อนุสัญญาแรมซาร์ ( Ramsar Conventiond2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/ramsar... · 2016-12-09 · เขารวมเป็นภาคีอนุสัญญาว

เอกสารประกอบการเสนอพนทชมนาแมนาสงครามตอนลาง ขนทะเบยนเปนพนทแรมซารไซต นกสทธ สงขจนทร, ผรวบรวม_WWF Thailand_18 Aug 16

1

อนสญญาแรมซาร (Ramsar Convention)

อนสญญาแรมซาร (Ramsar Convention) หรออนสญญาวาดวยพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ ไดถกกาหนดและตงชอตามชอสถานทจดใหมการประชมเพอรบรองอนสญญาเมอวนท ๒ กมภาพนธ ป พ.ศ. ๒๕๑๔ (ค.ศ. 1971) ณ เมองแรมซาร ประเทศอหราน อนสญญาดงกลาวเปนขอตกลงระหวางรฐบาล ซงกาหนดกรอบการทางานสาหรบความรวมมอระหวางประเทศเพอการอนรกษแหลงทอยอาศยทเปนพนทชมนา โดยมวตถประสงคเรมตนเพอเนนการดาเนนการอนรกษและการใชประโยชนพนทชมนาเพออนรกษถนทอยอาศยของนกนา ตอมาขอบเขตการดาเนนการของอนสญญาฯ ไดขยายครอบคลมกวางขนโดยเนนการอนรกษและการใชประโยชนของพนทชมนาอยางชาญฉลาดในทกๆดาน ตลอดจนเพออนรกษ และยบยงการสญหายของพนทชมนาในโลก โดยมพนธกจทสาคญของอนสญญากลาวถงในการดาเนนงานระดบชาตโดยความรวมมอระดบนานาชาตเพอกอใหเกดการพฒนาอยางยงยนในทกภมภาคของโลก อนสญญาฯ มผลบงคบใชจรงเมอวนท ๒๑ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๑๘ (ค.ศ.1975) นอกจากนยงกาหนดใหทกวนท ๒ กมภาพนธของทกปเปนวนพนทชมนาโลก (World Wetlands Day)

ในชวงเวลาเรมแรกนน ประเทศไทยยงมไดเปนภาคอนสญญาวาดวยพนทชมนา ตอมาดวยแรงกระตนของกระแสการอนรกษพนทชมนาทวโลก ทาใหในป พ.ศ. ๒๕๓๖ กรมปาไมไดรเรมจดใหมการประชมหารอกนระหวางหนวยงานทเกยวของกบการดาเนนงานอนรกษพนทชมนาขนเปนครงแรก ทประชมไดมมตใหสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) สงกดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทส .) ทาหนาทเปนหนวยประสานงานกลางระดบชาต เพอดาเนนงานอนรกษพนทชมนาของประเทศไทย และประสานงานการเขาเปนภาคอนสญญาวาดวยพนทชมนา ดงนนในป พ.ศ. ๒๕๓๖ สผ. ไดเสนอใหคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต จดตงคณะอนกรรมการการจดการพนทชมนาขน เพอขอขอคดเหนขอเสนอแนะตางๆ ในการเขารวมเปนภาคอนสญญา ตลอดจนคดเลอกพนทชมนาเขาบรรจในทะเบยนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ ซงองคประกอบของคณะอนกรรมการฯ ประกอบไปดวยผแทนจากหนวยงานราชการตางๆ ทดาเนนนโยบายเกยวของกบการอนรกษ

ในป ๒๕๓๘ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงแวดลอมเดม) ไดดาเนนโครงการสารวจจดทาทะเบยนรายนามสถานภาพ และฐานขอมลพนทชมนาของประเทศไทย โดยพบวาพนทชมนาของประเทศไทยประกอบไปดวย พนทชมนำแหลงนำจด ทงแหลงนาไหลและนานง ไดแก คลอง หวย ลาธาร แมนา นาตก หนอง อางเกบนา ทะเลสาบ บง พรหญา พรนาจดทมไมพม ทลมชนแฉะ พนทเกษตรทมนาทวมขง และพนทชมนำชำยฝงทะเล ไดแก ปากแมนา ชายหาด หาดเลน ปาชายเลน ปะการง ครอบคลมพนทอยางนอย ๓๖,๖๑๖.๑๖ ตารางกโลเมตร (๒๒,๘๘๕,๑๐๐ ไร) คดเปนรอยละ ๗.๕ ของพนทประเทศไทย ตอมาเมอวนท ๒๖ สงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๐ คณะรฐมนตรจงไดมมตใหความเหนชอบใหประเทศไทยเขารวมเปนภาคอนสญญาวาดวยพนทชมนา โดยประเทศไทยไดมอบสตยาบนสารเพอเขารวมเปนภาคอนสญญาแรมซารเมอวนท ๑๓ พฤษภาคม ๒๕๔๑ นบเปนลาดบท ๑๑๐ ของภาคอนสญญาฯ โดยมผลบงคบใชวนท ๑๓ กนยายน พ.ศ. ๒๕๔๑ ซงการเขาเปนภาคนนประเทศสมาชกตองเสนอพนทชมนาในประเทศ 1 แหง ขนเปนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Wetland of International Importance) ซงประเทศไทยไดเสนอพรควนขเสยน ในเขตหามลาสตวปาทะเลนอย จงหวดพทลง มพนท ๓,๐๘๕ ไร เปนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศแหงแรกของประเทศไทย และเปนลาดบท ๙๔๘ ในทะเบยนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศของอนสญญาแรมซาร


2

ความสาคญและคณคาของพนทชมนา (Wetlands)

พนทชมนา หมายรวมถง พนทลมมนาขง (marsh) พนทลม (fen) พนทพร (peatland)พนทฉานา (water) ไมวาจะเกดตามธรรมชาต (natural) หรอมนษยสรางขน (artificial) เกดขนเปนการถาวร (permanent) หรอชวคราว (contemporary) มนานง (static) หรอนาไหล(flowing) เปนนาจด (fresh) นากรอย (brackish) หรอนาเคม (salt)รวมไปถงพนททางทะเลในบรเวณซงเมอนาลงตาสดมความลกของระดบนาไมเกน 6 เมตร ทงนการใชพนทชมนาตองใชประโยชนอยางชาญฉลาด และเปนการใชประโยชนอย างยงยน ในพนทชมนาตามแนวทางการรกษาสภาพธรรมชาตและระบบนเวศนเพอประโยชนของมนษยชาต

คมออนสญญาแรมซาร (The Ramsar Convention Manual) แบงประเภทของพนทชมนาเปน ๕ ประเภท คอ

๑. พนททางทะเล (Marine) ไดแก พนทชมนาชายฝงทะเล (coastal wetlands) รวมถงทะเลสาบนาเคม (coastal lagoons) หาดหน (rocky shores) และแนวปะการง (coral reefs)

๒. พนทปากแมนา (Estuarine) ไดแก ดนดอนสามเหลยมปากแมนา (deltas) ทราบลมนาขนถง (tidal marshes) และพนทปาชายเลน (mangrove swamps)

๓. พนททะเลสาบ (Lacustrine)ไดแก พนทชมนาบรเวณทะเลสาบ (wetlands associated with lakes)

๔. พนทแหลงนาไหล (Riverine) ไดแก พนทชมนาบรเวณแมนา และลาธาร(wetlands along rivers and streams)

๕. พนทหนองนา หรอทลมชนแฉะ (Palustrine) ไดแก ทลมชนแฉะ (marshes) ทลมนาขง (swamps) และหนองนาซบ (bogs)

นอกจากนยงไดแบงประเภทพนทชมนาออกเปน ๓ ประเภทหลก ๔๒ ชนด ตามRamsar Classification of Wetland Type ดงน

๑. พนทชมนาทางทะเล และชายฝงทะเล (Marine and Coastal Wetlands) ไดแก แนวปะการงชายฝง หนาผาชายฝง หาดทราย แหลงนากรอย หาดโคลน หาดเลน ทะเลสาบนาจดบนเกาะ ปาชายเลน ภมประเทศแบบคาสก ฯลฯ

๒. พนทชมนาในแผนดนใหญ (Inland Wetlands) ไดแก ทะเลสาบ หนอง บง หวย พนทชมนาอลไพน พนทชมนาในเขตทนดรา ปาพร นาพ โอเอซส ฯลฯ

๓. พนทชมนาทมนษยสรางขน (Human-made Wetlands) ไดแก อางเกบนา สระนา บอเลยงสตวนา พนทเกษตรกรรม ฯลฯ

