Embed Size (px)
Citation preview
เอกสารวชาการสวนบคคล
(Individual Study)
เรอง
สทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมตามรฐธรรมนญ
จดท าโดย นายชาญวทย รกษกลชน
รายงานชนนเปนสวนหนงของการฝกอบรม
หลกสตรหลกนตธรรมเพอประชาธปไตย รนท ๑
วทยาลยรฐธรรมนญ
ส านกงานศาลรฐธรรมนญ
เรอง
สทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมตามรฐธรรมนญ
จดท าโดย นายชาญวทย รกษกลชน
หลกสตรหลกนตธรรมเพอประชาธปไตย รนท ๑ ป ๒๕๕๖
วทยาลยรฐธรรมนญ
ส านกงานศาลรฐธรรมนญ
รายงานนเปนความคดเหนเฉพาะบคคลของผศกษา
บทความ
เรอง
สทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมตามรฐธรรมนญ
บทน า
แตเดมจ าตองยอมรบวาประเทศไทยยงคงเพกเฉยและละเลยตอสทธมนษยชน ซงเปนสทธ
ขนพนฐานททวโลกใหการรบรองและใหความส าคญเปนอยางมาก จนกระทงเปนเหตใหเกดผลกระทบใน
หลายดาน ตอมาไดมความพยายามในการพฒนาความคมครองสทธมนษยชนในประเทศไทยเพอใหทดเทยม
กบนานาอารยประเทศ โดยหนงในกระบวนการส าคญแหงการพฒนาดงกลาวจ าตองมการกลาวถง
รฐธรรมนญซงเปนกฎหมายทบญญตเกยวกบสทธมนษยชนไวโดยตรง ในการน การกระท าตามรฐธรรมนญ
ทอาจกอใหเกดการละเมดสทธมนษยชนไดอยางงายดายคอ การด าเนนกระบวนการยตธรรม ดงนน ผเขยน
จงน าเสนอใหเหนถงสทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมตามรฐธรรมนญเพอประโยชนแกผทเกยวของ
ตอไป
สทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมตามรฐธรรมนญ
กระบวนพจารณาของศาลเกยวกบการพจารณาและสบพยานในศาลซงตองท าโดยเปดเผยตอหนา
จ าเลย และการปลอยชวคราวตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเปนบทบญญตทรบรองสทธ
มนษยชนขนพนฐานของประชาชนในกระบวนการยตธรรมตามรฐธรรมนญและตามหลกสากลท
ศาลยตธรรมตองยดถอเปนหลกในการพจารณาพพากษาอรรถคด ส าหรบขอยกเวนกระบวนพจารณาของ
ศาลเกยวกบเรองดงกลาวไมวาจะเปนเรองทศาลมค าสงใหพจารณาเปนการลบในคดบางประเภท หรอการท
ศาลมค าสงไมอนญาตใหปลอยชวคราวในชนสอบสวนหรอชนพจารณาของศาลชนตน ศาลอทธรณ
หรอศาลฎกาเปนการขดตอหลกสทธมนษยชนขนพนฐานของประชาชนในกระบวนการยตธรรมตาม
รฐธรรมนญและตามหลกสากลหรอไมนนเปนเรองทตองพจารณาเปนกรณไป
ตามปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ซ ง เ ปนการประกาศเจตนารมณในการรบรอง
สทธขนพนฐานของมนษยโดยเฉพาะทเกยวของกบสทธของประชาชนในกระบวนการยตธรรมมใจความ
ส าคญ ดงน
ขอ ๑ มนษยท งหลายเกดมามอสระและเสมอภาคกนในเกยรตศกดและสทธตางมเหตผลและ
มโนธรรม และควรปฏบตตอกนดวยเจตนารมณแหงภราดรภาพ
ขอ ๗ ทกคนเสมอกนตามกฎหมายและมสทธทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน
โดยปราศจากการเลอกปฏบตใด ๆ ทกคนมสทธทจะไดรบความคมครองเทาเทยมกนจากการเลอกปฏบตใด
ๆ อนเปนการลวงละเมดปฏญญา และจากการยยงใหเลอกปฏบตดงกลาว
ขอ ๘ ทกคนมสทธทจะไดรบบ าบดอนเปนผลจรงจงจากศาลทมอ านาจแหงชาตตอการกระท าอน
ละเมดสทธหลกมล ซงตนไดรบตามรฐธรรมนญหรอกฎหมาย
ขอ ๙ บคคลใดจะถกจบกม กกขง หรอเนรเทศไปตางถนโดยพลการไมได
ขอ ๑๐ ทกคนมสทธโดยเสมอภาคเตมทในอนทจะไดรบการพจารณาทเปนธรรมและเปดเผยจาก
ศาลทอสระ และเทยงธรรมในการก าหนดสทธและหนาทของตนและการกระท าผดอาญาใด ๆ ทตนถก
กลาวหา
ขอ ๑๑ (๑) ทกคนทถกกลาวหาวากระท าผดทางอาญา มสทธทจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวา
บรสทธจนกวาจะพสจนไดวามความผดตามกฎหมายในการพจารณาเปดเผย ซงตนไดรบหลกประกนบรรดา
ทจ าเปนส าหรบการตอสคด
(๒) จะถอบคคลใด ๆ วามความผดทางอาญาเนองดวยการกระท าหรอละเวนใด ๆ อนมได
จดเปนความผดทางอาญาตามกฎหมายแหงชาตหรอกฎหมายระหวางประเทศในขณะไดกระท านนขนไมได
และจะลงโทษอนหนกกวาทใชอยในขณะทไดกระท าความผดทางอาญานนไมได
พระราชบญญตคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ มาตรา ๓ ใหความหมายของ
สทธมนษยชนวา หมายถง ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาคของบคคลทไดรบการ
รบรองหรอคมครองตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย หรอตามกฎหมายไทย หรอตามสนธสญญาท
ประเทศไทยมพนธกรณทจะตองปฏบตตาม
สนธสญญาเปนมาตรฐานในการปฏบตเพอสงเสรมคมครองสทธมนษยชนขององคการ
สหประชาชาตซงประเทศไทยไดเขารวมลงนามและใหสตยาบนกตการะหวางประเทศและอนสญญา
ประกอบเปนพนธกรณทจะตองยดถอปฏบตอยรวม ๖ ฉบบ คอ
ฉบบท ๑ อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบและพธสารเลอกรบ
ฉบบท ๒ อนสญญาวาดวยสทธเดก
ฉบบท ๓ กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง
ฉบบท ๔ กตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม
ฉบบท ๕ อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกประตบตทางเชอชาตในทกรปแบบ
ฉบบท ๖ อนสญญาตอตานการทรมาน และการประตบตหรอการลงโทษอนทโหดรายไร
มนษยธรรม หรอทย ายศกดศร
รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มบทบญญตรบรองและคมครองสทธ
มนษยชนขนพนฐานของประชาชนไวโดยก าหนดวา
มาตรา ๔ ศกดศรความเปนมนษย สทธ เสรภาพ และความเสมอภาคของบคคล ยอมไดรบความ
คมครอง
มาตรา ๒๖ การใชอ านาจโดยองคกรของรฐทกองคกร ตองค านงถงศกดศรความเปนมนษย สทธ
และเสรภาพตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน
มาตรา ๒๗ สทธและเสรภาพทรฐธรรมนญนรบรองไวโดยชดแจง โดยปรยาย หรอโดยค าวนจฉย
ของศาลรฐธรรมนญ ยอมไดรบความคมครองและผกพนรฐสภา คณะรฐมนตร ศาล รวมทงองคกรตาม
