พฤติกรรมการบริโภคอาหารของวัยรุ่นในจังหวัดสงขลา การ ...fs.libarts.psu.ac.th/research/journal/V8-No1-59/12-Food

วารสารศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ ปท 8 ฉบบท 1 เดอนมกราคม – มถนายน 2559

Journal of Liberal Arts, Prince of Songkla University, Hat Yai Campus Vol.8, No.1 January – June 2016

245

พฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา: การสงเคราะหองคความรและปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหาร

Food consumption behavior of adolescents in Songkhla Province: Synthesis of literacy and factors influencing food

consumption behavior จราภรณ เรองยง1

Jiraporn Ruangying สจตรา จรจตร2

Sujitra Jorajit กานดา จนทรแยม3 Kanda Janyam

Abstract This research aims to 1) synthesize knowledge about adolescent food consumption behavior, 2) compare food consumption behavior of adolescents in Songkhla Province based on enabling factors, and 3) investigate factors influencing food consumption behavior of adolescents in Songkhla Province. The research was divided into two phases. Phase 1 was synthesis of research about adolescent food consumption behavior published during 2000 - 2010. The results of Phase 1 were used to test the hypothesis in Phase 2 was investigation of factors influencing

1นสตระดบดษฏบณฑต สาขาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ Graduate Student, Doctoral degree in Applied Behavioral Science Research, Srinakharinwirot University 2รองศาสตราจารย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยหาดใหญ Associate Professor, Graduate School, Hatyai University ดร. ภาควชาสารตถศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ Ph.D., Department of Education of Foundation, Faculty of Liberal Arts, Prince of Songkla University, Hat Yai Campus

วารสารศลปศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ ปท 8 ฉบบท 1 เดอนมกราคม – มถนายน 2559 Journal of Liberal Arts, Prince of Songkla University, Hat Yai Campus Vol.8, No.1 January – June 2016

246

adolescent food consumption behavior. Data were gathered using a data record form, a questionnaire, and a test. The study was conducted with 437 high school students under the Secondary Educational Service Area Office 16 selected using multi-stage random sampling. The data were analyzed using one-way ANOVA and stepwise multiple regression analysis. The results were as follows. 1) There were three factors influencing adolescent food consumption behavior: 1.1) predisposing factors; i.e. food consumption knowledge, attitude towards food consumption, and food consumption value, 1.2) enabling factors; i.e. parent education and family income, and 1.3) reinforcing factors; i.e. the influence of advertisement. 2) The adolescents with different levels of parent education and family income had no significant difference on food consumption behavior. 3) Food consumption value and the influence of advertisement could predict the food consumption behavior of the adolescents in Songkhla province at 11.30 percent.

Keywords: Food consumption behavior, food consumption knowledge, attitude towards food consumption, food consumption value, influence of advertisement

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) สงเคราะหองคความรเกยวกบพฤตกรรมการ

บรโภคอาหารของวยรน 2) เปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลาจ าแนกตามปจจยเออ และ 3) ศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน ในจงหวดสงขลา โดยแบงการวจยออกเปน 2 ระยะ คอ ระยะท 1 สงเคราะหงานวจยทศกษาเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนทเผยแพรในชวงป พ.ศ. 2543-2553 เพอน าปจจยทไดไปใชในการวจยระยะท 2 เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบบนทกขอมล



247

งานวจย แบบสอบถามและแบบทดสอบ กลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 - 6 ในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 16 จ านวน 437 คน ไดมาจากการสมตวอยางแบบหลายขนตอน ท าการวเคราะหขอมลโดยการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว และวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน

ผลการวจยพบวา 1) ปจจยทเกยวของกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน แบงเปน 3 กลม คอ 1.1) ปจจยน า ไดแก ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร เจตคตตอการบรโภคอาหาร และคานยมในการบรโภคอาหาร 1.2) ปจจยเออ ไดแก ระดบการศกษาของผปกครอง และรายไดของครอบครว และ 1.3) ปจจยเสรม ไดแก อทธพลของสอโฆษณา 2) วยรนทระดบการศกษาของผปกครองและรายไดของครอบครวตางกนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารไมแตกตางกน และ 3) คานยมในการบรโภคอาหาร อทธพลของสอโฆษณา และความรเกยวกบการบรโภคอาหารรวมกนท านายพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน ในจงหวดสงขลาไดรอยละ 11.30

ค าส าคญ: พฤตกรรมการบรโภคอาหาร ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร เจตคตตอการบรโภคอาหาร คานยมในการบรโภคอาหาร อทธพลของสอโฆษณา

บทน า อาหารและโภชนาการเปนปจจยพนฐานของการด ารงชวตและมบทบาทส าคญ

ตอการเจรญเตบโตทงทางดานรางกายและจตใจ รวมทงมความสมพนธกบสขภาพใน ระยะยาวท าใหประชาชนหนมาใสใจดแลสขภาพมากขน หากยอนกลบไปในอดตในชวง ป พ.ศ. 2544 - 2554 ทผานมา ประเทศไทยมอบตการณโรคอวนในเดกเพมขนเรวทสดในโลก (สถาบนวจยประชากรและสงคม, 2554)

