ความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค : กรณศกษา

อตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอและ

กลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน

สรนทร แซฉว

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

วทยาศาสตรมหาบณฑต (การพฒนาทรพยากรมนษยและองคการ)

คณะพฒนาทรพยากรมนษย

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

2553

บทคดยอ

ชอวทยานพนธ ความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค: กรณศกษาอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน

ชอผเขยน นางสาวสรนทร แซฉว ชอปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต (การพฒนาทรพยากรมนษยและองคการ) ปการศกษา 2553

การศกษานมวตถประสงคเพอศกษาปจจย ทเกยวกบความสขในการท างานของบคลากร

เชงสรางสรรค จากการทบทวนวรรณกรรม พบวาม 3 ปจจยส าคญ ไดแก ความสขในการท างาน สขภาพ และปจจยภายในองคการ โดยท าการศกษาจากบคลากรเชงสรางสรรคในองคการประเภทอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน ไดแก สอสงพมพ การกระจายเสยง เพลง การออกแบบผลตภณฑ แฟชน และซอฟตแวร จ านวน 6 องคการ ประชากรจ านวน 218 ทาน ซงไดรบแบบสอบถามตอบกลบ จ านวน 164 ชด คดเปนรอยละ 75.23 และเกบขอมลจากการสมภาษณเชงลกกบบคลากรเชงสรางสรรคจ านวน 12 คน

ผลการศกษา พบวา บคลากรเชงสรางสรรค มความสขในการท างาน และมสขภาพอยในระดบมาก ปจจยสขภาพมความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างานในระดบปานกลาง สวนความสขอนเกดจากปจจยภายในองคการอยในระดบ คอนขางมาก ซงเรยงปจจยจากมากไปนอย ไดดงน คณลกษณะของงาน ความสมพนธระหวางบคคล ผลลพธทคาดหวง และสภาพแวดลอมในงาน ซงปจจยภายในองคการทกดานมความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน ในระดบปานกลาง นอกจากน ผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา บคลากรเชงสรางสรรค มความสขจากการไดท างาน ทตนเองรก งานมความ อสระ และม เอกลกษณของงาน กฎระเบยบและเวลาง านทยดหยน การ ไดลาพกผอนตดตอกน การไดรบค าชมเชยและการยอมรบ มความสมพนธอนดกบหวหนางาน เปนสงส าคญมากตอความสข ในการท างาน ในขณะท การจายคาตอบแทน ความมนคงในงาน ความสมดลในชวตการท างาน และปรมาณงาน ยงมในระดบท คอนขางนอยเมอเปรยบเทยบกบปจจยอน

ABSTRACT Title of Thesis Work Happiness of Creative Class: A Case Study of Creative

Industries in Media and Functional Creations Groups. Author Miss Sirinthorn Sae-Chua Degree Master of Science (Human Resource and Organization

Development) Year 2010

The purpose of this study is to investigate factors about work happiness of

creative class. Literature review found 3 factors which are work happiness, health factor and internal organization factors. Target populations in this study are creative class in six companies in print media, broadcasting, music, product designing, fashion and software. These companies are in media and functional creations industries which are part of creative industries. Research contains questionnaires and interview. Questionnaires were collected by 218 persons, 164 persons or 75.23% of target populations answered questionnaires. In depth interview was collected from 12 persons.

The research found that creative class has high level of work happiness and health. Health is positively significant related to work happiness. Internal organization factors are high average level that can be arranged from high to low level as follows: work itself, relationship, desirable outcome and work environment. All internal organization factors are positively significant related to work happiness. Qualitative research found that creative class are happy with their work, independency, task identity, flexibility, ability to take long vacation, compliment and recognition, good relationship with supervisors. However, compensation, stability, work - life balance and workload are less than other factors.

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดดวยความกรณาของ อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร. สมบต กสมาวล ทไดเสยสละเวลาใหค าปรกษา ขอแนะน า ตรวจสอบ แกไขขอบกพรองตางๆ ดวยความเมตตา เอาใจใส ตลอดจนใหก าลงใจผวจยดวยดเสมอมา ผวจยรสกซาบซงเปนอยางยง จงขอกราบขอบพระคณมา ณ โอกาสน

ขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร. วชย อตสาหจต ประธานสอบวทยานพนธ และอาจารย ดร. พรเศรษฐ ชม ภมง กรรมการสอบวทยานพนธ ทกรณาใหค าปรกษา ขอแนะน า ชแนะดวยความเอาใจใส ท าใหวทยานพนธฉบบนมความสมบรณยงขน ขอกราบขอบพระคณคณาจารยทกทาน คณะพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร ทใหความร ประสบการณทมคณคาแกผวจยตลอดเวลาการศกษา ตลอดจนเจาหนาทประจ าคณะทใหค าแนะน าและชวยด าเนนการประสานงานใหขนตอนการท าวทยานพนธมความราบรน

ขอกราบขอบพระคณผทมสวนเกยวของทกทานใน องคการกลมตวอยาง ทง 7 องคการ ทไดใหความรวมมอในการทดลองใชเครองมอ การเกบรวบรวมขอมล และใหขอมลอนมคณคายงตอการวจย

ขอกราบขอบพระคณบดา มารดา ทใหสตปญญา การอบรมสงสอน และมอบสงทดงามใหแกลกตลอดมา รวมถง ความเขาใจและความหวงใยดวยดเสมอมา ท าใหลกพากเพยรพยายามไดส าเรจตามเปาหมายทตงไว ขอขอบคณ บวรทศน บญทตตานนท และ ศวพร โปรยานนท เพอนรกผใหก าลงใจ ใหค าปรกษาและ แนะน าความรดานสถต รวมถง กลยาณมตรทกทาน ใน HROD รน 16 ทใหความชวยเหลอ เปนก าลงใจซงกนและกนมาตลอด

สรนทร แซฉว ตลาคม 2553

สารบญ

หนา

บทคดยอ (3) ABSTRACT (4) กตตกรรมประกาศ (5) สารบญ (6) สารบญตาราง (9) สารบญภาพ (11) บทท 1 บทน า 1

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคการวจย 7 1.3 ค าถามในการวจย 7 1.4 ขอบเขตในการศกษา 8 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 8

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 9 2.1 แนวคดอตสาหกรรมสรางสรรค และชนชนสรางสรรค 9 2.2 แนวคดความสขในการท างาน 20 2.3 งานวจยดานความสขในการท างาน 27 2.4 ทฤษฎทเกยวของกบความสขในการท างาน 40

2.4.1 ทฤษฎแรงจงใจในการท างาน 40 2.4.2 ทฤษฎความพงพอใจในงานและความผกพนของพนกงาน 47 2.4.3 ทฤษฎคณภาพชวตการท างาน 59 2.4.4 ทฤษฎความเครยดในการท างาน 66 2.4.5 ทฤษฎคณลกษณะงาน 73

2.5 แนวคดดานสขภาพ 78 2.6 การสรปแนวความคดและทฤษฏสกรอบในการศกษาวจย 82

(7)

บทท 3 ระเบยบวธการศกษา 85 3.1 วธการศกษา 86 3.2 สมมตฐานในการศกษา 86 3.3 ประชากรทใชในการศกษา 87

3.4 นยามศพททใชในการศกษา 90 3.5 เครองมอทใชในการศกษา 93 3.6 การวเคราะหขอมล 98

บทท 4 ผลการศกษาและการวเคราะหผล 100

4.1 ผลการศกษาเกยวกบปจจยสวนบคคล 101 4.2 ผลการศกษาความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค 104 4.3 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยสขภาพกบความสขในการท างาน 108 4.4 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยภายในองคการกบ 111

ความสขในการท างาน 4.4.1 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยสภาพแวดลอมในงาน 113 4.4.2 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยคณลกษณะของงาน 121 4.4.3 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยผลลพธทคาดหวง 129 4.4.4 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยความสมพนธระหวางบคคล 132

4.5 ผลการศกษาขอเสนอแนะเกยวกบปจจยในการสรางความสขในการท างาน 139 4.6 สรปประเดนขอคนพบใหมจากผลการศกษา 140 4.7 ผลการทดสอบสมมตฐานในการศกษา 141

บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ 144

5.1 สรปผลการวจย 146 5.2 การอภปรายผล 148 5.3 ขอจ ากดในการศกษา 161 5.4 ขอเสนอแนะ 162

บรรณานกรม 165

(8)

ภาคผนวก 178 ภาคผนวก ก. องคการแหงความสข จากวสยทศน แนวคด และกลยทธ 178

ภาคผนวก ข. แบบสอบถามในการศกษา 180 ภาคผนวก ค. คาความเทยงตรงของแบบสอบถามความสขในการท างาน 192 ภาคผนวก ง. รายชอ และต าแหนงงานของผทใหการสมภาษณ 195 ภาคผนวก จ. ขอค าถามส าหรบการสมภาษณ 197 ภาคผนวก ฉ. ตารางแสดงผลคาสหสมพนธกบองคประกอบของ 200

ความสขในการท างาน ประวตผเขยน 203

สารบญตาราง

ตารางท หนา

2.1 การจดประเภทอตสาหกรรมเชงสรางสรรค 14 2.2 คาตอบแทนของแรงงานในแตละภาคธรกจของประเทศ 17

สหรฐอเมรกา ป ค.ศ.1999 2.3 สรปผลงานวจยดานความสขในการท างาน 38 2.4 สรปองคประกอบของทฤษฎแรงจงใจในการท างาน 46 2.5 สรปองคประกอบของทฤษฎความพงพอใจในการท างาน 51 2.6 สรปองคประกอบของทฤษฎความผกพนของพนกงานตอองคการ 58 2.7 สรปองคประกอบของทฤษฎคณภาพชวตการท างาน 65 2.8 สรปองคประกอบของแนวคดความเครยดในการท างาน 71 2.9 สรปองคประกอบปจจยภายในองคการจากทฤษฎทเกยวกบความสข 77 ในการท างาน 3.1 จ านวนประชากรและอตราตอบกลบทไดรบแบบสอบถามคน 89 4.1 ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง 102 4.2 ขอมลสวนบคคลในองคการของกลมตวอยาง 103 4.3 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของความสขในการท างาน 104 4.4 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของปจจยสขภาพ 108 4.5 ผลวเคราะหความสมพนธระหวางสขภาพกบความสขในการท างาน 109 4.6 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของปจจยภายในองคการ 111 4.7 ผลวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยในองคการกบ 112

ความสขในการท างาน 4.8 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของปจจยสภาพแวดลอมในงาน 113 4.9 ผลวเคราะหความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมในงานกบ 114

ความสขในการท างาน

สารบญตาราง

ตารางท หนา

4.10 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของปจจยคณลกษณะของงาน 121 4.11 ผลวเคราะหความสมพนธระหวางคณลกษณะของงานกบ 122

ความสขในการท างาน 4.12 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของปจจยผลลพธทคาดหวง 129 4.13 ผลวเคราะหความสมพนธระหวางผลลพธทคาดหวงกบ 129

ความสขในการท างาน 4.14 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของปจจยความสมพนธระหวางบคคล 132 4.15 ผลวเคราะหความสมพนธระหวางความสมพนธระหวางบคคลกบ 132

ความสขในการท างาน

สารบญภาพ

ภาพท หนา 2.1 แสดงแบบจ าลองคณลกษณะของงาน 74 2.2 กรอบแนวคดการวจย 84 4.1 สรปคาเฉลยของทกปจจย 137 4.2 สรปคาสหสมพนธของทกปจจยกบความสขในการท างาน 138

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญ

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมฉบบท 8 จนถงฉบบท 10 (พ.ศ.2550 - 2554) ซงเปนแผนพฒนามงเนนใหคนเปนศนยกลางในการพฒนา โดยเฉพาะในแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 ทไดระบวาแนวทางพฒนาประเทศนนจะใชเศรษฐกจเปนเครองมอชวยพฒนาใหคนมความสขและมคณภาพชวตทดขน โดยเนนในการพฒนาคนใหมคณภาพพรอมคณธรรม รอบรอยางเทาทนและมสขภาวะทด มความกนดอยด ใหคนไทยมความสข (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , 2550) เพราะมนษยทกคนตางกตองการมชวตทด สมบรณดวยปจจยส ซงการท างานเปนวธการอนดบแรกทจะน ามาซงทรพยากรเหลาน ดงนน การท างานจงเปนสวนหนงของการด ารงชวต แตสถานการณในปจจบน แสดงใหเหนวา บคคลมกไมม ความสขในการ ท างาน เนองมาจาก การแขงขนทสงขน ชวโมงการท างานยาวนานมากขน เทคโนโลยทท าให บคคลสามารถท างานไดทกสถานททกเวลา สงเหลานท าใหบคคลขาดความสขในการท างาน สงผลตอองคการทงในดานอตราการลาออก ประสทธภาพการท างานลดลง ขวญก าลงตกต าลง นอกจากน กยงรายงานทางสถตเ กยวกบความเจบปวยทเพมขนของกลมคน ทท างานในส านกงาน (White collar) และสาเหตการฆาตวตายอนเนองมาจากงานกมมากขน (Moorhead and Griffin, 2010: 116-117)

ในป 2550 องคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization: ILO) ไดระบผลส ารวจวา ประเทศตางๆ ทวโลกมแนวโนมทจะก าหนดเพดานการท างานของคนไวไมเกนสปดาหละ 40 ชวโมง แตกยงมประเทศก าลงพฒนาทยงมปญหาคนท างานหนกเกนไป มสาเหต เชน บคคลตองการท างานจ านวนชวโมงมากขนเพอใหมรายไดพอเพยงตอการเลยงชพ หรอการทนายจางขอใหลกจางท างานลวงเวลาเปนประจ าเพอเพม การผลตใหกบธรกจ ซงประเทศไทยมสดสวนคนท างานจ านวนชวโมงมากทสดเปนอนดบท 3 ของโลก โดยรอยละ 46.7 ท างานมากกวา 48 ชวโมง/สปดาห และประเทศไทยมวนหยดประจ าปขนต านอยมากในเอเชย ซงนอยกวาประเทศกมพชา อนโดนเซย และเวยดนาม (ภาณภาคย พงศอตชาต , 2550: 93-95) การทชวโมงการ

2

ท างานของบคคลมมากขน ซงหมายความวาชวโมงการพกผอนกจะลดนอยลง โดยอาจกลาวไดวาสถานทท างานของบคคลกเสมอนเปนบานหลงแหงทสอง เพราะฉะนน จงเปนบทบาทขององคการทจะสรางโอกาสใหพนกงานรสกถงการท างานอยางมความหมาย ท าใหบคคลรสกถงความส าคญตอการเตมเตมในชวตและอารมณดานความสขซงเกดขนในระหวางการท างาน

ความสขนนมความส าคญตอสภาพจตใจ และรางกายของคนเราได เมอเกดความสขพลงงานใ นรางกายจะเพมขนกวาเดม การ สงการ ของ สมองไปยงระบบประสาท จะ ด เกดประสทธภาพในการท างาน รวมถงจตอาสาทจะชวยเหลอสงคมและองคกรกจะตามมา (ชนกา ตจนดา, 2552) สอดคลองกบผลวจยเรองการเรยนรอยางมความสข : สารเคมในสมองกบความสขและการเรยนร ของ ศนสนย ฉตร คปต และคณะ (2544: 14-17) ไดน าเสนอองคความรเกยวกบภาวะทางจตใจตางๆ ทมผลตอการเรยนรของมนษย ตงแตอารมณ ความรสก ความสข ความเศรา ความเหนอยลา ความเครยด ความจ าและการเรยนร ซง การมความสขท าใหรางกายผลต สารเอนดอรฟน ชวยในเรองการตนตว ลดความเครยด เพมความมชวตชวาและความสข นกคดในเชงบวก และเปนการสนบสนนกระบวนการเรยนร

การสรางสขภาวะทดในองคการหรอการเปนองคการแหงความสขนนไมเพยงแตสรางความพงพอใจในการท างาน ลดอตราการขาดงาน และการลาออกแลว ยงเปนยทธศาสตรทส าคญของการแขงขนระหวางองคกรเพอชวงชงบคลากรทมความสามารถเปนเลศ (War of Talent) ใหมารวมงานกบองคการ ดวยเหตนเอง หลายองคการจงมงเนนใหความส าคญกบความเปนอยทดของพนกงาน (Martin, Jones and Callan, 2005) จากรายงานธรกจนานาชาต (International Business Report :IBR) ประจ าป ค.ศ. 2008 โดย Grant Thornton พบวารอยละ 59 ของธรกจทวโลกใหความส าคญในการรบสมครงานและดแลพนกงานมากกวาปทผานมา ระบวา การจงใจและดแลพนกงานเปนหวใจของความส าเรจของธรกจ (บสเนสไทย, 2551) จากผลการศกษาของ Gray (2007: 41) พบวา การสรางบรรยากาศในการท างานใหเตมไปดวยความสขนน เปนปจจยทส าคญตอความส าเรจของผลการปฏบตงาน เพราะเมอพนกงานเกดความรสกสบายใจ กจะสามารถสรางผลงานไดอยางเตมศกยภาพ ดงนน ความสขกบผลประกอบการขององคการจงเปนสงทไล กวดตามกน

กระแสแนวคดทางวชาการกไดใหความส าคญกบประเดนของความสขในการท างาน เพอเสรมสรางใหบคลากรในองคการมความพงพอใจ การมสขภาพกายและใจทด น าไปสการบรรลเปาหมาย ซง ในระดบสากลนนกม นตยสารฟอรจนซงน าเสนอการจดอนดบ 100 บรษทแรกทคนอยากท างานมากทสด (100 Best Companies to Work For) ตงแตป พ.ศ. 2549 จนถงปจจบนคอ

3

ป พ.ศ. 2552 (FORTUNE, 2009) จดท าขนโดยสถาบน Great Place to Work ไดจดท าหลกเกณฑเพอเปนแนวทางในการปฏบตใหกบหลายองคการทตองการพฒนาคณภาพชวตในการท างานของบคลากร โดยมหลกเกณฑ 5 ดานคอ ความนาเชอถอขององคกร (Credibility) การยอมรบ (Respect) ความโปรงใสในการบรหารงาน (Fairness) ความภาคภมใจในองคกร (Pride) และ ความสามคคกลมเกลยวในองคกร (Camaraderie) ผลจากการท องคการทไดรบคดเลอกเปน 1 ใน 100 บรษทนน บรษทกไดรบใบสมครงานเปนจ านวนมาก เปนการเปดโอกาสใหบรษทเลอกผสมครทมความสามารถเหมาะสมกบธรกจ มอตราการลาออกต า คาใชจายดานการรกษาสขภาพของพนกงานกจะลดลง เนองมาจากผลกระทบจากความเครยดในการท างานลดลง เมอสขภาพกายและใจแขงแรงสมบรณกเกดความพรอมทจะสรางสรรค ผลตผลงานนวตกรรมในองคการ ในระยะยาวองคการจะไดรบประโยชนในดานผลตภาพการท างานทเพมขน ผลก าไรเปนไปตามเปาหมาย (Great Place to Work, 2010)

เชนเดยวกบสมาคมจตวทยาอเมรกน (American Psychological Association: APA, 2010) กมการมอบรางวลใหกบองคการทมสขภาพจตด โดยเรมด าเนนการครงแรกเมอป พ .ศ. 2542 ในขอบเขตบรษทในประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศแคนาดาเทาน น ซงรางวลมชอวา “The Local Psychologically Healthy Workplace Award” ตอมาในป พ .ศ. 2549 ทางสมาคมจตวทยาอเมรกน กไดขยายขอบเขตการมอบรางวลในระดบสากลขน คอ รางวล “APA’s National Psychologically Healthy Workplace Award” โดยจะประเมนจาก 5 ประเดนหลกคอ การมสวนรวมของบคลากรในองคการ (Employee Involvement) ความสมดลของชวตการท างาน (Work-Life Balance) การพฒนาและการเตบโตในงาน (Employee Growth and Development) ดานสขภาพและความปลอดภย (Health and Safety) และการยกยองชมเชยบคลากร (Employee Recognition) (APA Practice Organization, 2010)

ทงน Grant, Christianson and Price (2007: 52-53) ไดรวบรวมผลวจยทเกยวกบแนวการปฏบตของผจดการเพอเสรมสรางการสรางความสขในการท างาน สรปเปน 3 มตคอ 1) การมสขภาพจตทด และมความส ข (Happiness: Psychological Well-Being) 2) การมสขภาพกายแขงแรง (Health: Physical Well-Being) 3) การสรางความสมพนธอนด (Relationships: Social Well-Being) ซงจ าเปนจะตองใหความส าคญทง 3 มต ไมมงเนนพฒนาดานใดดานหนงเทานน ในปจจบน หลายองคการตางกไดตรวจสอบสขภาวะทดของพนกงานผานการส ารวจความพงพอใจ การส ารวจความยดมนผกพน โดยเชอวาความสขในการท างานและการมสขภาพทดจะเปนการสงเสรมความพยายาม ความทมเทและตงใจในการท างาน และน าไปสการเพมผล

4

ประกอบการใหองคการ ซงประเดนก ารสรางความสขในการท างานจะสงผลตอการลดลงของความเครยดและความเหนอยลาในงาน และ เพมการมพฤตกรรมสมาชกทดขององคการ ซงการสรางบรรยากาศในทท างานใหเกดความสข สนกสนานกบงาน เปนปจจยหนงทชวยใหเกดความคดสรางสรรคในระดบบคคล ซงจะน าไปสการส รางนวตกรรมในองคการ (Nittaya Wongtada and Rice, 2007: 161)

แนวคดการบรหารแบบมทางเลอก (Option Management) ของ Kato (1999) เพอใชในการบรหารงานในบรษทเครออแวนเนกซกรป (AVENEX GROUP) ประเทศญปน เปนแนวคดท ใหความส าคญกบการสรางความสขในกา รท างาน โดยถอวา ความพงพอใจของ พนกงาน ตองมากอนความพงพอใจของลกคา เพราะถาพนกงานไมมความสข แลวลกคาจะมความสขไดอยางไร ซงผบรหารเปดโอกาสใหบคลากรสรางทางเลอกรปแบบในการปฏบตงาน เลอกชวโมง วนและเวลาในการท างานไดเอง เนนหลกการกระจายอ า นาจการบรหารงาน เกดการไดมสวนรวมและความเปนเจาของงาน โดยรบรถงงานทปฏบตนนมคณคา นอกจากจะสงผลใหบคลากรท างานอยางมความสขแลว ยง สงผลตอการสรางสรรคสงใหมทง กระบวนการท างาน รปแบบผลตภณฑ การบรการ สงผลใหบคลากร มความยดหยนสง ในการท างาน สามารถทจะปรบวธการท างานไดอยางเหมาะสมกบสถานการณขององคการทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

นอกจากกระแสการสรางความสขในการท างานระดบสากลแลว ประเทศไทยกมแนวคดการสรางองคการแหงความสข โดยสภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ไดรเรมโครงการพฒนาคณภาพชวตการท างานในสถานประกอบการ เพอสรางเสรมและพฒนาคณภาพชวตของคนท างานในสถานประกอบการทจะเกดความมนคง ยงยน ซง เปนสงจ าเปน ตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ โดยการสนบสนนในดานงบประมาณของส านกงานกองทนสนบสนนการสร างเสรมสขภาพ (สสส .) เรมตงแต ป พ .ศ. 2546 โดยจดตงเปนมาตรฐานระบบบรหารจดการคณภาพชวตการท างานในสถานประกอบการ (Management System of Quality of Work Life: MS-QWL) โดยครอบคลมสขภาวะทง 4 ดาน คอ สขภาวะกาย สขภาวะอารมณ สขภาวะทางสงคม และสขภาวะทางจตวญญาณ ซงคณวสทธ จราธยค กลาววามผลวจยชดเจนวามาตรฐาน MS-QWL ชวยลดอตราการลาปวยไดถง 17.13% และอตราการลาและการขาดงานลดลง 42.89% (ประชาชาตธรกจ, 2552: 30)

ตอมา แผนงานสขภาวะองคกรภาคเอกชน ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส .) ไดน าเสนอแนวทางการสรางองคกรแหงความสข (Happy Workplace) โดยประกอบไปดวยความสข 8 ประการ คอ การมสขภาพด การมน าใจงาม การผอนคลาย การใฝหา

5

ความร การมคณธรรม การ ปลอดหน การมครอบครวทด และการมสง คมด ซงจะกอใหเกด สขภาวะทด 4 มต คอ กาย ใจ สงคม และจตวญญาณ ซงการสรางความสขในทท างานจะท าใหพนกงานมความสขด ารงชวตอยางเหมาะสม มความสมพนธทดในหมเพอนรวมงาน เกดบรรยากาศในการท างานทด มแรงจงใจในการท างานมากยงขน นอกจาก น องคการเองกจะไดรบประโยชนจากการ มบคลากรทกระตอรอรน เปยมไปดวยพลงแหงความคดและ การเพมผลการปฏบตงาน (แผนงานสขภาวะองคกรภาคเอกชน, 2552: 1-14)

การพฒนาในระดบองคกรเปนหนวยยอยของการพฒนาระบบเศรษฐกจและสงคมของประเทศ ซงกรอบแนวคดเศรษฐกจสรางสรรค (Creative Economy) ถอเปนทศทางและเปนแนวโนมทหลายประเทศมงมนใชเปนพนฐานในการก าหนดนโยบายการพฒนาประเทศ สหประชาชาตวาดวยการคาและการพฒนา หรอ UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development) ไดใหความหมายของค าวา “เศรษฐกจสรางสรรค ” หมายถง แนวคดทตงอยบนหลกการพนฐานวา ทรพยสนทางความคด มศกยภาพทจะสรางความเจรญเตบโตและพฒนาการทางเศรษฐกจไดอยางมประสทธภาพ โดยแบงประเภทอตสาหกรรมสรางสรรคออกเปน 4 กลมหลก ไดแก มรดกทางวฒนธรรม (Heritage of Cultural Heritage) ศลปะ (Arts) สอ (Media) งานสรางสรรค เพอการใชงาน (Functional Creation) (อาภรณ ชวะเกรยงไกร , 2552) ส าหรบประเทศไทย วตถประสงคทส าคญของเศรษฐกจสรางสรรค คอ การสรางเมดเงนเขาสระบบเศรษฐกจโดยมอตสาหกรรม เชงสรางสรรค (Creative Industries) เปนกลไกในการขบเคลอน การพฒนาระบบเศรษฐกจสรางสรรค ประเทศทประสบความส าเรจภายใตการน าแนวคดนไดแก องกฤษและเกาหล ซงการพฒนาประเทศภายใตหลกการเศรษฐกจสรางสรรคท าใหเกดการตนตวในเรองเศรษฐกจสรางสรรค และเกดการขยายวงกวางออกไปเรอยๆ

ประเทศไทย ในป พ .ศ. 2549 อตสาหกรรม เชงสรางสรรคท ารายไดใ หกบประเทศไทยมากกวา 840,621 ลานบาทหรอคดเปนสดสวนมากกวารอยละ 10 ของ GDP ของประเทศไทย โดยดานการออกแบบน ารายไดเขาประเทศสงสดถง 304,990 ลานบาท รองลงมาคอวฒนธรรมและประวตศาสตร 244,225 ลานบาท ขณะทแฟชนสามารถน ารายไดเขาประเทศมากถง 199,222 ลานบาท สวนธรกจสอและภาพยนตรนนน ารายไดเขาประเทศ 68,352 ลานบาท ดวยรายไดมหาศาลเชนนแสดงใหเหนถงศกยภาพของไทยทจะเปน ศนยกลางของอตสาหกรรมสรางสรรคไดเปนอยางด ดงนน ในป พ.ศ. 2552 รฐบาลไทยไดประกาศค ามนสญญา 12 ประการในการผลกดนเศร ษฐกจสรางสรรคของประเทศ และมงสการทไทยเปนศนยกลางของอตสาหกรรม เชงสรางสรรคในภมภาคอาเซยน และมงเพมมลคาทางเศรษฐกจของอตสาหกรรม เชงสรางสรรคของ

6

ประเทศจากรอยละ 12 ของ GDP เปนรอยละ 20 ภายในปพ.ศ. 2555 ซงกลมอตสาหกรรมทรฐบาลสนบสนนประกอบไปดวย อตสาหกรรมซอฟตแวร ทองเทยว งานฝมอ ทศนศลป การแพทยแผนไทย การออกแบบ สงพมพ แฟชน ภาพยนตร สอ เพลง อาหารไทย การแพรภาพและกระจายเสยง เปนตน (อลงกรณ พลบตร, 2552)

ภายใตในแตละอตสาหกรรมเชงสรางสรรค สงทส าคญมากทสดตอการก าเ นดสนคาและบรการสรางสรรค กคอ บคลากรเชงสรางสรรค ซงไดรบความสนใจในตลาดแรงงาน จากการศกษาของ Florida (2007) พบวาในสงคมสหรฐอเมรกา กลมแรงงานสรางสรรค มสดสวนเพมขนเรอยมาตงแตป ค .ศ.1900 ซงมกลมแรงงานสรางสรรคในสดสวนรอยละ 10 จากนนอก 80 ป (ป ค.ศ.1980) กเพมสดสวนขนเปนรอยละ 20 ตอมาอกเพยง 27 ป (ป ค.ศ.2007) มแรงงานประมาณรอยละ 30 เขาท างานในภาคเศรษฐกจสรางสรรค Florida คนพบวา สดสวนคาตอบแทนเกอบครงหนงของรายไดจากคาตอบแทนทงหมดของทกภาคสวนอยในภาคเศรษฐกจสรางสรรค รองลงมาเปนภาคบรการ ภาคอตสาหกรรมและภาคเกษตรกรรม ซงมแนวโนมวาอตราคาตอบแทนในภาคเศรษฐกจสรางสรรคจะเพมสงขนเรอยๆ (Florida, 2007 อางถงใน สมบต กสมาวล , 2552) ซงบคลากรทท างานในอตสาหกรรม เชง สรางสรรค ไดแก อาชพโปรแกรมเมอร สถาปนก นกออกแบบและพฒนาผลตภณฑ นกแตงเพลง นกรอง นกเขยนนกออกแบบแฟชน ผทท างานในวงการภาพยนตร การสอสารชองทางโทรทศนและวทย เปนตน

โดยกลมเปาหมายของ การศกษาครงนคอ กลม บคลากรเชงสรางสรรค ในกลมอตสาหกรรมเชงสรางสรรค โดยผลตภณฑทเกดขนจากความคดสรางสรรคของบคลากรกลมน โดยมากจะมความเกยวของกบทรพยสนทางปญญา ซงมมลคาทางเศรษฐกจและเปนฐานในการสรางรายไดใหกบประเทศ ดงนน ผวจยจงสนใจศกษา ถงปจจยทสรางความสขในการ ท างานส าหรบบคลากรเชงสรางสรรค เพราะการทองคการ ใหความ สนใจสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมในการท างานทมความสขนน ไมเพยงแตสงผลทางดานประสทธภาพ การเพมจ านวนผลงานทสรางสรรคออกมาแลว จะเปนสงทด งดดและรกษาบคลากรกลมนใหท างานกบองคการตอไปได สอดคลองกบ Jane Jacobs (The Gale Group, 2007) มแนวคดวายงสงคมใดมทนมนษยมากกวากยอมจะเตบโตไดเรวกวาททมทนมนษยนอยกวา ซงการวดความสามารถของการเกดนวตกรรม กตองวดจาก “อาชพทสรางสรรค ” (Creative Occupations) มากกวาการวดทนมนษยในรปแบบเดม ซงวดจากระดบการศกษา

จากเหตผลทไดกลาวมานน ผวจยจงสนใจศกษาความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค กรณศกษาอตสาหกรรมเชงสรางสรรค โดยเปนการวจยผสมผสานระหวา งเชงปรมาณ

7

และเชงคณภาพ และเพอสรางกรอบแนวคดดานความสขในการท างาน ซงจะชวยให ผบรหารและนกพฒนาทรพยากรมนษยเขาใจรปแบบความสขในการท างานของกลมบคลากร เชงสรางสรรค และสามารถน าผลการศกษานมาประยกตใชในการพฒนาบรรยากาศและสภาพแวดลอมในการท างาน เพอสงเสรมใหบคลากรเชงสรางสรรค มความสข มชวตชวาในการท างาน กระตอรอรนทจะพฒนางานและเพมผลผลตหรอมคณภาพดขน ท าใหบคลากรปฏบตงานไดอยางเตมศกยภาพของตน มขวญและก าลงใจทจะปฏบตงานอยางทมเท สงผลใหเกดความสขและรกในการท างาน ท าใหบคลากรคงอยกบองคการตอไป (ประทมทพย เกตแกว, 2551: 1) 1.2 วตถประสงคของการวจย

1) เพอศกษาแนวคดและทฤษฎทเกยวกบความสขในการท างานของบคลากร 2) เพอศกษาเกยวกบปจจยและองคประกอบดานความสขในการท างานของบคลากรเชง

สรางสรรคในอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน

3) เพอศกษาเกยวกบระดบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค ในอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน

4) เพอศกษาถงปจจยภายในแตละบคคล ในดานสขภาพทมความสมพนธกบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค ในอตสาหกรรม เชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน

5) เพอศกษาถงปจจยภาย ในองคการ ทมความสมพนธกบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค ในอตสาหกรรม เชงสรางสรรคกลมสอ และกลมงานสรางสรรค เพอการใชงาน

1.3 ค าถามการวจย

1) ความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค คออะไร 2) ความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยในระดบใด 3) ความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค มความสมพนธกบปจจยใดบาง

8

1.4 ขอบเขตในการศกษา

1) ดานเนอหา ประเดนทท าการศกษา คอ ปจจย ทมความสมพนธกบ ความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค

2) ดานบคคล โดยท าการศกษาบคลากรเชงสรางสรรค ในอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน จ านวน 6 องคการ ดวยแบบสอบถามจากกลมตวอยางจ านวน 164 คน และการ สมภาษณเชงลก จากบคลากรเชงสรางสรรค จ านวน 12 คน โดยเกบขอมลระหวางเดอนพฤษภาคม - สงหาคม 2553

3) ดานเวลาในการศกษาระหวางเดอนพฤศจกายน 2552 - กนยายน 2553 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1) เพอทราบปจจยและองคประกอบดานความสขในการท างานของบคลากร 2) เพอทราบระดบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค

3) เพอทราบปจจย และองคประกอบ ทมความสมพนธกบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค

4) ผลของการศกษาใชเปนแนวทางในการพฒนาบรรยากาศและสภาพแวดลอมในการท างานทสงเสรมใหบคลากรเชงสรางสรรคเกดความสขในการท างาน

5) ผลของการศกษาใชเปนแนวทางการศกษาวจยเชงลกในงานวจยเรองตอไป ถงรายละเอยดในแตละปจจยทมความสมพนธกบความสขในการท างาน

6) กรอบความคดดานความสขในการท างานสามารถน ามาศกษาเชงประยกตในลกษณะการยนยนผลวจยดวยการศกษาเชงปรมาณ และพฒนาตอยอดองคความรไดในการศกษาเชงคณภาพ ในประชากรกลมอนทมความนาสนใจ

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาเรอง ความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค : กรณศกษาอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน ผวจยไดรวบรวมแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ดงน

2.1 แนวคดอตสาหกรรมเชงสรางสรรค และชนชนเชงสรางสรรค 2.2 แนวคดความสขในการท างาน

2.3 งานวจยดานความสขในการท างาน

2.4 ทฤษฎทเกยวของกบความสขในการท างาน

2.4.1 ทฤษฎแรงจงใจในการท างาน

2.4.2 ทฤษฎความพงพอใจในงานและความผกพนตอองคการ 2.4.3 ทฤษฎคณภาพชวตการท างาน

2.4.4 ทฤษฎความเครยดในการท างาน

2.4.5 ทฤษฎคณลกษณะของงาน

2.5 แนวคดดานสขภาพ 2.6 การสรปแนวความคดและทฤษฏสกรอบในการศกษาวจย

2.1 แนวคด อตสาหกรรมเชงสรางสรรค และชนชนสรางสรรค (Creative

Industries and Creative Class)

2.1.1 แนวคดเศรษฐกจเชงสรางสรรคและอตสาหกรรมเชงสรางสรรค แนวคดเศรษฐกจเชงสรางสรรค เกดขน จากนโยบาย เศรษฐกจเชงสรางสรรค ซงสงเสรม

อตสาหกรรมทเกยวของกบงานทางศลปะ (Art-Related Industries) อนเกดจากการปรบตวครงใหญของนโยบายเศรษฐกจโลกชวงทศวรรษ 1990 โดยเรมแนวคดในรฐบาลของออสเตรเลยและเกาหล แตรฐบาลทรเรมแนวคดนในทงสองประเทศแพการเ ลอกตงจงไมไดมการประกาศใช ซงนโยบายเศรษฐกจเชงสรางสรรค เกดเปนรป ธรรมในองกฤษ สมยรฐบาลโทน แบลร ไดประกาศ

10

แผนงาน "Creative Industries Task Force 1998" (CITF 1998) ขนในป ค.ศ.1998 โดยหวงวาจะเปนแนวทางการสรางเสรมศกยภาพเศรษฐกจของประเทศองกฤษใหกลายเปนประเทศชนน าใน อตสาหกรรมเชงสรางสรรค ส าหรบในแผนงานนนยามอตสาหกรรม เชงสรางสรรคไววา "กจกรรมอนมทมาจากการสรางสรรค การพฒนาทกษะและความสามารถ อนมผลตอการสรางมลคาแ ละการสรางงาน รวมทงค านงถงเรองทรพยสนทางปญญาของผทสรางผลงาน " ในแผนงานนไดแบงอตสาหกรรมเชงสรางสรรคไว 16 ประเภท คอ โฆษณา, งานสถาปตยกรรม, ศลปะ, ตลาดของเกา , หตถกรรม , การออกแบบ , การออกแบบแฟชน , ภาพยนตร , ซอฟตแวรบนเทง , ดนตร, ทว, วทย, ศลปะการแสดง, สงพมพ และการออกแบบซอฟตแวร (วรยะ สวางโชต, 2552)

เศรษฐกจเชงสรางสรรค มความส าคญตอระบบการพฒนาประเทศและการแขงขนในระดบโลก องคกรการประชมสหประชาชาตวาดวยการคาและการพฒนา หรอ UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development) ไดรายงานวากลมอตสาหกรรมเชงสรางสรรคทวโลกมอตราการเจรญเตบโตในชวงป พ.ศ. 2543 - 2548 สงถงรอยละ 8.7 ตอป โดยสามารถสรางรายไดจากการสงออกทวโลกในป พ .ศ. 2548 ไดมากถง 424.4 ลานลานเหรยญสหรฐ ทงทป พ.ศ. 2542 อตสาหกรรมดงกลาวสรางรายไดเพยง 227.5 ลานลานเหรยญสหรฐ อนง อตสาหกรรมเชงสรางสรรคมแนวโนมการเตบโตทเพมขนอยางตอเนอง โดยเฉพาะกลมประเทศทพฒนาแลว อาท กลมสหภาพยโรป สหรฐอเมรกา แคนาดา ญปน และประเทศก าลงพ ฒนาอยางประเทศจน และฮองกง เปนตน (สรพฒน ชนะกล, 2552)

เศรษฐกจเชงสรางสรรค คอ นโยบายเศรษฐกจในแบบเสรนยมใหม (Neo-Liberal Economic) โดยเกดจากการปรบตวของความสมพนธระหวางรฐและกลมทนในชวงวกฤตเศรษฐกจในกลาง ทศวรรษท 1970 โดยรฐและกลมทนรวมมอ ในการ สรางมลคาเศรษฐกจ เทคโนโลย วฒนธรรม ทรพยสนทางปญญาของทนนยมแบบยคหลงอตสาหกรรม (Post-Industrial Age) โดยอตสาหกรรมจะไมเนนการลงทนในการผลตขนาดใหญ ไมจ าเปนตองมระบบสายการผลต และไมจางแรงงานจ านวนมาก แตจะใหความส าค ญกบการใชเทคโนโลย ซงมลคาเกดจากระบบลขสทธ สทธบตร ทรพยสนทางปญญาซงเปนฐานของระบบเศรษฐกจในระบบทนนยม ดงนน สงส าคญของความยงยนเศรษฐกจเชงสรางสรรค กคอ สงสรางสรรคอนเกดจากกลมคนท างานทเปนชนชนสรางสรรคใน อตสาหกรรมเชงสรางสรรค (สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลยและศนยสงเสรมและพฒนาพลงแผนดนเชงคณธรรม , 2552 อางถงใน วรยะ สวางโชต, 2552)

11

2.1.2 ความหมายเศรษฐกจเชงสรางสรรคและอตสาหกรรมเชงสรางสรรค ปจจบนยงไมมการก าหนดค านยามของ เศรษฐกจเชงสรางสรรค และอตสาหกรรมเชง

สรางสรรคทเปนหนงเดยว ขนอยกบการน าไปปรบใชใหเขากบระบบเศรษฐกจของแตละประเทศ ทงนรฐบาลของประเทศและหนวยงานตางๆ ไดใหค านยามของ เศรษฐกจเชงสรางสรรค และอตสาหกรรมเชงสรางสรรคไว ดงน

นยามค าวา “เศรษฐกจเชงสรางสรรค” มหลายหนวยงานใหความหมาย ดงตอไปน สหราชอาณาจกร เปนประเทศตนแบบทไดรบการยอมรบใหเปน ศนยกลางความ

สรางสรรคของโลก (World Creative Hub) ไดใหความหมายของ เศรษฐกจเชงสรางสรรค คอ เศรษฐกจทประกอบดวยอตสาหกรรมทมรากฐาน มาจากความคดสรางสรรคของบคคล ทกษะความช านาญ และความสามารถพเศษ ซงสามารถน าไปใชประโยชนในการสรางความมงคงและสรางงาน ใหเกดขนได โดยทสามารถสงสมและสงผานจากรนเกาสรนใหม ดวยการคมครองทรพยสนทางปญญา (ส านกขาวแหงชาต กรมประชาสมพนธ, 2552) องคการยเนสโก (The United Nation Educational, Scientific and Cultural Organization: UNESCO) เนนบรบทของทรพยสนทางปญญาวา “เศรษฐกจเชงสรางสรรค ประกอบไปดวยอตสาหกรรมทางวฒนธรรม ซงรวมถงผลตภณฑ ทางวฒนธรรมและศลปะทงหมด ในรปสนคาและบรการทตองอาศยความพยายามในการสรางสรรคงานไมวาจะเปนการท าขนมาโดยทนทในขณะนนหรอผานกระบวนการผลตมากอน ” (ส านกขาวแหงชาต กรมประชาสมพนธ , 2552)

สวนนยามค าวา “อตสาหกรรมเชงสรางสรรค” มหนวยงานใหความหมาย ดงตอไปน อตสาหกรรมเชงสรางสรรคตามค านยามของกระทรวงวฒนธรรม สอ และกฬา ของสหราช

อาณาจกร คอ อตสาหกรรมทเปนผลผลตของความคดสรางสรรค ทกษะ และความสามารถพเศษ ของบคคล ซงสามารถใชหาประโยชนทางเศรษฐกจเพอสรางความมงคงและสรางงาน ผานการสงสมและการใชประโยชนของทรพยสนทางปญญา ปจจบน สหราชอาณาจกรมกลมธรกจเชงสรางสรรค (Creative Sector) ทใหญทสดในสหภาพยโรป (กรมสงเสรมการสงออก , 2552) ซงองคการทรพยสนทางปญญาโลก (World intellectual Property Organization: WIPO) ไดยดนยามทน าเสนอโดยกระทรวงวฒนธรรม สอ และการกฬาของสหราชอาณาจกร ดวยเชนกน (ส านกขาวแหงชาต กรมประชาสมพนธ, 2552)

ฮองกงไดนยามอตสาหกรรมเชงสรางสรรค วาคอ กลมของกจกรรมทางเศรษฐกจทน าเอาความคดสรางสรรค ทกษะ และทรพยสนทางปญญามาจดการและใชใหเกดประโยชน เพอท าการ

12

ผลตและจ าหนายผลตภณฑและการบรการทมความหมายทางสงคมและวฒนธรรม อนหมายถงระบบการผลตทตระหนกถงแนวโนมของการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการสรางงาน (ครเอทฟไทยแลนด, 2552)

ดงนน ค าวา “เศรษฐกจเชงสรางสรรค ” และ “อตสาหกรรมเชงสรางสรรค ” เปนสงทเกยวของ โดยสามารถสรปความเชอมโยงระหวาง เศรษฐกจเชงสรางสรรค และอตสาหกรรมเชงสรางสรรคไดดงน

เศรษฐกจเชงสรางสรรค เปนแนวคดทอยบนพนฐานของสนทรพยเชงสรางสรรค ซงสามารถสรางการเตบโต สรางรายได สร างงาน เพมการสงออก และพฒนาทางเศรษฐกจได ซงเศรษฐกจลกษณะนตองมการสนบสนนทางสงคม ความหลากหลายทางวฒนธรรมและการพฒนามนษย โดยอยบนพนฐานของการผสมผสานกนระหวางสงคมวฒนธรรมอนเปนนามธรรม กบเทคโนโลย ทรพยสนทางปญญาและธรกจการทองเทยว ซงเปนกจกรรมทางเศรษฐกจทอยบนฐานของความรในมตของการพฒนาและการเชอมโยงทงระบบเศรษฐกจระดบมหภาคและระดบจลภาค เปนทางเลอกในการพฒนาทเหมาะสมส าหรบนโยบายดา นนวตกรรม ซงหวใจส าคญของเศรษฐกจเชงสรางสรรคกคออตสาหกรรมเชงสรางสรรค (UNCTED, 2008)

อตสาหกรรมเชงสรางสรรค เปนวงจรของการสราง การผลตและการกระจายสนคาและบรการทปจจยน าเขาเปนทนทางปญญาและความคดสรางสรรค อนประกอบไปดวยกจกรรมทอยบนพนฐานความร โดยไมเพยงมงเนนแคศลปะ แตรวมไปถงรายไดอนเกดจากการคาและสทธทางทรพยสนทางปญญา ผลตภณฑทจบตองไดและในรปแบบดานการบรการเชงศลปะอนเปนสงทจบตองไมไดอนประกอบดวยเนอหาเชงสรางสรรค ซงเปาหมายทางตลาดคอการสรางมลคาทางเศรษฐกจ ถอเปนภาคธรกจการคาระดบโลกทมพลวตรสง (UNCTED, 2008)

Howkins (2001 อางถ งใน ส านกงานบรหารและพฒนาองคความร , 2552) กลาววา เศรษฐกจเชงสรางสรรค คอ แนวคดทจะสรางใหเกดการเปลยนแปลงตอภาคการผลต ภาคการบรการ ภาคการขาย ซงมปจจยหลกมาจากความสามารถ และทกษะพเศษของบคคล เปนระบบเศรษฐกจใหมทมกระบวนการน าเอาวฒนธรรม เศรษฐกจ และเทคโนโลยมารวมเขาดวยกน กอใหเกดอตสาหกรรมเชงสรางสรรค ซงเปน กลมกจกรรมการผลตทตองพงพาความคดสรางสรรคเปนวตถดบส าคญ โดยการสรางมลคาทเกดจากความคดของมนษย เปนการผลตทพ ฒนาไปสเศรษฐกจเชงสรางสรรค

กลาวโดยสรปคอ เศรษฐกจเชงสรางสรรค คอ แนวคดการขบเคลอนเศรษฐกจบนพนฐานของการใชองคความร การสรางสรรคงาน และการใชทรพยสนทางปญญา ทเชอมโยงกบรากฐาน

13

ทางวฒนธรรม การสงสมความรของสงคม และเทคโนโลยนวตกรรม ซงการผลตทพฒนาไปสเศรษฐกจเชงสรางสรรคไดนน เรยกวาอตสาหกรรมเชงสรางสรรค คอ กลมกจกรรมการผลตทตองพงพาความคดสรางสรรคเปนวตถดบส าคญ เปนกจกรรมทเกดจากการสรางมลคาทมาจากความคดของมนษย

2.1.3 ประเภทของอตสาหกรรมเชงสรางสรรค ภายใตระบบเศรษฐกจเชงสรางสรรค มการแบงอตสาหกรรมเชงสรางสรรคออกเปนหลาย

แนวคด (ตารางท 2.1) ไดแก 1) แนวคดการจดประเภทอตสาหกรรมของประเทศสหราชอาณาจกร โดยมการ

แบงอตสาหกรรมเชงสรางสรรคตามสนคาและบรการ 2) แนวคด การจดประเภทอตสาหกรรมโดยใชวฒนธรรม (Symbolic Texts

Model) 3) แนวคด การจดประเภทอตสาหกรรมโดยใชศลปะ (Concentric Circles

Model) 4) แนวคดการจดประเภทอตสาหกรรม ขององคการทรพยสนทางปญญาโลก

(WIPO Copyright Model) ซงใชประเดนดานลขสทธเปนในการแบงประเภท 5) แนวคดการจดประเภทอตสาหกรรมของ UNCTED 6) แนวคดการจดประเภทอตสาหกรรมของ UNESCO 7) แนวคด การจดประเภทอตสาหกรรม ของส านกงานคณะกรรมการพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต ประเทศไทย

14

ตารางท 2.1 การจดประเภทอตสาหกรรมเชงสรางสรรค

ประเภทสนคา/ บรการ

DCMS (UK)

Symbolic Texts

Concentric Circles

WIPO UNCTAD UNESCO Thailand

การโฆษณา ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

สถาปตยกรรม ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

การออกแบบ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

แฟชน ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

ภาพยนตร วดทศน ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

ฮารดแวร ∆ ∆ ∆ ∆

บรการทองเทยว ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

วรรณกรรม ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

ดนตร ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

พพธภณฑ ∆ ∆ ∆

สอสงพมพ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

ซอฟตแวร ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

กฬา ∆

ศลปะการแสดง ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

การกระจายเสยง ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

วดโอเกม ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

ทศนศลป งานฝมอ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆ ∆

อาหารไทย ∆

การแพทยแผนไทย ∆

ดดแปลงจากเวบไซต http://www.creativethailand.org/th/about/about_cceo_p2.php

การแบงประเภทอตสาหกรรม เชงสรางสรรคทง 7 แนวคดนน มองคประกอบทมพนฐานคลายคลงกนคอ อตสาหกรรมการโฆษณา อตสาหกรรมการออกแบบ อตสาหกรรมสถาปตยกรรม อตสาหกรรมแฟชน อตสาหกรรมภาพยนตรและวดทศน อตสาหกรรมฮารดแวร อตสาหกรรม

15

บรการทองเทยว อตสาหกรรมวรรณกรรม อตสาหกรรมดนตร อตสาหกรรมพพธภณฑ อตสาหกรรมสอสงพมพ อตสาหกรรมซอฟตแวร อตสาหกรรมศลปะการแสดง อตสาหกรรมการกระจายเสยง อตสาหกรรมวดโอเกม อตสาหกรรมทศนศลปและงานฝมอ

2.1.4 ความส าคญของอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกบนโยบายเศรษฐกจไทย แนวคดเศรษฐกจเชงสรางสรรคไดรบการน ามาใชขบเคลอนเศรษฐกจประเทศไทย เปนการ

ปฏรประบบเศรษฐกจอยางแทจรง ประเทศไทยในอนาคตอาจจะมปญหาทงการแขงขนกบประเทศทเทคโนโลยสงกวา และการแขงขนกบประเทศทดอยกวา ซงตองมตนทนต ากวา ดงนน ทศทางใหมของประเทศไทย ตองใชความคดสรางสรรคไปเพมมลคาสนคา หรอไปสรางธรกจรปแบบใหม จงจะแขงขนได

อภสทธ ไลสตรไกล ผอ านวยการศนยสรางสรรคงานออกแบบ (Thailand Creative & Design Center: TCDC) กลาววา เศรษฐกจเชงสรางสรรค คอแนวคดของเศรษฐกจระบบใหมทควรใหความสนใจ เนองดวยสภาพแวดลอมของโลกในปจจบน มความกาวหนาทางเทคโนโลยและการสอสาร สงผลใหผบรโภคตองการสงใหมทกาวล าไปจากการใชงานปกต ทงดานความสวยงามและการตอบสนองความตองการเฉพาะดาน ดงนน เศรษฐกจเชงสรางสรรคจงเปนยทธศาสตรหลกในการปรบโครงส รางทางเศรษฐกจไทยใหมความสมดลและยงยนตอไป แนวคด เศรษฐกจเชงสรางสรรค จะถกน ามาทดแทนระบบการผลตสนคา ครงละ จ านวน มาก (Mass Production) แนวคดเศรษฐกจเชงสรางสรรค จะผสมผสานวฒนธรรม เศรษฐกจ และเทคโนโลย เขาไวดวยกน เกดเปนอตสาหกรรม เชงสรางสรรคทมความส าคญในการวางรากฐานความมงคงใหกบประเทศ (ขาวประชาสมพนธ, 2552)

ในป พ.ศ. 2549 อตสาหกรรมเชงสรางสรรคท ารายไดใหกบประเทศไทย ถง 840,621 ลานบาทหรอคดเปนรอยละ 10 ของ GDP ของประเทศไทย โดยดานการออกแบบ มมลคารายไดเขาประเทศสงสดถง 304,990 ลานบาท ดงนน ในป พ.ศ. 2552 รฐบาลไทยไดประกาศค ามนสญญา 12 ประการในการผลกดน เศรษฐกจเชงสรางสรรค ของประเทศ และมงสการทไทยเปนศนยกลางของอตสาหกรรม เชงสรางสรรคในภมภาคอาเซยน (Creative Industrial Hub of ASIAN) และมงเพมมลคาทางเศรษฐกจของอตสาหกรรมเชงสรางสรรคของประเทศจากรอยละ 12 ของ GDP เปนรอยละ 20 ภายในป 2555 (อลงกรณ พลบตร , 2552) ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดจดประเภท อตสาหกรรม เชง สรางสรรคของไทย โดยยด รปแบบของ

16

UNCTAD (2008) โดยแบงเปน 4 กลมหลก ประกอบไปดวยอตสาหกรรมเชงสรางสรรค 15 สาขา ดงน

1) กลมมรดกทางวฒนธรรม (Cultural Heritage) เปนกลมทเกยวกบประวตศาสตร โบราณคด วฒนธรรมประเพณ และสภาพสงคม ประกอบดวย 4 อตสาหกรรม คอ อตสาหกรรมงานฝมอและหตถกรรม , อตสาหกรรมการทองเทยวเชงวฒนธรรม , อตสาหกรรมการแพทยแผนไทย และอตสาหกรรมอาหารไทย

2) กลมศลปศาสตร (Arts) เปนกลม ทเกยวกบ ศลปะและวฒนธรรม ประกอบดวย 2 อตสาหกรรม คอ อตสาหกรรมศลปะการแสดง เชน การแสดงละคร การเตนร า โอเปรา การเชดหนกระบอก เปนตน และอตสาหกรรมทศนศลป เชน ภาพวาด รปปน ภาพถาย วตถโบราณ เปนตน

3) กลมสอ (Media) เปนกลมสอผลตงานสรางสรรคทสอสารกบคนกลมใหญ ประกอบดวย 4 อตสาหกรรม คอ อตสาหกรรมสอสงพมพ ไดแก หนงสอ นตยสาร หนงสอพมพ เปนตน , อตสาหกรรมการก ระจายเสยง ไดแก รายการทางวทยและโทรทศน , อตสาหกรรมภาพยนตรและวดทศน และอตสาหกรรมดนตร

4) กลมงานสรางสรรค เพอการใชงาน (Functional Creation) เปนกลมของสนคาและบรการทตอบสนองความตองการของลกคาทแตกตางกน ประกอบดวย 5 อตสาหกรรม คอ อตสาหกรรมงานออกแบ บ ไดแก งานออกแบบภายใน กราฟฟค , อตสาหกรรมแฟชน ไดแก งานออกแบบแฟชนเครองนงหม อญมณ เครองหนง เครองประดบ , อตสาหกรรมงานโฆษณา , อตสาหกรรมสถาปตยกรรม และอตสาหกรรมซอฟตแวร ไดแก ซอฟตแวร วดโอเกม และเนอหาดจตอล เปนตน

อตสาหรรม เชงสรางสรรค 15 ประเภทน รฐบาลไดใหความส าคญในการน าไปพฒนาเศรษฐกจอยางจรงจงดวยการบรรจอยในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 (กลมยทธศาสตรและแผนการประชาสมพนธ ส านกโฆษกรฐบาลไทย, 2552)

2.1.5 บคลากรเชงสรางสรรค มนษย เปนแหลงทมาของความคดสรางสรรค เปนหนวยยอยทเลกและส าคญทสดใน

เศรษฐกจเชงสรางสรรค โดยทแตละองคการในอตสาหกรรมเชงสรางสรรค ตางตองชวงชงบคลากรทม คณคายงตอการพฒนาผลตภณฑและบรการเชงสรางสรรค ซงถอเปน บคคล ทส าคญตออตสาหกรร มเชงสรางสรรค เรยกกนวา “บคลากรเชงสรางสรรค ” หรอ “ชนชนสรางสรรค ” โดยบคลากรในอตสาหกรรม เชงสรางสรรคนน เรมไดรบความสนใจในตลาดแรงงาน จากการศกษา

17

ของ Florida (2007 อางถงใน สมบต กสมาวล , 2552: 76) พบวาในสงคมสหรฐอเมรกา กลมแรงงานสรางสรรค มสดสวนเพมขนเรอยมาตงแตป ค .ศ.1900 ซงมกลมแรงงานสรางสรรคในสดสวนรอยละ 10 จากนนอก 80 ป (ป ค.ศ.1980) กเพมสดสวนขนเปนรอยละ 20 ตอมาอกเพยง 27 ป (ป ค.ศ.2007) มแรงงานประมาณรอยละ 30 เขาท างานในภาค เศรษฐกจ เชงสรางสรรค ซงสดสวนคาตอบแทนเกอบครงหนงของรายไดจากคาตอบแทนทงหมดของทกภาคสวนอยในภาคเศรษฐกจเชงสรางสรรค รองลงมาเปนภาคบรการ ภาคอตสาหกรรมและภาคเกษตรกรรม ซงมแนวโนมวาอตราคาตอบแทนในภาคเศรษฐกจเชงสรางสรรคจะเพมสงขนเรอยๆ ซง Florida กลาววาภายในทศวรรษหนา งานเชงสรางสรรคจะมสดสวนเปนครงหนงของงานทงหมดทมอยในประเทศแคนาดาและสหรฐอเมรกา ตามแนวโนมการเพมขนอยางรวดเรวในชวงทผานมา เนองจากงานเชงสรางสรรคจะมความออนไหวตอความถดถอยทางเศรษฐกจนอยกวางานท มลกษณะเปนกจวตร (Routine oriented job) แบบเดม ขณะทคาตอบแทนสงกวา

ตารางท 2.2 คาตอบแทนของแรงงานในแตละภาคธรกจของประเทศสหรฐอเมรกา ป ค.ศ.1999

บคลากรในแตละภาคธรกจ จ านวน

บคลากร (คน) คาจางเฉลย

รายชวโมง ($) เงนเดอนเฉลย

รายป ($)

กลมบคลากรภาคการสรางสรรค 38,278,110 23.44 48,752

กลมบคลากรภาคแรงงาน 33,238,810 13.36 27,799 กลมบคลากรภาคการบรการ 55,293,720 10.61 22,059 กลมบคลากรภาคเกษตรกรรม 463,360 8.65 18,000

รวมบคลากรในสหรฐอเมรกา 127,274,000 15.18 31,571

แหลงทมา : Occupational Employment Statistics (OES) Survey, Bureau of Labor Statistics,Department of Labor,1999 Quoted in Richard Florida, 2002: 77

ขอมลจากตารางท 2.2 คอ การเปรยบเทยบคาตอบแทนของแรงงานในแตละภาคธรกจ

ของประเทศสหรฐอเมรกา ป ค.ศ. 1999 พบวาชนชนสรางสรรคเปนกลมมอทธพลและส าคญตอการยกระดบคณคาทางเศรษฐกจไดโดดเดนจากกลมบคลากรในภาคธรกจอนๆ

Florida (2002: 68-72) ไดนยามชนชนสรางสรรค (Creative Class) วาคอ ผทท าหนาทในการสรางสรรครปแบบสงใหมทมความหมาย โดยชนชนสรางสรรคแบงออกเปน 2 กลม คอ

18

1) กลมงานสรางสรรคแกนหลก (Super Creative Core) ประกอบไปดวยนกวทยาศาสตรและวศวกร , ศาตราจารยประจ ามหาวทยาลย , นกแตงนยายและโคลงกลอน , นกเขยนงานจา กเรองจรง บรรณาธการ, นกดนตรและนกแตงเพลง, ศลปน, ผสรางความบนเทง, นกแสดง, นกสรางภาพยนตร, นกออกแบบและสถาปนก ตลอดจน คณะท างานวจย นกวเคราะห โปรแกรมเมอรทางซอฟตแวร คนกลมนเปนผทท างานสรางสรรค ประเภทการ ผลตสงใหม หรอการออกแบบ ซงเกยวของในกระบวนการเชงสรางสรรค ผลผลตเหลานนจะสามารถโอนถายและมประโยชนอยางกวางขวาง จากความคดกกลายมาเปนสงทน ามาใชประโยชนไดจรง เชน ผลตภณฑทออกแบบมานนสามารถน ามาใชงานได และเกดการผลตเขาสตลาด

2) กลมงานสรางสรรคเฉพาะสายอาชพ (Creative Professionals) ซงอาชพของคนกลมน ไดแก นกฟสกซ นกกฎหมาย ผ บรหาร ผจดการ เปน ผทท างานในอตสาหกรรมทเนนการน าองคความรมาใชในงาน เชน ภาคธรกจ ทใชเทคโนโลยระดบสง การบรการดานการเงน กฎหมาย การดแลสขภาพและการจดการธรกจ คนกลมนจะเกยว ของกบการแกไขปญหาเชงสรางสรรคและสามารถน าองคความรทมแบบแผนและซบซอนมาเชอมโยงเพอแกไขปญหาเฉพาะดานได โดยบคคลกลมนจ าเปนตองมวฒการศกษาในระดบสง ซงถอเปนทนมนษยในระดบสง ลกษณะงานของคนกลมนจะเนนการสรางกระบวนการหรอผลตภณฑทเปนประโยชนอยางกวางขวาง

กลมชนชนสรางสรรค เปนกลไกส าคญในการขบเคลอน เศรษฐกจเชงสรางสรรค Florida (2002) กลาววา พลงขบเคลอนอนสรางสรรคของบคลากรเชงสรางสรรคเหลาน จะสงผลดทงตอผลตภณฑ ผลงาน และสงผลในดานส งคมดวย กลาวคอ กจกรรมอนเกดจาก กลมบคลากรเชงสรางสรรคนน จะน าไปสการมชวตทมความสข รวมทงการพฒนามนษยชาตทดขน นอกจากน Florida (2002: 249-252) ยงไดน าเสนอตวแบบการสรางความเตบโตทางเศรษฐกจ คอ ตวแบบ 3T อนประกอบไปดวย

1) เทคโนโลย (Technology) เปนปจจย ชวดนวตกรรมและการใหความส าคญกบอตสาหกรรมทมการใชเทคโนโลยในระดบสง

2) ความสามารถ (Talent) เปนปจจยทอยในตวบคคล ซง ชวดดวยจ านวนบคคลทประกอบอาชพงานสรางสรรค

3) การยอมรบฟงความคดเหนของผอน (Tolerance) เปนปจจยท ชวดวาสภาพสงคมนนเปดกวางยอมรบความคดเหนทแตกตางไดมากนอยเพยงใด ซงสภาพสงคมเชนนกจะเอออ านวยใหเกดการสรางสรรคความคดทแปลกใหม

19

ตวแบบ 3T เปนปจจยทสงเสรมใหเกดการพฒนาเศรษฐกจ และทส าคญ ปจจยทง 3 ดานเปนสงทสามารถเคลอนยายได โดยเฉพาะปจจยดานเทคโนโลยและความสามารถ ของบคคล จงเปนสาเหตให ประเทศหรอเมองตางๆ ตองแขงขนกนเพอดงดด รกษาและสราง จ านวนกลมคนสรางสรรค ดวยวธการพฒนาสภาพแวดลอมเมอง การพฒนาโครงสรางพนฐานและกลไกทางธรกจทเออตอการลงทนและพฒ นาธรกจสรางสรรค ขณะเดยวกน กตองใ หความส าคญกบการรกษาวฒนธรรมทองถนและวางแนวทางการพฒนาทยงยนเพอใหประเทศมความพรอมในเชงเอกลกษณและบรรยากาศทางวฒนธรรมทมความหลากหลาย (ครเอทฟไทยแลนด , 2553) เกดเปนเมองแหงการสรางสรรค (Creative City)

การสรางบรรยากาศของเมองทเออตอการเกดความคดสรางสรรค ถอเปนปจจยส าคญทจะชวยดงดดนกสรางสรรค หรอผประกอบการใหเขามาลงทนประกอบธรกจในเมองดงกลาวมากขน โดยเฉพาะการสนบสนนใหเกดการพฒนาความรและเทคโนโลยเพอรองรบธรก จนนๆ ดงเชน ประเทศเกาหล ใตทประสบความส าเรจในการเปนเมองแหงการสรางสรรค เปนผลมาจากการพฒนาอตสาหกรรมเชงสรางสรรคประเภทกลมงานโสตทศน เชน ภาพยนตรเกาหล การตนอนเมชน และวดโอเกมส (สรพฒน ชนะกล, 2552) สอดคลองกบ Jane Jacobs ทกลาวว า สงคมทมทนมนษยมากกวากยอมจะเตบโตไดเรวกวาสงคมทมทนมนษยนอยกวา ซงความสามารถของการเกดนวตกรรม จะตองวดจากจ านวนคนทมอาชพทสรางสรรค (Creative Occupations) มากกวาการวดทนมนษยในรปแบบเดม ซงวดจากระดบการศกษา (The Gale Group, 2007) นอกจากน Greenberg and Baron (2008: 565-568) ไดกลาววา สภาพแวดลอมในงานทชวยใหบคคลมความคดสรางสรรคมากขน ควรมลกษณะดงน

1) การใหอสระในการท างาน พรอมกบอ านาจในการตดสนใจในงาน ซงหวหนางานไมควรมการควบคมหรอการตรวจสอบอยางใกลชด มเ ชนนน จะท าใหระดบความคดสรางสรรคนอยลง

2) การสรางลกษณะงานใหมความนาสนใจ ใหเกดความรสกสนกสนานในงาน ความเพลดเพลนในการท างาน กจะน าไปสความคดทดทสด

ปจจบน ธรกจจะแขงขนความไดเปรยบ กนทความแปลกใหม ความแตกตาง ของสนคาและบรการทสามารถตอบสนองรสนยม และวถชวต (Life Style) ทหลากหลายของผบรโภคแตละบคคลได ปจจยส าคญท ท าใหองคการมผลผลตเชงสรางสรรคไดนน กคอบคลากรเชงสรางสรรคภายในองคการ หากองคการใดมบคลากรเชงสรางสรรคจ านวนมากและสามารถรกษาใหบคลากร

