใชวธการประเมนผลพฤตกรรมของผเรยน 2 ประเภท คอ พฤตกรรมตอเนอง ก าหนดคาประสทธภาพเปน E1 (ประสทธภาพของกระบวนการ) และพฤตกรรมขนสดทาย (ผลลพธ) ก าหนดคาประสทธภาพเปน E2 (ประสทธภาพของผลลพธ) ดงรายละเอยดตอไปน 1.1 ประเมนพฤตกรรมตอเนอง (Transitional Behavior) คอ ประเมนผลตอเนอง ซงประกอบดวยพฤตกรรมยอยหลาย ๆ พฤตกรรม เรยกวา “กระบวนการ” (Process) ของผเรยนท

102

สงเกตจากการประกอบกจกรรมกลม รายงานของกลม และรายงานบคคล ไดแก งานทมอบหมายและกจกรรมอนใดทผสอนก าหนดไว 1.2 ประเมนพฤตกรรมขนสดทาย (Terminal Behavior) คอ ประเมนผลลพธ (Products) ของผเรยน โดยพจารณาจากการสอบหลงเรยนและการสอบไล ดงนน ประสทธภาพของสอการสอนจงก าหนดเปนเกณฑ ทผสอนคาดหวงวาผเรยนจะเปลยนพฤตกรรมเปนทพงพอใจ โดยก าหนดใหเปนเปอร เซนตของผลเฉลยของคะแนนการท างาน และการประกอบกจกรรมของผเรยนทงหมด ตอเปอรเซนตของผลการสอบหลงเรยนของผเรยนทงหมด เขยนดวย E1/E2 หมายถง ประสทธภาพของกระบวนการ/ประสทธภาพของผลลพธ เชน ก าหนดคา E1/E2 = 80/80 ก าหนดคา E1/E2 = 75/75 2. สตรค านวณคาประสทธภาพ E1/E2 2.1 นยามคาประสทธภาพ E1/E2 E1 หมายถง คารอยละของคะแนนเฉลยทเกดจากการท ากจกรรมระหวางเรยนจากสอการสอนของผเรยน (ประสทธภาพของกระบวนการเรยนร) E2 หมายถง คารอยละของคะแนนเฉลยทเกดจากการท าแบบทดสอบหลงการเรยนของผเรยน (ประสทธภาพของผลลพธการเรยนร) 2.2 สตรค านวณหาคา E1

1001

P

N

X

E

เมอ E1 หมายถง คาประสทธภาพของกระบวนการเรยนร

X หมายถง ผลรวมของคะแนนกจกรรมระหวางเรยนของผเรยนทกคน (N คน) N หมายถง จ านวนผเรยนทใชในการประเมนประสทธภาพสอการสอนครงน P หมายถง คะแนนเตมของกจกรรมระหวางเรยน

103

2.3 สตรค านวณหาคา E2

1002

O

N

Y

E

เมอ E2 หมายถง คาประสทธภาพของผลลพธการเรยนร

Y หมายถง ผลรวมของคะแนนทไดจากแบบทดสอบหลงเรยนจากสอการสอน ของผเรยนทกคน (N คน) N หมายถง จ านวนผเรยนทใชในการประเมนประสทธภาพสอการสอนครงน O หมายถง คะแนนเตมของแบบทดสอบหลงเรยน 3. เกณฑพจารณาประสทธภาพ E1/E2 การพจารณาประสทธภาพสอการสอน ก าหนดไว 3 เกณฑ ดงน 3.1 ต ากวาเกณฑ หมายความวา คาประสทธภาพทค านวณไดต ากวาคา E1/E2 ทตงไว โดยมคาต ากวา -2.5 ลงไป 3.2 เทากบเกณฑ หมายความวา คาประสทธภาพทค านวณไดมคาเทากบคา E1/E2 ทตงไว โดยมคาทยอมรบไดอยระหวาง -2.5 ถง +2.5 ของคาทตงไว 3.3 สงกวาเกณฑ หมายความวา คาประสทธภาพทค านวณไดมคาสงกวาคา E1/E2 ทตงไว โดยมคาทสงกวาตงแต +2.5 ขนไป