การส ารวจภาวะโภชนาการของเดกไทย อาย 6 เดอน ถง 12 ป พบวา เดกไทยก าลงเผชญกบภาวะทพโภชนาการทงดานการขาดและเกนในการไดรบสารอาหารบางอยาง โดยรอยละ 20 ของเดกไทยมน าหนกเกนมาตรฐานเขาขายโรคอวน เนองจากพฤตกรรมการบรโภคและไดรบสารอาหารไมถกตองตามหลกโภชนาการ และรอยละ 60-70 บรโภคอาหาร


248

ทใหสารอาหารทจ าเปนตอรางกายต ากวาเกณฑ เดกบางคนอาจไดรบอาหารเพยงพอ แตสดสวนของอาหารไมถกตอง สงผลใหรอยละ 18 ของเดกในตางจงหวด และรอยละ 9 ของเดกในเมอง มปญหาโลหตจาง รวมถงภาวะขาดธาตเหลกและวตามนด ซงอาจสงผลตอพฒนาการของเดกในดานทส าคญ เชน ดานการเรยนร และดานรางกาย เปนตน (สถาบนโภชนาการ มหาวทยาลยมหดล, 2555)

พฤตกรรมการบรโภคอาหารเปนการกระท าของบคคลเกยวกบการบรโภคอาหาร ซงเกดจากปจจยน า (predisposing factors) เปนปจจยภายในตวบคคลทสนบสนนหรอลดแรงจงใจทสงผลใหเกดพฤตกรรมบรโภคอาหาร ไดแก ความร เจตคต ความเชอ คานยม เปนตน ปจจยเออ (enabling factors) ท เปนแหลงสนบสนนหรอสงขดขวางการเกดพฤตกรรมบรโภคอาหาร และปจจยเสรม (reinforcing factors) เปนปจจยภายนอกตวบคคล สถานการณ สภาพแวดลอม สงเราตางๆ ทมอทธพลท าใหเกดพฤตกรรมบรโภคอาหาร ไดแก สอโฆษณา กลมเพอน เปนตน (Green & Kreuter, 2005) จากผลการวจย พบวา ปจจยเสรม ไดแก การไดรบอทธพลจากสอโฆษณาและสอบคคล และความเชอ มความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนทมน าหนกเกนเกณฑอยางมนยส าคญทางสถต .01 และสามารถท านายพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนทมน าหนกเกนเกณฑไดรอยละ 41.8 (พชราภณฑ ไชยสงข , ปญจภรณ ยะเกษม , และนชจรรตน ชทองรตน , 2557) การสนบสนนทางสงคม คานยมเกยวกบการบรโภคอาหาร ผลสมฤทธทางการเรยนและอทธพลจากสอมวลชนสามารถรวมกนท านายพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนไดรอยละ 31.20 (สนทยา มฮ าหมด, 2544) ผลการศกษาดงกลาวสอดคลองกบการศกษาเกยวกบปญหาเดกไทยในมตวฒนธรรมทพบวาปจจบนเดกและเยาวชนไทยก าลงเผชญกบกระแส“วฒนธรรม กน ดม ชอป” เปนตวเรงใหเกดคานยมการบรโภคอยางมหาศาล เดกวยรน ถกดงดดจากการโฆษณาใหใชจายอยางฟมเฟอยและสาเหตของปญหาดานการบรโภคในสงคมเมองสวนใหญเกดจากการรบเอาวฒนธรรมของสงคมตะวนตกมาใชโดยขาดความร การคดสรรกลนกรองรวมไปกบอทธพลของการโฆษณาทมการลงทนและใชเทคนคการจงใจสงสงผลใหพฤตกรรมการบรโภคเปลยนไปโดยเฉพาะในกลมวยรนซงจดไดวาเปนกลมเสยงตอ



249

การเกดปญหาภาวะโภชนาการเนองจากวยรนสวนใหญชอบบรโภคอาหารในรปแบบใหม ตามกระแสคานยม (อมรวชช นาครทรรพ, 2549, น. 45)