20

เชงสรางสร รคเหลานน เตมใจและตองการทจะท างานเพอสรางสรรคผลงาน องคการแหงนนไดครอบครองทรพยากรทมคณคายงส าหรบความกาวหนาและการเตบโตของธรกจ

กลมเปาหมายของการศกษาครงนคอ กลม บคลากรเชงสรางสรรค ในกลมอตสาหกรรมเชงสรางสรรค โดยเลอกศกษ าบคลากรทอยในกลม งานสรางสรรคแกนหลก (Super Creative Core) ไดแก นกแตงเพลง, ศลปน, นกดนตร, ผสรางความบนเทง , นกออกแบบและสถาปนก , นกออกแบบแฟชน, นกเขยน, ชางภาพ, บรรณาธการ ผจดท ารายการทางโทรทศน และโปรแกรมเมอรโดยผลตภณฑทเกดขน จากความคดสรางสรรคของบคลากรกลมน มกจะเกยวของกบทรพยสนทางปญญา ซงมมลคาทางเศรษฐกจและเปนฐานในการสรางรายได ทส าคญใหกบประเทศ ดงนน ผวจยจงสนใจศกษาวาปจจยใดทสรางความสขในการท างานใหกบบคลากรเชงสรางสรรค เพราะการท างาน อยางม ความสขนน ไมเพยงสงผล ในดานประสทธภาพ การเพมจ านวนผลงานทสรางสรรค แตจะเปนสงทดงดดและรกษาบคลากรกลมนใหท างานกบองคการตอไปได

จากเหตผลทไดกลาวมานน ผวจยจงสนใจศกษาเรอง ความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค กรณศกษากลมอตสาหกรรมเชงสรางสรรค ซงวธการศกษา เปนการผสมผสานระหวางการวจยเชงปรมาณและการวจยเชงคณภาพ โดยการรวบรวมทฤษฎทเกยวของ เพอน ามาสรางกรอบ การศกษา ความสขในการท างาน ซงผลการศกษานนจะชวย ให ผบรหารและนกทรพยากรมนษยเขาใจรปแบบควา มสขในการท างานของกลมบคลากรดงกลาว และน าผลการวจยมาประยกตในดานการพฒนาบรรยากาศและสภาพแวดลอมในการท างาน รวมถงการจดกจกรรมตางๆ เพอสงเสรมใหบคลากรเชงสรางสรรค มความสข มชวตชวาในการท างาน กระตอรอรนทจะพฒนางานและเพมผลผลตหรอมคณภาพดขน ท าใหบคลากรปฏบตงานไดอยางเตมศกยภาพ มขวญและก าลงใจทจะปฏบตงานอยางทมเท สงผลใหเกดความสขและรกในการท างาน (ประทมทพย เกตแกว, 2551: 1)

2.2 แนวคดความสขในการท างาน

2.2.1 ความหมายของความสข ความสข คอความรสกหรออารมณประเภทหนง ความสขมหลายระดบ ตงแตความสบาย

ใจเลกนอยหรอความพอใจจนถงความเพลดเพลนหรอเตมไปดวยความสนก สงทท าใหเกดความสข พจนานกรมไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน (2542) ไดใหความหมายค าวา “สข” คอ ความสบายกายสบายใจ มกใชเขาคกบค า เชน อยดมสข อยเยนเปนสข สบายกายสบายใจ การศกษาจ านวนมากไดมการแทนค าวา “ความสข ” ดวยค าอน เชน แผนพฒนา การเศรษฐกจและสงคม

21

แหงชาต ฉบบท 8 มการใชค าวา “ความอยดมสข ” (Well - Being) ใหควา มหมายวาเปนความส าเรจ ซงเชอมโยงกบโอกาสทางเลอกในการด ารงชวตและความสามารถ (Capabilities) ทจะน าไปสความส าเรจ โดยมอสรภาพในการเลอกด ารงชวต ฉะนน ความสข (Happiness) จงเปนสวนหนงของ “ความอยดมสข ” เปนเครองชวดดานสงคม (สมชาย ศกดาเวคอสร , 2544) ซงเปนรปธรรมและการวดเชงภาวะวสย (Objective) โดยมดชนทใชวดองคประกอบความสขจากภายนอก เชน สขภาพ ระดบการศกษา การท างาน สงแวดลอมทางกายภาพ (ส านกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต, 2548: 35-37)

นอกจากน ยงมการใชค าวา “ความอยเยนเปนสข” หมายถง การด าเนนวถชวตของคนทงจต กาย ปญญา ทเชอมโยงสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอมอยางสมพนธกนไดอยางถกตองและดงามอยางมดลยภาพ และเปนองครวมจงจะเกดสขภาวะทด เปนภาพสะทอนของสงคมทมความสขจากองครวมทงปจจยภายนอกและภายใน น าไปสการอย รวมกนอยางสนต ภายใตระบบบรหารจดการทเปนธรรม (ประเวศ วะส , 2548: 18-22; ส านกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา , 2549)

ความสขในทางจตวทยา มกใชค าวา “สขภาวะ” (Subjective well-being) ตามนยามขององคการอนามยโลก (WHO, 1996) วาสขภาพหมายถงสขภาวะทสมบรณทงรางกาย จตใจและสงคม และมไดหมายความเพยงการปราศจากโรคและความพการเทานน

ความสขเปนความรสกองครวมเชงอตตวสย (Subjective) อาจเปลยนแปลงตามกาลเวลา ความสขเปนผลมาจากปจจยเปนเรองของจตใจ เชน การมความสขจากการน าธรรมะมาปฏบต มคณธรรม เมตตากรณา ศลธรรม สมาธ หรอปญญา ความรสกพอเพยง (พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต), 2552) และความสขซงเปนผลพวงมาจากปจจยภายนอก เชน มความมนคงทางเศรษฐกจ สงคมชมชนเขมแขง มครอบครวอบอน การมสขภาพด (ประเวศ วะส, 2548: 47)

ความสข (Happiness) ไดรบการตความไวในหลายมตทงทางดานศาสนา สงคม จรยธรรมและจตวทยา และแมกระทงสาชาวชาการดานเศรษฐศาสตรกไดใหความส าคญกบความสขมากยงขน ซงความสขมการใหค านยามทแตกตางกน ขนอยกบการน าไปอธบายแตละบรบท โดยผวจยไดแบงกลมแนวคดดานความสขเปน 3 ศาสตรหลกคอ

2.1.1.1 แนวคดความสขในมมมองดานปรชญาและศาสนา ความสขทางปรชญาและทางศาสนา เปนแนวทางด าเนนชวตใหสามารถปรบตวได

แมชวตจะล าบาก เกดความสขทางใจจากการมจตใจสงบอยในภาวะจตปกต เปนอสระจากกเลสตณหา มความเชอวาโดยธรรมชาตของมนษยเปนผทมจรยธรรม เพยงแตจะน าออกมาใชภายใต

22

สถานการณทยวยไดหรอไมเทานน ผวจยสรปความสขในมมมองดานปรชญาและศาสนาออกเปน 2 กลม

1) ความสขทางศาสนา ตามแนวคดของนกวชาการตะวนตก โดย Spitzer (1999) ซงศาสนาครสตเชอในคณคาความเปนมนษยตงแตเกดวา พระเจาเปนผสรางโลกและมนษย ฉะนน มนษยยอมมความดและจรยธรรมเหมอนพระเจา ซง Spitzer (1999) ไดแบงความสขออกเปน 4 ระดบ คอ

(1) ความสขจากการไดรบสงของเพอตอบสนองความตองการ เช น การไดทานอาหารกมความสข ซงความสขระดบนขนอยกบสงทอยภายนอก และเปนความสขในระยะสน

(2) ความสขจากการเปรยบเทยบผลประโยชนกบผอน เชน เปรยบเทยบวาตนเองมมากกวา ตนเองดกวาผอน เปนความสขทแขงขนกบผอน ความสขระดบนจะไมมนคงเพราะเมอใดบคคลเปรยบเทยบวาตนเองมนอยกวากจะรสกลมเหลว ไมมความสขและรสกวาตนเองไมมคณคา

(3) ความสขจากการเหนความดในผอนและการท าสงทดเพอผอน เชน การดแลชวยเหลอซงกนและกนภายในครอบครวและสงคมทท างาน

(4) ความสขระดบสง หมายถง ความสขทสมบรณ บคคลจะรสกเตมไปดวยคณงามความด ความงาม ความจรงและความรก ผทจะมความสขในระดบนจะกระท าสงตางๆ ดวยจตใจทบรสทธตอผอน

นอกจากน ความสขตามทฤษฎจรยศาสตร ของอรสโตเตล (quoted in

Gavin and Mason, 2004: 387-389) กลาววา มนษยทกคนอยากมความสขและแสวงหาหนทางทจะน าชวตไปสความสข รวมถงความสขแตละประเภทจะสมพนธกบสงหนงอยางสมเหตสมผล (Eudaimonia) ความดงามของมนษย เปนความสขทไดบรรลความเปนเลศของคณลกษณะของจต (Soul) คอ ความมเหตผล หากมนษยจะพบกบชวตทดงาม มนษยกตองอยในสงคมทดเชนกน ซงสงคมนกเปรยบเหมอนกบการท างานในองคการ เพราะบคคลตองใชเวลามากมายอยกบการท างาน นอกจากนยงตองทมเททงพลงกายพลงใจสการท างาน และองคการเปนแหลงของความสมพนธระหวางบ คคล เปรยบเหมอนความสมพนธทาง สงคม ซงลกษณะทส าคญตอการสรางความสขตามแนวคดของอรสโตเตล คอ ความอสระ (Freedom) ความสขเปนผลมาจากการทบคคลสามารถสรางทางเลอกได ความร (Knowledge) ความสขจ าเปนตองมความรเพอทจะท าให

23

มเหตผลตอการตดสนใจทส าคญได และคณธรรม (Virtue) การกระท าทอยบนจรยธรรมอนด จะชวยพฒนาการตดสนใจทด ซงผลนนน ามาสความภาคภมใจ และความเคารพในตนเอง

2) ความสข ทางพระพทธศาสนา ตามแนวคดของนกวชาการตะวนออก เปนความสขทเนนการฝกจตและปฏบตธรรม กระท าความด โดยไมเบยดเบยนผอน จากแนวคดของ พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) (2552) แบงความสขออกเปน 3 ประเภท คอ

(1) ความสขดานรปธรรม หมายถง ความสขทตามองเหน คอการมทรพยสน มอาชพทมนคง มต าแหนงยศศกด ฐานะเปนทยอมรบของสงคม มมตรสหายบรวาร และครอบครวทด

(2) ความสขดานนามธรรม หมายถง ความสขทลกล าเกนกวาทตามองเหน คอ คณงามความด ความสขจากคณคาของชวต การไดบ าเพญประโยชนชวยเหลอ ผอน มศรทธาในสงทดงาม มปญญาทท าใหรจกการปฏบตตอสงทงหลายอยางถกตอง และแกไขปญหาทเกดขนได ท าใหมชวตความเปนอยทด

(3) ความสขดานนามธรรมขนสง ทเรยกวา “โลกตตระ” หมายถง ผทมจตใจเปนอสระดวยความรเทาทนตอสงทงหลาย รชวตตามความเปนจรง ปลอยใหกฎธรรมชาตทงหลายเปนไปตามธรรมชาต ไมใหความทกขเขาม ากระทบจตใจ มความสขอยกบตวเองและมชวตทสมบรณ

ความสขในทางพระพทธศาสนา เกดจากความสขจากปจจยภายใน หมายถงการเปนอสระจากความโลภ ความโกรธและความหลง (พทธทาสภกข , 2548) และความสขจากปจจยภายนอกคอ ความสขจากวตถทเปนเจาของ ซง John Stuat Mill (1949 อางถงใน พระมหานยม หาญสงห, 2545: 14-15) ใหความหมายของความสข วาเปนความรนรมย และความปราศจากความเจบปวด ลกษณะค าทมความหมายเดยวกบความสขคอ ประโยชน ความด ความถกตอง ความสขกบความดมความหมายเดยวกน Mill (1949 อางถงใน พระมหานยม หาญสงห, 2545: 15-20) ไดแบงความสขเปน 2 ประเภทคอ

(1) ปรมาณของความสข หมายถง ความสขทเนนแตปรมาณความสข เชน มนษยกนขาว สกรกนร า กมความสขเทากนไมมอะไรตางกน ความสขดานปรมาณเปนความสขระดบต า เปนความสขทมนษยและสตวกมได

(2) คณภาพของความสข หมายถง ความสขทใหความส าคญกบคณภาพของสงตางๆ เชน ความสขของคนกบสตวยอมแตกตางกน และทส าคญคณภาพความสขเนนความสขทางจตใจมากกวาความสขทางรางกาย

24

จากแนวคดทไดกลาวมานน ความสข ในม มมองศาสนา ทงดาน ตะวนตกและตะวนออก สามารถสรปออกเปน 2 ระดบ คอ ความสขระดบต าจะเปนความสขดานรปธรรมทบคคลพงพอใจในชวตของตน แ ละความสขระดบสงจะเชอมโยงกบการท าสงดงามเพอผอนและสวนรวม ซงบคคลจะมความสขอยางสมบรณตองมความสขดานนามธร รมระดบสงดวย สอดคลองกบผลการวจยของ Brülde (2007) ทศกษาถงความสขและชวตทด พบวาความสขจะมคณคาและมระดบทสงขน หากอยบนการรบรคณคาความหมายของชวตทถกทควรและมจรยธรรม ความสขจะชวยท าใหชวตมนษยดขนดวยเจตนาทกระท าลงไปอยาง นาเปนสข ฉะนน ความสขจงไมไดเกดจากความรสกพงพอใจเพยงอยางเดยว แตเกยวของกบจรยธรรมและการรบรคณคาของชวตทถกทควรดวย

2.1.1.2 แนวคดความสขในมมมองดานจตวทยา สขภาพจต หมายถง สภาพชวตทเปนสข อนเปนผลจากการมความสามารถในการ

จดการปญหา ในการด าเนนชวตมศกยภาพทจะพฒนาตนเองเพอคณภาพชวตทด โดยครอบคลมถง ความดงามภายในจตใจ (กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข , 2553) มสขภาพกายและสขภาพจตด มอารมณมนคง สภาพจตใจมความเขมแขง สามารถปรบต วใหเขากบสงแวดลอมทเปลยนแปลงอยางรวดเรวได มสมรรถภาพในการท างานและสามารถแกไขปญหาและปรบจตใจใหมความสขได (ฝน แสงสงแกว , 2522) สามารถมและรกษาสมพนธภาพกบผอนไวไดอยางราบรน วางตวไดเหมาะสมในสงคม ท าตนใหเปนประโยชน มการด ารงชพดวยความสมดล รวมทง จตใจปราศจากอาการของโรคจต กลาวคอ ความวตกกงวล ขาดสมาธ ความกลวในเรองตางๆ โดยปราศจากเหตผลอนสมควร ผทมสขภาพจตดตองไมวตกกงวลมากนก รจกปรบตว รบรเหตการณ โดยไมบดเบอนความจรง (องคการอนามยโลก , 1976 อางถงใน กรมการแพทย , 2530; ดวงเดอน พนธมนาวน , 2524; อรณ เชวนาศย , 2538) เปนความสมบรณทางรางกายและทางจตใจของมนษย ซงจะชวยใหมนษยสามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางเปนสข ตระหนกรในตนเองทงดานบวกและดานลบตามศกยภาพแหงตน (สภวรรณ พนธจนทร, 2550)

จากการศกษาของ อภชย มงคล (2552) ไดเปรยบเทยบความหมายค าวา “ความสข” และ “สขภาพจต ” ในบรบทสงคมไทย โดยการเปรยบเทยบ 4 องคประกอบหลกของสขภาพจต ไดแก สภาพจตใจ (Mental State) สมรรถภาพของจตใจ (Mental Capacity) คณภาพจตใจ (Mental Quality) และปจจยสนบสนน (Supporting Factors) พบวาสองค านมความหมายไปในทศทางเดยวกน

25

จตวทยาเชงบวก (Positive Psychology) ชวยใหบคคลมความสขสนกกบการใชชวต และชวยใหบคคลคนพบความสขทแทจรงในการด าเนนชวตของทกวนได องคการทเต มไปดวยบคลากรซงมจตวทยาเชงบวก ในทสดกจะกอใหเกดความเปนพลเมองทด ความรบผดชอบในหนาท ความเอาใจใสงาน ไมเหนแกตว สภาพ พอประมาณ ท างานดวยหลกจรยธรรม และชวยลดจ านวนบคคลทมความเครยดสง หรอลดความไมพงพอใจในงาน (Gavin and Mason, 2004: 389) ซงจตวทยาเชงบวกศกษาเรองคานยมของการตระหนกตนเอง (Self Awareness) พฤตกรรมทมเปาหมายในชวต การท าเพอสวนรวม การใชชวตอยางไดคณคาสงสด (Optimal Living) ซงชวยใหเราเขาใจศกยภาพทจะพฒนาตนเองไปสชวตทางบวก และมความสขเพมขน รวมทงการท าใหคนรอบขางและสงคมพลอยมความสขเพมขนไปดวย (วทยากร เชยงกล, 2548)

William James นกจตวทยาชาวอเมรกน (อางถงใน วทยากร เชยงกล , 2548: 11-12) ไดกลาวถงความสขไววา แรงจงใจในการท ากจกรรมทกอยางของคนแทบทกคน คอ ท าอยางไรจะไดมา รกษาไว และฟนฟความสข เพราะการทคนเราจะมความสขหรอไมมความสขนนเปนตวก าหนดทกอยางในชวต คนทมความสขจะมองวาโลกเปนทปลอดภย มการตดสนใจ ทด รวมมอกบ ผอนไดงาย มสขภาพด มพลงและความพอใจมากกวาคนทไมมความสข เมอเรามความสขกมกยนดทจะชวยคนอนเพมมากขน ความสขจงไมใชเพยงแตการรสกในทางทดเทานน แตยงท าใหเกดการท าความดดวย ปรากฏการณน เรยกวา Feel-Good, Do-Good Phenomenon คอ การรสกดท าใหเกดการท าด นอกจากน การทบคคลมกมองโลกในแงด (Optimism) ยงชวยใหมสขภาพทแขงแรงกวาคนมองโลกในแงราย (Franken, 2007: 321)

Warr (1990 อางถงใน ประทมทพย เกตแกว , 2551) กลาววา นกจตวทยาจะวดระดบของความสขจากความพงพอใจในชวต ความวตกกงวล ความเครยด ความพงพอใจในงาน ความเครยดในงาน ซงความสขนนจะเกยวของกบอารมณ ความเครยด สขภาพจต เปนตน กลาวโดยสรป ความสขทางจตวทยา หมายถง สภาวะความสมบรณของจตใจ มอารมณดานบวก ปราศจากโรคและอาการผดปกตทางจต สามารถปรบตวใหเขากบสภาพการณตางๆ ในสงคม สามารถท ากจกรรมในชวตประจ าวน ตลอดจนท าประโยชนใหตนเองและสงคมไดอยางมความสข ซงสขภาพจตมความส าคญและเกยวของกบชวตประจ าวนของมนษยทกคน และสขภาพกายท ดยอมมาจากสขภาพจตทด

2.1.1.3 แนวคดความสขในมมมองดานเศรษฐศาสตร ในปจจบน นกเศรษฐศาสตรเรยกความสขวา เปน "อรรถประโยชน " (Utility) หรอ

ความพงพอใจ (Preference) ซงเปนทตองการไมจ ากด แตมนษยมขอจ ากดทก าลงซอหรอรายได

26

(Budget Constraint) ดงนน ในทางทฤษฎ เศรษฐศาสตรดงเดม คอ เมอมรายไดมากขน มนษยกยอมแสวงหาอรรถประโยชนไดมากขน ฐานะการครองชพ ความเปนอยนาจะดขน คณภาพชวตและความสขจงนาจะมากขนตาม กระทง Adam Smith บดาแหงวชาเศรษฐศาสตร เคยกลาว วาความสขเปนเปาหมายสดทายของการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจโดยรวม (สทพนธ บงสนนท , 2548)

ตรณ พงศมฆพฒน (2552) กลาววา เมอไมนานมาน วชาการดานเศรษฐศาสตรไดใหความสนใจประเดนความสข จากค าถามทวาการขยายตวของรายไดท าใหคณภาพชวตของผคนจะดขนจรงห รอไม ในป ค .ศ.1973 Richard Easterlin ไดศกษาพบถงการ ไมสอดคลองกบทฤษฎทเรยกวา Easterlin Paradox โดยพบวาในระดบประเทศและระหวางประเทศ รายไดกบความความสขไมไดสมพนธไปดวยกน ขณะเดยวกน ผลวจยของ Daniel Kannemann และ Alan Krueger พบวาความพงพอใจในชวตมความสมพนธกบรายไดในร ะดบทนอยมาก ซงรายไดเปนความสขขนตนเทานน โดยสมพนธกบความเปนอยของคนทวไปทตองใชชวตทพงความสะดวกสบายและความจ าเปนทางโลก ดงนน งานวจยสวนใหญจ งพบวาเงนซอความสขไมได เพราะระดบความสขของผคนไมไดเพมขนตามระดบรายไดทสงขน โดยเฉพาะกรณทมรายไดสงพนจดหนงไปแลว เปนสภาวะทเรยกวา ลกษณะทขดแยงของความสข (Paradox of Happiness) (ภาณภาคย พงศอตชาต, 2550)

Layard (2007 อางถงใน รกด โชตจนดา และ เจรญเกยรต ธนสขถาวร , 2550: 76-86) ไดท าการศกษาคนพบทมาของปจจยทมผลตอความสข 7 ประการ ไดแก

1) สถานการณทางการเงน กลาวคอ หากรายไดลดลงความสขกลดลงไป โดยเฉพาะผทมฐานะทยากจน แตคนรวยเงนทเพมมากขน กลบมความหมายนอยลง ความไมเทาเทยมกนทางดานรายไดกเปนปจจยก าหนดความสขของคนในสงคมเพราะมนษยเกดความรสกเปนสขหรอไมเปนสข มาจากการมพฤตกรรมเปรยบเทยบกบคนอน

2) ความสมพนธในครอบครว กลาวคอ สถานการณในครอบครวทแตกตางกนนนมผลตอความสข เชนผลวจยพบวา ปทมการแตงงานนนจะเปนปทมความสขทสด หลงจากปแรก กจะเกด ความเคยชน ปตอไปกจะ มความสขนอยลงเลกนอยแตกยงคงความสขมากกวาเมอสปกอนทจะแตงงาน ประโยชนของการแตงงาน นอกจากจะเปนผใหและผรบความรกแลว ยง เกดการแบงปนทรพยากรซงกนและกน จนเกดการประหยดจากขนาด มการชวยเหลอซงกนและกน

27

3) การงาน กลาวคอ การงานไมใชแคการสรางรายไดเทานน แตยงเพมความหมายใหกบชวตอกดวย ดวยเหตนการวางงานจงเปนสงเลวราย เพราะนอกจากจะสญเสยรายได และยงสญเสยความเคารพตวเองและความสมพนธทางสงคมอนเกดจากการท างาน

4) สงคมและเพอนฝง กลาวคอ มตรภาพเปนสงทดทสดในชวต เปนสงสะทอนความเชอใจ และความรสกปลอดภย ซงมผลตอความสข

5) สขภาพ คอ การมสขภาพกายและสขภาพจตดนนส าคญตอการเกดความสข 6) เสรภาพสวนบคคล คอ การปกครองของรฐบาล และกฎหมายทมเสถยรภาพ

ปราศจากการใชความรนแรง ซงประชาชนจะมความสขจากระบอบการปกครองทด 7) คานยมสวนบคคล กลาวคอ ความสขขนอยกบปรชญาชวต การควบคมอารมณ

ของตนเอง การเอาใสใจผอน การท าดเพอสวนรวม กท าใหเกดความสขทางใจ กลาวโดยสรป ความสขในมมมองเชงเศรษฐศาสตร เดมเชอวา เมอมรายไดมากขน

มนษยกยอมมฐานะความเปนอยทด และความสขจะมากขนตาม แตผลการศกษาหลายชน พบวา รายไดกบความสข สมพนธ กนในระดบต า เพราะนอกจาก การเงน แลว ยงมต ดานอนทมผลตอความสข เชน การงาน ความสมพนธในครอบครว สงคมเพอน สขภาพ เสรภาพสวนบคคล เปนตน

2.3 งานวจยดานความสขในการท างาน

2.3.1 ทฤษฎความสขหรอสขภาวะทดของ Ed Diener Diener (2010) กลาววา สขภาวะทด (Subjective Well-Being) เปนค าศพททาง

วทยาศาสตร นกวจยหลายทานมกจะนยมใชค าวา สขภาวะทด เพอหลกเลยงทจะใชค าวา ความสข (Happiness) เนองจากในภาษาองกฤษค าวา ความสขมความหมายใกลเคยงกบหลายค า เชน ความสขสนต (Joy) ความพงพอใจ (Satisfaction) หรอ ความพงพอใจใน ชวต (Life Satisfaction) หรอ ความรสกของการบรรลเปาหมายในชวต (Feeling of fulfillment) สภาวะเปยมไปดวยความสข (Joyful State) ความรสกทางบวกในระยะยาว (Long-Term Positive Feeling) และมความหมายครอบคลมถง ความนบถอตนเอง (Self-Esteem) ความสนกสนาน (Joy) เปนตน

ค าวา “ความสข ” (Happiness or Subjective Well-Being) ตามแนวคดของ Diener (2000) มงอธบายดวยองคประกอบของความสข ไดแก ความพงพอใจในชวต (Life Satisfaction) การมความรสกทางบวก (Positive Affect) และการไมมความรสกทางลบ (Negative Affect) ซง

28

บคคลจะประเมนความพงพอใจในชวตจากหลายๆ ดานของชวต เชน ชวตการงาน ชวตการสมรส เปนตน เปนการประเมนจากอารมณและความรสกจากสงทเกดขนในชวต โดยบคคลทมความสขจะมความสมดลระหวางความรสกทางบวกและความรสกทางลบ โดยท มความรสกทางบวกสงกวาทางลบ ซงอารมณความรสกเชงบวกจะเพมขนจากการประเมนของเหตการณในเชงบวก ทงน บคคลสามารถมความรสกทางบวกในระดบทสง โดยทอาจจะมความรสกทางลบในระดบทสงไดในเวลาเดยวกน ดงนน ความสขจงตองใชมมมองในหลายมต เพอทจะท าความเขาใจได (Diener, 2010) เชนเดยวกบผลการศกษาของ Warr (2007) พบวา บคคลสามารถมความสขและความทกขในระดบทสงใกลเคยงกนได ยกตวอยางเชน บคคลนนรสกมความสขกบสภาพแวดลอมในงานทด แตขณะเดยวกน บคคลนนมสขภาพไมแขงแรง ท าใหมความสขในท างานอยในระดบต า หรอเกดความรสกเชงลบในระดบสง

ทผานมา มการรวบรวมการศกษาดานความสขหรอสขภาวะทด โดย Diener (1984) ไดสรปวา การพฒนามาตรวดทางดานสขภาวะทดทางอารมณ ของ Brenner (1975) พบวาองคประกอบของความสขคอ ความร สกทางบวก (Positive Affect) และความรสกทางลบ (Negative Affect) และผลวจยของ Andrews and Withey (1976) พบวาความสขประกอบดวย การประเมนความพงพอใจในชวต (Life Satisfaction Judgments) ความรสกทางบวก (Positive Affect) และความรสกทางลบ (Negative Affect) ซงความสขหรอสขภาวะทดตาม ทฤษฎของ Diener (2000) ประกอบไปดวย 4 องคประกอบคอ

1) ความพงพอใจในชวต (Life Satisfaction) หมายถง กระบวนการทเกยวกบการคดและการตดสนประเมน เปนการประเมนโดยทวไป ถงคณภาพชวตของบคคล จากเกณฑทบคคลนนก าหนดขนมา ซงการประเมนความพงพอใจขนอยกบการเปรยบเทยบสภาพความเปนอยของบคคลกบมาตรฐานทบคคลนนคดวาเหมาะสม ซงขอบเขตการประเมนความพงพอใจไมไดขนอยกบนกวจย แตขนอยกบเกณฑการประเมน ของบคคลนน เพราะบคคลใหคณคาความส าคญกบประเดนทแตกตางกน (Diener, 1985)

2) ความพงพอใจในสวนทส าคญของชวต (Satisfaction with Importance Domains) ยกตวอยางเชน การงาน ครอบครว ความรก มตรภาพกลมเพอน สขภาพ การศกษา กจกรรมในเวลาวาง ทอยอาศย เปนตน

3) ความรสกทางบวก (Positive Affect) หมายถง การทบคคลมอารมณความรสกเปนสขกบเหตการณดทเกดขน ท าใหเกดอารมณความรสกรนรมย สนกสนาน ยมแยมแจมใสเบกบานใจ ความยนดพอใจ มองผอนในดานบวก เกดความกระตอรอรนทจะท าสงตางๆ

29

4) ความรสกทางลบ (Negative Affect) หมายถง การทบคคลมอารมณความรสกทเปนทกขกบเหตการณแยหรอเลวรายทเกดขน ท าใหเกดอารมณความรสกไมด เชน คบของใจ เบอหนาย เศราหมอง หดห โกรธเคอง ไมสบายใจ

ความรสก (Affect) ไดหมายรวมถง สภาวะทางอารมณ (Mood) และ อารมณ (Emotion) ซงสภาวะทางอารมณ (Mood) และอารมณ (Emotion) ในขณะปจจบน กบความรสก (Affect) ในระยะยาว มอทธพลตอความสขและความพงพอใจ (Diener, 1984)

อารมณ (Emotion) เปนปฏกรยาทมตอวตถทงกบบคคลและสงของ ไมใชลกษณะนสย (Trait) ซง อารมณ (Emotion) เกดขนในชวงเวลาหนงและมกจะแสดงออกมาทางพฤตกรรม เปนสงทสมพนธกบแรงจงใจ เชน รสกมความสขเมอไดอยใกลชดกบคนรก รสกโกรธกบเหตการณทถกขโมยสงของ เปนตน แต สภาวะทางอารมณ (Mood) ไมไดเปนการแสดงออกทมาจากวตถ เปนเพยงสภาวะทางอารมณ ทเกดขนโดยมระดบความเขมขนนอยกวาค าวา อารมณ (Emotion) เชน วนนอารมณหงดหงด แตไมรวาหงดหงดเพราะสงใด (Luthans, 1998; Beck, 2004: 41)

เหตการณทดจะสมพนธกบความรสกทางบวก และเหตการณทแยจะสมพนธกบความร สกทางลบ (Diener, 1984) และความรสกทางบวกในระยะสนมความสมพนธเชงบวกกบความสขในระยะยาว โดยทความสขจะเกยวของกบการรบรเชงบวกของทกๆ ดานในชวต เชน พงพอใจกบชวตครอบครว ความรก มตรภาพกลมเพอน สขภาพ การศกษา การท างาน กจกรรมในเวลาวาง ทอยอาศยและความสะดวกในการเดนทาง (Lyubomirsky, King and Diener, 2005)

ความสขและความพงพอใจในชวต ตางกมความสมพนธกบความถของความรสกทางบวกหรออารมณอนนายนด เชน ความรสกสขส าราญ (Joy) ความพอใจ (Contentment) ความตนเตน (Excitement) ความรก (Affection) และความกระตอรอรน (Energy) ซงอารมณความรสกในดานทเกดขนจ านวนทบอยครงนน จะเปนเครองชวดสงทดในชวตของ บคคลหนง (Lucas, Diener and Larsen, 2009)

ดงนน บคคลทมความสขในระดบสง จะพจารณาจากความรสกทางบวก ความรสกทางลบ ความพงพอใจกบ ชวต และสวน ส าคญของชวต (Domain of life) โดยเฉพาะสวนหนาทการงานในสงคมสมยใหมของชาวตะวนตก ในแตละวน มสดสวนการใชเวลา ในการท างานสงมาก นอกจากการท างานจะส าคญตอการสรางรายไดแลว ยงมอทธพลตอการยอมรบนบถอตนเอง รวมถงการมโอกาสไดท ากจกรรมทมคณคา ตลอดจนการสรางสนคาและบรการอนเปนทตองการแกสงคม ดงนน การท างานถอเปนสงทมคณคาสง ซงความพงพอใจในงานสงผลตอตวแปรทง 3 ตว คอ ความรสกทางบวก ความรสกทางลบ ความพงพอใจกบชวต โดยเฉพาะความพงพอใจใน

30

ชวต ซงมความสมพนธกบความพงพอใจในงาน กลาวคอผทมความพงพอในชวตมแนวโนมวาเขาจะมความพงพอใจในงานดวยเชนกน (Diener and Suh, 1997; Diener, Suh, Lucas, and Smith, 1999; Lyubomirsky, King and Diener, 2005)

ในขณะเดยวกน ความรสกทางบวก สามารถ ท านายพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการได โดยผทมความรสกทางบวกมกจะชวยเหลอเพอนรวมงาน ปกปององคการ ใหค าแนะน าทเปนประโยชนตอการพฒนาองคการ และชวยพฒนาความสามารถของผอนในองคการ ผทมความรสกทางบวกสงหรอเปนผทมความสข มกจะ มเพอนมากมายและไดรบการสนบสนนทางสงคมในระดบสง (Lyubomirsky, King and Diener, 2005) สวนบคคลทมกมความรสกทางลบอยบอยครง มกจะเปนบคคลทเกดความเครยดไดงาย และรสกเศราใจ เปนกงวลตอการท างานทตองอยภายใตแรงกดดน (Dubrin, 1994: 179)

ดงนน การศกษาเรองความสขในการท างานครงน ผวจยไดน าตวแปรในทฤษฎความสข ของ Diener (2000) ประกอบดวย 4 องคประกอบ คอ ความพงพอใจในชวต (Life Satisfaction) ความพงพอใจในสวนส าคญของชวต (Satisfaction with Importance Domains) ความรสกทางบวก (Positive Affect) และความรสกทางลบ (Negative Affect) และผวจยไดน าปจจยดานความพงพอใจในงาน (Job Satisfaction) มาประกอบในการศกษา เพราะมตของการท างานเปนสวนส าคญในชวต (Domain of Life) ทจะสงผลใหเกดความสขเชนกน และเพอใหครอบคลมถงปจจยทเกยวของกบความสขในการท างาน ดงนน ในการศกษาครงน จะมองคประกอบทงหมด 4 ดานคอ ความพงพอใจในชวต ความพงพอใจในงาน ความรสกทางบวก และความรสกทางลบ

2.3.2 งานวจยดานความสขในการท างาน Veenhoven (1984 อางถงใน อภพร อสระเสนย , 2549: 7-8) ไดศกษาทางดานสขภาวะ

และความสขในชวต พบถงความแตกตางระหวางคนทมความสขกบคนทไรความสข โดย 6 ลกษณะทมผลตอความสขคอ

1) ทรพยากรในตวบคคล (Personal Resource) คอ ลกษณะทเสรมสรางตอความสามารถในการเผชญปญหาของบคคล ไดแก การมสขภาพทแขงแ รง การมจตใจทเขมแขง การมความสามารถพเศษและกจกรรมทบคคลเขารวม

2) บคลกภาพ (Personality) ไดแก ความเชอในโชคชะตา กลวธการปกปองตนเอง แนวโนมการชอบหรอไมชอบสงตางๆ และการใหความส าคญเรองเวลา

31

3) รปแบบการด าเนนชวต (Life Style) กลาวคอ บคคลทมความสขนน นอกจากจะตองด าเนนชวตอยางพากเพยรและมสตแลว ยงพบวาบคคลกลมนจะเปดรบความสขความพงพอใจและมสวนรวมในกจกรรมสนทนาการตางๆ แตเมอเปรยบเทยบระหวางบคคลทมความสขและไมมความสขในเรองนสยการดมสรา การสบบหร การ ทานอาหาร การนอน พบวาไมมความแตกตางกนอยางชดเจน

4) ความปรารถนา (Longings) กลาวคอ บคคลทมความสขจะมงใหความส าคญกบครอบครว สขภาพ และความรนรมยในชวตมากกวาจะมงเปาหมายไปทฐานะทางเศรษฐกจ แตบคคลทไมมความสขจะมงเปาหมายชวตไปทความมนคงทางเศรษฐกจมากกวา ซงสะทอนใหเหนวาบคคลกลมนแสวงหาความเปลยนแปลง ในขณะทบคคลทมความสขจะมงตอบสนองความตองการทแทจรงจากภายในมากกวา

5) ความเชอมน (Conviction) กลาวคอ ความเชอของบคคลทมความสขและไมมความสขนนมความแตกตางกน ไม วาจะเปนในดานคานยม ศาสนา การยดถอขนบธรรมเนยม และมมมองทมตอความสข เปนตน

6) การเลงเหนและซาบซงถงคณคา (Appreciations) กลาวคอ บคคลทมความสขนนใหความส าคญกบความสมพนธทใกลชดสนทสนม และมความพงพอใจในตนเอง

Heylighen (1999) ไดศกษาปจจยทมความสมพนธกบความสข พบวาม 8 ปจจยคอ 1) ความมงคง (Wealth) ซงวดจากก าลงซอและ ความสามารถในการครอบครอง

วตถ ทตอบสนองความตองการทางพนฐานได แ ตความมงคง ชวยเพมความสขไดเพยงเลกนอยเทานน

2) การเขาถงความร (Access to Knowledge) ซงวดจากการอานออกเขยนได การสอสาร และการตอบสนองจากความสามารถทางสตปญญาของตนเอง

3) การมอสระสวนบคคล (Personal Freedom) บคคลจะพงพอใจนอยลงในสภาพสงคมทจ ากดอสรภาพในการท างานหรอใชชวต และจะมความสขในสถานททสามารถควบคมไดมากกวาถกควบคม แตเมอรสกถกควบคมกจะกลบสความตองการทางวตถขนมาแทน

4) ความเสมอภาค (Equality) กลาวคอ ผทมต าแหนงต า กวาจะมสทธใน การควบคมสงตางๆ ไดนอยกวาผทมต าแหนงสงซงจะมสทธพเศษตางๆ มากกวา

5) สขภาพแขงแรง (Health) กลาวคอ บคคล ทมความสขม กจะไมคอย เจบปวย และมชวตทยนยาวมากกวาผทไรความสข และพบถงความสมพนธเชงบวกระหวางความสขกบสขภาพกาย

32

6) สขภาพจต ด (Psychological Characterized) กลาวคอ บคคล ทมความสขจะเชอวาตนเองสามารถก าหนดชวตของตนได สวนบคคลทไมมความสขจะเชอวาตนเองถกบงคบใหกระท าตาม และบคคลทมความสขจะสามารถฟนสภาพจตใจไดเรว ใสใจความรสกผอน เปดเผยและตองการตอบสนองความตองการในระดบประจกษในตนเอง (Self - Actualization)

7) ต าแหนงทางสงคม (Social Position) ซงเปนความสขทเกดจากความสามารถในการควบคมสถานการณ การมสวนชวยสนบสนนผอน บคคล ทมความสขในการท างานจะมต าแหนงสงเปนสวนใหญ เชน ผเชยวชาญและผจดการ เนองจากบคคลเหลานมความสามารถในการควบคมชนงานทท าไดมากกวาการถกสงการจากหวหนางานเพยงอยางเดยว

8) เหตการณทเกดขนในชวต (Life Event) คอ ความสขเกดจากเหตการณในชวตทนายนด เชน การแตงงาน การไดเลอนต าแหนงงาน และไมมเหตการณเลวรายเขามาในชวต เชน อบตเหต การใหออกจากงาน เปนตน บคคลทมความสขจะเชอวาตนเองสามารถก าหนดชวตหรอเปาหมายในชวตได แมเกดความลมเหลวขนกตาม โดยเชอวาตนเองสามารถตดสนใจและควบคมเหตการณตางๆ ได

Warr (1990 อางถงใน ประทมทพย เกตแกว , 2551: 42-43) กลาววา ความสขในการท างาน เปนความรสกทเกดขนภายในจตใจของบคคลทตอบสนองตอเหตการณทเกดขนในการท างาน หรอประสบการณของบคคลในการท างาน ซงความสขในการท างานนน อธบายไดดงน

1) ความรนรมยในงาน เปนความรสกของบคคลทเกดขนในขณะท างานโดยเกดความรสกสนกกบการท างาน และไมมความรสกวตกกงวลใดๆ ในการท างาน

2) ความพงพอใจในงาน เปนความรสกของบคคลทเกดขนในขณะท างานโดยเกดความรสกเพลดเพลน ชอบ สนใจ พอใจ เตมใจ และยนดในการปฏบตงานของตน

3) ความกระตอรอรนในการท างาน เปนความรสกของบคคลทเกดขนในขณะท างานโดยเกดความรสกวาอยากท างาน มความตนตวท างานไดอยางคลองแคลว รวดเรวกระฉบกระเฉง มชวตชวาในการท างาน

ปจจยดานบคลกภาพทกอใหเกดความสข จากการศกษาของ Premuzic, Bennett and Furnham (2007: 1633) พบวา คนทมความสขจะม บคลกภาพในดานความมนคงทางอารมณ รองรบแรงกดดน ควบคมอารมณได สขม สงบ เชอมนในตนเอง (Namely Stability), บคคลทชอบสมพนธภาพ อยเปนกลม ชอบเขาสงคม ชอบแสดงออก (Extraversion) บคลกภาพแบบมจตส านก (Conscientiousness) บคลกภาพแบบประนประนอม (Agreeable) ซงบคลกภาพดงกลาว มความสมพนธเชงบวกกบความฉลาดทางอารมณ (Trait Emotional Intelligence) และ

33

ความสข เชนเดยวกบ นพมาศ องพระ (2551 : 411-412) กลาววา จากการวเคราะหอภ มาน (Meta Analysis) ของงานวจย 148 ชน ผตอบแบบสอบถาม 42,000 คน ซงบคลกภาพทเชอมโยงกบความสข 6 ลกษณะคอ การเกบกดและการปกปองตวเอง (Repressive - Defensiveness) ความไววางใจ (Trust) การมศนยควบคมพฤตกรรมอยทตวเอง (Internal Locus of Control and Desire for Control) ความแขงแกรง (Hardiness) ความมนคงทางอารมณและอารมณในเชงบวก (Emotional Stability and Positive Affect) และความเคารพตวเอง (Self Esteem)

นอกจากน กมการศกษาดานการสรางบรรยากาศการท างานทเตมไปดวยความไววางใจ เชอมน มชวตชวา (Authentizotic Climates) Rego and Cunha (2008: 740-741) กไดเสนอองคประกอบ 6 ดานเปนแนวปฏบตใหองคการน าไปสรางความสขใหกบพนกงานและเปนเสนทางกน าไปสการเพมผลปฏบตการระดบบคคล คอ การสรางความสขในทท างาน (Happiness in the Workplace) การสรางมตรภาพทดตอกน (Spirit of camaraderie) การสรางความสมพนธเชงบวกระหวางผน าและผตาม (Positive Leader - Follower Relationship) การสรางโอกาสส าหรบการพฒนาและการเรยนรใหกบพนกงาน (Opportunities for Learning and Personal Development) การสรางความยตธรรม (Justice) และรปแบบลกษณะงานกบครอบครวของพนกงานตองไมขดแยงกน (Work - Family Conciliation)

ความเครยดในงานกสงผลตอความสขในการท างานเชนกน โดย Gavin and Mason (2004: 380-381) กลาววา ความเครยดในงานจะเพมระดบมากขนเมอบรรยา กาศการท างาน นนน าไปสการเกดอปสรรคตอความส าเรจของเปาหมาย ซงความเครยดจะแบงเปน 2 สวน คอ ปจจยจากลกษณะงาน เชน ชวโมงการท างานทยาวนาน ปรมาณงานมจ านวนมาก ความไมชดเจนของงาน และปจจยจากองคการ เชน ความมนคงในงาน สภาพการเปลยนแปลงในงาน ความขดแยงระหวางเพอนรวมงาน เปนตน บคลากรทมสขภาพดและมความสข มแนวโนมทจะสรางผลตภาพทดในระยะยาว โดยจะสรรคสรางสนคาและบรการไดตรงความตองการของลกคา ทงน การทบคคลจะพบกบความสขในชวตไดในปจจบน บคคลนนกตองมความสขในการท างาน บคคลจะไมมความสขในชวตหากไรซงความสขในการท างาน

Warr (2007) ไดแบงกรอบความคดของการศกษาดานความสขในการท างาน ประกอบไปดวย 2 มมมอง คอ การศกษาทมงเนนไปทสภาพแวดลอมในงาน ใหความส าคญกบสงแวดลอมในทท างาน รปแบบความสมพนธ บทบาท ในงาน คณลกษณะของ งาน และการศกษาทมงเนนไปทตวบคคล ซงใหความส าคญกบความแตกตางของ บคคลใน ดานลกษณะประชากร บคลกภาพ พฤตกรรม และวถความคด

34

Manion (2003) ไดศกษาความสขในการท างาน (Joy at work) ดวยการสมภาษณเชงลกจากกลมตวอยางจ านวน 24 คน พบวา ค าจ ากดความของความสข ในการท างานคอ ผลอนเกดจากการเรยนรจากการท างาน การสรางสรรคของตนเอง ผลจากการประสบความส าเรจในการท างานและการมความคดสรางสรรคในการท างานเพมมากขน ท าใหแสดงอารมณในทางบวก เช น ความสขสนกสนาน การแสดงออกโดยการยม หวเราะ น าไปสการใหความรวมมอและชวยเหลอซงกนและกน เกดสมพนธภาพทดในทท างาน ท าใหสภาพแวดลอมในการท างานนารนรมย รสกดตองานทไดรบมอบหมาย มความผกพนในงานและคงอยในองคการตอไป ผล จากความสขในการท างานคอ ผลงานบรรลตามเปาหมายทวางไว ซงองคประกอบของความสขม 4 ดาน ดงน

1) การตดตอสมพนธ (Connection) หมายถง การรบรถงความสมพนธของบคลากรในสถานทท างาน มสมพนธภาพทดจากความรวมมอ ชวยเหลอกน การสนทนาอยางเปนมตร และความรสกเปนสข ตลอดจนไดอยทามกลางเพอนรวมงานทมความรกและความปรารถนาดตอกน

2) ความรกในงาน (Love of the work) หมายถง การรบรถงความรสกรกและผกพนอยางแนนเหนยวกบงาน รบรวาตนมพนธกจในการปฏบตงานใหส าเรจ มความยนด กระตอรอรน ตนเตน ดใจ เพลดเพลนและเตมใจทจะปฏบตงาน รสกเปนสขและภมใจในหนาทความรบผดชอบ

3) ความส าเรจในงาน (Work achievement) หมายถง การรบรวาตนปฏบตงานไดบรรลตามเปาหมายทก าหนดไว ไดรบมอบหมายใหท างานททาทายใหส าเรจ มอสระในการท างาน ท าใหรสกมคณคาในชวต เกดความภาคภมใจในการพฒนาสงตางๆ เพองานส าเรจ

4) การเปนทยอมรบ (Recognition) หมายถง การรบรวาตนเองไดรบการยอมรบและความเชอถอไววางใจจากผรวมงานและผบงคบบญชา

ผลการศกษาความสขในการท างานของ Manion (2003) ไดมผวจยหลายทานทน า ไปศกษาเพมเตม เพอหาความสมพนธหรอสาเหตทกอใหเกดความสขในการท างาน เชน ผลการศกษาของ พรรณภา สบสข (2548) พบวาการรบรลกษณะงาน และผน าการเปลยนแปลงของหอผปวยมความสมพนธทางบวกกบความสขในการท างาน ขณะท กลยารตน อองคณา (2549) ศกษาพบวา การรบรคณคาในตนเอง และ สภาพแวดลอมในงานนน มความสมพนธทางบวกกบความสขในการท างานของพยาบาลประจ าการ และ ประทมทพย เกตแกว (2551) พบวาลกษณะงาน และความสามารถในการเผชญและฟนฝาอปสรรค มความสมพนธทางบวกกบความสขในการท างานของพยาบาล

นอกจากน อรณวด คมสรพทกษ (2545) พบวา ความพงพอใจหรอความสขในการท างาน เกดขนจากการบรหารงานแบบมสวนรวมในการตดสนใจ ความมอสระในงานดานวธการท างาน

35

การเสรมสรางอ านาจในงาน (Empowerment) ซงความสขในการท างาน ไดสงผลตอพฤตกรรมในการท างานและประสทธผลขององคการ เชนเดยวกบ Dierendonk (2005) ศกษาพบวา ลกษณะงานทสงเสรมใหเกดความสขคอ งานทมอสระ งานททาทาย มอ านาจตดสนใจดวยตนเอง

ทผานมาทงในกลมนกวชาการ นกวจยและนกปฏ บต ยงไมมการระบชดเจนถงความหมายระหวางค าวา “ความพงพอใจในงาน ” และ “ความสขในงาน ” ซง Wright and Cropanzano (2007: 277-279) ไดรวบรวม ผลการศกษาในอดต ถงความเหมอนและความตางระหวางค าวา “ความสขในงาน ” (Operationalizing Happiness) และ “ความพงพอใจใ นงาน” (Job Satisfaction) พบวานกวจยหลายทานไดใชค าวา “ความสขในงาน ” ในความหมายเหมอนกนกบค าวา “ความพงพอใจในงาน”

แตนกวชาการหลายทานกลาววา ความสขในการท างานกบความพงพอใจในงานมความแตกตางกน กลาวคอ ความพงพอใจในงานเปนความพงพอใจเฉพาะเจาะจงใน ขอบเขตดานงานเทานน ซงประเมนดวยความรสก การรบรผานประสบการณจากการท างาน ดวยระดบความชอบหรอความไมชอบ เปนความหมายทมขอบเขตอยางแคบ โดยไมรวมถงมมมองดานอนๆ ในชวตทนอกเหนอจากงาน แตการศกษาความสขหรอสขภาวะในการท างานนนจะมงทงในสวนทเกยวของกบพนกงาน เชน ครอบครวของพนกงาน กลมเพอน เพอนรวมงาน แมกระทงในระดบของสงคม ซงเปนการศกษาทมขอบเขตกวางในระดบการด ารงชวตทงชวต และคลอบคลมถงความพงพอใจในงาน อยางเชน การศกษาของฮอวธอรน (The Hawthorne Studies) ซงไดผลลพธทมากกวาความพงพอใจในงาน คอ ดานของอารมณ ความรสก ทศนคต ความคดเหน (Sentiments and Tone) และน าไปสลทธสขนยม (Hedonic) ซงทผานมา ความสขในงานและความพงพอใจในงานตางกมความเกยวของกบผลการปฏบตงาน ดงนน นกวจยตางใหความหมายวา ความพงพอใจและความสขนนเปนค าทมความใกลชดและเชอมโยงดวยกนมาตลอดนบแตในอดต ทงนค าวา “ความสข” มความหมายเชงประสบการณดานอารมณความรสกทดเมอบคคลไดรบประสบการณของอารมณทางบวก และมอารมณเชงลบต า (Wright and Cropanzano, 2007: 277-279)

Kjerulf (2007) กลาววา ความสขในการท างานเปนความรสกของความสขทไดรบจากการท างาน เชน การรสกสนกสนาน การไดท างานทยงใหญและรสกภาคภมใจ การเหน คณคาของงาน การท างา นรวมกบบคคลทมความสามารถ ซงเสนอขอสงเกตถง ลกษณะทส าคญในการสรางความสขในองคการ คอ

1) ความสขในการท างานเปนสงทแพรกระจาย อนเกดจาก เซลลสมองของมนษยซง มเซลลกระจกเงา โดยท าหนาทคลายกบการสะทอนภาพ หรอการเลยนแบบพฤตกรรมตางๆ ของ

36

มนษย ดงนน คนมความสขเพยงหนงคนกสามารถแพรกระจายอารมณเชงบวกไปทวทงองคการ แตในทางตรงกนขาม คนทมความทกขกสามารถแพรกระจายอารมณเชงลบไดเชนกน

2) ความพงพอใจในงานไมใชความสข เพราะความพงพอใจเปนเพยงแคการ ใชชวตการท างานอยางพอใจ แตความสขในการท างานคอ การท างานนนเตมไปดวยความตนเตน กระตอรอรน เปยมไปดวยพลงงานและความสนกสนาน

3) ความสขในการท างาน ไมจ าเปน จะตองมความสขตลอดเวลา แมจะเปนงานทตนเองรกกตาม อาจมชวงเวลาทจะเกดความรสกทางลบได ดงนน บคคลจ าเปนตองม ความกระตอรอรนและมทกษะแกไขปญหาดวยการมองดานบวก

4) ความสขในการท างานของแตละบคคลมความแตกตางกน จงควรใชหลกการบรหารแบบมทางเลอก

2.3.3 งานวจยทเกยวของกบความสขในการท างานในประเทศไทย ในประเทศไทยกมหนวยงานทศกษาดานความสขในการท างาน อาทเชน ส านกงาน

กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ส านกวจยเอแบคโพลล ศนยเครอขายวชาการเพอสงเกตการณและวจยความสขชมชน เปนตน โดยหนวยงานทกลาวมานนไดท าการศกษาและวจยเชงส ารวจเกยวกบปจจยทกอใหเกดความสขในท างาน กลาวได ดงน

แผนงานสขภาวะองคกรภาคเอกชน ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส .) ไดน าเสนอแนวทางการสรางองคกรแหงความสข (Happy Workplace) ประกอบดวยความสข 8 ประการ ไดแก

1) Happy Body : สงเสรมสขภาพของพนกงานใหแขงแกรงทงกายและจตใจ 2) Happy Heart : กระตนใหเกดความเอออาทรตอกนและกน 3) Happy Society : สนบสนนใหเออเฟอตอชมชนในสถานทท างานและทพกอาศย 4) Happy Relax : ใหพนกงานไดผอนคลายจากความเครยดในงาน ดวยกจกรรมบนเทง 5) Happy Brain : สงเสรมใหหาความรพฒนาตนเองตลอดเวลา 6) Happy Soul : สงเสรมกจกรรมทางศาสนา ใหมศลธรรมในการด าเนนชวต 7) Happy Money : สนบสนนใหบรหารการใชจายของตนเองและมการออม 8) Happy Family : สงเสรมใหพนกงานสรางครอบครวทเขมแขงและอบอน แนวทางทง 8 ประการ จะกอใหเกดสขภาวะทดทง 4 มต คอ กาย ใจ สงคม และจต

วญญาณ องคการสามารถน ามาประยกตใชโดยการจดกจกรรมทเหมาะสมกบสภาพการท างาน

37

การม ความสขในทท างานจะท าใหพนกงานมความสข รสกวาตนเองเปนทรพยากรทมคณคาส าคญตอองคการ มความสมพนธทดในหมเพอนรวมงาน มแรงจงใจในการท างานมากย งขน และรจกบ าเพญประโยชน องคการเองกจะมบคลากรทกระตอรอรน เตมเปยมไปดวยพลงแหงความคดและเพมผลการปฏบตงาน ซงความสขในการท างานนนสงผลตออารมณความรสก เกดบรรยากาศในการท างานทด ผลกดนประสทธภาพการผลตใหสงขน ลดปญหาการขาดงาน ลดอตราการลาออก ท าใหประหยดคาใชจายในการสรรหาและฝกอบรมพนกงานใหม รวมทงการสรางสภาพแวดลอมในการท างานใหดขน เปนการสงเสรมภาพลกษณ ขององคการ และสงผลตอสงคมรอบขางใหเกดความสขดวย (แผนงานสขภาวะองคกรภาคเอกชน, 2552: 1-14)

เครอขายดชนความอยเยนเปนสข (Well-Being Index Networks: WIN) โดยส านกวจยเอแบคโพลล มหาวทยาลยอสสมชญ ไดศกษาสถานการณคว ามสขมวลรวมของประชาชน ในทกเดอน โดยแบงความสขเปน 2 ระดบคอ ความสขทเปลยนแปลงขนลงอยางรวดเรวและความสขทอยยาวนานไมคอยเปลยนแปลง ส าหรบตวชวดความสข ดงกลาวประกอบดวย 14 ปจจย ไดแก สภาพแวดลอมทพกอาศย โครงสรางพนฐานของระบบสาธารณปโภค ความสมพนธภายในครอบครว สขภาพกาย สขภาพใจ ความพงพอใจในงาน หลกการใชชวตแบบพอเพยง เปนตน (ส านกวจยเอแบคโพลล มหาวทยาลยอสสมชญ, 2553)

นอกจากน ศนยเครอขายวชาการเพอสงเกตการณและวจยความสขชมชน (2551: 1-2) ไดเปดเผยผลวจยเชงส ารวจ เรองความสขของคนท างาน (Happiness at Workplace) กรณศกษาประชาชนอาย ระหวาง 18 - 60 ปทท างานในองคก ารภาคธรกจเขตกรงเทพมหานคร โดยศกษาปจจย 10 ดาน ไดแก นโยบาย สภาพแวดลอมในทท างาน หวหนางาน เพอนรวมงาน ความมนคงและความกาวหนา สขภาพกาย สขภาพใจ การใชเวลางานกบชวตสวนตว รปแบบการใชชวตในทท างานกบชวตสวนตว และความรบผดชอบตอสงคม

ผลส ารวจความสขของคนท างาน พบวา ความสขในการท างานมคาต ากวาความส ขในชวต โดยปจจยดานความสมพนธกบเพอนรวมงานมคะแนนสงสด ขณะทปจจยดานความมนคงและความกาวหนามคะแนนต าสด นอกจากน ปจจยทสงผลตอความสขในการท างาน 3 อนดบแรก คอ ความมนคงและความกาวหนา ความสมพนธกบเพอนรวมงาน และหวหนางาน ประเดนทนาสนใจคอ ปจจยดานความมนคงและความกาวหนา เปนปจจยทสงผลตอความสขในการท างานมากทสด แตกลบมคาคะแนนความสขตอดานนต าทสด

กลาวโดยสรปคอ ความสขเปนสงททกคนตองการ ซงความสขของแตละคนกมความหมายทแตกตางกน เนองจากมนษยมความตองการและความเปนอยในสภาพแวดลอมทไม

38

เหมอนกน ท าใหวธการเพมความสขนนตางกนไป เชน บางคนมความสขจากการมทรพยสน การมชอเสยงมอ านาจ มรปรางหนาตาสวยงาม ไดทานอาหารอรอย ไดเทยวรอบโลก มครอบครวทอบอน เปนตน ความสขแบงออกเปน 2 ประเภทคอ ความสขทางกายและความสขทางใจ ซงความสขทางใจนนยงยนกวา เพราะเปนความสขทไมตองพงพาปจจยภายนอกมากนก และเปนความรสก ทยอมรบคณคาในตนเอง จงไมเปรยบเทยบตนเองกบผอนอยตลอดเวลา มองโลกแง

บวกไดงาย โกรธยาก ใหอภยงาย มน าใจ จงมความสขในชวตไดงาย (ไกรสทธ นฤขตพชย, 2552)

จากแนวคดและงานวจยดาน ความสขในการท างาน ทกลาวไป ขางตน สามารถสรปไดตามตารางท 2.3 ดงน

ตารางท 2.3 สรปผลงานวจยดานความสขในการท างาน

Veenhoven (1984) Warr (1990) 1. ทรพยากรในตวบคคล 2. บคลกภาพ 3. รปแบบการใชชวต 4. ความปรารถนา 5. ความเชอมน 6. การซาบซงถงคณคา

1. ความรนรมยในงาน 2. ความพงพอใจในงาน 3. ความกระตอรอรนในการท างาน

Heylighen (1999) Diener (2000) 1. ความมงคง 2. การเขาถงความร 3. การมอสระสวนบคคล 4. ความเสมอภาค 5. สขภาพกายแขงแรง 6. สขภาพจตด 7. ต าแหนงทางสงคม 8. เหตการณทเกดขนในชวต

1. ความพงพอใจในชวต 2. ความพงพอใจในงาน 3. อารมณทางบวก 4. อารมณทางลบ

39

ตารางท 2.3 สรปผลงานวจยดานความสขในการท างาน (ตอ)

Manion (2003) Gavin and Mason (2004) 1. การตดตอสมพนธ 2. ความรกในงาน 3. ความส าเรจในงาน 4. การเปนทยอมรบ

ความเครยดสงผลตอความสขในการท างาน 1. ความเครยดทเกดจากลกษณะของงาน

2. ความเครยดทเกดจากองคการ

Dierendonk (2005) Premuzic, Bennett and Furnham (2007) ลกษณะงานทอสระ งานททาทาย มอ านาจตดสนใจดวยตนเอง

บคลกภาพทกอใหเกดความสข: ความมนคงทางอารมณ, การรองรบแรงกดดน, ชอบสมพนธภาพ, มจตส านก และประนประนอม

Rego and Cunha (2008) อรณวด คมสรพทกษ (2545) 1. การสรางความสขในทท างาน 2. การสรางมตรภาพทด 3. ความสมพนธผน าและผตาม 4. การพฒนาและการเรยนร 5. การสรางความยตธรรม 6. ลกษณะงานกบครอบครวไมขดแยงกน

1. การบรหารงานแบบมสวนรวมในการตดสนใจ

2. ความมอสระในงานในดานวธการท างาน 3. การเสรมสรางอ านาจในงาน

ศนยวจยความสขชมชน (2551) สสส. (2552) 1. บรษท/นโยบาย/ผลตผล 2. สภาพแวดลอมในทท างาน 3. หวหนางาน 4. ความสมพนธกบเพอนรวมงาน 5. ความมนคง และความกาวหนาในงาน 6. สขภาพกาย 7. สขภาพใจ 8. การแบงเวลางานกบชวตสวนตว 9. รปแบบการใชชวตทท างานกบชวตสวนตว

10. ความรบผดชอบตอสงคม

1. Happy Body 2. Happy Heart 3. Happy Society 4. Happy Relax 5. Happy Brain 6. Happy Soul 7. Happy Money 8. Happy Family

40

ตารางท 2.3 สรปผลงานวจยดานความสขในการท างาน (ตอ)

เครอขายดชนความอยเยนเปนสข (2553) 1. ความสขทเปลยนแปลงขนลงอยางรวดเรว 2. ความสขทอยยาวนานไมคอยเปลยนแปลง

ส าหรบงานวจยครงน ความสขในการท างาน หมายถง สภาวะทบคลากรมความสบาย พง

พอใจกบการท างาน มอารมณความรสกเปนสข สนกสนานกบการท างาน แจมใสเบกบานใจ มแรงบนดาลใจ สามารถปรบอารมณใหสมดลเมอประสบกบสถานการณทบบคน มความสมพนธทดกบผอนได ส าหรบการศกษาความสขในการท างาน ผวจยไดน าแนวคด ความสขในการท างาน ของ Diener (2000) มองคประกอบ 4 ดาน คอ

1) ความพงพอใจในชวต (Life Satisfaction) หมายถง การทบคคลมความพอใจในสงทตนเองเปนและกระท าอย มความสมหวงกบเปาหมายของชวตสามารถกระท าไดตามความตงใจ สมเหตสมผล เขาใจและยอมรบสงทเกดขนได

2) ความพงพอใจในงาน (Work Satisfaction) หมายถง การทบคคลไดกระท าในสงทตนรกและชอบ พอใจกบสภาพแวดลอมทเกยวของกบการท างาน มความสขเมองานท กระท าส าเรจลลวงตามเปาหมาย ตลอดจนงานท าใหเกดคณประโยชนตอตนเองและสงคม

3) ความรสกทางบวก (Positive Affect) หมายถง การทบคคลมอารมณความรสกเปนสขกบเหตการณดๆ ทเกดขน ท าใหเกดอารมณความรสกรนรมย สนกสนาน ยมแยมแจมใสเบกบานใจ ความยนดพอใจ มองผอนในดานบวก เกดความกระตอรอรนทจะท าสงตางๆ

4) ความรสกทางลบ (Negative Affect) หมายถง การทบคคลมอารมณความรสกทเปนทกขกบเหตการณแยหรอเลวรายทเกดขน ท าใหเกดอารมณความรสกไมด เชน คบของใจ เบอหนาย เศราหมอง หดห โกรธเคอง ไมสบายใจ

2.4 ทฤษฎทเกยวของกบความสขในการท างาน

2.4.1 ทฤษฎแรงจงในการท างาน บคคลทมความสขและมแรงจงใจในชวต บคคลนนกจะ เปยมดวยพลงและมชวตชวา สด

ชนรนเรง มความหวง แตหากขาดแรงจงใจ บคคลนนกมกจะหดห เศราหมองและไรพลงในการ

41

ท างาน ซงหากองคการมพนกงานทมความสข มแรงจงใจในการท างาน พนกงานเหลานนกจะมความกระตอรอรน ตงใจในการท างาน รกงานและมงท างานใหส าเรจ แต หากขาดแรงจงใจในการท างาน กอาจเกดพฤตกรรมเบยงเบนการท างานในรปแบบตางๆ ได เชน การ ไมตงใจท างาน ท างานผดพลาดหรอขาดงานบอย แรงจงใจในการท างานจงมความส าคญเปนอยางมากตอการปฏบตงานในองคการ แรงจงใจจะท าใหบคคลมความสขทงในชวตสวนตวและชวตในงานดวย

2.4.1.1 ความหมายแรงจงในการท างาน นกวชาการ และผบรหารตางกใหความสนใจกบการน าแนวความคดแรงจงใจมา

ประยกตใชในองคการ เพอกระตนใหพนกงานมก าลงใจในการปฏบตงานใหด เปนสงส าคญทท าใหพนกงานเกดความสขในการท างาน โดยสามารถสรปค านยาม ไดดงน

แรงจงใจ หมายถง สภาพภายในจตใจ แรงขบ ความต องการ ความปรารถนา ทกระตนใหบคคลกระท าบางสงเพอไปสเปาหมายทตงไว แรงจงใจเปนกระบวนการทชน าใหเกดพฤตกรรม พลงของการจงใจจะเกดขนเมอบคคลถกกระตน แมวาจะชอบหรอไมชอบท ากตาม เปนความตองการทกระตนใหกระท าพฤตกรรมหรอยบยงไมใหกระท าพฤตกรรมอยางใดอยางหนง เพอใหงานนนส าเรจลงตามเปาหมาย ทก าหนดไว เพราะมนษยมกไมชอบความลมเหลว และไมกระท าการใดโดยไรจดมงหมาย (อ านวย แสงสวาง , 2536; กลยาณ สนธสวรรณ , 2542) ทงน แรงจงใจของแตละบคคลขนอยกบความรนแรงของความตองการทเกดขนภายในบคคล ความตองการทจะมงไปสเปาหมาย ซงความตองการคอเหตผลของพฤตกรรม เปนสงกระตนและก าหนดทศทางของพฤตกรรม (สมยศ นาวการ, 2545: 46)