สรป การประเมนสอการสอนชวยใหทราบวาสอการสอนนนท าหนาทไดตามวตถประสงคทก าหนดไวไดเพยงใด มคณคาเชนใด มลกษณะถกตองตรงตามทตองการหรอไม โดยพจารณาตงแต แผนการสอน กระบวนการใชสอการสอน และผลลพธทเกดจากการใชสอการสอน ส าหรบการเกบรวบรวมขอมลสามารถท าไดหลายวธ ไดแก การอภปราย การสมภาษณ การสงเกต การประเ มนโดยผเชยวชาญ และการทดลอง

แบบฝกหดทายบท 1. ใหอธบายความหมายของการประเมนผล 2. ใหบอกความส าคญของการประเมนสอการสอน 3. ใหวเคราะหประเดนการประเมนสอการสอน 1 ประเดน จาก 3 ประเดน คอ แผนการสอน กระบวนการใชสอการสอน และผลลพธทเกดขน

104

กจกรรมภาคปฏบต ใหนกศกษาท ากจกรรมตามใบงาน เรอง การหาคาประสทธภาพสอการสอน E1/E2

ใบงานท 10.1

เรอง การหาคาประสทธภาพสอการสอน E1/E2 เครองมอทใช 1. เครองคดเลข หรอเครองคอมพวเตอร กจกรรม ตอนท 1 ใหใชขอมลทก าหนดให ค านวณหาคาตอไปน 1. จ านวนผเรยนทใชในการประเมนประสทธภาพสอการสอนครงน (คา N) 2. คะแนนเตมของกจกรรมระหวางเรยน (P)

3. ผลรวมของคะแนนกจกรรมระหวางเรยนของผเรยนทกคน (คา X ) 4. คาประสทธภาพของกระบวนการเรยนร (คา E1) 5. ผลรวมของคะแนนทไดจากแบบทดสอบหลงเรยนจากสอการสอนของผเรยนทกคน

(คา Y ) 6. คะแนนเตมของแบบทดสอบหลงเรยน (คา O) 7.คาประสทธภาพของผลลพธการเรยนร (คา E2) ตอนท 2 ใหใชขอมลทก าหนดให ค านวณหาคาตอไปน 1. น าเสนอคาประสทธภาพสอการสอน E1/E2 2. สรปผลประสทธภาพสอการสอน E1/E2

105

ขอมลส าหรบใบงาน เรอง การหาคาประสทธภาพสอการสอน E1/E2

คนท

คะแนน

คนท

คะแนน กอ

นเรย

น (2

0 คะ

แนน)

แบบฝ

กหด

(30

คะแน

น)

หลงเร

ยน

(20

คะแน

น)

กอนเ

รยน

(20

คะแน

น)

แบบฝ

กหด

(30

คะแน

น)

หลงเร

ยน

(20

คะแน

น)

1 9 15 8 21 17 30 10 2 10 25 18 22 6 21 13 3 0 22 23 23 6 16 12 4 2 30 22 24 5 28 15 5 11 30 16 25 4 22 15 6 17 30 22 26 10 30 10 7 16 30 11 27 8 25 13 8 15 11 22 28 8 30 23 9 10 30 13 29 1 24 14 10 9 27 18 30 11 30 15 11 16 23 12 31 3 30 25 12 19 27 17 32 19 23 8 13 15 30 15 33 1 17 11 14 7 17 8 34 7 30 26 15 4 24 11 35 12 30 24 16 17 30 27 36 18 20 22 17 10 17 10 37 17 30 10 18 10 22 25 38 3 30 24 19 5 13 24 39 6 18 13 20 18 30 15 40 11 30 9

106

บรรณานกรม กรมวชาการ. (2544). ความรเกยวกบสอมลตมเดยเพอการศกษา. กรงเพทฯ: ครสภาลาดพราว. กราฟกแรสเตอร. (2552). สบคนจาก: http://th.wikipedia.org. [25 พฤษภาคม 2552]. กราฟกเวกเตอร. (2552). สบคนจาก: http://th.wikipedia.org. [25 พฤษภาคม 2552]. กอบกล สรรพกจจ านง. (2546). สอการสอน. สบคนจาก: http://edtech.edu.ku. ac.th/

edtech/wbi. [15 กนยายน 2550] การน าเสนอ คออะไร. (2556). สบคนจาก: http://mediathailand.blogspot.com.

