เอกสารวชาการสวนบคคล

( Individual Study )

เรอง

เสรภาพในการชมนมกบการปกครองในระบอบประชาธปไตย

( Freedom of Assembly and the Democratic Regime )

จดท าโดย

นายไพบลย วราหะไพฑรย

รหส ๒๖๐๑๕๖

รายงานนเปนสวนหนงของการฝกอบรม

หลกสตรหลกนตธรรมเพอประชาธปไตย รนท ๑

วทยาลยรฐธรรมนญ

ส านกงานศาลรฐธรรมนญ

เรอง

เสรภาพในการชมนมกบการปกครองในระบอบประชาธปไตย

( Freedom of Assembly and the Democratic Regime )

จดท าโดย

นายไพบลย วราหะไพฑรย

รหส ๒๖๐๑๕๖

หลกสตรหลกนตธรรมเพอประชาธปไตย รนท ๑ ป ๒๕๕๖

วทยาลยรฐธรรมนญ

ส านกงานศาลรฐธรรมนญ

รายงานนเปนความคดเหนเฉพาะบคคลของผศกษา

ก

บทคดยอ

เสรภาพการชมนมมการพฒนามาจากเสรภาพขนพนฐานในการแสดงความคดเหนนบเปนเสรภาพทอยคกบการปกครองในระบอบประชาธปไตย ถอเปนกลไกหนงทสะทอนใหเหนถงการมสวนรวมของประชาชนในทางการเมองการปกครอง และธรรมาภบาลในการบรหารราชการแผนดน ซงรฐธรรมนญของประเทศไทยทกยคสมย รวมถงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ไดรบรองและคมครองเสรภาพในการชมนมสาธารณะไว

ความเชอวา เสรภาพในการชมนมสาธารณะมอยจรง ไดพฒนาและแพรขยายอยางรวดเรวดวยชอง

ทางการสอสารทไรพรมแดน โดยทการชมนมในแตละครงจะเกยวโยงกบบคคล ๓ กลม คอ กลมผชมนม กลม

เจาหนาทของรฐทมหนาทในการดแลความสงบเรยบรอย และกลมบคคลทสาม ทตองการใชพนทสาธารณะทม

การด าเนนการเกยวของกบการชมนม แตไมสามารถทจะใชพนทดงกลาวนนได และเนองจากยงไมมการตรา

กฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะเพอวางกรอบและรายละเอยดในการปฏบต รวมถงก าหนดสทธและหนาท

ของบคคลในแตละกลมไวอยางชดเจน “เสรภาพในการชมนมสาธารณะ” จงถกตความแตกตางกนไป

ดวยเหตผลดงไดกลาวขางตน จงถงเวลาแลวทจะมการตราพระราชบญญตการชมนมสาธารณะเพอแกไข

ปญหาขอขดของดงกลาวใหเกดความชดเจน ก าหนดขอบเขตการใชสทธและเสรภาพระหวางผชมนมกบบคคล

ทสามในการใชพนทสาธารณะ และสวนของเจาหนาทของรฐเองกไมตองน ากฎหมายทไมเกยวของกบการชมนม

มาใชบงคบ อยางไรกตาม การตรากฎหมายฉบบนจ าตองตระหนกถงการใหความคมครองสทธและเสรภาพของ

ประชาชนยงไปกวาการควบคมบงคบจนเสรภาพในการชมนมสาธารณะทรฐธรรมนญบญญตรบรองไมอาจ

บรรลผลตามเจตนารมณ

ข

Abstract

Freedom of assembly is developed from fundamental freedom of expression

which exists together with the democracy. This mechanism reflects people

participation in the politics, administration and good governance. The past

Constitutions of the Kingdom of Thailand including the current Constitution

adopted and protected this freedom.

The belief on existence of freedom of assembly has developed and expanded

through the borderless communication. Assembly will be involved by 3 groups

which are group of demonstrators, group of state officials who are responsible for

peace and order and group of third parties who wants to use the public space but

unable to use such space. Due to the law on public assembly, aiming at

establishing frameworks and guidelines on rights and duties of each group of

people, is not enacted. Therefore, the term of “freedom of public assembly” is

interpreted differently.

The Act on Public Assembly should be enacted to solve mentioned problems

and to establish frameworks on the enjoyment of rights and freedoms of the

demonstrators and the third party groups. Other non-assembly laws will not be

enforced by state officials. However, enactment of the Act has to be aware of

protection of people’ rights and freedoms rather than the control until the freedom

of public assembly cannot be achieved in line with the Constitution’s spirit.

สารบญ

หนา

บทคดยอ ก

Abstract ข

๑. บทน า ๑

๒. แนวความคดและหลกความคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน ๒

๒.๑ แนวความคดทวไปเกยวกบเสรภาพในการชมนมกบการปกครอง

ในระบอบประชาธปไตย ๒

๒.๒ แนวคดเกยวกบหลกการการประกนเสรภาพขนพนฐานใหแก

ประชาชน ๔

๒.๓ หลกความคมครองสทธเสรภาพของประชาชน ๖

๓. ความหมายและประเภทของสทธและเสรภาพ ๗

๓.๑ ความหมายของ “สทธ” และ “เสรภาพ” ๗

๓.๒ ประเภทของสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ ๘

๔. หลกรบรองความเสมอภาคของบคคล ๘

๔.๑ ความหมายของหลกความเสมอภาค ๙

๔.๒ หลกเกณฑของหลกความเสมอภาค ๙

๔.๓ หลกความไดสดสวน และหลกความจ าเปน ๑๑

๕. กฎหมายของประเทศไทยทเกยวของกบการชมนมสาธารณะ ๑๕

๖. กฎหมายระหวางประเทศทเกยวกบเสรภาพในการชมนม ๑๕

๗. กฎหมายของตางประเทศเกยวกบการชมนม ๑๖

๗.๑ ประเทศสหราชอาณาจกร ๑๖

๗.๒ ประเทศสหพนธรฐเยอรมน ๑๖

๗.๓ ประเทศสาธารณรฐเกาหล (รฐบญญตวาดวยการชมนมสาธารณะ

และการเดนขบวน ค.ศ. ๒๐๐๗) ๑๗

๗.๔ ประเทศสาธารณรฐฝรงเศส ๑๙

๗.๕ สาธารณรฐประชาชนจน ๒๐

๘. การใชเสรภาพในการชมนมสาธารณะในประเทศไทย ๒๑

๙. ความพยายามในการใหมกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ

และความเหนเกยวกบการชมนมสาธารณะ ๒๒

๙.๑ ความพยายามในการใหมกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ ๒๒

๙.๒ ความเหนเกยวกบการชมนมสาธารณะ ๒๓

๑๐. บทสรปและขอเสนอแนะ ๓๓

๑๐.๑ บทสรป ๓๓

๑๐.๒ ขอเสนอแนะ ๓๕

บรรณานกรม ๓๖

ภาคผนวก ๓๘

เสรภาพในการชมนม

กบการปกครองในระบอบประชาธปไตย

( Freedom of Assembly and the Democratic Regime )

๑. บทน า

การปกครองระบอบประชาธปไตยในยคเรมตน มลกษณะเปนประชาธปไตย

ทางตรง กลาวคอ ประชาชนทกคนมอานาจตดสนใจวารฐจะดาเนนการหรอไมดาเนนการ

ในเรองใด ตอมาเมอประชากรมจานวนมากขน ภารกจของรฐในการดแลทกขสขของ

ประชาชนมความหลากหลายและซบซอนมากยงขน ประชาธปไตยทางตรงจงถกพฒนา

มาเปนประชาธปไตยโดยการเลอกผแทนของตนโดยประชาชนไดยนยอมมอบอานาจ

การตดสนใจใหแกผแทนของตน

แตการมอบอานาจนน ประชาชนกมไดมอบใหโดยเบดเสรจเดดขาด เมอใด

กตามทประชาชนตองการบอกกลาวหรอสะทอนความคด ความเหน ความตองการของตน

หรอกลมของตนใหรฐซงเปนฝายปกครองไดรบรรบทราบ ไมวาจะเปนการคดคานหรอ

สนบสนนการดาเนนโครงการหรอกจกรรมหรอแนวนโยบายใดๆ ประชาชนกมสทธ

และเสรภาพทจะแสดงความคดเหนเชนนนได โดยอาจรวมตวกนเปนกลมหรอชมนม

เพอบอกกลาวไปยงรฐ และรฐเองกมหนาททจะตองรบฟงเสยงของประชาชนซงเปน

เจาของอานาจทแทจรง อยางไมอาจหลกเลยงได

เสรภาพในการชมนมมพฒนาการมาจากเสรภาพขนพนฐานในการแสดงความ

คดเหน ซงเปนหลกประกนทสาคญประการหนงของการปกครองระบอบประชาธปไตย

ไมตางจากเสรภาพในการนบถอศาสนา ลทธความเชอตางๆ โดยบทความทางวชาการน

จะกลาวถงแนวความคดเกยวกบเสรภาพในการชมนม หลกการประกนเสรภาพขน

พนฐานใหแกประชาชน หลกความคมครองสทธเสรภาพของประชาชน ความหมายและ

ประเภทของสทธและเสรภาพ หลกรบรองความเสมอภาคของบคคล กฎหมายของ

ประเทศไทยทเกยวของกบการชมนมสาธารณะ กฎหมายระหวางประเทศทเกยวกบ

เสรภาพในการชมนม กฎหมายของตางประเทศเกยวกบการชมนม การใชเสรภาพในการ

2

ชมนมสาธารณะในประเทศไทย บทสรปและขอเสนอแนะเพอประโยชนในการนาไป

ปรบใชใหเปนรปธรรมตอไป

๒. แนวความคดและหลกความคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน

๒.๑ แนวความคดทวไปเกยวกบเสรภาพในการชมนมกบการปกครองในระบอบ

ประชาธปไตย

การปกครองระบอบประชาธปไตย มความหมายวา การปกครองซงอานาจสงสด

ในการปกครองเปนของประชาชน อบราฮม ลนคอลน อดตประธานาธบดของประเทศ

สหรฐอเมรกา ไดกลาวไวในป พ.ศ. ๒๔๐๕ วา “ประชาธปไตย” คอ การปกครองของ

ประชาชน โดยประชาชน และเพอประชาชน

การปกครองแบบประชาธปไตย หมายถง การปกครองตนเองของผอยภายใต

การปกครองหรอการทรฐบาลซงเปนองคกรตามรฐธรรมนญ มาจากประชาชนหรอ

โดยความยนยอมของประชาชน๒

คาวา “ประชาธปไตย” ในความหมายทวไปนน ตงอยบนทฤษฎการแบงแยก

อานาจ ซงหมายถงการเลอกฝายบรหารและฝายนตบญญตอยางเสรเปนระยะๆ ทการ

เลอกตงผสมครจากสองพรรคขนไป นอกจากนยงหมายถงการปกครองโดยกฎหมาย

ซงประกนวาประชาชนไมถกจบกมนอกจากกระทาผดกฎหมาย และจะไดรบพจารณาคด

อยางยตธรรม โดยคณะตลาการทไมลาเอยง มเสรภาพในการพดและออกความคดเหน

เสรภาพในสมาคม เสรภาพในการชมนมและไดรบความคมครองจากการถกรบกวนของ

๑ ปรญญา เทวานฤมตรกล, สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๔๐ (กรงเทพ ๒๕๔๔).

๒ บรรเจด สงคะเนต, หลกพนฐานของสทธเสรภาพและศกดศรความเปนมนษยตามรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๔๐ (กรงเทพ: วญญชน

๒๕๔๗), หนา ๑๙ - ๒๐.

3

เจาหนาทและมความหมายตางกบสหภาพโซเวยต และบางประเทศในเอเชย และแอฟรกา

ทแปลความหมายตางไปโดยสนเชง

ในการปกครองในระบอบประชาธปไตย สทธและเสรภาพจงเปนสงสาคญยงท

รฐจะตองจดใหมขนและใหการรบรองคมครองสทธและเสรภาพนน รวมถงเปดโอกาสให

ประชาชนมสวนรวมทางการเมองการปกครองเหลานนดวย จงจะทาใหการปกครองใน

ระบอบประชาธปไตยมความแตกตางไปจากการปกครองในระบบอนๆ ถงแมรฐธรรมนญ

จะไดวางรากฐานการมสวนรวมของพลเมองไวเพอความย งยนของประชาธปไตยกจรง

แตกยงมขอจากดหลายประการ ซงยอมสงผลตอความสาเรจหรอลมเหลวของการม

สวนรวมของประชาชนทงสน กลาวคอ๔

ประการแรก เทคนคและวธการทจะใหประชาชนมสวนรวมกนในเรองตางๆ

ในเรองทรฐธรรมนญไมไดกาหนดไว โดยกาหนดบทบญญตแหงกฎหมายถงวธการทให

ประชาชนมสวนรวมในบางเรอง ซงหากเปนวธการไมเหมาะสมอาจนามาซงความขดแยง

และความรนแรงอยางคาดไมถง ดงเคยเกดขนแลวในอดต

ประการทสอง ทศนคตของบคลากรภาครฐและภาคประชาชน ทงสองฝายจะตอง

มทศนคตทดตอการมสวนรวมของพลเมอง กลาวคอ ภาครฐจะตองเหนการมสวนรวมของ

พลเมองเปนเรองทตองสงเสรมเพอประโยชนหลายประการ อาท เพอการไดขอมล

ขอเทจจรง และความเหนทหลากหลาย ทงยงชวยปองกนปญหาและความขดแยงทอาจจะ

ตามมาไดในขณะเดยวกน ภาคประชาชนเองกควรมทาททเขาใจวาบคลากรภาครฐ

บางสวนยงมขอจากดตางๆ ซงอาจเกดความไมเขาใจความสาคญของการมสวนรวมของ

๓ ปณธ สรนวงศ, “ทศนะของขาราชการในท าเนยบรฐบาลตอการยอมรบการชมนมประทวงของประชาชนบรเวณรอบท าเนยบ

รฐบาล ในชวงป ๒๕๔๓” (วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต พฒนาสงคม, สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร ๒๕๔๔ หนา

๔), หนา ๑๓.