จงหวดสงขลาเปนเมองใหญหนงในหาของภาคใตและเปนศนยกลางของภาคใต ฝงตะวนออก มการขยายตวทางดานเศรษฐกจ สงคมและอตสาหกรรม เชนเดยวกบเมองใหญทวไปและจากการเจรญเตบโตในดานตางๆ มากมายสงผลกระทบตอภาวะโภชนาการของเดกและเยาวชนในจงหวดสงขลา โดยพบวาวยรนในจงหวดสงขลามปญหาโภชนาการเกนและขาดมากทสดในเขตพนท 12 ประกอบดวย จงหวดสงขลา สตล ตรง พทลง ปตตาน ยะลา และนราธวาส (ส านกงานสาธารณสข จงหวดสงขลา, 2550) ดงปรากฏในงานวจยของเบญจวรรณ ชวยแกว (2555) ทพบวาวยรนตอนตน ในจงหวดสงขลามพฤตกรรมบรโภคเพอสขภาพ อยในระดบปานกลาง โดยความตงใจกระท าพฤตกรรมบรโภคเพอสขภาพกบการรบรความสามารถในการควบคมพฤตกรรมบรโภคเพอสขภาพสามารถท านายพฤตกรรมบรโภคเพอสขภาพในวยรนตอนตนไดรอยละ15.3 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 อยางไรกตาม ลดดา เหมาะสวรรณ (2553) ไดกลาววา เดกไทยในภาคใตนาเปนหวงในเร องของโภชนาการไมสมดลเพราะมทงขาดและเกน จากปญหาพฤตกรรมการบรโภคอาหารไมถกสขลกษณะของวยรน ผวจยเหนความจ าเปนในการศกษาพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา โดยการวจยแบบผสานวธ แบบส ารวจตามล าดบ (exploratory sequential design) ตามแนวคดของ Creswell & Plano Clark (2011) แบงการวจยเปน 2 ระยะคอ ระยะท 1 ท าการสงเคราะหงานวจยเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน และน าผลทไดไปใชในการวจยระยะท 2 เปนการเปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลาจ าแนกตามปจจยเออและศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลาเพอเสนอตอหนวยงานคมครองผบรโภคส าหรบใชในการวางแผนปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารของเยาวชนใหรเทาทนโรคภย เกดความตระหนกในการเลอกบรโภคอาหารและใสใจตอสขภาพมากขน


250

วตถประสงค 1. เพอสงเคราะหองคความรเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน 2. เพอเปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา จ าแนกตามปจจยเออ 3. เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา

นยามศพทเฉพาะ 1. พฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน หมายถง การกระท าหรอการแสดงออกของวยรนเกยวกบการเลอกรบประทานอาหาร 2. ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหาร หมายถง ปจจยทเปนสาเหตกระตนใหเกดพฤตกรรมการบรโภคอาหาร โดยแบงเปน 3 กลม ไดแก ปจจยน า ปจจยเออ และปจจยเสรม 2.1 ปจจยน า (predisposing factors) หมายถง คณลกษณะภายในตวบคคลทสนบสนนหรอลดแรงจงใจทสงผลใหเกดพฤตกรรมบรโภคอาหาร ไดแก ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร เจตคตตอการบรโภคอาหาร และคานยมในการบรโภคอาหาร 2.1.1 ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร หมายถง ความสามารถของบคคลในการมความรความเขาใจเกยวกบประโยชนและโทษทเกดจากการบรโภคอาหารนนๆ รวมถงวธการหรอแนวทางในการตดสนใจบรโภคอาหารไดอยางถกตองและปลอดภย 2.1.2 เจตคตตอการบรโภคอาหาร หมายถง ความรสกนกคด หรอความเชอของบคคลทมตออาหารชนดนน อนเปนผลเนองมาจากการเรยนรและประสบการณ ซงอาจเปนไปในทางบวก ทางลบหรอเปนกลางอยางใดอยางหนง 2.1.3 คานยมในการบรโภคอาหาร หมายถง ความรสกทแสดงถงการเตมใจ พอใจ ยอมรบ นยมชมชอบ เชอถอและการสรางความคดรวบยอดทเกยวของกบอาหารและการบรโภคอาหาร 2.2 ปจจยเออ (enabling factors) หมายถง สงสนบสนนหรอขดขวางพฤตกรรมบรโภคอาหาร ซงในการวจยครงน คอรายไดของครอบครว แบงเปน 5 กลม ไดแก



251

ต ากวา 15,000 บาท , 15,001 - 20,000 บาท , 20,001 - 25,000 บาท , 25,001 - 30,000 บาท และ 30,001 บาทขนไปและระดบการศกษาของผปกครอง แบงเปน 5 กลม ไดแก ประถมศกษา, มธยมศกษา, อนปรญญา, ปรญญาตร และสงกวาปรญญาตร 2.3 ปจจยเสรม (reinforcing factors) หมายถง สถานการณหรอสภาพแวดลอมภายนอก ตวบคคล เงอนไขทางสงคมและสงเราตางๆ ทสงผลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหาร ไดแก อทธพลของสอโฆษณา อทธพลของสอโฆษณา หมายถง บทบาทการน าเสนอขอมล ขาวสาร หรอกจกรรมตางๆ ของสอโฆษณา ทงทางวทย โทรทศน นตยสาร และคอมพวเตอร ทมสวนชน า ชกจง โนมนาวใหวยรนเกดการเปลยนแปลงในดานความคด ความเชอเกยวกบการตดสนใจเลอกบรโภคอาหาร

กรอบแนวคดในการวจย การวจยครงนใชแนวคดแบบจ าลองการสงเสรมสขภาพ PRECEDE-PROCEED

model ของ Green & Kreuter (2005) โดยน ามาใชเฉพาะขนท 4 และ 5 ทเปนการอธบายปจจยทเกยวของกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารแบงเปน 3 กลม ไดแก ปจจยน า ปจจยเออ และปจจยเสรม โดยท าการเปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลาตามปจจยเออ ไดแก ระดบการศกษาของผปกครอง และรายไดของครอบครว และวเคราะหหาปจจยน าและปจจยเสรมทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา ดงภาพประกอบ