รฐธรรมนญ และหนวยงานของรฐโดยตรงในการตรากฎหมาย การใชบงคบกฎหมาย และการตความ
กฎหมายทงปวง
มาตรา ๒๘ บคคลยอมอางศกดศรความเปนมนษย หรอใชสทธและเสรภาพของตนไดเทาทไม
ละเมดสทธและเสรภาพของบคคลอน ไมเปนปฏปกษตอรฐธรรมนญ หรอไมขดตอศลธรรมอนดของ
ประชาชน
บคคลซงถกละเมดสทธหรอเสรภาพทรฐธรรมนญนรบรองไว สามารถยกบทบญญตแหง
รฐธรรมนญนเพอใชสทธทางศาลหรอยกขนเปนขอตอสคดในศาลได
บคคลยอมสามารถใชสทธทางศาลเพอบงคบใหรฐตองปฏบตตามบทบญญตในหมวดนไดโดยตรง
หากการใชสทธและเสรภาพในเรองใดมกฎหมายบญญตรายละเอยดแหงการใชสทธและเสรภาพตามท
รฐธรรมนญนรบรองไวแลว ใหการใชสทธและเสรภาพในเรองนนเปนไปตามทกฎหมายบญญต
บคคลยอมมสทธไดรบการสงเสรม สนบสนน และชวยเหลอจากรฐในการใชสทธตามความใน
หมวดน
มาตรา ๒๙ การจ ากดสทธและเสรภาพของบคคลทรฐธรรมนญรบรองไว จะกระท ามได เวนแตโดย
อาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย เฉพาะเพอการทรฐธรรมนญนก าหนดไวและเทาทจ าเปน และจะ
กระทบกระเทอนสาระส าคญแหงสทธและเสรภาพนนมได
กฎหมายตามวรรคหนงตองมผลใชบงคบเปนการทวไป และไมมงหมายใหใชบงคบแกกรณใดกรณ
หนงหรอแกบคคลใดบคคลหนงเปนการเจาะจง ทงตองระบบทบญญตแหงรฐธรรมนญทใหอ านาจในการ
ตรากฎหมายนนดวย
บทบญญตในวรรคหนงและวรรคสองใหน ามาใชบงคบกบกฎทออกโดยอาศยอ านาจตาม
บทบญญตแหงกฎหมายดวยโดยอนโลม
นอกจากนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ยงมบทบญญตเกยวกบสทธ
มนษยชนในกระบวนการยตธรรมไวโดยก าหนดวา
มาตรา ๓๐ บคคลยอมเสมอกนในกฎหมายและไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน
ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน
การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองถนก าเนด เชอชาต
ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม
ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหง
รฐธรรมนญ จะกระท ามได
มาตรการทรฐก าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธและเสรภาพได
เชนเดยวกบบคคลอน ยอมไมถอเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตามวรรคสาม
มาตรา ๔๐ บคคลยอมมสทธในกระบวนการยตธรรมดงตอไปน
๑ สทธเขาถงกระบวนการยตธรรมไดโดยงาย สะดวก รวดเรว และทวถง
๒ สทธพนฐานในกระบวนพจารณา ซงอยางนอยตองมหลกประกนขนพนฐานเรองการไดรบการ
พจารณาโดยเปดเผย การไดรบทราบขอเทจจรงและตรวจเอกสารอยางเพยงพอ การเสนอขอเทจจรง ขอ
โตแยง และพยานหลกฐานของตน การคดคานผพพากษาหรอตลาการ การไดรบการพจารณาโดยผ พพากษา
หรอตลาการทนงพจารณาคดครบองคคณะ และการไดรบทราบเหตผลประกอบค าวนจฉย ค าพพากษา หรอ
ค าสง