๔ ส านกวจยและพฒนา สถาบนพระปกเกลา, การมสวนรวมของประชาชน ความยงยนของประชาธปไตย (กรงเทพ ๒๕๔๔).

4

พลเมองกเปนได ทงยงตองตระหนกวาตนมหนาท ควบคไปกบสทธ โดยเฉพาะหนาทท

ตองเคารพสทธของผอนและเคารพกฎหมาย

ประการทสาม การมสวนรวมของพลเมองจะไดผลดกตอเมอองคกรภาค

ประชาชนทเขมแขง

ประการทส การมสวนรวมของพลเมองในการเมองยอมตองจดการใหเกดความ

สมดลในการกาหนดโยบาย อนจะทาใหผกาหนดนโยบายไมกาหนดนโยบายลาเอยงเพอ

ประโยชนคนบางกลมบางพวก และละเลยผลประโยชนของกลมอนๆ ไป ดวยเหตน

ผมสวนรวมตองตระหนกและยอมรบวาการกดดนตอรองผานการมสวนรวมน ตองยนอย

บนเหตผล ขอมล และจะไมมใครไดตามทตองการทงหมด หากไมเขาใจกระบวนการม

สวนรวมในลกษณะดงกลาว แตตองการสงทตนเสนอไดรบการยอมรบทงหมด และ

ปฏเสธขอเสนอของกลมอนโดยสนเชง หรอมขอมล เหตผลนอย แตใชความรสกมากกวา

กด กจะทาใหเกดความขดแยงได และนาไปสความรนแรงในทสด

ประการทหา การมสวนรวมอาจมาจากหลายฝายทมผลประโยชนและจดยน

ตางกน การมเทคนคในการบรหารจดการเพอหลกเลยงความขดแยงกด การมทกษะในการ

ขจดขอขดแยงโดยสนตกดยอมเปนสงจาเปนและเปนเงอนไขการหลกเลยงความรนแรง

ดวยสงเหลานเปนเงอนไขแหงความสาเรจของการมสวนรวมของพลเมองในกระบวนการ

ตดสนใจบรหารบานเมองในขณะเดยวกนกอาจเปนความลมเหลวของการมสวนรวม

ทไมเหมาะสม ซงอาจนาไปสความขดแยง และความรนแรงได ทงน เพอใหเกดความ

เปนธรรมขนกบทกกลมอยางแทจรง และจะนาไปสความย งยนของการพฒนา

ประชาธปไตยตอไป

๒.๒ แนวคดเกยวกบหลกการการประกนเสรภาพขนพนฐานใหแกประชาชน

ความเหนของโกรเชยส Grotius เกยวกบทฤษฎสญญาประชาคมนน จะเนนใน

เรองเหตผล ขณะเดยวกน เนนวาธรรมชาตของมนษย (Human Nature) มลกษณะเปน

Social Being คอมสญชาตญาณอยากอยรวมกนเปนกลม (Socialitas) กลาวไดวาเปน

5

ทฤษฎทมองธรรมชาตของมนษยในฐานะทเปนสงทมเหตผล และตองการอยรวมกนเปน

สงคม

โกรเชยสไดวางรากฐานของความชอบธรรมในการปกครองไวบนหลกสญญา

ประชาคม (Social Contract) โดยอธบายวา “รฐนนเกดจากการทอสระชนทงหลายไดมา

เขากนเปนสมาคมอนบรบรณทอสระชนทงหลายนนไดอยรวมกน (Common Interest)

ของคนเหลานน” โดยทวไปนนชนทงหลายยอมโอนอานาจสงสดในการปกครองของตน

ใหแกผถออานาจปกครองทงหมดและผปกครองยอมไดมาซงอานาจปกครองนนโดยเสมอ

กบเปนสมบตสวนตวของตน ดงนน ผปกครองจงไมตองตกอยในบงคบควบคมของสงใด

อยางไรกดผปกครองยอมผกพนทจะตองปฏบตตามกฎหมายธรรมชาตและกฎหมาย

นานาชาต ถาผปกครองใชอานาจของตนไปในทางทมชอบแลว หลกทวไปกคอบรรดา

ผอยภายใตการปกครองทงปวงไมมสทธหรอความชอบธรรมทตอตานผปกครอง แตใน

กรณทผปกครองใชอานาจโดยมชอบอยางถงขนาด หรอทาการอนเปนการบอนทาลายชาต

อยางชดแจงราษฎรอาจตอตานผปกครองได

ทฤษฎสญญาสวามภกด (PactumSubjectiones) โทมส ฮอบส (Thomas

Hobbes ค.ศ. ๕๘๘- ๖๗๙) เปนนกปราชญชาวองกฤษทพยายามใหคาอธบายความชอบ

ธรรมของการปกครองจากธรรมชาตของมนษย โดยอธบายตอจากความคดของ ณอง

โบแดงเกยวกบอานาจอธปไตยของรฐเกดขนจากการทราษฎรมาเขาทาสญญากนตงขนไว

และเหตนประชาชนจงตองเชอฟงกฎหมายของรฐ เรยกวา ทฤษฎสญญาสวามภกด๕

การทประชาชนยอมตกอยภายใตการปกครองของฝายปกครอง เนองจากตองการ

เหนสงคมทเกดความสงบเรยบรอย เมอใดทฝายปกครองปกครองโดยไมเปนธรรม

ประชาชนยอมมสทธแสดงความคดเหน ทกทวง รวมถงการรวมตวกนเรยกรอง หรอ

แสดงความคดเหนเพอใหรฐไดทราบ ซงฝายปกครองมหนาทตองรบฟงเสยงจากเจาของ

อานาจทแทจรง

๕ ศาสตราจารย ดร.ปรด เกษมทรพย, Philosophy of Law นตปรชญา, โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอน คณะ

นตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, พมพครงท ๑๐, หนา ๑๙๔.

6

๒.๓ หลกความคมครองสทธเสรภาพของประชาชน๖

ลทธปจเจกชนนยม เชอวา มนษยทกคนเกดมามศกดศร ศกดศรแหงความเปน

มนษย (Human Dignity) ซงเปนสงเปนนามธรรม จะปรากฏออกมาใหเหนอยางเปน

รปธรรมในรปของความสามารถของมนษยในอนทจะกาหนดชะตากรรมของตนได

ดวยตนเอง (Self-Determination) และมนษยแตละคนจะมความสามารถเชนวานได

อยางแทจรง กตอเมอแตละคนมแดนแหงเสรภาพ (Sphere of Individual Liberty)

ภายในดนแดนแหงเสรภาพของตนน แตละคนจะคดหรอกระทาใดๆ กไดอยางอสระ ปลอด

จากการแทรกแซงตามอาเภอใจของผอน โดยเฉพาะอยางยงของผใชอานาจรฐ หรออก

นยหนง “ผปกครอง” อนงมนษยแตละคนจะม “แดนแหงเสรภาพ” ดงกลาวกตอเมอเขาม

สทธและเสรภาพดานตางๆ ของชวตสวนตวและชวตทางสงคม

ดงน น รฐธรรมนญของรฐเสรประชาธปไตยทกรฐจงไดบญญตรบรองและ

ใหความคมครองศกดศรแหงความเปนมนษยทแตละคนจาตองมและใชไปเพอพฒนา

บคลกภาพแหงตนท งในทางกายภาพและในทางจตใจแกราษฎร สทธและเสรภาพท

รฐธรรมนญรบรองและคมครองแกราษฎร สทธและเสรภาพทรฐธรรมนญรบรองคมครอง

แกราษฎรนนยมเรยกกนวา “สทธและเสรภาพขนพนฐาน” (Fundamental Rights and

Liberties) หรอ “สทธขนพนฐาน” (Fundamental Rights)

แตการทรฐธรรมนญของเสรประชาธปไตยบญญตรบรองสทธและเสรภาพ

ดานตางๆ ใหแกราษฎรนน คงมความหมายแตเพยงวา องคกรตางๆ ทรฐธรรมนญจดตงขน

(Pouvoirsconstitués) จะเพกถอนสทธและเสรภาพเหลาน นไมไดเทาน น หาไดม

ความหมายเลยเถดไปถงขนาดวาองคกรตางๆ ของรฐจะจากดสทธเสรภาพอยางใดๆ ใน

กรณเพอประโยชนในอนทจะคมครองสทธและเสรภาพของผอนและหรอ “ประโยชน

สวนรวม” หรอประโยชนสาธารณะ (Public Interest) แลว องคกรตางๆ ของรฐยอมม

๖ รองศาสตราจารย ดร.วรพจน วศรตพชญ, สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐,

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, หนา ๑๓-๑๔.

7

อ านาจทจะจ ากดสทธเสรภาพของราษฎร โดยการบงคบใหราษฎรแตละคนกระทาการ

บางอยาง หรอหามมใหราษฎรแตละคนกระทาการบางอยางไดเสมอ

๓. ความหมายและประเภทของสทธและเสรภาพ

๓.๑ ความหมายของ “สทธ” และ “เสรภาพ”๗

สทธ คอ อานาจทกฎหมายรบรองใหแกบคคลในอนทจะกระทาการเกยวของกบ

ทรพยหรอบคคลอน

เสรภาพ นนไดแกภาวะของมนษยทไมอยภายใตการครอบงาของผอน ภาวะท

ปราศจากการถกหนวงเหนยวขดขวาง บคคลใดบคคลหนงยอมมเสรภาพอยตราบทเขา

ไมถกบงคบใหกระทาในสงทเขาไมประสงคกระทา และไมถกหนวงเหนยวขดขวางไมให

กระทาในสงทเขาไมประสงคจะกระทา กลาวโดยสรป เสรภาพคออานาจของบคคล

ในอนทจะกาหนดตนเอง (Self-Determination) โดยอานาจนบคคลยอมเลอกวถชวต

ของตนไดดวยตนเองตามใจปรารถนา เสรภาพจงเปนอานาจทบคคลมอยเหนอตนเอง

ดงนน เสรภาพจงแตกตางกบสทธซงเปนอานาจทบคคลใชในความสมพนธระหวาง

ตนเองกบผอน โดยเรยกรองใหผอนกระทาการหรอละเวนกระทาการอยางใดอยางหนงให

เปนประโยชนแกตวเองจรงอย ทกฎหมายรบรองเสรภาพอยางใดอยางหนงใหแกบคคล

ยอมมผลกอใหเ กดหนา ทแกบคคลอนดวยเหมอนกน แตหนาท ท เ กดขนแกผ อน

เนองมาจากการทกฎหมายรบรองเสรภาพใหแกบคคลหนงน เปนแตเพยงหนาททจะตอง

เคารพเสรภาพของเขาผทรงเสรภาพของเขา ผทรงเสรภาพคงมอานาจตามกฎหมายแต

เพยงเรยกรองใหผอนละเวนจากการรบกวนขดขวางการใชเสรภาพของตนเทานน หาไดม

อานาจตามกฎหมายทจะเรยกรองใหผ อนกระทาการอยางใดอยางหนงซงมลกษณะเปน

การสงเสรมการใชเสรภาพของตน หรอเอออานวยใหตนใชเสรภาพไดสะดวก

๗ รองศาสตราจารย ดร.วรพจน วศรตพชญ, สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐,

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, หนา ๑๓-๑๕.