252

สมมตฐานการวจย 1. วยรนในจงหวดสงขลาทมปจจยทางเออ ไดแก ระดบการศกษาของผปกครองและรายไดของครอบครวตางกนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารแตกตางกน 2. ปจจยน าและปจจยเสรมสามารถท านายพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลาได

วธด าเนนการวจย การวจยครงนใชวธการวจยแบบผสานวธ แบบส ารวจตามล าดบ (exploratory sequential design) ตามแนวคดของ Creswell & Plano Clark โดยแบงการวจยออกเปน 2 ระยะ คอ

สงเคราะหองคความรเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน

พฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน

ปจจยเออ - ระดบการศกษาของผปกครอง - รายไดของครอบครว

ปจจยน า - ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร - เจตคตตอการบรโภคอาหาร - คานยมในการบรโภคอาหาร

ปจจยเสรม - อทธพลของสอโฆษณา



253

การวจยระยะท 1 ท าการสงเคราะหองคความรเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน และคนหาปจจยทเกยวของกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน 1. แหลงขอมลในการสงเคราะหงานวจยคอ ผลงานวจยทศกษาเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน ในชวงป พ.ศ. 2543 – 2553 จ านวน 16 เรอง 2. เครองมอในการรวบรวมขอมลงานวจย คอ แบบบนทกขอมลงานวจย 3. การวเคราะหขอมลเพอคนหาปจจยทเกยวของกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน ใชวธการวเคราะหเนอหา (content analysis)

การวจยระยะท 2 เปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา จ าแนกตามปจจยเออ และศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา

1. ประชากรและกล มตวอยาง ประชากรในการวจ ยคร งน ค อ นกเร ยนชนมธยมศกษาปท 4 - 6 ทก าลงศกษาอยในภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2554 ในโรงเรยนสงกดส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษาเขต 16 ในจงหวดสงขลา จ านวน 42 โรงเรยน มจ านวนนกเรยนทงสน 30,676 คน ก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยใชตารางส าเรจรปของ Krejcie & Morgan (1970) ไดขนาดกลมตวอยางนกเรยนจ านวน 380 คน ทงนเพอปองกนความผดพลาดของขอมลซงอาจเกดจากการทนกเรยนไมตงใจตอบแบบสอบถาม/แบบทดสอบหรอตอบไมครบทกขอ ผวจยจงเกบขอมล จ านวน 437 คน โดยท าการสมตวอยางแบบหลายขนตอน (multi – stage Random sampling) ดงน ขนท 1 สมแบบแบงชน (stratified random sampling) สมโรงเรยนแตละขนาด (เลก กลาง ใหญ ใหญพเศษ) มารอยละ 20 ของจ านวนโรงเรยนในแตละขนาด ไดทงหมด 9 โรงเรยน ขนท 2 สมอยางงาย (simple random sampling) โดยการจบฉลากหองเรยน ในแตละโรงเรยนทสมไดในขนท 1 มาระดบชนละ 1 หองเรยน ขนท 3 สมอยางงาย โดยการจบฉลากเลอกนกเรยนในแตละหองเรยนทสมได ในขนท 2 มารอยละ 40 ของจ านวนนกเรยนในแตละหองเรยน ไดกลมตวอยางจ านวน 437 คน


254

2. เครองมอในการเกบรวบรวมขอมลคอ แบบสอบถามมลกษณะเปนมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ จ านวน 4 ฉบบ ไดแก แบบสอบถามวดพฤตกรรมการบรโภคอาหาร ของวยรนแบบสอบถามวดความรเกยวกบการบรโภคอาหาร แบบสอบถามวดเจตคตตอการบรโภคอาหาร และแบบสอบถามวดคานยมในการบรโภคอาหาร และแบบทดสอบวดความรเกยวกบการบรโภคอาหาร มลกษณะเปนแบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก มคาความเชอมน เทากบ .71, .81, .79, .83 และ .66 ตามล าดบ 3. การวเคราะหขอมล ใชโปรแกรมส าเรจรปทางสถต วเคราะหสถตพรรณนา ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย 𝑥 และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) วเคราะหเปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลาจ าแนกตามปจจยเออโดยการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว และวเคราะหหาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา โดยวเคราะหการถดถอยพหคณแบบขนตอน (stepwise multiple regression analysis)