[12 พฤษภาคม 2556]. การประเมนผลสอการเรยนการสอน. (2554). ภาควชาเทคโนโลยและสอสารการศกษา

คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สบคนจาก: http://portal.edu.chula.ac.th /edtech [17 พฤษภาคม 2556]

การประเมนสอมลตมเดย. (2556). มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย. สบคนจาก: http://www.ict.mbu.ac.th [17 พฤษภาคม 2556]

กดานนท มลทอง. (2543). เทคโนโลยการศกษาและนวตกรรม. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

_______. (2540). เทคโนโลยการศกษาและนวตกรรม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. เกษสมา ทองผา. (2554). ผลของการใชเกมคอมพวเตอร เพอสงเสรมทกษะการแกปญหาของ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาเทคโนโลยและสอสารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา.

คอมพวเตอรกราฟก. (2552). สบคนจาก: http://th.wikipedia.org. [25 พฤษภาคม 2552]. คอมพวเตอรกราฟกสามมต. (2552). สบคนจาก: http://th.wikipedia.org. [25 พฤษภาคม 2552]. คอมพวเตอรแอนเมชน. (2552). สบคนจาก: http://th.wikipedia.org. [25 พฤษภาคม 2552]. จงกล แกนเพม. (2550). ความรพนฐานการออกแบบกราฟก. (ออนไลน). สบคนจาก:

http://edtech.edu.ku.ac.th/edtech/wbi. [6 พฤษภาคม]. ชลยา ลมปยากร. (2540). เทคโนโลยการศกษา. พมพครงท 3. ส านกสงเสรมวชาการ

สถาบนราชภฏธนบร: กรงเทพฯ: ไชยยศ เรองสวรรณ. (2546). เครองมอในการประเมนบทเรยนคอมพวเตอร. สบคนจาก:

http://vod.msu.ac.th/0503409/5_1.htm. [15 กนยายน 2550]

108

ณะทนน นนทพฤกษา. (2556). การพฒนาสอการสอนบน Tablet ดวย Adobe Flash CS 5.5. สบคนจาก: http://www.teacheroui.com. [12 พฤษภาคม 2556]

ณฐกร สงคราม. (2556). การพฒนาสอการเรยนการสอนและการเขยน Script new.pdf. สบคนจาก: http://www.ns.mahidol.ac.th/english/KM/doc/article_km/การพฒนาสอการเรยนการสอนและการเขยน Script new.pdf. [13 พฤษภาคม 2556]

ทฤษฎส. (2554). สบคนจาก: http://www.prc.ac.th/newart/webart/colour01.html. [1 กนยายน 2554].

ทวศกด กาญจนสวรรณ. (2552). เทคโนโลยมลตมเดย = Multimedia Technology. กรงเทพฯ: เคทพ คอมพ แอนค คอนซลท.

ธวข มณผอง และคณะ. (2544). โครงการ BBL4U (Brain-Based Learning for Universities). กรงเทพฯ: สถาบนคลงสมองแหงชาต.

ประเภทแฟม. (2552). สบคนจาก: http://pirun.ku.ac.th/g5166272/computerliteracy/ filetype.doc. [25 พฤษภาคม 2552].

ฝายผลตหนงสอต าราวชาการคอมพวเตอร. (2551). การสอสารขอมลและเครอขาย. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน.

มนตร แยมกสกร. (2551). การเลอกใชเกณฑประสทธภาพในงานวจยและพฒนาสอการสอน: E1/E2 และ 90/90 Standard. วารสารศกษาศาสตร. 19 (1) ตลาคม 2550- มกราคม 2551. มหาวทยาลยบรพา.

มารจก Format ของเสยงกน. (2550). สบคนจาก: http://www.flashfly.net. [25 พฤษภาคม 2552] รสรน พมลบรรยงก และคณะ. (2547). เอกสารชดการเรยนรดวยตนเอง วชา เทคโนโลย

การศกษา รหสวชา 103111. เอกสารอดส าเนา. โปรแกรมวชาเทคโนโลยและนวตกรรมการศกษา. คณะครศาสตร. นครราชสมา: มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา.