8

๓.๒ ประเภทของสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญ

เมอพจารณาจากวตถประสงคหรอเนอหาของสทธและเสรภาพ อาจจาแนก

สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญออกได ๗ ประเภท คอ สทธและเสรภาพสวนบคคล

สทธเสรภาพในทางความคดและการแสดงความคดเหน สทธและเสรภาพทางสงคมและ

เศรษฐกจ สทธเสรภาพในการรวมกลม สทธเสรภาพทางการเมอง สทธเสรภาพในการ

ตรวจสอบการกระทาของหนวยงานและเจาหนาทของรฐ และสทธจะไดรบการปฏบต

จากรฐอยางเทาเทยม๘

เสรภาพในการชมนม ถอไดวาเปนเสรภาพในการแสดงความคดเหน โดยการ

ชมนมสาธารณะ หรอการประทวง เปนสทธขนพนฐานของประเทศทปกครองระบอบ

ประชาธปไตย ถอเปนวธการสาคญอยางหนงในการแสดงความคดเหนของประชาชนตอ

รฐบาล เปนเสรภาพทพฒนาตอยอดมาจากเสรภาพในการแสดงความคดเหนโดยบคคล

แตละคน (Individual) มาเปนการแสดงความคดเหนแบบกลม (Collective)๙

๔. หลกรบรองความเสมอภาคของบคคล

แนวความคดของหลกความเสมอภาค หลกความเสมอภาคถอวาเปนหลกพนฐาน

ของศกดศรของความเปนมนษย ซงมนษยยอมไดรบการรบรองและคมครองจากกฎหมาย

อยางเทาเทยมกนในฐานะทเปนมนษยโดยมตองคานงถงคณสมบตอนๆ อาท เชอชาต

ศาสนา ภาษา ถนกาเนด เปนตน และขณะเดยวกนกถอไดวาหลกความเสมอภาคนเปนหลก

ทควบคมมใหรฐใชอานาจของตนตามอาเภอใจ โดยการใชอานาจของรฐแกกลมบคคลใด

บคคลหนง รฐตองสามารถอธบายไดวาเพราะเหตใดรฐจงกระทาการอนกอใหเกด

ผลกระทบหรอเปนการใหประโยชนแกบคคลใดบคคลหนงนนโดยเฉพาะ หากการให

๘ รองศาสตราจารย ดร.วรพจน วศรตพชญ, สทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐,

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, หนา ๒๑-๒๒. ๙ ผศ.ดร.จนทจรา เอยมมยรา, เสรภาพในการชมนมในทสาธารณะ : หลกทวไปและขอจ ากด, คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, หนา ๑.

9

เหตผลไมอาจรบฟงไดแสดงวาการใชอานาจของรฐนนเปนไปตามอาเภอใจ ดงนน หลก

ความเสมอภาคจงเปนหลกสาคญในการรบรองและคมครองสทธเสรภาพของประชาชน

และสามารถนามาตรวจสอบการใชอานาจของรฐไมวาจะเปนฝายนตบญญต ฝายบรหาร

และฝายตลาการได๑ หลกความเสมอภาค มขอควรพจารณา ดงน

๔.๑ ความหมายของหลกความเสมอภาค

หลกความเสมอภาคนนมความสมพนธอยางใกลชดกบหลกเสรภาพเนองจากเปน

หลกการทจะทาใหการใชเสรภาพเปนไปอยางเสมอกนทกผทกคน แตหากเสรภาพ

สามารถใชไดเพยงบคคลบางคนเทานนในขณะทคนบางกลมบางคนเขาถงไมไดในกรณ

ดงกลาวกไมถอวามเสรภาพแตประการใด ความเสมอภาคจงเปนฐานของเสรภาพและ

เปนหลกประกนในการทาใหเสรภาพเกดขนไดจรง ดงนนหลกความเสมอภาคภายใต

กฎหมาย จงเปนหลกการททาใหมการปฏบตตอบคคลทเกยวของกบเรองนนๆ อยางเทา

เทยมกนหรอไมเลอกปฏบต (non-discrimination) ทงน การปฏบตตามหลกความเสมอ

ภาคนนจะตองปฏบตตอสงทมสาระสาคญเหมอนกนอยางเทาเทยมกน และจะตองปฏบต

ตอสงทมสาระสาคญแตกตางกนใหแตกตางกนไปตามลกษณะของเรองนนๆ จงจะทาให

เกดความยตธรรมภายใตหลกความเสมอภาคขน

๔.๒ หลกเกณฑของหลกความเสมอภาค

หลกแหงความเสมอภาคเปนหลกเกณฑทตองปฏบตแกบคคลทกคนอยาง

เทาเทยมกน แตโดยการใชหลกความเสมอภาคทมความหลากหลายในการปฏบตเนองจาก

สาระสาคญของขอเทจจรงทแตกตางกนไป ดงนน การปฏบตแกบคคลตามหลกความ

เสมอภาคยอมแตกตางกนไป ทงน ยอมตองเปนความแตกตางทยอมรบไดซงหลกเกณฑ

ในการปฏบตตามหลกความเสมอภาคเพอใหเกดความยตธรรม ดงน

๑๐ http://www.pub-law.net/publaw/view.aspx?id=๖๕๗ ๑๑ บรรเจด สงคะเนต, สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ เรองหลกความเสมอภาค. (กรงเทพฯ

: โรงพมพครสภา,๒๕๔๓), หนา ๗-๑๒.

10

๔.๒. หลกเกณฑของการปฏบตใหเทาเทยมกนหรอขอหามเลอกปฏบตตาม

หลกความเสมอภาค

หลกแหงความเสมอภาคไดปรากฏเปนทยอมรบและนาไปปฏบตซงมผลเปนการ

ผกพนองคกรของรฐทจะตองเคารพและปฏบตตาม โดยในการปฏบตตามหลกการ

ดงกลาวมหลกเกณฑกวางๆ ดงน

( ) ตองใชกฎเกณฑอนเดยวกนกบทกคน เวนแตวาสถานการณแตกตาง

กนไป หลกเกณฑทวไปของการปฏบต คอ ตองใชกฎเกณฑเดยวกนในสถานการณ

เดยวกน เวนแตวาสถานการณน นแตกตางออกไป จงเปนการตองหามแกผ บญญต

กฎเกณฑทจะตองไมออกกฎเกณฑใหมผลไมเสมอภาคแกบคคล กลาวคอ เหตการณท

เหมอนกนหรอทเหมอนกนในสาระสาคญ น น ตองไดรบการปฏบตโดยกฎเกณฑ

เชนเดยวกน แตหากมใชเรองทมสภาพการณอยางเดยวกนกสามารถปฏบตใหแตกตางกน

ได ดงนน กฎเกณฑทมาบงคบใชแกบคคลซงออกโดยฝายนตบญญตหรอฝายบรหารยอม

มเนอหา รายละเอยด และผลบงคบทแตกตางกนไปได เชน ความเสมอภาคในการไดรบ

บรการสาธารณะจากรฐ ประชาชนทกคนสามารถใชบรการรถเมลของรฐอยางเสมอภาค

ทกคนซงเปนหลกความเสมอภาคอยางกวางๆ อกตวอยางหนง ไดแก การทรฐกาหนด

ราคาตวรถไฟเปนชนหนง ชนสอง และชนสามตามปจจยทางเศรษฐกจของแตละคนท

แตกตางกนไปตามทรฐธรรมนญไดบญญตรบรองวา บคคลยอมเสมอภาคกนในกฎหมาย

และไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน

(๒) การใชกฎเกณฑทแตกตางกนนน ตองมความสมพนธกบสาระสาคญของ

กฎเกณฑนน การใชกฎเกณฑทแตกตางกนนน ตองคานงถงสาระสาคญของกฎเกณฑ คอ

กฎเกณฑทจะนามาใชตองมความสมพนธกบขอเทจจรงทเกดขน ดงนน ถงแมจะอยใน

สถานะทเหมอนกน แตขอเทจจรงอนเปนสาระสาคญนน แตกตางกน แลวกฎเกณฑท

นามาใชบงคบนน ตองแตกตางกนไปดวย แตถาเปนขอเทจจรงทไมเปนสาระสาคญและอย

ในสถานะทเหมอนกนแลว กฎเกณฑทใชบงคบนน จะตองเปนกฎเกณฑเดยวกน เชน

กฎหมายบาเหนจบานาญกาหนดใหขาราชการตองรบราชการ ๐ ป ขนไป จงจะมสทธรบ

บาเหนจบานาญ ฝายนตบญญตจะออกกฎหมายบญญตใหขาราชการ ซงรบราชการเพยง ๒

ป ทผบงคบบญชาเหนควรยกยองใหไดรบบาเหนจบานาญเทากบขาราชการซงไดบานาญ

11

๐ ป เชนนหาไดไม เพราะเมอเหตไมเหมอนกน คอ เวลาราชการไมเทากนกควรไดรบผล

ปฏบตแตกตางกนไมควรใหไดรบผลปฏบตเสมอกน แมวาจะอยในสถานะทเปนขาราชการ

เหมอนกนกตามท ๒

( ) การปฏบตใหแตกตางกนอนเนองมาจากผลประโยชนมหาชนการ

ปฏบตตอบคคลตามหลกความเสมอภาคนน ยอมตองคานงถงเรองประโยชนสาธารณะ

เหนอประโยชนสวนบคคลหรอประโยชนของปจเจกชน ดงนจะอางหลกความเสมอภาค

ในการใชกฎเกณฑเพอมาคมครองปจเจกชนนนหาไดไม เชน ในกรณทมความไมสงบ

เกดขนในบานเมอง ทางการจ าเปนตองใชมาตรการบางอนเพอกอใหเกดความสงบสข

กลบมาสบานเมองอยางเรวทสดและการใชมาตรการดงกลาวนนสะทอนใหเหนถงการ

เลอกปฏบตและการเคารพตอหลกแหงความเสมอภาค ผ ทเดอดรอนจากการกระท า

ดงกลาวจะอางหลกแหงความเสมอภาคตอรฐหาไดไม

(๔) การอางประโยชนสาธารณะเพอไมตองเคารพตอหลกแหงความ

เสมอภาคนน จะตองไมเปนการกอใหเกดการแบงแยกอยางทไมสามารถยอมรบไดการอาง

ประโยชนสาธารณะในการปฏบตใหแตกตางกนนน แมจะถอวาเปนการกระทบตอหลก

แหงความเสมอภาค และกอใหเกดการเลอกปฏบตกตามท แตอยางไรกดการกระทา

ดงกลาวนนจะตองไมกอใหเกดการแบงแยกอยางทไมสามารถยอมรบได ถาเปนเชนนแลว

กไมสามารถใชกฎเกณฑดงกลาวได การแบงแยกอยางทไมสามารถยอมรบไดนนทเหนได

ชดกคอ การแบงแยกทเปนการตองหามตามรฐธรรมนญ เชน การแบงแยกในเรอง

แหลงกาเนด เชอชาต ศาสนา เพศ เปนตน

๔.๓ หลกความไดสดสวน และหลกความจ าเปน

๔. . หลกแหงความไดสดสวน (Principle of Proportionality)

หลกแหงความไดสดสวน เปนหลกกฎหมายทศาลปกครองใชในกรณทจะตองควบคม

ตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของการใชอานาจดลพนจของฝายปกครองในระดบสงสด

๑๒ ตวอยางจากสมยศ เชอไทย.หลกรฐธรรมนญทวไป. (กรงเทพฯ : ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร,๒๕๓๕) หนา ๑๓๙.

12

(maximum contrôle) กลาวโดยสรป อานาจดลพนจ กคอ เมอใดกตามทกฎหมายซงให

อานาจแกองคกรฝายปกครองไมไดกาหนดไวอยางแนชดวา ใหฝายปกครองตองดาเนนการ

อยางไร หรอเปนกรณทไมใชอานาจผกพน

เมอนนองคกรฝายปกครองยอมมอานาจดลพนจ ทง “ดลพนจวนจฉย” ท

ฝายปกครองจะตองวนจฉยเองวา ในกรณเชนนน กฎหมายใหฝายปกครองมอานาจดลพนจ

หรอไม และ “ดลพนจตดสนใจ” ทฝายปกครองจะกาหนดหรอเลอกใชมาตรการใด

มาตรการหนงใหเหมาะแกกรณ

หากแตอานาจดลพนจมใชอานาจอนสมบรณทองคกรฝายปกครองจะใช

อานาจน นอยางไรกไดตามอาเภอใจ เพราะแททจรงแลว อานาจดลพนจเปนเพยง

ความสามารถ ขององคกรฝายปกครองในอนทจะเลอกออกคาสง หรอเลอกมาตรการใด

มาตรการหนงในหลายๆ มาตรการทกฎหมายนนใหอานาจกระทาได ทงน โดยตองคานง

วาสมควรจะออกคาสงใด หรอสมควรจะใชมาตรการใด จงจะสามารถตอบสนองความ

ตองการแกประโยชนมหาชนทอยในความรบผดชอบไดดทสด ศาลเปนองคกรหลกใน

การควบคมตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายในการใชอานาจทางปกครอง แมวาศาลไม

อาจสอดเขาไปใชดลพนจแทนองคกรฝายปกครองไดกตาม แตศาลมอานาจในการควบคม

ตรวจสอบมใหองคกรฝายปกครองใชอานาจดลพนจอยางไมเปนธรรม และ ศาลจะมงให

องคกรฝายปกครองใชอานาจดลพนจโดยพนจพเคราะหในขอเทจจรงทเกยวกบกรณ

อยางรอบคอบทสด เพอใหเกดความเปนธรรม เปนประโยชนแกมหาชน และชอบดวย

เหตผลหลกแหงความไดสดสวน (Principle of Proportionality) เปนหลกกฎหมาย

ระดบรฐธรรมนญ ซงหมายความวา หลกกฎหมายนมผลผกพนการใชอานาจขององคกร

ใชอานาจรฐทกประเภท และเปนหลกการทศาลใชอางเปนมาตรฐาน (Norm Of

Reference) ในการตรวจสอบ “ความเหมาะสมแกกรณเฉพาะเรองของคาสงทางปกครอง”

