การศกษาผลกระทบของยานยนตไฟฟาประเภทรถยนตตอการใชพลงงาน

ของประเทศไทย

โดย

นายอธวฒน ศรวไล

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาเทคโนโลยการจดการพลงงานและสงแวดลอม ภาควชาวศวกรรมเคม คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2558 ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

การศกษาผลกระทบของยานยนตไฟฟาประเภทรถยนตตอการใชพลงงาน ของประเทศไทย

โดย

นายอธวฒน ศรวไล

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาเทคโนโลยการจดการพลงงานและสงแวดลอม ภาควชาวศวกรรมเคม คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2558 ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

THE STUDY ON THE EFFECT OF ELECTRIC VEHICLE TO ENERGY CONSUMPTION IN THAILAND

BY

Mr. ATIWAT SRIWILAI

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER DEGREE OF ENGINEERING

(ENERGY AND ENVIRONMENTAL TECHNOLOGY MANAGEMENT) DEPARTMENT OF CHEMICAL ENGINEERING FACULTY OF ENGINEERING

THAMMASAT UNIVERSITY ACADEMIC YEAR 2015

COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

(1)

หวขอวทยานพนธ การศกษาผลกระทบของยานยนตไฟฟาประเภทรถยนตตอการใชพลงงานของประเทศไทย

ชอผเขยน นายอธวฒน ศรวไล ชอปรญญา วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย เทคโนโลยการจดการพลงงานและสงแวดลอม

คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร. วรรตน ปตรประกร ปการศกษา 2558

บทคดยอ

งานวจยนเสนอผลประหยดของพลงงานทไดจากการแทนทของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยรถยนตไฟฟาดวยวธการวเคราะหพนผวแบบจ าลองดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ (Adaptive Neuro-Fuzzy Inference System: ANFIS) ตามแผนอนรกษพลงงาน ประสทธภาพการใชพลงงานในภาคขนสงไดรบการสงเสรมและรถยนตไฟฟาจะเขามามบทบาทและความส าคญมากยงขนเนองจากรถยนตไฟฟาสามารถชวยลดการใชพลงงานในภาคขนสงและยงไมมการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด งานวจยนไดมการศกษาและส ารวจปจจยส าคญทสงผลกระทบตอการใชพลงงานของรถยนตนงสวนบคคล,รถยนตบรการสาธารณะและรถยนตไฟฟา เพอน าปจจยทไดศกษามาเปนขอมลอนพตของแบบจ าลองโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ โดยก าหนดใหเอาทพตทไดอยในหนวยของเมกะจลตอกโลเมตรและจ าลองความสมพนธของปจจยทมผลตอการใชพลงงานเพอค านวณหาผลประหยดพลงงานจากการแทนทของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยรถยนตไฟฟา ผลทไดแสดงใหเหนผลประหยดทเกดขนทสถานการณทวไป , สถานการณความเปนไปไดและสถานการณทเกนความคาดหมายในป พ.ศ. 2573 โดยรถยนตนงสวนบคคลทใชน ามนเชอเพลงเปนน ามนเบนซน ทขนาดเครองยนตอยระหวาง 1,600-1,800 ซซ และมการใชงานในระยะทางสะสมไมนอยกวา 14 ,000 กโลเมตรตอปและพจารณาอายรถยนต 7 ปขนไปน ามาเปรยบเทยบอตราการใชพลงงานกบรถยนตไฟฟาขนาดก าลงมอเตอร 60 กโลวตต ปรากฏวา รถยนตนงสวนบคคลแทนทดวยรถยนตไฟฟาสามารถประหยดพลงงานเนองจากการแทนทได 153,979, 10,625,600 และ 15,849,555 จกะจลตอป และลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดสชนบรรยากาศได 10,710,019, 739,066,498 และ 1,102,420,158 ตนเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซดตอปตามล าดบ และเมอก าหนดรถยนต

(2)

บรการสาธารณะทใชเชอเพลงเปนกาซธรรมชาตทขนาดเครองยนตเทากบ 1 ,800 ซซ และมการใชงานในระยะทางสะสมไมนอยกวา 93,500 กโลเมตรตอปและพจารณาอายรถยนต 9 ปขนไป น ามาเปลยนเปนรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาทขนาดก าลงมอเตอร 80 กโลวตต จากการแทนท ดวยรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาสามารถประหยดพลงงานไปได 19,124, 1,318,841และ 1,959,532 จกะจลตอป สามารถลดการปลดปลอยคารบอนไดออกไซดสชนบรรยากาศได 1 ,384,106 , 95,449,291 และ 141,818,395 ตนเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซดตอป อยางไรกตามยงตองมการพจารณาโครงสรางพนฐานส าหรบรถยนตไฟฟาเพอใหเกดประสทธภาพในการบรหารจดการพลงงาน ค าส าคญ: รถยนตไฟฟา, โครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ, ผลประหยดพลงงาน

(3)

Thesis Title THE STUDY ON THE EFFECT OF ELECTRIC VEHICLE TO ENERGY CONSUMPTION IN THAILAND

Author Mr. Atiwat Sriwilai Degree Master of Engineering Major Field/Faculty/University Energy and Environmental Technology

Management Engineering Thammasat University

Thesis Advisor Asst. Prof. Woraratana Pattaraprakorn, D.Eng. Academic Years 2015

ABSTRACT

This paper presents the result of energy saving from replacing of fossil-fuel cars with electric cars by Adaptive Neuro-Fuzzy Inference System: ANFIS. According to Thailand Energy Efficiency Development Plan (EEDP), energy efficiency in transportation sector will be promoted and electric cars will play a great and substantial role because of lower energy consumption and no carbon dioxide release. This research has studied and surveyed the essential factors affecting the energy consumption of personal cars, taxi and electric cars so that the studied parameters will be used as inputs of the ANFIS Model. The output is specified in MJ/ km and simulated relations of energy consumption parameters in order to calculate energy- saving of the electric car replacement. The result represents in different conditions comprising of business as usual, probable case and extreme case in 2030. The personal cars considering in term of Gasoline vehicle with engine sizes of 1 ,600-1 ,800 CC, average distance of 14 ,000 km/ year and vehicle age more than 7 years are replaced with the electric cars with motor size of 60 kW. In case of the personal cars, energy savings of the replacement are 153,979, 10,625,600 and 15,849,555 GJ/year and the decrease of carbon dioxide release are 10,710,019, 739,066,498 and 1,102,420,158 tonCO2eq/year. Taxi considering

(4)

on Natural gas as fuel with engine size of 1,800 CC, average distance of 93,500 km/year and the vehicle age more than 9 year is replaced with taxi electric car with motor size of 80 kW. The replacement of taxi electric cars can save energy of 19,124, 1,318,841 and 1,959,532 GJ/year and reduce the release of CO2 emission of 1,384,106, 95,449,291 and 141 ,818 ,395 tonCO2eq/year. However, the infrastructure for electrical vehicle should be considered to enhance the energy management. Keywords: Electric Cars, Adaptive Neuro-Fuzzy Inference System (ANFIS), Energy saving

(5)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนมความส าเรจลลวงไปไดดวยดตองขอขอบพระคณอาจารยทปรกษา ผศ.ดร. วรรตน ปตรประกร และ อาจารย ดร. พรระพพฒน ภาสบตร ทไดกรณาใหค าแนะน า ชวยเหลอทท าใหวทยานพนธฉบบนมความสมบรณ อกทงยงใหขอคดในการศกษาและการชวตแกผวจย ขอบพระคณพๆรวมวจยในโครงการนทไดใหค าแนะน าตชมและคอยชวยเหลอผวจยเสมอมา

ขอขอบพระคณ คณศโรตม ดวงรตน ผอ านวยการทาอากาศยานสวรรณภม ทไดใหความอนเคราะหในการเกบขอมลในพนททาอากาศยานสวรรณภม ตลอดจนผตอบแบบสอบถามทกทานทท าใหงานวจยฉบบนส าเรจลลวงไปได

ขอมอบคณประโยชนและความส าเรจทพงไดจากวทยานพนธฉบบนแดทกทานทมสวนเกยวของและมหาวทยาลยธรรมศาสตร หากวทยานพนธฉบบนมขอผดพลาดประการใด ผวจยขอนอมรบไวเพอปรบปรงในภายภาคหนาตอไป

นายอธวฒน ศรวไล

(6)

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย (1)

บทคดยอภาษาองกฤษ (3)

กตตกรรมประกาศ (5)

สารบญตาราง (9)

สารบญภาพ (10)

บทท 1 บทน า 1

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงค 5 1.3 ขอบเขตการศกษา 6 1.4 ประโยชนทไดรบ 6

บทท 2 เอกสาร ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ 7

2.1 รถยนต 7 2.1.1 พระราชบญญตรถยนต พ.ศ. 2522 7 2.1.2 ลกษณะและขนาดของรถยนตประเภทตางๆ 8 2.1.3 ทฤษฎและชนดของเครองยนตรถยนต 12 2.1.4 หลกการท างานเครองยนต 14

2.2 รถยนตไฟฟา 16

2.2.1 หลกการท างานของรถยนตไฟฟา 18

(7)

2.2.1.1 มอเตอรขบเคลอน 18

2.2.1.2 ชดเฟองขบเคลอน 20

2.2.1.3 แบตเตอร 21 2.3 ทฤษฎทเกยวของ 23

2.3.1 ทฤษฎทาโรยามาเน (Taro Yamane’ theory) 23 2.3.2 การวเคราะหความแปรปรวน (Analysis of Variance: ANOVA) 23 2.3.3 ฟซซลอจก (fuzzy logic) 25

2.3.3.1 ระบบฟซซ (Fuzzy system) 25

2.3.3.2 พนฐานแนวคดแบบฟซซ (fuzzy logic) 25

2.3.3.3 ฟซซเซต (Fuzzy Set) 26

2.3.3.4 ฟงกชนความเปนสมาชก (membership function) 26

2.3.3.5 ตวแปรภาษา (linguistic variable) 28

2.3.3.6 กฎฟซซ (fuzzy rules) 28 2.3.4 โครงขายประสาทเทยม (Artificial Neural Networks) 29 2.3.5 โครงขายประสาทเทยมฟซซ 29

(Adaptive Neuro-Fuzzy Inference System: ANFIS) 2.3.6 คาเฉลยรอยละความผดพลาดสมบรณ (Mean absolute percent error) 33 2.3.7 การค านวณผลประหยดทางพลงงานของรถยนต 33 2.3.8 การค านวณการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด 34

2.4 งานวจยทเกยวของ 35 2.4.1 งานวจยดานรถยนตและรถยนตไฟฟา 35 2.4.2 งานวจยดานระบบฟซซและโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ 40

บทท 3 วธการวจย 42 บทท 4 ผลการวจยและอภปรายผล 53

4.1 ผลจากการส ารวจ 53 4.2 การทดสอบสมมตฐานในการหาความสมพนธของตวแปรทสงผลกระทบตอ 55

การใชพลงงาน

(8)

4.3 การเปรยบเทยบละก าหนดปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงานของ 56 รถยนตไฟฟา

4.4 ปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงานของรถยนตฟอสซล 57 4.5 ปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา 58 4.6 การสรางแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานดวยวธโครงขายประสาทเทยม 60

แบบฟซซ 4.6.1 การก าหนดอนพตของรถยนตเชอเพลงฟอสซล 60 4.6.2 การก าหนดอนพตของรถยนตไฟฟา 64

4.7 ประสทธภาพการใชพลงงานจากแบบจ าลองโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ 72 4.8 ผลประหยดพลงงานจากการใชรถยนตไฟฟาและรถยนตบรการสาธารณะไฟฟา 89 4.9 การคาดการณการใชพลงงานไฟฟา 101 4.10 แนวทางการสงเสรมการใชงานจากสถานการณจ าลอง 102

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ 106

5.1 สรปผลการวจย 106 5.2 ขอเสนอแนะในการท าวจย 109

รายการอางอง 110 ภาคผนวก

ภาคผนวก ก ตวอยางแบบสอบถามรถยนตนงสวนบคคลและ 114 รถยนตบรการสาธารณะ ภาคผนวก ข ผลจากการส ารวจและแบบจ าลองของรถยนตเชอเพลงฟอสซล 120

ประวตผเขยน 147

(9)

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1.1 จ านวนรถยนตทจดทะเบยนสะสมในเขตกรงเทพและปรมณฑล 3 1.2 การคาดการณยอดจ าหนายรถยนตไฟฟาและจ านวนรถยนตไฟฟาสะสมทวงบนทองถนน 4

ในสถานการณตางๆของประเทศไทย 2.1 คาสมประสทธการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากกจกรรมการเผาไหมแบบเคลอนท 34 4.1 คาการทดสอบระดบนยส าคญของรถยนตแตละประเภท 56 4.2 ปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาแตละประเภท 57 4.3 ลกษณะของรถยนตไฟฟาจากแบตเตอรทมการใชงานอยในประเทศไทย 59 4.4 การก าหนดรหสอางองกบขนาดของเครองยนต 61 4.5 การก าหนดรหสอางองกบชนดเชอเพลง 61 4.6 การก าหนดรหสอางองกบความเรวเฉลย 62 4.7 การก าหนดรหสอางองกบอายของรถยนต 62 4.8 การก าหนดรหสอางองกบจ านวนผโดยสาร 63 4.9 การก าหนดรหสอางองกบสภาพการจราจร 63 4.10 การก าหนดคาความเปนสมาชกฟงกชนของตวแปร 64 4.11 การก าหนดรหสอางองกบขนาดของมอเตอรไฟฟา 64 4.12 การก าหนดรหสอางองกบความเรวเฉลย 65 4.13 การก าหนดรหสอางองกบจ านวนผโดยสาร 65 4.14 การก าหนดรหสอางองกบสภาพการจราจร 66 4.15 การก าหนดคาความเปนสมาชกฟงกชนของตวแปร 66 4.16 การคาดการณจ านวนรถยนตสวนบคคลไฟฟาและรถยนตรบรการสาธารณะไฟฟา 90

ทใชในการจ าลองแตละสถานการณ 4.17 สถานการณจ าลองทศกษาเพอสงเสรมการใชงานรถยนตไฟฟา 104 4.18 ผลการค านวณผลประหยดและการลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด 104

จากสถานการณจ าลอง

(10)

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1.1 ปรมาณการใชพลงงานรปแบบตางๆ 1 1.2 ปรมาณการใชเชอเพลงจ าแนกตามสาขาเศรษฐกจ 2 2.1 รถยนตนงสวนบคคลไมเกนเจดคน (รย.1) 8 2.2 รถยนตนงสวนบคคลเกนเจดคน (รย.2) 9 2.3 รถยนตบรรทกสวนบคคล (รย.3) 10 2.4 รถยนตสามลอสวนบคคล (รย.4) 10 2.5 รถยนตบรการสาธารณะ (รย.5) 12 2.6 วฏจกรการท างานของเครองยนตเบนซน 4 จงหวะ 14 2.7 วฏจกรการท างานของเครองยนตดเซล 4 จงหวะ 15 2.8 ยานยนตไฟฟารปแบบตางๆ 18 2.9 ความแตกตางของตรรกะจรงกบตรรกะฟซซ 26 2.10 โครงสรางของระบบอนมานฟซซบนฐานโครงขายปรบตวได 30 2.11 โครงสรางของฟซซโมเดลฟซซซเกโน 33 3.1 แผนผงขนตอนการศกษาผลกระทบของยานยนตไฟฟาประเภทรถยนตตอ 42

การใชพลงงานของประเทศไทย 3.2 การบนทกขอมลเพอปอนเขา ANFIS 46 3.3 การพมพค าสง anfisedit เพอเรยก toolbox ของ ANFIS 47 3.4 ชดขอมลทใหระบบท าการเรยนรและสรางแบบจ าลอง 47 3.5 การก าหนดคณสมบตเครองตความหมายของฟซซ 48 3.6 การก าหนดคณสมบตการเรยนรของ ANFIS 49 3.7 การ plot error การเรยนรขอมลของ ANFIS 49 3.8 เอาทพตทไดจากแบบจ าลองและเอาทพตจากการทดสอบ 50 3.9 พนผวของแบบจ าลองทไดรบการเรยนรจาก ANFIS 50 3.10 ผลลพธของกฎทไดรบการเรยนรจาก ANFIS 51 3.11 ฟงกชนทใชในการปรบแตง ANFIS 52 4.1 สดสวนขนาดของเครองยนตของรถยนตนงสวนบคคลทไดจากการส ารวจ 54 4.2 สดสวนชนดของเชอเพลงทใชกบรถยนตนงสวนบคคลทไดจากการส ารวจ 54

(11)

4.3 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 1 (ขนาดเครองยนต) ของรถยนตเชอเพลงฟอสซล 67 4.4 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 2 (ชนดเชอเพลง) ของรถยนตเชอเพลงฟอสซล 67 4.5 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 3 (ความเรวเฉลย) ของรถยนตเชอเพลงฟอสซล 68 4.6 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 4 (อายของรถยนต) ของรถยนตเชอเพลงฟอสซล 68 4.7 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 5 (จ านวนผโดยสาร) ของรถยนตเชอเพลงฟอสซล 69 4.8 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 6 (สภาพการจราจร) ของรถยนตเชอเพลงฟอสซล 69 4.9 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 1 (ขนาดมอเตอรไฟฟา) ของรถยนตไฟฟา 70 4.10 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 2 (ความเรวเฉลย) ของรถยนตไฟฟา 70 4.11 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 3 (จ านวนผโดยสาร) ของรถยนตไฟฟา 71 4.12 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 4 (สภาพการจราจร) ของรถยนตไฟฟา 71 4.13 ระบบประมวลผลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซของรถยนตเชอเพลงฟอสซล 73 4.14 ความสมพนธของขนาดเครองยนตตอการใชพลงงานรถยนตเชอเพลงฟอสซล 73 4.15 ความสมพนธของความเรวเฉลยตอการใชพลงงานรถยนตเชอเพลงฟอสซล 74 4.16 ความสมพนธของจ านวนผโดยยสารตอการใชพลงงานรถยนตเชอเพลงฟอสซล 75 4.17 ความสมพนธของสภาพการจราจรตอการใชพลงงานรถยนตเชอเพลงฟอสซล 75 4.18 ความสมพนธของชนดเชอเพลงตอการใชพลงงานรถยนตเชอเพลงฟอสซล 76 4.19 ความสมพนธของอายรถยนตตออตราการใชพลงงานรถยนตเชอเพลงฟอสซล 76 4.20 ความสมพนธของอนพตขนาดของเครองยนตกบความเรวเฉลยของแบบจ าลอง 78

ประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยม แบบฟซซ

4.21 ความสมพนธของอนพตขนาดของเครองยนตกบสภาพการจราจรของแบบจ าลอง 78 ประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยม แบบฟซซ

4.22 ความสมพนธของอนพตความเรวเฉลยกบสภาพการจราจรของแบบจ าลอง 79 ประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยม แบบฟซซ

4.23 ความสมพนธของอนพตขนาดของเครองยนตกบอายของรถยนตของแบบจ าลอง 80 ประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยม แบบฟซซ

(12)

4.24 ความสมพนธของอนพตขนาดของเครองยนตกบจ านวนผโดยสารของแบบจ าลอง 80 ประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยม แบบฟซซ

4.25 ความสมพนธของอนพตจ านวนผโดยสารกบอายของรถยนตของแบบจ าลอง 81 ประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยม แบบฟซซ

4.26 ระบบประมวลผลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซของรถยนตไฟฟา 82 4.27 ความสมพนธของขนาดมอเตอรไฟฟาตอการใชพลงงานรถยนตไฟฟา 82 4.28 ความสมพนธของความเรวเฉลยตอการใชพลงงานรถยนตไฟฟา 83 4.29 ความสมพนธของจ านวนผโดยสารตอการใชพลงงานรถยนตไฟฟา 83 4.30 ความสมพนธของสภาพการจราจรตอการใชพลงงานรถยนตไฟฟา 84 4.31 ความสมพนธของอนพตขนาดของมอเตอรไฟฟากบความเรวเฉลยของแบบจ าลอง 85

ประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ 4.32 ความสมพนธของอนพตขนาดของมอเตอรไฟฟากบจ านวนผโดยสารของแบบจ าลอง 86

ประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ 4.33 ความสมพนธของอนพตขนาดของมอเตอรไฟฟากบสภาพการจราจรของแบบจ าลอง 86

ประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ 4.34 ความสมพนธของอนพตความเรวเฉลยกบจ านวนผโดยสารของแบบจ าลองประสทธภาพ 87

การใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ 4.35 ความสมพนธของอนพตความเรวเฉลยกบสภาพการจราจรของแบบจ าลองประสทธภาพ 88

การใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ 4.36 ความสมพนธของอนพตจ านวนผโดยสารกบสภาพการจราจรของแบบจ าลอง 88

ประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ 4.37 ผลประหยดพลงงานทเกดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟา 92

ในสถานการณทวไป 4.38 มลคาจากของประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟา 92

ในสถานการณทวไป 4.39 การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากการแทนทของ 93

รถยนตนงสวนบคคลไฟฟาในสถานการณทวไป 4.40 ผลประหยดพลงงานทเกดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟา 93

ในสถานการณทมความเปนไปได

(13)

4.41 มลคาจากผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟา 94 ในสถานการณทมความเปนไปได

4.42 การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากการแทนทของ 94 รถยนตนงสวนบคคลไฟฟาในสถานการณทมความเปนไปได

4.43 ผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาในสถานการณ 95 เกนความคาดหมาย

4.44 มลคาจากผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟา 95 ในสถานการณเกนความคาดหมาย

4.45 การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากการแทนทของ 96 รถยนตนงสวนบคคลไฟฟาในสถานการณเกนความคาดหมาย

4.46 ผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณทวไป 97 4.47 มลคาจากผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟา 97

ในสถานการณทวไป 4.48 การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซนจากการแทนทของ 98

รถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณทวไป 4.49 ผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณ 98

ทมความเปนไปได 4.50 มลคาจากผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟา 99

ในสถานการณทมความเปนไปได 4.51 การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากการแทนทของ 99

รถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณทมความเปนไปได 4.52 ผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณ 100

เกนความคาดหมาย 4.53 มลคาจากผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟา 100

ในสถานการณเกนความคาดหมาย 4.54 การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากการแทนทของ 101

รถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณเกนความคาดหมาย 4.55 การคาดการณความตองการใชพลงงานไฟฟาของประเทศไทยทเพมขนเนองจาก 102

การใชรถยนตไฟฟา

1

บทท 1 บทน า

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา

เนองจากในปจจบนดวยอตราการขยายตวของประชากรโลกทเพมสงขน ประกอบกบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและเทคโนโลยมความกาวหนาไปกวาเดมมาก พลงงานถอเปนปจจยส าคญทใชขบเคลอนเศรษฐกจ ประเทศไทยเองจดอยในประเทศทเศรษฐกจก าลงขยายตว (Emerging Economy) มการพฒนาอตสาหกรรมในบางเขต แมประชากรสวนใหญยงยากจนลาหลง แตกเปนประเทศเศรษฐกจทก าลงขยายตว ประเทศทมการพฒนาสงจ าเปนตองการพลงงานจ านวนมหาศาลเชนเดยวกน ซงในความตองการใชพลงงานทมากขนสงผลกระทบคณภาพทางสงแวดลอมทประชากรในโลกเองตองเผชญอยในทกวน ในขณะทสงแวดลอมถกท ารายรอบดานท าใหประชากรในโลกหนมาใสใจคณภาพสงแวดลอมมากขน

จากทไดกลาวขางตนความตองการพลงงานของประเทศไทยยงเพมสงขน ประเทศไทยมการใชพลงงานในชวงเดอนแรกของป พ.ศ. 2558 มปรมาณ 6,585 พนตนเทยบเทาน ามนดบ เพมขนจากชวงเดยวกนของปกอนรอยละ 2.1 คดเปนมลคากวา 73,179 ลานบาท จากการเตบโตทางเศรษฐกจทชะลอตวตามภาวะเศรษฐกจโลก แตความตองการพลงงานยงคงเพมสงขนเมอจ าแนกตามชนดของเชอเพลงพบวาความตองการใชพลงงานไฟฟาคดเปนรอยละ 16.5 พลงงานหมนเวยนดงเดมคดเปนรอยละ 11.9 พลงงานหมนเวยนคดเปนรอยละ 8.3 พลงงานจากกาซธรรมชาตคดเปนรอยละ 7.5 พลงงานจากถานหน/ลกไนตคดเปนรอยละ 6.4 และพลงงานทมความตองการใชมากทสดคงหนไมพนพลงงานจากน ามนส าเรจรปคดเปนรอยละ 49.4 ของพลงงานขนสดทายทงหมด

ภาพท 1.1 ปรมาณการใชพลงงานรปแบบตางๆ. จาก รายงานสรปสถานการณพลงงานของประเทศไทยเดอนมกราคม 2558 (น.2), โดย กลมสถตขอมลพลงงาน ศนยขอมลสารสนเทศขอมลพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน, 2558.

2

เมอศกษาตามสาขาเศรษฐกจในสาขาทมอตราสวนการใชเพมขนเมอเทยบจากชวงเดยวกนในปกอนพบวา สาขาบานอยอาศยมสดสวนการใชเพมขนคดเปนรอยละ 7.4 สาขาการขนสงคดเปนรอยละ 3.2 และสาขาธรกจคดเปนรอยละ 2.1 และสาขาทมอตราสวนการใชลดลงเมอเทยบจากชวงเดยวกนในปกอนพบวา สาขาเกษตรกรรมมการใชลดลงคดเปนรอยละ 0.6 และสาขาอตสาหกรรมคดเปนรอยละ 0.8 เมอมองภาพรวมของการใชพลงงานตามสาขาเศรษฐกจสรปไดวา สาขาการเกษตรใชพลงงานคดเปนรอยละ 5.2 สาขาธรกจใชพลงงานคดเปนรอยละ 7.2 สาขาบานอยอาศยใชพลงงานคดเปนรอยละ 15.1 สาขาอตสาหกรรมใชพลงงานคดเปนรอยละ 35.7 และสาขาทมการใชพลงงานสงสดคอสาขาการขนสงใชพลงงานคดเปนรอยละ 36.8

ภาพท 1.2 ปรมาณการใชเชอเพลงจ าแนกตามสาขาเศรษฐกจ. จาก รายงานสรปสถานการณพลงงานของประเทศไทยเดอนมกราคม 2558 (น.2), โดย กลมสถตขอมลพลงงาน ศนยขอมลสารสนเทศขอมลพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน, 2558.

จากสถานการณพลงงานทสงผลกระทบตอสงแวดลอมอยปจจบน รฐบาลโดยกระทรวงพลงงานมนโยบายเพอสงเสรมใหมประสทธภาพในการใชพลงงานเพมขน โดยเฉพาะภาคขนสงทมการใชปรมาณพลงงานมากทสดจากการใชพลงงานโดยรวมของประเทศ ซงภาคขนสงมปรมาณการใชพลงงานสงกวาภาคอตสาหกรรมทเปนปจจยขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศ โดยแผนอนรกษพลงงาน 20 ป (พ.ศ. 2554 - 2573) กระทรวงพลงงานตงเปาหมายใหคาประสทธภาพการใชเชอเพลง (Fuel economy) มอตราทดขนโดยตงเปาใหลดลงภายใน 20 ปขางหนาคดเปนรอยละ 40 ในป พ.ศ.2573 โดยกระทรวงพลงงานไดมการวจยและสงเสรมเทคโนโลยยานยนตสมยใหมเพอใหเกดการใชพลงงานทมประสทธภาพมากยงขน รวมถงศกษา วจยการใชรถยนตไฟฟาใหมสดสวนทดแทนกบรถยนตทใชพลงงานเชอเพลงฟอสซล ประโยชนทไดคาดการณวาจากการอนรกษพลงงานจะสงผลใหการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) สะสมลดลง 20 ลานตนตอปโดยเฉลย

3

ในภาคการขนสงเมอศกษาจากตารางท 1.1 แสดงปรมาณรถยนตสะสม ณ วนท 31 ตลาคม 2558 ของทงประเทศอยท 36,622,017 คน เมอลองศกษาอตราสวนพบวาปรมาณรถยนต(ประเภท รย.1 - รย.11)สะสมพบวาปรมาณรถยนตสะสมมากทสด 3 ล าดบไดแก รถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน, รถยนตบรรทกสวนบคคล และรถยนตรบจางบรรทกคนโดยสารไมเกน 7 คน ตามสดสวนคดเปนรอยละ 26.66, 17.23 และ 0.29 ตามล าดบของรถตามกฎหมายวาดวยรถยนต เมอเทยบตามภมภาคพบวาในเขตกรงเทพและปรมณฑลอนประกอบดวย จงหวดนครปฐม จงหวดปทมธาน จงหวดนนทบร จงหวดสมทรปราการ และจงหวดสมทรสาคร มปรมาณรถยนตสะสมมากทสดจงคดเปนตวแทนของทงประเทศ ปรมาณรถตามกฎหมายวาดวยรถยนตสะสมในเขตกรงเทพและปรมณฑลมรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คนสะสม 3,946,407 คนคดเปนรอยละ 51 ของรถยนตนงสวนบคคลทงประเทศ และรถยนตรบจางสาธารณะไมเกน 7 คนสะสม 101,509 คนคดเปนรอยละ 97 ของรถยนตรบจางทงประเทศ ใหเปนกลมตวอยางในการศกษาเพอหาผลกระทบการใชพลงงานและผลกระทบตอสงแวดลอมของรถยนตทงประเทศเมอนโยบายของกระทรวงพลงงานมความตองการใหอตราสวนรถยนตไฟฟาเพมขนทดแทนรถยนตทใชพลงงานเชอเพลงฟอสซลตามอตราสวนของกระทรวงพลงงานตามแผนอนรกษพลงงาน 20 ป ตารางท 1.1 จ านวนรถยนตทจดทะเบยนสะสมในเขตกรงเทพและปรมณฑล (ณ วนท 31 ตลาคม 2558)

หมายเหต. จาก รายงานจ านวนรถยนตทจดทะเบยนสะสมในเขตกรงเทพและปรมณฑล, โดย กลมสถตการขนสง กองแผนงาน กรมการขนสงทางบก, 2558.

ประเภทรถ ทวประเทศ กรงเทพและปรมณฑลType of Vehicle Whole Kingdom Bangkok Metropolitan Region

รวมทงสน 36,622,017 10,118,498 Grand Totalก. รวมรถตามกฎหมายวาดวยรถยนต 35,440,931 9,823,939 Total Vehicle under Motor Vehicle Act รย. 1 รถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน Sedan (Not more than 7 Pass.) 7,679,660 3,946,407 รย. 2 รถยนตนงสวนบคคลเกน 7 คน Microbus & Passenger Van 428,876 232,280 รย. 3 รถยนตบรรทกสวนบคคล Van & Pick Up 6,108,046 1,429,386 รย. 4 รถยนตสามลอสวนบคคล Motortricycle 1,645 1,199 รย. 5 รถยนตรบจางระหวางจงหวด Interprovincial Taxi 9 - รย. 6 รถยนตรบจางบรรทกคนโดยสารไมเกน 7 คน Urban Taxi 105,147 101,509 รย. 7 รถยนตสลอเลกรบจาง Fixed Route Taxi 3,002 2,488 รย. 8 รถยนตรบจางสามลอ Motortricycle Taxi (Tuk Tuk) 20,312 11,844 รย. 9 รถยนตบรการธรกจ Hotel Taxi 3,835 756 รย.10 รถยนตบรการทศนาจร Tour Taxi 3,986 1,398 รย.11 รถยนตบรการใหเชา Car For Hire 57 55 รย.12 รถจกรยานยนตสวนบคคล Motorcycle 20,300,139 3,854,901 รย.13 รถแทรกเตอร Tractor 480,581 102,931 รย.14 รถบดถนน Road Roller 12,262 3,848 รย.15 รถใชงานเกษตรกรรม Farm Vehicle 103,060 17 รย.16 รถพวง Automobile Trailer 3,533 2,079 รย.17 รถจกรยานยนตสาธารณะ Public Motorcycle 186,781 132,841

4

จากความตองการพลงงานในภาคขนสงและปรมาณรถยนตสะสมทเพมสงขนในปจจบน ไดสงผลกระทบตอสงแวดลอมอยางเหนไดชดเนองจากการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) และกาซเรอนกระจกอนๆซงประชากรบนโลกเองเปนผทไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมโดยตรง สงผลใหมการคดคนเทคโนโลยใหมเพอใหลดการปลอยกาซเรอนกระจกแตยงมการใชการคมนาคมดวยรถยนตทเพมขนอยางตอเนองเชนเดม เทคโนโลยยานยนตไฟฟาถอเปนอกทางเลอกหนงในปจจบนททางภาครฐบาลเรมมการสนบสนนการใชงานใหมากขน จากตารางท 1.2 แสดงยอดจ าหนายรถยนตไฟฟา และจ านวนรถยนตไฟฟาสะสมทวงบนทองถนนในสถานการณตางๆ ของประเทศไทย ซงรวมทกประเภทคาดวาในป พ.ศ. 2573 (ค.ศ. 2030) การจ าหนายรถไฟฟาของประเทศไทยจะมยอดการจ าหนายท 37,000 คน สถานการณปจจบนทการใสใจตอสงแวดลอมถอเปนสงส าคญมผลใหธรกจทมการใสใจตอสงแวดลอมเปนภาพลกษณทนาสนใจและมแรงดงดดในการใชบรการ การบรการรถยนตสาธารณะไดมการออกโครงการทใชรถยนตไฟฟาประเภทไฮบรดไดแก Toyota Prius ทสามารถประหยดคาพลงงานไดมากกวารถเครองยนตสนดาปภายในขนาดเดยวกนได โดยเฉพาะการขบขในเมองทมสภาพการจราจรตดขด โดยมอตราการประหยดเชอเพลงท 22.5 กโลเมตรตอลตรส าหรบการขบขในเมอง และ 19.6 กโลเมตรตอลตรส าหรบการขบขบนไฮเวย (EPA Fuel Economy Standards) และลดการปลอยกาซมลพษคดเปนรอยละ 29

ตารางท 1.2 การคาดการณยอดจ าหนายรถยนตไฟฟาและจ านวนรถยนตไฟฟาสะสมทวงบนทองถนนในสถานการณตางๆของประเทศไทย

หมายเหต. จาก การศกษาการพฒนาของเทคโนโลยยานยนตไฟฟาและผลกระทบทเกดขนส าหรบประเทศไทย (น. 23), โดย ยศพงษ ลออนวล และคณะ , 2555, กรงเทพฯ: ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

5

* รถยนตไฟฟา ประกอบดวยรถยนต Hybrid Electric Vehicle (HEV), Plug-in Hybrid Electric Vehicle ( PHEV) และ Battery Electric Vehicle(BEV) และรถจกรยานยนตไฟฟา เปนแบบ BEV อยางเดยว โดยเปรยบเทยบกบประเภทรถยนตสนดาปภายใน (internal combustion engine : ICE)

‡ ยอดจ าหนายรถยนตไฟฟา ขยายตวตามรปแบบทอางองจาก Roadmap ขององคกรพลงงานระหวางประเทศ (International Energy Agency: IEA) ในสถานการณทเกนความคาดหมาย (Extreme case) แตก าหนดใหการขยายตวลาชาออกไปเปนเวลา 5 ป ในสถานการณทมความเปนไปได (Probable case) โดยในป 2030 มยอดจ าหนายรถยนตไฟฟาในสดสวนของ ICE:HEV:PHEV:BEV เทากบ 66:18:12:4 และ 51:22:20:7 ในกรณทมความเปนไปไดและกรณเกนความคาดหมาย ตามล าดบ

§ ยอดสะสม ค านวณจากจ านวนรถใหมทเขาสระบบและรถทเสอมสภาพตามสถตการเสอมสภาพของรถในประเภทนนๆ โดย ในป ค.ศ. 2030 มยอดสะสมรถจกรยานยนตไฟฟาในสดสวนของ ICE:BEV เทากบ 78:22 และ 56:44 ในสถานการณทมความเปนไปได และสถานการณเกนความคาดหมาย ตามล าดบ และมยอดสะสมรถยนตไฟฟาในสดสวนของ ICE:HEV:PHEV:BEV เทากบ 86:8:4:2 และ 75:13:9:3 ในสถานการณทมความเปนไปได และสถานการณเกนความคาดหมาย ตามล าดบ

1.2 วตถประสงค

1.2.1 เพอศกษา วเคราะหการใชงานและพลงงานเชอเพลงของรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน ในเขตกรงเทพและปรมณฑลในปจจบน พรอมพจารณาปจจยทมผลตอการใชพลงงาน

1.2.2 ศกษาคณลกษณะของยานยนตไฟฟาเชงเปรยบเทยบดานพลงงาน เศรษฐศาสตร และสงแวดลอมส าหรบยานยนตไฟฟาทมการใชงานจรงในประเทศไทย พรอมพจารณาปจจยทมผลตอการใชพลงงาน

1.2.3 เพอพฒนาแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา รถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน ดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซภายใตปจจยทมผลตอการใชพลงงาน พรอมทงเปรยบเทยบการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา รถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน

1.2.4 ประเมนผลกระทบทงทางดานพลงงาน เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม พรอมทงศกษากรณตวอยางจากการก าหนดสถานการณจ าลองเพอหาความเปนไปไดของการใชยานยนตไฟฟาเพอทดแทนรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คนของ ประเทศไทย

6

1.3 ขอบเขตการศกษา

1.3.1.กลมตวอยางงานวจยเปนผขบขรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และผขบ

รถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน ในเขตกรงเทพและปรมณฑล อยางนอยประเภทละ 400 จากการค านวณดวยวธ Taro Yamane ทขนาดความคลาดเคลอน +5%

1.3.2.ยานพาหนะทใชพจารณาคอรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน ในเขตกรงเทพและปรมณฑล เนองจากมปรมาณรถยนตสะสมในเขตกรงเทพและปรมณฑลมากทสดเพอเกบขอมลทเปนปจจยในการใชพลงงานเชอเพลงในปจจบน

1.3.3. เปรยบเทยบ วเคราะหผลทไดจากการพฒนาแบบจ าลองโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซและก าหนดสถานการณจ าลองเปนกรณศกษาจากการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา รถยนตนงสวนบคคล และรถยนตบรการสาธารณะทงทางดานพลงงาน เศรษฐศาสตร และสงแวดลอม

1.4 ประโยชนทไดรบ

1.4.1 ทราบถงปจจยทมผลตอพฤตกรรมการใชงานและการใชพลงงานเชอเพลงของรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน ในเขตกรงเทพและปรมณฑลจากแบบส ารวจ

1.4.2 ทราบถงปจจยทเปนคณลกษณะเชงเปรยบเทยบของดานพลงงาน เศรษฐศาสตร และสงแวดลอมส าหรบยานยนตไฟฟาทมการใชงานจรงในประเทศไทย

1.4.3 แบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา รถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน ภายใตปจจยทมผลตอการใชพลงงานดวยวธ โครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

1.4.4 ผลการเปรยบเทยบการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา รถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน จากแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา รถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน

1.4.5 วเคราะหผล และการวเคราะหสถานการณจ าลอง (Scenario analysis) ความตองการใชพลงงาน ผลกระทบทางเศรษฐศาสตรและทางสงแวดลอมของประเทศไทยในอนาคต จากการทดแทนรถยนตทใชเชอเพลงฟอสซลดวยรถยนตไฟฟา

7

บทท 2 เอกสาร ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

2.1 รถยนต

รถ หมายความวา ยานพาหนะทกชนดทใชในการขนสงทางบกซงเดนดวยก าลงเครองยนต ก าลงไฟฟา หรอพลงงานอน และหมายความรวมตลอดถงรถพวงของรถนนดวย ทงน เวนแตรถไฟ(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 พมพครงแรก พ.ศ. 2546) รถยนต หมายความวา รถทมลอตงแตสามลอและเดนดวยก าลงเครองยนต ก าลงไฟฟาหรอพลงงานอน ยกเวนรถทเดนบนราง (พระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522)

2.1.1 พระราชบญญตรถยนต พ.ศ. 2522

รถ ตามบทนยามของมาตรา 4 หมายความวา รถยนต รถจกรยานยนต รถพวง รถบดถนน รถแทรกเตอร และรถอน รวมถง รถใชงานเกษตรกรรม (กฎกระทรวง ฉบบท 11 (พ.ศ. 2524)) ซงตามพระราชบญญตฉบบดงกลาวไดก าหนดความหมายของรถยนตไว ดงน

รถยนต หมายความวา รถยนตสาธารณะ รถยนตบรการ และรถยนตสวนบคคล

2.1.1.1 รถยนตสาธารณะ หมายความวา

1 รถยนตรบจางระหวางจงหวด ซงไดแกรถยนตรบจางบรรทกคนโดยสารไมเกนเจดคนทใชรบจางระหวางจงหวด โดยรบสงคนโดยสารไดเฉพาะทนายทะเบยนก าหนด

2 รถยนตรบจาง ซงไดแกรถยนตรบจางบรรทกคนโดยสารไมเกน เจดคน หรอรถยนตสาธารณะอนนอกจากรถยนตโดยสารประจ าทาง

2.1.1.2 รถยนตบรการ หมายความวา รถยนตบรรทกคนโดยสารหรอใหเชาซงบรรทกคนโดยสารไมเกนเจดคน ดงตอไปน

(1) รถยนตบรการธรกจ ซงไดแกรถยนตทใชบรรทกคนโดยสารระหวาง ทาอากาศยาน ทาเรอเดนทะเล สถานขนสงหรอสถานรถไฟกบโรงแรมทพกอาศยทท าการของผโดยสาร หรอทท าการของผบรการธรกจนน

(2) รถยนตบรการทศนาจร ซงไดแกรถยนตทผประกอบธรกจเกยวกบการทองเทยวใชรบสงคนโดยสารเพอการทองเทยว

8

(3) รถยนตบรการใหเชา ซงไดแกรถยนตทจดไวใหเชาซงมใชเปนการเชาเพอน าไปรบจางบรรทกคนโดยสารหรอสงของ

2.1.1.3 รถยนตสวนบคคล หมายความวา

1 รถยนตนงสวนบคคลไมเกนเจดคน

2 รถยนตนงสวนบคคลเกนเจดคนแตไมเกนสบสองคน และรถยนตบรรทกสวนบคคลทมน าหนกรถไมเกนหนงพนหกรอยกโลกรม ซงมไดใชประกอบการขนสงเพอสนจางตามกฎหมายวาดวยการขนสงทางบก

2.1.2 ลกษณะและขนาดของรถยนตประเภทตางๆ

กฎกระทรวงก าหนดลกษณะ และขนาดของรถทจะรบจดทะเบยนเปนรถประเภทตางๆ พ.ศ. 2548 ไดก าหนดเกยวกบลกษณะ และขนาด ของรถทจะรบจดทะเบยนเปนรถประเภทตางๆ ไวดงตอไปน

2.1.2.1 รถยนตสวนบคคล

1. รถยนตนงสวนบคคลไมเกนเจดคน (รย.1) ตองมความกวางไมเกน 2.55 เมตร ความยาวไมเกน 12 เมตร ความสงไมเกน 4 เมตร กรณทรถมความกวางไมเกน 2.30 เมตร ใหมความสงไดไมเกน 3.20 เมตร

ภาพท 2.1 รถยนตนงสวนบคคลไมเกนเจดคน(รย.1) จาก ลกษณะรถตามกฎหมายวาดวยรถยนต, โดย กรมการขนสงทางบก, 2522.