แรงจงใจในการท างาน มความหมายทเจาะจงมากก วาคอ บคคลไดมงพยายามทประสบความส าเรจตามเปาหมายทองคการ นนปรารถนา ดวยวธการพฒนาความร ทกษะตนเองเพอสรางผลงานทองคการตองการ และเปนกระบวนการของความพยายามตอบคคลเพอใหไดบางสงบางอยาง เชน หวหนางานตองพยายามโนมนาวพนกงานเพอใหพนกงานมผลงานทคณภาพสงยงขน ซงแรงจงใจนนประกอบไปดวย สงเราหรอความตองการ (Arousal) ทศทางของพฤตกรรม (Direction) และการด ารงพฤตกรรมนนไว (Maintenance) จนกวาจะประสบผลส าเรจตามเปาหมาย (Goal) ทตงไว (Dubrin, 1994: 93; Greenberg and Baron, 2008: 249)

การน าปจจยทเปนแรงจงใจมาผลกดนใหบคคลแสดงพฤตกรรมอยางมทศทาง เพอบรรลเปาหมายทตองการ ซงปจจยทน ามาใชอาจจะเปนรางวล การลงโทษ ท าใหเกดการตนตวและความคาดหวง เมอบคคลถกกระตนดวยปจจยดงกลาว จะกอใหเกดความพยายามและคว าม

42

กระตอรอรนทจะปฏบตงานใหดดวยความเตมใจและใหบรรลผลส าเรจ (อาร พนธมณ , 2534 อางถงใน อรยา คหา, 2545: 5; กสมา จอยชางเนยม, 2547: 11)

จากความหมายขางตน แรงจงใจในการท างาน หมายถง การสรางสงเรา สงกระตน โนมนาวพฤตกรรมจากภายนอกและภายในบคคลดวยวธการจงใจทงเชงบวกและเชงลบ โดยสงผลตอความตองการและความพงพอใจของบคคล ซงจะน าไปสผลปฏบตงานทดและบรรลตามเปาหมายทองคการก าหนด

2.4.1.2 ความส าคญของแรงจงใจ แรงจงใจในการท างานเปนสงทมความส าคญมาก เพราะเปนสงทท าใหพนกงาน

อยากทจะท างาน มความตงใจ เตมใจทจะท างาน ทมเทและใชความพยายามในการท างานใหมคณภาพมากขน ด ารงตนเปนสมาชกทดขององคการ สรางสรรคและพฒนางาน ตลอดจนอยกบองคการอยางยาวนาน หากคนขาดแรงจงใจในการท างาน บคคลกจะเฉอยชา ขาดความตงใจ และขาดความใสใจในการท างาน ท าใหผลงานมคณภาพต าหรออาจสรางความเสยหายใหกบองคการ

อยางไรกตาม ผลการปฏบตงานเกดจากหลายปจจย กลาวคอ บคคล ตองมความสามารถ มความรในการท างาน และปจจยดานโอกาส หรอสถานการณ เชน บคคลมโอกาสไดท างานทตรงกบความสามารถของตน มโอกาสใหแสดงออกความสามารถ กจะท าใหบคคลสรางสรรคผลงานทดมคณภาพขน ซงปจจยดงกลาวสามารถเขยนออกมาในรปแบบสมการไดวา

ผบรหารควรใหความสนใจกบการสรางแรงจงใจของพนกงาน เนองจาก แรงจงใจจะน าไปสการกระท าเสมอ และเปนปจจยหนงทมผลอยางมากตอผลการปฏบตงาน ซงแรงจงใจสามารถเปลยนแปลงได หากการจงใจไมเหมาะสมกท าใหแรงจงใจต าลง หรอขาดแรงจงใจในการท างานได (สพาน สฤษฎวานช, 2552: 156-157)

ทฤษฎแรงจงใจเปนเครองมอทผบรหารใชเพอวเคราะหระบบการจงใจขององคการทเปนอยนนเหมาะสมกบความตองการและแรงจงใจของพนกงานหรอไม เนองจากบคคลมความซบซอนในภาวะอารมณ ความรสก ความคาดหวงและสถานการณตางๆ จงไม สามารถใชทฤษฎเดยวอธบายแรงจงใจไดอยางครบถวน ซงผวจยไดน าทฤษฎแรงจงใจทเกยวของกบความสขในการท างานมา 3 ทฤษฎ ดงน

ผลงาน = (แรงจงใจ × ความสามารถ × ปจจยสถานการณ)

43

1) ทฤษฎล าดบขนความตองการของ Maslow (Maslow’s Hierarchy of Needs) Maslow (1954: 80-92) ไดตงทฤษฎการจงใจหรอกระตนจากความปรารถนาทอยภายใน

เพอตอบสนองความตองการ เปนล าดบขนความตองการ (Hierarchy of Needs) ซงประกอบดวยล าดบขนความตองการ 5 ระดบ คอ

(1) ความตองการทางดานกายภาพ (Physiological Needs) เปนความตองการปจจยพนฐานในการด ารงชวตเพอความอยรอดของชวต เชน ความตองการอาหาร ทอยอาศย อากาศ ยารกษาโรค เปนตน

(2) ความตองการทางดานความปลอดภยมนคง (Security Needs) มนษยปรารถนาใหมความปลอดภย และความมนคงในการด ารงชวต เชน ปลอดภยจากภย นตรายทจะเกดขนกบรางกาย ปลอดภยจากภาวะคกคาม ความเจบปวย และความสญเสยความมนคงในหนาทการงาน

(3) ความตองการทางสงคม (Social Needs) เปนความตองการทจะเขารวมและไดรบการยอมรบจากสงคม ตองการความเปนมตรและความรกจากเพอนรวมงาน โดยมความรสกวาตนเองเปนสวนหนงของสงคม

(4) ความตองการไดรบการยกยองในสงคม (Esteem Needs) เปนความตองการเกยวกบความมนใจในความรความสามารถของตนเอง ตองการใหผอนยกยองสรรเสรญและตองการชอเสยงเกยรตยศ

(5) ความตองการทจะไดรบความส าเรจในชวต (Self - Actualization Needs) เปนความตองการขนสงสดของมนษย ทตองการความส าเรจในทกสงตามความนกคดของตน ซงตองพจารณาถงสมรรถนะทเปนไปไดกบเปาหมายทตนตองการ เมอบคคลมการพจารณาถงบทบาทในชวตของตนวาจะเปนอยางไร บคคลนนจะพยายามผลกดนชวตใหเปนไปใน ทางทดทสดตามทไดคาดหมายไว

ทฤษฎล าดบขนความตองการของ Maslow เปนความตองการของมนษยทเรยงเปนล าดบตามความส าคญจากความตองการขนต าไปสความตองการขนสง เมอความตองการขนแรกไดรบการตอบสนองแลวกจะเกดความตองการระดบทสงขนตามมา เชน เมอไดรบการตอบสนองความตองการทางกายภาพ คอ อาหาร ความตองการขนสงขนกจะตามมา คอ ความตองการความปลอดภย การไดรบการยอมรบจากสงคม เปนตน

44

2) ทฤษฎสองปจจยของ Herzberg (Herzberg’s two-factor theory) Herzberg (1991: 5-7) กลาวถงปจจยทสงผลตอความพงพอใจในการท างาน ซงเกดจาก

ปจจย 2 ลกษณะ นนคอ ปจจยจงใจ (Motivator Factors) และปจจยสขอนามย (Hygiene Factors) ดงตอไปน

ปจจยจงใจ เปนปจจยทเกยวของกบเนองานทท า (Job Content) และการปฏบตงานโดยตรง เปนปจจยทจงใจบคลากรใหเกดแรงจงใจ ความพงพอใจและท างานอยางความสข น าไปสประสทธภาพในการท างาน ไดแก

(1) ความส าเรจของงาน (Achievement) คอ การทบคคลท างานประสบความส าเรจ สามารถแกไขและปองกนปญหาทจะเกดขน เมอผลงานส าเรจจงเกดความรสกพงพอใจและปลาบปลมในผลส าเรจของงาน

(2) การไดรบการยอมรบนบถอ (Recognition) คอ การไดรบการยอมรบนบถอจากผบงคบบญชา ซงแสดงออกจาก การยกยองชมเชยแสดงความยนด การใหก าลงใจหรอการแสดงออกทเปนการยอมรบในความสามารถ เมอไดท างานอยางหนงบรรลผลส าเรจ

(3) ความกาวหนาในงาน (Advancement) คอ การทบคคลไดรบการเลอนต าแหนงสงขนในองคการ การมโอกาสไดศกษาเพอหาความรเพมเตมหรอไดรบการฝกอบรม

(4) ลกษณะงาน (Work Itself) คอ งานทนาสนใจ งานทตองอาศยความคดรเรมสรางสรรคทาทายใหตองลงมอท า หรอเปนงานทมลกษณะซงบคคลสามารถกระท าไดตงแตตนจนจบโดยล าพงแตผเดยว

(5) โอกาสทจะกาวหนาในอนาคต (Possibility of Growth) คอ การทบคคลมโอกาสไดกาวหนา ไดรบการแตงตงเลอนต าแหนง และไดรบความกาวหนาในทกษะวชาชพ

(6) ความรบผดชอบ (Responsibility) คอ ความพงพอใจทเกดขนจากการไดรบมอบหมายใหรบผดชอบงานใหมๆ และมอ านาจในการรบผดชอบไดอยางด โดยไมมการตรวจสอบหรอควบคมอยางใกลชด

ปจจยสขอนามย เปนปจจย ทอยลอมรอบงาน (Job Context) ซงไมเกยวกบตวงานโดยตรง ปจจยสขอนามยไมใชสงจงใจ แตท าใหบคคลพงพอใจหรอไมพงพอใจทจะปฏบตงานได ซงมอย 10 ประการคอ

(1) การบงคบบญชา (Supervision) คอ ความสามารถของผบงคบบญชาในการด าเนนงาน และมความยตธรรมในการบรหาร

45

(2) นโยบายและการบรหาร (Policy and administration) คอ การจดการและการบรหารองคการ การตดตอสอสารภายในองคการ

(3) สภาพการท างาน (Working condition) คอ สภาพทางกายภาพของงาน เชน แสงเสยง อากาศ ชวโมงการท างาน อปกรณหรอเครองมอตางๆ มเพยงพอ

(4) ความสมพนธกบผบงคบบญชา (Relations with superiors) คอ การตดตอสอสารกบผบงคบบญชาดวยความสมพนธอนด การท างานรวมกนดวยความเขาใจ

(5) ความสมพนธกบผใตบงคบบญชา (Relation with subordinates) คอ การตดตอสอสารกบผใตบงคบบญชาดวยความสมพนธอนด การท างานรวมกนดวยความเขาใจ

(6) ความสมพนธกบเพอนรวมงาน (Relation with peers) คอ การตดตอสอสารกบเพอนรวมงานดวยความสมพนธอนด สามารถท างานรวมกนมความเขาใจซงกนและกนอยางด

(7) ต าแหนงในบรษท (Status) คอ ต าแหนงงานเปนทยอมรบนบถอของสงคม มเกยรตและศกดศร

(8) ความมนคงในงาน (Job security) คอ ความรสกของบคคลทมตอความยงยนของอาชพ หรอความมนคงขององคการ

(9) เงนเดอน (Salary) คอ คาจางทองคการจายเปนรายเดอน (10) ชวตสวนตว (Personal life) คอความรสกดอนเปนผลทไดรบจากงานของบคคล

3) ทฤษฎความตองการ 3 อยาง (Three Needs Theory) McClelland (quoted in Reeve, 1992) ไดศกษาพบวาในสงคมทเจรญแลว จะมความ

ตองการทส าคญ 3 ประการ คอ (1) ความตองการความส าเรจ (Need for Achievement) เปนความตองการ

ความส าเรจในงานทท า จงท าใหเกดพลงขบเคลอนใหเกดความมงมนทมเทท างานอยางเตมทไดมาตรฐานคณภาพงานสง สามารถแกไขปญหาในงานไดด และพอใจในการท างานทรบผดชอบคนเดยว สามารถท างานทยากและทาทาย ซงบคคลทมความตองการความส าเรจในระดบทสง มกจะเปนผทมความสามา รถเฉพาะตวจงอาจไมสามารถเปนผบรหารทดได เนองจากผบรหารจ าเปนตองท างานรวมกบผอน รบฟงความคดเหนจากผอน เนนใหผอนมสวนรวมและตองมมนษยสมพนธสง

(2) ความตองการอ านาจ (Need for Power) เปนความตองการมอทธพลหรอควบคมพฤตกรรมผอน หรอจงใจใหผอนมพฤตกรรมทตนตองการ ซงความตองการในอ านาจแบงไดเปน 2 แบบคอ ความตองการอ านาจเพอตนเอง คอ การใชอ านาจเพอควบคมใชประโยชนจากคนอนเพอ

46

ผลประโยชนของตนเอง และความตองการอ านาจ เพอสวนรวม คอ การใชอ านาจเชงสรางสรรค เพอประโยชนขององคการหรอสวนรวม และเพอตองการใหสงคมยอมรบและชนชม

(3) ความตองการมตรสมพนธ (Need for Affiliation) เปนความตองการมสมพนธภาพทดกบผอน ตองการเพอนและมนษยสมพนธ บคคลทม ความตองการมตรสมพนธในระดบสง จะท างาน รวมกบคนอน ไดด เปนมตร มความรวมมอทดและหลกเลยงความขดแยง แตบคคลทมความตองการมตรสมพนธในระดบสงมกจะไมคอยประสบความส าเรจในการบรหารมากนก เพราะการมงมนษยสมพนธจะท าใหเกดความยงยากในการตดสนใจ เชน การเกรงใจกน

McClelland กลาววา ความตองการ ทง 3 ดาน สามารถ เกดขนไดในเวลาเดยวกน โดยสดสวนในแตละดานจะแตกตางกน จากทฤษฎแรงจงใจในการท างาน สามารถสรปเปนปจจยในไดตารางท 2.4 ดงน ตารางท 2.4 การเปรยบเทยบปจจยในแตละทฤษฎแรงจงใจในการท างาน

Maslow (1954) McClelland

1. ความตองการดานรางกาย 2. ความตองการความมนคง ปลอดภย 3. ความตองการทางสงคม 4. ความตองการการยอมรบนบถอ 5. ความตองการประสบความส าเรจสงสดในชวต

1. ความตองการประสบความส าเรจ 2. ความตองการในอ านาจ 3. ความตองการมความสมพนธกบผอน

Herzberg (1991) 1. ปจจยสขอนามย 2. ปจจยจงใจ

จากในทฤษฎแรงจงใจการท างานดงกลาว ผวจยไดสรปเปน 16 องคประกอบยอย เพอใช

ในการศกษาปจจยการสรางความสขในการท างาน ดงน 1) การบงคบบญชา 2) นโยบายและการบรหาร 3) สภาพการท างาน 4) ความสมพนธกบผบงคบบญชา 5) ความสมพนธกบผใตบงคบบญชา 6) ความสมพนธกบเพอนรวมงาน

47

7) ต าแหนงในบรษท 8) ความมนคงในงาน 9) เงนเดอน 10) ชวตสวนตว 11) ความส าเรจของงาน 12) การไดรบการยอมรบนบถอ 13) ความกาวหนาในต าแหนงหนาทการงาน 14) ลกษณะของงาน 15) ความรบผดชอบ 16) ความตองการมอ านาจ 2.4.2 ทฤษฎความพงพอใจในงาน และความผกพนของพนกงาน

2.1.4.1 ความหมายความพงพอใจในงาน ความพงพอใจในงาน คอ ความรสกยนดหรออยในสภาวะอารมณทางบวกโดยเปน

ผลจากการประเมนของบคคลตองานหรอประสบการณในการท างานของบคคล นน โดยความพงพอใจในงานของแตละบคคลมระดบทแตกตางกนขนอยกบสงทบคคลพจารณา (Locke, 1976) ซงเปนผลจากการรบรของพนกงานทมตองาน วาใหความส าคญตอสงใดใน งาน (Luthans, 1998: 144) ซงความรสกนกคดหรอเจตคตของบคคลทแสดงถงความพงพอใจตองาน ไดแก ความคดทมคณคามประโยชน ความรสกทแสดงความพงพอใจ มก าลงใจและการกระท าทแสดงออกถงความตงใจท างาน ความกระตอรอรน ความมงมนทจะท างานใหส าเรจ มคณภาพและบรรลวตถประสงคในการท างาน (สทธลกษณ แจมใส , 2546: 12) โดยความพงพอใจในงานนนจะเปนทศนคตทสะทอนวาบคคลรสกเชงบวกหรอเชงลบกบการท างาน (Greenberg and Baron, 2008: 221)

ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2543: 124) กลาววา ความพงพอใจในการท างานของบคคลในองคการ มผลตอความส าเรจของงานและองคการ รวมทงความสขของผท า งานดวย สงผลท าใหผลปฏบตงานสงขน อตราการขาดงานและการลาออกจากงานกลดลง และความรสกพงพอใจนนสามารถเปลยนแปลงไดตลอดเวลาตามสถานการณ

จากความหมายขางตน สรปไดวาความพงพอใจในงาน หมายถง ความรสกเชงบวกของพนกงานทเกดจากผลการรบรของพนกงานทมตองานและองคประกอบอน ๆ ซงสงผลตอการปฏบตงานและประสทธภาพในการท างาน

48

2.1.4.2 ความส าคญของความพงพอใจในงาน ผลการวจยจ านวนมากระบวาระดบความพงพอใจในงานมผลกระทบตอผลการ

ปฏบตงาน ใน 3 ดานดงตอไปน 1) ความสามารถในการเพมผลผลต การศกษา พบถงความสมพนธ

ระหวางความพงพอใจในงานกบผลปฏบตงานอยางเดนชด กลาวไดวาพนกงานทมความสขคอ พนกงานทมผลผลตในการปฏบตงานด (Robbins, 1998)

2) อตราการขาดงาน การศกษาพบวา บคคลทมความพงพอใจในงานจะรสกรกงาน ท างานดวยความพยายาม ทมเท เสยสละ และการละทงหนาทหรอขาดงานจะมนอย

3) อตราการเขา- ออกงาน (Turnover Rate) กลาวคอ เมอบคคลไมพงพอใจในงาน อตราการเขา-ออกงานจะสงขน (วภาดา คปตานนท, 2551)

2.1.4.3 แนวคดและองคประกอบความพงพอใจในงาน จากการศกษาของ Vroom (1964: 105-159) พบวาองคประกอบทสงผลตอความ

พงพอใจในงานม 6 ดาน ไดแก 1) การนเทศงานจากผบงคบบญชา (Supervision) ไดแก การสอนงาน

ผบงคบบญชามมนษยสมพนธทดและมทศนคตท ดตอพนกงาน การตดสนใจทใหพนกงานมสวนรวม เปนตน

2) กลมผรวมงาน (The work group) คอ การมปฏสมพนธทดระหวางเพอนรวมงาน ซงการเปนสมาชกในกลมทท างานทด กถอเปนรางวลทดส าหรบมนษยซงเปนสตวสงคมทตองการอยรวมกนเปนกลม

3) ลกษณะงาน (Job content) ไดแก ระดบคางานทรบผดชอ บ (Job Level) ลกษณะเฉพาะของงาน (Specialization) ทตองใชความร ทกษะ ความสามารถพเศษเฉพาะดาน และการมอ านาจควบคมกระบวนการท างาน เปนตน

4) คาจาง (Wages) การไดรบคาตอบแทนทเหมาะสมกบงานทรบผดชอบ เพอเปนการตอบสนองความตองการดานเศรษฐกจ

5) โอกาสกาวหนา (Promotional opportunities) คอ การไดรบการเลอนต าแหนงนน เกยวของกบการไดรบคาจาง อ านาจหนาทและสถานะทางต าแหนงในองคการทดขน

6) ชวโมงการท างาน (Hours of work) กลาวคอ ชวโมงการท างานทมากเกนไปนนจะกระทบตอการใชเวลาวางของพน กงานในการพกผอนจากการท างาน รวมทงการใชเวลากบครอบครว เพอนฝงและงานอดเรกสวนตว

49

Locke (1976) ไดเสนอองคประกอบทมผลตอความพงพอใจในงานไว 8 ดาน คอ 1) งาน (Work) งานเปนองคประกอบอนดบแรกทจะท าใหคนพอใจหรอไม

พอใจ หากบคคลนนชอบงานและมความสนใจกจะมความพงพอใจในงานสงเปนทนอยแลว นอกจากน ลกษณะงานททาทาย มโอกาสเรยนรสงใหม งานทตองใชความคดสรางสรรค งานมความหลากหลาย รวมทงระดบความยากงายของงาน และ ปรมาณงาน ตอง เหมาะสมกบความสามารถและเวลาของบคคล งานทมโอกาสประสบความส าเรจ บคคลสามารถควบคมกระบวนการท างานของตนเองไดกจะท าใหบคคลรสกตองการท างานมากขน

2) คาตอบแทน (Pay) คอ การไดรบ คาตอบแทนทเหมาะสม ซงตองมความ ยตธรรมและเทาเทยมกน ระหวางบคคลทมง านประเภทเดยวกนและมคณสมบตแบบเดยวกน นอกจาก เงนจะสามารถตอบสนองความตองการทางกายภาพแลว เงนยงเปรยบเสมอนเปนสญลกษณของความประสบความส าเรจ สถานภาพและการไดรบการยอมรบ

3) ความกาวหนาในงาน (Promotion) ในการท างานทกคนมกคาดหวงการเลอนต าแหนงสงขน เปนความพงพอใจทคลายกบการไดรบคาตอบแทนทเหมาะสมและเปนธรรม

4) การไดรบการยอมรบนบถอ (Verbal Recognition) การยอมรบจากผบงคบบญชา และเพอนรวมงาน เปนสงส าคญทท าให เกดความพงพอใจ เพราะ เปนการไดรบความเชอถอ การไดรบการยกยองและความเคารพนบถอแกผทประสบความส าเรจ

5) สภาพการท างาน (Working Conditions) ไดแก ชวโมงการท างาน ชวงเวลาพก อปกรณ ทใชในการท างาน อณหภม อากาศถายเท สภาพหองท างาน และสถานทท างานอยใกลทพก มสวนท าใหบคคลเกดความรสกอยากท างาน

6) ตวบคคล (Self) เชน ทศนคต ประสบการณในงาน ความสามารถในการรบแรงกดดนได การรบมอกบความขดแยง การยอมรบฟงค าวจารณจากผอนได เปนตน

7) ผบงคบบญชา เพอนรวมงาน และผใตบงคบบญชา (Supervisors, Co-workers and Subordinates) กลาวคอ การท างานรวมกน ดวยมนษยสมพนธ ทด มความสภาพ การชวยเหลอซงกนและกน การรบฟงความคดเหนของผอน และการมสวนรวมในงาน

8) องคการและการจดการ (Company and Management) คอ การมนโยบายท ชดเจนดาน การจายคาตอบแทนและสวสดการตางๆ หรอเกณฑในการ เลอนต าแหนง สภาพแวดลอมทางกายภาพ บทบาทในงานมความชดเจน เปนตน

50

Luthans (1998: 145-146) แบงองคประกอบทม ผลตอความพงพอใจในงาน ม 6 ดานดงน

1) ลกษณะของ งาน (The Work Itself) คอ ลกษณะของ งานเปนสวนส าคญของความพงพอใจในงาน

2) คาตอบแทน (Pay) กลาวคอ คาจางและสวสดการนน เปนสงทสามารถตอบสนองความตองการขนพนฐานของมนษยได และมงานวจยชใหเหนวา พนกงานพอใจสวสดการทมความยดหยนและสามารถเลอกแผนสวสดการทเหมาะสมกบตนเองได

3) การเลอนขน (Promotions) เปนโอกาสในการกาวหนาในองคการ ซงเปนรางวลรปหนงจากการท างานมผลตอความพงพอใจในงาน

4) การนเทศงาน (Supervision) คอ ความสามารถของผบงคบบญชา ในการชวยเหลอดานเทคนคในงาน และพฤตกรรมการสนบสนนในงาน รปแบบการบงคบบญชามอย 2 แบบทมผลตอความพงพอใจ แบบแรกคอ ผบงคบบญชาจะดแลเอาใจใสในความเปนอย คอยใหค าแนะน าและชวยเหลอ และแบบทสอง คอการใหพนกงานมสวนรวมในการตดสนใจในงาน ซงวธนท าใหความพงพอใจในงานสงขน

5) กลมเพอนรวมงาน (Work Group) คอ ผรวมงานทมมนษยสมพนธและใหความรวมมอ ชวยเหลอ ใหค าแนะน า ซงผรวมงานทดจะท าใหงานสนกสนานมากขน

6) สภาพในการท างาน (Work Conditions) คอ สภาพแวดลอม ในการท างานสะอาด สวยงาม อากาศเยนสบาย เปนปจจยสนบสนนใหพนกงานท างานไดสะดวกและงายตอการด าเนนงาน ซงองคการหลายแหงพยายามสรางสภาพในการท างานทดเพราะเปนปจจยมความสมพนธเชงบวกกบความพงพอใจในงานและความพงพอใจในชวตของพนกงาน

Beck (2004: 405-406) ไดสรปถงมตของความพงพอใจในงาน ดงน 1) สภาพแวดลอมหรอเหตการณในทท างาน

(1) ลกษณะงาน คอ งานทไดเรยนร ทาทายและมอสระ (2) รางวล คอ คาตอบแทนมความยตธรรม เหมาะสมกบงาน และม

ความกาวหนาในงาน รวมทง การไดรบค ายกยอง การยอมรบนบถอและความไววางใจในงาน (3) บรบทของงาน คอ สภาพแวดลอมในงาน ทมความเหมาะสม เชน

ชวโมงการท างาน อปกรณเครองมอทใช คณภาพชวตการท างาน และสวสดการตางๆ 2) บคคลในสถานทท างาน

(1) ตวพนกงาน ในดานของทศนคต ทกษะและความสามารถในงาน

51

(2) บคคลอนภายในบรษท คอ หวหนางาน และ เพอนรวมงาน ทมความสามารถในงานอยางเพยงพอ เปนมตร และใหความชวยเหลอ

(3) บคคลอนภายนอกบรษท เชน การสนบสนนจากครอบครว พบล ทปะปาล (2550: 65-66) ไดสรปจากผลงานวจยพบวาม 4 ปจจย ทจะชวย

ยกระดบความพงพอใจของบคลากรใหสงขน ไดแก 1) งานททาทายสตปญญา (Mentally Challenging Work) คอ การม

โอกาสไดใชทกษะและความสามา รถอยางเตมท งานมความหลากหลาย และมอสรภาพในการท างาน

2) สภาพแวดลอมในการท างานทสนบสนน (Supportive Working Conditions) ไดแก ความสะดวกสบายในการท างาน ความเปนสวนตว สถานทท างานมความปลอดภย สะอาดเปนระเบยบ มอปกรณเครองมอในการท างานททนสมยและเพยงพอ

3) เพอนรวมงานทด (Supportive Colleagues) คอ สวนหนงของ การท างานกเพอสนองความตองการทางดานสงคม และการมหวหนางาน เพอนรวมงาน ทใกลชดมความเขาใจ เปนมตร กลาวชมเชยเมอบคคลท างานไดส าเรจ รบฟงความเหน เปนตน

4) การใหรางวลผลตอบแทนทยตธรรม (Equitable Rewards) ไดแก ระบบการจายคาจาง นโยบายการเลอนต าแหนง ทมความยตธรรมและสอดคลองกบความคาดหวงของบคลากร จากทฤษฎความพงพอใจในการท างาน สามารถสรปไดตามตารางท 2.5 ดงน ตารางท 2.5 สรปปจจยทฤษฎความพงพอใจในการท างาน

Vroom (1964) Luthans (1998) 1. การนเทศงานจากผบงคบบญชา 2. กลมผรวมงาน 3. ลกษณะงาน 4. คาจาง 5. โอกาสกาวหนา 6. ชวโมงการท างาน

1. เนอหาของตวงาน 2. คาตอบแทน 3. การเลอนขน 4. ความสามารถของผบงคบบญชา 5. กลมเพอนรวมงาน 6. สภาพในการท างาน

52

ตารางท 2.5 สรปปจจยทฤษฎความพงพอใจในการท างาน (ตอ)

Locke (1976) Beck (2004) 1. งาน 2. คาตอบแทน 3. ความกาวหนาในการท างาน 4. การไดรบการยอมรบนบถอ 5. สภาพการท างาน 6. ทศนคตของแตละบคคล 7. ผบงคบบญชา เพอนรวมงาน ผใตบงคบบญชา 8. องคการและการจดการ

1. สภาพแวดลอมในทท างาน เชน ลกษณะงาน ระบบรางวล

2. สภาพแวดลอมในงานบคคลในสถานทท างาน คอ ตวพนกงาน หวหนางาน เพอนรวมงาน ลกคา และครอบครว

พบล ทปะปาล (2550) 1. งานททาทายสตปญญา 2. สภาพแวดลอมในการท างานทสนบสนน 3. เพอนรวมงานทด 4. การใหรางวลผลตอบแทนทยตธรรม

นอกจากนยงมผลการศกษาทเกยวกบการเพมความพงพอใจในการท างานของพนกงาน

มรายละเอยดดงน จากผลการศกษาของ สโรธร ปษปาคม (2550: 58) พบวา การออกแบบระบบคาตอบแทน

ทบคลากรพงพอใจควรค านงถงความเสมอภาคภายใน คอการจายมความสมพนธกบทกษะ ความสามารถ ความรบผดชอบ ความซบซอนของงาน สวนความเสมอภาคภายนอก คอ การเปรยบเทยบการจายคาตอบแทนขององคการกบองคการทอยในกลมอตสาหกรรมเดยวกน และความเสมอภาคระหวางบคคล เปนการจายคาตอบแทนใหเชอมโยงกบการทมเ ทและผลการปฏบตงาน

ดานสภาพแวดลอม ทเกอหนนตอการท างาน และทมผลตอความพงพอใจ Savichi and Cooley (1987 อางถงใน กรวภา พรมจวง, 2541) ไดกลาวไว 5 ดาน ดงน

53

1) ความเปนอสระ หมายถง ความมอสระในการตดสนใจ หรอปฏบตการดวยตนเอง หากไดท างานอยางอสระมากเทาใด กจะยงท าใหไดรบขอมลปอนกลบน ามาพฒนาปฏบตในงานไดดยงขน

2) การมงงาน หมายถง ระดบความมงมนในการวางแผนทด มประสทธภาพและด าเนนการตามแผน

3) ความชดเจน หมายถง บคคลทราบถงความคาดหวงของผบรหาร หรอของหนวยงานในการปฏบตงาน และการสอสารเกยวกบกฎระเบยบภายในหนวยงานอยางชดเจนและทราบโดยทวถง หากขาดความชดเจนในสงเหลานจะท าใหเกดความขดแยงและความไมชดเจนในบทบาท

4) การน านวตกรรมมาใช หมายถง หนวยงานทมการสงเสรมในการน านวตกรรมใหมๆ มาใช เชนการน าเทคโนโลยใหมมาใชในการปฏบตงาน

5) สภาพแวดลอมทางกายภาพทอ านวยความสะดวกในการท างาน กฎระเบยบในดาน เวลาการท างานทมความยดหยน (Flexible Work Schedules) กมผล

ตอการสรางความพงพอใจในงาน ซงเปนรปแบบการจดการงานอยางมทางเลอก เพอใหพนกงานสามารถก าหนดชวโมงการท างานของตนเองได โดยทจ านวนชวโมงการท างานในแตละวนยงคงเทาเดม จะท าใหพนกงานสามารถเลอกชวงเวลาการท างานของตนเองไดอยางเหมาะสมกบการใชชวตสวนตวของพนกงานได เชน หากวนนพนกงานตองไปพบทนตแพทยเพอรกษาฟนในชวงเวลา 15.00 – 16.00 น. กอาจเขาเวลางานเรวขน เปนตน ซงเปนวธทชวยใหพนกงานเกดความพงพอใจในงานมากขน (Moorhead and Griffin, 2010: 129-130) ในประเทศไทยมองคการหลายแหงทใหพนกงานไดตดสนใจวาจะเรมและเลกท างานเมอใด เพอเปนการชวยบรรเทาปญหาการจราจร แ ตยงคงอยในชวงระยะเวลาการท างานทองคการก าหนดคอ 40 ชวโมงตอสปดาห และก าหนดระยะเวลาผลส าเรจของงานแทนการเขาออกงานตรงเวลา (สรอร วชชาวธ, 2544: 177)

โครงสรางองคการทบคลากรพงพอใจ คอโครงสรางแบบแบน หรอโครงสรางในแนวนอน (Horizontal Structure) คอ การทมระดบชนการบงคบบญชานอย ขวญและก าลงใจของผปฏบตงานจะสงกวากรณโครงสรางแบบสง ซงมสายการบงคบบญชาทยาว โครงสรางแบบแบน จะม การตดตอสอสารกน ทรวดเรวกวา เหมาะกบงานทมความชดเจน ทง หวหนางานและผปฏบตงานจะตองเปนผทมความสามารถ ในการท างานสง ในปจจบนมแนวโนมวาองคการสวนใหญนยมปรบเปนโครงสรางแบบแบน (สพาน สฤษฎวานช , 2552: 352) นอกจากน ลกษณะการท างานแบบ ทมงานบรหารตนเอง (Self - Managed Teams) ทมงานจะมอสระในการท างาน

54

(Autonomous) และไดรบมอบอ านาจ (Empowerment) ททมสามารถเลอกสมาชกทมและก าหนดกจกรรมในงานได ทงงบประมาณและเปาหมาย (สพาน สฤษฎวานช, 2552: 227)

ผน าหรอหวหนางานมเปนสวนส าคญทท าใหพนกงานเกดความพงพอใจในงาน ซงลกษณะของผน า เชงการเปลยนแปลง (Transformational Leader) เหมาะสมกบสภาพแวดลอมในปจจบนทมการเปลยนแปลงอยางมากและซบซอน ผน าจะตองผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงทส าคญในองคการ เชน การพลกฟนภาวะทย าแยใหดขน คณลกษณะทส าคญของผน าประเภทนคอ

1) มอทธพลตอความคดของผตาม เนองจากเปนผน าทมบารม มคณธรรม นาเชอถอไววางใจได มความคดทชดเจน เปนแบบอยางใหผตามชนชม ยอมท าใหผตามเกดความเคารพนบถอ เชอมน และปฏบตตามทผน าตองการได

2) ค านงถงผตามในระดบบคคล ดวยการสนบสนน ใหเกยรต ยอมรบฟงความเหน ใหก าลงใจและเหนความส าคญ ท าใหผตามเกดยอมรบ

3) กระตนปญญาของผตาม ดวยการพฒนา กระตนใหคดในมมมองใหมๆ และเปนพเลยงในงาน

4) ความสามารถในการสรางแรงบนดาลใจ ดวยความกระตอรอรน มความคดเชงบวก ท าใหผตามเขาใจและผกพนตอวสยทศนสการเปลยนแปลงขององคการ

5) เปนผน าในการเปลยนแปลงทส าคญ โดยเฉพาะวสยทศน เปาหมาย และน านโยบายสการปฏบต (สพาน สฤษฎวานช, 2552: 258-259)

นอกจาก การเปนผบงคบบญชาทดแลว จะตองรวธทท าใหผใตบงคบบญชาท างานเปนทมได ดวยการเปนผทมมนษยสมพนธ เขากบผอนได ปฏบตตอผอนดวยการใหเกยรต และเสรมสรางความเขาใจอนดระหวางกน รวมถงใหความสนใจในขอมล ขาวสาร ความรสก ทศนคต ค ารองทกข ค าแนะน าจากผใตบงคบบญชา นอกจากน ผลวจยจ านวนมากคนพบในแนวเดยวกนวา ผลการปฏบตงานของบคคลจะสงขน เมอผบงคบบญชาไดใหพนกงานมโอกาสตดสนใจดวยตนเอง ซงเปนสาเหตทท าใหเกดความพงพอใจและน าไปสผลผลตทสงขน (สรอยตระกล อรรถมานะ , 2545: 311) ซงความสมพนธระหวางพนกงานกบหวหนา ทไมด เปนสงทจะท าใหพนกงานรสกไมมความสขในการท างานไดมากทสด (Gray, 2007: 51)

2.4.3.4 ความหมายของความผกพนของพนกงานตอองคการ ความผกพนของพนกงานตอองคการ (Employee Engagement) ไดรบความสนใจ

ทงจากสถาบนวจย องคการทปรกษาและนกวชาการ ความหมายของความผกพนของพนกงานตอองคการ มดงน

55

ความผกพน ของพนกงาน ตอองคการ หมายถง ความยดมนผกพนของบคคลหรอกลมเพอสรางความเขมแขงใหกบผลประกอบการเชงธรกจ เปนกระบวนการทอยเหนอกวาความสขหรอความพงพอใจของพนกงานโดยการมงเนนไปทพฤตกรรมของผลลพธทตองการ (Hewitt Associates, 2009) ความผกพน ของพนกงาน ตอองคการ เปนอารมณความรสกของพนกงานทมความตนเตน กระตอรอรน ทมเททงแรงกายและเวลาในการท างานอยางเตมท มกจะท างานลวงหนากอนเสมอ มความรสกชอบ พงพอใจ ซงเปนประสบการณทดและนาจดจ า และน าไปสการสรางความรสกการ เปนเจาของรวม (A sense of ownership) พรอมกบความรสกใกลชดสนทสนมกบสถานทท างาน (A feeling of intimacy in the workplace) โดยมการแสดงออกมาในหลายรปแบบเชน การท างานสรางสรรคและมคณคา เกนความคาดหมายของลกคาและองคการ (Gubman, 1998) เพราะพนกงานไดมงมน ตงใจ พยายามทจะอทศตน เวลา สตปญญา รวมไปถงวธการเพอท าใหเปาหมายนนส าเรจ ความผกพนตอองคการ เปนทศนคตทหนกแนนและเปนไปในทางบวกตอองคการ เปนความผกพนทางดานจตใจและความรสกโดยพนกงานมความสนใจอยางจรงจงตอเปาหมาย คานยมและวตถประสงคของนายจาง มทศนคตทดตอนายจางและเตมใจทจะทมเทพลงในการท างานเพอองคการจะไดบรรลเปาหมายไดสะดวกขน ความผกพนของพนกงาน เปนการรวมกนของ ความผกพน ความจงรกภกด ผลตภาพ และ ความเปนเจาของ (สวรตน สวธนไพบลย , 2548: 22) โดยพนกงานทมความผกพนตอองคการจะตระหนกถง บรบทของธรกจ การท างานกบเพอนรวมงาน เพอปรบปรงผลการด าเนนงานเพอผลประโยชนขององคการ (The Institute for Employment Studies: IES, 2007)

อยางไรกตาม ความผกพนของพนกงาน และความพงพอใจของพนกงาน เปนแนวคดทมความแตกตางกนเลกนอยคอ ความพงพอใจเปนเพยงความรสกของพนกงานทมตองานและเปนทศนคตทกอเกดไดอยางรวดเรว มความเสถยรภ าพนอย แตความผกพนนนจะรวมถงความรสกโดยรวมทมตองานและองคการ เปนผลทเกดจากความพงพอใจกอน แลวจงเชอมโยงมาสความผกพน ความผกพนเปนทศนคตทมเสถยรภาพมาก เปนการพฒนาความสมพนธระหวางบคคลกบองคการไปอยางชาๆ (Porter และ Steers,1974 อางถงใน ฉฐภม วฒนศรพงศ, 2537)

2.4.3.5 ความส าคญของความผกพนตอองคการ กตตยา เพรศพรงตระกล (2549: 10-11) ไดรวบรวมงานวจยหลายชนทสรป ถง

ความส าคญความผกพนตอองคการ ไดดงน 1) ความผกพนตอองคการสามารถใชท านายอตราการเขา -ออกจากงาน

ของสมาชกในองคการไดดกวาความพงพอใจในงาน

56

2) บคคลมการปฏบตงานดยงขน เนองจากเก ดความรสกมสวนรวมเปนเจาขององคการ

3) ความผกพนตอองคการเปนตวเชอมประสานระหวางความตองการของบคคลใหสอดคลองกบเปาหมายขององคการ

4) บคคลจะมผลการปฏบตงานอยในระดบดเหนอคนอน 5) องคการมประสทธภาพ และประสทธผล 6) สมาชกทมเทท างานเพอองคการยงขน ทงนอาจเปนพฤตกรรม

นอกเหนอจากงานทรบผดชอบโดยตรง ซงเขายนดกระท าโดยมไดหวงสงตอบแทน นอกจากน พนกงานทมความผกพนจะมแนวโนมทจะมสขภาพทดกวา เพราะม

ความผกพนในงานและไดท าในงานทตนเองพอใจ ตรงกนขามกบพนกงานทไมมความผกพน ท าใหสขภาพจตเสย ไมอยากท างานหรอท างานผดพลาด เกดอบตเหต ยงผลใหสขภาพกาย แยลง (สรสวด สวรรณเวช, 2549)

2.4.3.6 แนวคดและทฤษฎความผกพนของพนกงานตอองคการ การศกษาครงนจะน าเสนอแนวความคดของสถาบนองคการทปรกษา และ

นกวชาการ ดงตอไปน The Gallup Organization (2009) เปนสถาบนวจยและองคการทปรกษาในดาน

ของมนษย เพอขบเคลอนผลลพธทางธรกจขององคการ จากค าถาม 12 ประการ (Q12) เพอวดความผกพนของพนกงานได โดยสรปเปนปจจย 12 ดาน ซงแบงความผกพนเปน 4 ล าดบขนดงน

1) ดานความตองการพนฐาน คอ ความคาดหวง เครองมอและอปกรณ 2) ดานการสนบสนนทางการบรหาร คอ การไดรบโอกาสทจะท างานใหดทสด การ

ไดรบการยอมรบ การดแลเอาใจใส และการพฒนา 3) ดานสมพนธภาพ คอ การยอมรบในความคดเหน การทราบวตถประสงค ในงาน

การมเพอนรวมงานทดและมคณภาพ 4) ดานความกาวหนาในงาน คอ ความกาวหนา การเรยนรและพฒนา Hewitt Associates (2010) กลาววา ความผกพนของพนกงานเปนสงทแสดงออก

ไดทางพฤตกรรม กลาวคอ สามารถพจารณาไดจากการพด (Say) โดยจะพดถงองคการเฉพาะในแงบวก และพจารณาไดจากการด ารงอย (Stay) นนคอ พนกงานปรารถนาทจะเ ปนสมาชกขององคการตอไป และพนกงานใชความพยายามอยางเตมความสามารถ (Strive) เพอชวยเหลอหรอสนบสนนธรกจขององคการ โดยปจจยขบเคลอนทน าไปสความผกพนในองคการไดแก ปจจยดาน

57

บคคล (People) ดานลกษณะงาน (Work) ดานโอกาสความกาวหนา (Opportunities) ดานคณภาพชวตการท างาน (Quality of Life) ดานกระบวนการท างาน (Procedures) และดานคาตอบแทน (Compensation) (Hewitt Associates, 2004 อางถงใน อาภรณ ภวทยพนธ, 2549)

การสรางความผกพนตอองคการ มปจจยหลายดานทเกยวของ ผลการวจยแตกตางกนไปตามสภาพแวดลอมของธรกจนนๆ เชน ลกษณะและสภาพแวดลอมภายในองคการ ภาวะผน า วฒนธรรมองคการ เชอชาต เปนตน โดยปจจยทเกยวของกบความผกพนของพนกงานมดงน

Steers and Porter (1983, อางถงใน อษณย จนทรอ ารง , 2550: 40-41) ไดสรปวาปจจยทมผลตอความผกพนของพนกงานตอองคการ แบงเปน 4 กลม คอ

1) โครงสรางขององคการ หมายถง ระบบโครงสรางองคการ การรวมอ านาจ การกระจายอ านาจในการตดสนใจ การมสวนรวมเปนเจาของ และความเปนทางการ เปนตน

2) ลกษณะสวนบคคลของผปฏบตงาน เชน เพศ อาย การศกษา รายได ระยะเวลาในการปฏบตงาน แรงจงใจใฝสมฤทธ เปนตน

3) ลกษณะของงาน คอ งานมความทาทาย ความกาวหนาในการท างาน การปอนขอมลกลบ เปนงานทมคณคา มบทบาททเดนชด ความสมพนธกบเพอนรวมงาน เปนตน

4) ประสบการณชวงระยะเวลาทท างานในองคการ คอ สงทพนกงานไดรบทราบและเรยนรเมอเขาไปท างานในองคการ เชน ทศนคตเชงบวกตอองคการ ความนาเชอถอขององคการ การรสกวาตนเองเปนบคคลส าคญ เปนตน

Gubman (1998: 206) กลาววา ปจจยทสรางความผกพนตอองคการม 7 ประการ ไดแก

1) การแบงปนคานยม คอ การปรบคานยมของพนกงานใหสอดคลองกบคานยมขององคการ ซงจะชวยใหพนกงานไดแสดงความสามารถในการท างานอยางเตมทและตรงตามเปาหมายทตงไว

2) คณภาพชวตการท างาน คอ ความพงพอใจในสภาพแวดลอมของทท างาน รวมถงอปกรณ สงอ านวยความสะดวก การมสวนรวมในงานและกจกรรมทบรษทจดใหพนกงาน

3) ลกษณะงาน คอ เนอหาของงานมความทาทายและนาสนใจ 4) ความสมพนธระหวางบคคล คอ หวหนางาน เพอนรวมงาน และลกคา 5) ผลรวมคาตอบแทน คอ คาจาง สวสดการ และผลตอบแทนดานอนๆ 6) โอกาสกาวหนาในงาน คอ โอกาสในการเรยนร หนาทความรบผดชอบเพมขน

และมความกาวหนาในงาน

58

7) ภาวะผน า คอ ความเชอมนและนบถอในผน าองคการ จากทฤษฎความผกพนของพนกงานตอองคการ สามารถสรปไดตามตารางท 2.6 ดงน

ตารางท 2.6 สรปปจจยทฤษฎความผกพนของพนกงานตอองคการ

The Gallup Organization (2009) Hewitt Associates (2003)

1. ดานความตองการพนฐาน

2. ดานการสนบสนนทางการบรหาร

3. ดานสมพนธภาพ

4. ดานความกาวหนาในงาน

1. ภาวะผน า

2. วฒนธรรมหรอจดมงหมายขององคการ

3. ลกษณะงาน

4. คาตอบแทนโดยรวม

5. คณภาพชวต

6. โอกาสทไดรบ

7. ความสมพนธ Steers and Porter (1983) Gubman (1998)

1. โครงสรางขององคการ

2. ลกษณะสวนบคคลของผปฏบตงาน

3. ลกษณะของงาน

4. ประสบการณชวงเวลาทท างานในองคการ

1. การแบงปนคานยม

2. คณภาพชวตการท างาน

3. ลกษณะงาน

4. ความสมพนธระหวางบคคล

5. ผลรวมคาตอบแทน

6. โอกาสกาวหนาในงาน

7. ภาวะผน า

โดยผวจยมความเหนวาทฤษฎ ความพงพอใจในงานและ ความผกพนของพนกงาน ตอองคการ มองคประกอบทใกลเคยงกน ผวจยจงสรป รวม 2 ทฤษฎดงกลาวเพอศกษาปจจยการสรางความสขในการท างานเปน 15 องคประกอบยอย ดงน

1) สภาพแวดลอมในการท างาน 2) โอกาสกาวหนาในงาน 3) ลกษณะงาน

59

4) คาตอบแทนโดยรวม 5) ผบงคบบญชา และภาวะผน า 6) กลมผรวมงาน 7) นโยบายและฝายบรหารขององคการ 8) การมสวนรวมแสดงความคดเหน 9) การไดรบการยอมรบนบถอ 10) การมอบอ านาจ มอสระการท างาน 11) ผลตอบแทนสสงคม 12) ลกษณะสวนบคคล 13) ความสมดลในชวต 14) การเรยนรและพฒนา 15) โครงสรางองคการ 2.4.3 ทฤษฎคณภาพชวตการท างาน

2.4.3.1 ความหมายคณภาพชวตการท างาน คณภาพชวตการท างาน (Quality of Work Life) เปนสงทสะทอนความผกพนและ

ความพงพอใจของพนกงานทมตอองคการ อนเปนผลมาจากการดแลเอาใจใสและใหความส าคญตอพนกงานในฐานะทเปนทรพยากรทมคณคาสงทสด ดวยการสรางสภาพแวดลอมและระบบงานทด (จ าลกษณ ขนพลแกว, 2552) ความหมายของคณภาพชวตการท างาน มดงน

Huse (1980: 237) กลาววา ทฤษฎคณภาพชวตการท างาน เปนแนวคดทค านงถงความเปนมนษย สภาพการท างานทปลอดภยตอสขภาพ การแบงสดสวนรายไดและทรพยากรเพอใชในการท างานอยางเปนธรรม ซงเปนวธทเพมผลตผลไดดโด ยปราศจากการจายคาจางเพม คณภาพชวตการท างาน เปนกญแจทท าใหพนกงานมความพงพอใจในงานสงและเปนตวชวดทส าคญของประสบการณมนษยในองคการ โดยมจดหมายวา การเพมประสทธภาพในการท างานและความพงพอใจในงานจะตองด าเนนควบคกนไป การมพนธะรวมกนระหวางพนกงานและองคการหรอการแล กเปลยนคณคากนอยางสมดลนน จะท าใหทงพนกงานและองคการประสบความส าเรจ

Hackman และ Suttle (1977 อางถงใน ทพวรรณ ศรคณ , 2542: 10) กลาววา คณภาพชวตการท างาน หมายถง การใหพนกงานมสวนรวมในการตดสนใจ โดยค านงถง

60

ความสมพนธของพนกงานทจะชวยกอใหเกดผลผลตทเพมขน มการแบงปนผลประโยชนและทรพยากรทใชในการปฏบตงาน และค านงถงคาตอบแทน สขภาพรางกาย ซงคณภาพชวตการท างานมแนวคดทใกลเคยงกบความพงพอใจในการท างานและการพฒนาองคการ

คณภาพชวตการท างาน วดไดจากระดบการรบรของ บคคลทแตกตางกน เพราะความตางดานพนฐาน ภมหลง ประสบการณ และลกษณะอนๆ เชน บางคนสนใจ ลกษณะงาน ความกาวหนาในอนาคต บางคนสนใจในสภาพแวดลอมและคาตอบแทน ซงปจจย เหลาน มผลกระทบตอการรบร กอใหเกดความพงพอใจ ซงแตกตางกนไปตามมตการรบรของแตละบคคล (พมลวรรณ พงษสวสด , 2535) ซงคณภาพชวตการท างาน มความส าคญตอองคการอยางมาก เพราะเปนแนวคดทผสมผสานการท างานและชวต โดยค านงถงรปแบบการท างานทด และมความเหมาะสม บคคลจะมองงานกบชวตเปนอนหนงอนเดยวกน ซงบคคลทมความผกพน และพงพอใจในงาน จะปฏบตงานไดอยางมความสข ซงจะน าไปสความรเรมสรางสรรค มแรงจงใจในการท างาน ท าใหผลการปฏบตงานดและมประสทธภาพ สงผลใหบคคลมคณภาพการท างานดขน อนจะน าไปสการด าเนนชวตทมความสขและมคณคา (อรณ เอกวงศตระกล, 2545: 4)

จากนยามของคณภาพชวตการท างาน สรปไดวา คณภาพชวตการท างาน หมายถง การสรางความสมดล ระหวางการตอบสนองความพงพอใจของบคคลในการท างาน กบการเพมประสทธภาพในการท างานใหกบองคการ ซงพจารณาจากลกษณะงาน คาตอบแทน ความมนคง ปลอดภยในการท างาน เปนตน ชวยใหบคคลสามารถผสมผสานชวตงานและชวตสวนตวไดอยางลงตว ท าใหบคคลมการด าเนนชวตทมความสขและตอบสนองความตองการ ในเปาหมาย ขององคการได

2.4.3.2 ความส าคญของคณภาพชวตการท างาน เมอบคคลรสกวาตนมคณภาพชวตการท างานทด ยอมเกดความพงพอใจในงาน ม

ขวญก าลงใจสงขน มทศนคตทดตอตนเองและองคการ กจะทมเทความรความสามารถในการท างาน มการปรบปรงคณภาพของงาน สนใจงานมากขนจากการมสวนรวมในการตดสนใจ การรบฟงความคดเหน รสกวางานของตนมคณคา และเปนสวนหนงของความส าเรจขององคการ สงผลใหบคคลปฏบตงานดวยความเตมใจ รสกผกพนกบองคการ ท างานอยางสม าเสมอ ไมขาดงาน ลดอตราการเปลยนงาน ความเครยด อบตเหต และความเจบปวยจากการท างาน สงผลถงกา รลดตนทนดานคารกษาพยาบาล ยอมเกดผลดตอองคการโดยตรง ท าใหผลผลตสงขน เปนการเพมประสทธผลขององคการ เชน ผลก าไรเพมขน การบรรลเปาหมายขององคการ (Greenberg and Baron, 2008)

61

2.4.3.3 ทฤษฎและองคประกอบคณภาพชวตการท างาน องคประกอบของคณภาพชวตการท างานคณภาพชวตการท างานเปนความรสก

เฉพาะของแตละบคคล ซงมความตองการแตกตางกน เกณฑคณภาพชวตการท างานทดจงมการพฒนามาโดยตลอด แนวคดองคประกอบของคณภาพชวตการท างานดงน

Walton (1973 อางถงใน อษา แกวอ าภา, 2545: 27-31) ไดศกษาคณภาพชวตการท างานโดยพจารณาคณลกษณะของบคคล และสภาพแวดลอมตวบคคลหรอสงคม ทท าใหองคการประสบความส าเรจ โดยบคคลทมคณภาพชวตการท างานตองมตวบงช 8 ประการดงน

1) การไดรบคาตอบแทนทเพยงพอและยตธรรม (Adequate and Fair Compensation) เนองจากทกคนมความตองการทางเศรษฐกจ โดยมงท างานเพอใหไดรบการตอบสนองซงจ าเปนตอการมชวตอยรอด นอกจากนบคคลยงมองในเชงเปรยบเทยบกบผอนในประเภทของงานแบบเดยวกน ดงนน คาตอบแทนจะพจารณาในเรอง

(1) ความเพยงพอ คอ คาตอบแทนนนเพยงพอทจะด ารงชวตในสงคมนนๆ (2) ความยตธรรม คอ การเปรยบเทยบคาตอบแทนทไดรบจากงานของตนกบ

งานอนทคลายกน 2) สภาพการท างานทมความปลอดภยและสงเสรมสขภาพ (Safe and Healthy

Working Condition) คอ สภาพแวดลอมการท างานทไมเกดผลเ สยตอสขภาพ มการปองกนอบตเหต และมมาตรฐานทแนนอน เพอคงไวซงสภาพแวดลอมทจะสงเสรมสขภาพและปลอดภย

3) โอกาสในการพฒนาสมรรถภาพของตนเอง (Development of Human Capacities) คอ การท างานทมผลตอการคงไวและการเพมความสามารถของตนเอง ใหไดรบการศกษาอบรมความรและทกษะใหมๆ ผปฏบตงานสามารถควบคม วางแผนงานดวยตนเอง และไดรบการพฒนาใหมความรความช านาญทจะปฏบตงานนนไดดวยตนเองทกขนตอน มใชปฏบตไดเปนบางสวนของงาน

4) ความกาวหนาและความมนคงในงาน (Growth and Security) คอ งานนนใหความส าคญกบการพฒนาการท างานและอาชพของบคคล ท าใหบคคลท าหนาทโดยใชศกยภาพอยางเตมท เปนผลใหประสบความส าเรจในชวต มโอกาสในการเลอนต าแหนงหนาททสงขน มความกาวหนาและความมนคงในงาน

5) การท างานรวมกนและความสมพนธกบบคคลอน (Social Integration) คอ การท างานรวมกนท าใหเหนวาตนเองมคณคา สามารถปฏบตงานใหประสบความส าเรจ มการยอมรบและรวมมอกนท างานดวยด การชวยเหลอซงกนและกน มความเขาใจในลกษณะของบคคล มการ

62

ตดตอสอสารแบบเปดเผย ซงความสมพนธระหวางบคคลมผลตอบ รรยากาศในการท างาน และสงคมในองคการ

6) สทธสวนบคคล (Constitutionalism) หมายถง พนกงานมสทธในตามขอบเขตทไดรบมอบหมายและแสดงออกในสทธซงกนและกน โดยทไดรบการเคารพในสทธสวนตว มอสระในการพดถงการปฏบตงาน นโยบาย และการไดรบความเสมอภาค ในเรองกฎระเบยบ ผลทพงไดรบ คาตอบแทนและความมนคงในงาน

7) จงหวะชวตหรอความสมดลระหวางชวตงานกบชวตดานอน (The Total Life Space) คอ การทบคคลจดเวลาในการท างานของตนเองใหเหมาะสม และมความสมดลกบชวตของตนเอง ครอบครว และกจกรรมอนๆ

8) ความเกยวของสมพนธกบสงคม (Social Relevance) คอ กจกรรมของงานท มสวนไดรบผดชอบตอสงคม จะกอใหเกดการเพมคณคาความส าคญของงานและอาชพของผปฏบต เชน การรบรวา องคการของตนไดมสวนรวมรบผดชอบตอสงคม ดวยการผลตสนคาทไมกอใหเกดมลพษกบสภาพแวดลอม เปนตน

Huse (1980: 237-238) ไดกลาวถงปจจยดาน คณภาพชวตการท างาน ไว 8 ประการ คอ

1) ผลตอบแทนทยตธรรมและเพยงพอ (Adequate and Fair Compensation) คอ การไดรบรายไดและผลตอบแทนทเพยงพอและสอดคลอ งกบมาตรฐาน การครองชพ และ มความเหมาะสมเปนธรรม เมอเปรยบเทยบกบรายไดจากงานทมลกษณะใกลเคยงกน

2) สงแวดลอมทปลอดภยและสงเสรมสขภาพ (Safe and Healthy Environment) คอ สภาพแวดลอมในงานทเหมาะสม ไมสงผลเสยตอสขภาพและไมเสยงตออนตราย

3) การพฒนาศกยภาพ (Development of Human Capacities) หมายถง การมโอกาสพฒนาขดความสามารถของตนจากงานทท า ไดพฒนาทกษะและ เพมความสามารถ ทหลากหลาย งานทมความทาทาย ท าใหผปฏบตงานรสกคณคาและความส าคญของตนทมตองาน

4) ความกาวหนาและความมนคงในงาน (Growth and Security) หมายถง การทผปฏบตงานมโอกาสทจะกาวหนาในอาชพและต าแหนงอยางมนคง

5) สงคมสมพนธ (Social Integration) หมายถง การทผปฏบตงานเปนทยอมรบของผรวมงาน บรรยากาศในงานเปนมตร มความอบอน เอออาทร สงคมในองคการมความเปดกวาง และปราศจากอคตตอกน

63

6) ธรรมนญในองคการ (Constitutionalism) หมายถง การมความยตธรรมและความเสมอภาคในการบรหารงาน ผปฏบตงานไดรบการเคารพในสทธ และผบงคบบญชายอมรบฟงความคดเหนของผใตบงคบบญชา

7) ภาวะอสระจากงาน (The total life space) หมายถง ภาวะทบคคลมความสมดล ระหวางชวงเวลาปฏบตงานกบชวงเวลาอสระจากงาน มเวลาทไดผอนคลายจากงาน

8) ความเกยวพนกบสงคม (Social relevance) หมายถง ความรสกภมใจของบคลากร ทมตอหนาทความรบผดชอบในองคการ เมอรบรวา องคการสรางประโยชนและ มความรบผดชอบทดตอสงคม

นอกจากน บญเจอ วงษเกษม (2530: 29-33) เสนอองคประกอบของคณภาพชวตการท างานทนาสนใจ ดงตอไปน

1) การควบคมหรอการมอสระในการปฏบตงาน เปนปจจยหนงทมผลตอบรรยากาศการท างาน การใหโอกาสคนท างานมอสระถงระดบหนงในการท างาน เปนสวนหนงของคณภาพชวตการท างาน

2) การยอมรบ กลาวคอ ทกคนเปนสวนส าคญขององคการ และมสวนชวยเหลอตอความส าเรจหรอความลมเหลวขององคการ

3) การมสวนรวม กลาวคอ ทกคนมสวนรวมในสงคมขององคการ ไมวาจะใน ดานเปาหมายขององคการ คานยม รบรวาเปนสวนหนงของสงคมในองคการนนๆ

4) การกาวหนาและการพฒนา เปนผลมาจากการท างาน เชน การไดท างานททาทาย ใชความสามารถเตมท มการพฒนาทกษะขณะท างานและประสบผลส าเรจในงาน

5) การไดรบรางวลตอบแทนจากการงาน เชน เงนเดอน การเลอนต าแหนง สวสดการ

อยางไรกตาม ไดมผเสนอองคประกอบของคณภาพชวตการท างานทหลากหลายออกไป ดงเชน องคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization: ILO, 2007 quoted in Joint UNECE / EUROSTAT / ILO Seminar on the Quality of Work, 2007: 9) ไดใหความหมายคณภาพชวตการท างานทด ในกรอบแนวคดงานท มความเหมาะสม ด (Decent work) ควรม 6 ลกษณะ ดงน

1) การไดรบโอกาสในการท างานทด (Opportunities for work) กลาวคอ ทกคนไมวาชายหรอหญงตางกตองการหางานทดเหมาะสมกบตนเอง โดยพจารณาจาก ลกษณะงานทด โอกาสการเปนนายจางตนเอง รปแบบการจายคาจางกจะตองมความเหมาะสม

64

2) สภาพการท างานทมอสระ (Work in conditions of freedom) กลาวคอ ผปฏบตงานควรมอสระได เลอกลกษณะงาน โดยไมมเงอนไขใน ลกษณะผกมดหรอ การบงคบใหท างาน เชน รปแบบแรงงานทาส การใชแรงงานเดก และผปฏบตงานควรมอสระในการเลอกท างานทองคการแหงใดกได

3) ผลต ผลของงานทด (Productive work) กลาว คอ เมอผลผลตของานด ผปฏบตงานควรไดรบคาตอบแทนในอตราทเหมาะสมตอ การด ารงชพ อกดานหนง กถอ เปนการพฒนาอยางยงยนและการไดเปรยบเชงการแขงขนขององคการและระดบประเทศ

4) ความเทาเทยมในการท างาน (Equity in work) หมายถง ผปฏบตงานตองไดรบการปฏบตอยางเปนธรรม และการไมเลอกปฏบต โดยทผปฏบตงานสามารถสรางสมดลระหวางชวตการท างานกบชวตครอบครวได

5) ความมนคงในงาน (Security at work) เนองจากการท างานอาจ เปนสาเหตใหเกดปญหาสขภาพ อบตเหตและความปลอดภย กระทง ความไมมนคงในการท างาน หรอการออกจากงานอยางไรเหตผลอนควรท าใหตองขาดรายได ดงนน องคการควรมกองทนเพอจายคาชดเชยใหกบผปฏบตงานอยางเหมาะสม

6) ความมเกยรตในงาน (Dignity at work) คอ การไดรบความเคารพนบถอ และสามารถมสวนรวมในการตดสนใจเกยวกบสภาพการท างาน เพอสรางความรสกเปนเจาของ และเกดความสนใจทจะท าประโยชนเพอองคการ

จากทฤษฎคณภาพชวตการท างานดงกลาว จงสามารถสรปองคประกอบ เพอน ามาศกษาเรองความสขในการท างาน ไดดงตารางท 2.7

65

ตารางท 2.7 สรปปจจยทฤษฎคณภาพชวตการท างาน

Walton (1973) Huse (1980) 1. การไดรบคาตอบแทนทเพยงพอและยตธรรม 1. ผลตอบแทนทยตธรรมและเพยงพอ 2. สภาพการท างานทปลอดภยตอสขภาพ 2. สงแวดลอมทปลอดภยตอสขภาพ 3. ความกาวหนาและความมนคงในงาน 3. การพฒนาศกยภาพ 4. โอกาสในการพฒนาสมรรถภาพของตนเอง 4. ความกาวหนาและความมนคงในงาน 5. การท างานรวมกนและความสมพนธกบบคคลอน 5. สงคมสมพนธ 6. สทธสวนบคคล 6. ธรรมนญในองคการ 7. ความสมดลระหวางชวตงานกบชวตดานอน 7. ภาวะอสระจากงาน 8. ความเกยวของสมพนธกบสงคม 8. ความเกยวพนกบสงคม

องคการแรงงานระหวางประเทศ (2007) บญเจอ วงษเกษม (2530) 1. การไดรบโอกาสในการท างานทด 1. การไดรบรางวลตอบแทนจากการงาน

2. การกาวหนาและการพฒนา 3. การมสวนรวม 4. การยอมรบ 5. การมอสระในการปฏบตงาน

2. สภาพการท างานทมอสระ 3. ผลตผลของงานทด 4. ความเทาเทยมในการท างาน 5. ความมนคงในงาน 6. ความมเกยรตในงาน

จากทฤษฎคณภาพชวตการท างาน ดงกลาว ผวจยไดสรปเปน 13 องคประกอบยอย เพอ

ใชในการศกษาปจจยการสรางความสขในการท างาน ดงน 1) การไดรบคาตอบแทนทเพยงพอและยตธรรม 2) สภาพการท างานทมความปลอดภยและสงเสรมสขภาพ 3) ความกาวหนาและความมนคงในงาน 4) โอกาสในการพฒนาสมรรถภาพของตนเอง 5) การไดท างานททาทายความสามารถ 6) การท างานรวมกนและความสมพนธกบบคคลอน 7) การยอมรบ 8) สทธสวนบคคล ไดรบเกยรตและการปฏบตทเปนธรรมในการท างาน

66

9) ความสมดลระหวางชวตงานกบชวตดานอน 10) การมสวนรวมในการตดสนใจ 11) การมอสระในการปฏบตงาน 12) ความเปนประโยชนตอสงคม 2.4.4 ทฤษฎความเครยดในการท างาน ความเครยดเปนแนวคดทมพนฐานจากความสมพนธระหวางกายกบจต ทเชอกนวา

ความรสกหรออารมณมผลตอสขภาพหรอความเจบปวยทางกายได (สรย กาญจนวงศ และจรยาวตร คมพยคฆ, 2545: 7)

2.4.4.1 ความหมายของความเครยดในการท างาน ความเครยด หมายถง ภาวะทรางกายและจตใจขาดสมดลอนเปนผลมาจากสง

กระตนทงภายในและภายนอกรางกาย ท าใหเกดอาการแสดงออกทางรางกายและจตใจ ไดแก อาการตางๆ ทเกดขนทางรางกาย ความวตกกงวล ความซมเศรา และความรสกหงดหงด (สรย กาญจนวงศ และจรยาวตร คมพยคฆ, 2545: 63)