อนเปนการตรวจสอบโดยพเคราะหลกลงไปถง “คณภาพของคาสงทางปกครอง” หลกแหง

ความไดสดสวน (Principle of Proportionality) จงถอเปนหลกการพนฐานของ

ความสมพนธระหวางองคกรผใชอานาจรฐฝายปกครอง กบเอกชนผอยใตอานาจ

13

หลกแหงความไดสดสวนน ประกอบดวยหลกการยอย หลกดวยกน

คอ

( ) หลกแหงความเหมาะสม (Principle of Suitability) เปนหลกการ

ทบงคบใหองคกรฝายปกครองของรฐตองพจารณาเลอกออกคาสงทสามารถดาเนนการให

บรรลความมงหมาย ตามทกฎหมายซงใหอานาจไดกาหนดไวเทานน

คาสงทางปกครองใดๆ กตามทในความเปนจรงแลวไมอาจทาใหบรรล

ความมงหมายตามทกฎหมายซงใหอานาจกาหนดไวได ยอมเปนคาสงทไมเหมาะสม และ

เปนคาสงทไมชอบดวยกฎหมาย

(๒) หลกแหงความจาเปน (Principle of Necessity) ในบรรดาคาสง

ทางปกครองหลายๆ คาสงทคาสงเหลานนลวนแลวแตสามารถทาใหบรรลความมงหมาย

ตามทกฎหมายซงใหอานาจกาหนดไวไดทงสน ดงน จงตองพจารณาวา ถาเปนคาสงท

กระทบตอสทธเสรภาพของเอกชนแลว องคกรฝายปกครองตองเลอกออกคาสงทม

ผลกระทบตอสทธเสรภาพของเอกชนนอยทสด แตถาเปนคาสงทใหประโยชนแกเอกชน

ฝายปกครองตองเลอกออกคาสงทมผลทาใหรฐเสยประโยชนนอยทสด หลกแหงความ

จาเปนนจะนามาพจารณากตอเมอกรณนนมมาตรการอยหลายมาตรการดวยกนทสามารถ

จะทาใหบรรลความมงหมายตามวตถประสงคทกฎหมายซงใหอานาจกาหนดไว

แตในกรณทไมมมาตรการ หรอวธการทเหมาะสมอนใดใหเลอกได

ปญหาทจะตองพจารณาจงมอยวา องคกรฝายปกครองไดเลอกออกคาสงซงเปนมาตรการ

เทาทจาเปนแลวหรอไม หมายความวา คาสงนนเปนคาสงทรนแรงนอยทสดแลวหรอไม

หรอวามฉะนนแลวกไมอาจจะบรรลผลสาเรจตามความมงหมายตามทกฎหมาย ซงให

อานาจกาหนดไวไดเลย

( ) หลกแหงความไดสดสวนในความหมายอยางแคบ ( Principle of

Proportionality in The Narrow Sense ) เปนอกหลกการหนงทศาลใชอางเพอ

ตรวจสอบความเหมาะสมของคาสงทางปกครอง ความมงหมายของหลกการน โดยสรป

คอ “ระหวางความเสยหายทเกดขนแกเอกชนโดยเปนผลมาจากคาสงทางปกครองอยางใด

อยางหนงกบประโยชนทสงคมสวนรวมจะไดรบนน สมดลกนหรอไม” เพราะฉะนน

โดยหลกการนจงหามองคกรใชอานาจฝายปกครองใชอานาจออกคาสงใดๆ ซงเปนทเหน

14

ไดชดเจนวาหากไดมการลงมอปฏบตตามคาสงนนแลว จะเกดผลประโยชนนอยมาก

แกสงคมหรอคนสวนใหญ ไมค มกบความเสยหายทจะเกดขนกบเอกชน จงเหนไดวา

หลกแหงความไดสดสวนนมงบงคบใหองคกรของรฐฝายปกครองออกคาสงทอยในวสย

ทจะดาเนนการใหความมงหมายของกฎหมายทใหอานาจแกองคกรนนๆ สาเรจลลวงไป

อยางมประสทธภาพทสด แตในขณะเดยวกนกตองกอความเสยหายหรอมผลกระทบ

นอยทสดแกเอกชนหรอรฐ แลวแตกรณ และหามองคกรของรฐฝายปกครองออกคาสง

ทเมอไดลงมอปฏบตแลว จะกอใหเกดประโยชนนอยมากไมคมกบความเสยหายทจะ

ตกแกเอกชนหรอรฐ

หลกแหงความไดสดสวนในความหมายอยางแคบน มงพจารณาท “ภาวะ

สมดลระหวางความเสยหายทเอกชนจะไดรบ กบ ประโยชนอนสงคมจะพงไดรบจากการ

ปฏบตใหเปนไปตามคาสงทางปกครองมาตรการใดมาตรการหนง” ดงนน โดยนยแหง

หลกการน จงหามองคกรฝายปกครองออกคาสงทางปกครองใดๆ ทเหนไดชดวา เมอลง

มอปฏบตตามคาสงนนแลว จะเกดประโยชนแกมหาชนนอยมาก หรอไมค มกบความ

เสยหายทจะเกดขนกบเอกชนผไดรบผลกระทบจากคาสงนน หลกแหงความไดสดสวนใน

ความหมายอยางแคบมงบงคบใหองคกรฝายปกครองออกคาสงทมประสทธภาพมากทสด

เพอทาใหบรรลความมงหมายตามทกฎหมายซงใหอานาจน นกาหนดไว และใน

ขณะเดยวกนตองกอใหเกดความเสยหายแกเอกชนหรอแกรฐ แลวแตกรณ นอยทสด และ

หามองคกรฝายปกครองออกคาสงทเมอปฏบตตามคาสงน นแลว จะเกดประโยชน

นอยมาก ไมคมกบความเสยหายทจะเกดขนกบเอกชนหรอแกรฐ

อยางไรกตาม การนาหลกแหงความไดสดสวนมาใชในการพจารณา

คาสงทางปกครองใดๆ นน ศาลจะพเคราะหความระมดระวงอยางยง โดยศาลจะจากด

อานาจของศาลอยกบการเพกถอนคาสงทางปกครอง หรอการไมบงคบตามคาสงทาง

ปกครอง เฉพาะแตในกรณทคาส งทางปกครองน น เปนคาส ง ท ฝ า ฝนความได

สดสวนอยางชดแจงถงขนาดทคาดไดวา ไมมวญญชนคนใดจะออกคาสงเชนนน และ

15

ในกรณทไมแนชด หรอกรณมขอสงสย ศาลกมกจะยกประโยชนใหกบองคกรฝาย

ปกครองเสมอ

๕. กฎหมายของประเทศไทยทเกยวของกบการชมนมสาธารณะ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ไดบญญตรบรองสทธ

และเสรภาพของประชาชนในการแสดงความคดเหน การรวมกลม รวมถงการชมนม

สาธารณะ เพอคมครองสทธและเสรภาพในอนทจะสอสารใหรฐและรฐบาลไดทราบความ

ทกขรอน หรอความตองการ รวมถงความเหนตอนโยบายหรอโครงการตางๆ อาท มาตรา

๔ มาตรา ๒๘ มาตรา ๒๙ มาตรา ๒ มาตรา ๔ มาตรา ๔๕ มาตรา ๖ มาตรา ๖๔

มาตรา ๒ ๘ มาตรา ๒๒ มาตรา ๒๘ มาตรา ๒๘๗

นอกจากน ยงมบทบญญตของกฎหมายทมผลใชบงคบในประเทศไทย ซงม

สวนเกยวของกบการชมนมสาธารณะ หรอเคยถกนามาใชบงคบกบการชมนมสาธารณะ

ไดแก พระราชบญญตทางหลวง พ.ศ. ๒๕ ๕ พระราชบญญตการจราจรทางบก พ.ศ.

๒๕๒๒ พระราชบญญตวาดวยการรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของ

บานเมอง พ.ศ. ๒๕ ๕ พระราชบญญตควบคมการโฆษณาโดยใชเครองขยายเสยง พ.ศ.

๒๔๙ พระราชกาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. ๒๕๔๘

พระราชบญญตกฎอยการศก พ.ศ. ๒๔๕๗ พระราชบญญตการรกษาความมนคงภายใน

ราชอาณาจกร พ.ศ. ๒๕๕ ประมวลกฎหมายอาญา พระธรรมนญศาลยตธรรม และ

พระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒

๖. กฎหมายระหวางประเทศทเกยวกบเสรภาพในการชมนม

นอกจากนตสมพนธตามรฐธรรมนญ และกฎหมายทใชบงคบภายในประเทศ

ไทยแลว ประเทศไทยยงมความผกพนตามพนธกรณระหวางประเทศทประเทศไทย

๑๓

เอกสาร DOC พนต ารวจเอก องกร วฒนรง ส านกงานต ารวจแหงชาต

16

เปนภาค ซงจะตองปฏบตตาม อนไดแก ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนแหง

สหประชาชาต (Universal Declaration of Human Rights (UDHR) ) กตการะหวาง

ประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (UN International Covenant on

Civil and Political Rights (ICCPR))

๗. กฎหมายของตางประเทศเกยวกบการชมนม

การแสดงความคดเหนเปนธรรมชาตของมนษยทกสงคม เมอพฒนาไปสการชมนม

สาธารณะ จงเปนปรากฏการณทเกดขนทวโลก ทงประเทศทเจรญแลว และประเทศท

กาลงพฒนา ประเทศทปกครองดวยระบอบประชาธปไตย และประเทศทปกครองดวย

ระบอบคอมมวนสต ซงจากการศกษากฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะของประเทศ

ตางๆ พบวามประเดนทควรพจารณาพอสรปไดโดยสงเขป ดงน

๗.๑ ประเทศสหราชอาณาจกร

มกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ โดยมประเดนสาคญเกยวกบอานาจหนาท

ของเจาหนาท คอเจาหนาทฝายบรหาร คอเจาหนาทตารวจ แตเจาหนาทตารวจไมมอานาจ

หามมใหจดการชมนมในทสาธารณะ เวนแตทสาธารณะทนาจะเปนทรพยสนทอยใน

ความครอบครองหรอดแลของรฐ เจาหนาทตารวจชนผใหญ จะกาหนดเงอนไขในการ

ชมนมในทสาธารณะได หากเหนไดวาการชมนมในทสาธารณะอาจกอใหเกดความ

ไมสงบเรยบรอยอยางรายแรง การกาหนดเงอนไขตองทาเปนหนงสอ และหากมการฝาฝน

เงอนไขทกาหนด ใหถอวาเปนการกระทาผด เจาหนาทตารวจในเครองแบบสามารถจะ

จบกมตวผตองสงสยไดโดยไมมหมาย

๗.๒ ประเทศสหพนธรฐเยอรมน

หลกกฎหมายทวไปเกยวกบการชมนมสาธารณะและการเดนขบวนทสาคญ

คอ หลกความพอสมควรแกเหต เนนหนกไปทมาตรการของรฐ ตองเหมาะสม เปน

มาตรการทจาเปน ตองไดสดสวน มการเปรยบเทยบขอดขอเสยในมาตรการและผลลพธท

จะเกดขน หลกกฎหมายทเกยวกบการชมนมนไมใชบงคบกบการชมนมเกยวกบงานฉลอง

ทางศาสนา พธกรรมทางศาสนา งานแตงงาน และงานฉลองประจาป

17

ประเทศสหพนธรฐเยอรมนนน ไดแบงการชมนมออกเปนสองประเภท ไดแก

การชมนมสาธารณะในพนทจากด และการชมนมสาธารณะในพนทเปดโลงโดยการ

ชมนมนน ตองมการแจงลวงหนาภายใน ๔๘ ชวโมง กอนเรมการชมนมตอเจาหนาททม

เขตอานาจ ดวยวาจา โทรศพท หรอลายลกษณอกษร หรอทางจดหมายอเลกทรอนกส

หากมความจาเปนอนไมอาจแจงลวงหนา ผจดการชมนมนนตองทาการแจงเจาหนาท

โดยเรวทสดเทาทจะเปนไปได เจาหนาททมเขตอานาจในการตงขอจากดเกยวกบการ

ชมนมเพอปองกนอนตรายตอความมนคงและความสงบเรยบรอยของบานเมองทอาจเกด

จากการชมนมหรอการเดนขบวน แตประเทศสหพนธรฐเยอรมนมไดกาหนดหลกเกณฑ

วธการเกยวกบการสลายการชมนม กรณทผนาการชมนมสาธารณะในพนทเปดโลงหรอ

การเดนขบวนไมปฏบตตามขอจากดเกยวกบการชมนมและการเดนขบวนตองไดรบโทษ

ทางอาญา สวนผรวมการชมนมในพนทเปดโลงหรอการเดนขบวน ถอวาเปนการไมชอบ

ดวยกฎหรอระเบยบตองโทษปรบทางปกครอง

๗.๓ ประเทศสาธารณรฐเกาหล (รฐบญญตวาดวยการชมนมสาธารณะและการ

เดนขบวน ค.ศ. ๒ ๗)

รฐบญญตวาดวยการชมนมสาธารณะและการเดนขบวน ค.ศ. ๒๐๐๗ เจตนารมณ

เพอรบรองเสรภาพในการชมนมสาธารณะตามทรฐธรรมนญไดบญญตรบรองไว โดยม

วตถประสงคเพอรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง เพอคมครองประชาชนทเปน