2. รถยนตนงสวนบคคลเกนเจดคน (รย.2) ตองมลกษณะและขนาดเชนเดยวกบ (รย.1) และตองมความสงภายในไมนอยกวา 1.60 เมตร เวนแตรถนนมความยาวตลอด

9

ชองทางเดนไมเกน 2 เมตร ความสงภายในจะนอยกวา 1.60 เมตร กไดแตตองไมนอยกวา 1.20 เมตร ในกรณทรถมแถวทนงตดกบประตทางขนลงและแถวทนงนน มทนงเรยงตดตอกนไมเกนสามทนง เมอวดในแนวดงจากสวนต าสดของเพดานรถ ถงกงกลางของเบาะทนงแตละทนงตองมระยะหางไมนอยกวา 90 เซนตเมตร

ภาพท 2.2 รถยนตนงสวนบคคลเกนเจดคน (รย.2) จาก ลกษณะรถตามกฎหมายวาดวยรถยนต, โดย กรมการขนสงทางบก, 2522.

3. รถยนตบรรทกสวนบคคล (รย.3) ตองมความกวางไมเกน 2.55 เมตร ความยาวไมเกน 12 เมตร ความสงไมเกน 4 เมตร กรณทรถมความกวางไมเกน 2.30 เมตร ใหมความสงไดไมเกน 3 เมตร สวนยนทายตองไมเกนสองในสามของชวงลอ เวนแตตวถงสวนทบรรทกเปนกระบะบรรทกสวนยนทายตองไมเกนกงหนงของชวงลอ

10

ภาพท 2.3 รถยนตบรรทกสวนบคคล (รย.3) จาก ลกษณะรถตามกฎหมายวาดวยรถยนต , โดย กรมการขนสงทางบก, 2522.

4. รถยนตสามลอสวนบคคล (รย.4) ตองมความกวางไมเกน 2 เมตร ความยาวไมเกน 4 เมตร ความสงไมเกน 2 เมตร เครองยนตตองมความจในกระบอกสบรวมกน ไมเกน 660 ลกบาศกเซนตเมตรสวนยนทายของรถตาม (รย.1) และ (รย.2) ตองไมเกนสองในสามของชวงลอและไมเกนกงหนงของชวงลอส าหรบรถทมทางขนลงของผโดยสารดานทาย

ความสงของรถตาม (รย.1) (รย.2) และ (รย.3) ตองไมท าใหรถมการทรงตวไดนอยกวาเกณฑทกรมการขนสงทางบกประกาศก าหนด

ภาพท 2.4 รถยนตสามลอสวนบคคล (รย.4) จาก ลกษณะรถตามกฎหมายวาดวยรถยนต , โดย กรมการขนสงทางบก, 2522.

11

2.1.2.2 รถยนตสาธารณะ

1. รถยนตรบจางระหวางจงหวด ตองเปนรถเกงสองตอน รถเกงสองตอนแวน รถเกงสามตอน รถเกงสามตอนแวน รถยนตนงสองตอน รถยนตนงสองตอนแวน รถยนตนงสามตอน รถยนตนงสามตอนแวน หรอรถลกษณะอนตามแบบทกรมการขนสงทางบกใหความเหนชอบ มประตไมนอยกวาสประต ความกวางไมเกน 2.50 เมตร ความยาวไมเกน 6 เมตร ความสงไมเกน 2 เมตรเครองยนตตองมความจในกระบอกสบรวมกนไมต ากวา 1,500 ลกบาศกเซนตเมตรในกรณทเปนรถยนตนงสองตอน รถยนตนงสองตอนแวน รถยนตนงสามตอน หรอรถยนตนงสามตอนแวน เบาะนงตองมระยะหางจากพนถงสวนบนสดของเบาะนงไมนอยกวา 24 เซนตเมตรและมระยะหางจากสวนต าสดของเบาะนงถงเพดานไมนอยกวา 85 เซนตเมตร

2. รถยนตรบจาง ตองมลกษณะ ขนาด หรอก าลงของเครองยนตและของรถเชนเดยวกบ (รย.1) และตองมไดตดตงระบบควบคมการปดเปดประตรถจากศนยกลาง (CENTRAL LOCK) กระจกกนลมตองเปนกระจกทโปรงใสสามารถมองเหนสภาพภายในรถและสภาพการจราจรภายนอกรถไดชดเจน และหามมใหน าวสดอนใดมาตดหรอบงสวนหนงสวนใดของกระจก เวนแตเปนการตดเครองหมายหรอเอกสารตามทกฎหมายก าหนด หรอการตดวสดส าหรบบงหรอกรองแสงแดดทกระจกกนลมดานหนาตามทกรมการขนสงทางบกประกาศก าหนด

3. รถยนตรบจางสามลอ ตองมลกษณะประทน โดยมทนงสองตอนหรอสองแถวความกวางไมเกน 1.50 เมตร ความยาวไมเกน 4 เมตร ความสงไมเกน 2 เมตร ความสงภายในไมนอยกวา 1.20 เมตร เครองยนตตองมความจในกระบอกสบรวมกนไมเกน 660 ลกบาศกเซนตเมตร

4. รถยนตสลอเลกรบจาง ตองเปนรถสองตอน มประตไมนอยกวาสองประตความกวางไมเกน 1.50 เมตร ความยาวไมเกน 4 เมตร ความสงไมเกน 2 เมตร ความสงภายในไมนอยกวา 1.20 เมตร เครองยนตตองมความจในกระบอกสบรวมกนไมเกน 800 ลกบาศกเซนตเมตร

2.1.2.3 รถยนตบรการ

รถยนตบรการ (รย.5) ตองมลกษณะ ขนาด หรอก าลงของเครองยนตของรถเชนเดยวกบรถยนตสาธารณะ(รย.1)

12

ภาพท 2.5 รถยนตบรการสาธารณะ (รย.5) จาก ลกษณะรถตามกฎหมายวาดวยรถยนต , โดย กรมการขนสงทางบก, 2522.

2.1.3 ทฤษฎและชนดของเครองยนตรถยนต เครองยนต หมายถงเครองจกรทสามารถเปลยนพลงงานความรอนจากการเผา

ไหมของเชอเพลงใหเปนพลงงานกล เครองยนตถอเปนสวนหนงของเครองตนก าลงทส าคญ เนองจากสามารถจดสงก าลงใหกบสวนประกอบและอปกรณเครองทนแรงตางๆ เพอใหเกดการขบเคลอนจงถอไดวาเครองยนตเปนอกสงหนงทสามารถท าประโยชนใหกบมนษยไดอยางมาก

เครองยนตสนดาปภายใน(Internal Combustion Engine หรอ ICE) หมายถงเครองยนตทเปลยนพลงงานทางเคมใหเปนพลงงานกล โดยผานกลไกการเผาไหมของเชอเพลงเกดขนในระบบปด รถยนตสวนใหญในปจจบนเปนเครองยนตสนดาปภายในมหลายแบบจ าแนกตามชนดเชอเพลงไดแก เครองยนตกาซโซลน เครองยนตดเซล เครองยนตกาซเหลว เปนตน

2.1.3.1 เครองยนตเบนซน

เครองยนตเบนซนหรอเครองยนตกาซโซลน (Gasoline Engine หรอ Petrol Engine) เปนเครองยนตสนดาปภายใน (Internal Combustion Engine หรอ ICE) ชนดหนงทมการท างานตามวฏจกรออตโต(Otto Cycle) ประดษฐขนในป ค.ศ. 1876 ซงเปนเครองยนตจดระเบดดวยประกายไฟ (Spark-Ignition Engine) (ตองใชหวเทยน) เครองยนตเบนซนมหลกการท างานดวยการน าอากาศกบเชอเพลงผสมกนในคารบเรเตอรกอนถกดดเขาไปบรรจอยภายในกระบอกสบในจงหวะดด และถกอดตวในจงหวะอด เนองจากรถยนตประเภทนมอตราสวนการอดต าประมาณ 6 ถง 11 ตอ 1 จงท าใหความดนและอณหภมของการอดอากาศในตอนปลายจงหวะอดต า

13

โดยความรอนประมาณ 752 ถง 1,112 องศาฟาเรนไฮต (400 ถง 600 องศาเซลเซยส) ซงความรอนเพยงเทานยงไมสามารถจดระเบดได จงจ าเปนตองมอปกรณทท าใหเกดประกายไฟ ซงอาจจะไดรบก าลงมาจากแบตเตอรหรอแมกนโต ความดนสงสดอนเกดจากการเผาไหมของเชอระเบดในจงหวะระเบดของเครองยนตประเภทนอยท 580 ถง 870 ปอนดตอตารางนว เครองยนตประเภทนสวนใหญเปนเครองยนตขนาดเลกและขนาดกลางทใชกบรถยนตนงทวไปและรถยนตบรรทกขนาดเลก เครองยนตอากาศยาน หรอเครองยนตทตองใชในพนทซงมอณหภมต า

2.1.3.2 เครองยนตดเซล

เครองยนตดเซลเปนเครองยนตทใชน ามนดเซลเปนเชอเพลง สวนมากเครองยนตดเซล จะใชเปนตนก าลงของรถบรรทก รถบส รถโดยสาร รถกระบะ รถแทรกเตอร รถไถนา เรอหางยาวขนาดใหญ เรอดวน เครองผลตไฟฟาขนาดใหญ อาศยการท างานโดยการน าอากาศเพยงอยางเดยวบรรจในกระบอกสบในจงหวะดด และถกอดตวในจงหวะอด ทตอนปลายของจงหวะอดเชอเพลงจะถกฉดเขาไปยงหองเผาไหม แลวใชความดนจากการอดของเครองยนตประมาณ 14 ถง 22 ตอ 1 จงท าใหอากาศอดในตอนปลายจงหวะอดมความดนสงประมาณ 435 ถง 798 ปอนดตอตารางนว ความรอนจากการอดตวของอากาศในหองเผาไหมอยท 1,292 ถง 1,652 องศาฟาเรนไฮต (700 ถง 900 องศาเซลเซยส) หรออาจมากกวานน ซงสงมากพอทจะจดเชอเพลงทฉดเขาไปท าใหเกดการเผาไหม ดงนนเครองยนตดเซลไมตองการระบบจดระเบดซงตางกบเครองยนตเบนซน หรอเครองยนตกาซปโตรเลยมเหลว แตจ าเปนตองมระบบหวฉดเชอเพลงความดนสงและหวฉดความดนสงสดท าใหเกดการเผาไหมของเชอเพลงในจงหวะระเบดของเครองยนตนมความดนสงประมาณ 943 ถง 1,305 ปอนดตอตารางนว

2.1.3.3 เครองยนตกาซปโตรเลยมเหลว

เครองยนตกาซปโตรเลยมเหลวหรอเรยกอกอยางวาเครองยนตแอลพจ(Liquefied Petroleum Gas:LPG) เปนเครองยนตทไดการดดแปลงมาจากเครองยนตเบนซนเพอใชกาซปโตรเลยมเหลวเปนเชอเพลง จงมสวนประกอบและลกษณะเหมอนกบเครองยนตเบนซนทกประการ ยกเวนระบบการเกบรกษาและจดสงเชอเพลง เนองจากกาซปโตรเลยมเหลวหรอแอลพจซงใชเปนเชอเพลงของเครองยนตประเภทนระเหยตวไดทอณหภมต าจงจ าเปนตองใชอปกรณส าหรบเกบกาซทละเอยดมากกวาเชอเพลงเบนซน นอกจากนนอปกรณลดความดนตองใชอปกรณลดความดน เพอใหกาซปโตรเลยมเหลวระเหยตวกลายเปนไอกอนทจะเขาสคารบเรเตอรหรอหวฉดเชอเพลง เพอใหผสมกนระหวางกาซปโตรเลยมเหลวกบอากาศเกดขนสมบรณ อนเปนผลท าใหการเผาไหมทเกดขนภายในหองเผาไหมเปนไปอยางมประสทธภาพ และเนองจากกาซปโตรเลยมเหลวทใชกบ

14

เครองยนตจะใหคาความรอนสงกวาน ามนเบนซน จงสามารถเพมก าลงอดของเครองยนตไดมากกวาเดม 1 ถง 2 สวนซงการเพมอตราสวนดงกลาวท าใหมแนวโนมในการประหยดคาใชจายมากขน

2.1.3.3 เครองยนตกาซธรรมชาต

เครองยนตประเภทนในระยะแรกจะใชเครองยนตเบนซนน ามาดดแปลงใชกบเชอเพลงกาซธรรมชาตหรอกาซมเทน แตในปจจบนไดมการดดแปลงเครองยนตดเซลมาใชกบกาซธรรมชาตดวยเชนกนดวยลกษณะส าคญคลายกบเครองยนตกาซปโตรเลยมเหลว คอจะตองมอปกรณเกบและควบคมกาซเหมอนกนแตอาจตางกนอยบางเลกนอยเนองจากการใชเชอเพลงคนละประเภท

2.1.4 หลกการท างานเครองยนต เครองยนตแตละประเภทวตถประสงคและหลกการการท างานคลายกนสวนใหญ

รถยนตจะมหลกการท างานแบบ 4 จงหวะ จะตางอยทลกษณะการใชและการจดระเบดภายในกระบอกสบ ระบบระบายความรอนของเครองยนต และจงหวะการท างานของเครองยนต

2.1.4.1 การท างานเครองยนตเบนซน 4 จงหวะ เครองยนตมลกษณะการท างานเพลาขอเหวยงจะหมน 2 รอบ ตอการจด

ระเบดใหก าลงงาน 1 ครง นนหมายถงลกสบจะเคลอนทขน-ลงรวม 4 ครง (ขน 2 ครง และลง 2 ครง)แลวจงหวะจะวนกลบมาเรมใหมอกครงหมนเวยนอยเชนน

ภาพท 2.6 วฏจกรการท างานของเครองยนตเบนซน 4 จงหวะ จาก วฎจกรการท างานของเครองยนตเลก, โดย ภาควชาครศาสตรเครองกล คณะครศาสตรอตสาหกรรมและเทคโนโลย.

จงหวะดด (Intake) จงหวะดดเรมตนจากลกสบอยดานบนของกระบอกสบ เคลอนทลงสดานลาง ลนไอดเปดเพอดดสวนผสมไอด (น ามนเบนซนผสมกบอากาศ) เขากระบอกสบจนลกสบเคลอนทลงสศนยตายลางลนไอดจงอยในต าแหนงปด

15

จงหวะอด (Compression) จงหวะอดลกสบเคลอนทจากศนยตายลางขนสศนยตายบนของกระบอกสบ เพออดสวนผสมไอดทถกดดเขามาภายในกระบอกสบจากจงหวะดด สงผลท าใหภายในกระบอกสบมอตราสวนการอดสงขนประมาณ 1 : 6 ถง 1 : 10 ความดนประมาณ 6.0 – 10.0 กก./ซม2

จงหวะระเบดหรอจงหวะงาน (Expansion) กอนลกสบเคลอนทถงศนยตายบนเลกนอยจะเกดประกายขนทเขยวหวเทยนท าใหเกดการจดระเบดของเชอเพลงขนภายในกระบอกสบในจงหวะนเปนจงหวะทใหงานออกมา หลงจากนนลกสบกจะเคลอนทจากศนยตายบนลงสศนยตายลาง โดยในจงหวะนวาลวไอดอยในต าแหนงปดและเปดวาลวไอเสย

จงหวะคาย (Exhaust) จงหวะคายเปนการท างานตอจากจงหวะระเบด เมอลกสบเคลอนทจากศนยตายบนลงสศนยตายลางเนองจากการไดรบแรงกระแทกจากการเผาไหมเชอเพลง จากนนลกสบจะเคลอนทขนสดานบนของกระบอกสบเพอไลไอออกผานทางลนไอเสย เมอลกสบเคลอนทถงศนยตายบนวาลวไอเสยกจะปด วาลวไอดกจะอยในต าแหนงเรมเปดอกครงเพอเขาสจงหวะดดใหมอกครง

2.1.4.2 การท างานเครองยนตดเซล 4 จงหวะ เครองยนตดเซล 4 จงหวะมหลกการท างานคอใน 1 กลวตร (Cycle) ของ

แตละสบ เพลาขอเหวยงจะหมน 2 รอบ ตอการจดระเบดใหก าลงงาน 1 ครง นนหมายถงลกสบจะเคลอนทขน-ลงรวม 4 ครง (ขน 2 ครง และลง 2 ครง) คอเพลาขอเหวยงหมนรอบท 1 ลกสบเคลอนทล ง ในจ งหวะด ด ( Intake Stroke) ต อมาล กส บ เ คล อนท ข น ในจ งหวะ อด (Compression Stroke) เพลาขอเหวยงหมนรอบท 2 ลกสบเคลอนทลงในจงหวะก าลง หรอจงหวะระเบด (Power Stroke or Expansion Stroke) สดทายลกสบเคลอนทขนในจงหวะคาย (Exhaust Stroke) ถาเครองยนตมหลายสบ แตละสบจะท างานเวยนตามล าดบการจดระเบด

ภาพท 2.7 วฏจกรการท างานของเครองยนตดเซล 4 จงหวะ จาก วฎจกรการท างานของเครองยนตเลก, โดย ภาควชาครศาสตรเครองกล คณะครศาสตรอตสาหกรรมและเทคโนโลย.

16

จงหวะดด (Intake Stroke) ลนไอดจะเรมเปดกอนทลกลบจะเคลอนทถงศนยตายบน (ดงแสดงในรปท 2.7 ในต าแหนงท 1) เมอลกสบเคลอนทลงจากศนยตายบน (TDC หรอ Top Dead Center) อากาศจะถกดดเขากระบอกสบ เมอลกสบเคลอนทเลยจากศนยตายลาง (BDC หรอ Bottom Dead Center) อากาศจะยงคงไหลเขากระบอกสบดวยแรงเฉอยจนกวาลนไอดจะปด

จงหวะอด (Compression Stroke) เมอลนไอดปดอนเปนจดเรมตนของจงหวะอดซงลกสบจะเคลอนทขนไปสศนยตายบน จงหวะนอากาศประมาณ 16 - 22 สวนทถกดดเขากระบอกสบมาในจงหวะดดจะถกอดตวใหมปรมาตรเลกลงเหลอประมาณ 1 สวน ดงนนอากาศจงมความดนและอณหภมทสงขนพรอมส าหรบการสนดาป

หมายเหต. ชวงปลายของจงหวะอดคอกอนทลกสบจะเคลอนทถงศนยตายบน (ดงแสดงในรปท 2.7 ในต าแหนงท 3) หวฉดจะเรมฉดน ามนเชอเพลงกอนทหวลกสบจะเคลอนถงศนยตายบนกองศานนขนอยกบสภาวะตางๆ เชนความเรวรอบ, อณหภม และภาระ (Load) ของเครองยนต เปนตน ซงเครองยนตดเซลบางรนบางสภาวะอาจเรมฉดน ามนทศนยตายบน หรอหลงศนยตายบนเลกนอย)

จงหวะก าลง (Power Stroke) (ซงเรมนบจากหวลกสบอยทศนยตายบน) หรอบางครงเรยกวา จงหวะระเบด (Expansion Stroke) (ซงเรมนบจากหวฉด ฉดน ามนเชอเพลง) ก าลงจากการระเบดหรอการสนดาป (Combustion) ภายในหองเผาไหมจะผลกดนใหลกสบเคลอนทลงมาเปนก าลงงานขบเคลอนเครองยนต ในจงหวะนจะไปสนสดจนกวาลนไอเสยจะเปด

จงหวะคาย (Exhaust Stroke) จงหวะนเรมตนจากลนไอเสยจะเรมเปดกอนทลกสบจะเคลอนทถงศนยตายลาง กาซไอเสยซงยงมความดนจากการขยายตวอยจะระบายออกทางลนไอเสย เมอลกสบเคลอนทเลยจากศนยตายลาง (BDC) จะผลกดนใหไอเสยไหลออกไปจากกระบอกสบ

2.2 รถยนตไฟฟา

ปจจบนรถยนตไฟฟาไมไดหมายถงรถยนตทใชพลงงานไฟฟาในการขบเคลอนเพยงอยาง

เดยว โดยมแนวคดในการพงพาเครองยนตเผาไหมภายในในการขบเคลอนรวมกบการผลตพลงงานไฟฟา หรอเทคโนโลยของการใชไฮโดรเจนในการผลตพลงงานไฟฟาโดยน าเซลลเชอเพลงมาเปนตน

17

ก าลงในการขบเคลอน โดยในการศกษาวจยในครงนมงเนนศกษาในวจยในสวนของรถยนตไฟฟาแบตเตอรทสามารถน ามาแทนทการใชงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลในปจจบน ซงถอวาเปนยานยนตไฟฟาดวยจงสามารถแบงยานยนตไฟฟาออกเปน 4 รปแบบดงตอไปน

1) ยานยนตไฟฟาไฮบรด (Hybrid Electric Vehicle, HEV) ประกอบดวยเครองยนตลกสบเปนตนก าลงในการขบเคลอนหลก ซงใชเชอเพลงทบรรจในยานยนต และท างานรวมกบมอเตอรไฟฟาเพอเพมก าลงของยานยนตใหเคลอนท ซงท าใหเครองยนตมประสทธภาพสงขน จงมความสนเปลองเชอเพลงต ากวายานยนตปกต ก าลงทผลตจากเครองยนตและมอเตอรไฟฟา ท าใหอตราเรงของยานยนตสงกวายานยนตทมเครองยนตลกสบขนาดเดยวกน รวมทงยงสามารถน าพลงงานกลทเหลอหรอไมใชประโยชนเปลยนเปนพลงงานไฟฟาเกบในแบตเตอร

2) ยานยนตไฟฟาไฮบรดปลกอน (Plug-in Hybrid Electric Vehicle, PHEV) เปนยานยนตไฟฟาทพฒนาตอมาจากยานยนตไฟฟาไฮบรด โดยสามารถประจพลงงานไฟฟาไดจากแหลงภายนอก (Plug-in) ท าใหยานยนตสามารถใชพลงงานพรอมกนจาก 2 แหลง จงสามารถวงในระยะทางและความเรวทเพมขนดวยพลงงานจากไฟฟาโดยตรง ยานยนตไฟฟาแบบ PHEV มการออกแบบอย 2 ประเภท ไดแก แบบ Extended range EV (EREV) และแบบ Blended PHEV โดยแบบ EREV จะเนนการท างานโดยใชพลงงานไฟฟาเปนหลกกอน แตแบบ Blended PHEV มการท างานผสมผสานระหวางเครองยนตและไฟฟา ดงนน ยานยนตไฟฟาแบบ EREV สามารถวงดวยพลงงานไฟฟาอยางเดยวมากกวาแบบ Blended PHEV

3) ยานยนตไฟฟาแบตเตอร (Battery Electric Vehicle, BEV) เปนยานยนตไฟฟาทมเฉพาะมอเตอรไฟฟาเปนตนก าลงใหยานยนตเคลอนท และใชพลงงานไฟฟาทอยในแบตเตอรเทานน ไมมเครองยนตอนในยานยนต ดงนนระยะทางการวงของยานยนตจงขนอยกบการออกแบบขนาดและชนดของแบตเตอร รวมทงน าหนกบรรทก อยางไรกดในปจจบนบรษทรถยนตไดมการผลตและจ าหนายยานยนตไฟฟาแบตเตอรขน ในประเทศพฒนาแลว เชน ญปน ยโรป และสหรฐอเมรกา เปนตน ท าใหเทคโนโลยรถยนตไฟฟาแบตเตอรมความเปนไปไดมากขน

4) ยานยนตไฟฟาเซลลเชอเพลง (Fuel Cell Electric Vehicle, FCEV) เปนยานยนตไฟฟาทมเซลลเชอเพลง (Fuel cell) ทสามารถผลตพลงงานไฟฟาไดโดยตรง รถยนตไฟฟาเซลลเชอเพลงมขอดหลายๆ ประการ ขอดทส าคญทสดคอประสทธภาพของเซลลเชอเพลงมคาสงถง 60% และความจพลงงานจ าเพาะทสงกวาแบตเตอรทมอยในปจจบนรถยนตไฟฟาเซลลเชอเพลงจงเปนเทคโนโลยทบรษทรถยนตเชอวาเปนค าตอบทแทจรงของพลงงานสะอาดในอนาคต อยางไรกดยงมขอจ ากดในเรองการผลตไฮโดรเจนและโครงสรางพนฐาน

18

ภาพท 2.8 ยานยนตไฟฟารปแบบตางๆ จาก การศกษาการพฒนาของเทคโนโลยยานยนตไฟฟาและผลกระทบทเกดขนส าหรบประเทศไทย (น. 7), โดย ยศพงษ ลออนวล และคณะ, 2555, กรงเทพฯ: ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

2.2.1 หลกการท างานของรถยนตไฟฟา

รถยนตทใชระบบขบเคลอนดวยไฟฟานนถกสรางขนเพอทดแทนระบบขบเคลอนดวยเชอเพลงแบบดงเดม เครองยนตมตนก าลงดวยแหลงไฟฟาเชนแบตเตอรรวมกบตนก าลงมอเตอรไฟฟาสวนประกอบหลกของรถยนตไฟฟานคอ มอเตอรขบเคลอน ชดควบคมมอเตอร ระบบไฟฟาก าลง และระบบสนบสนนยอย โดยทมอเตอรมหนาทในการเปนตนก าลงการขบเคลอนแทนเครองยนตในแบบเดม

2.2.1.1 มอเตอรขบเคลอน

มอเตอร คอเครองกลไฟฟามหนาทเปลยนพลงงานไฟฟาเปนพลงงานกล โดยมอเตอรจะเหมอนกบเครองก าเนดไฟฟากระแสตรงทกประการแตอาจมความแตกตางไปบางเลกนอย เนองจากสภาพทน ามาใชงานมความแตกตางกน เครองก าเนดไฟฟาแบบทวไปจะเปนชนดเปด (open type) หมายถงขดลวดอารเมเจอร และขดลวดสนามแมเหลกจะพนเปนแบบเปดเพอปองกนไมใหเกดความเสยหายขนกบลวด อยางไรกตามเครองกลไฟฟากระแสตรงเครองเดยว สามารถใชท าเปนเครองก าเนดไฟฟาหรอเปนมอเตอรไฟฟาได ในปจจบนมอเตอรทมความนยมใชในอสาหกรรมยานยนตไฟฟาไดแกมอเตอรกระแสตรงแบบไรแปรงถานและมอเตอรไฟฟาแบบเหนยวน า ซงมอเตอรชนดนใหประสทธภาพการท างานสงสดอยท 98% และยงทนทานตอการใชงานในยานยนตไฟฟา แตเนองจากการพฒนาของเทคโนโลยมการคาดหวงวาในอนาคตมอเตอรแบบ switched reluctance จะสามารถเขามามบทบาทในอตสาหกรรมยานยนตไฟฟา เพราะมพกดก าลงตอคาประสทธภาพสง และมโครงสรางททนทานไดมากกวามอเตอรกระแสตรงแบบไรแปรงถานและมอเตอรไฟฟาแบบเหนยวน า แตมอเตอรแบบ switched reluctance ยงมขอจ ากดเรองการสง

19

แรงบดทไมสม าเสมอ (torque ripple) ทความเรวต า รวมไปถงปญหาเรองการรบกวนจากแมเหลกไฟฟา (EMI) และปญหาเรองเสยง แตหากเปรยบเทยบในระยะยาวมอเตอรแบบ switched reluctance จะสามารถมขอไดเปรยบเนองจากวสดทใชปรมาณทองแดงทนอยกวามอเตอรทงสองประเภทแรก

(1) มอเตอรกระแสตรงแบบไรแปลงถาน

มอเตอรกระแสตรงแบบไรแปลงถาน หรอ เรยกอกอยางวา Brushless DC Motor (BLDC) มลกษณะคอ เปนมอเตอรทปราศจากแปรงถาน สลปรง และ คอมมวเตเตอร ซงสงเหลานนเปน สงจ าเปนส าหรบมอเตอรไฟฟากระแสตรงหรอมอเตอรซงโครนส เพอท าหนาทในการจายแรงดน ใหกบขดลวดอารเมเจอรทพนอยบนโรเตอร ถอเปนตวเลอกพนฐานทนยมใชส าหรบยานยนตไฟฟา เนองจากราคาไมสงมาก เมอน าไปประยกตใชกบงานทขบเคลอนดวยความเรวคงท เชน ขบเคลอนในฮารดดสก มอเตอรแบบไรแปรงถานมโครงสรางประกอบดวย ตวอยกบทเปนขดลวดอารเมเจอร สวนตวทเคลอนทเปนขวแมเหลกถาวรและทขดลวดอารเมเจอรจะตอเชอมเขากบวงจรสวตชชงอเลกทรอนกส เปนผลท าใหทศทางการไหลของกระแสในขดลวดอารเมเจอรเกดการเปลยนแปลงตามความถของการสวตซของทรานซสเตอรก าลง ท าใหโรเตอรทเปนแมเหลกถาวรหมนตามการเปลยนแปลงของสนามแมเหลกทขดลวดอารเมเจอร สวนต าแหนงในการตรวจจบทเพลาจะใชในตอนเรมตน เพอใหไดเวลาในการสวตชทมความเหมาะสม ซงวงจรอเลกทรอนกสทใชกบมอเตอรกระแสตรงแบบไรแปรงถานเปนสวนทมความยงยากซบซอนพอสมควร

เมอกระแสของเฟสในมอเตอรไฟฟากระแสตรงแบบไรแปรงถาน ถกกลบขวท าใหเกดขวแมเหลกตามล าดบ มอเตอรจะท างานในรปแบบการกระตนแบบรปคลนสเหลยม (Square Wave) และแรงเคลอนไฟตาน (Back-EMF) ในกรณนจะถกสรางขนใหเปนรปสเหลยม ในรปคลนสเหลยมของแรงเคลอนไฟฟาจะถกใชในการอางถงมอเตอร และชดควบคมถงอยางไรกตามยงมโหมดการท างานรปแบบอนซงกระแสเฟสจะถกสรางขนเปนรปคลนไซน (Sine Wave) และเปนเหตทท าใหแรงเคลอนไฟฟาในอดมคตเปนรปคลนไซนดวย รปรางของมอเตอรและชดควบคมจะเหมอนกบมอเตอรทขบดวยรปคลนสเหลยม แตทงสองชนดมความแตกตางกนทส าคญคอ มอเตอรทขบแบบรปคลนไซน ในการหมนจะมการกระจายอตราสวนกระแสตอตวน าทดกวาเหมอนกบสนามแมเหลกหมนในอนดกชนมอเตอรหรอมอเตอรไฟฟาแบบซงโครนสมอเตอรไฟฟากระแสตรงปราศจากแปรงถานแบบนคอ มอเตอรไฟฟากระแสสลบแบบซงโครนสทแทจรงจากการกระตนทคงทจากแม เหลกถาวร ดเหมอนกบซงโครนส มอเตอรมากกวามอเตอรไฟฟากระแสตรงทวไป และเปนสาเหตทท าใหเรยกวา มอเตอรไฟฟากระแสสลบแบบไรแปรงถาน มอเตอรแบบไรแปรงถานทใชแมเหลกถาวร

20

(2) มอเตอรเหนยวน า

การเหนยวน าแมเหลกไฟฟาเกดขนไดจากการน าเอาสนามแมเหลกเคลอนทตดผานตวน า ท าใหเกดแรงเคลอนไฟฟาเหนยวน าและกระแสไหลในตวน า กระแสไฟฟาทไหลอยภายใตเสนแรงแมเหลกท าใหเกดแรงขนทตวน าเคลอนทไปตามทศทางของสนามแมเหลก โดยสนามแมเหลกหมนทเกดขนทสเตเตอรของมอเตอรเกดจากการจายไฟฟากระแสสลบ 1 เฟสใหกบขดลวดสองชดทมมมหางกน 90 องศาไฟฟา และจายไฟฟา 3 เฟสใหกบขดลวดสามชด มมมหางกน 120 องศาไฟฟา ตามการเปลยนแปลงทเวลาตางๆ กน หมนดวยความเรวซงโครนสในหนวย รอบตอนาท (rpm) และเมอสนามแมเหลกหมนเคลอนทตดผานตวน าทโรเตอร ท าใหเกดแรงเคลอนไฟฟาเหนยวน าและกระแสไฟฟาไหลในตวน าทโรเตอร ผลรวมของเสนแรงแมเหลกทสเตเตอรกบทโรเตอรจะท าใหเกดแรงขนทตวน านน เคลอนทไปตามทศทางของสนามแมเหลกหมน

(3) มอเตอรแบบ Switched Reluctance

มอเตอรแบบ Switched Reluctance เปนมอเตอรอกประเภทหนงมลกษณะคลายกบ BLDC แตเปนมอเตอรทมลกษณะทเรยบงายกวาโดยมอเตอรมขดลวดสเตเตอรเปนขดลวดแมเหลกไฟฟาตามแกนหมนแทนทจะเปนแมเหลกถาวรใชเปนแกนเหลกออนแทน การท างานมอเตอรแบบ Switched Reluctance อาศยหลกการทเมอวสดทมคณสมบตเปนแมเหลก เชน แกนเหลกออนถกวางภายใตสนามแมเหลก โดยวสดทมลกษณะคลายกบแมเหลกจะพยายามวางตวใหอยในต าแหนงทมความตานทานตอสนามแมเหลก (Reluctance) นอยทสด เมอเนอวสดของแกนหมนหลบหางออกจากขวแมเหลกสเตเตอร ความตานทานตอสนามแมเหลกกจะมสง แกนหมนพยายามหมนเคลอนไปในทศทางตามเขมนาฬกา เมอขวของแกนหมนเขามาอยในแนวเดยวกบขวแมเหลกกจะลดความตานทานตอสนามแมเหลก