๓ บคคลยอมมสทธทจะใหคดของตนไดรบการพจารณาอยางถกตอง รวดเรวและเปนธรรม
๔ ผเสยหาย ผตองหา โจทก จ าเลย คกรณ ผมสวนไดเสย หรอพยานในคดมสทธไดรบการปฏบตท
เหมาะสมในการด าเนนการตามกระบวนการยตธรรม รวมทงสทธในการไดรบการสอบสวนอยางถกตอง
รวดเรวและเปนธรรม และการไมใหถอยค าเปนปฏปกษตอตนเอง
๕ ผเสยหาย ผตองหา จ าเลย และพยานในคดอาญา มสทธไดรบความคมครอง และขอความ
ชวยเหลอทจ าเปนและเหมาะสมจากรฐ สวนคาตอบแทน คาทดแทน และคาใชจายทจ าเปน ใหเปนไปตามท
กฎหมายบญญต
๖ เดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอผพการหรอทพพลภาพ ยอมมสทธไดรบความคมครองในการ
ด าเนนกระบวนพจารณาอยางเหมาะสม และยอมมสทธไดรบการปฏบตทเหมาะสมในคดทเกยวกบความ
รนแรงทางเพศ
๗ ในคดอาญา ผตองหาหรอจ าเลยมสทธไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาทถกตอง รวดเรว
และเปนธรรม โอกาสในการตอสคดอยางเพยงพอ การตรวจสอบ หรอไดรบทราบพยานหลกฐานตาม
สมควร การไดรบความชวยเหลอในทางคดจากทนายความ และการไดรบการปลอยตวชวคราว
๘ ในคดแพง บคคลมสทธไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายอยางเหมาะสมจากรฐ
ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มบทบญญตเกยวกบสทธในกระบวนการยตธรรม
ดงกลาวไวโดย มาตรา ๑๗๒ วางหลกไววา การพจารณาและสบพยานในศาล ใหกระท าโดยเปดเผยตอหนา
จ าเลย เวนแตบญญตไวเปนอยางอน และหมวด ๓ เปนบทบญญตเกยวกบการปลอยชวคราว
ส าหรบขอยกเวนเกยวกบการพจารณาและสบพยานโดยเปดเผยเปนไปตามบทบญญตมาตรา ๑๗๗
ซงใหศาลมอ านาจสงใหพจารณาเปนการลบไดเมอเหนสมควรโดยพลการหรอโดยค ารองขอของคความฝาย
ใด แตตองเพอประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกนความลบ
อนเกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชน โดยมาตรา ๑๗๘ บญญตวา เมอมการ
พจารณาเปนการลบ บคคลเหลานเทานนมสทธอยในหองพจารณาได คอ
๑ โจทกและทนาย
๒ จ าเลยและทนาย
๓ ผควบคมตวจ าเลย
๔ พยานและผช านาญการพเศษ
๕ ลาม
๖ บคคลผมประโยชนเกยวของและไดรบอนญาตจากศาล
๗ พนกงานศาลและเจาหนาทรกษาความปลอดภยแกศาลแลวแตจะเหนสมควร
ตามปกต ศาลจะมค าสงใหพจารณาเปนการลบเฉพาะคดส าคญโดยค านงถงหลกการเพอประโยชน
แหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกนความลบอนเกยวกบความ
ปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชนตามทกฎหมายบญญตไว เทานน การพจารณาลบดงกลาวไมม
ผลตอสทธในการตอสคดของจ าเลยหรอหลกการทวาการพจารณาคดอาญาตองกระท าโดยเปดเผยตอหนา
จ าเลย เนองจากจ าเลยมสทธทจะอยในหองพจารณาพรอมทงทนายความของตน และยงคงมสทธทก
ประการตามทกฎหมายบญญตรบรองไว หาไดท าใหจ าเลยเสยเปรยบในเชงคดแตอยางใด ดงน นการ