คณคาโดยรวมของพนทชมนา ไดแก การเปนแหลงนา แหลงกกเกบนาฝนและนาทา ปองกนนาเคมมใหรกเขามาในแผนดน ปองกนชายฝงพงทลาย ดกจบตะกอนและแรธาต ปองกนภยธรรมชาตตาง ๆ เปนแหลงทรพยากรและผลผลตทางธรรมชาตทมนษยเขาไปเกบเกยวผลประโยชน เชน แหลงอาหาร ยารกษาโรค แหลงนนทนาการพกผอนทองเทยว เปนแหลงรวบรวมความหลากหลายทางชวภาพ พนธพช พนธสตว มความสาคญทางนเวศวทยาและการอนรกษธรรมชาต โดยเฉพาะอยางยงเปนแหลงของผผลตหวงโซอาหาร ความสาคญดานประวตศาสตร วฒนธรรม วถชวต ตลอดจนเปนแหลงศกษาวจยทางธรรมชาต


3

หลกเกณฑการพจารณาจดลาดบความสาคญพนทชมนาของประเทศไทยทแบงออกเปน ๓ ระดบ ไดแก

๑. พนทชมนาทความสาคญระดบนานาชาต ใชเกณฑการจาแนกภายใตมาตรา ๒ ของอนสญญาพนทชมนา โดยเกณฑดงกลาวม ๔ ขอ คอ เกณฑสาหรบประเมนคณคาของพนทชมนาทเปนตวแทนหรอทมเอกลกษณเฉพาะ เกณฑทวไปสาหรบการใชพชและสตวในการจาแนกวนจฉยพนทชมนาทสาคญ เกณฑเฉพาะสาหรบการใชนกนาในการจาแนกวนจฉยพนทชมนาทสาคญ และเกณฑเฉพาะสาหรบการใชพนธปลาในการจาแนกพนทชมนาสาคญ

๒. พนทชมนาทมความสาคญระดบชาต มคณสมบตตามเกณฑ ๓ ขอ คอ เกณฑสาหรบประเมนคณคาของพนทชมนาทเปนตวแทนหรอทมเอกลกษณเฉพาะ เกณฑทวไปสาหรบการใชพชและสตวในการจาแนกวนจฉยพนทชมนาทสาคญ และเกณฑทประเมนจากสถานภาพทางกฎหมายและการจดการ

๓. พนทชมนาทมความสาคญระดบทองถน มคณสมบตตามเกณฑ ๒ ขอ คอ เกณฑทประเมนจากสถานภาพทางกฎหมายและการจดการ และเกณฑทประเมนจากความสาคญทมตอทองถน

สานกงานนโยบายและแผนฯ (สผ.) ไดดาเนนโครงการสารวจ จดทาทะเบยนรายชอ สถานภาพ และฐานขอมลพนทชมนาของประเทศไทยและนาเสนอตอคณะรฐมนตรใหพจารณาเหนชอบ ซงไดมมตคณะรฐมนตรเมอวนท ๑ สงหาคม ๒๕๔๓ เหนชอบตามทกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยสผ. เสนอเรอง ทะเบยนรายนามพนทชมนาทมความสาคญระดบนานาชาต และระดบชาตของประเทศไทย และมาตรการอนรกษพนทชมนา ซงสรปไดดงน

ทะเบยนรายนามพนทชมนาทมความสาคญระดบนานาชาตของประเทศไทย ๖๑ แหง ทะเบยนรายนามพนทชมนาทมความสาคญระดบชาตของไทย ๔๘ แหง ทะเบยนรายนามพนทชมนาทมความสาคญระดบทองถน ๑๙,๒๙๕ แหง การเสนอพนทชมนาทสมควรไดรบการเสนอเปนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ

(Ramsar Site) เปนลาดบแรก ๙ แหง และพนทชมนาทสมควรไดรบความคมครอง การศกษาสารวจ และฟนฟ ๒๘ แหง

ตอมากระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยสานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม คณะทางานวชาการพนทชมนา และคณะอนกรรมการการจดการพนทชมนา ซงประกอบดวยผทรงคณวฒ และผแทนจากหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของไดพจารณาทบทวนมตคณะรฐมนตร วนท ๑ สงหาคม ๒๕๔๓ โดยเหนวาเนองจากปญหาอทกภยในพนทหลายจงหวดของประเทศไทย ไดกอใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสนของประชาชน สาเหตสาคญประการหนงคอ ระบบนเวศพนทชมนาธรรมชาตทเปนแหลงรองรบนาและกกเกบนาไดถกบกรก ทาลาย และ/หรอถกพฒนาเปลยนแปลงไปใชในรปแบบอน เชน เปนพนทเกษตรกรรม นคมอตสาหกรรม และชมชนเมอง ตลอดจนการพฒนาโครงสรางสาธาณปโภคตาง ๆ ซงปจจบนปญหาเหลานไดทวความรนแรงมากขนและมแนวโนมทจะเขาสขนวกฤต โดยเฉพาะอยางยงพนทชมนาทไดรบการขนทะเบยนเปนพนทชมนาทมความสาคญระดบทองถนรวมทงพนทสาธารณะประโยชน การดารงพนทชมนาใหเปนพนทรบนาตามธรรมชาตจาเปนตองอาศยความรวมมอจากหนวยงานทเกยวของและจาเปนตองไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตร กอปรกบในปจจบนหนวยงานทเกยวของ ทงภาครฐ เอกชน ชมชน องคกรพฒนาเอกชน และสถาบนการศกษา ไดยอมรบและตระหนกในคณคาและความสาคญของพนทชมนา จงไดทาการศกษาคณสมบตทางนเวศวทยา และเสนอใหทบทวนบญชรายนามพนทชมนาทมความสาคญระดบนานาชาตและระดบชาต โดยเสนอใหยกระดบพนทชมนาทมความสาคญระดบทองถนบางแหงขนทะเบยนเปนพนทชมนาทมความสาคญระดบ


4

นานาชาตและระดบชาต และเปนพนททมความสาคญเรงดวนสมควรไดรบการคมครอง ฟนฟ และศกษาสารวจ และไดนาเสนอตอคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ในทประชมคณะรฐมนตรวนท ๓ พฤศจกายน ๒๕๕๒ เรองการทบทวนมตคณะรฐมนตร วนท ๑ สงหาคม ๒๕๔๓ เรองทะเบยนรายนามพนทชมนาทมความสาคญระดบนานาชาต และระดบชาตของประเทศไทย และมาตรการอนรกษพนทชมนา เนอหาของมตฯเปนการเพมเตมและปรบปรงทะเบยนรายชอพนทชมนาทมความสาคญของประเทศไทย โดยสรปดงน

๑. พนทชมนาทมความสาคญระดบนานาชาต จานวน ๖๙ แหง ๒. พนทชมนาทมความสาคญระดบชาต จานวน ๔๗ แหง ๓. พนทชมนาทมความจาเปนเรงดวนตองไดรบการคมครอง ๑๗ แหง ๔. พนทชมนาทมความจาเปนเรงดวนตองไดรบการฟนฟ ๒๐ แหง ๕. พนทชมนาทมความจาเปนเรงดวนตองไดรบการศกษาสารวจ อยางนอย ๑๙ แหง

มตฯ ดงกลาว ทาใหเกดการพฒนาระบบฐานขอมลพนทชมนาสาหรบการวางแผนการจดการพนทชมนาของประเทศไทย เพอเผยแพรความร และสรางความเขาใจในการอนรกษและการใชประโยชนอยางยงยน

ปจจบน ประเทศไทยมพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Ramsar Site) จานวน ๑๔ แหง พนทรวมประมาณ ๒,๔๙๘,๒๑๑.๕ ไร หรอ ๓๙๙,๗๑๓.๘๔ เฮกแตร (ขอมล ณ เดอนสงหาคม ๒๕๕๙)


5

ทะเบยนรายชอพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Ramsar Site) ในประเทศไทย จานวน ๑๔ แหง

ลาดบท พนทแรมซารไซต จงหวด พนท (ไร) ประกาศเมอวนท ขอมลทวไปและความสาคญของพนท

๙๔๘ พรควนขเสยน

พทลง ๓,๐๘๗.๕ ๑๓ พฤษภาคม ๒๕๔๑ ตงอยบร เวณตอนเหนอในเขตหามลาสตวปาทะเลนอย มลกษณะเปนปาพรมนาทวมขง ประกอบดวยปาพรเสมดขาว ทงหญาชนทความอดมสมบรณสงมาก มความลก ประมาณ ๐-๒ เมตร เปนแหลงทอยอาศย ทารงวางไขของนกไมตากวา ๑๘๗ ชนด ทสาคญไดแก นกกาบบว นกอายงว นกตะกรม นกกระสานวล นกชอนหอยขาว เหยยวดา นกฟนฟต ฯลฯ