ผลการวจย ผลการวจยสามารถสรปตามวตถประสงคของการวจยไดดงน 1. องคความรเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน ผลการสงเคราะหงานวจยทศกษาเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน พบองคความรทไดภายใตกลมปจจยทเกยวของกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนทสอดคลองกน แบงเปน 3 กลม ไดแก 1) ปจจยน า พบตวแปรทมจ านวนผลงานวจยทพบนยส าคญทางสถตมากทสด คอ เจตคตตอการบรโภคอาหาร รองลงมาคอ ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร และคานยมในการบรโภคอาหาร 2) ปจจยเออ พบตวแปรทมจ านวนผลงานวจยทพบนยส าคญทางสถตมากทสด คอ ระดบการศกษาของผปกครอง และรายไดของครอบครว รองลงมาคอ อาชพของผปกครอง และ 3) ปจจยเสรม พบตวแปรทมจ านวนผลงานวจยทพบนยส าคญทางสถตมากทสด คอ อทธพลของสอโฆษณา รองลงมาคอ การสนบสนนทางสงคม และอทธพลทางสงคมและวฒนธรรม 2. พฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา จ าแนกตามปจจยเออ



255

ผลการส ารวจพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน ในจงหวดสงขลาพบวา โดยภาพรวมวยรนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารอยในระดบปานกลาง (คาเฉลยเทากบ 2.88) เมอเปรยบเทยบตามปจจยเออ พบวาวยรนทมระดบการศกษาของผปกครองและรายได ของครอบครวตางกนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารไมแตกตางกน ดงตาราง 1

ตาราง 1 ผลการเปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลาตามปจจยเออ ไดแก ระดบการศกษาของผปกครอง และรายไดของครอบครว

แหลงความแปรปรวน SS df MS F P

ระดบการศกษาของผปกครอง ระหวางกลม 48.013 28 1.715 1.073 .368 ภายในกลม 651.927 408 1.598

รวม 699.941 436 รายไดของครอบครว ระหวางกลม 40.360 28 1.441 .953 .536 ภายในกลม 616.949 408 1.512

รวม 657.309 436

3. ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา ผลการศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนใน จงหวดสงขลา พบวา นกเรยนมความรเกยวกบการบรโภคอาหาร เจตคตตอการบรโภคอาหาร และไดรบอทธพลของสอโฆษณาอยในระดบปานกลาง มคานยมในการบรโภคอาหารอยในระดบคอนขางต า โดยความรเกยวกบการบรโภคอาหารมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 สวนเจตคตตอการบรโภคอาหาร คานยมในการบรโภคอาหาร และอทธพลของสอโฆษณามความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 แสดงในตาราง 2


256

ตาราง 2 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางความรเกยวกบการบรโภคอาหาร (X1) เจตคตตอการบรโภคอาหาร (X2) คานยมในการบรโภคอาหาร (X3) อทธพลของสอโฆษณา (X4) และพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา (Y)

ตวแปร X1 X2 X3 X4 Y X1 1 X2 -.255** 1 X3 -.207** .363** 1 X4 -.165** .424** .526** 1 Y -.160** .189** .301** .257** 1

** มนยส าคญทางสถตทระดบ .01

ส าหรบผลการท านายพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา พบวาคานยมในการบรโภคอาหาร อทธพลของสอโฆษณา และความรเกยวกบการบรโภคอาหารสามารถรวมกนท านายพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลาไดรอยละ 11.30 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 แสดงในตาราง 3

ตาราง 3 ผลการท านายพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา

ตวแปรท านาย b SE b β t คานยมในการบรโภคอาหาร (X3) .134 .034 .214 3.977** อทธพลของสอโฆษณา (X4) .081 .034 .129 2.422** ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร (X1) -.193 .094 -.095 -2.048* R = .336 R 2 = .113 Adjusted R2 = .107 SEest. = .378 F = 18.366** a = 2.448

** มนยส าคญทางสถตทระดบ .01 * มนยส าคญทางสถตทระดบ .05 สมการพยากรณในรปคะแนนดบ ---- Y = 2.448 + 0.134X3 + 0.081X4 - 0.193X1 สมการพยากรณในรปคะแนนมาตรฐาน -- Z = 0.214X3 + 0.129X4 - 0.095X1



257

อภปรายผลการวจย

1. องคความรเกยวกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน

ปจจยเออทเกยวของกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรน ไดแก ระดบการศกษาของผปกครอง และรายไดของครอบครว ปจจยน า ไดแก เจตคตตอการบรโภคอาหาร ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร และคานยมในการบรโภคอาหาร และปจจยเสรม ไดแก อทธพลของสอโฆษณา การสนบสนนทางสงคม และอทธพลทางสงคมและวฒนธรรม น าแนวคดการสงเสรมสขภาพของ Green & Kreuter (2005) มาอธบายปจจยทเกยวของกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนไดวาการมพฤตกรรม การบรโภคอาหารทถกหลกโภชนาการหรอไมนน เกดจากสาเหตหลายประการ ทงทเปนสาเหตจากปจจยน า ปจจยเออ และปจจยเสรมทกระตนใหเกดพฤตกรรมการบรโภคอาหาร สอดคลองกบผลการวจยของสนทยา มฮ าหมด (2544) ทพบวาระดบการศกษาของผปกครอง ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร คานยมในการบรโภคอาหาร การสนบสนนทางสงคม และอทธพลจากสอมวลชน มอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยการสนบสนนทางสงคม คานยมเกยวกบการบรโภคอาหาร ผลสมฤทธทางการเรยน และอทธพลจากสอมวลชนสามารถรวมกนท านายพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนไดรอยละ 31.20 ดงนนในการวางแผนปรบเปลยนหรอสงเสรมพฤตกรรมการบรโภคอาหารจงจ าเปนตองค านงถงปจจยดงกลาวรวมกนเสมอ

2. พฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา จ าแนกตามปจจยเออ รายไดของครอบครวทตางกนไมท าใหพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยน

แตกตางกน วณะ วระไวทยะ และ สงา ดามาพงษ (2541) มแนวคดวา ครอบครวทมรายไดสงคาใชจายในการซออาหารจะเปนสดสวนนอยคอจะไมมากขนตามอตราสวนหรอเปนสดสวน กบรายได แมจะมรายไดมากขนกวาเดมหลายเทา แตคาใชจายในการซออาหารจะใกลเคยงกบของเดมเนองจากมรายไดสวนใหญใชในการซอสงของอนทไมใชอาหาร สอดคลองกบผลการวจยของสจนต ปรชามารถ (2544) ทพบวา นกเรยนมธยมศกษาปท 6 ทรายไดของ


258

ผปกครองแตกตางกนมพฤตกรรมเกยวกบการบรโภคอาหารเพอปองกนโรคไมตดตอไมแตกตางกน แตขดแยงกบผลการวจยของศาศตรตยา ศาสตรานวตร (2544) และสนทยา มฮ าหมด (2544) ทศกษาพบวานกเรยนทบดามารดามรายไดตางกนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ซงอาจเปนไปไดเนองจากการทบางคนหรอบางครอบครวทผปกครองมรายสงมไดหมายความวาจะมพฤตกรรมการบรโภคอาหารทถกตองเสมอไปเพราะพฤตกรรมการบรโภคอาหารขนอยกบปจจยอนๆ หลายปจจยดงทไดกลาวไปแลวขางตน

ระดบการศกษาของผปกครองทตางกนไมท าใหพฤตกรรมการบรโภคอาหาร ของนกเรยนแตกตางกน ขดแยงกบผลการวจยของศาศตรตยา ศาสตรานวตร (2544) และสนทยา มฮ าหมด (2544) ทพบวานกเรยนทบดามารดามระดบการศกษาตางกนมพฤตกรรมการบรโภคอาหารตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 เนองดวยครอบครวเปนหนวยทางสงคมทเลกทสดทเดกจะไดรบการปลกฝงและเลยงดเมอพอแมมความรยอมสงผลในการสงเสรมลกดานการบรโภคและดานอนๆ ซงเปนไปไดวาการทบางครอบครวผปกครองมระดบการศกษาสงมไดหมายความวาจะมพฤตกรรมการบรโภคอาหารทถกตองเสมอไปเพราะพฤตกรรมการบรโภคอาหารขนอยกบปจจยอนๆ หลายปจจยดงทไดกลาวไปแลวขางตน

3. ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร ความรเปนปจจยส าคญทสงผลตอการแสดง

พฤตกรรม แตการเพมความรไมไดกอใหเกดการเปลยนพฤตกรรมการบรโภคเสมอไปเพราะการเปลยนพฤตกรรมตองมปจจยอนรวมดวย ในการวจยครงนพบวา นกเรยนมความรเกยวกบการบรโภคอาหารอยในระดบปานกลาง พบวาสงทนกเรยนสวนใหญมความเขาใจถกตองมากทสดคอ หลกในการเลอกรบประทานอาหารเลอกจากสวนประกอบของอาหารเปนหลก แตยงมความเขาใจผดเกยวกบการรบประทานอาหารเพอใหมภาวะโภชนาการทดวาควรรบประทานอาหารประเภทโปรตนมากกวาหมอนๆ ซงแทจรงแลวการรบประทานอาหารเพอใหมภาวะโภชนาการทดนนควรรบประทานอาหารใหครบทง 5 หม ในปรมาณทพอเหมาะ จากการวจยในครงนพบวา ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร เจตคตตอการบรโภคอาหาร คานยมในการ