พจารณาลบจงไมกระทบตอสทธมนษยชนขนพนฐานของประชาชนในกระบวนการยตธรรมตาม
รฐธรรมนญและตามหลกสากลทบญญตรบรองไว
ส าหรบการปลอยชวคราว หากผตองหาหรอจ าเลยไมไดรบการปลอยชวคราวระหวางสอบสวนหรอ
ระหวางการพจารณาของศาล จะเปนการกระทบตอสทธมนษยชนขนพนฐานของประชาชนในกระบวนการ
ยตธรรมตามรฐธรรมนญและกระบวนพจารณาตามหลกสากลทบญญตรบรองไวหรอไมนน คงตองพจารณา
จากหลกการและขอยกเวนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาและแนวปฏบตของศาลยตธรรม
เกยวกบเรองดงกลาวโดยประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา ๑๐๗ บญญตไววา เมอไดรบค า
รองใหปลอยชวคราว ใหเจาพนกงานหรอศาลรบสงอยางรวดเรว และผตองหาหรอจ าเลยทกคนพงไดรบ
อนญาตใหปลอยชวคราวโดยอาศยหลกเกณฑตามทบญญตไวในมาตรา ๑๐๘ มาตรา ๑๐๘/๑ มาตรา ๑๐๙
มาตรา ๑๑๐ มาตรา ๑๑๑ มาตรา ๑๑๒ มาตรา ๑๑๓ และมาตรา ๑๑๓/๑
มาตรา ๑๐๘ บญญตวา ในการวนจฉยค ารองขอใหปลอยชวคราว ตองพจารณาขอเหลานประกอบ
๑ ความหนกเบาแหงขอหา
๒ พยานหลกฐานทปรากฏแลวมเพยงใด
๓ พฤตการณตาง ๆ แหงคดเปนอยางไร
๔ เชอถอผรองขอประกนหรอหลกประกนไดเพยงใด
๕ ผตองหาหรอจ าเลยนาจะหลบหนหรอไม
๖ ภยอนตรายหรอความเสยหายทจะเกดจากการปลอยชวคราวมเพยงใดหรอไม
๗ ในกรณทผต องหาหรอจ าเลยตองขงตามหมายศาล ถามค าคดคานของพนกงานสอบสวน
พนกงานอยการ โจทกหรอผเสยหาย แลวแตกรณ ศาลพงรบประกอบการวนจฉยได
เพอประโยชนในการด าเนนการตามวรรคหนง เจาพนกงานซงมอ านาจสงใหปลอยชวคราวหรอศาล
อาจรบฟงขอเทจจรง รายงานหรอความเหนของเจาพนกงานซงกฎหมายก าหนดใหมอ านาจหนาททเกยวกบ
การนนเพอประกอบการพจารณาสงค ารองดวยกได
ในการอนญาตใหปลอยชวคราว เจาพนกงานซงมอ านาจสงใหปลอยชวคราว หรอศาลจะก าหนด
เงอนไขเกยวกบทอยของผทถกปลอยชวคราว หรอก าหนดเงอนไขอนใดใหผถกปลอยชวคราวปฏบตเพอ
ปองกนการหลบหนหรอปองกนภายอนตราย หรอควงามเสยหายทอาจเกดขนจากการปลอยชวคราวกได
มาตรา ๑๐๘/๑ การสงไมใหปลอยชวคราว จะกระท าไดตอเมอมเหตอนควรเชอเหตใดเหตหนง
ดงตอไปน
๑ ผตองหาหรอจ าเลยจะหลบหน
๒ ผตองหาหรอจ าเลยจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน
๓ ผตองหาหรอจ าเลยจะไปกอเหตอนตรายประการอน
๔ ผรองขอประกนหรอหลกประกนไมนาเชอถอ
๕ การปลอยชวคราวจะเปนอปสรรคหรอกอใหเกดความเสยหายตอการสอบสวนของเจาพนกงาน
หรอการด าเนนคดในศาล
ค าสงไมใหปลอยชวคราวตองแสดงเหตผล และตองแจงเหตดงกลาวใหผตองหาหรอจ าเลยและ
ผยนค ารองขอใหปลอยชวคราวทราบเปนหนงสอโดยเรว
มาตรา ๑๐๘/๒ ในกรณทพยานส าคญในคดอาจไดรบภยอนตรายอนเนองมาแตการปลอยชวคราว
ผตองหาหรอจ าเลย พยานนนอาจคดคานการปลอยชวคราวนนกได โดยยนค ารองตอพนกงานสอบสวน
พนกงานอยการ หรอศาล แลวแตกรณ