๑๐๙๘ เขตหามลาสตวปาบงโขงหลง บงกาฬ ๑๓,๘๓๗.๕ ๕ กรกฎาคม ๒๕๔๓ เ ป น บ ง น า จ ด ข น า ด ใ ห ญ ท ส า ค ญ แ ห ง ห น ง ใ น ภ า คตะวนออกเฉยงเหนอ มลกษณะแคบยาว มระบบนเวศเชอมตอกบแมนาสงครามและแมนาโขง มความหลากหลายของพนธปลาอยางนอย ๖๖ ชนด ทสาคญ เชน ปลาดกดาน ปลากดเขยว ฯลฯ นกไมตากวา ๖๗ ชนด ซงอยในสถานภาพถกคกคามและใกลสญพนธ เชน เปดดาหวดา เปดแดง นกกระแตหวเทาฯลฯสตวเลอยคลาน ๑๐ ชนด สตวสะเทนนาสะเทนบกอยางนอย ๖ ชนด

๑๐๙๙ ดอนหอยหลอด สมทรสงคราม ๕๔๖,๘๗๕ ๕ กรกฎาคม ๒๕๔๓ เปนพนทชมนาชายฝงทะเล เกดจากการทบถมของตะกอนแมนาและตะกอนนาทะเลบรเวณปากแมนากลองทาใหแผนดนขยายออกไปลงไปในทะเล ประมาณ ๘ กโลเมตร เนอดนมความอดมสมบรณของธาตอาหาร จดเปนพนท ชมนาชายฝงทะเลทมลกษณะทางธรรมชาตทหายาก หาดเลนเปนแหลงทอยอาศยของหอยหลอด (Solen regularis) ทเปนเอกลกษณสาคญของพนท และหอยอกหลายชนดทมความสาคญทางเศรษฐกจในประเทศไทยและในภมภาค รวมทงเปนแหลงอาศยของนกชายเลนหลากหลายชนด

๑๑๐๐ ปากแมนากระบ กระบ ๑๓๓,๑๑๘.๗๕ ๕ กรกฎาคม ๒๕๔๓ ครอบคลมพนทตงแตสสานหอย ๗๕ ลานป ทเปนหนงเดยวใน


6


ภมภาคน เขตผงเมองรวมกระบ ปาชายเลน หาดเลน หาดทรายและหญาทะเลผนใหญ มผนปาชายเลนทมสภาพสมบรณขนอยหนาแนน มลาคลองหลายสายไหลลงสทะเล มความหลายของชนดพนธนกอยางนอย ๒๒๑ ชนด ชนดทใกลถกคกคามระดบโลก เชน นกยางจน นกฟนฟต นกทะเลขาเขยวลายจด ฯลฯ พบพนธปลาอยางนอย ๕๐ ชนด รวมทงเปนถนทอยอาศยของพะยน ซงเปนสตวปาสงวนของประเทศไทยทใกลสญพนธ

๑๑๐๑ เขตหามลาสตวปาหนองบงคาย เชยงราย ๒,๗๑๒.๕ ๕ กรกฎาคม ๒๕๔๓ เปนบงนาจดขนาดเลก ตงอยใกลกบแมนาโขง เปนแหลงทอยอาศยทสาคญของนกอพยพในชวงฤดหนาวทสาคญแหงหนงของประเทศไทย พบชนดนกอยางนอย ๑๒๑ ชนด ชนดทสาคญซงถกคกคามระดบโลก ไดแก เปดดาหวดา ฯลฯ ชนดทหายาก เชน เปดผใหญ เปดไบคาล เปนตน รวมทงพบพนธปลาอยางนอย ๒๑ ชนด รวมทงเปนทอยอาศยของปลาหมอแคระซงพบเฉพาะในแหลงนาจดแถบภาคใตฝงตะวนตกของแมนาโขงเทานน

๑๑๐๒ เขตรกษาพนธสตวปาเฉลมพระเกยรต สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ (พรโตะแดง)

นราธวาส ๑๒๕,๖๒๕ ๕ กรกฎาคม ๒๕๔๓ เปนปาพรผนใหญทสดของประเทศไทยทยงคงเหลออย และมความสาคญของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต เปนทราบลมนาทวมขงซงอยหางจากชายฝงทะเล เปนแหลงรบนาจากลมนาตอนบน มความหลากหลายทางชวภาพสง มพนธไมเฉพาะถนอยางนอย ๕๐ ชนด เชน ชางให กาบออย ปาหนนชาง ฯลฯ พบนกอยางนอย ๒๑๗ ชนด ชนดทสาคญและใกลสญพนธเชน นกตะกรม นกฟนฟต นกเปลาใหญ นกเงอกดา เหยยวปลาใหญหวเทา ฯลฯ สตวเลอยคลานอยางนอย ๕๒ ชนด พนธปลาไมตากวา ๖๒ ชนด

๑๑๘๒ หาดเจาไหม-เขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง-ปากแมนาตรง

ตรง ๔๑๔,๔๕๖.๒๕ ๑๔ สงหาคม ๒๕๔๕ พนทประกอบดวยระบบนเวศ ๓ ลกษณะคอ แมนา ปากแมนา และชายฝง มความหลากหลายของระบบนเวศสง ประกอบดวยปาชายเลน แหลงนากรอย ชายหาด หาดหน แนวปะการง และ


7


แหลงหญาทะเล เปนถนทอยอาศยทสาคญของนกอยางนอย ๒๑๒ ชนด ชนดทหายากและใกลสญพนธ เชน นกซอมทะเลอกแดง นกฟนฟต นกหวโตกนป ทงนกอพยพและนกประจาถน รวมทงเปนทอยอาศยของพะยน ซงเปนสตวปาสงวน รวมทงเปนแหลงทองเทยวทม ชอเสยง มความงดงามทา งธรรมชาต ตลอดจนเปนแหลงศกษาวจยทสาคญแหงหนง

๑๑๘๓ อทยานแหงชาตแหลมสน-ปากแมนากระบร-ปากคลองกะเปอร

ระนอง ๗๖๒,๗๘๗.๕ ๑๔ สงหาคม ๒๕๔๕ เปนพนทสวนใหญของปาชายเลนซงเปนปาชายเลนผนใหญทสดเหลออยของประเทศไทยและเขตอนโด–แปซฟก ประกอบดวยระบบนเวศพนทชมนาหลายแบบทผสมผสานกนเปนพนทชมนาผนใหญ ไดแก หาดเลน หาดทราย แหลงปะการง แหลงหญาทะเล และปาชายเลนซงพบตนโกงกางขนาดใหญมอายมากกวา ๓๐๐ ป มความหลากหลายทางชวภาพสงมาก เปนแหลงทอยอาศยของชนดพนธทอยในสถานภาพถกคกคาม ไดแก นกฟนฟท นกหวโตมลายปลากะทงเหวทะเล และนอกจากนปาชายเลนบรเวณปากแมนากระบร เปนศนยกลางการศกษาวจยระดบนานาชาต เกยวกบปาชายเลน ซงไดรบการประกาศเปนพนทสงวนชวมณฑลลาดบท ๔ ของประเทศไทย และจดวาเปนพนทสงวนชวมณฑลประเภทปาชายเลนแหงแรกของโลก

๑๑๘๔ อทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง สราษฎรธาน ๖๓,๗๕๐ ๑๔ สงหาคม ๒๕๔๕ ประกอบดวยเกาะตางๆ ประมาณ ๔๒ เกาะ ทอยเปนกลมเกาะกลางทะเลอาวไทย วางเรยงตวในแนวเหนอ ใต สวนใหญเปนเขาหนปนสงชนซงเปนแนวหนาผาสงชนต งดงไดรบอทธพลของตะกอนจากแมนาตาป ลกษณะชายฝงมความสงชน มแนวปะการงกอตวเปนแนวแคบๆ พบความหลากหลายของนกอยางนอย ๕๒ ชนด ทสาคญไดแก นกเงอกดา นกออก นกลมพขาว ฯลฯ สตวเลยงลกดวยนมอยางนอย ๑๖ ชนด


8


๑๑๘๕ อทยานแหงชาตอาวพงงา พงงา ๒๕๐,๐๐๐ ๑๔ สงหาคม ๒๕๔๕ เปนอาวตนลอมรอบดวยปาชายเลนตอเนองเปนผนใหญ ระดบนาในอาวคอนขางตนประมาณ ๑-๔ เมตร ประกอบดวยเกาะนอยใหญประมาณ ๔๒ เกาะ มภเขาหนตะกอน หนแปร แทรกสลบอยเปนแนว โดยเฉพาะอยางยงภเขาหนปนซงแทรกโผลเปนหยอมๆ กระจายอยทวไปในอาวพงงาอยางสวยงามทมชอเสยงไดแก เกาะปนหย เกาะเขาพงกน เปนตน เปนทอยอาศยของพะยนซงเปนสตวปาสงวน พบนกอยางนอย ๘๘ ชนด ชนดทหายากและใกลสญพนธ เชน นกหวโตมลาย นกซอมทะเลอกแดง นกออก ฯลฯ พบพนธปลาอยางนอย ๘๒ ชนด สตวเลอยคลาน ๑๘ ชนด สตวเลยงลกดวยนม ๑๗ ชนด