2.2.1.2 ชดเฟองขบเคลอน

ส าหรบรถยนตไฟฟาอาจจะมความจ าเปนในการใชชดเฟองทดไมมากนกเมอเทยบกบระบบขบเคลอนทใชเครองยนตสนดาปภายใน ทงนมอเตอรไฟฟามลกษณะเฉพาะในการเปลยนแรงบดกบความเรวรอบทเหมาะสมกบการขบเคลอน คอมแรงบดสงสดทความเรวเปนศนย ท าใหออกตวไปไดอยางสมบรณ และเมอความเรวรอบสงเกนความเรวฐานของมอเตอร รปแบบการขบเคลอนจะเปนรปแบบคงท ดงนนการพฒนายานยนตไฟฟาโดยทวไปจะใชเพยงชดเฟองทดใหไดอตราคงททตองการคาหนงเทานน

21

2.2.1.3 แบตเตอร

แบตเตอรเปนแหลงการจายพลงงานไฟฟาทแปลงรปมาจากพลงงานเคมทเกบสะสมไวในแหลงสะสม โดยโครงสรางพนฐานของแบตเตอรประกอบไปดวย ขวลบ ขวบวก สารอเลกโทรไลตและแผนกนไฟฟา ขวลบ (negative electrode) เรยกอกชอหนงวาแอโนด (anode) คอขวบรเวณทคายประจอเลกตรอนออกนอกวงจรไฟฟา ขวลบสวนใหญท าดวย ตะกว สงกะส ลเทยม หรอโลหะผสมทเมออยในสารอเลคโทรไลตจะใหศกยทเปนลบ และเกดปฎกรยาออกซเดชนคายอเลกตรอนได ตางจากขวบวก (positive electrode) หรอทเรยกอกชอหนงวาแคโทด (cathode) คอขวบรเวณทท าการรบอเลกตรอนจากการเชอมตอวงจรไฟฟาจากภายนอก โดยมกเปนออกไซตหรอซลไฟลของโลหะซงอยในสารอเลกโทรไลตจะใหศกยทเปนบวก การน าอเลกตรอนเขาสปฎกรยารดกชนไดระหวางขวบวกและขวลบ ปฎกรยาไฟฟาเคมจะเกดขนไดตอเมอมการเคลอนทของตวไอออนทเกยวของกบปฎกรยาและการเคลอนตวของอเลกตรอนซงหมายถงกระแสไฟฟา สารอเลกโทรไลต (electrolyte) คอตวกลางขวไฟฟาทงสองและยอมใหมการน าไอออนไปมาระหวางกน รวมทงตองมลกษณะไมน าอเลกตรอนเพอปองกนการคายประจดวยตวเองของแบตเตอร สดทายแผนกนไฟฟา (separator) มหนาทกนไมใหขวทงสองมาตดกนในระหวางการท างานของเซลไฟฟา

จากการส ารวจในปจจบนรถยนตไฟฟาประเภทรถยนตไฟฟาแบบลกผสมนยมใชแบตเตอรประเภทนกเกลเมทลไฮไดรต สวนรถยนตไฟฟาแบตเตอรนยมใชแบตเตอรประเภทลเทยมไอออนเปนหลก เนองจากขอจ ากดของแบตเตอรประเภทตะกว-น ากรดทมปญหาในเรองของความจพลงงานทจ ากดประกอบกบอายการใชงานไมยาวนานเทาไหรนกและตองมการบ ารงรกษาอยางมากท าใหรถยนตไฟฟาประเภทรถยนตไฟฟาแบบลกผสมนยมใชแบตเตอรประเภทนกเกลเมทลไฮไดรตซงมขอไดเปรยบในดานของสมรรถนะอกทงมความคงทนตอการใชงานสงกวาและน าหนกนอยกวาท าใหยานยนตลกผสมของโตโยตาพรอสไดมการน าแบตเตอรประเภทนน ามาใชทดแทนกบแบตเตอรแบบเกา โดยแบตเตอรประเภทนกเกลเมทลไฮไดรตสามารถมอายการใชงานไดมากถง 10 ป สวนรถยนตไฟฟาแบตเตอรนยมใชแบตเตอรประเภทลเทยมไอออนจากการทแบตเตอรประเภทนมจดเดนจากการทมความจพลงงานสงซงสงกวาแบตเตอรนกเกลเมทลไฮไดรตถงสองเทา ระดบแรงดนตอหนวยสงกวาแบตเตอรนกเกลเมทลไฮไดรตถงสามเทา และขอดอนๆ ท าใหแบตเตอรแบบลเทยมไอออนนยมใชกบรถยนตไฟฟาแบตเตอร ทงนในสวนของแบตเตอรจงพดถงแตเพยงแบตเตอรประเภทนกเกลเมทลไฮไดรตและแบตเตอรประเภทลเทยมไอออนเทานน

22

(1) แบตเตอรนกเกลเมทลไฮไดรต

ปฏกรยาไฟฟาเคม

แบตเตอรนกเกลเมทลไฮไดรตมสตรทางเคม NiMH ประกอบไปดวยแผนขวบวกทเปน nickel hydroxyoxide [NiO(OH)] เมอขวลบประกอบดวยอนภาคอลลอยของโลหะทมความสามารถในการดดซบไฮโดรเจนทเรยกวา metal hydride ทงสองจะถกกนดวยแผนใยทชมดวยสารอเลกโทรไลตของ potassium hydroxide เมอขวบวกจายกระแสจะรบอเลกตรอนและเกดการผลตไอออน OH- ขน และเกดปฏกรยาออกซเดชนทขวลบเมอเมทลไฮไดรตจะคายไฮโดรเจนเพอรวมกบไอออน OH- ผลทไดคอ น ากบอเลกตรอน ส าหรบแบตเตอรนกเกลเมทลไฮไดรตจะมขนาดก าลงไฟฟา 1.2 โวลต

ขอไดเปรยบของแบตเตอรประเภทนคอมการเปลยนแปลงแรงดนไฟฟาตอระดบพลงงานทเปนเชงเสน ท าใหการระบระดบแรงดนมความแมนย า อกทงการจายและรบประจ

มการเปลยนระดบของแรงดนทไมขนกบระดบของกระแสมากนก แตขอจ ากดของแบตเตอรประเภทนมการจายก าลงทคาสงไดไมดในอณหภมต าและมประสทธภาพและการคายตวของประจคอนขางสง ในปจจบน Panasonic เปนผผลตหลกในอตสาหกรรมประเภทนโดยสวยใหญผลตใหกบผผลตยานยนตเชน โตโยตา ฮอนดา หรอฟอรด เปนตน

(2) แบตเตอรลเทยมไอออน

ปฏรยาไฟฟาเคม

ในปจจบนแบตเตอรลเทยมไอออนไดมการพฒนาสตรเคมออกมาหลายสตรแบตเตอรทใชสารประกอบของลเทยมจงเรยกรวมวา แบตเตอรลเทยมไอออน โดยขวบวกจะเปนสารประกอบประเภทลเทยมเชน LiCoO2 เคลอบเปนแผนอลมเนยม ในขณะทขวลบจะเปนแกรไฟตทม intercalation compounds ของลเทยมเคลอบอยกบแผนทองแดง โดยใชสารอเลคโทรไลตแบบอนทรยขนระหวางกลาง เมอสารอเลกโทรดคารบอนทเกบไอออนของลเทยมอยนนจะท าการถายเทลเทยมไอออนไปยงขวบวก พรอมกบกระจายอเลกตรอนออกไปยงขวลบ จากนนไอออนของลเทยมจะไปแทรกในโครงสราง CoO2 เปนตน

จากหลกการท างานของเครองยนตในรถยนตเชอเพลงฟอสซล (เครองยนตเบนซน, เครองยนตดเซลและเครองยนตกาซ) และมอเตอรไฟฟาทใชเปนตวสงก าลงในการขบเคลอนของรถยนตแตละประเภทจากทกลาวมาจะเหนไดถงความแตกตางอยางเหนไดชด สามารถแบงออกได 3 ประเภทคอ รถยนตทขบเคลอนดวยก าลงจากการสนดาปภายในไดแกเครองยนตเช อเพลงฟอสซล รถยนตทขบเคลอนแบบผสมคอใชการสนดาปภายในในการขบเคลอนรวมกบมอเตอรไฟฟาไดแก

23

รถยนตไฟฟาไฮบรดและรถยนตไฟฟาไฮบรดปลกอน และรถยนตทใชไฟฟาในการขบเคลอยนเพยงอยางเดยวไดแกรถยนตไฟฟาแบตเตอรและยานยนตไฟฟาเซลลเชอเพลง ในปจจบนพระราชกจจานเบกษาจากกรมการขนสงทางบกไดมการก าหนดขอบเขตของรถยนตไฟฟาทสามารถใชวงบนทองถนนได โดยทรถยนตไฟฟาทอนญาตใหใชงานบนทองถนนไดตองมก าลงการขบเคลอนไมต ากวา 15 กโลวตต และสามารถขบเคลอยนใหรถยนตไฟฟามความเรวสงสดไมต ากวา 45 กโลเมตรตอชวโมง ทงนดวยรถยนตไฟฟามการใชพลงงานนอยและการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดทต ากวารถยนตสนดาปภาย โดยการจดเกบภาษเปนไปตามอตราภาษของ พ.ร.บ.รถยนต พ.ศ. 2522 โดยรถยนตสนดาปภายในจะจดเกบตามขนาดความจกระบอกกระบอกสบ สวนรถยนตทขบเคลอนดวยไฟฟาจดเกบภาษตามน าหนดของรถยนตประเภทนนๆ

2.3 ทฤษฎทเกยวของ

2.3.1 ทฤษฎทาโรยามาเน (Taro Yamane’ theory) ทฤษฎทาโรยามาเน (Taro Yamane’ theory) เปนเครองมอในการค านวณหา

กลมประชากรตวอยางของรถยนตนงสวนบคคล และรถยนตบรการสาธารณะในทางสถตเพอหาจ านวนประชากรทเหมาะสมส าหรบการส ารวจในการวจยในครงน วธนเปนทนยมของการศกษาวจยทวไป โดยการค านวณหากลมประชาการตวอยางของทาโร ยามาเน สามารถค านวณได ดงสมการท 3.1

สมการ 𝑛 = N

1+Ne2 (3.1)

เมอ n = จ านวนตวอยางทตองการศกษา

N = จ านวนตวอยางของรถยนต และรถยนตบรการสาธารณะ

e = คาความคลาดเคลอนทสามารถยอมรบไดท 5%

2.3.2 การวเคราะหความแปรปรวน (Analysis of Variance: ANOVA)

ความแปรปรวน (Variance) คอมาตรการวดการกระจายของขอมลซ งมความสมพนธกบสวนเบยงเบนมาตรฐาน เมอความแปรปรวนสามารถค านวณไดจากสวนเบยงเบนมาตรฐานยกก าลงสอง ความแปรปรวนจงเปนการวดการกระจายของขอมลในรปของพนท ส าหรบการวเคราะหความแปรปรวน (Analysis of Variance) หรอเรยกอยางยอวา ANOVA คอวธหนงของการทดสอบสมมตฐานในการเปรยบเทยบคาเฉลยของประชากรทมากกวา 2 กลมขนไป ซงใชหลกการ

24

เปรยบเทยบระหวางกลมประชากรกลมเดยวหรอ 2 กลมในการใช z หรอ t ทดสอบ กลาวคอ ถาเปนการเปรยบเทยบกบประชากรเพยงกลมเดยว สวนใหญจะเปนการเปรยบเทยบคาระหวางคาเฉลยกบคาทผวจยสนใจหรอคาทก าหนดขน สวนการเปรยบเทยบระหวางประชากร 2 กลม จะเปนการเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยระหวางประชากรทง 2 กลมตามสมมตฐานทก าหนดไว ในกรณทมประชากรมากกวา 2 กลมหรอมสงทตองการศกษามากกวา 2 สง ความแตกตางระหวางกลมจะถกวดในรปของสวนเบยงเบนมาตรฐานหรอความแปรปรวน ซงในทนคอคาเฉลยของความแปรผน (Mean Squares) โดยทความแปรผนเกดจากผลรวมยกก าลงสองของความแตกตางระหวางคาแตละคาของคาเฉลย การวเคราะหความแปรปรวน จงเปนการเปรยบเทยบความแตกตางระหวางกลมกบความแตกตางภายในกลมในกรณทประชากรมมากกวา 2 กลมในลกษณะของความแปรผน โดยมเงอนไขวาขอมลทไดจากกลมประชากรทน ามาทดสอบความแตกตางของคาเฉลยขอมลของแตละกลม จะตองมการแจกแจงแบบปกตเทานน

การวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว (One-way Analysis of Variance) เปนเครองมอทางสถตทใชในการทดสอบสมมตฐานเกยวกบคาเฉลยของประชากรตงแตสามกลมขนไป วามความแตกตางกนอยางมนยส าคญหรอไมโดยมสมมตฐานหลก ( H0 ) และสมมตฐานรอง ( Ha ) ของการทดสอบ คอ

H0: คาเฉลยของประชากรทกกลมมคาเทากน

Ha: คาเฉลยของประชากรอยางนอย 2 กลมมคาไมเทากน

หรอเขยนเปนสญลกษณไดดงน (𝑛 คอจ านวนกลมประชากรทตองการทดสอบ)

𝑛0 ∶ µ1 = µ2 = µ1 = µ𝑛 ; µ𝑛แทนคาเฉลยของประชากรกลมท 𝑛

𝑛𝑛 ∶ µ𝑛 ≠ µ𝑛 อยางนอย 1 ค 𝑛 ≠ 𝑛 ; 𝑛. 𝑛 = 1,2, … , 𝑛 เมอ 𝑛 > 3

หลกในการวเคราะหความแปรปรวน เปนการแยกความผนแปรรวมของขอมลออกเปนสวน ๆ ตามแหลงทมาของความผนแปร (Source of Variation: SOV) โดยแหลงทมาของความผนแปรนน จะแบง เปนแหลงทมาของความผนแปรททราบสาเหต และไมทราบสาเหต ส าหรบแหลงความผนแปรททราบสาเหตอาจจะมหนงแหลง หรอมากกวาหนงแหลง และการวเคราะหความแปรปรวนแบบทางเดยว เปนการวเคราะหความแปรปรวน เมอมแหลงความผนแปรททราบสาเหตเพยงแหลงเดยว คอมสาเหตจากการทขอมลมาจากประชากรทตางกน ซงจะท าใหเกดความผนแปรทเรยกวา ความผนแปรระหวางกลม (Variance between Groups) สวนความผนแปรทไมทราบสาเหตนน จะท าใหเกดความผนแปรทเรยกวา ความผนแปรภายในกลม (Variation within Groups)

25

ในการวเคราะหเพอหาขอสรปวาจะปฎเสธสมมตฐานหรอไมนน จะพจารณาจากอตราสวนของความผนแปรระหวางกลมและความผนแปรภายในกลม กลาวคอ ถาคาเฉลยของแตละกลมมคาแตกตางกนอยางชดเจน อตราสวนนจะมคามาก แตถาคาเฉลยของแตละกลมมคาใกลเคยงกน อตราสวนนจะมคานอย และเนองจากอตราสวนนมการแจกแจง F จงเรยกตวสถตทใชในการทดสอบวา สถตทดสอบ F

2.3.3 ฟซซลอจก (fuzzy logic)

ฟซซลอจกศาสตรดานการค านวณทเขามามบทบาทมากขนในวงการวจยดานคอมพวเตอร และไดถกน าไปประยกตใชในงานตาง ๆ มากมาย เชน ดานการแพทย ดานการทหาร ดานธรกจ ดานอตสาหกรรม เปนตน

2.3.3.1 ระบบฟซซ (Fuzzy system)

เปนระบบดานคอมพวเตอรทท างานโดยอาศยฟซซลอจกทคดคนโดย L. A. Zadeh. (1965) ซงเปนผลงานวทยานพนธระดบปรญญาเอก ฟซซลอจกเปนตรรกะทอยบนพนฐานความเปนจรงทวา ทกสงบนโลกแหงความเปนจรงไมใชมเฉพาะสงมความแนนอนเทานน แตมหลายสงหลายเหตการณทเกดขนอยางไมเทยงและไมแนนอน (uncertain) อาจเปนสงทคลมเครอ (fuzzy) ไมใชชดเจน (exact) ยกตวอยางเชน เซตของอายคน อาจแบงเปน วยทารก วยเดก วยรน วยกลางคน และวยชรา จะเหนไดวาในแตละชวงอายคนไมสามารถระบไดแนชดวาวยทารกกบวย เดกแยกจากกนแนชดชวงใด วยทารกอาจถกตความวาเปนอายระหวาง 0 ถง 1 ป บางคนอาจตความวาวยทารกอยในชวงอาย 0 ถง 2 ป ในท านองเดยวกน วยเดกและวยรน กไมสามารถระบไดชดเจนวาชวงตอของอายควรจะอยในชวงใด อาจตความวาวยเดกมอายอยในชวง 1 ถง 12 ป หรออาจเปน 2 ถง 10 ป เปนตน สงเหลานเปนตวอยางของความไมแนนอน ซงเปนลกษณะทางธรรมชาตทเกดขนทวไป เซตของเหตการณทไมแนนอนเชนนเรยกวาฟซซเซต (fuzzy set) จากแนวความคดของ Zadeh เกยวกบความไมแนนอนไดมการขยายแนวคดเพอน าไปประยกตใชในดานตาง ๆ มากมายจนนบไมถวน ไดมนกวจยไดคดคนทฤษฎเสรมกบแนวคดเดมจนท า ใหฟซซเซตโดดเดนในวงการคอมพวเตอร

2.3.3.2 พนฐานแนวคดแบบฟซซ (fuzzy logic) ตรรกะแบบฟซซเปนเครองมอทใชในการตดสนใจภายใตความไมแนนอน

ของขอมลโดยยอมใหมความยดหยนได ใชหลกเหตผลทคลายการเลยนแบบวธความคดของมนษยทมความซบซอน ฟซซลอจกมลกษณะทพเศษกวาตรรกะแบบจรงเทจ (Boolean logic) เปนแนวคดทมการตอขยายในสวนของความจรง (partial true) โดยคาความจรงจะอย ในชวงระหวางจรง (completely true) กบเทจ(completely false) สวนตรรกศาสตรเดมจะมคาเปนจรงกบเทจเทานน แสดงดงภาพท 2.9

26

ภาพท 2.9 ความแตกตางของตรรกะจรงกบตรรกะฟซซ

2.3.3.3 ฟซซเซต (Fuzzy Set)

ฟซซเซตจะมขอบเขตแบบฟซซทไมใชการเปลยนแปลงในทนทจากขาวเปนด า ตวอยางเชน เซตของคแตงงานทมความสข จะเหนไดวาสมาชกในเซตนจะไมมเฉพาะคแตงงานทมความสขระดบเดยวกนหมด บางคจะมความสขมาก บางคมความสขนอย แตกตางกนไป การใชเซตแบบดงเดมจงไมเหมาะสม ทฤษฎฟซซเซตสามารถแกปญหาขอจ ากดของเซตแบบดงเดมได โดยฟซซเซตยอมใหมคาหรอดกรของความเปนสมาชก (degree of membership) ซงแสดงดวยคาตวเลขระหวาง 0 และ 1 หรอเขยนเปนสญลกษณ [0, 1], โดย 0 หมายถง ไมเปนสมาชกในเซต 1 หมายถง เปนสมาชกในเซต และคาระหวาง 0 กบ 1 เปนสมาชกบางสวนในเซต การท าเชนน ท าใหเกดความราบเรยบในการเปลยนจากพนทนอกเซตไปอยในเซตของสมาชกตาง ๆ โดยมฟงกชนสมาชก (membership function) เปนฟงกชนจดเทยบ (mapping function) วตถในโดเมนใด ๆ ใหเปนคาความเปนสมาชกในฟซซเซต

2.3.3.4 ฟงกชนความเปนสมาชก (membership function)

ฟงกชนความเปนสมาชกเปนฟงกชนทมการก าหนดระดบความเปนสมาชกของตวแปรทตองการใชงาน โดยเรมจากการแทนทกบตวแทนทมความไมชดเจน ไมแนนอน และคลมเครอ ดงนนสวนทส าคญตอคณสมบตหรอการด าเนนการของฟซซ เพราะรปรางของฟงกชนความเปนสมาชกมความส าคญตอกระบวนการคดและแกไขปญหา โดยฟงกชนความเปนสมาชกจะไมสมมาตรกนหรอสมมาตรกนทกประการกได การเลอกฟงกชนของความเปนสมาชก จะตองเลอกตามความเหมาะสมความครอบคลมขอมลทจะรบเขามา โดยสามารถทบซอนกนเพอใหการด าเนนงานราบเรยบ ซงมความเปนสมาชกหลายคาได และฟงกชนความเปนสมาชกเปลยนแปลงแกไขใหเหมาะ

Completely True

Completely False

Completely True

Completely False

Partial True

27

กบงานทก าลงปฏบตงานหรอตามความตองการ ชนดของฟงกชนความเปนสมาชกทใชงานทวไปมหลายชนด แตในทนจะกลาวถงเพยง 7 ชนดดงน

(1) ฟงกชนสามเหลยม (triangular membership function)

ฟงกชนสามเหลยมมทงหมด 3 พารามเตอรคอ {a, b, c}

𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛(𝑛: 𝑛, 𝑛, 𝑛) = {

0, 𝑛 < 𝑛(𝑛 − 𝑛)/(𝑛− 𝑛), 𝑛 < 𝑛 < 𝑛 (𝑛 − 𝑛)/(𝑛− 𝑛), 𝑛 < 𝑛 < 𝑛

0, 𝑛 > 𝑛

(3.2)

(2) ฟงกชนสเหลยมคางหม (trapezoidal membership function)

ฟงกชนสเหลยมคางหมมทงหมด 4 พารามเตอรคอ {a, b, c, d}

𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛(𝑛: 𝑛, 𝑛, 𝑛, 𝑛) =

{

0, 𝑛 < 𝑛(𝑛− 𝑛)/(𝑛− 𝑛), 𝑛 < 𝑛 < 𝑛

1, 𝑛 < 𝑛 < 𝑛 (𝑛− 𝑛)/(𝑛− 𝑛), 𝑛 < 𝑛 < 𝑛

0, 𝑛 > 𝑛

(3.3)

(3) ฟงกชนซกมอยดดล (Sigmodal membership function)

ฟงกชนซกมอยดดลมทงหมด 2 พารามเตอร คอ{a, b}

𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛(𝑛 ∶ 𝑛, 𝑛) =1

1+𝑛(−𝑛(𝑛−𝑛)) (3.4)

(4) ฟงกชนเกาสเซยน (Gaussian membership function)

ฟงกชนเกาสเซยนมทงหมด 2 พารามเตอรคอ {m, σ} ซง m หมายถง

คาเฉลย และ σ หมายถง คาเบยงเบนมาตรฐาน

𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛(𝑛: 𝑛, σ) = 𝑛𝑛𝑛 [−(𝑛−𝑛2)

𝑛2] (3.5)

(5) ฟงกชนระฆงคว า (Bell-shaped membership function)

ฟงกชนรประฆงคว ามพารามเตอรทงหมด 3 คาคอ {a, b, c}

𝑛𝑛𝑛𝑛− 𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛(𝑛: 𝑛, 𝑛, 𝑛) =1

1+|𝑛−𝑛𝑛|2𝑛 (3.6)

28

(6) ฟงกชนตวเอส (Smooth Membership Function)

ฟงกชนรปตวเอสมพารามเตอรทงหมด 2 คาคอ {a, b}

𝑛(𝑛: 𝑛, 𝑛) =

{

0, 𝑛 < 𝑛

2 (𝑛−𝑛

𝑛−𝑛)2, 𝑛 < 𝑛 <

𝑛+𝑛

2

1 − 2 (𝑛−𝑛

𝑛−𝑛)2,𝑛+𝑛

2< 𝑛 < 𝑛

1, 𝑛 > 𝑛

(3.7)

(8) ฟงกชนตวแซด (Z-membership function)

ฟงกชนรปตวเอสมพารามเตอรทงหมด 2 คาคอ {a, b}

𝑛(𝑛: 𝑛, 𝑛) =

{

1, 𝑛 < 𝑛

1 − 2 (𝑛−𝑛

𝑛−𝑛)2, 𝑛 < 𝑛 <

𝑛+𝑛

2

2 (𝑛−𝑛

𝑛−𝑛)2,𝑛+𝑛

2< 𝑛 < 𝑛

0, 𝑛 > 𝑛

(3.8)

2.3.3.5 ตวแปรภาษา (linguistic variable)

เซตแบบฟซซสามารถน ามาประยกตใชในการอธบายคาของตวแปรเชนเดยวกบเซตแบบดงเดม ตวแปรภาษา (linguistic variable) ซงเปนแนวคดทส าคญมากในตรรกะแบบฟซซ ตวแปรภาษาชวยก าหนดคาของสงทจะอธบายทงในรปคณภาพ โดยใชพจนภาษา (linguistic term) และในรปปรมาณ โดยใชฟงกชนความเปนสมาชก (membership function) ซงแสดงความหมายของเซตแบบฟซซ พจนภาษาใชส าหรบการแสดงแนวคดและองคความรในการสอสารของมนษย สวนฟงกชนความเปนสมาชกมประโยชนในการจดการกบอนพตทเปนขอมลเชงตวเลข

2.3.3.6 กฎฟซซ (fuzzy rules)

วทยาการเกยวกบฟซซลอจกมจ านวนมากแตทนยมและการประยกตใชงานมากทสดไดแก กฎฟซซแบบถา-แลว (fuzzy if-then rule) เมอสมมตใหกฎขอ l, l = 1, 2, …, L เปนล าดบของกฎ ใหขอมลเปน x = [x1, x2, …, xn] เมอ n เปนจ านวนมตของขอมล ให Ali เปนพจนภาษาในกฎขอท l มตท i และใหกลมขอมลเปน Ck, k = 1, 2, …, K รปแบบทวไปของกฎฟซซสามารถเขยนไดดงน

29

กฎขอ 1: ถา x1 มคา A11 และ x2 มคา A12 และ L และ xn มคา A1n แลว ขอมล x เปนกลม C1

กฎขอ 2: ถา x1 มคา A21 และ x2 มคา A22 และ L และ xn มคา A2n แลว ขอมล x เปนกลม C2

กฎขอ l: ถา x1 มคา Al1 และ x2 มคา Al2 และ L และ xn มคา Aln แลว ขอมล x เปนกลม Ck

2.3.4 โครงขายประสาทเทยม (Artificial Neural Networks) เรยกอกชอหนงวา โครงขายประสาท (Neural Networks หรอ Neural Net)

เปนหนงในเทคนคของการรวบรวมขอมล (Data Mining) คอแบบจ าลองทางคณตศาสตรดวยการประมวลผลดวยสารสนเทศเปนการค านวณแบบคอนเนคชนนสต (Connectionist) เพอจ าลองการท างานของโครงขายประสาทในของสมองมนษย ดวยวตถประสงคทจะสรางเครองมอทมความสามารถในการเรยนรประกอบกบการจดจ ารปแบบ(Pattern Recognition) และการสรางความรใหม (Knowledge Extraction) เหมอนกบความสามารถของสมองมนษย โดยแนวคดเรมตนของเทคนคนไดมาจากการศกษาโครงขายไฟฟาชวภาพ (Bioelectric Network) ในสมองของมนษย ซงประกอบดวย เซลลประสาท หรอ "นวรอน" (Neurons) และ "จดประสานประสาท" (Synapses) โดยแตละเซลลประสาทจะประกอบไปดวยปลายในการรบกระแสประสาท เรยกวา "เดนไดรท" (Dendrite) ซงเปน input และปลายประสาทสงกระแสกลบมาเรยกวา "แอคซอน" (Axon) ซงเปนเหมอนเอาทพตของเซลล เซลลเหลานท างานดวยปฏกรยาไฟฟาเคม เมอมการกระตนดวยสงเราภายนอกหรอกระตนดวยเซลลดวยกน กระแสประสาทจะวงผานเดนไดรทเขาสนวเคลยสซงจะเปนตวตดสนวาตองกระตนเซลลอน ๆ ตอหรอไม ถากระแสประสาทแรงพอ นวเคลยสกจะกระตนเซลลอน ๆ ตอไปผานทางแอคซอนของมน โดยหลกการท างานส าหรบในคอมพวเตอรนวรอนประกอบดวย อนพตและเอาทพตเหมอนกน โดยจ าลองใหอนพตแตละอนมการก าหนดน าหนกของแตละอนพตโดย นวรอนแตละหนวยจะมคา threshold เปนตวก าหนดวาน าหนกรวมของอนพตตองมากขนาดไหนจงจะสามารถสงเอาทพตไปยงนวรอนตวอนได เมอน านวรอนแตละหนวยมาตอกนใหท างานรวมกนการท างานนในทางตรรกะแลวกจะเหมอนกบปฏกรยาเคมทเกดในสมอง เพยงแตในคอมพวเตอรทกอยางเปนตวเลขเทานนเอง

2.3.5 โครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ (Adaptive Neuro-Fuzzy Inference System: ANFIS)

โครงขายประสาทเทยมแบบฟซซหรอ ANFIS เปนโมเดลหนงของฟซซทไดรบการ อางถงและน าไปประยกตใชงานหลากหลายการท างานภายในของ ANFIS เปนการประยกตผสมผสานทงวธการโครงขายประสาทเทยมและฟซซเขาดวยกน ท าใหสามารถน าขอดในแตละวธการมาสนบสนนกนและชวยลดขอจ ากดของแตละวธการการปรบตวเรยนรในรปแบบของขอมลนบวาเปนขอเดนของโครงขายประสาทเทยม แตดวยขอจ ากดในเรองการอธบายการปรบเรยนรภายในทยากตอ

30

การสอสารใหเกดความเขาใจเมอเทยบกบในมมมองของมนษยทวไปหรอในภาษาสอทวไป ขณะทพนฐานของโมเดลฟซซซงมการพฒนาจากการตดสนใจแบบตรรกะเชงทวนย (Crisp Logic) ดวยการเปรยบเทยบกฎแบบถา-แลว (if-then) มาเปนการตดสนใจแบบคลมเครอหรอตรรกะแบบฟซซ (Fuzzy Logic) โมเดลฟซซพนฐานทไดรบการอางถงคอ โมเดลฟซซแมนดาน (Mandani Fuzzy) และโมเดลฟซซซเกโน (Sugeno Fuzzy) ทงสองวธการมขอแตกตางหลกทผลคาเอาตพตฟงกชน ความเปนสมาชก (Output Membership Function) ซงวธหลงสามารถเลอกไดทงฟงกชนเชงเสนหรอเลอกเปนคาคงทไดกรณโมเดล ANFIS ซงไดรบการพฒนามาจากโมเดลฟซซซเกโน

ระบบอนมานนวโรฟซซแบบปรบตวได (Adaptive Network-Based Fuzzy Inference System: ANFIS) เปนการผสมผสานการท างานระหวางระบบฟซซกบโครงขายประสาทเทยม โดยทระบบฟซซจะใชสรางกฎฟซซจากการเรยนรของตวแปรอนพต และตวแปรเอาทพต สวนโครงขายประสาทเทยมจะมการเรยนรแบบไปขางหนา และแบบยอนกลบ เพอปรบพารามเตอรดานอนพต และดานเอาทพตของแตละกฎฟซซ ซงน าเสนอโดย Jang (1993) ระบบอนมานฟซซบนฐานโครงขายทปรบตวได มโครงสรางดงภาพท 2.10 โดยโนดทเปนสเหลยมหมายถงโนดทมพารามเตอรทปรบได สวนโนดทเปนวงกลมจะไมสามารถปรบพารามเตอรได

ภาพท 2.10 โครงสรางของระบบอนมานฟซซบนฐานโครงขายปรบตวได (ภาพจาก http://www.intechopen.com สบคนเมอ 10 มถนายน 2559)

กฎฟซซจะถกสรางดวยการอนมานกฎฟซซแบบ Sugeno ทมเอาทพตสดทายไดเพยงตว เดยว แบงเปนดานอนพตกบดานเอาทพต แตละดานจะมพารามเตอรทตองปรบใหเหมาะสมกบชดขอมล โดยทดานอนพตเรยกวา พารามเตอรขอตง (Premise parameters) จะอยในฟงกชนความเปนสมาชก สวนดานเอาทพตเรยกวา พารามเตอรขอตาม (Consequent parameters) อยในเอาทพตเชงเสนของ แตละกฎฟซซ ตวอยางเชน กรณทมตวแปรอนพต 2 ตว คอ x1 และ x2 และมตวแปรเอาทพตคอ y จะไดกฎอย 2 กฎ ดงน

31

กฎขอท 1 IF x1 is A1 and x2 is B1 THEN y1= p1x1+ q1x2+r1

กฎขอท 2 IF x1 is A2 and x2 is B2 THEN y2= p2x1+ q2x2+r2

โดยท A1 , A2 , B1 , B2 เปนฟซซเซตของพจนภาษา สวน p1 , q1 , r1 , p2 , q2 , r2 เปนพารามเตอรขอตามของกฎของฟซซ

โครงสรางหลกของ ANFIS แบงออกเปน 5 ชนไดแก ชนท 1: Antecedent Parameters เปนชนพารามเตอรของสวนขอตงของกฎฟซซ (2) ชนท 2 : T-norm Operator เปนชนท าการเชอมโยงคาฟซซจากแตละมต ชนท 3 : Normalize firing strength เปนชนทท าคาฟซซผลรวมจากขอตงทกกฎใหเปนหนง ชนท 4 : Consequent Parameters เปนชนพารามเตอรของขอตาม ชนท 5 : Overall Output เปนชนเอาทพตของโครงขาย

ชนท 1: Antecedent Parameters

ทกโนด j ของชนนจะเปนสเหลยม หมายถง ตวพารามเตอรสามารถปรบไดโดยมฟงกชนโนด

เปนทท าการหาคาฟซซจากครสปอนพต (𝑛) ผานทางฟงกชนความเปนสมาชก µ𝑛𝑛(𝑛) ดงสมการ 3.9

𝑛𝑛1 = µ𝑛𝑛(𝑛) (3.9)

เมอ 𝑛𝑛1 เปนคาความเปนสมาชกของพจนภาษา 𝑛𝑛 โดยฟงกชนความเปนสมาชก

µ𝑛𝑛(𝑛) อาจเปนลกษณะฟงกชนรประฆงคว า

µ𝑛𝑛(𝑛) =1

1+[(𝑛−𝑛𝑛𝑛𝑛

)2]𝑛𝑛 (3.10)

หรอแบบเกาสเซยน เชน

µ𝑛𝑛(𝑛) = 𝑛𝑛𝑛 [− (𝑛−𝑛𝑛𝑛𝑛)2] (3.11)

เมอ {ai, bi, ci} เปนเซตพารามเตอร ci เปนคากลางของฟงกชน ai และ bi เปนตวก าหนดความชนของฟงกชน เปนตน

ชนท 2 : T-norm Operator

ฟงกชนของโนดนเปนแบบวงกลมหมายถงไมสามารถปรบคาพารามเตอร โดยมสญลกษณเปนเครองหมาย ∏ เปนชนท าการเชอมโยงคาฟซซจากแตละมตโดยคณสญญาณทเปนฟซซเขาดวยกนและสงคาฟซซผลคณเปนสญญาณออก

32

𝑛𝑛 = µ𝑛1(𝑛1) × µ𝑛2(𝑛2) , 𝑛 = 1… 𝑛 (3.11)

เมอ 𝑛𝑛 เปนคา firing strength จากกฎแตละขอ และ µ𝑛𝑛(𝑛𝑛) เปนคาฟซซจากมตท 𝑛

ของกฎขอท 𝑛

ชนท 3 : Normalize firing strength

ฟงกชนของโนดนเปนแบบวงกลมสญลกษณของโนดเปนเครองหมาย N หมายถงการท า Normalize firing strength เปนชนทท าคาฟซซผลรวมจากขอตงทกกฎใหเปนหนง โดยคาฟซซจากกฎแตละขอจะถกหารดวยผลรวมของคาฟซซจากทกกฎ

��𝑛 =𝑛𝑛

𝑛1+𝑛2+⋯+𝑛𝑛 , 𝑛 = 1… 𝑛 (3.12)

ชนท 4 : Consequent Parameters

เปนชนของพารามเตอรขอตามฟงกชนของโนดนเปนแบบสเหลยม พารามเตอร 𝑛𝑛0, 𝑛𝑛1

และ 𝑛𝑛2สามารถปรบคาไดส าหรบคาเอาตพตจากชนนหาไดจาก

𝑛𝑛4 = ��𝑛𝑛𝑛 = ��𝑛(𝑛𝑛0 + 𝑛𝑛1𝑛1 + 𝑛𝑛2𝑛2) (3.13)

ชนท 5 : Overall Output

เปนชนเอาตพตของโครงขายฟงกชนของโนดนเปนแบบวงกลมพารามเตอรของโนดนจะคงทไมเปลยนแปลง ท าหนาทรวมสญญาณเขาดวยกนโดยมสญลกษณของโนดเปนเครองหมาย ∑ เอาตพตของโนดหาไดจาก

𝑛15 = ��𝑛

𝑛𝑛 = ∑ ��𝑛𝑛𝑛=1 𝑛𝑛 =

∑ 𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛

∑ 𝑛𝑛𝑛 (3.14)

ฟซซโมเดลฟซซซเกโน (Sugeno Fuzzy) โครงสรางของฟซซซเกโนหรอฟซซทเอส (TS: Takagi-Sugeno Fuzzy) ตวอยางจ านวนขอมลอนพตขนาด 2 มต (Dimension) น ามาประมวลผลในสวนของฟงกชนความเปนสมาชกดานอนพต ( Input MF) ผลทไดน ามาเพอใชประกอบการก าหนดคาน าหนกของกฎ (Rule Weight หรอ Firing Strength) ส าหรบใชเปนคาตวแปรของการประมวลผลทเอาตพตและสามารถแสดงความสมพนธในสมการ

33

ภาพท 2.11 โครงสรางของฟซซโมเดลฟซซซเกโน (ภาพจาก http://www.intechopen.com สบคนเมอ 10 มถนายน 2559)

2.3.6 คาเฉลยรอยละความผดพลาดสมบรณ (Mean Absolute Percent Error: MAPE)

จากการสรางแบบจ าลองดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซเพอหาอตราการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซล และรถยนตไฟฟา เพอแสดงใหเหนถงความถกตองของแบบจ าลองทไดสรางขน จ าเปนตองหาเครองมอในการทดสอบความถกตองของแบบจ าลองน โดยใชคาเฉลยรอยละความผดพลาดสมบรณเปนการวดคาความถกตองของแบบจ าลองทวดจากขนาดของคาความคลาดเคลอนของแบบจ าลองเทยบกบคาจากการส ารวจ โดยใชการค านวนคาเฉลยรอยละความผดพลาดสมบรณดงสมการท 3.15

สมการ 𝑛𝑛𝑛𝑛 = 1

𝑛∑|𝑛−𝑛|

𝑛× 100 (3.15)

เมอ n = จ านวนขอมลทใชในการทดสอบ

S = ขอมลจากการส ารวจ

M = ขอมลจากแบบจ าลอง

2.3.7 การค านวณหาผลประหยดพลงงานของรถยนต ในงานวจยชนนค านงถงอตราการใชพลงงานของรถยนตแตละประเภท เนองจาก

คาอตราการใชพลงงานสามารถบงบอกถงประสทธภาพการใชพลงงานเชอเพลงของขนสงบนทองถนนในปจจบนโดยสามารถค านวณอตราการใชพลงงานไดตามสมการท 3.16 ในหนวยของเมกะจลตอกโลเมตร เมอไดอตราการใชพลงงานของรถยนตแตละประเภทแลวน าผลมาค านวณาผลประหยดทเกดขนเนองจากการแทนทรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยรถยนตไฟฟาภายใตเงอนไขทสามารถระบใหกบแบบจ าลองได ดงสมการท 3.17

34

อตราการใชพลงงาน = ปรมาณการใชเชอเพลง (𝑛) × ความรอนสทธของเชอเพลง (𝑛𝑛/𝑛𝑛)

ระยะทางการใชงาน (𝑛𝑛) (3.16)

ผลประหยดพลงงาน = 𝑛𝑛𝑛𝑛𝑛 − 𝑛𝑛𝑛𝑛 (3.17)

เมอ ECICE = อตราการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซล ECEV = อตราการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา

2.3.7 การค านวณการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด

งานวจยชนนยงค านงถงผลกระทบทางสงแวดลอมทเกดขนเนองจากการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากกจกรรมการเผาไหมของเครองยนต ในรปของปรมาณคารบอนไดออกไซดเทยบเทาตอหนวย โดยวธการค านวณการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดสามารถค านวนไดจากสมการท 3.18 โดยอางองคา Emission Factor จากกจกรรมการเผาไหมของเครองยนตจ าแนกตามชนดของเชอเพลงดงตารางท 2.1

สมการ 𝑛𝑛 = 𝑛𝑛 × 𝑛𝑛 (3.18)

เมอ PR = ปรมาณการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด (kg CO2 eq) EV = ปรมาณการใชพลงงานเชอเพลง (L, kg) EF = สมประสทธการปลอย CO2 จากกจกรรมการเผาไหมแบบเคลอนท (kg CO2 eq/L,kg) ตารางท 2.1 คาสมประสทธการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากกจกรรมการเผาไหมแบบเคลอนท

ชอ หนวย Emission Factor (kg CO2 eq/Unit)

แหลงขอมลอางอง

วนทอพเดท

ดเซล L 2.7446 IPCC Update_19March13 กาซธรรมชาต (CNG) kg 2.2472 IPCC Update_19March13

กาซหงตม (LPG) L 1.7226 IPCC Update_19March13 เบนซน L 2.1896 IPCC Update_19March13

หมายเหต. จาก คาสมประสทธการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด (น. 47), โดย องคการบรหารกาซเรอนกระจก (องคการมหาชน). http://www.tgo.or.th สบคนเมอ 15กรกฎาคม 2559.