บคคลทสาม และเพอคมครองเสรภาพในการชมนมและเดนขบวน หากแตเปนกรณการ

ชมนมในทสาธารณะและเดนขบวนทเกยวกบกจกรรม วนสาคญของชาต การศกษา การ

แสดงศลปะ การละเลน การแสดงรนเรง กจกรรมกฬา การแตงงาน พธกรรมทางศาสนา

จะไมอยในบงคบของรฐบญญตฯ อกทงยงแบงการชมนมเปน ๒ ประเภท คอการชมนม

สาธารณะแบบเปดและแบบปด

การชมนมสาธารณะและเดนขบวนทตองหามตามรฐบญญต

. การชมนมสาธารณะหรอการเดนขบวนซงจดขนโดยมวตถประสงคเพอบรรล

ความมงหมายของพรรคการเมองซงถกยบโดยคาพพากษาของศาลรฐธรรมนญ

18

๒. การชมนมสาธารณะหรอการเดนขบวนทมงกอใหเกดความหวาดกลวหรอ

คกคามความสงบเรยบรอยหรอความมนคงของรฐโดยตรง โดยการปลกระดมฝงชนใหใช

ความรนแรงนาไปซงการกระทาผดกฎหมาย

สถานทตองหามการชมนมสาธารณะและเดนขบวน โดยการหามบคคลใดจดการ

ชมนมในทสาธารณะหรอเดนขบวนทมรศม ๒๐๐ เมตร โดยรอบสถานทตอไปน

. อาคารรฐสภา ททาการศาลทกระดบ รวมทงททาการศาลรฐธรรมนญ

๒. สถานทพกอาศยของประธานาธบด ประธานสภานตบญญต ประธานศาลฎกา

และประธานศาลรฐธรรมนญ

. สถานทพกอาศยของนายกรฐมนตร เวนแตเปนการเดนขบวนพาเหรดหรอ

ขบวนแห

๔. สถานทตหรอสถานทพกอาศยของเอกอครราชทตประจาสาธารณรฐเกาหล

เวนแตกรณการชมนมสาธารณะหรอการเดนขบวนนนไมเปนการรบกวน การปฏบต

หนาทหรอทาลายความปลอดภยของสถานทตหรอสถานทพกอาศยของเอกอครราชทต

ชวงเวลาทตองหามจดการชมนมหรอเดนขบวน ในสถานทเปดกอนพระอาทตยขน

และหลงพระอาทตยตก เวนแตกรณจดการชมนมตอเนองตามการไดรบอนญาตจาก

เจาหนาทตารวจทมเขตอานาจ

อานาจหนาทของผจดการชมนม และผนาการชมนม อาจสงหามบคคลใดหรอ

องคการ หรอ นตบคคลซงมลกษณะหรอมการกระทาทตองหามเขารวมการชมนมหรอ

เดนขบวนได ยกเวนผสอขาวทเขาไปเพอปฏบตหนาทรายงานขาว โดยตองทาการแสดง

บตรประจาตวผสอขาว

ผจดการชมนม และผนาการชมนม ยงมหนาทแจงและยนรายงานการจดการชมนม

สาธารณะตอหวหนาสถานตารวจทควบคมดแลเขตพนททจดการชมนมลวงหนา

ไมนอยกวา ๔๘ ชวโมง แตไมเกน ๗๒ ชวโมง กอนเรมการชมนม และมการใหหวหนา

สถานตารวจหรอผบญชาการตารวจมอานาจควบคมดแลเขตพนททจดการชมนม และ

เดนขบวน ตรวจสอบและออกใบรบการแจงและรายงานการจดการชมนมสาธารณะ

19

อานาจหนาทของเจาหนาทตารวจผมเขตอานาจในการสงการหามการชมนม

สาธารณะหรอเดนขบวน ซงสามารถทจะกาหนดพนทโดยใช “เขตตารวจ” (Police Line)

เพอการรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมองและความปลอดภยของผชมนม และ

เพอเปนการรกษาสทธของบคคลทสามอนทจะใชพนทหรอถนนสาธารณะในการสญจร

ไปมา และตองกระทาเทาทจาเปน และการเขาไปในพนทการชมนมนนเจาหนาทตารวจ

ในเครองแบบมอานาจเขาไปในสถานทชมนมฯเมอไดแจงผจดการชมนมหรอผนาการ

ชมนมใหทราบแลวเพอตรวจตราความเรยบรอย

การสงสลายการชมนมนนผมอานาจในการออกคาสง คอ ผบญชาการตารวจแจง

ผจดการชมนม ผชมนมสาธารณะหรอการเดนขบวนในระยะเวลาทไดกาหนดดวยความ

สมครใจตามเวลาอนสมควร แตถาหากกาหนดเวลาการยตการชมนมแลวผชมนมนน

ไมปฏบตตาม ใหประธานาธบดเปนผประกาศกาหนดสลายการชมนมในรปพระราช

กฤษฎกา อกประการหนงทมความโดดเดน คอ การทคณะกรรมการทปรกษาเกยวกบ

การชมนมหรอเดนขบวน (Advisory Committee on Assemblies or Demonstration)

ประจาสานกงานตารวจตางๆ โดยมหนาทใหคาปรกษาแนะนาแกหวหนาสานกงานตารวจ

ในเรอง เกยวกบการออกคาสงเกยวกบการชมนมฯ การวนจฉยการอทธรณคาสงหามการ

ชมนมฯ ควบคมดแลการชมนมใหเปนไปดวยความเรยบรอย โดยคณะกรรมการฯ นน

ตองเปนผมความเปนกลาง เชยวชาญ ประกอบดวยนกกฎหมาย อาจารยในสถานศกษา

และตวแทนจากภาคประชาชน

บทกาหนดโทษ โดยทบคคลใดกระทาการฝาฝนตองรบโทษหนกเบาตามฐานะ

หนาทของผกระทาความผด

๗.๔ ประเทศสาธารณรฐฝรงเศส

มการรบรองเสรภาพในการชมนมโดยสงบในภาวะปกตไว คอ ประชาชนชาว

ฝรงเศสสามารถจะกระทาการใดๆกไดทไมเปนการรบกวนผอน โดยกฎหมายจะหาม

เฉพาะการกระทาทเปนการรบกวนสงคมเทานน โดยการใชเสรภาพในการชมนมโดยสงบ

ของสาธารณรฐฝรงเศสในภาวะปกตตองมหนงสอแจงบอกกลาวเจาหนาทหรอหนวยงาน

ของรฐผรบผดชอบพรอมกบรายละเอยดทกฎหมายกาหนดตองแจง ณ ททาการของ

20

หนวยงานของรฐในทองทนนโดยแจงลวงหนาอยางนอย วน หรออยางมาก ๕ วน ท

จะมการชมนมเมอเจาหนาทของรฐไดรบหนงสอบอกกลาวแลว จะตองออกใบรบแจงให

ผแจงทนท ซงถาเจาหนาทเปนของรฐเหนวาการชมนมและการเดนขบวนนนจะกอใหเกด

ความไมสงบเรยบรอยได กอาจมคาสงหามการชมนมสาธารณะหรอเดนขบวนกได โดย

ตองแจงไปยงผลงนามในหนงสอบอกกลาวโดยทนท สทธในการอทธรณคาสงหามการ

ชมนมสาธารณะและการเดนขบวนสามารถนาเรองการอทธรณคาสงหามไวโดยนาคดไป

ฟองตอสภาแหงรฐในการเพกถอนคาสงหามนน

อานาจหนาทของเจาหนาท กฎหมายไดใหอานาจพเศษแกเจาหนาทตารวจใหเปน

ผมอานาจในการรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง

ขอจากดของเสรภาพในการชมนมโดยสงบในสภาวะปกตการชมนมสาธารณะ

หรอการเดนขบวนเกนเวลา ๒ .๐๐ นาฬกา การชมนมฯจะกระทาบนทางสาธารณะไมได

หากไมปฏบตตามวธทกฎหมายชมนมสาธารณะ ตองรบโทษจาคกและปรบ

๗.๕ สาธารณรฐประชาชนจน

กฎหมายนไมใชกบการชมนมในทสาธารณะทเปนการรวมตวกนของประชาชน

เพอรวมกจกรรมสนทนาการหรอกฬา กจกรรมทางศาสนา หรอกจกรรมทเปนประเพณ

พนบาน

ในการชมนมแตละครงผประสงคจะจดใหมการชมนม การเดนขบวน การชมนม

ตองยนขออนญาตเปนหนงสอลงลายมอชอผยนคาขอตอเจาหนาทผมอานาจ และตอง

ไดรบอนญาตจากเจาหนาทผมอานาจ โดยตองยนคาขออนญาตกอนทจะเรมการชมนม

การเดนขบวนไมนอยกวา ๕ วน

พนทตองหามการชมนม การเดนขบวน หรอการชมนมเรยกรอง หามมใหจดการ

ชมนม การเดนขบวน หรอการชมนมเรยกรองในรศม ๐ ถง ๐๐ เมตร โดยรอบสถานท

ดงตอไปน เวนแตไดรบอนญาต คอ ทรพยสนของกรรมาธการสามญแหงสภาประชาชน

กรรมาธการแหงรฐ กรรมาธการทหาร ศาลประชาชนสงสด และผแทนประชาชนสงสด

สถานทซงแขกของรฐพกอยททาการทางทหารทสาคญ ทาอากาศยาน สถานรถไฟและทาเรอ

21

สวนระยะเวลาในการชมนมนนจากดไดระหวางเวลา ๐๖.๐๐ นาฬกา ถง ๒๒.๐๐ นาฬกา เวนแต

ไดรบอนญาต และการชมนม เดนขบวน หรอการชมนมเรยกรองจะดาเนนการขามวนมได

บทกาหนดโทษ คอผกระทาการอนกอใหเกดความไมสงบเรยบรอยขนในระหวาง

การชมนม เดนขบวน หรอการชมนมเรยกรอง ตองระวางโทษตามกฎหมายวาดวยการ

รกษาความสงบเรยบรอย กฎหมายอาญาและโทษในทางแพง

๘. การใชเสรภาพในการชมนมสาธารณะในประเทศไทย

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ไดบญญตรบรองการ

ชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ โดยไดบญญตรบรองไวในมาตรา ๖ ระบ วา

"บคคลยอมมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ

การจ ากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจตาม

บทบญญตแหงกฎหมาย เฉพาะในกรณการชมนมสาธารณะ และเพอคมครองความ

สะดวกของประชาชนทจะใชทสาธารณะ หรอเพอรกษาความสงบเรยบรอยในระหวาง

เวลาทประเทศอยในภาวะสงคราม หรอในระหวางเวลาทมประกาศสถานการณฉกเฉน

หรอประกาศใชกฎอยการศก"

แตเนองจากประเทศไทยยงไมมการตราพระราชบญญตทมวตถประสงคเกยวกบ

การชมนมสาธารณะออกใชบงคบ จงทาใหบทบญญตของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๖ ดงกลาวน ถกตความแตกตางกนไป ตามแตความร

ความเขาใจ และความประสงคของกลมคนหรอปจเจกบคคลตางๆ อกท งย งไมม

รายละเอยดกาหนดแนวปฏบต สทธ และหนาทของทงฝายเจาหนาทของรฐ และฝายผ

ชมนม เมอมการชมนมเกดขน จงเกดขอถกเถยงทกครงไปวา ขอกาหนด สทธ และหนาท

ของแตละฝายทจะตองเปนหรอควรเปนอยางไร ซ ารายเมอมการชมนมสาธารณะขนครา

ใด กจะมการนากฎหมายอนๆ ทมไดมวตถประสงคเพอการชมนมสาธารณะมาบงคบใช

และทาใหปญหายงบานปลายออกไป

22

๙. ความพยายามในการใหมกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ และความเหนเกยวกบ

การชมนมสาธารณะ

๙.๑ ความพยายามในการใหมกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ

การดาเนนความพยายามทจะใหมกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะมมาอยางตอเนอง

อยางนอยมสมาชกสภาผแทนราษฎรและคณะรฐมนตรเปนผเสนอรางพระราชบญญต

รวม ๕ ฉบบ โดยในชวงป ๒๕๕๔ ไดมการเสนอเขาสการพจารณาของสภาผแทนราษฎร

ดงน

( ) รางพระราชบญญตการชมนมสาธารณะ พ.ศ. .... (คณะรฐมนตร เปนผเสนอ)

(๒) รางพระราชบญญตจดระเบยบการชมนมในทสาธารณะ พ.ศ. .... (นายจมพฏ

บญใหญ กบคณะ เปนผเสนอ)

( ) รางพระราชบญญตการสงเสรมการใชสทธชมนมในทสาธารณะ พ.ศ. ....

(นายสถาพร มณรตน กบคณะ เปนผเสนอ)

(๔) รางพระราชบญญตการบรหารการใชสทธชมนมในทสาธารณะ พ.ศ. ....