๑๗๓๔ อทยานแหงชาตเขาสามรอยยอด ประจวบครขนธ ๔๓,๐๗๔ ๑๔ มกราคม ๒๕๕๑ ตงอยบรเวณเชงเขาของเทอกเขาสามรอยยอด ตามแนวชายฝงทะเลอาวไทยยาวประมาณ ๒๐ กโลเมตรมยอดเขาแหลมมากมาย มกลมเขาโดดตามแนวชายฝงทะเลและในทะเลเปน ภมประเทศรอบเทอกเขาเปนทงทราบลมกวางใหญ เรยกวา “ทงสามรอยยอด” เปนแหลงทอยอาศยทสาคญของเสอปลาทใหญทสดในประเทศไทย ซงเปนสตวปาทมสถานภาพใกลสญพนธอยางยง พบความหลากหลายของพนธพชอยางนอย ๒๙๒ ชนด สตวปา ๑๑๓ ชนด และพนธปลานาจดอยางนอย ๔๑ ชนด

๑๙๒๖ กดทง บงกาฬ ๑๓,๗๕๐ ๑๙ มถนายน ๒๕๕๒ มลกษณะเปนกด (Oxbow lake) มรปรางคลายกบปกผเสอ มระบบนเวศทเชอมตอกบแมนาโขง จงทาใหมความหลากหลายทางชวภาพสง ระดบความลกประมาณ ๒ – ๕ เมตร และในฤดนาหลากอาจลกถง ๑๐ เมตร พบพชนาอยางนอย ๖๐ ชนด พนธพชบกอยางนอย ๑๕๐ ชนด พบพนธปลาอยางนอย ๑๑๓ ชนด ทเปนชนดพนธเฉพาะถนทสาคญ เชน ปลาบกดทง เปนตน เปนแหลงทอยอาศยทสาคญของนกไมตากวา ๑๐๐ ชนด โดยเฉพาะนกอพยพในชวงฤดหนาวทมความสาคญระดบโลก


9


เชน เปดดาหวดา เปดปากสน เปดเปยหนาเขยว ฯลฯ

๒๑๕๒ เกาะกระ นครศรธรรมราช ๒,๓๓๗.๕ ๑๒ สงหาคม ๒๕๕๖ เปนหมเกาะขนาดเลกทตงอยในอาวไทย ประกอบไปดวยภเขาขนาดเลก แนวหนชายฝง พบความหลากหลายของปะการงแขงกวา ๖๗ ชนด ซงนบวาเปนแหลงปะการงทหายากและสาคญทสดแหงหนงในประเทศไทย นอกจากนยงเปนแหลงวางไขทสาคญของเตาตน และเตากระ เปนแหลงอาศยของนกโจรสลดเกาะครสตมาสซงมสถานภาพใกลสญพนธ

๒๑๕๓ หมเกาะระ-เกาะพระทอง พงงา ๑๒๒,๘๐๐ ๑๒ สงหาคม ๒๕๕๖ ประกอบไปดวยเกาะขนาดใหญสองเกาะ มความหลากหลายของระนเวศทเปนทงหญา ปาชายเลน ปาพร บงนาจด ปาดบชน ชายหาด หาดเลน หญาทะเล และแนวปะการงชายฝง เปนถนทอยอาศยทสาคญของเตาหญา เตากระ และเตามะเฟอง เปนทอยอาศยทสาคญไมกแหงในประเทศไทยของนกตะกรม ซงเปนนกทหายากและใกลสญพนธ นอกจากนยงเปนทอยอาศยของสตวเลยงลกดวยนมทสาคญ อาท ลนชวา กวางปา รวมทงพะยนสตวปาสงวน อกทงแหลงหญาทะเลในพนทกวา ๔,๓๗๕ ไร ยงเปนแหลงขยายเพาะพนธวางไขของพนธปลาไมตากวา ๒๖๘ ชนด

ทมา: www.ramsar.org_January 2016

http://www.ramsar.org_january/


10

การเขารวมเปนภาคอนสญญา

ประเทศใด ๆ ทเปนสมาชกองคการสหประชาชาตหรอเปนหนงในหนวยงานพเศษ หรอองคกรพลงงานปรมาณนานาชาต The International Atomic Energy Agency (IAEA) หรอ ภาคของ The Statutes of the International Court of Justice (SICJ) สามารถเขาเปนภาค ของอนสญญา ฯ ได ๓ วธดงน

๑. ลงนามโดยไมมของสงวนใด ๆ พรอมกบการใหสตยาบน ๒. ลงนามเพอรบรองอนสญญา ฯ กอนแลวจงใหสตยาบน ๓. ภาคยานวต (การเขาเปนภาคใหม)

โดยผแทนเปนทางการของประเทศนน ๆ มอบสตยาบนสารตอผอานวยการองคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต (UNESCO) ทงนประเทศทจะเขารวมเปนภาคจะตองเสนอชอพนทชมนาทมความสาคญในทางนเวศวทยา และอทกวทยา พรอมทงขอมลพนฐานและแผนทแสดงทตงและขอบเขตทชดเจน โดยเสนอตามรปแบบ “Ramsar datasheets” มาพรอมกบการขอเขารวมเปนภาค หรอเสนอหลงจากนนโดยเรวทสดเทาทจะเปนไปไดซง datasheets เหลานจะไดรบการจดพมพเปน “ ทะเบยนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ ” (Directory of Wetlands of International Importance) โดยสามารถเพมเตมพนทชมนาทมความสาคญในดนแดนของตนในภายหลงไดอกดวย ปจจบนทวโลกมพนทชมนาทไดรบการขนทะเบยนเปนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Ramsar Sites) แลวทงสน ๒,๒๔๑ แหง รวมเปนพนทประมาณ ๒๑๕.๒๔ ลานเฮกแตร หรอ ๑,๓๔๕.๒๕๔ ลานไร (ขอมล ณ เดอนสงหาคม พ.ศ. ๒๕๕๙)

ขอตกลงของการเขารวมเปนภาค

ขอตกลงหลก ๆ ของรฐทเขารวมในภาคอนสญญาแรมซาร คอ

ภาคจะตองคดเลอกพนทชมนาทมความสาคญระดบชาตหรอนานาชาตอยางนอย ๑ แหง บรรจในทะเบยนพนทชมนาทมอยในทะเบยน (มาตรา ๒ วรรค ๑) และสงเสรมการอนรกษพนทชมนาทมอยในทะเบยน (มาตรา ๓ วรรค ๑)

ภาคตองกาหนดและวางแผนการดาเนนงานการใชประโยชนพนทชมนาอยางชาญฉลาด ไมวาพนทชมนานนจะอยในทะเบยนหรอไม (มาตรา ๓ วรรค ๑)

ทาการปรกษากบภาคอน ๆ เกยวกบการดาเนนงานของอนสญญา ฯ โดยเฉพาะอยางยงพนทชมนาทตงอยตามพรมแดนระหวางประเทศ มการใชทรพยากรนารวมกน มการใชทรพยากรชวภาพรวมกน และมการพฒนาความชวยเหลอสาหรบโครงการพนทชมนา

ภาคตองสนบสนนเงนชวยเหลอแกอนสญญา ฯ จานวนเงนชวยเหลอของแตละประเทศขนกบการแบงตาม UN Scale

ประเดนสาคญทควรร

อนสญญาแรมซารไมละเมดอานาจอธปไตยของภาค ซงเปนเจาของดนแดนทมพนทชมนา


11

อนสญญาแรมซารเปนอนสญญาระหวางประเทศทสงเสรมใหประเทศตาง ๆ มการอนรกษ และใชประโยชนทรพยากรธรรมชาต ในพนทชมนาอยางยงยนโดยเฉพาะอยางยงใหความสาคญตอการมสวนรวมของชมชน

พนทชมนาใดทไดรบการเสนอเปนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศแลว ตอมามความจาเปน ภาคสามารถเพกถอนออกจากทาเนยบหรอจากดขอบเขตใหมได แตทงนตองเสนอพนทอนทดแทนดวย

การเปนภาคอนสญญาแรมซาร

ทาใหมการอนรกษและยบยงการสญเสยของพนทชมนาในแตละภมภาคของโลก ลดปญหาความขดแยงในการอนรกษและการใชประโยชนพนทชมนาระหวางประเทศตลอดจน