ความเครยดในการท างาน หมายถง ความรสกอนเปนผลมาจากปจจยสภาพแวดลอม ในงาน ไดแก ปรมาณงานทมากเกนไป ความขดแยงในบทบาท งานทตองรบผดชอบสง ความสมพนธกบบคคลอนทไมด สภาพแวดลอมการท างานทอาจเปนอนตราย ปจจยเหลาน สงผลกระทบตออารมณ ซงบคคลไดประเมนความรสกจากประสบการณการท างาน ท าใหบคคลเกดความเครยด ซงมผลท าใหเกดความเจบปวยทางรางกายและสขภาพจตทไมดตามมา (Cooper and Marshall, 1976 อางถงใน ภทรพร เชาวนปรชา , 2549: 10; Greenberg and Baron, 2008: 183)

สรปไดวาความเครยดในการท างาน หมายถง ปฏกรยาตอบสนองตอสภาพการท างานของบคคล ท าใหบคคลเกดความกดดนและสงผลกระทบตอทางรางกาย จตใจ และพฤตกรรมของบคคลนน

2.4.4.2 ชนดของความเครยด ความเครยดเปนสงทพบไดในทกคน ซงเปน ผลมาจากความตองการในชวตทม

มากกวาทรพยากรทมอยจ ากด ความเครยดเปนสงท าลายสขภาวะทดของบคคล และแสดงออกทางความรสกทางลบ เกดเปนสงเราทาง จตใจ รางกายเจบปวย หรอเกดเปนพฤตกรรมทไม

67

สามารถปรบตวได (Deckers, 2005) Dubrin (1994: 177) แบงความเครยดจากการ ท างานเปน 2 ชนด คอ

1) ความเครยดทด (Positive Stress หรอ Eustress) เปนภาวะความเครยดทด อยในระดบเหมาะสมเปนปกต ท าใหเกดการพฒนาผลการปฏบตงาน และไดรบผลการปฏบตงานทนาพอใจ

2) ความเครยดทไมด (Negative Stress หรอ Distress) เปนระดบความเครยดทมมากเกนไป ท าใหเกดความทกขและขาดสมาธในการท างาน สงผลใหไมมประสทธภาพในการท างาน

2.4.4.3 ความส าคญของความเครยดในการท างาน พบล ทปะปาล (2550: 343) ไดอธบายผลกระทบจากความเครยด 3 ลกษณะคอ

1) อาการทางรางกาย (Physiological Symptoms) ความเครยดเปนสาเหตท าใหเกดการเปลยนแปลงการเผาผลาญอาหารจนอาจจะท าใหเปนโรคกระเพาะอาหาร เกดอาการปวด ศรษะ โรคความดนโลหตสง การเปลยนแปลงอตราการเตนของหวใจและอาจน าไปสหวใจวายได

2) อาการทางจตใจ (Psychological Symptoms) ความเครยดอาจเปนสาเหตท าใหความพงพอใจในการท างานลดลง และเกดอาการทางจตใจอนๆ เชน ความรอนรนใจ ความกดดน อารมณหงดหงด โกรธงาย และการตดสนใจไมมประสทธภาพเทาทควร

3) อาการทางพฤตกรรม (Behavioral Symptoms) ความเครยดเปนสาเหตทท าใหพฤตกรรมบคคลเปลยนไป เชน ประสทธภาพในการท างานลดลง การขาดงานบอย รวมทง การเปลยนแปลงนสยการทานอาหาร การสบบหรและการดมแอลกอฮอล มากขน หรออาการนอนไมหลบ เปนตน

เครองบงชความเครยดในการท างานคอ การลาออก การขาดงาน ไมกลาตดสนใจ มปญหาในการท างานรวมกบบคคลอน อตราการเจบปวยและอบตเหตเพมขน ไมเพยงแตจะเกดผลกระทบตองาน แตยงสงผลใหองคการและผปฏบตงานเสยคาใชจายเพมขนดวย

2.4.4.4 สาเหตของความเครยดในการท างาน การท ผปฏบตงานตองอยในสภาพแวดลอมหลายอยางทกระตนใหเกดปฏกรยา

ตอบสนองตอสภาพนนๆ จนเกดเปนความเครยดในการท างาน สงผลเสยทงตอตวผปฏบตงานและตอองคการ ปจจยทท าใหเกดความเครยดในการท างาน สรปไดดงน

68

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข (2553) ไดกลาวถงสาเหตของความเครยดในการท างานไว 3 ประการ คอ

1) สวนบคคล ไดแก เพศ อาย ประสบการณการท างาน สถานภาพสมรส การศกษา ต าแหนงหนาท เงนเดอน ภาระครอบครว สภาพเศรษฐกจ เปนตน

2) สภาพแวดลอมทางกายภาพในการท างาน เชน สภาพอากาศภายในหองท างาน ขนาดและสของหองท างาน ความสวาง เสยงรบกวน ชวโมงการท างาน อปกรณส านกงาน และบรเวณสถานทท างาน เปนตน

3) สภาพแวดลอมทางจตวทยา เชน ความประพฤตของผบรหาร ความสมพนธระหวางผบรหารกบพนกงาน ความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน ความมนคงในงาน และแรงจงใจในการท างาน เปนตน

รศม ลกขณาวรรณพร (2545: 5-7) กลาวถงสาเหตของความเครยดในการท างานไว 6 ประการ ดงน

1) จ านวน บคลากร กบปรมาณงานไมเหมาะสม เชน ปรมาณงานในองคการเพมขน แตไมสามารถสรรหาบคคลทมความรความสามารถและทกษะดทเหมาะกบงานไดทนการณ สงผลใหบคลากรตองท างานเพมมากขน จงกอใหเกดความเครยดเพราะการท างานทเกนความสามารถของรางกายจะรบได ท าใหเกดความเจบปวยทงทางดานรางกายและจตใจ

2) การมอบหมายงานจากหวหนางานทไมชดเจนและไมเหมาะสม เชน หวหนางาน ทไมเตมใจจะมอบหมายงานใหกบผปฏบตงานโดยคดวาตนเองมความสามารถมากกวา เหนวาผปฏบตงานไรความสามารถ หรอหวหนางานไมมทกษะในการสอสาร

3) สภาพแวดลอมในทท างานทไมเหมาะสม เชน เสยง และอณหภมในสถานทปฏบตงานลวนสงผลตอสขภาพจตของผปฏบตงานทงสน

4) งานมความหลากหลายนอยเกนไป เชน การท างานชนดเดมซ าซากเปนประจ า ท าใหเกดความรสกเบอหนาย และในขณะเดยวกนหากงานมความหลากหลายมากเกนไปจะท าใหเกดความเครยดได

5) บรรยากาศในทท างาน กลาวคอ หากเปนบรรยากาศของแขงขนชงดชงเดน มความขดแยงกน ยอมสงผลตอความเครยดกบผปฏบตงาน

6) ลกษณะของหวหนางาน กลาวคอ หวหนางานมประสทธภาพ ท าใหผปฏบตงานม เปาหมายในการท างาน ทสอดคลองกบหนวยงาน ยอมท าใหหนวยงานนนบรรลวตถประสงคได

69

Brown and Moberg (1980: 170-173) กลาวถงสาเหตทท าใหเกดความเครยดในการท างานวาเกดจากสาเหต 6 ประการ ดงน

1) ปจจยเกยวกบงาน ไดแก (1) สภาพการท างาน เชน การทตองท างานอยางรวดเรว ตองใชความ

พยายามสง ชวโมงการท างานทมากเกนไป หรองานมความยากล าบากเกนไป (2) งานทหนกเกนไป หมายถง ปรมาณงานทมากหรองานทตองใช

สมาธในการท างานสง งานทตองใชเวลารวดเรวในการตดสนใจ งานทมความส าคญ เปนตน 2) บทบาทของงานภายในองคการ ไดแก บทบาทหนาทคลมเครอ

หมายถง การไมทราบวตถประสงคของงาน และขอบเขตความรบผดชอบของงานทไมชดเจน รวมถง บทบาททขดแยง คอ บทบาทหนาทของแตละบคคลในองคการถกก าหนดขนอยางสบสนเกยวกบงานทตองกระท าหรอไมตองกระท า

3) สมพนธภาพในหนวยงาน กลาวคอ สมพนธภาพระหวางผบงคบบญชา ผปฏบตงานและผรวมงาน ซงสมพนธภาพทไมดจะท าใหเกดความไววางใจและความชวยเหลอเกอกลกนในระดบต า ความสนใจในการแกไขปญหาตางๆ ลดลง ท าใหเกดความเครยดทางจตใจ และรสกวาถกคกคามเกยวกบงานและความสขของตน

4) สภาพแวดลอมในการท างาน ไดแก อากาศรอนหรอเยนจนเกนไป เสยงดง อนตรายทเกดขนในงาน สงผลตอสขภาพของพนกงาน เปนการเพมความเครยดและความวตกกงวล รวมถง การคกคามตออสรภาพของแตละบคคล เชน การไมมสวนรวมในการตดสนใจ การขาดการใหค าแนะน าปรกษาทมประสทธภาพจากผบงคบบญชา การสอสารทไมด และการแสดงออกของพฤตกรรมถกจ ากด

5) ความเครยดจากปญหาสวนตวของพนกงาน เชน ปญหาหนสน 6) ความเครยดจากการทราบผลสะทอนกลบของงาน ไมวาจะเปนดาน

บวกหรอดานลบกตาม ซงผลสะทอนนนมความเชอมโยงกบรางวลและความคาดหวงในงาน Dubrin (1994: 180-184) กลาวถงปจจยทกอใหเกดความเครยดในงาน ดงน

1) การเปลยนแปลงครงส าคญของชวต กลาวคอ เหตการณทเกดขนในแตละชวงอายของชวตมความแตกตางกน เชน สญเสยบคคลอนเปนทรก การแตงงาน การหยาราง เปนตน ซงการเปลยนแปลงดงกลาวเปนปจจยทกอใหเกดความเครยดได

2) ความขดแยง ในบทบาทหนาท กลาวคอ องคการคาดหวงใหพนกงานตองแสดงออกพฤตกรรมทอาจขดแยงกน จงตองเลอกวาในแตละสถานการณควรแสดงบทบาทใด

70

3) ความคลมเครอ ในบทบาทหนาท กลาวคอ เมอพนกงานไมทราบถงบทบาทหนาทความรบผดชอบในงานของตนทชดเจน กจะกอใหเกดความสบสนในการปฏบตงาน

4) ความรบผดชอบในงานมมากหรอนอยจนเกนไป 5) ความไมมนคงในงาน 6) การปฏบตงานกบคอมพวเตอรเปนระยะเวลานาน ซงสงผลกระทบทาง

รางกาย เชน การเจบทบรเวณกลามเนอขอมอ ปวดศรษะ ปวดคอ และ สงผลกระทบตอการมองเหน เปนตน

7) การเปลยนแปลงกะทนหนในต าแหนงงาน Cartwright and Cooper (1997 quoted in Cooper, Dewe and O’Driscoll,

2001: 27-52) กลาวถงสาเหตทท าใหเกดความเครยดในการท างาน ดงน 1) ปจจยดานลกษณะงาน ไดแก สภาพแวดลอมการท างานทไมด การ

ท างานเปนกะ ชวโมงการท างานทยาวนาน ความไมสะดวกใน การเดนทางมาท างาน ความเสยงและอนตรายในการท างาน มการใชเทคโนโลยใหมๆ ทมากหรอนอยเกนไป

2) บทบาทในองคการ ไดแก บทบาททไมชดเจน บทบาททขดแยง และสบสนในหนาทความรบผดชอบ

3) ความสมพนธในการท างาน ไดแก ความสม พนธกบผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชา และเพอนรวมงาน

4) การพฒนาอาชพ ไดแก ความมนคงและความกาวหนาในการท างาน 5) โครงสรางและบรรยากาศองคการ เชน การไมมสวนรวมในการตดสนใจ

การตดตอสอสารและการใหค าปรกษาไมมความเหมาะสม 6) ความขดแยงระหวางความตองการ ในหนาทความรบผดชอบ ของ

องคการ กบความตองการของครอบครวของพนกงาน Greenberg and Baron (2008: 183-188) กลาวถงสาเหตทกอใหเกดความเครยด

ในการท างาน คอ 1) ลกษณะงาน ไดแก การท างานเดมซ าๆ กอใหเกดความเบอหนาย

สภาพแวดลอมทางกายภาพไมเอออ านวยตอการท างาน และงานทตองมการตดสนใจอยางเรงดวนอยเสมอ

2) ความขดแยงของการจดสรรเวลาของงานกบการใชเวลากบครอบครว 3) บทบาทในงานมความคลมเครอ และความไมแนนอนของงาน

71

4) การคกคามทางเพศในทท างาน 5) ปรมาณงานมจ านวนมากหรอนอยเกนไป 6) ภาระความรบผดชอบตอผอนอยในระดบสง เชน ระดบผจดการทตอง

ประสานงานกบบคลากรระดบเดยวกนหรอระดบสงกวา รวมทงตองดแลบรหารและรบผดชอบการท างานผดพลาดของผใตบงคบบญชาดวย

ดานสภาพแวดลอม ในงานเรองการใชกฎระเบยบทเขมงวดกสงผลท าใหพนกงานเกดความเครยดในการท างาน จากผลการศกษาของ รตกมพล พนธเพง (2547: 75) เรองความสมพนธระหวางการรบรสภาพแวดลอมในการท างาน ความเหนอยลาทางจตใจและสขภาพของพนกงาน พบวา หวหนางานควรจะยดหยนกฎระเบยบลงบาง เพอลดความกดดนตางๆ ทอาจเกดขนการท างาน การใชกฎระเบยบทเขมงวดมากจนเกนไป กบพนกงานทมความรความสามารถและมความรบผดชอบในงานสงนน อาจท าใหพนกงานเกดความรสกกดดน หรอกอใหเกดความคบของใจ บรรยากาศลกษณะนจะไมสนบสนนใหพนกงานแสดงความสามารถออกมาอยางเตมท นอกจากนยงพบวา ผทมอสระในการท างานอยในระดบด จะคดและท างานไดเตมความสามารถตามขอบเขตทไดรบมอบหมายไดอยางเตมท พนกงานผนนแทบจะไมมความเหนอยลาทางจตใจ

จากทฤษฎความเครยดในการท างานดงกลาว สามารถสรปไดตามตารางท 2.8 ดงน

ตารางท 2.8 สรปปจจยทฤษฏความเครยดในการท างาน กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข (2540) รศม ลกขณาวรรณพร (2545)

1. ปจจยสวนบคคล 2. ปจจยสภาพแวดลอมทางกายภาพในงาน 3. ปจจยสภาพแวดลอมทางจตวทยา

1. ปรมาณงานไมเหมาะสม 2. การมอบหมายงานไมชดเจนและไม

เหมาะสม

3. สภาพแวดลอมในทท างานทไมเหมาะสม

4. งานมความหลากหลายนอยเกนไป

5. บรรยากาศในทท างาน

6. ลกษณะของหวหนางาน

72

ตารางท 2.8 สรปปจจยทฤษฏความเครยดในการท างาน (ตอ) Brown and Moberg (1980) Dubrin (1994)

1. สภาพการท างาน และปรมาณงาน

2. บทบาทของงาน

3. สมพนธภาพในหนวยงาน

4. สภาพแวดลอมในการท างาน

5. ปญหาสวนตวของพนกงาน

6. การทราบผลสะทอนกลบของงาน

1. การเปลยนแปลงครงส าคญของชวต

2. บทบาทหนาทมความขดแยง

3. บทบาทหนาทมความคลมเครอ 4. ความรบผดชอบในงานมมากหรอนอย

เกนไป

5. ความไมมนคงในงาน

6. การปฏบตงานกบคอมพวเตอรเปนเวลานาน

7. การเปลยนแปลงกะทนหนในต าแหนงงาน

Cartwright and Cooper (1997) Greenberg and Baron (2008) 1. ลกษณะงาน

2. บทบาทในองคการ

3. ความสมพนธในการท างาน

4. การพฒนาอาชพ และความมนคงในงาน

5. โครงสรางและบรรยากาศองคการ

6. ความขดแยงระหวางความตองการขององคการกบความตองการของครอบครว

1. ลกษณะงาน

2. การจดสรรเวลาระหวางงานกบการใชเวลาสวนตวกบครอบครว

3. บทบาทหนาทในงานมความคลมเครอ

4. การคกคามทางเพศในทท างาน

5. ปรมาณงานมจ านวนมากหรอนอยเกนไป

6. ภาระความรบผดชอบตอผอนอยในระดบสง

จากทฤษฎความเครยดในการท างานดงกลาว ผวจยไดสรปเปน 9 องคประกอบยอย เพอ

ใชในการศกษาปจจยการสรางความสขในการท างาน ดงน 1) ลกษณะงาน 2) ปจจยสวนบคคล 3) สภาพแวดลอมทางกายภาพ 4) ความสมพนธในการท างาน 5) การพฒนาอาชพ 6) ระบบรางวล 7) โครงสรางและบรรยากาศองคการ

73

8) การเปลยนแปลงในงาน 9) บทบาททคลมเครอและขดแยง

2.4.5 ทฤษฎคณลกษณะของงาน

2.4.5.1 ความหมายของคณลกษณะของงาน คณลกษณะของงาน หมายถง การรบรรปแบบของงานทปฏบตอย โดยพจารณาวา

เปนงานทเหมาะสมกบความรและความสามารถ โดยมการรวมแรงรวมใจชวยกนท างาน (พรรณภา สบสข , 2548) คณลกษณะของงาน ทดจะสรางเงอนไขใหเกดแรงจงใจในงานอยางสง เกดความพงพอใจในงาน (ศสนา ทววฒนะกจบวร, 2548) เปนงานทมการใช ทกษะทหลากหลาย เปนงานทมความส าคญมคณคา มการรวมมอกนปฏบตงานใหส าเรจ มอสระในการตดสนใจ ออกแบบการปฏบตงาน สามารถท างานหนวยนนทกขนตอนตงแตตนจนจบ และไดรบทราบถงผลทเกดจากการกระท า (Hackman and Oldham, 1980; ประทมทพย เกตแกว , 2551: 16) คณลกษณะของงานจะสงผลไปยงภาวะทางจตใจ และภาวะทางจตใจนจะสงผลตอความพงพอใจและแรงจงใจในงาน ท าใหการปฏบตงานมประสทธภาพสง การขา ดงานและการลาออกจากงาน อยในระดบ ต า (Hackman and Oldham, 1980)

กลาวโดยสรป คณลกษณะของงาน คอ การรบรรปแบบของงานทปฏบตอย โดยพจารณาวาเปนงานทเหมาะสมกบความรความสามารถ การไดใช ทกษะทหลากหลายในการท างาน งานมความส าคญมคณคา มอสระในการต ดสนใจ ออกแบบการปฏบตงาน และไดรบทราบถงผลทเกดจากการกระท า

2.4.5.2 ทฤษฎคณลกษณะของงาน Hackman and Oldham (1980) ไดศกษาตอยอดโดยอาศยแนวความคดดาน

ความพงพอใจในงานของ Herzberg เปนพนฐานและพฒนาเปนเครองมอส าหรบวเคราะหงาน เพอใชเปนแนวทางส าหรบการปรบปรงและการออกแบบลกษณะงานใหม ซงพฒนาเปนแบบจ าลองคณลกษณะของงานซงแสดงถงมตของงาน 5 มต ซงน าไปสภาวะทางจตใจ (Psychological States) ทมความสมพนธกบแรงจงใจและความพงพอใจในงาน ดงภาพท 2.1

74

ภาพท 2.1 แสดงแบบจ าลองคณลกษณะของงาน (Job Characteristics Model) แหลงทมา : Hackman and Oldham, 1980: 90.

Hackman and Oldham (1980) ไดกลาววา ลกษณะงานนนมอย 5 มต คอ 1) ความหลากหลายของงาน (Skill Variety) หมายถง ความหลากหลายใน

ทกษะและความสามารถทตองการในการปฏบตงาน งานทยงมความทาทายมากเทาใดกจะยงมความหมายตอตวพนกงานมากขนเทานน

2) ความมเอกลกษณของงาน (Task Identity) หมายถง การทพนกงานสามารถทจะท างานหนวยนนทงหมดทกขนตอนตงแตตนจนจบไดดวยตนเอง สามารถผลตผลงานออกมาชนหนงอยางสมบรณ ซงเปนประสบการณทมความหมายมากกวาการไดผลตเพยงสวนใดสวนหนงและสามารถระบไดวางานชนนนเปนผลงานของตนเอง

3) ความส าคญของงาน (Task Significance) หมายถง ระดบทยอมรบวางานนนมความส าคญ และมผลกระทบตอชวตและความเปนอยทดของบคคลอนๆ หรอองคการ เชน งานดานเครองจกรกลทางการบนนนมผลกระทบโดยตรงตอชวตของผอน และเปนงานทใหประสบการณทมความหมายมาก

ผลลพธทเกดขนกบคนและงาน

1. แรงจงใจภายในการท างานสง 2. ประสทธภาพในการท างานสง

3. ความพงพอใจในงานสง

4. การขาดงานและการออกจาก งานต า

ประสบการณรบรวางานนนมความหมาย

การรบรผลการกระท า

ความตองการความเจรญกาวหนาและการพฒนาตนเอง

1. ความหลากหลายของงาน

2. ความมเอกลกษณของงาน

3. ความส าคญของงาน

คณลกษณะของงาน

4. ความมอสระในการ ตดสนใจในงาน

5. ผลสะทอนจากงาน

ภาวะทางจตใจ

ความรสกรบผดชอบ

ตอผลงาน

75

4) ความมอสระในงาน (Autonomy) หมายถง ความมอสระในการท างาน โดยเฉพาะงานทตองอาศยความพยายาม การรเรม และการก าหนดสงตางๆ ดวยตวของพนกงาน กจะยงท าใหมความรสกวาตนเองไดมความรบผดชอบมากขนและรสกวาผลส าเรจในการปฏบตงานขนอยกบตนเองมากกวาหวหนางาน

5) ผลสะทอนกลบจากงาน (Feedback) หมายถง ลกษณะงานทพนกงานไดรบขอมลหรอขาวสารยอนกลบเกยวกบผลในการปฏบตงานของตนเอง เพอใหพนกงานสามารถปรบปรงการปฏบตงานของตนได

อทธพลจากคณลกษณะของงาน จะสงผลไปยงภาวะทางจตใจ (Psychological States) 3 ประการ คอ (ภาพท 2.1)

1) การรบรวางานนนมความหมาย (Experienced Meaningfulness of Work) คอ บคคลจะรบรวางานของตนเปนสงทมคา และมความส าคญตามคานยมของแตละบคคล

2) ความรบผดชอบตอผลลพธของงาน (Experienced Responsibility for Work Outcomes) คอ บคคลจะเชอวาตนเองเปนผทมความรบผดชอบกบผลทเกดขน และความพยายามของเขาจะสงผลกบผลลพธทจะเกดขน

3) การทราบผลการกระท า (Knowledge of Result) คอ บคคลจะสามารถตความผลการปฏบตงานของตนวาเปนทพงพอใจหรอไม

เมอบคคลเกดภาวะทางจตใจ ทง 3 ดานน กจะกอใหเกดแรงจงใจภายในการท างานสง สงผลใหมการปฏบตงานทมประสทธภาพสง เนองจากมความพงพอใจในงานสง สงผลท าใหการขาดงานและการออกจากงานต า สรปไดวา ลกษณะงานมอทธพลตอพฤตกรรมและทศนคตในการท างาน โดยทลกษณะงานในทางบวกจะท าใหพนกงานมอารมณในทางบวก เมอปฏบตงานซงเปนการจงใจใหพนกงานปฏบตงานไดด และในกรณกลบกน ถาเปน ลกษณะงานในทางลบ พนกงานกจะมความรสกไมพงพอใจในการท างานและแรงจงใจในการท างานกจะลดลง

เนองจากทฤษฎคณลกษณะของงาน ของ Hackman and Oldham (1980) ไดรบการยอมรบจากการทมผน าแนวคดดงกลาวมาศกษาตอยอดทางวชาการมากมาย ผวจยจงไดน าแนวคดของ Hackman and Oldham (1980) มาใชในการศกษาปจจยการสรางความสขในการท างาน โดยมองคประกอบยอย 5 ดาน ดงน

1) ความหลากหลายของงาน 2) ความมเอกลกษณของงาน

76

3) ความส าคญของงาน 4) ความมอสระในงาน 5) ผลสะทอนกลบจากงาน

จากการประมวลเอกสารทางดานทฤษฎทเกยวของกบความสขในการท างาน ไดแก

ทฤษฏแรงจงใจในการท างาน กลมทฤษฏความพงพอใจในการท างานและความผกพน ของพนกงานตอองคการ ทฤษฏ คณภาพชวตการท างาน ทฤษฏความเครยดในการท างานและทฤษฏคณลกษณะของงาน ผวจยจงน าแตละองคประกอบยอยของทฤษฎดงกลาว มาสงเคราะหเปนองคประกอบทใชในการศกษาถงปจจยภายในองคการทสงผลตอความสขในการท างาน โดยแบงออกเปน 4 มต คอ สภาพแวดลอมในงาน คณลกษณะของงาน ผลลพธทคาดหวง ความสมพนธระหวางบคคล โดยมรายละเอยดตามตารางท 2.9

77

ตารางท 2.9 สรปองคประกอบปจจยภายในองคการจากทฤษฎทเกยวกบความสขในการท างาน

ปจจยภายในองคการ ทฤษฏแรงจงใจ ความพงพอใจในงานและ ความผกพนตอองคการ

คณภาพชวตการท างาน ความเครยดในการท างาน คณลกษณะของงาน

1. สภาพแวดลอมในงาน

1.1 ผน าและการบรหาร นโยบายการบรหาร การบงคบบญชา นโยบาย, การมสวนรวม ภาวะผน า การมสวนรวมในการตดสนใจ บทบาทคลมเครอและขดแยง

-

1.2 โครงสรางองคการและกฎระเบยบ - โครงสรางองคการ - โครงสรางและบรรยากาศองคการ

1.3 สภาพแวดลอมทางกายภาพ สภาพการท างาน สภาพแวดลอมในการท างาน สภาพการท างานทปลอดภย ปจจยสภาพแวดลอมทางกายภาพ

1.4 การจายคาตอบแทน เงนเดอน คาตอบแทนโดยรวม คาตอบแทนทเพยงพอและยตธรรม ระบบรางวล

1.5 ความมนคงในงาน ความมนคงในงาน - ความมนคงในงาน ความมนคงในงาน

2. คณลกษณะของงาน 2.1 ความส าคญของงาน

งานนาสนใจ ตองอาศยความคดรเรมสรางสรรคทาทาย ไดรบมอบหมายงานใหมๆ และบคคลสามารถท างานชนหนงไดตงแตตนจนจบโดยล าพงแต

ผเดยว

- งานททาทายความสามารถ งานมความหลากหลายนอยเกนไป

, ชวโมงการท างานทยาวนาน ความรบผดชอบและปรมาณงานไมเหมาะสม, การทราบผลสะทอนกลบ

ของงาน

ความส าคญของงาน

2.2 ความหลากหลายของงาน - - ความหลากหลายของงาน

2.3 เอกลกษณของงาน - - ความมเอกลกษณของงาน

2.4 ความมอสระในการท างาน มอสระการท างาน การมอบอ านาจ การมอสระในการปฏบตงาน ความเปนอสระของงาน

2.5 การทราบผลสะทอนกลบจากงาน - - ผลสะทอนกลบจากงาน

2.6 ความเหมาะสมของปรมาณงาน - - -

3. ผลลพธทคาดหวง 3.1 งานประสบผลส าเรจ ความส าเรจของงาน - - -

- 3.2 ความกาวหนาในอาชพ ความกาวหนาในงาน โอกาสกาวหนาในงาน ความกาวหนาในงาน การพฒนาอาชพ

3.3 การพฒนาความสามารถ - การเรยนรและพฒนา โอกาสในการพฒนาตนเอง -

3.4 ความสมดลชวตในการท างาน ชวตสวนตว ความสมดลในชวต ความสมดลของงานกบชวตดานอน การจดสรรเวลางานกบเวลาสวนตว

4. ความสมพนธระหวางบคคล

4.1 การไดรบการยอมรบ การยอมรบ ความตองการมอ านาจ การไดรบการยอมรบนบถอ การยอมรบ

ความสมพนธในการท างาน - 4.2 ความสมพนธกบผบงคบบญชา ความสมพนธกบผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชา เพอนรวมงาน

ผบงคบบญชา การท างานรวมกน ความสมพนธกบบคคลอน 4.3 ความสมพนธกบเพอนรวมงาน กลมผรวมงาน

ปจจยภายใน - ลกษณะสวนบคคล - ลกษณะสวนบคคล -

78

2.5 แนวคดดานสขภาพ

2.5.1 ความหมายสขภาพ สขภาพ ตามความหมายของพจนานกรมฉบบราชบณฑตสถาน (2525) หมายถง

ความสขปราศจากโรค ความสบาย ขณะท องคการอนามยโลก (2491) ไดนยามค าวา สขภาพ หมายถง ภาวะแหงความสมบรณของรางกาย จตใจ และการด ารงชวตอยในสงคมดวยด ไมใชเพยงแตความปราศจากโรค หรอทพพลภาพเทานน ซงรางกาย จตใจและสงคมมความสมพนธกน ชวตทดยอมตองอยในสภาพทดทงรางกายและจตใจ เมอรางกายเกดโรคภยไขเจบ สาเหตอาจมาจากเชอโรค สภาพแวดลอมเปนพษ เปนตน สวนจตใจทเปนโรค คอ จตใจทเปนทกข หดห โศกเศรา เพราะจตครนคดป รงแตงกอทกข ซงใจททกขเพมขนนกจะสงผลกลบไปท าใหสภาพรางกายทรดโทรมลงไปอก และรางกายททรดโทรมกสงผลตอเนองใหจตใจทรดลงสบเนองไปอก (ชฤทธ เตงไตรสรณ, 2547)

ในอดตค าวา สขภาพ หมายถง สขภาพกายเปนหลก ตอมาจงไดรวมสขภาพจตเขาไปดวย เพราะเหนวาคนทมสขภาพกายสมบรณแขงแรง แตสขภาพจตเสอมโทรมหรอเปนโรคจตกไมสามารถด าเนนชวตเปนปกตสขได และอาจจะท ารายผอนไดอกดวย ดงนน สขภาพ ทดจงมความหมายทสมบรณทงสขภาพกาย สขภาพจต และสขภาพทางสงคมครบทกดาน ตอมาองคการอนามยโลก (2541) ไดเพม สขภาวะทางจตวญญาณ (Spiritual Well-being) เขาไปในค าจ ากดความของสขภาพ จงกลาวไดวา สขภาพ หมายถง ภาวะของการด ารงชวตทมความสมบรณทงรางกาย จตใจ รวมทงการอยรวมกนในสงคมไดดวยด อยบนพนฐานของคณธรรม และการใชสตปญญา

2.5.2 ความส าคญของสขภาพ สขภาพเปนสงส าคญและจ าเปนยงตอความเจรญและพฒนาการทกดานในตวบคคล

สขภาพเปนรากฐานทส าคญของชวต ดงพระพทธสภาษตทวา อโรคยา ปรมาลาภา แปลวา ความไมมโรคเปนลาภอนประเสรฐ พระพทธภาษต ซงชาวตะวนตกเหนพองตองกนวา สขภาพคอพรอนประเสรฐสด นอกจากนยงมสภาษตของชาวอาหรบโบราณกลาวไววา คนทมสขภาพดคอคนทมความหวง และคนทมความหวงคอคนทมทกสงทกอยาง กลาวคอ สขภาพจะเปนวถทางซงน าบคคลไปสความสขและความส าเรจได (คลงปญญาไทย , 2553) ดงนน ชวตจงเปนสงมคายงกวาทรพยสนใดๆ มนษยยอมรกษาและหวงแหนชวตของตนเอง ปรารถนาใหตนเองมชวตทเปนสข มนษยจงจ าเปนตองรกษาสขภาพใหแขงแรงสมบรณอยเสมอ ปราศจากโรคหรอการบาดเจบจาก

79

อบตเหต การมกลามเนอทท างานไดอยางมประสทธภาพ สามารถปรบตวเขากบสงแวดลอมไดด ไมมความเครยดวตกกงวล และด ารงชวตอยในสงคมไดอยางมความสข

เพราะฉะนน ประสทธภาพในการท างานของบคคลทกสาขาอาชพจะตองอาศยสขภาพทด แขงแรงสมบรณเปนปจจยส าคญ การพฒนาประเทศจะดหรอไมขนอยกบสขภาพทดของคนในชาตเปนส าคญ หากบคคลมสขภาพด มสตปญญาและคณธรรม พรอมทงประกอบอาชพเพอเลยงตนเองและครอบครวได ไมเบยดเบยนและท ารายกน ประเทศยอมเกดความสงบสข เมอบคคลในชาตมสขภาพกายและจตด มสมองทม ศกยภาพ ยอมเปนผทสามารถเรยนรและสรางสรรคสงตางๆ ไดด ซงจะสงผลตอการพฒนาทงดานเศรษฐกจและสงคมของประเทศโดยรวม

2.5.3 องคประกอบดานสขภาพ ปจจบน องคประกอบของค าวา ”สขภาพ ” มหนวยงานและนกวชาการหลายทานไดให

ความหมาย ดงตอไปน เกษม ตนตผลาชวะ และกลยา ตนตผลาชวะ (2528) กลาววา สขภาพเปนสภาวะหนงของ

มนษยทเกดจากความสมดลของรางกาย จตใจและสงคม โดยใหเกดความสมบรณ ดงน 1) ความสมบรณทางรางกาย หมายถง การมรางกายแขงแรงสมบรณ ไมอวน หรอ

ผอมจนเกนไป คงศกยภาพตามวยไดโ ดยมพลานามยแขงแรง ไมเปนโรค ปอดและหวใจท างานเปนปกต กลามเนอและประสาทสมผสมความคลองตวและมความสามารถในการท างานได

2) ความสมบรณทางจตใจ หมายถง การมอารมณผองใส จตใจ ไมเครงเครยดเปนกงวล มเหตผล มความมนคงทางจตใจ และยอมรบสภาพความเปนจรงในชวต

3) ความสมบรณทางสงคม หมายถง การเปนผยอมรบบทบาททถกตองของตนในสงคม สามารถปรบตวใหเขากบสงคมได โดยใชวจารณญาณในการเรยนรสงคม

แนวคดเรองสขภาพองครวมของพระไพศาล วสาโล (มปป.) มาจากความคดพนฐานทวา มนษยประกอบดวยกายและใจ แตกไมอาจแยกตวอยโดดเดยวได ยงตองมความสมพนธกบผคน ดวยเหตน กายและใจจะตองสมพนธกนดวยด ควบคไปกบความสมพนธทางสงคม จงจะท าใหชวตมความเจรญงอกงามหรอมสขภาพทดได ซงบคคลไมอาจมสขภาพทดไดหากสาเหตโรคอย ทจตใจ เชน ความเครยด โดยอาจเกดจากปญหาความสมพนธกบผใกลชด มผปวยไมนอยทรสกออนเพลย เวยนหว ทงทอวยวะทกอยางเปนปกต แนวคดนจงมได มองวา สขภาพหมายถงความปลอดโรคเทานน จากขอสงเกตของผทไปพบแพทยรอยละ 60 - 90 เปนเรองกายกบใจ ทเกยวของกบความเครยด สขภาพดทแทจรงเกดจากสภาวะทเปนบวกทงทางกาย ใจ และสงคม คอรางกาย

80

แขงแรง ระบบภายในรางกายท างานไดด ใจเปนสข มองแงบวก ความสมพนธ กบผอนกเปนไปอยางราบรน

พระไพศาล วสาโล (มปป.) ไดกลาววาการรกษาสขภาพแบบองครวมนนม 4 ดานคอ 1) ดานกาย คอ การฟนฟและรกษารางกายทงระบบ โดยอาศยยา กระบวนการ

บ าบดทางกาย และการปรบเปลยนพฤตกรรม เชน การทานอาหาร การพกผอน การออกก าลงกาย และการท างาน

2) ดานจต คอ การผอนคลายจต ใจ ท าใหเกดความสง บ ผองใส มเมตตาและไมทอแทสนหวง

3) ดานปญญา คอ การเปลยนทศนคตเกยวกบชวต การปลอยวางความตดยด และเปนอสระจากความผนผวนปรวนแปรของชวต

4) ดานสงคม คอ การมความสมพนธทราบรนกบผอน มครอบครว ญาตมตร หรอชมชนทพรอมเปนก าลงใจใหความชวยเหลอและเอออาทรตอกน

ประเวศ วะส (2543: 4-5) กลาววา สขภาพทสมบรณตองประกอบดวย 4 ประการ 1) สขภาวะทสมบรณทางกาย หมายถง รางการสมบรณแขงแรง คลองแคลว ม

ก าลง ไมเปนโรค ไมพการ มปจจยทจ าเปนพอเพยง มสงแวดลอมทสงเสรมสขภาพ 2) สขภาวะทสมบรณทางจต หมายถง จตใจทมความสข รนเรง มความเมตตา ม

สตสมาธและปญญา รวมถงการลดความเหนแกตว 3) สขภาวะทสมบรณทางสงคม หมายถง การอยรวมกนดวยด มครอบครวทอบอน

ชมชนเขมแขง สงคมมความยตธรรม สนตภาพ มความเปนประชาสงคม และมระบบบรการทางสงคมทด

4) สขภาวะทสมบรณทางจตวญญาณ หมายถง การท าความด หรอจตสมผสกบสงทมคณคาอนสงสง เชน การเสยสละ ไมเหนแกตว มความเมตตากรณา การเขาถงธรรมะ เปนตน ซงเกดขนเมอมนษยหลดพนจากความมตวตน (Self Transcending) จงมอสรภาพ ผอนคลาย เบาสบาย ความปต เปนความสขอนประณตและล าลก มผลดตอสขภาพทางกาย ทางจตและทางสงคม ซงสขภาวะทางจตวญญาณเปนสวนทสงผลกระทบอยางรนแรงตอสขภาพอก 3 มต ซงหากขาดสขภาวะทางจตวญญาณ มนษยจะไมพบความสขทแทจรงและขาดความสมบรณในตวเอง จงรสกขาดหรอพรองอยเรอยไปกอาจตองพงพายาเสพตด ความฟมเฟอย ความรนแรง เปนตน

81

ขณะท ส านกงานกองทนสนบสนนการสราง เสรมสขภาพ (สสส., 2548: 52-54) กลาววา สขภาพโดยทวไปอาจเพยงแคดแลรางกายและจตใจใหแขงแรงเทาน น แตในปจจบนความหมายของ “สขภาพ” กลบมความหมายทกวางกวานน ซงประกอบไปดวยสขภาพแบบ 4 มต คอ

1) สขภาพกาย คอ การดแลตนเองรางกายใหแขงแรง ดวยวธทถกตอง เชน การทานอาหารทมประโยชนครบ 5 หม ออกก าลงกายอยางสม าเสมอ หางไกลสราและบหร เปนตน

2) สขภาพจต คอ การเขาใจตนเอง รเทาทนสภาวะอารมณของตนเอง เรมตนจากการมองโลกในแงด ผอนคลาย ยดหยนตอปญหาตางๆ ใสใจตอคนรอบขางและครอบครว อนจะน าไปสสภาวะเขมแขงทางจตใจ

3) สขภาพสงคม คอ การเพมทกษะการใชชวตรวมกบผอน การเขาใจผอน ลดความเหนแกตวและ แบงบน ขณะเดยวกน ตองปองกนตนเองในสภาพสงคมทมการแขงขนและการหลอกลวงในหลายรปแบบ กลาทจะโตแยงและแสดงความคดเหนในทางสรางสรรค

4) สขภาพปญญา คอ การพฒนาสมองดานวชาการและ จรยธรรม การเปนพลเมองด เคารพกฎหมายระเบยบของสงคมและหลกศาสนา การท าความดละเวนความชว และรกษาขนบธรรมเนยมวฒนธรรมตางๆ

จากแนวคดทกลาวมา ผวจยไดสรปองคประกอบดานสขภาพเปน 4 ดาน คอ 1) สขภาพกาย (Physical Health) หมายถง สภาพทดของรางกาย อว ยวะตางๆ

อยในสภาพทมความแขงแรงสมบรณ ปราศจากโรคภยไขเจบ รางกายใชงานไดตามปกต และกอใหเกดประสทธภาพในการท างาน

2) สขภาพจต (Mental Health) หมายถง สภาพของจตใจทสามารถควบคมอารมณไดเหมาะสมและปรบตวเขากบกบสถานการณตางๆ มจตใจเบกบานแจมใส ไมเกดความคบของใจ

3) สขภาพสงคม (Social Health) หมายถง บคคลมการด าเนนชวตอยในสงคมไดอยางปกตสข ไมท าใหผอนเดอดรอน มปฏสมพนธและปรบตวใหอยในสงคมไดและมความสข

4) สขภาพจตวญญาณ (Spiritual Health) หมายถง สภาวะทดของปญญาทมความรเทาทนและมความเขาใจในเหตผลการแบงแยกระหวางความดความชว ซงน าไปสความมจตอนดงามและเออเฟอเผอแผตอผอน

จากการศกษาของ รตกมพล พนธเพง (2547: 73) พบวาสขภาพของพนกงานมความสมพนธทางลบกบความเหนอยลาทางจตใจ กลาวคอ เมอบคลากรมสขภาพทแขงแรงสมบรณ กยอมท าใหความเครยดลดนอยลง หรอท าใหมความสขเพมมากขน

82

นอกจากน พฤตกรรมสวนบคคลกมผลตอการสรางความสขในการท างานเชนกน จากการศกษาขอ ง ดาวรตน เอยมส าอาง (2548: 14-17) พบวา พฤตกรรมสวนบคคลนนมบทบาทส าคญตอสขภาพ ซงชวยลดความเครยดและการสรางความสข ซงแตละบคคลมพฤตกรรมเหลานแตกตางกน พฤตกรรมดงกลาว ไดแก

1) การพกผอน กลาวคอ หลงจากทบคคลท างานและอาจเผชญกบเครยดระหวางการท างาน กควรไดรบการพกผอนทเพยงพอตอรางกาย ซงการผอนคลายเพอบรรเทาความเหนอยลา ความออนเพลย ไดแก การนอนหลบ การหยดท างาน การมอสระจากความเหนอยลาของกายและใจ หรอการท างานอดเรกทตนร ก การท ากจกรรมทสรางความสนกสนาน ดวยการไปเทยวในสถานททองเทยว กถอเปนการผอนคลาย และท าใหรสกพงพอใจ สามารถเพมความสขในแตละวนไดเปนอยางด

2) การออกก าลงกาย กลาวคอ การออกก าลงกายอยางสม าเสมอเปนวธการผอนคลายจากความเครยดทดทสด ทส า คญเกดประโยชนตอสขภาพในการชวยปองกนโรคตางๆ การออกก าลงกายท าใหรางกายสดชนและชวยลดความเครยด

นอกจากน ผลการศกษาของ ดาวรตน เอยมส าอาง (2548: 98-101) ยงพบวา พนกงานทมสขภาพไมดจะมความเครยดสงกวาพนกงานทมสขภาพด 0.056 เทา ซงพฤตกรรมสวนบคคล ไดแก การออกก าลงกายและการพกผอน สามารถพยากรณการเผชญความเครยดไดอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 โดยมคาสมประสทธสหสมพนธพหคณเทากบ .472

2.6 การสรปแนวความคดและทฤษฏสกรอบในการศกษาวจย

การศกษาความสขในการท างานครงน ผวจยน าแนวคดสขภาพมาเปนปจจยภายในแตละ

บคคลทกอใหเกดความสขในการท างาน ซงแนวคดดานสขภาพ ทใชในการศกษาครงน แบงออกเปน 3 องคประกอบ คอ

1) ความสขทางกาย (Physical Health) 2) ความสขทางใจ (Mental Health) 3) ความสขทางสงคม (Social Health) ในสวนการศกษาปจจยภายในองคการ ทกอใหเกดความสขในการท างาน นน ผวจยได

รวบรวมทฤษฏทเกยวของกบการสรางความสขในการท างาน ประกอบดวยทฤษฎแรงจงใจในการท างาน กลมทฤษฎความพงพอใจในการท างานและความผกพนของพนกงาน ทฤษฎ คณภาพชวต

83

การท างาน แนวค ดความเครยดในการท างาน และทฤษฎ คณลกษณะของงาน โดยน าแตละองคประกอบยอยมาสงเคราะหเปน กรอบ ในการศกษาปจจยทเกยวกบความสขในการท างาน (ตารางท 2.9) ประกอบดวย 4 มต คอ

1) สภาพแวดลอมในงาน (Work Environment) ไดแก ผน าและการบรหาร โครงสรางองคการและกฎระเบยบ สภาพแวดลอมทางกายภาพ การจายคาตอบแทน ความมนคงในงาน

2) คณลกษณะของงาน (Work Itself) ไดแก ความส าคญของงาน ความหลากหลายของงาน เอกลกษณของงาน ความมอสระในการท างาน การทราบผลสะทอนกลบจากงาน ความเหมาะสมของปรมาณงาน

3) ผลลพธทคาดหวง (Desirable Outcome) ไดแก งานประสบผลส าเรจ ความกาวหนาในอาชพ การพฒนาความสามารถ ความสมดลในชวตการท างาน

4) ความสมพนธระหวางบคคล (Relationship) ไดแก การไดรบการยอมรบ ความสมพนธกบผบงคบบญชา ความสมพนธกบเพอนรวมงาน

สวนตวแปรตามทใชในการวดระดบความสขในการท างาน (Happiness at Work) นน ผวจยไดน าแนวคดของ Diener (2000) ซงมองคประกอบ 4 ดาน คอ

1) ความพงพอใจในชวต (Life Satisfaction) 2) ความพงพอใจในงาน (Work Satisfaction) 3) ความรสกทางบวก (Positive Affect) 4) ความรสกทางลบ (Negative Affect) เนองจากการศกษาเรองความสขในการท างานครงน มปจจยและองคประกอบทใชใน

การศกษาจ านวนมาก ผวจยจงก าหนดรหส (Code) เพอปองกนความสบสนในการอานผลการศกษาในบทท 4 โดยก าหนดใหปจจยดานสขภาพใช Code A และปจจยภายในองคการใช Code B โดยรายละเอยดของรหสแตละองคประกอบ จะแสดงในกรอบ แนวคดในการวจย (ดภาพท 2.2)

84

ภาพท 2.2 กรอบแนวคดในการวจย

ความสขในการท างาน

1. ความพงพอใจในชวต 2. ความพงพอใจในงาน 3. ความรสกทางบวก 4. ความรสกทางลบ

ปจจยภายในองคการ (Code B)

1. สภาพแวดลอมในงาน (B1) 1.1 ผน าและการบรหาร (B1-1) 1.2 โครงสรางองคการและกฎระเบยบ (B1-2) 1.3 สภาพแวดลอมทางกายภาพ (B1-3) 1.4 การจายคาตอบแทน (B1-4) 1.5 ความมนคงในงาน (B1-5)

2. คณลกษณะของงาน (B2) 2.1 ความส าคญของงาน (B2-1) 2.2 ความหลากหลายของงาน (B2-2) 2.3 เอกลกษณของงาน (B2-3) 2.4 ความมอสระในการท างาน (B2-4) 2.5 การทราบผลสะทอนกลบจากงาน (B2-5) 2.6 ความเหมาะสมของปรมาณงาน (B2-6)

3. ผลลพธทคาดหวง (B3) 3.1 งานประสบผลส าเรจ (B3-1) 3.2 ความกาวหนาในอาชพ (B3-2) 3.3 การพฒนาความสามารถ (B3-3) 3.4 ความสมดลในชวตการท างาน (B3-4)

4. ความสมพนธระหวางบคคล (B4) 4.1 การไดรบการยอมรบ (B4-1) 4.2 ความสมพนธกบผบงคบบญชา (B4-2) 4.3 ความสมพนธกบเพอนรวมงาน (B4-3)

แนวคดดานสขภาพ (Code A)

1. สขภาพกาย (A1) 2. สขภาพจต (A2) 3. สขภาพสงคม (A3)

บทท 3

ระเบยบวธการศกษา

การศกษาเรอง ความสขในการท างาน ของ บคลากรเชงสรางสรรค : กรณศกษาอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน เปนการวจยแบบผสมผสานเชงปรมาณและเชงคณภาพ

การวจยเชงปรมาณ เปนวธการแสวงหาความรหรอความจรงทางสงคมทใชกระบวนการทางวทยาศาสตร (Scientific Method) เปนหลกและมงเนนขอมลในเชงประจกษ (Empirical Evidence) ทสามารถวดและจบตองได สามารถแยกสงทศกษาออกมาเปนตวแปรเชงเหตและผลได หลงจากผวจยไดคนควาความรเกยวกบองคประกอบของความสขในการท างานมาแลว จงน าขอมลดงกลาวไปสรางแบบสอบถามซงเปนขอค าถามปลายปด เพอใชศกษากบกลมตวอยาง ดงนน แบบสอบถามจงสรางจากกรอบหรอตวแปรในการศกษาทชดเจนกอน

การวจยเชงคณภาพ เพอมงแสวงหาขอเทจจรง พนฐาน สรางความรความเขาใจในเชงรายละเอยด อธบายและตความหมายขอคนพบทไดรบจากวธการเชงปรมาณ ดวยวธการสมภาษณเชงลก ซงจะศกษาถงค านยาม สาเหตทมา ลกษณะ รปแบบของความสขในการท างาน รวมถง ปญหาและอปสรรคทท าใหความสขในการท างานลดลง ท งนการศกษาประกอบไปดวยขนตอนการด าเนนการ ดงน

3.1 วธการศกษา 3.2 สมมตฐานในการศกษา 3.3 ประชากรทใชในการศกษา 3.4 นยามศพททใชในการศกษา 3.5 เครองมอทใชในการศกษา 3.6 การวเคราะหขอมล

86

3.1 วธการศกษา

การศกษาครงนมวธการศกษา ดงตอไปน

3.1.1 การศกษาจากเอกสาร (Documentary Study) โดยการศกษาคนควาขอมลจากเอกสาร หนงสอและงานวจยทเกยวของ บทความเชงวชาการ อนสามารถน ามาใชเปนกรอบแนวคดในการศกษาครงน

3.1.2 การศกษาภาคสนาม (Field Study) เปนการศกษาและรวบรวมขอมลโดยการใช

แบบสอบถาม และการสมภาษณเชงลกจากกลมตวอยาง

3.2 สมมตฐานในการศกษา

สมมตฐานท 1 ปจจยดาน สขภาพ ประกอบดวย สขภาพกาย สขภาพจต และสขภาพสงคม มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

สมมตฐานท 2 ปจจยภายในองคการ ดานสภาพแวดลอมในงาน ประกอบดวย ผน าและการบรหาร โครงสรางองคการและกฎระเบยบ สภาพแวดลอมทางกายภาพ การจายคาตอบแทน ความมนคงในงาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

สมมตฐานท 3 ปจจยภายในองคการดานคณลกษณะของงาน ประกอบดวย ความส าคญของงาน ความหลากหลายของงาน เอกลกษณของงาน ความมอสระในการท างาน การทราบผลสะทอนกลบจากงาน ความเหมาะสมของปรมาณงาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

สมมตฐานท 4 ปจจยภายในองคการ ดานผลลพธทคาดหวง ประกอบดวย งานประสบผลส าเรจ ความกาวหนาในอาชพ การพฒนาความสามารถและความสมดลในชวตการท างาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

สมมตฐานท 5 ปจจยภายในองคการดานความสมพนธระหวางบคคล ประกอบดวย การไดรบการยอมรบ ความสมพนธกบ ผบงคบบญชา และความสมพนธกบเพอนรวมงาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

87

3.3 ประชากรทใชในการศกษา

ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ บคลากรเชงสรางสรรค (Creative Worker) คอผทปฏบตหนาทในงานทตองการความสรางสรรค ในสายงานดานการออกแบบและพฒนาผลตภณฑ (Design and Development) และสายงานดานวจยและพฒนา (Research and Development) ผลตภณฑใหกบอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน

3.3.1 เกณฑการคดเลอกอตสาหกรรมกลมตวอยาง ผวจยได คดเลอก องคการในกลมอตสาหกรรมเชงสรางสรรคท ใช ศกษา จากการจด

ประเภทอตสาหกรรมเชงสรางสรรคของไทย โดยส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) โดยแบงเปน 4 กลมหลก ดงน

1) กลมมรดกทางวฒนธรรม ประกอบดวย 4 อตสาหกรรม คอ งานฝมอและหตถกรรม การทองเทยวเชงวฒนธรรม การแพทยแผนไทย และอาหารไทย

2) กลมศลปศาสตร ประกอบดวย 2 อตสาหกรรม คอ ศลปะการแสดงและทศนศลป

3) กลมสอ ประกอบดวย 4 อตสาหกรรม คอ การพมพและสอการพมพ การกระจายเสยง ภาพยนตรและวดทศน และดนตร

4) กลมงานสรางสรรคเพอการใ ชงาน ประกอบดวย 5 อตสาหกรรม คอ งานออกแบบ งานแฟชน งานโฆษณา สถาปตยกรรม และซอฟตแวร

เกณฑการคดเลอกกลมอตสาหกรรม เชงสรางสรรคในการศกษา คอ อตสาหกรรมทเปนกจกรรมปลายน า (Downstream Activities) คอ อตสาหกรรม กลมสอ และอตสาหกรรม กลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน เนองจากอตสาหกรรมกลมมรดก ทางวฒนธรรม และอตสาหกรรมกลมศลปศาสตร ซงเปนอตสาหกรรมกจกรรมตนน า (Upstream Activities) จะเนนในเรองศลป ะ วฒนธรรม จารตประเพณ ซงเปนอตสาหกรรมเชงวฒนธรรมมากกวา ขณะท อตสาหกรรม กลมสอ และอตสาหกรรมกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน เปนกลมทสามารถสรางมลคาเชงพาณชยไดสงกวา เนองจากตนทนการผลตซ า มในระดบ ต าและสามารถโอนถายผลผลตไปยงธรกจอนๆ ไดตามความตองการของตลาด (UNCTAD, 2008) ดงนน ผวจยจง เลอก ศกษา องคการในอตสาหกรรมกลมสอ และอตสาหกรรมกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน ในสวนอตสาหกรรมซอฟตแวร ซงเปนสาขาหนงใน อตสาหกรรม กลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน โดยส านกงานสงเสรมอตสาหกรรมซอฟตแวรแหงชาต หรอ SIPA (Software Industry

88

Promotion Agency) ไดแบงตลาดอตสาหกรรมซอฟตแวรออกเปน 4 กลม คอ ซอฟตแวรการบรหารจดการทวไป (Enterprise Software) ซอฟตแวร โทรศพทเคลอนท (Mobile Applications Software) ซอฟตแวรสมองกลฝงตว (Embedded System Software) และซอฟตแวรอนๆ ซงในการศกษาครงน ผวจยไดเลอก กลมประเภท ซอฟตแวร โทรศพทเคลอนท ซงเปนกลมทมการขยายตวตอเนองสงทสดคอ รอยละ 20.9 จากป 2551 ถง ป 2552 (ส านกงานสงเสรมอตสาหกรรมซอฟตแวรแหงชาต, 2553)

3.3.2 เกณฑการคดเลอกองคการเชงสรางสรรค 3.3.2.1 เกณฑประเภทอตสาหกรรมเชงสรางสรรคทอยในอตสาหกรรมกลมสอ และ

อตสาหกรรมกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน ไดแก การพมพและสอการพมพ การกระจายเสยง ภาพยนตรและวดทศน ดนตร งานออกแบบ แฟชน งานโฆษณา สถาปตยกรรม และซอฟตแวร

3.3.2.2 เกณฑดานองคการแหงความสข จากวสยทศน แนวคด กลยทธดานการสรางความสขในท างานใหกบบคลากร (ดในภาคผนวก ก)

3.3.2.3 ความพรอมและความสมครใจขององคการ ในการใหความรวมมอการเกบขอมลเพอการศกษา

ดงนน ขอบเขตองคการ ทใช ในการศกษา ตามหลกเกณฑการคดเลอกดงกลาว ประกอบดวย อตสาหกรรมการกระจายเสยง อตสาหกรรมสอสงพมพ อตสาหกรรมเพลง อตสาหกรรมการออกแบบผลตภณฑ อตสาหกรรมแฟชน และอตสาหกรรมซอฟตแวร (กลมซอฟตแวรโทรศพทเคลอนท) รวมจ านวน 6 อตสาหกรรมเชงสรางสรรค หรอจ านวน 6 องคการ

3.3.3 องคการเชงสรางสรรคทใชในการศกษา ผวจยเกบขอมลจาก 6 องคการ ซงมรายชอองคการดงน

บรษท ปาใหญครเอชนจ ากด อตสาหกรรมการกระจายเสยง บรษท อมรนทรพรนตง แอนด พบลชชง จ ากด อตสาหกรรมสอสงพมพ บรษท อารเอส จ ากด (มหาชน) อตสาหกรรมเพลง บรษท บาธรม ดไซน จ ากด อตสาหกรรมการออกแบบผลตภณฑ บรษท ฟรเทกซอลาสตค จ ากด อตสาหกรรมแฟชน บรษท โทเทล แอคเซส คอมมนเคชน จ ากด (มหาชน) อตสาหกรรมซอฟตแวรโทรศพทเคลอนท

89

3.3.4 การก าหนดกลมตวอยาง ในการศกษาครงน ผวจยไดก าหนดกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sample)

เนองจากกลมตวอยางทศกษามลกษณะเฉพาะ และเพอใหเปนไปตามวตถประสงคของการวจย แตเนองจากความแตกตางทางดานลกษณะและขนาดธรกจขององคการ ท าใหบคลากรเชงสรางสรรคในแตละองคการนนมจ านวนทแตกตางกน โดยมประชากรและกลมตวอยางบคลากรเชงสรางสรรค ทไดรบแบบสอบถามกลบคน มจ านวนและคดเปนอตราสวนไดในตารางท 3.1 ดงน

ตารางท 3.1 แสดงจ านวนประชากรและอตราตอบกลบทไดรบแบบสอบถามคน

ประเภทอตสาหกรรม ประชากร

(คน) แบบสอบถามทไดรบ (ชด)

อตราตอบกลบ (%)

อตสาหกรรมเพลง 32 30 93.75

อตสาหกรรมสอสงพมพ 60 33 55.00

อตสาหกรรมการกระจายเสยง 41 41 100.00

รวมในกลมสอ 133 104 78.20

อตสาหกรรมแฟชน 35 27 77.14

อตสาหกรรมการออกแบบผลตภณฑ 30 14 46.67

อตสาหกรรมซอฟตแวร 20 19 95.00

รวมในกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน 85 60 70.59

สรปรวมจ านวนบคลากรเชงสรางสรรค 218 164 75.23 กลมตวอยางในแตละอตสาหกรรมเชงสรางสรรคทใชในการศกษา มอาชพดงตอไปน 1) อตสาหกรรมสอสงพมพ ประกอบดวย นกเขยนหนงสอ นกเขยนบทความนตยสาร

ฝายศลปดานรปภาพ และกองบรรณาธการ 2) อตสาหกรรมการกระจายเสยง ประกอบดวย ผเขยนบท ผผลตรายการ และผตดตอ

เนอหารายการ 3) อตสาหกรรมเพลง ประกอบดวย นกแตงเพลงและท านองเพลง นกรอง นกดนตร

ผจดการผลต (Producer)

90

4) อตสาหกรรมการออกแบบผลตภณฑ ประกอบดวย นกออกแบบ วศวกรไฟฟาและโปรแกรมเมอรดานระบบไฟฟา

5) อตสาหกรรมแฟชน ประกอบดวย นกออกแบบ ชางเทคนคดานการผสมสและดานการทอผา

6) อตสาหกรรมซอฟตแวร กลมซอฟตแวร โทรศพทเคลอนท คอ โปรแกรมเมอรดานการพฒนาซอฟตแวรโทรศพทเคลอนท

3.4 นยามศพททใชในการศกษา

หลงจากทผวจยไดประมวลเอกสารทเกยวของในบทท 2 แลว ผวจยจงได สงเคราะหและประมวลออกมาเปนกรอบแนวคดการวจย เพอใชศกษาปจจยทมความสมพนธกบความสขในการท างาน โดยมค านยามเชงปฏบตการ ดงน

ความสขในการท างาน หมายถง สภาวะทบคลากรมความสบาย พงพอใจกบการท างาน มอารมณความรสกเปนสข สนกสนานกบการท างาน แจมใสเบกบานใจ มแรงบนดาลใจ สามารถปรบอารมณใ หสมดลเมอประสบกบสถานการณทบบคน มความสมพนธทดกบผอน ได โดยม 4 องคประกอบ ไดแก

1) ความพงพอใจในชวต หมายถง การทบคคลมความพอใจในสงทตนเองเปนและกระท าอย มความสมหวงกบเปาหมายของชวตสามารถกระท าไดตามความตงใจ สมเหตสมผล เขาใจและยอมรบสงทเกดขนได

2) ความพงพอใจในงาน หมายถง การทบคคลไดกระท าในสงทตนรก พอใจกบสภาพแวดลอมในงาน มความสขเมองานส าเรจ ตลอดจนงานนนมคณประโยชนตอตนเองและสงคม

3) ความรสกทางบวก หมายถง การทบคคลมอารมณความรสกเปนสขกบสงทด เกดความรสกภาคภมใจ รนรมย สนกสนาน เบกบานใจ กระตอรอรนในขณะท างาน รวมถงการมองผอนในดานบวก

4) ความรสกทางลบ หมายถง การทบคคลมอารมณความรสกทเปนทกขกบสงไมดทเกดขนในการท างาน เกดความคบของใจ เบอหนาย เศราหมอง หดห โกรธเคอง ไมสบายใจเมอเหนการกระท าทไมถกตอง

91

สขภาพ หมายถง ภาวะแหงความสมบรณของรางกาย จตใจ และการด ารงชวตอยในสงคมดวยด โดยม 3 องคประกอบ ไดแก

1) สขภาพกาย หมายถง สภาพรางกายอวยวะอยด มความแขงแรงสมบรณ ปราศจากโรคภยไขเจบ รางกายสามารถท างานไดตามปกต

2) สขภาพจต หมายถง สภาพของจตใจทสามารถควบคมอารมณได มสมาธในการท า สงตางๆ จตใจเบกบานแจมใส ไมเกดความคบของใจ พอใจกบสภาพทตนเปนอย สามารถปรบตวแกไขปญหาได

3) สขภาพสงคม หมายถง การด าเนนชวตอยในสงคมไดอยางปกตและมความสข ดวยความสมพนธอนดภายในครอบครว สงคมองคการและชมชนไดเปนอยางด

สภาพแวดลอมในงาน หมายถง สภาพแวดลอมภายในขององคการ โดยม 5 องคประกอบ ไดแก

1) ภาวะผน าและการบรหาร หมายถง ผบงคบบญชามความรความสามารถในการท างาน มการสอนงาน การแจงขอมลทจ าเปนในการท างาน รวมถงการปฏบตตอผใตบงคบบญชาอยางเทาเทยม

2) โครงสรางองคการและกฎระเบยบ หมายถง โครงสรางองคการ สายการบงคบบญชา การจดแบงงาน รปแบบการประสานงาน มการก าหนดห นาทความรบผดชอบในต าแหนงงานชดเจน และกฎระเบยบมความเหมาะสม สนบสนนใหการท างานเปนไปอยางคลองตวและรวดเรว

3) สภาพแวดลอมทางกายภาพ หมายถง สภาพทางกายภาพของสถานทท างานมความเหมาะสมในดานความปลอดภย ไมเปนอนตรายตอสขภาพ มพนทเพยงพอและเปนสวนตวใ นการท างาน มวสดอปกรณทนสมย เทคโนโลยใหมๆ ตลอดจนสงอ านวยความสะดวกในการท างานอยางเพยงพอ

4) การจายคาตอบแทน หมายถง การไดรบคาตอบแทนทเพยงพอทจะด ารงชวตตามมาตรฐานของสงคม และมความยตธรรมเมอเปรยบเทยบคาตอบแทนกบงานอนทมลกษณะคลายกน โดยผลประโยชนเกอกลมความเหมาะสม

5) ความมนคงในงาน หมายถง ความยงยนของต าแหนงหนาทการงาน และความมนคงขององคการ

คณลกษณะของงาน หมายถง ความพงพอใจในกบลกษณะงานทรบผดชอบ โดยม 6 องคประกอบ ไดแก

92

1) ความส าคญของงาน หมายถง การรบรวางานนนมความส าคญ มคณคา นาภาคภมใจและมผลกระทบตอการท างานและชวตความเปนอยทดของบคลากรอนหรอองคการ

2) ความหลากหลายของงาน หมายถง งานทจ าเปนตองใชทกษะและความสามารถทหลากหลาย เปนงานททาทายและมสงใหมๆ เกดขนอยตลอดเวลา

3) เอกลกษณของงาน หมายถง การท างานชนหนงทงหมดทกขนตอนตงแตตนจนจบไดดวยตนเอง สามารถผลตผลงานออกมาชนหนงอยางสมบรณและระบไดวางานชนนนเปนผลงานของตนเอง ซงเปนงานทใชความคดสรางสรรคในการท างาน

4) ความมอสระในการท างาน หมายถง บคลากรสามารถควบคมงาน ในความรบผดชอบดวยตนเอง รเรม และการก าหนดการท างานดวยตนเอง

5) การทราบผลสะทอนกลบจากงาน หมายถง บคลากรไดรบขอมลยอนกลบเกยวกบผลในการปฏบตงาน เพอใหบคลากรสามารถปรบปรงการปฏบตงานของตนได

6) ความเหมาะสมของปรมาณงาน หมายถง ปรมาณงานมความเหมาะสมกบความสามารถและเวลาการท างานของบคลากร

ผลลพธทคาดหวง หมายถง ผลลพธท บคลากร คาดหวงจากการท างาน โดยม 4 องคประกอบ ไดแก

1) งานประสบผลส าเรจ หมายถง บคลากรสามารถท างานไดเสรจตามเวลาทก าหนดและประสบความส าเรจอยางด สามารถแกไขและปองกนปญหาทจะเกดขน

2) ความกาวหนาในอาชพ หมายถง บคลากรมโอกาสในการเลอนต าแหนง การกาวหนาในงาน โดยพจารณาตามความสามารถ และมความยตธรรม

3) การพฒนาความสามารถ หมายถง บคลากร ไดใชความรความช านาญมากขน ไดรบผดชอบงานในหนาททสงขน รวมถงไดพฒนาทกษะและความสามารถของตนในการท างานพรอมกบการเรยนรสงใหม

4) ความสมดลชวตการท างาน หมายถง บคลากร จดเวลาในการท างานของตนเองใหเหมาะสม และมความสมดลกบชวตของตนเอง ครอบครว ชวงเวลาอสระจากงานทไดคลายเครยดจากภาระหนาททรบผดชอบ

ความสมพนธระหวางบคคล หมายถง การรวมมอกนท างานดวยดในองคการ มการชวยเหลอซงกน ความอบอนเอออาทร และมบรรยากาศเปนมตร โดยม 3 องคประกอบ ไดแก

1) การไดรบการยอมรบ หมายถง การไดรบค าชมเชย ความไววางใจ การยอมรบทางดานความสามารถและผลการปฏบตงานจากผบงคบบญชาและเพอนรวมงาน

93

2) ความสมพนธกบผบงคบบญชา หมายถง การมความสมพนธอนดกบผบงคบบญชาในดานการตดตอสอสาร การพดคยมความเขาใจกนด ดานการใหความชวยเหลอค าแนะน า รวมถงมการแลกเปลยนความคดเหนในประเดนทนอกเหนอจากงาน

3) ความสมพนธกบเพอนรวมงาน หมายถง ความรสกด สบายใจ เปนกนเอง เมอไดท างานรวม กบเพอนรวมงาน การสอสารมความเขาใจกน ตลอดจนการใหความชวยเหลอค าแนะน าซงกนและกน

3.5 เครองมอทใชในการศกษา

3.5.1 แบบสอบถาม ผวจยไดการใชแบบสอบถาม เปนเครองมอทใชในการเกบขอมลในการศกษาเชงปรมาณ

ในภาคสนาม ซงประกอบดวย 5 สวน คอ (แบบสอบถาม ดในภาคผนวก ข) สวนท 1 ขอมลทวไปของประชากรทท าการศกษา จ านวน 8 ขอ ไดแก เพศ อาย

สถานภาพสมรส ระดบการศกษา ประสบการณในงานเชงสรางสรรค ต าแหนง ระดบต าแหนงงาน และรายไดเฉลยรวมตอเดอนจากบรษท

สวนท 2 ความสขในการท างาน จ านวน 20 ขอ 1. ความพงพอใจในชวต 5 ขอ 2. ความพงพอใจในงาน 5 ขอ 3. ความรสกทางบวก 5 ขอ 4. ความรสกทางลบ 5 ขอ

สวนท 3 ปจจยภายในองคการ จ านวน 90 ขอ 1. สภาพแวดลอมในงาน 25 ขอ 2. คณลกษณะของงาน 30 ขอ 3. ผลลพธทคาดหวง 20 ขอ 4. ความสมพนธระหวางบคคล 15 ขอ

สวนท 4 ปจจยดานสขภาพ จ านวน 15 ขอ 1. สขภาพกาย 5 ขอ 2. สขภาพจต 5 ขอ 3. สขภาพสงคม 5 ขอ

94

สวนท 2 สวนท 3 และสวนท 4 จะเปนลกษณะค าถามปลายปด ซงขอความในแบบสอบถามจะเปนค าถามเปนทางบวกทงหมด เนองจากงานวจยในปจจบนพบวาสดสวนของขอความทางบวกและขอความทางลบ ใหผลไมแตกตางกน และพบวาในบางกรณหากมการใชขอความทางลบทงฉบบ กลบท าใหคาความเทยง (Reliability) สงกวาการใชขอความทางบวกและขอความทางลบในฉบบเดยวกน (พกล กจจนศร, 2543 อางถงใน สวมล ตรกานนท , 2550: 58) ซงผวจยก าหนดค าตอบแบบมาตราสวน ประมาณคา (Rating Scale) แบงเปน 6 ชวง คอ

ระดบความคดเหนตรงกบความเปนจรงมากทสด มคา 6 คะแนน ระดบความคดเหนตรงกบความเปนจรงมาก มคา 5 คะแนน ระดบความคดเหนตรงกบความเปนจรงคอนขางมาก มคา 4 คะแนน ระดบความคดเหนตรงกบความเปนจรงคอนขางนอย มคา 3 คะแนน ระดบความคดเหนตรงกบความเปนจรงนอย มคา 2 คะแนน ระดบความคดเหนตรงกบความเปนจรงนอยทสด มคา 1 คะแนน ส าหรบการจดระดบ ความสขในการท างาน ของทกปจจย จะพจารณาจาก ผลคาเฉลยซง

ก าหนดไว 6 ระดบ คอ นอยทสด นอย คอนขางนอย คอนขางมาก มาก มากทสด โดยการแบงชวงระดบใชวธการหาความกวางของอนตรภาคชน ดงน

อนตรภาคชน = พสย

จ านวนชน =

คะแนนสงสด – คะแนนต าสด

จ านวนชน = 0.83

การจดระดบคะแนน ความสขในการท างาน ของทกปจจยจะพจารณาจากคะแนนเฉลย

โดยก าหนดเกณฑในการแจกแจงคะแนนแตละองคประกอบดงตอไปน คะแนนเฉลย 1.00 - 1.83 ความสขในการท างานอยในระดบนอยทสด คะแนนเฉลย 1.84 - 2.66 ความสขในการท างานอยในระดบนอย คะแนนเฉลย 2.67 - 3.50 ความสขในการท างานอยในระดบคอนขางนอย คะแนนเฉลย 3.51 - 4.33 ความสขในการท างานอยในระดบคอนขางมาก คะแนนเฉลย 4.33 - 5.16 ความสขในการท างานอยในระดบมาก คะแนนเฉลย 5.17 - 6.00 ความสขในการท างานอยในระดบมากทสด สวนท 5 ขอเสนอแนะและขอคดเหนเพมเตม เปนลกษณะค าถามปลายเปด

95

3.5.1.1 การทดสอบเครองมอแบบสอบถามทใชในการศกษา ผวจยน าเครองมอทสรางขน เสนอตออาจารยทปรกษาวทยานพนธและอาจารยกรรมการ

สอบวทยานพนธ เพอตรวจดความถกตองความครอบคลมถงเนอหา (Contents Validity) และไดด าเนนการปรบแกแบบสอบถาม หลงจากนน ผวจยน าแบบสอบถามไปศกษาน ารอง (Pilot study) กบบคลากรในองคการแหงหนงซงเปนอตสาหกรรมเชงสรางสรรค จ านวน 30 คน และเมอท าการเกบและรวบรวมขอมลจากการทดสอบแบบสอบถามแลว จงน าขอมลมาค านวณหาคาความเทยงตรง (Value Validity) และน าผลทไดมาวเคราะหรายขอ (Item Analysis) โดยทดลองตดทละขอความแลวค านวณหาความเชอมนดวยวธสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach Alpha Coefficient) และตดขอความทท าใหคาครอนบาคต า ดงนนเมอขอค าถามในแบบสอบถามนคาความเชอถอไดมาก (Reliability) จงน าแบบสอบถามไปใชในการเกบขอมลจากกลมตวอยางจรง ซงคาความเทยงตรงของแบบสอบถามความสขในการท างานทงฉบบมคา .82 ซง คาความเทยงตรงของความสขในการท างาน ปจจยภายในองคการ และปจจยสขภาพ มคาเทากบ .60, .86, .70 ตามล าดบ (คาความเทยงขององคประกอบแตละปจจย ดในภาคผนวก ค.)