(นางสาวผองศร ธาราภม กบคณะ เปนผเสนอ)

(๕) รางพระราชบญญตการชมนมสาธารณะและการเดนขบวน พ.ศ. .... (นายพรพนธ

พาลสข กบคณะ เปนผเสนอ)

ตอมามผเสนอขอถอนรางพระราชบญญตออกจากการพจารณาของสภาผแทนราษฎร

จานวน ๒ ฉบบ ไดแก รางพระราชบญญตฯ ของนายสถาพร มณรตน กบคณะ เปนผเสนอ

และรางพระราชบญญตฯ ของนายพรพนธ พาลสข กบคณะ เปนผ เสนอ สวนราง

พระราชบญญตฯ ทเสนอโดยนายจมพฏ บญใหญ กบคณะ นน ผรบรองไดขอถอน

การรบรอง จงทาใหรางพระราชบญญตฯ ตกไปตามขอบงคบการประชมสภาผแทนราษฎร

จงคงเหลอรางพระราชบญญตฯ ทเขาสการพจารณาของสภาผแทนราษฎร ชดท ๒

จานวน ๒ ฉบบ คอ

( ) รางพระราชบญญตการชมนมสาธารณะ พ.ศ. .... (คณะรฐมนตร เปนผเสนอ)

(๒) รางพระราชบญญตการบรหารการใชสทธชมนมในทสาธารณะ พ.ศ. ....

(นางสาวผองศร ธาราภม กบคณะ เปนผเสนอ)

23

ทประชมไดลงมตรบหลกการแหงรางพระราชบญญตดงกลาวทง ๒ ฉบบในการ

ประชมสภาผแทนราษฎร ชดท ๒ ปท ๔ ครงท ๔ (สมยสามญทวไป) วนพฤหสบดท

๐ มนาคม ๒๕๕๔ และตงคณะกรรมาธการวสามญขนคณะหนง จานวน ๖ คน

เพอพจารณา โดยในสดสวนของพรรคเพอไทย จานวน ๒ คน พรรคเพอไทยไมประสงค

เสนอรายชอบคคลเขารวมเปนกรรมาธการ กาหนดการแปรญตต ภายใน ๗ วน โดยให

ถอเอารางพระราชบญญตของคณะรฐมนตรเปนหลกในการพจารณา

คณะกรรมาธการวสามญไดมการพจารณารางพระราชบญญตการชมนมสาธารณะ

พ.ศ. .... ในวาระทสอง และไดเสนอรางพระราชบญญตการชมนมสาธารณะ พ.ศ. ....

พรอมดวยรายงานของคณะกรรมาธการวสามญตอสภาผแทนราษฎรในวนท ๒๕ มนาคม

๒๕๕๔ ซงทประชมสภาผแทนราษฎร ชดท ๒ ปท ๔ ครงท ๒๕ (สมยสามญทวไป)

วนพธท ๒๗ เมษายน ๒๕๕๔ ไดลงมตเหนชอบในวาระทสาม ๔ และสภาผแทนราษฎร

ไดเสนอรางพระราชบญญตฉบบนตอวฒสภา เมอวนท ๒๗ เมษายน ๒๕๕๔ โดยวฒสภา

ไดมการตงคณะกรรมาธการวสามญขนพจารณารางพระราชบญญตฉบบดงกลาว

หลงจากนน ไดมพระราชกฤษฎกายบสภาผแทนราษฎรเมอวนท ๐ พฤษภาคม

๒๕๕๔ และภายหลงการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรอนเปนการเลอกตงทวไป

คณะรฐมนตรชดใหมมไดรองขอตอรฐสภาใหนารางพระราชบญญตฉบบนขนพจารณา

ภายในหกสบวนนบแตวนเรยกประชมรฐสภาครงแรก จงทาใหรางพระราชบญญต

ดงกลาวเปนอนตกไป

๙.๒ ความเหนเกยวกบการชมนมสาธารณะ

ผเขยนในฐานะทเปนกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ขอตงข อสงเกตตอ

รางพระราชบญญตฉบบนในประเดนสาคญ อาท

) เปนบทบญญตทเปนการจากดสทธและเสรภาพของบคคลตามรฐธรรมนญ และ

รางพระราชบญญตดงกลาวใชบงคบกบการชมนมในทกลกษณะโดยไมมการจาแนกวา

เปนการชมนมเรยกรองอนเนองมาจากความเดอดรอนในการประกอบอาชพ ปญหาปากทอง

๑๔ ดภาคผนวก

24

ความเปนอย หรอความคดเหนทางการเมอง ฯลฯ ซงการชมนมในแตละลกษณะยอมม

ฐานแหงความคดหรอขอเรยกรองทแตกตางกนจงไมควรทจะนากฎหมายฉบบเดยวกน

มาบงคบใช

๒) การใหองคกรศาล เขามาใชอานาจในทางบรหารมากเกนไป กรณการวนจฉย

คารองคดคานการชมนม ถอวาเปนเรองทไมเหมาะสมเทาทควรในการใหศาลเขามา

มอานาจในการยตการชมนม

) การบญญตบทกาหนดโทษ เปนการจากดเสรภาพในการชมนมเกนความจาเปน

พรอมกนนผเขยนขอนาเสนอขอสงเกตตอรางพระราชบญญตฉบบนทเคยนาเสนอ

ตอหลายหนวยงานมาแลว ไวเปนขอสงเกต

ขอสงเกตและขอเสนอแนะของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต

ขอเสนอแนะของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตทนาเสนอตอหนวยงานตาง ๆ

ทเกยวของกบการผลกดนรางพระราชบญญตการชมนมสาธารณะ พ.ศ. .... เปนขอเสนอแนะ

ตอการจดทากฎหมายดงกลาว มรายละเอยด ดงน

(๑) เหตผลและความจ าเปนในการตรากฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๔ มาตรา ๒๘

มาตรา ๒๙ มาตรา ๔๕ และมาตรา ๖ ไดรบรองเสรภาพในอนทจะชมนมโดยสงบและ

ปราศจากอาวธ ซงสอดคลองกบปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต

(Universal Declaration of Human Right : UDHR) หรอกตการะหวางประเทศวาดวยสทธ

พลเมองและสทธทางการเมอง (UN International Covenant on Civil and Political Right :

ICCPR) การตรากฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะจงตองคานงถงการคมครองสทธและ

เสรภาพในการชมนมเปนหลก นอกจากเสรภาพในการชมนมจะไดรบการรบรองและ

คมครองแลว รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๖

ไดบญญตเหตแหงการถกจากดเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธไววา

เสรภาพดงกลาวจะถกจากดไดแตเฉพาะเพอคมครองความสะดวกของประชาชนทจะใช

ทสาธารณะ หรอเพอรกษาความสงบเรยบรอยในระหวางเวลาประเทศอยในภาวะสงคราม

หรอในระหวางเวลาทมประกาศสถานการณฉกเฉน หรอประกาศใชกฎอยการศก

25

การจากดเสรภาพเชนน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

มาตรา ๖ ใหกระทาไดแตโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายเทานน ซงทผานมา

มกฎหมายหลายฉบบทเจาหนาทเคยนามาใชบงคบกบการชมนมสาธารณะ ไดแก

พระราชบญญตทางหลวง พ.ศ. ๒๕ ๕ พระราชบญญตการจราจรทางบก พ.ศ. ๒๕๒๒

พระราชบญญตวาดวยการรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง

พ.ศ. ๒๕ ๕ พระราชบญญตควบคมการโฆษณาโดยการใชเครองขยายเสยง พ.ศ. ๒๔๙

พระราชกาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. ๒๕๔๘ พระราชบญญต

กฎอยการศก พ.ศ. ๒๔๕๗ พระราชบญญตการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร

พ.ศ. ๒๕๕ ประมวลกฎหมายอาญา ฯลฯ ซงการนากฎหมายดงกลาวมาใชบงคบกบการ

ชมนมสาธารณะไมเปนไปตามเจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๕๐ เนองจากมไดมวตถประสงคเพอดาเนนการเกยวกบการชมนม

สาธารณะโดยเฉพาะ และยงมบทบญญตทขดหรอแยงกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๕๐ อกดวย

การชมนมในทสาธารณะทผานมา มทงการชมนมเพอเรยกรองหรอแสดงความ

คดเหนทางการเมอง การชมนมเพอคดคานการดาเนนโครงการขนาดใหญของรฐ การชมนม

เพอเรยกรองใหรฐเขาชวยเหลอในเรองเกยวกบเศรษฐกจและปญหาปากทองความเปนอย

ของประชาชน หากรฐบาลจะเสนอใหมการออกกฎหมายเพอรองรบรฐธรรมนญมาตรา

ดงกลาว กควรเปนกฎหมายทกาหนดหลกเกณฑ วธการ การใชอานาจของเจาหนาทในการ

ควบคมดแลการชมนมในทสาธารณะในกรณทจาเปนตองจากดเสรภาพดงกลาวจะตอง

กระทาเทาทจาเปน ไดสดสวนและพอสมควรแกเหต และจะกระทบกระเทอนสาระสาคญ

แหงสทธและเสรภาพนนมได รวมถงเพอสรางดลยภาพกบเสรภาพของประชาชนอนท

จาเปนตองใชพนทสาธารณะทอาจถกกระทบอนเนองมาจากการชมนมดงกลาวดวย

(๒) ชอกฎหมาย

การตรากฎหมายมาใชบงคบในเรองการชมนมสาธารณะ ควรกาหนดชอของ

กฎหมายทแสดงความหมายใหตรงกบเจตนารมณทจะมงสงเสรมและคมครองเสรภาพใน

การชมนมสาธารณะของประชาชน

(๓) ขอบเขตของเนอหากฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ

26

เนองจากกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะนจะตองอนวตการตามรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๖ จงควรพจารณาขอกฎหมาย ขอมล

และปญหาเกยวกบการชมนมสาธารณะทเกดขนจรงในปจจบนประกอบดวย โดยคานงถง

เจตนารมณของรฐธรรมนญทมงคมครองเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจาก

อาวธของประชาชนเปนหลกและมความสาคญมากกวาการใหอานาจรฐในการจากด

เสรภาพของประชาชนซงเปนเพยงขอยกเวน

ประเดนท ๑ ค านยาม

) “การชมนมสาธารณะ” ควรหมายถง การชมนมทบคคลใด ๆ มา

รวมตวกนเพอแสดงออกใหรฐหรอรฐบาลทราบเกยวกบความประสงคทตองการ

สนบสนน เรยกรอง หรอคดคาน กฎหมาย นโยบาย การกระทา การดาเนนการในโครงการ

หรอกจกรรม หรอทาทอยางหนงอยางใด โดยไมจาเปนตองเปนสมาชก และไมจาเปนตองม

คณสมบตหรอคณลกษณะพเศษอยางหนงอยางใด ของผเขารวมการชมนมนน เพยงแตม

เจตจานง มความประสงค หรอมความเหนพองและมาชมนมรวมกน

๒) กฎหมายทตราขน เมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ยอมมผลใช

บงคบเปนการทวไป จงควรหลกเลยงการบญญตคานยามซอนคานยาม

) “ผจดการชมนม” ควรหมายถง ผรเรมจดใหมการชมนมสาธารณะ

เทานน ไมควรครอบคลมถงผเชญชวนหรอผนดหมายใหผอนมารวมชมนม หรอผขออนญาต

ใชสถานทหรอขออนญาตใชเครองขยายเสยง เพราะรางพระราชบญญตฉบบนกาหนดให

“ผจดการชมนม” มหนาทความรบผดหลายบทหลายมาตรา จงไมควรรวมบคคลทเปน

เพยงผสนบสนนชวยเหลอผรเรมจดการชมนม

ประเดนท ๒ การก าหนดให “ศาล” เขามามบทบาทและอ านาจหนาท

เกยวกบการชมนมสาธารณะมความไมเหมาะสมบางประการ ดงน

) การบญญตเฉพาะเจาะจงใหศาลแพงหรอศาลจงหวดทมเขตอานาจ

เหนอสถานททมการชมนม มอานาจพจารณาวนจฉยคดตามกฎหมายวาดวยการชมนม

สาธารณะ

เขตอานาจของศาลปกครอง และศาลยตธรรม (ในสวนคดแพง) ไดม

กฎมายบญญตขอบเขตการใชอานาจไวอยางชดแจง กลาวคอ หากเปนคดแพงจะอยในเขต

27

อานาจของศาลแพง ศาลแพงกรงเทพใต ศาลแพงธนบร ศาลจงหวด ฯลฯ แลวแตกรณ และ

หากเปนคดปกครอง รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๒๒

และพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ บญญต

ใหอยในเขตอานาจของศาลปกครอง ซงหมายความถงศาลปกครองกลางและศาล

ปกครองในภมภาคทตงอยตามจงหวดตาง ๆ ของประเทศ กฎหมายวาดวยการชมนม

สาธารณะ กาหนดกรอบการใชเสรภาพในการชมนมของประชาชน และกาหนดอานาจ

หนาทของเจาหนาทรฐในการบงคบใชกฎหมาย เพอคมครองการใชเสรภาพในการ

ชมนมและเพ อ คมครองประโยชนสาธารณะ ซงตามหลกการแลวเปนเรองในทาง

ปกครอง เชน เจาหนาทผรบคาขอผอนผนกาหนดเวลายนขอชมนม (มาตรา ๔) การ

ประกาศใหพนทบรเวณทมการชมนมสาธารณะเปนพนทควบคม (มาตรา ๖ วรรค

หนง) คาส งใหปดการจราจร (มาตรา ๒๐) เปนตน และโดยทรฐธรรมนญ มาตรา

๒๒ บญญตใหศาลปกครองมอานาจพจารณาพพากษาคดพพาทระหวางรฐหรอ

เจาหนาทของรฐกบเอกชน ซงแตกตางจากหลกการพจารณาคดของศาลแพงหรอศาล

จงหวดทมหลกการและฐานคดวาคกรณทงสองฝายทเปนเอกชนกบเอกชนมความเทา

เทยมกน ดงนน เรองทพพาทกนในทางปกครองระหวางประชาชนผชมนมเชนน จงควร

ไดรบการพจารณาพพากษาในศาลปกครอง

ประการสาคญ ขอพพาทอนเนองมาจากการชมนม อาจเกดขนไดทง

ขอพพาทในทางปกครอง ทางแพง และทางอาญา บทบญญตแหงกฎหมายใด ๆ จงไมควร

บญญตใหเหตทเกดขนทกลกษณะแหงคด ตองอยภายใตเขตอานาจของศาลใดศาลหนง

โดยเฉพาะ ควรบญญตใหขอพพาทขนสศาลตามลกษณะแหงคดนน ๆ

๒) การบญญตใหอานาจศาลแพงหรอศาลจงหวดทมเขตอานาจเหนอ

สถานทมการชมนมเปนผออกคาสงใหเลกการชมนม และจากดอานาจพจารณาวนจฉยวา

หากการชมนมสาธารณะนนเปนการชมนมสาธารณะทไมชอบดวยกฎหมาย (มาตรา ๕)