สงมชวตตางๆ ในพนทรวมทงฝงนกนาทอพยพตามฤดกาลไปอยในประเทศตางๆ ทงน เนองจากอนสญญา ฯ ระบวาภาคจะตองรวมมอในการจดการพนทชมนาและสงมชวตในพนททใชรวมกน

ทาใหมการอนรกษและการใชประโยชนพนทชมนาและสงมชวตในพนททใชอยางฉลาด เนองจากอนสญญา ฯ ระบหนาททภาคจะตองกระทา คอ ใหคานงถงการอนรกษพนทชมนาในการกาหนดแผนการใชทดนและแผนการจดการระดบชาต ซงการดาเนนการตามแผนการจดการระดบชาต ซงการดาเนนการตามแผนน จะเปนการสงเสรมการใชประโยชนอยางฉลาดตลอดจนทาใหมพนทชมนาทตองสงวนรกษาไว

ทาใหมการปองกนการเสอมเสยสภาพของพนทชมนา โดยเฉพาะทขนทะเบยนไวโดยมการตดตามตรวจสอบอยางสมาเสมอ

พนธกรณในการเขารวมเปนภาคอนสญญาแรมซาร

ขอตกลงหลก ๆ ของประเทศทเขารวมในอนสญญาแรมซาร คอ

ภาคแตละประเทศจะตองคดเลอกพนทชมนาทมความสาคญระดบชาตหรอระหวางประเทศอยางนอย ๑ แหง บรรจใน “ทะเบยนรายชอพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ” นอกจากนนแลว มาตรา ๓ วรรค ๑ ยงระบใหแตละประเทศสงเสรมการอนรกษพนทชมนาทมอยในทะเบยนดวย

ภาคแตละประเทศตองกาหนดและวางแผนการดาเนนงานการใชประโยชนพนทชมนาอยางชาญฉลาดไมวาพนทชมนาจะอยในทะเบยนหรอไม

ภาคแตละประเทศสามารถทาการปรกษากบภาคอนๆ เกยวกบการดาเนนงานของอนสญญาฯ โดยเฉพาะอยางยงพนทชมนาทอยตามพรมแดนระหวางประเทศมการใชทรพยากรนารวมกน และมการพฒนาความชวยเหลอสาหรบโครงการพนทชมนา

ภาคแตละประเทศตองสนบสนนเงนชวยเหลอแกอนสญญา ฯ จานวนเงนชวยเหลอแกอนสญญาฯ จานวนเงนชวยเหลอของแตละประเทศขนกบการแบงตาม UN Scale ซงสาหรบประเทศไทยตองบรจาคประมาณ ๑๑,๖๙๒ ฟรงคสวส (ขอมล ณ วนท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๕๕)


12

ผลดในการเขารวมเปนภาคอนสญญาแรมซาร

อนสญญาแรมซารเปนหนงในกฎหมายระหวางประเทศอน ๆ ทเกยวกบการอนรกษและใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน เชน อนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซง ชนดสตวปาและพชปาทใกลจะสญพนธ (CITES) อนสญญามรดกโลก อนสญญาวาดวยชนดพนธอพยพ อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ และอนสญญาวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลก ในการเปนภาคอนสญญาประเภทนเปนการแสดงใหเหนถงความเปนนาหนงใจเดยวกนของประชาคมโลก ในการอนรกษสงแวดลอมรวมกน

การเปนภาคอนสญญาแรมซารทาใหมโอกาสเขารวมในการแสดงความคดเหนกบนานาประเทศ ในการประชมเพอพจารณาหลกการอนรกษและใชประโยชนพนทชมนาอยางชาญฉลาด เชน มตของประเทศภาคจากการประชมสมชชาภาค ครงท ๓ ทาใหเกดกองทนความชวยเหลอในการจดการพนทชมนาแกประเทศทกาลงพฒนาขน

การเปนภาคอนสญญาแรมซารจะนาชอเสยงมาสประเทศและเปนการนาพนทชมนาสาคญของประเทศ เขาไปในทะเบยนรายชอพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Ramsar Site) ทาใหเปนทรจกกนทวโลก นอกจากนนยงเปนการเพมความเปนไปไดสาหรบภาคทเปนประเทศกาลงพฒนาจะไดรบการสนบสนน และความชวยเหลอในการดาเนนงานอนรกษและจดการพนทชมนาในประเทศ

การเปนภาคอนสญญาแรมซาร จะทาใหภาคประเทศตาง ๆ ไดรบขาวสารขอมลและคาแนะนาททนสมยเกยวกบพนทชมนา และขอคดเหนตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงในเรองการใชประโยชนพนทชมนาอยางชาญฉลาด ทงน ซงอาจจะนามาประยกตใชในการอนรกษและการแกไขปญหาความเสอมโทรมของพนทชมนาของประเทศไทยตอไป

ภาคสามารถเสนอขอรบการสนบสนนความชวยเหลอ จากตางประเทศหรอเงนกองทนอนสญญาฯ (Ramsar Small Grants Fund for Wetland Conservation and Wise Use) ไดโครงการละประมาณ ๔๐,๐๐๐ ฟรงคสวสหรอประมาณ ๑,๐๐๐,๐๐๐ บาท

ขอมลลาสดเกยวกบพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Ramsar Site) ทวโลก

จนถงขณะน (๑๖ สงหาคม ๒๕๕๙) ประเทศตางๆ เขารวมเปนภาค ทงสน ๑๖๙ ประเทศ จานวนพนทชมน าทมความสาคญระหวางประเทศกวา ๒,๒๔๑ แหง รวมพนทกว า ๒๑๕,๒๔๐,๖๕๒ เฮกแตร หรอ ๑,๓๔๕.๒๕๔ ลานไร

แรมซารไซตแหงแรกของโลกคอ Cobourg Penisula ในประเทศออสเตรเลย ขนทะเบยนเมอวนท ๘ พฤษภาคม ๒๕๑๗ มพนท ๒๒๐,๗๐๐ เฮกแตร หรอ ๑.๓๗ ลานไร

แรมซารไซตลาสดของโลกคอ พนทชมนา Barrage de Tougouri, พนทชมนา Barrage de Yalgo และพนทชมนา Bassin du Nakanbé-Mané ประเทศบรกนาฟาโซ ขนทะเบยนเมอวนท ๒ กมภาพนธ ๒๕๕๙


13

พนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศทเลกทสด มขนาดเพยง ๑ เฮกแตร หรอ ๖.๒๕ ไร ในประเทศกน เกาหลใต หมเกาะซเชลส และดนแดนอาณานคมองกฤษโพนทะเล ประเทศละ๑ แหง

พนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศทมขนาดใหญทสดในโลกคอ Ngiri-Tumba-Maindombe ประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยคองโก มพนทกวา ๖.๕๗ ลานเฮกแตร หรอ ๔๑.๐๖ ลานไร

ประเทศทมจานวนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศทมากทสด คอ สหราชอาณาจกร มทงสน ๑๗๐ แหง พนทกวา ๑.๒๗ ลานเฮกแตร หรอ ๗.๙๙๓ ลานไร

ประเทศทมพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศจานวนนอยทสด คอมประเทศละ ๑ แหง มทงสน ๓๓ ประเทศ

ประเทศโบลเวยในทวปอเมรกาใตมพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศมากทสดในโลกคอ๑๔.๘๔ ลานเฮกแตร หรอ ๙๒.๗๖ ลานไร รองลงมาคอ ประเทศแคนาดา ๑๓.๐๖ ลานเฮกแตร หรอ ๘๑.๖๗ ลานไร

ขอมลพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Ramsar Site) ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต

อนโดนเซย ๗ แหง พนท ๑,๓๗๒,๙๗๖ เฮกแตร หรอ ๘.๕๘ ลานไร ประเทศไทย ๑๔ แหง พนท ๓๙๙,๗๑๓.๘๔ เฮกแตร หรอ ๒.๔๙ ลานไร มพนทแรม

ซารไซตเปนอนดบสอง รองจากประเทศอนโดนเซย ฟลปปนส ๖ แหง พนท ๑๕๔,๔๐๙ เฮกแตร หรอ ๐.๙๖ ลานไร มาเลเซย ๖ แหง พนท ๑๓๔,๑๕๘ เฮกแตร หรอ ๐.๘๓ ลานไร เวยตนาม ๘ แหง พนท ๑๑๗,๘๑๓ เฮกแตร หรอ ๐.๗๓ ลานไร กมพชา ๔ แหง พนท ๗๕,๙๔๒ เฮกแตร หรอ ๐.๔๗ ลานไร ลาว ๓ แหง พนท ๑๔,๗๖๐ เฮกแตร หรอ ๙๒,๒๕๐ ไร เมยนมาร ๑ แหง พนท ๑๐,๓๕๙ เฮกแตร หรอ ๖๔,๗๔๓.๗๕ ไร

ในจานวนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศทวโลก รอยละ ๔๐ มความเหมาะสม เนองจากมคณคาพเศษทจะธารงรกษาความหลากหลายทางพนธกรรมและทางระบบนเวศของภมภาค รอยละ ๕๖ มความเหมาะสมเนองจากเปนถนทอยอาศยของชนดพนธหรอสายพนธทหายาก มแนวโนมสญพนธ หรอ ใกลจะสญพนธ รอยละ ๘๖ มความเหมาะสมเนองจากเปนตวแทนพนทชมนาประเภททหายาก หรอมเอกลกษณเฉพาะในชวภมภาคนน

เกณฑสาหรบกาหนดพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ

จากทประชมสมชชาภาคอนสญญาวาดวยพนทชมนา (Ramsar Convention) สมยท ๗ ซงจดขนในระหวางวนท ๑๐ – ๑๘ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๒ ณ ประเทศคอสตารกา ไดรบรองเกณฑสาหรบกาหนดพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ ภายใตกรอบกลยทธสาหรบทะเบยนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Ramsar List) ดงน


14

กลม A ของเกณฑ พนทประกอบดวยพนทชมนาประเภททเปนตวแทนหายากหรอมลกษณะพเศษ เฉพาะ

เกณฑ ๑ : พนทชมนาหนงควรไดรบพจารณาวามความสาคญระหวางประเทศ หากพนทชมนานนประกอบดวยประเภทของพนทชมนาทเปนตวแทน หายาก หรอมลกษณะพเศษเฉพาะ ซงพบในเขตชวภมศาสตรทเหมาะสม

กลม B ของเกณฑ พนททมความสาคญระหวางประเทศสาหรบการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

เกณฑเกยวกบชนดพนธและชมชนประชาการทางนเวศ

เกณฑ ๒ : เกอกล ชนดพนธทอยในสถานภาพมแนวโนมใกลสญพนธ ใกลสญพนธ หรอ ใกลสญพนธอยางยง หรอชมนมประชากรทถกคกคาม

เกณฑ ๓ : เกอกล ประชากรของชนดพนธพชหรอสตวทสาคญ สาหรบการธารงรกษาความหลากหลาย ทางชวภาพของเขตชวภมศาสตรหนงโดยเฉพาะ

เกณฑ ๔ : เกอกล ชนดพนธพชหรอสตวทอยในระยะวกฤตหนงของวงจรชวตของชนดพนธนน หรอเปนทอพยพมนระหวางสภาพเสอมโทรม

เกณฑพเศษเกยวกบนกนา

เกณฑ ๕ : เปนทอยอาศยตามปกตเกอกลของนกนา ๒๐,๐๐๐ ตว หรอมากกวา

เกณฑ ๖ : เปนทอยอาศยตามปกตเกอกล รอยละ ๑ ของประชากรในชนดพนธหรอสายพนธหนงของนกนา

เกณฑพเศษเกยวกบปลา

เกณฑ ๗ : เกอกล สดสวนทสาคญของสายพนธ ชนดพนธ หรอวงศ ของปลาพนเมอง ระยะหนงของวงจรชวต ปฏสมพนธของชนดพนธ และ/หรอ ประชากรทเปนตวแทนของผลประโยชน และ/หรอ คณคาของพนทชมนา และมคณปการตอความความหลากหลายทางชวภาพทวโลก

เกณฑ ๘ : เปนแหลงสาคญของอาหารสาหรบปลา วางไข ฟมฟกตวออนและ/หรอเสนทางอพยพ ซงปรมาณของปลาไมวาภายในพนทชมนาหรอทอน พงพาอาศยอย

หนวยงานทเกยวของกบอนสญญาแรมซาร

The United Nations Scientific and Cultural Organization (UNESCO) เปนองคกรรบรองการเขาเปนภาคอนสญญาฯ ของประเทศตางๆ ในการเขาเปนภาคอนสญญาแรมซาร

สมชชาภาคของอนสญญาฯ (Conference of the Contracting Parties) จะมการประชมทกๆ ๓ ป จนถงปจจบนมการจดประชมไปแลว ๑๒ ครง

Standing Committee คณะกรรมการบรหารอนสญญาฯ มหนาทจดเตรยมเอกสารในการประชมประเทศภาคและใหคาแนะนาการดาเนนการของสานกงานเลขาธการอนสญญาฯ ซงจะมการประชมปละ ๑ ครง ทประเทศสวตเซอรแลนด


15

Scientific and Technical Review Panel ซงเปนคณะกรรมการทปรกษาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหนาทใหคาแนะนาดานวชาการตอคณะกรรมการบรหาร มวาระคราวละ ๓ ป

Secretariat ซงเปนสานกเลขาธการอนสญญาฯ (Ramsar Bureau) ทาหนาทประสานงานกบภาค และดาเนนงานเกยวกบอนสญญาฯ โดยมสานกงานตงอย ณ ประเทศสวสเซอรแลนด สานกงานเลขาธการฯ มองคประกอบดงน คอ เลขาธการ (Secretary General) รองเลขาธการ (Deputy Secretary General) ผประสานงานระดบภมภาค ๔ ทาน คอ เอเชย แอฟรกา ยโรป และ Neotropic

Partner Organizations อนไดแก องคกรเครอขายอนประกอบดวย Birdlife International, IUCN - The World Conservation Union, Wetland International, World Wide Fund For Nature (WWF), Wetland International (WI), และ Integrated Water Management Istitute (IWMI)

คณคาความสาคญของพนทชมนาแมนาสงครามตอนลางตอการขนทะเบยน เปนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Ramsar Site)

แมนาสงคราม เปนลานาสาขาสายหลกของแมนาโขง ตงอยในขอบเขตลมนาสงครามซงเปน ๑ ใน ๓๗ ลมนาสาขาลมนาโขง แบงออกเปนลมนาสงครามตอนบน และลมนาสงครามตอนลาง มพนทลมนารวมกนประมาณ ๖,๔๗๒ ตารางกโลเมตร หรอประมาณ ๔,๐๔๕,๐๐๐ ไร ครอบคลมพนทใน ๕ จงหวด คอ จงหวดสกลนคร อดรธาน หนองคาย บงกาฬ และนครพนม มตนกาเนดจากเทอกเขาภพาน บรเวณภผาหก ภผาเพลน และภผาเหลก ในเขต จงหวดสกลนคร และจงหวดอดรธาน ไหลไปบรรจบกบแมนาโขงทบานไชยบรและบานตาลปากนา ตาบลไชยบร อาเภอทาอเทน จงหวดนครพนม มความยาวโดยประมาณ ๔๒๐ กโลเมตร นบวาเปนแมนาสายสาคญและและมความยาวทสดในเขตภมภาคอสานตอนบน

แมนาสงครามประกอบดวยลานาสาขาทสาคญคอ นาอน นายาม หวยโนด หวยชาง หวยนาเยน หวยนาอนหวยสามยอด หวยคาแกว หวยคอง หวยช หวยฮ และนาเมา ทไหลมาบรรจบกบแมนาสงคราม ทาใหลานามขนาดใหญขนโดยเฉพาะในชวงปลายลานากอนไหลลงแมนาสงคราม แมนาสงครามเปนแมนาทไหลคดเคยว มตลงคอนขางสงชน ในชวงตนฤดฝนประมาณเดอนมถนายน ระดบนาในแมนาโขงจะสงขน ปรมาณนามหาศาลจะไหลยอนเขามาในแมนาสงครามลกกวา ๒๐๐ กโลเมตร โดยในชวงฤดนาหลากพนทลมนาสงครามจะมพนทนาขงประมาณ ๙๖๐ ตารางกโลเมตร หรอประมาณ ๖๐๐,๐๐๐ ไร ทงนชอเรยกคาวา “แมนาสงคราม” เขาใจวาไมไดเกยวของกบการทาสงครามใดๆ แตนาจะมาจากชอเรยกของคนอสาน เนองจากบรเวณแมนาสงครามจะปรากฏตนครามหรอตนคามซงเปนไมพม ใชใบและตนสาหรบยอมสนาเงนเขมเรยกวาสคราม (ภาคเหนอเรยกวาฮอม) ขนอยทวไป

ลกษณะภมอากาศของพนทลมนาสงครามไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนตกเฉยงใตและลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ทาใหเกดฤดฝนตงแตเดอนพฤษภาคมถงตลาคม ฤดหนาวตงแตเดอนพฤศจกายนถงกมภาพนธ และฤดรอนตงแตเดอนมนาคมถงเมษายน อทธพลจากพายดเปรสชนจากทะเลจนใตและมหาสมทรแป