การทดสอบความเชอถอจากคาอลฟา หากพบวามคาอลฟาตงแต .70 ขนไป กลาวไดวาเชอถอไดคอนขางสง คาอลฟาอยระหวาง .50 - .65 กลาวไดวาเชอถอปานกลาง และคาอลฟาทต ากวา .50 ถอวาเชอถอไดนอย (สชาต ประสทธรฐสนธ, 2550: 284)

3.5.2 การสมภาษณเชงลก เมอผวจยวเคราะหขอมลเชง ปรมาณแตละปจจยทท าการศกษาจากผลคาเฉลย และคา

สหสมพนธกบความสขในการท างาน เพอน ามาสรางเปนขอค าถามส าหรบการสมภาษณ โดยมวตถประสงคเพอยนยนกบผลวจยเชงปรมาณ และเพอคนหาสาเหต ค าอธบาย เหตผล รายละเอยดเพมเตมเกยวกบตวแปร ทงใน ดานความหมาย อารมณความรสก ตลอดจน สถานการณ และใหไดรบ ขอมล ทซบซอนมากขนกวาจากแบบสอบถาม ซงเปนขอมลขอเทจจรงและเปนขอมลการแสดงความคดเหนจากผใหการสมภาษณทง 12 คน (รายชอผใหการสมภาษณ ดในภาคผนวก ง)

การสมภาษณมการนดแนะเวลา และสถานทแนนอน โดยเปนการสมภาษณผร (Key Information) คอ บคลากรเชงสรางสรรค ผวจยไดขออนญาตผใหการสมภาษณในการบนทกเสยงในระหวางการสมภาษณเพอใหขอมลทไดรบจากการสมภาษณมความคลาดเคลอนนอยทสด โดยใชระยะเวลาในการสมภาษณระหวาง 40 - 60 นาท ตอทาน

96

3.5.2.1 การสรางขอค าถามการสมภาษณ ผวจ ยไดคดเลอกองคประกอบทมผลทางสถตในประเดนทนาสนใจจาก 4

ลกษณะ คอ 1) การพจารณาคดเลอกจากองคประกอบทม คาสหสมพนธ กบความสข

ในการท างานสงสด 5 อนดบแรก คอ (1) โครงสรางองคการและกฎระเบยบ ( r = .541**) (2) ความสมพนธกบผบงคบบญชา ( r = .533**) (3) การไดรบการยอมรบ ( r = .512**) (4) ความมอสระในการท างาน ( r = .473**) (5) ความมนคงในงาน ( r = .473**)

2) การพจารณาคดเลอกจากองคประกอบในปจจยภาย ในองคการ ทมคาเฉลยสงสด 3 อนดบแรก คอ

(1) เอกลกษณของงาน (คาเฉลย = 4.72) (2) ผน าและการบรหาร (คาเฉลย = 4.65) (3) ความส าคญของงาน (คาเฉลย = 4.64)

3) การพจารณาคดเลอกจากองคประกอบในปจจยภาย ในองคการ ทมคาเฉลยนอยทสด 3 อนดบแรก คอ

(1) การจายคาตอบแทน (คาเฉลย = 3.52) (2) ความสมดลในชวตการท างาน (คาเฉลย = 3.79) (3) ความมนคงในงาน (คาเฉลย = 4.01)

4) การพจารณาคดเลอกจากองคประกอบในดานสขภาพ คอ สขภาพกาย ซงมคาเฉลยนอยทสด (คาเฉลย = 3.80) แตมคาสหสมพนธกบความสขในการท างานสงสด ( r = .411**) ในปจจยดานสขภาพ

จากนนผวจยไดน าค าถามทสรางขนไปปรกษากบอาจารยทปรกษาวทยานพนธ และกรรมการสอบวทยานพนธอก 2 ทาน เพอปรบความหมายของ ขอค าถามใหมความเหมาะสมมากขน ซงขอค าถามการสมภาษณ มทงสน 15 ขอค าถาม โดยประกอบดวย 3 สวนคอ (ขอค าถามการสมภาษณ ดในภาคผนวก จ)

1) ปจจยภายในองคการ คอ ขอค าถามท 4 ถงขอค าถามท 13 รวม 10 ประเดน ไดแก

97

(1) ลกษณะการท างานของผน า (2) โครงสรางองคการและกฎระเบยบ (3) การบรหารคาตอบแทน (4) ความมนคงในงาน (5) การไดรบมอบหมายงานทมความส าคญ (6) เอกลกษณของงาน (7) ความมอสระในการท างาน (8) ความสมดลในชวตการท างาน (9) ค าชมเชยและการยอมรบจากหวหนางานและเพอนรวมงาน (10) ความสมพนธอนดกบหวหนางาน

2) ปจจยดานสขภาพ คอ ขอค าถามท 3 รวม 1 ประเดน ไดแก สขภาพกาย 3) ค าถามทวไป คอ ขอค าถามท 1, 2, 14 และ 15 รวม 4 ประเดน ไดแก

(1) ความหมายของความสขในการท างาน (2) ปจจยทท าใหมความสขในการท างานมากทสด และนอยทสด (3) ความสขในการท างานกบความคดสรางสรรค (4) ขอเสนอแนะดานปจจยในการสรางความสขในการท างาน

3.5.2.2 เกณฑการคดเลอกผใหการสมภาษณ 1) ผใหการสมภาษณท างานในองคการทง 6 องคการทผวจยไดขอเกบ

แบบสอบถาม โดยมตวแทนองคการละ 2 ทาน 2) ผใหการสมภาษณ เปนระดบบรหาร (ตงแตผบรหารระดบตนขนไป )

หรอเปนเจาหนาทอาวโสจากกลมตวอยางบคลากรเชงสรางสรรค เพอสามารถใหขอมลทครอบคลมเกยวกบปจจยภายในองคการทสรางความสขในการท างาน

3) ผใหการสมภาษณ มประสบการณท างานในองคก ารแหงนนเปนระยะเวลา 3 ปขนไป เพอสามารถใหขอมลทครอบคลมเกยวกบปจจยในองคการทสรางความสขในการท างาน

4) ผใหการสมภาษณ เปนผทมทกษะในการสอสาร บรรยาย และเตมใจทจะถายทอด เลาประสบการณความสขในการท างานไดด เพอใหไดขอมลทสมบรณและเปนประโยชนตอการวจย โดยใหแตละองคการเปนผคดเลอกบคลากรทมคณลกษณะดงกลาว

98

3.6 การวเคราะหขอมล

3.6.1 การประมวลผลและวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม ผวจยจะน าขอมล จากแบบสอบถาม ทเกบรวบรวมจากกลมตวอยาง มาตรวจสอบความ

ถกตองของขอมล และใชโปรแกรมส าเรจรป SPSS 14 เขามาชวยในการประมวลผลทางสถตเพอวเคราะหผล ซงสถตทใชการวเคราะหขอมล ไดแก

1) การแจกแจงความถและคารอยละ (Percentage) 2) การหาคามชฌมเลขคณต (Mean) 3) การหาคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) 4) การหาคาทางสถต ดานความสมพนธระหวางตวแปรตางๆ โดยใช คา

สมประสทธสหสมพนธแบบเพยร สน (Person’s product moment correlation coefficient) ซงก าหนดระดบนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01

ส าหรบการวเคราะหคาสหสมพนธ (Correlation Analysis) เพอหาขอสรปวาตวแปรอสระและตวแปรตามมความสมพนธกนหรอไม ในการพจารณาความสมพนธวามความสมพนธกนมากนอยเพยงใด จะพจารณาจากคาสหสมพนธ หรอคา r ซงมเครองหมาย + หมายคว ามวาความสมพนธเปนไปในทศทางเดยวกน และคา r ทมเครองหมาย – หมายความวาความสมพนธเปนไปในทศทางตรงกนขาม คาสหสมพนธจะมคาระหวาง -1 ถง 1 การทดสอบถาคา r = 1 แปรผลวาความสมพนธของตวแปรทง 2 มความสมพนธกนอยางสมบรณ ถา r เขาใกล 1 แสดงวามความสมพนธกนมาก ถา r ใกล 0 แสดงวามความสมพนธกนนอยมาก (วชต ออน และอ านาจ วงจน, 2550: 130; ยทธ ไกยวรรณ, 2551: 38) ซงหลกเกณฑดานการแบงระดบคาสหสมพนธยงไมมการระบชดเจนนก โดย ธานนทร ศลปจาร (2548: 211) ไดกลาววา คาสหสมพนธท 0.46 นนเปนความสมพนธกนในระดบปานกลาง ขณะทยทธ ไกยวรรณ (2551: 38-39) ไดแบงระดบคาสหสมพนธ ดงน

1) คาสหสมพนธ ระหวาง .71 - .90 คอมความสมพนธกนในระดบสง 2) คาสหสมพนธ ระหวาง .31 - .70 คอมความสมพนธกนในระดบปานกลางสง 3) คาสหสมพนธ ทต ากวา .30 คอมความสมพนธกนในระดบต า 4) คาสหสมพนธท .00 แสดงวาไมมความสมพนธกนเชงเสนตรง

ประคอง กรรณสต (2542, อางถงใน กลยารตน อองคณา , 2549: 68) ก าหนดเกณฑเปรยบเทยบระดบความสมพนธของคาสหสมพนธ ดงน

99

1) คาสหสมพนธ ระหวาง .90 - 1.00 คอมความสมพนธกนในระดบสงมาก 2) คาสหสมพนธ ระหวาง .70 - .89 คอมความสมพนธกนในระดบสง 3) คาสหสมพนธ ระหวาง .50 - .69 คอมความสมพนธกนในระดบปานกลาง 4) คาสหสมพนธ ระหวาง .26 - .49 คอมความสมพนธกนในระดบต า 5) คาสหสมพนธท 0 แสดงวาไมมความสมพนธกนเชงเสนตรง

ขอบเขตของการศกษาครงน ผวจยไดก าหนดเกณฑเปรยบเทยบระดบคาสหสมพนธ ดงน 1) คาสหสมพนธ ทมากกวา .70 คอมความสมพนธกนในระดบสง 2) คาสหสมพนธ ระหวาง .40 - .69 คอมความสมพนธกนในระดบปานกลาง 3) คาสหสมพนธ ระหวาง .26 - .39 คอมความสมพนธกนในระดบต า

3.6.2 การวเคราะหขอมลจากการสมภาษณ ขอมลทไดจากการสมภาษณเชงลกจะถกบนทกโดยใชเครองบนทกเสยงและถอดขอความ

เพอตรวจสอบขอมลความถกตองอกครงเพอเปนการเพมความนาเชอถอใหกบขอมล จากนนจงน าขอมลทไดมาวเคราะหเนอหา (Contents Analysis) และสรปแยกออกเปนประเดนตามปจจยทไดจากการประมวลเอกสาร และประเดนขอคนพบเพมเตม

บทท 4

ผลการศกษาและการวเคราะหผล

การศกษาเรอง ความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค : กรณศกษาอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอและกล มงานสรางสรรคเพอการใชงาน มวตถประสงคเพอศกษาแนวคด และทฤษฎเกยวกบปจจยและองคประกอบดานความสขในการท างาน และระดบความสขในการท างาน รวมถงปจจยทมความสมพนธกบความสขในการท างาน

ประชากรท ท าการศกษาเปนบคลากรทมบทบาทหนาทในการงานสรางสรรคในอตสาหกรรมประเภทสอและงานสรางสรรคเพอการใชงาน ซงอตสาหกรรมกลมสอ ประกอบดวย 3 องคการ และ อตสาหกรรมกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน ประกอบดวย 3 องคการ รวมจ านวน 6 องคการ โดยผวจยไดสงแบบสอบถามเพอเกบขอมลจากประชากรทเปนบคลากรเชงสรางสรรคทงหมดใน 6 องคการ จ านวน 218 คน ไดรบแบบสอบถามกล บคนจ านวน 164 ฉบบ คดเปนรอยละ 75.23 และผวจยไดสมภาษณเชงลก กบบคลากรเชงสรางสรรคจ านวน 12 คน โดยคดเลอกจากองคการกลมตวอยางจ านวน 2 คนตอองคการ เพอใหไดขอมลเพมเตมและน าไปประกอบการวเคราะหผลเชงบรรยายรวมกบผลจากแบบสอบถาม

การเกบขอมล เรมจากการเกบ แบบสอบถาม และน าผลขอมลเชงปรมาณดงกลาวมาวเคราะหคนหาประเดนทนาสนใจ เพอน ามาศกษาเชงคณภาพดวยการสรางเปนขอค าถามในการสมภาษณเชงลก ซงการน าเสนอขอมลในบทท 4 นจะรายงานผลการศกษาเชงปรมาณ และผลการศกษาเชงคณภาพ ควบคกนในประเดนดงน

4.1 ผลการศกษาเกยวกบปจจยสวนบคคล 4.2 ผลการศกษาความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค 4.3 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยสขภาพกบความสขในการท างาน 4.4 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยภายในองคการกบความสขในการท างาน

4.4.1 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยสภาพแวดลอมในงาน 4.4.2 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยคณลกษณะของงาน 4.4.3 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยผลลพธทคาดหวง 4.4.4 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยความสมพนธระหวางบคคล

101

4.5 ผลการศกษาขอเสนอแนะเกยวกบการสรางความสขในการท างาน 4.6 สรปประเดนขอคนพบใหมจากผลการศกษา 4.7 ผลการทดสอบสมมตฐานในการศกษา แนวทางในการวเคราะหผลศกษาเชงปรมาณและผลการศกษาเชงคณภาพ คอ

1) เพอยนยนผลการศกษาซงกนและกน วาสอดคลองหรอไปในทศทางเดย วกนหรอไม หากไมสอดคลองกน กจะน าขอมลมาสนบสนนในการอธบายเหตผล

2) เพอขยายผล การศกษาเชง จากผลการศกษาเชงคณภาพ ดวยการคนหาสาเหต ค าอธบายถงรปแบบหรอลกษณะของปจจยนนๆ

จากการผลการศกษาเชงปรมาณกบผลการศกษาเชงคณภาพ พบวามหลายประเดนทมผลสอดคลองไปในทศทางเดยวกน แตขณะเดยวกนกมบางประเดนทผลการศกษาทงสองประเภท ไมสอดคลองกน โดย จะเปรยบเทยบผลการศกษาเชงปรมาณระหวางคาเฉลยกบ คาสหสมพนธ และน าผลการศกษาเชงคณภาพมาวเคราะหรวมในแตละปจจย

4.1 ผลการศกษาเกยวกบปจจยสวนบคคล

4.1.1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง รายงานผลการศกษาเกยวกบปจจยสวนบคคล ขอมลทวไปของกลมตวอยาง โดยจ าแนก

ตาม เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษาสงสด ซงผลการศกษาแสดงดงตารางท 4.1 จากตารางท 4.1 ผลการศกษาพบวา จากจ านวนกลมตวอยางทงสน 164 คน จ าแนก เปน

เพศชายจ านวน 85 คน คดเปนรอยละ 51.8 และเปนเพศหญงจ านวน 78 คน คดเปนรอยละ 47.6 โดยชวงอายของกลมตวอยางสวนใหญมอายระหวาง 21 - 30 ป จ านวน 97 คน คดเปนรอยละ 59.1 รองลงมา อายระหวาง 31- 40 ป มจ านวน 58 คน คดเปนรอยละ 35.4 อายระหวาง 41-50 ป มจ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 4.3 และอาย 50 ปขนไป มจ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.6

102

ตารางท 4.1 ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง

ขอมลสวนบคคล จ านวน (N = 164) รอยละ เพศ

ชาย 85 51.8 หญง 78 47.6

อาย 21 - 30 ป 97 59.1 31 - 40 ป 58 35.4 41 - 50 ป 7 4.3 50 ปขนไป 1 0.6

สถานภาพสมรส โสด 125 76.2 สมรส 38 23.2 หยาราง 1 0.6

ระดบการศกษาสงสด ต ากวาปรญญาตร 36 22.0 ปรญญาตร 106 64.6 ปรญญาโท 21 12.8

ดานสถานภาพสมรส พบวา กลมตวอยางสวนใหญมสถานภาพโสด จ านวน 125 คน คด

เปนรอยละ 76.2 รองลงมาคอ มสถานภาพสมรส จ านวน 38 คน รอยละ 23.2 และมสถานภาพหยาราง จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.6

ดานระดบการศกษาพบวา กลมตวอยาง สวนใหญมระดบการศกษาสงสดคอ ในระดบปรญญาตร จ านวน 106 คน คดเปนรอยละ 64.6 รองลงมา ในระดบต ากวาปรญญาตร จ านวน 36 คน คดเปนรอยละ 22 และในระดบปรญญาโท จ านวน 21 คน รอยละ 12.8 (ตารางท 4.1)

103

4.1.2 ขอมลสวนบคคลในองคการของกลมตวอยาง รายงานผลการศกษาขอมลสวนบคคลในองคการของกลมตวอยาง โดยจ าแนกตาม ระดบ

ต าแหนงงานในปจจบน ประสบการณในงานเชงสรางสรรค และรายไดเฉลยรวมตอเดอนจากองคการ ซงผลการศกษาแสดงดงตารางท 4.2 ตอไปน

ตารางท 4.2 ขอมลสวนบคคลในองคการของกลมตวอยาง

ขอมลสวนบคคล จ านวน (N = 164) รอยละ ระดบต าแหนงงานในปจจบน

ระดบพนกงาน - พนกงานอาวโส 119 72.6 ระดบหวหนางาน - ผชวยผจดการ 24 14.6 ระดบผจดการขนไป 18 11.0

ประสบการณในงานเชงสรางสรรค นอยกวา 1 ป 19 11.6 1 - 3 ป 39 23.8 3 - 5 ป 32 19.5 5 - 10 ป 49 29.9 10 ปขนไป 24 14.6

รายไดเฉลยรวมตอเดอนจากองคการ ต ากวา 10,000 บาท 21 12.8 10,001 - 20,000 บาท 79 48.2 20,001 - 30,000 บาท 28 17.1 30,001 - 40,000 บาท 8 4.9 40,001 - 50,000 บาท 12 7.3 50,001 บาทขนไป 12 7.3

จากตารางท 4.2 กลมตวอยางสวน ใหญมระดบต าแหนงพนกงาน - พนกงานอาวโส

จ านวน 119 คน คดเปนรอยละ 72.6 รองลงมาเปนระดบหวหนางาน - ผชวยผจดการ จ านวน 24 คน คดเปนรอยละ 14.6 และเปนระดบผจดการขนไป จ านวน 18 คน รอยละ 11

104

ดานประสบการณในงานเชงสรางสรรค กลมตวอยางสวน ใหญมประสบการณในงานเชงสรางสรรคระหวาง 5 - 10 ป จ านวน 49 คน คดเปนรอยละ 29.9 รองลงมา มประสบการณระหวาง 1 - 3 ป จ านวน 39 คน คดเปนรอยละ 23.8 มประสบการณ ระหวาง 3 - 5 ป จ านวน 32 คน คดเปนรอยละ 19.5 มประสบการณ 10 ปขนไป จ านวน 24 คน คดเปนรอยละ 14.6 และมประสบการณในงานเชงสรางสรรค นอยกวา 1 ป จ านวน 19 คน คดเปนรอยละ 11.6

ดานรายไดเฉลยรวมตอเดอนจากองคการ พบวาบคลากรเชงสรางสรรคทใชในการศกษาสวนใหญมรายไดระหวาง 10,001 - 20,000 บาท จ านวน 79 คน คดเปนรอยละ 48.2 รองลงมา เปนผทมรายไดระหวาง 20,001 - 30,000 บาท จ านวน 28 คน คดเปนรอยละ 17.1 ผทมรายไดต ากวา 10,000 บาท จ านวน 21 คน คดเปนรอยละ 12.8 ผทมรายไดระหวาง 40,001 - 50,000 บาท จ านวน 13 คน คดเปนรอยละ 7.3 ซงมจ านวนเทากนกบ ผทม รายไดสงกวา 50,001 บาท มจ านวน 13 คน คดเปนรอยละ 7.3 และผทมรายไดระหวาง 30,001 - 40,000 บาท จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 4.9 (ตารางท 4.2) 4.2 ผลการศกษาความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค

4.2.1 ผลการศกษาขอมลเชงปรมาณดานความสขในการท างาน การศกษาความสขในการท างานของบคลากรสรางสรรค เปนการศกษา ระดบ ความ

คดเหนทเกยวกบความรสกสขใจและความพงพอใจตอการท างาน ซงการศกษาความสขในการท างานแบงออก เปน 4 องคประกอบคอ ความพงพอใจในชวต ความพงพอใจในงาน ความรสกทางบวก และความรสกทางลบ ซงผลการศกษาแสดงตามตารางท 4.3 ดงตอไปน

ตารางท 4.3 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของความสขในการท างาน

ความสขในการท างาน คาเฉลย S.D. การแปลผล

ความพงพอใจในชวต 4.70 .60 มาก

ความพงพอใจในงาน 4.45 .65 มาก

ความรสกทางบวก 4.70 .61 มาก

ความรสกทางลบ 3.75 1.04 คอนขางมาก

โดยรวม 4.33 .51 มาก

105

จากตารางท 4.3 ผลการศกษาพบวา บคลากรเชงสรางสรรคม ระดบความสขในการท างาน คาเฉลยท 4.33 แปลผลคออยในระดบมาก สวนองคประกอบดานความพงพอใจในชวต มคาเฉลยท 4.45 และความรสกทางบวกมคาเฉลยท 4.70 แปลผลไดเหมอนกนคออยในระดบมาก ขณะท ความรสกทางลบ มคาเฉลยท 3.75 แปลผลคออยในระดบทคอนขางมาก

4.2.2 ผลการศกษาขอมลเชงคณภาพ ดานความหมายของ “ความสขในการ

ท างาน” การสมภาษณเชงลก จากขอค าถาม ทวา “ทานใหความหมายของค าวาความสขในการ

ท างาน อยางไร ” ผลการศกษาพบวา บคลากรเชงสรางสรรคไดใหความหมายความสขในการท างาน โดยเนนไปทลกษณะงานทตนเองไดรบผดชอบ ( 12 คน คดเปนรอยละ 100 ) กลาวคอ งานนนควรเปนงานทตนเองชอบ มความรและความเขาใจในงานทท า งานมความทาทาย และมความนาสนใจ ไดเรยนรสงใหม การไดมสวนรวมในงาน เปนงานทเปดกวางทางความคด และการไดรบโอกาสไปดงานนอกสถานท พรอมทงไดใชความสามารถของตนเองในการพฒนางาน เพอสรางผลงานทมคณคา มประโยชนตอสงคม โดยงานทไดคดคนขนมากสามารถเปนสรางเปนรปธรรม ใชงานไดจรง ขณะ ทมเวลาท างานอยางเตมทไมเรงรบ นอกจากน ความสขกมาจากผลส าเรจของงาน และความสามารถในการคดงานใหมๆ ออกมาน าเสนอไดตลอดเวลา โดยเฉพาะหากรสกวางานนนมความส าคญตอองคการกจะยงรสกภาคภมใจ กน ามาซงความสขในการท างานดวยเชนกน

ในดานของความรสก บคลากรเชงสรางสรรคจ านวนหนงไดกลาววา ความสขในการท างานเปนความรสกอยากทจะท างาน (Passion) รกงานทท า ตนเชามาในแตละวนรสกอยากมาท างาน เปนการท างานแบบทไรความวตกกงวล ( 8 คน คดเปนรอยละ 66.67 ) เพราะงานเปนสวนหนงของชวต การท างานอยางมความสขไดนนตองสรางสมดลระหวางชวตการท างาน กบชวตสวนตวหรอครอบครว ใหเกดความพงพอใจทงสองสวน ในดานของการแบงเวลาและความรบผดชอบในบทบาทหนาท เพราะการใชชวตนนเปนความกลมกลนกนระหวางงานและชวตสวนตว ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

นอกจากน ความสขในการท างานยงประกอบไปดวยการมเพอนรวมงานท เปนกนเอง สนกสนาน เปนมตรและปรกษาปญหาในงานได ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 ) สวนหวหนางานกควรมทศนคต ความเชอ ไปในทศทางเดยวกนกบพนกงาน เกดเปน บรรยากาศในการท างานทเหมอนเปนครอบครว อบอนเหมอนพนอง ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 ) ขณะท สภาพแวดลอมในงาน ควรมนโยบายทเปดโอกาสใหบคลากรไปดงานนอกสถานทได และภายในองคการ ควรจะม

106

ระบบการสอสารทเหมาะสมและทวถง รวมถง อปกรณเครองมอ สงอ านวยความสะดวกททนสมย ตอบสนองตอความตองการในการท างานไดอยางรวดเรว ( 4 คน คดเปนรอยละ 33.33 )

4.2.3 ผลการศกษาขอมลเชงคณภาพ ปจจยทท าให บคลากรเชงสรางสรรคม

ความสขในการท างานมากทสด และนอยทสด จากการสมภาษณเชงลกดวยค าถามทวา “ปจจยใดท าใหทาน ในฐานะทเปนบคลากรเชง

สรางสรรค มความสขในการท างานมากทสด และนอยทสด เพราะเหตใด” ผลการศกษาพบวา ปจจยทบคลากรเชงสรางสรรคมความสขในการท างานมากทสด ไดแก

1) ลกษณะงาน คอ การไดท างานทชอบ มอสระในงาน ผลงานทสรางขนเก ดประโยชน และมโอกาสการไดเรยนรงานใหมตลอดเวลา ( 7 คน คดเปนรอยละ 58.33 )

2) หวหนางานยอมรบความสามารถ เชน การไดรบค าชมเชย และหวหนางานเขาใจลกษณะงาน ใหระยะเวลาการท างานอยางเพยงพอ ไมกดดนเรงรบ ใหงานส าเรจโดยเรว ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

3) ผลส าเรจของงาน และการสรางผลงานทแปลกใหม ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 ) 4) เพอนรวมงานมความเปนมตร ( 2 คน คดเปนรอยละ 16.67 ) 5) การไดรบโอกาสในการทองเทยวตามสถานทตางๆ เพอ เปดรบความคดใหม ( 2

คน คดเปนรอยละ 16.67 ) ปจจยทบคลากรเชงสรางสรรคมความสขในการท างานนอยทสด ไดแก

1) ความสมพนธระหวางบคคลไมด โดยเกดความไมเขาใจกน และบางครงมการใชอารมณและความรสกสวนตวมาเกยวของกบงานมากเกนไป ท าใหเกดความขดแยงในงาน สงผลใหการท างานเปนทมไมราบรน ขาดความรวมมอและการประสานงานทด ปญหาสวนหนงมาจากรปแบบ (Style) การท างานของหวหนางานหรอเพอนรวมงาน ไมเขากบตนเอง และปญหาการสอสาร ทไมมใครเขาใจความคดของตนเอง ( 6 คน คดเปนรอยละ 50 )

2) ผน าหรอหวหนางานทขาดทศทางการบรหารงาน กลาวคอ นโยบายทมความไมชดเจน และหวหนางานไมใหเกยรตทางความคด สงผลใหเกดการไมยอมรบ ในผลงาน ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

3) ลกษณะการท า งานทขาด ความอสระ ขาดความยดหยน และระยะเวลาไมเพยงพอตอการสรางสรรคผลงาน ท าใหรสกกดดนในการท างาน ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

107

4) การท างานไมส าเรจ กลาวคอ สาเหตนนทมาจากการทไมสามารถคดผลงานไดตามทตองการ หรอ ”การ คดงานไมออก ” และการท างานผดพลาด โดยมาจากปญหาทนอกเหนอจากการคาดการณ ( 2 คน คดเปนรอยละ 16.67 )

4.2.4 ผลการศกษาขอมลเชงคณภาพ ดานความสขในการท างาน กบความคด

สรางสรรค ส าหรบประเดนทกลาววา ความสขในการท างานสงผลตอความคดสรางสรรค มากหรอ

นอยเพยงใดนน ผลการศกษาพบวา บคลากรเชงสรางสรรคทกทาน ( 12 คน คดเปนรอยละ 100 ) มความเหนตรงกนวา ปจจยดานความสขในการท างานนน สงผลตอความคดสรางสรรคเปนอยางมาก เนองจากเมอเกดความสข ความรสกด อารมณด ไมมสงกงวลใจ สบายใจ กท าใหสมองปลอดโปรง จตวาง มพนทใหกบการจนตนาการ มแรงบนดาลใจในการสรางสรรคงาน เกดเปนความรนรมยและน า ไปสการทมเท ในการท างานอยางเตมท ความสขในการท างาน นน กอใหเกดความรสกรวมไปกบงาน รสกสนก มความอยากทจะคด อยากทจะท า (Passion) เปนแรงใจทอยากพฒนาผลงานใหดยงขน

ในชวงเวลาทมความสข บคลากร เชงสรางสรรค มกจะได ความคดดๆ แปลกใหม ในชวงเวลาทรสกผอ นคลาย เชน การไปทองเทยว การเดนทาง การดหนงฟงเพลง ซงการคดงานในชวงเวลาทมความสขนน จ ะไมรสกเหนอย ลากบการบบเคนความคดออกมา ดงนน บคลากรเชงสรางสรรคเหนวา การทมโอกาสไดไปท างานนอกสถานท หรอการไดเพมประสบการณจากการพบเหนสงแปลกใหมนน จะเปนพลงขบเคลอนตนเองใหมแรงบนดาลใจในการสรางสรรคผลงานทดมากขน ( 4 คน คดเปนรอยละ 33.33 )

สวนประเดนดานคณภาพของผลงานทเกดขนในชวงเวลา ทมความสข คอ การสรางสรรคผลงานจะท าไดดกวามาตรฐาน ทก าหนด รวมถงการน าเสนอ และเนอหาของงานจะแลด มความสนก เพราะใสใจทมเทกบการท างานอยางเตมท ถงแมปรมาณงานจะมาก แตกลบไม รสกเหนอยในการท างาน ทจะตองใชความคด ในระดบทมาก เพราะฉะนน ความสขในการท างานจงเปนสงส าคญส าหรบบคคลทตองใชความคดสรางสรรคในงานเปนอยางมาก โดยเฉ พาะหากงานนนเปนงานทไดรบมอบหมายมาใหมหรอเปนงานทมความทาทาย จ าเปนอยางยงทตองมความรสกอยากทจะท า (Passion) ในระดบสง กลาวคอ เปน ลกษณะ ความรสกทไมไดท างานเพอใหไดคาตอบแทนทเพมขน แตเปนความปรารถนาของตนเองทอยากจ ะใชความ คดและปฏบตงาน ( 5 คน คดเปนรอยละ 41.67 )

108

ในทางตรงกนขาม หากขาดความสขในระหวาง การท างาน บคลากรเชงสรางสรรคมความเหนวา เมอไมมความสข มแตความทกข ความเครยด ความกดดน ความวตกกงวล อารมณไมด หรอมปญหาในชวตสวนตว กท าใหเกดความรสกไมอยากมาท างาน ไมอยากจะคด สงใหม สงผลใหผลงานของเนอหางานไมสอถงความรสกสนก ความนาสนใจ ดงนน ผลงานทออกมาจงมลกษณะไดระดบมาตรฐาน มคณภาพเพยงพอท จะผานไปไดเทานน ซงความรสกขาดพลงในการท างาน เปนสถานการณทยากล าบากเปนอยางมาก ตอการท าใหงานประสบผลส าเรจ ( 6 คน คดเปนรอยละ 50 )

4.3 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยดานสขภาพกบความสขในการท างาน

4.3.1 ผลการศกษาขอมลเชงปรมาณดานสขภาพ ปจจยภายในแตละบคคลทใชการศ กษาความสขในการท างาน คอ สขภาพ ซง

ประกอบดวย สขภาพกาย สขภาพจต และสขภาพสงคม โดยแสดงผลการศกษา ในตารางท 4.4 ดงน

ตารางท 4.4 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของปจจยสขภาพ

สขภาพ (Code A) คาเฉลย S.D. การแปลผล

สขภาพกาย (A1) 3.80 1.00 คอนขางมาก

สขภาพจต (A2) 4.36 .74 มาก

สขภาพสงคม (A3) 4.85 .79 มาก

โดยรวม 4.34 .68 มาก

ผลการศกษาพบวา บคลากรเชงสรางสรรคมสขภาพโดยรวม ทคาเฉลย 4.34 แปลผลคอ

อยในระดบมาก เมอพจารณาแตละองคประกอบพบวา ดานสขภาพสงคมมคาเฉลยสงกวาดานอน คอ มคาเฉลยท 4.85 แปลผลคออยในระดบมาก รองลงมาเปนดานสขภาพจต มคาเฉลยท 4.36 แปลผลคออยในระดบมากเชนกน และดานสขภาพกายมคาเฉลยท 3.80 แปลผลคออยในระดบคอนขางมาก (ตารางท 4.4)

109

ตารางท 4.5 ผลวเคราะหความสมพนธระหวางสขภาพกบความสขในการท างาน

สขภาพ (Code A) ความสขในการท างาน การแปลผล สขภาพกาย (A1) .411** ปานกลาง สขภาพจต (A2) .396** ต า สขภาพสงคม (A3) .388** ต า

โดยรวม .492** ปานกลาง ** p < .01

จากตารางท 4.5 พบวาปจจยสขภาพโดยรวม มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลาง กบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมคาสหสมพนธท .492** เมอพจารณาแตละองคประกอบพบวา สขภาพกาย มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลาง กบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค โดยมคาสหสมพนธท .411** สวนสขภาพจตและสขภาพสงคม มความสมพนธเชงบวกในระดบต า กบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค โดยมคาสหสมพนธท .396** และ .388** ตามล าดบ

4.3.2 ผลการศกษาขอมลเชงคณภาพดานสขภาพ ดวยผลการศกษาเชงปรมาณพบวา โดยทวไปบคลากรเชงสรางสรรค มกมสขภาพกายท

แขงแรงปานกลาง ซงมคาเฉลยทนอยทสดเมอเทยบกบสขภาพจตและสขภาพสงคม แตเมอพจารณาถงผลวเคราะหความสมพนธระหวางสขภาพกายกบความสขในการท างาน พบวามระดบความสมพนธสงปานกลาง และมคาสหสมพนธสงทสดเมอเปรยบเทยบกบ สขภาพจตและสขภาพสงคม จงน าไปสขอค าถามในการสมภาษณทวา “โดยรวมแลวทานคดวา บคลากรเชงสรางสรรคมสขภาพรางกายทแขงแรงหรอไม เพราะเหตใด”

ผลการศกษาพบวา บคลากรเชงสรางสรรคสวนใหญมความเหนวา บคคลทท างานเชงสรางสรรคมกมสขภาพทไมแขงแรงมากนก ( 9 คน คดเปนรอยละ 75 ) โดยมสาเหตมาจาก 2 ประเดน คอ

1) ลกษณะงาน กลาวคอ ระยะเวลาในการท างานมนอย ในขณะท ปรมาณงานมจ านวนมากและงานมความยากขน เนองานจ าเปนตองใชความคดใหมจ านวนมากและตลอดเวลา โดยเฉพาะลกษณะงานทตองประสานงานกบคนจ านวนมาก ท าใหเกดความเครยดในงานสง เกดความกดดน สงผลใหการเลกท างานในแตละวนไมเปนเวลา หรอจ าเปนตองน างานกลบมาท าตอทบาน ( 6 คน คดเปนรอยละ 50 ) นอกจากนยงมประเดนเรองการเดนทางมาท างานในแตละวน ซง

110

ตองเผชญกบปญหาการจราจรทงชวงเชาและชวงเยน ปจจยดงทกลาวมานน ท าใหเบยดบงเวลาสวนตวเพอไวใชในการผอนคลายความเครยด ไมมเวลาในการดแลสขภาพตนเอง ( 2 คน คดเปนรอยละ 16.67) แตทงน กขนอยกบรปแบบการท างานของทมหรอวฒนธรรมขององคการ และลกษณะของธรกจ นนๆ ทท าใหลกษณะหรอชวงเวลาการท างาน ของบคลากร มความไมแนนอน เชน มกเรมท างานหลงเลกงาน เปนตน ( 2 คน คดเปนรอยละ 16.67 )

2) รปแบบการใชชวตของแตละบคคล กลาวคอ บคลากรเชงสรางสรรคสวนหนงมกไมมวนยการดแลสขภาพของตนเอง จงไมไดใหความส าคญกบการออกก าลงกาย ซงเปนลกษณะนสยและความเคยชนในการใชชวตของแตละบคคล ทบางครงมกท าตามอารมณมากกวาเหตผล กลาวคอ ทกคนทราบวาการออกก าลงกาย เปนสงดแตไมอยากจะปฏบต เชนเดยวกน ทกคนทราบวาการสบบหร การดมสรา เปนสงไมด แตก ยงคงปฏบต นอกจากน ความสามารถในการบรหารเวลาของแตละบคคลมไมเทากน หากจดการวางแผนเวลาท างานไมดเพยงพอ กจะสงผลใหท างานไมเสรจตามก าหนด จงตองเลกงานดก หรอน างานกลบมาท าตอทบาน สงผลใหพกผอนไมเตมท เกดความเครยดแฝงทตนเองไมรตว ( 8 คน คดเปนรอยละ 66.67 )

จากสาเหตดงทกลาวขางตน มผลท าใหสขภาพกายของบคลากรเชงสรางสรรค ไมคอยดมากนก เนองจาก ระยะ เวลา การนอนหลบ การพกผอน และการผอนคลายความเครยด มไมเพยงพอ ซงความเครยดกอใหเกดอาการนอนไมหลบ ท าใหรางกายออนแอลง สงผลให เปนภมแพไดงายและปวดศรษะไมเกรน ขณะท บคคลบางกลมใชวธผอนคลายดวยการสบบหร ดมสรา กยงสงผลใหสขภาพกายแยลง ในระยะยาว ( 9 คน คดเปนรอยละ 75 )

แตทงน กมบคลากรเชงสรางสรรคสวนหนง ทมความเหนวาตนเองและเพอนรวมงาน กลมงานเชงสรางสรรคน มสขภาพทแขงแรง สมบรณด ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

4.3.3 การวเคราะหผลการศกษาดานสขภาพ องคประกอบดานสขภาพกายมคาเฉลยนอยทสด (คาเฉลย = 3.80) เมอเทยบกบ

องคประกอบอนในปจจยสขภาพ เมอพจารณาถงคาสหสมพนธระหวางสขภาพกายกบความสขในการท างาน กพบวา อยในระดบทสงปานกลาง ( r = . 411**) กลาวคอ บคลากรเชงสรางสรรค ไดประเมนวาสขภาพกายมความแขงแรงคอนขางมาก ซงองคประกอบ สขภาพกายกมความสมพนธกบความสขในการท างาน โดยผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา สาเหตทบคลากรเชงสรางสรรคมกมสขภาพไมแขงแรงมากนก เนองจากลกษณะงานทมความตอเนองและปรมาณงานคอนขางมาก จงไมมเวลาในการดแลสขภาพ การออกก าลงกายและการนอนหลบพกผอนอยางเพยงพอ

111

นอกจากน ยงมสาเหตจากรปแบบการใชชวตของแตละบคคลทไมไดใหความส าคญกบการดแลสขภาพรางกายมากเทาทควร

องคประกอบดานสขภาพ จตมคาเฉลยท มาก (คาเฉลย = 4.36) และม คาสหสมพนธระหวางสขภาพจตกบความสขในการท างานอยในระดบทต า ( r = .396**) ในขณะท องคประกอบดานสขภาพสงคมมคาเฉลย ทมากเชนกน (คาเฉลย = 4.85) และมคาสหสมพนธ ระหวาง สขภาพสงคมกบความสขในการท างานอยในระดบท ต าเชนกน ( r = . 388**) กลาวคอ บคลากรเชงสรางสรรค ไดประเมนวา บคลากรในดานนมสขภาพจตและสขภาพสงคมทดมาก ซงองคประกอบสขภาพ จตและ สขภาพ สงคม กมความสมพนธกบความสขในการท างาน แตไมมากเทากบองคประกอบสขภาพกาย

4.4 ผลการศกษาปจจยภายในองคการทมผลตอความสขในการท างาน

ปจจยจากในองคการ ทใชการศกษาความสขในการท างาน คอ สภาพแวดลอมในงาน

คณลกษณะของงาน ผลลพธทคาดหวง และความสมพนธระหวางบคคล โดยแสดงผลคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ตามตารางท 4.6 ดงน

ตารางท 4.6 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของปจจยภายในองคการ

ปจจยภายในองคการ (Code B) คาเฉลย S.D. การแปลผล

สภาพแวดลอมในงาน (B1) 4.14 .66 คอนขางมาก

คณลกษณะของงาน (B2) 4.51 .56 มาก

ผลลพธทคาดหวง (B3) 4.21 .59 คอนขางมาก

ความสมพนธระหวางบคคล (B4) 4.39 .73 มาก

โดยรวม 4.32 .55 คอนขางมาก

จากตารางท 4.6 ผลการศกษาพบวา บคลากรเชงสรางสรรคม ความเหนดาน ความสข

ทมาจากปจจยภายในองคการ มคาเฉลย โดยรวม ท 4.32 แปลผลคออยในระดบ คอนขางมาก ซงจากปจจย 4 ดาน ดานทบคลากรมระดบความสขมากทสดคอ คณลกษณะของงาน ทคาเฉลย 4.51 แปลผลคออยในระดบมาก รองลงมาคอ ความสมพนธระหวางบคคล ทคาเฉลย 4.39 แปล

112

ผลคอ อยในระดบมากเชนกน ผลลพธทคาดหวง มคาเฉลยท 4.21 แปลผลคออย ในระดบคอนขางมาก และสภาพแวดลอมในงาน มคาเฉลยท 4.14 แปลผลคออยในระดบ คอนขางมากเชนกน

ตารางท 4.7 ผลวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยในองคการกบความสขในการท างาน ปจจยภายในองคการ (Code B) ความสขในการท างาน การแปลผล สภาพแวดลอมในงาน (B1) .644** ปานกลาง คณลกษณะของงาน (B2) .524** ปานกลาง ผลลพธทคาดหวง (B3) .501** ปานกลาง ความสมพนธระหวางบคคล (B4) .585** ปานกลาง

โดยรวม .702** สง ** p < .01

จากตารางท 4.7 ปจจยภายในองคการ ประกอบดวยสภาพแวดลอมในงาน คณลกษณะของงาน ผลลพธทคาดหวง ความสมพนธระหวางบคคล ผลการศกษาพบวา ปจจยภายในองคการโดยรวมมความสมพนธเชงบวกในระดบสง กบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยม คาสหสมพนธ ท .702** ซงเมอพจารณาในแตละปจจยแลว พบวาทกปจจยดงกลาวมความสมพนธเชงบวกในระดบ ปานกลางกบความสข ในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยเรยง ปจจยตามล าดบ คาสหสมพนธกบความสขในการท างาน ไดคอ สภาพแวดลอมในงาน ( r = .644**)ความสมพนธระหวางบคคล ( r = .585**) คณลกษณะของงาน ( r = .524**) และผลลพธทคาดหวง ( r = .524**)

กลาวโดย สรปคอ ความสขในการท างานจาก ปจจยภายในองคการ โดยรวม อยในระดบคอนขางมาก (คาเฉลยท 4.32) ซงปจจย คณลกษณะของงานมคาเฉลยสงทสด (คาเฉลยท 4.51) รองลงมาคอ ปจจย ความสมพนธระ หวางบคคล ปจจย ผลลพธทคาดหวง และปจจยสภาพแวดลอมในงาน (คาเฉลยท 4.39, 4.21 และ 4.14 ตามล าดบ ) จะเหนไดวาปจจยดานสภาพแวดลอมในงาน มคาเฉลยนอยทสด แตมคาสหสมพนธกบความสขในการท างานสงทสดในปจจยภายในองคการ ( r = .644**) รองลงมาคอ ความสมพนธระหวางบคคล คณลกษณะของงาน และผลลพธทคาดหวง ( r = .585** .524** และ .501** ตามล าดบ ) วเคราะหไดวา ปจจย

113

ดานสภาพแวดลอมในงาน ซงเปนปจจยภายในองคการมความแตกตางกนในแตละองคการ มความผลตอความสขในการท างานในระดบทสงกวาปจจยลกษณะของงาน ผลลพธทคาดหวงและความสมพนธระหวางบคคล ในขณะท บคลากรเชงสรางสรรคกลบม ระดบความสขในการท างานดานสภาพแวดลอมในงานนอยทสด

4.4.1 ผลการศกษาและการวเคราะห ปจจยสภาพแวดลอมในงาน กบความสขใน

การท างาน 4.4.1.2 ผลการศกษาขอมลเชงปรมาณดานปจจยสภาพแวดลอมในงาน

ตารางท 4.8 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของปจจยสภาพแวดลอมในงาน

สภาพแวดลอมในงาน (B1) คาเฉลย S.D. การแปลผล

ผน าและการบรหาร (B1-1) 4.65 .87 มาก

โครงสรางองคการและกฎระเบยบ (B1-2) 4.42 .80 มาก

สภาพแวดลอมกายภาพ (B1-3) 4.12 .97 คอนขางมาก

การจายคาตอบแทน (B1-4) 3.52 .96 คอนขางมาก

ความมนคงในงาน (B1-5) 4.01 .94 คอนขางมาก

โดยรวม 4.14 .66 คอนขางมาก

เมอพจารณาในดานสภาพแวดลอมในงาน พบวาองคประกอบทมเฉลยสงสดคอ ผน าและ

การบรหาร มคาเฉลยท 4.65 แปลผลคออยในระดบมาก รองลงมาคอ โครงสรางองคการและกฎระเบยบ มคาเฉลยท 4.42 แปลผลคออยในระดบมากเชนกน สภาพแวดลอมกายภาพ มคาเฉลยท 4.12 แปลผลคออยในระดบคอนขางมาก ความมนคงในงาน มคาเฉลยท 4.01 แปลผลคออยในระดบคอนขางมาก และการจายคาตอบแทน มคาเฉลยท 3.52 แปลผลคออยในระดบคอนขางมาก (ตารางท 4.8)

114

ตารางท 4.9 ผลวเคราะหความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมในงานกบความสขในการท างาน สภาพแวดลอมในงาน (B1) ความสขในการท างาน การแปลผล ผน าและการบรหาร (B1-1) .424** ปานกลาง โครงสรางองคการและกฎระเบยบ (B1-2) .541** ปานกลาง สภาพแวดลอมกายภาพ (B1-3) .460** ปานกลาง การจายคาตอบแทน (B1-4) .426** ปานกลาง ความมนคงในงาน (B1-5) .473** ปานกลาง

โดยรวม .644** ปานกลาง ** p < .01

จากตารางท 4.9 พบวา ปจจยดานสภาพแวดลอมในงาน มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลาง กบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยม คาสหสมพนธ ท .644** ซงเมอพจารณาในแตละ องคประกอบ แลว พบวาทกองคประกอบมความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลางกบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยเรยงองคประกอบตามล าดบ คาสหสมพนธกบความสขในการท างาน ได คอ โครงสรางองคการและกฎระเบยบ ( r = . 541**) ความมนคงในงาน ( r = .473**) สภาพแวดลอมกายภาพ ( r = .460**) การจายคาตอบแทน ( r = . 426**) และ ผน าและการบรหาร ( r = . 424**)

4.4.1.2 ผลการศกษาขอมลเชงคณภาพปจจยสภาพแวดลอมในงาน (B1) ดวยผลการศกษาเชงปรมาณพบวา องคประกอบโครงสรางองคการและกฎระเบยบ

ความสขในการท างานมคาสหสมพนธส งทสด ( r = .541** ) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ สวน องคประกอบ ผน าและการบรหาร กพบวามคาเฉลยทสงสดเปนอนดบสอง (คาเฉลย = 4.65) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ สวนองคประกอบการจายคาตอบแทน (คาเฉลย = 3.52) มคาเฉลยนอยทสดเปนอนดบหนง และความมนคงในงาน (คาเฉลย = 4.01) มคาเฉลยนอยทสดเปน อนดบสามเมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ ขณะทความมนคงในงาน มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลางกบความสข ในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค ( r = .473**) จงน าไปสขอค าถามในการสมภาษณเชงลกทเกยวกบองคประกอบของสภาพแวดลอมในงาน ดงประเดนตอไปน

115

ผน าและการบรหาร (B1-1) จากผลการศกษาเชงปรมาณพบวา องคประกอบ ผน าและการบรหาร มคาเฉลยท

สงสดเปนอนดบสอง (คาเฉลย = 4.65) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ จงน าไปสขอค าถามในการสมภาษณเชงลกทวา “ทานชนชอบลกษณะการท างานของผน าและลกษณะการบรหารงานแบบใด” ผลการศกษาพบวา ลกษณะการท างานของผน าหรอหวหนางานทบคลากรเชงสรางสรรคชนชอบ คอ

1) การใหอสระในการท างาน กลาวคอ มการมอบอ านาจการตดสนใจบาง การท างานควรก าหนดแคกรอบกวางๆ และก าหนดผลลพธทตองการอยางชดเจน พรอมทง มการเปดโอกาสการแสดงความคดเหน และมความยดหยนในการท างาน ( 8 คน คดเปนรอยละ 66.67 )

2) ผน าทมความร ความสามารถ ประสบการณ เชยวชาญในงานทรบผดชอบ และมวสยทศนสามารถบอกทศทางเปาหมาย ของงานได ขณะเดยวกน ผน าตองมการตดสนใจอยางชดเจน แสดงออกอย างตรงไปตรงมา จรงจงกบการท างาน มการท างาน อยางเปน ระบบ และมความละเอยดรอบคอบในงาน ( 5 คน คดเปนรอยละ 41.67 )

3) ผน าทสามารถสอนงาน ใหค าแนะน า มอบโอกาสในการท างานใหมๆ หรองานททาทาย ซงผน าควรจะแจงผลสะทอนกลบของผลงานตลอดเวลา (Feedback) โดยเฉพาะการ บอกกลาวขอบกพรองเพอการพฒนา ( 5 คน คดเปนรอยละ 41.67 )

4) การสนบสนนทรพยากรทจ าเปนตอการท างาน เชน ระยะเวลา อตราก าลงคน อปกรณการท างาน แหลงขอมลความรทจ าเปนตอการสรางสรรคผลงาน ( 2 คน คดเปนรอยละ 16.67 )

ในสวนบคลกภาพหรอลกษณะนสยของผน าทบคลากรเชงสรางสรรคชนชอบ คอ มความเปนกนเองสง ไมแบงแยกระดบต าแหนงสง หรอต า เมอพดคยกนกรสกสบายใจ ไมอดอด ( 2 คน คดเปนรอยละ 16.67 ) และมความเมตตาสง ในดานของการดแลเอาใจใสความเปนอยของพนกงาน เปนทพงในยามมปญหาในงาน และไมทอดทง ( 2 คน คดเปนรอยละ 16.67 ) นอกจากน หวหนางานควรมรสนยมหรอทศนคตการท างานทคลายกบพนกงาน ( 1 คน คดเปนรอยละ 8.33 )

โครงสรางองคการและกฎระเบยบ (B1-2) จากผลการศกษาเชงปรมาณพบวา องคประกอบโครงสรางองคการและกฎระเบยบ

มคาสหสมพนธสงทสด ( r = .541** ) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ จงน าไปสขอค าถามในการสมภาษณเชงลกทวา “องคการควรมโครงสรางองคการและกฎระเบยบการท างานอยางไร ทเออประโยชนตองานของทานมากทสด ” ผลการศกษาพบวาโครงสร างองคการทเออประโยชนตองานของบคลากรเชงสรางสรรค ควรมลกษณะ ดงน

116

1) โครงสรางองคการแบบแบน (Flat Organization) ทมระดบบงคบบญชาระหวาง 3 ถง 5 ระดบ เพอใหเกดการท างานอยางคลองตว การตดสนใจอนมต การสงการเปนไปอยางรวดเรว ( 7 คน คดเปนรอยละ 58.33 )

2) โครงสรางองคการแบบทม แบงตามลกษณะธรกจหรอความรบผดชอบ เนนการดแลบคคลภายในทมงานอยางทวถง ท าใหมความสมพนธระหวางหวหนางานกบ ผปฏบตงานอยางใกลชด และเกดความราบรนในงานมากขน ( 4 คน คดเปนรอยละ 33.33 )

3) โครงสรางองคการ ควรแบงงานใหชดเจน ไมซบซอน งายตอการเขาใจและการท างาน ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

4) โครงสรางองคการ ควรใหความส าคญกบฝายงานสรางสรรค ในดานของการสนบสนนจากฝายบรหาร โดยใหเปนหนวยงานทขนตรงกบผบรหารสงสด ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

นอกจากน กมบคลากรเชงสรางสรรคบางสวนแสดงความคดเหนวา โครงสรางองคการคอ ระบบการท างานทมความเหมาะสมแตกตางในแตละองคการ แม สายบงคบบญชาจะมหลายระดบ มผลท าใหการอนมตงานลาชา แตอกมมมองหนงกลบเหนวา เพอใหมการพจารณากลนกรองทด เกดความรอบคอบในการตดสนใจ เพราะฉะนน ปญหาไมไดอยทโครงสรางองคการมากนก แตอยทความรความสามารถในงานของผบรหารมากกวา ( 2 คน คดเปนรอยละ 16.67 )

ดานกฎระเบยบการท างาน ทบคลากรเชงสรางสรรคเหนวาเออประโยชนตองาน มลกษณะดงน

1) เวลาการเขา-ออกท างานควรยดหยน กลาวคอ ควรยกเลกการตอกบตร หรอไมควรก าหนดเวลาการเขาท างาน แตใหบคลากรท างานครบ 8 ชวโมงตอวน หรอ ในกรณทก าหนดเวลาเขา-ออกท างานแนนอน กไมควรหกเงนเดอนจากเวลาทมาสาย เปนวธหนงทจะชวยลดความเครยดจากการเดนทางมาท างานในแตละวนได และ บคลากรกจะรสกถงความมอสระ ความเชอใจ ความไววางใจทผบรหารมใหกบ บคลากร เพราะในทสด องคการกตองวดผลทความส าเรจของงาน นอกจากน ยงเปนการเปดโอกาสใหบคลากรไดบรหารเ วลาไดเองทงงานและชวตสวนตว ( 9 คน คดเปนรอยละ 75 )

2) การแตงกายในทท างาน ควรใหบคลากรมความอสระในการเลอกชดท างาน แตใหเหมาะสมกบกาลเทศะของแตละงาน เพราะการไดเลอกเครองแตงกายตามรปแบบทตนเองชอบ ใหด ด สวยงาม มแฟชน ททนสมย กเปนความสข ในทท างาน รปแบบ หนงส าหรบบคลากรเชงสรางสรรค ( 9 คน คดเปนรอยละ 75 )

117

3) การสามารถไปท างานนอกสถานทได เพอไปคนหาขอมล ความคดใหมจากสงใหม ทนอกเหนอจากในหองท างาน ( 5 คน คดเปนรอยละ 41.67 )

4) ชวงเวลาพกเทยง ควรมมากกวา 1 ชวโมง ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 ) 5) การลดขนตอนของงานเอกสาร เชน เอกสารการเบกคาสวสดการตางๆ เปนตน (

2 คน คดเปนรอยละ 16.67 ) นอกจากน การก าหนดกฎระเบยบขนควรมเหตผล ไมกระทบการสทธของคนหม

มาก ( 1 คน คดเปนรอยละ 8.33 ) และส าหรบบคลากรเชงสรางสรรค ไมจ าเปนใชกฎระเบยบจ านวนมากเหมอนกบฝายอนๆ เพราะลกษณะงานสรางสรรคไมใชงานประจ า (Routine Job) ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 ) แตการใหอสระดานกฎระเบยบกเปรยบเหมอนดาบสองคม เพราะความมอสระในงานจะใชไดผลดส าหรบคนมวนย สามารถบงคบตนเองได แตอาจลมเหลวเมอใหอสระในงานกบบคคล ทขาดความรบผดชอบ ปลอยตวตามสบายเกนไป ท างานแบบเชาชามเยนชาม ดงนน จงเหนวากควรมกฎระเบยบอยบางในระดบหนง ( 1 คน คดเปนรอยละ 8.33 )

การจายคาตอบแทน (B1-4) จากผลการศกษาเชงปรมาณพบวา องคประกอบการจายคาตอบแทน (คาเฉลย =

3.52) มคาเฉลยนอยทสดเปนอนดบหนง เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ จงน าไปสขอค าถามในการสมภาษณเชงลกทวา “องคการควรมการบรหารคาตอบแทนในรปแบบใดทจะท าใหบคลากรเชงสรางสรรครสกพงพอใจ” ผลการศกษาพบวา

1) ดานอตราเงนเดอน คอ จะตองสามารถแขงขนไดในตลาดธรกจเดยวกนได มความเหมาะสมกบปรมาณงาน และความรบผดชอบ ( 9 คน คดเปนรอยละ 75 ) ซงหากอตราเงนเดอนยงสงยงรสกมความความสข เพราะอตราเงนเดอนเปนสงทวดได เปรยบเทยบได และเปนสงทสะทอน ความสามารถของตนเองทสงตามอตราเงนเดอน ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 ) นอกจากน หลกเกณฑการพจารณาปรบขนเงนเดอนควรมความยตธรรม และ น าพฤตกรรมมาพจารณารวมกบผลการปฏบตงาน ซงการปรบเงนเดอนควรมมากกวาปละหนงครง ตามผลงาน ปรมาณงานและความรบผดชอบทเพมขนในระหวางป เพอเสรมสรางแรงจงใจในการท างาน ( 2 คน คดเปนรอยละ 16.67 )

2) ดานคาตอบแทนอน คอ การไดรบคาลวงเวลาตามจรงจากเวลาการท างาน การจายโบนสประจ าปตองสมเหตสมผลกบผลประกอบการ การแบงสวนรายไดจากยอดขายทเปนผลงานของบคลากรทสรางผลงานนนขน และการไดรบหนของบรษทจากองคการ ( 5 คน คดเปนรอยละ 41.67 )

118

คาตอบแทนทางตรงทจายใหในรปตวเงนของบคลากรเชงสรางสรรคบางองคการอยในระดบทต ากวาอตราเงนเดอนในตลาดแรงงานทวไป แตหากเปรยบเทยบกบอตราเงนเดอนในธรกจประเภทเดยวกนกสามารถแขงขนได ( 4 คน คดเปนรอยละ 33.33 ) ในขณะท จ านวนเงนเดอนนนไมใชสงส าคญทสด เพราะการท างาน อยางมความสขนน มงเนนไปทการท างานแลวสบายใจมากกวา การ ทจะไดรบอตราเงนเดอนทสง เพอแลกกบการ ตองเผชญกบงาน ทมความเครยดความกดดนและปญหามากมาย ในท านองวา “คบทอยได คบใจอยยาก” ซงบคลากรเชงสรางสรรคสวนหนงมความคดเหนวา อตรา เงนเดอนจะมากหรอ นอยไมส าคญเทากบ ความพอเพยงและรปแบบการใชเงนของแตละคน ( 4 คน คดเปนรอยละ 33.33 )

นอกเหนอจากคาตอบแทนในรปของเงนเดอนแลว ดานสวสดการทบคลากรเชงสรางสรรครสกพงพอใจ มลกษณะดงน

1) การลาหยดพกรอนตดตอกนเปนเวลานาน คอ ระยะเวลาประมาณ 2 - 4 สปดาห และสามารถสะสมวนลาพกรอนขามปได ( 6 คน คดเปนรอยละ 50 )

2) สวสดการทวไป เชน การไดรบคาน ามนรถในอตราตามจรง ส าหรบการเดนทางไปท างานนอกสถานท ( 4 คน คดเปนรอยละ 33.33 ) รวมถง สวสดการคารกษาพยาบาล และการเบกคารกษาดานทนตกรรมไดจากองคการ ในระดบทไดรบมากกวากองทนประกนสงคม ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

ทงน สวสดการควรก าหนดใหมความเทาเทยมกนระหวางผบรหารกบพนกงาน ซงผบรหารไมควรมสวสดการในระดบทสงกวาพนกงาน เพราะอตราเงนเด อนของผบรหารกสงกวาระดบพนกงาน ซงถอวามความสามารถในการจายทสงกวาพนกงานอยแลว ( 1 คน คดเปนรอยละ 8.33 )