รฐกรณ คดการ. (2547). เอกสารประกอบการสอน รายวชาเทคโนโลยการศกษา. คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา: นครราชสมา.

รงโรจน พงศกจวทร. (2550). เอกสารประกอบการสอน รายวชาเทคโนโลยการศกษา. คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา: นครราชสมา.

_______. (2554). การพฒนาบทเรยนอเลกทรอนกสตามแนวคดการเรยนรโดยใชสมองเปนฐาน รายวชา การผลตและน าเสนอมลตมเดยเพอการศกษา ส าหรบนกศกษาปรญญาตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา. มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา.

วชราพร อจฉรยโกศล. (2545). การประเมนผลสอการเรยนการสอน. สบคนจาก: http://www.edu.chula.ac.th/avd/CAI_Vachi03.htm. [31 ตลาคม 2546]

109

วรวฒ มนสขผล. (2550). พนฐานและเทคนคการสรางสอมลตมเดยเบองตน. สบคนจาก: http://elearning.su.ac.th/elearn/manual/BasicMultimedia.pdf. [30 ตลาคม 2550].

ศรเรอน แกวกงวาล. (2548). จตวทยาพฒนาการทกชวงวย. พมพครงท 8. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ศศฉาย ธนะมย. (2546). สอประสมทางการศกษา. ภาควชาเทคโนโลยการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน. กรงเทพฯ:มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต. (2550). Multimedia technology. (ออนไลน). สบคนจาก: http://www.nectec.or.th/courseware/multimedia [30 ตลาคม 2550]

สาคร อฒจกร. (2549). กระบวนการพฒนาและผลตเทคโนโลยการเรยนการสอน. ศนยพฒนาทรพยากรการศกษา. มหาวทยาลยมหาสารคาม. สบคนจาก: http://www.elearning.msu. ac.th/opencourse/0503780/Unit04/unit04_007.htm [17 พฤษภาคม 2556]

สาโรช โศภรกข. (2546). เทคโนโลยการศกษาเบองตน. ภาควชาเทคโนโลยการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ส. (2554). สบคนจาก: http://th.wikipedia.org/wiki/ส. [1 กนยายน 2554]. สพนฐาน. (2554). สบคนจาก: http://cptd.chandra.ac.th/selfstud/graphics/

introcolor1.htm. [1 กนยายน 2554]. สอการสอนส าหรบครธรกจ. (2550). สบคนจาก: http://cyberlab.lh1.ku. ac.th/

elearn/faculty/educate/edu51/les4.htm. [31 ตลาคม 2550] เสยง. (2552). Available: http://www.rumpuey.com/pantip/audio.htm.

[25 พฤษภาคม 2552]. เอกวทย แกวประดษฐ. (2545). เทคโนโลยการศกษา: หลกการและแนวคดสการปฏบต. สงขลา:

มหาวทยาลยทกษณ. โอภาส เอยมสรวงศ. (2549). วทยาการคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศ. กรงเทพฯ: ซเอด

ยเคชน. Banathy, B.H. (1968). Instructional system. California: Fearow. Bloom, B.S. (1956). Taxonomy of Educational Objectives, Handbook 1: The

Cognitive Domain. New York: David McKay.

110

Brooks, D. W. (1997). Web-teaching: A guide to designing interactive teaching for the World Wide Web. New York: Plenum.

CIELAB. (2011). Available: http://pengantar-warna.blogspot.com/2011 /02/colorimetry-part-ii-cie1976-ruang-warna.html. [2011, September 1].

Cindy, V. (2002). Learning domains and delivery of instruction. Avaliabe: http://pixel.finda.edu/id/learning_domain.html. [2111, May 20].

Color Models. (2011). Available: http://webbuilderscafe.com/color_ models.htm. [2011, September 1].

Color-meanings-symbolism. (2011). Available: http://www.arttherapyblog. com/online/color-meanings-symbolism. [2011, September 1].