16

ซฟคในชวงเดอนสงหาคมถงเดอนตลาคมซงจะพดผานเขามาเปนครงคราว จงทาใหมฝนตกมากขนและแผเปนบรเวณกวาง

แมนาสงครามนบวาเปนระบบนเวศพนทชมนาทมความหลากหลายทางชวภาพสงมาก ปจจบนเปนพนทหนงทยงคงมพนทปาบงปาทาม (ปานาทวม) ทสาคญทยงคงหลงเหลออยในภาคอสานซงพบกระจายทวไปบรเวณรมสองฝงแมนาสงครามและลาน าสาขา ม พนทประมาณ ๑๖๕ ,๑๒๕ ไร (สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ๒๕๕๑) ซงนบวามความสาคญและคณประโยชนมากมาย โดยเฉพาะการเออประโยชนใหแกชมชนทองถนทงทางตรงและทางออม จากงานวจยไทบานซงสารวจขอมลโดยเครอขายนกวจยไทบานลมนาสงคราม อาเภอศรสงคราม จงหวดนครพนม พบวา บรเวณปาบงปาทามดงกลาว มความหลากหลายของระบบนเวศยอย ถง ๒๘ ระบบ ไดแก กด แกง ดง ดอน ทาม บง โพน วง โสก ฯลฯ ซงมความเหมาะสมสาหรบเปนทอยอาศยของพนธปลากวา ๑๒๔ ชนด ไดแก ปลาบก (Pangasianodon gigas) ปลากระเบนแมนาโขง (Dasyatis laosensis) ปลาหมากผาง (Tenualosa thibeaudaui) ปลาซวแกว (Clupeichthys aesarnensis) ปลาซวแคระ (Boraras micros) ปลาซวหางกรรไกรเลก (Rasbora spilocerca) ปลาเอนฝาย (Probarbus labeaminor) ปลาขาวสารแมนาโขง (Oryzias mekongensis) ชนดทอยในสถานภาพใกลสญพนธ (endangered) ไดแก ปลากระโห (Catlocarprio siamensis) ปลาเอนฝาย (Probarbus labeaminor) ปลาเคาดา (Wallago leerii) ชนดทอยในสถานภาพม แนวโนมใกลสญพนธ (vulnerable) ไดแก ปลาแมวหดา (Setipinna melanochir) ปลายสก (Probarbus jullieni) ปลาดกดาน (Clarias batrachus) ปลาจมฟนจระเข (Doryichthys martensii) ปลาจมฟนจระเขแคระ (Indostomus paradoxus) ปลาปกเปาสวตถ (Tetraodon suvatti) ชนดทอยในสถานภาพถกคกคามในถนทอยอาศยตามธรรมชาต (threatened in the wild) ไดแก ปลาสวาย (Pangasianodon hypophthalmus) ปลากดเขยว (Betta smaragdina) นอกจากนยงมพรรณพชในปาทามทใชประโยชนไดจานวนถง ๒๐๘ ชนด ชนดพนธนกชนดตาง ๆ ไมตากวา ๑๓๑ ชนด อาทเชน เปดดาหวดา (Aythya baeri) นกกระสาแดง (Ardea purpurea) นกอลม (Gallicrex cinerea) นกกระแตหวเทา (Vanellus cinereus) เปนตน

ความสาคญของแมนาสงครามตอวถชวตชมชนคนลมนาสงคราม

บรเวณลมนาสงครามตอนลางทมลกษณะพเศษ คอ ในฤดฝนนาจะคอยๆ ทวมพนทลมตา และเมอถงฤดนาหลากจะกลายสภาพเปนผนทะเลสาบนาจดกวางใหญครอบคลมพนทถง ๖๐๐,๐๐๐ ไร ครอบคลมระยะเวลานานประมาณ ๓-๔ เดอน นาหลากนเปนอทธพลมาจากนาเหนอและนาจากลานาโขงทไหลยอนเขามาตามลานาสงครามและลานายอยมลกษณะคลายกบทะเลสาบเขมร ลกษณะดงกลาวทาใหลมนาสงครามตอนลางมเอกลกษณเฉพาะทางธรรมชาต คอ มปาชนดตางๆ ขนอยตามทราบนาทวมถงรมแมนาและหวยสาขาททนตอนาทวมโดยเฉพาะปาไผพนบาน ซงชมชนทองถนเรยกพนทนวา "ปาบงปาทาม" หรอ "ปาทาม" (Flood Forest)

ลกษณะดงกลาวทาใหวถชวตคนลมนาสงครามนนผกพนกบแมนาสงครามและปาบงปาทามอยางแยกกนไมออก เนองจากแมนาสงครามและปาบงปาทามเปนแหลงทรพยากรทเลยงดชมชนรอบๆ มาอยางยาวนาน และชาวบานไดพงพาทรพยากรดานตางๆจากความหลากหลายทางชวภาพ หรอความอดมสมบรณของทรพยากรในปาบงปาทาม ลมนาสงคราม จนสรางความมนคงดานอาหาร ดานสขภาพ ดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมและประเพณ

โดยสรป คณคา ความสาคญของแมนาสงคราม โดยเฉพาะอยางยงการใหการสนบสนน ปจจยทสาคญใน การดารงชพของคนและสรรพสตว สงมชวต ทงพช และสตว พอสรปไดดงน


17

เปนแหลงนาผวดนใหแกแหลงนาโดยรอบและแมนาโขง รวมทงเปนแหลงทรพยากรธรรมชาต พช สตว ทสาคญ สาหรบการดารงชวตของมนษย และเปนแหลงรายไดทสาคญ ไหลหลอเลยงผคนกวา ๑.๔๕ ลานคน มปรมาณการจบปลามากกวา ๔๕,๐๐๐ ตนตอป สรางรายไดใหกบชมชนเฉลย ๓๒,๗๙๔ บาท/ป

เปนแหลงนาใตดนทสาคญ เปนพนทรองรบนาทวม ชะลอ ความรนแรงการไหลบาของนา ชวยดกจบสารเคม สารพษ ตะกอนดน และชวยเพมปรมาณนาให แกมนษย และสงมชวต เพอคณภาพชวตทดขน

เปนแหลงทอยอาศย แหลงอาหาร แหลงผสมพนธ และทารง วางไขของสตวนาทสาคญโดยเฉพาะอยางยงปลาหลายชนดจากแมนาโขง อพยพมาผสมพนธ และวางไข พรอมทงเปนแหลงอนบาลลกปลา กอนทจะออกไปเจรญเตบโตในแมนาโขง เปนอาหาร และรายไดทสาคญ ใหแกประชากรทอาศยอยในลมนาโขงตอไป

แผนทแสดงขอบเขตลมนาสงครามตอนลาง (WWF, 2015)

ปจจบน สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (สผ.) ไดจดใหแมนาสงครามเปนพนทชมนาทมความสาคญระดบนานาชาต มาตงแตป ๒๕๔๓ เปนตนมา


18

คณคาและความสาคญของพนทชมนาแมนาสงครามตอนลางทเขาหลกเกณฑพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Ramsar Site)

กลม เกณฑ ลกษณะทเขาเกณฑ

กลม A ของเกณฑ : พนทประกอบดวยพนทชมนาประเภททเปนตวแทนหายากหรอมลกษณะพเศษ เฉพาะ

เกณฑ ๑ :พนทชมนาหนงควรไดรบพจารณาวามความสาคญระหวางประเทศ หากพนทชมนานนประกอบดวยประเภทของพนทชมนาทเปนตวแทน หายาก หรอมลกษณะพเศษเฉพาะ ซงพบในเขตชวภมศาสตรทเหมาะสม

ระบบนเวศปาบงปาทามผนใหญพนทกวา ๑๖๕,๑๒๕ ไร (สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, ๒๕๕๑) มความหลากหลายของระบบนเวศยอย 28 ระบบ (งานวจยไทบานลมนาสงคราม, ๒๕๕๐) เปนตวอยางของพนทชมนาทเปนตวแทนทหายาก หรอมลกษณะพเศษเฉพาะ

กลม B ของเกณฑ: พนททมความสาคญระหวางประเทศสาหรบการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

เปนแหลงทอยอาศยของพนธปลานาจด ตลอดจนเปนแหลงอพยพเพอผสมพนธวางไขของพนธปลาจากแมนาโขงในชวงฤดนาหลาก พบความหลากหลายของพนธปลาอยางนอย ๑๒๔ ชนด พนธพช ๒๐๘ ชนด ระบบนเวศยอย ๒๘ ระบบ (งานวจยไทบานลมนาสงคราม, ๒๕๕๐) พนธนกไมตากวา ๑๓๑ ชนด (ONEP, 2005), (WWF, 2016)