3) การจดกจกรรมภายในองคการใหกบบคลากร ทงในดาน การสรางความ บนเทง งานสงสรรครนเรง การไปเทยวประจ าปทงองคการ และ กจกรรมการใหความรทเปนประโยชนกบบคลากร เชน วธการดแลรกษาสขภาพ การออกก าลงกาย การนงสมาธ การน าธรรมะมาใชในทท างาน รวมถงการจดสถานทภายในองคการเพอผอนคลายจากความเครยดในการท างาน เชน หองคาราโอเกะ หองดนตร สถานทเลนกฬา เปนตน ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

4) การพฒนาบคลากร เชน ดาน ทกษะ การใช คอมพวเตอร และความรดานเทคโนโลย รวมถงการใหทนการศกษา และการลาเรยนตอไดโดยไมตองลาออกจากทท างาน ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

119

ความมนคงในงาน (B1-5) จากผลการศกษาเชงปรมาณพบวา องคประกอบ ความมนคงในงาน มคาเฉลย

นอยทสดเปนอนดบสาม (คาเฉลย = 4.01) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ และความมนคงในงาน มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลางกบความสข ในการท างาน ( r = .473**) จงน าไปสขอค าถามในการสมภาษณเชงลกทวา “ความมนคงในงานควรมลกษณะแบบใด ทท าใหทาน ไมรสก เปนกงวลใจและกอใหเกดความสขในการท างาน ” ผลการศกษาพบวา สาเหตทท าให บคลากรเชงสรางสรรครสก ถงความไมมนคงในงาน แบงไดเปน 2 ประเดน คอ

1) ความมนคงในงานทเกดจากองคการ คอ ความมนคงขององคการ ซงองคการตองมสภาพคลองทางการเงนในระดบทพงพาตนเองไดแมในภาวะวกฤตเศรษฐกจ โดยทองคการไมมนโยบายการปลดพนกงาน หรอหากมความจ าเปนตองปลดออกจากงาน กควรมคาชดเชยใหในสดสวนทเหมาะสมกบอายการท างาน ( 7 คน คดเปนรอยละ 58.33 )

2) ความมนคงในงานทเกดจากตวบคคล คอ การคงความสามารถ ของบคคลในการคดงานสรางสรรคไดตลอดเวลา มความ สามารถ ในการท างานทไดรบมอบหมายใหส าเรจ เพอใหผลงานของตนเองสนบสนนเปาหมายขององคการ ดงนน ตราบใด ทบคลากรท างานทไดรบมอบหมายดทสดแลว องคการกยอมจางงานบคลากรทสามารถสรางผลงานใหกบองคการได แตในความเปนจรงแลว ความสามารถในการคดงานสรางสรรคอาจไมไดเกดขนตลอดเวลา เนองจากเปนงานทมงเนนการสรางผลงานใหมๆ จงกงวลวาหากผลตงานไมไดตามทองคการคาดหวง กอาจถกเลกจางงานได ( 9 คน คดเปนรอยละ 75 )

ทงน บคลากรเชงสรางสรรคสวนหนง กลาววา หากมความพรอมในดานประสบการณ เงนทนและโอกาส กตองการลาออกจากองคการเพอไปท าธรกจสวนตว ซงสามารถออกแบบ คดงาน บรหารงาน และตดสนใจในการท างานเองได เพอตอยอดความรทมและ เปนการเดนสเสนทางความฝนในงานสรางสรรคของตนเองอยางเตมท ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

4.4.1.3 การวเคราะหผลการศกษาปจจยสภาพแวดลอมในงาน (B1) องคประกอบผน าและการบรหาร (B1-1) มคาเฉลยท สงเปนอนดบสอง (คาเฉลย =

4.65) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ และมคาสหสมพนธ ระหวางผน าและการบรหารกบความสขในการท างาน อยในระดบทสงปานกลาง ( r = .424** ) กลาวคอ ลกษณะผน าหรอการบรหารของหวหนางานมความเหมาะสมดคอนขางมาก ซง องคประกอบผน าและการบรหาร กมความสมพนธกบความสขในการท างาน โดยผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา

120

ลกษณะการท างานของหวหนางานทบคลากรเชงสรางสรรคชนชอบ คอ การใหอสระในการท างาน มความรเชยวชาญในงานทรบผดชอบ สามารถสอนงานและใหค าแนะน าในงานได เปนตน

องคประกอบโครงสรางองคการและกฎระเบยบ (B1-2) มคาเฉลยท สง (คาเฉลย = 4.42) และมคาสหสมพนธระหวางโครงสรางองคการและกฎระเบยบกบความสขในการท างาน อยในระดบทสง เปนอนดบหนง ( r = .541** ) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ กลาวคอ โครงสรางองคการและกฎระเบยบขององคการมความเหมาะสมด ขณะเดยวกน โครงสรางองคการและกฎระเบยบกมความสมพนธตอ การสรางความสขในการท างาน ซงจากผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา โครงสรางองคการทเออประโยชนตองานของบคลากรเชงสรางสรรค ควรเปนโครงสรางองคการแบบแบน (Flat Organization) ทมระดบบงคบบญชาระหวาง 3 - 5 ระดบ เพอใหเกดการท างานอยางคลองตว การตดสนใจอนมต รวดเรว ดานกฎระเบยบการท างาน ทบคลากรเชงสรางสรรคเหนวา เปนสงทท า ใหเกดความสขในการท า งาน คอ ความ ยดหยนของเวลาการเขา-ออกท างาน ความมอสระการแตงกายในทท างาน และการไปท างานนอกสถานทได

องคประกอบสภาพแวดลอมกายภาพ (B1-3) มคาเฉลยท คอนขางสง (คาเฉลย = 4.12) และมคาสหสมพนธระหวางสภาพแวดลอมกายภาพกบความสขในการท างาน อยในระดบทสงปานกลาง ( r = .460** ) กลาวคอ สภาพแวดลอมกายภาพ ทงในดานความปลอดภย ของสถานทท างาน มพนทเปนสวนตวในการท างาน มอปกรณเทคโนโลยทนสมย ตลอดจนสงอ านวยความสะดวกในการท างาน อยในระดบทคอนขางสง แต อาจยงไมเห มาะสมเพยงพอ ในขณะทสภาพแวดลอมกายภาพ กมความสมพนธตอความสขในการท างานในระดบทสงปานกลาง ซงจากผลการศกษาเชงคณภาพในดานขอเสนอแนะ พบวา องคการควรจดสภาพแวดลอมในทท างานมความสวยงาม ทนสมย มสงอ านวยความสะดวก เพอสรางความรสกผอนคลาย รวมถง การใสใจดแลความเปนอยของบคลากร ในเรองทวไป เชน การมโทรทศนใหดในทท างาน เครองไมโครเวฟเพอประกอบอาหาร เปนตน

องคประกอบการจายคาตอบแทน (B1-4) มคาเฉลยท นอยทสด (คาเฉลย = 3.52) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองค การ และมคาสหสมพนธ ระหวางการจายคาตอบแทนกบความสขในการท างาน อยในระดบทสง ปานกลาง ( r = .426**) กลาวคอ การจายคาตอบแทน ยงคงไมเหมาะสมมากนก ในขณะท องคประกอบการจายคาตอบแทน กมความสมพนธตอความสขในการท างานในระดบทสงปานกลาง ซงจากผลการศกษาเชงคณภาพถงการบรหารคาตอบแทนทจะท าใหบคลากรเชงสรางสรรครสกพงพอใจ คอ อตราเงนเดอน ตองแขงขนไดในตลาดธรกจเดยวกนได มความเหมาะสมกบปรมาณงาน ซงหลกเกณฑการพจารณา

121

ปรบขนเงนเดอนควรมความยตธรรม และคาตอบแทนอน เชน คาลวงเวลา การจายโบนสประจ าป การไดรบสวนแบงจากยอดขายทเปนผลงานของบคลากร สวนดานสวสดการทจ าเปนตอการเพมความสขในการท างาน กคอ การลาหยดพกรอนตดตอกนเปนเวลานานได

องคประกอบความมนคงในงาน (B1-5) มคาเฉลยท นอยทสดเปนอนดบสาม (คาเฉลย = 3.52) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ และมคาสหสมพนธระหวางความมนคงในงานกบความสขในการท างาน อยในระดบทสง ปานกลาง ( r = .473**) กลาวคอ ลกษณะงานเชงสรางสรรคมความมนคงในงานอยระดบทไมมากนก ขณะทองคประกอบความมนคงในงานกมความสมพนธ ตอความสขในการท างาน ในระดบทสงปานกลาง ซงจาก ผลการศกษาเชงคณภาพ พบวาสาเหตสวนใหญทท าใหบคลากรเชงสรางสรรค รสกถงความไมมนคงในงาน ( 9 คน คดเปนรอยละ 75 ) คอ ความไมแนนอนในความสามารถของตนเองในการ คดงานสรางสรรคไดตลอดเวลา เนองจากลกษณะงานทมงเนนการสรางสรรคผลงานใหมๆ และไมใชลกษณะงานทท าเปนประจ า (Routine Job) เปนความกงวลวา หากตนเองไม สามารถท างานทไดรบมอบหมายใหส าเรจ องคการกอาจพจารณาไมจางงานตอไปได

4.4.2 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยคณลกษณะของงานกบความสขในการ

ท างาน 4.4.2.1 ผลการศกษาขอมลเชงปรมาณดานปจจยคณลกษณะของงาน

ตารางท 4.10 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของปจจยคณลกษณะของงาน

คณลกษณะของงาน (B2) คาเฉลย S.D. การแปลผล

ความส าคญของงาน (B2-1) 4.64 .71 มาก

ความหลากหลายของงาน (B2-2) 4.61 .73 มาก

เอกลกษณของงาน (B2-3) 4.72 .80 มาก

ความมอสระในการท างาน (B2-4) 4.58 .79 มาก

การทราบผลสะทอนกลบจากงาน (B2-5) 4.23 .74 คอนขางมาก

ความเหมาะสมของปรมาณงาน (B2-6) 4.19 .90 คอนขางมาก

โดยรวม 4.51 .56 มาก

122

ในปจจยคณลกษณะของงาน พบวาองคประกอบทมคาเฉลยสงสดคอ เอกลกษณของงาน มคาเฉลยท 4.72 แปลผลคออยในระดบมาก รองลงมาคอ ความส าคญของงาน มคาเฉลยท 4.64 แปลผลคออยในระดบมาก ความหลากหลายของงาน มคาเฉลยท 4.61 แปลผลคออยในระดบมาก ความมอสระในการท างาน มคาเฉลยท 4.58 แปลผลคออยในระดบมาก การทราบผลสะทอนกลบจากงาน มคาเฉล ยท 4.23 แปลผลคออยในระดบ คอนขาง มาก และความเหมาะสมของปรมาณงาน มคาเฉลยท 4.19 ในระดบคอนขางมากเชนกน (ตารางท 4.10)

ตารางท 4.11 ผลวเคราะหความสมพนธระหวางคณลกษณะของงานกบความสขในการท างาน คณลกษณะของงาน (B2) ความสขในการท างาน การแปลผล ความส าคญของงาน (B2-1) .359** ต า ความหลากหลายของงาน (B2-2) .313** ต า เอกลกษณของงาน (B2-3) .354** ต า ความมอสระในการท างาน (B2-4) .473** ปานกลาง การทราบผลสะทอนกลบจากงาน (B2-5) .320** ต า ความเหมาะสมของปรมาณงาน (B2-6) .430** ปานกลาง

โดยรวม .524** ปานกลาง ** p < .01

จากตารางท 4.11 พบวา ปจจยคณลกษณะของงาน มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลาง กบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมคาสหสมพนธท .524** ซงเมอพจารณาในแตละองคประกอบแลว พบวาแตละองคประกอบมความสมพนธเชงบวกในระดบ ต า - ปานกลาง กบความสข ในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยเรยง ปจจยตามล าดบ คาสหสมพนธกบความสขในการท างานไดคอ ความมอสระในการท างาน ( r = .473**) ความเหมาะสมของปรมาณงาน ( r = .430**) ความส าคญของงาน ( r = .359**) เอกลกษณของงาน ( r = .354**) การทราบผลสะทอนกลบจากงาน ( r = .320**) และ ความหลากหลายของงาน ( r = .313**)

กลาวโดยสรป ผลการศกษาเชงปรมาณคาสหสมพนธของปจจยคณลกษณะของงาน พบวา ทกองคประกอบ ยกเวนความมอสระในการท างาน มคาสหสมพนธกบความพงพอใจในงาน และมคาสหสมพนธกบความรสกทางบวก (ดในภาคผนวก ฉ.) ทสงกวาคาสหสมพนธกบความสข

123

ในการท างาน จงกลาวไดวา ทกองคประกอบของปจจยคณลกษณะของงาน ยกเวน ความมอสระในการท างาน มความสมพนธตอการเพมหรอลดความพงพอ ใจในงานและความรสกทางบวก ไดมากกวา การพจารณาความสมพนธปจจยคณลกษณะของงานกบความสขในการท างานโดยรวม โดยกลาวรายละเอยดไดดงน

1) ความส าคญของงาน มคาสหสมพนธกบความพงพอใจในงาน ( r = .483**) และมคาสหสมพนธกบความรสกทางบวก ( r = .451**) ทสงกวาคาสหสมพนธกบความสขในการท างาน

( r = .359**) จงกลาวไดวา ความส าคญของงาน มความสมพนธตอการเพมหรอลดความพงพอใจในงานและความรสกทางบวก ไดมากกวาการพจารณาความสมพนธระหวาง ความส าคญของงานกบความสขในการท างานโดยรวม

2) ความหลากหลายของงานมคาสหสมพนธกบความพงพอใจในงาน ( r = .464**) และมคาสหสมพนธกบความรสกทางบวก ( r = .436**) ทสงกวาคาสหสมพนธกบความสขในการท างาน ( r = .313**) จงกลาวไดวา ความหลากหลายของงาน มความสมพนธตอการเพมหรอลดความพงพอใจในงานและความรสกทางบวก ไดมากกวาการพจารณาความสมพนธระหวาง ความหลากหลายของงานกบความสขในการท างานโดยรวม

3) เอกลกษณของงาน มคาสหสมพนธกบความพงพอใจในงาน ( r = .472**) และมคาสหสมพนธกบความรสกทางบวก ( r = .406**) ทสงกวาคาสหสมพนธกบความสขในการท างาน

( r = .354**) จงกลาวไดวา เอกลกษณของงาน มความสมพนธตอการเพมหรอลดความพงพอใจในงาน และความรสกทางบวก ไดมากกวาการพจารณาความสมพนธระหวาง เอกลกษณของงานกบความสขในการท างานโดยรวม

4) การทราบผลสะทอนกลบจากงาน มคาสหสมพนธกบความพงพอใจใ นงาน ( r = .343**) และมคาสหสมพนธกบความรสกทางบวก ( r = .358**) ทสงกวาคาสหสมพนธกบความสขในการท างาน ( r = .320**) จงกลาวไดวา การทราบผลสะทอนกลบจากงาน มความสมพนธตอการเพมหรอลดความพงพอใจในงานและความรสกทางบวก ไดมากกวาการพจารณาความสมพนธระหวาง การทราบผลสะทอนกลบจากงาน กบความสขในการท างานโดยรวม

5) ความเหมาะสมของปรมาณงานมคาสหสมพนธกบความพงพอใจในงาน ( r = .463**) และมคาสหสมพนธกบความรสกทางบวก ( r = .452**) ทสงกวาคาสหสมพนธกบความสขในการท างาน ( r = .430**) จงกลาวไดวา ความเหมาะสมของปรมาณงาน มความสมพนธตอการเพม

124

หรอลดความพงพอใจในงานและความรสกทางบวก ไดมากกวาการพจารณาความสมพนธระหวาง ความเหมาะสมของปรมาณงานกบความสขในการท างานโดยรวม

4.4.2.1 ผลการศกษาขอมลเชงคณภาพปจจยคณลกษณะของงาน (B2) ดวยผลการศกษาเชงปรมาณพบวา องคประกอบความมอสระในการท างาน มคา

สหสมพนธสงทสดเปนอนดบ ส ( r = .473**) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ สวนองคประกอบเอกลกษณของงาน กพบวามคาเฉลยทสงสดเปนอนดบหนง (คาเฉลย = 4.72) และความส าคญของงาน มคาเฉลยทสงสดเปนอนดบ สาม (คาเฉลย = 4.64) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการเชนกน จงน าไปสขอค าถามในการสมภาษณเชงลกทเกยวกบคณลกษณะของงาน ดงประเดนตอไปน

ความส าคญของงาน (B2-1) จากผลการศกษาเชงปรมาณพบวา องคประกอบความส าคญของงาน มคาเฉลยท

สงสดเปนอนดบสาม (คาเฉลย = 4.64) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ จงน าไปสขอค าถามในการสมภาษณเชงลกทวา “การททานไดรบมอบหมายงานทมความส าคญนน เปนปจจยทท าใหทานมความสขในการท างานเพมขนหรอไม อยางไร” ผลการศกษาพบวา เมอไดรบมอบหมายงานทมความส าคญ บคลากรเชงสรางสรรค จะเกดรสก 2 รปแบบ คอ

1) ความรสกดใจ กลาวคอ รสกวาตนเองเปนบคคลส าคญ ภมใจทไดรบความไววางใจ ความเชอใจ การยอมรบจากหวหนางานทเหนคณคาและความสามารถของตนเอง ขณะเดยวกน กถอเปนการไดรบโอกาสในการท างานเพอฝกฝนความสามารถ พฒนาทกษะตนเองใหเพมขน จงรสกตนเตน และกระตอรอรนทจะท างานนน ( 12 คน คดเปนรอยละ 100 )

2) ความรสกกดดน เนองจาก งานนนมความส าคญ ความลมเหลวในงานอาจมผลตอเปาหมายของหนวยงานหรอขององคการ รวมถงการเผชญกบการบรหารการเปลยนแปลง และหากในชวงเวลานนมปรมาณงานทตองท าอยางเรงดวนอยหลายชนงาน กจะรสกวตกกงวลวาอาจจะท างานไมส าเรจตามก าหนด หรอผลงานดอยคณภาพลง เปนตน แตเมองานส าเรจกจะ รสกภาคภมใจเชนกน ( 5 คน คดเปนรอยละ 41.67 )

ทงน แมบางงานจะเปนงานทมความส าคญ เชน งานดานการบรหาร แตหากไมไดใชความสามารถในการคดสรางสรรค กไมรสกวามความสขในการท างานเพมขน ( 1 คน คดเปนรอยละ 8.33 )

เอกลกษณของงาน (B2-3) จากผลการศกษาเชงปรมาณพบวา องคประกอบ เอกลกษณของงาน มคาเฉลยท

สงสดเปนอนดบหนง (คาเฉลย = 4.72) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ

125

จงน าไปสขอค าถามในการสมภาษณเชงลกทวา “การททานสรางผลงานออกมาชนหนงไดอยางสมบรณ ทกขนตอนดวยตนเอง เปนปจจ ยทท าใหทานมความสขในการท างานเพมขนหรอไม อยางไร ” ผลการศกษาพบวา การทบคลากรสรางผลงานออกมาชนหนงไดอยางสมบรณ ทกขนตอนดวยตนเอง จะเกดความรสก 2 ลกษณะดวยกน คอ

1) การสรางผลงานออกมาชนหนงไดอยางสมบรณ ทกขนตอนดวยตนเอง เปนปจจยท าใหมความสขในการท างาน เพมขน เพราะความมอสระ การจดการคลองตว สามารถควบคมกระบวนการ วธการท างานไดเอง รวมถงไดถายทอดในมมมองแบบศลปนเตมท ไดแสดงตวตนของตนเองอยางแทจรง จงรสกสนกกบการไดรบผดชอบงานทกขนตอน ไดเรยนร และสามารถน าเทคนคตางๆ มาเพมเตมกระบวนการท างานของตนเองไดตลอดเวลา มความ รสกกระตอรอรนเปนพเศษ และพยายามท าทกวถทางทท าใหผลงานออกมาดเยยม เมอผลงานส าเรจ กสามารถอางองผลงานทมาจากความคด ความสามารถของตนเองไดอยางเตมท และ จากการทสามารถควบคมวางแผนระยะเวลาในการปฏบตงานได ท าใหรสกไมเครยดกบการท างาน ตรงกนขามกบลกษณะงานทตองท างานประสานงานรวมกบผอน ซงตองอาศยการสอสารทดมาก งานจงจะออกมาใกลเคยงกบทตนเองวางแผนคดไ ว และดวยความทไมสามารถควบคมงานเองไดทงหมด จงมกมความกงวลวางานจะไมส าเรจตามเวลาทก าหนด ( 10 คน คดเปนรอยละ 83.33 )

2) การสรางผลงานออกมาชนหนงไดอยางสมบรณ ทกขนตอนดวยตนเอง เปนปจจยทไมมผลตอความสขในการท างานเพมขน เพราะการท างานเปนทมมความสนกมากกวา ท าใหตนเองมการเรยนรจากทกษะ หรอความสามารถของผอนไดตลอดเวลา เพราะเชอวามนษยมความถนดในแตละดานไมเหมอนกน ซงการท างานเปนทมกเปนการดงจดเดนของแตละบคคลมาใช ซงการท างานเปนทม เปนการแสดงถงความรวมมอ ความมน า ใจ ความเปนมตรภาพ และเมองานส าเรจกเกดเปนความสขยนดรวมกนทงฝายหรอทงองคการ อยางไรกตาม กมความจ าเปนตองเขาใจกระบวนการท างานทกขนตอน และทราบถง ระบบการไหลของงาน ( 4 คน คดเปนรอยละ 33.33 )

ทงน กขนอยกบงานดวยวา หากเปนงานทใหญระดบโครงการ ความยากของงานยอมมมาก ซงตองอาศยการท างานเปนทมเปนหลก เนนการท างานรวมกน ดงนน เมองานประสบผลส าเรจ กจะยงรสกมความสข ภาคภมใจในลกษณะงานเชนน ไมตางกบการไดสรางผลงานออกมาชนหนงไดอยางสมบรณ ทกขนตอนดวยตนเอง ( 2 คน คดเปนรอยละ 16.67 )

126

ความมอสระในการท างาน (B2-4) จากผลการศกษาเชงปรมาณพบวา องคประกอบความมอสระในการท างาน มคา

สหสมพนธสงทสดเปนอนดบ ส ( r = .473**) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ จงน าไปสขอค าถามในการสมภาษณเชงลก ทวา “ทานมความสขกบความมอสระในการท างานใชหรอไม ? ถาใช เพราะเหตใด ความมอสระในการท างาน จงเปนสวนหนงทท าใหเกดความสขในการท างาน ” ผลการศกษาพบวา บคลากร เชงสรางสรรค ลวนมความเหนวาความมอสระในการท างาน เปนปจจยอนดบตนๆ ทท าใหเกดความสขในการท างาน ทงในดานความจ าเปนตอการท างาน และในดานของความรสก โดยมรายละเอยด ดงน

1) ดานความจ าเปนตอการท างาน กลาวคอ ความมอสระในการท างาน ท าใหเกดการคด การวางแผน การสามารถเลอกวธการท างานของตนเองได การตดสนใจมความคลองตวสง จงน าไปสการไดเลอกใชรปแบบทางความคดของตนเองอยางเตมท เหมอนกบการแสดงออกของศลปน ไดคดนอกกรอบ คดสงใหม มอสระไมยดตดกบสงเดม ไดฝกฝนตนเอง คนควาวจย คนหาขอมลดวยตนเอง ท าใหผลงานออกมามความแปลกใหมเสมอ ซงการเปดโอกาสใหไดคดสรางสรรคตลอดเวลา กเปรยบเสมอนมดทมการลบใหคมอยเสมอ ถาไมมความอสระในงาน ไมมโอกาสไดคด ผลงานทออกแบบมานนกไมถอเปนงานความคดสรางสรรค ( 4 คน คดเป นรอยละ 33.33 )

2) ดานของความรสก กลาวคอ การไดรบอสระในการท างาน จะเกดความรสกวาตนเองไมไดถกบงคบใหตองคด ตองท างาน แตเมอไดคดหรอเลอกวธการท างานดวยตนเอง กถอเปนการมสวนรวมในงาน สรางความเปนเจาของในงาน สงผลท าใหเกดความทมเท เกด ความรกทจะท างานชนนนๆ (Passion) การทไดรบอสระในการท างาน กถอวาไดรบความไววางใจจากหวหนางาน ทเชอมนในความสามารถของตนเอง จงท าใหการท างานเตมไปดวยความสบายใจ ไมรสกกดดน หรอถกควบคม ( 4 คน คดเปนรอยละ 33.33 )

ความมอสระในการท างาน น อกจากจะอสระในการคด วางแผนงาน เลอกวธการท างานแลว ควรมอสระในเรองของการเขาออกเวลางาน และการมอสระในการท างานนอกสถานท เพราะความคดสรางสรรคนนจะเกดงายขน หากมโอกาสไดเหนมมมอง ในสถานท แปลกใหม ถอเปนการเพมประสบการณเพอมแรงบนดาลใจในการท างานเพมขน ( 4 คน คดเปนรอยละ 33.33 )

4.4.2.3 การวเคราะหผลการศกษาปจจยคณลกษณะของงาน (B2) องคประกอบความส าคญของงาน (B2-1) มคาเฉลยทสงสดเปนอนดบ สาม

(คาเฉลย = 4.64) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ และมคาสหสมพนธ

127

กบความสขในการท างาน อยในระดบต า ( r = .359**) กลาวคอ บคลากรเชงสรางสรรค รบร วางานทตนเองรบผดชอบมความส าคญและสงผลกระทบกบงานของผอน กระทบตอเปาหมายขององคการ แตความส าคญของงานไมไดเปนองคประกอบทสมพนธตอความสขในการท า งานเสมอไป เพราะจากผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา การมอบหมายงานทมความส าคญ บคลากรจะเกดรสก 2 รปแบบ คอ ความรสกดใจ รสกวาตนเองเปนบคคลส าคญ ภมใจทไดรบความไววางใจ แตขณะเดยวกน กเกดความรสกกดดน เนองจาก งานนนมความส าคญ ความลมเหลว ในงานอาจมผลตอเปาหมายขององคการได และตองเผชญกบการเปลยนแปลงตางๆ รวมถงจ านวนปรมาณงานทเพม จงเกดความเครยดในการท างานมากขน

องคประกอบความหลากหลายของงาน (B2-2) มคาเฉลยทสง (คาเฉลย = 4.61) และมคาสหสมพนธกบความสขในการท างาน อยในระดบต า ( r = .313** ) กลาวคอ บคลากรเชงสรางสรรค รบรวางานทตนเองรบผดชอบม ความหลากหลาย ในระดบทสง แต ความหลากหลายของงาน ไมไดเปนองคประกอบทสมพนธตอความสขในการท างานมากนก

องคประกอบเอกลกษณของงาน (B2-3) มคาเฉลยทสงสดเปนอนดบ หนง ( คาเฉลย = 4.72) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ และมคาสหสมพนธกบความสขในการท างาน อยในระดบต า ( r = .354** ) กลาวคอ บคลากรเชงสรางสรรค รบรถงเอกลกษณของงานทตนเองรบผดชอบ วามในระดบทสง จากการทสรางผลงานออกมาชนหนงไดอยางสมบรณ ทกขนตอนดวยตนเอง ทงจากการรเรมงาน การวางแผน กระบวนการท างาน ทตองใชความคดสรางสรรคอยเสมอ แตเอกลกษณของงาน ไมไดเปนองคประกอบทสม พนธตอความสขในการท างานเสมอไป ถงแมผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา บคลากรสวน ใหญ ( 10 คน คดเปนรอยละ 83.33 ) จะกลาววาการสรางผลงานออกมาชนหนงไดอยางสมบรณ ทกขนตอนดวยตนเอง เปนปจจยท าใหมความสขในการท างาน เพมขน เพราะความมอสระ การจดการคล องตว ควบคมกระบวนการ วธการท างานไดเอง รวมถงไดถายทอดในมมมองตวตนของตนเองอยางแทจรง ในขณะเดยวกน บคลากรสวนหนง ( 4 คน คดเปนรอยละ 33.33 ) กลบมความ เหนวา เอกลกษณของงานไมมผลตอความสขในการท างานเพมขน เพราะรสกสนกกบการท างานเปนทมมากกวา ซงแสดงใหเหนถงความรวมมอ ความมน าใจและมตรภาพทดตอกน

องคประกอบความมอสระในการท างาน (B2-4) มคาเฉลยทสง (คาเฉลย = 4.58) และมคาสหสมพนธ กบความสขในการท างาน อยในระดบ สงทสดเปนอนดบ ส ( r = .473**) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ กลาวคอ บคลากรเชงสรางสรรค รบรวางานทตนเองรบผดชอบ มอสระ อยในระดบทสง ในขณะเดยวกน ความมอสระในการท างาน กเปน

128

องคประกอบทสมพนธ ตอความสขในการท างาน ดวยเชนกน ซงยนยนจากผลการศกษาเชงคณภาพ จากความคดเหนของ บคลากรเชงสรางสรรค ทกทาน ทกลาววา ความมอสระในการท างาน เปนปจจยทส าคญมากตอความสขในการท างาน ทงในดานความจ าเปนตอการท างาน คอ ความมอสระ มผลตอ การคด การวางแผ น ความคลองตวสง ในการตดสนใจ และดานของความรสก คอ ความอสระท าใหเกดการมสวนรวมงาน สรางความเปนเจาของในงาน สงผลท าใหเกดความทมเท รกทจะท างานนนๆ และรสกวาตนเองไดรบความไววางใจจากหวหนางาน

องคประกอ บการทราบผลสะทอนกลบจากงาน (B2-5) มคาเฉลยท คอนขาง สง (คาเฉลย = 4.23) และมคาสหสมพนธ กบความสขในการท างาน อยในระดบต า ( r = .320** ) กลาวคอ บคลากรเชงสรางสรรค รบรวางานของตนไดรบ ผลสะทอนกลบจากงาน อยในระดบ ทคอนขางสงและสม าเสมอพอสมควร แตการทราบผลสะทอนกลบจากงาน ไมไดเปนองคประกอบทสมพนธตอความสขในการท างาน มากนก อาจเปนเพราะผลงานทมาจาก บคลากรเชงสรางสรรค เปนสงทพวกเขาตงใจ ทมเทในการสรางสรรค และมนใจวาผลงานดงกลาว มคณคา สงคมไดรบประโยชน เพยงเทานตนเองกมความสขในการท างานเพมขนแลว ขอมลจากการสมภาษณในประเดนการไดรบค าชมเชย

องคประกอ บความเหมาะสมของปรมาณงาน (B2-6) มคาเฉลยท คอนขาง สง (คาเฉลย = 4.19) และมคาสหสมพนธกบความสขในการท างานในระดบปานกลาง ( r = .430** ) กลาวคอ ปรมาณงาน ทรบผดชอบนนยงไมม ความเหมาะสม มากนก แต ความเหมาะสมของปรมาณงาน มความสมพนธกบ ความสขในการท างาน ในระดบทสงปานกลาง ซงขอมลเชงคณภาพ ในประเดนสขภาพกายและความสมดลในชวตการท างาน กสะทอนใหเหนวา ปรมาณทรบผดชอบในปจจบ นคอนขางมาก และเปนงานทตองการผลงานคอนขางเรงดวน ซงเปนสาเหตหนงทท าใหตองท างานเกนชวงเวลางานอยบอยครง

129

4.4.3 ผลการศกษาและการวเคราะห ปจจยผลลพธทคาดหวง กบความสขในการท างาน

4.4.3.1 ผลการศกษาขอมลเชงปรมาณดานปจจยผลลพธทคาดหวง ตารางท 4.12 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของปจจยผลลพธทคาดหวง

ผลลพธทคาดหวง (B3) คาเฉลย S.D. การแปลผล

งานประสบผลส าเรจ (B3-1) 4.54 .71 มาก

ความกาวหนาในอาชพ (B3-2) 4.05 .84 คอนขางมาก

การพฒนาความสามารถ (B3-3) 4.43 .73 มาก

ความสมดลในชวตการท างาน (B3-4) 3.79 1.06 คอนขางมาก

โดยรวม 4.21 .59 คอนขางมาก

ในปจจยผลลพธทคาดหวง พบวาองคประกอบทมคาเฉลยสงสดคอ งานประสบ

ผลส าเรจ มคาเฉลยท 4.54 แปลผลคออยในระดบมาก รองลงมาคอ การพฒนาความสามารถ มคาเฉลยท 4.43 แปลผลคออยในระดบมากเชนกน ความกาวหนาในอาชพ มคาเฉลยท 4.05 แปลผลคออยในระดบคอนขางมาก และความสมดลในชวตการท างาน มคาเฉลยท 3.79 แปลผลคออยในระดบคอนขางมากเชนกน (ตารางท 4.12)

ตารางท 4.13 ผลวเคราะหความสมพนธระหวางผลลพธทคาดหวงกบความสขในการท างาน ผลลพธทคาดหวง (B3) ความสขในการท างาน การแปลผล

งานประสบผลส าเรจ (B3-1) .404** ปานกลาง

ความกาวหนาในอาชพ (B3-2) .456** ปานกลาง

การพฒนาความสามารถ (B3-3) .278** ต า

ความสมดลในชวตการท างาน (B3-4) .302** ต า

โดยรวม .501** ปานกลาง

** p < .01

130

จากตารางท 4.13 พบวา ปจจยผลลพธทคาดหวง มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลาง กบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยม คาสหสมพนธ ท .501** เมอพจารณาในแตละ องคประกอบแลว พบวาแตละองคประกอบ มความสมพนธเชงบวกในระดบ ต าถง ปานกลาง กบความสข ในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยเรยงองคประกอบตามล าดบคาสหสมพนธกบความสขในการท างานได คอ ความกาวหนาในอาชพ ( r = .456**) งานประสบผลส าเรจ ( r = .404**) ความสมดลในชวตการท างาน ( r = .302**) และการพฒนาความสามารถ ( r = .278**)

4.4.3.2 ผลการศกษาขอมลเชงคณภาพดานปจจยผลลพธทคาดหวง (B3) ดวยผลการศกษาเชงปรมาณพบวา องคประกอบ ความสมดลในชวตการท างาน

(B3-4) พบวามคาเฉลย นอยทสดเปนอนดบ สอง (คาเฉลย = 3.79) เมอเทยบกบองคประกอบอนในปจจยภายในองคการ และ ความสมดลในชวตการท างาน มคาสหสมพนธกบ ความสขในการท างานในระดบทต าดวยเชนกน ( r = .302** ) จงน าไปสขอค าถาม ในการสมภาษณเชงลกท วา “ทานคดวากลมบคลากรเชงสรางสรรค มความสมดลในชวตการท างานหรอไม เพราะเหตใด ” ผลการศกษาพบวา บคลากรเชงสรางสรรคสวนใหญ ( 9 คน คดเปนรอยละ 75 ) มความเหนวาความสมดลในชวตการท างาน มอยในระดบทนอย เนองจาก

1) ลกษณะงาน กลาวคอ งานเชงสรางสรรคเปนงานทยดหยนตามสถานการณคอนขางสง แตกลบถกก าหนดดวยระยะเวลาการสงงานทคอนขางกระชนชด เพอใหเกดการยอมรบในดานของความสามารถ และชอเสยง บคลากรเชงสรางสรรคจ าเปนตองท างานอยางหนก ทงในแงการแขงขนระหวางธรกจเดยวกน หรอการแขงขนในระดบประเทศ โดยองคการกจะวดผลการท างานจากผลส าเรจของงานเปนหลก โดยเฉพาะ การท างานกบคนหมมาก และลกษณะงานคอนขางยดหยนสง ท าใหท างานไมเปนเวลาทแนนอนมากนก ( 6 คน คดเปนรอยละ 50 )

2) รปแบบการใชชวตของแตละบคคล กลาวคอ ความสมดลในชวตการท างาน มอยในระดบทนอย อาจเกดจากเปนความตงใจของบคคลนนเอง ทมใจทมเทใหกบงาน มความรบผดชอบในงานสง หรอเลอกทจะท างานหลงเลกงานไปแลว โดยเฉพาะบคคลทมสถานภาพโสด ยงไมมภาระควา มรบผดชอบในครอบครวมากนก จง ใชเวลาหลงเลกงานไปกบการใชชวตในทท างานคอนขางมาก ทงน แตละบคคลมความตางในดานการวางแผน การบรหารเวลาในงาน และการปรบตว ประกอบกบงานเชงสรางสรรค เปนงานทสามารถคดไดทกเวลา ทกสถานท ตามประสบการณทไดพบเหน หรอสมผสมา ท าใหมกน างานมาคดปะปนในชวงเวลาสวนตวทก าลง

131

พกผอน ท าใหขาดสมดลในการใชชวตสวนตว ดงนน จงจ าเปนตองรจกปลอยวางเรองงานได ( 9 คน คดเปนรอยละ 75 )

ในขณะท บคลากรเชงสรางสรรคจ านวนหนง มความเหนวาตนเองมความสมดลในชวตการท างานอยในระดบทเหมาะสม มความพงพอใจกบลกษณะงานทมความยดหยนสง และเหนวางานทมความยดหยนสงพรอมมอสระในงาน ท าใหสามารถวางแผนงานของตนเองได สงผลใหแบงเวลา กบทางครอบครวไดเปนอยางด สวน ลกษณะ งานทตองลงพนทตางจงหวดเพอไปท างานเกบขอมลนน กเปรยบเหมอนกบการเปดโลกทศน ถอเปนสวนของการใชชวตสวนตวทแฝงอยในชวตการท างาน เพราะเปนชวงเวลาการท างานทชวยคนหาตนเอง และคนพบปรชญาในการใชชวตใหกบตนเอง ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

4.4.3.3 การวเคราะหผลการศกษาปจจยผลลพธทคาดหวง องคประกอบดานงานประสบผลส าเรจ (B3-1) และความกาวหนาในอาชพ (B3-2)

มคาเฉลยทคอนขางมากถงมาก (คาเฉลยท 4.54 และ 4.05 ตามล าดบ) ในขณะท มคาสหสมพนธของดานงานประสบผลส าเรจ และความกาวหนาในอาชพ กบความสขในการท างาน อยในระดบปานกลาง (คา r = .404** และ .456** ตามล าดบ) ซงกมผลไปในทศทางเดยวกน

องคประกอบการพฒนาความสามารถ (B3-3) มคาเฉลยทมาก (คาเฉลย = 4.43) และมคาสหสมพนธกบความสขในการท างานในระดบทต า ( r = .278** ) กลาวไดวา บคลากรเชงสรางสรรค ไดรบโอกาสการพฒนาความสามารถดวยลกษณะงานทมความแปลกใหมอยเสมอ และเปนงานทตองใชความคดสรางสรรค ดวยมมมองใหมๆ ท าใหเกดการพฒนาตนเองตลอดเวลา แตการพฒนาความสามารถ กไมไดเปนองคประกอบทสมพนธกบความสขในการท างานมากนก

องคประกอบดานความสมดลในชวตการท างาน (B3-4) มคาเฉลยทนอยทสดเปนอนดบสอง (คาเฉลย = 3.79) เมอเทยบกบทกองคประกอบในปจจยภายในองคการ และม คาสหสมพนธ กบความสขในการท างานในระดบทต า ( r = .302** ) ซงผลการศกษาเชงคณภาพ ยนยนผลการศกษาเชงปรมาณดงกลาว คอ บคลากรเชงสรางสรรค สวนใหญ ( 9 คน คดเปนรอยละ 75 ) มความเหนวาความสมดลในชวตการท างาน มอยในระดบทนอย เนองจาก ลกษณะงาน ทยดหยนตามสถานการณคอนขางสง สามารถคดงานไดทกท สงผลใหไมคอยท างานเปนเวลา ทแนนอนมากนก และรปแบบการใชชวตของแตละบคคลทมความแตกตางกน เชน ความตงใจทมเทใหกบงาน ความสามารถในการบรหารเวลาในงาน เปนตน

132

4.4.4 ผลการศกษา และการวเคราะห ปจจย ความสมพนธระหวางบคคล กบความสขในการท างาน

4.4.4.1 ผลการศกษาขอมลเชงปรมาณดานปจจยความสมพนธระหวางบคคล

ตารางท 4.14 คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน ของปจจยความสมพนธระหวางบคคล

ความสมพนธระหวางบคคล (B4) คาเฉลย S.D. การแปลผล

การไดรบการยอมรบ (B4-1) 4.14 .78 คอนขางมาก

ความสมพนธกบผบงคบบญชา (B4-2) 4.45 .93 มาก

ความสมพนธกบเพอนรวมงาน (B4-3) 4.61 .93 มาก

โดยรวม 4.39 .73 มาก

ในปจจยความสมพนธระหวางบคคล พบวาองคประกอบทมคาเฉลยสงสดคอ

ความสมพนธกบเพอนรวมงาน มคาเฉลยท 4.61 แปลผลคออยในระดบมาก รองลงมาคอ ความสมพนธกบผบงคบบญชา มคาเฉลยท 4.45 แปลผลคออยในระดบมากเชนกน และการไดรบการยอมรบ มคาเฉลยท 4.14 แปลผลคออยในระดบคอนขางมาก (ตารางท 4.14)

ตารางท 4.15 ผลวเคราะหความสมพนธระหวางความสมพนธระหวางบคคลกบความสขในการ

ท างาน ความสมพนธระหวางบคคล (B4) ความสขในการท างาน การแปลผล

การไดรบการยอมรบ (B4-1) .512** ปานกลาง ความสมพนธกบผบงคบบญชา (B4-2) .533** ปานกลาง ความสมพนธกบเพอนรวมงาน (B4-3) .392** ต า

โดยรวม .585** ปานกลาง ** p < .01

จากตารางท 4.15 พบวา ปจจยความสมพนธระหวางบคคล มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลาง กบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมคาสหสมพนธท .585** ซงเมอพจารณาในองคประกอบแลว พบวาแตละ

133

องคประกอบ มความสมพนธเชงบวกในระดบ ต าถงปานกลาง กบความสข ในการท างาน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยเรยงองคประกอบตามล าดบคาสหสมพนธกบความสขในการท างานไดคอ ความสมพนธกบผบงคบบญชา ( r = .533**) การไดรบการยอมรบ ( r = .512**) และความสมพนธกบเพอนรวมงาน ( r = .392**)

4.4.4.2 ผลการศกษาขอมลเชงคณภาพดานความสมพนธระหวางบคคล จากผลการศกษาเชงปรมาณพบวา องคประกอบความสมพนธกบผบงคบบญชา ม

คาสหสมพนธ ความสขในการท างาน สงทสดเปนอนดบสอง ( r = .533**) และ การไดรบการยอมรบ มคาสหสมพนธความสขในการท างานสงทสดเปนอนดบส าม ( r = .512**) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการเชนกน จงน าไปสขอค าถามในการสมภาษณเชงลกดานความสมพนธระหวางบคคล ในประเดนตอไปน

การไดรบการยอมรบ (B4-1) จากผลการศกษาเชงปรมาณพบวา การไดรบการยอมรบ มคาสหสมพนธ กบ

ความสขในการท างานในระดบสงทสดเปนอนดบส าม ( r = .512**) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ จงน าไปสขอค าถามในการสมภาษณเชงลกทวา “การไดรบค าชมเชยและการยอมรบจากหวหนางานและเพอนรวมงาน ทานคดวาเปนสงส าคญตอการเกดความสขในการท างานหรอไม เพราะเหตใด”

ผลการศกษา เชงคณภาพพบวา บคลากรเชงสรางสรรคสวนใหญ (10 คน คดเปนรอยละ 83.33) มความเหนวา การไดรบค าชมเชยและการยอมรบจากหวหนางานและเพอนรวมงาน เปนสงส าคญมากตอการเกดความสขในการท างาน เนองจาก

1) ค าชมเชยเปรยบเหมอนผลสะทอนความส าเรจของงาน ท าใหบคลากรสามารถประเมนผลงานของตนเองได เปนชองทางทท าใหทราบวาหวหนางานชอบงานรปแบบใด เพอเปนขอมลในการตดสนใจสรางผลงานของตนเองในกรอบ การท างานของหวหนางานไดในครงตอไป ดงเชนค าพดของผใหการสมภาษณทานหนงทวา “ค าชมท าใหเรารวาเราเดนมาถกทางแลว ” ( 6 คน คดเปนรอยละ 50 )

2) เมอไดรบค าชมเชยหรอการยอมรบ ท าใหเกดความรสกสนกกบงานทท ามากขน รสกดใจทมคนชนชอบผลงานของตนเอง ค าชมเชย ถอเปนก าลงใจทดมาก ดงเชนค าพดของผใหการสมภาษณทานหนงทวา “ค าชมเหมอนน าทหยดลงมาในหวใจ ท าใหหวใจสดชน พองโต ” และเกดความมนใจในการท างาน เพราะคนทท างานเชงสรางสรรค จ าเปนตองมความอยากทจะ

134

ท างาน (Passion) ทสงมาก ถงจะสามารถผลตผลงานเชงสรางสรรคออกมาไดอยางดเยยม ( 6 คน คดเปนรอยละ 50 )

3) ค าชมเชยมสวนอยางมากในการพฒนาตนเอง ใหเกดความกระตอรอรน ตงใจในการท างานมากขน พยายาม เพอใหผลงาน มคณภาพเพม ขน เพราะรบรวามหวหนางาน และเพอนรวมงานใหความสนใจหรอก าลงตดตามผลงานของตนเองอย จงไมกลาทจะปลอยใหผลงานแยลง ( 5 คน คดเปนรอยละ 41.67)

4) ค าชมเชย และการยอมรบในรปแบบตางๆ เปนสงทสรางทศนคตทดตอกน ค าชมเชยมสวนชวยพฒนาความสมพนธเชงบวก กลาวคอ การยอมรบจากห วหนางาน กชวยใหงานมความราบรน จ านวนการแกไขงานมนอยครงลง และการยอมรบจากเพอนรวมงาน กชวยใหเกดความไววางใจ ตามมาดวยความรวมมอและ การไดรบการสนบสนนในงานดานตางๆ ( 4 คน คดเปนรอยละ 33.33 )

นอกจากค าชมเชยแลว บคลากรเชงสรางสรรคสวนหนงใหความความเหนวา การต าหน การวพากษวจารณผลงาน กเปนสงทจ าเปน และควรใชการตชมผสมผสานควบคกน แตทส าคญการวพากษวจารณผลงานนนตองมเหตผล เพอสรางความเขาใจทดตอกน ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

ทงน บคลากรเชงสรางสรรคบางสวนมความเหนวา การไดรบค าชมเชยเปนสงทด แตกไมไดเปนปจจยส าคญกบการสรางความสขในการท างานมากนก หากผลงานทสรางสรรคออกมานนมคณคา สงคมไดรบประโยชน เพยงเทานตนเองกมความสขในการท างานเพมขนแลว ( 2 คน คดเปนรอยละ 16.67 )

ความสมพนธกบผบงคบบญชา (B4-2) จากผลการศกษาเชงปรมาณพบวา องคประกอบความสมพนธกบผบงคบบญชา ม

คาสหสมพนธ ความสขในการท างาน สงทสดเปนอนดบสอง ( r = .533** ) เมอเทยบกบองคประกอบทกดานในปจจยภายในองคการ จงน าไปสขอค าถาม ในการสมภาษณเชงลกท วา “ปจจยดานความสมพนธอนดกบหวหนางาน ทานคดวา เปนสงส าคญตอการเกดความสขในการท างานหรอไม เพราะเหตใด”

ผลการศกษาพบวา บคลากรเชงสรางสรรค ( 12 คน คดเปนรอยละ 100 ) มความเหนวา ความสมพนธอนดกบหวหนางาน เปนสงส าคญมากตอการเกดความสขในการท างาน เนองจาก

135

1) ความสมพนธอนดกบหวหนางาน สงผลตอความส าเรจของงานในระดบทสง เพราะหวหนางานคอผทใหการสนบสนน ใหค าปรกษาในงาน ชวยขจ ดอปสรรคทเกดขนในงาน มผลตอความราบรนในการท างาน นอกจากน ความสมพนธอนดกบหวหนางานท าใหบคลากรเกดความรสกอยากจะท างาน อยากจะคดงานและรวมแสดงความคดเหน ท าใหการสอสารเปนไปดวยความเขาใจงายขน เพราะไมมอคต ลด แรงตานจากทงสองฝาย จง ไมเครยดในการท างาน การทบคลากรตดสนใจลาออก สาเหตสวนใหญมาจากความสมพนธทไมดกบหวหนา ดงนน ปจจยทส าคญตอการสรางความสขในการท างานกคอความสมพนธทดกบหวหนางาน

2) ความสมพนธอนดกบหวหนางาน ท าใหบคลากรเกดความศรทธาในตวผน า ใหความเคารพนบถอดวยความสมพนธ ฉนทพนอง ซงเปนความสมพนธท ผกพนมากกวารปแบบหวหนางาน ความเชอมนทบคลากรมตอหวหนางานนเอง จงท าใหการ สงงาน ไมไดรสกวาเปนค าสง แตเปนความเตมใจและพรอมทจะท างานเพอหวหนางาน ( 3 คน คดเปนรอยละ 25 )

นอกจากน บคลากรเชงสรางสรรคไดกลาววาความสมพนธอนดกบหวหนางาน ควรมลกษณะหลายดานประกอบกน เชน หวหนางานมความเปนกนเอง ใสใจความเปนอยของลกนอง สามารถเปนทปรกษาเรองทนอกเหนอจากงาน เปนการสรางบรรยากาศในการท างานทอบอน ซงบทบาทของหวหนางานในการดแลทมกคอ การรบฟงความคดเหน พรอมเปนตวกลางในการสอสาร หวหนา งาน ตองมความยตธรรมเพอลดความขดแยงทเกดขนภายในทม และการท ากจกรรมรวมกนทไมใชงานระหวางหวหนากบ ผปฏบตงาน บอยครง กจะท าใหความสมพนธระหวางกนด ยงขน เชน การทานขาว การเลนกฬา การไป ทองเทยวตางจงหวด และการมงานอดเรกทชอบเหมอนกน เปนตน ( 8 คน คดเปนรอยละ 66.67 )

นอกจาก น สงทบคลากรเชงสรางสรรคในระดบบรหารควรใหความส าคญดวยเชนกนกคอ การมความสมพนธอนดกบ ผปฏบตงาน กเปนปจจยหนงทท าใหเกดความสขในการท างานดวย ( 4 คน คดเปนรอยละ 33.33 )

4.4.4.3 การวเคราะหผลการศกษาปจจยความสมพนธระหวางบคคล (B4) องคประกอบการไดรบการยอมรบ (B4-1) มคาเฉลยทนอยทสด (คาเฉลย = 4.14)

เมอเทยบกบองคประกอบความสมพนธกบผบงคบบญชา และความสมพนธกบเพอนรวมงาน แตมคาสหสมพนธระหวางการไดรบการยอมรบ กบความสขในการท างาน อยในระดบ สงปานกลาง ( r = .512** ) ซงผลการศกษาเชงคณภาพกไดยนยนกบ คาสหสมพนธ คอ บคลากรเชง สรางสรรคสวนมาก กลาววา การไดรบค าชมเชยหรอการยอมรบ เปนสงทส าคญมากตอการเพมความสขในการท างาน ท าใหบคลากรเกดความรสกดใจ สนกกบงานมากขน ไดรบก าลงใจ และเปน การสราง

136

ทศนคตทดตอกน นอกจากน ค าชมเชยเปรยบเหมอนผลสะทอนความส าเรจของงาน ท าใหบคลากรประเมนและพฒนาตนเองได เกดความกระตอรอรนในการท างาน ทงน การไดรบยอมรบหรอค าชมเชยเปนสงทบคลากรเชงสรางสรรคเหนวามการแสดงออกในระดบทยงไมมากเทาทควร

องคประกอบความสมพนธกบผบงคบบญชา (B4-2) มคาเฉลยทมาก คอ 4.45 และมคาสหสมพนธ ระหวางความสมพนธกบผบงคบบญชากบความสขในการท างาน กพบวา อยในระดบทสงปานกลาง ( r = .533** ) โดยผลการศกษาเชงคณภาพกไดยนยนกบ คาสหสมพนธ คอ บคลากรเชงสรางสรรค ทกทานเหนวา การมความสมพนธอนดกบหวหนางาน เปนสงส าคญมากตอการเกดความสขในการท างาน เนองจากเปนปจจยทสงผลตอความส าเรจของงานในระดบทสง เพราะหวหนางานคอผทใหการสนบสนน ใหค าปรกษาในงาน ชวยขจดอปสรรคในงาน มผลตอความราบรนในการท างาน นอกจากน ความสมพนธอนดกบหวหนางานท าใหบคลากรเกดความรสกอยากจะท างาน อยากทจะค ดและรวมแสดงความคดเหน ท าใหการสอสารเปนไปดวยความเขาใจงายขน เพราะไมมอคต จงไมเครยดในการท างาน เมอบคลากรเกดความเชอมนในตวผน า กเตมใจและพรอมทจะท างานเพอหวหนางาน ซงหวหนางาน ควรมความเปนกนเอง ใสใจความเปนอยของบคลากร สรางบรรยากาศในการท างานทอบอน การรบฟงความคดเหน และมความยตธรรม

องคประกอบความสมพนธกบเพอนรวมงาน (B4-3) มคาเฉลยทมาก คอ 4.61 แตมคาสหสมพนธ กบความสขในการท างาน อยในระดบต า ( r = . 392**) แปลผลไดวา บคลากรเชงสรางสรรค มความสมพนธ ทดกบเพอนรวมงาน ในระดบทดมาก แตกไมไดเปนองคประกอบทมความสมพนธกบความสขในการท างาน มากเทากบองคประกอบความสมพนธกบผบงคบบญชาและการไดรบการยอมรบ สวนหนงมาจากคณลกษณะของงาน ดานเอกลกษณของงานทมผลคาเฉลยทสง กลาวคอ หนาทความรบผดชอบของบคลากร เชงสรางสรรคนน สวนใหญเปน การสรางผลงานออกมาชนหนงไดอยางสมบรณ ทกขนตอนดวยตนเอง ซงเปนผลงานทรเรม ควบคม เลอกวธการท างานไดเอง ไมไดมงเนนการท างานเปนทม จงเปนปจจยหนงทท าให ความสมพนธเพอนรวมงาน มคาสหสมพนธกบความสขในการท างานในระดบต า ทงทบคลากรเชงสรางสรรค กมความสขกบความสมพนธอนดกบเพอนรวมงานในระดบทสง

เนองจากปจจยทใชในการศกษาเรองความสขในการท างานมจ านวนมาก จง สรปผลการศกษาเชงปรมาณของทกปจจยในดานคาเฉลย และคาสหสมพนธกบความสขในการท างาน ดไดจากภาพท 4.1 และ ภาพท 4.2

137

ภาพท 4.1 สรปคาเฉลยของทกปจจย

3.00 3.50 4.00 4.50 5.00

1. ความสขในการท างาน

1.1 ความพงพอใจในชวต

1.2 ความพงพอใจในงาน

1.3 ความรสกทางบวก

1.4 ความรสกทางลบ

2. สขภาพ

2.1 สขภาพกาย

2.2 สขภาพจต

2.3 สขภาพสงคม

3. ปจจยภายในองคการ

3.1 สภาพแวดลอมในงาน

ผน าและการบรหาร

โครงสรางองคการและกฎระเบยบ

สภาพแวดลอมกายภาพ

การจายคาตอบแทน

ความมนคงในงาน

3.2 คณลกษณะของงาน

ความส าคญของงาน

ความหลากหลายของงาน

เอกลกษณของงาน

ความมอสระในการท างาน

การทราบผลสะทอนกลบจากงาน

ความเหมาะสมของปรมาณงาน

3.3 ผลลพธทคาดหวง

งานประสบผลส าเรจ

ความกาวหนาในอาชพ

การพฒนาความสามารถ

ความสมดลในชวตการท างาน

3.4 ความสมพนธระหวางบคคล

การไดรบการยอมรบ

ความสมพนธกบผบงคบบญชา

ความสมพนธกบเพอนรวมงาน

คะแนนคาเฉลย

4.70

4.33

4.45

4.70

3.75

4.34

3.80

4.36

4.85

4.32

4.14

4.51

4.21

4.39

4.65

4.42

4.12

3.52

4.01

4.64

4.61

4.72

4.58

4.23

4.19

4.54

4.05

4.43

3.79

4.14

4.45

4.61

138

ภาพท 4.2 สรปคาสหสมพนธของทกปจจยกบความสขในการท างาน

0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8

1. สขภาพ

1.1 สขภาพกาย

1.2 สขภาพจต

1.3 สขภาพสงคม

2. ปจจยภายในองคการ

2.1 สภาพแวดลอมในงาน

ผน าและการบรหาร

โครงสรางองคการและกฎระเบยบ

สภาพแวดลอมกายภาพ

การจายคาตอบแทน

ความมนคงในงาน

2.2 คณลกษณะของงาน

ความส าคญของงาน

ความหลากหลายของงาน

เอกลกษณของงาน

ความมอสระในการท างาน

การทราบผลสะทอนกลบจากงาน

ความเหมาะสมของปรมาณงาน

2.3 ผลลพธทคาดหวง

งานประสบผลส าเรจ

ความกาวหนาในอาชพ

การพฒนาความสามารถ

ความสมดลในชวตการท างาน

2.4 ความสมพนธระหวางบคคล

การไดรบการยอมรบ

ความสมพนธกบผบงคบบญชา

ความสมพนธกบเพอนรวมงาน

คาสหสมพนธ ( p < .01 )

.492**

.411**

.396**

.388**

.702**

.644**

.524**

.501**

.585**

.424**

.541**

.460**

.426**

.473**

.359**

.313**

.354**

.473**

.320**

.430**

.404**

.456**

.278**

.302**

.512**

.533**

.392**

139

4.5 ผลการศกษาขอเสนอแนะเกยวกบปจจยในการสรางความสขในการท างาน นอกจากปจจยทใชในการศกษาเรองความสขในการท างาน บคลากรเชงสรางสรรคไดเสนอแนะเพมเตมเกยวกบปจจยในการสรางความสขในการท างาน โดยเปนการรวบรวมขอมลจากแบบสอบถามในสวนท 5 ซงเปนขอเสนอแนะ และจากการสมภาษณเชงลกจากค าถามทวา “ทานมขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบปจจยในการสรางความสขในการท างาน ส าหรบบคลากรเชงสรางสรรคหรอไม”

ผลการศกษาพบวา บคลากรเชงสรางสรรคไดเสนอแนะเพมเตมเกยวกบปจจยในการสรางความสขในการท างาน โดยแบงเปน 2 ปจจยหลกคอ ปจจยจากองคการ และ ปจจยจากตวบคคล

4.5.1 ปจจยจากองคการตอการสรางความสขในการท างาน

1) ภาพลกษณขององคการ เชน ดานชอเสยง การเปนผน าในธรกจและ การมผลประกอบการทด

2) คานยมขององคการกบบคลากรตองสอดคลองไปในทศทางเดยวกน 3) สถานทตงขององคการ มความสะดวกในการเดนทาง การจราจรไมคบคง 4) ลกษณะธรกจขององคการตองไมเปนพษภยตอสงคม 5) สภาพแวดลอมในทท างานมความสวยงาม ทนสมย มสงอ านวยความสะดวก

เพอสรางความรสกผอนคลาย 6) การจดกจกรรมเพอสรางความสมพนธทดระหวางบคคลในองคการ 7) การใสใจดแลความเปนอยของ บคลากร ใหมคณภาพชวตการท างาน ทด จาก

การดแลบคลากร ในเรองทวไป เชน การมโทรทศนใหดในทท างาน การม เครองไมโครเวฟเพอประกอบอาหาร หรอสงอ านวยความสะดวกอนๆ การเพมเวลาพกกลางวน การยดหยนเวลาการเขาออกท างาน เปนตน

8) การปรบลดความเรงรบในงาน กจะท าใหบคลากรรสกมสนทรยภาพในงานมากยงขน

4.5.2 ปจจยจากตวบคคลตอการสรางความสขในการท างาน 1) ความสขในการท างาน เกดจากการท างานทตนเองรก การเหนคณคาของงาน

และการเลอกงานทเหมาะสมกบตนเอง การฝกฝนและเรยนรประสบการณจากงานทชอบ กจะชวยใหการท างานเปนไปดวยความสข ท าใหกาวตอไปของตนเองมความมนคง ซงเงนเดอนไมมผลกบการด ารงชวตมากเทากบการไดท างานทรก

140

2) การคนพบความชอบในงานของตนเอง เปนการท างานโดยทไมตองเปรยบเทยบกบผอน แตจะพฒนาความสามารถดวยการแขงขนกบตนเอง

3) มนษยเปนสตวสงคม ทกสงลวนมผลตอการด าเนนชวตประจ าวน ดงนน ความสขในการท างานนนเกดจากการมเพอนรวมงาน สงคมในทท างาน ครอบครวและสงแวดลอมทด ท าใหการอยรวมกนนนมความสข ปลอยวางความเครยด เขาใจใหอภย ใสใจซงกนและกน

4) การน าหลกธรรมะทางพระพทธศาสนามาเปนแนวทางในการท างาน ในเรองของการมสต สมาธในการท างาน การปลอยวางเรองงาน นอกจากน ธรรมะยงสอนใหมนษยคดแบบน าใจเขามาใสใจเรา ชวยเหลอเกอกลกน ท าใหอยรวมกนไดอยางมความสข และธรรมะกยงสอนวายาเสพตดเปนสงน าพาใหชวตลมจม เพราะบคลากรเชงสรางสรรคบางกลมไดอางวาหากไมไดสบบหร ดมสราหรอเสพยาอนๆ กจะท าใหไมสามารถคดงานใหมๆ ได โดยผให การสมภาษณเหนวาเปนความเชอทผด และจะน ามาสหายนะกบชวตการท างานในระยะยาว

4.6 สรปประเดนขอคนพบใหมจากผลการศกษา

1) การบรหารคาตอบแทนทด บคลากรเชงสรางสรรคเสนอวา องคการควรจดสรรสวนแบงจากยอดขายทเปนผลงานของบคลากร

2) สวสดการทตองการใหองคการจดขน คอ การลาหยดพกรอนตดตอกนไดเปนเวลานาน 3) ความส าคญของงาน กลาวคอ นอกจากจะท าใหบคลากรเชงสรางสรรครสกดใจท

ตนเองมความสามารถโดดเดนและไดรบความไววางใจแลว แตอกดานหนงความส าคญของงานกสรางความเครยดและความกดดน เพราะหากงานล มเหลวอาจมผล กระทบตอองคการ ในระดบทคอนขางมาก

4) ความมนคงในงานจากตวบคคล กลาวคอ บคลากรเชงสรางสรรค เปนกงวลวาหากไมสามารถคดงานใหมๆ เพอท าใหงานส าเรจ กอาจจะถกเลกจาง

5) ความไมสมดลในชวตการท างาน ซงเปนสงทไมไดท าใหความสขในการท างานนอยลงมากนก เพราะบคลากรเชงสรางสรรครสกคนชนกบงานทท า และการไดท างานทตนเองรก

6) การน าหลกธรรมะมาใชในงาน กลาวคอ การมสต สมาธ การปลอยวาง การน าใจเขามาใสใจเรา และชวยเหลอเกอกลกน ท าใหอยรวมกนอยางมความสข

141

7) บคลากรเชงสรางสรรคบางคนผอนคลายความเครยดดวยการสบบหร ดมสรา เสพสารเสพตด และมความเชอวา เปนวธชวยให เกดความคดโลดแลน ซงสงผลใหสขภาพกายแยลงในระยะยาว

4.7 ผลการทดสอบสมมตฐานในการศกษา

สมมตฐานท 1 ปจจยดาน สขภาพ ประกอบดวย สขภาพกาย สขภาพจต และสขภาพสงคม มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

ผลวเคราะหความสมพนธระหวางสขภาพ (Code A) กบความสขในการท างาน จากตารางท 4.5 พบวาปจจยสขภาพโดยรวม มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลาง กบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยม คาสหสมพนธ ท .492** และองคประกอบของ สขภาพ คอ สขภาพกาย (A1) สขภาพจต (A2) และสขภาพสงคม (A3) มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน โดยเรยงล าดบตาม คาสหสมพนธ ดงน

สขภาพกาย ( r = .411**) สขภาพจต ( r = .396**) และ สขภาพสงคม ( r = .388**) ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 1 ทวา ปจจยดาน สขภาพ ประกอบดวย สขภาพกาย

สขภาพจต และสขภาพสงคม มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน สมมตฐานท 2 ปจจยภายในองคการ ดานสภาพแวดลอมในงาน ประกอบดวย ผน าและ

การบรหาร โครงสรางองคการและกฎระเบยบ สภาพแวดลอมทางกายภาพ การจายคาตอบแทน ความมนคงในงาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

ผลวเคราะหความสมพนธระหวางสภาพแวดลอมใน งาน (B1) กบความสขในการท างาน จากตารางท 4.9 พบวา ปจจยดานสภาพแวดลอมในงาน มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลาง กบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมคาสหสมพนธท .644** และองคประกอบของปจจยสภาพแวดลอมในงาน คอ ผน าและการบรหาร (B1-1) โครงสรางองคการและกฎระเบยบ (B1-2) สภาพแวดลอมทางกายภาพ (B1-3) การจายคาตอบแทน (B1-4) และความมนคงในงา น (B1-5) มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน โดยเรยงล าดบตามคาสหสมพนธ ดงน

142

โครงสรางองคการและกฎระเบยบ ( r = .541**) ความมนคงในงา น ( r = .473**) สภาพแวดลอมทางกายภาพ ( r = .460**) การจายคาตอบแทน ( r = .426**) และ ผน าและการบรหาร ( r = .424**)

ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 2 ทวา ปจจยดานสภาพแวดลอมในงาน ประกอบดวย ผน าและการบรหาร โครงสรางองคการและกฎระเบยบ สภาพแวดลอมทางกายภาพ การจายคาตอบแทน ความมนคงในงาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

สมมตฐานท 3 ปจจยภายในองคการดานคณลกษณะของงาน ประกอบดวย ความส าคญของงาน ความหลากหลายของงาน เอกลกษณของงาน ความมอสระในการท างาน การทราบผลสะทอนกลบจากงาน ความเหมาะสมของปรมาณงาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

ผลวเคราะหความสมพนธระหวาง ปจจย คณลกษณะของงาน (B2) กบความสขในการท างาน จากตารางท 4.11 พบวา ปจจยคณลกษณะของงาน มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลาง กบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมคาสหสมพนธ ท .524** และองคประกอบของปจจย คณลกษณะของงาน คอ ความส าคญของงาน (B2-1) ความหลากหลายของงาน (B2-2) เอกลกษณของงาน (B2-3) ความมอสระในการท างาน (B2-4) การทราบผลสะทอนกลบจากงาน (B2-5) และ ความเหมาะสมของปรมาณงาน (B2-6) มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน โดยเรยงล าดบตามคาสหสมพนธ ดงน

ความมอสระในการท างาน ( r = .473**) ความเหมาะสมของปรมาณงาน ( r = .430**) ความส าคญของงาน ( r = .359**) เอกลกษณของงาน ( r = .354**) การทราบผลสะทอนกลบจากงาน ( r = .320**) และความหลากหลายของงาน ( r = .313**)

ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 3 ทวา ปจจยดานคณลกษณะของงาน ประกอบดวย ความส าคญของงาน ความหลากหลายของงาน เอกลกษณของงาน ความมอสระในการท างาน การทราบผลสะทอนกลบจากงาน ความเหมาะสมของปรมาณงาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

สมมตฐานท 4 ปจจยภายในองคการ ดานผลลพธทคาดหวง ประกอบดวย งานประสบผลส าเรจ ความกาวหนาในอาชพ การพฒนาความสามารถ และความสมดลในชวตการท างาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

ผลวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยผลลพธทคาดหวง (B3) กบความสขในการท างาน จากตารางท 4.13 พบวา ปจจยผลลพธทคาดหวง มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลาง กบ

143

ความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมคาสหสมพนธ ท .501** และองคประกอบของ ผลลพธทคาดหวง คอ งานประสบผลส าเรจ (B3-1) ความกาวหนาในอาชพ (B3-2) การพฒนาความสามารถ (B3-3) และ ความสมดลในชวตการท างาน (B3-4) มความสมพนธเชงบวก กบความสขในการท างาน โดยเรยงล าดบตาม คาสหสมพนธ ดงน

ความกาวหนาในอาชพ ( r = .456**) งานประสบผลส าเรจ ( r = .404**) ความสมดลในชวตการท างาน ( r = .302**) และ การพฒนาความสามารถ ( r = .278**)

ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 4 ทวา ปจจยดาน ผลลพธทคาดหวง ประกอบดวย งานประสบผลส าเรจ ความกาวหนาในอาชพ การพฒนาความสามารถ และความสมดลในชวตการท างาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

สมมตฐานท 5 ปจจยภายในองคการดานความสมพนธระหวางบคคล ประกอบดวย การไดรบการยอมรบ ความสมพนธกบ ผบงคบบญชา และความสมพนธกบเพอนรวมงาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

ผลวเคราะหความสมพนธระหวางปจจยความสมพนธระหวางบคคล (B4) กบความสขในการท างาน จากตารางท 4.15 พบวา ปจจยความสมพนธระหวางบคคล มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลาง กบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมคาสหสมพนธท .585** และองคประกอบของความสมพนธระหวางบคคล คอ การไดรบการยอมรบ (B4-1) ความสมพนธกบ ผบงคบบญชา (B4-2) และ ความสมพนธกบเพอนรวมงาน (B4-3) มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน โดยเรยงล าดบตาม คาสหสมพนธ ดงน

ความสมพนธกบ ผบงคบบญชา ( r = .533**) การไดรบการยอมรบ ( r = .512**) และความสมพนธกบเพอนรวมงาน ( r = .392**)

ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 5 ทวา ปจจยดานความสมพนธระหวางบคคล ประกอบดวย การไดรบการยอมรบ ความสมพนธกบ ผบงคบบญชา และความสมพนธกบเพอนรวมงาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

บทท 5

สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาเรองความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค: กรณศกษาอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน มวตถประสงคดงน

1) เพอศกษาแนวคดทฤษฎเกยวกบความสขในการท างานของบคลากร 2) เพอศกษาเกยวกบปจจยและองคประกอบดานความสขในการท างานของบคลากรเชง

สรางสรรค

3) เพอศกษาระดบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค ในอตสาหกรรม เชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน

4) เพอศกษาปจจยดานสขภาพทมความสมพนธกบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค ในอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน

5) เพอศกษาปจจยภายในองคการทมความสมพนธกบความสขในการท างานของบคลากรเชงสร างสรรค ในอตสาหกรรม เชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรค เพอการใชงาน

ประชากรทใชในการศกษาครงน เปนบคลากรเชงสรางสรรคในองคการประเภทอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอ ประกอบดวย 3 องคการ คอ อตสาหกรรมสอสงพมพ อตสาหกรรมการกระจาย เสยง และอตสาหกรรมเพลง ในอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลม งานสรางสรรคเพอการใชงาน ประกอบดวย 3 องคการ คอ อตสาหกรรมการออกแบบผลตภณฑ อตสาหกรรมแฟชน และอตสาหกรรมซอฟตแวร รวมจ านวน 6 องคการ ซงบคลากรเชงสรางสรรค ไดแก อาชพนกเขยนหนงสอ นกเขยนบทความนตยสาร ฝายศลปดานรปภาพ กองบรรณาธการ นกเขยนบท ผผลตรายการ และผตดตอเนอหา รายการ นกแตงเพลงและท านองเพลง นกรอง นกดนตร ผจดการผลต (Producer) นกออกแบบ สถาปนก วศวกรไฟฟา โปรแกรมเมอรดานระบบไฟฟา นกออกแบบ ชางเทคนคดานการ ผสมส ชางเทคนคดานการทอผา และโปรแกรมเมอรดานการพฒนาโมบายแอพพลเคชน รวมทงสน 218 คน โดยทงหมดนผวจยไดสงแบบสอบถามเพอท าการเกบขอมลเชงปรมาณและคดเลอกบคลากรเชงสรางสรรคเพอเกบขอมลเชงคณภาพดวยการสมภาษณเชงลกจ านวน 12 ทาน

145

แบบสอบทไดรบการตอบกลบมจ านวน 164 ชด จากจ านวน 218 คน คดเปนรอยละ 75.23 ของแบบสอบถามทสงไปทงหมด ซงเครองมอทใชในรวบรวมขอมลเชงปรมาณเปนแบบสอบถามจ านวน 1 ชด แบงเปน 5 สวน ดงน

สวนท 1 เปนแบบสอบถามขอมลสวนบคคล สวนท 2 เปนแบบสอบถามดานความสขในการท างาน สวนท 3 เปนแบบสอบถามดานปจจยภายในองคการ สวนท 4 เปนแบบสอบถามดานสขภาพ สวนท 5 เปนขอเสนอแนะทวไป ซงแบบสอบถามไดผานการตรวจสอบคณภาพเครองมอ โดยน าไปใหอาจารยทปรกษาวทยานพนธจ านวน 3 ทาน ตรวจสอบค วามตรงตามเนอหา ความสอดคลองกบค าจ ากดความ ส านวนภาษา ตลอดจนใหขอเสนอแนะ หลงจากนนน า แบบสอบถามไปศกษาน ารองกบบคลากรในองคการแหงหนงซงเปนอตสาหกรรมเชงสรางสรรค จ านวน 30 คน น าผลทไดไปวเคราะหหาคาสมประสทธอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ไดคาความเทยงตรงของแบบสอบถามทงฉบบเทากบ .82 ซงคาความเทยงตรงของ ความสขในการท างาน ปจจยภายในองคการ และปจจยสขภาพ มคาเทากบ .60, .86 และ .70 ตามล าดบ

ผลจากแบบสอบถามไดผานการวเคราะหขอมลทางสถตดวย การค านวณหาคารอยละ คาเฉลย และ คาสหสมพนธ เพยรสน (Pearson’s Product Moment Correlation Coefficient) ก าหนดคานยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยมสมมตฐานการวจยดงน

1) ปจจยดาน สขภาพ ประกอบดวย สขภาพกาย สขภาพจต และสขภาพสงคม มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

2) ปจจยภายในองคการดานสภาพแวดลอมในงาน ประกอบดวย ผน าและการบรหาร โครงสรางองคการและกฎระเบยบ สภาพแวดลอมทางกายภาพ การจายคาตอบแทน ความมนคงในงาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

3) ปจจยภายในองคการดานคณลกษณะของงาน ประกอบดวย ความส าคญของ งาน ความหลากหลายของงาน เอกลกษณของงาน ความมอสระในการท างาน การทราบผลสะทอนกลบจากงาน ความเหมาะสมของปรมาณงาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

4) ปจจยภายในองคการดาน ผลลพธทคาดหวง ประกอบดวย งานประสบผลส าเรจ ความกาวหนาในอาชพ การพฒนาความสามารถ และความสมดลในชวตการท างาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

5) ปจจยภายในองคการดาน ความสมพนธระหวางบคคล ประกอบดวย การไดรบการยอมรบ ความสมพนธกบ ผบงคบบญชา และความสมพนธกบเพอนรวมงาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน

146

5.1 สรปผลการวจย

5.1.1 ผลการศกษาเกยวกบปจจยสวนบคคล ประชากรทใชในการศกษาเปนบคลากรเชงสรางสรรครวมทงสน 164 คน พบวาเปนเพศชายจ านวน 85 คน คดเปน รอยละ 51.8 สวนใหญมอายระหวาง 21 - 30 ป จ านวน 97 คน คดเปนรอยละ 59.1 โดยมสถานภาพโสด จ านวน 125 คน คดเปนรอยละ 76.2 โดยสวนใหญมระดบการศกษาในระดบปรญญาตร จ านวน 106 คน คดเปนรอยละ 64.6 มระดบต าแหนงพนกงาน - พนกงานอาวโส จ านวน 119 คน คดเปนรอยละ 72.6 มประสบการณในงานเชงสรางสรรค 5 - 10 ป จ านวน 49 คน คดเปนรอยละ 29.9 สวนดานรายไดเฉลยรวมตอเดอนจากองคการ พบวาบคลากรสวนใหญมรายไดระหวาง 10,001 - 20,000 บาท จ านวน 79 คน คดเปนรอยละ 48.2

5.1.2 ผลการศกษาความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค ดานความสขในการท างาน พบวาอยในระดบมาก (คาเฉลยท 4.33) ซงองคประกอบดาน

ความพงพอใจในชวต ดานความพงพอใจในงานและความรสกทางบวก อยในระดบมาก (คาเฉลยท 4.70, 4.45 และ 4.70 ตามล าดบ ) ขณะท ความรสกทางลบ ซงอยในระดบ คอนขางมาก (คาเฉลยท 3.75)

ความสขในการท างาน ส าหรบบคลากรเชงสรางสรรค หมายถง การไดท า งานทตนเองชอบ งานมความนาสนใจและทาทาย การไดเรยนรสงใหม การไดมสวนรวมในงานและเปดกวางทางความคด โดยไดใชความสามารถของตนเองเพอสรางผลงานทมคณคา น ามาซง ผลส าเรจของงาน และปจจย ทบคลากรเชงสรางสรรคมความสขในการท างานมากทสด คอ ลกษณะงาน และ ปจจยท าใหมความสขในการท างานนอยทสด คอ ความสมพนธระหวางบคคลทไมด และความสขในการท างาน สงผลตอความคดสรางสรรคเปนอยางมาก เนองจากความรสกดมความสข สบายใจ เกดความรนรมย น าไปสการทมเท เกดความรสกรวมไปกบงาน สนกและอยากทจะคด อยากทจะท างาน (Passion)

5.1.3 ผลการศกษาและการวเคราะหปจจยสขภาพกบความสขในการท างาน

ดานสขภาพ โดยรวมมคาเฉลย อยในระดบมาก (คาเฉลยท 4.34) ซงองคประกอบดานสขภาพสงคมมคาเฉลยสงทสด (คาเฉลยท 4.85) รองลงมาเปนดานสขภาพจต (คาเฉลยท 4.36) และดานสขภาพกาย (คาเฉลยท 3.80)

147

ปจจยสขภาพ มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลางกบความสขในการท างาน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยม คาสหสมพนธ ท .492** ซงประกอบดวย สขภาพกาย มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน ในระดบปานกลาง อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยม คาสหสมพนธ ท .411** สวนดาน สขภาพจต และ ดานสขภาพสงคม มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างานในระดบต า อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01

โดยมคาสหสมพนธท .396** และ .388** ตามล าดบ ซงสาเหตทบคลากรเชงสรางสรรคมสขภาพทไมแขงแรงมากนก เนองจากลกษณะงาน และรปแบบการใชชวต

5.1.4 ผลการศกษา และการวเคราะห ปจจย ภายในองคการกบ ความสขในการท างาน ความสขอนเกดจากปจจยภายในองคการ อยในระดบ คอนขางมาก (คาเฉลยท 4.32) ซงปจจยคณลกษณะของงานมคาเฉลยสงทสด และอย ในระดบมาก (คาเฉลยท 4.51) รองลงมาคอ ปจจยความสมพนธระหวางบคคล อยในระดบมากเชนกน (คาเฉลยท 4.39) สวนปจจยผลลพธทคาดหวง และปจจยสภาพแวดลอมในงานอยในระดบคอนขางมาก (คาเฉลยท 4.21 และ 4.14 ตามล าดบ) ปจจยภายในองคการ มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน ในระดบสง อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมคาสหสมพนธ ท .702** ซงปจจยภายในองคการ ประกอบ

ไปดวย ดานสภาพแวดลอมในงาน ดาน คณลกษณะของงาน ดานผลลพธทคาดหวง และดานความสมพนธระหวางบคคล ซงในทกดานตางก มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลางกบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมคาสหสมพนธท .644**, .524**, .501** และ .585** ตามล าดบ

ผลการศกษา เชงคณภาพในดาน สภาพแวดลอมในงาน พบวา ลกษณะการท างานของหวหนางานทบคลากรเชงสรางสรรคชนชอบ ไดแก การใหอสระในการท างาน ผน าทมความสามารถ ในงานและสอนงานได เปนตน มโครงสรางองคการแบบแบนราบ มการแบงงานความชดเจน และไมซบซอน กจะเออประโยชนตอ การท า งาน สวนกฎระเบยบการท างาน ควรยดหยนเวลาการเขา-ออกการท างาน อสระในการแตงกายมาท างาน และการท างานนอกสถานทได เปนตน โดยอตราเงนเดอนตองแขงขนในธรกจเดยวกนได และมความเหมาะสมกบปรมาณงานและความรบผดชอบ นอกจากนควรใหมการลาหยดพกผอนตดตอกนเปนเวลาหลายสปดาห ได ซงความมนคงในงานทมผลตอความสขในการท างาน คอ ความมนคงขององคการ และ ความมนคงอนเกดจากการทบคคลยงคงสามารถคดงานสรางสรรคไดตลอดเวลา

148

ผลการศกษา เชงคณภาพในดาน คณลกษณะของงาน พบวา การไดมอบหมายงานทมความส าคญ บคลากรเชงสรางสรรคจะเกดรสกดใจ ภมใจทไดรบความไววางใจ ขณะเดยวกน กเกดความรสกกดดนและตงเครยด สวนความสข ทเกดจาก เอกลกษณของงาน คอ ความมอสระ ควบคมวธการท างานไดเอง รวมถงไดถายทอดตวตนลงในงานไดอยางแทจรง จงรสกสนกกบการสรางผลงานชนหนงไดอยางสมบรณ ทกขนตอนดวยตนเอง และความสขจากความมอสระในการท างาน มความจ าเปนตองาน และความรสกของบคลากร

ผลการศกษาเชงคณภาพในดานผลลพธทคาดหวง พบวา ความสมดลในชวตการท างานอยในระดบนอย เนองจาก ลกษณะงาน และรปแบบการใชชวตของแตละบคคล

ผลการศกษา เชงคณภาพในดานความสมพนธระหวางบคคล พบวา การไดรบค าชมเชยและการยอมรบจากหวหนางานและเพอนรวมงาน เปนสงส าคญมากตอการเกดความสขในการท างาน เพราะค าชมเชยคอผลสะทอนความส าเรจของงาน เปนก าลงใจท าใหรสกสนกกบงานมากขน เกดความกระตอรอรน และชวยสรางทศนคตทดตอกน นอกจากน ความสมพนธอนดกบหวหนางาน สงผลตอความส าเรจของงานในระดบสง ซงเปนปจจยท ส าคญมากตอการเกดความสขในการท างาน

5.1.5 ผลการศกษาขอเสนอแนะ

ผลการศกษาขอเสนอแนะเกยวกบปจจยในการสรางความสขในการท างาน ไดแก องคการมภาพลกษณทด การดแลความเปนอยของ บคลากร การคนพบงานทตนเองชอบ การน าหลกธรรมะมาปรบใชในงาน เปนตน

5.2 การอภปรายผล

5.2.1 ความสขในการท างานคออะไร ผลจากการศกษาในเชงปรมาณ พบวา บคลากรเชงสรางสรรคมระดบความสขในการ

ท างานระดบทมาก โดยทองคประกอบดานความพงพอใจในชวต ความพงพอใจในงาน ความรสกทางบวก อยในระดบทมากเชนกน แต ความรสกทางลบ มคาเฉลยนอยทสดจาก 4 องคประกอบ ซงสอดคลองกบทฤษฏของ Diener (2000) มงอธบายความสขในการท างานวาประกอบดวย ความพงพอใจในชวต ความพงพอ ใจในงาน ความรสกทางบวก ควรจะมในระดบสง โดยมความรสกทางบวกสงกวาความรสกทางลบ หรอความรสกทางลบควรจะอยในระดบทต า บคคลจงจะมความสขในระดบทสง ซง Warr (2007) และ Diener (2010) พบวา บคคลสามารถมความสข

149

และความทกขในระดบทสงใกลเค ยงกนได ในเวลาเดยวกน และสอดคลองกบผลการศกษาหลายชน พบวา ความพงพอใจในชวต ซงมความสมพนธกบความพงพอใจในงาน กลาวคอผทมความพงพอในชวตมแนวโนมวาเขาจะมความพงพอใจในงานดวยเชนกน (Diener and Suh, 1997; Diener, Suh, Lucas, and Smith, 1999; Lyubomirsky et al., 2005)

ผลจากการศกษาในเชงปรมาณ พบวา บคลากรเชงสรางสรรคมความรสกทางลบ ในระดบทคอนขางมาก ซงอธบายไดวา ลกษณะของงานบางดานอาจกอใหเกดความตงเครยดในงานได เชน ปรมาณงานทรบผดชอบมจ านวนมากเกนไป ไมเหมาะสมกบเวลาและความสามารถ หรอการเรงรดผลส าเรจของงานมากเกนไป รวมไปถง ความขดแยงในการท างาน น าไปสการขาดความสามคคในการท างาน การท างานทไมซอสตย และการเลนพรรคเลนพวกใน องคการ เชนเดยวกบ Dubrin (1994: 179) ทสรปจากงานวจยหลายชนโดยกลาววาบคคลทมความรสกทางลบอยบอยครง มกจะเปนบคคลทเกดความเครยดไดงาย และเปนกงวลตอการท างาน ซงความเครยดในงานสงผลท าใหความสขในการท างานลดลง

ผลจากการศกษาในเชงคณภาพ พบวา บคลากรเชงสรางสรรคไดใหความหมายความสขในการท างาน โดยมงเนนลกษณะงานคอ เปนงานทตนเองชอบ มความทาทาย ไดเรยนรสงใหม การไดมสวนรวมในงาน และไดใชความสามารถในการสรางผลงานทมคณคา และสามารถคดงานใหมๆ ไดตลอดเวลา สอดคลองกบทฤษฎ ความพงพอใ จในงานของ Locke (1976) คอ งานเปนองคประกอบอนดบแรกทจะท าใหคนพอใจหรอไมพอใจ หากบคคลนนชอบงานและมความสนใจกจะมความพงพอใจในงานสง นอกจากน ลกษณะงานททาทายกจะท าใหเกดความสนใจและตองการทจะเรยนรสงใหม รวมทงระดบความยากงายของงานตองเหมา ะสมกบบคคลทท างานดวย และหากบคคลสามารถควบคมกระบวนการท างานของตนเองไดกจะท าใหเกดความสขในท างานมากขน

ในดานของความรสก บคลากรเชงสรางสรรคมความเหนวา ความสขในการท างานเปนความรสกอยากทจะท างาน (Passion) รกงานทท า รสกสนกกบงานทท า เป นการท างานแบบทไรความวตกกงวล ซงสอดคลองกบแนวคดการสรางสภาพแวดลอมในงานทสนบสนนใหเกดความคดสรางสรรคของ Greenberg and Baron (2008: 565-568) ไดกลาววาการสรางลกษณะงานใหมความนาสนใจ เกด ความรสกสนกสนานในงาน ความเพลดเพลนในการท างาน กจะน า ไปสความคดสรางสรรคทดทสด

ผลศกษาเชงคณภาพในกลมบคลากรเชงสรางสรรคยงพบอกวา การท างานอยางมความสขไดนนตองสรางสมดลระหวางชวตการท างาน กบชวตสวนตวหรอครอบครว ใหเกดความ

150

พงพอใจทงสองสวน ในดานของการแบงเวลาและความรบผดชอบในบทบาทหนาท เพราะการใชชวตนนเปนความกลมกลนกนระหวางงานและชวต ผลการศกษาดงกลาวเปนไปในทศทางเดยวกบ Warr (1990 อางถงใน ประทมทพย เกตแกว , 2551) ไดกลาววาการวดระดบของความสขมาจากความพงพอใจในชวต ความพงพอใจในงาน ความวตกกงวล ความตงเครยดทเกยวกบงาน

5.2.2 ปจจยดานสขภาพกบความสขในการท างาน ผลการศกษาเชงปรมาณในดานสขภาพอนประกอบดวย สขภาพกาย สขภาพจตและ

สขภาพสงคม พบวา บคลากรเ ชงสรางสรรคมสขภาพโดยรวมในระดบมาก และปจจย สขภาพมความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างานอยในระดบปานกลาง สอดคลองกบแนวคดขององคการอนามยโลก (WHO, 1976 อางถงใน กรมการแพทย , 2530) ฝน แสงสงแกว (2522) และ อรณ เชวนาศย (2538) ทกลาววา สภาพชวตทมความสข ประกอบดวยสขภาพกายทแขงแรง สขภาพจตด มอารมณมนคง สามารถท างานและอยรวมกบผอนและรกษาสมพนธภาพกบผอนไวไดอยางราบรน เชนเดยวกบ ผลการศกษาของ Layard (2007 อางถงใน รกด โชตจนดา และ เจรญเกยรต ธนสขถาวร, 2550: 76-86) ทพบวา สขภาพกายและสขภาพจตด เปนองคประกอบส าคญตอการก าหนดความสข นอกจากน จากการศกษาของ Heylighen (1999) พบถงความสมพนธเชงบวกระหวางความสขกบสขภาพกายและสขภาพจต คอ ผทมความสขจะเชอวาตนเองสามารถก าหนดชวตของตนได และมชวตท ยนยาวมากกวาผทไรความสข คนทมความสขจะสามารถฟนสภาพจตใจไดเรว และใสใจความรสกของผอน

แตเมอพจารณาผลการศกษาเชงปรมาณในแตละองคประกอบของปจจยสขภาพ พบวา สขภาพกายมคาเฉลยทนอยทสด เมอเทยบกบสขภาพจตและสขภาพสงคม ในขณะท สขภาพกายมความสมพนธกบความสขในการท างานในระดบ ทสงกวาดานสขภาพจตและสขภาพสงคม กลาวคอ สขภาพกายเปนปจจยทมความสมพนธมากตอการเพมความสขในการท างานของแตละบคคล แตบคลากรเชงสรางสรรคสวนใหญกลบมสขภาพกายทไมแขงแรง มากนก โดยอธบายไดจากผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา ลกษณะงานทมปรมาณงานมากขน ประกอบกบงานมความยากขน ซงจ าเปนตองใชความคดใหมตลอดเวลา เกดความกดดน และความเครยดในงานสง สงผลตอสขภาพรางกาย และบางครงจ าเปนตองน างานกลบมาท างานตอทบาน เปนสาเหตหน งทท าใหการนอนหลบพกผอนไมเตมท ซงสวนหนงมาจากการไมใหความส าคญกบการออกก าลงกาย

151

จากสาเหตดงกลาว มผลท าใหบคลากรเชงสรางสรรคมเวลานอนหลบ พกผอน และผอนคลายความเครยดไมเพยงพอ ซงความเครยดสงผลมายงจตใจและสงเปนผลใหเกดวฏจกรทกอใหเกดสขภาพกายทแยลง เชน อาการนอนไมหลบเพราะวตกกงวล จงเกดเปนโรคทางกายตางๆ ขณะท บคคลบางกลมใชวธผอนคลายดวยการสบบหร ดมสรา สอดคลองกบแนวคดพฤตกรรมสวนบคคล จากการศกษาของ ดาวรตน เอยมส าอาง (2548: 14-17) พบวา พฤตกรรมสวนบคคลนนมบทบาทส าคญตอสขภาพ ชวยลดความเครยดและน าไปสการสรางความสข ซงแตละบคคลมพฤตกรรมเหลานแตกตางกน ไดแก การพกผอน การนอนหลบ การหยดท างาน การไปทองเทยว ซงกจกรรมเหลาน ท าใหเกดความรสกพงพอใจ และสามารถเพมความสขใน แตละวนไดเปนอยางด นอกจากน การออกก าลงกายอยางสม าเสมอกเปนวธการผอนคลายจากความเครยดทดทสด ท าใหรางกายสดชนและชวยปองกนโรคตางๆ

เชนเดยวกบผลการศกษาของ รตกมพล พนธเพง (2547: 73) พบวาสขภาพของพนกงานมความสมพนธทางลบกบความเหนอยลาทางจตใจ กลาวคอ เมอบคลากรมสขภาพทแขงแรงสมบรณ กยอมท าใหความเครยดลดนอยลง หรอท าใหมความสขเพมมากขน ซงบคลากรทมสขภาพดและมความสขมแนวโนมทจะสรางผลตภาพทดในระยะยาว การจ ะมความสขในชวตไดในปจจบน บคคลนนกตองมความสขในการท างานดวย (Gavin and Mason, 2004: 380-381) และส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (แผนงานสขภาวะองคกรภาคเอกชน ,

2552: 1-14) ไดน าเสนอแนวทางการสรางองคกรแหงความสข ซงแนวทางหนงก คอ การสงเสรมสขภาพของพนกงานใหแขงแกรงทงกายและจตใจ

สวนความสขอนเกดจากการมสขภาพจตและสขภาพสงคมทดนน ผลการศกษาเชงปรมาณพบวา สขภาพจตและสขภาพสงคมมความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน ซงสอดคลองกบแนวคดจตวทยาเชงบวก ซงชวยใหบคคลมความสขสนกกบการใชชวต ซงองคการทเตมไปดวยบคลากรทมจตวทยาเชงบวก สงคมในองคการกจะเกดความเปนพลเมองทด ความรบผดชอบในหนาท ความไมเหนแกตว และการท างานดวยหลกจรยธรรม (Gavin and Mason, 2004: 389) ซงสอดคลองกบความสขตามแนวค ดทางพทธศาสนา เปนความสขทเนนกระท าความด โดยไมเบยดเบยนผอน การชวยเหลอเกอกลแกกน และการมปญญา ท าใหชวตมความเปนอยด พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) (2552)

152

5.2.3 ปจจยจากในองคการทมความสมพนธตอความสขในการท างาน 5.2.3.1 ปจจยสภาพแวดลอมในงาน ดานผน าและการบรหารกบความสขในการท างาน ซงองคประกอบดานผน า

และการบรหาร มคาเฉลยอยในระดบมาก โดยมคาเฉลยสงสดในปจจยสภาพแวดลอมในงาน และมความสมพนธกบความสขในการท างานในระดบปานกลาง กลาวคอ บคลากรเชงสรางสรรคมความสขในดานผน าและการบรหารในระดบมาก ซงปจจยผน าและการบรหารมความส าคญกบตอความสขในการท างานในระดบดปานกลาง

เมอน าผลการศกษาเชงคณภาพมาอธบายเพมเตม ถงลกษณะการท างานของหวหนางานทบคลากรเชงสรางสรรคชนชอบ คอ การใหอสระในการท างาน ก าหนดผลลพธทตองการอยางชดเจน และมความยดหยนในการท างาน มวสยทศน มความรเชยวชาญในงานทรบผดชอบ สอนงานใหค าแนะน าได มความเปนกนเอง การดแลเอาใจใสความเปนอยของพนกงาน ลกษณะของผน าหรอหวหนางาน ทท าใหพนกงานเกดค วามสขในการท างานดงกลาว สอดคลองกบผน าเชงการเปลยนแปลง (Transformational Leader) ซงเปนผน าทม คณธรรม ใหเกยรต ยอมรบฟงความเหน ใหก าลงใจ นาเชอถอไววางใจได มความคดทชดเจน เปนแบบอยางใหผตามชนชม ยอมท าใหผตามเกดความ เกดยอมรบ เชอมน และปฏบตตามทผน าตองการ มความคดเชงบวก ท าใหผตามเขาใจวสยทศนสการเปลยนแปลงขององคการ ได (สพาน สฤษฎวานช, 2552: 258-259) เชนเดยวกบ Luthans (1998: 145-146) กลาววาปจจยทมอทธพลตอความพงพอใจในงาน คอ ความสามารถของผบงคบบญชา ในการใหค าแนะน าชวยเหลอดานเทคนคในงาน และพฤตกรรมการสนบสนนในงาน นอกจากน หวหนางานทมการสอนงาน มนษยสมพนธทด ทศนคตทมตอพนกงาน การตดสนใจทใหพนกงานมสวนรวม กสงผลตอความพงพอใจ ในงานเชนกน (Vroom, 1964: 105-159)

ดานโครงสรางองคการและกฎระเบยบกบความสขในการท างาน ผลการศกษาเชงปรมาณ พบวา คาเฉลยด านโครงสรางองคการและกฎระเบยบ อยในระดบทมาก (คาเฉลยท 4.42) และมความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน ในระดบปานกลาง ซง มคาสหสมพนธ ทสงสดเมอเทยบกบองคประกอบอนในดานสภาพแวดลอมในงาน กลาวคอ บคลาก รเชงสรางสรรคมความสข กบสภาพ โครงสรางองคการและกฎระเบยบ และเปนองคประกอบ ทท าใหเกดความสขในการท างานมากทสดเมอเทยบกบองคประกอบอนในปจจยสภาพแวดลอมในงาน

153

ผลการศกษาเชงค ณภาพ พบวาบคลากรเชงสรางสรรคตองการใหโครงสรางองคการเปนแบบแบน (Flat Structure) โดยมสายการบงคบบญชาระหวาง 3 - 5 ระดบ เพอใหเกดการท างานอยางคลองตว การตดสนใจอนมตเปนไปอยางรวดเรว และโครงสรางองคการทเปนแบบทม โดยการแบงตามลกษณะธรก จหรองานทความรบผดชอบ เนนการดแลภายในทมงานอยางทวถง เกดความราบรนในงานมากขน และองคการควรแบงงานใหชดเจน งายตอการเขาใจและการท างาน สอดคลองกบ แนวคด ของ (สพาน สฤษฎวานช , 2552: 352) กลาววา ขอดของโครงสรางแบบแบนคอ การทมระดบการบงคบบญชานอย ขวญและก าลงใจของผปฏบตงานจะสงกวากรณโครงสรางแบบสง และการตดตอสอสารจะรวดเรวกวา ซงเหมาะกบงานทมความชดเจน มความคลายคลงกน และงานทตองการความอสระ มแนวโนมวาองคการสวนใหญนยมปรบเปนโครงสรางแบบแบน นอกจากน ลกษณะการท างานแบบ ทมงานบรหารตนเอง (Self - Managed Teams) ทมงานจะมอสระในการท างาน และไดรบมอบอ านาจก าหนดกจกรรมในงาน ทงงบประมาณและเปาหมาย (สพาน สฤษฎวานช, 2552: 227)

ในดานกฎระเบยบ บคลากรเชงสรางสรรคใหความส าคญกบความยดหยนเวลาการเขา-ออกท างาน เปนการชวยลดความเครยดจากการเดนทางมาท างานได สอดคลองกบแนวคดการท างานทมความยดหยนของ Moorhead and Griffin (2010: 129-130) กลาววา ชวงเวลาการท างานทยดหยนเปนวธทชวยใหพนกงานเกดความพงพอใจในงานมากขน เพราะจะท าใหพนกงานสามารถเลอกชวงเวลาการท างานของตนเองไดอยางเหมาะสมกบการใชชวตสวนตวของพนกงาน

นอกจากน บคลากรเชงสรางสรรค ยงมความสขกบการ มอสระในการแตงกายไปท างานและการไปท างานนอกสถานทเพอไปคนหาความคดใหมๆ ซงกฎระเบยบทยดหยน ในลกษณะน ท าใหพนกงานรบรถงความเชอใจ ความไววางใจทผบรหารมใหกบพนกงาน สอดคลองกบผลการศกษาของ รตกมพล พนธเพง (2547: 75) พบวาหวหนางานควรจะยดหยนกฎระเบยบ เพอลดความกดดน ในการท างาน การใชกฎระเบยบทเขมงวดมากจนเกนไปกบพนกงานทมความสามารถและมความรบผดชอบในงานสงนน อาจท าใหพนกงานเกดความรสกกดดน คบของใจ เกดบรรยากาศทไมสนบสนนใหพนกงานแสดงความสามารถออกมาอยางเตมท

สภาพแวดลอม ทางกายภาพกบความสขในการท างาน ผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา สภาพแวดลอมทางกายภาพทท าใหเกดความสขในการท างาน คอ การมอปกรณเครองมอ สงอ านวยความสะดวกททนสมย เทคโนโลยทตอบสนองตอความตองการในการท างานไดอยางรวดเรว สถาน ทท างานมความสวยงาม เพอสรางความรสกผอนคลาย รวมถง การ จดสถานทภายในองคการเพอผอนคลายจากความเครยดในการท างาน เชน หองคาราโอเกะ สถานท

154

เลนกฬา ซงจะท าใหรสกรนรมย มความสขในการท างานมากยงขน เชนเดยวกบ Luthans (1998: 145-146) ทกลาวถง สภาพการท างานทมอทธพลตอความพงพอใจในงาน คอ สถานทท างานมความสะอาด สวยงาม อากาศเยนสบาย เปนปจจยสนบสนนใหพนกงานกท างานไดสะดวกและงายตอการด าเนนงาน ซงองคการหลายแหงพยายามสรางสภาพในการท างานทดเพราะเปนปจจยมความสมพนธในแงบวกระหวางความพงพอใจในงานและความพงพอใจในชวตของพนกงานดวย

เชนเดยวกบทฤษฎสองปจจยของ Herzberg (1991: 5-7) กลาววา สภาพทางกายภาพของงานทด คอ การมอปกรณเครองมอตางๆ เพยงพอตอการท างาน

พบล ทปะปาล (2550: 65-66) ไดสรปจากผลงานวจยพบวา ปจจยทจะชวยยกระดบความพงพอใจของบคลากรใหสงขน กคอ สภาพ ทท างานมความสะดวกสบาย มความเปนสวนตว ปลอดภย สะอาดเปนระเบยบ มอปกรณเครองมอในการท างานททนสมยและเพยงพอ เชนเดยวกบ Savichi and Cooley (1987 อางถงใน กรวภา พรมจวง , 2541) ไดกลาวถงสภาพแวดลอมทกอใหเกดความพงพอใจและเกอหนนตอการท างาน คอ การน านวตกรรมใหมๆ มาใชในหนวยงาน เชน เทคโนโลยใหมๆ และการจดสภาพแวดลอมทางกายภาพทอ านวยความสะดวกในการท างาน

การจายคาตอบแทนกบความสขในการท างาน จากผลการศกษาเชงปรมาณ พบวา ผลคาเฉลยดานการจายคาตอบแทนมคาเฉลยนอยทสด เมอเทยบกบองคประกอบดานอน ขณะทการจายคาตอบแทน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างานในระดบปานกลาง เมอน าผลการศกษาเชงคณภาพ มาประกอบการอธบาย พบวา อตราเงนเดอน ของบคลากรเชงสรางสรรคบางองคการอยในระดบทต ากวาตลาดแรงงานทวไป แตหากเป รยบเทยบกบอตราเงนเดอนในธรกจประเภทเดยวกนกสามารถแขงขนได ซงรปแบบการจายคาตอบแทนทพงพอใจคอ อตราเงนเดอนสามารถแขงขนได เหมาะสมกบปรมาณงาน และความรบผดชอบ นอกจากน หลกเกณฑการพจารณาปรบขนเงนเดอนควรมความยตธรรม และน าพฤตกรรมมาพ จารณารวมกบผลการปฏบตงาน พรอมเสนอวาการปรบเงนเดอนควรมมากกวาปละหนงครง ตามผลงาน ปรมาณงานและความรบผดชอบทเพมขนในระหวางป สอดคลองกบทฤษฎคณภาพชวตดานการไดรบคาตอบแทนทเพยงพอและยตธรรมของ Walton (1973 อางถงใน อษา แกวอ าภา , 2545: 27-31) เนองจากทกคนมงท างานเพอใหไดรบการตอบสนองและจ าเปนตอการมชวตอยรอด นอกจากนบคคลยงมองในเชงเปรยบเทยบกบผอนในประเภทของงานแบบเดยวกน และเชนเดยวกนกบผลการศกษาของ สโรธร ปษปาคม (2550: 58) พบวา ระบบคาตอบแทนทบคลากรพงพอใจควรค านงถงความเสมอภาคภายใน คอการจายมความสมพนธกบทกษะ ความสามารถ

155

ความรบผดชอบ ความซบซอนของงาน มความเสมอภาคภายนอก คอ การเปรยบเทยบการจายคาตอบแทนขององคการกบองคการทอยในกลมอตสาหกรรมเดยวกน และมความเสมอภ าคระหวางบคคล เปนการจายคาตอบแทนใหเชอมโยงกบการทมเทและผลการปฏบตงาน ซงการจายผลตอบแทนทยตธรรมนน ตองพจารณาจาก ระบบการจาย คาจาง นโยบายการเลอนต าแหนงทมความยตธรรมและสอดคลองกบความคาดหวงของบคลากร (พบล ทปะปาล, 2550: 65-66)

นอกเหนอจากคาตอบแทนในรปของเงนเดอนแลว ดานสวสดการทบคลากรเชงสรางสรรครสกพงพอใจ ไดแก การลาหยดพก ผอนตดตอกน 2 - 4 สปดาห เนองดวยภาระหนาททมากมายท าใหไมสามารถลาหยดตดตอกน จ านวนหลายวนได ดงนน จงตองการเวลา เพอในการผอนคลายความเครยด พรอมเปนโอกาสในการเปดมมมอง หาประสบการณใหมๆ เพอน าไปเปนฐานขอมลการคดงานครงตอไป นอกจากน สวสดการทบคลากรเชงสรางสรรครสกพงพอใจ ไดแก คาเดนทางในการท างานนอกสถานท คารกษาพยาบาล การจดกจกรรมรนเรง และกจกรรมทชวยผอนคลายจากความเครยด เชน สถานทเลนกฬา ซงสอดคลองกบงานวจยชใหเหนวา พนกงานพอใจในสวสดการทมความยดหยนและสามารถเลอกสวสดการทเหมาะสมกบตนเองได (Luthans, 1998: 145-146)

ความมนคงในงานกบความสขในการท างาน ผลการศกษาในเชงปรมาณนน พบวา ความมนคงในงาน มคาเฉลยทนอยเปนอนดบสาม รองจากคาตอบแทนและความสมดลในชวตการท างาน ขณะท ความมนคงในงานมความสมพนธเชงบวกกบความสขในระดบปานกลาง ซงสอดคลองกบผลการศกษาของศนยเครอขายวชาการเพอสงเกตการณ และวจยความสขชมชน (2551: 1-2) ไดส ารวจความสขของคนท างาน พบวา ปจจยดานความมนคง ในงานมคะแนนต าสดจากปจจยทท าการศกษาทง 10 ดาน ขณะท ความมนคง ในงานสงผลตอความสขในการท างานมากทสด

สวนผลการศกษาเชงคณภาพ ไดอธบายเพมเตมวาลกษณะความมนคงในงานทบคลากรเชงสรางสรรครสกมความสขในการท างาน สรปไดเปน 2 ประเดนคอ ความมนคงในงานทเกดจากองคการ คอ องคการมสภาพคลองทางการเงน ทด ไมมนโยบายการปลดพนกงาน และความมนคงในงานทเกดจากตวบคคล คอ การทบคคลยงคงสามารถคดงานสรางสรรคไดตลอดเวลา ซงเปนสงทนากงวลใจ เพราะความคดสรางสรรคเปนงานทสรางมาจากนามธรรมแลวจงปนแตงใหเปนสงทจบตองได ในบางครงผลลพธของงานทตองการกลบไมมความแนนอน หากวนหนงไมสามารถคดงานใหมๆ เพอท าใหงานส าเรจไดนน กอาจจะถกเลกจางจากทางองคการกเปนได ซงความมนคงทง 2 แบบกสอดคลองกบทฤษฎสองปจจยของ Herzberg (1991: 5-7)

156

กลาววา ความมนคงในงาน คอ ความรสกของบคคลทมตอความยงยนของอาชพ และความมนคงขององคการ

5.2.3.2 ปจจยคณลกษณะของงานกบความสขในการท างาน จากทฤษฎคณลกษณะของงาน ของ Hackman and Oldham (1980)

ประกอบดวย 5 มต คอความส าคญของงาน ความหลากหลายของงาน เอกลกษณของงาน ความมอสระในการงาน และการทราบผลสะทอนกลบจากงาน เมอเปรยบเทยบกบผลการศกษาครงนพบวา ปจจยคณลกษณะของงาน มความสมพนธเชงบวกในระดบปานกลาง กบความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค สอดคลองกบผลการศกษาของ พรรณภา สบสข (2548) พบวาการรบรลกษณะงานมความสมพนธทางบวกกบความสขในการท างาน เชนเดยวกบ ประทมทพย เกตแกว (2551) พบวาลกษณะงาน มความสมพนธทางบวกกบความสขในการท างานของพยาบาล

ขอสงเกตในปจจย คณลกษณะของงาน ระหวาง ผลการศกษาเชงปรมาณกบ ผลการศกษาเชงคณภาพ คอ ผลจากการศกษาเชงปรมาณ พบวา ปจจย คณลกษณะของงาน มคาสหสมพนธ เชงบวกกบความสขในการท างานในระดบปานกลาง โดยม คาสหสมพนธ ทนอยเปนอนดบ 3 จากทง 4 ปจจยภายในองคการ ในขณะท ผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา คณลกษณะของงานเปนปจจยทท าใหเกดความสขในการท างานมากทสด ซงสามารถอธบายผลการศกษาทไมสอดคลองกนนไดวา ค านยามหรอองคประกอบทใชในการศกษาในเชงปรมาณและเชงคณภาพนนไมเหมอนกน กลาวคอ การศกษาในเชงปรมาณไดใชองคประกอบจากทฤษฎคณลกษณะของงาน ซงประกอบดวย ความส าคญของงาน ความหลากหลายของงาน เอกลกษณของงาน ความมอสระในการท างาน การทราบผลสะทอนกลบจากงาน และความเหมาะสมของปรมาณงาน แตการการศกษาในเชงคณภาพ บคลากรเชงสรางสรรคไดนยามถงลกษณะงานวา เปนงานทตนเองชอบ งานมความทาทาย ไดเรยนรสงใหม มสวนรวมในงาน เปนงานทเปดกวางทางความคด มอสระในการท างาน มโอกาสไปดงานนอกสถานท และไดใชความสามารถของตนเองในการสรางผลงานทมคณคา จงรสกมความสขในการท างาน

ความมอสระในการท างานกบความสขในการท างาน จากผลการศกษาเชงปรมาณ พบวา ความมอสระในการท างาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างานในระดบปานกลางทสงกวาองคประกอบคณลกษณะของงานดานอนๆ และคาเฉลยของความมอสระในการท างาน กอยในระดบทมากเชนกน แปลผลไดวาบคลากรรสกมความสขกบความมอสระในการท างานในระดบทสง เพราะความอสระเปนปจจยทส าคญมากตอความคลองตวสงในการ

157

ท างาน จงน าไปสการไดเลอกใชรปแบบทางความคดของตนเองอยางเตมท ท าใหผลงานมความแปลกใหมเสมอ เกดการมสวนรวมงาน สรางความเปนเจาของในงาน สงผลท าใหเกดความทมเทและรกทจะท างาน (Passion) เตมไปดวยความสบายใจ ไมรสกถกควบคม สอดคลองกบแนวคดสภาพแวดลอมในงาน ของ Greenberg and Baron (2008) คอ การใหอสระในการท างาน พรอมกบอ านาจในการตดสนใจในงาน ชวยใหบคคลมความคดสรางสรรคมากขน ซงหวหนางานไมควรมการควบคมหรอการตรวจสอบอยางใกลชด มเชนนน จะท าใหระดบความคดสรางสรรคนอยลง

สอดคลองกบผลการศกษาของ รตกมพล พนธเพง (2547: 75) พบวา ผทมอสระในการท างานอยในระดบด จะคดและท างานไดเตมความสามารถตามขอบเขตทไดรบมอบหมายไดอยางเตมท พนกงานผนนแทบจะไมมความเหนอยลาทางจตใจเลย ดงแนวคดของ ของอรสโตเตล (Gavin and Mason, 2004: 387-389) ทกลาววา ความสขเปนผลมาจากการทบคคลมความอสระ (Freedom) สามารถทจะสรางทางเลอกได เชนเดยวกน กบผลการศกษาของ Dierendonk (2005) พบวา งานทมอสระ ทาทาย มอ านาจตดสนใจดวยตนเองสงเสรมใหเกดความสข สอดคลองกบผลวจยของ อรณวด คมสรพทกษ (2545) พบวา การบรหารงานแบบมสวนรวมในการตดสนใจ ความมอสระในงานในดานวธการท างาน และการเสรมสรางอ านาจในงาน (Empowerment) จะท าบคคลรสกพงพอใจ เพราะวา ความสขในการท างานของแตละบคคลมความแตกตางกน จงควรใชหลกการบรหารแบบมทางเลอก (Alexander Kjerulf, 2007) และบคคลจะพงพอใจนอยลงในสภาพสงคมทจ ากดดานอสรภาพในการท างาน และมความสขในสถานททสามารถควบคมไดมากกวาถกควบคม (Heylighen, 1999) นอกจากน ผลวจ ยจ านวนมากคนพบในแนวเดยวกนวา ผลการปฏบ ตงานของบคคลจะสงขน เมอผบงคบบญชาไดใหพนกงานมโอกาสตดสนใจดวยตนเอง ท าใหเกดความพงพอใจและน าไปสผลผลตทสงขน (สรอยตระกล อรรถมานะ, 2545: 311)

ความเหมาะสมของปรมาณงานกบความสขในการท างาน จากผลการศกษาเชงปรมาณ พบวา ความเหมาะสมของปรมาณ งาน มความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างานในระดบ ทสงปานกลาง แตความเหมาะสมของปรมาณงาน กลบมคาเฉลยทนอยทสด ในองคประกอบคณลกษณะของงาน แสดงใหเหนวา การมปรมาณงานทเหมาะสม ไมมาก หรอนอยเกนไป สงผลตอความสขในการท างาน จากผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา ปรมาณงานมเพมมากขน โดยทมเวลาท างานเทาเดม จงเกดการเรงรดผลลพธของงานมากจนเกนไป ท าใหเกดความเครยด และกระทบกบความสมดลในชวตการท างาน และการดแลสขภาพรางกาย ดงนน การมปรมาณงานทไมเหมาะสมจงเปนสาเหตหนงทท าใหความสขในการท างานลดนอยลง

158

สอดคลองกบผลวจยของ Vroom (1964: 105-159) พบวา ชวโมงการท างานทมากเกนไปนนจะกระทบตอการใชเวลาวางของพนกงานในการพกผอนจากการท างาน ทงกบการใชเวลากบครอบครว เพอนฝงและงานอดเรกสวนตว ซงปรมาณงานมจ านวนมากเกนไป เปนสาเหตทกอใหเกดความเครยดในการท างาน (Dubrin, 1994: 180-184; Cartwright and Cooper, 1997 quoted in Cooper, Dewe and O’Driscoll, 2001: 27-52; Greenberg and Baron, 2008: 183-188) โดยเฉพาะปรมาณงานทมากหรองานทตองใชสมาธในการท างานสง กยงท าใหเกดความเครยดในการท างาน (Brown and Moberg, 1980: 170-173) และการท างานทเกนความสามารถของรางกายจะรบได ท าใหเกดความเจบปวยทงทางดานรางกายและจตใจ (รศม ลกขณาวรรณพร, 2545: 5-7) เปนเหตใหมความสขในการท างานนอยลง

เอกลกษณของงานกบความสขในการท างาน ผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา การทบคลากรสรางผลงานชนหนงไดอยางสมบรณ ทกขนตอนดวยตนเอง โดยสวนมากจะรสกมความสขในการท างานเพมขน เพราะงานนนมความอสระ การจดการ ควบคมในขอบเขตงานของตนเองอยางคลองตว ก าหนดวธการท างานไดเอง จงรสกสนกกบ การท างานทกขนตอน ท าใหรสกไมเครยดกบการท างาน และสามารถกลาวอางไดวาเปนผลงานอนเกดจากความคดความสามารถของตนเอง ไดอยางแทจรง ซงกสอดคลองกบทฤษฎ คณลกษณะของงาน ของ Hackman and Oldham (1980) คอ การทพนกงานสามารถท างานหนวยนนทงหมดทกขนตอนตงแตตนจนจบไดดวยตนเอง ผลตผลงานชนหนงอยางสมบรณ ซงเปนประสบการณทมความหมายมากกวาการไดผลตเพยงสวนใดสวนหนงและสามารถระบไดวางานชนนนเปนผลงานของตนเอง

ความส าคญของงานกบความสขในการท างาน ผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา เมอบคลากรเชงสรางสรรคไดรบมอบหมายงานทมความส าคญ จะเกดความรสกใน 2 ลกษณะ คอ ความรสกดใจ ภมใจทไดรบความไววางใจ จากหวหนางานทเหนความสามารถของตนเอง ขณะเดยวกนกเกดความรสกความกดดน เนองจากงานนนมความส าคญ ซงความลมเหลวในงานอาจมผลตอเปาหมายขององคการในระดบทคอนขางมาก และตองรบมอกบการเปลยนแปลงตางๆ จงเกดความกงวลวาอาจท า งานไมส าเรจตามก าหนด หรองานดอยคณภาพลง ซงสอดคลองกบทฤษฎคณลกษณะของงา นของ Hackman and Oldham (1980) สวนหนงทกลาววา การทไดรบงานทมความส าคญนน เปนงานทใหไดรบประสบการณทมความหมายมาก รบรวางานของตนเปนสงทมคาและมความส าคญ แตทฤษฎ คณลกษณะของงาน ไมไดกลาวถงผลกระทบ ทางจตใจ ในดานความเครยด ความวตกกงวลเมอบคคลไดรบมอบหมายงานทมความส าคญ

159

5.2.3.3 ปจจยผลลพธทคาดหวงกบความสขในการท างาน งานประสบผลส าเรจกบความสขในการท างาน ผลการศกษาเชงปรมาณ พบวา

องคประกอบดานงานประสบผลส าเรจ มคาเฉลยสงสดเมอเทยบกบองคประกอบอนในปจจยผลลพธทคาดหวง และองคประกอบดานงานประสบผลส าเรจมความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างานในระดบปานกลาง ซงผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา งานประสบผลส าเรจเปน สงทบคลากรเชงสรางสรรคมความสขในการท างา นมากทสดเปนอนดบทสาม สอดคลองกบผลวจยดานความสขในการท างานของ Manion (2003) พบวา ความส าเรจในงานเปนปจจยทท าใหบคลากรมความสขในการท างาน เนองจากเกดการรบรวาตนปฏบตงานไดบรรลตามเปาหมายทก าหนดไว รสกมคณคาในชวต เกดความภาคภมใ จในการพฒนาสงตางๆ เพองานส าเรจ เชนเดยวกบ ทฤษฎสองปจจยของ Herzberg (1991: 5-7) กกลาววา เมอผลงานส าเรจจงเกดความรสกพงพอใจและปลาบปลมในผลส าเรจของงานนนๆ ซงทฤษฎความตองการ 3 อยาง (Three Needs Theory) ของ McClelland (quoted in Reeve, 1992) ไดกลาววามนษยมความตองการทส าคญ 3 ประการ สวนหนงคอ ความตองการความส าเรจในงานทท า จงเกดพลงขบเคลอนมงมนทมเทท างานอยางเตมทเพอใหงานส าเรจและมคณภาพ

ความสมดลในชวตการท างานกบความสขในการท างาน จากทฤษฎ คณภาพชวตการท างานของ Walton (1973 อางถงใน อษา แกวอ าภา , 2545: 27-31) ในดานความสมดลระหวางชวตงานกบชวตดานอน (The Total Life Space) คอ การทบคคลจดเวลาในการท างานของตนเองใหเหมาะสม และมความสมดลกบชวตของตนเอง มสวนชวยท าใหเกดความสขในการท างาน แตผลการศกษาเชงปรมาณกลบพบวา บคลากรเชงสรางสรรคมระดบคาเฉลยดานความสมดลในชวตการท างานนอยทสดเปนอนดบสองเมอเทยบกบองคประกอบอน และความสมดลในชวตการท างานมความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างานในระดบทต าดวยเชนกน แปลผลไดวา บ คลากรเชงสรางสรรคมความสมดลในชวตการท างานทคอนขางนอย สาเหตกเนองมาจากลกษณะงานทยดหยนสง และปรมาณงานทมาก ในขณะทมการก าหนดสงผลงานทคอนขางเรงดวน

นอกจากน รปแบบการใชชวตของแตละบคคลในดานของการจดสรรและวางแผนเวลาการท างานของตนเอง กเปนสาเหตใหเกดความไมสมดลในชวตการท างาน แตปญหาดานนกไมไดเปนปจจยทท าใหความสขในการท างานลดนอยลงมากนก ซงอาจเปนเพราะความคนชนกบลกษณะงานทท า ประกอบกบการไดท างานทตนรก โดยเฉพาะบคคลทมสถานภาพโสด ยงไมมภาระความรบผดชอบในครอบครวมากนก จงสามารถทมเทใหกบงานอยางเตมท และเลอกใชชวต

160

หลงเลกงานไปกบการท างานในสถานทท างานคอนขางมาก โดยไมไดรสกวาความไมสมดลในชวตการท างานจะท าใหความสขในการท างานลดลงมากนก

5.2.3.4 ปจจยความสมพนธระหวางบคคลกบความสขในการท างาน ผลการศกษาเชงปรมาณ พบวา บคลากรเชงสรางสรรคมคาเฉลยความสขในปจจย

ความสมพนธระหวางบคคลในระดบทมาก และมความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างาน ในระดบ ทสงปานกลาง และผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา ปจจยทท าใหเกดความสขใ นการท างานนอยทสด กคอ ปญหาความสมพนธระหวางบคคล จงท าใหเกดความไมเขาใจกน ความขดแยงในงาน และขาดความรวมมอ ดงนน ปจจยความสมพนธระหวางบคคล จงมความส าคญตอการเกดความสขในการท างาน ซงสอดคลองกบผลวจยของ Manion (2003) กลาววา ความสมพนธระหวางบคคล เปนปจจยทท าใหบคลากรมความสขในการท างาน โดยพจารณาจากการตดตอสมพนธ การใหความรวมมอ ชวยเหลอซงกนและกน การสนทนาอยางเปนมตร รวมไปถง การไดรบการยอมรบและความเชอถอไววางใจจากผรวมงานและผบงคบบญชา

เชนเดยวกบแนว คดของอรสโตเตล (quoted in Gavin and Mason, 2004: 387-389) ทกลาววา มนษยจะพบกบชวตทดงามไดนนตองอยในสงคมทด ซงสงคมกเปรยบเหมอนกบการท างานในองคการ เพราะบคคลตองใชเวลามากมายอยกบการท างาน องคการเปนแหลงของความสมพนธระหวางบคคล เปนความสมพนธทางสงคม สอดคลองกบ ทฤษฎสองปจจยของ Herzberg (1991: 5-7) กลาวถงการสรางความพงพอใจในงาน สวนหนงมาจาก ความสมพนธทดกบผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชา และเพอนรวมงาน

นอกจากน ผลการศกษาดานการสรางบรรยากาศการท างานทเตมไปดวยความไววางใจ เชอมน มชวตชวา Rego and Cunha (2008: 740-741) ไดเสนอองคประกอบการสรางมตรภาพทดตอกน และการสรางความสมพนธเชงบวกระหวางผน าและผตาม ซงเปนแนวปฏบตอยางหนงใหองคการน าไปสรางความสขใหกบพนกงาน นอกจากน ทฤษฎความตองการ 3 อยาง (Three Needs Theory) ของ McClelland (quoted in Reeve, 1992) กลาววา บคคลมความตองการมสมพนธภาพทดกบผอน

การไดรบการยอมรบกบความสขในการท างาน จากผลการศกษาเชงปรมาณ พบวา บคลากรเชงสรางสรรคม คาเฉลยความสขดานการไดรบการยอมรบ นอยทสดเมอเทยบกบองคประกอบอนในปจจยความสมพนธระหวางบคคล ขณะท การไดรบการยอมรบมความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างานในระดบปานกลาง ดงนน การไดรบการยอมรบ จงส าคญตอการสรางความสขในการท างาน แต บคลากรเชงสรางสรรครสกวาตนเองไดรบ การยอมรบ ในระดบท

161

นอย จงมความตองการไดรบค าชมเชย การยอมรบทางดานความสามารถและผลการปฏบตงาน จากผบงคบบญชาและเพอนรวมงาน ผลการศกษาเชงคณภาพ ยนยนวา การทหวหนางานยอมรบความสามารถและกลาวค าชมเชย เปนสงทท าเกดความสขในการท างานมากทสดเปนอนดบสอง

สอดคลองกบทฤษฎสองปจจยของ Herzberg (1991: 5-7) กลาววา การไดรบการยอมรบนบถอจากผบงคบบญชา เปนการชม เชยแสดงความยนด การใหก าลงใจ เมอไดท างานบรรลผลส าเรจ เปนองคประกอบหนงทท าใหบคคลพงพอใจในงาน เชนเดยวกบ ผลการศกษา ของ Locke (1976) พบวา การไดรบการยอมรบนบถอ จากผบงคบบญชา และเพอนรวมงานเปน สงส าคญทท าใหบคคลเกดความพงพอใจ

ความสมพนธกบ ผบงคบบญชา ผลการศกษาเชงปรมาณ พบวา บคลากรเชงสรางสรรคม คาเฉลย ความสขดาน ความสมพนธกบ ผบงคบบญชาในระดบทสง และมความสมพนธเชงบวกกบความสขในการท างานในระดบสงทสด เมอเทยบกบองคประกอบอนในปจจยความสมพนธระหวางบคคล อธบายไดวา องคประกอบดานความสมพนธ กบผบงคบบญชา เปนสวนทส าคญตอการสรางความสขในการท างาน สอดคลองกบผลการศกษาของ Roderic Gray (2007: 51) กลาววา ความสมพนธ ทไมด ระหวางพนกงานกบหวหนา เปนสงทจะท าใหพนกงานรสกไมมความสขในการท างานไดมากทสด และจากผลการศกษาเชงคณภาพ พบวา บคลากรเชงสรางสรรคทกทานมความเหนวา ความสมพนธอนดกบหวหนางาน เปนสงส าคญมากตอการเกดความสขในการท างาน เนองจาก ความสมพนธอนดกบหวหนางาน สงผลตอความส าเรจของงานในระดบทสง เพราะหวหนางานเปนผทใหกา รสนบสนน มผลตอความราบรนในการท างาน สอดคลองกบ สรอยตระกล อรรถมานะ (2545: 311) ทการรวบรวมงานวจย ดานผบงคบบญชาทด พบวา ผบงคบบญชาทมประสทธภาพตองสามารถท าใหผใตบงคบบญชาท างานเปนทมได ดวยการเสรมสรางความเขาใจอนดระหวางกน มมนษยสมพนธ เขากบผอนได และปฏบตตอผอนดวยการใหเกยรต รวมถง สนใจในความรสก ทศนคต ค ารองทกข ค าแนะน าจากผใตบงคบบญชา

5.3 ขอจ ากดในการศกษา

5.3.1 ขอจ ากดดานระยะเวลาการศกษา ประกอบกบความรวมมอใหท าการศกษาขององคการทเปนอตสาหกรรมเชงสรางสรรค ท าใหองคการทใชในการศกษาเปนกลมตวอยางมเพยงจ านวน 6 องคการ หรอเปนอตสาหกรรมเชงสรางสรรคเพยง 6 ประเภท ซงยงไมครอบคลมในทก

162

อตสาหกรรมเชงสรางสรรค นอกจากน องคการ ทใชในการศกษายงมความแตกตางกนทงในดานประเภทธรกจ ขนาดองคการ ระยะเวลาการกอตงธรกจ รวมถง จ านวนบคลากรทงหมดและจ านวนบคลากรเชงสรางสรรค

5.3.2 ประชากรทใชในการศกษา เปนบคลากรเชงสรางสรรค ในกลมอตสาหกรรม

สรางสรรค ซงเปนกลมตวอยางลกษณะเฉพาะ และมอาชพคอนขางหลากหลาย ลกษณะการท างานจงมความแตกตางกนออกไป ซงรปแบบการท างานของบคลากรเชงสรางสรรคบางสวนกไมจ าเปนตองท างานทส านกงาน จงท าใหไมสามารถก าหนดจ านวนกลมตวอยางใหไดตา มจ านวนทงหมดทตองการศกษาได

5.3.3 เนองจากผวจยตองการศกษาตวแปรทมความสมพนธกบการสรางความสข

ในการท างานอยางครอบคลม ดงนน แบบสอบถามทใชในการศกษาเชงปรมาณ จงมความละเอยดดวยขอค าถามทมจ านวนมาก ท าใหบคลากรเชงสรางสรรคบางสวนไม มเวลาในการใหขอมลในแบบสอบถามดงกลาว

5.4 ขอเสนอแนะ

ผลจากการศกษาครงน แบงขอเสนอแนะออกเปน 2 สวนคอ ขอเสนอแนะส าหรบการน าไปปฏบต และขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป

5.4.1 ขอเสนอแนะส าหรบการน าไปปฏบต

5.4.1.1 ขอเสนอแนะส าหรบการบรหารเชงนโยบายในภาครฐ จากการท รฐบาลไทยการผลกดน เศรษฐกจเชงสรางสรรค ของประเทศ ดวยการ

ประกาศค ามนสญญา 12 ประการเพอสนบสนนอตสาหกรรมเชงสรางสรรค 15 สาขา ซงการสรางบรรยากาศของเมองทเออตอการเกดความคดสรางสรรค ถอเปนปจจยส าคญทจะชวยดงดดนกสรางสรรค หรอผประกอบการใหเขามาลงทนประกอบธรกจมากขน ซงกรอบการศกษาครงน พบวา

1) ความสขในการท างานมผลตอการคดผลงานสรางสรรคเปนอยางมาก ดงนน หนวยงานภาครฐทเกยวของ อาจจดโครงการสมมนาใหกบผประกอบการ ในอตสาหกรรมเชงสรางสรรค ไดทราบถงความส าคญของการสรางความสขในการท างาน พรอมทงเปนทปรกษา

163

ในการเสนอแนะวธการด าเนนการการสรางความสขในการท างานทเหมาะสมกบประเภทของอตสาหกรรม เชงสรางสรรค นนๆ ยกตวอยางเชน การจดสภาพแวดลอมทางกายภาพทเหมาะสม สะอาด สวยงาม มสถานทผอนคลายความเครยดจากการท างาน มสงอ านวยความสะดวกและอปกรณทเพยงพอตอการท างาน เปนตน

2) หนวยงานภาครฐทเกยวของ อาจจดโครงการประกวดผลงานสรางสรรคในแตละอตสาหกรรมเชงสรางสรรค 15 สาขา โดยบคลากรทเปนผสรางสรรคผลงานนนจะเปนตวแทนขององคการในการประกวด นอกจากจะมการมอบรางวลทเปนตวเงนใหกบบคลากรทชนะในการประกวดผลงานแลว ยงถอเปนการแสดงออกเชงการยอมรบ ในความสามารถ การไดรบค าชมเชย และการประกาศเกยรตคณ ซงเปนสงทส าคญตอการสรางความสขในการท างานใหกบบคลากรกลมน ไมเพยงเทานน องคการในนามทเปนผสงผลงานของบคลากรเชงสรางสรรค ยงไดรบภาพลกษณองคการทดเพมขนและเปนการสรางชอเสยงใหกบตราสนคาและบรการของธรกจดวย ซงการจดโครงการประกวดผลงานสรางสรรคดงกลาวน จะสอดคลองกบผลการศกษาในดานการจายคาตอบแทน ความส าคญของงาน และการไดรบการยอมรบ

3) หนวยงานภาครฐ ทเกยวของ ควรเพมสถานทการคนควา หาความ คดเชงสรางสรรค ในลกษณะเชนเดยวกบ ศนยสรางสรรคงานออกแบบ (Thailand Creative & Design Center: TCDC) โดยอาจมการกระจายศนย สรางสรรคงานออกแบบ ไปยงจงหวดทเปนศนยกลางของแตละภาคทวประเทศไทย เพอใหเกดการสนบสนนและ ขบเคลอน พฒนาดานความคดสรางสรรคใหกบบคลากรเชงสรางสรรค อยางทวถง โดยเนนการดแลและใหความส าคญกบมนษย ผซง เปนแหลงทมาของความคดสรางสรรค เปนหนวยยอยทเลกและส าคญทสดในเศรษฐกจเชงสรางสรรค

5.4.1.2 ขอเสนอแนะส าหรบการบรหารจดการในองคการ ในยคปจจบนทมการแขงขนทางธรกจในระดบทสงมาก โดยเฉพาะองคการทเนน

การสรางสรรคนวตกรรม การสรางความสขใหกบบคลากรเปนสงจ าเปนตอความสามารถในการผลตสงสรางสรรคเหลานขน ซงกรอบการศกษาครงนพบวา บคลากรเชงสรางสรรคไดใหความส าคญกบลกษณะงานทมอสระในการท างานสง ดงนน ผบรหารค วรท าความเขาใจถงลกษณะงานของกลมบคลากรเชงสรางสรรคถงความจ าเปนทจะตองมอสระดานการตดสนใจในการเลอกรปแบบการท างานได เพอเปนประโยชนตอคณภาพของผลงานและเปนการสรางความสขในการท างานใหกบบคลากรเชงสรางสรรคดวย รวม ทง การตระหนกถงปรมาณงานท มอบหมาย

164

นนมความเหมาะสมกบระยะเวลาการท างานหรอไม หากปรมาณงานมความเหมาะสม กจะสงผลใหเกดความสขทงในดานปรมาณงาน ความสมดลในชวตการท างาน และสขภาพรางกาย

5.4.1.3 ขอเสนอแนะส าหรบการบรหารงานทรพยากรมนษย ขอคนพบจากการศกษาความสขในการท างานในคร งน สามารถน าไปใชกบงาน

ทรพยากรมนษย ในการปรบโครงสรางองคการควรมงเนนไปทโครงสรางองคการแบบราบมากขน และควรพจารณาถงกฎระเบยบบางดานทสงผลกระทบตอผลตผลการท างานเชงสรางสรรค เชน เวลาการเขาออกท างานควรเพมความยดหยนมากขน และในดานการแตง กายกอาจพจารณาใหบคลากรมอสระในการแตงกายมาท างานตามความเหมาะสม เปนตน การจดสภาพแวดลอมทางกายภาพใหเหมาะสม สวยงาม มสงอ านวยความสะดวก และเทคโนโลยททนสมย รวมไปถงอปกรณเครองมอทจ าเปนตอการท างานมจ านวนเพยงพอ นอกจากน ควรมกจกรรมเพอสรางความสมพนธอนดระหวางผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชา และเพอนรวมงาน เพอท าใหเกดบรรยากาศในการท างานทอบอน ชวยเหลอซงกนและกน การประสานงานมความสะดวกมากขน และการยกยองชมเชย กส าคญตอการสรางความสขในการท างานเชนกน นกทรพยากรมนษยอาจจดโครงการทเกยวกบการยกยองชมเชย หรอสนบสนนใหหวหนางานเหนความส าคญในดานการกลาวค าชมเชยเมอบคลากรสรางผลงานทด เพอเปนก าลงใจและเปนแบบอยางทดกบบคลากรทานอน ซงวธนเปนการสรางแรงจงใจจากภายในทส าคญกวารางวลทเปนตวเงน

5.4.2 ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป 5.4.2.1 การศกษาความสขในการท างานครงนเปนการศกษาเฉพาะกลมตวอยาง

ดานบคลากรเชงสรางสรรคเพยง 2 กลมอตสาหกรรมเชงสรางสรรคเทานน คอ กลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน ดงนน การวจยครงตอไปจงควรขยายกลมตวอยางไปในกลมอตสาหกรรมอนเพมเตม

5.4.2.2 การศกษาปจจยภายในแตละบคคลทมความสมพนธกบความสขในการท างานครงน ผวจยไดน าแนวคดสขภาพมาเปนกรอบการศกษาถงปจจยสวนบคคล ซงในการศกษาครงตอไป อาจใชแนวค ดปจจยสวนบคคลดานอนๆ เปนตวแปรเพมเตมเใน การศกษาดานความสขในการท างาน ไดแก บคลกภาพ ทศนคต ภมหลงครอบครว พฤตกรรมการดแลตนเอง ความฉลาดในแตละดาน เชน ความฉลาดในการเผชญหนา (Adversity Quotient: AQ) ความฉลาดทางอารมณ (Emotion Quotient: EQ) ความฉลาดทางคณธรรม (Moral Quotient: MQ) เปนตน

บรรณานกรม

กรมการแพทย. 2523. รายงานสมมนาระดบชาตวาดวยสขภาพจต. กระทรวงสาธารณสข

กรงเทพมหานคร. กรมสงเสรมการสงออก. 2552. อตสาหกรรมสรางสรรค (Creative Industries) ของสหราช

อาณาจกร. คนวนท 22 กมภาพนธ 2553 จาก http://www.depthai.go.th กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. 2553. การพฒนาและทดสอบดชนชวดสขภาพจตคน

ไทย (Version 2007). คนวนท 28 มกราคม 2553 จาก http://www.dmh.go.th /test/thaihapnew/

กรวภา พรมจวง. 2541. ความสมพนธระหวางแบบของผน า สภาพแวดลอมในการท างานขนาดขององคการ กบบรรยากาศองคการของวทยาลยพยาบาล สงกดกระทรวงสาธารณสข. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กลมยทธศาสตรและแผนการประชาสมพนธ ส านกโฆษกรฐบาลไทย. 2552. นายกรฐมนตรเนนเศรษฐกจสรางสรรคเพอพฒนาประเทศใหมความเขมแขงมากยงขน. คนวนท 21 กมภาพนธ 2553 จาก http://www.pm.go.th/blog/3233

กลยาณ สนธสวรรณ. 2542. ความสมพนธระหวางแรงจงใจใฝสมฤทธ บคลกภาพกบผลการปฏบตงานของพนกงานกลมธรกจโทรคมนาคม เครอเจรญโภคภณฑ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กลยารตน อองคณา. 2549. ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล การรบรคณคาในตนเอง สภาพแวดลอมในงาน กบความสขในการท างานของพยาบาลประจ าการโรงพยาบาลเอกชน เขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กตตยา เพรดพรงตระกล. 2549. ความผกพนตอองคการของพนกงานบรษท เอสซแอสเสท คอรปอเรชน จ ากด (มหาชน). วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กสมา จอยชางเนยม. 2547. แรงจงใจในการท างานของพนกงานส านกงานใหญ บมจ.