35

2.4 งานวจยทเกยวของ

2.4.1 งานวจยดานรถยนตและรถยนตไฟฟา ตะวน รตนพงศ (2556) ศกษาปจจยทมผลตอการเลอกซอรถยนตยหอตางๆของ

ประชาชน ในอ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา เนองจากผบรโภคมความตองการในการเลอกซอรถยนตทแตกตางกนออกไป ผวจยจงท าการส ารวจเพอหาปจจยทมผลตอการเลอกซอรถยนตแตละยหอ ส ของกลมตวอยางในพนททท าการศกษาเพอใหตอบสนองตอความตองการของผบรโภค ผลการศกษาพบวาม 5 ปจจยทมผลตอการเลอกซอรถยนตของประชาชน ในอ าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ไดแก ปจจยดานผลตภณฑและการออกแบบ ดานคณภาพ ดานราคา ความพงพอใจ และเหตผลของการใชงาน โดยสสนของผลตภณฑ สมรรถนะของเครองยนต ราคาทไมสงจนเกนไป บคลกภาพของผบรโภค ตลอดจนความปลอดภยและความสะดวกสบายของผขบขเองเปนตวก าหนดการเลอกซอรถยนต

วรมน (2552) กลาววาการพฒนายานยนตตองค านงถงเรองมลภาวะเปนส าคญ รถยนตไฮบรดแบบชารตไฟฟาม ศกยภาพในการลดกาซเรอนกระจกซงเปนสาเหตท าใหเกดภาวะโลกรอนและยงสามารถลดปรมาณ การใชกาซโซลน รถยนตไฮบรดแบบชารตไฟฟาขบเคลอนโดยพลงงานจากกาซโซลนและไฟฟา การแทรกแซงของรถยนตไฮบรดแบบชารตไฟฟาในตลาดอตสาหกรรมยานยนตมผลกระทบตอระบบ ไฟฟาในงานวจยนจงมจดประสงคเพอศกษาผลจากการแทรกแซงของรถยนตไฮบรดแบบชารตไฟฟา ตอปรมาณการใชไฟฟาในชวงสงสดและชวงปกตและปรมาณการซอรถยนตไดถกพฒนาขนโดยวธการ ถดถอยแบบเชงเสนและแบบไมเปนเชงเสน ตวแปรทใชในการพยากรณไดแกสภาพอากาศ ประชากร และเศรษฐกจ จากการศกษาพบวาในปลาย พ.ศ.2568 ซงมจ านวนรถยนตไฮบรดแบบชารตไฟฟาทงสน 890,362 คนปรมาณไฟฟาทผลตไดในจงหวดออนตารโอ สงกวาปรมาณการใชไฟฟาในชวงสงสดประมาณ 7,778 เมกะวตต ดงนนจงสรปไดวาไฟฟาท ผลตไดในจงหวดออนตารโอ ประเทศแคนนาดา นนเพยงพอตอการชารตรถยนตไฮบรดแบบชารตไฟฟาในกรณศกษา ดงกลาวตงแต พ.ศ. 2553 ถงพ.ศ. 2568

ชวลต คงศกดไพบลย (2551) “การศกษาความเปนไปไดในการใชรถยนตไฮบรดเพอประหยดพลงงานในประเทศไทย” พบวาส าหรบการศกษาความคมคาทางการเงนของรถยนตไฮบรดมความผนตรงกบระยะทางการทใชงาน ราคาน ามน และสดสวนการใชงานในเมองคอ ยงมระยะทางการใชงานมาก ราคาน ามนสงขนเรอยๆ และสดสวนการใชในเมองมาก รถยนตไฮบรดจะยงคมคา สวนการศกษาระยะเวลาการคนทนพบวาโอกาสทผใชรถยนตไฮบรดจะสามารถคนทนสวนตางราคารวมคาใชจายในการเปลยนแปลงแบตเตอรรมคอนขางนอย คอโอกาสคนทนไดเฉพาะกรณ

36

ส าหรบผใชรถยนตไฮบรดมากวนละ 80 กโลเมตรเทานน และตองเปนการใชงานในเมองคดเปนรอยละ 80 ขนไป แตเมอค านงถงผลกระทบทางสงแวดลอมแลวพบวารถยนตไฮบรดมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยกวารถยนตธรรมดา โดยเมอประเมนผลกระทบทงวงจรผลตภณฑตงแตการผลต การใชงาน จนถงขนตอนการท าลายรถแลว พบวารถยนตไฮบรดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดนอยกวารถยนตธรรมดาถงรอยละ 27 และสนเปลองพลงงานน ามนขณะใชงานนอยกวารถธรรมดารอยละ 30

พรวฒน และคณะ (2555) ไดวเคราะหสถานการณจ าลองจากการขยายตวของเทคโนโลยยานยนตไฟฟา กรณศกษาส าหรบภาคขนสงทางถนนในกรงเทพมหานคร โดยปญหาการจราจรในกรงเทพมหานครเปนปญหาส าคญในการเดนทางในเขตเมอง (Urban travelling) และขอจ ากดจากระบบสาธารณปโภคเพอการเดนทางสาธารณะดวยรถยนตสวนตวจงเปนทางเลอกหลกของคนกรงเทพมหานคร อยางไรกตามจากแนวโนมราคาเชอเพลงฟอสซลและปญหามลพษในเขตการจราจรคบคง สงผลใหเทคโนโลยยานยนตไฟฟาไดรบความสนใจดวยความเปนเทคโนโลยสะอาด และมประสทธภาพส าหรบการเดนทางในอนาคต งานวจยนจงมวตถประสงคเพอประเมนผลกระทบทจะเกดขน หากเทคโนโลยยานยนตไฟฟาเกดการขยายตวในกรงเทพมหานคร จากการวเคราะหสถานการณจ าลอง (Scenario analysis) โดยผลกระทบทตองการศกษาไดแก ความเปลยนแปลงปรมาณความตองการพลงงานไฟฟา (Electric energy demand) และปรมาณความตองการเชอเพลงฟอสซล ผลการศกษาพบวาเทคโนโลยยานยนตไฟฟาสามารถลดปรมาณการใชพลงงานเชอเพลงในภาคขนสงบนทองถนนไดอยางมนยส าคญและยงศกษาพบอกวาเทคโนโลยยานยนตไฟฟาสามารถประหยดพลงงานไดถง 2.2 พนตนเทยบเทาน ามนดบภายในป 2030 โดยรถยนตทงสองประเภททไดศกษาไดแก รถจกรยานยนต และรถยนตนงสวนบคคล

ยศพงษ ลออนวล และคณะ (2555) “การศกษาการพฒนาของเทคโนโลยยานยนตไฟฟาและผลกระทบทเกดขนส าหรบประเทศไทย” การศกษานเปนงานวจยเชงนโยบายเพอศกษาความเปนไปไดของการพฒนาเทคโนโลยยานยนตไฟฟาและผลกระทบจากการขยายตวของเทคโนโลยดงกลาวในภาคขนสงของประเทศไทย โดยเนนในภาคสวนของรถจกรยานยนตและรถยนตสวนบคคลทจะเกดขนกบประเทศไทยใน ป ค.ศ. 2030 (พ.ศ. 2573) โดยวธการวจยแบงออกเปนสามสวนดงน

สวนแรกท าการประเมนภาพรวมเทคโนโลยทเกยวของกบเทคโนโลยยานยนตไฟฟาทงหมด ตลอดจนน าเสนอแนวทางและทศทางการพฒนาเทคโนโลยตางๆ พบวาเทคโนโลยยานยนตไฟฟาจะสามารถเตบโตไดในอนาคตตองมระยะทางวงตอการชารจไฟฟา 1 ครง ใกลเคยงกบระยะทางของการเตมเชอเพลงในเทคโนโลยยานยนตเครองยนตสนดาปภายใน รวมทงมตนทนในการ

37

ครอบครองยานยนตไฟฟาไมแตกตางกนดงนนเทคโนโลยแบตเตอรจะเปนตวแปรหลกทส าคญ ซง ราคา ขนาดและน าหนก อายการใชงานของแบตเตอรยงเปนขอจ ากด

สวนทสองท าการส ารวจความคดเหนเกยวกบแนวโนมของเทคโนโลยยานยนตไฟฟาในระดบโลก ภมภาค ASEAN และประเทศไทยซงทงภาครฐและเอกชนเหนตรงกนในเรองของการขยายตวของยานยนตไฟฟาจะเกดขนไดชาเนองจากเปนชวงเรมตนของการพฒนาเทคโนโลย ส าหรบความคดเหนเกยวกบผลกระทบตออตสาหกรรมยานยนตไทย ภาคอตสาหกรรมยานยนตสวนใหญมองเหนตรงกนวาผลกระทบตอผผลตชนสวนยานยนตในประเทศไทยจะไมมากนกในชวงประมาณ 20 ปตอจากน ทงนเนองจากการขยายตวของยานยนตไฟฟาเปนไปอยางชาๆ และการเพมขนจะเหนไดจากรถเฉพาะกลมเทานน คอ รถยนตนงเปนหลก

สวนทสาม ไดท าการประเมนผลกระทบทางเศรษฐศาสตร สงแวดลอมและระบบการผลตไฟฟา โดยสรางแบบจ าลองท านายความตองการพลงงานส าหรบภาคการขนสงทางถนน เพอประเมนความตองการพลงงานไฟฟาจากรถยนตในกลมเปาหมาย และไดก าหนดสถานการณการขยายตวของเทคโนโลยยานยนตไฟฟาเปน 3 กรณ คอ กรณปกตตามความพรอมของภาคอตสาหกรรม (Business as Usual-BAU) กรณบนพนฐานทมความเปนไปไดของประเทศไทยหรอมความเปนไปไดจรง (Probable case) และกรณทเกนคาดหมายหรอสงสด (Extreme case) สามารถสรปโดยสงเขปไดวา ในกรณทมการขยายตวของยานยนตไฟฟาสงสด (Extreme case) พบวา ความตองการไฟฟาในป พ.ศ. 2573 (ค.ศ. 2030) จะเพมขนสงสดคดเปนรอยละ 2.3 ของความตองการพลงงานไฟฟาทงหมด และภาระทางไฟฟาสงสดทเพมขนในป ค.ศ. 2030 คดเปนรอยละ 17.2 เมอเทยบกบศกยภาพการผลตไฟฟา ดงนนการขยายตวของยานยนตไฟฟาจะไมมผลกระทบตอแผนการจดหาไฟฟาของประเทศ

ส าหรบในกรณทมความเปนไปไดจรง (Probable case) พบวาการสงเสรมเทคโนโลยยานยนตไฟฟาจะสามารถลดการใชน ามนเชอเพลงไดสงสดถง 2,090 ktoe หรอคดเปนรอยละ 12.9 ของศกยภาพการประหยดพลงงานในภาคขนสงตามแผน EEDP และสามารถชวยลดการปลดปลอยกาซเรอนกระจกไดเทยบเทากบกาซคารบอนไดออกไซด 6.13 ลานตน หรอคดเปนรอยละ 12.1 เมอเปรยบเทยบกบการปลดปลอยกาซเรอนกระจกจากภาคการขนสงของประเทศไทยในป ค.ศ. 2008 นอกจากนจากการประเมนผลทางเศรษฐศาสตรและการเงนสามารถสรปไดวาการสนบสนนยานยนตไฟฟาตงแตป พ.ศ. 2553 ถง พ.ศ. 2573 จะชวยใหประเทศชาตลดการน าเขาน ามนเชอเพลงคดเปนมลคาทางเศรษฐศาสตรไดเฉลย 12,893 ลานบาท/ป และชวยลดมลพษทางอากาศซงคดเปนมลคาทางเศรษฐศาสตรไดเฉลย 67,437 ลานบาท/ป

38

Zhengdong, Y.และคณะ (2012) “การคาดการณปรมาณการใชพลงงานและการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดของรถยนตกบสภาวการณของระบบขบเคลอน/ระบบเชอเพลงทแตกตางกนในกรงปกกง”ไดท าการศกษาโดยวธการวเคราะหวฎจกรชวต (life cycle analysis) ไดถกน ามาใชในการค านวณอตราการใชพลงงานน ามนเชอเพลงและอตราการปลอย CO2 ตอหนงกโลเมตรของรถยนตเครองสนดาปภายใน ( ICEV) และรถยนตทขบเคลอนดวยพลงงานไฟฟาประเภทตางๆ ไดแก รถยนตพลงงานไฟฟาลกผสมหรอรถไฮบรด (HEV), รถยนตพลงงานไฟฟาลกผสมแบบเสยบปลก (PHEV) และรถยนตพลงงานไฟฟาแท (EV) ส าหรบกรงปกกง ผลการวจยแสดงใหเหนวารถยนต HEV, PHEV และ EV ใหผลทดในดานประสทธภาพการใชเชอเพลงโดยรวม (WTW) อยางมนยส าคญในอตราการประหยดพลงงานตอหนงกโลเมตรเมอน ามาเทยบกบรถยนต ICEV, HEV, PHEV และ EV แลวรถยนต HEV, PHEV และ EV จะสามารถลดอตราการใชน ามนเชอเพลงตอหนงกโลเมตรลงไปไดถง 29%, 30% และ 40% ตามล าดบในป 2030 ในขณะทผลการลด CO2 ของรถ PHEV และ EV มนอยกวาเนองจากผลเสยของการปลอย CO2 จากโรงไฟฟาถานหนตนทาง ยกตวอยางเชน PHEV และ EV สามารถลดปรมาณการปลอย CO2 ตอหนงกโลเมตรไดเพยง 15%–20% เมอเทยบกบ ICEV ในป 2030 เรายงคาดการณวาปรมาณรถยนตทงหมดในกรงปกกงจะมถง 8.9-11.0 ลานคนในป 2030 อกดวย สภาวการณของสวนแบงของโหลดรถยนตไฟฟาทง 4 สภาวการณไดรบการออกแบบมาเพอประเมนผลกระทบของการประหยดน ามนเชอเพลงและการลดการปลอยกาซ CO2 ตามจ านวนรถยนตทงหมด WTW ของการใชน ามนเชอเพลงกบสภาวการณปกต (base case scenario) จะถงจดสงสดในป 2020 คอมการใชพลงงานเชอเพลงประมาณ 80 × 1015 จล สภาวการณทรนแรงมากทสด (สภาวการณ 4) สามารถประหยดพลงงาน WTW ของพลงงานเชอเพลงได 21% เมอเทยบกบสภาวการณปกตในป 2030 WTW ของการปลอย CO2 ในสภาวการณปกตกจะถงจดสงสดคอ 35 ลานตนในป 2020 ดวยการสนบสนนการใชรถยนตไฟฟา สภาวการณ 1-4 สามารถลด WTW ของการปลอย CO2 ได 5%–16% ของรถยนตทงหมดในปกกงไดเมอเทยบกบสภาวการณปกตในป 2030

Amir F. และคณะ (2015). ไดท าการศกษา“ความไมแนนอนและความแตกตางในการปลอยกาซเรอนกระจกระหวางรถยนตไฟฟาและรถยนตทใชน ามนเบนซนธรรมดากบผลทมตอการก าหนดนโยบายการขนสง” พบวามความไมแนนอนทเกดขนไดเปนอยางมากในการลดการปลอยกาซเรอนกระจก (GHG) กบระบบการจายไฟฟาในการขนสง การใชการประเมนวฏจกรชวต (Life Cycle Assessment, LCA) ปกตในการสรางแบบจ าลองเสนทางดวยการลดสงทรกนเกยวกบพารามเตอรของแบบจ าลองใหเปนแบบคาเดยวเพอใหการประมาณการปลอย GHG เปนแบบจดเดยวน าไปสรายงานตาง ๆ ในเอกสารขอมล วามความความแตกตางของการปลอย GHG ระหวางรถยนตไฟฟา (EV) กบรถยนตเครองยนตสนดาปภายใน (ICE) ธรรมดา ซงมความแตกตางระหวางนอยสดกบ

39

มากสดอยางชดเจนคอตงแตต ากวา 10% จนถงสงกวา 60% ในการศกษานเราท า LCA รวมกบการจ าลองสถานการณมอนตคารโลแบบไมแนนอน (Monte Carlo stochastic simulation) เพอหาความไมแนนอนของความแตกตางในการปลอย GHG ระหวาง EV และ ICE โดยน าเอาการเปลยนแปลงทกรปแบบทเปนไปไดทอาจสงผลกระทบตอการประมาณวงจรชวตการปลอย GHG ในรถ EV และ ICE โดยใชเทคโนโลยทมอยแลวในตลาดปจจบน การศกษานใหขอมลเชงลกถงความส าคญของปจจยทท าใหเกดความแตกตางของวงจรชวตของการปลอย GHG ระหวาง EV และ ICE และการตรวจวดความนาจะเปน EV ใหผลลพธโดยรวมดกวา ICE ทงในปจจบนและการคาดการณในป 2040 รายงานการวจยนเสนอแงมมส าคญในการทจะบอกถงบทบาททมการอภปรายกนอยางกวางขวางของระบบการจายไฟฟาในการขนสงวาเปนวธสอนาคตการเดนทางคารบอนต าและผลทไดใหกบผก าหนดนโยบาย

Howey, D.A. และคณะ (2011). ไดท าการศกษา ”การวดเชงเปรยบเทยบการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา รถยนตไฮบรดและรถยนตเครองยนตสนดาปภายใน 51 คน” โดยบทความนน าเสนอการใชพลงงานทวดไดจากความแตกตางของรถยนต ''ประหยดเชอเพลง'' ในระยะทางกวา 57 ไมลบนเสนทางการขบขในเมอง (urban)/การใชความเรวในการขบขในเมอง (extra-urban) (ถาเทยบกบของไทย Urban ใชความเรวสงสดไมเกน 50 กโลเมตร/ชวโมง สวน extra-urban มกจะใชความเรวมากกวาทระดบตงแต 50 - 120 กโลเมตร/ชวโมง) ผลการศกษาพบวาโดยเฉลยแลวรถยนตไฟฟาใชพลงงานนอยทสด (0.62 ลานจล/กโลเมตร โดยเฉลย) ตามมาดวยรถยนตไฮบรด (1.14 ลานจล/กโลเมตร) และรถยนตเครองยนตสนดาปภายใน (1.68 ลานจล/กโลเมตร) การประเมนการปลอย CO2 พบวาไฮบรดมการปลอย CO2 ต าสด ซงประมาณครงหนงของจ านวนรถปลอย CO2 นอยกวา 70 กรม CO2/กโลเมตร รถยนตเครองยนตดเซลทมประสทธภาพสงสด ปลอย CO2 ออกมาประมาณ 80 กรม CO2/กโลเมตร แตสวนใหญเกน 110 กรม CO2/ กโลเมตร รถยนตไฟฟาสวนใหญปลอย CO2 ออกมา 70-110 กรม CO2/กโลเมตร โดยก าหนดใหคาสมประสทธการปลอยกาซเรอนกระจกของสหราชอาณาจกรเฉลยอยท 542 กรม CO2/กโลเมตร

Rui Z. และคณะ (2015). ไดน าเสนอ“การประมาณการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยขอมลสภาพการขบขจรง” การใชรถยนตไฟฟา (EV) ถกมองวาเปนตวเลอกทนาสนใจในการลดการปลอย CO2 และการใชน ามนเชอเพลงทเปนผลมาจากภาคการขนสง แตการไดรบความนยมของรถ EVs กถกขดขวางดวยขอจ ากดของระยะทางการใชงาน (cruising range) และความไมสะดวกในขนตอนการชารจไฟ การวเคราะหลกษณะการใชพลงงานเปนพนฐานส าคญในการศกษาทต าแหนงวางโครงสรางการชารจไฟ พฤตกรรมการขบขอยางประหยดพลงงาน การวางแผนเสนทางทชวยประหยดพลงงานซงมสวนชวยในการขยายระยะการใชงานของ EV ได ในมมมองทางกายภาพและ

40

ทางสถตแลวงานวจยนมวตถประสงคเพอพฒนาแนวทางในการประมาณการใชพลงงานทเหมาะสมอยางเปนระบบส าหรบวงจรการขบขรถยนตไฟฟาจรง วธแรกเปนการใชขอมลสภาพการขบขจรงวนาทตอวนาททเกบรวบรวมจากเสนทางการเดนทางในเมองปกต การวเคราะหลกษณะการใชพลงงานจะท าเฉพาะกบพารามเตอรการขบขในระดบจลภาค (อตราความเรวและอตราเรง ณ ขณะหนง) และสถานะประจแบตเตอร (SOC) จากนนดวยการพจารณาทครอบคลมลกษณะพลวตรเชงกลและระบบเครองยนตไฟฟาของรถ ชดแบบจ าลองการประมาณอตราการใชพลงงานกจะถกสรางขนภายใตโหมดการปฏบตการทแตกตางกนในมมมองทางสถต สดทายประสทธภาพของแบบจ าลองทน าเสนอกจะมการประเมนอยางเตมรปแบบดวยวธการประเมนการใชพลงงานธรรมดา ผลการศกษาพบวาวธการสรางแบบจ าลองทน าเสนอนนแสดงใหเหนถงความแมนย ามากขนในการประมาณการใชพลงงานในโลกแหงความจรงอยางมนยส าคญ โดยเฉพาะยงความแมนย าของแบบจ าลองเพมขน 25.25% ในโหมดการลดความเรวเมอเทยบกบแบบจ าลองเดม ขณะทมการพฒนาเลกนอยในโหมดเรงความเรวและโหมดขบชาดวยภาวะสารปสนทด (goodness of fit) เปนทนาพอใจ

2.4.2 งานวจยดานระบบฟซซและโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

บญพทกษ และ เกวลน (2555) ไดศกษาถง ”ระบบควบคมแบบฟซซลอจก” การจ าลองตวอยางการท างานของตวควบคมแบบฟซซลอจกโดยในดานซอรฟแวรนนจะใชการเขยนโปรแกรมดวยภาษาซ เพอทจะจ าลองการท างานบนคอมพวเตอร และจะเชอมตอออกไปยงรปแบบของอปกรณดานฮารดแวรซงท าการควบคมดวยคอมพวเตอร ซงในโครงงานนจะประยกตกบการควบคมความเขมของแสงสวางของหลอดไฟ เพอปรบความเขมของแสงใหมความราบเรยบของการท างานและไดระดบตามตองการ

มาณวกา รตนะ (2556) ไดศกษา “แบบจ าลองการประหยดพลงงานในอตสาหกรรมประเภทผลตภณฑโลหะ เครองจกรและอปกรณโดยวธฟซซลอจกและวธการวเคราะหความถดถอย” โดยรวบรวมขอมลดานการอนรกษพลงงานทน ามาวเคราะห ไดแก ปรมาณการใชพลงงาน เงนลงทนของแตละมาตรการ มาตรการการอนรกษพลงงาน และเงนทประหยดได โดยมาตรการการอนรกษพลงงานทน ามาศกษาไดแก M1.การใชเครองท าความเยน (ชลเลอร) ใหมประสทธภาพสงทดแทนของเดม M2.การใชเครองปรบอากาศชดใหมทมประสทธภาพสง(High EER)ทดแทนชดเดม M3.การใชมอเตอรประสทธภาพสง M4.การใชหลอดฟลออเรสเซนตแทนหลอดHID M5.การตดตงระบบอตโนมตควบคมการท างานของอปกรณ M6.การลดอณหภมอากาศกอนเขาเครองอดอากาศ M7.การใชชดเครองอดอากาศทมประสทธภาพสงทดแทนชดเดม M8.การใชบลลาสตอเลกทรอนกสส าหรบหลอดฟออเรสเซนต เมอเปรยบเทยบรอยละของคาเฉลยความผดพลาดสมบรณพบวาแบบจ าลองฟซซลอจกมความเหมาะสมส าหรบน ามาใชวเคราะหการประหยดจากการ

41

ด าเนนงานมาตรการอนรกษพลงงาน ผลการวจยพบวาถาโรงงานทงหมดด าเนนงานมาตรการทง 8 จะสามารถประหยดเงนไดถง 908,658,000 บาท คดเปนรอยละ 28.77 ถอวามความคมทนในทางเศรษฐศาสตร

ภานวฒน เทยนศร และคณะ (2552) ไดเสนอแนวคดการสรางแบบจ าลองมลคาความเสยหายจากเหตการณไฟฟาขดของของผใชไฟฟาประเภทอตสาหกรรมจ านวน 300 แหงดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ ซงอนพตทใชเปนขอมลทไดจากการส ารวจโรงงานและผานการวเคราะหความสมพนธในเชงสถตอนประกอบดวยคาไฟฟา ความถการเกดไฟฟาขดของ ระยะเวลาทไฟฟาขดของ ระยะเวลาการก และกระบวนการผลต น ามาเปนปจจยอนพตในการสรางแบบจ าลอง ผลการศกษาวจยพบวาจ านวนอนพต และจ านวนของฟงกชนความเปนสมาชก มผลกบความถกตองของการท านายมลคาความเสยหายจากเหตการณไฟฟาขดของโดยอาศยขอมลจากการส ารวจเปนขอมลอางอง

ณรงคกรณ อทาทพย (2553). ไดเสนอแนวคดการประเมนมลคาความเสยหายจากเหตการณไฟฟาขดของของผใชไฟฟาในอตสาหกรรมประเภทอาหารในประเทศไทยดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ โดยท าการเกบขอมลผใชไฟฟาประเภทอตสาหกรรมอาหารจ านวน 338 แหงและทดสอบสมมตฐานดวยวธไควสแควรทระดบนยส าคญ 0.05 ในการหาปจจยทสงผลกระทบตอมลคาความเสยหายจากเหตการณไฟฟาขดข องของอตสาหกรรมอาหาร ท าการเปรยบเทยบผลทไดจากการส ารวจ แบบจ าลองฟซซ และแบบจ าลองจากโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ ปรากฏวาจากกระบวนการเรยนรจากลกษณะของขอมลทไดจากการส ารวจดวยวธโครงขายประสาทเทยมเพอปรบคาพารามเตอรสงผลใหแบบจ าลองโครงขายประสาทเทยมใหผลทแมนย าและเหมาะสมกวาแบบจ าลองดวยวธฟซซลอจก

42

บทท 3 วธการวจย

3.1 วธการวจย

ในขนตอนการศกษาการท าวจยเรองการศกษาผลกระทบของยานยนตไฟฟาประเภท

รถยนตตอการใชพลงงานของประเทศไทย สามารถแบงหวขอวธการวจยไดดงตอไปน

3.1.1 หวขอยอยระดบท 1 3.1.1.1 หวขอยอยระดบท 2

(1) หวขอยอยระดบท 3 (2) หวขอยอยระดบท 3

3.2 หวขอใหญ

3.2.1 หวขอยอยระดบท 1

3.2.1.1 หวขอยอยระดบท 2 (1) หวขอยอยระดบท 3 (2) หวขอยอยระดบท 3

ภาพท 3.1 แผนผงขนตอนการศกษาผลกระทบของยานยนตไฟฟาประเภทรถยนตตอการใชพลงงานของประเทศไทย

ศกษาทฤษฎและงานวจย - ปจจยทมผลตอการใชพลงงานของรถยนต - ปจจยทมผลตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา - ระบบฟซซและโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

แบบส ารวจ - ออกแบบแบบส ารวจ - ทดสอบแบบส ารวจ - ปรบปรงและพฒนาแบบส ารวจ

ออกส ารวจและเกบขอมล

* ออนไลน *สถานทราชการ, รฐวสาหกจ และเอกชน *ส ารวจเอง

ตรวจสอบผลจากแบบสอบถาม

คดกรองขอมลจากแบบสอบถาม และทดสอบความสมพนธของปจจยจาก

แบบสอบถมเชงสถต

พฒนาแบบจ าลอง ANFIS

ประเมนผลจากแบบจ าลอง ANFIS และสรางสถานการณจ าลองในการ

วเคราะหผล

สรปผลงานวจย

43

3.1.1 ศกษาบทความ งานวจย และทฤษฎทเกยวของ

การศกษางานวจยทเกยวของการศกษาผลกระทบของยานยนตไฟฟาประเภทรถยนตตอการใชพลงงานของประเทศไทย

1. ศกษาบทความ งานวจย และทฤษฎทเกยวของของยานยนตทมการใชงานในประเทศไทยโดยพจารณา คณลกษณะของการใชงาน รสนยมของผบรโภค สถานภาพทางเศรษฐกจ และลกษณะของสงคม เปนตน เพอหาความสมพนธระหวางกระบวนการตดสนใจบรโภคและพฤตกรรมการใชงานของรถยนตแตละประเภททใชงาน โดยเหตผลทไดจากการศกษาพบวา เนองจากความตองการความสะดวกสบายในการเดนทาง ระยะของการเดนทางของผบรโภคในแตละวน ความปลอดภย ขนาดของเครองยนต โครงสรางและการออกแบบของผลตภณฑ รายได การสรางแรงจงใจของผลตภณฑ รวมไปถงสภาพการจราจร เปนตน เหลานเปนปจจยการตดสนใจเลอกซอรถยนต

2. ศกษา บทความ งานวจย และทฤษฎทเกยวของของรถยนตไฟฟา รถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน โดยศกษาถงขอแตกตางทางดานคณลกษณะเชงวศวกรรม พฤตกรรมการใชงาน การซอมบ ารง เปนตน เพอใชก าหนดปจจยทมผลตอการใชพลงงาน อนไดแกลกษณะการท างานของเครองยนต อตราความสนเปลองของเชอเพลง อตราการใชงานรถยนต และการเปลยนถายน ามนเครอง เปนตน ดงกลาวทไดศกษามาจะน ามาก าหนดปจจยทมผลตอการใชพลงงาน

3. ศกษาบทความ งานวจย ทฤษฎทเกยวของของวธฟซซลอจกโดยศกษาระบบการท างาน ฟซซเซท กฎของฟซซทใชในการพจารณาขอมล การเชอมโยงของขอมลใชเพอพฒนาแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา รถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน

3.1.2 ก าหนดปจจยทมผลตอการใชพลงงาน

ก าหนดปจจยตางๆทสงผลตอการใชพลงงานจากการศกษาบทความ งานวจยทเกยวของเพอสรางแบบสอบถาม

1. ก าหนดปจจยหลกทมผลตอการใชพลงงานของรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน โดยพจารณาพฤตกรรมการขบขยานยนตและสภาพการจราจรในแตละชวงเวลาในเขตกรงเทพและปรมณฑล รวมถงคณลกษณะเชงวศวกรรมของยานยนตแตละประเภท ซงในเบองตนไดก าหนดปจจยหลกดงตอไปน ความเรวเฉลย ระยะทาง ระยะเวลาการใชงาน วตถประสงคการใชงาน สภาพการจราจร ขนาดของเครองยนต เปนตน เพอใชปจจย

44

ดงกลาวเปนตวก าหนดสมมตฐานทใชส าหรบแบบสอบถามและน าไปทดสอบความสมพนธของปจจยตอการใชพลงงานในเชงสถต

2. ก าหนดปจจยรองทมผลตอการใชพลงงานของรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน โดยวเคราะหจากการใชงานตามความจรงของรถยนตแตละประเภทในเรองของความเรวเฉลย ระยะทาง ระยะเวลาการใชงาน สภาพการจราจร ขนาดของเครองยนต จากการวเคราะหสามารถก าหนดปจจยรองดงตอไปน ระยะเวลาทใชรถยนต(ชวโมงตอวน) สถานทพกและสถานทท างานของผตอบแบบสอบถาม ความเรวเฉลย ชวงเวลาทใชรถยนต อาย เพศ ระดบของรายได เปนตน ปจจยทงหมดขางตนเปนปจจยทตรวจสอบความถกตองของขอมลทท าการส ารวจจากการใชงานของรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะทมผลตอการใชพลงงาน

3. ก าหนดปจจยอนๆเพอใหไดผลการวเคราะหจากปจจยหลกและปจจยรองมความนาเชอถอมากยงขน โดยพจารณาจากขอมลจ าเปนพนฐานทไดจากหวขออนในแบบสอบถามไดแก คณลกษณะสวนบคคลเชน เพศ อาย จ านวนบคคลในครอบครว รายไดเปนตน ปจจยดงกลาวอาจสงผลหรอไมสงผลอยางมนยส าคญตอการวจยเพอใหแบบสอบถามมคาความนาเชอถอของขอมลและเปนทยอมรบไดส าหรบงานวจย

3.1.3 ออกแบบและพฒนาแบบสอบถามทใชในการเกบขอมล

1. ออกแบบแบบสอบถามฉบบรางเพอรวบรวมการใชงานและการใชพลงงานเชอเพลงของรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน โดยน าปจจยหลก ปจจยรอง และปจจยอนๆ ทไดศกษาขางตน โดยการตงค าถามในแบบสอบถามดวยภาษาทสภาพ ไมคลมเครอ ครอบคลมปจจยทไดศกษาไว อานและเขาใจงาย และค าตอบกเชนกนมจ านวนเนอหาค าตอบทครอบคลมกบสถานการณในปจจบนมากทสด โดยแบบสอบถามฉบบรางตองมเนอหาเปนไปตามปจจยทศกษาไว มปรมาณค าถามทพอเหมาะ ตวอกษรชดเจน เพอใหสะดวกตอผตอบแบบสอบถาม และค านงถงเวลาทใชในการท าแบบสอบถามฉบบรางนดวย

2 การออกส ารวจโดยใชแบบสอบถามฉบบรางเพอเกบขอมลเบองตนหาขอบกพรองของแบบสอบถามโดยพจารณาจากความเหนของผตอบแบบสอบถาม และสถานการณรอบตวในปจจบน เพอใหบงชความผดพลาดของการตอบแบบสอบถามอนไดแก อตราคาครองชพขนต า ราคาน ามน รวมถงสภาพการจราจรในปจจบน ขอมลดงกลาวรบรไดจากการฟงความคดเหนจากผตอบแบบสอบถามเอง การตดตามขาวสาร เปนตน ขอบกพรองเหลานน ามาพฒนาแบบสอบถามเพอใหไดฉบบสมบรณและครอบคลมขอมลทตองการมากยงขน

45

3.1.4 ศกษา วเคราะหหากลมเปาหมายของการเกบแบบสอบถามและลงพนทเพอเกบขอมล

1. ศกษาจากบทความ สถต งานวจยทเกยวของในการก าหนดขอบเขตพนททตองศกษาโดยการส ารวจ พจารณาจากขอมลทางสถตทมความนาเชอถอโดยค านงถงพนททมจ านวนประชากรทสามารถเปนตวแทนของการศกษาในครงน จากสถตพบวาปรมาณรถยนตสะสมสวนใหญอยในเขตกรงเทพและปรมณฑลเมอศกษาในเชงลก พบวารถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน มปรมาณสะสมอยในเขตกรงเทพและปรมณฑลมากกวาทอนในประเทศไทยจงใชตวแทนในการศกษา

2. ศกษา วเคราะหหาขนาดกลมประชากรตวอยางพจารณาจากปรมาณรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน ดวยวธ Taro Yamane ขนาดความคลาดเคลอนรอยละ +5 จากประชากรตามคาสถตทไดศกษาไว จะไดตวอยาง 400 ตวอยางของรถยนตแตละประเภท โดยมรายละเอยดการค านวณขนาดตวอยาง ใชวธการของยามาเน (Taro Yamane) ทก าหนดระดบความเชอมนรอยละ 95 ยอมใหมความผดพลาดไดรอยละ 5