ถามค าคดคานการปลอยชวคราวตามวรรคหนง ใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอศาล
แลวแตกรณพจารณาค าคดคานดงกลาวทนท โดยใหมอ านาจเรยกผทเกยวของทงสองฝายมาสอบถามเพอ
ประกอบการพจารณาและมค าสงตามทเหนสมควร
มาตรา ๑๐๙ ในกรณทผตองหาหรอจ าเลยตองหาหรอถกฟองในความผดมอตราโทษจ าคกอยางสง
เกนสบป ถามค ารองขอใหปลอยชวคราวในระหวางสอบสวนหรอระหวางการพจารณาของศาลชนตน ศาล
จะตองสอบถามพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอโจทกวาจะคดคานประการใดหรอไม ถาไมอาจ
ถามไดโดยมเหตอนควร ศาลจะงดการถามเสยกได แตตองบนทกเหตนนไว
นอกจากบทบญญตแหงกฎหมายดงกลาวแลว ประธานศาลฎกายงไดออกระเบยบราชการฝายตลา
การศาลยตธรรมวาดวยการปลอยชวคราว พ.ศ. ๒๕๔๘ โดยมสาระส าคญตามขอ ๒ วา เมอศาลไดรบค า
รองขอใหปลอยชวคราวแลว ใหรบพจารณาและค าสงโดยเรวโดยใหถอเปนหลกวาผตองหาหรอจ าเลยพง
ไดรบอนญาตใหปลอยชวคราว เวนแตจะมเหตจ าเปนตองควบคมหรอขงผตองหาหรอจ าเลยนนไว กใหระบ
เหตผลไวโดยครบถวนและชดแจง และพจารณาสงในแนวเดยวกน การเปลยนแปลงค าสงใหมจะกระท าได
เมอมเหตผลอนสมควร และใหระบเหตผลไวโดยชดแจงดวย และขอ ๕ ก าหนดวา ในคดทศาลชนตนหรอ
ศาลชนอทธรณพพากษาลงโทษจ าคกจ าเลยไมเกน ๓ ป เมอจ าเลยยนค ารองขอใหปลอยชวคราวระหวาง
อทธรณหรอฎกา หากจ าเลยเคยไดรบการปลอยชวคราวในระหวางการพจารณาของศาลชนตนหรอศาลชน
อทธรณมากอน ใหศาลชนตนพจารณาสงอนญาตใหปลอยชวคราวโดยไมจ าตองสงใหศาลชนอทธรณหรอ
ศาลฎกาสง นอกจากนยงก าหนดแนวทางปฏบตเกยวกบการปลอยชวคราวในชนอทธรณและชนฎกาโดย
ทางโทรสารหรอทางสออเลกทรอนกสไวเพอความสะดวกและรวดเรวในการสง รวมทงวางแนวทางในการ
ก าหนดเงอนไขเกยวกบทอยของผตองหาหรอจ าเลยหรอเงอนไขอนใดใหผตองหาหรอจ าเลยปฏบตเพอ
ปองกนการหลบหนหรอเพอปองกนภยอนตรายหรอความเสยหายทอาจเกดขนจากการปลอยชวคราว เชน
ใหรายงานตวตอเจาพนกงานหรอบคคลตามทศาลเหนสมควร วางขอจ ากดเกยวกบสถานทอยอาศยหรอการ
เดนทางออกไปนอกสถานทอยอาศย วางขอจ ากดเกยวกบการประกอบอาชพหรอการงานบางอยาง หรอวาง
ขอจ ากดเกยวกบการเขาไปในสถานทบางแหงทอาจกอใหเกดการกระท าความผดอกเปนตน และหาก
ผตองหาหรอจ าเลยไมปฏบตตามเงอนไขนนกใหศาลพจารณาเพกถอนค าสงอนญาตใหปลอยชวคราวได
จากบทบญญตแหงกฎหมายและระเบยบราชการฝายตลาการศาลยตธรรมวาดวยการปลอยชวคราว
ดงกลาวขางตนจะเหนไดวาสวนหนงก าหนดใหเปนดลพนจศาลในการพจารณาวาสมควรจะใหมการปลอย
ชวคราวผตองหาหรอจ าเลยหรอไม และเพอใหการใชดลพนจเปนไปในทางเดยวกนรวมทงปองกนมใหม
การเรยกหลกประกนการปลอยชวคราวจนเกนควรแกกรณ ประธานศาลฎกาจงไดออกค าแนะน าของ
ประธานศาลฎกาเกยวกบบญชมาตรฐานกลางหลกประกนการปลอยชวคราวผตองหาหรอจ าเลย พ.ศ.