ธนาคารกสกรไทย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

166

ไกรสทธ นฤขตพชย. 2552. ปรบจตใตส านกเปดประตความสขอยางยงยน. คนวนท 23 มกราคม 2553 จาก http://www.nationejobs.com/content/worklife/afterwork/ template.php?conno=1013

ขาวประชาสมพนธ. 2552. TCDC ระดมขนพลเศรษฐกจสรางสรรค รวมงานสมมนา

Creative Thailand. คนวนท 22 กมภาพนธ 2553 จาก http://www.thaipr.net/nc/ readnews.aspx?newsid=81C72CF48E7B588CA398DD1D1ECF6A41

ครเอทฟไทยแลนด. 2552. การพฒนาเศรษฐกจสรางสรรคของฮองกง (Creative

Economy). คนวนท 15 กมภาพนธ 2553 จาก http://www.creativethailand.org /article008.html

ครเอทฟไทยแลนด. 2553. เศรษฐกจเมองสรางสรรค. คนวนท 25 กมภาพนธ 2553 จาก http://www.creativethailand.org/th/about/about_creativecity.php

คลงปญญาไทย. 2553. สขภาพ. คนวนท 28 มกราคม 2553 จาก http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php/

จ าลกษณ ขนพลแกว. 2552 (3 สงหาคม). คณภาพชวตการท างาน (Quality of Work Life). กรงเทพธรกจ: 10.

ฉฐภม วฒนศรพงศ. 2537. ความพงพอใจในการท างานและความผกพนตอองคการ. ภาคนพนธโครงการบณฑตศกษาการพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ชนกา ตจนดา. 2552. Happy 8 Workplace ความสข 8 ประการในทท างาน. คนวนท 28 มกราคม 2553 จาก http://www.thaihealth.or.th/node/12827

ชฤทธ เตงไตรสรณ. 2547. การบรรยายประชมวชาการ เรอง กายหายไข ใจหายทกข. คนวนท 29 มกราคม 2553 จาก http://www.dtam.moph.go.th/alternative/viewstory. php?id=294

ดวงเดอน พนธมนาวน. 2524. พฤตกรรมศาสตร เลม 2 จตวทยาจรยธรรมและจตวทยา

ภาษา. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช. ดาวรตน เอยมส าอาง. 2548. อทธพลของพฤตกรรมสวนบคคลและการรบร

สภาพแวดลอมในการท างานทมตอความเครยดและกลวธในการเผชญความเครยดของผบรหาร: ศกษาเฉพาะกรณธนาคารกรงศรอยธยา จ ากด (มหาชน) ส านกงานใหญ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

167

ตรณ พงศมฆพฒน. 2552 (19 สงหาคม). ความสขในระบบทนนยม. มตชนรายวน: 7. ทพวรรณ ศรคณ. 2542. คณภาพชวตในการท างานกบความผกพนตอองคการ: ศกษากรณ

บรรษทบรหารสนทรพยสถาบนการเงน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ธานนทร ศลปจาร. 2548. การวจยและวเคราะหขอมลทางสถตดวย SPSS. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: ว.อนเตอร พรนท.

นพมาศ องพระ (ธรเวคน). 2551. ทฤษฎบคลกภาพและการปรบตว. พมพครงท 4. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

บสเนสไทย. 2551 (9 กรกฎาคม). ป 2008 จดเปลยนมนษยเงนเดอน. คนวนท 25 มกราคม 2553 จากhttp://www.businessthai.co.th/bt/search.php

บญเจอ วงษเกษม. 2530. คณภาพชวตการท างานกบการเพมผลผลต. เพมผลผลต. 26 (ธ.ค.-ม.ค.): 29-33.

ประชาชาตธรกจ. 2552. (19-22 พฤศจกายน). มาตรฐาน MW-QWL สรางองคกรอยดมสข ลดการขาดลา 42%: 30.

ประทมทพย เกตแกว. 2551. ความสมพนธระหวางการรบรคณลกษณะงาน ความสามารถในการเผชญและฟนฝาอปสรรคกบความสขในการท างานของพยาบาล งานการพยาบาลผาตด. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ประเวศ วะส. 2543. สขภาพในฐานะอดมการณของมนษย. พมพครงท 4. นนทบร: สถาบนวจยระบบสาธารณสข.

ประเวศ วะส. 2548. มรรค 12 สประเทศไทยอยเยนเปนสข. พมพครงท 1. นนทบร: ส านกงานปฏรประบบสาธารณสขแหงชาต.

ปรยาพร วงศอนตรโรจน. 2543. จตวทยาการบรหารงานบคคล. กรงเทพมหานคร: ศนยสอเสรมกรงเทพ.

แผนงานสขภาวะองคกรภาคเอกชน. 2552. มาสรางองคกรแหงความสขกนเถอะ. กรงเทพมหานคร: ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ.

ฝน แสงสงแกว. 2522. เรองของสขภาพจต. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชวนพมพ. พรรณภา สบสข. 2548. ความสมพนธระหวางการรบรคณลกษณะงาน ภาวะผน าการ

เปลยนแปลงของหวหนาหอผปวย กบความสขในการท างานของพยาบาลประจ าการ โรงพยาบาลมหาวทยาลยของรฐ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

168

พระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต). 2552. ความสข 5 ชน. คนวนท 23 มกราคม 2553 จาก http://www.cdthamma.com/forums/index.php?topic=2808.0

พระไพศาล วสาโล. สขภาพองครวมกบสขภาพสงคม. คนวนท 28 มกราคม 2553 จาก www.visalo.org/article/AttchFile/Health.doc

พระมหานยม อสว โส (หาญสงห). 2545. การศกษาเปรยบเทยบแนวความคดเรองความสขในทฤษฎจรยศาสตรของจอหน สจวต มลลกบพทธจรยศาสตร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย.

พบล ทปะปาล. 2550. พฤตกรรมองคการสมยใหม. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: อมรการพมพ.

พมลวรรณ พงษสวสด. 2535. ความคาดหวงหลงปรบระบบราชการ. วารสารขาราชการ. 37 (2): 27-36.

พทธทาสภกข. 2548. ความสขในการท างาน. คนวนท 20 กนยายน 2552 จาก http://geocitie.com

ภทรพร เชาวนปรชา. 2549. สภาพแวดลอมในการท างาน คณภาพชวตการท างาน และความเครยดในการท างานของพนกงานโรงงานผลตปยเคม บรษท ไทยเซนทรลเคม จ ากด (มหาชน). วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ภาณภาคย พงศอตชาต. 2550. คนไทยท างานหนกเกอบทสดในโลก. ใน การเสรมสรางคณภาพชวตและการท างาน กระแสใหมของการบรหารทรพยากรบคคล. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: กลมสอสารองคกร ส านกงาน ก.พ. หนา 93-103.

ยทธ ไกยวรรณ. 2551. วเคราะหขอมลวจย 1. กรงเทพมหานคร: ศนยสอเสรมกรงเทพ. ยทธ ไกยวรรณ. 2551. วเคราะหขอมลวจย 4. กรงเทพมหานคร: ศนยสอเสรมกรงเทพ. รตกมพล พนธเพง. 2547. ความสมพนธระหวางการรบรสภาพแวดลอมในการท างาน

ความเหนอยลาทางจตใจและสขภาพของพนกงานโรงงานอตสาหกรรมผลตเลนซ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

รศม ลกขณาวรรณพร. 2545. สาเหตและวธชนะความเครยดจากการท างาน. วารสารมหาวทยาลยครสเตยน. 8 (กนยายน - ธนวาคม): 4-12.

ราชบณฑตยสถาน. 2542. พจนานกรมไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน. คนวนท 27 มกราคม 2553 จาก http://rirs3.royin.go.th

169

วชต ออน และอ านาจ วงจน. 2550. การวเคราะหขอมลทางสถต ดวยโปรแกรมส าเรจรป SPSS. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: พรนทแอทม.

วทยากร เชยงกล. 2548. จตวทยาในการสรางความสข. กรงเทพมหานคร: สายธาร. วภาดา คปตานนท. 2551. การจดการและพฤตกรรมองคการ: เทคนคการจดการสมยใหม.

พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ มหาวทยาลยรงสต. วรยะ สวางโชต. 2552. เศรษฐกจสรางสรรค...รฐบาลฝน หรอท าไดจรง. คนวนท 21

มนาคม 2553 จาก http://industrial.se-ed.com/home/news_preview.php?id =8963&section=29

วรยะ สวางโชต. 2552. เศรษฐกจสรางสรรคแลวไงตอ. คนวนท 23 กมภาพนธ 2553 จาก http://www.thaingo.org/writer/view.php?id=1372

ศนสนย ฉตรคปต และคณะ. 2544. การเรยนรอยางมความสข: สารเคมในสมองกบ

ความสขและการเรยนร. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

ศนยเครอขายวชาการเพอสงเกตการณและวจยความสขชมชน. 2551. ประเมนความสขของคนท างาน (Happiness at Workplace): กรณศกษาประชาชนอาย 18 - 60 ปทท างานในสถานประกอบการและองคกรธรกจในเขตกรงเทพมหานคร. มหาวทยาลยอสสมชญ.

สมบต กสมาวล. 2552. สงคมเศรษฐกจแบบสรางสรรค นวตกรรมและชนชนใหม. For Quality. 16 (สงหาคม): 75-77.

สมยศ นาวการ. 2545. พฤตกรรมองคการ. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพบรรณกจ. สรอยตระกล อรรถมานะ. 2545. พฤตกรรมองคการ: ทฤษฎและการประยกต. พมพครงท 3.

กรงเทพมหานคร: ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. สโรธร ปษปาคม. 2550. ระบบคาตอบแทนในธรกจไทย: ผลกระทบตอผลลพธระดบ

บคคล. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. สวรตน สวธนไพบลย. 2548. ความพงพอใจตอสภาพแวดลอมในการท างานกบความ

ผกพนตอองคการของพนกงานระดบปฏบตการ. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

170

ส านกขาวแหงชาต กรมประชาสมพนธ. 2552. เศรษฐกจสรางสรรค: ทางเลอกเศรษฐกจ

ไทย. คนวนท 28 มนาคม 2553 จาก http://thainews.prd.go.th/view.php?m_ newsid=255208170054&tb= N255208&news_headline

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. 2548. เคลดลบการอานเพอสขภาพ. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง.

ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ. 2552. สองคกรความสข ยควกฤตคดสรางสรรค จดการแบบมทางเลอก. คนวนท 5 มกราคม 2553 จาก http://www.thaihealth.or.th/node/11713

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2550. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 - 2554). คนวนท 5 มกราคม 2553 จาก http://www.nesdb.go.th/Default.aspx?tabid=139

ส านกงานบรหารและพฒนาองคความร. 2552. เศรษฐกจบนพนฐานความคดสรางสรรค. คนวนท 25 กมภาพนธ 2553 จาก http://www.okmd.or.th/th/knowledge_detail. asp?id=381

ส านกงานปฏรประบบสขภาพแหงชาต (สปรส.). 2548. รวมตวชวดเกยวกบความอยเยนเปนสข. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: ธนธชการพมพ.

ส านกงานสงเสรมอตสาหกรรมซอฟตแวรแหงชาต. 2553. ตลาดคอมพวเตอรซอฟตแวร. คนวนท 22 เมษายน 2553 จาก http://www.nsiim.sipa.or.th/nsiim/g-mkosw08.do

ส านกประเมนผลและเผยแพรการพฒนา. 2549. กรอบแนวคดการพฒนาดชนชวดความอยเยนเปนสขรวมกนในสงคมไทย. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: สามด พรนตง.

ส านกวจยเอแบคโพลล มหาวทยาลยอสสมชญ. 2553. เครอขายดชนความอยเยนเปนสข. คนวนท 30 มกราคม 2553 จาก ttp://www.abacpollcourses.au.edu/happiness/ aboutus.html

สรพฒน ชนะกล. 2552. เศรษฐกจเชงสรางสรรค. คนวนท 21 กมภาพนธ 2553 จาก http://www.nia.or.th/innolinks/page.php?issue=200905&section=6

สรอร วชชาวธ. 2544. จตวทยาอตสาหกรรมและองคการเบองตน. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สชาต ประสทธรฐสนธ. 2550. ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร. พมพครงท 14. กรงเทพมหานคร: หางหนสวนจ ากดสามลดา.

171

สทพนธ บงสนนท. 2548. จากแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 สความอยเยนเปนสข. คนวนท 20 มกราคม 2553 จาก http://www.uinthai.com/index.php?lay=show&ac= article&Id=5374569&Ntype=82

สทธลกษณ แจมใส. 2546. ปจจยทมผลตอความพงพอใจในการท างานของพนกงานธนาคารไทยพาณชย จ ากด (มหาชน) ทสงกดส านกงานบรหารธรกจสาขา เขต 29. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.

สพาน สฤษฎวานช. 2552. พฤตกรรมองคการสมยใหม: แนวคดและทฤษฎ. พมพครงท 2. ปทมธาน: โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สภวรรณ พนธจนทร. 2550. ความหมายและความส าคญของสขภาพจต. คนวนท 28 มกราคม 2553 จาก http://socialscience.igetweb.com/index.php?mo=3&art =12301

สรสวด สวรรณเวช. 2549. การสรางรปแบบความผกพนของพนกงานตอองคการ. ภาคนพนธปรญญาคณะพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สรย กาญจนวงศ และจรยาวตร คมพยคฆ. 2545. รายงานการวจยเรอง ความเครยด สขภาพ และความเจบปวย: แนวคดและการศกษาในประเทศไทย. พมพครงท 1. นครปฐม: มหาวทยาลยมหดล.

สวมล ตรกานนท. 2550. การสรางเครองมอวดตวแปรในการวจยทางสงคมศาสตร : แนวทางสการปฏบต. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อภชย มงคล. 2552. รายงานการวจยเรองการพฒนาและทดสอบดชนชวดสขภาพจตคนไทย. กรงเทพมหานคร: กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข.

อภพร อสระเสนย. 2549. ความสขและความสามารถในการเผชญปญหาของกลมครอาสาสมครในพนทประสบภยสนาม. การคนควาอสระปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

อภสทธ ไลสตรไกล. 2552. ท าไมตอง Creative Economy. คนวนท 17 กมภาพนธ 2553 จาก http://www.tcdc.or.th/articles.php?act=view&id=94

อรยา คหา. 2545. แรงจงใจและอารมณ. ปตตาน: มหาวทยาลยสงขลานครนทร. อรณ เชวนาศย. 2538. ความหมายและความส าคญของสขภาพจต. คนวนท 28 มกราคม

2553 จาก http://www.swu.ac.th/royal/book6/b6c4t1.html

172

อรณ เอกวงศตระกล. 2545. ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล การมสวนรวมในงาน บรรยากาศองคการกบคณภาพชวตการท างานของพยาบาลประจ าการโรงพยาบาลศนย เขตภาคใต. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อรณวด คมสรพทกษ. 2545. การเสรมสรางอ านาจในงานกบความพงพอใจในงาน ของพนกงานในโรงงานอตสาหกรรม. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อลงกรณ พลบตร. 2552. เศรษฐกจสรางสรรคกบทรพยสนทางปญญา. สารกระทรวงพาณชย.

1 (พฤศจกายน): 2. อาภรณ ชวะเกรยงไกร. 2552 (6 สงหาคม). เศรษฐกจสรางสรรค. กรงเทพธรกจ. คนวนท 14

มกราคม 2553 จาก http://www.bangkokbiznews.com/home/details/politics/ opinion/aporn/20090806/66132/

อาภรณ ภวทยพนธ. 2549. ปฏบตตนอยางไรใหเปนพนกงานดาวเดน (Talented People)

พนกงานดาวเดน องคการควรสรางหรอซอ. คนวนท 24 กรกฎาคม 2553 จาก http://www.hrcenter.co.th/column_detail.php?column_id=603&page=1

อ านวย แสงสวาง. 2536. จตวทยาอตสาหกรรม. กรงเทพมหานคร: โรงพมพทพยวสทธ. อษา แกวอ าภา. 2545. ความสมพนธระหวาง บรรยากาศการสอสารขององคการ การเพม

คณคาในงาน กบคณภาพชวตการท างาน ของพยาบาลประจ าการ หนวยงานอบตเหตและฉกเฉน โรงพยาบาลศนย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อษณย จนทรอ ารง. 2550. อทธพลของแรงจงใจในการท างาน ความฉลาดทางอารมณและการสนบสนนทางสงคมทมตอความผกพนตอองคการของพนกงานในบรษทเอกชนแหงหนง. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

APA Practice Organization. 2010. The Awards. Retrieved January 5, 2010 from http://www.phwa.org/awards/

Beck, Robert C. 2004. Motivation: Theories and Principles. 15th ed. New Jersey: Pearson Education.

Brown, Warren B. and Moberg, Dennis J. 1980. Organization Theory and

Management: A Macro Approach. New York: John Wiley & Sons, Inc.

173

Brülde, B. 2007. Happiness Theory of the Good Life. Journal of Happiness Studies. 8 (1): 15-49.

Cooper, Cary L.; Dewe, Philip J. and O’Driscoll, Michael P. 2001. Organizational

Stress: A Review and Critique of Theory, Research, and Applications. 2nd ed. London: Sage Publications.

Deckers, Lambert. 2005. Motivation: Biological, Psychological, and Environmental. 2nd ed. Boston: Pearson Education.

Diener E. 2000. Subjective Well-Being: The Science of Happiness and a Proposal for a National Index. American Psychologist. 55 (1): 34-43.

Diener E.; Emmons, Robert A.; Larsen, Randy J. and Griffin, Sharon. 1985. The Satisfaction With Life Scale. Journal of Personallity Assessment. 49 (1): 71-75.

Diener E.; Suh, Eunkook M.; Richard E. Lucas and Smith, Heidi L. 1999. Subjective Well-Being: Three Decades of Progress. Psychological Bulletin. 125 (2): 276-302.

Diener, E. 2010. Frequently Answered Questions: A Primer for Reporters and

Newcomers. Retrieved April 2, 2010 from http://www.psych.illinois.edu/~ ediener/faq.html

Diener, E. 1984. Subjective Well-Being. Psychological Bulletin. 95 (3): 542-575. Diener, E., Sandvik, E. and William Pavot. 2009. Happiness is the Frequency, Not the

Intensity, of Positive Versus Negative Affect. Assessing Well-Being. 39 (June): 213-231.

Diener, Ed and Suh, Eunkook. 1997. Measuring Quality of Life: Economic, Social, and Subjective Indicators. Social Indicators Research. 40 (1-2): 189-216.

Dierendonk, D.V. 2005. The Construct Validity of Ruff Scales of Psychological Well-Being and Its Extension with Spiritual Well-Being. Personality and Individual

Differences. 36(3): 629-643. Dubrin, Andrew J. 1994. Applying Psychology Individual & Organizational

Effectiveness. 4th ed. New Jersey: Prentice-Hall.

174

Florida, Richard. 2002. The Rise of the Creative Class. New York: Basic Books. FORTUNE. 2009. (February, 9). 100 BEST COMPANIES TO WORK FOR 2009.

Retrieved January 5, 2010 from http://money.cnn.com/magazines/fortune/ bestcompanies/ 2009/full_list/

Franken, Robert E. 2007. Human Motivation. 6th ed. California: Thomson Wadsworth. The Gale Group. 2007. Cities and the Economic Development of Nations: an Essay on

Jane Jacobs' Contribution to Economic Theory. Retrieved January 17, 2010 from http://goliath.ecnext.com/coms2/gi_0199-7659574/Cities-and-the-economic-development.html

Gallup. 2009. Q12 Meta-Analysis: The Relationship Between Engagement at Work

and Organizational Outcomes. Retrieved January 28, 2010 from

http://www.gallup.com/consulting/126806/Q12-Meta-Analysis.aspx Gavin, J.H and Mason, R.O. 2004. The Virtuous Organization: The Value of Happiness

in the Workplace. Organization Dynamics. 33 (September): 379-392. Grant, Adam M.; Christianson, Marlys K. and Price, Richard H. 2007. Happiness,

Health, or Relationships? Managerial Practices and Employee Well-Being Tradeoffs. Academy of Management Perspectives. 21 (August): 51-60.

Gray, Roderic. 2007. A Climate of Success. 1st ed. Oxford: Elsevier. Great Place to Work. 2010. OUR MODEL. Retrieved January 5, 2010 from

http://www.greatplacetowork.com/great/model.php Greenberg, Jerald and Baron, Robert A. 2008. Behavior in Organizations. 9th ed. New

Jersey: Pearson Education. Gubman, Edward L. 1998. The Talent Solution: Aligning Strategy & People to Achieve

Extraordinary Results. New York: McGraw-Hill. Hackman, J.Richard and Oldham, Greg R. 1980. Work Redesign. Massachusetts:

Addison-Wesley. Herzberg, Frederick. 1991. A Harvard Business Review Paperback: Motivation.

Massachusetts: Harvard Business School.

175

Hewitt Associates. 2009. Engagement and Culture: Engaging Talent in Turbulent

Times. Retrieved June 2, 2010 from http://www.hewittassociates.com/_ MetaBasicCMAssetCache_/Assets/Articles/2009/hewitt_pov_engagement _and_culture.pdf

Hewitt Associates. 2010. Hewitt Engagement Survey. Retrieved June 2, 2010 from http://www.hewittassociates.com/Intl/NA/en-S/Consulting/ServiceTool. aspx?cid=2256&sid=7212

Heylighen, F. 1999. Happiness. Retrieved January 22, 2010 from http://pespmc1.vub. ac.be/happines.html

Huse, Edgar F. 1980. Organization Development and Change. 2nd ed. St.Paul: West Publishing.

The Institute for Employment Studies. 2007. Employee Engagement. Retrieved August 13, 2010 from http://www.employment-studies.co.uk/pdflibrary/op11.pdf

Joint UNECE / EUROSTAT / ILO Seminar on the Quality of Work. 2007. Towards an International Quality of Employment Framework: Conceptual Paper of The Task Force on the Measurement of Quality of Work. 18-20 April, Geneva, Switzerland.

Kall, R. 2004. Happiness and Positive Experience in Your Bottom Line: At Work in

Business. Retrieved September 23, 2009 from http://www.futurehealth. org/Positive_Experience_Work_Business.htm

Kato, Paul Y. 1999. Summary About The Option Management. Retrieved January 12, 2010 from http://www.optionmanagement.net/index_e.htm.

Kjerulf, Alexander. 2007. Praise for Happy Hour is 9 to 5. Petersburg: Alexander. Layard, Richard. 2007. ความสข : หลากหลายขอคนพบของศาสตรใหมแหงความสข.

แปลจาก Happiness : Lessons from a New Science. โดย รกด โชตจนดา และเจรญเกยรต ธนสข. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร: ศนยจตตปญญาศกษา และส านกพมพสวนเงนมมา.

Locke, Edwin A. 1976. The Nature and Causes of Job Satisfaction. Handbook of

Industrial and Organizational Psychology. Chicago: Rand McNally.

176

Lucas, Richard E.; Diener, E. and Larsen, Randy J. 2009. Measuring Positive Emotions. In Assessing Well-Being. Social Indicators Research Series. 39: 139-155. Retrieved September 20, 2009 form Springer Netherlands.

Luthans, Fred. 1998. Organizational Behavior. 8th ed. New York: McGraw-Hill. Lyubomirsky, Sonja; King, Laura, and Diener, E. 2005. The Benefits of Frequent

Positive Affect: Does Happiness Lead to Success?. Psychological Bulletin. 131 (6): 803-855.

Manion, J. 2003. Joy at Work: As Experienced, As Expressed. Dortor of Philosophy in Human and Organizational Systems. University of Michigan.

Maslow, Abraham H. 1954. Motivation and Personality. New York: Harper & Brothers. Martin, Angela J.; Jones, Elizabeth S. and Callan, Victor J. 2005. The Role of

Psychological Climate in Facilitating Employee Adjustment During Organizational Change. European Journal of Work and Organizational

Psychology. 14 (March): 263–289.

Milton, C.R. 1981. Human Behavior in Organization. Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall.

Moorhead, Gregory and Griffin, Ricky W. 2010. Organizational Behavior: Managing

People and Organizations. 9th ed. China: South-Western CENGAGE Learning.

Nittaya Wongtada and Rice, Gillian. 2007. Assessment of the University of a Model of Individual Creativity and Organizational Innovationess. NIDA Business

Journal. 2 (May): 159-169. Premuzic, Tomas Chamorro; Bennett, Emily and Furnham, Adrian. 2007. The Happy

Personality: Mediational Role of Trait Emotional Intelligence. Personality and

Individual Differences. 42 (June): 1633-1639. Reeve, Johnmarshall. 1992. Understanding Motivation and Emotion. Florida: Holt,

Rinehart and Winsston.

177

Rego, Arménio and Cunha, Miguel Pina e. 2008. Authentizotic Climates and Employee Happiness: Pathways to Individual Performance?. Journal of Business

Research. 61 (July): 739-752. Robert, L. 2005. The Myth of Job Happiness. Retrieved September 23, 2009 from

http://www.proquest.umi.com Spitzer, Robert. 1999. The Four Levels of Happiness. Retrieved February 1, 2010 from

http://www.catholiceducation.org/articles/apologetics/ap0016.html UNCTED. 2008. Creative Economy Report 2008. Retrieved February 13, 2010 from

http://www.unctad.org/creative-economy Vroom, Victor H. 1964. Work and Motivation. New York: John Wiley & Sons, Inc. Warr, Peter. 2007. Work, Happiness, and Unhappiness. New Jersey: Lawrence

Erlbaum Associates. WHO Basic Documents. 1996. Constitution of the World Health Organization. Wright, Thomas A. and Cropanzano, Russell. 2007. The Happy/Productive Worker

Thesis Revisited. Personnel and Human Resources Management. 26: 269-307.

ภาคผนวก ก

179

องคการแหงความสข จากวสยทศน แนวคด

และกลยทธดานการสรางความสขใหกบการท างานขององคการ

1. บรษท ปาใหญครเอชนจ ากด 2. บรษท อมรนทรพรนตง แอนด พบลชชง จ ากด 3. บรษท บาธรม ดไซน จ ากด 4. บรษท ฟรเทกซอลาสตค จ ากด 5. บรษท โทเทล แอคเซส คอมมนเคชน จ ากด (มหาชน) 6. บรษท อารเอส จ ากด (มหาชน)

บรษทในล าดบท 1- 5 เปนองคการทไดรบการคดเลอกใหเปนองคการแหงความสขจาก

โครงการถอดรหส 100 องคการหลากสข เปนความรวมมอระหวางส านกงานกองทนสนบสนนการ

สรางเสรมสขภาพ (สสส.) โดยแผนงานสขภาวะองคกรภาคเอกชน และคณะพฒนาทรพยากร

มนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

บรษทในล าดบท 6 คอ บรษท อารเอส จ ากด (มหาชน) จากนโยบายดานการพฒนา

บคลากร มการก าหนดหลกสตรโดยใชกรอบของความสามารถ (Competency Base Training)

และพจารณาหลกสตรจากผลการส ารวจความจ าเปนในการฝกอบรม โดยมหลกสตรการฝกอบรม

ครอบคลม ทงดานการพฒนาความร การพฒนาทศนคต และการพฒนาทกษะ (Knowledge

Sharing) และค านงถงความส าคญของพนกงาน โดยเนนการสรางความผกพน (Engagement)

ของพนกงานในองคกรมาอยางตอเนอง ผานกจกรรมตางๆ เชน กจกรรม Team Building Camp,

ตะลยพพธภณฑเดก, กจกรรม RS Happy Family Clip,กจกรรมการแบงปนความรในองคกร, การ

ตรวจสขภาพพนกงาน การประกนชวตและสขภาพพนกงาน และการจดสภาพแวดลอมในการ

ท างานใหปลอดภย นอกจากน ยงมการปรบโครงสรางองคกรภายในใหเกดความแบนราบ

(Broadbanding) มากขน เพอใหการสอสารมความสนและกระชบ เปนการกระจายอ านาจการ

ตดสนใจ (Empowerment) ใหพนกงานไดใชศกยภาพของตนเองไดอยางเตมความสามารถ

ทมา : http://www.hrd.nida.ac.th/happy/phototype.php

ทมา : รายงานประจ าป 2552 ของบรษท อารเอส จ ากด (มหาชน)

ภาคผนวก ข

181

คณะพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร 118 หม 3 ถนนเสรไทย คลองจน

บางกะป กรงเทพฯ 10240 เรอง ขอความอนเคราะหเกบขอมลเพอประกอบการท าวทยานพนธ เรยน ทานผตอบแบบสอบถาม

เนองดวยดฉนนางสาวสรนทร แซฉว นกศกษาปรญญาโท คณะพฒนาทรพยากรมนษย

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (NIDA) ก าลงท าวทยานพนธเรอง “ความสขในการท างาน

กรณศกษาบคลากรเชงสรางสรรค ในอตสาหกรรมเชงสรางสรรค” จงมความจ าเปนตองเกบขอมลจาก

กลมบคลากรทเกยวของกบการปฏบตงานเชงสรางสรรค ซงขอมลของทานจะเปนประโยชนอยางสงตอ

การพฒนาองคความรทางวชาการและความรทไดรบกสามารถน าไปพฒนาการสรางความสขในการ

ท างานของบคลากรในอตสาหกรรมเชงสรางสรรคตอไป

เพอใหขอมลในการศกษาวจยและการท าวทยานพนธครงนมความสมบรณจงใครขอความอนเคราะหจากทานในการตอบแบบสอบถาม กรณาตอบค าถามทกขอตามความเปนจรงเกยวกบตวทานและองคการของทาน ขอมลทไดจะถกเกบเปนความลบ และไมมผลกระทบใดๆ ตอตวทานและองคการของทาน โดยขอมลทไดรบจะถกวเคราะหและน าเสนอในภาพรวมของงานวจยเทานน ซงแบบสอบถามประกอบดวย 4 สวน ไดแก

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 แบบสอบถามดานความสขในการท างาน

สวนท 3 แบบสอบถามดานปจจยภายนอกของความสขในการท างาน

สวนท 4 แบบสอบถามดานสขภาพ

ผวจยขอขอบพระคณทานเปนอยางสงทกรณาเสยสละเวลาอนมคาของทานเพอตอบแบบสอบถามน

นางสาวสรนทร แซฉว นกศกษาปรญญาโท คณะพฒนาทรพยากรมนษย

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (NIDA)

182

แบบสอบถามการศกษา เรอง “ความสขในการท างานของบคลากรเชงสรางสรรค

กรณศกษาอตสาหกรรมเชงสรางสรรคกลมสอและกลมงานสรางสรรคเพอการใชงาน”

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

โปรดเขยนเครองหมาย ลงใน และกรอกขอความลงในชองวาง ทตรงกบความเปนจรงของทาน

1. เพศ ชาย หญง

2. ปจจบนทานอาย 21 - 30 ป 31 - 40 ป 41 - 50 ป 50 ปขนไป

3. สถานภาพสมรส โสด สมรส หยาราง

4. ระดบการศกษาสงสด ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตรหรอเทยบเทา ปรญญาโท ปรญญาเอก

5. ต าแหนงหนาทปจจบน _______________________________

6. ระดบต าแหนงงานในปจจบน ระดบพนกงาน – พนกงานอาวโส ระดบหวหนางาน – ผชวยผจดการ ตงแตระดบผจดการขนไป

7. ทานมประสบการณในงานเชงสรางสรรค นอยกวา 1 ป 1 - 3 ป

3 - 5 ป 5 - 10 ป 10 ปขนไป

8. รายไดเฉลยรวมตอเดอนจากบรษท เชน เงนเดอน, คาคอมมชชน, คาลวงเวลา, โบนส นอยกวา 10,000 บาท 10,001 – 20,000 บาท 20,001 – 30,000 บาท 30,001 – 40,000 บาท 40,001 – 50,000 บาท 50,000 บาทขนไป

183

สวนท 2 แบบสอบถามดานความสขในการท างาน

ค าชแจง แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอศกษาความสขในการท างานของทาน โปรดท าเครองหมาย ลงในชองทางขวามอทายของขอความทตรงกบระดบความคดเหนของทานมากทสดเพยงค าตอบเดยว ซงในแตละชองมความหมายดงน

6 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงมากทสด 5 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงมาก 4 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงคอนขางมาก 3 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงคอนขางนอย 2 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงนอย 1 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงนอยทสด

ขอท ขอความ ระดบความคดเหน

6 5 4 3 2 1 ดานความพงพอใจในชวต

1 ความสมพนธทดในครอบครว มผลตอความสขในการท างานของทาน

6 5 4 3 2 1

2 การเปนสมาชกครอบครวทด มผลตอความสขในการท างาน ของทาน

6 5 4 3 2 1

3 ทานรสกสมหวงกบเปาหมายของชวตทก าหนดไว 6 5 4 3 2 1 4 ต าแหนงหนาทการงานของทาน เปนไปตามททานคาดหวง 6 5 4 3 2 1 5 ทานรสกวาชวตของทานมความสข 6 5 4 3 2 1

ดานความพงพอใจในงาน 6 ทานรสกมความสขและอยากมาท างานทกวน 6 5 4 3 2 1 7 ทานรสกเพลดเพลนกบการท างานของทานจนลมเวลา 6 5 4 3 2 1 8 ทานรสกรก และเอาใจใสกบงานทท าอยเสมอ 6 5 4 3 2 1 9 ทานมกจะประสบความส าเรจตามเปาหมายในการท างาน 6 5 4 3 2 1

10 ลกษณะงานททานท าอยตรงกบความชอบสวนตวของทาน 6 5 4 3 2 1 ดานความรสกทางบวก

11 ทานมความกระตอรอรน เปยมดวยพลงกายและพลงใจพรอมทจะท างานตลอดเวลา

6 5 4 3 2 1

184

ขอท ขอความ ระดบความคดเหน

6 5 4 3 2 1 12 ทานรสกวาชวตมคณคาเมอไดท างาน 6 5 4 3 2 1 13 ทานสามารถยมแยมแจมใสไดเสมอขณะท างาน 6 5 4 3 2 1 14 ทานมความสขกบกจกรรมในชวตประจ าวนตามปกตได 6 5 4 3 2 1 15 ทานมกมองวาปญหาอปสรรคเปนโอกาสการพฒนา 6 5 4 3 2 1

ดานความรสกทางลบ 16 ทานมกพบเหนการท างานทไมซอสตย จงรสกอดอดใจ 6 5 4 3 2 1 17 ทานรสกซมเศรา จตใจหดหในทท างานอยบอยครง 6 5 4 3 2 1 18 ทานรสกวตกกงวลตอการเลนพรรคเลนพวกในบรษททมมาก

เกนไป 6 5 4 3 2 1

19 ทานมกจะรสกแยกบความขดแยงในการท างานทเกดจากอารมณและความเครยด

6 5 4 3 2 1

20 ทานมกเบอหนายกบการขาดความสามคคในการท างาน 6 5 4 3 2 1

สวนท 3 แบบสอบถามดานปจจยภายนอกทมผลตอความสขในการท างาน

ค าชแจง แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอศกษาถงปจจยภายนอกซงเปนองคประกอบทมความสมพนธกบความสขในการท างานของทาน โปรดท าเครองหมาย ลงในชองทางขวามอทายของขอความทตรงกบระดบความคดเหนของทานมากทสดเพยงค าตอบเดยว ซงในแตละชองมความหมายดงน

6 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงมากทสด 5 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงมาก 4 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงคอนขางมาก 3 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงคอนขางนอย 2 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงนอย 1 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงนอยทสด

185

ขอท ขอความ ระดบความคดเหน

6 5 4 3 2 1 สภาพแวดลอมในงาน : ผน าและการบรหาร

1 หวหนางานของทานมความสามารถในการท างานและแกไขปญหาในงานไดด

6 5 4 3 2 1

2 หวหนางานชวยดงศกยภาพของทานออกมา เพอใหทานท างานไดอยางมประสทธภาพ

6 5 4 3 2 1

3 หวหนางานของทานปฏบตตอผใตบงคบบญชาอยางเทาเทยม 6 5 4 3 2 1 4 หวหนางานของทานใหค าแนะน าหรอสอนงานอยางม

ประสทธภาพเสมอ 6 5 4 3 2 1

5 หวหนางานมกแจงขอมลทจ าเปนตอการท างานใหทานทราบ 6 5 4 3 2 1

สภาพแวดลอมในงาน : โครงสรางองคการและกฎระเบยบ 6 หนวยงานของทานมการก าหนดเปาหมายการท างานไวชดเจน 6 5 4 3 2 1 7 โครงสรางการบรหารงาน มการกระจายอ านาจไปสผบรหารทก

ระดบ ท าใหการปฏบตงานมความคลองตวและรวดเรว 6 5 4 3 2 1

8 หนวยงานของทานมการก าหนดหนาทความรบผดชอบในแตละต าแหนงงานมความเหมาะสมชดเจน

6 5 4 3 2 1

9 การจดตงแผนก ฝายตางๆ เออประโยชนกบกระบวนการท างาน 6 5 4 3 2 1

10 กฎระเบยบขอบงคบของบรษท ไมเปนอปสรรคตอการท างานของทาน

6 5 4 3 2 1

สภาพแวดลอมในงาน : สภาพแวดลอมทางกายภาพ 11 สถานทท างานของทานมสขอนามยและปลอดภยตอสขภาพ 6 5 4 3 2 1

12 หนวยงานของทานน าเทคโนโลยใหมๆ มาใชในงานอยเสมอ 6 5 4 3 2 1 13 ทานมเครองมอ วสดอปกรณททนสมยและสงอ านวยความ

สะดวกในการท างานอยางเพยงพอ 6 5 4 3 2 1

14 หนวยงานมพนททพอเพยงและเปนสวนตวในการท างาน 6 5 4 3 2 1

15 เมออปกรณในการท างานขาดแคลน ทานจะไดรบอปกรณทดแทนอยางรวดเรว

6 5 4 3 2 1

186

ขอท ขอความ ระดบความคดเหน

6 5 4 3 2 1 สภาพแวดลอมในงาน : การจายคาตอบแทน

16 เงนเดอนททานไดรบเหมาะสมกบปรมาณงานและความรบผดชอบททานท าอย

6 5 4 3 2 1

17 เมอเทยบกบงานในต าแหนงเดยวกนหรอลกษณะงานใกลเคยงกน ทานไดรบคาตอบแทนทเทากนหรอสงกวา

6 5 4 3 2 1

18 เงนเดอนททานไดรบเพยงพอกบคาใชจายตางๆ ของทาน 6 5 4 3 2 1

19 การปรบเพมเงนเดอนประจ าปของทาน เพยงพอกบคาครองชพ 6 5 4 3 2 1

20 ทานเกบสะสมเงนออมทไดรบจากเงนเดอนอยางสม าเสมอ 6 5 4 3 2 1 สภาพแวดลอมในงาน : ความมนคงในงาน 21 ต าแหนงหนาทการงานของทาน มความมนคง 6 5 4 3 2 1 22 ทานมนใจวาทานจะสามารถยดอาชพททานท างานอยน เพอการ

ด ารงชพโดยไมตองพะวงกบการหางานใหม 6 5 4 3 2 1

23 การปฏบตตอพนกงานโดยมากเปนไปโดยชอบธรรม มเหตผล 6 5 4 3 2 1 24 ทานมนใจวาบรษทจะจางทานจนถงเกษยณอายงาน 6 5 4 3 2 1 25 หากมการเลกจาง ทานจะไดรบเงนชดเชยทเหมาะสมเปนธรรม 6 5 4 3 2 1

คณลกษณะของงาน : ความส าคญของงาน 26 งานททานปฏบตมคณคาและมความหมายกบตวทาน 6 5 4 3 2 1 27 ทานเขาใจถงความส าคญของงานททานรบผดชอบ 6 5 4 3 2 1 28 ความบกพรองในงานของทาน มผลกระทบโดยตรงตอเพอน

รวมงาน 6 5 4 3 2 1

29 ผลงานของทาน มสวนส าคญตอผลส าเรจตอหนวยงาน 6 5 4 3 2 1 30 ผลงานของทาน มสวนส าคญตอผลส าเรจตอบรษท 6 5 4 3 2 1

คณลกษณะของงาน : ความหลากหลายของงาน 31 งานของทานประกอบดวยหนาทหลายอยาง 6 5 4 3 2 1 32 ทานมการใชเทคนคการท างานใหมๆ อยเสมอ 6 5 4 3 2 1 33 งานของทานมความทาทาย และตองใชความรทกษะเฉพาะดาน 6 5 4 3 2 1 34 ทานไดใชความคดรเรมสรางสรรคในการท างาน 6 5 4 3 2 1

187

ขอท ขอความ ระดบความคดเหน

6 5 4 3 2 1 35 งานของทานมงานหลายรปแบบทจงใจใหทานอยากท างาน 6 5 4 3 2 1

คณลกษณะของงาน : เอกลกษณของงาน (การผลตผลงานออกมาชนหนงอยางสมบรณ) 36 งานของทานตองใชการวางแผนอยางสรางสรรค 6 5 4 3 2 1 37 งานของทานตองใชกระบวนการความคดสรางสรรค 6 5 4 3 2 1 38 ทานตองรบผดชอบตงแตเรมตน จนจบกระบวนการของงานนนๆ 6 5 4 3 2 1 39 งานของทานสามารถผลตผลงานออกมาชนหนงไดอยางสมบรณ 6 5 4 3 2 1 40 ทานสามารถระบไดวางานทปฏบตนนเปนผลงานของตนเอง 6 5 4 3 2 1

คณลกษณะของงาน : ความมอสระในการท างาน 41 ทานมอสระในการปฏบตงานทไดรบมอบหมาย 6 5 4 3 2 1 42 ทานมอ านาจการตดสนใจในงานททานรบผดชอบ 6 5 4 3 2 1 43 ทานเปนผวางแผนการท างานเอง โดยมหวหนาคอยแนะน าและ

ตรวจสอบอยหางๆ 6 5 4 3 2 1

44 ทานเปลยนแปลงขนตอนการท างานไดตามความเหมาะสม 6 5 4 3 2 1 45 ทานมโอกาสน าความรไปปรบปรงในงานไดอยางอสระ 6 5 4 3 2 1

คณลกษณะของงาน : การทราบผลสะทอนกลบจากงาน 46 หวหนางานชแจงจดแขงจดดอยในการท างานของทานเสมอ 6 5 4 3 2 1 47 ทานทราบขอด ขอบกพรองในการท างานจากเพอนรวมงานเสมอ 6 5 4 3 2 1 48 หวหนางานแจงใหทานทราบถงผลการประเมนการปฏบตงาน

อยางเปนลายลกษณอกษร 6 5 4 3 2 1

49 ทานทราบขอดและขอบกพรองในงาน นอกเหนอจากการประเมนผลประจ าป

6 5 4 3 2 1

50 ทานมโอกาสทราบถงผลการปฏบตงานของตนเอง 6 5 4 3 2 1

คณลกษณะของงาน : ความเหมาะสมของปรมาณงาน 51 ปรมาณงานททานรบผดชอบเหมาะสมกบระยะเวลาท างานใน

แตละวน 6 5 4 3 2 1

52 ชวโมงการท างานและระยะเวลาพกในแตละวนมความเหมาะสม 6 5 4 3 2 1 53 ทานสามารถจดการกบปรมาณงานทมใหเสรจสนในแตละวน 6 5 4 3 2 1

188

ขอท ขอความ ระดบความคดเหน

6 5 4 3 2 1 54 ปรมาณงานททานรบผดชอบมเหมาะสม จงท าใหผลงานของ

ทานมคณภาพ 6 5 4 3 2 1

55 ปรมาณงานทท าในแตละวน ไมกระทบกบการใชชวตสวนตว 6 5 4 3 2 1

ผลลพธทคาดหวง : ประสบผลส าเรจในงาน 56 ทานท างานทไดรบมอบหมายใหส าเรจดวยด 6 5 4 3 2 1

57 ผลการปฏบตงานของทานเปนทนาพอใจเสมอ 6 5 4 3 2 1

58 ผลส าเรจในงานท าใหทานมก าลงใจทจะพฒนางาน 6 5 4 3 2 1

59 ทานมกคดคนวธการปองกนปญหาทอาจจะเกดในงาน 6 5 4 3 2 1 60 ทานมกจะน าความรใหมๆ มาประยกตเพอใหผลงานออกมาม

ประสทธภาพยงขน 6 5 4 3 2 1

ผลลพธทคาดหวง : ความกาวหนาในอาชพ

61 ทานคดวาการเลอนต าแหนงไปสระดบสงสามารถเปนไปไดในองคกรของทาน

6 5 4 3 2 1

62 เกณฑการพจารณาความกาวหนาในงานมความยตธรรม 6 5 4 3 2 1 63 บรษทมต าแหนงทจะใหทานกาวสต าแหนงทสงตามล าดบได 6 5 4 3 2 1 64 เกณฑการเลอนต าแหนงพจารณาจากความสามารถและผลงาน 6 5 4 3 2 1 65 งานททานท าอยมโอกาสกาวหนา 6 5 4 3 2 1

ผลลพธทคาดหวง : การพฒนาความสามารถ

66 ทานไดพฒนาความสามารถในการท างาน จากความรบผดชอบในงานทสงขน

6 5 4 3 2 1

67 ทานเรยนรงานเพมขนจากหวหนางานและเพอนรวมงาน 6 5 4 3 2 1

68 ทานพฒนาความรในงานจากการฝกอบรม สมมนา 6 5 4 3 2 1

69 ทานไดเรยนรสงใหม หรอลองผดลองถกในงานได 6 5 4 3 2 1

70 ทานมกไดรบมอบหมายงานทตองใชทกษะหรอความสามารถเฉพาะดานอยเสมอ

6 5 4 3 2 1

189

ขอท ขอความ ระดบความคดเหน

6 5 4 3 2 1

ผลลพธทคาดหวง : ความสมดลชวตการท างาน

71 ทานพอใจกบสดสวนการใชเวลาในงานกบเวลาทใหครอบครว 6 5 4 3 2 1 72 ทานไมเคยตองมาท างานในวนหยด 6 5 4 3 2 1 73 ทานมโอกาสพบปะเพอนฝงไดตามโอกาสททานตองการ 6 5 4 3 2 1 74 การท างานไมเปนผลกระทบตอการพกผอนหรอดแลสขภาพ 6 5 4 3 2 1 75 ทานใชเวลาวางในงานอดเรกสวนตวไดตามททานตองการ 6 5 4 3 2 1

ความสมพนธระหวางบคคล : การไดรบการยอมรบ

76 ทานไดรบความไววางใจจากหวหนางานในการท างาน 6 5 4 3 2 1 77 หวหนางานมกชนชมในความรความสามารถของทาน 6 5 4 3 2 1 78 ทานไดรบการยกยองวาเปนทรพยากรทมคณคาจากบรษท 6 5 4 3 2 1 79 ผทมผลงานดเดนจะไดรบการยกยองหรอประกาศเกยรตคณ 6 5 4 3 2 1

80 ความคดเหนของทานมกเปนทยอมรบจากผรวมงาน 6 5 4 3 2 1

ความสมพนธระหวางบคคล : ความสมพนธกบผบงคบบญชา 81 ทานรสกผอนคลาย เมอตองพดคยกบหวหนางาน 6 5 4 3 2 1 82 ทานทมเทท างานอยางเตมทเพราะมหวหนางานทด 6 5 4 3 2 1 83 เมอทานท างานผดพลาด หวหนางานจะแนะน าและก าลงใจ 6 5 4 3 2 1 84 หวหนางานกบทานมกแลกเปลยนความคดเหนในประเดนท

นอกเหนอจากงาน 6 5 4 3 2 1

85 หวหนางานกบทานมความเขาใจกนด 6 5 4 3 2 1 ความสมพนธระหวางบคคล : ความสมพนธกบเพอนรวมงาน 86 ทานรสกด สนก เพลดเพลนเมออยกบเพอนรวมงานของทาน 6 5 4 3 2 1 87 ทานปรกษาปญหาสวนตวกบเพอนรวมงานได 6 5 4 3 2 1 88 ทานกบเพอนรวมงานมการท างานเปนทมทด 6 5 4 3 2 1 89 เพอนรวมงานมความจรงใจตอทาน 6 5 4 3 2 1 90 ทานรสกเปนกนเองและสบายใจเมอไดใกลชดกบเพอนรวมงาน 6 5 4 3 2 1

190

สวนท 4 แบบสอบถามดานสขภาพ

ค าชแจง แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอศกษาถงสขภาพ อนเปนปจจยภายในแตละบคคลดานหนงทมความสมพนธกบความสขในการท างานของทาน โปรดท าเครองหมาย ลงในชองทางขวามอทายของขอความทตรงกบระดบความคดเหนของทานมากทสดเพยงค าตอบเดยว ซงในแตละชองมความหมายดงน

6 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงมากทสด 5 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงมาก 4 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงคอนขางมาก 3 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงคอนขางนอย 2 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงนอย 1 หมายถง ขอความในประโยคตรงกบความเปนจรงนอยทสด

ขอท ขอความ ระดบความคดเหน

6 5 4 3 2 1 สขภาพกาย

1 ทานพอใจกบสขภาพรางกายทแขงแรงของทานในขณะน 6 5 4 3 2 1 2 ทานไมคอยมอาการเจบปวดตามรางกายทวไปๆ เชน ปวด

หว ปวดทอง ปวดเมอยตามตว 6 5 4 3 2 1

3 ในแตละวน ทานนอนหลบพกผอนอยางเพยงพอ 6 5 4 3 2 1 4 ทานสามารถรวมกจกรรมในรมหรอกลางแจงไดด เชน การ

โยนโบวลง, ตแบดมนตน, วายน า, เดนเขา เปนตน 6 5 4 3 2 1

5 ทานมการออกก าลงกายหรอ ใชก าลงกายอยางสม าเสมอ 6 5 4 3 2 1 สขภาพจต

6 ทานมสมาธในการท างานตางๆ เปนอยางด 6 5 4 3 2 1 7 ทานมกมสตทจะควบคมอารมณโกรธหรอความไมพอใจไดด 6 5 4 3 2 1 8 ทานพอใจกบรปรางหนาตาของทาน 6 5 4 3 2 1 9 ทานพอใจกบฐานะทางสงคมและสภาพความเปนอยของ

ทาน 6 5 4 3 2 1

10 ทานเอาชนะกบปญหาความยากล าบากตางๆ ได 6 5 4 3 2 1

191

ขอท ขอความ ระดบความคดเหน

6 5 4 3 2 1 สขภาพสงคม

11 ทานปรบตวเขากบเพอนรวมงาน และผอนไดด 6 5 4 3 2 1 12 ทานคดวาการผกมตรหรอการท าความรจกกบผอนเปนเรอง

งาย 6 5 4 3 2 1

13 ครอบครวของทานมความสมพนธอนดตอกน 6 5 4 3 2 1 14 สมาชกในครอบครวเปนก าลงใจใหทานในการท างานเสมอ 6 5 4 3 2 1 15 ทานมเพอนหรอญาตมตรคอยชวยเหลอและใหค าปรกษา 6 5 4 3 2 1

สวนท 5 ขอเสนอแนะและความคดเหนเพมเตม

……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………….........................………………………………

ขอบพระคณในความรวมมออนส าคญยงของทาน

ภาคผนวก ค

193

คาความเทยงตรงของแบบสอบถามความสขในการท างาน

คาความเทยงตรงของแบบสอบถามทงฉบบมคา .818 ซงคาความเทยงตรงแตละปจจยมรายละเอยด ดงน สวนท 2 ความสขในการท างาน คาความเทยง .602 ดานความพงพอใจในชวต คาความเทยง .845 ดานความพงพอใจในงาน คาความเทยง .783 ดานความรสกทางบวก คาความเทยง .780 ดานความรสกทางลบ คาความเทยง .826 สวนท 3 ปจจยภายในองคการ คาความเทยง .862 สภาพแวดลอมในงาน คาความเทยง .747 ผน าและการบรหาร คาความเทยง .919 โครงสรางองคการและกฎระเบยบ คาความเทยง .820 สภาพแวดลอมทางกายภาพ คาความเทยง .800 การจายคาตอบแทน คาความเทยง .849 ความมนคงในงาน คาความเทยง .816 คณลกษณะของงาน คาความเทยง .651 ความส าคญของงาน คาความเทยง .749 ความหลากหลายของงาน คาความเทยง .883 เอกลกษณของงาน คาความเทยง .864 ความมอสระในการท างาน คาความเทยง .753 การทราบผลสะทอนกลบจากงาน คาความเทยง .831 ความเหมาะสมของปรมาณงาน คาความเทยง .795 ผลลพธทคาดหวง คาความเทยง .482 งานประสบผลส าเรจ คาความเทยง .822 ความกาวหนาในอาชพ คาความเทยง .945 การพฒนาความสามารถ คาความเทยง .808 ความสมดลชวตการท างาน คาความเทยง .910

194

ความสมพนธระหวางบคคล คาความเทยง .774 การไดรบการยอมรบ คาความเทยง .723 ความสมพนธกบผบงคบบญชา คาความเทยง .907 ความสมพนธกบเพอนรวมงาน คาความเทยง .887 สวนท 4 สขภาพ คาความเทยง .704

สขภาพกาย คาความเทยง .851 สขภาพจต คาความเทยง .752 สขภาพสงคม คาความเทยง .857

ภาคผนวก ง

196

รายชอ และต าแหนงงานของผทใหการสมภาษณจ านวน 12 ทาน

1. บรษท ปาใหญครเอชน จ ากด สมภาษณเมอวนท 9, 27 กรกฎาคม 2553 คณวสวณณ รองเดช หวหนารายการและคนเขยนบทรายการ (Script Writer) คณสกนธ โพธรตนพทกษ หวหนาฝายผลตรายการ (Production) 2. บรษท อมรนทรพรนตง แอนด พบลชชง จ ากด สมภาษณเมอวนท 16 กรกฎาคม 2553

คณณชารย หวานชะเอม หวหนากองบรรณาธการ นตยสาร SHAPE คณแสงปทป แกวสาคร หวหนากองบรรณาธการ นตยสาร Health & Cuisine

3. บรษท อารเอส จ ากด (มหาชน) สมภาษณเมอวนท 3 สงหาคม 2553 คณนคร นนทาภารตน ผอ านวยการฝายเพลงรวมฮต คณหทย ศราวฒไพบลย ผอ านวยการฝายสรางสรรค

4. บรษท บาธรม ดไซน จ ากด สมภาษณเมอวนท 4 สงหาคม 2553 คณนรนดร ชยพรศลป ผจดการฝายออกแบบผลตภณฑ คณสกญญา นวกจเจรญยง ผจดการฝายออกแบบกราฟฟค

5. บรษท ฟรเทกซอลาสตค จ ากด สมภาษณเมอวนท 23 กรกฎาคม 2553 คณภณฑรา นรนทร นกออกแบบผลตภณฑ คณอโณมา อรสทธกล นกออกแบบผลตภณฑและภาพลกษณองคการ

6. บรษท โทเทล แอคเซส คอมมนเคชน จ ากด (มหาชน) สมภาษณเมอวนท 7 กรกฎาคม 2553 คณปกรณ พรรณเชษฐ ผอ านวยการอาวโสสวนผลตภณฑ คณโปรดปราน หมนสกแสง ผจดการแผนก Internet & Service Application

ภาคผนวก จ

198

ขอค าถามส าหรบการสมภาษณเรอง “ความสขในการท างาน”

1. ทานใหความหมายของค าวา “ความสขในการท างาน” อยางไร

2. ปจจยใดท าใหทาน ในฐานะทเปนบคลากรเชงสรางสรรค มความสขในการท างานมากทสด

และนอยทสด เพราะเหตใด

3. โดยรวมแลวทานคดวา บคลากรเชงสรางสรรคมสขภาพรางกายทแขงแรงหรอไม

เพราะเหตใด

4. ทานชนชอบลกษณะการท างานของผน าและลกษณะการบรหารงานแบบใด

5. บรษทควรมโครงสรางองคกรและกฎระเบยบการท างานอยางไร ทเออประโยชนตองานของ

ทานมากทสด

6. องคกรควรมการบรหารคาตอบแทนในรปแบบใด ทจะท าใหบคลากรเชงสรางสรรครสกพง

พอใจ

7. ความมนคงในงานควรมลกษณะแบบใด ทท าใหทานไมรสกเปนกงวลใจและกอใหเกด

ความสขในการท างาน

8. การททานไดรบมอบหมายงานทมความส าคญนน เปนปจจยทท าใหทานมความสขในการ

ท างานเพมขนหรอไม อยางไร

9. การททานสรางผลงานออกมาชนหนงไดอยางสมบรณ ทกขนตอนดวยตนเอง เปนปจจยทท า

ใหทานมความสขในการท างานเพมขนหรอไม อยางไร

10. ทานมความสขกบ “ความมอสระในการท างาน” ใชหรอไม? ถาใช เพราะเหตใด ความมอสระ

ในการท างาน จงเปนสวนหนงทท าใหเกดความสขในการท างาน

11. ทานคดวากลมบคลากรเชงสรางสรรค มความสมดลในชวตการท างานหรอไม เพราะเหตใด

12. การไดรบค าชมเชยและการยอมรบจากหวหนางานและเพอนรวมงาน ทานคดวาเปนสง

ส าคญตอการเกดความสขในการท างานหรอไม เพราะเหตใด

13. ปจจยดานความสมพนธอนดกบหวหนางาน ทานคดวาเปนสงส าคญตอการเกดความสขใน

การท างานหรอไม เพราะเหตใด

199

14. โดยรวมแลวทานคดวา ปจจยดานความสขในการท างานนน สงผลตอความคดสรางสรรค

มากนอยเพยงใด อยางไร

15. ทานมขอเสนอแนะเกยวกบปจจยในการสรางความสขในการท างานหรอไม อยางไร

ภาคผนวก ฉ

201

ตารางแสดงผลคาสหสมพนธของปจจยตางๆ กบความสขในการท างาน

ตารางแสดงผลคาสหสมพนธของปจจยดานสขภาพกบความสขในการท างาน

คาสหสมพนธกบ ความสขในการท างาน

ความสขในการท างาน

ความพง พอใจในชวต

ความพงพอใจในงาน

ความรสกทางบวก

ความรสกทางลบ

สขภาพกาย .411** .278** .355** .362** -.172* สขภาพจต .396** .344** .457** .493** 0.022 สขภาพสงคม .388** .440** .364** .423** -0.028

สขภาพโดยรวม .492** .424** .484** .527** -0.086

ตารางแสดงผลคาสหสมพนธของปจจยภายในองคการกบความสขในการท างาน

คาสหสมพนธกบ ความสขในการท างาน

ความสขในการท างาน

ความพงพอใจในชวต

ความพงพอใจในงาน

ความรสกทางบวก

ความรสกทางลบ

สภาพแวดลอมในงาน .644** .447** .573** .571** -.295** คณลกษณะของงาน .524** .295** .623** .600** -0.111 ผลลพธทคาดหวง .501** .283** .535** .550** -0.12 ความสมพนธระหวางบคคล .585** .391** .530** .542** -.232**

ปจจยภายในองคการ .702** .424** .671** .722** -.268**

ตารางแสดงผลคาสหสมพนธของสภาพแวดลอมในงาน กบความสขในการท างาน

คาสหสมพนธกบ ความสขในการท างาน

ความสขในการท างาน

ความพงพอใจในชวต

ความพงพอใจในงาน

ความรสกทางบวก

ความรสกทางลบ

ผน าและการบรหาร .424** .289** .370** .324** -.241** โครงสรางองคการ กฎระเบยบ .541** .338** .470** .472** -.277** สภาพแวดลอมทางกายภาพ .460** .275** .421** .479** -.189* การจายคาตอบแทน .426** .388** .448** .339** -0.096 ความมนคงในงาน .473** .310** .380** .365** -.268**

สภาพแวดลอมในงาน .644** .447** .573** .571** -.295**

202

ตารางแสดงผลคาสหสมพนธของคณลกษณะของงานกบความสขในการท างาน

คาสหสมพนธกบ ความสขในการท างาน

ความสขในการท างาน

ความพงพอใจในชวต

ความพงพอใจในงาน

ความรสกทางบวก

ความรสกทางลบ

ความส าคญของงาน .359** .243** .483** .451** -0.009 ความหลากหลายของงาน .313** 0.147 .464** .436** 0.033 เอกลกษณของงาน .354** .178* .472** .406** -0.06 ความมอสระในการท างาน .473** .245** .448** .417** -.211** การทราบผลสะทอนกลบจากงาน .320** .252** .343** .358** -0.049 ความเหมาะสมของปรมาณงาน .430** .277** .463** .452** -0.106

คณลกษณะของงาน .524** .295** .623** .600** -0.111

ตารางแสดงผลคาสหสมพนธของผลลพธทคาดหวงกบความสขในการท างาน

คาสหสมพนธกบ ความสขในการท างาน

ความสขในการท างาน

ความพงพอใจในชวต

ความพงพอใจในงาน

ความรสกทางบวก

ความรสกทางลบ

ประสบผลส าเรจในงาน .404** .274** .528** .466** -0.004 ความกาวหนาในอาชพ .456** .303** .419** .368** -.214** การพฒนาความสามารถ .278** 0.152 .392** .371** 0.019 ความสมดลในชวตการท างาน .302** 0.112 .231** .367** -0.123

ผลลพธทคาดหวง .501** .283** .535** .550** -0.12

ตารางแสดงผลคาสหสมพนธของความสมพนธระหวางบคคลกบความสขในการท างาน

คาสหสมพนธกบ ความสขในการท างาน

ความสขในการท างาน

ความพงพอใจในชวต

ความพงพอใจในงาน

ความรสกทางบวก

ความรสกทางลบ

การไดรบการยอมรบ .512** .364** .503** .473** -0.155 ความสมพนธกบผบงคบบญชา .533** .296** .460** .501** -.269** ความสมพนธกบเพอนรวมงาน .392** .305** .357** .355** -0.133

ความสมพนธระหวางบคคล .585** .391** .530** .542** -.232**

ประวตผเขยน

ชอ – สกล สรนทร แซฉว

ประวตการศกษา รฐศาสตรบณฑต สาขาการระหวางประเทศ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปทส าเรจการศกษา พ.ศ. 2547

ประสบการณท างาน พ.ศ. 2548 - 2551 เจาหนาทพฒนาองคกร และเจาหนาทเงนเดอน บรษท ททแอนดท จ ากด (มหาชน)

พ.ศ. 2546 - 2547 เจาหนาทสรรหาบคลากร

บรษท พฤกษาเรยลเอสเตรท จ ากด (มหาชน)

ประสบการณทางวชาการ ผชวยนกวจย โครงการถอดรหส 100 องคการหลากสข ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

รางวล รางวลเรยนด หลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต

(การพฒนาทรพยากรมนษยและองคการ) ประจ าป พ.ศ. 2553