3. ท าการส ารวจเกบขอมลโดยใชแบบสอบถามทพจารณาจ านวนของขอมลตามปรมาณรถยนตสะสมแตละประเภทในเขตกรงเทพและปรมณฑล เพอใหไดขอมลตามขนาดของตวอยางประชากรทไดก าหนดไว โดยในงานวจยทไดเกบขอมลแบบสอบถามจากการออกไปส ารวจโดยตรงทสถานทราชการ รฐวสากจ บรษทเอกชน และกลมสหกรณ รวมถงจากการสอบถามออนไลน

4. หาความสมพนธของปจจยทมผลตอการใชพลงงานจากแบบสอบถามการใชงานและการใชพลงงานเชอเพลงของรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน ทไดจากการส ารวจเกบขอมล โดยในการหาความสมพนธของปจจยดงกลาวในเชงสถตค านงถง คาความเชอมนของขอมล คาความแปรปรวน คากลาง เปนตน

3.1.5 ศกษาและเกบขอมลรถยนตไฟฟา

ศกษา เกบรวบรวมขอมลของรถยนตไฟฟาทมการใชงานในประเทศไทยจากหนวยงานราชการ รฐวสาหกจ เอกชน ผแทนผลตและจ าหนาย ทมการจ าหนายและหนวยททดลองใชงานจรงในประเทศไทย เพอส ารวจขอมลคณลกษณะเชงวศวกรรม อนไดแก ขนาดของแบตเตอรร ระยะเวลาในการชารตไฟฟา เปนตน เหลานน ามาเปนปจจยในการศกษาทสงผลตอการใชพลงงานไฟฟาเพอพฒนาแบบจ าลองดวยวธ ANFIS

46

3.1.6 พฒนาแบบจ าลองโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

ศกษาและพฒนาแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา รถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คน ดวยวธ ANFIS โดยน าปจจยทมผลตอการใชพลงงานของการรถยนตไฟฟา รถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะทไดจากการศกษาและส ารวจจากแบบสอบถามน ามาใชเปนขอมลอนพต เพอสรางแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตแตละประเภทพอสงเขปดงน

ขนตอนท 1 ท าการแปลคาของตวแปรทไดจากแบบสอบถามโดยแปลคาของอนพตเปนตวแปรทาง ฟซซ และใหเอาตพตเปนคาจรง

ขนตอนท 2 ปอนขอมลของรถยนตเชอเพลงฟอสซลและรถยนตไฟฟา ทใชในการสรางแบบจ าลองของระบบโครงขางประสาทเทยมแบบฟซซโดยการบนทกขอมลเปนไฟล Notepad แลวบนทกไฟลเปนนามสกล .dat ดงภาพท 3.2

ภาพท 3.2 การบนทกขอมลเพอปอนเขา ANFIS ขนตอนท 3 เขาส โปรแกรม MATLAB เปด toolbox ของ ANFIS ดวยค าสง anfisedit ในชอง command windows ดงภาพท 3.3

อตราการใชพลงงาน ปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงาน

47

ภาพท 3.3 การพมพค าสง anfisedit เพอเรยก toolbox ของ ANFIS ขนตอนท 4 ท าการ load data ทไดบนทกไฟลเปนนามสกล .dat จากขนตอนท 2 โดยเลอกไฟลทจะใหระบบท าการเรยนร และเลอกชอง Training

ภาพท 3.4 ชดขอมลทใหระบบท าการเรยนรและสรางแบบจ าลอง ขนตอนท 5 ก าหนดรปแบบการตความหมายของฟซซ โดยท าการเปดหนาตาง Generate FIS ซงจะมอย 2 สวนหลกไดแก อนพตและเอาทพต โดยอนพตก าหนดฟงกชนความเปนสมาชกเปนแบบ

48

Gaussian และก าหนดฟงกชนความเปนสมาชกเปนคาตวแปรสงสดทท าการแปลงจากค าแบบสอบถามเปนคาฟซซ และเอาทพตก าหนดฟงกชนความเปนสมาชกเปน Constant

ภาพท 3.5 การก าหนดคณสมบตเครองตความหมายของฟซซ

ขนตอนท 6 การก าหนดรปแบบการเรยนรของ Optimal method เลอกรปแบบ Hybrid และก าหนดชวงของคาความผดพลาดทสามารถยอมรบไดของการเรยนรในชองของ Error tolerance ซงอยกบกระบวนการในการตดสนใจของผวจย แตในการจ าลองครงนจะวางไวโดยไมใสคา และสดทายการก าหนดจด plot ของคาความผดพลาดทไดจากการเรยนรขอมลวาตองการใหแสดงผลกจด ดงแสดงในภาพท 3.6 ไดก าหนดจดใหมการ plot 5 จด เนองจากคาความผดพลาดไมตางไปจากเดมมากนก เพราะการก าหนดจดการเรยนรนนเมอพบวาคาความผดพลาดมคาคงทกอาจท าการหยดการเรยนร เนองจากยงขอมลมปรมาณมากระยะเวลาทใชในการเรยนรจะเพมขนตามจ านวนของขอมล ดงนนเมอก าหนดคาตางๆทใชในการเรยนรขอมลครบถวน กสามารถเรมกระบวนการเรยนรขอมลดงกลาวไดเลย แตละรอบของการเรยนรสามารถสงเกตแนวโนมประสทธภาพการเรยนรไดจาก plot error ในชองของ Test FIS ดงแสงในภาพท 3.7 ซงเปนการ plot คาเอาทพตของแบบจ าลองทไดจากการเรยนรของ ANFIS สามารถดไดจาก menu › view ซงจะพบอย 2 หนาตางไดแก หนาตางพนผว (Surface) และหนาตางกฎ (Rule viewer) ดงภาพท 3.9 แสดงหนาตางของพนผวแบบจ าลองทไดจาก ANFIS และภาพท 3.10 แสดงหนาตางของกฎฟซซทไดจากการประมวลผลจาก ANFIS

49

ภาพท 3.6 การก าหนดคณสมบตการเรยนรของ ANFIS

ภาพท 3.7 การ plot error การเรยนรขอมลของ ANFIS

50

ภาพท 3.8 เอาทพตทไดจากแบบจ าลองและเอาทพตจากการทดสอบ

ภาพท 3.9 พนผวของแบบจ าลองทไดรบการเรยนรจาก ANFIS

51

ภาพท 3.10 ผลลพธของกฎทไดรบการเรยนรจาก ANFIS ขนตอนท 7 การปรบแตงแบบจ าลองเนองจากเอาทพตทไดจากการเรยนรนน อาจมคาความผดพลาดอยบาง เพอใหแบบจ าลองมความสมบรณมากยงขนอาจจะตองท าการปรบแตงฟงกชนคาพารามเตอรใน toolbox สามารถท าการปรบแตงไดหลากหลายรปแบบดงแสดงในภาพท 3.11 เชนการปรบแตงแกไขใน menu edit สามารถปรบแตง

- FIS properties เปนการปรบแตงระบบการวเคราะหผลของฟซซ - Membership function เปนการปรบแตงรปรางและคาพารามเตอรของความเปนสมาชก - Rule เปนการปรบแตงกฎฟซซทนอกเหนอไปจากการเรยนร - ANFIS เปนการปรบขอมลทใชในการทดสอบและการเรยนร

กระบวนการการปรบแตงขนอยกบการพจารณาและดลยพนจของผวจยเพอใหแบบจ าลองมความสมบรณมากขน

52

ภาพท 3.11 ฟงกชนทใชในการปรบแตง ANFIS

3.1.7 วเคราะหผลจากแบบจ าลองโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

วเคราะห เปรยบเทยบผลจากแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตแตละประเภท และประเมนผลกระทบจากแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตแตละประเภทตามสถานการณจากการคาดการณปรมาณรถยนตในดานตางๆ

- ดานพลงงาน วเคราะห ประเมนผล เมอสดสวนการใชพลงงานของน ามนทลดลงแตความตองการใชพลงงานไฟฟาเนองจากการเพมขนของจ านวนรถยนตไฟฟา และแนวโนมการเพมขนของก าลงการผลตไฟฟา

- ดานเศรษฐศาสตร วเคราะห และประเมนผลผลประหยดจากการใชรถยนตไฟฟาทดแทนรถยนตนงสวนบคคลไมเกน 7 คน และรถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คนในปจจบน

- ดานสงแวดลอม วเคราะห การลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดของรถยนตไฟฟาและรถยนตเชอเพลงฟอสซลในชนบรรยากาศ

3.1.8 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ ขนตอนสดทายเปนการสรปผลการวจยเรองการศกษาผลกระทบของยานยนต

ไฟฟาประเภทรถยนตตอการใชพลงงานของประเทศไทย

53

บทท 4 ผลการวจยและอภปรายผล

4.1 ผลจากการส ารวจ

จากทไดลงพนทส ารวจและเกบขอมลของรถยนตนงสวนบคคล , รถยนตบรการสาธารณะและรถยนตไฟฟาทมการใชงานในเขตกรงเทพฯและปรมณฑล จากการศกษาขนาดของกลมประชากรตวอยางในการเกบขอมลของรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะ จ าเปนตองใชกลมตวอยางอยางนอย 400 ตวอยาง ทงนผวจยไดท าการออกกระจายแบบสอบถามในหลายรปแบบเชนออนไลน หนวยงานราชการ รฐวสาหกจ เอกชน และการสอบถามดวยผวจย ทงนมผตอบแบบสอบถามของรถยนตนงสวนบคคลจ านวน 424 ตวอยางและรถยนตบรการสาธารณะจ านวน 408 ตวอยาง น าแบบสอบถามทงหมดมาวเคราะหและค านวณอตราการใชพลงงานเชอเพลงของรถยนตแตละประเภท โดยขออธบายคณลกษณะในเชงวศวกรรมและพฤตกรรมของขอมลทไดจากแบบสอบถามพอสงเขปดงตอไปน

ในสวนนผวจยมงเนนศกษารถยนตนงสวนบคคลทมการจดทะเบยน โดยพบวารถยนตสวนบคคลไมเกน 7 คน มปรมาณรถยนตสะสมในเขตกรงเทพและปรมณฑลถงรอยละ 50 จากจ านวนรถยนตสวนบคคลทมการจดทะเบยนของทงประเทศ โดยรถยนตนงสวนบคคลทไดจากการส ารวจจาก 424 ตวอยางในเขตกรงเทพและปรมณฑลสวนใหญประชากรทส ารวจไดมการใชงานรถยนตนงสวนบคคลทมขนาดเครองยนต 1,300 – 1,600 ซซ มอตราสวนรอยละ 37 ดงภาพท 4.1 ซงรถยนตขนาดนยงมสวนเปนรถยนตอโคคารมขนาดเลกถงปานกลางท าใหมความคลองตวในการขบข และมอตราการสนเปลองพลงงานไมสงนกจงเหมาะส าหรบการใชงานในเขตกรงเทพและปรมณฑล เชอเพลงทใชกบรถยนตนงสวนบคคลกมการใชงานในหลากหลายรปแบบไดแก น ามนเบนซน น ามนดเซล LPG และ NGV จากการส ารวจพบวารถยนตนงสวนบคคลสวนใหญมการใชงานเชอเพลงชนดน ามนเบนซน โดยมสดสวนจากการส ารวจมากถงรอยละ 56 ดงภาพท 4.2 รถยนตนงสวนบคคลทไดส ารวจมานนสวนใหญมจดประสงการเพอการใชงานทวไปเชน การขบไปท างาน หรออนๆ โดยมความถในการใชรถยนตมากกวา 5 วนตอสปดาหโดยเฉลยคดเปนรอยละ 53 โดยเฉลยแลวรถยนตนงสวนบคคลทไดจากการส ารวจมระยะการใชงานสะสมอยท 14,000 กโลเมตรตอป การขบขรถยนตนงสวนบคคลนนสวนใหญมการใชงานในชวงเชา และเยนซงเปนชวงเวลาทมการจราจรตดขดถงตดขดมากสงผลตอการใชพลงงานโดยตรง และการขบขตอครงสวนใหญจะมผโดยสารซงรวมกบผขบขแลวเฉลย 2 – 3 คน

54

ตอครง เมอน าขอมลจากการส ารวจไปค านวณหาอตราการใชพลงงานพบวาจากขอมลทงหมดรถยนตนงสวนบคคลในเขตกรงเทพและปรมณฑลมการใชพลงงานในชวง 0.24 – 7.50 เมกะจลตอกโลเมตร

ภาพท 4.1 สดสวนขนาดของเครองยนตของรถยนตนงสวนบคคลทไดจากการส ารวจ

ภาพท 4.2 สดสวนชนดของเชอเพลงทใชกบรถยนตนงสวนบคคลทไดจากการส ารวจ

สวนรถยนตบรการสาธารณะทมการจดทะเบยน โดยพบวารถยนตบรการสาธารณะไมเกน 7 คนหรอ แทกซ จากสถตรายงานปรมาณรถยนตสะสมในเขตกรงเทพและปรมณฑลมากกวารอยละ 90 จากจ านวนรถยนตบรการสาธารณะทมการจดทะเบยนของทงประเทศ โดยรถยนตบรการสาธารณะทไดจากการส ารวจจาก 408 ตวอยางในเขตกรงเทพและปรมณฑลสวนใหญประชากรทส ารวจไดมการ เชอเพลงทใชกบรถยนตบรการสาธารณะสวนใหญเปนการใชเชอเพลงประเภทน ามนเบนซนประกอบกบกาซธรรมชาต โดยใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงหลกมากกวารอยละ 71 เนองจาก

55

ตามกฎกระทรวงวาดวยรถยนตรบจางบรรทกคนหรอรถยนตแทกซโดยสารไมเกนเจดคนทจดทะเบยนในเขตกรงเทพมหานคร พ.ศ.2550 ก าหนดใหเครองยนตตองมความจกระบอกสบหรอขนาดเครองยนตมากกวา 1,500 ซซ โดยใหมอายการใชงานรถยนตไมเกน 9 ปนบตงแตครงแรกทไดรบการจดทะเบยน และใหใชกาซธรรมชาตหรอกาซธรรมชาตรวมกบน ามนเชอเพลง โดยบงคบใชส าหรบรถยนตรบจางดงกลาวทจดทะเบยนในเขตกรงเทพมหานคร ตงแตเดอนกมภาพนธ 2551 เปนตนไป โดยมความถในการใชรถยนตมากกวา 6 วนตอสปดาหคดเปนรอยละ 93 โดยเฉลยแลวรถยนตรถยนตบรการสาธารณะทไดจากการส ารวจมระยะการใชงานสะสมอยท 93,500 กโลเมตรตอป ซงสงกวารถยนตนงสวนบคคลถง 6 เทา เนองจากวตถประสงคของการใชงานเพอประกอบอาชพ การขบขรถยนตบรการสาธารณะนนสวนใหญมการใชงานตลอดทงวน โดยผขบรถยนตบรการสาธารณะสามารถพบเจอกบสภาพการจรจราจรทกรปแบบถงท าใหมการใชความเรวสวนใหญไมสงมากนก และจ านวนผโดยสารทมการใชบรการรถยนตบรการสาธารณะมจ านวนทหลากหลาย โดยเมอน าข อมลทไดจากการส ารวจมาค านวณหาอตราการใชพลงงานของรถยนตบรการสาธารณะทมการใหบรการอยในเขตกรงเทพและปรมณฑลมการใชพลงงานอยในชวง 1.97 – 8.09 เมกะจลตอกโลเมตร

4.2 การทดสอบสมมตฐานในการหาความสมพนธของตวแปรทสงผลกระทบตอการใชพลงงาน

ในการทดสอบสมมตฐานจากตวแปรทไดจากแบบสอบถามเพอหาความสมพนธทสงผลกระทบตอการใชพลงงานในหนวยของ เมกะจลตอกโลเมตร จากการส ารวจรถยนตนงสวนบคคลจ านวน 424 ตวอยางและรถยนตบรการสาธารณะจ านวน 408 ตวอยาง ทงนไดทดสอบปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงานในเชงวศวกรรมและพฤตกรรมการขบขของรถยนตแตละประเภท ดวยวธการวเคราะหความแปรปรวนโดยหาความแปรปรวนระหวางกลมทใชทดสอบสมมตฐานในการเปรยบเทยบคาเฉลยของประชากรตงแต 2 กลมขนไป ท าการทดสอบปจจยดวย F-test โดยการก าหนดคาความเชอมนทรอยละ 95 (ระดบคานยส าคญทางสถตท 0.05) ในการตดสนใจปฏเสธหรอยอมรบสมมตฐาน พจารณาคานยส าคญทค านวณไดมคานอยกวาคานยส าคญทใชในการทดสอบดงตารางท 4.1 เพอใชปจจยเหลานเปนอนพตในการสรางแบบจ าลองดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

56

ตารางท 4.1 คาการทดสอบระดบนยส าคญของรถยนตแตละประเภท

ปจจยททดสอบ คานยส าคญ

รถยนตนงสวนบคคล รถยนตบรการสาธารณะ

ขนาดเครองยนต 0.000 0.000

ชนดเชอเพลง 0.00 0 0.000 ความเรวเฉลย 0.00 0 0.644*

ระยะทางเฉลย 0.00 4 0.000

อายรถ 0.00 2 0.009 จ านวนผโดยสาร 0.0 02 0.001

สภาพการจราจร 0.0 40 0.002

เมอพจารณาตารางท 4.1 คาระดบนยส าคญของปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงาน

ทมาคาต ากวา 0.05 สามารถน าปจจยดงกลาวไปเปนตวแปรในการสรางแบบจ าลองได อนประกอบดวย ขนาดเครองยนต (ซซ), ชนดเชอเพลง (น ามนเบนซน, น ามนดเซล, LPG และ NGV), ความเรวเฉลย (กโลเมตรตอชวโมง), ระยะทางเฉลย (กโลเมตรตอวน), อายรถ (ป), จ านวนผโดยสาร (คน) และสภาพการจราจร พบวารถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะมปจจยทมความคลายคลงทงลกษณะโครงสรางในเชงวศวกรรมแตมความแตกตางในพฤตกรรมการใชงานเมอทดสอบความแปรปรวนแลวนน รถยนตนงสวนบคคลมปจจยทมคาระดบนยส าคญต ากวาทก าหนดทงหมด แตเมอพจารณาในสวนของรถยนตบรการสาธารณะพบวาปจจยในเรองของ ความเรวเฉลย (กโลเมตรตอชวโมง) มคาเกนกวาคาระดบนยส าคญทไดก าหนดไว ทงนรถยนตสาธารณะมการใหบรการผโดยสารและขบขตลอดทงวนจงสามารถพบเจอสภาพการจราจรไดทกรปแบบท าใหความเรวทสามารถขบไมไดมความแตกตางกนมากนก

4.3 การเปรยบเทยบและก าหนดปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา

จากการทดสอบปจจยทไดจากการส ารวจในเชงสถตทสงผลกระทบตอการใชพลงงานของรถยนตฟอสซล น ามาพจารณาลกษณะในเชงวศวกรรมทคาดวาจะเปนปจจยทสงผลกระทบตอ

57

การใชพลงงานของรถยนตไฟฟา และน าผลทไดจากการศกษาในทางทฤษฏมาเปนเหตผลประกอบ ซงปจจยทคาดวานาจะสงผลกระทบตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาแสดงดงตารางท 4.2

ตารางท 4.2 ปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาแตละประเภท

ปจจย รถยนตนงสวนบคคลไฟฟา รถยนตบรการสาธารณะไฟฟา

ขนาดมอเตอรไฟฟา O O ชนดเชอเพลง X X

ความเรวเฉลย O X ระยะทางเฉลย O O

อายรถ X X

จ านวนผโดยสาร O O สภาพการจราจร O O

หมายเหต: O หมายถง ปจจยทสงผลตอประสทธภาพการใชพลงงานของยานยนตไฟฟา

X หมายถง ปจจยทไมสงผลตอประสทธภาพการใชพลงงานของยานยนตไฟฟา

4.4 ปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงานของรถยนตฟอสซล

จากปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงานของรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการ

สาธารณะทคาระดบนยส าคญต าวา 0.05 ดงตารางท 4.1 ประกอบกบผลวเคราะหผลทางสถตพบวาโดยสวนใหญรถยนตนงสวนบคคลในเขตกรงเทพและปรมณฑลม การใชงานทขนาดเครองยนต 1,300 – 1,600 ซซ อยรอยละ 37.3 มการใชเชอเพลงทงหมด 4 ชนดไดแก น ามนเบนซน น ามนดเซล LPG และ NGV ทงนสวนใหญมการใชเชอเพลงประเภทน ามนเบนซนอยรอยละ 56.1 โดยทการขบขสวนใหญใชความเรวเฉลยท 61 – 90 กโลเมตรตอชวโมงรอยละ 46.5 ระยะทางการวงสะสมตอวนอยท 31- 60 กโลเมตรตอวน เมอค านวณการใชงานพบวาระยะทางการวงสะสมอยท 14,000 กโลเมตรตอป อายของรถยนตมการกระจายตวในชวงของ 1 – 25 ป โดยสวนใหญอายของรถยนตนงสวนบคคลจะมอายต ากวา 5 ป ถงรอยละ 50 จ านวนผโดยสารทไดจากการส ารวจสวนใหญมจ านวนผโดยสารอยระหวาง 1 – 2 คนตอครง และสวนใหญประชากรของกรงเทพและปรมณฑลมการพบเจอ

58

สภาพการจราจรตดขดมาก และรถยนตบรการสาธารณะสวนใหญนยมขนาดเครองยนต 1,600 – 1,800 ซซ อยรอยละ 78.2 โดยทรถยนตบรการสาธารณะสวนใหญมการใชงานกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงประกอบกบน ามนเบนซนคดเปนรอยละ 71.6 ความเรวเฉลยสวนใหญพบมากถงรอยละ 79 มการใชความเรวเฉลยอยท 60 – 90 กโลเมตรตอชวโมง สงผลใหความเรวเฉลยไมสงผลตอการใชพลงงานอยางมนยส าคญ ระยะทางการวงสะสมของรถยนตเปนปจจยทสงผลมาก จากการส ารวจสวนใหญรถยนตนงสวนบคคลมระยะการวงสะสมอยท 30 – 60 กโลเมตรตอวนหรอคดเปนรอยละ 14,000กโลเมตรตอป และโดยสวนใหญผขบรถยนตบรการสาธารณะมระยะการวงสะสมตอวนอยท 250 - 350 กโลเมตรตอวน เมอค านวณเปนจ านวนปพบวารถยนตบรการสาธารณะมระยะการวงสะสมอยถง 93,500 กโลเมตรตอปเลยทเดยว สวนอายของรถยนตบรการสาธารณะมการกระจายตวอยในชวง 1 – 9 ป จ านวนผโดยสารทพบเจอมจ านวนระหวาง 1 - 2 คน ทงนจ านวนผโดยสารนนไมรวมถงผใหบรการหรอผขบข และสภาพการจราจรสวนใหญทพบกเปนแบบการจราจรตดขดมากเชนกน จะเหนไดวาผลจากการส ารวจในเชงของวศวกรรมและพฤตกรรมของผขบขรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะมความแตกตางกนทระยะทางสะสมซงรถยนตบรการสาธารณะมระยะทางการวงสะสมมากกวารถยนตนงสวนบคคลถง 6 เทา เนองจากปจจยมความใกลเคยงกนจงน าปจจยเหลานมารวมเปนตวแปรในการสรางแบบจ าลองโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซของรถยนตเชอเพลงฟอสซล เมอน าปจจยทไดจากการส ารวจขางตนมาปรบคาใหเหมาะสมความเปนจรงมากทสดและท าการค านวณหาประสทธภาพการใชพลงงานพบวารถยนตเชอเพลงฟอสซลมประสทธภาพการใชพลงงานอยในชวง 2.67 – 7.67 เมกะจลตอกโลเมตร โดยเฉลยอยท 4.34 เมกะจลตอกโลเมตร

4.5 ปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา

จากการส ารวจรถยนตไฟฟาจากแบตเตอรทมการใชงานในประเทศไทย พบวาใน

ประเทศไทยมการใชงานอย 3 ลกษณะโดยรายละเอยดดงตารางท 4.3 โดยจ าแนกลกษณะตามขนาดก าลงสงสดมอเตอรไฟฟาแบงเปนขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญ อางองจากขนาดเครองยนตของรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะ จากลกษณะเหลานน ามาเปนตวแปรในการสรางแบบจ าลองโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ โดยใชขอมลทไดจากทฤษฎและการส ารวจเปนเหตผลประกอบในการสรางแบบจ าลองน

59

ตารางท 4.3 ลกษณะของรถยนตไฟฟาจากแบตเตอรทมการใชงานอยในประเทศไทย

ตวอยางหมายเลข 1* 2* 3*

ขนาดของรถยนตไฟฟา Small (S) Medium (M) Large (L)

ผผลตรถยนตไฟฟา MITSUBISHI NISSAN BYD

รนของรถยนตไฟฟา i-MiEV LEAF E6

ก าลงสงสดมอเตอรไฟฟา 49 kW/66

hp 80 kW/107

hp 75 kW/100

hp

แรงบดสงสด (Nm) 180 280 450

ชนดของแบตเตอร Li-ion Li-ion Li-ion

ความจแบตเตอร (kWh) 16 24 60

ความยาว (mm) 3,675 4,445 4,560

ความกวาง (mm) 1,585 1,770 1,822

ความสง (mm) 1,615 1,545 1,723

น าหนก (kg) 1,450 1,960 2,700

ผโดยสาร (ทนง) 4 5 5

คาใชจาย (บาท/กม.) 0.80 1.00 1.50

อตราการสนเปลองพลงงานเฉลย (kWh/km) 0.16 0.21 0.33

ราคาขาย (ดอลลา:US)** 23,845 29,860 35,000

ราคาขาย (บาท)*** 834,575 1,045,100 1,225,000

หมายเหต. ขอมลรถยนตไฟฟา

* Research Vehicles จาก http://www.caranddriver.com สบคนเมอ 16 กรกฎาคม 2559

**ราคาขายทยงไมรวมภาษและอนๆ

*** ทอตราแลกเปลยนคาเงน 1 USD: 35 บาท

60

4.6 การสรางแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

จากการวเคราะหประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซล (รถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะ) ทไดจากการทดสอบสมมตฐานทระดบคานยส าคญ 0.05 มตวแปรทใชในการสรางแบบจ าลองดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซจ านวน 6 ตวแปรอนพตประกอบไปดวย ขนาดเครองยนต (ซซ), ชนดเชอเพลง (น ามนเบนซน, น ามนดเซล, LPG และ NGV), ความเรวเฉลย (กโลเมตรตอชวโมง), อายรถ (ป), จ านวนผโดยสาร (คน) และสภาพการจราจร และรถยนตไฟฟาทไดมการศกษาเปรยบเทยบกบรถยนตเชอเพลงฟอสซล ตวแปรทใชในการสรางแบบจ าลองดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซจ านวน 4 ตวแปรอนพตประกอบไปดวย ขนาดมอเตอรไฟฟา (กโลวตต), ความเรวเฉลย (กโลเมตรตอชวโมง), จ านวนผโดยสาร (คน) และสภาพการจราจร โดยรถยนตเชอเพลงฟอสซลมจ านวนกฎทเทากบความเปนไปไดทงหมดจากจ านวนความเปนสมาชกฟงกชนของอนพต 6 อนพต (6x4x5x3x5x3) มจ านวนกฎเทากบ 5,400 กฎจากความเปนไปไดของขอมล และรถยนตไฟฟามจ านวนกฎทเทากบความเปนไปไดทงหมดจากจ านวนความเปนสมาชกฟงกชนของอนพต 4 อนพต (3x5x4x3) มจ านวนกฎเทากบ 180 กฎจากความเปนไปไดของขอมล ท าการแปลงปจจยขางตนเปนตวแปรเพอปอนเขาสแบบจ าลองโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ ทงนไดท าการทดสอบรปแบบความเปนสมาชกฟงกชนโดยทดสอบใชทกรปแบบ ผลปรากฏวารปแบบความเปนสมาชกฟงกชนแบบเกาสเซยนใหคาสมประสทธความผดพลาดนอยทสดจงเลอกใชรปแบบฟงกชนนในการสรางแบบจ าลอง และท าการวเคราะหขอมลทไดจากแบบจ าลองโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซดงรายละเอยดตอไปน

4.6.1 การก าหนดอนพตของรถยนตเชอเพลงฟอสซล กอนการสรางแบบจ าลองตองมการก าหนดอนพตและความหมายของ

อนพตทจะใชเปนตวแปรในแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยวธโครงขายประสาทเทยม จ านวน 6 อนพต ซงสามารถอธบายรายละเอยดไดดงตอไปน

อนพตท 1 ขนาดเครองยนต อนพตนไดพจารณาจากขนาดของเครองยนตของรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะประกอบไปดวย 6 ความเปนสมาชกฟงกชนโดยพจารณาขอมลทไดจากการส ารวจดงตารางท 4.4

61

ตารางท 4.4 การก าหนดรหสอางองกบขนาดของเครองยนต

ขนาดของเครองยนต รหสอางอง ต ากวา 1,300 ซซ 1

1,300 – 1,600 ซซ 2 1,601 – 1,800 ซซ 3

1,800 – 2,000 ซซ 4

2,001 – 2,700 ซซ 5 สงกวา 2,700 ซซ 6

อนพตท 2 ชนดเชอเพลง อนพตนไดพจารณาชนดเชอเพลงของรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะทมการใชงานอยในเขตกรงเทพและปรมณฑลประกอบไปดวย 4 ความเปนสมาชกฟงกชนโดยพจารณาขอมลทไดจากการส ารวจดงตารางท 4.5 ตารางท 4.5 การก าหนดรหสอางองกบชนดเชอเพลง

ชนดเชอเพลง รหสอางอง น ามนเบนซน 1

น ามนดเซล 2 LPG 3

CNG 4

อนพตท 3 ความเรวเฉลย อนพตนไดพจารณาความเรวเฉลยจากการส ารวจของรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะทมการใชงานอยในเขตกรงเทพและปรมณฑลประกอบไปดวย 5 ความเปนสมาชกฟงกชนโดยพจารณาขอมลทไดจากการส ารวจดงตารางท 4.6

62

ตารางท 4.6 การก าหนดรหสอางองกบความเรวเฉลย

ความเรวเฉลย รหสอางอง ต ากวา 30 กโลเมตรตอชวโมง 1

31 - 60 กโลเมตรตอชวโมง 2 61 - 90 กโลเมตรตอชวโมง 3

90 - 120 กโลเมตรตอชวโมง 4

สงกวา 120 กโลเมตรตอชวโมง 5

อนพท 4 อายของรถยนต อนพตนไดพจารณาอายของรถยนตจากการส ารวจของรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะทมการใชงานอยในเขตกรงเทพและปรมณฑลประกอบไปดวย 3 จ านวนความเปนสมาชกฟงกชน โดยจดชวงอายของรถยนตก าหนดใหพจารณาขอมลทไดจากการส ารวจดงตารางท 4.7 ตารางท 4.7 การก าหนดรหสอางองกบอายของรถยนต

อายของรถยนต รหสอางอง ความหมาย

1 – 3 ป 1 รถยนตใหม

4 – 6 ป 2 รถยนตใหมปานกลาง มากกวา 7 ปขนไป 3 รถยนตเกา

อนพตท 5 จ านวนผโดยสาร อนพตนไดพจารณาจ านวนผโดยสารทไดจากการส ารวจรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะทมการใชงานอยในเขตกรงเทพและปรมณฑลประกอบไปดวย 5 ความเปนสมาชกฟงกชนโดยพจารณาขอมลทไดจากการส ารวจดงตารางท 4.8 ทงนในกรณของรถยนตบรการสาธารณะไดรวมถงผขบขเขาไปดวย

63

ตารางท 4.8 การก าหนดรหสอางองกบจ านวนผโดยสาร

จ านวนผโดยสาร รหสอางอง 1 คน 1

2 คน 2 3 คน 3

4 คน 4

มากกวา 4 คน 5

อนพตท 6 สภาพการจราจร อนพตนไดพจารณาสภาพการจราจรจากการส ารวจของรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะทมการใชงานอยในเขตกรงเทพและปรมณฑลประกอบไปดวย 3 ความเปนสมาชกฟงกชนโดยพจารณาขอมลทไดจากการส ารวจดงตารางท 4.9 ตารางท 4.9 การก าหนดรหสอางองกบสภาพการจราจร

สภาพการจราจร รหสอางอง ความหมาย

การจราจรตดขดมาก 1 สามารถท าความเรวได 0-10

กโลเมตรตอชวโมง

การจราจรตดขดปานกลาง 2 สามารถท าความเรวได 10-20

กโลเมตรตอชวโมง

การจราจรตดขดนอย 3 สามารถท าความเรวได 20 – 30 กโลเมตรตอชวโมง หรอสงกวา

เมอพจารณาปจจยทสงผลตอประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตฟอสซลทไดจากการส ารวจ ท าการก าหนดรหสอางองพรอมความหมายใหกบปจจยทใชเปนตวแปรทงหมด 6 ตวแปร คาความเปนสมาชกฟงกชนไดจากคาสงสดของขอมลโดยครอบคลมกบขอมลมากทสด โดยแสดงในตารางท 4.10 เปนการแสดงการแจกแจงคาความเปนสมาชกฟงกชนทไดจากการส ารวจ

64

ตารางท 4.10 การก าหนดคาความเปนสมาชกฟงกชนของตวแปร

อนพต อนพตท

1 อนพตท

2 อนพตท

3 อนพตท

4 อนพตท

5 อนพตท

6

คาความเปนสมาชกฟงกชน 6 4 5 3 5 3

4.6.2 การก าหนดอนพตของรถยนตไฟฟา กอนการสรางแบบจ าลองตองมการก าหนดอนพตและความหมายของอนพตทจะ

ใชเปนตวแปรในแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยวธโครงขายประสาทเทยม จ านวน 4 อนพต ซงสามารถอธบายรายละเอยดไดดงตอไปน

อนพตท 1 ขนาดมอเตอรไฟฟา อนพตนไดพจารณาขนาดมอเตอรไฟฟาทไดจากการส ารวจประกอบกบเหตผลในเชงทฤษฎ อนประกอบไปดวย 3 ความเปนสมาชกฟงกชนโดยพจารณาขอมลทไดจากการส ารวจดงตารางท 4.11 อางองตารางท 4.3.พจารณาในสวนของขนาดของมอเตอรไฟฟา แรงบดสงสด ความจของแบตเตอรและโครงสรางของรถยนตไฟฟาประกอบกน ตารางท 4.11 การก าหนดรหสอางองกบขนาดของมอเตอรไฟฟา

ขนาดของมอเตอรไฟฟา รหสอางอง ขนาดเลก 1 ขนาดมอเตอร 49 kW/66 hp, แรงบด

180 Nm และความจแบตเตอร 16 kWh

ขนาดกลาง 2 ขนาดมอเตอร 80 kW/107 hp, แรงบด 280 Nm และความจแบตเตอร 24 kWh

ขนาดใหญ 3 ขนาดมอเตอร 75 kW/100 hp, แรงบด 450 Nm และความจแบตเตอร 60 kWh

65

อนพตท 2 ความเรวเฉลย อนพตนไดอางองความเรวเฉลยจากการส ารวจของรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะทมการใชงานอยในเขตกรงเทพและปรมณฑลประกอบไปดวย 5 ความเปนสมาชกฟงกชนโดยพจารณาขอมลทไดจากการส ารวจดงตารางท 4.12 ตารางท 4.12 การก าหนดรหสอางองกบความเรวเฉลย

ความเรวเฉลย รหสอางอง

ต ากวา 30 กโลเมตรตอชวโมง 1

31 - 60 กโลเมตรตอชวโมง 2 61 - 90 กโลเมตรตอชวโมง 3

90 - 120 กโลเมตรตอชวโมง 4

สงกวา 120 กโลเมตรตอชวโมง 5

อนพตท 3 จ านวนผโดยสาร อนพตนไดอางองจ านวนผโดยสารทไดจากการส ารวจรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะทมการใชงานอยในเขตกรงเทพและปรมณฑลประกอบไปดวย 5 ความเปนสมาชกฟงกชนโดยพจารณาขอมลทไดจากการส ารวจดงตารางท 4.13 ตารางท 4.13 การก าหนดรหสอางองกบจ านวนผโดยสาร

จ านวนผโดยสาร รหสอางอง 1 คน 1

2 คน 2

3 คน 3 มากกวา 4 คน 4

อนพตท 4 สภาพการจราจร อนพตนไดอางองสภาพการจราจรจากการส ารวจรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะทมการใชงานอยในเขตกรงเทพและปรมณฑลประกอบไปดวย 3 ความเปนสมาชกฟงกชนโดยพจารณาขอมลทไดจากการส ารวจดงตารางท 4.14

66

ตารางท 4.14 การก าหนดรหสอางองกบสภาพการจราจร

สภาพการจราจร รหสอางอง ความหมาย

การจราจรตดขดมาก 1 สามารถท าความเรวได 0-10

กโลเมตรตอชวโมง

การจราจรตดขดปานกลาง 2 สามารถท าความเรวได 10-20

กโลเมตรตอชวโมง

การจราจรตดขดนอย 3 สามารถท าความเรวได 20 – 30 กโลเมตรตอชวโมง หรอสงกวา

เมอพจารณาปจจยทสงผลตอประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาทไดจากการศกษาทฤษฏและอางองกบขอมลของรถยนตเชอเพลงฟอสซล ท าการก าหนดรหสอางองพรอมความหมายใหกบปจจยทใชเปนตวแปรทงหมด 4 ตวแปร คาความเปนสมาชกฟงกชนไดจากคาสงสดของขอมลโดยครอบคลมกบขอมลมากทสด โดยแสดงในตารางท 4.15 เปนการแสดงการแจกแจงคาความเปนสมาชกฟงกชนทไดจากการส ารวจ

ตารางท 4.15 การก าหนดคาความเปนสมาชกฟงกชนของตวแปร

อนพต อนพตท 1 อนพตท 2 อนพตท 3 อนพตท 4

คาความเปนสมาชกฟงกชน 3 5 4 3

ท าการประมวลผลดวยโครงขายประสาทเทยมจากตวแปรทไดท าการแปลงคาเปนรหสอางอง เมอไดแบบจ าลองทประมวลผลเสรจแลวท าการตรวจสอบขอมลความถกตองและปรบแกไขในสวนของรปแบบความเปนสมาชกฟงกชนใหเหมาะส าหรบแบบจ าลองแตละประเภท ทงนไดมการเปลยนรปแบบความเปนสมาชกฟงกชนโดยการเพมรปแบบสเหลยมคางหม ตามความเหมาะสม และท าการปรบคาชวงของพารามเตอรในความเปนสมาชกฟงกชนใหเหมาะสมกบความเปนจรงมากทสด โดยรปแบบความเปนสมาชกฟงกชนของอนพตท 1, อนพตท 2, อนพตท 3, อนพตท 4, อนพตท 5 และอนพตท 6 ของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานรถยนตเชอเพลงฟอสซล

67

แสดงดงภาพท 4.3 – 4.8 และรปแบบความเปนสมาชกฟงกชนของอนพตท 1, อนพตท 2, อนพตท 3 และอนพตท 4, ของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานรถยนตไฟฟา แสดงดงภาพท 4.9 – 4.12 ตามล าดบ

ภาพท 4.3 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 1 (ขนาดเครองยนต) ของรถยนตเชอเพลงฟอสซล

ภาพท 4.4 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 2 (ชนดเชอเพลง) ของรถยนตเชอเพลงฟอสซล

68

ภาพท 4.5 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 3 (ความเรวเฉลย) ของรถยนตเชอเพลงฟอสซล

ภาพท 4.6 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 4 (อายของรถยนต) ของรถยนตเชอเพลงฟอสซล

69

ภาพท 4.7 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 5 (จ านวนผโดยสาร) ของรถยนตเชอเพลงฟอสซล

ภาพท 4.8 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 6 (สภาพการจราจร) ของรถยนตเชอเพลงฟอสซล

70

ภาพท 4.9 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 1 (ขนาดมอเตอรไฟฟา) ของรถยนตไฟฟา

ภาพท 4.10 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 2 (ความเรวเฉลย) ของรถยนตไฟฟา

71

ภาพท 4.11 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 3 (จ านวนผโดยสาร) ของรถยนตไฟฟา

ภาพท 4.12 รปแบบสมาชกฟงกชนของอนพตท 4 (สภาพการจราจร) ของรถยนตไฟฟา

72

4.7 ประสทธภาพการใชพลงงานจากแบบจ าลองโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

เมอท าการพฒนาและปรบแตงแบบจ าลองจนไดผลเปนทนาพอใจ โดยน าแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตฟอสซลทไดรบการพฒนาขนดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซมาค านวณหาความนาเชอถอของแบบจ าลองดวยวธการหาคาเฉลยรอยละความผดพลาดสมบรณ (Mean Absolute Percent Error: MAPE) พบวาจากการพฒนาแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซเปรยบเทยบกบขอมลทไดท าการส ารวจมคาผดพลาดจากแบบจ าลองอยทรอยละ 10.02 หรอคดเปนคาความเชอมนจากแบบจ าลองทรอยละ 89.98 และเนองจากแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาไดมการเกบขอมลจากการส ารวจเปนเพยงสวนพจารณาประกอบทฤษฎผวจยจงไมค านวณหาคาเฉลยรอยละความผดพลาดสมบรณของแบบจ าลองน เมอไดแบบจ าลองทมความนาเชอถอจงน ามาวเคราะหผลในแตละแบบจ าลองโดยวเคราะหความสมพนธของอนพตทไดจากแบบจ าลองของรถยนตเชอเพลงฟอสซลและรถยนตไฟฟา อธบายพอสงเขปดงรายละเอยดตอไปน

4.7.1 รถยนตเชอเพลงฟอสซล จากทไดท าการพฒนาแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนต

เชอเพลงฟอสซลดวยจ านวนอนพตทงหมด 6 ตวแปร ท าใหไดกฎฟซซทงหมด 5,400 กฎจากภาพท 4.13 โดยเอาทพทของแบบจ าลองทไดเปนประสทธภาพการใชพลงงานในหนวยของ เมกะจลตอกโลเมตร จากนนท าการวเคราะหผลกระทบตอประสทธภาพการใชพลงงานโ ดยวเคราะหความสมพนธของอนพตของรถยนตเชอเพลงฟอสซลไดดงตอไปน

73

ภาพท 4.13 ระบบประมวลผลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซของรถยนตเชอเพลงฟอสซล โดยใชอนพต 6 ตวแปรและ 5,400 กฎฟซซ

ผลจากการพฒนาแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซล ในสวนนแสดงใหเหนความสมพนธระหวางอนพตทสงผลตอเอาทพตในแตละปจจยมความหลากหลายรปแบบโดยแสดงผลดงนตอไปน

ภาพท 4.14 ความสมพนธของขนาดเครองยนตตอการใชพลงงานรถยนตเชอเพลงฟอสซล

74

จากภาพท 4.14 แสดงใหเหนความสมพนธของขนาดเครองยนตทสงผลตอการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซล จากภาพจะเหนไดวารถยนตเชอเพลงฟอสซลทมขนาดความจกระบอกสบทสงขนเรอยๆจะสงผลใหอตราการใชพลงงานเชอเพลงตามปรมาณการใชพลงงานทใชในระบบการเผาใหมในกระบอกสบเพอสงก าลงการขบเคลอน

ภาพท 4.15 ความสมพนธของความเรวเฉลยตอการใชพลงงานรถยนตเชอเพลงฟอสซล

จากภาพท 4.15 แสดงความสมพนธของความเรวเฉลยกบการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซล จะพบวาทรถยนตเชอเพลงฟอสซลทใชความเรวในการขบขตงแต 0 - 60 กโลเมตรตอชวโมง เปนชวงของการใชความเรวต าจะสงผลใหมอตราการใชพลงงานงานสงสดในชวงความเรวน เปรยบเทยบรถยนตทจอดตดเครองในขณะหยดนงรถยนตเองนอกจากการใชเชอเพลงเพอสรางก าลงในการขบขแลวยงคงใชเชอเพลงในการหลอเลยงสวนอนของรถยนตดวยเชน ระบบไฟฟาในรถยนต เปนตน ทงนอตราการใชพลงงานจะต าลงในระดบทความเรวเฉลยในชวง 60 – 80 กโลเมตรตอชวโมง และจะสงขนเมอใชความเรวมากขน

75

ภาพท 4.16 ความสมพนธของจ านวนผโดยสารตอการใชพลงงานรถยนตเชอเพลงฟอสซล

จากภาพท 4.16 แสดงความสมพนธของจ านวนผโดยสารกบการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซล จากภาพจะพบวาเมอรถยนตมภาระการบรรทกน าหนกเพมขนเนองจากจ านวนผโดยสารมากขนจะสงผลใหอตราการใชพลงงานเพมสงขน เปนไปตามกฎของการเคลอนทเมอรถยนตมภาระการบรรทกน าหนกมากขนท าใหเครองยนตตองสงก าลงเพอใหเคลอนทสงขน เมอเครองยนตตองใชก าลงสงขนกจ าเปนตองใชพลงงานเพมมากขนเชนกน

ภาพท 4.17 ความสมพนธของสภาพการจราจรตอการใชพลงงานรถยนตเชอเพลงฟอสซล

จากภาพท 4.17 แสดงความสมพนธของสภาพการจราจรกบการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซล ตามการก าหนดรหสอางองของสภาพการจราจรโดยจากภาพจะพบวารถยนตทพบเจอกบสภาพการจราจรทตดขดมากสงผลใหมการใชความเรวต าเกยวเนองกบ

76

ความสมพนธของความเรวเฉลยตออตราการใชพลงงานจะท าใหมอตราการใชพลงงานทสงกวาสภาพการจราจรแบบอน จากทไดกลาวไปแลวการใชความเรวต าสงผลใหอตราการใชพลงงานเพมขนอยางแปรผกผนตอกน

ภาพท 4.18 ความสมพนธของชนดเชอเพลงตอการใชพลงงานรถยนตเชอเพลงฟอสซล

จากภาพท 4.18 แสดงความสมพนธของสภาพการจราจรกบการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซล เนองจากรถยนตเชอเพลงฟอสซลมการใชพลงงานเชอเพลงในหลากหลายรปแบบอางองจากรหสอางองของชนดเชอเพลง โดยอตราการใชพลงงานของรถยนตแตละประเภทขนอยกบคาความจความรอนจ าเพาะในการเผาไหมของชนดเชอเพลง ชนดเชอเพลงทมคาความจความรอนสงสดไดแกน ามนดเซล และระดบถกลดหลนลงมาไดแก กาซธรรมชาต , น ามนเบนซน และกาซปโตรเลยมเหลว ตามล าดบ

ภาพท 4.19 ความสมพนธของอายรถยนตตออตราการใชพลงงานรถยนตเชอเพลงฟอสซล

77

จากภาพท 4.19 แสดงความสมพนธของอายรถยนตตออตราการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซล จากภาพแสดงใหเหนวารถยนตทผานการใชงานโดยนบอายการใชงานนมอายเพมสงขนจะสงผลตออตราการใชพลงงานใหเพมสงขน เนองจากเมอรถยนตทผานการใชงานมากขนท าใหเครองยนตมการสกหรอสงผลใหยงมอายการใชงานมากขนกตองการก าลงทมากขนท าใหมอตราการใชพลงงานทสงขนตามไปดวยเชนกน

จากความสมพนธของแตละปจจยทสงผลตอการใชพลงงานทไดจากการเรยนรและประมวลผลดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ จะเหนไดจากความสมพนธทมความหลากหลายรปแบบความสมพนธ มทงความสมพนธเปนแบบเชงเสนและไมเปนแบบเชงเสน และการพจารณาปจจยทสงผลตอการใชพลงงานของรถยนตนจ าเปนตองพจารณาปจจยตางๆดงทกลาวมาประกอบกน ผวจยจงเลงเหนวาการสรางแบบจ าลองดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซจงตอบสนองตอความสมจรงของการใชพลงงานในรถยนตเชอเพลงฟอสซลมากทสด

เมอน าผลจากแบบจ าลองมาวเคราะหความสมพนธของอนพตจากภาพท 4.20 – 4.25 โดยภาพรวมพบวา ขนาดของเครองยนตทมขนาดใหญขนกสงผลใหมการใชพลงงานสงขนไปดวยไมวาจะใหเชอเพลงชนดใดกตาม แตชนดเชอเพลงทมการใชพลงงานสงสดไดแก น ามนดเซลและกาซธรรมชาตเนองจากมคาความรอนของเชอเพลงสงท าใหมการใชพลงงานสงตามไปดวย จากความเรวเฉลยทอยในระดบปานกลางหรออกนยหนงคอมการใชความเรวระดบคงทแลวทประมาณ 60 – 80 กโลเมตรตอชวโมง จะสงผลใหมประสทธภาพการใชพลงงานทนอยกวาความเรวทต าไปหรอสงไปกวาน ในขณะทรถยนตทใชความเรวต าหรออกนยหนงคอการพบเจอสภาพการจราจรตดขดมาก เนองจากเครองยนตตองการอาศยเชอเพลงในการเผาไหมของเครองยนตแลวยงตองอาศยเชอเพลงในการหลอเลยงสวนอนๆเชน ระบบไฟฟาและระบบปรบอากาศในรถยนต เปนตน ทงนสภาพการจราจรทตดขดมากสงผลโดยตรงตอประสทธภาพการใชพลงงาน ภาระการบรรทกน าหนกจากจ านวนผโดยสารเปนอกปจจยหนงทส าคญ เนองจากภาระการบรรทกมากเทาไหรจะท าใหมการใชพลงงานเพมขนมากเทานน และสดทายอายของรถยนตกมสวนตอประสทธภาพการใชพลงงาน รถยนตทมอายการใชงานสงท าใหอตราการเผาไหมเสอมไปตามกาลเวลาจ าเปนตองใชพลงงานในการเผาไหมสงขนเชนกน

78

ภาพท 4.20 ความสมพนธของอนพตขนาดของเครองยนตกบความเรวเฉลยของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

จากภาพท 4.20 แสดงความสมพนธของตวแปรของขนาดเครองยนตกบความเรวเฉลยของรถยนตเชอเพลงฟอสซล โดยจากภาพความสมพนธจะเหนไดวา เครองยนตทมขนาดสงขนจะสงผลใหมการใชพลงงานมากขน และความเรวทใชมความเรวตงแต 0 – 40 กโลเมตรตอชวโมงจะมการใชพลงงานสงกวาชวงอนๆอกนยหนงของความเรวต าคอการพบเจอกบสภาพการจราจรจรทตดขดและทความเรวเฉลยท 60 – 80 กโลเมตรตอชวโมง ซงเปนความเรวทมการขบขมาถงระดบหนงจนเปนความเรวคงททใชในการขบขท าใหมการใชพลงงานนอยลง พจารณาจากภาพจะพบวาจดทมการใชพลงงานสงสดทขนาดเครองยนตท 3,000 ซซ และมความเรวเปนศนยหรอหยดนงนนเอง

ภาพท 4.21 ความสมพนธของอนพตขนาดของเครองยนตกบสภาพการจราจรของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

79

จากภาพท 4.21 แสดงความสมพนธของขนาดเครองยนตกบสภาพการจราจรของรถยนตเชอแพลงฟอสซล พจารณาความสมพนธตอจากภาพท 4.14 จะเหนไดวาทความเรวต าหรออกนยหนงคอการพบเจอสภาพการจราจรทตดขด จากภาพในสวนของสภาพการจราจรตามตารางการก าหนดรหสอางองท 4.9 เมอหมายเลข 1 คอสภาพการจราจรตดขดมาก, หมายเลข 2 คอสภาพการจราจรตดขดปานกลาง และ หมายเลข 3 คอสภาพการจราจรตดขด จะเหนวาทสภาพการจราจรตดขดมากมการใชพลงงานสงสดประกอบกบขนาดเครองยนตขนาดใหญจงมการใชพลงงานทสงตามไปดวย สอดคลองกบความสมพนธกอน

ภาพท 4.22 ความสมพนธของอนพตความเรวเฉลยกบสภาพการจราจรของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

จากภาพท 4.22 แสดงความสมพนธของความเรวเฉลยกบสภาพการจราจรของรถยนตเชอเพลงฟอสซล กมความสอดคลองกนโดยทรถยนตทมการใชความเรวต าท 0 - 60 กโลเมตรตอชวโมงและมการพบเจอสภาพการจราจรตดขดมากท าใหมการใชพลงงานทสงตามกนไปดวย ถงความเรวจะอยในชวงของ 60 – 80 กโลเมตรตอชวโมง แตอยในเขตของสภาพการจราจรตดขดมากกท าใหมการใชพลงงานทสงกวาสภาพการจราจรรปแบบอนทงทใชระดบความเรวทเทากน

80

ภาพท 4.23 ความสมพนธของอนพตขนาดของเครองยนตกบอายของรถยนตของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

ภาพท 4.23 แสดงความสมพนธของขนาดเครองยนตกบอายของรถยนตเชอเพลงฟอสซล จากทไดกลาวมาในขางตนรถยนตทมการใชงานทขนาดเครองยนตทใหญขนสงผลใหมการใชพลงงานสงตามขนาดของเครองยนตเมอพจารณาประกอบกบอายของรถยนต เมอรถยนตมอายการใชงานทสงขนท าใหมการเสอมของเครองยนตสงผลใหมอตราการใชพลงงานทสงขนตามไปดวย ทงนจะเหนไดจากภาพ เมอรถยนตทมอายตงแต8ปขนไปจะมระดบการใชพลงงานทสงสงเกตจากสของพนผวและทขนาดเครองยนต 2,500 ซซ ขนไปยงมการใชพลงงานสงทสดขน

ภาพท 4.24 ความสมพนธของอนพตขนาดของเครองยนตกบจ านวนผโดยสารของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

จากภาพท 4.24 แสดงความสมพนธของตวแปรขนาดของเครองยนตกบจ านวนผโดยสารของรถยนตเชอเพลงฟอสซล จะเหนไดวาขนาดของเครองยนตเมอมขนาดทสงขนสงผลใหม

81

การใชพลงงานทสงขนตามไปดวยตามทกลาวไวในขางตน จ านวนผโดยสารของรถยนตถอเปนอกตวแปรทส าคญเนองจากการทรถยนตมผโดยสารเพมขนสงผลใหภาระการท างานของเครองยนตสงขนดวยเชนกน เมอเครองยนตมการท างานทสงขนสงผลใหมการใชพลงงานทเพมขนตามไปดวย โดยจะเหนไดวาพนผวจากภาพมการเพมสงขนอยางตอเนองเนองจากการเพมขนของขนาดเครองยนตและจ านวนผโดยสารนนเอง

ภาพท 4.25 ความสมพนธของอนพตจ านวนผโดยสารกบอายของรถยนตของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

ภาพท 4.25 แสดงความสมพนธของตวแปรจ านวนผโดยสารกบอายของรถยนตเชอเพลงฟอสซล จากอายการใชงานทเพมสงขนสงผลใหมการใชพลงงานสงขนตามไปดวยเนองจากประสทธภาพของเครองยนตทถดถอยท าใหมความตองการใชเชอเพลงในการสรางก าลงงานสงผลใหมการใชพลงงานสง ประกอบกบภาระการบรรทกของรถยนตทเพมสงขนเนองจากจ านวนผโดยสารทเพมขน จากภาพจะเหนไดวาจดทมการใชพลงงานสงสดอยในชวงอายของรถยนตตงแต 8 ปขนไปและทจ านวนผโดยสารจ านวน 5 คนตอคน

4.7.1 รถยนตเชอเพลงไฟฟา จากทไดท าการพฒนาแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา

จ านวนอนพตทงหมด 4 ตวแปร ท าใหไดกฎฟซซทงหมด 180 กฎจากภาพท 4.20 โดยเอาทพตของแบบจ าลองทไดเปนประสทธภาพการใชพลงงานในหนวยของ กโลวตตชวโมงตอกโลเมตร จากนนท าการวเคราะหผลกระทบตอประสทธภาพการใชพลงงานโดยวเคราะหความสมพนธของอนพตของรถยนตไฟฟาไดดงตอไปน

82

ภาพท 4.26 ระบบประมวลผลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซของรถยนตไฟฟาโดยใช อนพต 4 ตวแปรและ 180 กฎฟซซ

ผลจากการเรยนรและประมวลผลดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ เมอท าการศกษาแตละปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา ทงนอนพตทปอนเพอใหโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซท าการเรยนรเกดจากผลการเกบขอมลการใชงานรถยนตไฟฟาทมการใชงานอยในประเทศไทยประกอบกบการศกษาจากทฤษฎสามารถวเคราะหไดดงตอไปน

ภาพท 4.27 ความสมพนธของขนาดมอเตอรไฟฟาตอการใชพลงงานรถยนตไฟฟา

จากภาพท 4.27 แสดงความสมพนธของขนาดมอเตอรไฟฟาทสงผลตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา จากภาพจะพบวาเมอขนาดมอเตอรไฟฟาทเปนสงทสรางแรงในการ

83

ขบเคลอนรถยนตไฟฟายงมขนาดสงขนสงผลใหมการใชพลงงานสงขนตามไปดวย คลายกบขนาดของเครองยนตในรถยนตเชอเพลงฟอสซล

ภาพท 4.28 ความสมพนธของความเรวเฉลยตอการใชพลงงานรถยนตไฟฟา

จากภาพท 4.28 แสดงความสมพนธของความเรวเฉลยทสงผลตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา จากความสมพนธจะพบวาทความเรวเฉลยต าจะมปรมาณการใชพลงงานทสงกวาขนาดความเรวเฉลยอนๆ เนองดวยรถยนตไฟฟาใชไฟฟาจากแบตเตอรในการขบเคลอนและทความเรวเฉลยต าเปรยบเสมอนการตดเครองรถยนตในสภาพหยดนง จากการใชพลงงานไฟฟาจากแบตเตอรเพอตดเครองยนตแลว ภายในรถยนตยงใชไฟฟาไปกบระบบอนๆดวยเชน ระบบท าความเยนในรถยนตเปนตน จงท าใหในสภาพความเรวต าสงผลใหมการใชพลงงานทสงกวาและลดหลนลงมาตามขนาดความเรวทขบขได

ภาพท 4.29 ความสมพนธของจ านวนผโดยสารตอการใชพลงงานรถยนตไฟฟา

84

จากภาพท 4.29 แสดงความสมพนธของจ านวนผโดยสารตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา ความสมพนธของปจจยนของรถยนตไฟฟาดวยเหตผลเดยวกบรถยนตเชอเพลงฟอสซล ดวยภาระทเพมขนสงผลท าใหมอเตอรไฟฟาท างานหนกขนเพอสงก าลงใหระบบขบเคลอน เคลอนทไดตามกฎการเคลอนทโดยเมอมภาระการบรรทกมากขนการใชแรงเพอสงก าลงกเพมขนไปดวยสงผลใหตองใชพลงงานเพมสงขน

ภาพท 4.30 ความสมพนธของสภาพการจราจรตอการใชพลงงานรถยนตไฟฟา

จากภาพท 4.30 แสดงความสมพนธของสภาพการจราจรตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา เกยวเนองจากความเรวเฉลยทใชในการขบขของรถยนตไฟฟา ยงรถยนตทใชความเรวต าเปรยบเสมอนอกนยหนงคอการพบเจอกบสภาพการจราจรทตดขดมากกสงผลใหมการใชพลงงานเพมสงขนตามไปดวย

ทงนจากความสมพนธของแตละปจจยของรถยนตไฟฟาทสงผลตอการใชพลงงานจะพบวามการเพมขนและลดลงอยางตอเนอง ผวจยจงเลงเหนวาการสรางแบบจ าลองดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซจงตอบสนองตอความเปนจรงและสามารถเปรยบเทยบการใชงานกบแบบจ าลองการใชพลงงานดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซของรถยนตเชอเพลงฟอสซลไดอกดวย

เมอน าผลจากแบบจ าลองมาวเคราะหความสมพนธของอนพตจากภาพท 4.30 – 4.35 โดยภาพรวมพบวา ทขนาดเครองมอเตอรยงมขนาดใหญสงผลใหอตราการใชพลงงานสงขน รถยนตทมขนาดมอเตอรไฟฟาทมขนาดใหญขนประกอบกบความเรวต าอกนยหนงคอการพบเจอสภาพการจราจรตดขดจะสงผลตออตราการใชไฟฟาสงกวาความสมพนธอนๆ ปจจยรองลงมาเปนจ านวนผโดยสาร เปนอกปจจยหนงทส าคญเนองจากภาระบรรทกน าหนกของแบตเตอรมน าหนกมาก

85

พอสมควรอยแลวประกอบกบมผโดยสารรวมดวยขณะวงสงผลใหมผลตออตราการใชพลงงานเชอเพลงอยางมนยส าคญ สภาพการจราจรและจ านวนผโดยสาร สภาพการจราจรตดขดมากสงผลตออตราการใชพลงงานโดยตรงอยแลวเนองจากเครองยนตจ าเปนตองใชไฟฟาในการขบเคลอนในสวนอนเชน ระบบท าความเยน ระบบไฟฟาในรถยนตเปนตน สภาพการจราจรตดขดหรออกนยหนงคอการจอดรถยนตอยกบทกเปนการใชพลงงานไฟฟาเชนกน

ภาพท 4.31 ความสมพนธของอนพตขนาดของมอเตอรไฟฟากบความเรวเฉลยของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

จากภาพท 4.31 แสดงความสมพนธของตวแปรขนาดของมอเตอรไฟฟากบความเรวเฉลยของรถยนตไฟฟา จากภาพจะเหนไดวาเมอขนาดมอเตอรไฟฟาของรถยนตไฟฟามขนาดใหญสงผลใหมการใชพลงงานมากขน เมอพจารณาพรอมกบความเรวเฉลยทรถยนตไฟฟาวงไดทความเรวต า จะมการใชพลงงานสงเนองจากพลงงานไฟฟาของรถยนตไฟฟานมใชแคใชขบเคลอนเครองยนตเพยงเทานนแตหากยงใชไปกบสวนอนๆดวย เชน ระบบไฟฟาในรถยนต ระบบท าความเยนเปนตน ดงนนรถยนตไฟฟาทมก าลงไฟฟาสงประกอบกบการขบขในความเรวต าจะสงผลใหมการใชพลงงานสง

86

ภาพท 4.32 ความสมพนธของอนพตขนาดของมอเตอรไฟฟากบจ านวนผโดยสารของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

จากภาพท 4.32 แสดงความสมพนธของขนาดมอเตอรไฟฟากบจ านวนผโดยสารของรถยนตไฟฟา จากก าลงขนาดมอเตอรทสงขนสงผลใหขนาดของโครงสรางรถยนตไฟฟามความใหญขนตามไปดวยนนเปนสาเหตใหมการใชพลงงานสงขนตามภาพ เมอพจารณารวมกบจ านวนผโดยสารท าใหการใชพลงงานเพมสงขนเนองจากการเพมภาระน าหนกของรถยนตท าใหตองใชก าลงในการขบขมากกวาเดม ดงนนเมอขนาดของมอเตอรไฟฟาใหญขนประกอบกบมผโดยสารทเปนตวเพมภาระน าหนกในการขบขความสมพนธของตวแปรเหลานท าใหมการใชพลงงานสงขน

ภาพท 4.33 ความสมพนธของอนพตขนาดของมอเตอรไฟฟากบสภาพการจราจรของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

87

เมอมาพจารณาความสมพนธของตวแปรจากขนาดของมอเตอรไฟฟากบสภาพการจราจรของรถยนตไฟฟาจากภาพท 4.33 จากทไดกลาวไปขางตนเรองขนาดของมอเตอรทเพมขนสงผลตอการใชพลงงาน เมอน ามาพจารณาประกอบกบสภาพการจราจรจากการระบรหสอางในสวนขางตนคอ หมายเลข 1 คอสภาพการจราจรตดขดมาก, หมายเลข 2 คอสภาพการจราจรตดขดปานกลาง และ หมายเลข 3 คอสภาพการจราจรตดขดเลกนอย พบวาทสภาพการจราจรตดขดมากจะมการใชพลงงานสงสด เนองจากรถยนตไฟฟาไมไดมภาระการจายพลงงานไฟฟาใหมอเตอรไฟฟาเพอขบเคลอนพยงอยางเดยวแตยงใชพลงงานไฟฟาไปกบระบบอนๆดวย ประกอบกบความเรวต าทสภาพการจราจรตดขดมากท าใหเวลาการขบเคลอนตองใชแรงบดสงสงผลใหมการใชพลงงานสงตามไปดวย

ภาพท 4.34 ความสมพนธของอนพตความเรวเฉลยกบจ านวนผโดยสารของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

เมอพจารณาความสมพนธของความเรวเฉลยกบจ านวนผโดยสารของรถยนตไฟฟาจากภาพท 4.34 จากความเรวเฉลยต าเนองจากการพบเจอสภาพการจราจรตดขดสงผลใหรถยนตไฟฟาตองใชก าลงงานเพมขนในการขบเคลอนเพราะนอกจากน าหนกของตวรถยนตไฟฟาเองแลว รถยนตไฟฟาตองรบภาระการบรรทกผโดยสารอกดวย

88

ภาพท 4.35 ความสมพนธของอนพตความเรวเฉลยกบสภาพการจราจรของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

จากภาพท 4.35 แสดงความสมพนธของความเรวเฉลยกบสภาพการจราจรของรถยนตไฟฟาจากภาพจะเหนไดวาการใชความเรวต าทสงผลมาจากสภาพการจราจรทตดขดนนท าใหมการใชพลงงานทสงทสด เนองพลงงานไฟฟาไมเพยงแตใชในระบบการขบเคลอนเทานนยงใชไปกบระบบอนๆดวยรวมไปถงภาระการบรรทกน าหนกเปนความสมพนธทเกยวโยงกนอยางเหนไดชด

ภาพท 4.36 ความสมพนธของอนพตจ านวนผ โดยสารกบสภาพการจราจรของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

จากภาพท 4.36 แสดงความสมพนธของจ านวนผโดยสารกบสภาพการจราจรตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟา จากทไดกลาวมาแลวจ านวนผโดยสารทเพมขนสงผลใหภาระการบรรทกของรถยนตไฟฟาเพมสงขน เมอภาระการบรรทกน าหนกของรถยนตไฟฟาเพมสงขนสงผลใหตองการก าลงในการขบเคลอนและท าใหมการใชพลงงานในปรมาณทสงขนจากภาพ ประกอบกบการพบเจอสภาพการจราจรทตดขดมากทใหมการใชพลงงานทเพมสงขนตามไปดวย

89

4.8 ผลประหยดพลงงานจากการใชรถยนตไฟฟาและรถยนตบรการสาธารณะไฟฟา

จากผลทไดจากแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานดวยวธโครงขายประสาทเทยม น ามาวเคราะหรวมกบการคาดการณยอดจ าหนายรถยนตไฟฟาและจ านวนรถยนตไฟฟาสะสมทวงบนทองถนนในสถานการณตางๆของประเทศไทย จากทไดท าการศกษาไวแลวในรายงาน “การศกษาการพฒนาของเทคโนโลยยานยนตไฟฟา และผลกระทบทเกดขนส าหรบประเทศไทย” (มจธ. 2555) โดยผวจยไดค านงถงรถยนตไฟฟาจากแบตเตอรเทานน โดยแบงการวเคราะหสถานการณออกเปน 3 สถานการณไดแก สถานการณทวไป (Business as Usual) , สถานการณทมความเปนไปได (Probable case) และสถานการณทเกนความคาดหมาย (Extreme case) ทงนตามสถานการณตางๆจะค านวณผลประหยดในสวนของปรมาณรถยนตไฟฟาสะสมเทานน พจารณาในระยะ 20 ปขางหนา หากไมมมาตรการอนรกษและเพมประสทธภาพการใชพลงงานหรอปรบโครงสรางอตสาหกรรมและระบบขนสงทมนยส าคญ ความตองการพลงงานในกรณปกต (Business-as usual,BAU) จะเพมขนจาก 71,000 ktoe (พนตนเทยบเทานามนดบ) ตอปในปจจบน เปน 151,000 ktoe หรอประมาณ 2.1 เทาของปจจบน หรอเพมขนเฉลยรอยละ 3.9 ตอปภายใตสมมตฐานของปรมาณพลงงานทใชตอหนวยผลตภณฑมวลรวมของประเทศ (GDP) จะขยายตวเฉลยรอยละ 4.2 ตอป โดยในภาคการขนสงจะมความตองการใชพลงงานขนสดทายคดเปนรอยละ 31 ในป พ.ศ. 2573

- สถานการณทวไปการก าหนดแนวโนมในสถานการณนจงก าหนดใหยานยนตในภาคการขนสง

ทางบกมความเปลยนแปลงตามแนวโนมในปจจบน โดยมอตราการเตบโตของยานยนตใน

ภาคการขนสงทางถนนก าหนดจากการขยายตวของตวแปรพนฐานทางเศรษฐศาสตรใน

ขางตน

- สถานการณทมการขยายตวของยานยนตไฟฟาบนพนฐานความเปนไปไดของประเทศไทย

(Probable case) การขยายตวของยานยนตไฟฟาในกลมรถยนตนงสวนบคคลมสดสวน

รถยนตไฟฟารอยละ 34 โดยรถยนตไฟฟาแบตตเตอรสะสมเปนรอยละ 2 จากการจ านวน

รถยนตไฟฟาสะสมรอยละ 14 หรอคดเปนรอยละ 5.88 จากปรมาณรถยนตไฟฟาสะสม

ทงหมดจากตลาดรถยนตนงสวนบคคล ซงเปนผลจากการก าหนดใหมการขยายตวลาชาไป 5

ป จากกรณ Blue map ในแผนทน าทาง Technology Roadmap: Electric and Plug-in

Hybrid Electric Vehicles ขององคกร International Energy Agency (IEA)

90

- สถานการณทมการขยายตวของยานยนตไฟฟาอยางเกนความคาดหมา (Extreme case)

การขยายตวของยานยนตไฟฟาในกลมรถยนตนงสวนบคคลมสดสวนรถยนตไฟฟาใหมเปน

คดเปนรอยละ 50 จากตลาดรถยนตนงสวนบคคล ซงเปนผลจากการก าหนดใหมการขยายตว

ตรงตามกรณ Blue map ของ IEA โดยรถยนตไฟฟาแบตเตอรสะสมคดเปนรอยละ 3 จาก

ปรมาณสะสมขอรถยนตไฟฟาทงหมดคดเปนรอยะ 25 จากจ านวนรถยนตนงสวนบคคล

สะสมหรอคดเปนรอยละ 12 จากจ านวนรถยนตสะสมทงหมด

ทงนดวยลกษณะในเชงวศวกรรมของรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะทมความคลายคลงกนจงน าสดสวนของรถยนตไฟฟาทมการคาดการณมาแบงเปนรถยนตสวนบคคลไฟฟาและรถยนตสาธารณะไฟฟา ในปจจบนเมอเทยบสดสวนของรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะสะสม สดสวนของรถยนตนงสวนบคคลมปรมาณรอยละ 98.7 และรถยนตบรการสาธารณะมปรมาณรอยละ 1.2 จากจ านวนรถยนตสะสมของทงสองประเภทจงค านวณเปนการคาดการณจ านวนรถยนตสวนบคคลไฟฟาและรถยนตรบรการสาธารณะไฟฟาทใชในการจ าลองแตละสถานการณดงตารางท 4.16 ตารางท 4.16 การคาดการณจ านวนรถยนตสวนบคคลไฟฟาและรถยนตรบบรการสาธารณะไฟฟาทใชในการจ าลองแตละสถานการณ

ป

สถานการณทวไป (Business as Usual)

สถานการณทมความเปนไปได (Probable case)

สถานการณทเกนความคาดหมาย (Extreme case)

จ านวนสะสม (คน) จ านวนสะสม (คน) จ านวนสะสม (คน)

สวนบคคล แทกซ รวม สวนบคคล แทกซ รวม สวน

บคคล แทกซ รวม

2558 1,807 23 1,830 3,982 50 4,032 11,752 151 11,903

2559 1,944 25 1,969 8,503 108 8,611 17,520 225 17,745

2560 2,092 27 2,119 12,118 155 12,273 24,984 321 25,305

2561 2,250 29 2,279 15,705 201 15,906 34,792 448 35,240

2562 2,421 31 2,452 20,141 258 20,399 47,594 612 48,206

2563 2,605 34 2,639 26,304 337 26,641 64,034 824 64,858

91

ตารางท 4.16 การคาดการณจ านวนรถยนตสวนบคคลไฟฟาและรถยนตรบบรการสาธารณะไฟฟาทใชในการจ าลองแตละสถานการณ(ตอ)

ป

สถานการณทวไป (Business as Usual)

สถานการณทมความเปนไปได (Probable case)

สถานการณทเกนความคาดหมาย (Extreme case)

จ านวนสะสม (คน) จ านวนสะสม (คน) จ านวนสะสม (คน)

สวนบคคล แทกซ รวม สวนบคคล แทกซ รวม สวน

บคคล แทกซ รวม

2564 2,802 36 2,838 35,072 450 35,522 84,763 1,090 85,853

2565 3,015 39 3,054 47,321 607 47,928 110,425 1,420 111,845

2566 3,243 42 3,285 63,931 821 64,752 141,670 1,822 143,492

2567 3,487 45 3,532 85,779 1,102 86,881 179,146 2,304 181,450

2568 3,748 49 3,797 113,742 1,461 115,203 223,498 2,875 226,373

2569 4,028 52 4,080 148,697 1,911 150,608 275,376 3,542 278,918

2570 4,327 56 4,383 191,524 2,461 193,985 335,427 4,315 339,742

2571 4,646 60 4,706 243,099 3,125 246,224 404,298 5,201 409,499

2572 4,985 65 5,050 304,299 3,912 308,211 482,637 6,208 488,845

2573 5,347 70 5,417 376,004 4,834 380,838 571,092 7,346 578,438

4.8.1 รถยนตนงสวนบคคลไฟฟา จากการส ารวจพฤตกรรมการใชรถยนตนงสวนบคคลใชผลจากสถตทไดจากการ

ส ารวจ และผลการศกษาจากแบบจ าลองประกอบดวยเงอนไขดงตอไปน รถยนตนงสวนบคคลทใชน ามนเชอเพลงเปนน ามนเบนซน ทขนาดเครองยนตอยระหวาง 1,600-1,800 ซซ และรถยนตนนมอายมากกวา 7 ปขนไป น ามาเปลยนเปนรถยนตไฟฟาเมอเทยบขนาดเครองยนตท มขนาดก าลงมอเตอร 60 กโลวตต โดยมการใชงานในระยะทางสะสมทเทากนไมนอยกวา 14,000 กโลเมตรตอป เพอค านวณหาผลประหยดและมลพษทเกดขนพบวา ถาเปลยนรถยนตนงสวนบคคลโดยการสมความเปนไปไดของสถานการณจ าลองทกสถานการณดงกลาวเปนรถยนตไฟฟาตอหนงคนสามารถประหยดพลงงานประเภทน ามนเบนซนไดถง 1,298.29 ลตรตอป คดเปนมลคา 34,950 บาท สามารถลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดไดถง 2,905 กโลกรมเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซดตอป และค านวณผลประหยดทเกดขนจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลดวยรถยนตน งสวนบคคลไฟฟา

92

อางองและดดแปลงการคาดการณปรมาณรถยนตไฟฟาสะสมทเกดขนในประเทศไทยโดยค านวณแบงออกเปน 3 สถานการณขางตน

4.8.1.1 สถานการณทวไป

ผลประหยดทไดจากแบบจ าลองของสถานการณทวไปจะแสดงภาพท 4.37 – 4.39 เมอท าการค านวณผลประหยดในในชวงป พ.ศ. 2558 – 2573 พบวาเมอมรถยนตไฟฟาแทนทรถยนตนงสวนบคคลในสถานการณทวไปสามารถประหยดการใชพลงงานโดยเฉลย 109,763 จกะจลตอป สงผลใหลดการน าเขาน ามนเบนซนในภาคการขนสงคดเปนมลคา 61 ลานบาทตอปและยงลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ไดเฉลยปละ 7 ,634 ,564 กโลกรมเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซดตอป

ภาพท 4.37 ผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาในสถานการณทวไป

ภาพท 4.38 มลคาจากผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาในสถานการณทวไป

93

ภาพท 4.39 การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาในสถานการณทวไป

4.8.1.2 สถานการณทมความเปนไปได

ผลประหยดทไดจากแบบจ าลองของสถานการณทมความเปนไปไดจะแสดงภาพท 4.40 – 4.42 เมอท าการค านวณผลประหยดในในชวงป พ.ศ. 2558 – 2573 พบวาเมอมรถยนตไฟฟาแทนทรถยนตนงสวนบคคลในสถานการณทมความเปนไปไดสามารถประหยดการใชพลงงานโดยเฉลย 3,249,546 จกะจลตอป สงผลใหลดการท าเขาน ามนเบนซนในภาคการขนสงคดเปนมลคา 1,807 ลานบาทตอปและยงลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดไดเฉลยปละ 226,023,053 กโลกรมเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซดตอป

ภาพท 4.40 ผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาในสถานการณทมความเปนไปได

94

ภาพท 4.41 มลคาจากผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาในสถานการณสถานการณทมความเปนไปได

ภาพท 4.42 การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาในสถานการณทมความเปนไปได

4.8.1.3 สถานการณเกนความคาดหมาย

ผลประหยดทไดจากแบบจ าลองของสถานการณทเกนความคาดหมายจะแสดงภาพท 4.43 – 4.45 เมอท าการค านวณผลประหยดในในชวงป พ.ศ. 2558 – 2573 พบวาเมอมรถยนตไฟฟาแทนทรถยนตนงสวนบคคลในสถานการณเกนความคาดหมายสามารถประหยดการใชพลงงานโดยเฉลย 5,837,302 จกะจลตอป สงผลใหลดการท าเขาน ามนเบนซนในภาคการขนสงคด

95

เปนมลคา 3,260 ลานบาทตอปและยงลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดไดเฉลยปละ 406,015,123 กโลกรมเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซดตอป

ภาพท 4.43 ผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาในสถานการณเกนความคาดหมาย

ภาพท 4.44 มลคาจากผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาในสถานการณสถานการณเกนความคาดหมาย

96

ภาพท 4.45 การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาในสถานการณเกนความคาดหมาย

4.8.2 รถยนตบรการสาธารณะไฟฟา รถยนตบรการสาธารณะใชผลจากสถตทไดจากการส ารวจ และผลการศกษาจาก

แบบจ าลองประกอบดวยเงอนไขดงตอไปน รถยนตบรการสาธารณะทใชน ามนเชอเพลงเปนกาซธรรมชาตทขนาดเครองยนตเทากบ 1,800 ซซ และรถยนตนนมอายมากกวา 9 ปขนไป น ามาเปลยนเปนรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาเมอเทยบขนาดเครองยนตทเปนขนาดก าลงมอเตอร70-80 กโลวตต โดยมการใชงานในระยะทางสะสมทเทากนไมนอยกวา 93,500 กโลเมตรตอปเพอค านวณหาผลประหยดและมลพษทเกดขนพบวา ถาเปลยนรถยนตบรการสาธารณะโดยการสมความเปนไปไดของสถานการณจ าลองทกสถานการณดงกลาวเปนรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาตอหนงคนสามารถประหยดเชอเพลงประเภทกาซธรรมชาตไดถง 10,392.57 กโลกรมตอป คดเปนมลคา 135,103 บาท สามารถลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ไดถ ง 23,354 กโลกรมเทยบเทาก าซคารบอนไดออกไซดตอป และค านวณผลประหยดทเกดขนจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะดวยรถยนตบรการสาธารณะไฟฟา อางองและดดแปลงการคาดการณปรมาณรถยนตไฟฟาสะสมทเกดขนในประเทศไทยโดยค านวณแบงออกเปน 3 สถานการณขางตน

4.8.2.1 สถานการณทวไป

ผลประหยดทไดจากแบบจ าลองของสถานการณทวไปจะแสดงภาพท 4.46 – 4.48 เมอท าการค านวณผลประหยดในในชวงป พ.ศ. 2558 – 2573 พบวาเมอรถยนตไฟฟาแทนทรถยนตบรการสาธารณะในสถานการณทวไปสามารถประหยดการใชพลงงานโดยเฉลย 11,692 จกะจลตอป สงผลใหลดการท าเขากาซธรรมชาตในภาคการขนสงคดเปนมลคา 3 ลานบาทตอปและ

97

ยงลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ไดเฉลยปละ 846 ,184 กโลกรมเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซดตอป

ภาพท 4.46 ผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณทวไป

ภาพท 4.47 มลคาจากผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณทวไป

98

ภาพท 4.48 การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณทวไป

4.8.2.2 สถานการณทมความเปนไปได

ผลประหยดทไดจากแบบจ าลองของสถานการณทมความเปนไปไดจะแสดงภาพท 4.49 – 4.51 เมอท าการค านวณผลประหยดในในชวงป พ.ศ. 2558 – 2573 พบวาเมอรถยนตไฟฟาแทนทรถยนตบรการสาธารณะในสถานการณทมความเปนไปไดสามารถประหยดการใชพลงงานโดยเฉลย 372,951 จกะจลตอป สงผลใหลดการท าเขากาซธรรมชาตในภาคการขนสงคดเปนมลคา 79 ลานบาทตอปและยงลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดไดเฉลยปละ 26,991,779 กโลกรมเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซดตอป

ภาพท 4.49 ผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณทมความเปนไปได

99

ภาพท 4.50 มลคาจากผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณทมความเปนไปได

ภาพท 4.51 การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณทมความเปนไปได

4.8.2.3 สถานการณเกนความคาดหมาย

ผลประหยดทไดจากแบบจ าลองของสถานการณทเกนความคาดหมายจะแสดงภาพท 4.52 – 4.54 เมอท าการค านวณผลประหยดในในชวงป พ.ศ. 2558 – 2573 พบวาเมอรยนตไฟฟาแทนทรถยนตบรการสาธารณะในสถานการณเกนความคาดหมายสามารถประหยดการใชพลงงานโดยเฉลย 658,520 จกะจลตอป สงผลใหลดการท าเขากาซธรรมชาตในภาคการขนสง

100

คดเปนมลคา 139 ลานบาทตอปเชนเดยวกบสถานการณทวไปและยงลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดไดเฉลยปละ 47,659,457 กโลกรมเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซดตอป

ภาพท 4.52 ผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณ เกนความคาดหมาย

ภาพท 4.53 มลคาจากผลประหยดทเกดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณเกนความคาดหมาย

101

ภาพท 4.54 การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากการแทนทของรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาในสถานการณเกนความคาดหมาย

4.9 การคาดการณการใชพลงงานไฟฟา

จากการคาดการณการเพมขนของรถยนตไฟฟาแตละประเภท เมอน ามาศกษาในสวน

ของความตองการใชงานไฟฟาจากการแทนทของรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาและรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาจากการคาดการณปรมาณรถยนตไฟฟาสะสมในประเทศไทยตามสถานการณความเปนไปไดทง 3 สถานการณในขางตน จากดงภาพท 4.54 แสดงความตองการใชพลงงานไฟฟาเนองจากการแทนทของรถยนตไฟฟา โดยความตองการพลงงานไฟฟาในภาคขนสงในสถานการณทวไปจะมความตองการพลงงานไฟฟาโดยเฉลยอยท 9,843 เมกะวตตชวโมงตอป และในป 2573 จะมความตองการใชพลงงานไฟฟาสงสดท 14,976 เมกะวตตชวโมง ในสถานการณทมความเปนไปไดจะมความตองการใชพลงงานไฟฟาโดยเฉลย 302,229 เมกะวตตชวโมงตอป และในป 2573 จะมความตองการใชพลงงานไฟฟาสงสดท 1,027,272 เมกะวตตชวโมง และสดทายทสถานการณเกนความคาดหมายจะมความตองการพลงงานไฟฟาโดยเฉลยอยท 539,470 เมกะวตตชวโมงตอป และในป 2573 จะมความตองการใชพลงงานไฟฟาสงสดท 1,559,385 เมกะวตตชวโมง โดยความตองการใชพลงงานไฟฟาเพมสงขนในทกๆปแปรผนตามจ านวนรถยนตไฟฟาทมการใชงานเพมขนตามการคาดการณ ทงนเพอการผลตกระแสไฟฟาไดอยางมประสทธภาพ ทางภาครฐควรมการศกษาและวางแผนใหสามารถผลตกระแสไฟฟาเพอรองรบการใชงานของรถยนตไฟฟา

102

ภาพท 4.55 การคาดการณความตองการใชพลงงานไฟฟาของประเทศไทยทเพมขนเนองจากการใชรถยนตไฟฟา

4.10 แนวทางการสงเสรมการใชงานจากสถานการณจ าลอง

ในสวนนจะกลาวถงแนวทางในการสงเสรมการใชงานรถยนตไฟฟาโดยการสรางสถานการณจ าลองเพอสนบสนนการตดสนใจในการเลอกใชรถยนตไฟฟาทดแทนรถยนตแบบเกา โดยก าหนดสถานการณจ าลองหรอเงอนไขในการสนบสนนการใชงานจากภาครฐ ทงนจะพจารณาถงผลประหยดทเกดขนจากการแทนทของรถยนตแบบเกาดวยรถยนตไฟฟาโดยไมค านงถงการบ ารงรกษารายปและคาใชจายอยๆ แตจะค านงถงผลประหยดทางพลงงานและผลกระทบทางสงแวดลอมทเกดขนเทานน สถานการณจ าลองทผวจยจะน าเสนอตอไปน เปนผลจากการศกษาจากแบบจ าลองดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซประกอบกบสถานการณความเปนจรงทมความนาจะเปนตามดลพนจของผวจยเอง ทงนจากการพฒนาแบบจ าลองการใชพลงงานดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ ประกอบไปดวย 6 ปจจยในเชงวศวกรรมและพฤตกรรมการใชงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซล ผวจยเลอกปจจยอายของรถยนตและระยะทางการใชงานมาเปนเกณฑในการตดสนใจในการสงเสรมการเปลยนรถยนตเชอเพลงฟอสซลมาใชงานเปนรถยนตไฟฟา เนองจากระยะทางการวงสะสมตอปสงผลโดยตรงกบอตราการใชพลงงาน เมอมการใชงานในระยะทางสะสมทสงขนจะสงผลใหมอตราการใชพลงงานทสงขนไปดวยจากการส ารวจการใชงานของรถยนตนงสวนบคคลในเขตกรงเทพและปรมณฑล รถยนตนงสวนบคคลมการใชงานโดยเฉลย 14,000 กโลเมตรตอป ทงนการตรวจสภาพ

103

รถยนตตามระยะทางโดยปรกตมการตรวจสภาพการใชงานทกๆ 10,000 กโลเมตร และเพอการสงเสรมการใชงานใหคลอบคลมยงขนจงศกษารถยนตทมการใชงาน 18,000 กโลเมตร และจากภาพท 4.19 เปนภาพแสดงความสมพนธระหวางอายของรถยนตตออตราการใชพลงงานจากการประมวลผลและเรยนรขอมลดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ จะเหนไดวารถยนตทมอายการใชงานนอยตงแต 0 – 9 ป จะมลกษณะอตราการใชพลงงานทเพมสงขนตามอายการใชงานทมากขนดวย แตเมอรถยนตทม 10 ปขนไปจะเรมมอตราการใชพลงงานทสงแบบคงท ทงนผวจยจงเลอกปจจยอายของรถยนตมาพจารณาในการสงเสรมการใชงาน อกประการหนงปจจยอนๆทไมน ามาใชเปนเกณฑในการพจารณาเนองจากปจจยในเชงวศวกรรมเชน ขนาดเครองยนตและชนดของเชอเพลง ขนอยกบความพงพอใจของผใจงานมากกวาทจะใชเปนเกณฑในการก าหนดและปจจยในเชงพฤตกรรม ขนอยกบสถานการณ ณ ขณะนน ซงเปนปจจยทเกนการควบคมผวจยเองไมสามารถก าหนดหรอจ ากดขอบเขตได เนองจากรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะมความคลายคลงกนในเชงวศวกรรมประกอบกบความเปนไปไดในการแทนทของรถยนตไฟฟา รถยนตสวนบคคลมความเปนไปไดทสงกวาเนองจากระยะทางการวงสะสมไมมากประกอบกบขอจ ากดความจแบตเตอรของรถยนตไฟฟาในปจจบน ผวจยจงสนใจในการสงเสรมการใชงานรถยนตไฟฟาแทนทรถยนตนงสวนบคคล โดยปจจยอนๆทอยนอกเหนอการควบคมของผวจยจะท าการสมทกความเปนไปไดเพอใหเหมาะสมกบสภาพความเปนจรงทสามารถพบเจอไดในปจจบน

จากทไดกลาวมาในขางตนผวจยจะศกษาสถานการณจ าลองเพอหาแนวทางการสงเสรมการใชงานรถยนตไฟฟาแทนทรถยนตนงสวนบคคล โดยปจจยทไมไดกลาวถงของรถยนตนงสวนบคคลเชอเพลงฟอสซลเชน ขนาดของเครองยนต , ชนดเชอเพลง, สภาพการจราจร, ความเรวเฉลยและจ านวนผโดยสาร จะท าการสมทกความเปนไปไดจากแบบจ าลองเพอใหเหมาะกบสภาพความเปนจรงทสามารถพบเจอไดบนทองถนน โดยปจจยทกลาวของรถยนตนงสวนบคคลเชอเพลงฟอสซลเปลยนเปนรถยนตสวนบคคลไฟฟาใหม โดยสถานการณจ าลองจะแบงออกเปน 3 สถานการณดงตารางท 4.17 โดยรถยนไฟฟาทใชพจารณาเปนรถยนตไฟฟาขนาดกลางสมมตใหมราคาขายไมรวมภาษและคาใชจายอนๆอยท 1,000,000 บาท

104

ตารางท 4.17 สถานการณจ าลองทศกษาเพอสงเสรมการใชงานรถยนตไฟฟา

สถานการณท เงอนไข การสงเสรมสนบสนน

1

รถยนตนงสวนบคคลทมอายมากกวา 10 ปขนไป โดยตลอดอายการใชงานมผถอครองรถยนตนงสวนบคคลเพยงคนเดยว และมระยะทางการใชงานอยางนอย 10,000 กโลเมตรตอป หรอไมต ากวา 100,000 กโลเมตรตลอดอายการใชงาน

ในการเงนสนบสนนการเปลยนการใชงานจากรถยนตแบบเกาเป นรถยนต ไฟ ฟาด วย เงนสนบสนนรอยละ 15 ของราคารถยนตไฟฟาไมรวมภาษ

2

รถยนตนงสวนบคคลทมอายมากกวา 10 ปขนไป โดยตลอดอายการใชงานมผถอครองรถยนตนงสวนบคคลเพยงคนเดยว และมระยะทางการใชงานอยางนอย 14,000 กโลเมตรตอป หรอไมต ากวา 140,000 กโลเมตรตลอดอายการใชงาน

ในการเงนสนบสนนการเปลยนการใชงานจากรถยนตแบบเกาเป นรถยนต ไฟ ฟาด วย เงนสนบสนนรอยละ 20 ของราคารถยนตไฟฟาไมรวมภาษ

3

รถยนตนงสวนบคคลทมอายมากกวา 10 ปขนไป โดยตลอดอายการใชงานมผถอครองรถยนตนงสวนบคคลเพยงคนเดยว และมระยะทางการใชงานอยางนอย 18,000 กโลเมตรตอป หรอไมต ากวา 180,000 กโลเมตรตลอดอายการใชงาน

ในการเงนสนบสนนการเปลยนการใชงานจากรถยนตแบบเกาเป นรถยนต ไฟ ฟาด วย เงนสนบสนนรอยละ 25 ของราคารถยนตไฟฟาไมรวมภาษ

ตาราท 4.18 ผลการค านวณผลประหยดและการลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากสถานการณจ าลอง

สถานการณ อตราการใชพลงงาน (MJ/คน)

รฐสนบสนน (บาท/คน)

ผลประหยดพลงงาน(MJ/คน)

ม ล ค า ก า ร ล ดการใชพลงงงาน

(บาท/คน)

ลดการปลดปลอย กาซคารบอนไดออกไซด

(kg CO2 eq/คน) Scenario1 43,035 150,000 34,323 19,651 6,414.27

Scenario2 60,154 200,000 47,883 27,415 8,948.45

Scenario3 77,159 250,000 61,311 35,103 11,457.84

105

ผลจากการสรางสถานการณจ าลองจากตารางท 4.18 แสดงผลการประหยดพลงงานและการลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากสถานการณทก าหนดไวขางตน ทงนหากเปลยนจดประสงคของการสงเสรมการใชงานรถยนตไฟฟาโดยเปลยนปจจยทตางออกไป ผลการประหยดและการปลอดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดกตางไปดวยเชนกน

106

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการวจย

ในการวจยเรองการศกษาผลกระทบของยานยนตไฟฟาประเภทรถยนตตอการใชพลงงานของประเทศไทย ดวยการประยกตน าการสรางแบบจ าลองของวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ มาช วย ในการท านายประสทธ ภาพการ ใชพล ง ง าน ของรถยนต เ ช อ เพล งฟอสซล (รถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะ) เมอมการแทนทดวยรถยนตไฟฟาจากแบตเตอร เ พอวเคราะหผลประหยดในเชงเศรษฐศาสตรและสงแวดลอม ซง ไดมาจากการส ารวจและ เกบขอมลของรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะจากการตอบแบบสอบถามของประชาชนทงในสวนของราชการ รฐวสหกจ และภาคเอกชนทมการใชงานรถยนตแตละประเภทอยในเขตกรงเทพและปรมณฑล จากนนน าขอมลทไดจากการส ารวจมาทดสอบดวยวธการวเคราะหความแปรปรวนโดยหาความแปรปรวนแบบทศทางเดยวเพอหาปจจยทสงผลตอการใชพลงงานอยางมนยส าคญ โดยก าหนดคาความเชอมนทรอยละ 95 (ระดบคานยส าคญทางสถตท 0.05) จากการทดสอบปจจยทสงผลกระทบตอการใชพลงงานอนประกอบดวย ขนาดเครองยนต (ซซ), ชนดเชอเพลง (น ามนเบนซน, น ามนดเซล, LPG และ NGV), ความเรวเฉลย (กโลเมตรตอชวโมง), ระยะทางเฉลย (กโลเมตรตอวน), อายรถ (ป), จ านวนผโดยสาร (คน) และสภาพการจราจร พบวารถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะมปจจยของทมความคลายคลงทงลกษณะโครงสรางในเชงวศวกรรมแตมความแตกตางในพฤตกรรมการใชงานเมอทดสอบความแปรปรวนแลวนน รถยนตนงสวนบคคลมปจจยทมคาระดบนยส าคญต ากวาทก าหนดทงหมด แตเมอพจารณาในสวนของรถยนตบรการสาธารณะพบวาปจจยในเรองของ ความเรวเฉลย (กโลเมตรตอชวโมง) มคาเกนกวาคาระดบนยส าคญทไดก าหนดไว เมอไดปจจยทสงผลตอประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลแลว น าปจจยเหลานนมาวเคราะหความเปนไปไดของปจจยทจะสงผลตอการใชพลงงานของรถยนตไฟฟาโดยศกษารวมกบทฤษฎ ผลปรากฏวาปจจยทคาดวานาจะมผลตอรถยนตไฟฟาไดแก ขนาดของมอเตอรไฟฟา (กโลวตต), ความเรวเฉลย (กโลเมตรตอชวโมง), จ านวนผโดยสาร (คน) และสภาพการจราจร น าปจจยทงหมดเหลานเปนตวแปรในการสรางแบบจ าลองการใชพลงงานดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ จากการพฒนาแบบจ าลองการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลไดท าการเรยนรขอมลและสรางแบบจ าลองการใชพลงงานดวยอนพทจ านวน 6 อนพท ท าใหไดกฎฟซซจ านวน 5,400 กฎความเปนไปได และแบบจ าลองการใชพลงงานของรถนตไฟฟาดวย

107

อนพทจ านวน 4 อนพท ท าใหกฎฟซซจ านวน 180 กฎความเปนไปได ทงนไดท าการคดเลอกรปแบบความเปนสมาชกโดยเลอกรปแบบเกาสเซยนและคาความเปนสมาชกจากคาสงสดของตวเลอกในแบบสอบถาม เมอไดแบบจ าลองท าการปรบคาพารามเตอรตางๆตามความเหนสมควรของผวจย

เมอไดแบบจ าลองการใชพล งงานทสมบรณแลว ว เคราะหผลประหยดในเชงเศรษฐศาสตรและสงแวดลอม โดยอางองและดดแปลงผลการคาดการณจ านวนรถยนตไฟฟาสะสมจากงานวจยเรองการศกษาการพฒนาของเทคโนโลยยานยนตไฟฟา และผลกระทบทเกดขนส าหรบประเทศไทย มจพ. โดยแบงการวเคราะหออกเปน 3 สถานการณไดแก สถานการณทวไป, สถานการณทมความเปนไปได และสถานการณเกนความคาดหมาย ตามแผนอนรกษพลงงาน 20 ปของกระทรวงพลงงาน

ทสถานการณทวไปจากการคาดการณปรมาณรถยนตไฟฟาสะสมในป พ.ศ. 2573 มจ านวนรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาสะสม 5,347 คน จะสามารถประหยดพลงงาน 153,979 จกะจล คดเปนมลคาการประหยดพลงงาน 84 ลานบาท สามารถลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดได 10,710,019 กโลกรมเทยบเทาคารบอนไดออกไซด มจ านวนรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาสะสม 70 คน จะสามารถประหยดพลงงาน 19,124 จกะจล คดเปนมลคาการประหยดพลงงาน 6 ลานบาท สามารถลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด ได 1 ,384 ,106 กโลกรมเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซด

ทสถานการณทมความเปนไปไดจากการคาดการณปรมาณรถยนตไฟฟาสะสมในป พ.ศ. 2573 มจ านวนรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาสะสม 376,004 คน จะสามารถประหยดพลงงาน 10,625,600 จกะจล คดเปนมลคาการประหยดพลงงาน 5,848 ลานบาท สามารถลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดได 739,066,498 กโลกรมเทยบเทาคารบอนไดออกไซด มจ านวนรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาสะสม 4,834 คน จะสามารถประหยดพลงงาน 1,318,841 จกะจล คดเปนมลคาการประหยดพลงงาน 275 ลานบาท สามารถลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดได 95,449,291 กโลกรมเทยบเทาคารบอนไดออกไซด

ทสถานการณเกนความคาดหมายจากการคาดการณปรมาณรถยนตไฟฟาสะสมในป พ.ศ. 2573 มจ านวนรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาสะสม 571,092 คน จะสามารถประหยดพลงงาน 15,849,555 จกะจล คดเปนมลคาการประหยดพลงงาน 8,768 ลานบาท สามารถลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด 1,102,420,158 กโลกรมเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซด มจ านวนรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาสะสม 7,346 คน จะสามารถประหยดพลงงาน 1,959,532 จกะจล คดเปน

108

มลคาการประหยดพลงงาน 403 ลานบาท สามารถลดการปลดปลอยคารบอนไดออกไซดได 141,818,395 กโลกรมเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซด

ทงนคาผลการประหยดขนอยกบเงอนไขของปจจยทใชในการวเคราะห โดยเงอนไขการแทนทของรถยนตนนสวนบคคลเปนรถยนตนงสวนบคคลไฟฟา ใชเงอนไขทไดจากฐานนยมจากสถตทไดจากการเกบขอมลไดแก รถยนตนงสวนบคคลทใชน ามนเชอเพลงเปนน ามนเบนซน ทขนาดเครองยนตอยระหวาง 1,600-1,800 ซซ และรถยนตนนมอายมากกวา 7 ปขนไป น ามาเปลยนเปนรถยนตไฟฟาเมอเทยบขนาดเครองยนตทเปนขนาดก าลงมอเตอร 60 กโลวตต โดยมการใชงานในระยะทางสะสมทเทากนไมนอยกวา 14,000 กโลเมตรตอป และรถยนตบรการสาธารณะทใชเชอเพลงเปนกาซธรรมชาตทขนาดเครองยนตเทากบ 1,800 ซซ และรถยนตนนมอายมากกวา 9 ปขนไป น ามาเปลยนเปนรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาเมอเทยบขนาดเครองยนตทเปนขนาดก าลงมอเตอร 70 - 80 กโลวตต โดยมการใชงานในระยะทางสะสมทเทากนไมนอยกวา 93,500 กโลเมตรตอป โดยทตวแปรอนเชนความเรวเฉลยตลอดจนสภาพการจราจรไดมการสมความเปนไปไดของสถานการณจ าลองทกสถานการณทมความเปนไปไดในการเกดขนจรงบนทองถนนเพอใหขอมลและผลลพธทไดมความเสมอนจรงมากทสด

จากผลประหยดทางพลงงานและการลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดตามการคาดการณจ านวนรถยนตนงสวนบคคลไฟฟาและรถยนตบรการสาธารณะไฟฟาสะสมในแตละสถานการณ 3 สถานการณ พจารณาตามเงอนไขขางตนสงผลใหเหนผลประหยดการใชพลงงาน การลดการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซด และสามารถคาดการณการใชพลงงานไฟฟาในภาคครวเรอนเนองจากการใชงานรถยนตไฟฟา และเพอสนบสนนการใชงานรถยนตไฟฟาผวจยไดท าการศกษาสถานการณจ าลอง โดยการสนบสนนจากภาครฐคดเปนรอยละ 15, 20 และ 25 ตามเงอนไขทก าหนดเพอสรางแรงจงใจในการใชงานรถยนตไฟฟา

109

5.2 ขอเสนอแนะในการท าวจย

ในการวจยเรองการศกษาผลกระทบของยานยนตไฟฟาประเภทรถยนตตอการใชพลงงานของประเทศไทย โดยประยกตน าการสรางแบบจ าลองของวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซมาชวยในการท านายประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซล (รถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะ) เมอมการแทนทดวยรถยนตไฟฟาจากแบตเตอร ยงสามารถท าการพฒนาและศกษาวจยตอไดเชน

- การศกษาจ านวนทตงและความเหมาะสมของสถานชารตพลงงานไฟฟาส าหรบรถยนตไฟฟา เพอรองรบการน ารถยนตไฟฟามาใชงานในประเทศไทย

- ศกษาผลกระทบตอความตองการใชพลงงานไฟฟาในภาพรวมของทงประเทศเมอมการน ารถยนตไฟฟาเขามาใชงานในประเทศ

- ศกษาเทคโนโลยของแบตเตอรท เปนแหลงใหพลงงานของรถยนตไฟฟา เพอเพมความสามารถในการใชงานของรถยนตไฟฟาใหมระยะการวงสะสมไดไกลขน

110

รายการอางอง

หนงสอและบทความในหนงสอ ประณต กลประสตร. (2551). ทฤษฎเครองยนตเบนซน (พมพครงท 1). กรงเทพฯ : ส านกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย ประณต กลประสตร. (2533). เครองยนตเลก (กาซโซลน ดเซล และกาซเหลว). กรงเทพฯ : โครงการ

สนบสนนเทคนคอตสาหกรรม สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน) ศรชย กาญจนวาส. (2550). สถตประยกตส าหรบการวจย = Applied statistics for behavioral

research (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย ธานนทร ศลปจาร. (2551). การวจยและวเคราะหขอมลทางสถตดวย SPSS (พมพครงท 9).กรงเทพฯ

: หางหนสวนสามญ บสซเนสอารแอนดด. วรรณ แกมเกต. (2551). วธวทยาการวจยทางพฤตกรรมศาสตร = Research methodology in

behavioral sciences (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย องคย ศรภคากร และ กตตพนธ เตชะกตตโรจน. (2556). ยานยนตไฟฟา พนฐานการท างานและการ

ออกแบบ (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย International Energy Agency. (2011). “Technology roadmap: Electric and Plug-in Hybrid

Electric Vehicles” Retrieved from http://www.iea.org/. บทความ พรวฒน สายสรรตน, มานดา ทองรณ และ นวงศ ชลคป. (2555). การวเคราะหทศนภาพจากการ

ขยายตวของเทคโนโลยยานยนตไฟฟา: กรณศกษาส าหรบภาคการขนสงทางถนนในกรงเทพมหานคร.สบคนเมอ 20 ธนวาคม 2558, จาก http://www.tci-thaijo.org/index.php/scimsujournal/article/view/19431/17070

ปรญญานพนธ ตะวน รตนพงศ. (2556). ปจจยทมผลตอการเลอกซอรถยนตยหอตางๆของประชาชน ในอ าเภอ

หาดใหญ จงหวดสงขลา. (ปรญญานพนธบณฑต), มหาวทยาลยเชยงใหม, คณะเศรษฐศาสตร.

111

วทยานพนธ วรมน อนบางหลวง. (2552). การพยากรณผลจากการแทรกแซงของรถยนตไฮเบดแบบชารตไฟฟาตอ

ระบบไฟฟาในจงหวดออนทารโอ. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร, คณะวศวกรรมศาสตร.

ชวลต คงศกดไพบลย. (2551). การศกษาความเปนไปไดในการใชรถยนตไฮบรดเพอประหยดพลงงานในประเทศไทย . (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต) , มหาวทยาลยธรรมศาสตร , คณะเศรษฐศาสตร.

มาณวการ รตนะ. (2556). แบบจ าลองการประหยดพลงงานในอตสาหกรรมประเภทผลตภณฑโลหะ เครองจกรและอปกรณโดยวธฟซซลอจกและวธการวเคราะหความถดถอด. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), มหาวทยาลยธรรมศาสตร, วศวกรรมศาสตร.

ภาณวฒน เทยนศร . (2552). มลคาความเสยหายจากเหตการณไฟฟาขดของในกลมโรงงานอตสาหกรรมดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ , (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวศวกรรมศาสตร.

ณรงคกรณ อทาทพย. (2553). มลคาความเสยหายจากเหตการณไฟฟาขดของของกลมผใชไฟฟาประเภทอตสาหกรรมอาหารในประเทศไทยดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ , (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวศวกรรมศาสตร.

อภสทธ สขยอด. (2556). มลคาความเสยหายจากเหตการณไฟฟาขดของของกลมพาณชยกรรมในประเทศไทยดวยวธฟซซลอจก. (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต), มหาวทยาลยธรรมศาสตร, คณะวศวกรรมศาสตร.

งานวจยทางวชาการ ยศพงษ ลออนวล และคณะ. (2555). การศกษาการพฒนาของเทคโนโลยยานยนตไฟฟาและ

ผลกระทบทเกดขนส าหรบประเทศไทย. มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร(มจธ.) และ ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (MTEC).

112

บทความทตพมพในวารสาร Amir, F.N.; Abdul, M. (2015). “Uncertainty and Differencesin GHG Emissions between

Electric and Conventional Gasoline Vehicles with Implications for Transport Policy Making” Energy Policy, Sciencedirect on Volume: 87, December 2015, Pages 1–7.

Clemens, L.; Ricardo, F.; David, A.; Cussons, B.; Lytton, L. (2011). “Comparative analysis

of the energy consumption and CO2 emissions of 40 electric, plug- in hybrid electric, hybrid electric and internal combustion engine vehicles” Transportation Research Part D: Transport and Environment, Sciencedirect on Volume: 23, August 2013, Pages 12–19.

Howey, D. A. ; Martinez- Botas, R. F. ; Cussons, B. ; Lytton, L. ( 2011) . “ Comparative

measurements of the energy consumption of 51 electric, hybrid and internal combustion engine vehicles” Transportation Research Part D, Sciencedirect on Volume: 16, Issue: 6, August 2011, Pages 459–464.

Oriol, T.; Marti, R.; Eric, J. (2015). “Transport energy consumption in mountainous roads.

A comparative case study for internal combustion engines and electric vehicles in Andorra” Transportation Research Part D: Transport and Environment, Sciencedirect on Volume: 34, January 2015, Pages 16–26.

Rui, Z. ; Enjian, Y. (2015). “Electric vehicles’ energy consumption estimation with real

driving condition data” Transportation Research Part D: Transport and Environment, Sciencedirect on Volume: 41, December 2015, Pages 177–187.

Somayeh, H. ; Mohammad A.S. ; Syed M. (2015) . “Real- time charging coordination of

plug- in electric vehicles based onhybrid fuzzy discrete particle swarm optimization” Electric Power Systems Research, Sciencedirect on Volume: 128, November 2015, Pages 19–29.

113

Stefan, B.; Achim, K.; Dennis, G. (2015). “Developments of CO2-emissions and costs for

small electric and combustion engine vehicles in Germany” Transportation Research Part D: Transport and Environment, Sciencedirect on Volume: 36, May 2015, Pages 138–151.

Zhengdong, Y.; Ye, W. (2012). “Projection of automobile energy consumption and CO2

emissions with different propulsion/ fuel system scenarios in Beijing” Remote Sensing, Environment and Transportation Engineering ( RSETE) , 2012 2nd International Conference on 1-3 June 2012, Page(s): 1 – 4.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก ตวอยางแบบสอบถามรถยนตนงสวนบคคลและรถยนตบรการสาธารณะ

114

แบบสอบถามขอมลการใชงานและพลงงานของรถยนตนงสวนบคคลในกรงเทพมหานคร และปรมณฑล

ค าชแจง

แบบสอบถามฉบบนจดท าขนเพอเกบขอมลการใชงานและพลงงานของยานพาหนะในกรงเทพและปรมณฑล ซงขอมลจากทานจะมประโยชนอยางยงส าหรบการวจยและการน าผลไปใชประโยชนในโครงการ การพฒนาแบบจ าลองการใชพลงงานในระดบผใช (End – use model) เพอคาดการณการใชพลงงานและวเคราะหนโยบายในภาคขนสง ซงเปนโครงการในความรวมมอระหวางส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน และคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร เพอน าไปเปนขอมลในการท านายการใชพลงงานยานยนตและยานยนตไฟฟาของภาคขนสงในอนาคต จงขอความกรณาใหทานตอบตามความรสกทแทจรง บนพนฐานของขอเทจจรงททานไดใชสอยรถ

การประมวลผลจะน าเสนอในภาพรวม โดยปราศจากรายละเอยดของขอมลทอาจชตวผตอบได การตอบแบบสอบถามฉบบนจงไมมผลกระทบแกทานในทางเสอมเสย คณะผวจยหวงเปนอยางยงวาจะไดรบขอมลทเปนประโยชนจากทาน และขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

กรณาท าเครองหมาย ลงในชอง และเตมค าตอบลงในชองวางตามความเปนจรง

สวนท 1 ขอมลเบองตนของผตอบแบบสอบถาม

1. เพศ 1) ชาย 2) หญง

2. อาย 1) ต ากวา20 ป 2) 20 -30 ป 3) 31-40 ป 4) 41-50 ป 5) 51 ปขนไป

3. ระดบการศกษา 1) ต ากวาปรญญาตร 2) ปรญญาตร 3) ปรญญาโท 4) ปรญญาเอก

4. รายไดตอเดอน 1) นอยกวา 10,000บาท 2) 10,001 – 20,000 บาท 3) 20,001 – 30,000 บาท

4) 30,001 – 50,000 บาท 5) มากกวา 50,000 บาท โปรดระบ ......................

5. จ านวนคนในครอบครว 1) 1 คน 2) 2 คน 3) 3 คน 4) 4 คน

5) มากกวา 4 คน โปรดระบ ......................

6. จ านวนรถยนตนงสวนบคคล 1) 1 คน 2) 2 คน 3) 3 คน 4) 4 คน

5) มากกวา 4 คน โปรดระบ ...................... 7. สถานทพก รหสไปรษณย ................. จงหวด

1) กรงเทพมหานคร 2) สมทรปราการ 3) นนทบร

4) ปทมธาน 5) อนๆ โปรดระบ ...................... 8. สถานทท างาน รหสไปรษณย ................. จงหวด

1) กรงเทพมหานคร 2) สมทรปราการ 3) นนทบร

4) ปทมธาน 5) อนๆ โปรดระบ ...................... สวนท 2 ขอมลทวไปเกยวกบรถยนตนงสวนบคคล

1. ยหอรถ....................... รน..................................... อายรถยนตของทาน ............ ป

2. ขนาดเครองยนต 1) ไมเกน 1,300ซซ 2) 1,300 – 1,600 ซซ 3) 1,601 – 1,800 ซซ

4) 1,801 – 2,000 ซซ 5) 2,001 – 2,700 ซซ 6) มากกวา 2,700 ซซ โปรดระบ...........

3. เชอเพลงทใช ( ตอบไดมากกวา 1 ขอ ) 1) น ามนเบนซน (โปรดใหรายละเอยดในขอ 3.1)

2) น ามนดเซล (โปรดใหรายละเอยดในขอ 3.2)

3) กาซ /แกส (โปรดใหรายละเอยดในขอ 3.3)

115

3.1 เชอเพลงทใชน ามนเบนซน

1) น ามนเบนซน 91 2) แกสโซฮอล 91 3) แกสโซฮอล 95

4) แกสโซฮอล E20 5) แกสโซฮอล E85 6) อนๆ โปรดระบ........... 3.2 เชอเพลงทใชน ามนดเซล

1) น ามนดเซล 2) น ามนดเซล พรเมยม 3) ไบโอดเซล 4) อนๆ โปรดระบ.......

3.3 เชอเพลงทใชกาซ 1) กาซปโตรเลยมเหลว (LPG) 2) กาซธรรมชาต (NGV/CNG)

4 รถยนตของทานมการเตมน ามนเชอเพลง (ครงตอสปดาห) 1) นอยกวา 1 2) 1 3) 2 4) 3

5) มากกวา 4 โปรดระบ...........

5 รถยนตของทานมการเตมน ามนเชอเพลง (บาทตอครง) 1) นอยกวา 500 2) 501-900

3) 901-1,400 4) 1,401-1,800 5) มากกวา 1,800 โปรดระบ........... ( เฉพาะน ามนไปขอ 11)

6 รถยนตของทานมการเตมกาซ (ครงตอสปดาห) 1) 1 2) 2 3) 2

4) 3 5) มากกวา 4 โปรดระบ...........

7 รถยนตของทานมการเตมกาซ (บาทตอครง) 1) นอยกวา100 2) 101-300

3) 301-500 4) 501 – 800 5) มากกวา 800 โปรดระบ...........

8 รถยนตของทานมการใชงานเปนระยะทาง (กโลเมตรตอวน) 1) นอยกวา 10 2) 11-30

3) 31-60 4) 61-80 5) มากกวา 80 โปรดระบ.................

9 ทานขบรถยนตความเรวเฉลย (กโลเมตร/ชวโมง) 1) นอยกวา 30 2) 31-60

3) 61-90 4) 90-120 5) มากกวา 120 โปรดระบ...........

10 รถยนตของทานมจ านวนผโดยสาร(รวมผขบข) 1) 1 คน 2) 2 คน

3) 3 คน 4) 4 คน 5) มากกวา 5 คนขนไป โปรดระบ...........