Dick, W., & Carey, L. (1966). The systematic design of instruction. 4th ed. New York: Haper Collin college.

Fetterman, R. (1997). The Interactive Corporation. New York: Random House. Gagne’ R.M. (1972). Domain of Learning. (Reprint). Ontario institute for studies in

education. USA: Kluwer academic publisher. Grabinger, R.S. (1993). Computer screen designs: Viewer judgments. ETR&D,

4(2), 35-73. Greenlaw, R., & Hepp, E. (1999). In-line / On-line: Fundamentals of the Internet

and the World Wide Web. Boston: McGraw-Hill. Gulpinar, M. A. (2005). The principles of brain-based learning and constructivist

models in education. Educational Sciences: Theory & Practice. (CD-ROM). 5(2), 299-306.

Hannafin, M.J., & Hooper, S. (1989). An integrated framework for CBI screen design and layout. Computers in Human Behavior, 5(3), 155-165.

Hannafin, M.J., & Rieber, L.P. (1989). Psychological foundations of instructional design for emerging computer based instructional technologies: Part II. Educational Technology Research and Development, 37(2), 102-114.

Instructional design. (2011). Available: http://www.cognitivedesignsolutions. com/ Instruction/ADDIE.htm. [2011, May 2]

Jones, M.G. (1995). Visuals for information access: A new philosophy for screen and interfacedesign. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 380 085)

111

Lawrence, J. N. (1996). Multimedia Information and Learning. Journal of Educational Multimedia and Hypermedia. 5 (2), 129-150.

Leshin, C.B., Pollock, J., & Reigluth, C.M. (1992). Instructional design strategies and tactics. Englewood cliff, NJ: Education technology publications.

Luann, K. S. (1997). Educational Characteristics of Multimedia: A Literature Review. Journal of Educational Multimedia and Hypermedia. 6 (3/4), 339-359.

Maddux, C., Johnson, D., & Willis, J. (2001). Educational computer: Learning with tomorrow’s technologies. Boston: Allyn and Bacon.

Mukherjee, P., & Edmonds, G.S. (1993). Screen design: A review of research. (ERIC Document Reproduction Service No. ED 370 561).

Neil, T. (2012). Mobile Design Pattern Gallery. CA: O’Reilly Media. Orr, K.L., Golas, K.C., & Yao, K. (1994). Storyboard development for interactive

multimedia training. Journal of Interactive Instruction Development, Winter, 18-31.

Poncelet, G.M., & Proctor, L.F. (1993). Design and development factors in the production of hypermedia based courseware. Canadian Journal of Educational Communication, 22(2), 91-111.

Primary color. (2011). Available: http://en.wikipedia.org/wiki/Primary_color. [2011, September 1].

Reeves, T.C. (1986). Research and evaluation models for the study of interactive video. Journal of Research on Computing in Education, 13(4), 102-106.

Schwartz, J.E., & Beichner, R.J. (1999). Essentials of educational technology. Boston: Allyn and Bacon.

Shelly, G.B., Cashman, T.J., & Rosenblatt, H.J. (2008). System analysis and design. 7th ed. Massachysets: Thomson course technology.

Sweeters, W. (1994). Multimedia electronic tools for learning. Educational Technology. May/June , 47-52.

System. (2007). Available: http://en.wikipedia.org/wiki/System. [2007, October 30] Tompkins, W. A. (2007). Brain-Based Learning Theory: An Online Course Design

Model. Doctor of Education Dissertation. The Faculty of the School of Education. Liberty University.

112

ภาคผนวก

115

ตวอยางการออกแบบ Template

ตวอยางการออกแบบ Menu

116

ตวอยางการออกแบบเนอหา

117

ตวอยางการออกแบบ Feedback

118

ตวอยางแบบประเมนสอมลตมเดยเพอใหผเชยวชาญประเมน

แบบประเมนสอคอมพวเตอรมลตมเดย

ค าชแจง ใหกาเครองหมาย ในชองทตรงกบความคดเหนของทานมากทสด และสามารถใหขอเสนอได ค าอธบาย

“ระดบความคดเหน” หมายถง ความคดเหนของผประเมนทมตอสอมลตมเดยในดานตาง ๆ โดยแบงเปน 5 ระดบ ไดแก