หรอผชมนมไมปฏบตตาม มาตรา ๘ มาตรา ๖ มาตรา ๗ มาตรา ๘ หรอมาตรา ๙

แลวแตกรณ ศาลตองออกคาบงคบใหผชมนมเลกการชมนมสาธารณะหรอยตการกระทาท

ไมชอบดวยกฎหมายโดยใหศาลกาหนดระยะเวลาในคาบงคบไวดวย (มาตรา ๒๕)

28

คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต มความเหนวา หากการชมนม

สาธารณะใดเปนการชมนมทหวหนาสถานตารวจในฐานะฝายปกครองอาจสงหามการ

ชมนมหรอสงใหเลกการชมนมนนเสยได ซงขนตอน กระบวนการ และการสงหามหรอ

สงใหเลกการชมนมสาธารณะน ถอวาเปนการดาเนนการทางปกครอง ตามหลกการ

แบงแยกอานาจ การดาเนนการทางปกครอง เปนอานาจของฝายปกครอง มใชฝายตลาการ

การทรางกฎหมายฉบบน บญญตใหศาลซงเปนผใชอานาจอธปไตยทางตลาการ เปนผพจารณา

ออกคาสงหามหรอสงใหเลกการชมนมสาธารณะภายหลงจากคาสงของหวหนาสถานตารวจ

โดยรางพระราชบญญตมไดเปดโอกาสใหผรบคาสงมสทธอทธรณในฝายปกครองกอน

แตใหศาลทาหนาทเสมอนผพจารณาอทธรณคาสงหวหนาสถานตารวจ จงเปนบทบญญต

ทขดตอหลกการแบงแยกอานาจอธปไตยระหวางฝายบรหารและฝายตลาการ

นอกจากรางพระราชบญญตฉบบนจะขดตอหลกการแบงแยกอานาจ

ดงไดกลาวมาแลว การกาหนดนยาม “ศาล” ใหหมายความถงศาลแพง หรอศาลจงหวด

ยงเปนการขดตอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย มาตรา ๒๒ ทบญญตใหศาลปกครอง

มเขตอานาจในการพจารณาวนจฉยคดปกครอง ไมใชศาลแพงหรอศาลจงหวดซงเปน

ศาลยตธรรมในเรองน อานาจในการหามการชมนม การสงใหเลกการชมนม หรอการ

คดคานการชมนม ควรตงอยบนพนฐานเดยวกนนนคอ มอบใหฝายบรหาร (ฝายปกครอง)

เปนผตดสนใจในขนตอนสดทาย และรบผดชอบในการตดสนใจดงกลาว ดงนน เมอพนกงาน

เจาหนาทมคาสงหามหรอใหเลกการชมนมสาธารณะ ผจดการชมนมหรอผนาการชมนม

ควรมสทธอทธรณคาสงของพนกงานเจาหนาทตอฝายบรหารระดบสงไปเปนผวนจฉย

ชขาดอทธรณ และเมอไดดาเนนการตามขนตอนวธการในฝายปกครองจนครบถวนแลว

ไมเปนการตดสทธของผจดการชมนมหรอผนาการชมนมทจะนาคดไปสศาลปกครองได

ตอไป

ประเดนท ๓ การชมนมสาธารณะตองไมกดขวางทางเขาออกสถานท

ส าคญตาง ๆ

ควรบญญตใหครอบคลมถงองคการระหวางประเทศ เชน ททาการของ

องคการสหประชาชาต ซงควรไดรบความคมครองเชนเดยวกบสถานทต หรอสถานกงสล

ของรฐตางประเทศ

29

ประเดนท ๔ ก าหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนเขามามสวนรวม

ในการจดการชมนมสาธารณะในเขตพนทรบผดชอบ โดยใหมอ านาจดลพนจในการจดให

มสถานทส าหรบการชมนมสาธารณะ (มาตรา ๙)

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ เปนตนมาได

เปดมตการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถนในอนทจะจดการบรการ

สาธารณะ โดยมความเปนอสระในการกาหนดนโยบาย การบรหาร และการจดบรการ

สาธารณะในทองถนของตนเหนวาการกาหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนเขามา

มบทบาทในการจดการเกยวกบสถานททใชในการชมนมนน เปนการใหองคกรปกครอง

สวนทองถนสงเสรมและเปดโอกาสใหกลมประชาชนกลมตาง ๆ จดการชมนมได

โดยสะดวกมากยงขน โดยองคกรปกครองสวนทองถนมหนาทอานวยความสะดวก ดแล

รกษาความปลอดภย และจดหาสถานททเหมาะสมใหประชาชนรวมชมนมสาธารณะ เชน

สามารถเดนทางมายงสถานทดงกลาวไดโดยสะดวก และควบคมกรอบของการชมนม

ไมใหไปกระทบสทธและเสรภาพของผอนเกนสมควรแกเหต โดยเหนวาควรกาหนดให

เปนหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนมากกวาเปนการใชดลพนจจะจดสถานท

หรอไมกได

ประเดนท ๕ การก าหนดใหผทประสงคจดการชมนมสาธารณะและ

การชมนมนนกระทบตอความสะดวกของประชาชนทจะใชทสาธารณะ ใหมหนงสอแจง

การชมนมภายในระยะเวลาทกาหนด การชมนมสาธารณะทไมไดแจงภายในระยะเวลา

ดงกลาว ตองขอผอนผนตอผบญชาการตารวจนครบาล หรอผวาราชการจงหวด และตอง

ไดรบอนญาตใหผอนผนเสยกอนจงจะชมนมได การชมนมโดยยงไมไดรบอนญาตใหถอวา

เปนการชมนมทไมชอบดวยกฎหมาย (มาตรา ๐ มาตรา ๔ และมาตรา ๕) การแจงการ

ชมนมลวงหนาตามปกต ใหทาเปนหนงสอนนมความเหมาะสม แตกรณมความจาเปน

เรงดวน ควรมบทบญญตใหแจงโดยวธอนได เชน ทางโทรสาร หรอจดหมายอเลกทรอนกส

แตอยางไรกตาม การแจงการชมนมลวงหนา มงหมายทจะใหเจาหนาทไดเตรยมตวดแล

อานวยความสะดวก

การไมแจงลวงหนาจงเปนเพยงทาใหเจาหนาทไมสามารถเตรยมการ

ในการดแลอานวยความสะดวกไดตามทควรจะเปนเทานน ดงนน การทผจดการชมนม

30

ไมไดแจงลวงหนาจะตองไมสงผลรายจนกระทบตอสารตถะแหงเสรภาพของผตองการ

ชมนม โดยเฉพาะอยางยง ไมควรเปนเหตทนาไปสการสงใหเลกการชมนม การกาหนด

พนทควบคม การสลายการชมนม รวมทงการยดอายดทรพยสนผชมนม ตราบเทาทการ

ชมนมนนยงเปนการชมนมโดยสงบ และปราศจากอาวธ

ตองระบสภาวการณเรงดวนททาใหไมสามารถแจงลวงหนาไดเปน

ขอยกเวน การแจงลวงหนากรณปกต การชมนมกรณเรงดวนทไมไดแจงลวงหนาจงตอง

ไดรบการผอนผนเปนกรณพเศษ

ในสวนของเจาหนาท แมวาไมไดแจงการชมนมลวงหนา หรอปรากฏ

เหตอนไมสมควรทจะไมแจงใหเจาหนาทของรฐทราบลวงหนากตาม เจาหนาทของรฐ

ยงคงมหนาทใหความคมครอง อานวยความสะดวกในการจดการชมนมสาธารณะทไมได

แจงลวงหนานน แตทงน ผจดการชมนมอาจมความผดเปนการสวนตว และไดรบโทษ

ตามทกฎหมายบญญตได แตไมทาใหการชมนมทไมไดแจงลวงหนานนกลายเปนการ

ชมนมทไมชอบดวยกฎหมายและไมไดรบการคมครองจากรฐ หรอเปนสาเหตทจะ

นาไปสการสงหามการชมนมหรอสงสลายการชมนม

นอกจากน คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ยงมความเหนตอ

ประเดนทกฎหมายเปดชองใหเจาหนาทมอานาจใชดลยพนจอนญาตใหมการชมนม

กลาวคอ การทกฎหมายกาหนดใหผจดการชมนมตองแจงลวงหนาเปนหนงสอโดยเครงครด

หากไมดาเนนการตามทกาหนด ตองขอผอนผนและไดรบอนญาตเสยกอน หากไมไดรบ

การผอนผน ใหถอวาการชมนมเปนการชมนมทไมชอบดวยกฎหมาย (รางมาตรา ๕)

บทบญญตนมความหมายวา การชมนมทไมไดแจงลวงหนาหรอแจงไมครบตามระยะเวลา

ตองไดรบอนญาตจงจะชมนมได และหากฝาฝนจะสงผลถงกบใหการชมนมนนเปนการ

ชมนมทไมชอบดวยกฎหมาย บทบญญตเชนนนาจะขดตอมาตรา ๖ ของรฐธรรมนญ

คณะกรรมการฯ เหนควรเปดโอกาสใหมขอยกเวน กรณผชมนมมาชมนมโดยทไมได

นดหมายลวงหนาเนองจากมความจาเปนเรงดวน หรอหากโดยสภาพในขณะนนไมอาจ

แจงเปนหนงสอได ใหแจงดวยวาจาไวกอนได และใหแจงเปนหนงสอภายหลงในทนทท

สามารถดาเนนการได

31

นอกจากน ควรบญญตเรองการขยายระยะเวลาการชมนมไวในกฎหมายนดวย

ทงน เพอรบรองการชมนมสาธารณะในชวงขยายระยะเวลาวาเปนการชมนมโดยชอบดวย

กฎหมาย และเพอกาหนดกรอบการใชอานาจของเจาหนาทของรฐเกยวกบการขยายเวลา

การชมนม

ประเดนท ๖ อ านาจหนาทของพนกงานเจาหนาท (มาตรา ๒ วรรคทาย

มาตรา ๒๗ และมาตรา ๒๘)

) กาหนดใหเจาพนกงานอาจใชเครองมอควบคมฝงชนได ตามท

รฐมนตรประกาศ กาหนด และการดาเนนการเพอใหผชมนมยตหรอเลกการชมนมการใช

เครองมอและอปกรณของเจาหนาทของรฐ ควรเขยนใหชดเจนวาทาไดในกรณใดบาง เชน

เพอปองกนตนเอง เปนภยทเกดขนใกลตว และไมสามารถหลกเลยงโดยวธอนใดโดยการ

ใชเครองมออปกรณเชนนนได ในกรณเชนนเจาหนาทตองไดรบการฝกอบรมอยางเพยงพอ

๒) เมอประกาศพนทควบคมแลว บญญตใหอานาจเจาหนาท คน จบ ยด

หรออายดทรพยสนผชมนมสาธารณะได โดยถอวาการกระทาของผชมนมเปนความผด

ซงหนา กรณผเขารวมการชมนมตามความหมายของกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะน

ตองสนนษฐานเปนคณไวกอนวาเขารวมการชมนมโดยประสงคทจะแสดงออกซงการ

สนบสนน เรยกรองหรอคดคานกฎหมาย นโยบาย การกระทา การดาเนนการในโครงการ

หรอกจกรรม โดยไมตองการทจะกอใหเกดความวนวายหรอความไมสงบเรยบรอยขน

ในบานเมอง ผเขารวมการชมนมจงไมควรถกสงใหหยดหรอถกตรวจคนหรอยด อายด

ทรพยสน นอกเสยจากวาเจาหนาทของรฐมเหตผลเพยงพอทจะสงสยวาบคคลผนน

ไดกระทาความผดมาแลว หรอกาลงจะกระทาความผด หรอจะทาความผดในระยะเวลา

อนใกล

การกระทาใดๆ ทกระทบสทธขนพนฐานดงกลาวตองเปนกรณยกเวน

ซงโดยปกตแลวตองผานการวนจฉยขององคกรตลาการ กลาวคอ ศาลตองสงอนญาตให

ออกหมายจบ หมายคน ฯลฯ เสยกอน

) ควรเพมอานาจหนาททเกยวของกบการสงเสรม คมครอง และอานวย

ความสะดวกตอกลมผชมนม และบทลงโทษแกเจาหนาททปฏบตฝาฝนหรอละเวนการ

ปฏบตหนาทดงกลาว

32

พนกงานเจาหนาทใชมาตรการบงคบทางปกครองกบกลมผชมนม

ตองเปนกรณทมอานาจหนาทตามกฎหมายและมเหตทจะใชมาตรการบงคบทางปกครอง

ภายใตหลกความไดสดสวน (Principle of Proportionality) หากการกระทาโดยไมมอานาจ

ตามกฎหมายหรอขดตอหลกความไดสดสวนดงกลาว กอาจตองรบผดทงทางแพงและ

ทางอาญา และทางวนย ซงรวมถงการละเวนไมเขาแทรกแซงหามปรามการชมนมดวย

บทบญญตการใชอานาจของเจาหนาท ในหมวดนยงบญญตในลกษณะเปนการอานวย

ความสะดวกและคมครองเจาหนาทของรฐ มากกวาการกาหนดใหเจาหนาทของรฐมหนาท

ตองสงเสรม คมครอง หรออานวยความสะดวกตอกลมผชมนมสาธารณะ

ประเดนท ๗ บทก าหนดโทษจ าคกแกผจดการชมนมสาธารณะกรณฝาฝน

หรอไมปฏบตตามบทบญญตของพระราชบญญตน (มาตรา ๓ ถงมาตรา ๓๘)

บคคลผมบทบาทอยางสาคญทจะทาใหการชมนมสาธารณะเกดขนและ

ดาเนนไปได คอผจดการชมนมสาธารณะ ซงความผดทจะเกดขนตามกฎหมายน มลกษณะ

เปนความผดทางปกครองอนเนองมาจากการฝาฝนหรอไมปฏบตตามกฎหมายวาดวยการ

ชมนมสาธารณะหรอฝาฝนคาสงทางปกครอง โทษทจะลงแกผจดการชมนมสาธารณะ

จงควรเปนโทษทางปกครอง ผจดการชมนมสาธารณะมหนาทจดการชมนมใหเปนไป

โดยสงบ และสนต แตหากการชมนมมไดดาเนนไปโดยสงบและสนต โดยทผจดการ

ชมนมไดใชความพยายามอยางเพยงพอแลว ผจดการชมนมสาธารณะกไมตองรบผดชอบ

รวมทงไมตองรวมรบผดชอบตอการกระทาของผทมไดเขารวมการชมนมอยางแทจรง

(Non-Participles) หรอในความผดทผเขารวมการชมนมแตละคนไดกระทาดวยการชมนม

ทถกหาม หรอฝาฝนเงอนไขกฎหมาย เปนเรองการขดคาสงทางการปกครอง การลงโทษ

ควรเปนโทษทางปกครอง (ปรบทางปกครอง) ไมใชโทษอาญา (จาคก) เพราะการชมนม

เปนสทธและเสรภาพทไดรบการรบรองตามรฐธรรมนญ ผทกระทาความผดไมใชอาชญากร

จงเหนวาไมควรกาหนดความผดทจะตองรบโทษทางอาญาไวในกฎหมายฉบบน

และหากการกระทาผดนนเขาขายเปนความผดทางอาญา กสามารถดาเนนคดอาญาไปตาม

กฎหมายนน ๆ ไดอยแลว

33

ประเดนท ๘ การก าหนดกลไกรองรบเพอแกไขปญหาความเดอดรอน

ของผชมนม

รางพระราชบญญตน ควรกาหนดใหมกลไกรองรบการชมนมสาธารณะ

ทมวตถประสงคเพอใหมการปรบปรงแกไขปญหาเกยวกบการบรหารราชการแผนดน

อยางหนงอยางใดเปนการเฉพาะ โดยแบงเปน ๒ สวน คอ

) สวนกลาง ประกอบดวย นายกรฐมนตรหรอผ ทนายกรฐมนตร

มอบหมาย เปนประธาน หวหนาสวนราชการทเกยวของ ผจดการชมนมสาธารณะ หรอผท

เขารวมการชมนมสาธารณะ โดยมผแทนสานกงานตารวจแหงชาตเปนเลขานการคณะทางาน

๒) สวนทองถน ประกอบดวย ผวาราชการจงหวดหรอผทผวาราชการ

จงหวดมอบหมายหรอผบรหารทองถน เปนประธาน หวหนาสวนราชการระดบจงหวด

ทเกยวของ ผจดการชมนมสาธารณะ หรอผเขารวมการชมนมสาธารณะ โดยมผกากบ

สถานตารวจภธรจงหวดเปนเลขานการคณะทางาน

กลาวโดยสรป หากพจารณาการชมนมเกอบทกครงทผานมา พบวา

สาเหตทแทจรงมาจากการทชาวบานไดรบความเดอดรอนและไมไดรบการแกไขหรอ

เยยวยา ซงหากหนวยงานของรฐไดจดการแกไขปญหาของประชาชนไดอยางรวดเรวแลว

การชมนมกจะไมเกดขนหรอหากเกดขนกจะยตโดยเรว

๑ . บทสรปและขอเสนอแนะ

๑ .๑ บทสรป

การแสดงความคดเหนในรปแบบของการชมนมสาธารณะนน รฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ไดบญญตรบรองใหประชาชนมสทธเสรภาพ

ในการชมนมการแสดงออกและการเรยกรอง ทงในสวนของปญหาปากทอง ปญหา

โครงการทมผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และปญหาทางการเมอง

ซงพบวาการแสดงความคดเหนของประชาชนมจานวนมาก และมความซบซอนมากขน

เปนลาดบ โดยการชมนมนเปนเสรภาพในการชมนมโดยสงบของประชาชนทสามารถ

ทาไดเนองมาจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๔๘๙ ถงฉบบปจจบน

กไดใหสทธและเสรภาพทจะกระทาได โดยถอเปนอกทางหนงในการรบฟงความคดเหน

34

ของประชาชนอยางกวางขวางตามรปแบบการปกครองในระบอบประชาธปไตย จงทาให

เกดความตนตวของประชาชน ทจะสามารถมสวนรวมในทางการเมองและการบรหาร

ราชการแผนดน เมอเกดการชมนม การเดนขบวน การประทวงขน บางครงสถานการณ

ของการชมนมนนกถงขนบานปลาย เกดความวนวาย และความไมสงบ มการสลายการ

ชมนมโดยใชกาลงและอาวธ ซงกไดเกดขนแลว

ประเทศไทยไมมกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ เมอเกดเหตการณการ

ชมนมสาธารณะขน จงมการนากฎหมายอนทมไดมวตถประสงคในการชมนมมาใชบงคบ

ไมวาจะเปนพระราชบญญตทางหลวง พ.ศ. ๒๕ ๕ พระราชบญญตการจราจรทางบก

พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราชบญญตวาดวยการรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบ

เรยบรอยของบานเมอง พ.ศ. ๒๕ ๕ พระราชบญญตควบคมการโฆษณาโดยใช

เครองขยายเสยง พ.ศ. ๒๔๙ พระราชกาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน

พ.ศ. ๒๕๔๘ พระราชบญญตกฎอยการศก พ.ศ. ๒๔๕๗ พระราชบญญตการรกษา

ความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ. ๒๕๕ ประมวลกฎหมายอาญา ทาใหเกด

เสยงวพากษวจารณจากฝายผชมนม นกวชาการ และประชาชนทวไป วา การนากฎหมาย

ทมไดมวตถประสงค เพอการชมนมสาธารณะมาใชบงคบเชนทผานมานน เปนอปสรรค

ตอการชมนมจนถงขนาดทการชมนมสาธารณะไมอาจบรรลตามเจตนารมณของ

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย นอกจากน ยงสงผลใหรฐและเจาหนาทผบงคบใช

กฎหมาย ไมมแนวทางในการปฏบตหนาททชดเจน ประการสาคญ เจาหนาทไมมความมนใจ

เพยงพอ วาการนากฎหมายทมวตถประสงคอนมาใชบงคบในการชมนมเชนทผานมา

ถอเปนการปฏบตหนาททไดรบการคมครอง หรอไม

จากปญหาทกลาวมาขางตน ทกฝายจงเหนพองตองกนวา ประเทศไทยควรม

กฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะขนมาใชบงคบ และตงแต ป พ.ศ. ๒๕ ๖ เปนตนมา

(ราง) กฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะจานวนหลายฉบบถกยกรางขน และนาเสนอ

ตอฝายนตบญญต แตจนบดนกยงไมมการประกาศใชกฎหมายดงกลาวแตอยางใด ดงนน

ฝายบรหารและฝายนตบญญตจงตองตอบคาถามกบประชาชนและสงคมวา จะดาเนนการ

จนมกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะขนมาใชบงคบเมอใด ทงน เพอกาหนดกรอบ

35

กตกาทชดเจน ระหวางฝายชมนมสาธารณะวาตนมสทธอยางไร มหนาทความรบผดชอบ

อยางไร เชนเดยวกบฝายเจาหนาทของรฐจะไดทราบถงกรอบขอบเขตอานาจหนาทของ

ตน และไมตองนากฎหมายอนมาบงคบใช และในขณะเดยวกนบคคลทสามทจะตองใช

พนทสาธารณะกไดทราบถงสทธและเสรภาพของตน

๑ .๒ ขอเสนอแนะ

การตรากฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ ตองเปนไปตามหลกเจตนารมณ

ของรฐธรรมนญของประเทศไทย บรบทและอตลกษณของความเปนไทย หลกสทธขน

พนฐาน หลกความเสมอภาค หลกสทธมนษยชน หลกนตธรรม หลกนตรฐ หลกความ

จาเปน หลกความไดสดสวน มาประกอบการตรากฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ อก

ทงควรไดมการศกษากฎหมายการชมนมสาธารณะของตางประเทศ และเลอกนาสงท

เหมาะสมมาใชกบประเทศไทยซงการมกฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะในระดบ

พระราชบญญตมาใชบงคบ จะเกดผลดในระยะยาว

ประการสาคญ กฎหมายวาดวยการชมนมสาธารณะ ควรทจะมงสงเสรมและ

คมครองสทธและเสรภาพในการชมนมของผชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธในท

สาธารณะ และคมครองประชาชนบคคลทสามในการใชพนทสาธารณะ หากจะมบทบญญตใด

จากดสทธหรอเสรภาพของผชมนม กควรบญญตขนโดยตระหนกถงหลกความเสมอภาค

ไมเลอกปฏบต ซงเปนขอบญญตจากดสทธและเสรภาพเทาทจาเปน ไดสดสวน และ

พอสมควรแกเหต กลาวคอ ตองไมมขอจากดจนกระทงการชมนมสาธารณะไมอาจ

เกดขนได หรอเกดขนไดแตไมบรรลวตถประสงคของผชมนมสาธารณะตามทรฐธรรมนญ

แหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ บญญตรบรอง

36

บรรณานกรม

หนงสอภาษาไทย

บรรเจด สงคะเนต.สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ เรองหลกความเสมอภาค.(กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา,๒๕๔๓).

บรรเจด สงคะเนต. หลกพนฐานของสทธเสรภาพและศกดศรความเปนมนษยตามรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๔๐ (กรงเทพ: วญญชน ๒๕๔๗).

ปณธ สรนวงศ. “ทศนะของขาราชการในท าเนยบรฐบาลตอการยอมรบการชมนมประทวงของประชาชนบรเวณรอบท าเนยบรฐบาล ในชวงป ๒๕๔๓

(วทยานพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต พฒนาสงคม ,สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

๒๕๔๔)”.

ปรญญา เทวานฤมตรกล. สารานกรมรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๔๐ (กรงเทพ ๒๕๔๔).

ศาสตราจารย ดร.ปรด เกษมทรพย. Philosophy of Law นตปรชญา หนา ๑๙๔ ,โครงการต าราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร,พมพครงท ๑๐.

รองศาสตราจารย ดร.วรพจน วศรตพชญ. สทธและเสรภาพตามรฐธรรม นญแ ห ง ราชอาณาจก รไทย พ ทธศก ราช ๒๕๔๐ . คณะ น ตศาสต ร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, (กรงเทพฯ : ส านกพมพกองทนสนบสนนการวจย, ๒๕๓๘).

สถาบนพระปกเกลา, ส านกวจยและพฒนา. การมสวนรวมของประชาชน ความย งยนของประชาธปไตย (กรงเทพ ๒๕๔๔).

สมยศ เชอไทย. หลกรฐธรรมนญทวไป. (กรงเทพฯ : ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร,๒๕๓๕).

เอกสาร DOC พนต ารวจเอก องกร วฒนรง ส านกงานต ารวจแหงชาต.

37

บทความภาษาไทย

ผศ.ดร.จนทจรา เอยมมยรา. เสรภาพในการชมนมในทสาธารณะ : หลกทวไปและขอจ ากด. คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ขอมลจากเวบไซต

http://www.pub-law.net/publaw/view.aspx?id=๖๕๗