11 รถยนตของทานมการเปลยนถายน ามนเครองปละกครง 1) นอยกวา 1ครง 2) 1 ครง

3) 2 ครง 4) 3 ครง 5) มากกวา 3 ครง โปรดระบ...........

12 รถยนตของทานมการใชน ามนเครอง เปนแบบ

1) แบบธรรมดา (เปลยนทก 5,000 กโลเมตร) 2) แบบกงสงเคราะห (เปลยนทก 10,000 กโลเมตร)

3) แบบสงเคราะห (เปลยนทก 15,000 กโลเมตร) 4) อนๆ โปรดระบ...........

13 ชวงเวลาใดททานใชยานพาหนะ เรยงจากมากไปนอย

เวลาทใชรถ

06:01-09:00

09:01-11:00

11:01-13:00

13:01-16:00

16:01-19:00

19:01-06:00

รวม

เปอรเซนต 100%

116

14 รถยนตของทานไดเปลยนยางทกกป 1) 1ป 2) 2 ป 3) 3 ป 4) 4 ป

5) อนๆ โปรดระบ...........

สวนท 3 พฤตกรรมการขบขรถและสภาพจราจร

1. วตถประสงคหลกในการขบขรถของทาน 1) ใชประกอบอาชพ 2) ใชขบขทวไป

3) ใชในการทองเทยว 4) อนๆ โปรดระบ ...............................................

2. ความถในการใชรถของทาน 1) 1 วน/สปดาห 2) 2 วน/สปดาห

3) 3 วน/สปดาห 4) 4 วน/สปดาห 5) 5 วน/สปดาห

6) มากกวา 5 วน/สปดาหโปรดระบ ...................

3. ทานใชรถในการเดนทางไปตางจงหวด 1) นอยกวา 1 ครง/เดอน 2) 1 ครง/เดอน

3) 2 ครง/เดอน 4) 3 ครง/เดอน 5) มากกวา 3 ครง/เดอน โปรดระบ .........................

4. ทานใชเวลาในการใชงานยานพาหนะตอวน 1) นอยกวา 1 ชวโมง 2) 1 ชวโมง 3) 2 ชวโมง

4) 3 ชวโมง 5) มากกวา 3 ชวโมง โปรดระบ ...................... 5. สภาพจราจรททานเจอเปนประจ า ( ไปและกลบ)

สภาพจราจร รถตดมาก (0-10กโลเมตร

ตอชวโมง )

รถตดปานกลาง (10-20 กโลเมตร

ตอชวโมง)

รถตดนอย (20-30 กโลเมตร

ตอชวโมง)

รถไมตด (30 กโลเมตรตอ

ชวโมงขนไป)

รวม

เปอรเซนต 100%

----- ขอขอบพระคณเปนอยางสงทกรณาเสยสละเวลาอนมคาของทานตอบแบบสอบถาม ----- ----- คณะผวจย -----

117

แบบสอบถามขอมลการใชงานและพลงงานของรถยนตรบจางสาธารณะในกรงเทพมหานคร

และปรมณฑล

ค าชแจง แบบสอบถามฉบบนจดท าขนเพอเกบขอมลการใชงานและพลงงานของยานพาหนะในกรงเทพและปรมณฑล ซงขอมลจาก

ทานจะมประโยชนอยางยงส าหรบการวจยและการน าผลไปใชประโยชนในโครงการ การพฒนาแบบจ าลองการใชพลงงานในระดบผใช (End – use model) เพอคาดการณการใชพลงงานและวเคราะหนโยบายในภาคขนสง ซงเปนโครงการในความรวมมอระหวางส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน และคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร เพอน าไปเปนขอมลในการท านายการใชพลงงานยานยนตและยานยนตไฟฟาของภาคขนสงในอนาคต จงขอความกรณาใหทานตอบตามความรสกทแทจรง บนพนฐานของขอเทจจรงททานไดใชสอยรถ

การประมวลผลจะน าเสนอในภาพรวม โดยปราศจากรายละเอยดของขอมลทอาจชตวผตอบได การตอบแบบสอบถามฉบบนจงไมมผลกระทบแกทานในทางเสอมเสย คณะผวจยหวงเปนอยางยงวาจะไดรบขอมลทเปนประโยชนจากทาน และขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

กรณาท าเครองหมาย ลงในชอง และเตมค าตอบลงในชองวางตามความเปนจรง

สวนท 1 ขอมลเบองตนของผตอบแบบสอบถาม

1. เพศ 1) ชาย 2) หญง

2. อาย 1) 20 -30 ป 2) 31-40 ป 3) 41-50 ป 4) 51-60 ป 5) มากกวา 61 ปขนไป

3. ระดบการศกษา 1) ต ากวา ม.3 2) ม.4-ม.6 / ปวช. 3) ปวส.

4) ปรญญาตร 5) สงกวาปรญญาตร

4. รายไดตอวน (หลงหกคาใชจาย)

1) นอยกวา 500 บาท 2) 501 – 1,000 บาท 3) 1,001 – 1,500 บาท

4) 1,501 – 2,000 บาท 5) มากกวา 2,000 บาท โปรดระบ ......................

5. จ านวนคนในครอบครว 1) 1 คน 2) 2 คน 3) 3 คน 4) 4 คน

5 ) มากกวา 4 คน โปรดระบ ......................

6. รถยนตรบจางสาธารณะของทานเปนประเภทใด 1) สวนบคคล 2) สหกรณ

3) อนๆ โปรดระบ ...................... 7. คาเชารถยนตบรการสาธารณะ(ตอรอบเวลา)................................... บาท

8. ทานใหบรการในรอบเวลาใดบาง 1) รอบกลางวน 2) รอบกลางคน 3) ทง 2 รอบเวลา 9. สถานทพก รหสไปรษณย ................. จงหวด

1) กรงเทพมหานคร 2) สมทรปราการ 3) นนทบร

4) ปทมธาน 5) อนๆ โปรดระบ ...................... 10. พนททใหบรการเปนประจ า รหสไปรษณย ................. จงหวด

1) กรงเทพมหานคร 2) สมทรปราการ 3) นนทบร

4) ปทมธาน 5) อนๆ โปรดระบ ......................

สวนท 2 ขอมลทวไปเกยวกบรถยนตบรการสาธารณะ

118

1. ยหอรถ.......................รน .....................................อายรถยนตของทาน ............ ป 2. ขนาดเครองยนต

1) 1,301-1,600 ซซ 2) 1,601-1,800 ซซ 3) 1,801-2,000 ซซ

4) 2,001-2,700 ซซ 5) มากกวา 2,700 ซซ โปรดระบ...........

3. เชอเพลงทใช (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) 1) น ามนเบนซน (โปรดใหรายละเอยดในขอ 3.1)

2) น ามนดเซล (โปรดใหรายละเอยดในขอ 3.2)

3) กาซ /แกส (โปรดใหรายละเอยดในขอ 3.3)

3.1 เชอเพลงทใชน ามนเบนซน

1) น ามนเบนซน 91 2) แกสโซฮอล 91 3) แกสโซฮอล 95

4) แกสโซฮอล E20 5) แกสโซฮอล E85 6) อนๆ โปรดระบ...........

3.2 เชอเพลงทใชน ามนดเซล 1) น ามนดเซล 2) น ามนดเซล พรเมยม 3) ไบโอดเซล

3.3 เชอเพลงทใชกาซ 1) กาซปโตรเลยมเหลว (LPG) 2) กาซธรรมชาต (NGV/CNG)

4. รถยนตของทานมการเตมน ามนเชอเพลง (ครงตอสปดาห) 1) นอยกวา 1 2) 1 3) 2 4) 3

5) มากกวา 4 โปรดระบ...........

5. รถยนตของทานมการเตมน ามนเชอเพลง (บาทตอครง) 1) นอยกวา 100 2) 101-200

3) 201-400 4) 401-600 5) มากกวา 600 โปรดระบ...........

6. รถยนตของทานมการเตมกาซ (ครงตอวน) 1) 1 2) 2 3) 3 4) 4

5) มากกวา 4 โปรดระบ...........

7. รถยนตของทานมการเตมกาซ (บาทตอครง) 1) 100 - 200 2) 201 - 300 3) 301 - 400

4) 401 – 500 4) 501 – 600 5) มากกวา 600 โปรดระบ...........

8. รถยนตของทานมการใชงานเปนระยะทาง (กโลเมตรตอวน) 1) นอยกวา 50 2) 51-150

3) 151 - 250 4) 251 - 350 5) มากกวา 350 โปรดระบ.................

9. ทานขบรถยนตความเรวเฉลย (กโลเมตร/ชวโมง) 1) นอยกวา 30 2) 31-60

3) 61-90 4) 90-120 5) มากกวา 120 โปรดระบ...........

10. รถยนตของทานมจ านวนผโดยสาร 1) 1 คน 2) 2 คน 3) 3 คน

4) 4 คน 5) มากกวา 4 คนขนไป โปรดระบ...........

11. รถยนตของทานมการเปลยนถายน ามนเครองปละกครง 1) นอยกวา 1ครง 2) 1 ครง

3) 2 ครง 4) 3 ครง 5) มากกวา 3 ครง โปรดระบ...........

12. รถยนตของทานมการใชน ามนเครอง เปนแบบ

1) แบบธรรมดา (เปลยนทก 5,000 กโลเมตร) 2) แบบกงสงเคราะห (เปลยนทก 10,000 กโลเมตร)

3) แบบสงเคราะห (เปลยนทก 15,000 กโลเมตร) 4) อนๆ โปรดระบ...........

119

13. ชวงเวลาใดททานใชยานพาหนะ เรยงจากมากไปนอย

เวลาทใชรถ 06:01-09:00

09:01-11:00

11:01-13:00

13:01-16:00

16:01-19:00

19:01-06:00

รวม

เปอรเซนต 100%

14. รถยนตของทานไดเปลยนยางทกกป 1) 1ป 2) 2 ป 3) 3 ป

4) 4 ป 5) อนๆ โปรดระบ...........

สวนท 3 พฤตกรรมการขบขรถและสภาพจราจร

1. วตถประสงคหลกในการขบขรถของทาน 1) ใชประกอบอาชพ 2) ใชขบขทวไป

3) ใชในการทองเทยว 4) อนๆ โปรดระบ ...............................................

2. ความถในการใชรถของทาน 1) 1 วน/สปดาห 2) 2 วน/สปดาห 3) 3 วน/สปดาห

4) 4 วน/สปดาห 5) 5 วน/สปดาห 6) มากกวา 5 วน/สปดาหโปรดระบ ...................

3. ทานใชเวลาในการใชงานยานพาหนะตอรอบ 1) นอยกวา 3 ชวโมง 2) 3 – 6 ชวโมง

3) 6 - 9 ชวโมง 4) 9 - 12 ชวโมง 5) มากกวา 12 ชวโมง โปรดระบ ......................

4. สภาพจราจรททานเจอเปนประจ า (ไปและกลบ)

สสภาพจราจร

ตรถตดมาก

(0-10กโลเมตรตอชวโมง )

ตรถตดปานกลาง (10-20 กโลเมตร

ตอชวโมง)

ตรถตดนอย

(20-30 กโลเมตรตอชวโมง)

รรถไมตด

(30 กโลเมตรตอชวโมงขนไป)

รวม

เปอรเซนต 100%

----- ขอขอบพระคณเปนอยางสงทกรณาเสยสละเวลาอนมคาของทานตอบแบบสอบถาม -----

----- คณะผวจย -----

120

ภาคผนวก ข ผลจากการส ารวจและแบบจ าลองของรถยนตเชอเพลงฟอสซล

ผลการส ารวจรถยนตนงสวนบคคล

เมอท าการลงพนทเพอเกบขอมลของรถยนตนงสวนบคคลในเขตกรงเทพฯและปรมณฑล โดยแบบสอบถามทคลอบคลมประกอบดวยขอมลในเชงวศวกรรมและการส ารวจพฤตกรรมการใชงานของรถยนตนงสวนบคคล มผท าแบบส ารวจของรถยนตนงสวนบคคลจ านวน 424 ตวอยาง โดยขอมลดงกลาวสามารถแจกแจงไดดงตาราตอไปน ตารางท ข.1 รายละเอยดเพศของผตอบแบบสอบถาม

เพศ ความถ รอยละ รอยละสะสม เพศชาย 227 53.5 53.5

เพศหญง 197 46.5 100.0 รวมทงหมด 424 100.0

ตารางท ข.2 รายละเอยดอายของผตอบแบบสอบถาม

อาย ความถ รอยละ รอยละสะสม

นอยกวา 20 ป 20 4.7 4.7 20-30 ป 96 22.6 27.4

31-40 ป 121 28.5 55.9

41-50 ป 127 30.0 85.8 มากกวา 50 ป 60 14.2 100.0

รวมทงหมด 424 100.0

121

ตารางท ข.3 รายละเอยดระดบการศกษาของผตอบแบบสอบถาม

ระดบการศกษา ความถ รอยละ รอยละสะสม ต ากวาปรญญาตร 107 25.2 25.2

ปรญญาตร 216 50.9 76.2 ปรญญาโท 93 21.9 98.1

ปรญญาเอก 8 1.9 100.0

รวมทงหมด 424 100.0

ตารางท ข.4 รายละเอยดระดบเงนเดอนของผตอบแบบสอบถาม

ระดบเงนเดอน ความถ รอยละ รอยละสะสม

ต ากวา 10,000 บาท 25 5.9 5.9

10,001 - 20,000 บาท 104 24.5 30.4 20,001 – 30,000 บาท 93 21.9 52.4

30,001 – 50,000 บาท 112 26.4 78.8

สงกวา 50,000 บาท 90 21.2 100.0 รวมทงหมด 424 100.0

122

ตารางท ข.5 รายละเอยดจ านวนผรวมอาศยในครอบครวของผตอบแบบสอบถาม

จ านวนผรวมอาศย ในครอบครว

ความถ รอยละ รอยละสะสม

1 คน 93 21.9 21.9 2 คน 86 20.3 42.2

3 คน 85 20.0 62.3

4 คน 97 22.9 85.1 มากกวา 4 คน 63 14.9 100.0

รวมทงหมด 424 100.0 ตารางท ข.6 รายละเอยดจ านวนรถยนตในครอบครวของผตอบแบบสอบถาม

จ านวนรถยนต ในครอบครว

ความถ รอยละ รอยละสะสม

1 คน 256 60.4 60.4 2 คน 109 25.7 86.1

3 คน 31 7.3 93.4 4 คน 19 4.5 97.9

มากกวา 4 คน 9 2.1 100.0

รวมทงหมด 424 100.0

123

ตารางท ข.7 รายละเอยดพนททอยอาศยของผตอบแบบสอบถาม

พนททอยอาศย ความถ รอยละ รอยละสะสม กรงเทพมหานคร 215 50.7 50.7

สมทรปราการ 28 6.6 57.3 นนทบร 51 12.0 69.3

ปทมธาน 101 23.8 93.2

พนทอนในเขตปรมณฑล 29 6.8 100.0 รวมทงหมด 424 100.0

ตารางท ข.8 รายละเอยดพนททท างานของผตอบแบบสอบถาม

พนททท างาน ความถ รอยละ รอยละสะสม

กรงเทพมหานคร 296 69.8 69.8 สมทรปราการ 15 3.5 73.3

นนทบร 16 3.8 77.1

ปทมธาน 66 15.6 92.7 พนทอนในเขตปรมณฑล 31 7.3 100.0

รวมทงหมด 424 100.0

124

ตารางท ข.9 รายละเอยดอายรถยนตของผตอบแบบสอบถาม

อายของรถยนต ความถ รอยละ รอยละสะสม 1 ป 42 9.9 10.0

2 ป 61 14.4 24.4 3 ป 71 16.7 41.2

4 ป 62 14.6 55.9

5 ป 50 11.8 67.8 6 ป 27 6.4 74.2

7 ป 17 4.0 78.2

8 ป 21 5.0 83.2 9 ป 5 1.2 84.4

10 ป 27 6.4 90.8

11 ป 3 0.7 91.5 12 ป 5 1.2 92.7

13 ป 3 0.7 93.4 14 ป 4 0.9 94.3

15 ป 13 3.1 97.4

17 ป 2 0.5 97.9 18 ป 2 0.5 98.3

20 ป 4 0.9 99.3

22 ป 1 0.2 99.5 23 ป 1 0.2 99.8

25 ป 1 0.2 100.0 รวมทงหมด 424 100.0

125

ตารางท ข.10 รายละเอยดขนาดของเครองยนตของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ขนาดของเครองยนต ความถ รอยละ รอยละสะสม ต ากวา 1,300 ซซ 30 7.1 7.1

1,300 – 1,600 ซซ 158 37.3 44.3 1,601 – 1,800 ซซ 49 11.6 55.9

1,800 – 2,000 ซซ 54 12.7 68.6

2,001 – 2,700 ซซ 96 22.6 91.3 สงกวา 2,700 ซซ 37 8.7 100.0

รวมทงหมด 424 100.0

ตารางท ข.11 รายละเอยดชนดเชอเพลงทใชของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ชนดเชอเพลง ความถ รอยละ รอยละสะสม น ามนเบนซน 238 56.1 56.1

น ามนดเซล 110 25.9 82.1

LPG 55 13.0 95.0 CNG 21 5.0 100.0

รวมทงหมด 424 100.0

126

ตารางท ข.12 รายละเอยดชนดเชอเพลงเบนซนทใชกบรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ชนดเชอเพลงเบนซน ความถ รอยละ รอยละสะสม Gasoline91 38 12.1 12.1

Gasohol 91 68 21.7 33.8 Gasohol 95 111 35.4 69.1

Gasohol E20 73 23.2 92.4

Gasohol E85 24 7.6 100.0 รวมทงหมด 314 100.0

ตารางท ข.13 รายละเอยดชนดเชอเพลงดเซลทใชกบรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ชนดเชอเพลงดเซล ความถ รอยละ รอยละสะสม

น ามนดเซล 68 61.8 61.8 น ามนดเซล พรเมยม 41 37.3 99.1

ไบโอดเซล 1 0.9 100.0

รวมทงหมด 110 100.0

ตารางท ข.14 รายละเอยดการเตมน ามนเชอเพลงรถยนตผตอบแบบสอบถาม

การเตมน ามนเชอเพลง ความถ รอยละ รอยละสะสม

นอยกวา 1 ครงตอสปดาห 64 15.1 15.1 1 ครงตอสปดาห 197 46.5 61.6

2 ครงตอสปดาห 121 28.5 90.1

3 ครงตอสปดาห 36 8.5 98.6 มากกวา 3 ครงตอสปดาห 6 1.4 100.0

รวมทงหมด 424 100.0

127

ตารางท ข.15 รายละเอยดอตราการเตมน ามนเชอเพลงรถยนตผตอบแบบสอบถาม

อตราการเตมน ามนเชอเพลง ความถ รอยละ รอยละสะสม นอยกวา 500 บาทตอครง 17 4.0 4.0

501 - 900 บาทตอครง 192 45.3 49.4 901 - 1400 บาทตอครง 170 40.1 89.6

1401 - 1800 บาทตอครง 39 9.2 98.8

มากกวา 1800 บาทตอครง 6 1.2 100.0 รวมทงหมด 424 100.0

ตารางท ข.16 รายละเอยดการเตมกาซเชอเพลงรถยนตผตอบแบบสอบถาม

การเตมกาซเชอเพลง ความถ รอยละ รอยละสะสม

1 ครงตอสปดาห 15 19.7 19.7 2 ครงตอสปดาห 17 22.4 42.1

3 ครงตอสปดาห 9 11.8 53.9

4 ครงตอสปดาห 31 40.8 94.7 มากกวา 4 ครงตอสปดาห 4 5.3 100.0

รวมทงหมด 76 100.0

128

ตารางท ข.17 รายละเอยดอตราการเตมกาซเชอเพลงรถยนตผตอบแบบสอบถาม

อตราการเตมกาซเชอเพลง ความถ รอยละ รอยละสะสม นอยกวา 100 บาทตอครง 4 5.3 5.3

101 - 300 บาทตอครง 20 26.3 31.6 301 - 500 บาทตอครง 20 26.3 57.9

501 - 800 บาทตอครง 30 39.5 97.4

มากกวา 800 บาทตอครง 2 2.6 100.0 รวมทงหมด 76 100.0

ตารางท ข.18 รายละเอยดระยะทางเฉลยทใชของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ระยะทางเฉลย ความถ รอยละ รอยละสะสม

ต ากวา 10 กโลเมตรตอวน 34 8.0 8.0 11 - 30 กโลเมตรตอวน 71 16.7 24.8

31 - 60 กโลเมตรตอวน 155 36.6 61.3

61 - 80 กโลเมตรตอวน 120 28.3 89.6 มากกวา 80 กโลเมตรตอวน 44 10.4 100.0

รวมทงหมด 424 100.0

129

ตารางท ข.19 รายละเอยดความเรวเฉลยทใชของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ความเรวเฉลย ความถ รอยละ รอยละสะสม ต ากวา 30 กโลเมตรตอชวโมง 3 0.7 0.7

31 - 60 กโลเมตรตอชวโมง 36 8.5 9.2 61 - 90 กโลเมตรตอชวโมง 197 46.5 55.7

90 - 120 กโลเมตรตอชวโมง 182 42.9 98.6

สงกวา 120 กโลเมตรตอชวโมง 6 1.4 100.0 รวมทงหมด 424 100.0

ตารางท ข.20 รายละเอยดจ านวนผโดยสารของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

จ านวนผโดยสาร* ความถ รอยละ รอยละสะสม 1 คน 159 37.5 37.5

2 คน 168 39.6 77.1 3 คน 52 12.3 89.4

4 คน 38 9.0 98.3

มากกวา 4 คน 7 1.7 100.0 รวมทงหมด 424 100.0

*รวมผขบข

130

ตารางท ข.21 รายละเอยดจ านวนการเปลยนถายน ามนเครองของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

จ านวนการเปลยนถายน ามนเครอง

ความถ รอยละ รอยละสะสม

นอยกวา 1 ครงตอป 23 5.4 5.4 1 ครงตอป 106 25.0 30.4

2 ครงตอป 182 42.9 73.3

3 ครงตอป 88 20.8 94.1 4 ครงตอป 25 5.9 100.0

รวมทงหมด 424 100.0 ตารางท ข.22 รายละเอยดชนดของน ามนเครองทใชกบรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ชนดของน ามนเครอง ความถ รอยละ รอยละสะสม

แบบธรรมดา 63 14.9 14.9

แบบกงสงเคราะห 277 65.3 80.2 แบบสงเคราะห 84 19.8 100.0

รวมทงหมด 424 100.0

131

ตารางท ข.23 รายละเอยดความถในการเปลยนยางของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

จ านวนการเปลยนยาง ความถ รอยละ รอยละสะสม 1 ปตอครง 35 8.3 8.3

2 ปตอครง 169 40.0 48.2 3 ปตอครง 160 37.8 86.1

4 ปตอครง 47 11.1 97.2

มากกวา 4 ปตอครง 12 2.8 100.0 รวมทงหมด 424 100.0

ตารางท ข.24 รายละเอยดจดประสงคการใชงานของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

จดประสงค ความถ รอยละ รอยละสะสม

ใชประกอบอาชพ 164 38.7 38.7 ใชขบขทวไป 252 59.4 98.1

ใชในการทองเทยว 8 1.9 100.0

รวมทงหมด 424 100.0

132

ตารางท ข.25 รายละเอยดความถในการใชงานของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ความถในการใชงาน ความถ รอยละ รอยละสะสม 1 วนตอสปดาห 12 2.8 2.8

2 วนตอสปดาห 27 6.4 9.2 3 วนตอสปดาห 20 4.7 13.9

4 วนตอสปดาห 10 2.4 16.3

5 วนตอสปดาห 129 30.4 46.7 มากกวา 5 วนตอสปดาห 226 53.3 100.0

รวมทงหมด 424 100.0

ตารางท ข.26 รายละเอยดความถในการเดนทางไปตางจงหวดของผตอบแบบสอบถาม

ความถในการเดนทางไปตางจงหวด

ความถ รอยละ รอยละสะสม

นอยกวา 1 ครงตอเดอน 152 35.8 35.8 1 ครงตอเดอน 120 28.3 64.2

2 ครงตอเดอน 81 19.1 83.3

3 ครงตอเดอน 37 8.7 92.0 มากกวา 3 ครงตอเดอน 34 8.0 100.0

รวมทงหมด 424 100.0

133

ตารางท ข.27 รายละเอยดระยะเวลาในใชรถยนตของผตอบแบบสอบถาม

ระยะเวลาในใชรถยนต ความถ รอยละ รอยละสะสม ต ากวา 1 ชวโมงตอวน 63 14.9 14.9

1 ชวโมงตอวน 80 18.9 33.8 2 ชวโมงตอวน 133 31.4 65.2

3 ชวโมงตอวน 89 21.0 86.3

สงกวา 3 ชวโมงตอวน 59 13.7 100.0 รวมทงหมด 424 100.0

ตารางท ข.28 รายละเอยดสภาพการจราจรทพบเจอของผตอบแบบสอบถาม

สภาพการจราจร ความถ รอยละ รอยละสะสม

การจราจรตดขดมาก 309 14.9 72.9 การจราจรตดขด 97 18.9 95.8

การจราจรตดขดนอย 18 31.4 100.0

รวมทงหมด 424 100.0 ผลการส ารวจรถยนตบรการสาธารณะ

เมอท าการลงพนทเพอเกบขอมลของรถยนตบรการสาธารณะในเขตกรงเทพฯและปรมณฑล โดยแบบสอบถามทคลอบคลมประกอบดวยขอมลในเชงวศวกรรมและการส ารวจพฤตกรรมการใชงานของรถยนตนงสวนบคคล มผท าแบบส ารวจของรถยนตนงสวนบคคลจ านวน 408 ตวอยาง โดยขอมลดงกลาวสามารถแจกแจงไดดงตาราตอไปน

134

ตารางท ข.29 รายละเอยดเพศของผตอบแบบสอบถาม

เพศ ความถ รอยละ รอยละสะสม เพศชาย 370 90.7 90.7

เพศหญง 38 9.3 100.0 รวมทงหมด 408 100.0

ตารางท ข.30 รายละเอยดอายของผตอบแบบสอบถาม

อาย ความถ รอยละ รอยละสะสม

20-30 ป 16 3.9 3.9 31-40 ป 55 13.5 17.4

41-50 ป 126 30.9 48.3

51-60 ป 154 37.7 86.0 มากกวา 60 ป 57 14.0 100.0

รวมทงหมด 408 100.0

ตารางท ข.31 รายละเอยดระดบการศกษาของผตอบแบบสอบถาม

ระดบการศกษา ความถ รอยละ รอยละสะสม ต ากวา ม.3 175 42.9 42.9

ม.4-ม.6 / ปวช. 128 31.4 74.3 ปวส. 96 23.5 97.8

ปรญญาตร 9 2.2 100.0

รวมทงหมด 408 100.0

135

ตารางท ข.32 รายละเอยดระดบรายไดของผตอบแบบสอบถาม

ระดบเงนเดอน ความถ รอยละ รอยละสะสม นอยกวา 500 บาท 35 8.6 8.6

5001 - 1,000 บาท 123 30.1 38.7 1,001 – 1,500 บาท 237 58.1 96.8

1,501 – 2,000 บาท 13 3.2 100.0

รวมทงหมด 408 100.0

ตารางท ข.33 รายละเอยดจ านวนผรวมอาศยในครอบครวของผตอบแบบสอบถาม

จ านวนผรวมอาศย ในครอบครว

ความถ รอยละ รอยละสะสม

1 คน 25 6.1 6.1

2 คน 93 22.8 28.9

3 คน 145 35.5 64.5 4 คน 119 29.2 93.6

มากกวา 4 คน 26 6.4 100.0

รวมทงหมด 408 100.0 ตารางท ข.34 รายละเอยดประเภทของรถยนตบรการสาธารณะของผตอบแบบสอบถาม

ประเภทของรถยนตบรการสาธารณะ

ความถ รอยละ รอยละสะสม

สวนบคคล 135 33.1 33.1

องคกร/สหกรณ 273 66.9 100.0

รวมทงหมด 408 100.0

136

ตารางท ข.35 รายละเอยดชวงเวลาการใหบรการของผตอบแบบสอบถาม

ชวงเวลาการใหบรการ ความถ รอยละ รอยละสะสม รอบกลางวน 31 7.6 7.6

รอบกลางคน 14 3.4 11.0 ตลอดวน 363 89.0 100.0

รวมทงหมด 408 100.0

ตารางท ข.36 รายละเอยดพนททอยอาศยของผตอบแบบสอบถาม

พนททอยอาศย ความถ รอยละ รอยละสะสม กรงเทพมหานคร 188 46.1 46.1

สมทรปราการ 74 18.1 64.2

นนทบร 79 19.4 83.6 ปทมธาน 66 16.2 99.8

พนทอนในเขตปรมณฑล 1 0.2 100.0

รวมทงหมด 408 100.0 ตารางท ข.37 รายละเอยดพนททใหบรการของผตอบแบบสอบถาม

พนททใหบรการ ความถ รอยละ รอยละสะสม

กรงเทพมหานคร 403 98.8 98.8 สมทรปราการ 1 0.2 99.0

ปทมธาน 4 1.0 100.0

รวมทงหมด 408 100.0

137

ตารางท ข.38 รายละเอยดอายรถยนตของผตอบแบบสอบถาม

อายของรถยนต ความถ รอยละ รอยละสะสม 1 ป 20 4.9 4.9

2 ป 62 15.2 20.1 3 ป 105 25.7 45.8

4 ป 95 23.3 69.1

5 ป 19 4.7 73.8 6 ป 60 14.7 88.5

7 ป 25 6.1 94.6

8 ป 12 2.9 97.5 9 ป 10 2.5 100.0

รวมทงหมด 408 100.0

ตารางท ข.39 รายละเอยดขนาดของเครองยนตของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ขนาดของเครองยนต ความถ รอยละ รอยละสะสม 1,600 ซซ 195 47.8 47.8

1,800 ซซ 124 30.4 78.2 2,000 ซซ 81 19.9 98.0

2,700 ซซ 8 2.0 100.0

รวมทงหมด 408 100.0

138

ตารางท ข.40 รายละเอยดชนดเชอเพลงทใชของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ชนดเชอเพลง ความถ รอยละ รอยละสะสม LPG 116 28.4 28.4

CNG 292 71.6 100.0 รวมทงหมด 408 100.0

ตารางท ข.41 รายละเอยดการเตมกาซเชอเพลงรถยนตผตอบแบบสอบถาม

การเตมกาซเชอเพลง ความถ รอยละ รอยละสะสม

1 ครงตอสปดาห 16 3.9 3.9 2 ครงตอสปดาห 209 51.2 55.1

3 ครงตอสปดาห 177 43.4 98.5

4 ครงตอสปดาห 5 1.2 99.8 มากกวา 4 ครงตอสปดาห 1 0.2 100.0

รวมทงหมด 408 100.0

ตารางท ข.42 รายละเอยดอตราการเตมกาซเชอเพลงรถยนตผตอบแบบสอบถาม

อตราการเตมกาซเชอเพลง ความถ รอยละ รอยละสะสม 100 - 200 บาทตอครง 173 42.4 42.4

201 - 300 บาทตอครง 198 48.5 90.9 301 - 400 บาทตอครง 20 4.9 95.8

401 - 500 บาทตอครง 15 3.7 99.5

501 - 600 บาทตอครง 2 0.5 100.0 รวมทงหมด 408 100.0

139

ตารางท ข.43 รายละเอยดระยะทางเฉลยทใชของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ระยะทางเฉลย ความถ รอยละ รอยละสะสม 50 - 150 กโลเมตรตอวน 4 1.0 1.0

151 - 250 กโลเมตรตอวน 64 15.7 16.7 251 - 350 กโลเมตรตอวน 210 51.5 68.1

มากกวา 350 กโลเมตรตอวน 130 31.9 100.0

รวมทงหมด 408 100.0

ตารางท ข.44 รายละเอยดความเรวเฉลยทใชของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ความเรวเฉลย ความถ รอยละ รอยละสะสม

30 - 60 กโลเมตรตอชวโมง 17 4.2 4.2

61 - 90 กโลเมตรตอชวโมง 323 79.2 83.3 90 - 120 กโลเมตรตอชวโมง 65 15.9 99.3

สงกวา 120 กโลเมตรตอชวโมง 3 0.7 100.0

รวมทงหมด 408 100.0 ตารางท ข.45 รายละเอยดจ านวนผโดยสารของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

จ านวนผโดยสาร ความถ รอยละ รอยละสะสม

1 คน 159 37.5 37.5 2 คน 168 39.6 77.1

3 คน 52 12.3 89.4

4 คน 38 9.0 98.3 มากกวา 4 คน 7 1.7 100.0

รวมทงหมด 424 100.0

140

ตารางท ข.46 รายละเอยดจ านวนผโดยสารของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

จ านวนผโดยสาร* ความถ รอยละ รอยละสะสม 1 คน 56 13.7 13.7

2 คน 133 32.6 46.3 3 คน 129 31.6 77.9

4 คน 69 16.9 94.9

มากกวา 4 คน 21 5.1 100.0 รวมทงหมด 408 100.0

*ไมรวมผขบข ตารางท ข.47 รายละเอยดจ านวนการเปลยนถายน ามนเครองของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

จ านวนการเปลยนถายน ามนเครอง

ความถ รอยละ รอยละสะสม

2 ครงตอป 1 0.2 0.2

3 ครงตอป 0 0.0 0.2 มากกวา 3 ครงตอป 407 99.8 100.0

รวมทงหมด 408 100.0

ตารางท ข.48 รายละเอยดชนดของน ามนเครองทใชกบรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ชนดของน ามนเครอง ความถ รอยละ รอยละสะสม แบบธรรมดา 8 2.0 2.0

แบบกงสงเคราะห 395 96.8 98.8

แบบสงเคราะห 5 1.2 100.0 รวมทงหมด 408 100.0

141

ตารางท ข.49 รายละเอยดความถในการเปลยนยางของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

จ านวนการเปลยนยาง ความถ รอยละ รอยละสะสม 1 ปตอครง 395 96.8 96.8

2 ปตอครง 13 3.2 100.0 รวมทงหมด 408 100.0

ตารางท ข.50 รายละเอยดความถในการใชงานของรถยนตผตอบแบบสอบถาม

ความถในการใชงาน ความถ รอยละ รอยละสะสม

2 วนตอสปดาห 1 0.2 0.2 3 วนตอสปดาห 1 0.2 0.5

4 วนตอสปดาห 0 0.0 0.5

5 วนตอสปดาห 23 5.6 6.1 มากกวา 5 วนตอสปดาห 383 93.9 100.0

รวมทงหมด 408 100.0

ตารางท ข.51 รายละเอยดระยะเวลาในใชรถยนตของผตอบแบบสอบถาม

ระยะเวลาในใชรถยนต ความถ รอยละ รอยละสะสม ต ากวา 3 ชวโมงตอวน 4 1.0 1.0

3 - 6 ชวโมงตอวน 9 2.2 3.2 6 - 9 ชวโมงตอวน 27 6.6 9.8

9 - 12 ชวโมงตอวน 201 49.3 59.1

สงกวา 12 ชวโมงตอวน 167 40.9 100.0 รวมทงหมด 408 100.0

142

ตารางท ข.52 รายละเอยดสภาพการจราจรทพบเจอของผตอบแบบสอบถาม

สภาพการจราจร ความถ รอยละ รอยละสะสม การจราจรตดขดมาก 182 44.6 44.6

การจราจรตดขด 220 53.9 98.5 การจราจรตดขดนอย 6 1.5 100.0

รวมทงหมด 408 100.0

แบบจ าลองการใชพลงงานดวยวธโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

จากทไดท าการพฒนาแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลง

ฟอสซลดวยจ านวนอนพตทงหมด 6 ตวแปร ท าใหไดกฎฟซซทงหมด 5,400 กฎ โดยเอาทพตของแบบจ าลองทไดเปนประสทธภาพการใชพลงงานในหนวยของ เมกะจลตอกโลเมตร จากทไดแสดงผลพอสงเขปไปขางตนแลวในสวนนเปนความสมพนธสวนทนอกเหนอจากการแสดงผลในบทท 4

ภาพท ข.1 ความสมพนธของอนพตขนาดของเครองยนตกบชนดของเชอเพลงของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

143

ภาพท ข.2 ความสมพนธของอนพตความเรวเฉลยกบชนดของเชอเพลงของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

ภาพท ข.3 ความสมพนธของอนพตความเรวเฉลยกบจ านวนผโดยสารของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

144

ภาพท ข.4 ความสมพนธของอนพตความเรวเฉลยกบอายของรถยนตของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

ภาพท ข.5 ความสมพนธของอนพตจ านวนผ โดยสารกบชนดของเชอเพลงของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

145

ภาพท ข.6 ความสมพนธของอนพตชนดของเชอเพลงกบสภาพการจราจรของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

ภาพท ข.7 ความสมพนธของอนพตชนดของเชอเพลงกบอายของรถยนตของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

146

ภาพท ข.8 ความสมพนธของอนพตสภาพการจราจรกบอายของรถยนตของแบบจ าลองประสทธภาพการใชพลงงานของรถยนตเชอเพลงฟอสซลดวยโครงขายประสาทเทยมแบบฟซซ

147

ประวตผเขยน

ชอ นายอธวฒน ศรวไล วนเดอนปเกด วฒการศกษา

4 สงหาคม 2532 ปการศกษา 2554: วทยาศาสตรบณฑต (เทคโนโลยชนบท) มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผลงานทางวชาการ

อธวฒน ศรวไล, วรรตน ปตรประกร, ววฒน ชตประภสรและพรระพพฒน ภาสบตร. (2559).การศกษาผลกระทบของยานยนตไฟฟาประเภทรถยนตตอการใชพลงงานของประเทศไทย.การประชมวชาการเครอขายพลงงานแหงประเทศไทยครงท 12 ประจ าป 2559, มหาวทยาลยนเรศวร ณ โรงแรมวงจนทน รเวอรวว จ.พษณโลก.

Atiwat Sriwilai, Woraratana Pattaraprakorn, Vivat Chutiprapat, Chokechai Sansilah and Pornrapeepat Bhasaputra. (2016) . The Study on the Effect of Electric Car to Energy Consumption in Thailand. The 13th International Conference on Electrical Engineering/ Electronics, Computer, Telecommunications and Information Technology: ECTI-CON 2016, Rajamangala University of Technology Lanna (RMUTL) and ECTI Association in Chiang Mai. ประสบการณท างาน

พ.ศ. 2555 -2556 ซอรฟแวรโอเปอเรเตอร บรษท โตโยตา ทรโช อเลกทรอนคส(ไทยแลนด). จ ากด