เกณฑเกยวกบชนดพนธและชมชนประชาการทางนเวศ

เกณฑ ๒ :เกอกล ชนดพนธทอยในสถานภาพมแนวโนมใกลสญพนธ ใกลสญพนธ หรอ ใกลสญพนธอยางยง หรอชมนมประชากรทถกคกคาม

เปนแหลงทอยอาศยทสาคญของปลาบก (Pangasianodon gigas) ปลาเฉพาะถนลมนาโขง ซงมความเสยงขนวกฤตตอการสญพนธ (Critical Endangered) รวมทงมชนดนกทมความเสยงขนวกฤตตอการสญพนธ (Critically Endangered: CR) ตาม IUCN Red List 2015 จานวน ๑ ชนด คอ เปดดาหวดา (Aythya baeri) นกทมแนวโนมใกลสญพนธ (Vulnerable-VU) ตาม Red Data of Thailand (ONEP, 2005) จานวน ๑ ชนด คอ นกกระสาแดง (Ardea purpurea) มแนวโนมใกลถกคกคาม (Near-Threatened-NT) จานวน ๒ ชนด คอ นกอลม (Gallicrex cinerea) นกกระแตหวเทา (Vanellus cinereus)

เกณฑ ๓ :เกอกล ประชากรของชนดพนธพชหรอสตวทสาคญ สาหรบการธารงรกษาความหลากหลาย ทางชวภาพของเขตชวภมศาสตรหนงโดยเฉพาะ

เกณฑ ๔ :เกอกล ชนดพนธพชหรอสตวทอยในระยะวกฤตหนงของวงจรชวตของชนดพนธนน หรอเปนทอพยพมาระหวางสภาพเสอมโทรม

เกณฑพเศษเกยวกบนกนา เกณฑ ๕ :เปนทอยอาศยตามปกตเกอกลของ ขอมลไมเพยงพอ


19

กลม เกณฑ ลกษณะทเขาเกณฑ

นกนา ๒๐,๐๐๐ ตว หรอมากกวา

เกณฑ ๖ :เปนทอยอาศยตามปกตเกอกล รอยละ ๑ ของประชากรในชนดพนธหรอสายพนธหนงของนกนา

ขอมลไมเพยงพอ

เกณฑพเศษเกยวกบปลา เกณฑ ๗ :เกอกล สดสวนทสาคญของสายพนธ ชนดพนธ หรอวงศ ของปลาพนเมอง ระยะหนงของวงจรชวต ปฏสมพนธของชนดพนธ และ/หรอ ประชากรทเปนตวแทนของผลประโยชน และ/หรอ คณคาของพนทชมนา และมคณปการตอความความหลากหลายทางชวภาพทวโลก

เปนแหลงทอยอาศยของพนธปลานาจด ตลอดจนเปนแหลงอพยพเพอผสมพนธวางไขของพนธปลาจากแมนาโขงในชวงฤดนาหลาก พบความหลากหลายของพนธปลาอยางนอย ๑๒๔ ชนด (งานวจยไทบานลมนาสงคราม, ๒๕๕๐) ทชวยเตมเตมความอดมสมบรณใหกบแมนาโขง และเปนแหลงรายไดทสาคญ ไหลหลอเลยงผคนกวา ๑.๔๕ ลานคน มปรมาณการจบปลามากกวา ๔๕,๐๐๐ ตนตอป สรางรายไดใหกบชมชนเฉลย ๓๒,๗๙๔ บาท/ป

เกณฑ ๘ :เปนแหลงสาคญของอาหารสาหรบปลา วางไข ฟมฟกตวออนและ/หรอเสนทางอพยพ ซงปรมาณของปลาไมวาภายในพนทชมนาหรอทอน พงพาอาศยอย

เปนแหลงทอยอาศย แหลงอาหาร แหลงผสมพนธ และทารง วางไขของสตวนาทสาคญโดยเฉพาะอยางยงปลาหลายชนดจากแมนาโขง อพยพมาผสมพนธ และวางไข พรอมทงเปนแหลงอนบาลลกปลา กอนทจะออกไปเจรญเตบโตในแมนาโขง เปนอาหาร และรายไดทสาคญ ใหแกประชากรทอาศยอยในลมนาโขงตอไป


20

หลกการหรอแนวทางในการกาหนดขอบเขตพนทชมนาแมนาสงครามตอนลางทเสนอเปนพนทแรมซารไซต

๑. ลากขอบเขตพนทครอบคลมเฉพาะสวนทเปนตวแมนาสงครามตอนลาง ๒. ลากแผนทครอบคลมพนทปาบง ปาทาม ทอยตดสองฝงแมนา และพนทปาสาธารณะและปาบง ปา

ทามบางสวนทอยตดกบแมนาสงคราม และทชมชนเหนชอบ ๓. ไมลากแผนทคลม หรอทบพนททาการเกษตร เปนตน

ขนตอนการเสนอขอขนทะเบยนพนทชมนาเปนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Ramsar Site)


21

แผนทพนทชมนาแมนาสงครามตอนลางทเสนอขนทะเบยนเปนพนทแรมซารไซต

แผนทพนทชมนาแมนาสงครามตอนลางทเสนอขนทะเบยนเปนพนทแรมซารไซต


22

ขอดตอชมชนทองถน และจงหวดนครพนม ตอการขนทะเบยนเปนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Ramsar Site)

กอใหเกดความรวมมอตงแตระดบชมชน ถงผกาหนดนโยบายระดบชาต ทาใหมการใชประโยชนพนทชมนาไดอยางถกตอง และยงยน เปนมาตรการทสรางหลกประกนตอการอนรกษ และการคงอยของความหลากหลายทางชวภาพ

ในพนท นาชอเสยงมาสจงหวดนครพนม และพนทชมนาทไดรบการเสนอเปน Ramsar Site จะเปนท

รจกกนทวโลก มโอกาสไดรบทน / การอดหนน จากแหลงตางๆเพอการพฒนาเชงอนรกษมากขน

พนธกรณของจงหวดนครพนมภายหลงการขนทะเบยนเปนพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ (Ramsar Site)

รวมจดทาแผนการจดการ และใชประโยชนพนทชมนาอยางยงยน ประสานความรวมมอในการใชประโยชนพนทชมนาทมสทธรวมกน หรอกอผลกระทบตอกน พจารณาวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมจากกจกรรม ตางๆ ทอาจกอใหเกดการเปลยนแปลง

ของระบบนเวศ สรางจตสานกและความรความเขาใจในคณคาพนทชมนา อนสญญาแรมซารไมหามการใชทดนในทางกฎหมายไทย รวมถงการประมง เกษตร และกจกรรม

อนๆ และไมมผลใหแมนาสงครามเปนพนทสงวนใดๆ


23

เอกสารอางอง ประทป มมตธรรม ๒๕๕๗. กฎหมายไทยทรองรบตอการดาเนนงานตามพนธกรณอนสญญาวาดวยพนทชมนา

ทมความสาคญในระดบระหวางประเทศโดยเฉพาะอยางยงทเปนถนทอยของนกนา ค.ศ. 1971. บทความในคมอปฏรปกฏหมายกบพนธกรณระหวางประเทศ คณะกรรมการปฏรปกฎหมาย (คปก .). สบคนใน http://www.lrct.go.th/tools/?p=262 วนท ๗ มกราคม ๒๕๕๙

สานกความหลากหลายทางชวภาพ สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ๒๕๕๙. เกณฑสาหรบกาหนดพนทชมนาทมความสาคญระหวางประเทศ. สบคนในhttp://wetland.onep.go.th/wetlands/ramsar_convention05.html วนท ๖ มกราคม ๒๕๕๙

สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ๒๕๕๙. อนสญญาแรมซาร: สถานการณคณภาพสงแวดลอมออนไลน. สบคนในhttp://www.onep.go.th/soe_online/index.php?option=com_content&view=article&id=66:2010-04-19-03-33-29&catid=9:2010-02-11-15-20-40&Itemid=6 วนท ๖ มกราคม ๒๕๕๙

Ramsar 2016. The List of Wetlands of International Importance. สบคนใน http://www.ramsar.org วนท 16 มถนายน ๒๕๕๙

http://www.lrct.go.th/tools/?p=262%20วนท

http://wetland.onep.go.th/wetlands/ramsar_convention05.html

http://www.onep.go.th/soe_online/index.php?option=com_content&view=article&id=66:2010-04-19-03-33-29&catid=9:2010-02-11-15-20-40&Itemid=6

http://www.onep.go.th/soe_online/index.php?option=com_content&view=article&id=66:2010-04-19-03-33-29&catid=9:2010-02-11-15-20-40&Itemid=6

Documents

อนุสัญญาแรมซาร์ ( Ramsar Conventiond2ouvy59p0dg6k.cloudfront.net/downloads/ramsar... · 2016-12-09 · เขารวมเป็นภาคีอนุสัญญาว