259

บรโภคอาหาร และอทธพลของสอโฆษณามความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 ซงสอดคลองกบงานวจยของศาศตรตยา ศาสตรานวตร (2544) ทพบวา ความรเกยวกบการบรโภคอาหาร เจตคตตอการบรโภคอาหาร คานยมในการบรโภคอาหาร และอทธพลของสอโฆษณามความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 คานยมในการบรโภคอาหาร อทธพลของสอโฆษณา และความรเกยวกบการบรโภคอาหารสามารถรวมกนท านายพฤตกรรมการบรโภคอาหารของวยรนในจงหวดสงขลา ไดรอยละ 11.30 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 อธบายตามแนวคดของ Green & Kreuter (2005) ไดวา การทวยรนมความรเรองอาหารและโภชนาการ ซงเปนปจจยภายใน ตวบคคลอนมผลเออตอการมความเชอและคานยมใหเกดแรงจงใจโนมนาวในการตดสนใจ เลอกบรโภคอาหารชนดนนๆ และเมอไดรบอทธพลของสอโฆษณาซ งเปนปจจยภายนอก ทสนบสนนและสงเสรมโดยอาศยการใหขอมลขาวสาร โฆษณาชวนเชอทม วตถประสงคเพอมงเนนใหผบรโภคไดรจกอาหารชนดนนๆ และเกดการยอมใหขอมลขาวสารนนเขามา มผลตอความคด ความรสกและการตดสนใจท าใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคอาหาร สอดคลองกบผลการวจยทพบวา การสนบสนนทางสงคมและอทธพลจากสอ มความสมพนธกบพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ .05 (จรภทร พลอยขาว, 2553) และนกเรยนทไดรบอทธพลจากสอมวลชนตางกน มพฤตกรรมการบรโภคอาหารแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 (จนทรเตม หาญมงคลศลป , 2543) นอกจากน การศกษาของสนทยา มฮ าหมด (2544) ยงพบวา การสนบสนนทางสงคม คานยมเกยวกบการบรโภคอาหาร ผลสมฤทธทางการเรยนและอทธพลจากสอมวลชนสามารถรวมกนท านายพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนได รอยละ 31.20 ดงนนการทวยรนไดรบความรและขอมลขาวสารเกยวกบอาหารและโภชนาการทถกตองสงผลใหมการเปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภคอาหารไปใหทางทดได

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช


260

1.1 จากผลการวจยพบวา คานยมในการบรโภคอาหาร อทธพลของสอโฆษณา และความรเกยวกบการบรโภคอาหารสามารถรวมกนท านายพฤตกรรมการบรโภคอาหาร ของวยรนในจงหวดสงขลาได ดงนนหนวยงานคมครองผบรโภคควรเผยแพรประชาสมพนธ ใหเยาวชนไดมความรความเขาใจถงประโยชน ผลขางเคยงและอนตรายจากการบรโภคอาหารไมถกหลกโภชนาการ ทงนควรพฒนาการใชประโยชนจากสอสารมวลชนเพอเปนเครองมอส าคญในการใหขอมลแกผบรโภคและพทกษประโยชนของทงผบรโภคและภาครฐ และเพอปลกฝงคานยมทถกตองในการพจารณาเลอกบรโภคอาหารทเนนคณประโยชน

1.2 จากผลการสงเคราะหงานวจยครควรน าองคความร ไปสอด แทรก ในรายวชาเรยนเพอใหนกเรยนเกดความตระหนกและตนตวหนมาใสใจดแลสขภาพของตนเองมากขน และควรเพมการรณรงคเกยวกบการรเทาทนสอเพอปองกนไมใหนกเรยนตกเปนเหยอของสอโฆษณา

2. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 2.1 ควรท าการศกษาเชงลกแบบกรณศกษาเพอไดเหนถงกระบวนการคด ตดสนใจเลอกบรโภคอาหาร 2.2 ควรพฒนาโปรแกรมสงเสรมพฤตกรรมการบรโภคดวยปญญาเพอลดภาวะโรคอวน

เอกสารอางอง จนทรเตม หาญมงคลศลป. (2543). พฤตกรรมการปฏบตเกยวกบการบรโภคอาหารเพอ

ปองกนโรคไมตดตอของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในโรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา จงหวดนนทบร. (ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาสขศกษา บณฑตวทยาลย).มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ.

จรภทร พลอยขาว. (2553). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนหญงทมภาวะโภชนาการเกน โรงเรยนสตรภ เกต จงหวดภ เกต . (วทยานพนธ



261

ศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาคหกรรมศาสตรเพอพฒนาชมชน). บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยรามค าแหง, กรงเทพฯ.

เบญจวรรณ ชวยแกว. (2555). ความสมพนธระหวางปจจยคดสรรกบพฤตกรรมบรโภคเพอสขภาพในวยรนตอนตน จงหวดสงขลา. วารสารกองการพยาบาล, 39(1), 7-18.

พชราภณฑ ไชยสงข, ปญจภรณ ยะเกษม, และนชจรรตน ชทองรตน. (2557). ปจจยท านายพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 -6 ทมน าหนกเกนเกณฑ. วารสารวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน นครราชสมา, 20(1), 30-43.

ลดดา เหมาะสวรรณ. (2553). เผยขอมลส ารวจพบเดกใตมปญหาโภชนาการท าใหเตย -ผอม. สบคนจาก: http://www.oknation.net/blog/print.php?id=566991.

วณะ วระไวทยะ และสงา ดามาพงษ. (2541). พฤตกรรมการบรโภคอาหาร. นนทบร: กองโภชนาการกระทรวงสาธารณสขศาศตรตยา ศาสตรานวตร. (2544). พฤตกรรมสขภาพเกยวกบการบรโภคอาหารของนกเรยนมธยมศกษาในโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา อ าเภอเมอง จงหวดชมพร . (ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาสขศกษา). บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ.

สนทยา มฮ าหมด. (2544). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการบรโภคอาหารของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนสงกดกรมสามญศกษาในเขตดสตกรงเทพมหานคร . (ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาวชาสขศกษา) บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ.