๒๕๔๗ ไวเปนแนวทางเบองตนและเปนเกณฑในการก าหนดวงเงนประกนตวผตองหาและจ าเลยโดยเปด
ชองใหมดลพนจทจะเพมหรอลดวงเงนประกนไดตามสมควรแกกรณ นอกจากค าแนะน าเกยวกบการ
ก าหนดวงเงนประกนตามบญชมาตรฐานกลางดงกลาวแลว ประธานศาลฎกายงใหค าแนะน าวา การก าหนด
วงเงนประกนส าหรบการกระท าอนเปนกรรมเดยวเปนความผดตอกฎหมายหลายบท ควรพจารณาขอหาทม
อตราโทษหนกกวาเปนเกณฑ สวนการกระท าอนเปนความผดหลายกรรมตางกน ควรพจารณารวมวงเงน
ประกนในแตละกรรมเขาดวยกนแลวลดลงตามสวนทเหนสมควร ในกรณจ าเลยคนเดยวกนถกแยกฟองเปน
หลายคดในศาลเดยวกน ศาลอาจใชดลพนจก าหนดวงเงนประกนและหลกประกนส าหรบทกคดรวมกนกได
เวนแตจะมเหตผลหรอพฤตการณพเศษเปนอยางอน ความผดเกยวกบทรพยไมวาตามประมวลกฎหมาย
อาญาหรอกฎหมายอน เชน ความผดฐานลกทรพย ความผดเกยวกบการกยมเงนอนเปนการฉอโกงประชาชน
ความผดเกยวกบผบรหารสถาบนการเงน ความผดเกยวกบเชค เปนตน ควรค านงถงราคาหรอมลคาทรพยสน
ทเกยวของในการก าหนดวงเงนประกนใหสงหรอต ากวาเกณฑมาตรฐานดวย แตการก าหนดวงเงนประกน
สงกวาเกณฑมาตรฐาน ไมควรเกนราคาหรอมลคาของทรพยสนทถกประทษราย
ในกรณมเหตอนควรเชอไดวาผตองหาหรอจ าเลยจะเดนทางออกนอกราชอาณาจกร หรอเปนชาว
ตางประเทศ ศาลอาจก าหนดเปนเงอนไขกอนการปลอยชวคราววา ผตองหาหรอจ าเลยนนจะตองถายเอกสาร
หนงสอเดนทาง (ถาม) สงไวตอศาล แตหากมความจ าเปนตองปลอยชวคราว ศาลควรก าหนดเงอนไขหาม
ผตองหาหรอจ าเลยเดนทางออกนอกราชอาณาจกร และแจงหนวยงานทเกยวของทราบโดยเรว หากผตองหา
หรอจ าเลยมความจ าเปนตองเดนทางออกนอกราชอาณาจกร ใหศาลพจารณาอนญาตเปนราย ๆ ไป โดยศาล
อาจก าหนดใหเพมวเงนประกนดวยกได ทงนเมอหมดความจ าเปนในการหามผตองหาหรอจ าเลยเดนทาง
ออกนอกราชอาณาจกรแลว ใหศาลแจงหนวยงานทเกยวของทราบโดยเรวดวย
ในกรณทศาลมค าพพากษาลงโทษจ าคกจ าเลยแลว หากศาลเหนสมควรใหปลอยชวคราว ศาลอาจ
เพมวงเงนประกนตามบญชเกณฑมาตรฐานกลางตามสมควรแกกรณได แตไมควรเพมเกนกวากงหนงของ
วงเงนประกนเดม
ในกรณทศาลพพากษาใหยกฟองและใหขงจ าเลยไวระหวางอทธรณหรอฎกา ศาลควรอนญาตให
ปลอยชวคราว
จากบทบญญตแหงกฎหมาย ระเบยบและค าแนะน าของประธานศาลฎกาเกยวกบการปลอยชวคราว