1 หมายถง ดานทประเมนอยในระดบทใชไมได 2 หมายถง ดานทประเมนอยในระดบทตองปรบปรง 3 หมายถง ทานมความคดเหนตอดานทประเมนในระดบทพอใช 4 หมายถง ทานมความคดเหนตอดานทประเมนในระดบทด 5 หมายถง ทานมความคดเหนตอดานทประเมนในระดบทดมาก

ท ดานทประเมน ระดบความคดเหน

ขอเสนอแนะ 5 4 3 2 1

1. ใหสารสนเทศทถกตองและครบถวน 2. ใหสารสนเทศทมความหมายชวยใหเกดความเขาใจ

และสามารถน าไปสการสรปได

3. ใหสารสนเทศทผใชตองการไดในเวลาทเหมาะสม 4. ใหขอมลปอนกลบในเวลาทเหมาะสม 5. ใชภาษาทวไปทเขาใจงาย และชดเจน 6. รปแบบการน าเสนอมความคนเคย และสม าเสมอ 7. มวธการใชงานงายและมประสทธภาพ 8. ใชส ขอความ กราฟก และ สญลกษณ ทเหมาะสม 9. มการปองกนขอผดพลาดของการใชงาน 10. มระบบใหความชวยเหลอและคมอ

ขอเสนอแนะอนๆ …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… ลงชอ…………………………….ผประเมน ........../........../..........

119

120

เกยวกบผเขยน ผชวยศาสตราจารย ดร.รงโรจน พงศกจวทร การศกษา วทยาศาสตรบณฑต (สถต) มหาวทยาลยขอนแกน ครศาสตรมหาบณฑต (เทคโนโลยและสอสารการศกษา) สถาบนราชภฏนครราชสมา ปรชญาดษฎบณฑต (สารสนเทศศกษา) มหาวทยาลยขอนแกน

ประสบการณและรางวล อาจารยผสอนดเดน มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา กรรมการประจ าคณะครศาสตร กรรมการสภาคณาจารยและขาราชการ มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา

ปจจบน ด ารงต าแหนงผชวยศาสตราจารย ประจ าโปรแกรมวชาเทคโนโลยและนวตกรรมการศกษา ประธานโปรแกรมวชาเทคโนโลยและนวตกรรมการศกษา ประธานคณะกรรมการจดการความร คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา คณะกรรมการจดการความรมหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา

ผลงานวชาการ งานวจย การพฒนาบทเรยนอเลกทรอนกสตามแนวคดการเรยนรโดยใชสมองเปนฐาน รายวชา การผลตและน าเสนอ

มลตมเดยเพอการศกษา ส าหรบนกศกษาปรญญาตร มหาวทยาลยราชภฏนครราชสมา ผลการเรยนรจากโครงงานชดวชาสอสารดวยเทคโนโลยสารสนเทศ คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏ

นครราชสมา การวจยแบบมสวนรวมเพอพฒนาศกยภาพการผลตสอสงพมพเพอการศกษาของนกศกษามหาวทยาลย

ราชภฏนครราชสมา ฯลฯ

เอกสารประกอบการสอน เทคโนโลยการศกษา ระบบเครอขายคอมพวเตอรเพอการศกษา

ฯลฯ บทความวชาการ Development of e-Learning based on Brain Based Learning (BBL) of Production and

Presentation of Education Multimedia course for undergraduate students, Nakhon Ratchasima Rajabhat University, Thailand

หลกการออกแบบสอมลตมเดยเพอการศกษา การเรยนรโดยใชสมองเปนฐาน: ทฤษฎสการปฏบต การปอนความรสการเรยนรโดยใชปญหา ระบบจดการสารสนเทศทางการแพทยเพอสนบสนนการตดสนใจในการรกษาผปวยตามกระบวนการเวช

ปฏบตเชงประจกษ โดยใชเทคนคเวบอจฉรยะ: การศกษาความเปนไปได การกาวผานอปสรรคของการใชบรการเทคโนโลยสารสนเทศจากผบรการภายนอก

ฯลฯ