สถาบนโภชนาการ มหาวทยาลยมหดล. (2555). พฤตกรรมการบรโภคของคนไทย. สบคนจาก: http://tcijthai.com/tcijthainews/view.php?ids=3464.

สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. (2554). รายงานสขภาพคนไทย 2554: เอชไอเอ กลไกพฒนานโยบายสาธารณะเพอชวตและสขภาพ. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง.

http://www.oknation.net/blog/SOUTHERNPOST/2010/03/05/entry-4

http://www.oknation.net/blog/SOUTHERNPOST/2010/03/05/entry-4


262

สจนต ปรชามารถ. (2544). พฤตกรรมการปฏบตเกยวกบการบรโภคอาหารเพอปองกนโรค ไมตดตอของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 ในโรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา จงหวดนนทบร. วารสารวทยาศาสตรการกฬาและสขภาพ, 2(1), 9-15.

ส านกงานสาธารณสข จงหวดสงขลา (2550). รายงานเวชสถตประจ าป 2550. สงขลา: ส านกงานสาธารณสข.

อมรวชช นาครทรรพ. (2549). เดกไทยในมตวฒนธรรม. กรงเทพฯ: สถาบนรามจตต. Creswell, J.W. & Plano Clark, V. L. (2011). Designig and Conducting Mixed

Methods Research. (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage. Green, L.W. & Kreuter, M.W. (2005). Health Program Planning: An Educational

and Ecological Approach. (4th ed.). New York: McGraw-Hill Higher Education.

Krejcie, R.V. & Morgan, D.W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30, 607-610.

Translated from Thai References Chuntem Harnmongkolsilp. ( 2000) . Eating Behavior for Non-Communicable

Diseases Prevention in Mathayomsuksa VI Students under the Jurisdiction of the Department of General Education School in Nonthaburi Province. Master of Education degree in Health Education. Graduate School, Srinakharinwirot University. [in Thai].

Chiraptha Poikaow. ( 2010) . Factors Affecting Food Consumption Behaviors of Overweight Female Ftudents of Satree pukhet school. Master of Arts in Home Economics for Community Development. Graduate School, Ramkhamhaeng University. [in Thai].



263

Benjawan Chuaykaew. ( 2012) . Relationships between Selected Factors and Eating Behaviors of Early Adolescents: Songkla province. Journal of Nursing Division, 39(1), 7-18. [in Thai].

Phatcharaphan Chaiyasung, Panchabhorn Yakasem, and Nootjareerat Chuthongrat. (2014) . Factors Predicting Food Consumption Behaviors of Overweight Elementary School Students, Grade 4-6. Journal of Boromarajonani College of Nursing Nakhonratchasima, 20(1), 30-43. [in Thai].

Latda Mo-suwan. ( 2013) . The Result of Survey found that Children in the Southernmost

Areas Encounter with the Problem of Malnutrition that Lead to be Short and Thin. Retrieved from: http://www.oknation.net/blog/print.php?id=566991.[in Thai].

Vina Viravaidhya and Sahar Damapong. ( 1998) . The Behavior of Food Consumption. Nonthaburi Province. Bureau of Nutrition, Ministry of Public Health. [in Thai].

Sattiya Sattranuwat. ( 2001) . Health Behavior Concerning Food Consuming of Mathayomsuksa Students in the Secondary School under the Jurisdicting of the Department of General Education Amphoe Mueang Chumphon province. Master of Education Degree in Health Education. Graduate School, Srinakharinwirot University. [in Thai].

Sonthaya Moohummud. ( 2001) . Factors Affecting Food Consuming of Mathayomsuksa III Students in School under the Department of General Education in Khet Dusit, Bangkok Metropolitan. Master of Education degree in Health Education. Graduate School, Srinakharinwirot University. [in Thai].


264

Institution of Nutrition, Mahidol University. (2012). the Behavior Consumption of Thai Population. Retrieved from: http://tcijthai.com/tcijthainews/view. php?ids=3464. [in Thai].

Institute of Population and Social Research, Mahidol University. (2011). Thai Health Report 2011: HIA, a Mechanism for Public Policy Development in Life and Heath. Bangkok: Amarin Printing and Publishing Company limited. [in Thai].

Sujin Preechamart. (2544). the Practice Behavior of Food Consumption Regarding Prevent Non-Communicable Diseases of High School Students under the Jurisdiction of the Department of General Education, Nonthaburi Province. Journal of Sports Science and Health, 2(1), 9-15. [in Thai].

Songkhla Provincial Public Heath Office (2007). The Report of Medical Statistics in 2007. Songkhla: Public Heath Office. [in Thai].

Amornwit Nakhontap. (2006). The consideration of young Thai through cultural aspect. Bangkok.Ramjiti Institute. [in Thai].

Documents

พฤติกรรมการบริโภคอาหารของวัยรุ่นในจังหวัดสงขลา การ ...fs.libarts.psu.ac.th/research/journal/V8-No1-59/12-Food