ซงศาลยตธรรมยดถอปฏบตยอมเปนหลกประกนและเปนการรบรองสทธในกระบวนการยตธรรมของ
ประชาชนทจะไดรบการพจารณาอยางเปนธรรมโดยเฉพาะเรองการปลอยชวคราวจากศาลยตธรรมตาม
รฐธรรมนญและตามหลกสากล ในทางปฏบตการใชดลพนจในการพจารณามค าสงเกยวกบค ารองขอปลอย
ชวคราวโดยเฉพาะกรณทไมอนญาตใหปลอยชวคราวมกจะเรองทเกรงวาหากใหปลอยชวคราว ผตองหา
หรอจ าเลยอาจหลบหนโดยพจารณาขอเทจจรงเกยวกบพฤตการณแหงคดเปนเรองรายแรงหรอเปนคด
อกฉกรรจทปรากฏหลกฐานในเบองตนวาผตองหาหรอจ าเลยนาจะเปนผกระท าผด เชนถกจบกมพรอมของ
กลางในลกษณะทจ านนตอพยานหลกฐานหรอใหการรบสารภาพในชนสอบสวนดวยความสมครใจ การ
กระท าผดในลกษณะทเปนขบวนการหรอเปนอาชญากรขามชาต การกระท าผดเกยวกบการฉอโกง
ประชาชน การกระท าผดเกยวกบการผลต การน าเขาหรอสงออก หรอจ าหนายยาเสพตดใหโทษเปนจ านวน
มาก พฤตการณทผตองหาหรอจ าเลยเคยไดรบการปลอยชวคราวแลวพยายามหลบหนหรอหลบหน หรอถก
จบกมขณะก าลงหลบหนหรอพยายามหลบหน ผตองหาหรอจ าเลยเปนผมอทธพลโดยปรากฏขอเทจจรงใน
เบองตนวาหากใหปลอยชวคราวอาจจะไปยงเหยงกบพยานหลกฐาน เชนมการขมขท ารายพยาน หรอไปกอ
เหตอนตรายประการอนอก บางคดแมพฤตการณแหงคดเปนเรองรายแรงหรอเปนคดอกฉกรรจ หากไม
ปรากฏขอเทจจรงดงกลาวแลวขางตน และผตองหาหรอจ าเลยใหการปฏเสธตอสคด สวนใหญศาลจะ
พจารณาอนญาตใหปลอยชวคราวได หากเกดปญหาเกยวกบการทประชาชนถกละเมดสทธมนษยชนขน
พนฐานในกระบวนการยตธรรมโดยไมไดรบการปลอยชวคราวในลกษณะทไมเปนไปตามกฎหมาย
ระเบยบ หรอค าแนะน าของประธานศาลฎกา หรอมการเลอกปฏบตอนขดตอหลกความเสมอภาค หรอ
ปรากฏขอเทจจรงทสอใหเหนวาเปนการใชดลพนจโดยมอคต หรอเปนการปฏบตหนาทโดยทจรต นอกจาก
ผตองหาหรอจ าเลยจะมสทธอทธรณ ฎกาเพอใหมการทบทวนค าสงดงกลาวตามกฎหมายแลว ยงเปนหนาท
ของศาลยตธรรม คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต กรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม
และองคกรอนทเกยวของตองรวมมอกนหาทางปองกนและแกไขปญหาดงกลาวเพอใหสทธมนษยชนขน
พนฐานในกระบวนการยตธรรมของประชาชนไดรบความคมครองตามรฐธรรมนญและตามหลกสากลอยาง
แทจรง.
